|
|
09-09-2008, 08:36 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Phần 6
77. Nước tiểu được hình thà nh như thế nà o?
Trong Ä‘iá»u kiện bình thÆ°á»ng, nếu ta uống nÆ°á»›c nhiá»u thì Ä‘i tiểu nhiá»u, uống Ãt Ä‘i tiểu Ãt. Má»›i nghe qua, tưởng nhÆ° nÆ°á»›c và o cÆ¡ thể sẽ biến thà nh nÆ°á»›c tiểu má»™t cách rất Ä‘Æ¡n giản. Thá»±c ra, nó phải trải qua các quá trình biến đổi trung gian rất phức tạp ở tháºn.
Hai quả tháºn nằm hai bên cá»™t sống ở sau thắt lÆ°ng, má»—i bên má»™t quả to bằng nắm đấm, hình dạng giống vá»›i hạt Ä‘áºu tằm. Kết cấu của quả tháºn gồm bá»™ pháºn sinh nÆ°á»›c tiểu (nhu mô tháºn) và bá»™ pháºn bà i tiết nÆ°á»›c tiểu (bể tháºn). Nhu mô tháºn gồm các tiểu cầu tháºn và các ống. Khi Ä‘i qua tiểu cầu tháºn, máu được lá»c má»™t lượt; các chất phế thải trong máu và phần nÆ°á»›c thừa được Ä‘Æ°a và o các ống nhá», đó chÃnh là nÆ°á»›c tiểu.
NÆ°á»›c tiểu được táºp trung đến bể tháºn rồi theo niệu quản Ä‘i xuống bà ng quang. Bá»™ pháºn nà y giống nhÆ° má»™t quả bóng Ä‘Ã n hồi, vai trò chủ yếu là lÆ°u giữ nÆ°á»›c tiểu. Khi lượng nÆ°á»›c tiểu đạt đến mức nhất định, bà ng quang phình ra. Các tÃn hiệu kÃch thÃch được các dây thần kinh truyá»n lên đại não. Äại não ra lệnh "thải nÆ°á»›c tiểu". Khi đó, các cÆ¡ ở phần trên bà ng quang co lại, cÆ¡ tròn chá»— miệng thoát nÆ°á»›c tiểu mở ra. NÆ°á»›c tiểu sẽ bị ép chảy thoát ra ngoà i.
78. Vì sao ngÆ°á»i ta lại đánh rắm?
Äánh rắm là kết quả của quá trình Ä‘Æ°á»ng ruá»™t bà i tiết các chất khà qua háºu môn. Váºy các chất khà trong cÆ¡ thể từ đầu mà có?
Khi ta ăn cÆ¡m, uống nÆ°á»›c, không khà lẫn trong thá»±c phẩm và đồ uống sẽ Ä‘i xuống dạ dà y và đưá»ng ruá»™t. Ngoà i ra, hà ng trăm triệu loại vi khuẩn có trong Ä‘Æ°á»ng ruá»™t cÅ©ng phân giải thức ăn, sản sinh ra các chất khÃ. Vi khuẩn trong ruá»™t còn phân giải các chất dịch trong đại trà ng thà nh khà amoni. Các chất bicacbonat và axit dạ dà y còn tác dụng vá»›i nhau, sản sinh ra khà CO2. Các khà trên chiếm 30-40% tổng chất khà trong Ä‘Æ°á»ng ruá»™t.
Má»™t phần chất khà trong dạ dà y và đưá»ng ruá»™t thoát ra ngoà i theo Ä‘Æ°á»ng miệng, má»™t phần qua thà nh ruá»™t khuếch tán và o máu rồi Ä‘i ra theo Ä‘Æ°á»ng hô hấp. Phần lá»›n nhất còn lại được Ä‘Æ°a dần xuống phÃa dÆ°á»›i, thoát ra qua háºu môn. Lượng chất khà tÃch tụ trong Ä‘Æ°á»ng ruá»™t cà ng nhiá»u, tốc Ä‘á»™ bà i tiết xuống cà ng nhanh. Do các cÆ¡ chung quanh háºu môn co lại, đóng chặt háºu môn nên khà trong ruá»™t bị dồn ép thà nh má»™t khu vá»±c cao áp. Khi khà thoát cưỡng bức qua háºu môn, nó sẽ phát ra tiếng kêu. Trong Ä‘iá»u kiện ăn uống bình thÆ°á»ng, má»—i ngÆ°á»i có thể Ä‘Ã o thải 17-60ml/giá», má»—i ngà y Ä‘Ã o thải 400-1.000 ml, sai số rất lá»›n.
99% chất khà đà o thải qua háºu môn không phải là khà thối, chủ yếu là nitÆ¡, CO2, ôxy, hydro và metan. Còn lại là khà amoni, amin bốc hÆ¡i, khà hydro sulfid, khà thối... Ngoà i ôxy và ni tÆ¡ đến từ không khÃ, phần lá»›n các khà khác Ä‘á»u do vi khuẩn lên men trong hệ thống tiêu hóa phân giải ra.
Vì thói quen cuá»™c sống và chế Ä‘á»™ ăn uống của má»i ngÆ°á»i không giống nhau nên số lượng và mùi vị khà thải cÅ©ng khác nhau. NgÆ°á»i quen thở bằng miệng, nuốt nÆ°á»›c bá»t, hay ăn kẹo cao su và ngÆ°á»i già răng yếu thÆ°á»ng nuốt và o khá nhiá»u không khà nên đánh rắm nhiá»u hÆ¡n. Má»™t số thá»±c phẩm chứa khá nhiá»u chất khà (nhÆ° bánh bao, kem trứng, nÆ°á»›c giải khát có ga) và thá»±c phẩn già u Ä‘Æ°á»ng, chất xÆ¡ cÅ©ng dá»… gây rắm. Trong đại trà ng, chúng bị các vi khuẩn Ä‘Æ°á»ng ruá»™t phân giải thà nh khà CO2, hydro, metan. Tá»i, hà nh tây và hẹ chứa nhiá»u hợp chất của lÆ°u huỳnh; chúng bị vi khuẩn Ä‘Æ°á»ng ruá»™t phân giải thà nh hợp chất sulfua và khà thioalcohol. Vì váºy, ngÆ°á»i ăn nhiá»u các loại rau nà y thÆ°á»ng đánh rắm rất nhiá»u và thối.
Má»™t số ngÆ°á»i trong Ä‘Æ°á»ng ruá»™t thiếu men tiêu hóa Ä‘Æ°á»ng lactoza, khi uống sữa bò sẽ bị chÆ°á»›ng bụng và sản sinh nhiá»u khÃ. Những ngÆ°á»i bị viêm Ä‘Æ°á»ng ruá»™t cÅ©ng hay đánh rắm do vi khuẩn sinh sôi nảy nở nhiá»u, tác dụng trá»±c tiếp lên các chất dinh dưỡng, là m nhiá»…u loạn nhu Ä‘á»™ng bình thÆ°á»ng của ruá»™t.
Nói chung, đánh rắm là hiện tượng bình thÆ°á»ng của cÆ¡ thể, không nên vì thấy đánh rắm nhiá»u mà lo sợ.
79. Lá lách có những Ãch lợi gì?
Lá lách nằm ở bên phải phÃa trên bụng, mà u Ä‘á» thẫm. Khi thai nhi còn trong bụng mẹ, nó là "nhà máy" Ä‘á»™c nhất vô nhị tạo ra huyết cho thai nhi. Sau khi trẻ ra Ä‘á»i, bá»™ xÆ°Æ¡ng dần dần lá»›n lên, tủy trong xÆ°Æ¡ng sẽ là "nhà máy tạo huyết", chức năng trên của lá lách không còn nữa. Vì váºy, trong má»™t thá»i gian dà i, ngÆ°á»i ta cho rằng lá lách chỉ là "kho chứa máu" trong cÆ¡ thể, có hay không có nó cÅ©ng được. Thá»±c ra không phải nhÆ° thế.
Gần đây, sau khi là m nhiá»u phẫu thuáºt để cấy hoặc thay phủ tạng, ngÆ°á»i ta má»›i có những nháºn thức đầy đủ hÆ¡n vá» tác dụng của lá lách. Khi bệnh nhân được cấy hoặc thay những cÆ¡ quan là nh mạnh của ngÆ°á»i khác, cÆ¡ thể thÆ°á»ng có phản ứng thải loại do phải tiếp nháºn những thứ vốn không phải của mình. Các tế bà o lympho và chất kháng thể sẽ "Ä‘uổi" các cÆ¡ quan đó ra ngoà i bằng trăm phÆ°Æ¡ng ngà n kế. Äể ngăn ngừa phản ứng đó, bác sÄ© dùng thuốc để khống chế hoặc dứt khoát cắt bá» lá lách. Sau khi cắt bá» cÆ¡ quan nà y, phản ứng bà i trừ chấm dứt. Tại sao lại thế? Vì lá lách không những chứa má»™t lượng lá»›n tế bà o lympho mà còn sản sinh ra nhiá»u bạch cầu miá»…n dịch - nguyên liệu để tạo ra các kháng thể. Sau khi cắt bá» lá lách, cÆ¡ thể mất Ä‘i má»™t lượng khá lá»›n tế bà o lympho, lượng kháng thể được sản sinh ra cÅ©ng giảm rõ rệt, có lợi cho việc bảo vệ cÆ¡ quan thay thế và ngăn ngừa phản ứng bà i trừ.
Việc cắt bá» lá lách cÅ©ng giống nhÆ° nÆ°á»›c cá» "thà xe giữ tÆ°á»›ng", bất đắc dÄ© má»›i phải là m. Vì lá lách đảm nhiệm công tác "phòng vệ" rất quan trá»ng. Rất nhiá»u nghiên cứu cho thấy, khi cắt bá» lá lách, sức Ä‘á» kháng giảm Ä‘i rất nhiá»u, cÆ¡ thể dá»… bị nhiá»…m bệnh và khi đã mắc bệnh thì thÆ°á»ng nặng, tá»· lệ tá» vong cao. Vì váºy, khi lá lách bị chấn thÆ°Æ¡ng, dù đã giáºp nát, bác sÄ© vẫn luôn tìm đủ má»i cách để cứu nó.
80. Trong cơ thể có "dầu bôi trơn" không?
Trong nhà máy, máy móc thÆ°á»ng phải cho dầu bôi trÆ¡n để giảm nhẹ ma sát khi váºn hà nh. Thá»±c ra, cÆ¡ thể ngÆ°á»i cÅ©ng là "má»™t bá»™ máy lá»›n". Các cÆ¡ quan không ngừng váºn Ä‘á»™ng. Äể bảo đảm cho chúng không bị mà i mòn, cÆ¡ thể cÅ©ng tiết ra má»™t số chất "bôi trÆ¡n" đặc biệt.
Trong khoang bụng có ruá»™t già , ruá»™t non, dạ dà y, lá lách, máºt, gan và tụy..., rất cháºt chá»™i. Các bá»™ pháºn đó lại phải váºn Ä‘á»™ng thÆ°á»ng xuyên. Và dụ, dạ dà y má»—i phút co bóp 3 lần, ruá»™t non và ruá»™t già uốn nhiá»u khúc cÅ©ng thÆ°á»ng phải co bóp. NhÆ° váºy, trong má»—i cÆ¡ quan và giữa các cÆ¡ quan không tránh khá»i ma sát. Tuy nhiên, chúng không đến ná»—i vì ma sát mà bị tổn thÆ°Æ¡ng nhá» có những chất "dầu bôi trÆ¡n" đặc biệt.
Trong khoang bụng có một lớp mà ng không ngừng tiết ra một chất dịch tương. Loại dịch tương nà y có tác dụng bôi trơn, liên tục là m trơn các cơ quan trong khoang bụng.
Ngoà i các cÆ¡ quan ná»™i tạng ra, sá»± váºn Ä‘á»™ng của khá»›p xÆ°Æ¡ng cÅ©ng không thể thiếu được "dầu bôi trÆ¡n". Khá»›p là bá»™ pháºn quan trá»ng của hệ khung xÆ°Æ¡ng, là chá»— kết nối các đầu xÆ°Æ¡ng vá»›i nhau. Có khá»›p thì tứ chi và thân thể chúng ta má»›i có thể váºn Ä‘á»™ng, co gáºp lên xuống, trái phải được. Khá»›p có thể chuyển Ä‘á»™ng dá»… dà ng là nhá» xÆ°Æ¡ng sụn đặc biệt trÆ¡n, trên bá» mặt xÆ°Æ¡ng sụn lại rất trÆ¡n Æ°á»›t do có má»™t lá»›p dịch rất má»ng. Äó chÃnh là "dầu bôi trÆ¡n" do cÆ¡ thể tiết ra. Nó có thể Ä‘i và o bá» mặt các khá»›p, khiến cho các khá»›p có ma sát rất nhá» khi chuyển Ä‘á»™ng.
81. Vì sao lưỡi, môi khi bị răng cắn sẽ là nh mau hơn những chỗ khác?
Tục ngữ nói: "Răng và lưỡi cÅ©ng có lúc đánh nhau"; quả đúng nhÆ° thế. Có ngÆ°á»i khi ăn vì không cẩn tháºn mà lưỡi và môi bị răng cắn giáºp. NhÆ°ng không vì thế mà ngÆ°á»i ta cảm thấy lo lắng, bởi vì vết thÆ°Æ¡ng nà y khá»i rất nhanh. Äó là vì nÆ°á»›c bá»t đã phát huy tác dụng.
NÆ°á»›c bá»t là chất dịch há»—n hợp do các tuyến nÆ°á»›c bá»t tiết ra trong miệng (ngÆ°á»i lá»›n má»—i ngà y tiết ra khoảng 1.000 - 1.500 ml). Khoảng 90% dung dịch nà y là nÆ°á»›c, phần còn lại là bạch cầu, axit amin, má»™t số nguyên tố vi lượng và men amylase (để tiêu hóa các hợp chất của nÆ°á»›c và carbon). Ngoà i ra, trong nÆ°á»›c bá»t còn có má»™t loại men hòa tan và diệt chết vi khuẩn, tiêu Ä‘á»™c cho vết thÆ°Æ¡ng và má»™t chất kÃch thÃch biểu bì sinh trưởng. Rất nhiá»u Ä‘á»™ng váºt có vú sau khi bị thÆ°Æ¡ng thÆ°á»ng dùng lưỡi liếm và o vết thÆ°Æ¡ng, giúp cho vết thÆ°Æ¡ng mau là nh. Äó là vì trong nÆ°á»›c bá»t của chúng có chất kÃch thÃch biểu bì sinh trưởng nà y,
Ngoà i ra, nhiệt Ä‘á»™ trong miệng thÆ°á»ng cao hÆ¡n so vá»›i bá» mặt da; thần kinh và mạch máu ở lưỡi, môi cÅ©ng dà y đặc; đó chÃnh là điá»u kiện lý tưởng để chữa trị vết thÆ°Æ¡ng.
82. Vì sao nói nÆ°á»›c bá»t vô cùng quý báu?
Miệng của ngÆ°á»i luôn nhuáºn Æ°á»›t, đó là nhá» nÆ°á»›c bá»t không ngừng được tiết ra. Äặc biệt khi đói, nếu nhìn thấy thức ăn thì nÆ°á»›c bá»t tiết ra cà ng nhanh. Váºy tác dụng của nÆ°á»›c bá»t có phải là chỉ là m trÆ¡n khoang miệng? Không phải, công năng của nó Ä‘a dạng hÆ¡n thế nhiá»u!
NÆ°á»›c bá»t là "dịch tiêu hóa". Nó chứa men amylase, khiến cho chất amylase trong thức ăn sau khi và o miệng sẽ được tiêu hóa.
NÆ°á»›c bá»t là "chất hòa tan". Nó có công năng là m Æ°á»›t và hòa tan thức ăn. Khi thức ăn và o miệng, nÆ°á»›c bá»t sẽ thẩm thấu và o, hòa trá»™n vá»›i thức ăn trong quá trình nhai. Nó là m thức ăn không chỉ dá»… nuốt mà còn dá»… tiêu hÆ¡n sau khi xuống dạ dà y.
NÆ°á»›c bá»t là "chất là m nhuáºn Æ°á»›t". Khi nói chuyện, ta phải nhá» và o thanh Ä‘á»›i, yết hầu, đầu lưỡi, răng, môi để phát âm. Nếu không có nÆ°á»›c bá»t thì không thể nói má»™t cách dá»… dà ng trÆ¡n tru. Khi phải diá»…n thuyết lâu, nÆ°á»›c bá»t tiết ra không kịp, bắt buá»™c ta phải uống mấy ngụm nÆ°á»›c để bổ sung.
NÆ°á»›c bá»t là "chất là m sạch". Nó giúp ta thanh lá»c cặn của thức ăn ở trong miệng, bảo đảm cho miệng sạch sẽ. Trong nÆ°á»›c bá»t có men hòa tan vi khuẩn và bạch cầu miá»…n dịch A, giúp sát khuẩn tiêu Ä‘á»™c.
Ngoà i ra, nÆ°á»›c bá»t còn là "chất bảo vệ". Chất bicacbonat sodi và anbumin đặc trong nÆ°á»›c bá»t sau khi Ä‘i và o dạ dà y có thể trung hòa axit nếu axit quá nhiá»u. Chúng phủ lên niêm mạc dạ dà y má»™t lá»›p má»ng để bảo vệ và tăng cÆ°á»ng công năng tiêu hóa của dạ dà y.
Cuối cùng, nÆ°á»›c bá»t có tác dụng giải Ä‘á»™c đối vá»›i những chất gây khối u nằm trong thức ăn. Vì váºy, có ngÆ°á»i gá»i nÆ°á»›c bá»t là "chất khống khối u thiên nhiên". Theo má»™t số nhà y há»c, má»—i miếng thức ăn phải nhai tối thiểu 30 giây để cho nÆ°á»›c bá»t và thức ăn hòa trá»™n đầy đủ, nhÆ° thế má»›i có Ãch cho tiêu hóa và còn có thể là m "tan rã" những chất gây khối u.
83. Răng có phải là một "mẫu xương" đặc không?
Bá»™ pháºn cứng nhất trong cÆ¡ thể là răng. Má»›i nhìn qua, răng giống nhÆ° má»™t mẩu xÆ°Æ¡ng đặc, nhÆ°ng thá»±c ra kết cấu của nó không Ä‘Æ¡n giản nhÆ° thế.
Nhìn bá» ngoà i, răng có thể phân thà nh ba bá»™ pháºn: phần lá»™ ra ngoà i lợi là thân răng, phần cắm chặt trong xÆ°Æ¡ng hà m là chân răng, còn phần ở giữa hai bá»™ pháºn nà y (chá»— lợi) là cổ răng.
Mặt ngoà i của răng là má»™t lá»›p men rất cứng và bóng. Äá»™ cứng của nó vượt xa thép. Bên trong lá»›p men là lõi răng, và o sâu nữa là khoang tủy răng. Trong khoang tủy chứa đầy mạch máu và thần kinh.
Men răng chủ yếu để bảo vệ răng. Tuy nó cứng khác thÆ°á»ng nhÆ°ng lại dá»… bị chất chua phá hoại. Nếu lÆ°á»i đánh răng, vi khuẩn và cặn thức ăn sẽ Ä‘á»ng lại ở chân và kẽ răng. Lâu ngà y, vi khuẩn sẽ phân giải chúng, sản sinh ra chất chua, dần dần ăn má»ng phòng tuyến men răng, khoét chân răng thà nh lá»— thủng. Äây sẽ là nÆ¡i trú ngụ của vi khuẩn và cặn răng, khiến cho chất chua sinh ra ngà y cà ng nhiá»u hÆ¡n, chân răng bị đục rá»—ng sâu hÆ¡n.
Khi lá»— thủng ăn sâu đến tủy răng, dây thần kinh trong đó lá»™ ra, khiến bệnh nhân Ä‘au không chịu nổi. Vì váºy, tuyệt đối không được xem răng là má»™t mẩu xÆ°Æ¡ng đặc mà phải có ý thức bảo vệ nó tháºt cẩn tháºn.
84. Vì sao ngÆ°á»i lại má»c răng hai lần?
Các cÆ¡ quan trong cÆ¡ thể chỉ sinh ra má»™t lần, sau khi sinh ra thì không thay đổi nữa. Chỉ có răng má»c hai lần. Lần má»c đầu tiên gá»i là răng sữa, gồm 20 cái, xuất hiện khi trẻ còn bú mẹ nên gá»i là răng sữa. Chúng nhá» và không bá»n. Răng má»c lần thứ hai là răng cố định. Nó bắt đầu thay thế răng sữa từ khi 6 tuổi. Thông thÆ°á»ng, răng cố định khá lá»›n, bá»n, có tất cả 32 chiếc, cÅ©ng có ngÆ°á»i chỉ 28 chiếc.
Răng sữa và răng cố định có công năng hoà n toà n khác nhau. Răng sữa ngoà i việc nhai thức ăn còn có thể kÃch thÃch cho xÆ°Æ¡ng quai hà m phát triển, tạo Ä‘iá»u kiện cho răng cố định sinh trưởng; còn răng cố định chủ yếu dùng để nhai thức ăn. Nếu răng sữa bị sâu hoặc rụng quá sá»›m thì xÆ°Æ¡ng lợi sẽ phát triển không tốt, răng cố định cÅ©ng má»c không tốt. Äiá»u đó chẳng những ảnh hưởng đến chức năng nhai mà còn dá»… dẫn đến các bệnh vá» răng.
Khi ta còn bé, xÆ°Æ¡ng hà m chÆ°a phát triển. Nếu má»c bá»™ răng cố định má»c lên thì sẽ không thể đứng vững trên giá xÆ°Æ¡ng đó được. Äến khi ta lá»›n hÆ¡n, cần ăn nhiá»u loại thá»±c phẩm (trong đó có nhiá»u thức ăn dai, cứng), các răng sữa không đảm Ä‘Æ°Æ¡ng được nhiệm vụ nhai nghiá»n. Vì váºy, trong quá trình tiến hóa lâu dà i, ở con ngÆ°á»i đã phát sinh sá»± biến đổi mang tÃnh thÃch ứng cao: thá»i trẻ tạm thá»i nhá» răng sữa để nhai và kÃch thÃch xÆ°Æ¡ng hà m phát triển; đến lứa tuổi nhất định răng sữa sẽ rụng Ä‘i, răng cố định thay thế và o đó.
85. Vì sao răng có hình dạng khác nhau?
Bình thÆ°á»ng, má»™t ngÆ°á»i trưởng thà nh có 32 răng, được chia Ä‘á»u cho hà m trên và hà m dÆ°á»›i. Nếu quan sát kỹ ta sẽ thấy có răng dẹt, răng nhá»n, lại có răng thân hÆ¡i tròn, đó là vì các loại răng đảm nhiệm những công việc khác nhau.
Răng má»c ở chÃnh giữa mặt trÆ°á»›c gá»i là răng cá»a, chuyên cắt thức ăn (và dụ, khi ăn bánh, trÆ°á»›c hết ta dùng răng cá»a cắn má»™t mẩu). Nó có hình rá»™ng và dẹt, giống nhÆ° lưỡi dao.
Gần hai bên khóe miệng, má»—i bên có má»™t đôi răng hÆ¡i nhá»n gá»i là "răng nanh", chuyên xé nát thức ăn. Răng nanh của ngÆ°á»i nhá» hÆ¡n nhiá»u so vá»›i răng nanh của hổ và sÆ° tá», vì Ä‘á»™ng váºt ăn thịt sống đòi há»i răng nanh nhá»n và dà i để lá»±c xé khá»e; còn ngÆ°á»i chủ yếu ăn thức ăn chÃn nên răng nanh không cần phát triển lắm.
Hà ng răng ở phÃa trong gá»i là răng hà m, chúng giống nhÆ° hai thá»›t trên dÆ°á»›i của cối xay, dùng để nghiá»n nát và là m rữa thức ăn.
Nhiệm vụ của răng là cắt, xé và nghiá»n thức ăn. Nếu dùng răng để là m vỡ những váºt cứng nhÆ° hạt Ä‘Ã o hoặc mở nắp chai, nó rất dá»… bị mẻ, gãy. Tuy nhiên, việc chỉ ăn thức ăn má»m cÅ©ng khiến cho răng và xÆ°Æ¡ng hà m không thể phát triển tốt. Do đó, ta phải ăn cả những thứ hÆ¡i thô cứng má»™t chút nhÆ° cong rau, cÆ¡m cháy.. Lúc ăn phải nhai kỹ và nuốt cháºm để cho răng, lợi và xÆ°Æ¡ng hà m nháºn được sá»± kÃch thÃch vừa phải và sá»± rèn luyện cần thiết.
86. Vì sao không nên dùng tăm xỉa răng?
Xỉa răng là thói quen không tốt. Răng của ta vốn sắp hà ng ngay ngắn, kẽ hở giữa các chân răng Ä‘á»u được lợi và chân răng Ä‘iá»n đầy. NgÆ°á»i có hà m răng chỉnh tế thì giữa các răng sẽ không có khe hở. Má»™t số ngÆ°á»i thÆ°á»ng dùng tăm, cà nh cây nhá» hoặc những váºt khác để xỉa răng, khiến cho kẽ răng rá»™ng dần ra, thức ăn dá»… dắt và o kẽ răng.
Vì sao việc dùng tăm xỉa răng khiến cho kẽ răng rá»™ng thêm? Nếu đặt que tăm dÆ°á»›i kÃnh hiển vi, bạn sẽ thấy nó có vô số sợi xÆ¡. Khi bạn dùng nó để xỉa răng, những xÆ¡ nà y sẽ dắt và o chân răng, có thể là m chân răng bị rách. Vi khuẩn nhân cÆ¡ há»™i đó gây viêm nhiá»…m, khiến xÆ°Æ¡ng quai hà m và chân răng bị tổn thÆ°Æ¡ng, các tổ chức chung quanh chân răng co lại, kẽ răng rá»™ng ra.
Ngoà i ra, lá»±c xỉa răng sẽ khiến cho chân răng dần dần lá»ng ra, không những khiến thức ăn dá»… dắt và o mà còn dá»… gây sâu răng. Việc xỉa răng có hại nhÆ° váºy nên các nha sÄ© vẫn khuyên không nên dùng tăm.
Nếu thức ăn dắt và o chân răng mà không dùng tăm thì giải quyết bằng cách nà o? Súc miệng là phÆ°Æ¡ng pháp Ä‘Æ¡n giản, dá»… là m nhất. Chỉ cần bạn ngáºm má»™t ngụm nÆ°á»›c, dùng hai cÆ¡ má súc liên tục, cặn sẽ bong ra. Nếu không được, dùng bà n chải để đánh răng, ép sát bà n chải và o kẽ răng rồi cá» lên xuống liên tục. Nếu vẫn không được, có thể dùng sợi chỉ luồn qua kẽ răng kéo lên xuống. Trong trÆ°á»ng hợp những phÆ°Æ¡ng pháp trên Ä‘á»u không có hiệu quả, Ä‘Ã nh phải dùng đầu mÅ©i kim để gỡ, nhÆ°ng phải cẩn tháºn để không là m tổn thÆ°Æ¡ng các tổ chức chân răng. Khi cần thiết, phải nhá» bác sÄ© giúp đỡ.
87. Vì sao có ngÆ°á»i chỉ nhai má»™t bên hà m?
Bình thÆ°á»ng, hai hà m răng váºn Ä‘á»™ng có tÃnh đối xứng để răng trên và răng dÆ°á»›i phối hợp nghiá»n nát thức ăn. Trong quá trình nhai, thức ăn bị cắt, nghiá»n nhá» và hòa lẫn vá»›i nÆ°á»›c bá»t tạo thà nh hồ lá»ng để dá»… nuốt và dá»… tiêu hóa. Äồng thá»i, sá»± nhai cÅ©ng giúp cÆ¡ hà m và răng phát triển được bình thÆ°á»ng. Tuy nhiên, rất nhiá»u ngÆ°á»i có thể vì má»™t bên hà m răng bị khuyết, bị sâu, hoặc do khe răng rá»™ng nên chỉ nhai má»™t phÃa; y há»c gá»i là nhai lệch. Äây là thói quen có hại cho sức khá»e.
Việc nhai lệch khiến cÆ¡ quai hà m chỉ phát triển má»™t bên. CÆ¡ quai hà m bên kia co lại, bá»™ mặt bị biến lệch. Nếu nghiêm trá»ng, ngay cả sống mÅ©i cÅ©ng bị lệch Ä‘i, ảnh hưởng đến mỹ quan.
Răng bên nhai sẽ phải là m việc nặng hÆ¡n. Mặt răng bị mà i mòn nhiá»u hÆ¡n khiến men răng mau há»ng, viêm tủy răng. Hà m bên kia do váºn Ä‘á»™ng Ãt nên tổ chức chung quanh răng má»ng và yếu, dá»… tÃch cặn răng, gây sâu hoặc viêm răng.
Ngoà i ra, ở ngÆ°á»i nhai lệch, do chỉ má»™t bên răng là m việc nên thức ăn chÆ°a được nhai kỹ đã nuốt, tăng gánh nặng cho dạ dà y, lâu ngà y dá»… gây ra bệnh dạ dà y.
Vì váºy, ngÆ°á»i nhai lệch nên sá»a chữa thói quen nà y. Nếu má»™t bên hà m thiếu răng hoặc có răng sâu, cần Ä‘i bệnh viện chữa trị.
88. Vì sao có ngÆ°á»i hay nghiến răng lúc ngủ?
Có rất nhiá»u nguyên nhân gây ra nghiến răng. NhÆ° ta đã biết, khi ngủ, vỠđại não ở trạng thái ức chế vá»›i nhiá»u mức Ä‘á»™ khác nhau. Nếu vỠđại não ức chế sâu, bạn sẽ ngủ ngon; nếu ức chế cạn, có thể có những bá»™ pháºn còn hoạt Ä‘á»™ng.
Ta chiêm bao là do khi ngủ, thần kinh vỠđại não vẫn còn hoạt Ä‘á»™ng. Lúc đó, sá»± hÆ°ng phấn của vỠđại não nói chung là yếu nên ta không có được Ä‘á»™ng tác cụ thể gì. Khi sức hÆ°ng phấn của vỠđại não khá mạnh, có ngÆ°á»i sẽ nói mÆ¡, Ä‘á»™ng chân tay, khóc, cÆ°á»i, tháºm chà dáºy Ä‘i ra khá»i giÆ°á»ng, gá»i là má»™ng du. Nghiến răng khi ngủ cÅ©ng là má»™t trong những hiện tượng tÆ°Æ¡ng tá»±, xảy ra do vỠđại não còn hÆ°ng phấn.
Ngoà i ra, nghiến răng khi ngủ có thể do trong ruá»™t có giun. Chất Ä‘á»™c do giun sản sinh ra rất dá»… kÃch thÃch thần kinh của cÆ¡ hà m, khiến cho nó không bị khống chế, kết quả là đêm ngủ thÆ°á»ng nghiến răng.
89. Vì sao lưỡi có thể biết được hương vị thức ăn?
Có ngÆ°á»i gá»i đầu lưỡi là "máy nếm". Quả đúng thế, các vị chua, cay, đắng, ngá»t, bùi của thức ăn trÆ°á»›c hết Ä‘á»u do lưỡi thưởng thức. Äầu lưỡi vì sao lại có thể phân biệt được hÆ°Æ¡ng vị? Bà máºt là ở chá»—, trên mặt lưỡi có các "Ä‘Ã i".
Äà i là cÆ¡ quan cảm giác hÆ°Æ¡ng vị, nằm ở các núm má»c trên lưỡi và phân bố dÆ°á»›i lưỡi, yết hầu, hà m ếch trong khoang miệng. Äà i lưỡi phát triển nhất ở thá»i kỳ trẻ em, sau đó dần dần giảm Ä‘i, đến tuổi già thì giảm gần hết. ChÃnh vì váºy, cho trẻ em uống thuốc rất khó. NgÆ°á»i lá»›n uống thuốc cảm thấy đắng Ãt, nhÆ°ng trẻ em vừa bá» và o miệng đã khóc ngay.
Äà i lưỡi có kết cấu hình bầu dục. Mặt ngoà i của nó có má»™t lá»›p tế bà o bao phủ, bên dÆ°á»›i là những tế bà o vị giác nhá», đầu cuối của chúng có lông xÆ¡, gá»i là lông vị giác. Äầu dây thần kinh bao bá»c chung quanh tế bà o vị giác, giống nhÆ° dây Ä‘iện, truyá»n hÆ°ng phấn lên trung khu vị giác của đại não.
Thông qua vị giác mà đại cảm thụ được, có thể chia Ä‘Ã i thà nh bốn loại: ngá»t, chua, đắng, mặn. Những hÆ°Æ¡ng vị khác nhÆ° chát, cay... Ä‘á»u do bốn loại vị trên tổng hợp mà thà nh. Những Ä‘Ã i cảm nháºn vị ngá»t phân bố khá nhiá»u trên đầu lưỡi; Ä‘Ã i cảm thụ vị chua phân bố hai bên ná»a sau của lưỡi; Ä‘Ã i cảm nháºn vị đắng táºp trung ở mặt trên cuống lưỡi; còn những Ä‘Ã i cảm nháºn vị mặn nằm hai bên ná»a trÆ°á»›c của mặt lưỡi và đầu lưỡi.
Ngoà i các Ä‘Ã i ra, lưỡi và khoang miệng còn có má»™t lượng lá»›n các cÆ¡ quan xúc giác, cảm nháºn nhiệt Ä‘á»™, ở thần kinh trung khu những cảm giác nà y được tổng hợp lại. Vị giác, xúc giác kết hợp vá»›i khứu giác sẽ sản sinh ra những cảm giác phức hợp rất Ä‘a dạng.
90. Vì sao ngÆ°á»i ta và mắt vá»›i máy ảnh?
Có ngÆ°á»i nói, hai mắt giống nhÆ° hai máy ảnh đặt trên đầu, và von nhÆ° thế rất có lý. Bên ngoà i nhãn cầu là tầng giác mạc không mà u, trong suốt, giống nhÆ° ống kÃnh của máy ảnh. Do luôn được nÆ°á»›c mắt bôi trÆ¡n nên nó thÆ°á»ng Æ°á»›t, không bị bụi che.
Ở giữa nhãn cầu có má»™t lá»— nhá» gá»i là đồng tá», ánh sáng từ bên ngoà i thông qua đồng tá» Ä‘i và o võng mạc ở đáy nhãn cầu. Khi máy ảnh chụp ảnh, ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng căn cứ và o Ä‘á»™ sáng tối của ánh sáng mà điá»u chỉnh ống kÃnh. Äồng tá» cÅ©ng tÆ°Æ¡ng tá»±, khi ánh sáng mạnh quá thì đồng tá» thu nhá» lại, cản bá»›t lượng ánh sáng. Khi ánh sáng yếu, đồng tá» lại tá»± Ä‘á»™ng mở ra.
Khi từ ngoà i sáng bÆ°á»›c và o phòng tối, ta láºp tức cảm thấy trÆ°á»›c mắt là má»™t đám tối Ä‘en, không trông rõ rệt váºt gì, sau má»™t thá»i gian ngắn má»›i thÃch nghi được. Äó là vì con ngÆ°á»i khi từ chá»— sáng Ä‘i và o chá»— tối, đồng tá» phải dần dần mở ra cho đến khi thÃch ứng được vá»›i môi trÆ°á»ng tối, ta má»›i nhìn thấy.
Trong máy chụp ảnh, phim là bá»™ pháºn cảm quang cuối cùng để thà nh ảnh. Võng mạch của mắt cÅ©ng có công năng tÆ°Æ¡ng tá»±. Trên võng mạc có vô số tế bà o cảm quang. Khi tiếp thu được các tÃn hiệu kÃch thÃch của ánh sáng, chúng sẽ biến tÃn hiệu đó thà nh xung thần kinh, thông qua thần kinh thị giác truyá»n lên đại não. Nhá» váºy, con ngÆ°á»i có thể cảm nháºn được má»™t cách chân thá»±c hình ảnh và mà u sắc của má»i váºt ở bên ngoà i.
|
09-09-2008, 08:37 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Phần 7
91. Vì sao mắt ngÆ°á»i lại má»c phÃa trÆ°á»›c mặt?
Nhiá»u ngÆ°á»i nghÄ©, nếu mắt ngÆ°á»i má»c ở những chá»— khác trên cÆ¡ thể thì có lẽ sẽ hay hÆ¡n. Cách nói đó có đúng không? Các nhà khoa há»c đã giải đáp vấn Ä‘á» nà y má»™t cách tÆ°á»ng táºn nhÆ° sau:
Hai mắt của ngÆ°á»i má»c ở trên mặt là kết quả của cả má»™t quá trình tiến hóa lâu dà i. Äó cÅ©ng là cách chá»n lá»±a tốt nhất để thÃch ứng vá»›i môi trÆ°á»ng. Nếu mắt ở vị trà cao trên cÆ¡ thể thì nhìn được xa hÆ¡n, có lợi cho việc tìm kiếm thức ăn và phát hiện kẻ địch, tầm mắt rá»™ng hÆ¡n. Sá»± thấy nhiá»u, biết rá»™ng sẽ thúc đẩy trà lá»±c con ngÆ°á»i phát triển. Mắt ở phÃa trÆ°á»›c cÅ©ng có nguyên nhân của nó. Chân của con ngÆ°á»i Ä‘i lên phÃa trÆ°á»›c, nếu thấy có chÆ°á»›ng ngại thì sẽ Ä‘i vòng qua; hai tay có thói quen là m những việc ở phÃa trÆ°á»›c cÅ©ng đòi há»i hai mắt phải nhìn vá» hÆ°á»›ng nà y. Ngoà i ra, hai mắt ở phÃa trÆ°á»›c có thể táºp trung quan sát và xá» lý má»i việc trÆ°á»›c mặt, tránh được những cá» chỉ không nhất quán (khi bên trái khi bên phải), tăng thêm cảm giác láºp thể vá» hình tượng của sá»± váºt, có lợi cho phán Ä‘oán váºt xa hay gần. Äiá»u đó trong cạnh tranh sinh tồn vô cùng quan trá»ng.
Bây giá» ta thá» thay đổi vị trà của mắt để xét vá» vấn Ä‘á» nà y. Và dụ nếu hai mắt Ä‘á»u ở bên trái hoặc bên phải thì kết quả khiến cho con ngÆ°á»i giống nhÆ° con cua chỉ có thể Ä‘i ngang. Lấy và dụ má»™t mắt ở bên trái, má»™t mắt ở bên phải, hoặc má»™t mắt ở phÃa trÆ°á»›c, má»™t mắt ở phÃa sau, nhÆ° váºy tầm nhìn của con ngÆ°á»i sẽ được mở rá»™ng hÆ¡n, nhÆ°ng không thể nà o táºp trung sức quan sát, cÅ©ng không thể nhìn thấy hình ảnh láºp thể của các váºt, khiến cho ta không phân biệt được váºt đó ở xa hay gần.
Nếu để cho mắt má»c trên đỉnh đầu thì sẽ thế nà o? Tháºt gay go, vì con ngÆ°á»i không thể khi nà o cÅ©ng nhìn trăng sao trên bầu trá»i mà quan trá»ng nhất là phải nắm vững má»i việc chung quanh để có hà nh Ä‘á»™ng ứng xá» thÃch hợp.
92. Vì sao nhìn mà u xanh nhiá»u có lợi cho mắt?
Các váºt chung quanh muôn mà u, muôn sắc, là m cho vạn váºt tÆ°Æ¡i đẹp và rõ rà ng, khiến cho con ngÆ°á»i nảy sinh tình cảm và hứng thú khác nhau.
Mà u tÆ°Æ¡i quá dá»… khiến cho ta có cảm giác mệt má»i, mà u ảm đạm khiến cho ta cảm thấy nặng ná», mà u Ä‘á» và mà u và ng Ä‘Æ°a lại cảm giác lóa mắt, mà u xanh và mà u lục Ä‘em lại cho ta cảm giác mát mẻ và yên tÄ©nh. Sá»± hấp thu và phản xạ của mà u sắc cÅ©ng khác nhau. Mà u Ä‘á» phản xạ đối vá»›i ánh sáng là 67%, phản xạ của mà u và ng là 65%, phản xạ mà u lục 47%, phản xạ mà u xanh chỉ có 36%. Vì mà u Ä‘á» và mà u và ng phản xạ ánh sáng khá mạnh nên dá»… gây lóa và nhức mắt. Mà u xanh và mà u lục hấp thu và phản xạ ánh sáng ở mức trung bình, là m cho các tổ chức ở võng mạc trong mắt và hệ thống thần kinh, vỠđại não dá»… chịu. Và dụ, mà u xanh và mà u lục của rừng xanh, thảm cá» không những có thể hấp thu các tia tá» ngoại trong ánh nắng có hại đối vá»›i mắt mà còn có thể giảm thấp Ä‘á»™ lóa mắt do ánh sáng mạnh gây ra.
Sau khi há»c táºp hay là m việc căng thẳng, bạn đứng tá»±a bên cá»a sổ trông ra cây cối xa xa, tinh thần sẽ cảm thấy được thÆ° giãn, sá»± mệt má»i của mắt cÅ©ng dần dần mất Ä‘i. Vì váºy hà ng ngà y sau khi há»c táºp và là m việc nên nhìn và o mà u xanh và mà u lục, nhÆ° thế sẽ có tác dụng bảo vệ mắt.
93. Vì sao ánh sáng mạnh gây cáºn thị?
Con mắt là cÆ¡ quan rất kỳ diệu của cÆ¡ thể, có năng lá»±c phân biệt cÆ°á»ng Ä‘á»™ ánh sáng, mà u sắc, hình dạng, kÃch thÆ°á»›c, Ä‘á»™ xa gần của váºt thể. Trong Ä‘iá»u kiện bình thÆ°á»ng, dù ánh sáng mạnh hay yếu, váºt thể xa hay gần, nhãn cầu Ä‘á»u có sá»± Ä‘iá»u tiết thÃch nghi, giống nhÆ° máy ảnh có thể Ä‘iá»u chỉnh ống kÃnh để ảnh rõ nét.
CÆ°á»ng Ä‘á»™ ánh sáng không đủ và thá»i gian mắt nhìn trong ánh sáng yếu quá dà i là nguyên nhân chủ yếu gây cáºn thị. Vì váºy, để bảo vệ mắt, có ngÆ°á»i đã tăng Ä‘á»™ sáng trong phòng lên, ban ngà y cÅ©ng báºt đèn sáng, tháºm chà có ngÆ°á»i còn xem sách dÆ°á»›i ánh sáng mặt trá»i hoặc ánh đèn lóa mắt, kết quả là thị lá»±c chẳng những không tăng lên mà còn giảm xuống. Äó là vì sá»± kÃch thÃch quá mạnh của ánh sáng đối vá»›i tế bà o cảm quang trên võng mạc sẽ khiến cho cÆ¡ trÆ¡n dạng cầu trong củng mạc bị co lại, mệt má»i, khiến cho đồng tá» thu nhá» nhằm hạn chế lượng tia sáng Ä‘i và o mắt. Sá»± kÃch thÃch nếu xảy ra thÆ°á»ng xuyên sẽ khiến công năng của nhãn cầu bị biến đổi, khả năng Ä‘iá»u tiết của mắt yếu Ä‘i, từ đó mà sinh bệnh cáºn thị.
Vì váºy, ánh sáng không nên yếu quá, cÅ©ng không nên mạnh quá, cá»± li giữa sách và đèn không nên nhá» hÆ¡n 0,5 m. Ãnh sáng nên chiếu từ bên trái, phÃa trÆ°á»›c để bóng của tay phải không cản trở Ä‘Æ°á»ng nhìn. Trên bóng đèn cần có chụp để khiến cho ánh sáng dịu lại, mắt không bị kÃch thÃch.
94. Vì sao có ngÆ°á»i thị lá»±c yếu?
Có ngÆ°á»i thị lá»±c rất kém, tuy nhìn bá» ngoà i, con mắt của há» trông vẫn bình thÆ°á»ng; kết quả kiểm tra đáy mắt không có gì khác biệt.
Khi ta ra Ä‘á»i, mắt chÆ°a phát triển đầy đủ. Äến 3 tháng tuổi, Ä‘Æ°á»ng kÃnh trÆ°á»›c và sau nhãn cầu má»›i đạt đến 23 mm, gần bằng ngÆ°á»i lá»›n. Nếu ở giai Ä‘oạn thị lá»±c phát triển, trẻ gặp những nhân tố có hại thì có thể sẽ mắc bệnh thị lá»±c yếu.
Các nguyên nhân khác nhau sẽ dẫn đến những dạng thị lá»±c yếu khác nhau. Thị lá»±c yếu bẩm sinh là do yếu tố bẩm sinh gây ra (có thể võng mạc, thần kinh thị giác, tháºm chà đại não phát triển không đầy đủ). Có những trẻ bị yếu thị lá»±c do khi ra Ä‘á»i bị ốpsét kẹp đầu, khiến võng mạc xuất huyết, ảnh hưởng đến sá»± phát triển của thị lá»±c.
Má»™t số ngÆ°á»i bị thị lá»±c yếu do mắt lác nhìn nghiêng. Khi nhìn nghiêng, ta thÆ°á»ng cảm thấy chóng mặt, hoa mắt. Äể khắc phục sá»± nhiá»…u loạn nà y, vỠđại não sẽ tìm cách khống chế những xung Ä‘á»™ng thần kinh do mắt lác truyá»n đến, lâu ngà y gây ra bệnh thị lá»±c yếu.
Ở má»™t số ngÆ°á»i, mắt khúc xạ ánh sáng không thẳng; từ bé lại không Ä‘eo kÃnh để hiệu chỉnh, do đó mắt và thần kinh trung khu Ä‘á»u không được táºp để phân biệt các váºt má»™t cách chÃnh xác, khiến ánh sáng Ä‘i và o không chuẩn, gây yếu thị lá»±c.
95. Vì sao mắt không sợ lạnh?
Mùa đông, nếu Ä‘i ngoà i Ä‘Æ°á»ng, ta thÆ°á»ng bị mÅ©i Ä‘á» bầm, tai Ä‘au, tay tê dại, nhÆ°ng con mắt tuy lá»™ ra ngoà i lại không cảm thấy lạnh.
Có phải vì mắt không có thần kinh cảm giác? ÄÆ°Æ¡ng nhiên không phải thế. Trên thá»±c tế, giác mạc là bá»™ pháºn nhạy cảm nhất trong cÆ¡ thể, chỉ má»™t hạt bụi nhá» bằng đầu mÅ©i kim rÆ¡i và o là mắt đã khó chịu.
Váºy vì sao mắt không cảm thấy lạnh? Äó là vì trên mắt chỉ có các dây thần kinh cảm nháºn sá»± Ä‘au, không có thần kinh cảm nháºn sá»± lạnh. Vì váºy, nhiệt Ä‘á»™ dù thấp bao nhiêu, con mắt cÅ©ng vẫn không cảm thấy lạnh.
Ở mÅ©i, và nh tai và tay có rất nhiá»u mạch máu nhá» li ti. Khi gặp lạnh, những mạch máu nà y giãn ra nhanh chóng, tản nhiệt rất nhanh cho nên nhiệt Ä‘á»™ ở những bá»™ pháºn nà y đặc biệt thấp. Còn giác mạc là tổ chức trong suốt, không chứa mạch máu nên nhiệt bị mất Ãt, phÃa trÆ°á»›c lại còn có mà mắt má»m vá»›i nhiá»u mạch máu, giống nhÆ° hai cánh cá»a che gió lạnh. Vì váºy, nhiệt Ä‘á»™ của mắt trên thá»±c tế cao hÆ¡n nhiá»u so vá»›i lá»— mÅ©i, và nh tai và ngón tay.
96. Vì sao thợ hà n phải che mặt nạ?
Khi Ä‘i qua chá»— hà n Ä‘iện hoặc hà n hÆ¡i, bạn sẽ nhìn thấy ánh sáng lóe lên, tà n lá»a bắn ra tung tóe. Chỉ cần đứng ở đó nhìn chăm chú trong 1-2 phút thì đến 6-10 giá» sau, mắt vẫn còn Ä‘au nhức, sợ ánh sáng, Ä‘á» ngầu, khó mở, nÆ°á»›c mắt chảy liên tục. Nghiêm trá»ng hÆ¡n, bạn có thể thấy những mà u sắc rá»±c rỡ nhÆ° ánh sáng mặt trá»i, mắt xuất hiện bá»ng nÆ°á»›c, kết mạc sÆ°ng Ä‘á», bong giác mạc... Äó là hiện tượng "viêm mắt do bị ánh sáng kÃch thÃch", kéo dà i 6-8 giá». Nguyên nhân là trong chá»›p sáng lá»a hà n chứa má»™t lượng lá»›n tia tá» ngoại, có hại cho mắt.
Äể ngăn ngừa bệnh viêm mắt, thợ hà n và những ngÆ°á»i phụ việc nhất định phải Ä‘eo mặt nạ hoặc kÃnh bảo há»™ để ngăn cản tia tá» ngoại.
97. Vì sao có lúc ta nháy mắt liên tục?
Mà mắt ta có lúc vô cá»› nháy liên hồi, khiến ta cảm thấy không thoải mái. Có ngÆ°á»i nói "nháy mắt trái là nháy tiá»n, nháy mắt phải là nháy há»a". Thá»±c ra Ä‘iá»u nà y hoà n toà n là mê tÃn.
Mà mắt là "cá»a ngõ" của con mắt, có tác dụng bảo vệ mắt. Trong mà mắt có má»™t loại cÆ¡ rất má»ng. Các sợi cÆ¡ nà y hình thà nh má»™t vòng quanh mắt, có thể hoạt Ä‘á»™ng tùy ý. Khi nó co lại thì mắt nhắm. Nếu má»™t bá»™ pháºn nà o đó của các sợi cÆ¡ nà y bị ảnh hưởng, sá»± co duá»—i phức tạp xuất hiện, gây nháy mắt.
Vì sao các cơ mà mắt lại có sự co duỗi phức tạp? Có 2 nhóm nguyên nhân chủ yếu
- Mất ngủ hoặc ngủ không đủ, khiến mắt mệt má»i quá Ä‘á»™. Thiếu máu, hút thuốc hoặc uống rượu quá mức khiến cho các cÆ¡ mà mắt căng thẳng khác thÆ°á»ng.
- Có má»™t bệnh mắt nà o đó nhÆ° cáºn thị, viá»…n thị, viêm kết mạc và viêm giác mạc.
Qua đó có thể thấy nháy mắt ngẫu nhiên không phải là bệnh, chỉ cần chú ý nghỉ ngÆ¡i thÃch đáng thì hiện tượng nà y sẽ mất rất nhanh. NhÆ°ng nếu thÆ°á»ng xuyên nháy mắt liên tục, bạn nên đến bác sÄ© kiểm tra và điá»u trị.
98. Vì sao phải chớp mắt?
Má»—i ngÆ°á»i chúng ta, dù là già hay trẻ, nam hay nữ, trừ khi ngủ, còn hầu nhÆ° từng phút Ä‘á»u chá»›p mắt. NgÆ°á»i bình thÆ°á»ng má»™t phút chá»›p mắt khoảng 10 lần, má»—i lần 0,2-0,4 giây.
Äừng cho rằng chá»›p mắt là việc nhá» không đáng chú ý. Nó là phản xạ thần kinh mà chỉ Ä‘á»™ng váºt cao cấp má»›i có, là sá»± phát triển hoà n thiện nhất của con ngÆ°á»i. Phản xạ nà y giúp bôi trÆ¡n nhằm bảo vệ mắt. Nhiá»u ngÆ°á»i tưởng rằng chỉ khi khóc hoặc bị bụi rÆ¡i và o thì nÆ°á»›c mắt má»›i chảy ra. Trên thá»±c tế, nÆ°á»›c mắt không ngừng được tiết ra, được Ä‘Æ°a và o kết mạc, chảy ra trên nhãn cầu, táºp trung ở khóe mắt, cuối cùng thông qua ống nÆ°á»›c mắt và mÅ©i Ä‘i và o khoang mÅ©i. Việc chá»›p mắt khiến cho nÆ°á»›c mắt được bôi đồng Ä‘á»u trên giác mạc và kết mạc phÃa trÆ°á»›c nhãn cầu, bảo đảm cho mắt nhuáºn Æ°á»›t. Nếu không có nÆ°á»›c mắt, giác mạc sẽ khô, đục và không trong suốt nữa. Phần trÆ°á»›c của mắt lá»™ ra trong không khÃ, bụi bặm, khói và vi khuẩn dá»… xâm nháºp. NÆ°á»›c mắt có tác dụng rá»a trôi bụi, giúp bá» mặt nhãn cầu sạch sẽ. Men hòa tan vi khuẩn trong nÆ°á»›c mắt còn có thể khống chế vi khuẩn phát triển.
Ngoà i ra, chá»›p mắt còn là sá»± Ä‘iá»u tiết hoạt Ä‘á»™ng của võng mạc và các cÆ¡ bên ngoà i mắt. Võng mạc là tổ chức thần kinh ở vách trong nhãn cầu, có thể cảm thụ sá»± kÃch thÃch của ánh sáng và phát ra những xung Ä‘á»™ng thần kinh. Nhãn cầu nhá» sá»± co rút của mi mắt mà phát sinh chuyển Ä‘á»™ng. Nếu chúng ta mở mắt mãi không chá»›p, võng mạc và các cÆ¡ ngoà i của mắt phải là m việc liên tục. Việc chá»›p mắt giúp chúng được nghỉ ngÆ¡i má»™t chút.
99. Vì sao việc táºp cho mắt có thể giúp Ä‘á» phòng cáºn thị?
Má»™t đôi mắt bình thÆ°á»ng vì sao dần dần lại biến thà nh cáºn thị? Nguyên nhân chủ yếu là bệnh nhân không dùng mắt hợp quy tắc vệ sinh. Nếu trong má»™t thá»i gian dà i, mắt luôn là m việc ở trạng thái quá căng thẳng, lâu ngà y mắt sẽ bị cáºn thị. Luyện táºp cho mắt, xoa bóp, ấn huyệt là phÆ°Æ¡ng pháp để chống lại bệnh nà y. Việc xoa bóp giúp xóa bỠđược sá»± căng thẳng của mắt, nâng cao khả năng Ä‘iá»u tiết.
Trong cÆ¡ thể ngÆ°á»i, hệ thống kinh lạc phân bố khắp nÆ¡i. Nếu má»™t chá»— nà o đó bị trở ngại, bệnh sẽ khởi phát. PhÆ°Æ¡ng pháp xoa bóp huyệt giúp xóa bá» sá»± trở ngại đó, khiến cho kinh lạc thông thÆ°Æ¡ng, tăng cÆ°á»ng tuần hoà n máu. Sá»± kÃch thÃch nhẹ nhà ng nà y có thể tăng cÆ°á»ng sá»± hấp thu, Ä‘Ã o thải của các tổ chức trong cÆ¡ thể, xóa bá» sá»± căng thẳng vá» Ä‘iá»u tiết và táºp trung, khôi phục chức năng sinh lý của cÆ¡ thể, từ đó đạt được mục Ä‘Ãch ngăn ngừa bệnh cáºn thị.
100. Vì sao có thể Ä‘eo kÃnh sát tròng trong mắt?
KÃnh thông thÆ°á»ng phải có gá»ng để Ä‘eo và o tai. Nhá» có kÃnh mà ngÆ°á»i Ä‘eo cải thiện được thị lá»±c, nhÆ°ng cÅ©ng có nhiá»u phiá»n phức. Và dụ khi Ä‘i trong mÆ°a tuyết thì phải luôn lau kÃnh, nếu không kÃnh sẽ má», nhìn không rõ. HÆ¡n nữa, có má»™t số ngÆ°á»i không thể Ä‘eo kÃnh để là m việc, và dụ nhÆ° diá»…n viên kinh kịch không thể Ä‘eo kÃnh để diá»…n. Váºn Ä‘á»™ng viên nhảy cao, cầu thủ bóng đá... cÅ©ng không thể Ä‘eo kÃnh để thi đấu.
Äể giải quyết vấn Ä‘á» nà y, các nhà khoa há»c đã nghiên cứu tìm ra má»™t loại kÃnh sát tròng, có thể trá»±c tiếp Ä‘eo trong mắt. ÄÆ°á»ng kÃnh của nó khoảng 10 mm, dà y 0,1-0,3mm. Loại kÃnh nà y được là m bằng thủy tinh hữu cÆ¡, rất bá»n chắc. Äá»™ trÆ¡n bóng và chÃnh xác của nó rất cao, khi được đặt và o trong mắt thì chiá»u cong hoà n toà n ăn khá»›p vá»›i giác mạc. Loại kÃnh nà y chuyển Ä‘á»™ng đồng thá»i vá»›i nhãn cầu nên nhìn má»i váºt rất chuẩn, tầm nhìn rá»™ng, ngÆ°á»i Ä‘eo không lo rÆ¡i kÃnh hay kÃnh bị má».
KÃnh sát tròng có thể khắc phục những vấn Ä‘á» mà kÃnh phổ thông gây ra. Chẳng hạn, việc bá» mặt giác mạc không phẳng gây hiện tượng tán quang không chuẩn, loại kÃnh nà y có thể hiệu chỉnh được. Nó cÅ©ng khắc phục được sá»± chênh lệch lá»›n giữa hai mắt.
101. Vì sao khi Ä‘eo kÃnh Ä‘en phải chú ý đến thá»i gian, địa Ä‘iểm?
Má»™t số nam nữ thanh niên rất thÃch Ä‘eo kÃnh Ä‘en. Há» không phân biệt hoà n cảnh, thá»i gian, thá»i tiết, suốt ngà y trên sống mÅ©i vẫn gác cái kÃnh Ä‘en. Äiá»u đó rất có hại cho thị lá»±c của há».
Vì sao việc thÆ°á»ng xuyên Ä‘eo kÃnh Ä‘en lại ảnh hưởng đến thị lá»±c? Mắt ta giống nhÆ° máy ảnh, mắt Ä‘eo kÃnh Ä‘en cÅ©ng tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° trÆ°á»›c ống kÃnh máy ảnh có thêm kÃnh lá»c mà u. Ãnh sáng tá»± nhiên do 7 mà u (Ä‘á», da cam, và ng, lục, xanh, lam và tÃm) hợp thà nh. KÃnh lá»c mà u không cho phép những tia sáng có mà u khác xa vá»›i nó Ä‘i qua; những tia sáng có mà u sắc gần giống vá»›i nó chỉ qua được má»™t phần. NhÆ° váºy, kÃnh lá»c mà u đã giảm lượng ánh sáng Ä‘i qua nó, thà nh phần ánh sáng Ä‘i qua cÅ©ng rất khác nhau.
KÃnh Ä‘en quả thá»±c có giảm được sá»± kÃch thÃch của ánh sáng mạnh đối vá»›i mắt, tránh được tia tá» ngoại là m hại mắt. Khi tắm nắng, là m việc dÆ°á»›i ánh nắng chói chang hoặc tiếp nháºn tia tá» ngoại để Ä‘iá»u trị, bạn cần Ä‘en kÃnh Ä‘en. Còn khi trá»i âm u, lúc hoà ng hôn, khi ở trong nhà , xem vô tuyến, xem phim hoặc ở những nÆ¡i ánh sáng yếu, nên bá» kÃnh ra. Nếu vẫn Ä‘eo kÃnh Ä‘en liên tục trong những Ä‘iá»u kiện nhÆ° váºy, lâu ngà y, năng lá»±c thÃch ứng vá»›i ánh sáng tá»± nhiên của nhãn cầu sẽ giảm, thị lá»±c yếu dần. Thói quen nà y còn có thể là m giảm Ä‘á»™ nhạy cảm của mắt vá»›i má»™t số ánh sáng mà u nà o đó, dẫn đến bệnh mù mà u. Nó cÅ©ng gây Ä‘au đầu, chóng mặt và chứng không thể nhìn lâu.
102. Vì sao có bệnh "cáºn thị giả"?
Con mắt bình thÆ°á»ng khi nhìn xa không cần Ä‘iá»u tiết, khi nhìn gần má»›i cần Ä‘iá»u tiết.
Mắt cáºn thị có thể chia thà nh hai loại:
- Cáºn thị tháºt, còn gá»i là cáºn thị trục: Xảy ra do Ä‘á»™ dà i phÃa trÆ°á»›c và phÃa sau của nhãn cầu (còn gá»i là đưá»ng kÃnh trÆ°á»›c, sau) vượt quá Ä‘á»™ dà i bình thÆ°á»ng 24 mm.
- Cáºn thị giả, còn gá»i là cáºn thị có tÃnh công năng: Xảy ra do thói quen sá» dụng mắt không đúng quy tắc. Và dụ Ä‘á»c sách lâu, Ä‘á»c hay viết dÆ°á»›i ánh sáng quá mạnh hoặc quá yếu, cá»± li sách và mắt quá gần, vừa Ä‘i Ä‘Æ°á»ng vừa Ä‘á»c sách, Ä‘á»c khi Ä‘i tà u xe, tÆ° thế ngồi Ä‘á»c và viết không đúng... khiến cho cÆ¡ mắt ở trạng thái Ä‘iá»u tiết quá căng thẳng.
Thủy tinh thể trong mắt giống nhÆ° má»™t thấu kÃnh lồi, ta thÆ°á»ng bắt nó lồi vá» phÃa trÆ°á»›c tối Ä‘a để thÃch ứng vá»›i nhu cầu. CÆ¡ mắt giống nhÆ° dây chằng, nếu thÆ°á»ng xuyên ở trạng thái kéo căng, nó sẽ dần mất Ä‘i tác dụng Ä‘Ã n hồi. CÆ¡ mắt vì phải Ä‘iá»u tiết căng thẳng nên sinh ra mệt má»i, tháºm chà co giáºt, dẫn đến giảm thị lá»±c, sinh ra cáºn thị.
Äể tránh bệnh "cáºn thị giả", cần kịp thá»i uốn nắn thói quen dùng mắt không hợp lý, nhá» bác sỹ nhãn khoa chỉ ra những phÆ°Æ¡ng pháp Ä‘iá»u trị thÃch hợp để xóa bá» tình trạng căng thẳng của cÆ¡ mắt, khiến cho thị lá»±c được cải thiện và trở lại bình thÆ°á»ng. Sá»± xá» lý nà y cần được tiến hà nh kịp thá»i. Nếu để lâu, phần trong của mắt và nhãn cầu sẽ biến đổi, biến thà nh "cáºn thị tháºt".
103. Vì sao có ngÆ°á»i không phân biệt được mà u sắc?
Trá»i xanh, mây trắng, hoa Ä‘á», lá xanh... Vạn váºt hiện ra trÆ°á»›c mắt ta nhÆ° má»™t bức tranh muôn mà u muôn vẻ. NhÆ°ng có ngÆ°á»i vì không phân biệt được mà u sắc mà cảm thấy mông lung, má» nhòe, tháºm chà chỉ thấy má»™t vùng mà u xám. Y há»c gá»i hiện tượng nà y là "mù mà u".
Mà u sắc tuy thiên biến vạn hóa nhÆ°ng vẫn do 3 mà u cÆ¡ bản Ä‘á», lục, lam trá»™n lẫn mà thà nh. Trên võng mạc có má»™t loại "tế bà o hình nón" rất nhạy cảm vá»›i ba loại mà u nà y. Vì tất cả các mà u khác Ä‘á»u do 3 loại mà u cÆ¡ bản pha trá»™n theo những tá»· lệ khác nhau mà thà nh nên mắt có thể phân biệt được đủ các loại mà u sắc.
Nếu vì má»™t nguyên nhân nà o đó mà thiếu khả năng phân biệt mà u Ä‘á», ta sẽ bị "mù mà u Ä‘á»", không thể phân biệt mà u lục thì gá»i là "mù mà u lục"... Nếu cả ba mà u Ä‘á»u không phân biệt được thì gá»i là "mù toà n mà u". Mù mà u lam và mù toà n mà u rất Ãt gặp.
Váºy mù mà u phát sinh nhÆ° thế nà o? Äiá»u nà y cho đến nay vẫn chÆ°a được là m sáng tá». NgÆ°á»i ta thÆ°á»ng cho rằng đó là do di truyá»n.
NgÆ°á»i mù mà u không thể là m những công việc cần phân biệt mà u sắc, chẳng hạn không thể lái ô tô vì không phân biệt được đèn xanh, đèn Ä‘á».
104. Có dấu hiệu báo trÆ°á»›c bệnh cáºn thị không?
TrÆ°á»›c khi thị lá»±c suy giảm, mắt sẽ có má»™t số triệu chứng dá»± báo nà o đó. Những tÃn hiệu nà y rất quan trá»ng, vì nó nhắc nhở chúng ta cần sá»›m có biện pháp Ä‘á» phòng.
TÃn hiệu quan trá»ng nhất trÆ°á»›c khi có bệnh cáºn thị là cảm giác mệt má»i. Nhiá»u há»c sinh cấp 2, cấp 2 sau khi Ä‘á»c sách trong má»™t thá»i gian dà i thÆ°á»ng thấy trÆ°á»›c mắt có hình ảnh các dòng chữ chồng lên nhau thà nh chuá»—i. Khi nhìn các váºt phÃa trÆ°á»›c, các em thÆ°á»ng có cảm giác lúc gần lúc xa. Có má»™t số ngÆ°á»i sau má»™t thá»i gian nhìn xa, khi nhìn gần trở lại thì cảm thấy mắt má», không rõ.
Những hiện tượng trên xuất hiện chứng tá» mắt quá mệt má»i, các cÆ¡ trong mắt đã mất Ä‘i sá»± Ä‘iá»u tiết nhanh nhạy. Tình trạng nà y nếu kéo dà i thì sẽ dẫn đến bệnh cáºn thị.
Ngoà i cảm giác mệt má»i ở mắt, má»™t số ngÆ°á»i có thể thấy nóng trong mắt, mắt căng Ä‘au, tháºm chà còn thấy Ä‘au đầu và đau sau cổ. Äó là hiện tượng dị ứng vá» cảm giác, do thần kinh cảm giác của mắt bị mệt má»i gây nên.
105. Vì sao nông dân ở miá»n núi cÅ©ng bị bệnh cáºn thị?
Cáºn thị là tình trạng ánh sáng song song từ xa đến không táºp trung thà nh ảnh trên võng mạc, ảnh sẽ nằm phÃa trÆ°á»›c võng mạc. Do đó, bệnh nhân nhìn đồ váºt ở xa thấy má», không rõ. Tuy nhiên, ánh sáng ở cá»± ly gần tÆ°Æ¡ng đối phân tán nên có thể tụ thà nh ảnh trên võng mạc. Vì váºy, ngÆ°á»i cáºn thị có thể nháºn được hình ảnh gần tÆ°Æ¡ng đối rõ.
ThÆ°á»ng ngÆ°á»i ta cho rằng: bệnh cáºn thị chỉ do việc dùng mắt không đúng cách sinh ra, chẳng hạn Ä‘á»c sách hoặc viết chữ ở cá»± ly gần quá, hoặc Ä‘á»c sách dÆ°á»›i ánh sáng yếu, Ä‘á»c sách, xem ti vi quá lâu. Thá»±c ra, cách nghÄ© nà y chÆ°a đầy đủ, vì có ngÆ°á»i sá» dụng mắt má»™t cách bình thÆ°á»ng mà cÅ©ng bị cáºn thị. Và dụ, những ngÆ°á»i nông dân sống ở nông thôn, rừng núi, quanh năm cà y bừa, chăn nuôi là chÃnh nhÆ°ng vẫn có thể bị cáºn thị.
Nguyên nhân là do do khúc xạ của thủy tinh thể không chuẩn, có thể do di truyá»n. Các kết quả nghiên cứu gần đây vá» bệnh cáºn thị cho thấy:
- Bệnh có liên quan đến chủng tá»™c. NgÆ°á»i da và ng hay mắc hÆ¡n so vá»›i ngÆ°á»i da trắng và da Ä‘en.
- Bệnh có liên quan vá»›i lịch sá» gia tá»™c, nghÄ©a là nếu trong nhà có ngÆ°á»i cáºn thị thì những thà nh viên khác của gia đình cÅ©ng có nhiá»u nguy cÆ¡ mắc bệnh nà y.
Vì váºy, má»™t số ngÆ°á»i sống ở nông thôn, miá»n núi tuy vẫn dùng mắt má»™t cách hợp lý nhÆ°ng vẫn bị cáºn thị. Do đó, các thà nh viên trong gia đình có ngÆ°á»i cáºn thị nên quan tâm hÆ¡n đến việc dùng mắt đúng quy tắc để bảo vệ mắt được tốt hÆ¡n.
106. Vì sao mắt má»™t số ngÆ°á»i bị "tán quang"?
NgÆ°á»i bị tán quang nhìn váºt gì cÅ©ng mÆ¡ hồ không rõ. Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu là do Ä‘á»™ cong của giác mạc biến đổi. Giác mạc là ô cá»a ở phÃa trÆ°á»›c nhãn cầu, nó không những phải trong suốt, trÆ¡n tru mà còn phải có hình bán cầu hoà n chỉnh. Công năng chủ yếu của nó là táºp trung các tia sáng lại, khiến cho các tia đó khi Ä‘i và o đồng tá» sẽ táºp trung ở tiêu Ä‘iểm (nằm trên võng mạc của đáy mắt), sau đó phản ánh lên đại não. NhỠđó, con ngÆ°á»i nhìn rõ má»i váºt. Khi giác mạc bị biến dạng, bá» mặt lồi lõm không quy chuẩn, ánh sáng sẽ không táºp trung thà nh tiêu Ä‘iểm trên võng mạc mà phân tán vá» các phÃa, là m cho ảnh váºt mÆ¡ hồ. Äó là hiện tượng "tán quang". Sá»± tán quang nà y không có quy tắc, rất khó dùng kÃnh để hiệu chỉnh.
Ngoà i ra, có má»™t loại tán quang có quy tắc (Ä‘á»™ cong của giác mạc ở má»™t phÃa nà o đó không vuông góc vá»›i hÆ°á»›ng ánh sáng Ä‘i đến), gồm Ä‘Æ¡n thuần tán quang viá»…n thị, Ä‘Æ¡n thuần tán quang cáºn thị, tán quang cả viá»…n thị và cáºn thị... Loại nà y có thể dùng kÃnh để hiệu chỉnh.
Giác mạc không phẳng có thể do di truyá»n hoặc bị bệnh (sẹo giác mạc sau loét hoặc chấn thÆ°Æ¡ng). Ở mức Ä‘á»™ nhẹ, tán quang có quy tắc nói chung không ảnh hưởng đến thị lá»±c, nhÆ°ng khiến mắt mệt má»i, không thoải mái.
Vì váºy, nếu mắt bị tán quang thì nên sá»›m đến bác sÄ© kiểm tra, khi cần thiết phải Ä‘eo kÃnh có Ä‘á»™ thÃch hợp.
107. Vì sao sáng ngủ dáºy hay có dá» mắt?
Buổi sáng ngủ dáºy, nếu soi gÆ°Æ¡ng, ta sẽ thấy khóe mắt gần sống mÅ©i có má»™t Ãt dá», khi nhiá»u khi Ãt. Dù buổi tối trÆ°á»›c khi Ä‘i ngủ, ta đã rá»a mặt rất sạch, khi ngủ mắt nhắm, không có bụi rÆ¡i và o thì sáng dáºy vẫn có dá» mắt. Váºy dá» mắt từ đâu ra?
Mắt ta có má»™t mẩu giống nhÆ° xÆ°Æ¡ng sụn, gá»i là "mà mắt". Trong mà mắt có nhiá»u ống nhá» sắp xếp rất ngay ngắn, gá»i là "tuyến góc mắt". Miệng của tuyến nà y nằm đúng chá»— mép khóe mắt, gần mÅ©i, không ngừng tiết ra má»™t chất "mỡ". Bạn không nên coi thÆ°á»ng chất mỡ nà y, vì tác dụng của nó rất lá»›n. Ban ngà y, nó được bôi lên quanh mắt nhá» Ä‘á»™ng tác nháy mắt, nhằm ngăn cản nÆ°á»›c mắt chảy ra ngoà i và ngăn mồ hôi chảy và o mắt. Lúc ngủ, mắt nhắm liên tục trong má»™t thá»i gian dà i, chất mỡ nà y được dùng không hết, nó trá»™n lẫn vá»›i các tạp chất đã lẩn và o mắt lúc ban ngà y và số nÆ°á»›c mắt còn thừa lại, dần dần táºp trung và o khóe mắt. Äó không phải là bệnh.
Nếu dá» mắt ra quá nhiá»u kể cả ban ngà y và ban đêm, dá» gắn lông mi hai mà lại vá»›i nhau khiến mắt không mở được nghÄ©a là mắt đã bị viêm do vi khuẩn hoặc virus. Cần đến bệnh viện để kiểm tra, Ä‘iá»u trị.
|
09-09-2008, 08:37 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Phần 8
108. Con ngÆ°á»i có "mắt thứ ba" không?
Trong Tây Du Kà có thần Nhị Lang võ thuáºt rất cao cÆ°á»ng, đấu ngang ngá»a vá»›i Tôn hà nh giả. TrÆ°á»›c trán Nhị Lang có con "mắt thứ ba". Con mắt nà y rất sắc sảo, cho dù Tôn Ngá»™ Không biến Ä‘i đâu, thà nh váºt gì Ä‘á»u bị Nhị Lang phát hiện. ÄÆ°Æ¡ng nhiên đó chỉ là chuyện thần thoại.
Con ngÆ°á»i thá»±c chất có "mắt thứ ba" không? Các nhà khoa há»c đã phát hiện "mắt thứ ba" trên thá»±c tế là má»™t hạt giống nhÆ° hạt quả thông, nằm sâu chÃnh giữa đầu, to bằng hạt đâu, cho nên gá»i là "hạt thông". NhÆ°ng con mắt nà y không thể nhìn thấy các váºt nhÆ° con mắt bình thÆ°á»ng, tức là nó không có đầy đủ thị lá»±c bình thÆ°á»ng.
Váºy nó có tác dụng gì? Ngà y nay, ngÆ°á»i ta đã biết được trong cÆ¡ thể có đồng hồ sinh há»c rất kỳ diệu. Có ngÆ°á»i không dùng chuông đồng hồ báo thức mà sáng vẫn dáºy đúng giá», chỉ chênh và i ba phút. Äó chÃnh là nhỠđồng hồ sinh há»c. Các nhà khoa há»c phát hiện "hạt thông" chÃnh là đồng hồ sinh há»c trong cÆ¡ thể. Ban đêm, nó sản sinh ra má»™t chất kÃch thÃch gá»i là chất thoát Ä‘en. Ban ngà y, nó tá»± Ä‘á»™ng ngừng sản sinh chất nà y; do đó con ngÆ°á»i có thể cảm biết được sá»± thay đổi của ngà y đêm.
Ngoà i ra, chất thoát Ä‘en mà "hạt thông" tiết ra còn có tác dụng khống chế công năng sinh dục của con ngÆ°á»i. Các nghiên cứu đã chứng tá» nó có thể khống chế sá»± phát triển của tuyến giá»›i tÃnh trong thá»i kỳ niên thiếu. Äến má»™t thá»i kỳ nhất định nó sẽ xóa bá» sá»± khống chế nà y để cho thá»i kỳ thanh xuân đến. Ngà y nay, thá»i kỳ thanh xuân của thiếu niên thÆ°á»ng đến sá»›m. Má»™t trong các nguyên nhân quan trá»ng là và o ban đêm, thá»i gian chiếu sáng kéo dà i, là m cho chất thoát Ä‘en được sản sinh ra Ãt, khiến thá»i gian khống chế tuyến giá»›i tÃnh bị rút ngắn.
109. Vì sao mÅ©i có thể ngá»i được các loại mùi?
MÅ©i ngÆ°á»i có hai công năng: hô hấp và nháºn biết mùi. Trong cuá»™c sống thÆ°á»ng ngà y, vai trò của cÆ¡ quan khứu giác là không thể thiếu được. Và dụ, khi mắt ta chÆ°a nhìn thấy, tai chÆ°a nghe thấy thì mÅ©i đã ngá»i thấy mùi cháy, do đó mà cảnh giác được vá»›i nạn há»a hoạn, kịp thá»i dáºp tắt ngá»n lá»a. Có má»™t số đồ váºt khi ta cầm lên, nhìn, nghe nhÆ°ng vẫn chÆ°a biết nó là gì, nhÆ°ng khi Ä‘Æ°a lên mÅ©i ngá»i thì láºp tức biết được. Äiá»u đó chứng tá» khứu giác có thể giúp ta phân biệt các chất khác nhau.
Có ngÆ°á»i nhá» chế Ä‘á»™ táºp luyện đặc biệt mà mÅ©i có khả năng phân biệt rất cao. Và dụ, thợ là nh nghá» trong các ngà nh nÆ°á»›c hoa và tinh dầu là những chuyên gia ngá»i mùi. Há» chỉ dùng mÅ©i là có thể phân biệt được nhiá»u loại nÆ°á»›c hoa, hÆ°Æ¡ng thÆ¡m, thẩm định chất lượng chúng tốt hay xấu. Những chuyên gia đánh giá chất lượng sản phẩm trà , rượu, cà phê... ngoà i việc sá» dụng vị giác còn dùng khứu giác nhạy cảm của mình để đánh giá chất lượng sản phẩm.
Ngoà i ra, khứu giác còn là m tăng thêm cảm giác ngon miệng. Sau khi mÅ©i biết được hÆ°Æ¡ng vị hấp dẫn của thức ăn, ta sẽ thấy thèm ăn. Khi tịt mÅ©i, ăn gì cÅ©ng không cảm thấy ngon. Thá»±c ra những thức ăn ấy vẫn ngon, chẳng qua vì mÅ©i không ngá»i thấy mùi thÆ¡m cho nên không kÃch thÃch ngon miệng mà thôi.
MÅ©i có thể ngá»i được các loại hÆ°Æ¡ng vị là do niêm mạc trên thà nh khoang mÅ©i (rá»™ng khoảng 5 cm2) có hÆ¡n 10 triệu tế bà o khứu giác; chúng có liên quan vá»›i đại não. NhÆ° ta đã biết, mùi vị là do các chất bốc hÆ¡i thà nh phân tá» mà gây nên. Khi ta thở, những phân tá» mùi vị bay lẫn trong không khà sẽ Ä‘i và o khoang mÅ©i, tác Ä‘á»™ng và o tế bà o khứu giác. Những thông tin nà y được truyá»n lên đại não. NhỠđó mà chúng ta ngá»i được các mùi vị khác nhau.
110. Trong cÆ¡ thể, khà quan nà o lâu Ä‘á»i nhất?
CÆ¡ thể có 5 giác quan: thị giác, thÃnh giác, xúc giác, vị giác và khứu giác. Theo thống kê, trên 90% thông tin mà ta nháºn được đến từ thị giác, tiếp theo là thÃnh giác, xúc giác và vị giác. Riêng khứu giác thÆ°á»ng bị xếp và o vị trà không đáng kể. Sinh lý há»c truyá»n thống tháºm chà còn xem khứu giác là cÆ¡ quan cảm giác nguyên thủy Ä‘ang thoái hóa dần.
Mặc dù khứu giác không chiếm địa vị chủ đạo trong 5 cÆ¡ quan cảm giác, nhÆ°ng nó lại là cÆ¡ quan cảm giác lâu Ä‘á»i nhất của cÆ¡ thể. Rất nhiá»u Ä‘á»™ng váºt hoang dã Ä‘á»u dá»±a và o khứu giác để tìm thức ăn, tránh nguy hiểm, tìm bạn Ä‘á»i. CÆ¡ quan cảm giác nguyên thủy nà y đối vá»›i con ngÆ°á»i cÅ©ng rất có Ãch. Và dụ, hÆ°Æ¡ng vị của thức ăn có thể là m tăng cảm giác ăn ngon; khi ngá»i thấy mùi cháy ta sẽ cảnh giác Ä‘á» phòng há»a hoạn; nếu ngá»i thấy mùi khà ga rò rỉ, hoặc thức ăn đã biến mùi thì ta sẽ tránh được nguy hiểm. Có những ngÆ°á»i là m nghỠđặc biệt có thể căn cứ và o mùi vị để phán Ä‘oán chất lượng nÆ°á»›c hoa, hÆ°Æ¡ng liệu, rượu tốt hay xấu. Có má»™t số thanh niên nam nữ ngÆ°á»i dân tá»™c thÃch ngá»i mùi trên cÆ¡ thể của nhau để tăng thêm tình cảm.
Khứu giác của con ngÆ°á»i Ä‘ang thoái hóa chăng? Không phải! Thông qua kết quả nghiên cứu của mấy chục năm gần đây các nhà khoa há»c bắt đầu coi trá»ng đến khứu giác, tháºm chà há» rất kinh ngạc đối vá»›i Ä‘á»™ nhạy cảm rất cao của khứu giác con ngÆ°á»i. Và dụ má»™t chuyên gia hÆ°Æ¡ng liệu có kinh nghiệm chỉ dá»±a và o mÅ©i ngá»i cÅ©ng có thể phân biệt được mấy nghìn, tháºm chà hà ng vạn loại mùi vị, hÆ¡n nữa ngay láºp tức há» có thể nói ra thá»i gian mùi nà y bốc lên đã bao lâu, thà nh phần chủ yếu trong đó gồm những gì. Ngà y nay các nhà khoa há»c tin rằng tầm quan trá»ng của khứu giác chắc chắn không kém hÆ¡n các cÆ¡ quan cảm giác khác.
111. Vì sao có ngÆ°á»i dá»… chảy máu mÅ©i?
Bình thÆ°á»ng mÅ©i không chảy máu. MÅ©i dá»… chảy máu có thể là do bản thân lá»— mÅ©i có bệnh, cÅ©ng có thể là do nguyên nhân nhÆ°: mạch máu nhá» li ti trong mÅ©i bị vỡ do ngã, va chạm, ngoáy mÅ©i, không khà quá khô... Ngoà i ra, sau khi lá»— mÅ©i mắc bệnh nà o đó (nhÆ° viêm mạc cấp tÃnh hoặc mãn tÃnh), niêm mạc mÅ©i cÅ©ng bị xuất huyết.
MÅ©i hay chảy máu có thể còn do các bệnh truyá»n nhiá»…m cấp tÃnh nhÆ°: thÆ°Æ¡ng hà n, sốt cao... Trong quá trình bị bệnh, thân nhiệt quá cao nên niêm mạc mÅ©i đầy máu, chỉ cần va chạm nhẹ là máu sẽ chảy. Ở những bệnh nhân máu trắng hoặc mắc các bệnh Ä‘Æ°á»ng máu khác, vì máu khó đông nên cÅ©ng dá»… bị chảy máu mÅ©i.
Khi cÆ¡ thể thiếu vitamin, chủ yếu là thiếu vitamin C, sá»± hợp thà nh giữa các chất của tế bà o gặp trở ngại, tÃnh thẩm thấu của các mạch máu nhá» tăng lên. Mạch máu trở nên giòn, chỉ cần bị ma sát nhẹ là sẽ chảy máu.
Bệnh nhân cao huyết áp khi ho hoặc hắt hÆ¡i cÅ©ng dá»… chảy máu mÅ©i, vì khi đó, huyết áp tăng lên rất nhiá»u.
112. Vì sao không thể đồng thá»i xì mÅ©i bằng hai lá»— mÅ©i?
Khoang mÅ©i được che phủ bởi má»™t lá»›p niêm mạc hồng nhuáºn; nó tiết ra má»™t chất nÆ°á»›c mà u trong, khiến cho niêm mạc mÅ©i luôn nhuáºn Æ°á»›t. Bình thÆ°á»ng, má»—i ngà y má»™t ngÆ°á»i tiết ra khoảng má»™t lÃt nÆ°á»›c mÅ©i. NhÆ°ng ta không cảm thấy được Ä‘iá»u đó vì thà nh phần nÆ°á»›c trong mÅ©i biến thà nh hÆ¡i, khiến cho không khà thở và o trở thà nh ấm và ướt, chỉ có má»™t phần nhá» còn lại biến thà nh nÆ°á»›c mÅ©i, được thải ra ngoà i.
Các bác sÄ© cho rằng, khi xì mÅ©i, không nên dùng lá»±c mạnh quá mà nên cẩn tháºn, trÆ°á»›c hết dùng má»™t ngón tay ấn bịt má»™t bên, xì mÅ©i từ lá»— bên kia, sau đó lại đổi bên. Nếu không, bệnh nhân rất dá»… bị viêm tai giữa hoặc viêm xoang mÅ©i.
Vì sao lại thế? Ngà y nay, ngÆ°á»i ta biết được rằng phÃa sau xoang mÅ©i là yết mÅ©i, má»—i bên có má»™t Ä‘Æ°á»ng ống thông vá»›i tai giữa. Nếu khi xì mÅ©i, ta đồng thá»i bịt chặt hai lá»— mÅ©i thì khoang mÅ©i và yết mÅ©i sẽ chịu má»™t áp lá»±c rất lá»›n, khiến cho má»™t phần nÆ°á»›c mÅ©i sẽ thông qua Ä‘Æ°á»ng ống Ä‘i và o tai giữa. NhÆ° váºy, vi khuẩn trong nÆ°á»›c mÅ©i sẽ là m cho tai giữa bị viêm.
Ngoà i ra, chung quanh khoang mÅ©i có má»™t số xoang được cấu tạo bởi các chất sụn chứa khÃ. Những xoang nà y Ä‘á»u thông vá»›i khoang mÅ©i. Khi đồng thá»i bịt chặt hai lá»— mÅ©i, nÆ°á»›c mÅ©i và vi khuẩn trong đó sẽ Ä‘i và o xoang mÅ©i, gây viêm xoang.
113. Vì sao khi khóc to, nÆ°á»›c mÅ©i chảy nhiá»u theo nÆ°á»›c mắt?
Khi bị oan uổng hoặc trong lòng cảm thấy há»n tủi, nhịn không được, bạn sẽ khóc to. Từ bé đến lá»›n, bạn chắc đã khóc to nhiá»u lần. Khi đó, ngoà i nÆ°á»›c mắt già n giụa, nÆ°á»›c mÅ©i cÅ©ng tăng lên rất nhiá»u. Vì sao lại nhÆ° thế?
Theo lý mà nói, khi khóc to, nÆ°á»›c mắt ra nhiá»u là hiện tượng bình thÆ°á»ng, không há» liên quan đến nÆ°á»›c mÅ©i, nhÆ°ng quái lạ là chÃnh lúc đó, nÆ°á»›c mÅ©i cÅ©ng tiết ra rất nhiá»u. Äể giải thÃch bà máºt nà y, trÆ°á»›c hết chúng ta phải tìm hiểu cÆ¡ quan nÆ°á»›c mắt. Tuyến lệ là nÆ¡i sản sinh ra nÆ°á»›c mắt. Khi không khóc, nó cÅ©ng đã liên tục tiết ra má»™t Ãt nÆ°á»›c mắt để bôi trÆ¡n nhãn cầu. Chúng ta hằng ngà y phải chá»›p mắt vô số lần là để bôi Ä‘á»u nÆ°á»›c mắt lên bá» mặt nhãn cầu. Má»—i lần chá»›p mắt giống nhÆ° má»™t lần lau gÆ°Æ¡ng, để nhãn cầu của ta luôn luôn sạch và sáng.
Tuyến lệ gồm có hai phần. Má»™t là phần sản sinh ra nÆ°á»›c mắt; hai là phần Ä‘Æ°á»ng ống để dẫn nÆ°á»›c mắt ra; nó thông đến khoang mắt, cÅ©ng được nối thông vá»›i khoang mÅ©i. Bình thÆ°á»ng, vì nÆ°á»›c mắt tiết ra rất Ãt cho nên nó không chảy đến khoang mÅ©i, vì váºy mà ta không cảm thấy được. NhÆ°ng khi bạn khóc to, nÆ°á»›c mắt tiết ra rất nhiá»u, trong đó má»™t phần chảy ra khoang mắt, còn má»™t phần nữa chảy đến khoang mÅ©i. Trên thá»±c tế, trong nÆ°á»›c từ mÅ©i chảy ra có cả nÆ°á»›c mắt.
114. Vì sao tiếng nói từ máy ghi âm phát ra khác với tiếng nói của mình?
Chúng ta thÆ°á»ng gặp hiện tượng thú vị sau: khi ta nói hoặc hát, ghi băng lại, cho dù máy ghi âm tốt bao nhiêu thì khi phát băng, âm thanh mà ta nghe được không hoà n toà n giống vá»›i tiếng nói của mình. NhÆ°ng Ä‘iá»u kỳ lạ là ngÆ°á»i khác nghe thì vẫn cảm giác được đó là giá»ng nói của bạn, nó không khác gì âm thanh của bạn nói thÆ°á»ng ngà y. Vì sao lại nhÆ° thế?
Bà máºt then chốt ở đây là đưá»ng tiếp nháºn âm thanh khác nhau. Má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u biết, ngÆ°á»i ta dùng tai để tiếp thu âm thanh từ bên ngoà i. NhÆ°ng khi bạn nói thì âm thanh phát ra không chỉ Ä‘i qua không khà và truyá»n và o tai mà nó còn thông qua xÆ°Æ¡ng sỠđể truyá»n tÃn hiệu âm thanh đến thần kinh thÃnh giác. Trên thá»±c tế, âm thanh của chÃnh mình mà bạn nghe thấy được truyá»n đến đồng thá»i qua cả "Ä‘Æ°á»ng truyá»n qua không khÃ" và "Ä‘Æ°á»ng truyá»n qua xÆ°Æ¡ng sá»".
Khi bạn dùng máy ghi âm để phát lại tiếng nói của mình thì bạn chỉ nghe được tiếng nói truyá»n đến tai qua không khà mà không nghe được bằng con Ä‘Æ°á»ng "truyá»n qua xÆ°Æ¡ng sá»". Do đó, mặc dù âm thanh không há» thay đổi, bạn vẫn cảm thấy không còn giống tiếng nói của mình nữa.
115. Vì sao hầu như không hỠcó tiếng nói giống nhau?
Khi ta nói hoặc hát, âm thanh do yết hầu phát ra, chÃnh xác hÆ¡n là do thanh Ä‘á»›i của yết hầu phát ra.
Thanh Ä‘á»›i là má»™t táºp hợp các lá»›p niêm mạc trong hầu, nó dai và có tÃnh Ä‘Ã n hồi, giống nhÆ° các dây Ä‘Ã n mà u trắng bạc. Khi phát âm, dÆ°á»›i sá»± kÃch thÃch của dòng khÃ, niêm mạc của thanh Ä‘á»›i sẽ rung lên nhÆ° là n sóng, phát ra những âm sắc muôn mà u muôn vẻ.
Vì thanh Ä‘á»›i của má»—i ngÆ°á»i dà i ngắn khác nhau cho nên âm thanh phát ra cÅ©ng cao thấp khác nhau. Và dụ, thanh Ä‘á»›i của trẻ em dà i 6-8 mm, của con gái tuổi thà nh niên dà i 15-20 mm, của con trai tuổi thà nh niên dà i 20-25 mm. Vì váºy, tiếng nói của trẻ em vừa sắc vừa cao, của nam giá»›i vừa thấp vừa trầm, khác nhau rất rõ. NhÆ°ng trên thế giá»›i nà y có hÆ¡n 5 tá»· ngÆ°á»i, những ngÆ°á»i có thanh Ä‘á»›i dà i ngắn hoà n toà n giống nhau chắc là rất nhiá»u, váºy vì sao tiếng nói của má»i ngÆ°á»i lại không hoà n toà n giống nhau?
Các nhà khoa há»c khi xác định tiếng nói của ngÆ°á»i đã căn cứ và o thanh Ä‘iệu cao thấp và âm sắc để phân thà nh "thanh phổ". Từ thanh phổ, há» phát hiện thấy hầu nhÆ° không có ngÆ°á»i nà o âm thanh hoà n toà n giống nhau. Äó là vì khi ngÆ°á»i ta phát âm, tuy thanh Ä‘á»›i có vai trò cá»±c kỳ quan trá»ng nhÆ°ng nó không hoà n toà n quyết định đặc Ä‘iểm âm thanh. Vấn Ä‘á» nà y còn liên quan đến hệ thống cá»™ng hưởng.
Khi con ngÆ°á»i phát âm, ngoà i thanh Ä‘á»›i, các bá»™ pháºn khác nhÆ° hầu, yết, khoang miệng, khoang mÅ©i, lồng ngá»±c... Ä‘á»u cùng tham gia sản sinh chấn Ä‘á»™ng. Vì các cÆ¡ quan và bá»™ vị của má»—i ngÆ°á»i không hoà n toà n giống nhau nên kÃch thÆ°á»›c và hình dạng của chúng khó tránh khá»i có những khác biệt nho nhá». Ngoà i ra, sá»± khác biệt vỠđầu lưỡi, hà m răng, môi, gò má, tuổi tác, giá»›i tÃnh, khà chất, sá»± giáo dục... khiến cho âm sắc, âm Ä‘iệu, cÆ°á»ng Ä‘á»™, tiết tấu trở nên muôn hình muôn vẻ, tạo nên đặc trÆ°ng âm thanh riêng của từng ngÆ°á»i.
116. Vì sao khi máy bay cất cánh hoặc hạ cánh, thÃnh lá»±c của hà nh khách biến đổi?
Những ngÆ°á»i từng Ä‘i máy bay thÆ°á»ng có cảm giác sau: khi máy bay cất cánh và hạ cánh, lá»— tai nhÆ° có váºt gì nút chặt, những âm thanh chung quanh trở nên yếu hÆ¡n, nghe không rõ, đồng thá»i lá»— tai cảm thấy tức bÃ, có lúc còn Ä‘au. NhÆ°ng sau khi máy bay hạ cánh, cảm giác không thoải mái nà y rất nhanh mất Ä‘i, thÃnh lá»±c trở lại bình thÆ°á»ng. Vì sao lại có hiện tượng kỳ lạ đó?
TrÆ°á»›c hết chúng ta hãy xét đến cấu tạo của tai. Trong lá»— tai có Ä‘Æ°á»ng ống và và nh tai (những tổ chức của tai ngoà i, có chức năng táºp trung âm thanh lại, truyá»n đến mà ng tai). Mà ng tai là khởi Ä‘iểm của tai giữa (gồm buồng nhÄ©, búa, các cÆ¡ của tai giữa và ống nhÄ©). Những âm thanh tai ngoà i táºp trung là m chấn Ä‘á»™ng mà ng nhÄ©, thông qua xÆ°Æ¡ng búa truyá»n đến tai trong. Trong tai trong có má»™t kết cấu giống nhÆ° ống tù và sừng trâu, chứa rất nhiá»u tế bà o cảm thụ âm thanh, có thể chuyển những chấn Ä‘á»™ng của âm thanh truyá»n đến thà nh các tÃn hiệu mà thần kinh thÃnh giác hiểu được. Những tÃn hiệu nà y được trung khu thÃnh giác của vá» não tiếp nháºn, là m cho ta nghe được âm thanh.
Trong hệ thống thÃnh giác của ngÆ°á»i, mà ng nhÄ© là má»™t kết cấu quan trá»ng, nó có má»™t mà ng rung giống nhÆ° mà ng rung trong máy Ä‘iện thoại. PhÃa trong của mà ng nhÄ© là buồng nhÄ©. Trong Ä‘iá»u kiện bình thÆ°á»ng, áp lá»±c phÃa ngoà i buồng nhÄ© tăng giảm theo áp suất không khà bên ngoà i. Khi lên cao, áp lá»±c không khà lên tai tăng; nhÆ°ng áp lá»±c trong buồng nhÄ© không kịp Ä‘iá»u chỉnh, dẫn đến sá»± chênh áp giữa hai bên mà ng nhÄ©. Vì áp lá»±c ở bên ngoà i lá»›n hÆ¡n áp lá»±c trong buồng nhÄ©, mà ng nhÄ© bị ép lõm và o, khiến chúng ta có cảm giác nhÆ° lá»— tai bị bịt lại và nghe không rõ.
Vì váºy, khi máy bay cất cánh hoặc hạ cánh, nhân viên hà ng không thÆ°á»ng nhắc ta phải nhai kẹo hoặc há miệng ra để cho áp lá»±c ở trong buồng nhÄ© cân bằng vá»›i áp lá»±c ở phÃa ngoà i mà ng nhÄ©.
117. Ngoáy tai tốt hay không tốt?
Rất nhiá»u bạn nhá» có thói quen ngoáy tai, tháºm chà có lúc còn dùng cả que cứng cho và o lá»— tai ngoáy. Thá»±c ra, ráy tai không có hại đối vá»›i sức khá»e con ngÆ°á»i, tháºm chà còn có tác dụng bảo vệ tai là đằng khác.
DÆ°á»›i mặt da của cÆ¡ thể có nhiá»u tuyến mỡ, thÆ°á»ng tiết ra chất dầu. TÆ°Æ¡ng tá»±, trong ống tai cÅ©ng có tuyến mỡ tiết ra chất dầu. Nó có thể dÃnh kết các chất bẩn hoặc các vảy nhá» trong tai, kết thà nh ráy tai.
Những chất bẩn trên các bá»™ pháºn khác của cÆ¡ thể được tẩy sạch thông qua tắm rá»a. NhÆ°ng lá»— tai sâu, không dá»… là m sạch, thá»i gian cà ng dà i, chất bẩn tÃch lÅ©y cà ng nhiá»u. Trong trÆ°á»ng hợp bình thÆ°á»ng, ráy tai tÃch lÅ©y nhiá»u sẽ tá»± rÆ¡i ra. Khi ta ăn hoặc nói, lá»— tai bị Ä‘á»™ng Ä‘áºy, dần dần là m cho ráy tai bong ra.
Má»™t lượng ráy nhất định nằm trong tai, nhiá»u lúc lại có Ãch. Và dụ, khi ngẫu nhiên có con sâu nhá» chui và o lá»— tai, nếu nó cứ thế Ä‘i thẳng và o thì sẽ gặp tai giữa, có thể gây tổn thÆ°Æ¡ng cho mà ng nhÄ©. NhÆ°ng nếu trong tai có ráy, tai há»a bất ngá» nà y sẽ được ngăn chặn. Do ráy tai có vị đắng đặc biệt nên con sâu sẽ phải bò ra.
Tác hại lá»›n nhất của việc ngoáy tai là dá»… gây tổn thÆ°Æ¡ng cho ống tai. Da trong ống tai rất má»m và non; nếu không cẩn tháºn, ống tai sẽ bị nhiá»…m vi khuẩn, viêm có mủ. ÄÆ°Æ¡ng nhiên, nếu là m rách mà ng nhÄ© thì vấn Ä‘á» cà ng trở nên nghiêm trá»ng hÆ¡n.
Vì váºy, ngoáy tai không phải là má»™t thói quen tốt. Khi ráy tai tÃch lại rất nhiá»u, gây ngứa ngáy khó chịu, cần phải ngoáy tai, nhÆ°ng tốt nhất là dùng đầu que tăm cuốn bông sạch, tuyệt đối không dùng những que cứng hoặc nhá»n để ngoáy tai.
118. Vì sao khi nước và o tai thì không nghe rõ?
Khi bơi, nước rất dễ và o tai. Lúc đó, bạn sẽ cảm thấy nghe không rõ những âm thanh chung quanh.
Bình thÆ°á»ng, ta có thể nghe được âm thanh là nhá» hệ thống truyá»n âm của tai giữa chuyển âm thanh đó và o tai trong. Tai giữa gồm có mà ng nhÄ©, xÆ°Æ¡ng búa và đưá»ng ống. PhÃa ngoà i buồng nhÄ© có má»™t lá»›p mà ng rất má»ng, gá»i là mà ng nhÄ©. Khi âm thanh từ bên ngoà i Ä‘i và o tai giữa gặp mà ng nhÄ©, mà ng nhÄ© sẽ rung lên. Sóng âm thanh cà ng mạnh, mà ng nhÄ© rung Ä‘á»™ng cà ng lá»›n và ngược lại. Âm thanh nhá»n, mà ng nhÄ© rung Ä‘á»™ng cà ng nhanh; âm thanh thấp, mà ng nhÄ© rung Ä‘á»™ng cháºm. Căn cứ và o sóng âm thanh mạnh hay yếu, nhanh hay cháºm mà mà ng nhÄ© phát sinh rung Ä‘á»™ng, Ä‘Æ°a những tÃn hiệu nà y và o tai trong, từ tai trong truyá»n lên não, nhỠđó ta má»›i nghe được tiếng Ä‘á»™ng. Nếu sóng âm thanh không Ä‘i và o tai thì mà ng nhÄ© không rung Ä‘á»™ng, ta không nghe được tiếng nói.
Khi nước và o tai, nó sẽ ngăn cản âm thanh đi và o, sóng âm thanh không và o được thì mà ng nhĩ không thể rung động, hoặc sóng đi và o trở nên yếu đi nên mà ng nhĩ rung động yếu, khiến ta nghe không rõ. Tương tự, nếu dùng bông nút chặt hai tai hoặc dùng tay bịt tai, ta cũng sẽ không nghe thấy tiếng động.
Khi nÆ°á»›c và o tai, nên là m thế nà o? Có thể nghiêng đầu khiến cho nÆ°á»›c trong tai chảy ra, hoặc nhấc chân đối diện lên, nhảy mấy cái để nÆ°á»›c chảy ra. Khi cần thiết, có thể dùng tăm bông cho và o tai cẩn tháºn để thấm nÆ°á»›c ra.
119. Vì sao có ngÆ°á»i nói lắp?
Nói lắp thÆ°á»ng Ä‘Æ°a lại nhiá»u phiá»n phức và đau khổ. Có má»™t số ngÆ°á»i nói lắp, khi nhìn thấy ngÆ°á»i khác Ä‘á»c lÆ°u loát hoặc nói rất hùng hồn, còn bản thân lắp ba lắp bắp không nói rõ được ý tứ của mình thì trong lòng cảm thấy bị ức chế. Äặc biệt, khi bị ngÆ°á»i khác cÆ°á»i đùa, há» cà ng tá» ra căng thẳng, nói không ra lá»i.
Các bác sĩ cho rằng nói lắp chủ yếu có mấy nguyên nhân sau:
- Tò mò, thÃch bắt chÆ°á»›c ngÆ°á»i khác nói lắp, hoặc thÆ°á»ng tiếp xúc vá»›i những ngÆ°á»i nói lắp nên tiếp thu phải những ám thị không tốt, kết quả tá»± mình dần dần cÅ©ng biến thà nh nói lắp.
- Bị quở phạt hay uy hiếp quá mức, hoặc tinh thần bị tổn thương mà gây nên nói lắp.
- Sau khi bị các bệnh truyá»n nhiá»…m nhÆ° dịch cảm, ho gà ..., chức năng vỠđại não bị giảm yếu, tinh thần dá»… bị kÃch thÃch, dẫn đến căng thẳng quá mức, gây nói lắp.
Khi nói, bệnh nhân thÆ°á»ng có tinh thần gấp gáp, có khi lắc đầu, hoa chân, múa tay, trừng mắt, méo miệng, môi run, nói má»™t câu phải tốn rất nhiá»u sức. Nghiêm trá»ng hÆ¡n, phần đông ngÆ°á»i nói lắp Ä‘á»u là thanh niên; vì nói năng khó khăn nên há» dần trở nên cô Ä‘á»™c, co mình lại, xấu hổ và mặc cảm; cần có biện pháp để uốn nắn kịp thá»i.
Muốn bỠđược nói lắp, trÆ°á»›c hết phải xóa bá» trở trại vá» tâm lý. Nếu xem nói lắp là vấn Ä‘á» quá nghiêm trá»ng thì trở ngại tâm lý sẽ tăng lên. Ngược lại, nếu cho đó là má»™t táºt bình thÆ°á»ng, có thái Ä‘á»™ coi thÆ°á»ng thì sẽ dá»… uốn nắn, tháºm chà không chữa cÅ©ng khá»i.
PhÆ°Æ¡ng pháp hữu hiệu để chữa bệnh nói lắp là tốc Ä‘á»™ nói phải cháºm, khi nói phải mạnh dạn, vừa phải bình tâm, hòa nhã, tá»± nhiên, cố gắng phát âm cháºm và dịu dà ng.
Ngoà i ra, khi nói cố giữ tiết tấu, có thể chia lá»i nói thà nh các ý Ä‘Æ¡n giản, má»—i ý nói má»™t lần. Câu nói phải nối vá»›i nhau. Chỉ có phát âm cháºm và có tiết tấu má»›i có thể khiến cho ngôn ngữ nhẹ nhà ng, dịu dà ng, liên tục mà không bị đứt Ä‘oạn.
Ngoà i ra, ngÆ°á»i nói lắp nên táºp Ä‘á»c to má»—i ngà y má»™t lần, trÆ°á»›c hết là đá»c cho mình nghe, sau đó dần dần mở rá»™ng phạm vi, có thể tham gia ngâm thÆ¡, biểu diá»…n văn nghệ trÆ°á»›c bạn bè. Äiá»u nà y vừa có thể khắc phục trở ngại vá» ngôn ngữ, vừa khắc phục được trở ngại vá» tâm lý. NgÆ°á»i nói lắp phải dám mạnh dạn thể hiện mình, cố ý nói chuyện ở chá»— đông ngÆ°á»i để cho sá»± căng thẳng tâm lý giảm Ä‘i. Sá»± táºp trung tinh thần và o tiết tấu và âm luáºt sẽ khiến bệnh nhân chuyển được sá»± chú ý đối vá»›i Ä‘á»™ng tác phát âm, dần dần sẽ nói tá»± nhiên hÆ¡n.
120. NgÆ°á»i câm có nhất định là điếc không?
NgÆ°á»i Ä‘iếc không nhất định là câm, nhÆ°ng ngÆ°á»i câm hầu nhÆ° Ä‘á»u là điếc. Rất nhiá»u ngÆ°á»i tai không nghe thấy ngÆ°á»i khác nói, nhÆ°ng tá»± mình nói lên lại rất rõ giống nhÆ° ngÆ°á»i khác cÅ©ng là ngÆ°á»i Ä‘iếc váºy. Còn ngÆ°á»i câm thì không nhÆ° thế, trừ khi anh ta Ä‘ang nói chuyện vá»›i bạn, nếu không thì dù có hét vỡ há»ng anh ta vẫn không biết để trả lá»i.
Con ngÆ°á»i sở dÄ© biết nói hoà n toà n là do há»c nhau mà ra. Há»c nói là má»™t quá trình phức tạp. Trẻ em Ä‘á»u thông qua tiếp xúc vá»›i những ngÆ°á»i chung quanh, nói chuyện vá»›i há», bắt chÆ°á»›c ngÆ°á»i lá»›n, dần dần má»›i biết nói. Nếu má»™t ngÆ°á»i sinh ra đã không thể nghe được, hoặc ở thá»i kỳ bắt đầu há»c chữ bi bô mà mất Ä‘i thÃnh lá»±c thì không thể nghe thấy tiếng nói của ngÆ°á»i khác, nhÆ° thế sẽ không biết nói, nhiá»u nhất chỉ có thể phát âm má»™t số từ Ä‘Æ¡n Ä‘iệu.
Nói chung, ngÆ°á»i Ä‘iếc bẩm sinh thÆ°á»ng Ãt gặp. Bệnh xảy ra chủ yếu do cÆ¡ quan thÃnh giác phát triển không đầy đủ, hoặc trong thá»i kỳ mang thai, ngÆ°á»i mẹ đã uống má»™t lượng lá»›n các loại thuốc Streptromixin, Kanamixin, là m tổn thất thần kinh thÃnh giác; hoặc khi sinh, phần đầu bị kẹp tổn thÆ°Æ¡ng là m cho cÆ¡ quan thÃnh giác há»ng Ä‘i.
NgÆ°á»i Ä‘iếc háºu thiên xảy ra do má»™t loại bệnh nà o đó sau khi sinh ra, khiến cho bá»™ máy truyá»n âm của lá»— tai bị há»ng, hoặc là bệnh khiến cho tai trong và thần kinh thÃnh giác bị thay đổi.
NhÆ°ng Ä‘iếc có dẫn đến câm không? Còn phải xem ngÆ°á»i khác giúp đỡ bệnh nhân nhÆ° thế nà o. Nếu bố mẹ đối vá»›i ngÆ°á»i con bị Ä‘iếc thiếu kiên nhẫn, cho rằng dù sao con mình đã không nghe thấy thì cÅ©ng không thể nói chuyện vá»›i nó được, Ä‘Æ°a trẻ ban đầu sẽ có thể nghe thấy má»™t Ãt, nhÆ°ng sau đó vì không được luyện táºp nên dần dần biến thà nh câm. Nếu cha mẹ kiên trì giúp đỡ, huấn luyện con chú ý nhìn và o miệng nói của mình thì dù Ä‘iếc tÆ°Æ¡ng đối nặng, trẻ cÅ©ng có thể dần dần hiểu được ý câu nói. Sau đó, có thể Ä‘Æ°a trẻ đến trÆ°á»ng câm Ä‘iếc để há»c phát âm và há»c nói để diá»…n đạt được ý muốn của mình mà không phải dùng tay ra hiệu.
121. Vì sao tuổi cà ng cao cà ng sợ lạnh?
Cuối mùa thu, khi thanh niên còn mặc áo sÆ¡ mi thì ngÆ°á»i già đã phải mặc áo len. Äến mùa đông, ngÆ°á»i già cà ng sợ lạnh; tuổi cà ng cao cà ng sợ lạnh.
Ở ngÆ°á»i già , mức Ä‘á»™ hấp thu, Ä‘Ã o thải giảm yếu rõ rệt so vá»›i tuổi trẻ. Do đó, công năng sinh nhiệt của cÆ¡ thể cÅ©ng kém Ä‘i. Ngoà i ra, hoạt Ä‘á»™ng của ngÆ°á»i già giảm thấp cùng vá»›i công năng của các cÆ¡ quan, khiến công năng trung khu Ä‘iá»u tiết thân nhiệt của đại não giảm Ä‘i. Trong má»™t nghiên cứu, các nhà khoa há»c đã thân nhiệt dÆ°á»›i nách của 1.025 cụ già tuổi 60-90. Kết quả là thân nhiệt của há» thấp hÆ¡n 0,3 Ä‘á»™ C so vá»›i ngÆ°á»i trẻ bình thÆ°á»ng. ChÃnh vì sá»± hấp thu và đà o thải của cÆ¡ thể ngÆ°á»i già giảm, nhiệt lượng sản sinh ra thấp, công năng trung khu Ä‘iá»u tiết thân nhiệt bị giảm xuống nên khi nhiệt Ä‘á»™ bên ngoà i hÆ¡i giảm thấp thì cÆ¡ thể đã rất khó thÃch ứng, khiến há» sợ lạnh. Tuổi cà ng cao, năng lá»±c thÃch ứng cà ng kém, nên cà ng sợ lạnh.
Vì váºy, giữ ấm cho ngÆ°á»i già là việc rất quan trá»ng. Khi thá»i tiết sắp chuyển lạnh thì phải kịp thá»i mặc thêm quần áo.
122. Vì sao ta có cảm giác nóng và lạnh?
Ngà y đông tháng chạp, gió bắc lùa từng cÆ¡n khiến cho ta có cảm giác lạnh buốt. Ngà y hè oi bức, cho dù chỉ mặc áo lót mong manh, ta vẫn cảm thấy nóng. Vì sao váºy?
Các nhà khoa há»c giải thÃch rằng, trong da có má»™t lượng lá»›n các cÆ¡ quan cảm thụ vá» nhiệt Ä‘á»™. Chúng gồm hai loại lá»›n: loại chuyên cảm thụ lạnh (những phần da có cÆ¡ quan đó gá»i là điểm lạnh) và loại chuyên cảm thụ nóng (những phần da có cÆ¡ quan đó gá»i là điểm nóng).
Theo tÃnh toán của các nhà khoa há»c, trên cÆ¡ thể có khoảng 25 vạn đến 30 vạn Ä‘iểm lạnh, 3 vạn Ä‘iểm nóng. Má»—i cm2 da có khoảng 8-9 Ä‘iểm lạnh, 1,7 Ä‘iểm nóng. Bá» mặt da trÆ°á»›c cánh tay có 13-15 Ä‘iểm lạnh, 1,5 Ä‘iểm nóng. Má»—i cm2 da chân bình quân có 4,8 - 5,2 Ä‘iểm lạnh, 0,4 Ä‘iểm nóng. So vá»›i tứ chi và mặt, da phần thân có nhiá»u Ä‘iểm lạnh hÆ¡n. Do đó, da trên tứ chi và mặt chịu lạnh tốt hÆ¡n so vá»›i trên thân thể.
Äiểm lạnh và điểm nóng có cảm giác lạnh nóng nhÆ° thế nà o? Nguyên là khi da chịu sá»± kÃch thÃch của nhiệt Ä‘á»™ thấp, cÆ¡ quan cảm thụ ở Ä‘iểm lạnh sẽ hÆ°ng phấn lên, truyá»n những tÃn hiệu nháºn biết lên trung khu thần kinh, cÆ¡ thể sẽ sản sinh cảm giác lạnh. Äối vá»›i cảm giác nóng cÅ©ng tÆ°Æ¡ng tá»±.
|
09-09-2008, 08:38 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
123. Vì sao từ trên cao nhìn xuống, ta cảm thấy hồi hộp và tay chân yếu đi?
Khi xem ngÆ°á»i biểu diá»…n "tiếp xúc vá»›i Ä‘iện", ta liá»n tránh ra. Khi trong lòng nghÄ© đến những chuyện vui trÆ°á»›c đây, ta bá»—ng sung sÆ°á»›ng cÆ°á»i lên; khi nhìn thấy mây Ä‘en đầy trá»i ta biết được trá»i sắp mÆ°a; khi nhìn thấy dấu chân trên mặt đất ta biết rằng có ngÆ°á»i đã Ä‘i qua... Tất cả những Ä‘iá»u nà y Ä‘á»u được hình thà nh trên cÆ¡ sở phản xạ có Ä‘iá»u kiện.
Từ trên cao nhìn xuống, tim hồi há»™p, chân run cÅ©ng là do nguyên lý đó. Khi nhìn từ trên cao xuống, ta sẽ đồng thá»i liên tưởng đến kinh nghiệm trong quá khứ bị ngã, do đó hiểu được háºu quả nguy hiểm của việc ngã từ trên cao xuống. Vì váºy, tim sẽ Ä‘áºp liên hồi, chân tay má»m nhÅ©n ra. Những phản xạ tâm lý nà y của con ngÆ°á»i chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của môi trÆ°á»ng và tÃnh năng Ä‘á»™ng chủ quan. Nếu ta để cho má»™t ngÆ°á»i mù đứng trên đỉnh nhà lầu cao mÆ°á»i tầng mà không báo cho anh ta biết trÆ°á»›c thì chÆ°a chắc ngÆ°á»i đó đã có cảm giác run sợ. Khi đứng trên đỉnh núi cao, nhìn ra phÆ°Æ¡ng xa ta có cảm giác thoải mái, nhÆ°ng khi đứng trên má»™t vách tÆ°á»ng dá»±ng đứng, nhìn xuống vá»±c sâu thì ta sẽ trở nên sợ hãi. NgÆ°á»i má»›i há»c nhảy dù tuy rất lo sợ nhÆ°ng khi đã khắc phục được tâm lý hoang mang đó thì sẽ bình tÄ©nh nhảy và o trong không trung, không sợ gì cả.
124. Vì sao phải đỠphòng bệnh béo phì từ bé?
Cùng vá»›i mức sống được nâng cao, tá»· lệ bệnh béo phì có xu hÆ°á»›ng tăng lên rõ rệt. Béo phì không những ảnh hưởng đến thể hình mà còn dá»… phát sinh nhiá»u loại bệnh nhÆ° tiểu Ä‘Æ°á»ng, cao huyết áp, bệnh Ä‘á»™ng mạch và nh, máu nhiá»u mỡ, sá»i máºt và thống phong... Do đó, việc giảm béo cho cÆ¡ thể ngà y cà ng được nhiá»u ngÆ°á»i coi trá»ng. Vì trẻ em béo dá»… bị phát triển thà nh ngÆ°á»i lá»›n béo nên các nhà khoa há»c kêu gá»i Ä‘á» phòng bệnh béo phì từ bé.
Ở trẻ em béo phì, lá»›p mỡ dÆ°á»›i da có trá»ng lượng vượt quá 20% so vá»›i những trẻ em cùng tuổi, có cùng chiá»u cao. Mỡ thừa được tÃch trữ dÆ°á»›i hai phÆ°Æ¡ng thức: má»™t là số lượng tế bà o mỡ tăng lên; hai là lượng mỡ trong tế bà o mỡ tăng cao. Trẻ em phát phì phần nhiá»u là do số tế bà o mỡ tăng lên, đó là dạng béo sau nà y rất khó giảm. Biện pháp giảm béo chỉ có thể giúp các tế bà o mỡ nhá» Ä‘i nhÆ°ng không thể giảm số tế bà o mỡ. Vì váºy, Ä‘á» phòng béo từ bé là điá»u vô cùng quan trá»ng.
Việc Ä‘á» phòng trẻ em phát phì nên bắt đầu từ lúc sÆ¡ sinh. Trẻ em sau khi sinh ra nên bú sữa mẹ hoà n toà n trong 4-5 tháng đầu, không nuôi bằng thức ăn đặc hoặc có men amilase. Nếu trong gia đình có ngÆ°á»i bị bệnh phát phì hoặc khi trá»ng lượng trẻ em vượt quá phạm vi bình thÆ°á»ng, nên cẩn tháºn hết sức để sá»›m có phÆ°Æ¡ng pháp thức ăn uống hợp lý. Thức ăn phải Ãt chất Ä‘Æ°á»ng, Ãt mỡ, bảo đảm anbumin. Ä‚n nhiá»u rau xanh, hoa quả, hạn chế thức ăn ngá»t. Phải tham gia rèn luyện thể dục và các hoạt Ä‘á»™ng ngoà i trá»i.
125. Vì sao giảm béo khó đến thế?
Cùng vá»›i mức sống không ngừng được nâng cao, thân thể má»i ngÆ°á»i ngà y cà ng béo hÆ¡n. Rất nhiá»u ngÆ°á»i bị già y vò vì béo quá, tìm muôn phÆ°Æ¡ng ngà n kế để cho thân thể được thanh mảnh hÆ¡n. Do đó, giảm béo không những trở thà nh đầu Ä‘á» câu chuyện được nhiá»u ngÆ°á»i quan tâm mà còn cuốn hút cả sá»± chú ý của các nhà khoa há»c. Qua đủ kiểu thá»±c nghiệm, các nhà khoa há»c đã Ä‘Æ°a ra nhiá»u lý luáºn và biện pháp nhằm giảm béo, nhÆ°ng đáng tiếc là hiệu quả Ä‘á»u chÆ°a mấy khả quan. Vì sao giảm béo lại khó khăn đến thế?
Äể giảm béo có hiệu quả, trÆ°á»›c hết, phải tìm hiểu nguyên nhân khiến cho cÆ¡ thể béo. Cách giải thÃch thông thÆ°á»ng nhất là nhiệt lượng Ä‘Æ°a và o cÆ¡ thể nhiá»u quá, là m cho cÆ¡ thể không ngừng tÃch lÅ©y mỡ, gây béo phì.
Việc ăn Ãt, ăn kiêng đã rất nhanh trở thà nh phÆ°Æ¡ng pháp giảm béo thịnh hà nh nhất. Nhiá»u ngÆ°á»i để đạt được mục Ä‘Ãch giảm béo đã nhịn đói, nhịn khát, khống chế ăn uống, hằng ngà y chỉ ăn không quá 3700 Jun. NhÆ°ng háºu quả của nó khá tai hại. Má»™t số ngÆ°á»i mắc phải chứng chán ăn, thân thể trở nên yếu Ä‘uối vô cùng.
Các nhà khoa há»c ở Äại há»c Alapama cho rằng: Tổng nhiệt lượng do thức ăn cung cấp bao nhiêu không quan trá»ng mà điá»u cốt yếu là phải ăn những thá»±c phẩm có khối lượng lá»›n nhÆ°ng nhiệt năng thấp. NhÆ° váºy thì cho dù ăn nhiá»u cÅ©ng không há» gì. Những thức ăn dÆ°á»›i đây được coi là tÆ°Æ¡ng đối lý tưởng: rau xanh không chứa bá»™t (Ä‘áºu xanh, rau sống, cà rốt, dÆ°a chuá»™t, rau thÆ¡m), hoa quả tÆ°Æ¡i và những thá»±c phẩm được nấu chÃn chÆ°a qua tinh chế (khoai lang, ngô, Ä‘áºu). Tuy nhiên, phÆ°Æ¡ng pháp nà y cÅ©ng có nhược Ä‘iểm. Khi bạn cho rằng ăn kiêng đã thà nh công, đạt được mục Ä‘Ãch giảm béo nhÆ° đã định, nếu thay đổi thức ăn thì thể trá»ng rất nhanh trở vá» nhÆ° cÅ©, tháºm chà còn béo hÆ¡n trÆ°á»›c.
Vá» sau, tiến sÄ© Japosther Laifuli (Mỹ) đã Ä‘Æ°a ra má»™t cách nhìn nháºn má»›i. Ông cho rằng cÆ¡ thể vốn có bản năng tá»± nhiên để Ä‘á» kháng tăng trá»ng lượng. Vì váºy, cho dù ăn nhiá»u hay Ãt, thân thể Ä‘á»u duy trì trá»ng lượng trong má»™t phạm vi nhất định. PhÆ°Æ¡ng pháp giảm béo an toà n và tin cáºy nhất là hằng ngà y phải váºn Ä‘á»™ng thÃch đáng. Ông nói: "Váºn Ä‘á»™ng có thể giúp tiêu hóa năng lượng trong thức ăn. Và dụ, nếu má»—i ngà y Ä‘i bá»™ hoặc chạy cháºm 3 km, ta sẽ tiêu hao thêm 6000 Jun nhiệt lượng trong 1 tuần. Qua hai tuần, thể trá»ng sẽ giảm được 500 g. Nói má»™t cách khác, váºn Ä‘á»™ng có thể tiêu hao mỡ, là m tăng cÆ¡ bắp. Khi duy trì thân thể ở trạng thái bình thÆ°á»ng, cÆ¡ bắp đòi há»i nhiệt lượng nhiá»u hÆ¡n so vá»›i mỡ, cho nên cÆ¡ bắp cà ng nhiá»u thì sá»± tiêu hao nhiệt lượng cà ng nhiá»u. Mấy giá» sau khi váºn Ä‘á»™ng, cÆ¡ thể vẫn tăng tốc Ä‘á»™ hấp thu và đà o thải, là m cho sá»± tiêu hao nhiệt lượng trong thức ăn tăng lên".
Nếu chỉ cần giảm béo 1-2 kg thì phÆ°Æ¡ng pháp trên sẽ hiệu quả. Còn để giảm từ 2,5 kg trở lên thì không thể đạt được. Váºy có phải là còn những phÆ°Æ¡ng pháp giảm béo tốt hÆ¡n không? Nguyên nhân cuối cùng khiến cho cÆ¡ thể béo là gì? Ông Laifuli vẫn chÆ°a Ä‘Æ°a ra được lá»i giải đáp xác thá»±c nhất.
Mãi đến gần đây, ba nhà khoa há»c ở Äại há»c RocfeolÆ¡ (Mỹ) là : SÆ°xi, PhostÆ¡ và Libec má»›i phát hiện: Dù là ngÆ°á»i hay Ä‘á»™ng váºt, sá»± ổn định thể trá»ng Ä‘á»u liên quan đến các tế bà o mỡ trong cÆ¡ thể. Há» cho rằng, số lượng tế bà o mỡ không cố định, nhÆ°ng má»™t khi đã sản sinh ra thì không thể xóa bá» Ä‘i được.
Sá»± phát hiện má»›i vá» tế bà o mỡ đã dẫn đến con Ä‘Æ°á»ng má»›i chân tháºt, triệt để để giảm béo có hiệu quả, đó là khống chế sản sinh tế bà o mỡ. Nói chung, ở những ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng, mỡ được giữ ở má»™t thể tÃch nhất định, vì những tế bà o mỡ nà y bị bá»™ pháºn quản lý ăn uống của thần kinh đại não khống chế. Ở ngÆ°á»i béo, thể tÃch các tế bà o nà y lá»›n gấp đôi, tháºm chà gấp nhiá»u lần so vá»›i ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng. Nếu há» dùng biện pháp khống chế ăn uống, có thể thể trá»ng sẽ giảm, nhÆ°ng chức năng hóa há»c trong cÆ¡ thể sẽ bị nhiá»…u loạn rất nhiá»u. Tế bà o mỡ của há» sẽ rất nhá», gần nhÆ° ở ngÆ°á»i bị chứng kén ăn do thần kinh. Mạch và huyết áp của há» rất thấp, kinh nguyệt kém, há» luôn cảm thấy lạnh và thèm ăn.
Có má»™t phụ nữ sau khi giảm được 9 kg thì thân hình biến thà nh rất quái dị, vì bắp đùi và phần mỡ ở mông hầu nhÆ° không giảm sút. Sau khi nghiên cứu cẩn tháºn, ông Libec phát hiện thấy tế bà o mỡ có hai loại thụ thể: thụ thể alfa thúc đẩy tÃch tụ mỡ; thụ thể bêta thúc đẩy phân giải mỡ. Ở ngÆ°á»i phụ nữ nói trên, phần lá»›n tế bà o mỡ ở bắp đùi và mông thuá»™c loại thụ thể alfa; vì váºy, số tế bà o mỡ được phân giải và phóng thÃch rất Ãt.
Phát hiện nà y khiến cho các nhà khoa há»c có hÆ°á»›ng nghiên cứu má»›i. Há» hy vá»ng có thể tìm ra má»™t loại "viên thuốc thanh mảnh", cưỡng bức những tế bà o mỡ không chịu "hợp tác" kia chịu phân giải mỡ. NhÆ°ng muốn đạt được kết quả nà y, ta còn phải chá» khá lâu.
Tóm lại, hiện nay, các kết quả giảm béo Ä‘á»u phải được trả giá bằng sá»± ná»— lá»±c rất gian khổ, lâu dà i, ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng chắc khó mà thá»±c hiện được. Còn các loại thuốc giảm béo Ä‘ang lÆ°u hà nh trên thị trÆ°á»ng Ä‘á»u không đạt được hiệu quả mong muốn, tháºm chà có thể phát sinh những phản ứng phụ bất lợi.
126. Vì sao có bà n chân bằng?
Khi Ä‘i Ä‘Æ°á»ng bằng chân trần, má»—i ngÆ°á»i sẽ để lại dấu chân. Ở giữa dấu chân bao giá» cÅ©ng có hình khuyết mặt trăng. Hình khuyết nà y là đưá»ng cong lòng bà n chân của má»—i ngÆ°á»i. Con ngÆ°á»i sở dÄ© có thể Ä‘i trên Ä‘Æ°á»ng gồ ghỠđược chÃnh là nhá» tác dụng của hình cong nà y. TrÆ°á»ng hợp lòng bà n chân không có hình cong được y há»c gá»i là chứng "chân bằng". Ở ngÆ°á»i bị chứng nà y, khi Ä‘i Ä‘Æ°á»ng, thần kinh mạch máu ở lòng bà n chân bị dồn ép, có thể khiến bà n chân bị tê, Ä‘au và lạnh. Vì chân bằng, khi Ä‘i, các cÆ¡ lòng bà n chân không có lá»±c Ä‘Ã n hồi, nên không thể Ä‘i xa, không thể đứng lâu, cà ng không có sức báºt và không thể mang vác nặng. Vì sao lại sản sinh ra táºt chân bằng?
Các nhà khoa há»c giải thÃch rằng: hình cung của lòng bà n chân là do xÆ°Æ¡ng gót, xÆ°Æ¡ng đốt bà n chân, xÆ°Æ¡ng mu bà n chân, xÆ°Æ¡ng đốt chân, xÆ°Æ¡ng chêm 1-3, xÆ°Æ¡ng mép ngoà i bà n chân 1-5, dây chằng và các cÆ¡ tổ chức nên. Khi xÆ°Æ¡ng chân, dây chằng và các cÆ¡ bị khác thÆ°á»ng, chân sẽ bị bằng. Và dụ, thanh thiếu niên Ä‘ang thá»i kỳ phát triển nếu đứng lâu, mang vác nặng lâu ngà y, hay phải Ä‘i xa, nghỉ ngÆ¡i hoặc dinh dưỡng không đầy đủ, bà n chân sẽ mệt má»i, dẫn đến tổn thÆ°Æ¡ng mạn tÃnh, cÆ¡ bắp và dây chằng co lại, hình thà nh táºt bà n chân.
Ngoà i ra, nếu khá»›p xÆ°Æ¡ng mu bà n chân phát triển quá dà i, xÆ°Æ¡ng mép ngoà i bà n chân thứ nhất quá ngắn, xÆ°Æ¡ng chân sẽ bị dị dạng bẩm sinh. Việc phần chân bị giáºp hoặc gãy, bại liệt (ở trẻ em), viêm khá»›p dạng phong thấp Ä‘á»u có thể dẫn đến chứng chân bằng. Bố mẹ chân bằng thì con cái cÅ©ng thÆ°á»ng có chứng chân bằng.
Thanh thiếu niên nên tham gia thể thao, Ä‘i bá»™ và đi xe đạp nhiá»u để Ä‘á» phòng chứng chân bằng. NgÆ°á»i đã có chứng chân bằng thì không nên Ä‘i dép lê mà nên Ä‘i già y có gót hoặc già y hiệu chỉnh. CÅ©ng có thể Ä‘i chân trần nhÆ°ng mÅ©i chân chạm đất, hoặc dùng bà n chân đạp lên bà n lò xo để tăng thêm lá»±c của cÆ¡ bắp, đỡ cho cÆ¡ của hình cung lòng bà n chân.
127. Vì sao có ngÆ°á»i chân nhiá»u mồ hôi?
Có má»™t số ngÆ°á»i Ä‘i Ä‘Æ°á»ng nhiá»u hoặc sau khi chạy bá»™, mồ hôi chân ra nhiá»u, Æ°á»›t đẫm tất và già y, mùi rất khó chịu. Các nguyên nhân bao gồm:
- Có nhiá»u tuyến mồ hôi ở phần chân, thÆ°á»ng liên quan vá»›i nhân tố di truyá»n.
- Các dây thần kinh chi phối tuyến mồ hôi chân nhiá»u và nhạy cảm, hoặc phân bố cùng vá»›i thần kinh giao cảm trên da. Má»—i lần Ä‘i bá»™, chạy hoặc bị kÃch Ä‘á»™ng, căng thẳng, thần kinh giao cảm sẽ bị hÆ°ng phấn cao Ä‘á»™, tuyến mồ hôi tiết ra nhiá»u mồ hôi.
- Äi già y không thoáng, mồ hôi tiết ra không kịp thá»i bốc hÆ¡i. Nên Ä‘i tất sợi bông, già y vải hoặc già y da; loại tất và già y nà y hút nÆ°á»›c mạnh nên mồ hôi chân dá»… bốc hÆ¡i. Không nên Ä‘i già y cao su bÃt kÃn, khi cần thiết phải Ä‘i thì có thể đệm thêm má»™t lá»›p lót xốp hút nÆ°á»›c tốt.
NgÆ°á»i mồ hôi chân nhiá»u có thể dùng biện pháp ngăn ngừa mồ hôi cục bá»™. Và dụ, dùng dung dịch có 5% phèn chua, dung dịch có 3-5% methanal, hoặc dung dịch có 0,5% dấm để bôi lên chân chá»— mồ hôi nhiá»u. Có thể dùng thuốc probanthil, atrpin nghiá»n thà nh bá»™t bôi lên phần chân có nhiá»u mồ hôi
128. Vì sao há»c sinh cấp 1-2 không nên Ä‘i già y cao gót?
Chân là ná»n tảng của cÆ¡ thể, nó không những phải gánh chịu trá»ng lượng toà n thân mà còn phải Ä‘i và nhảy. Già y là váºt bảo vệ cho bà n chân, nó có tác dụng là m cho bÆ°á»›c Ä‘i ổn định và giữ ấm bà n chân.
Già y cao gót có thể tăng thêm Ä‘Æ°á»ng nét thanh mảnh của hình thể và dáng yểu Ä‘iệu của ngÆ°á»i phụ nữ. Do đó, để tăng vẻ đẹp, không Ãt em há»c sinh cÅ©ng muốn Ä‘i già y cao gót. Thá»±c ra, đối vá»›i há»c sinh cấp 1-2, cÆ¡ thể Ä‘ang phát triển, việc Ä‘i già y cao gót sẽ lợi Ãt hại nhiá»u, tháºm chà rất có hại cho sức khá»e.
Già y cao gót là loại già y có gót cao hÆ¡n 3 cm. Vì gót già y cao và rất nhá» nên trá»ng lượng toà n thân táºp trung ở má»™t Ä‘iểm nhá». Ở há»c sinh cấp 1-2, hình cung bà n chân phát triển chÆ°a hoà n thiện; các em lại rất hiếu Ä‘á»™ng, dá»… bị tổn thÆ°Æ¡ng bà n chân, mắt cá và các cÆ¡, dây chằng của bà n chân. Nếu dùng lâu, bà n chân và thắt lÆ°ng sẽ xuất hiện chứng Ä‘au má»i. Gót già y cao quá còn khiến cho xÆ°Æ¡ng gót chân có khuynh hÆ°á»›ng chùn xuống, hình cung bị phá hoại, dá»… tạo nên chứng chân bằng. Không những thế, già y cao gót còn khiến các ngón chân bị dồn và o đầu mÅ©i già y nhá»n, bị bóp nghẹt, lâu ngà y sẽ dẫn đến các bệnh vá» ngón chân, tạo nên các mắt gà trên mu bà n chân.
Nghiêm trá»ng hÆ¡n, nếu Ä‘i già y cao gót lâu ngà y, thân thể đổ vá» phÃa trÆ°á»›c khiến cho cá»™t sống vùng thắt lÆ°ng cong lại má»™t cách không tá»± nhiên nhằm bảo đảm cho cÆ¡ thể được cân bằng, háºu quả là cÆ¡ thắt lÆ°ng bị má»i mệt, Ä‘au; có khi xÆ°Æ¡ng cháºu bị dị dạng, ảnh hưởng đến sá»± sinh đẻ sau nà y.
Qua đó, có thể thấy há»c sinh cấp 1-2 không nên Ä‘i già y cao gót. Các nhà khoa há»c cho rằng, gót già y của các em không nên cao quá 3 cm, tạo hình mặt già y nên giống vá»›i hình cung của bà n chân, là m cho lòng bà n chân chịu lá»±c Ä‘á»u, khi Ä‘i không cảm thấy khó chịu. Tuy nhiên, gót già y thấp quá cÅ©ng sẽ khiến cho cÆ¡ bắp chân căng thẳng, dá»… mệt má»i, Ä‘i bá»™ lâu sẽ cảm thấy cÆ¡ bắp chi dÆ°á»›i má»i, không có lá»±c.
|
09-09-2008, 08:39 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
129. Vì sao chân bại liệt có loại cứng và loại má»m?
Chân bại liệt có hai loại hoà n toà n khác nhau. Má»™t là chân bại liệt cứng; khi thân di Ä‘á»™ng vá» phÃa trÆ°á»›c, để Ä‘á» phòng mÅ©i chân đụng xuống đất, bệnh nhân buá»™c phải nhấc chân bại liệt cao lên và hÆ¡i khuỳnh ra phÃa ngoà i, vẽ má»™t vòng cung má»›i có thể Ä‘i được. Loại kia là chân bại liệt vừa má»m vừa ngắn so vá»›i chân bình thÆ°á»ng. Nhìn tÆ° thế Ä‘i, bác sÄ© có kinh nghiệm sẽ biết ngay đó là loại bại liệt nà o. Thông thÆ°á»ng, há» gá»i loại bại liệt thứ nhất là bại liệt cứng, loại thứ hai là bại liệt má»m.
Vì sao lại phân chia thà nh bại liệt cứng và bại liệt má»m? Äó là vì sá»± váºn Ä‘á»™ng các chi của ngÆ°á»i phụ thuá»™c và o sá»± chi phối của hệ thống thần kinh. Từ não, tủy sống đến tứ chi có má»™t mạng lÆ°á»›i thần kinh hoà n chỉnh, giống nhÆ° lÆ°á»›i Ä‘iện phân bố khắp toà n thân. Hệ thống thần kinh lại có thể chia thà nh thần kinh nguyên váºn Ä‘á»™ng trên (chủ yếu là đại não và tủy sống) và thần kinh nguyên váºn Ä‘á»™ng dÆ°á»›i (chủ yếu là thần kinh ngoại vi).
Bệnh bại liệt phát sinh do thần kinh nguyên váºn Ä‘á»™ng trên sẽ khiến cho trÆ°Æ¡ng lá»±c của chi dÆ°á»›i tăng cao, cứng Ä‘Æ¡, biểu hiện thà nh bại liệt cứng. Nguyên nhân thÆ°á»ng gặp nhất là di chứng sau khi bị trúng phong, não bị chấn thÆ°Æ¡ng hoặc tủy sống bị tổn thÆ°Æ¡ng. Còn bệnh bại liệt do thần kinh nguyên váºn Ä‘á»™ng dÆ°á»›i thÆ°á»ng khiến cho trÆ°Æ¡ng lá»±c của chi dÆ°á»›i giảm thấp, má»m nhÅ©n, biến thà nh bại liệt má»m. Nguyên nhân thÆ°á»ng gặp nhất là di chứng bại liệt.
130. Vì sao trong đêm tối, khi Ä‘i ở chá»— trống, ta thÆ°á»ng hay quay vòng vá» chá»— cÅ©?
Äêm tối mịt, nếu Ä‘i bá»™ ở chá»— trống, ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng hay lạc Ä‘Æ°á»ng. Äiá»u thú vị là phÆ°Æ¡ng thức lạc Ä‘Æ°á»ng đại thể rất giống nhau: trong phạm vi nhất định, há» thÆ°á»ng quay vòng trở vá» chá»— cÅ©. Dân gian thÆ°á»ng gá»i hiện tượng nà y là "quá»· Ä‘Æ°a Ä‘Æ°á»ng".
Vì sao lại xuất hiện hiện tượng nhÆ° thế? Từ những năm 50 của thế ká»· 20, nhà sinh váºt há»c Nauy JathÆ¡poke đã quyết tâm là m sáng tá» câu há»i nà y. Trong hÆ¡n 30 năm, ông đã Ä‘i khắp các nÆ°á»›c Ai Cáºp, Trung Quốc, Ấn Äá»™, Mianma, các nÆ°á»›c châu Âu, châu Mỹ, phá»ng vấn khắp những ngÆ°á»i Ä‘i nhiá»u biết rá»™ng và tiến hà nh thá»±c nghiệm nghiên cứu. Cuối cùng, YathÆ¡poke đã tìm thấy câu trả lá»i có tÃnh khoa há»c.
Nguyên là khi Ä‘i bá»™, ta thÆ°á»ng chú ý đến chân của mình, để cho thân thể Ä‘i theo Ä‘Æ°á»ng thẳng. Ở đây, vai trò quyết định không phải là đôi chân mà là đại não và con mắt. NhÆ°ng ở Ä‘a số ngÆ°á»i, mức Ä‘á»™ phát triển của bắp chân trái và phải có khác nhau, bắp chân phải thÆ°á»ng phát triển dà i hÆ¡n chân trái. Và dụ, ở nam giá»›i, má»™t bÆ°á»›c của chân phải dà i khoảng 66 cm, còn má»™t bÆ°á»›c chân trái chỉ khoảng 40 - 51 cm, tức là bÆ°á»›c Ä‘i của chân phải luôn luôn bằng 3/2 bÆ°á»›c Ä‘i chân trái. Nếu ngÆ°á»i nà y Ä‘i 10 bÆ°á»›c (tức là má»—i chân Ä‘i 5 bÆ°á»›c) thì chân phải đã Ä‘i được 3,3 m còn chân trái chỉ Ä‘i được 2,2 m. Khi đại não và con mắt chỉ huy, ngÆ°á»i Ä‘i bá»™ sẽ biết tá»± Ä‘iá»u chỉnh, và dụ thân hÆ°á»›ng vá» bên phải má»™t Ãt thì mÅ©i chân sẽ lệch vá» bên phải má»™t Ãt, hoặc là cố ý ra lệnh chân phải bÆ°á»›c dà i hÆ¡n.
NhÆ°ng trong đêm tối, đại não và con mắt không phát huy được tác dụng, cho nên má»—i lần Ä‘i má»™t bÆ°á»›c thì thân thể lại lệch trái má»™t Ãt. Cuối cùng, Ä‘Æ°á»ng Ä‘i của ngÆ°á»i nà y trở thà nh hai vòng tròn hoà n chỉnh. Vòng tròn ngoà i là quỹ tÃch chân phải, vòng tròn trong là quỹ tÃch chân trái.
131. Vì sao ngồi lâu hay đứng lâu, chân sẽ căng to lên?
Nếu bạn ngồi xem kịch hoặc đứng liên tục mấy tiếng đồng hồ, hai chân có cảm giác căng ra. So vá»›i ngồi lâu, đứng lâu không váºn Ä‘á»™ng cà ng khó chịu hÆ¡n. Và dụ, khi bạn sắp Ä‘á»™i hình để biểu diá»…n thể thao, hoặc đón khách, duyệt binh, đứng chÆ°a đến 2 giá», hai chân đã căng lên, đứng lâu nữa thì bắp chân có thể sẽ phù to.
Vì sao váºy? Äó là vì cÆ¡ thể ta chứa rất nhiá»u nÆ°á»›c, chiếm khoảng 60% trá»ng lượng toà n thân. Tuổi cà ng bé thì tá»· lệ nÆ°á»›c trong cÆ¡ thể cà ng cao.
Thà nh phần nÆ°á»›c nà y chảy trong cÆ¡ thể, phải bảo đảm phân bố cân bằng và không ngừng lÆ°u Ä‘á»™ng má»›i giữ cho tuần hoà n máu và quá trình hấp thu Ä‘Ã o thải được bình thÆ°á»ng. Nếu vì má»™t nguyên nhân nà o đó, sá»± tuần hoà n của dịch nÆ°á»›c trong cÆ¡ thể gặp trở ngại, nó sẽ Ä‘á»ng lại giữa các khe của các tổ chức. Lúc đó, nếu cÆ¡ thể có sá»± hoạt Ä‘á»™ng thÃch hợp (thông qua sá»± co bóp và chùng lá»ng của các cÆ¡), dịch thể sẽ khôi phục trở lại trạng thái cân bằng. Và dụ, khi chi dÆ°á»›i hoạt Ä‘á»™ng, cÆ¡ bắp co bóp sẽ ép các tÄ©nh mạch trong cÆ¡ bắp, máu trong tÄ©nh mạch sẽ được đẩy vá» tim. Nếu ngồi lâu không hoạt Ä‘á»™ng, cÆ¡ bắp không co ép thì máu trong tÄ©nh mạch cÆ¡ dÆ°á»›i không dá»… chảy vá» tim.
Khi đứng lâu, do sức hút của quả đất, máu sẽ tÃch tụ lại trong tÄ©nh mạch chi dÆ°á»›i, khiến cho áp lá»±c trong tÄ©nh mạch tăng lên, áp lá»±c trong các mạch máu nhá» cÅ©ng tăng cao, thà nh phần nÆ°á»›c trong máu sẽ chuyển và o các khe giữa các tổ chức nhanh hÆ¡n. Do đó, chất lá»ng giữa các khe tuần hoà n Ãt, ngÆ°ng lại quá nhiá»u là m cho ta cảm thấy bắp chân căng lên, sau đó có thể xuất hiện phù chân.
132. Khi Ä‘i Ä‘Æ°á»ng, vì sao hai vai lại lắc?
Chỉ cần ta bÆ°á»›c Ä‘i, hai vai sẽ lắc rất tá»± nhiên. Nói chung, sá»± chuyển Ä‘á»™ng nà y không mất sức. Sau khi Ä‘i bá»™ má»™t quãng Ä‘Æ°á»ng dà i, hai chân đã Ä‘au má»i, bắp chân đã kiệt sức, nhÆ°ng hai vai vẫn lắc Ä‘i lắc lại má»™t cách nhẹ nhà ng. Äá»™ng tác nà y là do kết quả của cÆ¡ hai cánh tay được co lại má»™t cách có nhịp Ä‘iệu.
Khi Ä‘i Ä‘Æ°á»ng, vì sao hai tay Ä‘Æ°a Ä‘i Ä‘Æ°a lại? Ban đầu có ngÆ°á»i cho rằng Ä‘iá»u nà y có thể giảm thấp tiêu hao năng lượng khi Ä‘i bá»™. NhÆ°ng kết quả Ä‘o đạc đã chứng tá», việc hai cánh tay Ä‘Æ°a Ä‘i Ä‘Æ°a lại hay không thÆ°á»ng không ảnh hưởng đến năng lượng tiêu hao. CÅ©ng có ngÆ°á»i cho rằng Ä‘á»™ng tác trên có thể hiệu chỉnh vị trà của phần đầu. Vì khi Ä‘i bá»™, đầu luôn hÆ°á»›ng vá» phÃa trÆ°á»›c; nhÆ°ng cùng vá»›i hai chân thay nhau bÆ°á»›c, phần mông sẽ chuyển Ä‘á»™ng, sá»± chuyển Ä‘á»™ng nà y thông qua vai truyá»n đến đầu, khiến cho đầu khi Ä‘i bá»™ chuyển Ä‘á»™ng sang trái sang phải. Tay và chân thay nhau lắc sẽ khiến cho chuyển Ä‘á»™ng của đầu được triệt tiêu. NhÆ°ng các nhà khoa há»c qua Ä‘o đạc chÃnh xác đã phát hiện thấy, khi Ä‘i bá»™, mặc dù hai cánh tay không lắc, góc Ä‘á»™ chuyển Ä‘á»™ng của cánh tay cÅ©ng chỉ khoảng 9 Ä‘á»™; đến phần vai, góc chuyển Ä‘á»™ng còn nhá» hÆ¡n, cuối cùng phần đầu chỉ chuyển Ä‘á»™ng sang trái, sang phải không quá 2 Ä‘á»™, cho nên không ảnh hưởng đến mặt hÆ°á»›ng vá» phÃa trÆ°á»›c. ÄÆ°Æ¡ng nhiên, lý do nà y cÅ©ng không đứng vững.
Có má»™t số nhà khoa há»c đã liên tưởng đến việc con ngÆ°á»i là động váºt tiến hóa từ loà i vượn 4 chi mà ra. Äá»™ng váºt 4 chi khi Ä‘i bá»™ thì các chi trÆ°á»›c và chi sau bÆ°á»›c Ä‘i rất có quy luáºt. Con ngÆ°á»i khi bắt đầu đứng thẳng để Ä‘i thì hai chi trÆ°á»›c của Ä‘á»™ng váºt 4 chi biến thà nh hai tay. Có ngÆ°á»i đã là m thà nghiệm: khi ngÆ°á»i Ä‘i Ä‘Æ°á»ng bó chặt hai tay lại, kết quả cÆ¡ bắp của cánh tay vẫn co bóp có quy luáºt nhÆ° cÅ©. Qua đó, có thể thấy việc hai tay lắc lÆ° khi Ä‘i bá»™ là ảnh hưởng của tÆ° thế Ä‘i của Ä‘á»™ng váºt tứ chi còn lÆ°u lại. Tác dụng của nó chủ yếu là giữ cân bằng và hà i hòa cho tÆ° thế Ä‘i Ä‘Æ°á»ng.
133. Vì sao ngón tay cái chỉ có hai đốt?
Bà n tay ngÆ°á»i có 5 ngón tay dà i ngắn, to nhá» khác nhau. HÆ¡n nữa, má»—i ngón tay Ä‘á»u có tên gá»i riêng, đó là : ngón cái, ngón trá», ngón giữa, ngón Ä‘eo nhẫn và ngón út.
Äiá»u thú vị là ngón trá», ngón giữa, ngón Ä‘eo nhẫn và ngón út Ä‘á»u có ba đốt, duy chỉ ngón cái chỉ có hai đốt. Kết cấu nà y có ý nghÄ©a gì?
Căn cứ thuyết tiến hóa luáºn, ngÆ°á»i ta biết được con ngÆ°á»i từ loà i vượn cổ tiến hóa ra. Loà i vượn cổ sống trong rừng, dá»±a và o tứ chi, để Ä‘i, ngón tay cái hoặc ngón chân cái tách khá»i 4 ngón khác. Khi leo cây, chỉ có các ngón 3 đốt là thÃch hợp nhất, còn ngón cái có hai đốt được dùng không nhiá»u. Vá» sau, loà i vượn cổ xuống đất há»c đứng thẳng, hai chi trên được giải phóng, đặc biệt là sau khi chúng biến hóa thà nh con ngÆ°á»i. Vì tay thÆ°á»ng sá» dụng công cụ nên ngón cái biến thà nh to khá»e. Chá»— gần ngón cái còn sản sinh ra má»™t cÆ¡ rất phát triển, khiến cho ngón cái có thể phối hợp hoạt Ä‘á»™ng vá»›i 4 ngón đối diện.
ChÃnh là nhá» kết quả tiến hóa nà y mà ngón cái của ngÆ°á»i hiện đại đã có má»™t tác dụng to lá»›n trong bà n tay. Hà m nghÄ©a của câu thà nh ngữ "ngón cái đứng đầu" là ý nói nó nổi trá»™i nhất. Quả đúng nhÆ° thế! Theo thống kê của các nhà khoa há»c, hầu hết công việc cần đến sá»± há»— trợ của ngón cái. Ngón cái vừa Ä‘á»™c láºp, vừa có thể phối hợp vá»›i 4 ngón kia để là m việc.
Ngón cái quan trá»ng nhÆ° thế, vì sao lại chỉ có hai đốt? Các nhà khoa há»c cho rằng kết cấu nà y của nó là thÃch hợp nhất. Vì ngón cái nếu chỉ có má»™t đốt thì sá»± phối hợp để nắm bắt của nó vá»›i 4 ngón kia sẽ không đủ khá»e, còn nếu ngón cái có ba đốt thì lá»±c của nó sẽ yếu Ä‘i, không thể nà o có lá»±c mạnh. Cho nên kết cấu nà y của ngón cái là má»™t trong những kết quả hợp lý nhất của quá trình tiến hóa từ loà i vượn đến loà i ngÆ°á»i.
134. Vì sao ở Ä‘a số ngÆ°á»i, tay phải mạnh hÆ¡n tay trái?
Trên 90% nhân loại có thói quen dùng tay phải là m việc. Tay phải của há» cả vá» lá»±c, Ä‘á»™ to nhá» hoặc vá» trá»ng lượng Ä‘á»u mạnh hÆ¡n tay trái. Tay phải phát triển hÆ¡n tay trái, tháºm chà chân phải cÅ©ng phát triển hÆ¡n so vá»›i chân trái.
Theo nghiên cứu của các nhà khoa há»c, việc dùng tay phải là do thói quen được hình thà nh dần dần trong quá trình lao Ä‘á»™ng lâu dà i.
Từ xa xÆ°a, ở thá»i đại đồ đá cÅ©, con ngÆ°á»i sống thà nh bầy Ä‘Ã n, tay nắm rìu, mÅ©i đá để săn bắt loà i thú. Khi giao chiến, ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng dùng tay phải để cầm vÅ© khà xông và o dã thú. Từ những bức tranh tÆ°á»ng cổ Hy Lạp hÆ¡n 1000 năm trÆ°á»›c còn lÆ°u lại chúng ta cÅ©ng có thể thấy được tình trạng nà y. Con ngÆ°á»i dùng tay phải nắm cung và mÅ©i tên, còn tay trái nắm thuẫn.
Qua những năm tháng lâu dà i, loà i ngÆ°á»i dần dần trở thà nh thói quen dùng tay phải. Sau đó trong lao Ä‘á»™ng và chiến đấu loà i ngÆ°á»i thÆ°á»ng dùng tay phải, mặc dù có lúc có những em bé cá biệt dùng tay trái để viết hoặc cầm Ä‘Å©a, nhÆ°ng thầy giáo và bố mẹ bắt em sá»a. Dần dần hiện tượng "tay phải chiếm Æ°u thế" không còn là thói quen háºu thiên mà đã trở thà nh di truyá»n bẩm sinh.
Trong cÆ¡ thể ngÆ°á»i, mạng lÆ°á»›i kinh lạc của thần kinh Ä‘an xen nhau, tức là tay phải thuá»™c vá» bán cầu đại não trái "quản", tay trái thuá»™c vá» bán cầu đại não phải "quản". Có má»™t số ngÆ°á»i vì bị trúng phong mà ná»a thân bên phải bất Ä‘á»™ng, đó là do bán cầu đại não trái bị trở ngại, còn những ngÆ°á»i ná»a thân bên trái bất Ä‘á»™ng là do bán cầu phải của đại não bị khác thÆ°á»ng. Vì con ngÆ°á»i thÆ°á»ng dùng tay phải, dần dần là m cho hoạt Ä‘á»™ng của bán cầu đại não trái trở thà nh phức tạp hÆ¡n, Ä‘iá»u đó ngược lại lại thúc đẩy cho ngÆ°á»i ta quen dùng tay phải.
135. Hai ná»a trái, phải của cÆ¡ thể có đối xứng nhau không?
Nhìn bá» ngoà i mà xét, cÆ¡ thể ngÆ°á»i có 5 giác quan và 4 chi, có tÃnh đối xÆ°á»›ng trái, phải rất hoà n mỹ. Và dụ: hai tay, hai chân, hai tai, hai mắt... hoà n toà n tuân theo quy luáºt đối xứng trái phải. NhÆ°ng trong cÆ¡ thể còn có nhiá»u hiện tượng không đối xứng.
Nếu Ä‘i sâu và o bên trong cÆ¡ thể, ta sẽ phát hiện không Ãt cÆ¡ quan ná»™i tạng trong ngá»±c và bụng không đối xứng vá»›i nhau. Ai cÅ©ng biết tim nằm hÆ¡i lệch trái trên ngá»±c, còn gan nằm lệch phải trong bụng.
Lại xét đến khà quản, nó từ trên Ä‘i xuống dÆ°á»›i rồi chia thà nh má»™t nhánh trái, má»™t nhánh phải. Äiá»u thú vị là hai nhánh khà quản nà y không giống nhau. Nhánh khà quản trái nhá» và dà i, hÆ°á»›ng Ä‘i hÆ¡i lệch ngang; còn nhánh khà quản phải thì to và ngắn, hÆ°á»›ng Ä‘i hÆ¡i thẳng xuống. ChÃnh vì váºy khi không cẩn tháºn là m rÆ¡i váºt gì và o khà quản thì hầu nhÆ° Ä‘á»u rÆ¡i và o nhánh khà quản phải.
Hai chân ngÆ°á»i khi đứng thẳng, thông thÆ°á»ng chân trái có diện tÃch tiếp xúc vá»›i mặt đất to hÆ¡n chân phải, cÅ©ng tức là trá»ng tâm hÆ¡i rÆ¡i vá» chân trái, chân trái trở thà nh chân chống đỡ chÃnh. Có má»™t nhà khoa há»c qua khảo sát lâu dà i phát hiện, khi con ngÆ°á»i phát hiện phÃa trÆ°á»›c có nguy hiểm thì Ä‘a số Ä‘á»u núp vá» phÃa bên trái, do đó ông cho rằng Ä‘iá»u nà y có liên quan vá»›i chân trái đỡ trá»ng tâm, khiến cho chân phải dá»… đạp lên mặt đất.
Trong cÆ¡ thể còn có nhiá»u bá»™ pháºn trái phải không đối xứng. Và dụ có ngÆ°á»i má»™t mắt hai mÃ, còn mắt kia má»™t mÃ; hai lông mà y bên cao bên thấp; khi cÆ°á»i má»™t bên có lúm đồng tiá»n, bên kia không có. Tất cả những Ä‘iá»u nà y Ä‘á»u là những hiện tượng không đối xứng bình thÆ°á»ng. NhÆ°ng khi má»™t ngÆ°á»i nếu xuất hiện má»™t hiện tượng không đối xứng nà o đó khác thÆ°á»ng trong cÆ¡ thể thì thÆ°á»ng thÆ°á»ng đó là điểm dá»± báo bệnh táºt. Và dụ Ä‘iển hình nhất là ra mồ hôi, nếu chỉ có ná»a ngÆ°á»i ra mồ hôi, ná»a khác không có thì đó là sá»± cảnh báo, nếu không chú ý thì sắp tá»›i bạn có thể bị trúng phong hoặc bại liệt ná»a ngÆ°á»i.
136. Vì sao khi ngủ phải chú ý tư thế nằm?
Ngủ là phÆ°Æ¡ng thức nghỉ ngÆ¡i quan trá»ng nhất của cÆ¡ thể. Chất lượng ngủ quan hệ đến hiệu suất há»c táºp và là m việc ban ngà y. Giấc ngủ có chất lượng cao không những được quyết định bởi thá»i gian ngủ, môi trÆ°á»ng mà cÅ©ng liên quan đến tÆ° thế ngủ.
Có ngÆ°á»i thÃch ngủ nằm sấp, ngá»±c xuống dÆ°á»›i, lÆ°ng lên trên, hình nhÆ° ngủ váºy thì yên tÄ©nh hÆ¡n. NhÆ°ng khi nằm sấp, má»™t số cÆ¡ dây chằng của chân và thân ngÆ°á»i không được chùng lá»ng và nghỉ ngÆ¡i hoà n toà n. DÆ°á»›i sức nặng của cÆ¡ thể, hoạt Ä‘á»™ng của ngá»±c bị hạn chế, ảnh hưởng đến sá»± hô hấp của phổi và công năng của tim. Bá»™ ngá»±c và phần bụng bị đè, không lợi cho sá»± phát triển của lứa tuổi thanh, thiếu niên. Khi nằm sấp, đầu thÆ°á»ng lệch má»™t bên để tránh lá»— mÅ©i bị gối bịt, sau thá»i gian dà i, các cÆ¡ bên cổ dá»… bị kéo căng. Do đó, nằm sấp là tÆ° thế ngủ không khoa há»c nhất, nên thay đổi.
Không Ãt ngÆ°á»i có thói quen ngủ nằm ngá»a, thân nằm thẳng, tứ chi mở ra thoải mái, há» cho rằng tÆ° thế nà y có thể Ä‘á» phòng lÆ°ng bị gù, có lợi cho cá»™t sống và khung xÆ°Æ¡ng, thúc đẩy phát triển chiá»u cao. NhÆ°ng cÅ©ng giống nhÆ° nằm sấp, khi nằm ngá»a, má»™t bá»™ pháºn cÆ¡ bắp của thân và chân vẫn ở trạng thái không được buông lá»ng, cho nên hiệu suất nghỉ ngÆ¡i không cao. Khi nằm ngá»a, việc đặt hai tay lên ngá»±c hoặc bị chăn dà y đè lên ngá»±c sẽ cản trở tim là m việc, tháºm chà khiến ta hay chiêm bao và có cảm giác kinh hoà ng. Nhiá»u ngÆ°á»i ngáy to khi ngủ nằm ngá»a vì khi đó, hầu sa xuống, bị khà thở kÃch thÃch.
TÆ° thế ngủ nằm nghiêng, thân hÆ¡i cong vá» phÃa trÆ°á»›c, các khá»›p của chi được buông lá»ng, hÆ¡i cong... là trạng thái nghỉ ngÆ¡i tốt nhất. Vì váºy, ngÆ°á»i xÆ°a thÆ°á»ng nói "nằm nhÆ° cây cung" tức chỉ nằm nghiêng là tÆ° thế ngủ hay nhất.
Trừ thân và tứ chi, tÆ° thế đầu và cổ cÅ©ng rất quan trá»ng. Các đốt sống cổ hÆ¡i nghiêng vá» phÃa trÆ°á»›c, nếu không có gối hoặc gối quá thấp thì cÆ¡ cổ không được thÆ° giãn, các mạch máu ở phần đầu dá»… bị ứ huyết, sau khi ngủ dáºy sẽ cảm thấy căng đầu hoặc Ä‘au đầu, mà mắt hÆ¡i phù. NhÆ°ng nếu gối quá cao, cÆ¡ sau cổ bị kéo căng, Ä‘á»™ng mạch cổ bị trở ngại, sau khi ngủ dáºy cảm thấy má»i cổ, choáng đầu, căng não. Kết quả nghiên cứu chứng tá» gối dà y 8-15 cm là thÃch hợp. Khi nằm ngá»a, gối cao khoảng bằng má»™t nắm tay và vừa, khi nằm nghiêng, gối cao khoảng 1 nắm tay rưỡi là thÃch hợp.
Tư thế ngủ tốt bảo đảm giấc ngủ tốt, giấc ngủ tốt khiến cho tinh thần ban ngà y thoải mái hơn.
|
|
|
| |