Thầy thông ngôn - Hồ Biểu Chánh

[quykiemtu]

Chương 6

Ngó thấy giàu sang

Cuộc tuyển cử Hội đồng quản hạt gần tới. Ông Lê Huấn Hữu là cựu thông ngôn ở Châu-đốc với ông Võ Hạo Nhiên là điền chủ ở Long-xuyên ra tranh cử quận Châu-đốc, Hà-tiên, Long-xuyên, Rạch-giá, nên đi rảo khắp nơi kiếm thế cậy thần mà khuyến dụ thừa sai các làng.

Lê Trường Sanh đứng thông ngôn cho quan chủ tỉnh, tổng làng thảy đều kiêng nể, bởi vậy hai người ra tranh cử người nào cũng đến cậy giúp lời dùm. Trường Sanh đã không chịu giữ cử chỉ trung lập, mà lại còn chường mặt đi lo dùm Võ Hạo Nhiên, ép làng phải theo ý mình, rầy tổng sao không sốt sắng.
Đến ngày tuyển cử, Võ Hạo Nhiên ở Long-xuyên tuy được thăm nhiều, song ở Châu-đốc, Rạch-giá, Hà-tiên đều sút thăm Lê Huấn Hữu xa lắm, bởi vậy Lê Huấn Hữu đắc cử.
Lê Huấn Hữu không nhờ thừa sai tỉnh Long-xuyên mà cũng được làm Hội đồng Quản hạt, bởi vậy khi lãnh chức rồi muốn cho dân Long-xuyên biết oai thế của mình, nên đi Sài-gòn làm sao không biết mà quan trên chạy giấy rút thầy Lê Trường Sanh về làm việc tại dinh Thượng thơ.

Thầy thông Phong oán hận Trường Sanh mà không dám ra sức rửa hờn. Nay thình lình người ta làm cho Trường Sanh bị đổi, thầy lại khoái chí vui lòng. Cái thái độ ấy thiệt là thấp hèn, nhưng vì thầy không phải là người cao kiến, bởi vậy sự vui mừng của thầy lộ ra ngoài cho đến mọi người đều thấy rõ hết thảy.
Cách chẳng mấy ngày quan Chánh chủ tỉnh lại giao cho thầy coi thâu đơn khẩn đất và coi phát bài vĩnh viễn. Thầy vẫn biết tỉnh Long-xuyên đất hoang còn nhiều, nếu được lãnh coi sở nầy thì dễ làm giàu như chơi. Tuy vậy mà thầy không thạo việc, chưa hiểu lề luật lại cũng chưa quen tổng làng, bởi vậy thầy bợ ngợ không biết nói thế nào mà ăn tiền cho được.
Thầy thấy lúc nầy thầy đi hầu, có một hai người lột khăn xá thầy. Thầy lấy làm đắc ý, tưởng là thầy đã thế vị cho Trường Sanh được rồi.

Chiều bữa nọ, ăn cơm rồi, thầy mới rủ thầy ký Hậu xuống nhà bà Hương quản Viện mà chơi. Bà Hương quản vừa thấy thầy bước vô thì bà cười ngất và nói rằng:
- Dữ hôn! Mấy tháng nay tôi mới thấy mặt thầy thông! Thế khi thầy
Trường Sanh cấm thầy, nay thầy đổi đi rồi nên thầy mới dám xuống đây chớ gì, phải hôn?
Bà nói chơi, mà thầy có tịch riêng nên thầy nhột nhạt. Đã vậy mà thầy thấy cô Diệu Anh đứng trong cửa buồng lấy khăn che miệng mà cười, thì thầy càng hổ thẹn, bởi vậy thầy trả lời ú ớ, nghe không được, ngồi chơi chưa đầy mười phút đồng hồ, rồi từ bà Hương quản mà về. Từ đó về sau thầy không chịu xuống xóm Cái-sơn chơi nữa, dầu ai rủ cho mấy thầy cũng không đi.

Ông Lê Huấn Hữu được làm Hội đồng Quản hạt rồi, thì ông chẳng lo việc chi gấp cho bằng viêc khẩn đất. Bởi vậy có người điềm chỉ nên ông vào đơn xin khẩn hai sở đất lớn ở tỉnh Long-xuyên. Ông nghe nói thầy thông Phong coi về đất khẩn, nên ông tìm đến nhà mà làm quen rồi mượn thầy làm giấy tờ dùm cho ông cho mau.
Thầy thông Phong thấy cái gương Lê Trường Sanh vì nghịch với ông Hội đồng mà bị đổi thì thầy giựt mình, bởi vậy thầy ráng lo công việc cho ông Lê Huấn Hữu không dám trễ nãi.
Lê Huấn Hữu khẩn được hai sở đất rồi, bữa nọ có dịp xuống Long-xuyên mới ghé nhà thầy thông Phong rồi lại mời thầy ra nhà hàng mà ăn cơm. Thầy được ăn cơm với ông Hội đồng Quản hạt thì thầy đắc ý chẳng có chi bằng. Mà chừng ăn cơm rồi nghe ông Hội đồng Quản hạt mời thầy khi nào có lễ nghỉ vài ngày lên Châu-đốc chơi một chuyến cho biết nhà ông, thì thầy lại càng đắc ý hơn nữa.
Thầy về nhà thầm nghĩ, nhỏ mà làm quen với mấy ông lớn mới cậy nhờ được, chớ chơi với kẻ thấp hơn mình thì không ích lợi gì, bởi vậy về sau thầy ít muốn tới lui chơi với mấy thầy trong tỉnh, đêm nào có buồn thì thầy đến nhà quan Phủ thăm ngài mà thôi, đến đó bẩm dạ mà thầy vui hơn là nói chuyện với người khác.
Gần tới Lễ Sanh nhựt (Lễ Chúa giáng sinh, lễ Noël) có giấy quan trên cho ba ngày nghỉ, thầy nhứt định lên Châu-đốc chơi, nên đánh dây thép cho ông Hội đồng Hữu hay trước rồi xuống tàu mà đi Châu-đốc.
Thầy đi tàu chệt (27), nên tới Châu-đốc lối hai giờ chiều. Ông Hội đồng có cho người gia dịch ra đón cầu tàu rước thầy về nhà.
Khi thầy bước vô, ông Hội đồng mừng rỡ, hối đứa ở lấy rượu đãi thầy và hỏi thăm việc đất cát lăng xăng. Ăn cơm chiều rồi ông Hội đồng mới dắt thầy đi dạo chợ chơi.
Qua ngày sau ăn cơm sớm mai rồi, ông Hội đồng lại rủ thầy xuống ghe đi với ông qua thăm anh rể của ông là Cai Tổng Hồng Văn Luông ở bên Phú-hội.
Ghe tới bến thì đã gần ba giờ chiều. Thầy thông Phong dưới ghe bước lên cầu mát, dòm thấy một toà nhà lầu đồ sộ trước mặt, thầy choá con mắt, nên đứng ngó sửng. Ông Hội đồng bước lên vỗ vai thầy mà nói rằng:
-Nhà anh Tổng tôi đây. Đi vô chớ.
Ông Hội đồng đi trước, thầy nối gót theo sau. Bước vô khỏi cửa ngõ sắt rồi mới tới một cái sân lớn, chính giữa sân có trồng một bồn bông tây thiệt đẹp, lại dọc theo đường đi hai bên có để chậu kiểng đủ thứ, kim quít (28), cằn thăn, xen lộn với cau lùn, bùm sụm (29), chậu nào cũng lớn cây nào cũng tươi. Ngoài hai hàng kiểng ấy thì là cây trái sum sê, nào mận, nào cam, nào ổi bồ đào, nào sa bô chê (30), nào mảng cầu xiêm, nào mít miền dưới, chẳng thiếu thứ nào hết. Trước thềm nhà lại có xây một cái hồ lớn, giữa hồ có xây một hòn non giả, dưới nước cá lội vởn vơ, trên non cây mọc lố xố, trông ra thiệt là phong lưu thú vị vô cùng.
Thầy thông Phong mới thấy ngoài sân mà trong bụng thầy đã khen thầm rồi chừng bước vô nhà thầy thấy ghế bàn tủ ván, món nào cũng tốt lộng lạc, thuở nay thầy chưa thấy nhà ai đẹp bằng, thì thầy kinh tâm nên đứng ngó dáo dác, coi bộ bợ ngợ lắm. Ông Hội đồng thấy nhà vắng teo bèn hỏi rằng:
(thiếu câu hỏi)
Bỗng nghe phía sau có tiếng dạ, mà lại nghe có tiếng giày ở trên lầu đi xuống thang. Ông Hội đồng ngồi tại ghế giữa rồi chỉ cái ghế khác để ngang đó mà mời thầy thông ngồi.
Thầy thông vừa ngồi thì thấy một cô độ chừng mười bảy, mười tám tuổi, da trắng, môi son, y phục toàn lụa trắng, ở trong cửa buồng bước ra xá ông Hội đồng mà chào rằng: "Thưa cậu, mới vô“, rồi lại ngó thầy thông Phong và cúi đầu chào.
Cô nầy là Hồng Như Hoa con gái của ông Cai Tổng Hồng Văn Luông. Ông Hội đồng hỏi cô rằng:
- Có anh Tổng và chị Tổng ở nhà hay không?
Cô Hồng Như Hoa cười và đáp rằng:
-Thưa ba với má cháu đi vô trong ruộng.
-Bất nhơn dữ hôn, đi hồi nào?
-Thưa đi hồi khuya.
-Vậy mà tao cứ tưởng có anh Tổng ở nhà, nên sẵn dịp có thầy thông ở dưới Long-xuyên lên thăm, tao dắt thầy qua chơi chớ. Anh Tổng có nói chừng nào về hay không?
-Thưa, ba cháu nói đi chiều nay về, bởi vì mai còn mắc đi ăn kết (31) trong làng nào đó không biết.
-Chắc ảnh về hay không?
-Thưa chắc, bởi vì ba với má cháu dặn chờ về rồi sẽ ăn cơm.
Ông Hội đồng day qua nói với thầy thông Phong rằng:
-Không lẽ qua đến đây rồi bỏ đi về. Thôi, chờ ảnh về đặng tôi nói chuyện chơi. À! Thầy biết bắn hay không? Như muốn đi bắn chim chơi thì lấy cây súng của tôi đó, rồi biểu bầy trẻ nó dắt cho mà đi.
Thầy thông Phong không biết bắn súng, song nếu chịu thiệt trước mặt cô Như Hoa thì sợ cô cười, nên lắc đầu nói tránh rằng:
- Trời nắng quá, thôi để ở nhà chơi.
Mấy đứa chèo ghe xách súng và ôm áo mưa của ông hội đồng lên. Kẻ trong nhà cũng lăng-xăng lít-xít, đứa quét ván lau bàn, đứa bưng trà lấy thuốc.
Cô Như Hoa đi ra đi vô mà sai khiến tôi tớ như thường, chớ không phải cô thấy có thầy lạ mà cô bợ ngợ như con gái khác.
Ông Hội đồng cởi áo nằm nghỉ. Thầy nói thầy không mỏi mệt, nên bước ra đứng trước cửa coi kiểng chơi, ông Hội đồng cởi áo thay giày rồi nằm ình trên ván.
Chừng thầy trở vô thì ông Hội đồng đã ngủ ngáy khò khò. Thầy thấy có mấy khuôn hình treo trên bàn viết dựa cửa sổ, thầy mới đi lần lại đó mà coi. Thình lình cô Như Hoa bước ra và cười nói rằng:
- Ủa! Cậu Hội đồng ngủ rồi. Hồi hôm thức khuya quá sao mà?
Thầy thông day lại nói rằng:
- Hồi hôm ông Hội đồng thức nói chuyện chơi với tôi quá mười hai giờ khuya rồi mới ngủ.
Thầy vưà nói vưà đi lần lại bàn giữa lấy một điếu thuốc đốt mà hút.
Còn cô Như Hoa thì ngồi ghế xích đu để gần trước bàn thờ.
Thầy liếc ngó cô thì thấy cô đã bới tóc láng nhuốt, chớ không phải để đầu bùi nhùi như hồi mới vô vậy nữa. Thầy ngó kỹ lại thấy cổ cô đeo một sợi dây chuyền nhỏ, mà tai có đeo một đôi bông hột xoàn lớn, tay cô đeo ba chiếc cà-rá, cũng nhận hột xoàn; tuy miệng rộng môi mỏng, trán thấp, mắt lươn, song tướng mạo dong dải, tay chơn dịu dàng, coi phải điệu con gái nhà giàu lắm.
Thầy đương liếc cô, thình lình cô day ra ngó thầy mà hỏi rằng:
- Thầy ở dưới Long-xuyên phải hôn?
- Phải, tôi làm thông ngôn tòa bố dưới Long-xuyên.
- Thầy đi lên trên nầy chơi hay có việc chi?
- Ông Hội đồng mời hoài nên tôi lên thăm ông chơi chớ có việc chi đâu.
- Ừ! Phải rồi. Tôi nghe cậu Hội đồng tôi có khẩn dất ở dưới Long- xuyên, có lẽ khi cậu xuống dưới thường nên quen với thầy phải hôn?
- Phải.
- Đất ở dưới tốt hay không vậy thầy?
- Chắc là không bằng đất trên nầy. Không biết ông Cai ở nhà đây mỗi
Năm góp lúa chừng bao nhiêu vậy cô?
- Phần của ba tôi góp chừng năm sáu chục ngàn giạ. Còn đất của anh hai tôi ở bên Hồng-ngự ảnh góp hai ba chục ngàn gì đó không biết.
- Giàu lớn dữ há! Ông Cai có mấy người con?
- Có hai người con, anh hai tôi với tôi đây mà thôi.
Hai người nói chuyện tới đó, bỗng đâu ông Hội đồng trở mình và tằng hắng, làm cho hai người lặng thinh không nói nữa. Thầy thông đứng dậy lại cửa sổ mà ngó ra vườn. Cô Như Hoa đi ra nhà sau, rồi nghe có tiếng cô khoát nạt tôi tớ om sòm.
Cách chẳng bao lâu ông Hội đồng thức dậy, rửa mặt rồi kế ghe của vợ chồng ông Cai Tổng về tới.
Ông Cai Tổng tuổi chừng năm mươi, mà vì ông có bịnh hút nên ông ốm, coi bộ ông già. Ông không có râu mà tóc đã điểm bạc hoa râm. Ông ít nói mà hễ nói thì chậm rãi, dường như đếm từng tiếng, cân từng lời. Còn bà Cai Tổng thì mập mạp, phục phịch, đã hay nói hay rầy, mà tiếng nói lại rổn rảng, nên từ tôi tớ trong nhà đến làng dân trong tổng ai cũng kiêng sợ bà.
Hai vợ chồng ông Cai Tổng về tới bến, thấy ghe của ông Hội đồng Quản hạt đậu đó thì lật đật đi riết vô nhà; anh em gặp nhau chào hỏi coi bộ vui vẻ lắm. Ông hội đồng tiến dẫn thầy thông Phong thì vợ chồng ông Cai Tổng cũng chào hỏi niềm nở tử tế.
Ăn cơm rồi, ông Cai Tổng biểu gia dịch dọn mâm hút lại bộ ván lớn phía bên tay mặt rồi mời khách lại nằm hút với ông đặng nói chuyện chơi. Ông Hội đồng nằm ngang với ông Cai Tổng lâu lâu hút một điếu, còn thầy thông thì thú thiệt rằng thầy không biết hút, nên thầy nhắc ghế ngồi gần đó mà coi và nói chuyện chơi.
Hai ông nói chuyện với nhau, chẳng hề nghe luận việc chi ích nước lợi dân, hoặc tính việc chi có nhơn có nghĩa, chỉ lo mưu mà mua đất cho rẻ, hoặc lập thế giựt đất của dân mà thôi. Nói một hồi rồi ông Cai Tổng hỏi thăm thầy thông coi ở dưới Long-xuyên còn sở đất nào trống hay không, đặng ông gởi đơn xin khẩn.
Thầy thông thấy ông giàu lớn ỷ mạnh, trong ý muốn làm ơn cho ông, nên tuy không thạo việc khẩn đất cho lắm, song cũng hứa bướng rằng để về ông hỏi dọ cho chắc rồi sẽ viết thơ cho ông biết.
Bà Cai Tổng ngồi bộ ván phía bên kia, bà cũng xen vô mà nói chuyện vang rân. Cô Như Hoa ngồi một bên bà, cô cũng nói thong thả chẳng ké né (32) chút nào hết.
Chừng thầy thông bước lại bàn giữa rót nước uống, bà Cai Tổng mới hỏi thăm thầy mấy tuổi, có vợ hay chưa, gốc ở đâu, cha mẹ còn đủ hay không. Bà hỏi đâu thì thầy nói đó, cứ tỏ thiệt không dấu chi hết. Lúc thầy nói thì cô Như Hoa ngó thầy trân trân, nhưng vì đứng trước mặt bà Cai Tổng không dám liếc, nên thầy không thấy sự ấy.
Lối mười giờ, cô Như Hoa lên lầu mà ngủ. Thầy thông mới lại ván mà nằm; vì đêm trước thầy thức khuya lại trưa thầy không nghỉ, nên mệt mỏi nằm nghe nói chuyện một hồi rồi thầy ngủ quên.
Sáng hôm sau ông Hội đồng với thầy thông Phong xuống ghe mà về. Hai vợ chồng ông cai Tổng với cô Như Hoa đều đưa tới cầu mát. Ghe đã dang ra rồi mà ông Cai Tổng còn kêu với thầy thông mà dặn kiếm dùm đất ở dưới Long-xuyên đặng cho ông xin khẩn.
Về dọc đường ông Hội đồng nói chuyện với thầy thông thì cứ khen ông Cai Tổng Luông giàu lớn, khen ông trị dân khôn khéo, khen ông bụng dạ rộng rãi. Chừng ghe về tới nhà, hai người sửa soạn bước lên, ông Hội đồng lại vỗ vai thầy thông mà nói rằng:
- Nầy, tôi mới nghĩ một việc ngộ lắm. Thầy muốn vợ hôn? Thầy thông chưng hửng, nên mắt ngó ông Hội đồng trân trân, không biết trả lời thế nào.
Ông Hội đồng cười mà nói tiếp rằng:
-Tôi hỏi thiệt chớ không phải giả bộ đâu. Nếu thầy muốn kiếm vợ thì tôi nói với anh Tổng tôi đặng ảnh gả con cháu tôi cho thầy. Từ hôm qua đến nay thầy qua nhà chơi, thầy thấy con cháu tôi rõ ràng, nó dễ coi, chớ không lịch sự cho lắm, mà cưới vợ kiếm gái xinh đẹp làm chi, vợ xấu là vợ của mình. Nó có học trên Nữ học đường ba bốn năm, nó nói tiếng tây khá quá. Tôi mới quen biết thầy mấy tháng nay, mà tôi thấy tánh nết thầy tôi thương, nên tôi tính như vậy đặng gần gũi nhau chơi. Thầy nghĩ thử coi được thì tôi làm mai dùm cho.
Thầy thông Phong tuy trong trí thường mơ ước cưới vợ giàu, theo như lời cha mẹ dạy, song vô đến nhà Cai Tổng Luông, thầy thấy nhà cửa kinh dinh (33) thầy choá mắt, thầy thấy cô Như Hoa đeo hột xoàn thầy kinh tâm, thầy nghe chủ nhà giàu, số huê lợi mỗi năm đến năm bảy chục ngàn thầy khiếp sợ, nên thầy chẳng hề dám ước cho được vào làm rể một nhà như vậy bao giờ. Nay thình lình nghe mấy lời của ông Hội đồng chẳng khác nào nằm chiêm bao, bởi vậy thầy biến sắc rồi ú ớ rằng:
-Ông thương tôi cám ơn ông quá...Nếu được như vậy thì tôi cám ơn ông lắm..Mà tôi sợ...không biết con ông Tổng có ưng tôi hay không?
Ông Hội đồng kéo tay biểu thầy bước lên trước, rồi ông theo sau mà nói rằng:
-Không hại gì đâu, để tôi tính cho. Thầy đừng lo.
Ngày ấy thầy thông Phong cứ nằm mà tính hoài, nửa mừng nửa lo, không muốn nói chuyện, mà cũng không chịu đi chơi. Tối lại, lối mười giờ thầy từ ông Hội đồng xuống tàu mà về. Ông Hội đồng đưa ra tới cầu tàu. Lúc tàu gần mở dây, ông nói với thầy rằng:
-Chuyện đó để tôi nói lại với anh Tổng và chị Tổng tôi rồi tôi gởi thơ cho thầy hay. Còn thầy hỏi dọ dùm tôi có miếng đất nào trống thì thầy cho tôi hay liền nhé.
Thầy thông dạ rồi kế tàu súp-lê (34) chạy tuốt.


27 người Trung hoa sống ở Việt Nam
28 loại cây chanh, còn được gọi là cam quất.
29 loại kiểng lá tròn quãng đầu ngón tay, trái chín có vị ngọt
30 (sapotier), loại cây ăn trái du nhập từ Java
31 (enquête), điều tra
32 rụt rè
33 rộng rãi, ngăn nắp
34 (souffler), thổi gió như thụt ống bể của thợ rèn

[quykiemtu]

Chương 7

Mừng được vợ giàu

Tàu chạy được một khúc xa, từ cò tàu cho tới hành khách ai nấy đều ngủ hết, duy phía sau chưn vịt (35) quạt nước nghe lạch xạch, còn trên mui lâu lâu nghe tiếng súp-lê thổi cho ghe tránh mà thôi.

Thầy thông Phong nằm trên ghế bố, tay gác ngang qua trán, mắt nhắm lim dim, còn trí lúc thì tư tưởng xóm Phú-hội, lúc phưởng phất miền Tầm-vu, dã dượi (36) bàng hoàng, mừng lo lộn xộn, thầy thầm nghĩ nếu mình cưới đặng cô Như Hoa thì chắc cha mẹ vui mừng, đã hết phiền trách, mà lại thêm yêu mến mình nữa. Những quân khinh khi nhạo báng mình như Lê Trường Sanh, như bà Hương quản Viện, còn dám khinh mình còn dám nhạo mình hôn? Mình là rể của ông Cai Tổng hạng nhứt, giàu lớn đến nỗi trong tỉnh Long-xuyên và trong tỉnh Tân-an không ai bì kịp, lại mình là cháu rể của ông Hội đồng Quản hạt sang trọng vô cùng, còn vợ mình đã biết nói tiếng tây lại đeo hột xoàn cũng lớn sợ con hàng Phủ, Huyện cũng chưa có hột xoàn tốt như vậy, nếu cưới vợ được chỗ đó thì phỉ nguyện rồi, chẳng còn mơ ước việc gì nữa.
Thầy nghĩ tới đó chắc trong bụng thầy mừng lắm, nên thầy lồm cồm ngồi dậy đốt một điếu thuốc mà hút. Tánh ý của thầy thiệt là kỳ! Muốn đi nói vợ, mà không hỏi thử bụng mình coi có thương cô gái mình thấy đó hay không, không tính dọ tánh nết, không thèm kể công ngôn, lại cứ mừng cha vợ giàu to, mừng cậu vợ thế mạnh, người như vậy thì còn phải học, chớ chưa đáng xưng thầy, mà người như vậy số đông đầy dẫy, chớ không có một mình Trần Văn Phong nầy mà thôi đâu.
Thầy đương tự đắc, bỗng đâu thầy lại châu mày. Sao đương vui rồi lại buồn? Thầy lo, thầy lo ông Hội đồng nói mà ông Cai Tổng có chịu gả hay không, lại còn sợ nỗi cô Như Hoa chê mình nghèo mà không ưng kia nữa. Nếu hụt chỗ nầy thì đến già cũng chưa kiếm chỗ nào bằng được.
Thầy mừng rồi lo, sợ rồi vui, thao thức sáng đêm, nên khi tàu tới Long- xuyên thầy bước lên thầy nhớ lại không có ngủ được giờ nào hết.

Tối bữa đó thầy đóng cửa sớm ngồi viết một bức thơ rất dài mà gởi về cho cha mẹ. Trong thơ thầy kể đầu đuôi, tại sao thầy quen với ông Hội đồng, thầy lên nhà ông Cai Tổng Luông thấy nhà cửa thể nào, sự nghiệp ông đáng bao nhiêu, ông Hội đồng nói với thầy những gì, thầy viết không sót một chỗ nào hết. Sau cùng thầy lại dặn hễ thầy tiếp được thơ của ông Hội đồng, như ông nói xong, thì thầy cho cha mẹ hay rồi mau mau xuống đủ đặng thầy dắt lên Châu-đốc mà xin coi mắt dâu; mà có xuống thì phải sửa soạn quần áo cho tốt, kẻo người ta thấy bộ mình lôi thôi rồi người ta chê nghèo hèn.
Bữa sau thầy lại viết tiếp về nhà mình một cái thơ nữa mà dặn như cha mẹ không có quần áo mới thì phải mua mà muớn may cho mau, dặn cha phải mua giày tây mà mang chớ đừng mang giày hàm ếch (37), còn mẹ thì phải bận quần lãnh trắng chớ đừng có bận quần lãnh đen.

Thầy tưởng có mau cho lắm thì nửa tháng hoặc một tháng ông Hội đồng mới trả lời, chẳng dè thầy về Long-xuyên mới có năm bữa thì tiếp đươc một phong thơ thấy con dấu Châu-đốc đóng ngoài bao, thầy mừng mà lại sợ, không biết việc có thành hay chăng, nên thầy xé thơ mà tay run môi tái. Thầy coi dấu ký tên thì quả là của ông Hội đồng Hữu. Thơ nói rằng vợ chồng ông Cai Tổng thấy thầy vui vẻ lại mềm mỏng cũng đem lòng thương, nên chịu gả con cho thầy. Ông Hội đồng khuyên thầy hãy viết thơ mời cha mẹ xuống rồi dắt lên Châu-đốc ông sẽ đem cho coi nàng dâu. Ông lại nói vợ chồng ông cai Tổng gả con chọn người chớ không kiếm của, bởi vậy không đòi bạc vàng chi đâu mà sợ.
Thầy mừng quá lật đật đánh dây thép về Tầm-vu mà mời cha mẹ xuống lập tức.

Hai vợ chồng ông Hương sư Sắc tiếp được thơ của con thì mừng rỡ, bàn tính với nhau sáng đêm không ngủ được. Bữa sau tiếp được phong thơ thứ nhì, bà Hương lật đật đi chợ mua hai cái quần lụa trắng về cắt may cho ông một cái cho
bà một cái. Bà hối ông đi chợ mua giày không kịp, còn quần thì bà may cái của bà rồi, chớ quần của ông bà vừa kịp ráp ống, bởi vậy, đi dọc đường bà phải đem kim chỉ theo đặng bà may lai và may lưng.
Vợ chồng ông Hương sư Sắc xuống tới Long-xuyên nhằm chiều thứ năm. Thầy thông Phong đánh dây thép cho Hội đồng Hữu hay trước. Thầy dắt ông Hương sư qua chợ mua cho ông một đôi giày tây đen, rồi thứ bảy sửa soạn áo quần xuống tàu mà đi Châu-đốc.
Ông Hội đồng Hữu tiếp rước tử tế. Ông nói rằng ông thấy đường xá xa xuôi nên ông đã có nói trước nếu vô coi hai đàng ưng bụng rồi thì đi liền một đôi bông làm lễ sơ vấn, rồi chừng nào cưới thì cưới khỏi đi lễ chi nữa.
Ông Hương sư thấy chỗ giàu sang mà dễ như vậy thì ông mừng lắm, song ông than vì việc thình lình nên ông không có đem đồ nữ trang theo.
Bà Hội đồng mới nói rằng:
- Hôm trước mình gởi thơ cho thầy thông mà không nói việc ấy, bây giờ thầy có bông tai đâu sẵn mà đi. Thôi để cho thầy mượn đôi bông nhỏ của tôi đây, đặng thầy đi cho đủ lễ. Đôi bông tôi mua hồi năm ngoái hai trăm; vì tôi chê nhỏ nên từ hồi mua đến bây giờ, tôi ít hay đeo.
Hai vợ chồng ông Hương sư thấy vợ chồng ông Hội đồng tử tế quá thì cảm tình vô cùng, mà chừng qua tới Phú-hội thấy nhà cửa của Cai Tổng Luông kinh dinh, thuở nay chưa từng thấy nhà ai bằng, thấy Như Ngọc thoa son giồi phấn, quần áo nhổm nha, hột xoàn chớp nhoáng, thuở nay chẳng hề dám ước mơ một con dâu sang trọng đến bực ấy, bởi vậy cả hai vợ chồng đều ngơ ngẩn, dường như người ngon giấc chiêm bao.
Ông Hội đồng không cần hỏi coi đàng trai chịu hay không, ngồi uống nước vừa rồi, thì ông khởi đầu cho vợ chồng ông Hương sư tri lễ sơ vấn.
Vợ chồng ông cai Tổng Luông dọn tiệc mà đãi rất trọng. Vợ chồng ông Hương sư ngồi ăn mà ké né, không dám nói chuyện, không dám gắp đồ ăn. Ông Cai Tổng Luông nói chuyện thì cứ nói với ông Hội đồng, còn bà Cai Tổng tuy hỏi bà Hương sư việc nầy việc kia không ngớt mà cái giọng bà nói là giọng nói với tá điền, chớ không phải nói với sui gia.
Ăn cơm rồi đàn trai từ mà trở qua Châu-đốc đặng đón tàu về Long-xuyên. Trước khi xuống tàu thì ông Hội đồng nói với thầy thông Phong rằng để ông cậy họ coi ngày, như ngày nào tốt nên làm lễ cưới thì ông sẽ cho hay trước.
Vợ chồng ông Hương sư về nhà trầm trồ nàng dâu xinh đẹp, anh sui giàu sang hoài. Còn thầy thông Phong thì trong trí cứ tính việc cưới vợ, muốn mướn phố khác cho tốt mà ở, muốn mua giường sắt, muốn sắm ghế xích-đu, muốn đủ thứ, mà ngặt vì không có tiền nên muốn mà không làm việc nào hết.

Ngày cưới đã định rồi. Bữa nay thình lình có giấy quan trên đổi thầy thông Phong lên làm việc tại toà bố Châu-đốc. Thầy được tin ấy thì thầy vui mừng khắp khởi, lo tính lăng xăng, vừa mướn ghe chở đồ mà đi, thầy lại tiếp được thơ của Hội đồng Hữu nói rằng nhơn vì muốn thầy về gần gũi bên vợ, nên ông mới xin quan trên đổi thầy lên Châu-đốc. Ông lại khuyên thầy bán hết ghế bàn giường ván của thầy đi bởi vì bà Cai Tổng có hứa sẽ sắm đồ mà dọn một căn phố cho xứng đáng đặng vợ chồng thầy ở.
Thầy thông nghe lời mới bán hết đồ đạc trong nhà, còn quần áo thì sắp vô rương lấy giấy tờ mà đi Châu-đốc. Lên tới đó, thầy ở đậu tại nhà ông Hội dồng
Hữu. Thầy hỏi thăm trẻ trong nhà có thấy căn phố nào trống hay không. Bà Hội đồng cười và nói rằng:
- Cháu đừng lo, anh Tổng đã có mướn một căn phố lầu dựa bên phố chợ,
hổm rày bầy trẻ rửa sạch sơn tường xong rồi hết. Còn chị Tổng chỉ đã lên Sài-gòn đặng mua đồ mà dọn, mai mốt đây chắc chỉ về tới. Vợ chồng ảnh có một chút con gái nên cưng lắm, tính dọn nhà cho hơn họ hết thảy mới chịu. Hôm chỉ đi Sài-gòn chỉ đem tới năm sáu ngàn đồng bạc, để coi chỉ mua vật gì cho biết.

Thầy nghe nói cha mẹ vợ rộng rãi thì thầy vui vô cùng. Sáng bữa sau ông Hội đồng dắt thầy vô Tòa bố mà trình diện với quan Chánh chủ tỉnh. Thầy đi với ông Hội đồng Quản hạt thì trong lòng thầy vững vàng không nhút nhát chút nào hết. Mấy thầy thấy thầy Phong có thân thế, ai cũng kiêng nể, chớ không phải như khi đến Cà-mau và Long-xuyên vậy.
Quan chủ tỉnh vừa ra khách thì ông Hội đồng dắt thầy vô liền. Quan Chủ tỉnh bắt tay thầy, hỏi thầy mấy tuổi, hỏi thầy đã làm việc bao lâu, và hỏi và cười, coi bộ vui vẻ tử tế lắm. Ông Hội đồng nhơn dịp ấy mới gởi gắm thầy và xin cho thầy làm việc gì có quyền chút đỉnh. Quan Chủ tỉnh suy nghĩ một hồi rồi bắt thầy đứng thông ngôn cho Ngài. Ông Hội đồng tạ ơn và xin phép cho thầy nghỉ vài bữa rồi sẽ lãnh việc.
Thầy thông Phong bước ra khỏi Toà bố trong lòng khấp khởi đắc chí phỉ nguyện. Cưới vợ thì trúng nhà giàu sang, làm việc thì đứng thông ngôn cho quan Chủ tỉnh, lần lần rồi đây mình sẽ làm ông Huyện, ông Phủ, mình sẽ mang mề đay tím, mề đay điều, danh vọng viễn đại nữa, những anh em bạn học của mình có ai được như mình vậy đâu.
Những người lập chí khác hơn thầy, coi nhơn nghĩa hơn tiền tài, coi danh dự quí hơn quyền tước, ngày đêm cứ tính giúp ích cho quần chúng, chớ không lo làm lợi cho mình, nếu biết lòng dạ của thầy thông Phong, chắc khinh bỉ thầy lắm. Nhưng mà thầy đương mãn tâm đắc ý, nếu lúc nầy ai đem nhơn nghĩa danh dự mà nói với thầy, chắc thầy không hiểu chi hết, mà lại e thầy cười người giảng chánh lý đó là đồ ngu dại, hoặc thầy cho người ấy không được như thầy nên ganh ghét rồi kiếm lời nói xấu cho thầy.

Chiều bữa đó thầy đi qua chợ coi căn phố rộng hẹp tốt xấu thế nào. Tối lại bà cai Tổng Luông đi Sài Gòn về, ghé nhà ông Hội đồng gặp thầy thì bà mừng rỡ, biểu thầy đi với bà về bên nhà rồi ngày mai bà sẽ cho ghe đưa trở qua mà làm việc. Xuống ghe rồi mẹ vợ chàng rể nói chuyện với nhau coi mòi thân thiết lắm.
Bà khoe với thầy rằng bà mua một cái giường đồng có mùng lưới nệm đủ hết, mua một cái tủ sắt, mua một cái tủ áo gắn liền, mua một cái bàn ăn cây cẩm lai, mua một bộ sa-lông Bắc, mua một cái tủ áo gắn kiếng một mặt, mua một chục ghế tô-nê, mua một cái bàn viết, một cái tủ kiếng xanh, một cái bàn rửa mặt, hai cái ghế xích đu, một bộ ván hai tấm dầy gần hai tấc, các món bà gởi ghe chài chở, rồi bà mới xuống tàu mà về đây.
Thầy thông Phong nghe nói càng thêm đắc chí, song thầy không biết làm sao mà tỏ ý kính mến mẹ vợ, nên cứ ngồi ngó bà mà miệng chúm chím cười hoài.
Nhà dọn vừa xong thì tới ngày cưới vợ. Vợ chồng ông Hương sư Sắc xuống có lựa dắt theo vài người bà con, thầy thông Phong mới cậy vài thầy mới quen tiếp vô nữa mà đi họ đàn trai nên coi cũng là rậm đám.

Nhơn vì nhà thầy xa xuôi, nên cưới định nhập phòng bên đàn gái. Mà ở đủ ba bữa rồi thì vợ chồng thầy dắt nhau về căn phố mới dọn đó mà ở chớ không dắt về nhà cha mẹ ở Tầm-vu mà làm lễ tổ tiên.
Đến bữa vợ chồng ông Hương sư Sắc xuống tàu mà về thì vợ chồng thầy Phong có dắt nhau đưa tới cầu tàu. Cô Như Hoa đã không nói một lời chi trìu mến hoặc cần cố đến cha mẹ chồng, mà cô lại theo nói tiếng tây với ông cò tàu hoài. Còn thầy Phong thì đứng nói chuyện với cha mẹ mà cặp mắt cứ ngó vợ, coi bộ thầy vui mừng hớn hở lắm.
Chừng tàu gần chạy ông Hương sư Sắc mới dặn con rằng:
- Thôi, vợ chồng con dắt nhau về mà nghỉ, ở khuya có mù sương đây rồi con hai nó sổ mũi đa. Con cưới vợ như vậy cha mẹ mừng lắm. Con phải chìu lòng cung kính anh chị bên vợ, còn vợ con thì con cũng ráng ăn ở tử tế với nó, đừng để nó phiền nghe hôn con.
Lời dạy nghe rất lạ lùng, mà thầy Phong lại vui vẻ mà vâng chịu và đáp:
- Con biết lắm, xin cha và má yên tâm. Tàu chạy rồi, vợ chồng thủng thẳng dắt nhau về nhà.


35 bộ phận truyền lực từ máy xuống nươc để đẩy tàu
36 hay dã dượi, có vẻ mỏi mệt
37 rộng và chè bè giống hàm con ếch

[quykiemtu]

Chương 8

Giàu sang mà không vui

Từ nhỏ chí lớn cha mẹ khuyên lơn dạy dỗ thì chẳng điều chi khác hơn là bảo phải ráng học làm thầy thông thầy ký rồi cưới vợ giàu cho sung sướng tấm thân. Nay thầy thông Phong đã được đứng thông ngôn cho quan Chủ tỉnh, oai thế lẫy lừng, mà lại thêm cưới được vợ giàu, cửa nhà hực-hỡ, chỗ ước vọng của thầy đã đủ rồi, bởi vậy thầy lấy làm vui lòng đắc chí lắm.
Có khi nằm một mình thầy nhớ lời ước hẹn với cô hai Liền là con gái của ông Chủ Hạnh, nhớ lời mắng nhiếc của cô Sáu Lý là em vợ thầy ký Trương, nhớ vụ Trường Sanh làm nhục tại nhà cô Diệu Anh, thì thầy mơ màng như thấy chuyện trong giấc mộng, mày-mạy (38) như nhớ chuyện xưa, bởi vậy thầy chúm chím cười rồi rùn vai không thèm nghĩ đến việc cũ.

Từ ngày thầy được cấp bằng làm ký-lục cho đến nay đã hơn một năm rồi, bởi vậy thầy đã thông thạo công việc làm chút đỉnh, nên không lừng khừng bợ- ngợ như hồi mới xuống tới Cà-mau vậy.
Đã vậy mà quan Chánh Chủ tỉnh vị tình ông hội đồng Hữu nên đem lòng yêu thầy, có việc nào kín cứ biểu thầy làm, đi giảng các làng thì dắt thầy theo, chẳng những tổng làng dân sự thấy thầy gần quan lớn thì kính sợ thầy mà thôi, mà thậm chí mấy thầy giúp việc tại Toà bố ai cũng kiêng nể thầy hết thảy.
Ai có việc chi muốn vào hầu quan Chánh Chủ tỉnh, trước phải ghé nhà thầy mà năn nỉ cậy thầy giúp lời, chớ năn nỉ miệng không, thì thầy nộ nạt rầy rà, rồi việc dễ cũng hóa ra khó. Nào người muốn làm làng, làm tổng, nào người muốn xin sắm súng, mề đay (39), nào người muốn khẩn đất, muốn tranh hội đồng, muốn xuất tiền công nho, muốn lãnh bài vĩnh viễn, mỗi muốn làm việc chi cũng phải đến cậy thầy. Theo thế thường hễ giúp việc quan mà đắc thời, được người ta sợ và có tiền nhiều, thì ai cũng kiêng dè, phải bải-buôi dịu ngọt mà mua lòng thiên hạ. Thầy thông Phong đắc thế đắc thời, được giàu được sang rồi, thầy lại ỷ thân thế, mê giàu sang, tưởng mình trên thiên hạ hết thảy, hễ đi ngoài đường hương chức không chào hỏi thì thầy bắt lỗi, lúc ngồi nói chuyện, anh em bạn nói chơi lỡ lời thì thầy hay trành tròn. Còn làng cùng dân đến nhà mà lo lót với thầy nhiều khi thầy ở trên lầu trửng giỡn với vợ mà để cho người ta đợi một hai giờ, mà chừng thầy ra khách đặng thâu tiền, thầy cũng chẳng hề mời khách ngồi, để họ đứng khóm róm khoanh tay đặng cho thầy ra mặt người sang trọng.
Có nhiều người già cả lụm cụm có việc đến cầu thầy; thầy không kiêng nể tuổi tác cứ bắt đứng khoanh tay, nếu ông Hương sư Sắc mà thấy cái cảnh nầy, chẳng biết ông vui được con cao sang, hay là buồn vì con xấc xược.

Thầy thông Phong được giàu sang thanh thế, thầy đã không nhớ ơn cúc dục, mà lại còn trách mẹ cha sao hồi khai sanh cho thầy không kiếm chữ tốt mà lót tên. Để bây giờ kêu là Trần Văn Phong nghe chẳng khác nào tên mấy thằng dân trong làng kia vậy. Thầy kiếm mấy ông thông chữ nho mà hỏi coi tên thầy bây giờ lót chữ gì tốt. Họ khuyên thầy lót chữ Xuân đặng thành Xuân Phong là gió mùa Xuân. Thầy nghe cắt nghĩa lấy làm đắc ý, lật đật viết thơ cho nhà in trên Sài- gòn mà đặt một trăm danh thiệp mà đề như vầy:





TRẦN XUÂN PHONG
Interprète de l'Administrateur Chef de province
CHÂU ĐỐC


Mấy thầy trong tỉnh ai nấy thấy danh thiệp như vậy cũng tức cười, nhưng cười thầm mà thôi, chớ chẳng ai dám cười trước mặt.

Từ ngày cưới vợ cho con xong rồi, vợ chồng ông Hương sư Sắc, vì xét phận mình nghèo, nên sợ dâu về nhà nó thấy nhà mình xấu nó khi dễ nên không dám biểu dâu con về thăm, nhưng mà hai ông bà thầm ước chúng nó dắt nhau về chơi một lần, đặng cho hương chức trong làng họ biết mặt con dâu giàu sang, kẻo họ nghi mình khoe dối.
Hai ông bà chờ đến ba bốn tháng mà không thấy con dắt dâu về, túng thế bà lên Châu-đốc mà thăm rồi biểu con xin phép về chơi ít bữa.
Thầy thông Phong dọ ý vợ thì vợ bằng lòng đi chơi cho biết Tầm-vu. Thầy rất mừng lật đật xin phép nghỉ một tuần lễ rồi dắt về thăm tổ quán.
Ông Hương sư Sắc thấy con dâu về nhà thì ông mừng quýnh, bởi vậy ông lăng xăng lớp thì hối đứa ở quét sân lau ván, lớp thì cậy lối xóm lên chợ Tân-an mua thịt cá với bánh mì.
Bà con cùng hương chức trong làng nghe nói có vợ chồng thầy thông về, rùng rùng kéo nhau đến thăm, tuy ngoài miệng nói đến mừng vợ chồng thầy, song trong lòng quyết xem coi cô thông có thiệt con nhà giàu sang hay không.
Thầy thì hiu hiu tự đắc, cười nói om sòm, còn cô thì chim bỉm tự cao, ai hỏi cô cũng biếng ừ biếng nói.
Nhơn tình thiệt là lạ! Ai đến đó thấy áo quần của cô thông lòa lẹt, thấy hột xoàn của cô chớp nhoáng, rồi áp trầm trồ khen ngợi ông Hương sư Sắc có phước chớ chẳng có một ai dọ tánh nết cô thông tốt xấu thế nào.
Lúc ăn cơm, thịt cá dọn đầy mâm mà cô thông cứ ngồi chống đũa ngó ngơ, chê cá kho tanh, cơm hôi cám cô ăn không được.
Tối lại ông Hương sư hối bà quét giường của ông cho sạch sẽ, rồi giũ mùng trải chiếu mới, đặng cho con dâu ngủ cho tử tế. Như Hoa ngủ tại giường cha mẹ chồng mà cô cứ cằn nhằn mùng cũ hôi mốc, chiếu cấn đau lưng, cô ngủ không được.
Sớm mai gần chín giờ cô mới thức dậy. Lúc trong mùng bước ra thì mẹ chồng đỗ nước sẵn trong thau cho cô rửa mắt, mà cô còn trề môi nhăn mặt chê nước đục lại hôi phèn.
Thầy thông xin phép nghĩ tám bữa. Mà về nhà chơi mới có một ngày một đêm, chưa đi thăm bà con được một người nào, rồi cô nói với thầy sao đó không biết, mà trưa bữa sau thầy sửa soạn bỏ quần áo vô va ly thưa với mẹ cha rằng thầy phải lên Sài-gòn mua đồ cho ông Cai Tổng rồi vợ chồng dắt nhau đi tuốt, không trở về Tầm-vu nữa.
Có đêm vợ chồng ông Hương Sắc ngủ đã thèm rồi, đến khuya thức dậy nấu nước trà uống mà nói chuyện đời với nhau. Ông vưà cười vưà nói rằng:
- Mình cưới được con dâu giàu sang thiệt là đẹp mặt nở mày quá. Người trong làng ai cũng cho nhà mình đại phước.Tuy vậy mà nghĩ lại con dâu mình nó chưa têm được cho mình một miếng trầu cho mình ăn, chưa nấu được một siêu nước cho mình uống.
Bà châu mày trợn mắt mà đáp rằng:
- Ối! Miễn nó giàu sang thì thôi, tôi không chấp nhứt chi hết. Ông muốn có dâu nó têm trầu cho ông ăn, nấu nước cho ông uống lắm sao? Vậy sao hồi trước ông không kiếm con ăn mày mà cưới, chớ con người ta như vàng như ngọc từ nhỏ chí lớn kẻ bẩm người dạ, không làm động móng tay, gót chân không chấm đất, bây giờ ông biểu nó vô bếp mà nấu nước cho ông uống hay sao?
Ông vuốt râu và cười mơn mà nói rằng:
- Ta nói chuyện nghe chơi vậy thôi, chớ ai bắt tỳ bắt ố gì đó hay sao mà bà giận.
Xét bấy nhiêu đó thì biết vợ chồng ông Hương Sắc trọng con dâu là dường nào. Gái khôn thấy cha mẹ chồng nghèo càng thương, thấy cha mẹ chồng tưng tiu càng sợ. Như Hoa đã không thương, không sợ, mà thấy thói cha mẹ chồng quê, thấy cha mẹ chồng xấu lại đem lòng khinh khi bỉ bạc, bởi vậy về tới Châu-đốc rồi hễ ai hỏi thăm chuyện bên chồng của cô, thì cô trề nhún, tỏ ý khinh thị bên chồng biết chừng nào. Nhiều khi nói chuyện với thầy cô cũng tỏ ý ấy, chớ không kiêng nể chi hết. Mà hay cho thầy, thầy nghe lời khinh bỉ cha mẹ mà thầy đành đoạn ngồi ngó vợ mà cười tự nhiên, đã không chỉ chỗ quấy mà dạy vợ, lại cũng không phiền trách cô chút nào hết.
Cô đã sẵn tánh khinh chồng nghèo, mà thầy cũng có sẵn tánh sợ vợ giàu, bởi vậy hai tánh ấy gặp nhau mới có năm sáu tháng mà trong chốn gia đình mọi
việc đều tự quyền cô nhứt định hết thảy. Cô muốn đánh bài giờ nào tuỳ ý, đến nhà thiên hạ đánh đã thèm rồi, lại còn rủ họ về nhà mình mà đánh nữa, kiếm đàn bà không đủ tay, cô rủ tới đàn ông mà thầy cũng không dám cản. Thầy lãnh lương bao nhiêu phải đưa hết cho cô, ai đem đền ơn thầy bao nhiêu thầy cũng không dám giữ, bửa nào thầy muốn đi chơi với anh em thì thầy xin năm ba chục đồng bỏ dằn bóp mà thôi.
Thầy ở vậy mà cũng chưa vừa lòng cô, nhiều khi còn phải bị mắng nhiếc. Thầy sợ rầy rà trong nhà nên hễ cô nói lớn tiếng thì thầy lặng thinh bỏ đi chỗ khác. Cô thấy vậy càng lên nước, nên cứ theo ăn hiếp thầy hoài, biết rằng hễ nói ra thì thầy chịu nhịn thua dường ấy có hại gì mà không dám nói, lần lần rồi cô hành hạ thân thầy chẳng khác nào đứa ở trong nhà, hễ cô giận dầu trước mặt làng tổng hay là mấy thầy cô cũng mắng.
Có một vài thầy thân thiết thấy gia đình của thầy như vậy thì buồn dùm cho thầy và trách thầy sao không dạy vợ, để nó hỗn ẩu quá như vậy thiên hạ chê cười. Thầy không biết lấy tiếng chi mà chữa mình, túng thế thầy mới nói rằng:
- Ở nhà tôi nó hiền lắm chớ, không biết tại sao mà từ hôm có nghén đến nay nó quạu quọ như vậy. Tôi chắc hễ nó đẻ rồi thì nó hết hỗn nữa.
Thiệt cô Như Hoa đã có nghén. Đến ngày khai hoa cô đẻ một đứa con trai. Thầy thông Phong mừng húm nên hễ mãn giờ làm việc rồi về nhà cứ cà-rà một bên vợ đặng bồng con. Cô nói cho con bú cực khổ cô chịu không nổi. Bà Cai Tổng Luông lật đật về bên nhà ép vợ một tên tá điền phải dứt sữa con nó đặng ra ở vú nuôi con cho cô Như Hoa.
Cô đẻ vừa mới đầy tháng thì đã rủ họ đến đánh bài lại như cũ. Bởi còn non ngày nên cô phải đánh tại nhà, chùng cứng cáp rồi, cô lần lần tới nhà họ mà đánh. Có khi cô đánh bài ban ngày rồi đánh luôn tới ban đêm nữa, cô không thèm ngó ngàng chi hết.
Thầy thương con, mà thấy cô lạt lẽo với con như vậy thì thầy buồn nên đêm nọ thầy dùng lời dịu ngot mà khuyên cô hãy giảm bớt bạc bài, để có giờ săn sóc con cho tử tế. Thầy nói nhỏ nhẹ mà cô lại óng tiếng đáp lại rằng:
- Tao đánh bài dầu có thua đi nữa, thì tao thua tiền của mầy hay sao mà
mầy nói? Tao là con nhà giàu, từ nhỏ đến lớn tao ăn xài bài bạc chơi đã quen rồi chớ phải quân ăn mày coi đồng bạc như cái bánh xe đâu. Mầy có chê tao thì mầy để (40) tao ra rồi đi cưới vợ khác đi. Cha chả! Mầy tưởng tao màng cái tuồng mặt mầy lắm sao? Bực mầy đó là đồ bỏ đa, đừng có làm phách.
Thầy thông Phong nghe mấy lời hỗn hào mà lại bất nghĩa quá như vậy thì thầy buồn tủi nên nằm gác tay qua trán lặng thinh, mà nước mắt tuôn dầm dề.

Đến chủ nhựt thầy qua Phú-hội than phiền với cha vợ, thì Cai Tổng Luông kiếm lời an ủi thầy, hứa rằng bữa nào ông qua ông sẽ rầy con.
Thiệt đến đầu tháng ông Cai Tổng Luông đi hầu lệ ông có ghé rầy la Như Hoa. Mà ông rầy cũng như không, bởi vì ông về rồi cô cũng đi đánh bài và chửi chồng như cũ. Thầy buồn chí không muốn nói đến vợ nữa, bổn thân coi săn sóc giỡn chơi với con cho giải khuây.
Thầy đặt tên con là Trần Xuân Sơn, nhưng vì cô cằn nhằn trách thầy sao không lựa tên tây mà đặt, nên trong nhà cỡi lại mà kêu thằng Jean.
Thằng nhỏ da trắng, tóc nhiều, biết cười, biết ngó, lại thêm sổ sữa, nên coi thiệt là ngộ nghĩnh. Tuy thầy đau lòng về vợ song thầy vui lòng được chút con, hễ về nhà thấy con thì thầy bớt buồn, bởi vậy thầy chẳng lấy làm sầu não cho lắm.

38 tương tư
39 huy chương
40 ly dị, bỏ

[quykiemtu]

Chương 9

Đã không vui mà lại mang xấu

Cách chẳng bao lâu, thầy có ý coi mấy thầy trong tòa bố thường hay dụm năm dụm ba mà nói to nói nhỏ với nhau, mà hễ thấy thầy lại gần thì họ tản lạc đi chỗ khác, hoặc kiếm chuyện khác mà nói.
Bữa nọ đúng bảy giờ rưỡi sớm mai, trống hầu trong trại lính nghe ình-ình. Thầy thông Phong mặc một bộ đồ tây trắng, chơn mang giày vàng, cổ thắt cà-ra- hoách rằn, thủng thẳng bước vô Toà bố, hương chức và dân đứng dựa cửa chực hầu, ai thấy thầy cũng vẹt trống đường và chấp tay xá sát rạt. Thầy cứ ngó ngay trước mặt mà đi, dường như đi ngoài đồng trống.
Khi vô tới bàn thầy thấy trên bàn lính trạm đã để sẵn hai phong thơ. Thầy cầm ngoài bao thì thấy một cái chữ của cha mình viết, còn một cái chữ nghều ngoào như chữ con nít, không biết của ai. Thầy kéo ghế ngồi rồi xé bức thơ của cha mà đọc. Trong thơ ông Hương sư Sắc viết có mấy hàng thăm vợ chồng thầy và nói rằng: Chừng nửa tháng nữa ruộng cấy xong rồi hai ông bà sẽ lên mà thăm cháu nội.
Thầy đọc rồi liền xé mà quăng trong giỏ rác, rồi mới tới bức thơ thứ nhì mà đọc. Bức thơ nầy tuồng chữ lăng-quăng, nói như vầy:

Thầy thông ơi !
Thầy là người có học thức, mà sao thầy tối tăm đến nỗi vợ thầy lấy trai mấy tháng nay mà thầy im-lìm không trừng trị nó vậy? Tôi thấy thầy tôi thương nên viết mấy hàng nầy mà mách cho thầy biết. Vợ thầy nó lấy xã Xù, nếu thầy không tin lời tôi, thì bữa nào vợ thầy đi đánh bài ban đêm, thầy rình mà coi thì thầy sẽ thấy rõ.
Một người anh em bạn.

Sớm mai trời mát mẻ, mà thầy đọc thơ rồi mồ hôi nhỏ giọt, cặp mắt chóa loà. Bức thơ còn trải để trước mắt, hai tay chống trán, thầy ngồi gục mặt xuống bàn. Thôi rồi! Còn gì là giàu sang, tưởng sắc cầm hoà hiệp, vàng đá trăm năm, nào hay đâu vợ chẳng biết kính trọng chồng, mà bây giờ sanh tâm gạt chồng đi ân ái với kẻ khác nữa, làm cho gia đình tan rã, thinh giá (41) nhơ nhuốc, thôi, còn gì nữa mà trông mong, còn gì nữa mà ao ước.
Thầy nghĩ tới đó gan teo ruột nát, nước mắt chảy dầm dề. Mấy ngày ấy quan Chánh chủ tỉnh mắc đi Sài-gòn, thầy không có việc nên ngồi thong thả một
mình mà khóc trót giờ. Có lúc thầy giận muốn xách dao mà giết xã Xù là đứa phá cang thường của thầy, về giết luôn Như Hoa là đàn bà đê tiện không biết giữ trinh tiết, rồi thầy cắt họng thầy chết theo nữa, cho khỏi vòng áo não.
Thầy đã tính làm như vậy mà rồi thầy lại nghĩ vợ mình có tánh hỗn ẩu và hay bài bạc, chớ không lẽ đê tiện nỗi đành lòng thất tiết với chồng. Thiên hạ xấu lắm, hay ganh hiền ghét ngõ, có lẽ họ thấy mình làm việc có quyền, lại thêm có vợ giàu sang, họ muốn hại mình nên họ gởi thơ nói xấu cho vợ mình đặng phá hoại gia đình sự nghiệp của mình chơi cho đã ghét.
Thầy nghĩ tới đó thầy đã bớt buồn, nên lấy khăn lau nuớc mắt rồi xếp bức thơ bỏ vào bốp phơi (42). Thầy bước lại đứng dựa cửa sổ mà ngó ra ngoài lộ. Thầy thấy hương chức họ đi hầu, đương nói đương cười với nhau, chẳng hiểu vì cớ nào mà thầy lại thẹn thầm, nên thầy trở lại bàn mà ngồi, tính lấy giấy tờ công văn ra mà làm. Thầy làm cũng không được, nên khoanh tay dựa ngửa trên ghế mà suy nghĩ. Thầy nghĩ một hồi rồi lấy giấy viết một bức thơ gởi về cho cha mẹ, nói dối rằng thầy đương tính dọn nhà chỗ khác nên khuyên cha mẹ đợi chừng nào thầy dọn nhà xong, thầy cho hay rồi sẽ xuống.
Chừng tan hầu thầy cứ ngồi ghì đó hoài, chờ mấy thầy đi về hết rồi thầy mới thủng thỉnh đi sau một mình.
Thầy về thấy vợ còn nằm ngủ trong mùng, còn con thì còn đương nằm giỡn với con vú. Thầy thay đổi quần áo rồi bồng con mà hun và biểu con vô kêu vợ dậy ăn cơm.
Như Hoa thức dậy rửa mặt lại ngồi bàn ăn cơm, nói chuyện với chồng, la rầy tôi tớ như thường, chẳng thấy có gì lạ. Thầy ngồi ăn mà cứ liếc ngó cô hoài, nhiều lúc thầy muốn lấy bức thơ đưa cho cô xem rồi hỏi cô có sanh tâm làm quấy như vậy hay không, mà rồi thầy không đưa, có ý muốn để thủng thẳng dò lòng cô.
Lúc uống nước thầy hỏi thình lình như vầy:
- Nghe nói mấy tháng nay xã Xù đánh bài ăn nhiều lắm,có thiệt như vậy hay không mình há?
Cô đáp gọn gàng rằng:
- Không biết...Tôi có đánh với nó một sòng gì đó chớ có đánh thường
đâu mà biết.
Có mấy lời đó mà làm thầy hết nghi bụng cô, tin chắc rằng họ ganh ghét nên họ rơi thơ mà phá gia đạo cang thường của thầy, chớ cô là con nhà giàu sang không lẽ cô quên phẩm giá. Buổi chiều thầy làm việc như thường, không ão não thiết tha như buổi mai nữa. Hễ thầy nhớ tới bức thơ rơi thì thầy không giận vợ, mà thầy lại oán người khiếp nhược nặc danh mà báo hại gia đạo thầy.
Tối bữa đó ăn cơm rồi cô đốt đèn đọc chuyện. Thầy thấy vậy mà hỏi sao cô không đi đánh bài mà chơi. Cô lắc đầu mà đáp :
- Ba biểu mình chiều thứ bảy về trong nhà đặng coi giấy tờ gì đó không biết.
Thầy tin như lời, nên trưa thứ bảy đi hầu về ăn cơm rồi thầy thay áo đổi quần rồi rủ cô đi với thầy. Cô lắc đầu đáp rằng:
- Tôi đi mới về còn đi chi nữa. Mình đi không biết chừng sớm mai tôi qua rồi tôi rước mình về.
Thầy mượn ghe nhỏ đưa qua Phú-hội. Khi thầy bước lên nhà thì thấy nhà cửa vắng teo, hỏi chúng nó nói ông bà Cai Tổng đi qua Hồng-ngự mà thăm con trai lớn. Thầy lấy làm lạ, chẳng hiểu vì cớ nào cha vợ đã nhắn mình qua mà sao lại bỏ đi Hồng-ngự. Thầy nằm trên ghế xích-đu lúc lắc một hồi, mặt mày buồn so.
Thầy suy nghĩ hay là vợ nó bày chước gạt mình đi khỏi đặng đêm nay nó thong thả. Thầy nghĩ đến đó mồ hôi nhỏ giọt, chạy ra mé sông muốn đi về liền, ngặt chiếc ghe đưa thầy qua đó đã về rồi, nên thầy trở vô, tính để tối biểu bạn trong nhà đưa thầy về mà rình coi vợ ở nhà làm việc chi cho biết.
Thầy chấp tay sau đít cứ thơ thẩn đi vô đi ra, nhăn mặt châu mày coi bộ thầy lo lắng bứt-rứt lắm. Chiều bạn trong nhà dọn cơm cho thầy ăn. Thầy bưng chén cơm mà trí thầy lơ lửng, tưởng mấy lời trong bức thơ hôm nọ, làm cho thầy đau lòng ngao ngán, nuốt cơm mà như nuốt đá, nên thầy ăn có nửa chén rồi bỏ đũa đi uống nước.
Lối bảy giờ rưỡi tối, thầy nói dối với bạn trong nhà rằng, thằng Jean ấm đầu, thầy lo sợ ở chơi không đặng nên biểu bạn chèo ghe đưa thầy về.
Thầy về tới Châu-đốc, ghe ghé tại cầu tàu cho thầy lên, thầy nghe đồng hồ trong nhà gõ mười hai giờ. Thầy biểu ghe trở về, rồi thầy thủng thẳng lần bước đi về nhà. Mấy tiệm ở dọc theo đường đã ngủ hết. Ngoài đường cũng chẳng có ai đi, duy có một tên lính mã-tà đương thơ thẩn đi tuần, gặp thầy lật đật xá, và xa xa có mấy đứa nhỏ đương ngồi vây gánh mì mà ăn, còn chú chệt bán mì thì đứng chống tay lên đòn gánh mà gõ lắc-cắc cụp, lắc-cắc cụp...
Thầy về tới cửa, đứng lóng tai mà nghe trong nhà im lìm, từng trên tới từng dưới đèn tắt tối mò. Thầy kêu cửa, thì thằng Lung là đứa ở nấu ăn, đốt đèn rồi mở cửa cho thầy vô. Thầy vừa bước vô liền hỏi rằng:
- Cô mầy ngủ hay là đi đâu?
Thằng Lung sật sừ đáp rằng:
- Thưa, hồi tối tôi dọn dẹp rồi đi chơi, đến chín giờ tôi về ngủ liền, không biết cô có ngủ trên lầu hay là cô đi chơi.
Thầy tuốt lên lầu, dở mùng dòm không thấy vợ, thầy lắc đầu chắc lưỡi, mặt tái tay run, thầy quẹt hộp quẹt đốt đèn rồi kêu con vú thức dậy hỏi cô đi đâu. Con vú mở mắt thấy thầy, liền lồm cồm ngồi dậy đáp rằng:
- Thưa, cô đi chơi.
- Đi hồi nào?
- Đi hồi tám chín giờ gì đó tôi quên.
- Có ai lại rủ hay tự mình ra đi.
- Thưa...Đi một mình...Không thấy ai rủ.
Thầy thấy con vú ú ớ thầy càng nghi, nên châu mày gãi đầu rồi hỏi tiếp:
- Cô có nói đi chơi nhà nào hay không?
- Thưa, cô dặn nếu có ai hỏi thì nói cô đi đánh bài dưới nhà Hội đồng
Sỉa.
Thầy đứng suy nghĩ một hồi leo lên võng nằm gác tay qua trán mà đưa. Thầy nằm lim dim, mà ngực tức như đá dằn, ruột nóng tợ lửa đốt. Thầy muốn tin
vợ đi đánh bài, và muốn trách mình nghi bậy nên dở mùng leo lên giường mà nằm ngủ. Thầy kéo cái gối mà nằm, lại thấy có một miếng giấy nhỏ xếp bằng ngón tay lăn theo cái gối. Thầy lấy đem lại dựa đèn rồi mở ra mà đọc thì thấy một bức thơ nói như vầy:

Tình nhân rất yêu mến ôi! Qua có việc mắc đi Sài-gòn gần một tuần nay, không giáp mặt với em được thì qua ăn không ngon, nằm không ngủ, bâng khuâng ngơ ngẩn, dường như kẻ không hồn. Nay qua mới về tới đây, vậy xin em liệu thế nào tối thứ bảy nầy ta gặp nhau mà tỏ tình thân ái một đêm cho phỉ lòng mơ ước, nếu được như vậy ngày mai qua chết đi nữa qua cũng vui lòng.

Thơ không ký tên, viết có mấy hàng mà thôi, mà cũng đủ chứng rằng trọn một tuần trước Như Hoa không đi đánh bài và bỏ về Phú-hội, ấy là tại tình lang đi khỏi, và đủ chỉ rằng Như Hoa gạt chồng về Phú-hội đặng đêm nay cô thong thả hội diện với tình lang.

Thương thay, thầy thông Phong đọc bức thơ rồi thì tay chơn run bây bẩy, mặt mày xây bô bổ, thầy nắm miếng giấy chắc cứng mà chạy xuống thang lầu, rồi biểu thằng Lung mở cửa cho thầy đi, mình mặc đồ mát đầu không đội nón.
Thầy xâm xâm đi riết lại nhà Hội đồng Sỉa, kêu cửa mà kiếm vợ. Đứa ở trong nhà mở cửa. Thầy hỏi trong nhà có đánh bài hay không, nó nói không có, mà thầy hỏi từ hồi tối đến giờ có cô thông lại chơi hay không, nó cũng nói không có. Thầy trở ra ngoài châu mày tức giận, mà nước mắt tuôn dầm dề.
Thầy đi tuốc lại nhà xã Xù thì thấy trong nhà vắng teo. Thầy nghĩ xã Xù là con nhà giàu, trong nhà có cha mẹ lại có vợ nữa, nên không lẽ dám dắt vợ mình về nhà, chắc là chúng nó hẹn hò với nhau rồi mượn nhà nào đó rồi nói chuyện, mà bây giờ biết nhà nào?
Thầy bối rối nên đi khắp các nẻo đường, thấy nhà nào mở cửa đốt đèn thầy cũng đứng dòm, nghe tiếng ai nói chuyện thầy cũng lóng mà nghe. Thầy thẩn thơ, thơ thẩn ai gặp cũng lấy làm kỳ. Thầy đi cho đến bốn giờ khuya, trở về nhà hỏi thằng Lung coi vợ đã về hay chưa, nó nói chưa, thầy lại đi nữa.
Lối năm giờ, trời tuy sáng mà còn mờ mờ, thầy đương đi dọc theo dãy phố mé sông, bỗng thấy xa xa có dạng một người đàn bà đi trước, coi như cô thông mà cách chừng năm ba thước có một người đàn ông đi theo nữa. Thầy bươn bả đi riết theo, lúc gần tới nhà thầy thì người đàn ông đã biến đi đâu mất, chỉ có mình cô thông đương đứng trước nhà kêu cửa mà thôi.
Cô vừa bước vô cửa, thình lình nghe tiếng có người bước theo sau, cô day lại ngó thấy thầy, cô sửng sốt, mặt tái ngắt, cô hỏi bài hãi rằng:
- Mình đi đâu đó vậy?
Thầy giận quá dằn không được, nên xốc tới xô cô vô nhà. Cô té nhằm cái mặt bàn đá nhỏ để gần đó, bàn ngã lăn, mặt đá rớt bể nát.
Thầy thấy cô té đã không thèm đỡ, mà lại còn xốc tới cho cô một bốp tay mà mắng rằng:
- Mầy là quân khốn nạn! Đờn bà mà bỏ nhà đi đâu một đêm nay vậy hử?
Mầy nói cho tao nghe thử coi.
Cô nổi giận, không còn sợ nữa, nên trợn mắt ngó thầy mà đáp rằng:
- Tao muốn đi đâu thì đi, mầy không phép tra hỏi. Tao đi đánh bài tao chơi! Sao mầy dám đánh tao. Tao thua tiền của cha mầy hay sao mà mầy nói?
- Mầy đánh bài nhà nào?
Cô quày quả bỏ đi lên lầu, vưà đi vưà nói rằng:
- Mầy muốn làm dữ để rồi mầy coi tao. Mầy tưởng tao màng mầy lắm há?
Thầy thấy vợ đã quấy mà còn nói cầu cao thì thầy giận run, nên tuốt lên lầu mà hỏi nữa rằng:
- Mầy đánh bài nhà nào, sao tao hỏi mầy không nói? Mầy nói với con vú mầy đánh bài nhà Hội đồng Sỉa, sao tao lại đó tao kiếm lại không có mầy? Vậy chớ đêm nay mầy ở đâu và hồi nãy thằng nào đưa mầy về đó mầy nói cho tao biết.
- Mầy không phép tra hỏi tao việc gì hết. Mầy đã đánh tao rồi, bây giờ tao với mầy không còn vợ chồng gì nữa. Mầy làm thầy thông thầy ký mà mầy ăn ở như quân du côn. Tao là đàn bà, sao mầy dám đánh tao? Cô nói mấy lời rồi chun vô mùng mà nằm. Thầy giận cùng trí, hồi nãy quên cách tao nhã của người có học nên xô đánh mà mắng nhiếc vợ, rồi bây giờ cũng quên cách khôn ngoan, không biết lấy lời khéo léo mà thử tình vợ, lại nói cộc cằn rằng:
- Mầy là gái có chồng mà còn lấy trai, tao đánh nát đầu cũng đáng nữa.
Hứ, thứ đồ hư mà còn nói ong óng với ai đó.
Cô nằm trong mùng giõ miệng ra mà nói rằng:
- Tao lấy ai mầy phải chỉ ra, chớ mầy nói xấu cho tao thì tao đào nát hết
đa, nói cho mà biết.
- Tao có đủ bằng cớ tao mới nói chớ? Mầy không có lấy thằng xã Xù hay sao nè? Tao bắt được thơ tao còn nắm trong tay đây, mầy còn chối gì nữa được. Để rồi tao qua Phú-hội tao thưa thằng cha mầy coi.
- Mầy nói động tới cha tao không được đa. Cha tao hay cha tao bửa đầu
mầy đa, nói cho mầy biết! Hứ quân trôi sông lạc chợ mà không biết thân, lại còn nói lớn lối.
Thầy xốc lại dở mùng muốn bóp họng cho vợ chết đặng đã nư giận. May thầy dằn được, nên thầy nạt một tiếng lớn biểu:
- Nín!
Rồi bỏ đi xuống từng dưới. Thầy nằm trên ghế xích-đu, tức giận và hổ thẹn hết sức mà nói không ra được, chỉ lấy khăn đậy mặt rồi khóc mà thôi. Thầy nghĩ tới duyên phận chừng nào thầy buồn chừng ấy.
Cưới được vợ giàu sang, tưởng là có phước lớn, nào đâu hay vợ hỗn hào kiêu hãnh, coi chồng như gia dịch, khinh cha mẹ chồng như tá điền, hễ mở miệng ra thì nói giọng ỷ tiền, chớ không có một lời nhơn nghĩa. Mà thói hỗn hào ấy có lẽ chừng khôn lớn nó cải sửa lại được, nên dầu nó hỗn hào mình có thể dung chế cho nó. Bây giờ nó sanh tâm kết ngoại tình với người khác thì mình làm sao mà ở đời với nó được.
Thầy nghĩ tới đó thì teo gan héo ruột, lửa giận phừng phừng. Thầy muốn Lấy dao chạy lên lầu giết phứt vợ rồi cắt họng mà chết theo với nó.
Đương lúc ấy con vú lại bồng thằng Jean ở trong đi ra. Đi gần tới chỗ thầy nằm, thằng Jean thấy thầy nó ngó rồi hả miệng cười tích toác. Thầy thấy con như vậy thì thầy đứt ruột, nghĩ rằng nếu mình giết vợ rồi tự vận chết theo, bỏ con lại cho ai nuôi? Thầy cứ nằm tính tới nghĩ lui hoài, hết giận rồi rầu, hết rầu rồi khóc.

Đến trưa, trẻ ở dọn cơm mời ăn, thầy không thèm biểu kêu vợ, một mình ngồi lại bàn ăn, chan canh lùa riết hết một chén cơm rồi thay quần áo mượn ghe đi Phú- hội.
Thầy qua tới, thì cha mẹ vợ đi Hồng-ngự chưa về. Thầy nằm nhà trước gác tay qua trán, nhắm mắt lim dim mà suy nghĩ. Vì thầy thức sáng đêm mà nghểu nghến ngoài đường mệt mỏi, nên thầy nằm một lát rồi ngủ quên.
Đến tối hai vợ chồng Cai Tổng Luông về. Thầy giựt mình thức dậy thì nghe có tiếng vợ nói trong buồng. Thầy không biết vợ đã qua tới hồi nào.
Ông Cai Tổng Luông hỏi sơ thầy ít tiếng rồi nổi đèn mà hút. Thầy bước ra trước sân, tính để một lát rồi sẽ mời đủ cha mẹ vợ ra mà kể tội của vợ cho cha mẹ nó nghe.
Không biết cô Như Hoa ở trong buồng nói với mẹ những tiếng gì mà cách chẳng bao lâu, bà Cai Tổng bước ra kêu rể mà hỏi rằng:
- Ba à, vô biểu chút nào. Làm giống gì mà vợ chồng bây rầy rà với nhau
vậy hử? Mà có rầy với nhau thì mầy nói tiếng chi mà nói, chớ sao mầy đặt chuyện vợ mầy lấy trai, rồi mầy đánh đập nó và chửi mắng vợ chồng tao? Mầy thiệt là quá rồi đa! Tao thấy mầy làm việc dưới Long- xuyên nghèo cực tội nghiệp, tao gả con cho mầy, lại biểu cậu Hội đồng nó xin cho mầy đổi về trên nầy, lo cho mầy đứng bàn quan lớn, sắm nhà của tử tế cho mầy ở, rồi bây giờ mầy trả ơn cho vợ chồng tao đó đa há?
Thầy thông giận vợ trắc nết, tính vô mét với cha mẹ vợ coi hai ông bà xử lẽ nào. Chẳng dè thầy chưa kịp nói mà lại nghe những lời cay đắng như vậy làm cho thầy phải thối chí buồn lòng, chẳng còn kiêng nể chi nữa hết, nên thầy đem đầu đuôi mọi việc thuật lại rõ ràng cho cha mẹ nghe, nào là thầy được thơ rơi, nào là vợ gạt thầy đi Phú-hội, nào là thầy trở về gặp bức thơ của trai tại giường, nào là cô bỏ nhà đi sáng một đêm, nào là thầy thấy khuya cô về lại có trai đưa cô, đi gần tới cửa. Thầy nói lớn om sòm không sợ xấu hổ với tôi tớ ở trong nhà, rồi thầy đọc luôn hai bức thơ cho cha mẹ vợ nghe nữa.
Bà Cai Tổng để cho thầy nói dứt lời rồi bà mới nói rằng:
- Mầy không thương con tao mầy muốn nói sao cũng được. Con tao nó có tật đánh bài. Sao từ khi cưới nó về đến nay mầy không rầy nó, để bây giờ nó đi đánh bài nó chơi mầy lại kiếm chuyện mà nói xấu như vậy. Tao biết rồi, vì vợ chồng tao không cho tiền nên mầy giận mầy muốn làm hư danh giá vợ chồng tao, chớ không có chi hết. Mầy có bắt được nó ăn nằm với ai hay không mà mầy dám nói nó đi lấy trai?
Thầy giận mặt tái mét, liền đáp rằng:
- Vậy chớ hai bức thơ tôi mới đọc cho má nghe đó không đủ bằng cớ hay sao?
- Mầy muốn sanh chuyện mầy viết thơ đó, ai biết được.
- Má nói tức quá! Con má đã thúi-ình (43), mà má không trừng trị nó, má lạicòn binh nó nữa chớ!
- Thôi đừng có má tía gì nữa. Mầy chê con tao hư, mầy không bằng lòng
ở đời với nó thì mầy đến toà mà xin để nó đi. Tao không màng gì đâu.
Tao nghĩ tao giận quá, không biết ai xúi giục hồi trước tao gả con cho mầy chi vậy, để tao gả nó cho chó còn có nghĩa hơn.
Thầy nghe chừng nào càng thêm giận chừng nấy, liếc ngó cha vợ, trông coi ông xử lẽ thế nào. Té ra ông cứ nằm làm thuốc mà hút, không thèm nói chi hết.
Như Hoa ở trong buồng nghe mẹ nói như vậy, cô lại óng tiếng mà nói tiếp:
- Má đừng có thèm nói với quân khốn khiếp đó nữa mà! Má đuổi nó đi ra khỏi nhà, đừng để nó nói hoài con ghét lắm.
Thầy nghe nói mấy lời bất nghĩa của vợ càng thêm giận nên nói rằng:
- Mầy khỏi đuổi mà! Thứ vợ mà nhơ nhuốc như vậy tao có màng đâu.
Cô đáp rằng:
- Tao lại màng mầy lắm sao? Mầy xin để tao đi cho mau. Con mầy đó
mầy bắt mà nuôi. Cái giống trôi sông lạc chợ đó tao không thèm nuôi đâu. Mầy để tao rồi coi tao có chồng khác bằng mười mầy hay không mà.
Ông Cai Tổng thấy con rể óng tiếng nói qua lại hoài, chừng ấy ống mới ngồi dậy mà phân rằng:
- Thôi hai đứa bây không nên nói nhiều lời. Vợ chồng nếu thương nhau thì phải nhịn nhau, bằng không thương nhau thì thôi, còn rầy rà kiếm chuyện nói xấu nhau mà làm chi.
Thầy thông nghe cha vợ nói xuôi xị, liệu nói nữa không ích gì nên từ cha mẹ vợ xuống ghe mà về. Vợ chồng ông Cai Tổng không cầm lại ăn cơm, mà cũng không có một lời an-ủi.



41 tiếng tăm và danh giá
42 (portefeuilles), ví tiền giấy
43 rấ­t hôi, thúi kinh khủng

[quykiemtu]

Chương 10

Cha con chiu chít

Làm đàn ông ai gặp cảnh đau đớn như thầy thông Phong đây cũng đều buồn rầu, một là buồn vì nỗi căn duyên lỡ dỡ, hai là buồn cho con thơ ngây mà phải ly biệt mẹ hoặc cha. Mà sự buồn của ai tưởng không bằng sự buồn của thầy thông, bởi vì thầy đã buồn vì danh dự, vì con thơ, mà thầy lại còn buồn chỗ ước mơ của thầy nữa, bởi vì nếu thầy để vợ thì sự phú quý thầy vào tay rồi ắt sẽ thành như một giấc chiêm bao, mừng chưa xong đã tan nát.

Thầy ở Phú-hội trở về đến nhà thì đồng hồ đã gõ mười hai giờ khuya rồi. Thầy không có ăn cơm chiều mà vì chí thầy buồn rầu quá, nên bụng không biết đói. Thầy lên lầu chong đèn ngồi lấy tay chóng càm ngó vào vách mà khóc. Một lát thằng Jean cựa mình nó khóc, làm thầy thêm đứt ruột nát gan.
Thầy muốn tỏ tâm sự của thầy cho người khác nghe đặng trút bớt nỗi buồn, mà trong nhà con vú với thằng Lung là tôi tớ, không lẽ thầy nói chuyện riêng của thầy cho chúng nó nghe được, còn mấy thầy ở Châu-đốc bình nhựt thì thầy thường coi thầy cao hơn người ta nên không giao hảo với ai, bây giờ thầy biết ai yêu thầy mà thầy bày lòng với họ. Cùng thế rồi thầy mới lại bàn viết gởi thơ về cho cha mẹ. Thầy viết tới ba giờ khuya, viết đầy trọn hai tờ giấy.
Thầy kể hết nỗi sầu thảm cùa thầy cho cha mẹ nghe nào là vợ ăn hiếp chồng, khinh khi cha mẹ, nào là vợ ỷ tiền lớn tiếng, ham bài bạc không biết thương con, nào là vợ sinh tâm lấy trai, mà cha mẹ vợ binh con không biết đâu là
phải quấy. Thầy kể đủ mọi điều rồi than rằng: "Bây giờ con như đứa không hồn. Con tưởng cưới vợ giàu sang là phước mà phước chưa thấy chỉ thấy rầu mà thôi. Con chắc không thể nào con ở đời với vợ con được.“
Viết thơ bỏ vô bao rồi thầy mới chung vô mùng mà nằm. Thầy nằm mà nước mắt tuôn ướt gối, thấy chỗ vợ nằm bỏ trống lấy làm chua xót trong lòng, tuy nằm giường đồng nệm bông mà cũng như nằm chỏng tre trải chiếu rách.

Bữa sau thầy đi hầu, đến trưa về nghe con vú thỏ thẻ nói bà Cai Tổng qua ghé nhà mở tủ lấy hết quần áo của cô thông rồi đi qua nhà ông Hội đồng.
Chiều lại ăn cơm rồi thầy men men qua nhà Hội đồng Hữu có ý dọ coi mẹ vợ ra nói chuyện gì và dọ luôn ý ông Hội đồng coi ai phải ai quấy. Thầy nghĩ ông Hội dồng Hữu là người có học, chắc ông sẽ kiếm lời nhơn nghĩa mà khuyên giải thầy, chẳng dè thầy bước vô ông Hội đồng làm mặt giận trách thầy sao được cao sang rồi vội quên lúc thấp hèn, đã được vợ tử tế sao lại còn làm phách kiếm chuyện xấu mà vu oan cho vợ.
Thầy nghe nói thầy càng phiền lòng hơn nữa, nên thầy phải lấy lời cứng cỏi mà đối đáp với ông Hội đồng. Ông nghe thầy cãi ông càng giận thầy, bởi vậy lúc thầy từ mà về ông Hội đồng nói rằng:
- Thầy phải biết rằng: ở Châu-đốc nầy anh em tôi không thua ai hết.
Thầy muốn cứng thì tôi cứng cho mà coi.
Đêm ấy thầy tính dầu thế náo thầy cũng không ở với vợ được nữa, bỡi vì vợ đã hư như vậy mà cha mẹ vợ với cậu vợ cứ theo binh hoài, nếu thầy còn quyến luyến thì thêm nhục chớ không ích gì, thà phân ly phức cho rồi đặng khỏi nhọc lòng cực trí.
Chiều bữa sau đi hầu về thầy ghé nhà của thầy thông ngôn của quan chánh tòa mà hỏi thăm coi muốn để vợ phải làm thế nào. Thầy thông nói rằng theo luật lệ hễ vợ lấy trai thì xin để được, song lấy trai phải bắt tại trận, hoặc bắt được thơ từ cho đủ bằng cớ, chớ chuyện của thầy đây, thầy bắt trai không được, còn bức thơ không có ký tên và cũng không đề gởi cho ai, nên sợ không đủ chứng cớ mà xin để được.
Thầy thông Phong bối rối không biết liệu lẽ nào. Tối thằng Lung đi chơi đến tàu tây chạy rồi nó về nó lại nói, nó ngó thầy ông Hội đồng Hữu xuống tàu đi Sài-gòn.
Nhơn tình thiệt là kỳ. Thầy gặp cảnh gia đình rối loạn, mà sự rối loạn ấy không phải tại thầy mà ra, song những người quen biết coi ý họ đã không biết thương dùm, mà họ lại còn có hơi khinh khi ngạo báng. Thầy thấy vậy lại càng thêm phiền, nên đi hầu về thầy đóng cửa mà chơi với con, không thèm tới nhà ai hết.
Cách mười bữa có giấy quan trên đổi thầy lên làm việc trên Hớn-quản. Thầy được giấy thì biết ông Hội đồng hữu giận nên mới làm cho thầy bị đổi. Tuy thầy giận, song thầy đã có ý đi khỏi xứ Châu-đốc, nên thầy cũng chẳng thấy chi mà buồn.
Thầy mướn ghe tính dọn hết đồ đạc trong nhà mà chở đi. Chẳng dè mới sửa soạn đồ thì có Trưởng toà lại ngăn cản nói rằng đồ trong nhà là đồ của ông Cai Tổng Luông mua, món nào cũng có toa vé, chớ không phải đồ của thầy mà thầy được chở.
Thầy nghĩ vợ còn không kể, thứ bàn ghế còn xá gì, nên thầy không thèm đối nại. Thầy năn nỉ con vú đi theo nuôi dùm con thầy cho đến chừng dứt sữa rồi sẽ thôi.
Con vú nói rằng nó có chồng nên không thể bỏ chồng mà đi được, và xin thầy mướn vú khác cho em bú đặng nó trở về Phú-hội. Việc đã gấp rồi biết nên mướn ai, nhứt là đi lên Hớn-quản, ai chịu đi mà mướn.
Thầy cậy con vú đưa dùm em về Tầm-vu nó cũng không chịu, túng thế thầy phải đánh dây thép về nhà xin mẹ lên Tân-an đón tại ga xe lửa mà rước thằng Jean, rồi thầy sắp áo vô rương, mua sữa bò vú sữa và bồng con xuống tàu mà đi.
Khi lên Châu-đốc có một cái rương bây giờ từ xứ Châu-đốc mà đi cũng có một cái rương mà thôi! Khi lên Châu-đốc vui vẻ bao nhiêu bây giờ bỏ Châu-đốc mà đi cũng buồn thảm bấy nhiêu. Sự ước mơ nghĩ lại cũng như mây bay, sự sang giàu coi ra cũng như bọt nước, ở đời chữ phước biết đâu mà tìm, chữ hoạ biết đâu mà tránh. Nào là vợ xinh nào là nhà tốt, nào là quan yêu, nào là dân sợ, bây giờ còn những vật gì đâu.
Thầy thông Phong nằm dưới tàu nghĩ các điều ấy rồi day lại nhìn con, thì thầy ngao ngán thầm tủi vô cùng.
Thầy nhớ lại những bạn tác của thầy hồi nhỏ, họ không đi học, cứ ở trong làng làm ruộng mà ăn, thì thầy trách số mạng của thầy khiến cho thầy đeo đuổi công danh phú quí mà chi, cho ngày nay thầy phải chịu đau lòng cực trí.
Tàu chạy lúc ban đêm thằng Jean ngủ êm không la khóc chi hết. Đến sáng tàu qua khỏi chợ Thủ rồi, nó thức dậy khát sữa đòi bú. Thầy lật đật khuấy sữa đổ vô ve và gắn núm vú mà cho bú. Nó không quen bú ve nên không chịu ngậm, lại nó vắng hơi con vú nên la khóc om sòm. Thầy bồng mà dỗ hết sức không được, nên rưng rưng nước mắt, lấy làm thân thiết với con. Có một người đàn bà đi dưới tàu thấy cha con líu-nhíu chiu-chít như vậy thì động lòng thương, nên chạy lại bồng mà dỗ dùm cho thầy.
Đàn bà họ biết cách bồng, thạo cách đỗ, bởi vậy dỗ một lát thằng Jean nín khóc, bà lấy ve sữa bò cho bú no rồi mới trao nó lại cho thầy bồng. Thầy bồng lào thào lợt thợt, lại bồng một lát thì mõi rụng hai cánh tay, song cũng phải ráng mà bồng con, chớ không lẽ cậy người ta giữ con cho mình. Tàu xuống tới Sa-đéc đương tốp máy cặp cầu. Thầy bồng con đứng mà coi, trên cầu thiên hạ lao nhao lố nhố. Thình lình thầy thấy cô Lý, là em vợ của thầy ký Trượng ở Cà-Mau, mặc áo quần và choàn khăn đều bằng lụa trắng hết thảy, đi giày thêu kim tuyến, tay xách bốp đầm, mặt giồi phấn trắng trong môi thoa son đỏ lói, đương chen lấn bước xuống tàu, thầy muốn tránh cô nên lật đật bồng con bước vô phòng mà ngồi.
Tàu mở dây chạy rồi mà thầy không biết cô Sáu Lý có xuống tàu mà đi hay không, nên thầy không dám ló ra. Cách chẳng bao lâu cô Sáu Lý lại đứng ngay cửa phòng ngó thầy và cười và hỏi rằng:
- Thầy thông thầy đi đâu vậy?
Thầy thấy cô thì bợ ngợ hết sức, không biết nói thế nào cho xuôi, nên bồng con đứng dậy và nói ú ớ rằng:
- Tôi đi Sài Gòn.
- Vậy hay sao? Tôi nghe nói bây giờ thầy ở trên Châu-đốc phải hôn?
- Phải
- Con của ai mà thầy bồng đó? Thế bây giờ thầy nghèo lắm nên ở mướn giữ con cho người ta hay sao?
- Không, con của tôi.
- Ủa! Té ra con của thầy, vậy chớ không có ai giữ hay sao, còn mẹ nó đi
đâu không bồng, mà thầy phải bồng vậy?
Thầy nghe hỏi tới đó phần thì đau đớn, phần thì hổ thẹn không biết sao mà trả lời, túng thế thầy cúi mặt và đáp nho nhỏ rằng:
- Mẹ nó chết!
- Tội nghiệp dữ hôn! Tôi nghe hồi thầy đổi lên Châu Đốc có vợ giàu lớn
lắm mà. Vậy chớ vợ thầy chết để phần ăn lại cho thầy mấy muôn?
Thầy nghe mấy lời cay đắng thêm hổ thẹn, nên ứa nước mắt mà đáp rằng:
- Thôi cô, tội nghiệp tôi lắm mà, cô nói gay gắt làm chi.
Cô Sáu Lý không hiểu tâm sự của thầy, thấy bộ thầy nhỏ nhẹ cô động lòng thương. Cô không ghẹo thầy nữa, lại cười rồi thò tay bồng thằng Jean đem ra ngoài, kéo ghế bố mà ngồi. Cô nựng mà nói rằng:
- Tuồng mặt thấy ghét quá, nó giống hệt thằng cha nó. Con biết dì hôn,
nầy, chừng lớn phải ráng học cho giỏi nghe hôn, mà đừng có học theo cái tánh thằng cha con đó, dì đánh chết đa.
Cô nựng rồi hôn trơ hôn trấc, coi bộ cô thương thằng Jean lắm. Thầy thấy tánh ý cô như vậy thì thầy cảm xúc vô cùng nên đứng xớ rớ gần đó mà không dám ngó mặt cô. Cô hỏi thăm thầy vậy chớ mấy năm nay làm ăn có khá hay không. Thầy kiếm lời mà đối đáp cho xuôi vậy thôi, chớ không dám đem tâm sự mà tỏ cho cô biết.
Cô hỏi thăm chuyện thầy rồi cô mới thuật chuyện của cô. Cô nói thiệt chớ không dấu diếm chi hết, thầy mới hay rằng khi thầy đổi lên Long Xuyên rồi, cô đụng ông chủ sự sở Thương chánh bây giờ vợ chồng cô ở tại Sa-đéc.
Cô cứ bồng thằng Jean hoài, mà thằng nhỏ coi ý nó cũng chịu cô, nên không buồn, không khóc. Thầy khuấy sữa đổ vô ve rồi mựơn cô cầm mà cho bú dùm, thì thằng nhỏ bú đến no mới thôi, chớ không chúng chứng.
Tàu xuống tới Vĩnh Long, cô hun thằng Jean một hồi nữa rồi mới trao lại cho thầy và từ biệt mà lên. Cô bước lên cầu rồi day lại ngó thầy, liếc mắt hữu tình và nói với rằng:
- Thầy thông, khi nào thầy có dịp lại Sa-đéc thì ghé lại nhà tôi chơi nghe hôn. Nhà tôi ở phía bên tòa bố đó. Chồng tôi tử tế lắm, không hại gì đâu mà ngại.

Cô Sáu Lý là con mồ côi không ai dạy dỗ. Đã vậy mà lúc còn nhỏ lại mang tiếng trắc nết. Khi trước ở Cà-mau thầy đã phụ bạc cô, dẫu ngày nay gặp thầy cô tỏ ý khinh bỉ thầy cũng không trách cô được. Cô đã không khinh bỉ thầy, mà nghe thầy nói vợ chết, cô lại tỏ lời ái truất, thấy thầy bồng con nhỏ cô lại rước bồng dùm, mà bồng rồi cô nựng nịu hun hít chẳng khác nào như con ruột của cô.
Còn Như Hoa là con nhà giàu sang, cha mẹ có cho ăn học. Vợ chồng cưới hỏi đủ lễ, ở với nhau hơn hai năm, lại sanh được một đứa con trai, mà cô đối với chồng không có một chút tình, đối với con không có một chút nghĩa, giàu sang như cô Như Hoa thì có hơn nghèo hèn của cô Sáu Lý được đâu.
Thầy nghĩ tới đó thì thầy phiền trách Như Hoa vô cùng, thầy giận vợ rồi thầy giận luôn hết thảy các con gái nhà giàu sang, giàu mà không biết nhơn nghĩa thì giàu làm chi, sang mà không biết sĩ nhục mà sang sao được.

Tàu tới Mỹ tho rồi thầy lên xe lửa mà đi Sài Gòn xe qua tới Tân An thì bà Hương sư Sắc chực sẵn rước thằng Jean. Thầy đã lấy áo quần của con mà gói riêng ra rồi, nên chừng xe ngừng thầy thấy mẹ, lật đật bồng con trao cho mẹ, trao luôn gói áo với ve sữa nữa. Bà Hương sư mặt mày buồn xo, tay bồng lấy cháu, mắt liếc ngó con và hỏi rằng:
- Vậy chớ ở trển xuống tới dưới nầy, con đi có một mình hay sao? Sao con không biểu con vú nó ở dùm thêm ít tháng?
Thầy lắc đầu, nước mắt chảy rưng rưng, muốn nói mà không nói ra tiếng. Xe hoét súp-lê rút chạy. Thầy ló đầu ra ngoài nói với rằng:
- Má mua sữa bò mà cho nó bú đỡ. Để con lên trển ít bữa rồi con sẽ xin phép về thăm.
Xe chạy lên tới cầu mà thầy dòm lại thấy mẹ hãy còn bồng thằng Jean đứng ngó theo.