THỜI KỲ TRẦM LẮNG (1945 đến nay)
Cuá»™c chiến kéo dà i 30 năm vá»›i vÅ© khà tối tân; côn, quyá»n, gÆ°Æ¡m, giáo không còn tÃnh cách quyết định cho cuá»™c chiến nữa. Số ngÆ°á»i há»c võ để Ä‘i thi đã chấm dứt từ lâu. Há»c võ để phòng cÆ°á»›p hay là m mÆ°a là m gió nhÆ° DÆ° Ãà nh cÅ©ng không còn. Há»™i Ãổ già n, tục Tranh Heo đã mai má»™t từ khi khói lá»a lan trà n. Số ngÆ°á»i há»c võ tuy dần dần giảm bá»›t nhÆ°ng tinh thần thượng võ đã trở lại vá»›i ý nghÄ©a chân chÃnh.
Trong ý nghÄ©a tìm vá» cá»™i nguồn, tưởng nhá»› đến ngÆ°á»i sáng láºp võ Tây SÆ¡n, năm 1960, nhân dân toà n quáºn Bình khê đã chung sức láºp xong Ä‘á»n thá» Tam Kiệt Tây SÆ¡n tại ná»n đình cÅ© đã bị phá hủy thá»i Việt minh. Nguyên khuôn viên ấy là vÆ°á»n nhà của gia đình ba anh em Tây SÆ¡n. Vua Thái Ãức (Nguyá»…n Nhạc) lên ngôi, cho xây dá»±ng thà nh má»™t nhà từ Ä‘Æ°á»ng khang trang. Khi Gia Long diệt Tây SÆ¡n, ra lệnh san phẵng ngôi nhà . Sau dân là ng láºp ngôi đình là ng Kiên mỹ tại đó và bà máºt thá» Tam Kiệt Tây SÆ¡n.
Ãá»n thá» Tây SÆ¡n có ba gian. Gian giữa thá» Quang Trung Hoà ng đế. Hai gian bên thá» vua Thái Ãức và Ãông Ãịnh vÆ°Æ¡ng Nguyá»… Lữ. TrÆ°á»›c sân Ä‘á»n đặt tượng bán thân của vua Quang Trung và dá»±ng bia ca tụng ngà i.
CÅ©ng từ năm 1960, hằng năm cứ và o ngà y mùng 5 Tết Nguyên đán, tỉnh Bình định lại tổ chức trá»ng thể lá»… Ãống Ä‘a. Trong ngà y lá»… há»™i có biểu diá»…n võ tráºn và trống tráºn Tây SÆ¡n. NgÆ°á»i xem há»™i từ các nÆ¡i đổ vỠđông nghẹt Ä‘Æ°á»ng.
Năm 1972, há»™i Võ thuáºt Bình định được thà nh láºp, thà nh phần sáng láºp viên gồm có: các võ sÆ° Hà Trá»ng SÆ¡n, Huỳnh Liá»…u, Lý Xuân Tạo, Nguyá»…n Nghè, Nguyá»…n Thông, Nguyá»…n văn Thà nh, Thanh Hoà ng, Thà nh Nở, Xuân SÆ¡n Quảng và ba huấn luyện viên là Lý Thà nh Nhân, Nguyá»…n Thà nh Công, Xuân TrÆ°á»ng Tịnh. Thanh Hoà ng có tên tháºt là Nguyá»…n BÃnh, sinh năm 1935, ngÆ°á»i thôn An phú xã PhÆ°á»›c lá»™c, huyện Tuy phÆ°á»›c được bầu là m Tổng thÆ° ký. Tôn chỉ của há»™i là bảo tồn và phát triển võ Bình định. Hoan nghênh các phái võ khác há»™i nháºp và o là ng võ Bình định là m phong phú thêm cho ná»n võ há»c tỉnh nhà ; nhÆ°ng cÆ°Æ¡ng quyết ngăn chặn các môn võ ngoại lai Ä‘ang muốn đồng hóa võ truyá»n thống.
Má»™t Ä‘iá»u quan trá»ng là từ năm 1972 há»™i võ thuáºt Bình định được thà nh láºp vá»›i đầy đủ các môn võ của Bình định. TrÆ°á»›c đó chỉ có Phân cuá»™c Quyá»n thuáºt Bình định được thà nh láºp mà thôi và trá»±c thuá»™c và o Tổng cục Quyá»n thuáºt Sà i gòn.
Lại nữa, võ Bình định cÅ©ng được phổ biến rá»™ng rãi qua các võ Ä‘Æ°á»ng ở Sà i gòn và các tỉnh, nhÆ° võ Ä‘Æ°á»ng Sa Long CÆ°Æ¡ng ở Sà i gòn do sÆ° trưởng TrÆ°Æ¡ng Thanh Ãăng ngÆ°á»i Bình định tổ chức, dạy cả võ Bình định lẫn võ Thiếu lâm.
Thá»i kỳ nà y có những nhà sÆ° nổi tiếng vá» võ Bình định nhÆ° thượng tá»a Bá»u Thắng, tuổi ngoà i 80, trụ trì chùa Quang Hoa huyện Tuy phÆ°á»›c, là tay roi chiến thượng thặng; sÆ° Hạnh Hòa, khá»ang ngÅ© tuần, trụ trì chùa Long phÆ°á»›c, huyện Tuy phÆ°á»›c, má»™t tay võ danh tiếng; sÆ° chú Vạn Thanh, 30 tuổi, cÅ©ng ở chùa Long phÆ°á»›c, tay roi tay Ä‘ao Ä‘ang thá»i kỳ sung sức.
Và o đầu tháºp niên 1970, má»™t ngôi sao lóe sáng trên vòm trá»i võ há»c Bình định: nữ võ sÄ© Thanh Tùng của miá»n sông Côn. ChÆ°a ai thấy cô thắng trên võ Ä‘Ã i hay từng tranh tà i cao thấp vá»›i ai, ngÆ°á»i ta chỉ thấy Thanh Tùng ở Ä‘iện thá» Quang Trung dịp lá»… Ãống Ãa biểu diá»…n các bà i quyá»n nhÆ° Lão Mai Ãá»™c Thá» hay bà i roi nhụ Tấn Nhất Ô Du là đã đủ khiếp.
Xét cho cùng, Ä‘iá»u ấy là lẽ dÄ© nhiên. Thanh Tùng là con nhà võ, Ä‘á»i Ä‘á»i nối nghiệp và thừa hưởng các ngón bà truyá»n của má»™t dòng võ cao thủ. Ông ná»™i của Thanh Tùng là má»™t tay roi quỉ khiếp thần kinh, ngÆ°á»i đồng thá»i và xứng tà i vá»›i Hồ Ngạnh. Thân sinh cô vẫn nối nghiệp nhà , giữ vai trò đứng đầu hà ng võ tại địa phÆ°Æ¡ng. Rồi đến Thanh Tùng, tuy là gái, cô vẫn tiếp nối thừa hưởng tinh hoa của con nhà võ.
Há»c võ thì phải há»c luôn cả thuốc võ để tá»± chữa trị những chấn thÆ°Æ¡ng do đánh võ gây nên. Tuy nhiên trong trÆ°á»ng hợp thÆ°Æ¡ng tÃch quá nặng thì phải tìm đến các thầy thuốc võ chuyên môn. Há» cÅ©ng trong Ä‘á»™i ngÅ© là ng võ Bình định, vì phải xuất thân từ những lò võ danh tiếng má»›i há»c được các bà i thuốc bà truyá»n. Má»™t số danh sÆ° vá» thuốc võ nhÆ° : võ sÆ° Hồ Ngạnh, Hoà thượng Huyá»n Ân trụ trì chùa BÃch Liên huyện An nhÆ¡n, Lê văn ChÆ°Æ¡ng ở thị trấn Bình định, Minh Tân Phạm Hà Hải ở Qui nhÆ¡n... tiếc rằng Hồ Ngạnh và sÆ° BÃch Liên đã qua Ä‘á»i, nhÆ°ng trong là ng thuốc võ Bình định còn biết bao danh sÆ° khác nối tiếp được chân truyá»n.
Ngà y nay, lá»›p ngÆ°á»i trên dÆ°á»›i 60 tuổi Ä‘ang giữ vai trò nòng cốt cho là ng võ Bình định, tuy không nhiá»u nhÆ°ng rải khắp nÆ¡i trong tỉnh. Ở Qui nhÆ¡n có Ãinh văn Tuấn, tác giả cuốn Võ thuáºt Cổ truyá»n Bình định; Kim Ãình gốc ngÆ°á»i Hoà i nhÆ¡n; Nguyá»…n Lê Thanh. Æ Ã» Bình khê có Hồ Sừng (cháu ná»™i Hồ Ngạnh), Phạm Thi, Phi Long. Huyện Tuy phÆ°á»›c có Thanh Hoà ng (cá»±u Tổng thÆ° ký há»™i Võ thuáºt Bình định) ở Cầu Gà nh, Hồng Khanh, Minh Tinh (con võ sÆ° Xã Hà o) ở TrÆ°á»ng úc, Ãà o văn Thanh ở PhÆ°á»›c thuáºn và Trần Can ở ngả ba Diêu trì, cả hai Ä‘á»u thuá»™c mạch võ của Hà Trá»ng SÆ¡n; nhà chùa thì có các sÆ° Hạnh Hòa, Vạn Thanh ở chùa Long phÆ°á»›c, huyện An nhÆ¡n có Lý Thà nh Nhân (con võ sÆ° Lý Xuân Tạo) ở Ãáºp Ãá, VÅ© Lê Cang. Huyện Phù cát có võ sÆ° Trần Diá»…n. Và các huyện phÃa bắc là Phù mỹ có Kim Hòa, ở Hoà i nhÆ¡n có Nguyá»…n văn Chức, Nguyá»…n Thà nh TÃn...
Mạch võ Bình định nhÆ° má»™t dòng sông, lúc uốn khúc, lúc bằng phẳng, khi vÆ¡i khi đầy, nhÆ°ng vá»›i khà thế của đất trá»i "ba dòng sông chảy, ba dãy non cao, biển đông sóng vá»— dạt dà o, tháp kia là m bút ghi tiếng anh hà o và o mây xanh", dòng chảy ấy không bao giá» dứt.
|