Tể Tướng Lưu Gù

[Cánh gà nướng]

Hồi Thứ Hai Mươi

Hòa Thân chiếm được cung tần
Bái Nguyệt bỗng dưng táng mệnh.

Lại nói về việc Phúc Sinh cùng đi với Chu Y Víên, ngay sáng sớm ngày hôm sau họ đã gói ghém hành lý xong để lên đường. Chu Y Viên bảo Phúc Sinh đưa Uyển Nhi đi trước, và hẹn sẽ gặp lại nhan ở Phúc Nhuận Lâu nơi cửa thành huyện Uyển Bình.
Phúc Sinh lại bảo Uyển Nhi cải dạng nam trang, đưa hòm xiểng đi trước. Chu Y Viên đi khắp chùa chào sư cụ, rồi đi sau.
Đến trưa, Chu Y Viên đã tìm thấy Phúc Sinh ở Phúc Nhuận Lâu, hai người liền ăn trưa, uống trà ngay hai Phúc Nhuận Lâu. Ăn xong, họ liền lên ngựa, ra roi, chỉ chừng xế chiều là về đến tướng phủ nơi kinh thành.
Ngay tối hôm đó, Chu Y Viên đã đem những tin từ phúc Sinh dò la được, nói lại rất tỷ mỹ, chi tiết với Hòa thân.
Nghe xong, Hòa Thân nói:
- Thế này, thành ra, ta đã trừ được mối hại trong cung.
Nói xong liền cười.
Ngay lập tức, Hòa Thân sai Trương Thiên Hoành ngày mai đi mời Lưu Công tới phủ để bàn việc. Sắp xếp mọi công việc xong xuôi mới nói với Chu Y Viên:
- Cái thằng Phúc Sinh này thế mà được việc.
Chu Y Viên nói:
- Vâng, khá lắm, nhanh nhẹn lắm!
Hòa Thân sai người gọi Phúc Sinh tới. Phúc Sinh vừa vào cửa đã vấn an ngay Hòa Thân.
Hòa Thân nói:
- Phúc Sinh, vừa qua anh làm việc khá lắm. Thưởng cho anh hai nghìn lạng bạc, đem gửi về nhà đi.
Phúc Sinh nghe xong, liền quỳ xuống tạ ơn, song lại nói:
- Xin tạ ơn tể tướng đã ban thưởng cho, nhưng kẻ tiểu nhân này xin phép không nhận bạc.
Hòa Thân ngạc nhiên hỏi:
- Tại sao?
Kẻ tiểu nhân này chỉ muốn được, luôn luôn có mặt bên cạnh tế tướng, để làm được nhiều việc hơn, tỏ được tấm lòng khuyển mã.
Hòa Thân nghe xong lời nói đó, chợt nhận ra ngay một điều, nên vội vã nâng Phúc Sinh dậy, rồi ngắm nhìn khuôn mặt tuấn tú, lanh lợi của Phúc Sinh, nói ngay:
- Được đấy, được đấy!
Hòa Thân quay đầu lại nói với Chu Y Viên:
- Lệnh cho hắn đã làm trưởng ban cảnh vệ trong phủ, địa vị ngang với Trương Thiên Hoành.
Chu Y Viên vén râu gật đầu.
Phúc Sinh lại lập tức quỳ xuống:
- Cảm tạ đại nhân đã gia ơn, gây dựng.
Nói xong, lui ra.
Ngày hôm sau, Lưu Toàn đã tới Hòa Phủ bàn công việc.
Hòa Thân dẫn Lưu Toàn vào trong phòng mật, trà đồng bưng trà lên. Hòa Thân phẩy tay đuổi chúng lui ra. Rồi đem chuyện cung nữ Xuân San tới chùa Linh Giới xin thẻ, và đã thông dâm với sư Tú Viễn nói lại với Lưu Toàn.
Lưu Toàn nghe xong, liền phẩy cái phất trần một cái nói với Hòa Thân:
- Thế là được!
Hòa Thân hỏi:
- Tại sao lại là được?
Lưu Toàn bèn nói với Hòa Thân mọi kế sách của mình với Hòa Thân, Hòa Thân nghe qua thấy việc chiếm đoạt Tuyết Hương và Chu Liên của mình có thể thực hiện được. Mặt mũi như sáng ra, và gật đầu lia lịa. Tiếp đó, hai người còn bàn bạc mọi việc với nhau rất lâu nữa.
Ngày Rằm tháng Tám, trong cung lại sai Xuân San đưa Tuyết Hương và Chu Liên cùng đi đến chùa Linh Giới để thắp hương, cầu phúc cho Hoàng Thái Hậu. Bọn Thái Giám rầm rộ nghênh ngang, khênh những tặng vật mà cung đình thưởng cho chùa Linh Giới, bao gồm toàn những lụa là, gấm vóc, kim ngân ngọc khí. Trong số đó có bốn tên Thái Giám to béo, khênh một chiếc hòm rất lớn, rất nặng nề, và cả đoàn người đi về phía chùa Linh Giới.
Đến tận chùa mới báo cho sư cụ biết, làm cho chúng ông bối rối quẩn quanh tụ thành từng đám. Trong khi đó những chiếc xe ngựa của cung cấm, lại cứ đi loanh quanh, luẩn quẩn bên ngoài chùa rất lâu, mà vẫn không thấy vào chùa. Sư cụ trong chùa chờ đợi mãi, đã thấy sốt ruột, nhưng lại không tiện hỏi nhiều, nên đưa tất cả sư mô lên tất cả trên chùa thượng, ở lớp chùa thứ ba.
Đợi đến khi tất cả sư mô lớn bé không còn bóng người nào, Thái Giám mới theo thứ tự đưa các cung nữ vào đại diện các chùa. Họ đưa cung nữ Xuân San vào quỳ trong hai điện xong, Thái Giám mới khóa cửa bằng chiếc khóa nhất to rồi quát tháo nhau đi ra chỗ khác. Thực ra họ đã sớm bố trí hai tên Thái Giám nhanh nhẹn, lẩn vào trong chân tường đại điện chùa trung, rồi nghé mắt nhòm, rình sẵn, với nhiệm vụ là: Chỉ cần cung nữ Xuân San có bất cứ hành động không đúng phép tắc nào, là bắt ngay lập tức. Hai tên Thái Giám nhanh nhẹn đó, chính là hai kẻ tâm phúc của Lưu Toàn.
Hai Thái Giám đó, nghé mắt nhòm vào bên trong, chỉ thấy cung nữ Xuân San quỳ ngay ngắn ở giữa đai điện, người không thể động đậy. Chờ trục suất nửa canh giờ, hai tên Thái Giám càng thấy luống cuống, sốt ruột, nghĩ bụng: Chẳng thấy có động tĩnh gì sao?
Chẳng cần nói đến bọn Thái Giám mà ngay đến cả cung nữ Xuân San trong lòng cũng như lửa đất. Nghĩ bụng: Quỳ ở đây, lâu đến như thế rồi, mà sao vẫn chẳng thấy Tú Viễn động tĩnh gì, hay đã bị dồn lên đại điện, nên không trốn ra được? Hay bệnh tật chi đây, phải nằm liệt trên giường chăng? Hay trong gia đình có chuyện bất thường gì, phải về nhà thăm hỏi?
Xuân San cứ quỳ thẳng đơ như thế trong suốt một canh giờ, mà vẫn chẳng thấy bóng dáng Tú Viễn đâu.
Cuộc hành lễ đã xong, và đã thấy khênh ống thẻ tới. Bọn Thái Giám đưa Tuyết Hương và Chu Liên tới đây rồi cùng nhau lễ bái, thắp hương và xin thẻ, làm đủ mọi thủ tục, rồi rước thẻ về cung.
Lưu Toàn được biết, cung nữ Xuân San không hề một hành động gian tà nào, thì hắn phát hoảng lên, và ngay lập tức từ trong cung, ra lệnh tìm Trương Thiên Hoành tới.
Trương Thiên Hoành từ trong cung trở về, nói lại tỹ mỹ mọi chuyện với Hòa Thân, Hòa Thân nghe mà buồn xỉu hẳn đi, bởi vẫn cứ tưởng rằng hôm nay sẽ bắt được Xuân San làm chuyện gian dâm, rồi nhân đó Lưu Toàn hè tìm cách đuổi hai cung nữ Tuyết Hương và Chu Liên ra khỏi cung cấm, để đem về Hòa phủ sử dụng, nhưng không ngờ, đã để xảy ra một sai sót, mất cả chì lẫn chài, nên vội vã cho Trương Thiên Hoành lui ra và cho gọi Phúc Sinh tới.
Hòa Thân nghĩ ngợi mông lung và cứ đi đi lại lại trong nhà. Phúc Sinh được Trương Thiên Hoành gọi tới, liền vào ngay trong phòng bái kiến Hòa Thân.
Hòa Thân chậm rãi đem mọi sự thực nói lại với Phúc Sinh. Phúc Sinh nghe xong cũng không khỏi giật mình run rẩy, nghĩ bụng; Nếu không phải là Tú Viễn nói láo lếu, thì còn là gì nữa. Nghĩ mãi mà chẳng ra được một đầu mối hợp lý nào, nên cũng chỉ đành đứng thộn sang một bên. Hòa Thân thấy hắn không có ý kiến gì, nên cho hắn lui ra. Hòa Thân trở lại phòng ngủ nghỉ ngơi, suốt đêm không nói thêm một câu nào.
Lại nói tới việc Phúc Sinh trở lại phòng mình, bèn đi tắm rửa rồi đi ngủ. Nhân Phúc Sinh thấy mình vừa Hòa Thân đề bạt thăng chúc, nên vô cùng phấn khởi, quyết một lòng hầu hạ Hòa Thân, và chắc chắn rằng từ nay về sau sẽ kiếm chác được nhiều. Vậy mà sau khi được gọi vào phòng Hòa Thân, lại được nghe nhũng tin tức như thế, bực bội vạch tám đốt xương sống ra rồi lấy nửa hộp Tuyết Thủy gội vào. Ở trong phòng, Phúc Sinh hận cay hận đắng thằng sư Tú Viễn lại dám đánh lừa mình. Hắn nắm chặt hai bàn tay, răng cũng nghiến chặt, chỉ muốn xé nát Tú Viễn ra thành từng mảnh, bởi nó đã làm hắn thất tín với Hòa Thân.
Sáng sớm ngày hôm sau trở dậy, ăn mấy miếng điểm tâm qua loa, rồi ra roi, phi ngựa tới chùa Linh Giới.
Lại nói về Tú Viễn, tại sao hôm đó không xuất hiện để làm chuyện tà dâm với cung nữ Xuân San? Nguyên do là Tú Viễn vốn đã dầm chân xuống bùn đen từ lâu rồi, nên tính bài chuồn cho yên thân.
Tại sao Tú Viễn lại chuồn vào lúc này? Nguyên là vì hắn thấy Phúc Sinh ra đi mà không có lời từ biệt với hắn, trong khi những người trong chùa, đều xôn xao bàn tán rằng: Hai thầy trò nhà này rất lạ, đến chùa mà chẳng thấy đốt hương, lễ bái, và cũng chẳng xin thẻ, đoán quẻ gì cả, lại bừa bãi vung ra ngần ấy lạng bạc, chờ gặp được người cần gặp là biến luôn. Sau này nhũng việc như thế giá như có được nhiều hơn, thì càng tốt.
Còn Tú Viễn cũng cảm thấy cái trò mà Phúc Sinh bầy ra là rất đáng nghi ngờ. Trước hết hắn nghĩ: Một người như Phúc Sinh, mày xanh mắt sáng, thân cao năm thước, vai rộng năm đình, xem ra chẳng có dáng vẻ gì là một kẻ hầu hạ cả. Rồi lại nghĩ: Thằng Phúc Sinh đó lại cùng với mình xem tranh Xuân Cung, rồi lại dẫn về một cô gái thuộc làng son phấn cùng nhau vui thú, hưởng lạc vô cùng gần gũi, thân mật như vậy là sao? Nghĩ tới đó, trong lòng vô cùng run sợ, và ngồi đứng chẳng yên.
Hôm đó, Tú Viễn đã nhũng người đến lễ bái cúng tiền công đức, thấy xung quanh chẳng có ai, nên đã đút vào túi riêng, không giao cho chùa nữa. Buổi chiều hắn thay áo quần, đi xuống phố lớn ở huyện Uyển Bình. Ban đầu hắn chỉ có ý định đi loăng quăng cho vơi nỗi sầu, nỗi lo mà thôi.
Khi đã tới phố lớn của huyện thành, mắt lại chợt nhìn thấy Phúc Nhuận Lâu, liền rẽ chân bước vào, những người chạy bàn cũng chẳng ai ngăn cản hắn. Tú Viễn bèn bước thẳng xuống sân sau. Thấy trong vườn, hoa đua sắc, khoe tươi, tiếng oanh tiếng yến dập dìu. Bọn gái làng son phấn đang đùa nghịch trong vườn. Tú Viễn đứng lại và không sao dời chân đi được nữa, nghĩ bụng: Thì ra chính gái nơi buôn hoa bán phấn này, mới thật là nơi có cảnh sắc tuyệt vời. Tú Viễn cứ đứng chôn chân ở đó, rồi bất chợt có một cô gái lầu xanh thoáng qua trước mắt Tú Viễn, thấy có vẻ quen quen, bạn có biết đó là ai không? Đó chính là Uyển Nhi, do Phúc Sinh dẫn về chùa để hành lạc, truy hoan cùng Tú Viễn.
Tú Viễn liền chạy tới trước mặt cô ta và nói:
- Thưa tiểu thư, chẳng hay tiểu thư có nhận ra kẻ tiểu sinh này không?
Uyển Nhi tưởng một vị công tử nào đó hỏi mình, bèn đáp lễ và nói:
- Thưa công tử, công tử lại có thời giờ nhàn rỗi tới chơi ở đây ư?
Thực ra trong đêm hôm đó, cô cũng chẳng nhìn kỹ một Tú Viễn xem đó là ai, hàng ngày tiếp không biết bao nhiêu là khách, hôm nay người này lôi vài hôm, ngày mai lại người kia kéo đến nhà nào đó hát xướng. Người là đến người đi thay nhau, đông đúc, vắng vẻ, còn ruột gan nào mà đi ghi nhớ nét mặt những con người ấy.
Nhưng Tú Viễn đã nhận ra cô Uyển Nhi đó, nên mời là cô vào phòng uống trà. Trả tiền cho người chạy bàn, gọi hai ấm trà mật táo kim ty, hai người vừa uống trà vừa nói chuyện.
Tú Viễn hỏi:
- Thưa tiểu thư, hôm đó, cái cậu công tử Phúc ấy, trả cho tiểu thư bao nhiêu bạc?
Câu hỏi đó của Tú Viễn làm cho Uyển Nhi ngẩn người, hỏi lại:
- Công tử Phúc nào nhỉ?
Tú Viễn thấy Uyển Nhi quên, lại càng hồ nghi hơn, nên hạ thấp giọng nói:
- Tức là cái người đưa cô đến chùa ấy.
Lúc này Uyển Nhi mới chợt nhớ ra, và biết rằng người này chính là nhà sư ở trong ngôi chùa đó, và bất chợt đỏ mặt lên, nói:
- Cũng gọi là có ít nhiều, nhưng công tử hỏi cái đó để làm gì?
Tú Viễn cũng lúng túng không biết trả lời ra sao, đáp:
- Thì tôi cũng là hỏi lung tung như thế, tiện miệng hỏi thế thôi.
Uyển Nhi nghĩ ngợi một lát rồi đáp:
- Có đến cả thuyền chở vàng bạc, cũng chẳng lấp đầy vào cái làng yên hoa này được. Xem chừng thì công tử Phúc cũng phải bỏ vào việc này tới hai trăm lạng bạc đấy.
Tú Viễn nghe xong, sững người. Hai trăm lạng bạc mà mới chỉ là chi cho việc ăn uống, rượu chè, còn việc mua người chắc cũng thẳng kém thế là bao.
Tú Viễn hỏi gấp:
- Tại sao cái cậu công tử Phúc lại vung tay quá trán như vậy?
Uyển Nhi nói:
- Anh đi mà hỏi cậu ta, chứ hỏi tôi làm gì?
Tú Viễn nói:
- Tôi hoàn toàn không quen biết gì cậu ta cả!
Uyển Nhi nói:
- Công tử chơi bời, cậu ta với anh lại không quen biết vậy thì vì lý do gì mà lại vung tay quá mạnh như thế?
Tú Viễn trầm ngâm một lát, thấy rằng cuộc nói chuyện này cũng chưa tìm được điều gì. Nên nói:
- Cô và cậu ta đã nói những chuyện gì?
Uyển Nhi đáp:
- Cũng chỉ là uống rượu, chơi bời mua vui, chẳng lẽ lại bàn đến chuyện quân quốc đại sự sao?
Tú Viễn bèn cầu khẩn, van xin:
- Xin cô hãy cứ nhớ kỹ lại xem, nhũng lời cậu ta đã nói với cô như thế nào nói lại cho tôi nghe!
Uyển Nhi chán ngán, nghĩ: nên nói mấy câu vớ vẫn cho xong chuyện đi. Bèn nói:
- Cậu ta nói, cô em rất ngoan, biết chiều chuộng đàn ông!
Tú Viễn nghe những lời đó thấy vẫn chẳng ra đâu vào đâu, nên rút từ trong túi ra một giác bạc, đặt rất ngay ngắn trên bàn, đứng dậy, cung cung kính kính vái một cái, nói:
- Xin tiểu thư nghĩ kỹ lại xem, cái mạng này của tiểu tăng, chính là nằm trong tay tiểu thư đó.
Uyển Nhi nghe nói vậy, thấy rằng việc này cần phải nghiêm chỉnh hơn một chút, liền cầm lấy giác bạc, nghĩ ngợi một lát, lựa chọn đôi điều quan trọng nhất còn lại trong ký ức mình, nói với Tú Viễn. Trong đó có một câu:
- Cậu ta nói rằng: "Lần này chắc chắn quan lớn sẽ khen thưởng cho ta, việc ở chùa, nếu không phải ta, thì ai có thể dò thám ra được”.
Tú Viễn nghe xong câu nói đó, chợt như bảy vía còn ba, vội vã chào Uyển Nhi rồi chân cao chân thấp đi như bay về chùa. Ngay tối hôm đó, Tú Viễn vơ cào vơ cấu mấy bộ quần áo đáng tiền, gói thành một gói, rồi chờ giờ dần, ra khỏi cửa nhà ngủ, vượt tường ra khỏi chùa, rồi biến đi ngay trong bóng đêm đen tối.
Lại nói việc Phúc Sinh phóng ngựa tới nơi, đi quanh quẩn khắp chùa một vòng, mà chẳng thấy Tú Viễn đâu, bèn hỏi một người quét chùa:
- Xin cho hỏi, nhà sư Tú Viễn hiện đang ở đâu?
Người quét chùa lơ đãng đáp:
- Trốn rồi!
Nghe đáp vậy, Phúc Sinh bất chợt giật nảy mình, hỏi tiếp:
- Tại sao lại phải trốn, trốn đi khi nào?
Người quét chùa nhận ra rằng Phúc Sinh là người đã cùng tới chùa này, nên nói:
- Các ông rời chùa được ít hôm, rồi một đêm, thức dậy chẳng còn thấy bóng dáng đâu nữa. Tại sao lại thế, chẳng ai hiểu nổi!
Phúc Sinh nghe xong, thấy mình đã hoàn toàn thất bại, nên đứng chôn thân ở đó thẳng nói năng chi. Nay lại nói tới một tên vô tiêm sĩ khác ở trong chùa, mới xuống tóc đi tu, thắp hương niệm Phật và thành sư, lấy tên nhà Phật là Bái Nguyệt.
Từ trong phòng mình, Bái Nguyệt nhìn thấy người khách mấy hôm trước đã tới đây, bây giờ lại đến chùa, chợt thấy vui mừng trong dạ. Nghĩ bụng: Hắn là kẻ có lắm tiền nhiều bạc, tốt nhất là mình đi làm quen, nịnh nọt hắn một tý, lấy xu tiêu.
Bái Nguyệt chạy vội từ trong phòng ra. Lúc đó đúng là lúc Phúc Sinh đang đứng chôn chân ở sân chùa, như người mất hồn, không còn biết phải xoay trở ra sao nữa, vì nghĩ rằng, mình vừa mới xuất đầu lộ diện, đã vướng ngay vào cái chuyện mất mặt này, tín nhiệm của mình với tướng phủ sẽ suy sút đi không biết bao nhiêu.
Khi đó Bái Nguyệt đi tới, nói với Phúc Sinh:
- Quý khách có gì dậy bao, tôi xin sẵn lòng hầu hạ.
Phúc Sinh ngoảnh lại nhìn, thấy một nhà sư trẻ thân hình chỉ cao chừng bốn thước (một thước = O,333m. ND.) mặt mày xấu xí, mắt la mày lét đang đi tới, nên nói:
- Chẳng có việc gì đâu.
Bái Nguyệt vẫn không đi, nói tiếp bằng giọng nịnh bợ:
- Quan khách mới chỉ đến chùa có mấy ngày, mà cả chùa ai ai cũng phải khen ngợi khen quý khách quả là một đấng nhân tài. Sư huynh tôi là Tú Viễn đã bỏ chùa trốn đi rồi, có việc gì xin quý khách cứ dặn dò, sai bảo tôi!
Phúc Sinh đang phiền não đến thối ruột thối gan, đi mất nửa ngày đường, bụng cũng đang đói cồn cào, lại thấy tay sư trẻ cứ quấn riết lấy mình, nên tiện miệng nói:
- Nếu vậy thì được, anh hãy đi làm cho tôi một bữa ăn mang tới đây, tôi ăn? buổi chiều còn phải đi nữa.
Nghe nói vậy, Bái Nguyệt vội vã biến di ngay. Chỉ một lát sau, một bữa cơm thịnh soạn đã được bày ra trong trai đường. Khi ấy Phúc Sinh đúng là đang đói cào đói cấu, nên ăn ngấu ăn nghiến ngay lập tức. Chỉ một lát sau, thịt rượu đã nhẵn nhụi, sạch sẽ. Lắc lắc vò rượu, rượu đã cạn hết, liền nói với Bái Nguyệt:
- Thái thêm nửa cân thịt nữa (một cân = O,5kg. ND), và đong thêm một vò rượu nữa.
Chỉ một lát sau, Bái Nguyệt đã mang lên đầy đủ.
Phúc Sinh thấy hắn cũng có vẻ nhanh nhẹn, liền moi ra một giác bạc, đưa cho Bái Nguyệt. Bái Nguyệt nhận bạc với trăm ngàn lần cảm ơn, rồi đứng hầu bên cạnh.
Phúc Sinh thấy mình đã cơm no, rượu say, bèn lấy cốc rượu uống dở của mình, rót thêm cho đầy, đưa cho Bái Nguyệt uống.
Anh chàng Bái Nguyệt thấy Phúc Sinh thưởng rượu cho mình, liền ghé mông ngồi xuống góc một chiếc ghế, hầu rượu Phúc Sinh.
Phúc Sinh thấy Bái Nguyệt đã uống cạn, lại rót thêm một cốc nữa. Nghĩ bụng: Rượu thịt còn thừa này tốt nhất là cho tên sư trẻ này ăn uống. Rồi đẩy đưa thịt về phía cái Nguyệt. Bái Nguyệt cười hi hí, đón nhận, và ăn liền.
Chỉ một lát sau, năm ba chén rượu đã trôi tuột hết vào bụng, Bái Nguyệt ăn uống đến đỏ bùng cả mặt...
Phúc Sinh hỏi:
- Sư huynh Tú Viễn của anh đó, làm sao mà bỏ trốn?
Bái Nguyệt liền đáp:
- Tất cả mọi người trong chùa đều như nằm trong kén, chỉ có mình tôi biết chuyện mà thôi.
Phúc Sinh lại hỏi:
- Làm sao biết được?
Bái Nguyệt cũng rất láu cá, hỏi lại:
- Quý khách hỏi để làm gì?
Phúc Sinh như bị trát tro vào mặt, liền chuyển sang chuyện khác:
- Theo tôi thì anh cũng là một người lanh lợi, láu lỉnh đấy và chẳng phải tay vừa đâu, đúng không?
Bái Nguyệt lắc lắc đầu:
- Quý khách cứ đùa.
Phúc Sinh nói:
- Đâu có đùa Tôi có cái này, muốn cho anh em. Anh hãy ra đóng của phòng lại đi.
Bái Nguyệt chạy ra ngoài cửa, nhìn ngược nhìn xuôi, thấy chẳng có ai sai, liền đóng cửa, quay lại nói:
- Đâu, quý khách có cái gì nào?
Phúc Sinh thấy Bái Nguyệt đã cắn câu, bèn nói:
- Nhưng anh phải cho tôi biết, chỗ nào là chỗ Tú Viễn vẫn thường đưa gái đến hành lạc. Anh nói tôi sẽ cho xem liền.
Nói xong, liền rút tập tranh Xuân Cung ra, vung đi vung lại trước mặt hắn.
Bái Nguyệt mới mười sáu, mươi bảy tuổi làm sao mà tránh nổi sự dụ dỗ độc hại đó, nên nói:
- Cho tôi xem đã!
Phúc Sinh quẳng tập sách tranh cho hắn. Lập tức, Bái Nguyệt nín thở, lật đi, lật lại tập tranh, ngó bên nọ, rồi lại ngó bên kia, nhìn ngắm đến nửa canh giờ (một tiếng đồng hồ. ND.), cho đến khi thật thỏa mãn mới thôi.
Đến lúc đó mới ngẩng đầu lên nói:
- Quý khách thưởng cho tôi cuốn sách này đi.
Phúc Sinh đáp:
- Được thôi, nhưng anh phải nói cho tôi biết, Tú Viễn hành lạc ở đâu?
Bái Nguyệt lại nhìn ngược nhìn xuôi, thấy chẳng có ai khác mới nói:
- Có một cái hầm.
Phúc Sinh nheo mắt, lườm anh ta một cái, nghĩ: rồi nói:
- Vài hôm nữa, tôi lại đi qua đây lúc ấy anh có thể đưa tôi vào đó được không?
Chỉ cần quý khách đừng đem chuyện này nói với ai, thì thế nào cũng xong.
Phúc Sinh nghe xong, liền rút từ trong túi ra một nén bạc, nói:
- Bái Nguyệt, anh cứ cầm lấy. Đợi tôi quay trở lại, tôi sẽ đem theo một con kỹ nữ, hai đứa mình sẽ vào trong hầm, vui chơi. Anh thấy thế nào? Bái Nguyệt nhìn thấy bạc, lại nghe Phúc Sinh nói chư vậy, mừng đến nỗi phải sụp xuống tay:
- Quý khách, Bái Nguyệt xin chờ ngài trở lại.
Phúc Sinh thấy thời gian mình ở lại trong chùa cũng đã quá lâu rồi, bèn bảo Bái Nguyệt đi tính toán tiền cơm rượu, rồi sau khi hẹn hò lại với Bái Nguyệt, liền lên ngựa, ra roi trở về.
Khi trở về tới Tướng phủ, Phúc Sinh nói điêu rằng đã tìm thấy Tú Viễn, mọi việc đã sắp xếp đâu vào đấy rồi, đồng thời cũng nói cho Hòa Thân biết rằng, tất cả mọi chuyện đều chưa bị lọt ra ngoài một tý ty nào: Hòa Thân nghe mọi chuyện còn có cơ cứu vãn, liền sai ngay Trương Thiên Hoành ngày mai vào cung nói lại tất cả cho Lưu Toàn biết. Trương Thiên Hoành từ trong cung về lại đem tất cả những câu trả lời của Lưu Toàn bẩm lại với Hòa Thân, và nói lời dặn của Lưu Toàn:
- Lưu Công nghe xong dặn rằng: "Cứ về đi, chờ đến ngày Đông Chí!”
Hòa Thân nghe xong, mừng rỡ râm ram.
*
Lại nói về Bái Nguyệt, hắn vốn là một tên tham tiền, háo sắc. Nhưng hắn có điều khác với Tú Viễn là ở chỗ:
- Tú Viễn hám sắc, gặp đàn bà con gái là vồ ngay lấy. Bái Nguyệt cũng háo sắc, nhưng không có cũng thôi. Bởi vì Tú Viễn có một thân hình cường tráng, lại đẹp trai, còn Bái Nguyệt lại xấu xí, với thân hình ngũ đoản.
Kể từ lúc Phúc Sinh ra về, Bái Nguyệt lại đã nhận bạc của Phúc Sinh, nên coi Phúc Sinh như một cái mỏ đào bạc của mình. Hàng ngày, ngày ngày trông, đêm đêm ngóng. Từ sơ thu đến giữa thu, lá rụng, sao dời... mà vẫn chẳng thấy bóng dáng Phúc Sinh đâu.
Mãi đến hôm trước ngày Đông Chí một ngày, ở chùa ngay từ sáng sớm đã thúc tất cả sư mô trở dậy, làm lễ Thủy Lục đại pháp, cho mãi đến sáng sớm ngày hôm sau, mới xong xuôi mọi việc. Hôm đó, sư sãi trong chùa đều phải tập trung vào một nơi, cấm đi lại lung tung. Cho đến tận trưa, lễ xong, mọi người đã ra về hết, sư sãi cũng đã rất mệt nhọc, nên ai về phòng người nấy nghỉ ngơi.
Dù sao Bái Nguyệt cũng là một thanh niên trai tráng, nên cũng chẳng mệt mỏi gì. Chợt nghĩ thấy trong chùa còn có một bề tượng Tiểu Tiên, đúc bằng vàng, mà sư cụ còn bỏ quên trong đại điện, chỉ có một mình Bái Nguyệt trông thấy. Hắn bất chợt nghĩ: nhân lúc mọi người còn đang yên nghỉ, mình lên lấy trộm, giấu đi. Nghĩ tới đó, đèn lẻn lên đại điện, nhưng cửa chính đã khóa chặt, nhưng Bái Nguyệt lại biết rằng, cửa sau chỉ cài có cái then, nên đã tìm cách cậy ra được, lẻn vào trong đại điện.
Hắn lấy trộm bức tượng vàng, nhét vào trong ngực áo, rồi rời khỏi đại điện. Song Bái Nguyệt lại nghĩ: ừ thì ăn trộm được rồi đấy, nhung biết đem giấu ở đâu bây giờ? Nếu không, mọi người biết được, sẽ thành hỏng bét hết. Nghĩ tới đó, rồi hắn lại nghĩ tiếp: Tốt nhất là mở cổng chùa ra, đem tượng nhét vào trong một đống đá vụn nào đó, bởi lẽ chẳng có ai đi bới tung nhũng đống đá vụn ấy ra làm gì.
Nghĩ như vậy, nên hắn liền mở cửa chùa, chạy ra ngoài, tìm chỗ giấu pho tượng, trong khi đang tìm kiếm chỗ giấu pho tượng, hắn đột nhiên nhìn thấy trên đường cái quan, có một con tuấn mã đang phi như bay về phía chùa. Bái Nguyệt nhìn kỹ lại, bất giác sững sờ cả người. Trên lưng con tuấn mã đó là ai vậy? Chính đó là Phúc Sinh, ngươi hầu thân cận, trung thành của Hòa Thân vậy!
Bái Nguyệt thấy Phúc Sinh đã trở lại, mừng quá, liền đem pho tượng vút tùm xuống vương quốc của ếch nhái, rồi vỗ tay reo lên!
Phúc Sinh thấy Bái Nguyệt đang chờ mình ở cổng chùa, chợt thấy vô cùng mừng rỡ, bởi như vậy là tốt nhất, vì sẽ không ai có ai biết việc mình trở lại đây. Nghĩ vậy rồi kéo ngay lấy Bái Nguyệt và bảo:
- Tôi sẽ ở lại đây vài ngày... nhưng...
Phúc Sinh đưa mắt nhìn xung quanh, thấy không có ai mới nói tiếp:
- Anh ở đây làm gì vậy?
Bái Nguyệt không dám nói chuyện ăn trộm tượng vàng, nên nói:
- Chẳng có việc gì cả, chỉ có mỗi việc là ngày ngày đêm đêm mong ngóng quý quan. Việc quý quan đã hứa với tôi, quý quan quên rồi phải không?
Phúc Sinh nghĩ: Cái thằng sư hiếu sắc này, mày đúng là một thằng ngày hôm qua tham tài, ngày hôm nay hám sắc, nay mai tao sẽ cho mày về chầu dưới cửa tuyền. Nên nói:
- Bái Nguyệt, lại gần đây.
Nói xong, Phúc Sinh ghé xuống bảo nhỏ vào tai Bái Nguyệt
- Tôi có đem theo một con kỹ nữ, hai đứa mình cùng chui vào hầm, cùng chơi vui.
Bái Nguyệt vui như mở cờ, nói lia lịa:
- Được rồi , hay đấy! Nhưng. . . con bé đâu?
Phúc Sinh đáp:
- Mình cứ vào hầm trước, rồi nó sẽ đến sau, khi nó đến tôi sẽ đón nó xuống, nếu không, dù sao, anh cũng là một nhà sư, đi với đàn bà con gái, không tiện.
Cổ ngôn nói rằng: Cá thấy mồi mà không thấy lưỡi. Người thấy lợi mà không thấy hại. Bái Nguyệt đầy lòng hám dục, ngay lập tức lôi Phúc Sinh, dắt ngựa đi ngay về phía cửa ngách. Đến nơi, liền rút chìa khóa, mở cửa ngay lập túc.
Phúc Sinh hỏi:
- Làm sao anh có được chìa khóa?
Bái Nguyệt đáp:
- Ăn cắp.
Hai người chui vào hầm, quay lại cài cửa cẩn thận, rồi hai người mò mẫm đi sâu vào tận bên trong. Hai người thắp đèn, rồi ngồi nói chuyện.
Hai người ngồi nói chuyện suông đến một canh giờ, Bái Nguyệt thấy sốt ruột quá bèn hỏi:
- Sao chưa đi đón nó vào đây?
Phúc Sinh đáp:
- Yên tâm đi...
Lúc này Phúc Sinh đã nghe thấy bên trên mặt đất có tiếng chân bước, đầu tiên nhẹ nhàng, rồi rầm rập, sau khi lắng nghe, Phúc Sinh nghĩ: Sắp tới giờ rồi đây, cần chờ một lúc nữa.
Vốn là: Hòa Thân và Lưu Toàn đã hẹn trước với nhau rằng, đến ngày Đông Chí sẽ cho Xuân San tới chùa Linh Giới.
Lại nói, kể từ khi Hoàng Thái Hậu băng hà, thì cả bọn Lưu Toàn đều quay về quy thuộc và hầu hạ Hoàng Hậu. Hoàng Hậu của vua Càn Long là người dễ tính, cả nể, phàm những người trong cung cầu xin điều gì, chẳng bao giờ bà không cho. Lần này, Lưu Toàn lại đem biếu bà một đôi uyên ương bằng ngọc phỉ thúy, một đôi cốc bằng mã não.
Hoàng Hậu thấy những thứ đó, đều rất vui lòng. Nhân lúc Hoàng Hậu đang vui vẻ như thế, Lưu Toàn bèn nói với Hoàng Hậu:
- Xin cho cung Xuân San đi lễ ở chùa Linh Giới một lần. Mỗi lần trong cung đến lễ chùa, nhà chùa cũng có thêm được tý tiền hương nến.
Hoàng Hậu nghe vậy, làm sao lại chẳng bàng lòng, nên chọn ngay ngày Đông Chí là ngày lên chùa làm lễ cầu phúc.
Lưu Toàn vội vã chạy ngay sang nhà Hòa Phủ, lựa định ngay thời gian: Giờ nào đến chùa, giờ nào, giờ nào ở lại chùa, và cử người nào đi bắt lũ tà dâm... Kế hoạch bàn xong, Lưu Toàn ở lại uống trà trưa rồi mới về đại nội.
Khi Lưu Toàn vừa đi, Hòa Thân cho gọi ngay Phúc Sinh đến, giao nhiệm vụ cho hắn là lần này nhất định phải bắt bằng đủ việc tà dâm của Xuân San. Hai người bàn bạc mọi chuyện xong xuôi, rồi chờ tới ngày Đông Chí, Phúc Sinh ra roi, phóng ngựa tới chùa Linh Giới.
Nay lại nói về việc sau khi Phúc Sinh đã lừa được Bái Nguyệt cùng xuống hầm chờ đến một canh giờ mới thấy có người của mình tới, vội vã nói dối Bái Nguyệt rằng:
- Đến rồi đó!
Bái Nguyệt nghi ngờ hỏi:
- Tại sao lại từ trên này mà xuống?
Phúc Sinh đáp:
- Thế anh tưởng tôi không biết một tý gì về mọi thứ ở đây sao? Tú Viễn đã nói cho tôi biết hết cả mọi chuyện rồi.
Bái Nguyệt thấy rằng ngay cả việc từ đường hầm có lối thông lên đại điện, mà Phúc Sinh cũng biết, thì lập tức tin ngay. Rồi nhân thế hỏi tiếp:
- Có phải rằng quý khách với sư huynh Tú Viễn đã cùng chơi gái ở trong hầm này không?
Phúc Sinh đáp:
- Ôi chao, đâu chỉ có một lần, thực là tuyệt vời hết chỗ nói!
Bái Nguyệt nghe vậy, lòng dục lại càng bốc cao hơn: rồi cuống cuồng hẳn lên.
Phúc Sinh nói:
- Hãy cố chờ một lát, rồi con bé sẽ xuống. Anh phải cố nín thở, chờ cho tôi chơi xong, rồi mới đến lượt anh, nghe rõ chưa nào, nếu làm sai, tôi sẽ lột da anh ra đấy.
Bái Nguyệt vốn trẻ người non dạ, cũng chẳng dám nói gì khác, chỉ biết gật đầu xin vâng.
Phúc Sinh lại lắng nghe, thấy trong đại điện không còn tiếng chân người đi lại nữa, liền "kịch”: một cái mở chốt, tháo hòn gạch xuống, rồi vạch tấm rèm che án thờ, và chỉ thấy có một cung nữ xinh đẹp quỳ một mình ở giữa đại điện, và xung quanh thẳng có bóng dáng người nào. Liền gọi:
- Xuân San, Xuân San, anh nhớ em đến chết mất, xuống đây mau.
Xuân San không nghe thấy tiếng gọi thì không sao, nhưng khi đã nghe tiếng gọi, trong lòng bối rối hẳn lên khẽ nói:
- Tú Viễn?
Phúc Sinh vội đáp:
- Anh đang chờ em đây.
Xuân San bắt đầu bò tới, chui xuống dưới lòng án thờ, Phúc Sinh khi thấy Xuân San đã bò tới, không dám cho cô nhìn thấy mặt mình. Chỉ "ối, ối" mấy tiếng rồi ngồi thấp xuống dưới hầm.
Xuân San nghe vậy, liền hốt hoảng hỏi:
- Sao vậy?
Phúc Sinh nói thật khẽ:
- Trượt chân!
Xuân San nghe nói vậy, cuống cuồng tụt ngay xuống hầm, quờ quạng hỏi:
- Tú Viễn, anh ở đâu đấy?
Phúc Sinh đáp:
- Cứ thẳng mà đi.
Xuân San mò mẫm đi thẳng về phía trước. Và rồi trong một lần vấp chân, đã thấy ngã thẳng vào ngực một người. Phúc Sinh ôm chầm ngay lấy Xuân San. Cả hai người bước ngay vào cuộc dâm dục đang bừng bừng như lửa cháy.
vì vậy có thơ rằng:
Trong hầm, sầm sập trận mây mưa,
Còn vẳng bên tai, tiếng hẹn thề.
Cửa Phật ngả nghiêng mùi sắc dục,
Nức nở tình hoài, Bái Nguyệt nghe.
Hai người nhập cuộc mây mưa rất lâu, Phúc Sinh mới chịu dừng lại, nói với Xuân San:
- Anh đi tiểu.
Rồi đi ra, nói với Bái Nguyệt:
- Đến lượt anh rồi đấy.
Bái Nguyệt đang cuống cuồng chờ đợi, nên chưa nghe hết câu, đã vội vàng mò mẫm đi vào...
Xuân San cứ tưởng là Tú Viễn lại trở lại. Và ngay ập tức Bái Nguyệt xông vào cuộc truy hoan.
Còn Phúc Sinh liền đi tới chỗ hổng của hòn gạch trong đại điện chùa trung, và đã nghe ngay thấy tiếng người hỗn loạn bên trên, biết ngay rằng đã đến giờ hành động, quả nhiên, đã có người tìm đến dưới gầm án thờ, và nói:
- Bên dưới này có cái hầm.
Nghe thấy vậy, Phúc Sinh vội vã quay trở lại chỗ Bái nguyệt và Xuân San đang vui cuộc mây mưa. Ở đó Xuân San nghe thấy có tiếng chân người đi tới, liền bảo:
- Tú Viễn, chạy nhanh đi, có người đến.
Nhưng ngay lúc đó, đã có một bàn chân, dẫm mạnh lên lưng Bái Nguyệt, Bái Nguyệt kêu to lên một tiếng nhưng không động cựa gì được nữa, và thân hình của Bái Nguyệt cũng đè chặt lên người Xuân San khiến cô cũng không động cựa gì được cả.
Xuân San vẫn cuống quýt kêu lên:
- Chạy nhanh đi.
Nhưng cả hai người đã bị Phúc Sinh dẫm lên người, nằm cứng đơ tại đó. Khi nhìn thấy bọn Thái Giám cầm đuốc đi tới, Phúc Sinh mới nhấc chân mình lên, dùng phép khinh công, chạy như bay ra cửa ngách, xuống núi, ra roi ngựa, phóng như bay về Tướng Phủ.
Tên Thái Giám đầu sỏ sai những tên khác cạnh đó, trói gô cổ, giật cánh khuỷu Xuân San, và Bái Nguyệt lại.
Bái Nguyệt còn kêu:
- Không phải tôi... mà là Tú Viễn... không...
Bọn Thái Giám đâu có nghe lọt tai nhũng lời như thế, chúng nhét ngay một nắm giẻ rách vào miệng Bái Nguyệt. Ngay lập tức, chúng khênh Xuân San và Bái Nguyệt ra khỏi hầm.
Xuân San chỉ còn có khóc vì biết rằng bản thân mình thế là chấm hết.
Tên Thái Giám đầu sỏ, cho khênh chiếc hòm lớn lại, cho quẳng cả hai người vào đấy, rồi bảo bọn Thái Giám đó khênh về.
Khi đó, thấy buổi lễ đã xong, mới cho gọi Tuyết Hương và Chu Liên lên thắp hương, rút thẻ, rồi rước thẻ về cung phục mệnh.
Còn nhà sư Bái Nguyệt bị đóng vào hòm mang đi, cả chùa, không một ai biết gì hết, bởi lẽ họ đã bịt thật kín đáo mọi tin tức về việc bắt bọn gian dâm này. Ngay sau đó cả đoàn người ngựa lại thong dong về đại nội.
Rõ rằng rằng ba tên Thái Giám đi theo đoàn lễ kia, là đi để bắt bọn gian dâm. Việc đó lần trước Lưu Toàn cũng đã bố trí đâu vào đấy cả rồi, nhưng không ngờ công việc lại hỏng cả, song lần này đã bắt được quả tang. Ba tên Thái Giám vừa về tới đại nội, liền đem việc mật bắt gian dâm, báo cho Lưu Toàn biết, Lưu Toàn vội hỏi:
- Những ai biết việc này?
Ba tên Thái Giám nói một cách đầy hãnh diện:
- Chỉ có ba người chúng tôi!
Lưu Toàn lại hỏi:
- Chắc chắn ngàn vạn lần chứ?
Cả ba tên cùng đáp:
- Chắc chắn ngàn vạn lần ạ!
Lưu Toàn thưởng ngay cho ba tên Thái Giám đó, dặn thêm chúng rằng đừng có cho thêm một ai biết chuyện, nhưng trong lòng Lưu Toàn lại hoàn toàn nghĩ khác.
Lưu Toàn biết rằng, một người cung nữ, có tình ý đi lăng nhăng với người khác, thì đó là việc lớn nhất trong cung cấm và không thể nào che giấu được, vì thế ngay hôm đó, Lưu Toàn đã báo cho Hoàng Hậu biết. Hoàng Hậu nghe xong, sững người, hỏi những ai biết việc đó. Lưu Toàn nói ba tên Thái Giám.
Hoàng Hậu bảo:
- Gọi ba tên đó tới đây.
Chỉ một lát sau, ba tên Thái Giám đã có mặt, Hoàng Hậu cho tất cả cung nữ ra khỏi phòng, rồi hỏi:
- Thế nào, sự việc ra sao, các anh nói cho rõ ràng.
Ba tên Thái Giám liền mỗi người nói một câu, nói rằng, sau khi đã đưa Xuân San vào trong đại điện đọc kinh thì một tên Thái Giám chợt nghe thấy trong đại điện có những tiếng động, mới ghé mắt qua khe cửa nhìn vào, thì chẳng còn thấy Xuân San đâu nữa. Sau đó bèn mở cửa đại điện, tìm thấy dưới gầm án thờ có một cái hầm, liền xuống hầm xem thì bắt đi Xuân San cùng một nhà sư tên là Bái Nguyệt đang nằm cùng một chỗ...
Cả ba tên nói lại rõ ràng minh bạc, từ đầu tới cuối.
Hoàng Hậu nghe xong. Hai hàm nghiến chặt đến vở cả những chiếc răng trắng, nói:
- Con Xuân San này đã phụ lại lòng tín nhiệm của ta với nó, thật là quá to gan, lớn mật...
Nhưng Hoàng Hậu lại chẳng có chủ ý gì. Hay là hỏi Hoàng Thượng?
Lưu Toàn đáp: Sau khi thoái triều, Hoàng Thượng đã đi chơi vườn Viên Minh rồi. Hoàng Hậu lại càng chẳng biết tính sao, nên tạm cho ba tên Thái Giám lui ra, và cấm không được đem chuyện này nói với ai, nếu không thì sẽ rụng đầu!
Ba tên Thái Giám lui ra. Lưu Toàn nói với Hoàng Hậu:
- Tốt nhất là ngay trong đêm nay cho truyền gọi Hòa Thân vào cung.
Hoàng Hậu nghe xong, vội nói:
- Đúng! Truyền gọi Hòa Thân vào cung!
Hòa Thân vẫn đợi ở nhà, vừa nghe nói nội cung truyền liền vào cung ngay trong đêm. Tại sao Hoàng Hậu lại cho gọi Hòa Thân? Bởi vì Hòa Thân còn kiêm chức Nội Vụ phủ Đại Thần, tức là đại quản gia của Hoàng Thượng, nên làm sao mà không truyền gọi Hòa Thân được.
Hoàng Hậu, Hòa Thân cùng Lưu Toàn cùng ngồi vào bàn bạc, Hoàng Hậu sợ Hoàng Thượng quở trách, bởi bà dễ dãi cho cung nữ xuất cung. Hòa Thân vơ ngay lấy việc vào người, bảo rằng để ngày mai mình sẽ tâu với Hoàng Thượng. Ba người bàn bạc việc này một lúc lâu nữa, rồi mới ra về.
Hôm sau, sau buổi chầu sáng, trong lúc vua Càn Long an định cho bãi chầu. Thái Giám bèn nói với vua Càn ông:
- Hòa đại nhân có việc mật cần bẩm tấu.
Vua Càn Long đợi cho các đại thần lui hết, rồi hỏi:
- Hòa ái khanh, việc gì vậy?
Hòa Thân đáp:
- Bẩm tấu đúc vạn tuế, có việc mật, không hay trong cung.
Càn Long nghe thấy việc trong nhà, liền nói:
- Đợi ở thư phòng phía nam.
Sau nửa canh giờ, vua Càn Long đi vào nam thư lòng, thấy Hòa Thân cùng Lưu Toàn đang quỳ mọp trên mặt đất, bèn ngồi xuống cạnh bàn sách, hỏi;
- Có việc gì vậy?
Hòa Thân và Lưu Toàn bèn đem chuyện cung nữ Xuân San có chuyện gian tình với một nhà sư ở chùa Linh Giới nói lại một lượt.
Vua Càn Long không nghe thì thôi, nhưng nghe rồi thì ba máu, sáu cơn, giận dữ, bừng bùng quát:
- San phẳng cái chùa dâm ô đó đi cho trẫm, còn Xuân San và Bái Nguyệt lập tức đánh chết bằng gậy.
Trong khi Hoàng Thượng đang trong cơn đại nộ, Lưu Toàn bèn nhẹ nhàng, khe khẽ cẩn thận nhắc tới tên của ba tên Thái Giám đi bắt kẻ gian tà, rồi nói:
- Tuy rằng chúng đi bắt bọn gian tà, nhưng chúng lại nhìn thấy cung nữ khỏa thân, và để nguyên như thế bắt bỏ vào hòm...
Càn Long cướp lời:
- Chém!
Lưu Toàn an tâm, và nghĩ rằng thế là đã diệt được nhân chứng.
Càn Long trợn mắt hỏi Hòa Thân:
- Hòa Thân! Người đã biết tội chưa?
Hòa Thân tập:
- Nô tài đáng chết.
Càn Long nói:
- Nhà người mang danh là Nội Vụ phủ đại thần, nay để xảy ra chuyện như thế, nhà ngươi còn nói gì nữa đây?
Hòa Thân nghĩ bụng: Tôi làm Nội vụ phủ đại thần, nhưng đâu có được quản cung nữ! Nhưng biết trả lời ra sao đây? Nên chỉ biết nói:
- Nô tài có tội.
Càn Long nghe xong quát lớn:
- Viết chỉ đi: Cách chức Nội vụ phủ đại thần của Hòa thân, đình chỉ bổng lộc nửa năm.
Nói xong như thế, Càn Long mới bớt được ít nhiều cơn giận dữ.
Lưu Toàn thấy thời cơ đã đến, liền nói:
- Tuyết Hương và Chu Liên là hai cung nữ đi cùng, nhưng họ hoàn toàn trong sạch vô tội, song từ nay về sau không còn thấy Xuân San nữa, sợ họ lắm lời, đưa chuyện.
Càn Long cũng chẳng thèm nghĩ ngợi gì thêm, nói:
- Đuổi ra khỏi cung cấm!
Lưu Toàn, trong lòng vui như mở cờ, nghĩ bụng: Câu nói này của vua Càn Long, đúng là đáng giá hai triệu lạng bạc đây.
Vua Càn Long thấy đã hết việc, bèn vỗ xuống bàn sách, rồi quay người đi ra.
Lưu Toàn và Hòa Thân nhìn nhau, và cùng mỉm cười gian giảo.
Lưu Toàn sau khi lĩnh chỉ, liền sai đội hành hình của Thái Giám, lần lượt đưa ba tên Thái Giám, đã đi bắt xe gian dâm, ra sau chuồng ngựa chém hết. Sau đó, lại xem người tới kho cỏ của chuồng ngựa, bới cỏ, lôi Xuân san vẫn bị trói gô cổ, giật cánh khuỷu từ trong đó ra. Thương thay, cung nữ Xuân San vẫn nguyên thân thể trần truồng, Lưu Toàn bèn vứt cho một chiếc chăn ngựa rách, rồi hèo gậy quật xuống như mưa, Xuân San đã bị nhét giẻ vào miệng nên đã chết bất đắc kỳ tử, không kêu đi một tiếng nào. Sau đó, lại lôi Bái Nguyệt ra, thân thể Bái Nguyệt cũng vẫn trần truồng như cũ, lúc đầu y vẫn tưởng là sẽ hỏi cung nhưng sau thấy xung quanh vấy đầy máu, liền hiểu ra tất cả, nhưng khi hiểu biết ra được, đã là quá muộn rồi. Miệng bị nhét chặt, và chỉ trong chốc lát Bái Nguyệt đã bị đánh chết tươi.
Lại nói về Tuyết Hương và Chu Liên, kể từ khi ở chùa về, trong lòng đâm buồn chán, hỏi nhau:
- Sao chẳng thấy chị Xuân San đâu?
Nhưng cũng không dám hỏi. Cả đêm im ắng, sáng hôm sau trở dậy, đã thấy ngay hình như trong cung có điều gì ngờ ngợ, khác lạ, cứ như sắp có đại họa giáng xuống đầu vậy.
Ăn cơm trưa xong, liền đi ngủ trưa ngay. Ngủ dậy, trời cũng đã xế chiều rồi. Hai người bèn ngồi trong phòng đánh cờ song lục. Đột nhiên, bên ngoài cửa chợt có tiếng chân bước tới, mở cửa sổ ra nhìn, thấy Lưu Toàn và cả một đoàn Thái Giám, đang đứng ở giữa sân, nhìn thấy hai người, họ hô to:
- Tuyết Hương, Chu Liên lĩnh chỉ!
Hai người hoảng hốt vội chạy ngay ra cửa, quỳ ngay xuống trước sân.
Lưu Toàn bèn vòng tay nói:
- Đuổi ra khỏi cung cấm!
Ngay lúc đó, Tuyết Hương và Chu Liên cũng không biết được mình đã có những sai sót gì, liền ôm lấy nhau nà khóc.
Lưu toàn giận dữ, độc địa nói:
- Còn khóc nữa, tính mệnh khó bảo toàn đấy.
Thực tình hai người chỉ cảm thấy hôm nay mọi cái thế là hỏng hết rồi, nên không dám khóc nữa. Ngay lập tức, mọi thứ quần áo, trang sức đều bị lột bỏ hết lại. Thái Giám đưa vào hai bộ quần áo đàn bà thường dân, đổi lấy mọi thứ. Hai người nước mắt giàn giụa. Bước lên một chiếc kiệu nhỏ, rồi bọn Thái Giám khênh ra khỏi cửa phần Vũ, liền vén rèm, đuổi xuống.
Hai cô con gái đứng giữa đường phố, trong lòng chát chua, cay đắng không biết nhường nào, nhưng lại sợ bọn trong cung sinh thêm chuyện đa đoan, nên vội vã đi một đoạn đường theo hướng Tây, rồi mới thở phào nhẹ nhõm được. Họ nghĩ, bây giờ biết đi về đâu đây? Về nhà thì nhà xa xôi tận Giang Nam, làm sao mà có thể lần mò về tới nơi cho được. Nghĩ quẩn nghĩ quanh, ngay đến tiền bửa ăn tối còn không có, thế là hai cô bắt đầu khóc ròng.
Giữa lúc đó có một chiếc kiệu đi tới. Ngươi lĩnh đội ló là ai vậy? Chính là Phúc Sinh, hắn sớm đã đến đợi chờ Tuyết Hương và Chu Liên ở đây rồi. Chỉ đợi đến lúc họ khóc lóc ở đây hắn mới sai đưa kiệu tới. Phúc Sinh đi tới nói:
- Lên kiệu ngay!
Hai cô gái hốt hoảng, đâu dám bước lên.
Phúc Sinh lại nói:
- Đây là kế sách!
Hai cô con gái như rơi vào trong đám mây mù, và Phúc Sinh đã tống luôn hai cô vào kiệu, vung tay một cái, chiếc kiệu chạy như bay về Hòa Phủ.
Ngay trong đêm hôm đó, Hòa Thân đã hưởng thụ luôn cả hai cô cung nữ, một cách vô cùng khoái trá.
Chính là:
Lòng dạ Hòa Thân thực bất lương.
Đểu cáng, gian tà, lộn kỷ cương.
Quyết chẳng buông tha nàng cung nữ,
Thế gian nguyền rũa lại khinh nhờn.

[Cánh gà nướng]

Hồi Thứ Hai Mươi Mốt

Tết Trung Thu, Lưu Dung ngâm thơ
Lễ đính hôn, Kỷ Hà thệ ước.

Trong Tết Trung thu năm ấy, tất cả mọi người trong Lưu phủ đều bận rộn cho cái tết này. Vợ Lưu Dung, bà Lâm Đại Gia là người chu đáo, nhanh nhẹn, là sai phái Kỷ Hà cùng nhũng a hoàn khác trong nhà chuẩn bị bàn tiệc. Quả tươi, quả khô cùng các thứ đồ nguội khác, những thứ gì cần có đều có đủ. Lưu Dung bận bịu bao công việc ở bên ngoài cũng khó có được một ngày nhàn rỗi như thế. Ông cùng với Văn Thừa đang ngồi đánh cờ ở sân. Những người chầu rìa xúm quanh xem cờ, nhưng chẳng ai dám nói gì.
Ngôi nhà của họ Lưu xây dựng ở đầu phía Tây ngõ Lư thị (Chợ Lừa). Nhà cửa cũng chẳng lấy gì làm sang trọng, nhưng cao ráo, sáng sủa, đàng hoàng, giữa sân có một cây ngô đồng cổ thụ, cành lá rườm rà tán rợp màu xanh, cây đã được trồng từ đời các cụ tổ của Lưu Dung.
Dưới bóng cây cổ thụ ấy, Lưu Dung vừa nhấm nháp chén trà ngon, vừa xem đường đi nước bước của Văn Thừa, ông cảm thấy Văn Thừa là một chàng trai thông minh, chỉ có điều chữ nghĩa còn ít. Ông còn nghĩ tới việc riêng của Văn Thừa và Kỷ Hà, ông cũng đã từng trông thấy Văn Thừa và Kỷ Hà đầu mày cuối mắt với nhau, song cũng có phần trong sáng, nhưng thời cơ còn chưa chín nên Văn Thừa cũng còn chưa dám ngỏ lời.
Dù là nhà lớn năm gian khang trang, thì dưới bậc thềm vẫn còn có những ngọn cỏ xanh, và đâu đó vẫn còn tiếng rỉ rả của giun dế... Thấy thế cờ của Lưu Dung mạnh hẳn lên, nhũng người chầu rìa đều tấm tắc khen, nhung cũng có người lo cho thế cờ của Văn Thừa mà buột miệng nói:
- Cảnh giác!
Lưu Dung cười, rồi thuận miệng hỏi:
- Có gì mà cảnh giác!
Người đó cũng cười:
- Cảnh giác cũng không thừa.
Lưu Dung lộ sự vui vẻ ít khi thấy:
- Một chiêu này cũng đủ để Văn Thừa no đến mấy ngày, đúng thế không?
Văn Thừa đành chỉ gật đầu:
- Nước cờ này hiểm quá, thật đúng là đại trượng phu.
Lưu Dung cười to một cách vô cùng thoải mái:
- Chỉ có một nước cờ con, sao lại gọi là đại trượng phu!
- Đại trượng phu tức là đại trượng phu mà, nếu không, người ta đã chẳng viết như thế.
Lưu Dung nghe xong, chợt nghiêm lại, hỏi:
- Văn Thừa, ta hỏi anh: Thế nào gọi là đại trượng phu?
Văn Thừa tắc tịt, vì chẳng hiểu ý tứ trong câu hỏi ra sao nên đã ngẩng đầu lên, nhìn nhũng người xung quanh, ngơ ngẩn chẳng hiểu gì.
Lưu Dung nói:
- Lai lịch của cái từ đại trượng phu ấy vốn có tự lâu đời. Chỉ có điều là, vào thủa ban sơ, nó chẳng có liên quan gì tới con người cả.
Nhiều người không hiểu, hỏi:
- Tại sao lại thế
Lưu Dung đáp:
- Trượng phu, chẳng qua chỉ là dùng vào việc cân đong đo đếm mà thôi. Lưu Tích người đời Minh đã viết trong "Phi tuyết lục" rằng: Cái mà người đời gọi là trượng phu, theo quy chế của đời nhà Chu, lấy tám tấc làm một thước, mười thước làm một trượng, người cao tám thước, thì gọi là trượng phu. Lại như trong "Thuyết văn giải tự", cũng có những ghi chép tương tự: "Phu, tức là trượng phu vậy, thêm chữ đại vào nữa, tức là to lớn vậy. Theo quy chế đời nhà Chu, lấy tám tấc làm một thước, mười thước làm một trượng, người cao tám thước, gọi là trượng phu...!"
Nói tới đây Lưu Dung ngừng lại, nhìn Văn Thừa hỏi:
- Hiểu chưa? Văn Thừa?
Văn Thừa không nói năng gì.
Lưu Dung cũng biết rằng, đến đây là nên thôi. Ông cười cười, vuốt râu và vui ngầm. Những người xung quanh đều tán thưởng, khen ngợi cách giải thích của Lưu Dung.
Lưu Dung phớt lờ, không nghe.
Một lát sau, Lưu Dung thấy những nước cờ của Văn Thừa còn non kém, hớ hênh, ông bèn nói với Văn Thừa:
- Văn Thừa ơi, ta làm một bài thơ vịnh cờ tướng đi.
Văn Thừa và mọi người nghe xong đều rất vui mừng.
Văn Thừa cũng biết rằng cờ mình chẳng bao giờ thắng được cờ của Lưu Dung, nên ngẩng đầu lên nói:
- Đại nhân, xin đọc câu đầu đi...
Những người xung quanh cũng nhất tề thúc giục.
Nhưng thấy Lưu Dung cứ bình thản như không, rồi chỉ vào ,'bàn cờ" đọc:
Cách sông đỏ trắng, rất rạch ròi.
Bẩy trận hai bên nhập cuộc chơi.
(Cách hà, sán lạn, hỏa đồ phân,
Cuộc thế phương viên liệt trận vân).
Lưu Dung nói xong đâm một nước tốt:
Chỉ tiến không lùi, duy có tốt,
Ẩn thân, mình tướng chẳng ra ngoài.
(Nhất khứ vô hoàn duy tốt ngũ
Thâm tàng bất xuất thị tướng quân).
Lưu Dung lại nhấc con pháo lên:
Tung xe, hãm trận khôn ngăn chặn,
Bay pháo công thành, khốn tả tơi.
Sĩ cũng nhẹ nhàng nghênh chiến mã
(xung xa trì đột thực nan ngự,
Phi pháp bình lăng cánh dật quần,
Sĩ giã phiên phiên phi hãn mã).
Lưu Dưng đưa con pháo vào án tướng của Văn Thừa. Văn Thừa thua.
Còn xem tướng ấy giỏi hay tồi.
(Giã tùy bí tướng lục trung cần).
Mọi người nghe xong, lại tán thưởng một trận. Lưu Dung cười, đẩy vào bàn cờ một cái, hỏi:
- Nào ai nữa?
Thấy chẳng người nào đáp lại, liền nói:
- Ta nói chuyện chơi vậy nhá?
Mọi người đồng thanh tán thưởng.
Tất cả ngồi quây cả lại. Lưu Dung nhìn trăng treo lên bầu trời, bèn nói:
- Trước hết tôi hãy kể cho các người nghe một câu chuyện. Mọi người nghe vậy, liền xúm quanh ngồi sát vào với Lưu Dung. Sau đó Lưu Dung liền kể cho mọi người nghe một câu chuyện: "Bao công dùng mưu trí phá một kỳ án”.
Chuyện kể rằng: Có một lần Bao Chửng đi xem xét dân tình, ngẫu nhiên nghe được một vụ án kỳ lạ:
Vợ chồng nhà họ Từ chỉ sinh được mỗi một mụn con trai, và cưới vợ cho anh ta, vào cái đêm động phòng, cô dâu nói với chú rể: "Thiếp ra cho chàng một vế đối, nếu chàng không đối được thì không được phép nhập phòng.”
Nói xong liền đọc ngay:
Điểm đăng, đăng các, các công thư
(Đốt đèn, lên gác, đọc các sách)
Chú rể nghĩ khốn nghĩ khổ mà vẫn không sao đối được đành nhịn nhục đi đến trường học.
Hôm sau, cô dâu thấy chú rể buồn rười rượi, nên hỏi: "Chàng làm sao mà buồn bã vậy?". Chú rể đáp: "Vì vẫn không sao đối được vế đối của nàng!”. Cô dâu nói: "Đêm qua, chàng đã dối được rồi đấy thôi!”.' Chú rể lập tức đáp: "Đêm qua, tôi về nhà lúc nào, mà bảo đối câu đối?"...
Cô dâu nghe nói vậy, biết rằng mình đã bị hiếp dâm, thấy xấu hổ, nhục nhã quá, bèn treo cổ tự tử chết.
Cô dâu chết, chú rể bị bắt giam vào ngục, một anh chàng thư sinh yếu ớt, làm sao chịu đựng nổi những cuộc tra tấn của một ông quan hồ đồ, xét xử tùy tiện? Bị mớm cung, ép buộc phải nhận tội. Bị xử tử hình, và sẽ đem chém, vào sau mùa thu. Vợ chồng ông lão Từ vì quá uất ức, đều nhảy xuống sông chết cả.
Bao Công nghe được vụ án kỳ lạ đó, cũng thấy rất đau lòng, âm thầm, nghĩ ngợi: Kẻ nào đã gây ra cái chết oan uổng cho cô dâu này? Muốn phá cái án này, trước hết phải đối được vế thách đối của cô dâu kia. Đêm khuya tĩnh lặng, Bao Công cứ bước đi bước lại, loanh quanh trong sân, suy nghĩ mông lung, sau đó gọi người theo hầu vác ra sân một chiếc ghế bành. Ngồi đó, ông lại tiếp tục suy đi nghĩ lại, chợt Bao Công cười lên hất sức vui mừng, ông nói một mình:
- Đây rồi, đây rồi! Đúng là vế đáp đây rồi!
Di ỷ, ỷ đồng, đồng thưởng nguyệt (1)
(Vác ghế, ngồi ghế tựa cây ngô đồng, cùng ngắm trăng)
Khi đã đối được vế thách, thì cách thức phá án cũng đã có. Trời sáng, Bao Công tới huyện nha hạ lệnh cho quan huyện dán bố cáo:
“Nay muốn tuyển chọn một số nhân sĩ có tài trong bản địa, đưa về kinh làm quan. Chỉ tuyển chọn những người đối được vế thách đối sau đây:
Điểm đăng đăng các các công thư ".

(1) Đây là một câu đối khó, khó có thể dịch thành câu đối tiếng Việt, vì những chữ đồng âm dị nghĩa (cả chữ viết cũng khác) đứng liền bên nhau. Suy nghĩ chán chê, các bạn tôi đều nói. - Khó có thể dịch, để đảm bảo sự đồng âm dị nghĩa, với những chữ đồng âm đứng liền bên nhau như trong nguyên bản được. Nếu làm một vế chơi bằng tiếng Việt theo kiểu đó. thì còn may ra, và anh bạn tôi đọc:
Thúc trống, chống lũ, lũ tràn đê
Một người bạn khác cũng đọc:
Xin sơn, sơn gác, gác từ chương
Anh nói: Cũng là thuổng ý, thuổng chữ trong câu thách của tác giả cho gọi là có thế thôi. Vì tôn trọng sự nghịch ngợm dễ thương của anh cũng như tôn trọng sự nghịch ngợm dễ thương của Tể
tướng Lưu Dung nên tôi để nguyên không chữa. chép vào đây. Nếu có gì không đúng, chúng tôi đồng xin lỗi (L.B)

Bảng treo chẳng được bao lâu, đã có một thư sinh tìm đến, với đầy niềm tin rằng mình sẽ giật được giải.
Anh ta đến bái kiến Bao Công và nói:
- Tiểu sinh xin theo đại nhân về kinh!
Bao Công hỏi:
- Vậy anh có đối được vế đối đó không?
Anh thư sinh trầm tư một lát rồi nói:
- Có thể đối được, có điều, cái chữ "thư” kia là vần bằng, nên chính nó phải là vế đối lại thì đúng hơn, cho nên buộc tiểu sinh phải đối lại bằng vần trắc. Có thể đối:
“Di ỷ, ỷ đồng, đồng thương nguyệt".
Bao Công nghe xong, cười nhạt, rồi đập miếng gỗ lệnh xuống bàn, quát lớn:
- Bắt lấy hắn cho ta!
Chàng thư sinh sợ đến lạc phách kinh hồn, và bị trói nghiến ngay lại. Anh ta chẳng hiểu tại sao, bèn quỳ ngay xuống, kêu lên:
- Oan uổng quá!
Bao Công nghiêm giọng nói:
- Còn oan uổng nỗi gì? Lòng dạ mi đen tối, lừa lúc đêm tối, vào gian dâm với vợ người ta, hủy hoại mấy mạng người mà còn là oan uổng sao? Tả hữu đâu, tra khảo!
Anh thư sinh thấy công việc đã bị bại lộ, sợ hết hồn, quỳ ngay xuống van xin:
- Tiểu nhân xin khai!
Anh thư sinh khai rằng:
- Hôm đó, chú rễ đến trường nói: “Cô dâu ra một vế thách đối, mà không đối được, nên đành phải đến trường ngủ vậy". Kẻ tiểu nhân này, nhân lúc đêm tối, lẻn tới buồng cô dâu, đối được câu đối trên, trong khi cô dâu không phân biệt được thực giả thế nào, nên vào động phòng với cô dâu như chú rễ thật.
Ngay tại công đương, Bao Công bắt tội phạm ký nhận lời khai, rồi lập tức tống vào ngục tử hình, đồng thời hạ lệnh thả ngay chú rễ bị bắt oan uổng kia ra.
Mọi người nghe xong đều thở phào nhẹ nhõm, đồng thời rất khâm phục kiến thức uyên thâm của Lưu Dung...
Lúc đó, Lâm đại gia vợ Lưu Dung đã gọi mọi người đi “phá cỗ". Mọi người hào hứng kéo nhau vào bàn tiệc.
Trong lúc ăn tiệc, có người hỏi Lưu Dung:
- Lưu đại nhân, có nên tiếp tục làm câu đối với nhau nữa không?
Lưu Dung đáp:
- Nên?
Tất cả mọi người đều cười vui reo hò.
Lưu Dung nói:
- Tôi ra vế thách, mọi người sẽ làm vế đối, nếu đối được, tôi phải uống một cốc rượu.
Tưởng Kỳ thô thiển can:
- Xin Lưu đại nhân đừng quá chén.
Lưu Dung cười, đáp:
- Vớ vẩn.
Lưu Dung đọc:
- Tam quang nhật nguyệt tinh
(Ba nguồn sáng: Trời, trăng, sao).
Tưởng Kỳ nghĩ ngợi một lát rồi đáp:
- Tôi biết rồi: “Tứ sinh ngưu dương mã" (Bốn vật nuôi: bò, dê, ngựa).
Mọi người cười ồ, nói:
- Đã nói là bốn vật nuôi, mà chỉ có bò, dê, ngựa, thế mới là ba!
Tưởng Kỳ đáp:
- Còn lừa nữa!
Mọi người lại cười ồ thêm một phen. Có người cười đến gập cả lưng, không nhỏm dậy được.
Lúc này Văn Thừa suy nghĩ rất mông lung.
Lại có người đối:
- Ngũ Nhạc sơn khứu lỉnh (Ngũ Nhạc Sơn: gò, đống, núi).
Lưu Dung nghe xong bèn nói:
- Giỏi, đối thế mới là đối chứ!
Người đó tỏ vẻ thẹn thò, vì không biết Lưu Dung khen mình thực hay không muốn bắt bẻ mình.
Văn Thừa lúc đó, suy nghĩ cũng đã kỹ, bởi nghĩ đến việc hàng ngày Lưu Dung vẫn hay ngâm vịnh Kinh Thi, vì mới ngày hôm qua, ông còn nói với Văn Thừa rằng: Kinh Thi có phần Phong, phần Nhã, phần Tụng. Cho nên xin đối. Văn Thừa nói:
- Con xin đối thế này: Thi Kinh: Phong Nhã Tụng (Kinh Thi: Phong, Nhã, Tụng).
Vế đối vừa buột ra khỏi miệng, Lưu Dung đã đứng dậy, nói:
- Văn Thừa ơi là Văn Thừa. Anh thật là thông minh tuyệt đỉnh Tôi sẽ uống liền bốn cốc mừng anh.
Nói xong, liên tiếp rót bốn cốc rượu, uống cạn từng cốc một.
Khi ngồi xuống, ông nói với Văn Thừa êm như ru:
- Văn Thừa ơi, vế đối này của anh, chỉ cần chữa một chữ thôi, nó sẽ thành rất tuyệt vời, nên đối là: "Tứ Thi: phong, Nhã, Tụng". Bởi vì “nhã” lại chia thành "Đại Nhã" và “Tiểu Nhã"...
Tất cả mọi người nhìn Văn Thừa một cách đầy thán phục, khiến Văn Thừa đỏ cả mặt.
Tưởng Kỳ đứng lên, nói:
- Tôi xin có một bức hoành...
Mọi người liền thúc giục đọc ngay xem hay dở thế nào.
Tưởng Kỳ đọc:
- "Nguyệt bính dương không” (Bánh nguyệt – bánh Trưng thu - trên không).
Hớp rượu Lưu Dung còn đang ngậm trong miệng chưa kịp nuốt, đã phì hết cả ra ngoài. Kỷ Hà vội lấy khăn đưa lên. Lâm đại gia cũng vui, cười đến chảy nước mắt. Và tất cả mọi người đều vui vẻ, đùa cợt đến nổ trời.
Rượu vào lời ra, cân chuyện của mọi người lại chuyển sang những tin tức xã hội. Có người đã phê phán những tệ nạn trong triều…
Tưởng Kỳ đứng dậy nói:
- Tôi xin kể cho mọi người nghe, về một người, vào hồi còn trẻ...
Mọi người đều rất lấy làm lạ rằng: Tại sao hôm nay Tưởng Kỳ lại hăng tiết, bồng bột như thế, và rượu cũng uống một cách rất thoải mái...
Tưởng Kỳ bèn nói:
- Chuyện kể rằng, có một hôm, có một vị tướng quân, đem theo vệ binh, để đến một ngôi chùa thắp hương làm lễ, quân hầu đã chuẩn bị xa mã rất đầy đủ. Vị tướng quân đó khuệnh khoạng nghênh ngang ra khỏi phủ, bọn vệ binh rầm rập theo sát phía sau, khi vị tướng quân bước lên xe, tên vệ binh vội vã vén rèm. Vị tướng quân, cúi người để lên xe, bất ngờ phì ra một cái rắm thật kêu. Những người theo hầu bên xe, bất chợt đều phì cười. Nhưng rồi ngay lập tức câm luôn miệng lại, và toát hết mồ hôi, bởi không biết rồi đại họa sẽ giáng xuống lúc nào. Vị tướng quân nghe tiếng cười, xấu hổ đỏ bừng mặt, đỏ xong lại trắng bạc ra, rất bực bội nhưng không dám gắt gỏng. Giữa lúc đó có một tên vệ binh quỳ xuống nói:
- Tiểu nhân vô lễ đánh rắm, xin tướng quân đại nhân đại xá cho!
Những ngươi hầu bên xe, hết nhìn vị tướng quân, lại nhìn tên vệ binh, cứ nghĩ rằng mình đã hiểu lầm vị tướng quân của mình, nên đều cúi hết đầu xuống. Song vị tướng quân kia biết rất rõ rằng "cái đó" là của mình, mình đánh ra, nhưng tên vệ binh lại chủ động công nhận là của nó, làm cho mình đỡ bị ngượng đây và nghĩ bụng: "Thằng ôn con này rất thông minh đây". Và chẳng bao lâu sau, tên vệ binh kia đã được đề bạt, thăng cấp.
Mọi người nghe xong , đều cảm thấy là lạ. . .
Lúc đó Tưởng Kỳ đột ngột hỏi:
- Các vị có biết tên vệ binh ấy là ai không?
Nói xong, Tưởng Kỳ liền cười lên sằng sặc. Lưu Dung cứ nghĩ rằng Tưởng Kỳ kể chuyện về một người quen nào đó của anh ta, nên cũng chẳng chú ý bao nhiêu. Không ngờ Tưởng Kỳ đã nói:
- Cái tên vệ binh đó chính là đương triều Tế tướng Hòa Thân.
Lưu Dung nghe xong, bèn quát:
- Tưởng Kỳ, láo lếu!
Tưởng Kỳ nhấp một hớp rượu, rồi nói:
- Đúng như thế mà, chính A Thất nói với con.
Lưu Dung tức giận thực sự:
- Bậy bạ'
Mọi người liền bảo Tưởng Kỳ nhận tội, xin lỗi. Tưởng Kỳ biết rằng, xưa nay, Lưu Dung không bao giờ dung túng cho người dưới quyền mình bàn bạc lăng nhăng về công việc của triều chính, triều thần. Tưởng ấy biết mình đã phạm sai lầm, liền đứng dậy, nói:
- Thưa Lưu đại nhân, con đã phạm sai lầm, từ nay về sau con không dám nói như thế nữa.
Nói xong, lại quay mặt về phía mọi người làm lễ nói:
- Thưa quý vị thân hữu, các bạn đều biết Tưởng Kỳ tôi vốn là một con người thô lỗ, mong sao những lời nói của tôi hôm nay, không lọt ra ngoài.
Nói xong, đứng ngây cán tàn ra đó.
Lưu Dung thấy thái độ của Tưởng Kỳ thành khẩn, hơn nữa lại chuếnh choáng có chút hơi men, bèn nói:
- Từ nay về sau phải cẩn thận.
Tưởng Kỳ nói:
- Thưa vâng.
Lưu Dung quay ra nói với tất cả mọi người:
- Kể cả các ngươi nữa!
Tất cả mọi người đều gật đầu.
Lâm đại gia, vợ Lưu Dung, thấy không khí vui, có phần bị giảm sút, liền bẻ sang chuyện khác, và bầu không khí vui vẻ thân mật lại dần dần được khôi phục, và cuộc rượu cũng được bắt đầu trở lại...
Văn Thừa vốn từ lâu đã thương mến Kỷ Hà, nên cặp mắt hầu như chẳng lúc nào rời khỏi cô. Kỷ Hà cũng biết tấm lòng của Văn Thừa dành cho mình, nên cũng đưa mắt tỏ tình.
Rượu uống cũng đã nhiều, Kỷ Hà thấy khó mà chịu đụng nổi cặp mắt thèm khát của Văn Thừa, nên nhẹ nhàng đứng dậy, rời khỏi bàn tiệc, đi lấy thêm rượu. Văn Thừa cũng từ từ rời khỏi chỗ ngồi của mình, và thấy mọi người còn đang mải mê với những chén rượu ngon, chẳng chú ý gì đến mình, nên bỏ hẳn đó, chạy theo Kỷ Hà xuống sân sau.
Lại nói về việc Lâm dại gia, vợ Lưu Dung cùng ngồi uống rượu với mọi người, và cùng chuyện trò thân mật. Bất chợt lại trông thấy Văn Thừa đi xuống sân sau, nhưng mà cũng chẳng để ý gì. Lâm đại gia là một người vợ vô cùng hiền thục, tốt bụng. Bà thấy mọi người uống nhiều rượu, liền nghĩ rằng, mình phải đi lấy thêm rượu mới phải để tránh cho mọi người phải đòi hỏi. Nên quay người định sai Kỷ Hà đi lấy thêm rượu, nhìn lại, lại chẳng thấy Văn Thừa đâu, bất chợt bà lại nhớ tới việc thấy Văn thừa đi xuống sân sau, và đột nhiên bà đã hiểu được ra một điều gì đó. Bà ngồi đó suy nghĩ một mình: Biết đâu họ lại chẳng đang gặp gỡ nhau ở sân sau, tốt nhất là bây giờ ta cứ đi xuống đó, rồi nhân được ngày lành tháng tốt hôm nay, thúc đẩy cho xong hẳn chuyện này đi. Nếu không, Lưu Dung cứ suốt ngày bận bịu công việc ở bên ngoài, sợ rằng chẳng còn thì giờ đâu mà nghĩ tới chuyện này cho chúng. Bà vẫn cứ ngồi nguyên tại đó, nghĩ đi nghĩ lại mãi về một chuyện này, và cảm thấy như thế cũng là được, cho nên đứng dậy, quyết định đi xuống sân sau.
Văn Thừa theo Kỷ Hà ra sân sau. Kỷ Hà cũng biết rằng Văn Thừa đi theo mình, nên trống ngực đập thình thình, và mặt đỏ tưng bừng lên.
Đột nhiên cô nghe thấy Văn Thừa gọi:
- Kỷ Hà!
Cô không thể không dừng chân lại.
Cô nói trong sự luống cuống đến tột độ:
- Em đi lấy rượu, anh theo đến đây làm gì vậy?
Văn Thừa nói:
- Hôm nay trời đẹp trăng trong, anh thấy em xinh đẹp hơn ngày thường rất nhiều. Em xinh đẹp như cô Hằng Nga trong cung trăng vậy.
Kỷ Hà nói:
- Đừng có nói lăng nhăng, đi theo Tể tướng, học đòi được mấy câu thơ mà cũng ra bộ văn chương.
Văn Thừa nói:
- Kỷ Hà, nào em hãy quay mặt lại đây, cho anh đã nhìn ngắm em một chút nào.
Tim Kỷ Hà càng đập dồn dập hơn, đâu có chịu ngoảnh lại. Và nói:
- Ngày nào chả nhìn thấy, mà còn nhìn nhìn, ngắm ngắm cái gì nữa.
Văn Thừa cũng cố nén tình cảm căng thẳng, dồn dập của mình, nói:
- Hôm nay ngắm nhìn hoàn toàn khác với thường ngày ngắm nhìn đấy, hôm nay trăng trong, cảnh đẹp. Kỷ Hà, anh muốn hỏi em một việc, nhất định em phải trả lời anh đấy.
Kỷ Hà càng bối rối hơn, nói:
- Có gì mà phải trả lời với trả miếng. Cái gì mà phải trả lời. Cái gì mà không phải trả lời nào?
Văn Thừa tiến lên một bước:
- Kỷ Hà, em có... mến anh không?
Kỷ Hà đáp:
- Anh thật là ăn nói hồ đồ. Tôi sẽ bẩm với phu nhân, để rồi nói với ông trị cho anh một trận.
Văn Thừa nói:
- Ông với bà đều là người hiền lành, tốt bụng cả, chỉ cần hai đứa mình tốt đẹp với nhau thì ông bà cũng vui lòng thôi.
Kỷ Hà chẳng còn biết nói thêm gì nữa, chỉ nói:
- Để em đi lấy rượu!
Nói thế, nhưng trong lòng đâu có nghĩ tới rượu, cho nên chẳng bước đi được bước nào, mà lại quay người chạy lên sân trước. Nhưng Kỷ Hà vừa quay người thì Lâm đại gia lại bắt gặp. Xấu hổ quá, chỉ biết cúi đầu bỏ chạy. nhưng Lâm đại gia lại người rất rộng bụng, bà liền dang hai tay ra, ôm lấy Kỷ Hà, nói:
- Kỷ Hà, đi lấy rượu đã chứ!
Kỷ Hà đành lại phải quay người, đi lấy rượu. Văn thừa đúng trơ tại đó, trông như một thằng ngốc.
Đợi đến khi Kỷ Hà đã đi lấy rượu về. Lâm đại gia mới đi cùng Kỷ Hà trở về sân trước.
Bữa rượu uống tới tận đầu canh, mọi người mới giải tán ra về. Lưu Dung cũng đã cảm thấy mệt, bèn gọi Văn thừa và Tưởng Kỳ bảo họ cùng đi nghỉ. Văn Thừa và Tưởng Kỳ đều vâng lời ra về. Lúc ấy Lâm đại gia mới nói:
- Văn Thừa hãy nán lại, còn Tưởng Kỳ cứ đi về đi, ta có chuyện cần bàn với Văn Thừa.
Lưu Dung cũng chẳng biết đó là chuyện gì, bèn nói:
- Trời cũng đã khuya rồi, đi nghỉ cả đi thôi.
Lâm đại gia nói:
- Còn sớm chán. Nói dài, không hết chuyện, nói ngắn, chỉ một câu.
Lưu Dung lại càng mờ mịt chẳng hiểu ra sao. Lúc đó Lâm đại gia bảo Văn Thừa hãy tạm đi ra ngoài một lúc bèn đem chuyện gả Kỷ Hà cho Văn Thừa ra nói rất tường tận với Lưu Dung.
Việc này, Lưu Dung cũng đã sớm nghĩ tới rồi, làm sao có chuyện không đồng ý được. Nên ngay lập túc cả hai vợ chồng cho gọi cả Kỷ Hà lẫn Văn Thừa vào.
Lưu Dung nói trước:
- Văn Thừa, Kỷ Hà, hai con, đúng là nhất kiến chung tình cùng thương mến lẫn nhau, tình ý không phải là không có. Ta cũng đã có những quan sát của ta, nhưng lại chưa có dịp nào để nói. Hôm nay nhân ngày Trung thu tiết đẹp, gió tuệ thoáng thông, trăng trong trời sáng ta hỏi hai con, có đồng ý hay không đồng ý kết tóc xe tơ bách niên giai lão với nhau? Văn Thừa, anh nói trước đi!
Văn Thừa nói ngay:
- Thịnh tình, thịnh ý của đại nhân, con xin tuân mệnh.
Lưu Dung cưới hỏi nữa:
- Kỷ Hà ý con thế nào?
Mặt Kỷ Hà sớm đã đỏ tưng bừng, quay mặt nhìn đi.
Lâm đại gia nói:
- Kỷ Hà nói đi chứ!
Kỷ Hà cúi đầu nói:
Mọi việc con hoàn toàn xin nghe lời đại nhân sắp đặt chỉ bảo.
Lưu Dung nói:
- Chung thân đại sự, con phải nói rõ ý kiến của mình. Nếu không, từ là không đồng ý mất rồi.
Kỷ Hà chẳng còn cách nào khác, đành chỉ còn biết gật đầu.
Lưu Dung và Lâm đại gia vô cùng mùng rỡ cùng đưa mắt nhìn nhau.
Lưu Dung bèn nói:
- Thế là tốt. Bay đâu, mang lò hương lại đây.
Chỉ một lát sau, bọn a hoàn đã mang hương tới, đưa cho Văn Thừa và Kỷ Hà.
Lưu Dung nói:
Hôm nay là ngày hai con bách niên hợp hảo. Hai con hãy châm hương, thề nguyền với nhau đi. Nhìn vầng năng sáng mà bầy tỏ tấm lòng mình, và coi như việc trăm năm đã quyết định xong.
Văn Thừa châm hương, nhìn lên vầng trăng sáng mà thề:
- Tôi, Văn Thừa, xin nguyện kết tóc xe tơ với Kỷ Hà cô nương. Trước nay, tôi vẫn có lòng hâm mộ, một dạ yêu hương, đêm ngày ao ước. Nay được vợ chồng Tể tướng đứng ra làm chủ, xe duyên cho, tấm lòng trung thành được thổ lộ, Văn Thừa xin đượ cảm tạ ân đức của ông bà Tể tướng. Tôi xin thề từ vầng trăng sáng rằng: Uyên ương thành đôi, vĩnh viễn yêu thương nhau.
Lưu Dung liên tiếp gật gật đầu. Lâm đại gia cũng vô cùng cảm động.
Kỷ Hà châm hương, thề với vầng trăng sáng:
- Nay đội ơn Tể tướng cùng phu nhân đứng ra làm chủ, tác thành, Kỷ Hà này xin ghi nhớ suốt đời.
Thề xong, hai người cùng quay nó về phía Lưu Dung và Lâm đại gia cúi đầu rất thấp, bái lậy.
Lưu Dung và Lâm đại gia cùng dựng Văn Thừa và Kỷ Hà dậy.
Lưu Dung nói:
- Đợi ít hôm nữa, chọn được ngày lành sẽ cho các con thành thân.
Văn Thừa và Kỷ Hà lại cúi xuống bái lậy lần nữa, và cùng nói:
- Cảm ơn Tể tướng, cảm ơn phu nhân.
Lưu Dung và phu nhân sung sướng cười.

(1) Sau khi đã dịch sang hồi khác, thì anh bạn NH đến chơi. Tôi lại nói về cái khó trong việc dịch đôi câu đối ở hồi 21 này. Anh bảo: Cùng bàn, may ra... Cuối cùng sau khi cố ép chữ ép nghĩa. chúng tôi xin tạm dịch như sau và xin ghi vào đây: “Đốt đèn lên, lên gác sách, sách từng ngăn. Dịch thế tựa, tựa cây đồng, đồng thưởng nguyệt” (L.B).

[Cánh gà nướng]

Hồi Thứ Hai Mươi Hai

Thơ thẩn dông dài mà đổ Trạng
Tâm huyết đáy lòng, Lưu Dung liều can

Nay lại nói về từ khi khu nghỉ mát miền núi được xây dụng ở Nhiệt Hà cho tới nay, năm nào Hoàng đế cũng đến nghỉ mát ở đây. Rất nhiều vương công đại thần cũng thi nhau xây dựng phủ đệ ở Nhiệt Hà. Chỉ nói ngay ở chỗ Nghi Môn thứ hai thuộc phía Tây phố Lớn đã có một tòa lầu của Thường Vương phủ, ông Thường Vương này cũng là hoàng thân quốc thích. Thường Vương không con cái, nên nuôi một thằng cháu, tên gọi Thường Như ý. Năm đó Thường Như ý vừa tròn hai mươi tuổi. Thường Vương nuôi hy vọng rằng: Thằng cháu mình sẽ học văn, luyện võ để báo đáp quốc gia, cho nên thầy dạy văn, thầy dạy võ cứ hết người này lại đến người kia được mời tới. Nhưng Thường Như ý chẳng chịu học hành luyện tập gì hết, nên mười năm đèn sách chỉ lếu láo học được vài ba câu thơ phong tình, trích dẫn dăm ba câu tục tĩu, bởi tất cả thì giờ đều đổ vào việc hẹn hò với bọn bạn bè mèo hoang chó lạc, tụ ba uống rượu, rồi tán gái chim chuột hết. Thương Vương biết rằng mình khó có thể dạy dỗ được hắn, nhưng lại vì sĩ diện nên đã bỏ 1 vạn 8 nghìn lạng bạc chạy chọt mua được cho hắn một chân cử tử và ngay năm đó lại đúng vào dịp có khoa thi mùa thu ở kinh đô. Thường Như ý cũng muốn nhân dịp đó, đến kinh đô chơi bời một phen cho thỏa thích. Hắn nói với Thường Vương rằng hắn xin đi thi, Thường Vương cũng biết rằng hắn đi như thế chỉ là đi đú đởn chơi bời, nhưng như vậy nhà cửa lại được yên tĩnh ít bữa, nên ông đã cho hắn tiền, đem theo gia nhân lên kinh dự thi.
Ai ngờ, Thường Như ý lên kinh chưa đầy một tháng, mà đột nhiên có tin báo hỷ: Thường Như ý đã thi đậu Trạng nguyên. Thường Vương mới nghe đã cho rằng người báo tin chỉ là một tên lừa đảo, để lấy tiền thưởng cho nên một xu cũng không cho, mà còn sai người nhà tống cổ ra ngoài. Thế nhưng, trong mấy ngày liền, không những có những người liên tục tới báo hỷ, mà cả người của triều đinh cũng tới, và đem theo cả một tấm thiếp đại hồng, điều đó lại càng làm cho Thường Vương thêm mù mịt không hiểu đầu cuối ra sao.
Số là: sau khi Thường Như ý tới kinh kỳ, hắn đã đi chơi nhởn nhơ khắp các lầu Tần, quán Sở, sau đó, thì chè rượu, xem hát, cho đến đúng ngày vào thi, gia nhân mới đưa hắn vào trường thi. Chỉ một lát sau khi vào trường thi, các quan giám khảo đã phát đầu đề bài thi xuống, và yêu cầu thí sinh làm một bài văn bát cổ, với đề bài là: “Kế sách trị đời, nằm nơi đâu”.
Thường Như ý đâu có hiểu được thế nào văn bát cổ? Đến ngay cái đầu đề hắn cũng chẳng hiểu được nữa là, bởi có những chữ hắn còn chẳng đọc ra. Hắn thấy ba chữ cuối cùng là "nằm nơi đâu', rồi trong lúc lúng túng hắn chợt nghĩ ra một ý, hắn nghĩ tới những lúc chè chén hàng ngày trên chiếu lượn, vui cùng bạn bè, thường nói đùa rằng "ông say đâu phải say tại rượu, say tại nơi giữa núi sông". Đúng! Cứ trả lời họ rằng "nằm nơi giữa núi sông" là được chứ sao! Thế là hắn viết luôn câu đó xuống phía dưới đầu đề. Nhưng một tờ giấy to như thế, mà chỉ vẻn vẹn có mấy chữ ấy thì có vẻ ít quá, thế là thu hứng của hắn bốc lên, và tiếp đó hắn nghĩ tới việc làm một vài thơ giải thích mấy chữ “nằm nơi giữa núi sông” này. Bởi vì hắn sinh ra và lớn lên ở vùng Nhiệt Hà, nên đối với núi với sông ở Nhiệt Hà hắn rất thông thuộc, vì thế câu đầu tiên hắn viết:
Nhiệt Hà nhiều núi lạ
Câu thứ hai viết thế nào đây? Hắn lại nghĩ tới dưới nhân núi thường có những mạch nước nóng tuôn chảy thành suối. Thế là hắn tiếp tục viết:
Chân núi nước nóng tuôn
Cứ như thế hắn viết được luôn câu thứ ba và câu thứ tư:
Một vùng trời tinh tú
Nơi này sinh Thánh nhân
Hắn đem mấy câu thuận miệng tào lao này viết xuống dưới dòng: “nằm nơi giữa núi sông".
Hắn lập tức nộp quyển và cũng chẳng thèm để ý tin các thí sinh khác viết quyển ra làm sao. Hắn là người nộp quyển đầu tiên, và ra khỏi trường thi sớm nhất, rồi đi luôn một mạch tới lầu xanh ăn uống chơi bời.
Lại nói về, khi cuộc thi đã hoàn tất, các quan giám khảo xem qua các quyển một lượt, sau đó đưa cả đến chủ quan Chánh chủ khảo. Bạn có biết Chánh chủ khảo đại nhân năm đó là ai không? Đó chính là tên ngang ngược dối trên nạt dưới: Hòa Thân. Hòa Thân làm bộ ta đây ngồi trước một chiếc án lớn, trước hết là ra chỉ thị cho các quan Phó chủ khảo cùng các quan giám khảo, nói:
- Năm nay đức vạn tuế ra lệnh cho ta làm Chánh chủ khảo, cho nên ta nhất định phải tuyển chọn cho được những người có thực học chân tài, mới khỏi phụ lại ân điển của Thánh thượng.
Các quan giám khảo ai nấy đều biết Hòa Thân là một kẻ vô hạnh, thấy hắn lại khệnh khạng, tỏ vẻ ta đây, liền cố ý hỏi để bỉ hắn.
Một quan giám khảo hỏi:
- Xin Chánh chủ khảo đại nhân chỉ giáo không biết rằng trong văn chương năm nay, lấy nội dung gì làm tốí ưu?
Hòa Thân đâu rành chuyện thi cử! Hắn nghĩ thật lâu mà vẫn chẳng nghĩ ra nổi, rồi đột nhiên hắn thấy ở trung đường có treo một bức tranh sơn thủy, bèn nói:
- Hừ! Phải có núi, có sông... Hừ! Còn phải có cả người nữa.
Tất cả các quan giám khảo đều không nhịn được cười, nhưng lại chẳng ai dám cười thành tiếng, nên chỉ đành cúi đầu, ngậm miệng cười khùng khục trong cổ họng.
Hòa Thân thấy các quan chủ khảo đem hắn ra làm trò cười, trong lòng tức tối, quát lên:
- Cười cái gì? Cứ như thế mà làm Văn chương mà không có núi, có sông, có người, thì đừng có hòng mà đậu với đỗ.
Các quan giám khảo thấy Hòa Thân ngang ngược chuyên quvền như thế đều rất bục bội, nhưng không dám nói gì. Nên chỉ đành xem xét tra tìm cho ra bài văn thuộc loại hắn cần. Không ngờ tìm tòi mãi mà vẫn chẳng tìm ra được loại văn chương như thế. Có một vị giám khảo, cuối cùng đã tìm thấy trong đống quyển bị vút bỏ ngay từ đầu, bài thơ Đả Du (1) của Thường Như ý, rồi bằng hai tay trình lên.
- Hạ quan đã tìm khắp trong số các quyển thi, duy chỉ có bài thơ này là có núi, có sông, có người thôi.
Hòa Thân cầm quyển thi đó đọc. Hay! Thật đúng khẩu vị của hắn, liền nói rằng: Hay!
(1)Thơ Đả Du thường có nội dung và ngôn ngữ thông tục, hài hước, không nệ vần luật. Tương truyền do Trương Đả Du đời Đường đặt ra (N. D)
Một vị giám khảo cười cười hỏi:
- Ý Hòa đại nhân là cho anh cử tử này trúng tiến sĩ chứ?
Hòa Thân thấy trong lời nói đó của vị khảo quan có ý khinh mạn, trong lòng khó chịu, khịt khịt mũi, lắc đầu.
Lại có một quan giám khảo khác hỏi:
- Tôi xem nên cho anh cử tử này trúng đệ tam danh, làm Thám hoa vậy?
Một vị giám khảo bên cạnh đó, không nín nổi cười, nên uống một hớp trà để nén trận cười đó xuống, không ngờ nó lại bùng ra mạnh hơn vì nước trà lại chạy sang dưỡng khí quản, nên ”ục" một tiếng, rồi cả miếng nước bay tung ra ngoài. Các quan giám khảo khác vốn nín cười, nhưng nhân được cơ hội này, nên đều bật tất cả ra, và họ cười một cách vô cùng khoan khoái...
Hòa Thân biết rằng, tất cả các quan giám khảo đều là cười mình cả, trong lòng càng bực bội, khịt khịt mũi thật mạnh mấy cái, rồi lại tiếp tục lắc lắc đầu.
Lúc này có một quan giám khảo mặt đỏ, đứng dậy nói:
- Cứ theo như ý tứ của Hòa đại nhân, bài văn có núi, có sông có người thì duy chỉ có quyển này, cho nên theo tôi, nó có thể trúng đệ nhất danh, tức là Trạng nguyên đấy.
Thì ra, ba cái Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa là phải lên Thượng điện thí do đích thân Hoàng đế hỏi vấn đáp mới chọn ra, nhưng các quan giám khảo lại muốn đem quyển thi tồi nhất, kém nhất này nộp lên Hoàng thượng, để Hoàng thượng xem, chắc chắn Hòa Thân sẽ bị cách phạt nặng nề, mới giải tỏa được nỗi bực dọc, cáu kỉnh của các quan giám khảo, Hòa Thân đâu có hiểu được cái ý xỏ ngọt đó. Nhưng hắn cũng thấy rõ các quan giám hảo đang cười mũi hắn. Hắn nghĩ bụng: "Bọn bay khinh tao về thi cử chứ gì? Tao nói thế nào, thì sẽ là như thế”.
Nghĩ xong, hắn đập bàn đứng dậy nói:
- Được! Sẽ cho hắn trúng Trạng nguyên. Bay đâu! hãy tra xét quê hương bản quán của cử tử này!
Một lát sau đã được trình làng:
- Cháu ruột của Thường vương ở Nhiệt Hà, thuộc hàng hoàng thân quốc thích.
Hòa Thân vô cùng đắc ý nói:
- Xưa nay cái Trạng nguyên đều do người Giang Nam chiếm hết, nay người Mãn chúng ta cũng đã có Trạng Nguyên rồi. Ha! Ha! Ha...
Ngày mai đức vạn tuế sẽ cho điện thí, báo cho hắn biết, ngày mai vào thượng điện.
Ngày hôm sau, Hoàng đế Càn Long đích thân xem quyển tại điện Bảo Hòa. Hòa Thân trước hết sai người chép sạch lại quyển thi của Thường Như ý một lần, rồi mới đem trình đức vạn tuế, đồng thời nói rõ đây là hậu duệ của hoàng thân Thường Vương. Càn Long vừa nghe thấy một người hậu sinh của Hoàng tộc trúng Trạng Nguyên thì trong lòng đã rất lấy làm hoan hỉ. Càn Long cầm quyển thi lên đọc. Đầu đề là: "Kế sách trị đời nằm nơi đâu?". Đáp là: "Nằm nơi giữa núi sông". Vua Càn Long khen ngay:
- Tuy văn chương cụt ngủn, nhung đạo lý nằm trong đó lại vô cùng sâu sắc.
Rồi lại xem đến bài thơ Đả Du cơ dưới:
Nhiệt Hà nhiều núi lạ.
Càn Long lại nhớ tới núi non được gọi là "Thập đại danh thắng" ở Nhiệt Hà, bèn gật gật đầu.
Chân núi nước nóng tuôn,
Đó là nhũng suối nước nóng mà ngay từ bé Càn Long đã rất quen thuộc, nên lại khen:
- Khá!
Một vùng trời linh tú
Nơi này sinh Thánh nhân
“Thánh nhân" ở đấy chẳng phải nói về trẫm thì còn nói về ai nữa?
Xem xong, long nhan tươi rói. Bất chợt vua Càn Long thấy bài thơ còn chưa có tên, liền cầm lấy bút son viết lên trên bài thơ bốn chữ:
Văn minh phúc địa
Sau đó cho gọi Thường Như ý lên điện thí.
Cuộc thi vấn đáp này mới thực là lòi mặt chuột. Trong bụng Thường Như ý ngoài thịt rượu ra thì chẳng còn có gì cả nên Càn Long hỏi câu nào, hắn đều chẳng hiểu gì hết. Đến lúc này Càn Long mới biết là mình đã bị mắc hợm. Nhưng xưa nay Hoàng đế chưa từng biết nhận sai lầm bao giờ. Nên trước mặt quần thần, Càn Long vẫn giữ nguyên nét mặt nghiêm trang như thường lệ, để không cho ai nhìn thấy sai sót của mình, rồi cầm bút viết bốn chữ “văn minh phúc địa” thành chữ đại tự trên giấy vuông to, và giáng chỉ cho khắc trên vách đá của lầu Khôi Tinh ở Nhiệt Hà, rồi lại phong cho Thường Như ý hàm Ngũ phẩm, chờ ngày bổ dụng, chờ có nghĩa là không bao giờ dùng tới, nhưng hắn được hưởng bổng lộc của hàng Ngũ phẩm là xong.
Lại nói về việc, kể từ khi Nhiệt Hà có tên trong sử sách tới nay, chưa bao giờ có được một ông Trạng nguyên, nên toàn thành treo đèn kết hoa, rồi mời những người thợ khắc đã nổi tiếng, khắc bốn chữ ngự bút của chính tay Hoàng đế viết cho: "Văn minh phúc địa" trên lưng chừng vách núi lầu Khôi Tinh, rồi lại bỏ tiền ra trùng tu lầu Khôi Tinh ấy. Nhưng ngay trong đêm vừa hoàn công việc khắc đá, trời bỗng đột ngột khởi trận phong ba sấm sét. Ngày hôm sau, mọi người chạy ra xem thì thấy tả ngôi lầu Khôi Tinh cùng phòng ốc của nó đã biến mất sạch. Nhũng người hiếu kỳ lần tới tận nơi xem xét, thì thấy nửa trên lầu Khôi Tinh đã bị xét đánh tan tành, nát vụn. Những người già lão nói: Vì vị Khôi Tinh này mù mắt, đã chọn lầm Trạng nguyên, nên bị Trời trừng trị.
Việc ấy đã thành chuyện xôn xao, ầm ĩ khắp thành.
Lại nói về việc Lưu Dung khỉ nghe được chuyện ấy, trong lòng cũng vô cùng buồn bã. Nghĩ bụng: “Vua Càn Long nếu cứ để Hòa Thân lộng hành, chuyên quyền mãi như thế, rồi chẳng mấy lúc mà trở thành kẻ đầu têu!”
Nhưng lại nghĩ tiếp rằng:
“Nếu trực tiếp can gián Càn Long, chắc chắn Càn Long cũng chẳng nghe nào".
Cho nên suốt ngày u uất, rầu rĩ.
Vào buổi chầu sáng hôm đó, Hoàng đế có chỉ:
“Ngày mai Hoàng đế sẽ ngự giá đi săn kỳ mùa thu trong từng Mộc Lan ở Thừa Đức. Hòa Thân tùy giá, Lưu Dung ở nhà coi giữ kinh thành. Khâm thử".
Tuyên chỉ xong. Tất cả các đại thần đều lui về. Lúc đó Lưu Dung nhìn thấy Cửu Vương ái Tân Giác La Vĩnh Nghi đang đi tới, Lưu Dung liền dừng chân, nán lại chờ.
Nói đến Cửu Vương Vĩnh Nghi cần phải nói ngay rằng: ông là chú họ xa của Càn long, nhưng về tuổi tác mà nói, ông chỉ hơn Càn Long có ba tuổi, ông thuộc chi phái Doãn Trinh, võ nghệ cực giỏi, ông đã đánh nhiều trận to nhỏ ở Kim Xuyên, theo tiên đế Khang Hy, đều có những công trạng hiển hách. Nhưng kể từ khi Càn Long kế vị tới nay, đối xử với chi phái này lại vô cùng giữ kẽ, khách khí. Nay thấy Hoàng thượng lại đi săn ở rừng Mộc Lan theo quy định của các triều vua trước. Nhưng ông đã nhận ra rằng, thời gian đức vạn tuế đi nghỉ mát ở vùng nghỉ sơn trang càng ngày càng dài hơn...
Lưu Dung hỏi:
- Ngài thấy phải thế nào?
Cửu vương lắc đầu như một chiếc trống bổi:
- Ông còn không biết sao, chính là do ở...
Lưu Dung biết rằng đó là do Hương Phi, nhưng lại sợ Cửu Vương quá lời, mà gọi là "cái con mẹ Hương Phi", rồi bị một tên Thái giám nào đó, hoặc một vị đại thần nào đó nghe thấy, thì thật là rầy rà to, nên vội vã cắt ngang nói:
- Tôi rõ rồi, tôi rõ rồi.
Cửu Vương cũng vội nói:
- Lưu đại nhân, ông là người túc trí đa mưu, ông phải nghĩ ra một cách nào đấy để khuyên can Hoàng thượng chứ. Hơn thế, lại còn cái chuyện chọn Trạng nguyên năm nay thật đúng là mất mặt cả hai chúng mình.
Lưu Dung trầm ngâm, không nói gì.
Đột nhiên, Lưu Dung trông thấy Hòa Thân đang bậm bách đi về phía này, ông bèn bẻ ngay sang chuyện khác, nói:
- Thưa Cửu Vương, nghe nói trong nhà ngài có cái món: “đậu phụ ba mươi lạng", nổi tiếng khắp 9 quận thành phải không ạ?
Cửu Vương cũng rất nhanh trí, biết rằng có người đang đi tới, nên chuyện nói thẳng là không tiện nói, nghĩ rằng chắc là Hòa Thân, và đúng là Hòa Thân thật, bèn nói:
- Nếu không có việc gì bận, tối mai xin mời ngài tới tệ xá tôi sẽ mời ngài nếm thử, món đậu phụ ba mươi lạng, ngài thấy thế nào?
Lưu Dung đâu có thể từ chối lời mời ấy được, nên nói: vậy thì xin được làm phiền, và tối mai gặp lại.
Nói xong, Lưu Dung quay người đi luôn, vừa lúc đó Hòa Thân cũng đi tới cạnh hai người. Cửu Vương thấy Lưu Dung đã đi, cũng quay người đi nốt. Cuối cùng chỉ còn lại mỗi một mình Hòa Thân lẻ loi đơn độc đứng trơ ra đó, miệng phồng phồng tẹt tẹt, không biết làm gì.
Buổi tối Lưu Dung ngồi đọc thơ ở sân. Lâm đại gia cũng ngồi cạnh đó thêu thùa, Kỷ Hà cũng liên tục làm công kia việc nọ không ngơi tay. Văn Thừa lấy một cái ghế ngồi bên dưới Lưu Dung, nghe Lưu Dung ngâm thơ.
Tưởng Kỳ cầm một miếng vải lau lau con dao đeo lưng của mình.
Họ nghe Lưu Dung đọc:
Chữ "ngân" năn nỉ, chữ "tâm" sang
Anh hùng mạt lộ có bền gan?
Ta đến, bốn bề hoang vắng cả.
Muốn hái thiên hoa lập lễ đàn
Văn Thừa lắng nghe mà như hiểu như không, thỉnh thoảng lại còn gật đầu, tỏ ý tán thưởng.
Lưu Dung lại đọc:
Nhớ nguyệt thương mây luống uổng công
Có vạn kim đâm tận đáy lòng,
Những muốn vén mây xin chày ngọc
Còn chờ thánh giá, lắc chuông vàng
Đọc đến đây, Lưu Dung bất chợt dừng lại, rồi lại đọc thầm một lần nữa. Ông đắm chìm vào trong sự trầm tư.
Một lúc thật lâu sau, Lưu Dung bất chợt hỏi:
- Văn Thừa này, ngày mai lúc nào đến nhà Cửu Vuơng?
- Ngày mai, khi nào chuẩn bị xong xuôi, Cửu Vương sẽ cho người tới mời.
Lưu Dung lại trầm ngâm một lát, rồi nói một mình:
- Cần gì phải đợi mời nữa nhỉ!
Buổi chiều ngày hôm sau, khi mặt trời vừa xế về Tây, người gác cửa đã vào báo, Cửu Vương sai người tới mời Lưu Dung. Lưu Dung bèn lên một chiếc kiệu nhỏ mang theo Văn Thừa và Tưởng Kỳ, cùng đi.
Đến Cửu Vương phủ, kiệu đỗ lại. Tưởng Kỳ vén rèm kiệu, Lưu Dung mới đi được mấy bước, đã nhìn thấy Cửu Vương đứng đón sẵn trên bậc thềm cao. Lưu Dung vội vã bước nhanh mấy bước, đến trước mặt Cửu Vương Vĩnh Nghi, cúi thật thấp, vái một vái, rồi nói:
- Phải để Cửu Vương ra tận ngoài cửa chờ đón thế này, Lưu Dung tôi thực không dám!
Cửu Vương Vĩnh Nghi nói oang oang:
- Khách khí cái gì vậy. Tôi đợi ông lâu lắm rồi đấy.
Hai người sánh vai nhau đi vào trong Vương phủ.
Hai người tự cởi áo ngoài ngồi vào bàn, và chỉ có hai mái đầu xanh bạc uống trà, uống rượu với nhau dưới hiên nhà.
Cửu Vương nói:
- Tôi chuẩn bị vò rượu gì để khoản đãi ông, ông thử đoán xem?
Lưu Dung cười hà hà nói:
- Nhất định phải là rượu quý lâu năm của Vương phủ rồi . . .
Vĩnh Nghi mạnh mẽ lắc đầu nói:
- Không! Không phải!
Lưu Dung lại nói.
- Thế chắc phải là mỹ tửu trong cung, do Thánh thượng ban cho.
Cửu Vương Vĩnh Nghi lại mạnh mẽ lắc đầu nói:
- Lại sai rồi! Lại sai rồi!
Lưu Dung nói:
- Lưu Dung này xin chịu.
- Tôi nói ông biết nhé, đây là rượu cao lương thượng hảo hạng, mà tôi sai người mang từ Cát Lâm về. Gọi là “Cao lương hồng”. Ông nếm thử xem, ông Lưu Dung của tôi.
Lưu Dung nhấp một chút, ngẫm nghĩ, thưởng thức, rồi nói:
- Hảo tửu, hảo tửu, thơm, êm, đậm...
Cửu Vương nghe vậy thấy trong lòng vui như nở hoa:
- Cái thứ rượu ngang ở nhà quê này, xin chớ có coi thường nó . . .
Nói xong, hai người bắt đầu chén nọ cốc kia, uống tràn.
Sau ba tuần rượu, với đủ năm mùi đồ nhắm… xem ra Cửu Vương cũng đã hơi quá chén rồi, mặt đã đỏ tung bừng, và miệng cũng đã ríu lại. Lưu Dung biết rằng Cửu Vương mời tới đây, chính là để bàn việc triều chính, nhưng ông vẫn không gấp gáp bước vào chuyện chính, vì thế, Lưu Dung tự chuyển chuyện sang việc khác:
- Thưa Cửu Vương, cái món "đậu phụ ba mươi lạng" của ngài đâu? Tôi đến đây chính là vì cái món đó đấy...
Câu nói này, ông cất cao giọng, nói to hơn, cốt để cho kẻ hầu ngươi hạ đều nghe thấy.
Cửu Vương tập túc gọi:
- Mang đậu phụ lên!
Một người đầu bếp, bưng ngay lên một bát đậu phụ giống y như vẫn thấy, xem ra quá đỗi bình thường. Nhưng khi Lưu Dung đưa đũa ra gắp, miếng đậu phụ hai lớp trong ngoài, vừa bùi lại vừa ngậy, hình như không có gì là thể so sánh nổi với sự thơm ngon tươi mát của nó nên cứ gật gù liên tiếp. Chỉ một lát sau, cả một bát đậu phụ, đã bị Lưu Dung ăn sạch. Cửu vương thấy bát đậu phụ đã hết nhẵn, không nén nổi niềm vui nên đã bật cười rất sảng khoái. Lưu Dung hỏi:
- Thưa Cửu Vương, tại sao lại gọi là "đậu phụ ba mươi lạng”?
Cửu Vương Vĩnh Nghi liền nói:
- Nếu ông chưa biết, tôi xin nói ông nghe:
Khi ông nội tôi đảm nhận chức Đô thống ở Thừa Đức, ông có một người đầu bếp rất nổi tiếng tên gọi là Đỗ Cương. Khi đó ông này hơn năm mươi tuổi, ngay từ nhỏ đã đi theo thầy, học nấu bếp, ông lại là người thông minh, hiếu học, nên chẳng bao lâu sau, các món như xào, hấp, rán, nấu, quay, nướng, ninh đều rất tinh thông, hơn hẳn mọi người. Vẫn với thứ nguyên liệu đó, mà qua tay ông, món ăn sẽ hoàn toàn khác với những người đầu bếp khác, không những màu sắc ngon mắt, mà mùi vị, thì khỏi phải nói. Thực khách chỉ cần nếm một miếng, cứ gọi là suốt đời không quên nổi, chính vì nghề nghiệp giỏi như vậy, nên được ông nội tôi rất quí trọng.
Có một năm vào mùa hè, có một vị đại quan viên từ kinh thành tới Thừa Đúc duyệt binh. Ông nội tôi, đã đặt tiệc mời, gọi là chén rượu tẩy trần thết đãi vị đại quan viên kia, và cũng là để cho vị đại quan viên ở trong kinh kia thưởng thức nhũng món mỹ vị của dân tộc Mãn, ông nội tôi đã cho mời bốn mươi người đầu bếp nổi tiếng nhất ở Thừa Đức, và ra lệnh cho mỗi người đầu bếp phải làm một món ăn ngon nhất của mình. Ông nội tôi gọi Đỗ Cương tới và bảo:
- Hôm nay anh cũng không được ngoại lệ, phải làm một món ăn thật ngon, cho khách thưởng thức.
Đỗ Cương gật đầu xin vâng.
Đỗ Cương vừa đi xuống bếp vừa nghĩ, vị đại quan viên này chắc chắn là đã ăn đủ các món sơn hào hải vị rồi, và những đầu bếp danh tiếng bên cạnh ông ta chắc hẳn cũng không thiếu, mỗi người trong bọn họ, có tài tuyệt chiêu gì mình đâu có biết được, song tất cả các món ăn ngon đều đã được ghi chép đầy đủ trong các sách dạy nấu bếp kia rồi. Vậy ta phải làm món gì đây? Nghĩ đi nghĩ lại, ông dứt khoát không làm món ăn bằng các loài chim bẫy thú chạy, và cũng không chọn nhũng món ăn quý giá đắt tiền, mình sẽ làm một món ăn bằng thứ đậu phụ bình thường, để ông ta nếm thử xem sao. Đỗ Cương về bếp, lấy mấy bìa đậu phụ ra, và để hết tâm trí vào việc chế biến nó.
Sau khi bữa tiệc bắt đầu, từng món, từng món được bưng lên, vị đại quan viên kia lần lượt thưởng thức tùng món một. Cuối cùng, ông ta thấy bưng lên một bát đậu phụ nóng hổi, còn đang bốc hơi nghi ngút, nhưng ông ta đảm thấy bình thường quá mức. Khi ông cúi đầu xuống xem xét, ông ta thấy quả thực món đậu phụ này không giống món đậu phụ bình thường, món đậu phụ tươi trắng nõn nà, bên trong lại có nhũng khe ổ nho nhỏ, trông sống như đậu phụ đông. Ông ta đưa đũa ra, gắp một miếng đưa vào miệng nếm thử, ông ta vô cùng kinh ngạc. Miếng đậu phụ không những béo bùi thơm mát, mà lại có vị riêng, mà vị của nó còn ngon hơn cả vị thịt thiên nga. Ông ta ăn liền mấy miếng nữa, rồi không ngớt lời khen, hỏi ông nội tôi rằng, cái món này là do người đầu bếp nào chế biến? Ông nội tôi nói: đó là Đỗ Cương, đầu bếp của tệ xá...
Vị đại quan viên kia, vui vẻ gọi ngay người tuỳ tùng, nói: "Hãy thưởng cho người đầu bếp này ba mươi lạng bạc". Không ai có thể ngờ rằng Đỗ Cương chỉ với mấy miếng đậu, mà lại có thể chế biến ra được một món ăn ngon đến thế, và đã được thưởng tới ba mươi lạng bạc.
Chuyện này lan ra. Mọi người bèn gọi luôn món đó là: “Món đậu phụ ba mươi lạng".
Lưu Dung nghe xong, gật đầu lia lịa.
Cửu Vương Vĩnh Nghi tiếp tục nói:
- Người đầu bếp hiện nay, tên là Đỗ Nghĩa, và chính là con trai của Đỗ Cương.
Lưu Dung nghe xong, chợt như hiểu ra được một điều.
Ông bèn gọi
- Văn Thừa!
Văn Thừa vẫn đứng hầu ở bên dưới, nghe tiếng Lưu Dung gọi bèn lên tiếng thưa:
- Dạ có!
Lưu Dung nói:
- Gói ba mươi lạng bạc, đem biếu Đỗ Nghĩa.
Cửu Vương nghe nói vậy vội cản:
- Sao lại thế. Sao lại thế.
Lưu Dung nói:
Món quà nhỏ, món quà nhỏ.
Cửu vương vui mừng, như hoa càng nở thêm trong bụng nói vội:
- Gọi Đỗ Nghĩa lên cảm ơn Lưu đại nhân khen thưởng.
Một lát sau Đỗ Nghĩa xách túi bạc, bước vào, vừa vào khỏi cửa đã nói:
- Cảm tạ Luu đại nhân đã khen thưởng.
Lưu Dung cười nói:
- Thôi khỏi phải ơn huệ, hãy hầu hạ cho tốt trong vương phủ nhà anh.
Đỗ Nghĩa thưa vâng, rồi lui xuống.
Cửu Vương rất vui, gật đầu tán thưởng.
Hai người còn nói thêm chuyện trời chuyện đất một lúc nữa.
Rồi Cửu Vương đột ngột nói:
- Lưu Dung ơi, tôi với ông nói chuyện đúng đắn thôi. Cái tên Hòa Thân càng ngày càng chẳng ra làm sao hết. Cái năm kia hắn đã ngang nhiên chiếm đoạt cung nữ trong cung, ông có biết chuyện đó không?
Lưu Dung nghe xong, lặng đi, nói:
- Tôi đâu có biết.
Cửu Vương nói: Tôi tính rằng, chắc là ông không biết. Mà chẳng phải nói ông, ngay đến cả Hoàng thượng đâu cũng có biết gì!
Sau đó, Cửu Vương đem chuyện Hòa Thân chiếm đoạt cung nữ Tuyết Hương và Chu Liên về nhà gian dâm mà ông đã nghe được, nói lại cho Lưu Dung nghe.
Lưu Dung không tin nói:
- Làm sao nghe biết?
Cửu Vương nói:
- Thượng Nghĩa trưởng ban cảnh vệ của tôi nói vậy. Ông cứ tin đi, không sai được đâu. Tôi cũng đã tùng dò hỏi. Việc Tuyết xương và Chu Liên xuất cung là điều chính xác tới ngàn vạn lần.
Lưu Dung trầm tư suy nghĩ một lát rồi nói:
- Đây là chuyện riêng trong nhà của hoàng thượng, cứ coi là chuyện có thật đi, nhưng nếu nói vung ra, thì mặt nhà vua cũng chẳng ra thế nào. Hơn nữa nếu nói năng không cẩn thận, nhà vua sẽ hỏi tội chúng ta đấy.
Cửu Vương nói:
- Ông nói chí lý. Nhưng triều đình mà cứ để cho Hòa Thân tiếp tục lộng hành như thế, thì mất nước là cái chắc.
Lưu Dung nghe tới hay chữ "mất nước", vội vàng ngăn ngay lại. Cửu Vương cũng cảm thấy đã lỡ lời. Liền nói:
- Đắc tội đắc tội!
Lưu Dung nói một cách nghiêm trang:
- Thưa Cửu Vương, việc Hòa Thân chiếm đoạt cung nữ, dù thật dù giả thế nào cũng chớ có truy cứu làm gì. Giả dụ nó là thực, thì việc trị tội Hòa Thân cũng chỉ là việc nhỏ mà làm sao bảo toàn được danh dự của hậu cung mới là việc lớn.
Cửu vương luôn luôn công nhận là phải.
Lưu Dung tiếp tục nói:
- Tôi nghe nói, thân thích của Hòa Thân ở Sơn Đông, cũng làm những chuyện không ra làm sao trong vùng đất ấy, cho nên tốt nhất là làm sao đưa Hoàng thượng đi Sơn Đông vi hành một chuyến, chắc sẽ dần dần nhận ra bộ mặt thật của Hòa Thân.
Cửu Vương Vĩnh Nghi hỏi thêm:
- Làm sao để vạn tuế chịu đi?
Lưu Dung đáp:
- Tôi có một kế.
Cửu Vương vội nghênh tai lên:
- Nói đi!
Lụn Dung hỏi lại:
- Có phải là năm kia đã xây chùa cho Hương Phi ở thừa Đức không?
Cửu Vương đáp:
- Đúng vậy.
Sau đó Lưu Dung đem hết cả mưu kế của mình nói ra, đồng thời còn nói cả việc cần làm, cần làm như thế nào. Cửu Vương không giấu nỗi niềm vui nên luôn vỗ tay và reo lên:
- Lưu Dung ơi là Lưu Dung. Bây giờ tôi mới biết được sự lợi hại của cái ông Lưu Gù đấy.
Nói xong, hai người cùng cả cười.
Cửu Vương còn hứa một cách đanh thép rằng:
- Yên tâm đi, nhỡ có xảy ra việc gì đã có tôi bảo đảm.
Lưu Dung nói:
- Cảm ơn Cửu Vương.
Hơn một tháng sau, Càn Long mới đưa Hương Phi từ Nhiệt Hà hồi loan. Lần này, vua Càn Long được thêm Hòa Thân nịnh bợ, cung phụng nên chơi bời thật thỏa mãn, sung sướng hết mình. Sáng lên thiết triều, tinh thần Càn Long rất phấn chấn, mặt rồng tươi rói, ngời ngợi.
Càn Long bắt đầu nói:
- Chư vị ái khanh, ai có sớ thì tâu trình.
Lưu Dung và Cửu Vương thoáng nhìn nhau, Cửu Vương nhay nháy mắt, có ý thúc giục Lưu Dung tâu lên.
Lưu Dung nói:
- Khai bẩm đức vạn tuế, thần có lần, mặc thường dân, đi xem xét dân tình, được biết, có người ăn trộm đồ vật trong lăng mộ đời Minh, vậy người này đáng tội gì?
Càn Long chợt nghe đã đập “chát” xuống long án, nói:
- Quả thật là to gan, theo luật, đáng chém.
Lưu Dung lại hỏi tiếp:
- Người dung túng cho kẻ trộm cắp kia, thì khép vào tội gì?
Vua Càn Long nghiêm khắc đáp:
- Người dung túng kẻ có tội, phải xung quân, đầy đi xa.
Lưu Dung nghe xong, lại nói:
- Vậy thần xin tâu trình mọi việc cho thật rõ ràng.
Vua Càn Long nói tiếp vào:
- Cứ tâu trình cho minh bạch, trẫm nghe.
Lưu Dung vuốt ve chỉnh đốn lại áo quần, rất điềm tĩnh, thư thả nói:
- Sự việc xảy ra vào năm Càn Long thứ hai mươi bốn. Năm đó Thánh thượng cần xây dựng một ngôi chùa ở Thừa Đức cho Hương Phi mới được tuyển vào cung. Xin được hỏi: Việc này có không?
Vua Càn Long, nghe xong, hơi lặng đi một lát, rồi nói:
- Có!
- Sau khi chùa Hương Phi đã xây dụng xong. Nhưng tìm mãi không ra loại gỗ nam mộc chỉ vàng để làm bàn thờ, khiến tất cả cung đình, từ trên xuống dưới đều rất buồn phiền. Thưa Hoàng thượng việc đó có không?
Càn Long chỉ ừ khẽ một tiếng, rồi trong bụng bắt đầu phân vân nghi ngờ.
- Quan viên phụ trách đốc thúc xây dựng chùa Hương Phi không có biện pháp nào để thực hiện việc này, nên đã bị Thánh thượng quở mắng một trận. Thánh chỉ viết lời vàng ngọc của đức vạn tuế rằng: "Đồ bỏ, cả lũ đồ bỏ. Lẽ nào trong Đại Thanh quốc, rộng lớn của ta, lại không làm ra được một mảnh gỗ đóng bàn thờ sao. Các người hãy đi tìm cho ra. Bằng cách thức nào, trẫm cũng cho phép các người được tùy tiện". Xin hỏi: Những điều đó có thật không?
Lưu Dung không kịp để Càn Long trả lời, đã nói tiếp:
- Loại gỗ nam mộc chỉ vàng này chỉ ở trong núi sâu của tỉnh Vân Nam mới có. Đi về một lượt, rồi lại còn phải vận chuyển, ít nhất cũng phải mất một năm. Nguyên chỉ một việc đức vạn tuế sai thần đi lấy bản vẽ ở chỗ Y Lê, thì thời gian cho quan đốc thúc xây dựng đi tìm gỗ tham mộc chỉ vàng mà lại chỉ có mấy ngày. Khiến cho quan đốc thúc không xoay xở được, nên đành phải nghĩ tới gỗ nam mộc chỉ vàng nằm trong lăng nhà Minh. Và chính trong lúc đó, trong Thánh chỉ của đức vạn tuế lại nói rõ: "Các người hãy đi tìm cho ra. Bằng cách thức nào, trẫm cũng cho phép các người được tùy tiện.” Nay xin nói về Sùng Trung Hoàng đế đời vua cuối cùng của triều đại nhà Minh...
Lưu Dung hắng lại giọng, còn bách quan lại im lặng như tờ, Hòa Thân thì luống cuống lúc nhìn trộm đức vạn tuế, lúc nhìn trộm Lưu Dung. Bởi cái việc nào lăng mộ hoàng đế Sùng Trinh ăn cắp gỗ nam mộc chỉ vàng chính là mưu mô của lão, và chính lão bày đặt xúi giục quan đốc thúc xây dựng. Bởi quan đốc thúc xây dụng đã từng đi tìm Hòa Thân, nói đến việc không có gỗ nam mộc chỉ vàng.
Chính Hòa Thân đã nói:
- Trong lăng mộ triều Minh chẳng có là gì đấy?
Quan đốc thúc nói:
- Nhưng ai dám lấy dùng?
Hòa Thân đáp:
- Nhưng dùng thì ai biết? Hơn nữa lại dùng vào việc xây dựng chùa Hương Phi của đức vạn tuế, nên dù có biết, cũng chẳng trách móc ông được.
Việc này Lưu Dung đâu biết được? Còn vua Càn Long thì dứt khoát là không biết rồi. Vậy mà tại sao Lưu Dung lại biết và đem nói toang ra ở đây, chắc chắn rằng nhà vua sẽ hỏi tội rồi...
Nghĩ tới đó, Hòa Thân sợ đến đổ mồ hôi hột, "lộp bộp, lộp bộp" rơi xuống đất.
Tất cả văn võ bá quan trong triều, chỉ có mỗi một mình Cửu Vương Vĩnh Nghi là lim dim cặp mắt, giống chư người nghe kịch hát, rất thú vị. Ông đã nghĩ kỹ rồi, nếu như Hoàng thượng luận tội Lưu Dung, ông sẽ đúng ra xin bảo lãnh. Nghĩ tới đó, quyết tâm của ông càng được củng cố hơn. Ông tiếp tục nghe Lưu Dung nói:
- Sùng Trinh hoàng đế là đời vua cuối cùng của triều đại nhà Minh, quên ơn đất nước, nhưng không phải là một hôn quân. Khi đứng bên bờ vực của sự mất nước Sùng Trinh đã từng viết huyết thư, để tự trách cứ mình. Thư viết: "Trẫm để mất thiên hạ, là do văn quan bất hợp tâm, võ quan bất dụng mệnh, nên mới dẫn tới nông nỗi này. Văn võ có thể giết, bách tính không thể giết được”...
Rồi lại viết: "Trẫm chết mà chẳng còn mặt mũi nào để đi gặp Tổ tông dưới cửu tuyền, hãy lột vương miện của trẫm đi, lấy tóc che mặt, cứ để cho quân giặc băm vằm xác trẫm thành trăm nghìn mảnh, nhưng đừng làm tổn thương tới muôn dân".
Quân giặc nói tới ở đây tức là Lý Tự Thành. Kể từ khi quốc triều ta được xây dụng tới nay, ân đức sâu dày, tràn lan bốn biển. Đánh đuổi được giặc dữ Lý Tự Thành, đem trả lại cho trăm họ an ninh hạnh thái, dựng lại cán cân xã tắc. Đồng thời, trong mười hai lăng mộ đời Minh, cho xây thêm một lăng mộ nữa, để hậu táng Hoàng đế Sùng Trinh, gọi là Tư Lăng. Lăng này được xây dụng, chỉ vì một chiếc bàn thờ, đã dám đương nhiên khai quật một lăng mộ do chính triều ta xây dựng để ăn cắp gỗ nam mộc chỉ vàng. Kính thưa đức vạn tuế, xin Ngài nói cho biết, tội này là của ai đây?
Vua Càn Long nghe bài tấu miệng, gọn gàng, mạch lạc, đâu ra đấy, chỉ còn biết câm mồm tắc họng. Các quan văn võ đầy triều đều toát mồ hôi sợ thay cho Lưu Dung.
Rất lâu, rất lâu sau, vua Càn Long mới từ từ phán ra được một câu:
- Tội ở mình trẫm, không phải tội của bách quan.
Hòa Thân nghe vậy, thấy tình thế nguy ngập, vội nói:
- Lời nói của đức vạn tuế vẫn là lời nói của cả đất nước, lời nói đó là luật pháp, miệng vàng lời ngọc, đó là cái lý của mọi lý lẽ.
Vua Càn Long nghe xong, thư thả đáp:
- Vương tôn phạm lỗi, tội cũng như dân!
Ngay lập túc Lưu Dung cất cao giọng, tạ ơn:
- Hoàng thượng của chúng ta vạn tuế, vạn tuế, vạn vạn tuế!
Cửu Vương cũng vui mừng ra mặt. Nghĩ bụng:
“Ông Hoàng thượng này vẫn còn chưa đến nỗi hồ đồ!"
Càn Long hỏi:
- Lưu ái khanh, ngươi định xử trẫm ra sao đây?
Lưu Dung đáp:
- Vừa rồi đức vạn tuế đã nói rõ: “Người dung túng kẻ có tội, phải xung quân, đầy đi xa!"
Nói xong, Lưu Dung rút từ trong ngực áo ra một sợi dây truyền, hai tay nâng lên. . .
Vua Càn Long vội hỏi:
- Ái khanh, cái này là cái gì vậy?
Lưu Dung đáp:
- Đây là cái gông của đức vạn tuế.
Càn Long nói với Thái giám trưởng:
- Trình lên đây.
Lưu Dung lại rút ra một đôi vòng bạc.
Vua Càn Long hỏi:
- Đôi vòng này dùng làm gì?
Lưu Dung đáp:
- Đôi vòng này là đôi xiềng tay của đức vạn tuế.
Còn Long hiểu ý, gật gật đầu. Không thể không làm ra vẻ vui lòng phấn khởi nói với quần thần:
- Liệt vị ái khanh, đều cần phải giống như Lưu Dung vậy, đã dám chính diện chỉ trích những sai lầm của quả nhân. Lưu Dung, khi nào người bắt trẫm phải xung quân phát phối, trẫm sẽ theo người đi.
Nói xong rời khói long án.
Thái giám trợn mắt, hô to:
- Bãi chầu.
Lưu gù quá sợ hãi, nên chưa nghe hết lời đã đùng đùng bỏ chạy. Cửu Vương chạy tới, nắm lấy Lưu Dung, nói:
- Mặc! Sợ gì!

[Cánh gà nướng]

Hồi Thứ Hai Mươi Ba

Sự hoa, mê cảnh đẹp, Càn Long xuống Giang Nam kiếm gái
Trời trong vang sét nổ. Hoàng tử thứ 15 năm căm giận Hòa Thân.

Năm đó Hương Phi mất.
Từ đấy, Càn Long rũ rượi chẳng vui, suốt ngày âm thầm, rầu rĩ. Trong cung những người khác đều biết, nhưng Hòa Thân, Lưu Dung, Cửu Vương Vĩnh Nghi trong lòng còn biết rõ hơn ai. Song tất cả, đều vô kế khả thi.
Có một hôm, Hòa Thân mời Lưu Toàn sang phủ dự tiệc. Kể từ khi Lưu Toàn giúp Hòa Thân làm xong việc “trục xuất cung nữ", thì Hòa Thân chỉ còn việc nuôi dưỡng hai trang quốc sắc thiên hương Tuyết Hương và Chu Liên trong nhà, để đêm đêm hưởng lạc. Tất nhiên rằng Hòa Thân phải cảm ơn Lưu Toàn hết mức. Trong khi Lưu Toàn núp được vào bóng Hòa Thân nên thanh danh cũng ngày một lớn hơn. Xem ra cũng sắp trở thành sủng thần nên cạnh Càn Long đến nơi rồi.
Khi yến tiệc bày đặt đã xong, Hòa Thân liền mời Lưu toàn vào bàn. Lưu Toàn đâu dám ngồi trước, hai người co kéo, nhường nhịn một hồi lâu, Hòa Thân mới chịu ngồi “chiếu chủ”, còn Lưu Toàn ngồi khiếu khách", Chu Y Viên ngồi bên cạnh, và ba người bắt đầu ăn uống, nói cười.
Hòa Thân quan tâm hỏi:
- Tâm trạng đức vạn tuế gần đây có khá lên được chút nào không?
Lưu Toàn đáp:
- Xem ra...
Nói tới đây Lưu Toàn lắc lắc đầu.
Hòa Thân bèn nói:
- Xem ra cũng là phải thôi, một phi tử dung mạo như hoa như trăng như thế, bỗng dưng mất đi, ai mà chẳng đau lòng? Huống hồ đức vạn tuế lại là người trọng tình trọng nghĩa.
Vừa nói vừa lắc lắc đầu, uống rượu.
Lưu Toàn nói:
- Hòa đại nhân, cũng nên nghĩ ra một cách gì đấy, cho Hoàng thượng đỡ buồn.
Hòa Thân nói:
- Liệu tôi còn có cách gì đó thưa Lưu công của tôi, mà giả dụ là có đi chăng nữa, thì ở nơi triều chính toàn bàn với thánh thượng những chuyện quốc gia đại sự, chứ đâu có thể bỏ sang chuyện nhi nữ tình trường được!
Lưu Toàn đáp:
- Chuyện ấy có khó gì. Tôi sẽ có cách. Cho nên chỉ mong sao Hòa đại nhân cùng với Chu tiên sinh nghe ra được việc gì đó làm cho Hoàng thượng đỡ buồn thôi. Nếu không, những kẻ làm nô tì chúng ta, nhìn thấy vậy, cũng cháy lòng cháy dạ!
Khi nghe Lưu Toàn nói vậy, Hòa Thân vội đáp:
- Vâng! Vâng! Cần phải nghe ra được việc gì đó.
Tối đó, tiệc tàn, Lưu Toàn mặt đỏ ra về.
Sau khi tiễn Lưu Toàn ra về, Hòa Thân nói với Chu Y Viên:
- Chu tiên sinh, liệu có được cách gì không?
Chu Y Viên đáp:
- Có chứ!
Hòa Thân hỏi vội :
- Nói nghe?
Lại nói về vua Càn Long, đưa bọn cung na, thái giám đi chơi ở ngự viên giải sầu.
Vua Càn Long hỏi:
- Lưu Toàn, gần đây người có qua bên Hòa phủ không?
Lưu Toàn không giấu giếm:
- Nô tài có qua.
Càn Long nghe xong bèn hỏi:
- Hòa tể tướng có nói gì không?
Lưu Toàn đáp:
- Hòa tể tướng nói rằng, có điều muốn tâu với đức vạn tuế.
Càn Long gật đầu, nói:
- Ta hiểu rồi!
Ngày hôm sau, Càn Long liền giáng chỉ: "Hòa Thân hộ giá đi vườn Viên Minh". Hòa Thân rõ ngay ý tứ đó, nên đem kế hoạch Chu Y Viên ra thầm nghĩ lại một lần.
Tan buổi chầu, Hòa Thân bèn đi theo Càn Long sang vườn Viên Minh.
Ngày hôm đó, thu mới dịu dàng, trời trong óng ả.
Càn Long cũng thấy hài lòng. Hòa Thân hộ giá bên cạnh. Càn Long ngồi trong kiệu, Hòa Thân đi bên ngoài kiệu. Vua tôi hai người, người câu này, kẻ câu khác cùng tới vườn hoa.
Buổi trưa, thịnh yến được mở ngoài vườn Trường Xuân, vua Càn Long cho phép Hòa Thân cùng ngồi, xem cung nữ ca múa trước mặt. Bữa yến xong xuôi, bàn tiệc đã được dọn đi, Càn Long cầm một chiếc tăm vân vê nghịch ngợm trong tay. Hòa Thân tới chầu hầu, vua tôi, hai người bèn đi sâu vào trong vườn hoa.
Vua Càn Long đi thẳng vào việc trước:
- Trẫm muốn giải sầu một chút, nên tìm Hòa ái khanh đó!
Hòa Thân vội đáp:
- Thế là giết chết nô tài!
Vua Càn Long bèn hỏi:
- Có gì cứ nói.
Hòa Thân liền nói:
- Nô tài chợt nghĩ tới một chuyện.
Càn Long:
- Chuyện gì?
Hòa Thân:
- Đó là Lưu Gù, đã đưa ra một ý kiến thối tha, là sung quân phát phối đức vạn tuế. Vậy mà đức vạn tuế cũng lên tiếng chấp nhận, thần nghĩ, tốt nhất vẫn là cứ làm theo lời Lưu Gù. Bởi một lời đã nói, mà lời nói của đức vạn tuế là miệng vàng, lời ngọc, câu hứa giá ngàn vàng, đó là điều thứ nhất, thứ hai chứng tỏ rằng đức vạn tuế là một bậc thánh minh... Đã như vậy tại sao không đi Giang Nam một chuyến? Kẻ nô tài này sẽ ra lệnh ngay cho thợ thuyền đóng chiếc thuyền lớn, đi dọc theo sông đào, đức vạn tuế cứ thế mà đi, thẳng tới Hàng Châu.
Nói xong, Hòa Thân còn nhấn mạnh với vua Càn Long một câu:
- Sự phong tình của phía Bắc, làm sao sánh đi với phía Nam.
Càn Long nghe vậy, liền gật gật nói:
- Ngươi hãy mau đi thu xếp công việc. Trẫm sẽ tìm một cơ hội, tuyên chỉ là xong.
Vua tôi hai người bèn bàn bạc, việc Càn Long đi xuống Giang Nam, bước vào nơi son phấn yên hoa.
Vài hôm sau, giữa triều đình, sau khi đã bàn xong chính sự, vua Càn Long với sắc mặt vui tươi hớn hở nói với Lưu Dung:
- Lưu ái khanh!
Càn Long nói tiếp:
- Ý trẫm đã quyết, Lưu ái khanh cần trẫm phải lo toan đến việc quân, nên trẫm sẽ theo khanh đi Giang Nam một chuyến, để thực hiện lời đã hẹn. Lĩnh chỉ chứ?
Lưu Dung đáp:
- Xin lĩnh chỉ!
Nhưng trong lòng lại nghĩ:
“Ta đâu có nói rằng phải đi Giang Nam? Đi Giang nam thế này, có khác gì một chuyến đi du hí? Song Lưu Dung này còn dám nói gì?".
Càn Long liền nói:
- Bãi triều.
Nói xong, ngoắt người đi ngay.
Bãi triều mà Lưu Dung buồn rười rượi. Khi đó Cửu Vương Vĩnh Nghi chạy tới, kéo kéo Lưu Dung nói:
- Thôi đừng có phí công suy nghĩ vô ích, mặc xác ông ta.
Lưu Dung suy nghĩ một lát, nhưng cũng chẳng nói gì.
Lại nói về Hoàng hậu. Kể từ khi việc của Xuân San vỡ lở ra, bà bị Càn Long mắng cho một trận nên thân, lên lúc nào cũng rầu rầu buồn bã.
Không ngờ: ông trời có những gió mưa bất trắc. Con người có những họa phúc sớm chiều. Hoàng tử thứ mười bốn Vĩnh Lộ, hoàng tử thứ ba Vĩnh Kỳ, bỗng đột ngột sắc bệnh nặng, đều nhắm mắt, xuôi tay, chết cả. Hoàng lậu khóc lóc đến chết đi sống lại. Vua Càn Long trong lòng vốn đầy nhũng buồn phiền, nay lại tăng thêm đau thương mới.
Thật là:
Trăng lạnh, hoa rầu
Vừa thoát khỏi niềm đau vĩnh biệt
Chi tàn lan chết
Lại đắm mình trong tang tóc đớn đau
Tất cả những điều đó, đều được Hòa Thân ghi trong óc, nhớ trong lòng. Bụng nghĩ: "Hoàng hậu làm sao không đau thương cho được, cho nên tốt nhất là đi Giang Nam đưa bà cùng đi, chỉ thêm một chiếc xe phượng là xong. Lão mò tới cung Từ Ninh, nói điều đó với Hoàng hận, sau nhiều ngày đắm đuối trong đau thương, Hoàng hậu cũng nói:
- Ta cũng muốn đi ra ngoài để giải khuây. Tục ngữ ta đã có câu nói rất đúng là: "Trên trời có thiên đàng. Dưới hạ giới có Tô, Hàng". Phong cảnh ở Tô Châu, Hàng Châu thực đẹp, nhưng chẳng biết Hoàng thượng có chấp nhận cho không?
Hòa Thân nói:
- Việc này, thần xin tâu lại với Hoàng thượng cũng xong.
Mấy ngày sau, khi tìm được cơ hội, Hòa Thân nói với Hoàng thượng:
- Hoàng hậu mất con, đau thương lắm. Bà được lập chính vị cũng đã nhiều năm, vẫn chưa lần nào đề xuất cung, ngoạn cảnh. Cho nên, nên để Hoàng hậu cùng đi. Xưa nay người ta vẫn nói, thuyền đông, được đường. Đức vạn tuế thấy thế nào?
Càn Long thấy được tấm lòng thơm thảo của Hòa Thân, Càn Long nói:
- Thật quý hóa sự suy nghĩ chu đáo của khanh.
Sau đó, hai người quyết định ngày lên đường, và vẫn ra đi theo thế độ cũ của triều đình: Hoàng đế xuất cung đi tuần du, song cần có thêm một chiếc xe phượng cho Hoàng hậu.
Lại nói về, sau khi Hòa Thân lãnh mệnh của Càn Long, nên ngay lập tức đốc thúc đóng thuyền rồng, trang trí thật sang trọng. Nhìn là thấy ngay rằng, chiếc thuyền rồng đó thực chẳng khác gì một cung điện, trên thuyền đầy cung nga mỹ nữ, sắc màu rực rỡ, địch tiêu sênh phách, tiếng hát bỗng trầm. Hòa Thân lại chặt chẽ, chính xác ra lệnh cho các phủ, huyện, châu, ở các nơi chuẩn bị sẵn sàng nghênh đón, bố trí xây dựng những hành dinh, ly cung, trực chờ tiếp giá.
Càn Long lại ra dụ chỉ, viết: "Trẫm tuần du Giang Chiết, thăm hỏi an dân, ân trạch tràn trề, treo cao khánh điển".
Sau đó, Càn Long cùng với Hoàng hậu và các bậc đại thần, theo thủy lộ tuần du Giang Nam.
Lại nói về Lưu Dung kể từ hôm lĩnh chỉ tại triều đình biết rằng việc Càn Long tuần du Giang Nam, chỉ có mỗi một việc là đi tìm hoan lạc, chứ đâu phải là thăm viếng, thương sót dân tình, nên ngày ngày ông ủ rủ rầu rầu.
Một hôm, Văn Thừa, đã nhìn thấy hình dạng chiếc thuyền rồng trong kinh thành, nó thực sự huy hoàng tráng lệ chẳng khác gì một cung điện vậy. Bèn quay trở lại nói cho Lưu Dung biết, Lưu Dung nghe xong, nghĩ kỹ mới vỡ lẽ ra rằng mình đã vướng vào kế của Hòa Thân, vì Hòa Thân đã lấy cớ rằng Càn Long xuất cung đi tuần du. Chỉ một chuyến đi này, cũng sẽ tiêu phí không biết bao nhiêu công sức cùng tiền của các địa phương, và sẽ còn chồng chất thêm lên người dân vốn cùng cực không biết bao nhiêu đau khổ nữa . . .
Nghĩ tới đó ông thở dài thường thượt, rồi vùi đầu ngủ một giấc cũng thật dài, suốt cả một ngày không dậy.
Cho đến ngày lên đường, trong cung, pháo nổ đì đùng, nhạc tấu vang trời. Trong kinh thành đường sá được đắp lại bằng hoàng thổ, nước sạch tưới vẩy. Đại đội nhân mã chạy thông tới các châu phủ, tất cả rời xe, lên thuyền.
Khi vua Càn Long đã ngồi trong lòng chiếc thuyền rồng rồi, ngắm nhìn chung quanh, đều rất vừa lòng mãn ý. Không thể không cất lời khen:
- Đẹp lắm, thực sự là đẹp lắm vậy!
Mặt Hòa Thân không thể không sáng sủa hẳn lên, nói:
- Bẩm đức vạn tuế, quả là hồng phúc ngập trời vậy!
Nói xong, cả hai cùng cười lớn. Hòa Thân chỉ còn đợi Càn Long cất lời cho phép thuyền động mái chèo, rồi đi thẳng tới Giang Nam.
Không ngờ Càn Long lại hỏi:
- Hòa ái khanh, Lưu Dung đâu?
Hòa Thân nghe xong, mặt xịu xuống, đáp:
- Lưu đại nhân còn tiêu dao, lên thuyền ở phía sau.
Càn Long liền truyền chỉ nói:
- Mời ngay Lưu Dung cùng Cửu Vương Vĩnh Nghi tới đây.
Bọn Thái giám liền cho đi mời triệu Lưu Dung và Cửu Vương Vĩnh Nghi tới.
Chờ tới khi Lưu Dung cùng Cửu Vương Vĩnh Nghi bước vào thuyền rồng, vén áo quỳ xuống, Càn Long mới nói:
- Lưu ái khanh, khanh có biết trẫm cho gọi khanh là do việc gì không?
Lưu Dung và Cửu Vương nhìn nhau một lát, chẳng hiểu được là do việc gì, nên lắc đầu, nói rằng không biết.
Vua Càn Long liền cười, nói:
- Lưu đại nhân, khanh giải tội cho trẫm đi chứ!
Lưu Dung nghe xong mới tỏ nguồn cơn. Bèn nói:
- Thần không dám!
Vua Càn Long nói:
- Trẫm đi Giang Nam chuyến này, chẳng qua chỉ là vì Lưu ái khanh đã "xung quân phát phối" trẫm đó thôi, làm sao lại quên được?
Nói xong liền với tay lên long án lấy sợi dây chuyền cùng đôi vòng tay xuống, nói:
- Đây là gông và xiềng của trẫm. Lưu ái khanh, trẫm ra lệnh cho khanh phải thu hồi và cất giữ.
Nói xong, bèn nói với Hòa Thân:
- Khanh mời Lưu đại nhân lên tiếng, cho kịp lên đường!
Hòa Thân liền cầm lấy dây chuyền và vòng tay, rồi giao cho Lưu Dung. Lưu Dung trong lòng chẳng vui vẻ gì, nhưng chẳng còn cách nào khác, đành phải chạy ra ngoài mũi thuyền, hô to một tiếng:
- Nhổ neo!
Ngay lập tức âm nhạc nổi lên, cờ dương phấp phới, cùng với tiếng hiệu lệnh râm ran. Thuyền rồng khởi động.
Và mọi người trông thấy, trên mặt con sông đào, một đội thuyền lớn, quay mũi đi về hướng Nam.
Lưu Dung đúng ngoài mũi thuyền mà trong lòng tràn ngập những khổ đau.
Lúc đó Càn Long, cùng Cửu Vương và Hòa Thân bỏ ra khỏi khoang thuyền, và đã nghe ngay thấy tiếng hoan hô rộn rã bốn bên, nhân dân vui mùng hò hét nhảy múa,
Càn Long vui sướng, cầm lòng chẳng đậu, và Hòa Thân đã nói:
- Thật là cảnh tượng đại thái bình!
Vua Càn Long, Cửu Vương Vĩnh Nghi, Hòa Thân, Lưu Dung bốn người đứng thành một hàng, trong lòng mỗi người đều vần vụ một trận gió mưa riêng.
Càn Long nghĩ: Hương Phi mất, hai con cũng mất theo, lần này đi Giang Nam, cần phải hoan lạc, du hí cho thật đã đời trong khi sức lực thân hình còn cường tráng, khỏe mạnh.
Hòa Thân nghĩ: Đứng vững trên vị trí, phụ trách mọi bề, xả thân hầu hạ Hoàng thượng.
Điều nghĩ của Lưu Dung là: Chuyến tuần du Giang nam này, không biết rồi ra sẽ tiêu phí bao nhiêu tiền của chúng dân đây.
Chỉ có Cửu Vương Vĩnh Nghi là trong lòng chẳng có nghĩ ngợi gì nhiều, dù sao mình cũng đã được ra khỏi kinh sư, thì cũng có thể giải sầu được đôi chút.
Con thuyền lớn cưỡi sóng, lướt gió trực chỉ phương Nam.
Trong tay Lưu Dung vẫn còn cầm sợi dây chuyền vàng, và đôi vòng bạc. Cửu Vương lĩnh Nghi trông thấy, bèn nói:
- Lưu đại nhân, xin ngài chớ coi thường sợi dây chuyền vàng và đôi vòng bạc cầm trong tay. Ngày hôm nay ấy là, ngài chính là người cầm cán cân công lý của đã vạn tế đấy, ngài thay đức vạn tuế giữ gông giữ xiềng đó.
Ba người nghe nói vậy, đều cười lớn.
Hòa Thân nói:
- Thôi thôi, đừng có nhắc tới chuyện đó nữa. Hãy làm sao để đức vạn tuế có một chuyến đi cực kỳ vui vẻ, và giải được mối sầu. Ngài thấy thế có đúng không, Lưu đại nhân.
Trong lòng Lưu Dung nóng như lửa đốt, biết rằng chuyến đi Giang Nam lần này của Càn Long chính là do Hòa Thân bày đặt ra, nên chẳng vui vẻ gì đáp cộc lốc:
- Biết rồi!
Vua Càn Long sợ hai người lại sinh chuyện đấu khẩu, trong khi thuyền đã ra khỏi kinh thành, xung quanh đã là nhũng phong cảnh đồng ruộng, điền viên: Những ngôi nhà thôn quê, những ruộng lúa mạch, nhũng con chó, những đàn gà và sực nức hương thơm đồng ruộng, nên nói:
- Hãy ngắm nhìn phong cảnh thôi.
Hòa nhân vốn là một kẻ lắm lời, nhìn thấy trên bờ sông những chó, lợn, gà, vịt... thi hứng bất chợt nổi lên...
Bèn nói với Lưu Dung:
- Lưu đại nhân, tôi có một đôi câu đối.
Nói xong đọc liền:
Ngưu bão, lư bão, bão bất quá mã
Kê phi, áp phi, phi bết quá ưng
(Trâu chạy, lừa chạy, chạy chẳng vượt ngựa
Gà bay, vịt bay, bay chẳng vượt ưng)
Lưu Dung nghe xong, trong lòng càng thêm tức, bèn bực dọc, đọc một câu sâu cay:
Tường thượng lô vi, đầu trọng, cước khinh, cân để thiển.
Sơn gian trúc duẩn, chủy tiêm, bì hậu, phúc trung không
(Cò lau trên tường, đầu nặng, chân nhẹ, rễ nông choèn
Măng tre giữa núi, mỏ nhọn, da dầy, bụng rỗng không)
Một đôi câu đối đã vẽ nổi bật lên đến hết vẻ một tên Hòa Thân vô học, bất tài chỉ biết xum xoe nịnh bợ. Hòa Thân nghe xong vô cùng tấm tức, chợt nhìn thấy một con bò đang chạy rông trên đường, lại đọc tiếp:
Ngưu đầu thả hỷ sinh long giác
(Đầu bò lại muốn nảy sừng rồng)
Hòa Thân còn chưa dứt lời. Lưu Dung đã lập tức đọc ngay:
Cẩu chủy hà tăng trưởng tượng nha
(Miệng chó sao đòi mọc ngà voi)
Vế đối làm cho Hòa Thân chỉ còn biết tròn xoe mắt. Vua Càn Long nghe xong, liền tìm cách hòa giải giữa hai người, nói:
- Hai người các người làm sao lại cứ phải đấu khẩu như thế?
Hòa Thân nói một cách ấm ức:
- Bẩm đức vạn tuế, thực tình kẻ hạ thần chỉ muốn cùng Lưu đại nhân vui thú chuyện văn chương phong nhã, và không ngờ Lưu đại nhân lại chỉ thích châm chọc, làm đau lòng người khác. Lúc đó Cửu Vương Vĩnh Nghi cũng huých huých Lưu Dung, bởi cảm thấy Lưu Dung quá nóng.
Lưu Dung cũng thấy thế là không hay, đi ra khỏi kinh thành cần phải có sự bình an, êm thuận. Nên cũng nói:
- Thưa Hòa đại nhân, Lưu tôi cũng thật là có miệng mà vô tâm, nên gây lỗi, xin được tha thứ.
Vua Càn Long ngồi trên ghế rồng, cũng có vẻ bực tức, nên nói:
- Hai khanh Hòa, Lưu, đi tuần du Giang Nam kỳ này là do chính trẫm nghĩ ra, nó không hề liên quan tới ai cả, nếu ai có gì không bằng lòng, thì cứ việc nói thẳng.
Lưu Dung thấy Càn Long có vẻ khó chịu nên nói ngay:
- Thần không dám ạ.
Càn Long cũng nói:
- Thế thì được, vậy ngươi và Hòa Thân không được đấu khẩu nữa!
Lưu Dung vội vã quỳ sụp xuống nói:
- Thần lĩnh chỉ.
Hòa Thân cũng nói.
- Nô tài tuân mệnh.
Cửa Vương Vĩnh Nghi lúc này lại làm "ông già tốt bụng” nói:
- Tốt nhất vẫn là một bầu hòa khí.
Càn Long bèn cười nói với Hòa Thân.
- Người không đấu lại nổi với Lưu Dung đâu. Hồi đầu tiên, trẫm còn chịu thua Lưu Dung hai vạn lạng bạc đấy…
Nói xong, cả bốn người cùng cười lớn.
Chuyến tuần du lần này của Càn Long, ban đầu cũng thuận buồm xuôi gió. Chưa đến hai chục ngày, đã đến châu Tế Minh tỉnh Sơn Đông. Tất cả nhũng nơi Càn Long đi qua đều chu đáo, ân cần tiếp rước hết sức long trọng. Nhất là ở những nơi dừng chân, thì lại linh đình, trọn vẹn hơn ai. Tất cả những quan lại cùng những binh đinh ở những thành ấp mà Càn Long và Hoàng hậu lưu lại đều nhất loại được khen thưởng. Đến ngay Hòa Thân, Lưu Dung, Cửu Vương cũng được thưởng thêm tiền lộ phí.
Những trên những vùng dọc theo hai ven đường tuần du, vật giá đều gia tăng, đắt đỏ. Hòa Thân đem chuyện đó than phiền với Càn Long. Càn Long bèn truyền chỉ gia ân thưởng thêm, Hòa Thân được sáu trăm lạng bạc, và ngươi cấp dưới cũng đều được thưởng thêm theo thứ bậc.
Nay lại nói với việc Càn Long cưỡi thuyền rồng, đi theo sông đào tới châu Tế Ninh tỉnh Sơn Đông. Châu mục tế Ninh là Nhan Hy Thâm lại đi xuống nông thôn phát chẩn, mà lại phát chẩn bằng tiền thóc của mình, và đã hoàn toàn quên khuấy đi mất việc Hoàng đế Càn Long tuần du Giang Nam đi qua châu Tế Ninh.
Kết quả là ngự giá tới châu Tế Ninh, trên ngự đạo không hề có một sự đón tiếp, cung phụng nào. Càn Long xa sầm nét mặt. Hòa Thân vội vã xuống thuyền quát mắng:
- Giỏi thay cho thằng Tri Châu láo lếu này, dám mạo thị Hoàng thượng đến như thế này hử? Hương án không thèm bày đặt trên ngự đạo, cả một con đường rỗng tuếch ra như thế này, và chính bản thân hắn cũng không đến nghênh giá.
Hòa Thân không nén nỗi cơn phẫn nộ, đòi gông cổ tất cả gia đình châu mục lại.
Giữa lúc đó, mới thấy có một chiếc kiệu khênh tới phía Hòa Thân. Hòa Thân cũng cảm thấy bớt giận, tưởng rằng bọn họ đến đón rước. Không ngờ, khi chiếc kiệu vừa mặt xuống, người trong kiệu bước ra lại là Tuần phủ tỉnh sơn Đông.
Hòa Thân thấy tình hình nguy cấp, liền hất hàm hỏi:
- Các quan cấp dưới của anh đâu?
Tuần phủ giật mình hỏi lại Hòa Thân:
- Chưa tới ạ?
Hòa Thân nghe xong, nổi dóa lên nói:
- Làm sao anh lại hồ đồ thế được. Đức vạn tuế tới đây mà không một ai tới nghênh giá cả. Có thể nói chắc chắn rằng anh đã bỏ bê việc này, không thông tri cho các châu mục, cho nên chẳng thấy mống nào đến đón tiếp cả.
Tuần phủ nghe vậy cũng bàng hoàng hoảng hốt nói:
- Bẩm Hòa đại nhân, bỉ chức đã sớm có công văn gửi đi từ trước đây những một tháng rồi báo cho hắn biết sớm để chuẩn bị mọi mặt để nghênh giá nghênh loan, làm sao lại dám quên ạ?
Hòa Thân nói:
- Giả dụ như hắn có đi xuống nông thôn phát chẩn thì chính anh cũng phải biết thế nào là việc nặng, việc nhẹ, việc khoan việc gấp chứ. Nếu như hắn biết rằng: phàm là những công việc nghênh đón thánh giá, làm việc hoàng gia, không thể bê trễ được, thì hắn không dám để đức vạn tuế trơ vơ ở đây mà đi xuống nông thôn phát chẩn.
Tuần phủ Son Đông cũng nói:
- Bỉ chúc cũng không hề sai hắn đi phát chẩn. Việc phát chẩn, thực tình bi chức cũng không được biết một tí nào. Hắn cũng không gửi công văn báo lên trên, thật chẳng còn biết ra làm sao nữa.
Hòa Thân nghe Tuần phủ nói chính ông ta cũng không biết tới có việc phát chẩn cho dân, liền đe dọa Tuần phủ cùng với cái cười híp mắt:
- Một cái tên Tri châu bé leo teo, không báo công văn lên Phủ đài, đã dám mở kho ra mà phát chẩn cứu đói, thì e rằng tự cổ chí kim chưa bao giờ có. Ông anh lừa tôi, tôi biết đi lừa ai bây giờ đây? Thôi tự ông lên thuyền, rồi đích thân bẩm báo cho rõ ràng với Hoàng thượng vậy thôi!
Câu nói đó, đã làm cho Tuần phủ Sơn Đông sợ hãi đến té đái vãi ***. Lại thấy Hòa Thân đe dọa, uy hiếp, cứng ngắt, chẳng có một chút tình cảm nào, nên đã vội vã ra lệnh cho người đi lôi ngay Nhan Hy Thâm về, rồi một mặt cũng đành liều mạng lên thuyền rồng. Hòa Thân thấy Tuần phủ dám bước lên thuyền rồng thật, cũng đành bước lên theo, vì sợ Tuần phủ ăn nói lung tung. khi ấy, vua Càn Long đang cùng Hoàng hậu nói chuyện trong khoang thuyền.
Khi nghe Thái giám báo:
- Tuần phủ Sơn Đông kiến giá!
Vua Càn Long bèn đáp:
- Cho vào.
Càn Long đang nghĩ tới chuyện Tri châu Tế Ninh Nhan Hy Thâm không tới tiếp giá, nên chẳng thể nói những lời tốt đẹp được. Giữa lúc đó Tuần phủ Sơn Đông đã bước vào khoang thuyền, sụp đầu bái lạy. Tiếp ngay sau đó là Hòa Thân cũng vào theo.
Vua Càn Long hỏi:
- Tri châu Tế Ninh đâu?
Tuần phủ Sơn Đông đang định nói, thì Hòa Thân đã xen vào, lên tiếng trước:
- Tri châu Tế Ninh dám coi thường Thánh thượng, đã không cung phụng, lại không đến nghênh giá. Kẻ nô tài này cũng vừa chất vấn Tuần phủ Sơn Đông xong.
Vua Càn Long hỏi:
- Nhan Hy Thâm đi đâu?
Hòa Thân lại cướp lời đáp:
- Nghe nói Nhan Hy Thâm xuống nông thôn, phát chẩn. Vậy mà vị Tuần phủ này lại giả vờ rằng mình chẳng biết gì, không hiểu duyên cớ bên trong ra làm sao.
Xin Hoàng thượng minh xét.
Càn Long nghe nhũng lời tâu đó của Hòa Thân, đang định lớn tiếng trách mắng Tuần phủ, thì chợt nghe thấy trên bờ có tiếng ồn nào, lại loáng thoáng có tiếng đàn bà khóc lóc. Bèn hỏi:
- Hòa Thân, có tiếng ai đang khóc đó?
Hòa Thân thò đầu ra ngoài khoang, quát to hỏi:
- Ai đang khóc lóc đó?
Từ bên dưới có tiếng đáp:
- Đó là mẹ của Nhan Hy Thâm do Tuần phủ Sơn Đông bắt tới, đang khóc...
Càn Long nghe vậy, đang cơn tức bực, giận dữ quát:
- Cho nó vào!
Lệnh vừa truyền ra, đã thấy một bà lão tóc bạc phơ phơ bị đẩy từ bên ngoài vào. Nước mắt vòng quanh, bà lão vội vã quỳ xuống nói:
- Thần thiếp họ Hà kiến giá!
Hoàng hậu vừa nhìn thấy một bà lão già nua, đèn nối lời ngay:
- Bà lão có phải là Thân mẫu của Tri châu Nhan Hy Thâm đó không?
Bà Hà đáp:
- Thưa phải.
Hoàng hậu lại hỏi:
- Thế con trai bà đi đâu?
Bà Hà đáp:
- Trước đây mấy hôm việc sông nước có chuyện hiểm nguy nên các thân sĩ địa phương có đề nghị mở kho cấp thời cứu đói. Con trai của thần thiếp Nhan Hy Thâm, vì phải chuẩn bị nghênh đón Thánh giá, đâu dám rời nhà ra đi, nhưng rồi cả đám nạn dân lũ lụt, đen như quạ, quỳ chật trước phủ đồng, van xin cứu nạn. Thần thiếp thấy nạn dân thật tình là ngắc ngoải thảm thương, nên bảo con trai phát thóc cứu đói, nhưng con trai của thần hiếp Hy Thâm chưa có giấy xuất của trên tỉnh gửi xuống, tâu có dám liều! Thần thiếp nhận thấy Hoàng hậu nhân từ, Hoàng thượng ân lớn, nên đã liều lĩnh một lần mở cho cứu đói, cho con trai thần thiếp là Hy Thâm, đi xuống nông thôn phát chẩn, đi nhanh, về nhanh. Nào ngờ đi đến tận hôm nay vẫn chưa về, vì thế mà làm lỡ hết cả tại lễ cung phụng, nghênh giá. Thần thiếp biết thế là đáng tội chết đến vạn lần, nên chỉ còn biết cúi đầu xin minh xét.
Nói xong, bà sụp lậy.
Hoàng hậu thấy bà lão tuổi già nua, nhưng ăn nói thông thuận, mạch lạc, đâu ra đấy, ứng đối có tình có lý, bất giác sắc mặt tươi lên nói:
- Người quả thật có tấm lòng phúc hậu. Người xưa đã từng nói: Nước không dân sao có Vua?". Đến hôm nay, về mặt nghi lễ, quả có điều sai sót, xong cũng nên miễn xá.
Nói tới đây Hoàng hậu liền quay lại nói với Càn Long:
- Xá cho hắn thôi!
Hòa Thân nghe nói vậy, liền tranh nói trước, không để Càn Long cất lời:
- Hoàng hậu nhân từ, cổ kim hiếm thấy!
Càn Long thấy Hoàng hậu xử sự hợp tình, cũng nói:
- Xá cho hắn vô tội!
Hoàng hậu liền bảo bà Hà đứng dậy. Bà Hà tạ ơn, rồi thới đứng lên. Chỉ còn có Tuần phủ Sơn Đông vẫn quỳ mọp tại đó, và không dám động đậy gì. Hoàng hậu thấy bộ dạng ông ta giống như một con khuyển, nên ra lệnh cho ông ta lui ra.
Vị Tuần phủ này đã nghe nhũng lời như thế, cũng như được hưởng ân huệ đại xá, nên khấu đầu cúi lạy mấy cái liền mới lui ra.
Lúc đó, Thái giám lại bảo:
- Tri châu châu Tế Ninh kiến giá.
Hoàng hậu hỏi:
- Có phải là Nhan Hy Thâm tới đó không?
Rồi truyền chỉ cho vào.
Nhan Hy Thâm chui vào khoang thuyền liền quỳ ngay xuống, lê bằng đầu gối về phía trước, hốt hoảng đến cả một câu: "Kẻ tiểu thần đáng tội chết!" cũng run rẩy không nói lên lời. Hoàng hậu thấy vẻ quá hoảng sợ của Nhan Hy Thâm, liền bật cười nói:
- Nhan Hy Thâm, người không nên quá hoang mang như thế, Hoàng thượng đã xá tội cho ngươi rồi. Thực ra cuộc tuần lâm tới đây cũng không cần phải tới sớm như vậy. Nhưng chẳng ai ngờ lại gặp gió thuận buồm xuôi, cho nên đã đến đây sớm hai ngày. Cứ tưởng nhà ngươi có thể kịp làm mọi việc, nào ngờ lại gây tội cho ngươi.
Nhan Hy Thâm nghe nói vậy tưởng chừng như được nghe những lời đại xá, mới yên tâm, thở phào nhẹ nhõm, rồi từ tốn tâu trình:
- Kẻ tiểu thần đi phát chẩn chống đói, và cứ tưởng rằng, công việc sẽ nhanh chóng làm xong, nào ngờ dân đói quá nhiều, nên để lỡ mất thời gian.
Vua Càn Long nghe vậy, bèn nói:
- Giao cho một tên tư lại nào đó đi phát, là xong.
Nhan Hy Thâm đáp:
- Bẩm tấu đức vạn tuế, kẻ tiểu thần này vốn biết những viên tư lại quen làm việc chân tay, mà việc phát chẩn, lại là một việc lành, việc thiện, chỉ sợ họ làm hỏng việc nên không thể không đích thân đi đốc thúc. Hôm nay trở về dinh, nghe tin đức vạn tuế đã đi tuần tới đây, mà không có mặt để cung nghênh hầu giá, và không thiết lập án mừng trên ngự đạo, thật là đắc tội, đáng chết muôn lần.
Nói xong, lại gục xuống lạy.
Vua Càn Long cũng thấy thương tình ông vì có tấm lòng ưu ái, trách nhiệm với dân, nên nói:
- Thôi đứng dậy đi!
Nhan Hy Thâm nói:
- Được ban ân đại xá, tiểu nhân thật xúc động đến rơi nước mắt.
Nói xong, lại lạy.
Hoàng hậu nói:
- Đứng dậy thôi. Mẫu thân nhà ngươi cũng đang ở đây.
Nhan Hy Thâm lạy tạ ơn thêm lần nữa, mới từ từ đứng dậy. Khi đó mới trông thấy mẹ mình đang đứng bên cạnh.
Hoàng hậu cho phép bà Hà ngồi, hỏi han bà Hà năm nay bao nhiêu tuổi, tình hình con cái ra sao, bà Hà đều nhất nhất tâu trình . . .
Hoàng hậu nói:
- Thôi ngươi về nhà đi thôi. Nên nhớ là phải luôn luôn dạy dỗ con cái yêu nước yêu dân, mới khỏi hổ danh hiền mẫu.
Bà Hà nói tuân chỉ.
Đến đây Hoàng hậu mới gọi cung nữ đỡ bà Hà, đưa bà xuống khỏi thuyền, rồi cũng cho Nhan Hy Thâm cùng trở về với mẹ.
Về sau, Nhan Hy Thâm được thăng tiến dần dần, làm lên đến Tuần phủ Hà Nam. Nay thôi không nói đến ông ấy nữa.
Vào tháng Hai, vua Càn Long ra khỏi Thái An, Sơn Đông vào địa giới tỉnh Giang Tô, vượt Hoàng Hà, vào tới Trực Lệ am. Tại đấy, Càn Long đi tuần duyệt việc đắp đập Cao Gia ở hồ Hồng Trạch, thưởng bạc nén rồi mới đi. Qua phủ Hoài An, tới Bình Sơn Đường, chùa Cao Mân ở Dương Châu, vượt sông tới chùa Kim Sơn, rồi lại qua phủ Chấn Giang, qua Tô Châu, đến Hàng Châu, vào tháng Ba, mới tới Giang Ninh.
Vào đầu tháng Hai, Càn Long xuống thượng dụ nói: Trẫm đi thăm hỏi phong tục, quan sát phong quang tuần du Giang, Chiết, thanh sạch mà đến, ân đức dồi dào. Càng nhớ tới tam Ngô, lưỡng Chiết nơi nhân tài tụ hội, Hoàng tổ Thánh tổ Nhân Hoàng thượng đã từng tuần thú nhiều lần, lễ nghĩa thấm nhuần rộng khắp. Luật lệ ít lời, xe loan đã tới, biết phải biết trái, ban ơn mưa móc".
Như thế cũng có nghĩa là, Càn Long đã lấy thêm người trong các cuộc thi cử của ba tỉnh: Giang Tô, An Huy, Chiết Giang, lấy thêm 5 người ở các bậc đại học thuộc các phủ và châu, huyện, lấy thêm 4 người ở các bậc trung học, và ba người ở các bậc tiểu học.
Nhũng nơi Càn Long tuần du tới, dân địa phương phải tiếp đón linh đình, cực kỳ xa xỉ. Tất cả các nơi cung đến tổng cộng lại đâu chỉ là khoản bạc lớn hai, ba mươi vạn lạng. Ngay con số này cũng đã gấp tới 10 lần khi Khang Hy đi tuần thú phương Nam. Hoàng hậu khen thưởng vung vãi, cùng với sự cung phụng hào hoa của các địa phương, cũng hao phí một khoản cực lớn. Những khoản tiền "chính thúc chi dùng trong cung", cùng với các khoản tiền cắt xén, giảm chi khác, còn xa mới bù đắp nổi, vậy phải làm sao đây?
Hòa Thân bắt đầu động não. Hòa Thân nghĩ ngay đến những hiệu buôn muối lớn quần tụ ở vùng Lưỡng Hoài, nên tất nhất vẫn là quyên góp của các hiệu muối này, lấy tiền cung ứng cho Càn Long ăn chơi. Nhưng như vậy thì các chủ hiệu muối thu được nhũng lợi ích gì? Hòa Thân nghĩ: "Nói với Càn Long cứ thưởng thêm mười cân cho một dẫn (1) thì tất các chủ hiệu muối phải vừa lòng.
(1) Một dẫn là 200 cân Trung Quốc, và bằng 100 kg. ND.
Hòa Thân liền đi "bẩm báo" với Càn Long. Làm gì có chuyện Càn Long phản đối, đồng thời viết ngay và cho ban bố dụ chỉ:
“Thương nhân vùng Lưỡng Hoài, quyên góp kịp thời, số lượng khả quan. Các quan địa phương được phép lấy từ đây ra phục vụ cho công vụ. Nay thưởng cho đất muối Lưỡng Hoài, ngoài mức thuế đã định cho muối ăn, thì mỗi dẫn được tính thêm 10 cân, không nằm trong số muối tính thuế. Được hưởng vĩnh viễn ân huệ này”.
Những người buôn bán muối vùng Lưỡng Hoài thấy Càn Long thưởng thêm muối cho từng dẫn như thế, nên càng ra sức, tới tấp quyên góp, để cung cấp cho Càn Long ăn chơi. Các quan coi muối cũng mạnh mẽ quyên góp, giàu lên trông thấy, và cũng càng mạnh tay cung ứng cho các cuộc ăn chơi xa xỉ. Tham ô, hối lộ cũng từ đó mà càng thêm ráo riết trắng trợn.
Đích xác là:
Thiên tử tuần du buôn dân, quan,
Màu màu xa xỉ, đủ mà ham;
Gác tía đào mai, la liệt mọc,
Lồng lộng, huy hoàng xuống Giang Nam
Lại nói trong tháng Ba, cả đoàn tuần du của Càn long sắp đến Giang Ninh, do chính là Nam Kinh ngày nay. Khi ấy Hoàng đế và Hoàng hậu chia làm hai đường: Hoàng hậu thích phong cảnh Tây Hồ ở Hàng Châu, nên lưu lại ở đó một số ngày. Hoàng đế bèn quẳng Hoàng Hậu lại ở Hàng Châu cho Lưu Dung và Cửu Vương Vĩnh Nghi, còn mình cùng Hòa Thân đi trước tới Giang Ninh.
Trên đường đi, vua Càn Long nói với Hòa Thân:
- Hòa ái khanh ơi, Giang Ninh vốn là một nơi phong ảnh hữu tình, thế mà lần trước cũng chỉ ở lại được ít ngày.
Hòa Thân đã hiểu được lòng dạ của Càn Long muốn nên, nói:
- Lần này Hoàng thượng có thể ở lại lâu hơn, và thần xin lo toan hết sức chu đáo cẩn thận.
Càn Long bèn nói:
- Nghe nói ở vùng Tần Hoài này có loại thuyền hoa đăng thật tuyệt mỹ, vậy mà chẳng biết nó ra làm sao?
Hòa Thân nói:
- Xin đức vạn tuế cứ yên tâm.
Nói xong, Càn Long đưa Hòa Thân cùng cả đoàn tuần du vào thẳng thành Giang Ninh.
Tổng đốc thành Giang Ninh sớm đã cùng các quan văn võ tề tựu đông đủ cùng nghênh giá, chẳng cần nói kỹ làm gì.
Nay nói về việc Hòa Thân ngay tối hôm đó, cho gọi Tổng đốc Giang Ninh lại, và ra mật lệnh:
- Hoàng thượng đã được nghe từ lâu về thuyền hoa đăng ở Tần Hoài này, vì nó đã nổi tiếng khắp chín châu mười quận. Đại nhân cần phải hết sức cẩn thận chu đáo đấy.
Tổng đốc hiểu ý và bàn bạc mọi việc ngay. Rồi sau đó ngay tức khắc, cho người đi tìm kiếm một thuyền hoa vốn nổi tiếng là sang trọng, hào hoa nhất ở thành Giang Hộ tới, đồng thời cũng ngay trong đêm, lại đích thân lựa chọn những con gái đẹp trong tất cả các quán rượu, nhà hàng, rồi lại chọn thêm những ca kỹ vừa có sắc văn có tài đàn hát, tập trung tất cả lên chiếc hoa đăng ấy. Ông Tổng đốc bận rộn suốt đêm cho mãi tới sáng hôm sau. Rồi tiếp theo lại cố gắng lấy lại tinh thần để hầu hạ Hoàng đế chơi bời.
Cho đến tận tối, Càn Long mới cho viên Tổng đốc trở về nghỉ ngơi, bởi vì khi đó, Hòa Thân đã tìm hiểu rất đầy đủ mọi việc trên thuyền hoa, nên sau khi đã cho Tổng đốc trở về, bèn mượn danh nghĩa là "thăm hỏi phong tục quan sát phong quang", Hòa Thân chỉ đem theo hai tên tiểu đồng tâm phúc, dẫn Càn Long mặc áo thường dân đi vi hành.
Càn Long cũng đã sớm biết mọi chuyện, nên cũng không đem theo tùy tùng, chỉ ra lệnh cho một mình Hòa Thân đi hộ tống. Đi đến bờ sông Tần Hoài, đã thấy ngay đèn nến sáng trưng, giống như nơi bồng lai tiên cảnh.
Càn Long và Hòa Thân dừng chân bên bờ sông Tần Hoài, thấy người đi lại tấp nập, đông đúc, vô cùng náo nhiệt, tưng bừng. Trên phố dựng lên mấy chục cây đèn, bốn xung quanh chen chúc người mua bán. Nam nữ đi chơi hoa đăng, xanh liễu hồng hoa, ngựa xe như nước, tiếng người rộn rã.
Đúng là:
Trên sông Tần Hoài,rồng giỡn nước,
Đôi bờ đèn sáng, lơ lửng trăng
Phướn rũ, cờ bay, phấp phới, dập dờn,
Từng cặp, từng đôi khói hương cầu phước
Ngư long vờn cát,
Người già hiến sách cổ, của gia truyền
Xông hương, đeo giải,
Man, Di dâng vật lạ, tự bốn phương
Bờ sông, hội hè trống thúc,
Xóm thôn, đình đám xênh xang
Trò vui, bán hàng,
Trăm khéo, ngàn khôn. . .
Đèn lồng xách tay chen chúc,
Đèn treo, dãy dọc, hàng ngang
Bình trọ lưu ly, soi: Tốt tươi hoa nụ, diễm lệ mỹ nhân…
Bình phong vân mẫu, in: Suối khe róc rách, bát ngát ruộng đồng
Ngó sang Tây. Nhìn về Đông.
Một vùng cổ tích huy hoàng, nằm tròn trời phương Bắc,
Hội họa, thi thư lẫy lừng, chiếm trọn khoảng trời Nam
Vương tôn, công tử tấp nập đua chen,
Lầu gác, lan can ngập ngừng nhịp bước.
Sát cánh kề vai, gái lịch trai thanh
Trên đài cao, dáng tú, vẻ xinh.
Bánh trái Nguyên tiêu chất cao hàng thước,
Cùng nhón cánh hoa mai, chung cắm đôi nhành
Tuy chẳng phải bồng lai cực lạc,
Cũng là năm hòa cốc phong đăng.
Ngay khi đó Càn Long cùng Hòa Thân say sưa nhìn ngắm đến mịt mờ đôi mắt, bởi trước mặt quả thực là một thế giới hoa đua sắc thắm. Hòa Thân dẫn Càn Long bước tới một chiếc thuyền hoa đăng. Chỉ nhìn chiếc thuyền hoa đăng này cũng đã thấy đủ vẽ hào hoa của nó.
Trên thuyền có đủ mọi loại đèn lồng theo các tên hoa, và hai bên mạn thuyền đều là những cô gái xinh đẹp tuyệt trần. Một lát sau, Càn Long và Hòa Thân đã rời bờ, bước lên thuyền. Trên thuyền là cả một dòng lượt là gấm hoa, là hoa nở đầu cành, là tiếng oanh thỏ thẻ.
Những cô gái cầm ca, thấy khách tới, cả đám cùng chạy lại, cúi đầu vấn an. Càn Long và Hòa Thân cũng chẳng biết tên thật của những mỹ nhân đó là gì, họ toàn xưng tên giả. Cả đám mỹ nữ ấy, đêm qua đã bị Tổng đốc tập trung vào một chỗ, họ toàn là nhũng ca kỹ nổi danh, hiểu nhiều biết rộng có vị khách nào mà chưa từng gặp gỡ. Họ nhìn Càn Iong và Hòa Thân, thấy vẻ mặt và phong thái ung dung cũng chẳng phải loại người thường, nên càng đặc biệt ân cần, càng cố phô bày sự khéo léo, thành thạo trong nghề nghiệp để làm vừa lòng Càn Long và Hòa Thân. Càn Long vừa ngồi, các cô kỹ nữ đã bâu kín xung quanh. Mắt rồng của Càn Long nhìn khắp bốn xung quanh, thấy cô này yểu điệu, cô kia yêu kiều, cô bên trái đặm đà, cô bên phải thanh tân. Ngay lập tức lòng rồng khoan khoái và ý xuân như tràn đầy lồng ngực. Càn Long lặng lẽ phẩm bình, lựa chọn. Nhưng mỹ nhân quả thật là quá nhiều, bèn nãy ra một cách, nói: Các nàng hãy nói qua về các loại đèn lồng trên thuyền này cho...
Càn Long đang định nói nết chữ ,trẫm", thì đã thấy Hòa Thân cuống lên, liền ngừng lại, và nói chữa:
- Đúng rồi! Các nàng hãy nói về các loại đèn, cho khách được tỏ tường. Càn Long biết mình đã bị lỡ lời nên nhìn Hòa Thân tủm tỉm cười cười. Lúc đó, khuôn miệng anh đào của các mỹ nhân bắt ầu mấp máp, và những tiếng oanh vàng bắt đầu cất lên...
Khi đó lòng xuân của Càn Long và Hòa Thân đã chao đảo và chỉ còn nghe được rằng:
Đèn Gót sen, đèn Cao lâu một vùng châu ngọc,
Đèn Hoa sen, đèn Phù dung trải gấm, vóc ngàn vòng.
Đèn Hương cầu, tinh khiết trắng trong,
Đèn Tuyết hoa phất phơ, phơ phất,
Đèn Tú tài khiêm nhường, nhường bước, mang Khổng Mạnh di phong,
Đèn Nàng dâu, có tiết tháo của Mạnh Khương ngôn hạnh công dung,
Đèn Ông sư có bóng trăng liễu đi cùng,
Đèn Thông phán, có em gái nhỏ ngồi chung với thần Chung Húc,
Đèn Thầy bà đánh đuổi tà ma, có biết phe phẩy quạt lông,
Đèn Lưu Hải cõng chú cóc vàng, nghịch ngợm nuốt trôi sao Thất,
Đèn Lạc đà, đèn Sư tử, gầm gào, thồ ngọc ngà châu bái bạc nén, vàng ròng,
Đèn Voi, đèn khỉ, vào giữa Liên Thành, xộc thẳng tới những phòng bí mật bên trong,
Thỏa thích chơi bời, chơi bời thoả thích, ung dung...
Tiếng oanh thỏ thẻ, đã mô tả xong tất cả các loại đèn. Vua Càn Long và Hòa Thân cùng hoan hô nhiệt liệt, và các nàng kỹ nữ cùng xúm xít vui cười.
Càn Long bèn nói với Hòa Thân:
- Quả là sáp hương phương Bắc không thể nào bằng được son phấn phương Nam. Thấy thế nào?
Hòa Thân gạt đầu công nhận:
- Thưa vâng!
Tiệc rượu đã được bày ra. Càn Long ngồi quay mặt về hướng Nam, Hòa Thân ngồi quay mặt về hướng Bắc, nghi lễ vua tôi vẫn giữ được vẹn tròn. Còn hai phía Đông Tây dành cho kỹ nữ ngồi theo hàng lối.
Bữa tiệc thực phong phú, thịnh soạn, vua Càn Long, Hòa Thân cùng các nàng kỹ nữ chuốc chén, chéo kéo, và bắt đầu ngả ngớn, cợt nhả.
Vua Càn Long thấy cũng đã đến lúc rồi, liền đưa mắt... Hòa Thân ngoảnh ra ngoài nói:
- Cho chèo thuyền hoa ra giữa sông đi.
Tất cả đám mỹ nữ đều bảo thế mới là hay.
Đến lúc này, Hòa Thân lại nói:
- Các em, mỗi người hát một bài đi.
Vua Càn Long đế vào:
- Hay đấy!
Nói xong, bèn chỉ ba cô kỹ nữ, đã lọt được vào mắt rồng ngay từ đầu.
Ba cô gái mặt hoa da phấn cũng chẳng thẹn thùng gì, liền cầm ngay tỳ bà, đàn tranh và sáo, bắt đầu ca hát ngay trên chiếu rượu.
Càn Long nhìn ba cô gái tuyệt thế giai nhân, nói cũng không hết được vẻ kiều diễm của vườn lê, lại tài nghệ song toàn, khiến đôi mắt rồng đờ đẫn hẳn ra. Càn Long cầm ngay lấy giấy bút, đợi ba cô gái ca kỹ hát xong, khen hay, rồi đưa tờ hoa tiên cho Hòa Thân.
Đám kỹ nữ thấy vị quan khách này lại còn làm thơ, xô lại đòi xem. Cô gái giật được tờ hoa tiên, nói:
- Để em đọc cho chị em cùng nghe.
Tất cả ào lên bảo phải!
Cô gái kia bèn đọc:
Xiêm y, nhung lụa
Tóc đẹp, mây vờn
Miệng anh đào, mặt hạnh, má hồng,
Lưng thon mềm liễu rủ,
Lòng lan, thơm hương
Giọng ca thanh nhã,
Nghe như oanh chuyển cành êm
Làn điệu cổ truyền,
Âm thanh trời phú
Tiếng hát như mây bay, trùm quán Sở
Cao thấp cung thương, ngọc nhả, châu phun,
Trầm bổng nhịp nhàng, gió mưa vần vũ
Bài bản nồng nàn, mới từng câu từng chữ
Réo rắt, nhặt khoan...
Đám kỵ nữ nghe xong bài từ của Càn Long, nhất tề khen tuyệt vời. Có cô khen Càn Long là phong nhã, có cô nhận ngay Càn Long là hồng nhan tri kỷ. Vua Càn Long lòng rồng khoan khoái. Lúc đó trăng sáng vẫn trèo cao, đèn lửa trên bờ sông đã mờ nhạt bớt. Trong thuyền vẫn đầy những tiếng oanh thỏ thẻ, họ cùng hát một khúc hát say đắm nồng nàn, rồi lại cùng chung khúc hành vân.
Và Càn Long sớm đã bị những cảnh sắc diễm huyền trước mắt làm cho đắm đuối, phảng phất như thấy mình vào chốn tiên cung, và rồi không giữ nổi việc vuốt tóc, xoa má những cô kỹ nữ. Hòa Thân cũng thấy như hồn tiêu phách lạc, vào trong những trận mưa đầu mùa, quả thục rằng, con gái Tần Hoài đã đưa Hòa Thân vào một vùng mộng mơ hoan lạc không đâu có.
Lúc này Càn Long càng thêm đắm đuối, không chỉ còn là nữ say sắc mê men, mà đã vai ôm, má ấp, và đã cảm thấy như bước vào một giấc mộng lớn cùng với hướng ngát, ngọc mềm. Hòa Thân cũng không giữ nổi mình được nữa, và trong cái lòng phong nguyệt, cái trại yên hoa, đã hòa mình vào với làng son phấn.
Khi đã thấy Càn Long và Hòa Thân không còn giữ nổi mình được nữa, một cô kỹ nữ có nghề, liền tắt hết đèn nến bên trong, rồi nói:
- Em xin hát tặng hai vị quan khách một bài.
Nói xong, liền cất giọng trong trẻo hát.
Càn Long và Hòa Thân vốn là nòi phong lưu, làm sao lại không hiểu được những điều như thế, và ngay lập tức bước vào cuộc chơi.
Cô ca kỹ kia vẫn hát:
Cử chỉ ung dung
Xông xáo tận nhà, chiếm thế thượng phong
Ấp ôm như gió thế thoảng khắp
Dập dồn cho thổn thức trái tim hồng…
Cố lưu ly, hổ phách đậm nồng
Khe nhỏ, giọt rượu trân châu hồng
Phơ phất màn là, rèm lượt,
Đèn bạc nhấn chìm lời non nước…
Đừng làm phí mất trận xuân phong
Hát xong, những cô kỹ nữ ngồi không, vỗ tay khen hay, rồi thắp đèn. Vua Càn Long và Hòa Thân vội vã kéo vuốt lại áo quần. Thực ra đây chỉ là một mánh khóe của các cô kỹ nữ, hát một hồi, tối một lúc, thắp đèn lên, lại cười đùa chòng ghẹo, mà mục đích chỉ là kéo dài thời gian, giữ khách. Nhung Càn Long cũng như Hòa Thân đâu có tính đến chuyện về. Cho mãi tới tận nửa đêm, Càn Long và Hòa Thân mới chọn cho mình mỗi người một cô kỹ nữ, rồi đưa về khoang thuyền của mình ngủ.
Khi tỉnh giấc, mặt trời đã lên khá cao, cuộc tuần du của Càn Long và Hòa Thân, thực ra chỉ là một cuộc du chơi, hành lạc. Trong mắt, trong lòng chỉ có một chiếc thuyền hoa tuyệt đẹp, trang hoàng xa xỉ, du ngoạn giữa lòng sông. Càn Long và Hòa Thân cố kết ăn chơi đâu chỉ một ngày, nên đã lưu lại dưới thuyền thêm một ngày nữa, đến tối lại vui chơi hưởng lạc.
Mãi đến sáng sớm ngày hôm sau, vua Càn Long và Hòa Thân vẫn còn lưu luyến chưa muốn dời chân, nên vẫn còn ở lại trên thuyền uống rượu, tìm vui...
Hòa Thân chợt nghe thấy bên ngoài có tiếng ồn ào í ới, liền ra chỗ cuối khoang thuyền nhìn ra. Đã thấy từ xa có một chiếc thuyền đang bơi đến gần. Trên thuyền có một số người đang cãi cọ, ồn ã với những người chân sào. Hòa Thân nhô hẳn đầu ra ngoài, rồi hướng về phía những người chở thuyền khua khua tay.
Người ở thuyền bên kia, vừa trông thấy Hòa Thân đã định lên tiếng gọi. Hòa Thân sợ họ gọi lung tung, nên nói:
- Biết rồi, cứ về đi, rồi về ngay đây!
Những người ở thuyền bên kia vốn chẳng phải ai xa lạ, mà chính là mấy tên Thái giám cùng hai người thị vệ phụng mệnh của Hoàng hậu, về sông Tần Hoài tìm Hoàng đế.
Hòa Thân sớm đã đoán ra chuyện này, nhưng không thể ăn nói tùy tiện ở giữa lòng sông, cho nên chỉ ậm ừ trả lời cho xong chuyện. Nhũng người ở thuyền bên kia cũng không thể cứ réo gọi bừa bãi để tìm vua trên sông Tần Hoài này được như vậy sẽ chẳng thành một câu chuyện cười quá lố bịch hay sao? Nên họ chỉ đành ra về.
Hòa Thân vào trong khoang thuyền, nói nhỏ vào tai Càn Long. Lúc này Càn Long mới bảo các chân sào ghé dần thuyền vào bờ, rồi lên bờ về thẳng, nhưng lòng vẫn còn để lại nơi chiếc thuyền hoa đăng lớn, cùng với các nàng kỹ nữ.
Thì ra khi Hoàng hậu và Càn Long du ngoạn trên Tây Hồ ở Hàng Châu đã vô cùng tương đắc. Nên lúc Càn Long đã đi rồi, bà chẳng còn thấy có một chút hứng thú nào nữa, bà vốn đã bảo ở tại đây thêm dăm ba ngày, nhung không ngờ, hôm đầu tiên, khi Càn Long mới ra đi, ngay ngày hôm sau, bà cũng lại lên đường, thẳng về hướng Giang Ninh. Vài hôm sau, thuyền đã tới Giang Ninh, và đã nghe những người trong dinh và Tổng đốc nói rằng, Hoàng đế mới tới đây ngày hôm qua, nên bà vô cùng vui vẻ, phấn chấn. Nhưng khi vào đến ly cung, lại chẳng thấy Hoàng đế đâu, trong lòng bỗng trở nên khó chịu vô cùng. Và ngay lập tức sai Thái giám và thị vệ, tỏa đi tìm kiếm khắp nơi.
Tổng đốc nghe vậy, cũng cuống lên, bởi nếu để xảy ra chuyện gì, chắc chắn là Hoàng đế sẽ không tha tội, vì thế đã hăng hái xin đích thân đi tìm, với lý do rằng, thành Giang Ninh phức tạp, đường sá lại gập ghềnh, không được phẳng phiu như thành Bắc Kinh. Tổng đốc nói xong, bèn đem ngay Thái giám, thị vệ tới bờ sông, chỉ ra một chiến thuyền hoa đăng. Thái giám và thị vệ cũng hiểu ý ngay, bèn lấy thuyền bơi ra giữa sông.
Hoàng hậu thấy vua Càn Long đã trở về, cũng chẳng nói năng gì, mà chỉ đạo thái giám thị vệ chuẩn bị kiệu, rước giá trở về Hàng Châu ngay.
Vua Càn Long vừa có chuyến ăn chơi thoải mái trên sông Tần Hoài xong, không ngờ rằng vừa đặt chân về tới chốn ly cung gò bó này đã gặp ngay chuyện vụn vặt, cho nên đã nổi cáu ngay lên. Nói một cách lạnh lùng:
- Ngày mai trẫm hồi kinh.
Hoàng hậu nghe nói vậy, sững cả mười, nghĩ bụng: Tôi đi Hàng Châu, còn ông hồi kinh, như thế rõ ràng là hát ngược nhau rồi? Ông tuy là Hoàng đế, nhưng ông lại đi đắm chìm vào con sông Tần Hoài này mất rồi. Trong cung, ba nghìn cung nữ, có bao giờ ông đoái hoài tới đâu. Vậy mà khi gặp bọn ca kỹ trong làng son phấn này, là ông đã say mê lặn ngập vào đấy.
Trong lòng càng nghĩ càng tức, nên ngay tại đó, Hoàng hậu đã to tiếng đấu khẩu với Hoàng đế.
Càn Long vừa được chơi bời thích thú, mà trong lòng, xưa nay, vốn chẳng yêu thích lắm vị Hoàng hậu này, nên nghĩ: Đưa con cái con mẹ mặt vàng này đi Giang Nam, đâm ra xúi quẩy. Nên cũng đã nói toạc ra:
- Ta và Hoà ái khanh đi trên sông Tần Hoài, thì có gì mà ngươi phải tức tối.
Bà Hoàng hậu nghe Càn Long nói toạc ra một cách không giấu giếm như thế với mình, lại càng bực hơn.
Hoàng hậu vốn là một người có tính tình mạnh mẽ, tức bực không nhịn được, nên ngay lập tức cầm lấy chiếc kéo, cắt phăng hết mớ tóc mây của mình đi. Với người Mãn, việc cắt tóc là điều tối kỵ, cắt tóc đi tức là một hành động có tính chất đoạn tình đoạn nghĩa.
Càn Long thấy vậy, lại càng tự giận hơn, bèn quát:
- Tả hữu đâu, đưa Hoàng hậu về kinh sư ngay lập tức, không được chậm trễ.
Nói xong, đẩy cửa đi ra.
Vua Càn Long vì chuyện va vấp với Hoàng hậu, nên cũng chẳng còn lòng dạ nào mà lưu lại nơi đây, nên chỉ ở lại thêm vài ngày rồi cũng khởi giá hồi loan, dần dần đi về kinh sư.
Lại nói tới việc Hoàng hậu cùng Thái giám trở về kinh đô trước, ngày đêm khóc lóc thở than, lâu ngày, u uất thành bệnh. Con trai của Hoàng hậu, hoàng tử thứ mười lăm, tên là A Ca Ngung Diễm, ngày đêm ân cần, ấm lạnh chăm nom. Hoàng hậu chỉ còn biết cầm tay Hoàng tử khóc thương. Hoàng tử bèn hỏi han mọi chuyện thật tỉ mỉ. Nghĩ bụng: Khi Hoàng hậu cùng phụ hoàng ra đi, vui vẻ phấn chấn như thế, thế rồi không biết tại sao đến nỗi cắt sạch mái tóc cực đẹp đi, và dẫn tới bước tuyệt tình tuyệt nghĩa như vậy?
Hoàng hậu bắt Hoàng tử mười lăm là A Ca thề độc, mới đem chuyện Hòa Thân lôi kéo vua Càn Long xuống thuyền hoa, ở lại một mạch hai đêm liền trên sông Tần Hoài nói ra. A Ca Ngung Diễm nghe xong, thì nộ khí xung thiên trận lôi đình đùng đùng nổi dậy! Hoàng tử biết từ lâu rằng Hòa Thân chuyên quyền, lũng đoạn triều đình, chỉ có điều rằng phụ thân vẫn đang tại vị, còn mình chưa có quyền hành gì, nên cũng đành để mặc Hòa Thân. Song lần này, Hoàng tử A Ca hận thù, đã đem Hòa Thân khắc vào xương vào cốt mình, vả lại hiện giờ Hoàng hậu đang bệnh tình trầm trọng, nên chỉ đành khuyến Hoàng hậu an tâm tĩnh dưỡng.
Sau việc này khoảng một năm, Hoàng hậu thực tế là đã cạn khô cả máu lẫn nước mắt, bệnh tình càng ngày càng nguy kịch, Hoàng tử A Ca luôn luôn quỳ bên đầu giường, hết lòng chăm sóc, báo hiếu cho mẹ, và lập tức sai người đi báo mọi chuyện với Càn Long. Không ngờ vua Càn Long lại đang chuẩn bị đi săn mùa thu ở rừng Mộc Lan, sau khi nghe tin đó, chỉ ra lệnh cho A Ca Ngung Diễm ở nhà chăm sóc, cho thêm hai thái y tới thuốc thang, rồi cùng với tổng thần Hòa Thân đi Nhiệt Hà ngay.
Hoàng hậu nghe được tin đó, trong khi khí huyết đã chẳng còn gì, lại thêm giận dữ, hen suyễn kéo lên... Hoàng tử A Ca khóc cũng không thành tiếng nữa...
Hoàng hậu chìa tay, nắm lấy con trai, chỉ nói được mỗi một tiếng:
- Con!
Rồi nhắm mắt xuôi tay.
Hoàng tử A Ca Ngung Diễm khóc lóc đến chết đi sống lại.
Tin Hoàng hậu ốm bệnh chết, được các đại thần lưu lại kinh thành, cho đưa tin hỏa tốc tám trăm dặm đường đến thành Nhiệt Hà để minh tấu.
Càn Long hạ chiếu, viết rằng:
Căn cứ vào bản tấu trình của Vương đại thần làm việc tại kinh, được biết:
Hoàng hậu đã mất vào giờ Mùi, ngày 4 tháng này. Kể từ khi được sắc phong đến nay chưa có việc gì thất đức. Mùa xuân năm ngoái, trẫm cho cùng đi tuần hành Giang, Triết, chính vào lúc vui vầy, hoan hợp như vậy, thì tính khí Hoàng hậu bỗng thay đổi thất thường...
Khi ở Hàng Châu đã có những hành vi ngang trái, ngỗ ngược như điên nên trẫm đã ra lệnh đưa về kinh trước, để điều dưỡng trong cung. Nay đã hơn một năm, bệnh tình ngày càng trầm trọng, rồi qua đời.
Số phận Hoàng hậu phúc mỏng, không được thừa hưởng ân huệ của Thánh mẫu, cùng ân nghĩa lâu dài của trẫm. Cứ xét về mặt phạm thương mà nói, đáng phải phế truất ngay, đó cũng là cái lý đương nhiên. Song trẫm vẫn cho giữ nguyên danh hiệu, để tỏ lòng đặc biệt khoan dung, nhưng trong tang lễ không cần thiết phải làm theo đúng điển lễ Hiến Hiền Hoàng hậu. Tất cả mọi việc sẽ làm theo điển lễ của Hoàng quý phi. Giao việc này cho đại thần nội phu chu tất. Thông tri tuyên dụ cho trong ngoài đều biết!
Hoàng tử A Ca nhận được thượng dụ thật sự là khóc không nổi nữa. Hơn nữa, còn một việc khiến Hoàng tử càng thêm phẫn nộ, là trong thượng dụ lại còn nhắc tới mấy chữ "tính khí thay đổi thất thường", "hành vi ngang trái ngỗ ngược như điên", "đáng phải phế truất ngay, đó là cái lý đương nhiên". Tuy vua Càn Long đã không phế truất danh hiệu Hoàng hậu của bà, nhưng "mọi việc điển lễ” chỉ được phép "làm theo điển lễ của Hoàng quý phi".
Đường đường là một đấng Hoàng hậu của nước Thanh, điển lễ sau khi chết lại chỉ theo điển lễ của Quý phi, điều đó đối với Hoàng tử A Ca mà nói, là một sự đả kích không sao chịu đựng nổi...
Sau chuyến đi săn, vua Càn Long từ Nhiệt Hà về Kinh thì Cửu Vương Vĩnh Nghi, Lưu Dung và nhiều vị đại thần khác, liều lĩnh, toát mồ hôi mà nói lên sự bất bình, cũng như muốn giành lại danh nghĩa Mẫu nghi cho Hoàng hậu. Nhưng tất cả những sớ tấu đó đều bị Càn Long bỏ xó, không trả lời.
Hoàng tử A Ca cực kỳ bất mãn với cách thức nghi lễ của vua Càn Long đối với mẹ mình sau khi bà chết, thêm vào đó còn có cả lòng uất hận, nên tâm tư buồn nản, ngày ngày rầu rĩ chẳng vui.
Chỉ trong vòng nửa năm sau, có người trong cung đã nói ra rằng, người khởi thảo ra bộ thượng dụ đó, chính là Hòa Thân.
Khi Hoàng tử mười lăm, A Ca Ngưng Diễm nghe được tin đó, đã thực sự nghiến răng đến động trời động đất, chửi thầm "Thằng Hòa Thân kia, mày đã đưa phụ hoàng đi chơi gái qua đêm trên sông Tần Hoài, ta vẫn còn chưa tính sổ với mày, vậy mà mày lại thêm một lần nữa, tác oai tác quái, bầy đặt ra những âm mưu bỉ ổi trong tang lễ của mẫu thân ta. Thử hỏi, điều đó có gì hay cho mày chứ?”. Cũng ngay lúc đó, Hoàng tử đã quyết định: Ta lên ngôi ngày nào, thì ngay ngày đó, ta sẽ cho chém đầu tên gian tặc, là mày.

[Cánh gà nướng]

Hồi Thứ Hai Mươi Bốn

Càn Long thoái vị, Gia Khánh thết tiệc Lưu Dung
Tự sửa chiếu thư, Hòa Thân dẫn mình vào tội chết

Lại nói về việc, vào năm Càn Long thứ năm mươi sáu, vua Càn Long đại thọ bát tuần.
Bộ Lễ sớm đã bàn định về nghi lễ này và sẽ tổ chức một lễ lớn đặc biệt long trọng và cao sang, cao sang long trọng hơn cả lễ đại thọ của vua Khang Hy.
Vào ngày lễ đại thọ đó, các nước vùng biên thùy xa xôi đều có sứ giả đến cống hiến, Lạt Ma của Tây Tạng, các liên minh ở Mông Cổ, các bộ lạc ở Tây Vục, đều sai sứ dâng biểu chúc mùng.
Vua Càn Long ngự trên điện Thái Hòa nhận lễ mừng. Vua Càn Long tuy đã bát tuần, nhưng vẫn còn rất quắc thước, ngồi trên kim loan ngọc điện nhìn trong ngoài sụp lậy, nghe vạn tiếng tung hô. Lễ xong. Các lễ quan lại dắt dẫn các hoàng tử, hoàng tôn, hoàng tằng tôn, hoàng huyền tôn lần lượt vào hát múa chúc mừng đúng với lễ nghi.
Trong và ngoài cung đình, mở đại yến ba ngày. Càn Long lại có đặc chỉ miễn tiền thuế thóc thuế, để cho cả nước vui chung.
Lại nói về việc Tổng đốc Lưỡng Quảng, Chu Khuê chỉ yêu quý mỗi một mình Hoàng tử thứ mười lăm Ngung Diễm, trong số tất cả các hoàng tử của nhà vua, bởi ông cho rằng Hoàng tử Ngung Diễm là người có tư chất thông minh, đồng thời lại có cả một trái tim nhân từ, nên thường vẫn có thư từ đi lại. Chu Khuê là một người làm thơ hay, bạn đồng liêu vẫn thường hay sao chép thơ ông để giữ làm kỷ niệm.
Vua Càn Long cho rằng Chu Khuê là một người quả quyết trong công việc, chữ nghĩa kiến thức cũng khá, nên cũng muốn cất nhắc ông, điều về Kinh nhậm chức Đại Học sĩ giúp việc cho mình. Nhưng giữa Hòa Thân và Chu Khuê vốn có hiềm khích với nhau, nên khi nghe tin Càn Long định đề bạt Chu Khuê, thì Hòa Thân rất lo lắng, nghĩ: Nếu như con người này mà về triều, chắc chắn sẽ làm hỏng hết đại sự của ta, và trở thành hòn đá buộc chân.
Khi quay về phủ, lòng âu sầu buồn bã. Chu Y Viên thấy vậy, nên hỏi Hòa Thân có sự gì. Hòa Thân đem chuyện đó nói lại tất cả. Chu Y Viên nghe xong cũng chẳng nói năng gì, và bỏ đi. Chẳng mấy lúc sau, đã quay trở lại, trong tay cầm một nắm thư từ.
Hòa Thân hỏi:
- Cái gì đó?
Chu Y Viên bèn đáp:
- Đây là chứng cứ để diệt Chu Khuê.
Hòa Thân vội vã cầm lấy xem, tất cả đều là nhũng bài thơ, đã được sao chép ngay ngắn, sạch sẽ, bèn hỏi:
- Thi văn vô tội, sao diệt được nên?
Nói xong, liền trả lại cho Chu Y Viên. Chu Y Viên cầm lấy, rồi rút từ trong đó ra một tờ, nói:
- Bẩm quan lớn, cái này khác hẳn với sự xướng họa thông thường. Đây là Chu Khuê viết riêng cho Hoàng tử mười lăm A Ca. Và chính đây là chứng cứ đã mồi chài nịnh nọt Hoàng tử mười lăm A Ca như thế nào.
Hòa Thân vội vàng cầm lấy, đọc trong lòng chợt cả mừng. Ngay hôm sau, khi tìm được cơ hội liền đem bài thơ trình báo với Càn Long...
Càn Long giận dữ, phán ngay:
- Thế này mà là xướng họa ư, rõ ràng chỉ là kiếm chác ân huệ mà thôi.
Càn Long xưa nay vốn sợ nhất là sự câu kết giữa các đại thần ở biên cương viễn xứ với các hoàng tử trong triều, huống hồ đây lại chính là loại thơ ca mang đậm nét sự nịnh nọt, xin xỏ, nên lập tức hạ chỉ miễn chức tổng đốc của Chu Khuê với một lý do khác, và giáng chức xuống làm Tuần phủ An Huy.
Ít ngày sau, A Ca Ngung Diễn cũng đã biết chuyện Chu Khuê bị giáng chức, đã có người báo cho A Ca Ngung Diễm tất cả nhũng bí mật nằm trong vụ này. Khiến Hoàng tử giận dữ đến nghiến răng, nghiến lợi, nhưng cũng đành chịu, chẳng biết xoay trở ra sao.
Cuối năm thứ năm mươi chín đời Càn Long, sau buổi chầu sớm, Càn Long đặc biệt ban ân cho tất cả các đại thần, có một cuộc gặp gỡ với Càn Long trong thư việc phía Nam, các đại thần đều băn khoăn không biết có sự việc gì. Thư viện phía Nam là nơi vua Càn Long thường đọc sách và viết lách, đồng thời cũng là nơi vua cùng các quan Văn học Đại học sĩ đàm đạo, bình luận thi họa. Việc các quan chờ chỉ ở đây, là một việc có ý nghĩa sâu sắc. Điều đó cũng có nghĩa là có một hoạt động gì đó phi chính thúc, nhưng tập hợp tất cả các đại thần về đây, quả là một việc hiếm thấy.
Trong khi chờ đợi, các đại thần bắt đầu dự đoán:
- Nhà vua gọi cánh mình tập trung ở thư phòng này không biết có việc gì thế nhỉ? Hay là ban yến?
Một người khác lại đoán:
- Thư viện phía Nam này toàn là nhũng phòng nhỏ, làm sao mà ban yến được? Chẳng lẽ mỗi người bưng một bát rồi tùy ý đứng đâu ăn thì đứng.
Có một vị quan võ nói:
- Chắc là Ngài muốn cùng xướng họa với các đại thần!
Một vị quan văn nheo mắt liếc nhìn vị quan võ kia, rồi nói một cách châm biếm:
- Loại thơ này làm sao mà ngâm cho đặng, nó làm gì có đất dụng võ!
Vị võ quan vênh cái bộ mặt đỏ của mình lên nói:
- Ai mà chẳng biết, song cứ thấy gì ngâm nấy, nghĩ gì thì cứ đặt ra như thế chứ còn làm sao nữa.
Vị quan văn kia liền trêu chọc thêm:
- Thưa quan lớn, vậy thì xin quan lớn ngâm cho nghe một bài thơ xem sao.
Vị quan võ đáp ngay:
- Hôm qua, tôi có viết cho con a hoàn một bài đấy!
Tất cả mọi người khuyến khích ông ta:
- Thế thì đọc đi, đọc đi!
Vị võ quan liền cất giọng ngâm:
“Một tấm khăn thơm treo trước ngực mềm".
Ngay lập tức tiếng cười bung ra, chỉ xuýt nữa là cả cái mái nhà của thư viện phía Nam bị sụp xuống.
Các đại thần ồn ào, huyên náo một lúc, đã thấy một chiếc kiệu khênh bằng vai, vua Càn Long tới, lúc đó mới bắt đầu yên tĩnh lại, rồi nối đuôi nhau đi vào trong thư viện, người nọ chen người kia, đứng chật ních ở trong đó.
Vua Càn Long ngồi ở giữa, đưa mắt nhìn khắp các quan đại thần một lượt, rồi nói bằng giọng rất xúc động:
- Các vị ái khanh, nay trẫm đã bát tuần có dư năm năm lẻ. Trẫm tính rằng, sang năm, sẽ nhường ngôi cho Hoàng tư thứ mười lăm A Ca. Các vị ái khanh, có điều gì cần bàn không?
Lời vua Càn Long vừa dứt, cả gian phòng lớn bỗng như chết lặng hẳn đi, không ai đám ho he một tiếng nào. Việc nhường ngôi, là việc to lớn, nay ăn nói lung tung, có khác gì tự đi vác đá đập vào đầu mình.
Càn Long thấy tất cả các vị đại thần chẳng ai nói năng gì, bèn hỏi:
- Lưu ái khanh, ngươi có nói gì không?
Lưu Dung suy nghĩ một lát, rồi lại cân nhắc thêm một lúc nữa, mới rành rẽ nói từng chữ một:
- Thánh thượng Khang Hy với việc truyền ngôi cũng đã làm dần dần.
Càn Long nghe xong, thấy rõ Lưu Dung là một tay khôn vặn, nói mà chẳng nói gì. Nhưng lúc đó Càn Long lại nghe thấy tiếng khóc thút thít ở trong phòng.
Càn Long quay đầu ngó nhìn, chẳng phải ai xa lạ, mà chính là Hòa Thân một con người quyền khuynh thiên hạ, Càn Long chợt thấy ấm lòng, hỏi:
- Hòa ái khanh, làm sao mà khóc?
Đến lúc này Hòa Thân mới ngẩng đầu lên, mắt đã nhìn ngay thấy đức vạn tuế đã bát thần lẻ năm tóc trắng như sương, nên lại càng thêm núc nở, thổn thức, nói:
- Khởi bẩm đức vạn tuế.
Nói tới đó, Hòa Thân mới lấy lại được tinh thần, ngó lên nhìn đúc vạn tuế, nói:
- Đại lễ nhường ngôi, ngày xưa, trong lịch sử cũng đã từng có, nhưng thực ra cũng chẳng có bao nhiêu vinh dự. Duy chỉ có Nghiêu truyền cho Thuấn, Thuần truyền cho Ngu mới được coi như một thịnh điển thấm nhuần rộng khắp. Nhưng khi vua Nghiêu truyền ngôi, cũng đã có bẩy mươi ba năm làm Hoàng đế. Vua Thuấn đã từng làm người tầm thường trong ba chục năm, ba mươi năm tại vị, nhưng lại phải qua hơn ba mươi năm nữa, mới chính thức giữ ngôi. Tuổi tác của vua Nghiêu vua Thuấn thời đó, cũng đã tới trên dưới một trăm năm. Mà nay, tinh thần của Thánh thượng vẫn dồi dào, sau này chắc hẳn còn thọ hơn vua Nghiêu vua Thuấn. Nếu như cứ ở ngôi một vài chục năm nữa, rồi mới truyền ngôi cho Thái tử cũng hẳn là chưa muộn...
Hòa Thân lại nói:
- Huống hồ, trong bốn biển của trời đất, ai ai cũng coi Thánh thượng như phụ mẫu. Nếu đức vạn tuế ở ngôi thêm một ngày, trăm họ sẽ được hưởng thêm một ngày thái bình, và xã tắc càng thêm an thái. Tất cả các quan văn võ trong triều, đều được thấm nhuần ân đức của Hoàng thượng, nếu Thánh thượng ở ngôi thêm một ngày, văn võ bá quan cũng lại được thấm nhuần ân đức thêm một ngày. Nhũng kẻ nô tài này được gần kề ơn mưa móc,
nên càng mong được Hoàng thượng mãi mãi chở che. Đến như loài khuyển mã còn có lòng tuyến chủ, lẽ nào mà kẻ nô tài này lại chẳng bằng loại khuyển mã kia sao?
Nói xong lại rơi nước mắt, cúi lạy.
Càn Long nghe những lời bàn luận của Hòa Thân, thật đúng là thấu đáo vẹn toàn. Trước đây, vua Càn Long muốn làm một việc gì Hòa Thân thường gàn quải (1), vậy mà nay lại ngược lại, thành tâm ngăn cản.
(1) Có lẽ thiếu mất chứ không. Không gàn quải mới đúng các việc Hòa Thân đã làm để phò Càn Long (N.D.)
Vua Càn Long nghĩ: "Hòa Thân thực là một bề tôi trung thành", nhưng lại cố kiết nói:
- Hòa ái khanh, ngươi mới chỉ biết có một, mà chưa biết đến hai. Khi trẫm lên ngôi là hai mươi lăm tuổi, khi ấy trẫm đã thề với trời đất rằng, nếu được tại vị tròn sáu mươi năm, trẫm sẽ truyền ngôi cho con thừa kế. Thực là không muốn vượt quá con số sáu mươi năm của Hoàng tổ. Như thế cũng là đã được thừa hưởng cái ơn của trời đất phù hộ độ trì, sang năm đã là năm giáp tý đầu giáp, ý nguyện của trẫm như thế cũng đã là đầy đủ lắm rồi, làm sao mà còn dám dấn thân vào những năm tháng của con giáp mới này. Hoàng tử Vĩnh Liễn, chẳng may mất sớm. Nay duy còn có Hoàng tử thứ mười lăm Ngung Diễm, thực là một người thiên tư thông tuệ, xứng đáng với trẫm. Trẫm cũng tôn trọng gia pháp, thành lệ của tổ tiên, đã viết một mật hàm, cất sau bộ hoành chính Đại Quang Minh, để truyền ngôi cho Hoàng thái tử Ngung Diễm, giũ gìn ngôi báu. Nếu như Hoàng tử còn bỡ ngỡ trong việc lên ngôi, hoặc có điều gì dẫn tới rắc rối phức tạp, khi ấy trẫm vẫn còn đương sống, cũng có thể kịp thời giáo dục, hướng dẫn, nên người chẳng phải âu lo nhiều.
Nghe xong nhũng lời phán bảo đó của Càn Long, Hòa Thân không dám nói thêm nửa tiếng. Cùng các đại thần lui ra.
Về đến phủ, Hòa Thân lập tức đi liên hệ khắp mọi, rồi cùng Thạc Lễ thân vương Vĩnh ân cùng đứng tên viết một bản tấu, khẩn cầu Càn Long tạm thời chưa thoái vị.
Hòa Thân cũng tìm tới Lưu Dung. Lưu Dung đọc xong bản tấu, nói:
- Ôi cũng là một tấm lòng đau khổ!
Nói xong, ông cũng cầm bút ký tên.
Tấu đi tấu lại, vua Càn Long lại đem việc đã minh thệ cùng trời đất khi mới lên ngôi nói lại một lần, đồng thời hạ lệnh cho bộ Lễ, lấy năm sau là năm Gia Khánh nguyên niên, rồi định ra nghi lễ.
Hòa Thân nghe xong, biết rằng tình thế đã thay, nhưng cũng chỉ đành buồn rầu thúc thủ, không còn biết xoay trở ra sao.
***
Việc Càn Long thoái vị, nhường ngôi thế là đã quyết định xong. Bộ Lễ định ra quy chế nhường ngôi. Nhưng vì quy chế này vẫn còn khiếm khuyết, nên thực tế bộ Lễ cũng rất khó tiến hành. Nói là khiếm khuyết, bởi trong điển lễ đời nhà Thanh chưa từng có loại đại lễ này. Bộ Lễ đành chỉ tìm hiểu, tham khảo các điển lễ cổ, rồi chế biến lại cho hợp thời, và cũng biết rằng, đại lễ này cần phải hết sức long trọng đường hoàng, mới có thể làm vừa lòng, vừa mắt Càn Long. Cho nên phải mất tròn một tháng, mới định xong đại lễ nhường ngôi, ghi chép tấu lên, xin vua Càn Long xét phán. Vua Càn Long thấy thể chế như thế là trang nghiêm long trọng, hạ chiếu cho phép cứ thế mà làm.
Thủ tục tiến hành đại lễ nhường ngôi, trước hết qua Càn Long sách phong cho Ngung Diễm là Hoàng thái tử, đồng thời truy phong cho mẫu thân của Hoàng thái tử là Hiếu Nghi Hoàng hậu, vị trí ở dưới Hiếu Hiền Hoàng hậu, và lấy ngày Nguyên Đán năm Gia Khánh nguyên niên làm ngày chính thức cử hành đại lễ.
Hòa Thân thấy rằng đến giờ phút ấy, đại thế của mình đã qua đi. Song không thể không liều lĩnh, đến chúc mừng Hoàng thái tử Ngung Diễm.
Hòa Thân cho khênh theo vô số lễ vật, đến nơi ở của Hoàng thái tử. Hoàng thái tử nghe tin Hòa Thân tới chúc mừng, thấy lòng mình đã nảy sinh đầy ác cảm liền nghĩ: “Thân mẫu ta chết trong tay hắn, nếu như hắn không dẫn Càn Long đi xuống sông Tần Hoài, làm sao mẫu thân ta lại bị ngã bệnh nặng như thế. Sau khi mẫu thân ta qua đời, tang lễ chỉ được như một quý phi. Ý chỉ này cũng là từ tay Hòa Thân mà ra. Tên Hòa Thân ác nghiệt kia, hôm nay lại còn dám vác mặt đến đây mà chúc tụng sao, thật là một kẻ vô xỉ, mặt dầy”.
Ngung Diễm vừa nghĩ vừa đứng lạnh lùng trên bậc thềm.
Lúc đó đã thấy Hòa Thân cúi đầu cụp mặt đi tới. Hòa Thân bước tới trước mặt Thái tử nói:
- Kẻ nô tài này xin kính mừng điện hạ.
Thái tử chỉ cất lên một tiếng:
- Ừ
Rồi không nói thêm gì nữa.
Hòa Thân bị cụt hứng, nhưng vẫn cố mặt dầy mày dạn nói tiếp:
- Thái tử điện hạ thiên tư thông minh, chính trực, nhân từ, sau này lên ngôi chắc chắn sẽ là một vị vua hiền đức, một vị minh quân. Thật đúng là phúc khí của muôn dân, phúc khí của cả kẻ nô tài này vậy!
Nói xong, bèn cười khanh khách, cúi đầu sát đất, nhưng lại ngước mắt lên nhìn Thái tử. Không ngờ rằng, Thái tử vẫn đứng đó, chằm chằm nhìn Hòa Thân, không nói một câu, và mặt lạnh như một khối băng.
Hòa Thân làm quan đã bao nhiêu năm, nhưng gặp phải cái thảm cảnh này thì đây là lần thứ nhất. Hòa Thân thấy lạnh toát cột sống, biết rằng đại sự thế là tiêu rồi. Nhưng con người đứng trước con người, cái miệng lại không thể không mở ra. Gã nghiến răng lại nghĩ: Đã không nói thì ta nói, đã không làm thì ta làm, còn anh, mặc xác anh muốn dọc ngang thế nào cũng mặc. Nghĩ xong, liền cười nói:
- Thưa điện hạ, nô tài nghe tin rằng sang năm điện hạ sẽ lên ngôi báu, thật là một điềm vui. Đó cũng chính là phúc khí của nô tài, cho nên nô tài đến đây chúc mùng trước.
Nói xong dâng ngọc như ý.
Thái tử giả như không nghe thấy, không cầm ngọc như ý mà chỉ đăm đăm nhìn Hòa Thân, như một người xa lạ chưa từng quen biết bao giờ.
Lúc đó Hòa Thân thấy rợn người, tâm thần rối loạn, chân tay không biết làm gì và để vào đâu.
Hoàng thái tử nói:
- Không cần! - Nói xong, đi vào trong nhà - Hai chữ ấy, làm cho Hòa Thân không dám để lễ vật lại, nên đành phải khênh về, biết thế này, chẳng nên mang lễ đến làm gì. Nghĩ tới đó, Hòa Thân buồn rũ rượi, lên kiệu quay trở lại. Những người khênh lễ vật cũng không dám đặt xuống, nhung khi thấy Hòa Thân đã lên kiệu, nên cũng vội vã ra theo ngay phía sau.
Thấy có sự lộn xộn, Hòa Thân quát to:
- Đồ khốn kiếp chúng mày, đi theo tao làm gì?
Nói xong, "phạch" một tiếng, buông rèm kiệu, và chỉ loáng một cái đã về đến phủ.
***
Chớp mắt đã tàn đông, rồi qua đêm trừ tịch, đó là ngày đầu tiên của Gia Khánh nguyên niên. Vua Càn Long ra ngự tại điện Thái Hòa, cử hành đại lễ nhường ngôi, đích thân trao ấn báu cho Hoàng thái tử. Hoàng thái tử cung kính quỳ nhận, rồi dẫn đầu các thân vương, đại thần cung chúc Thái thượng hoàng vạn thọ vô cương. Lễ chức xong Thái thượng hoàng Càn Long liền lui vào cung.
Hoàng thái tử lên ngôi, xưng đế, tiếp nhận sự chúc tụng của triều thần. Rồi theo chiếu thư truyền ngôi của Thái thượng hoàng miễn thuế tiền, thuế thóc cho toàn quốc đồng thời xuống chiếu đại xá. Ngày đó nơi kinh sư phồn hoa, vô cùng náo nhiệt, điều đó khỏi phải nói nhiều. Lễ truyền ngôi đã xong, trong ngoài mở tiệc, tiếng tung hô, ầm vang khắp cung đình. Một số ngày sau, phụng mệnh của Thái thượng Hoàng đế, Gia Khánh sách lập Đích Phi Hỷ Tháo lạp Thị làm Hoàng hậu. Lại qua một số ngày nữa. Vua Gia Khánh đặt tiệc Thiên Tẩu ở cung Ninh Thọ mừng Thái thượng hoàng. Trong kinh thành, hân hoan nối tiếp những hân hoan, tiếng hoan hô vang vọng khắp kinh thành.
***
Đông qua hè tới, thoáng chốc đã hai năm.
Hôm đó, xuân tàn hè tới, không khí thật say đắm lòng người. Sau buổi triều sáng, Gia Khánh truyền chỉ hạ lệnh cho Cửu vương Vĩnh Nghi, Lưu Dung chờ hầu chỉ tại Đông Noãn các. Hòa Thân nghe được tin này, trong lòng không tránh khỏi nỗi tân toan. Ngày xưa, mỗi khi Càn Long truyền chỉ, ngươi quỳ xuống lĩnh chỉ bao giờ cũng là Hòa Thân, khiến các quan đại thần ai ai cũng phải nghiêng đầu kính trọng. Vậy mà hôm nay...
Lưu Dung và Cửu Vương đến Đông Noãn các, thấy trong sân trong vườn, cây cối mọc xanh tươi rườm rà. Dưới bóng cây có một chiếc kỷ cùng ba chiếc ghế. Chỉ một lát say Thái giám đưa đường để vua Gia Khánh đi vào. Từ khi Hoàng đế mới lên ngôi, không khí trong triều sôi nổi, ai ai cũng có cách nhìn mới, lối nghe mới.
Cửu Vương và Lưu Dung vội vàng quỳ lạy Hoàng thượng. Vua Gia Khánh thấy vậy vội bước nhanh lên một bước, nâng hai vị đại thần dậy, nói:
- Nhị vị lão ái khanh, trẫm coi như cánh tay đắc lực của trẫm, đứng đậy đi.
Vua Gia Khánh cho hai người ngồi, rồi vung tay một cái, bảo Thái giám lui ra, cài cửa. Ba người ngồi trò chuyện.
Cửu Vương hỏi:
- Thưa đúc vạn tuế, thánh giá Thái thượng hoàng có được an khang không?
Vua Gia Khánh cười đáp:
- Vẫn khỏe, có điều là bát tuần lẻ tám rồi.
Cửu Vương và Lưu Dung gật đầu hiểu ý, rồi cả hai nói:
- Chúc Thái thượng hoàng vạn thọ vô cương.
Vua Gia Khánh nói:
- Tốt lắm!
Rồi từ từ nói tiếp:
- Nhị vị lão ái khanh, trẫm có mấy việc muốn hỏi hai người. Ngày mồng ba tháng chín, trẫm đội ơn phụ hoàng, được sách phong là Hoàng thái tử, trong khi mọi việc còn chưa công bố, mà Hòa Thân đã đem dâng trẫm ngọc như ý trước, các khanh có biết không?
Cửu Vương và Lưu Dung đều lắc đầu.
Vua Gia Khánh lại hỏi:
- Việc trên đường tuần hạnh Giang Nam giữa Hiếu Nghi hoàng hậu với Phụ hoàng, rồi đột nhiên Phụ hoàng cho đưa Hoàng hậu về Kinh trước, hai khanh có biết cặn kẽ không?
Cửu Vương và Lưu Dung lại lặng lẽ lắc đầu.
Vua Gia Khánh lại hỏi:
- Sau khi Hiếu Nghi hoàng hậu mất, tờ thượng dụ là do tay ai viết?
Các bức thượng dụ xưa nay bao giờ cũng là do các đại thần viết ra trước, điều đó chẳng có gì phải để ý.
Lưu Dung biết là thượng dụ từ tay ai mà ra, nên đáp:
- Là Hòa Thân đại nhân.
Vua Gia Khánh chơi lạnh lùng nói:
- Hòa đại nhân, hắn là Hòa đại nhân của nhà nào thế nhỉ?
Sau một lát suy nghĩ thêm Gia Khánh lại nói:
- Hòa Thân đã nhiều năm gánh vác việc triều đình, hắn lộng quyền thế nào các quan đại thần đều biết hết, nhưng ai cũng chỉ biết tức mà không dám nói. Công ơn của Phụ hoàng đối với Hòa Thân nặng như núi, nhưng Hòa Thân lại chẳng biết giữ mình, lấy của công co kéo thành của riêng. Phụ hoàng cho hắn là làm kiệm bộ Hộ, thế là hắn tập trung quyền bính vào một mình tay hắn, mà lại hống hách, càn rỡ, không cho các quan trong bộ được tham gia bàn bạc một điều gì. Từ đó dẫn tới việc quốc khố hao hụt thâm thủng. Những điều trẫm nói đều là tội của Hòa Thân, trẫm không nói sai đâu.
Nói xong, tâm trạng Gia Khánh trở thành rất nặng nề. Vĩnh Nghi cũng đã định nói một cái gì đó, nhưng lại thấy sức mình không đủ, nên thôi không nói nữa.
Vua Gia Khánh nói tiếp:
- Trẫm ra mật lệnh cho hai khanh, bắt đầu từ ngày hôm nay, nếu nghe thấy bất cứ tội lỗi nào của Hòa Thân, bất kể là hư thực, tất cả đều phải tấu trình, những lời đơn sai, trẫm sẽ không hỏi tội, gác nó lại là xong thôi.
Vĩnh Nghi nghe nói thế, liền nói:
- Bẩm đức vạn tuế, nô tài có một việc, không biết có nên nói ra đây không
Nói xong, liền đưa mắt nhìn Lưu Dung.
Lưu Dung chậm rãi nói:
- Nên chứ!
Vua Gia Khánh hỏi ngay đó là việc gì.
Vĩnh Nghi bèn đem việc Hòa Thân chiếm đoạt cung nữ của nhà vua nói lại.
Gia Khánh nghe xong, liền đập long án nói:
- Kỷ cương của triều đình không chỉnh đốn không xong.
***
Lại nói về Hòa Thân, kể từ khi vua Gia Khánh lên ngôi Hòa Thân vừa mừng lại vừa lo. Hôm đó Lưu Toàn sang phủ, Hòa Thân liền nhờ hắn sắp xếp thời gian, để để vào cung bệ kiến Thái thượng hoàng. Lưu Toàn thu xếp rất nhanh. Hôm đó Hòa Thân vào điện Dưỡng Tâm nơi ở của Càn Long. Vừa bước vào cửa Hòa Thân đã thấy ngay vị Thái thượng hoàng trên đầu chỉ còn lơ thơ mấy sợi tóc bạc, răng đã lung lay hết, và tai điếc mắt hoa. Trong lòng Hòa Thân cảm thấy thật đắng cay, bèn quỳ xuống, lê bằng đầu gối về phía trước, kêu lên một tiếng:
- Thái thượng hoàng!
Vua Càn Long hình như có nghe tiếng nói, nhưng lại chẳng nghe để rõ ràng, nên hỏi:
- Ai đó?
Hòa Thân bò tới gần hơn, rồi cất tiếng nói to hơn:
- Nô tài là Hòa Thân, bái kiến Thái thượng hoàng.
Đến lúc đó, vua Càn Long mới nghe rõ, nói:
- Là ngươi đấy ư! Sao đã lâu chẳng thấy tới đây?
Hòa Thân biết Càn Long đã lẫn, nên nói:
- Nô tài vào cung không dễ.
Vua Càn Long nghe rõ câu đó, nói:
- Hình như người mắc quá nhiều tội lỗi thì phải.
Câu nói này đã đánh trúng vào chỗ đau nhất của Hòa Thân, nên lòng thấy bi thương, bật khóc, nói:
- Thái thượng hoàng sẽ còn sống ngàn thu, vạn tuổi.
Càn Long nghe xong, xua xua tay, nói:
- Chẳng được đâu! Đức Khổng Tử đã dậy: "Già mà không chết thì thành giặc!”, năm nay đã bát tuần lẻ tám rồi còn gì, nếu còn muốn sống đến thiên thu vạn đại, thì rõ ràng là một trò cười.
Nói xong, Càn Long cười, hỏi:
- Công việc vẫn thuận lợi chứ?
Trong cung, Hòa Thân đâu dám nói nhiều, nên nói:
- Cũng được đội ơn công đức của đức vạn tuế.
Càn Long cười nói:
- Gia Khánh không thích ngươi! Nhưng ngươi cứ yên tâm, chỉ cần một câu nói của ta, thì cái sinh mệnh của ngươi vẫn còn.
Hòa Thân thôi khóc, và thấy cũng chẳng điều gì để nói nữa, nên lui ra.
Ra khỏi cửa cung, lại gặp Lưu Dung vào triều. Hòa Thân biết Lưu Dung vào triều là chỉ có mỗi một việc gặp đức vua, nên tỏ vẻ châm biếm. Lưu Dung cũng biết rằng, Hòa Thân vào cung chỉ là để gặp Càn Long, nên hỏi:
- Thánh giá của Thái thượng hoàng ra sao?
Hòa Thân đáp:
- Khỏe lắm!
Nói xong cười khanh khách, bỏ đi cùng với trận cười đó được kéo dài ra.
***
Tháng Giêng, năm thứ tư niên hiệu Hàm Phong, vua Càn Long ngã bệnh, vua Gia Khánh chầu trục ở điện Dưỡng Tâm, vì vua Càn Long đã hôn mê suốt cả ngày. Hôm đó, vua Gia Khánh hầu hạ cả ngày bên cạnh Càn Long, còn các viên Thái y trong cung tấp nập ra ra vào vào. Vua Gia Khánh cũng biết rằng vua Càn Long đã vào tuổi bát tuần lẻ chín rồi, ắt sẽ có một ngày sẽ về chầu trời. Cho nên Gia Khánh lại càng chu đáo chăm nom Càn Long hơn, thái độ vô cùng hiếu lễ.
Chẳng may, tuổi thọ của vua Càn Long đã tận, bệnh tình kéo dài tới ngày thứ tư thì đột ngột trở thành trầm trọng hơn. Các Ngự y cũng dành phải bó tay, và thế là Càn Long vĩnh viễn ra đi. Vua Gia Khánh gào khóc đến vỡ trời nứt đất.
Buổi chiều vua Gia Khánh mặc áo tang lên triều, nói một cách nghiêm trang:
- Hôm nay ai là người lãnh ban quân cơ đại thần.
Hòa Thân đáp:
- Là nô tài.
Vua Gia Khánh nói:
- Viết chỉ đi, lệnh cho các đại thần Lạt Ma cùng các công chúa ở Mông ở Tạng, đã từng lên đậu thì về kinh chịu tang, những người chưa bị bệnh đậu mùa, tất cả đều không cần về. Viết xong phát đi. Đi ngay đi!
Hòa Thân liền đi đến phòng quân cơ lòng dạ hoang mang nghĩ: Đã biết mình là lãnh ban đại thần, vậy mà tòn sai mình đi làm cái việc vặt này, và tách hẳn mình ra. Lại nghĩ, mình sẽ chẳng về, mà cứ ở lại đây. Nghĩ xong liền gọi Chương Kinh tới.
Chương Kinh hỏi:
- Có việc gì ạ, thưa đại nhân.
- Viết chỉ! Vua Càn Long băng hà lệnh cho các công chúa các đại thần Lạt Ma ở Mông ở Tạng, nhũng người đã lên đậu, và cả những người chưa lên đậu đều không phải về kinh chịu tang. Đi thôi!
Hòa Thân lầu bầu, đã lên đậu với chưa lên đậu thì có gì khác nhau cơ chứ.
Anh chàng Chương Kinh cũng lấy làm lạ, nghĩ: Đã không gọi về kinh tất cả thì còn phân biệt đã lên đậu với chưa lên đậu làm gì nhỉ! Nên hỏi lại Hòa Thân một câu, nhung Hòa Thân không đáp, mà còn quát lên:
- Viết chỉ, viết xong gửi ngay đi.
Nói xong ngồi lỳ trong phòng tức giận một mình.
Chương Kinh đem tờ thượng dụ "những người đã lên đậu, hoặc chưa lên đậu đều không phải về kinh" đem đến trình cho Hòa Thân, Hòa Thân dùng cái tẩu thuốc gõ gõ chỗ đóng dấu, Chương Kinh đóng dấu xong rồi đi. Nói chung trong nội đình đã thấy dấu của ban quân cơ, thì đóng dấu tiếp ngay. Nếu không dấu của Thái giám sẽ trở thành sự kiểm tra dấu ấn của nhà vua.
Chương Kinh đi rồi, Hòa Thân vẫn ngồi lì ở đó, vừa tức vừa buồn.
Không ngờ ở trong triều, vua Gia Khánh nhìn ngược ngó xuôi vẫn chẳng thấy Hòa Thân đâu, bèn bảo Thái giám:
- Đi xem xem, Hòa Thân đã viết chỉ xong chưa.
Ý của Gia Khánh bảo Thái giám đi xem Hòa Thân viết xong chỉ chưa, nếu viết xong rồi, thì gọi Hòa Thân trở lại đây. Nhưng Thái giám lại hiểu khác, cho rằng, đi xem xem, nếu chỉ viết xong rồi thì đem về cho ta xem. Hoàng thượng xem chỉ đó là lẽ tất nhiên.
Thái giám đi ra khỏi triều đường, đã nhìn ngay thấy Chương Kinh đang cầm bức thánh chỉ đó, liền gọi lại, nói.
- Đưa đây cho tôi, Hoàng thượng đang cần đọc đấy!
Chương Kinh ở ban quân cơ, liền đưa ngay cho Thái giám, dặn:
- Thánh thượng xem xong, đem trả lại cho tôi.
Thái giám trình bức Thánh chỉ đó lên Hoàng thượng.
Vua Gia Khánh thực tình cũng chẳng biết đó là chuyện gì nên tiện tay mở ra đọc, Gia Khánh nhìn thấy rõ ràng trên Thánh chỉ viết: "Đã và chưa bị bệnh đậu mùa đều không cần về Kinh". Ngay lập tức vua Gia Khánh vô cùng giận dữ, nhưng lại không để lộ ra bên ngoài một tí nào, nói với Thái giám:
- Gọi Hòa Thân tới đây.
Hòa Thân vén rèm bước vào, quỳ xuống.
Vua Gia Khánh nói bằng giọng nghiêm khắc:
- Hòa Thân, ngươi đã biết tội của ngươi chưa?
Hòa Thân đâu có biết rằng, bức thánh chỉ đã trở về nằm trên long án của Gia Khánh, bèn thấp giọng nói:
- Quả thực là thần không biết!
Gia Khánh bèn cầm tờ Thánh chỉ trên long án lên, hỏi:
- Hòa Thân, cái này có phải người khởi thảo không?
Hòa Thân nhìn lên, biết là lôi thôi to rồi, mồ hôi "ào” một cái, tóat ra, đầu cúi xuống.
Gia Khánh lại hỏi:
- Thác mệnh viết chiếu thì mắc tội gì...?
Hòa Thân không dám ho he một câu nào nữa.
Vua Gia Khánh bỏ mặc Hòa Thân tại đó, quay ra nói với các đại thần:
- Vừa rồi, nói tới giặc giã ở các lộ, đâu chỉ có một mình Vĩnh Bảo tô son trát phấn, biến bại thành thắng để trình về. Mà ngay ở Kình cũng có nhiều thị vệ muốn xuất kinh để vào tiến quân hiệu lực, nhưng khi đã vào tiến quân hiệu lực rồi lại không chịu khai khẩn điền địa, làm giàu nhanh chóng. Cho nên, các cấp quan lại sớm đã hình thành sự tự thị, làm hao tổn quân phí. Đó là bung bít dối vua!
Hòa Thân ngay lập tức nhận ngay thấy cái chết đã đến với mình, qua những lời nói đó của vua Gia Khánh nên không lạnh mà cũng run.
Vua Gia Khánh nói tiếp:
- Lưu Dung, Vĩnh Nghi, sau buổi triều, về chờ chỉ ở Đông Noãn các. Hai người có thể về ngay bây giờ để viết chỉ...
Các quan đại thần không ai dám nói một câu, mà lần lượt đi hàng một ra ngoài.
Vua Gia Khánh đi một chiếc kiệu mềm tới Đông Noãn các. Yên vị xong, Vĩnh Nghi và Lưu Dung vào lạy.
Gia Khánh nói ngay:
- Đứng dậy mà nói.
Hai vị đứng ở hai bên vua.
Gia Khánh nói:
- Trong triều đình, Hòa Thân thác mệnh viết chiếu, đáng ghép vào tội gì?
Cửu Vương Vĩnh Nghi nói:
- Tội chết.
Gia Khánh lại hỏi:
- Hoàng khảo vừa mất, trên mình trẫm đang mang đại tang, liệu có thích hợp với một tội chết như vậy không?
Cửu Vương không dám nói gì nữa. Lưu Dung thư thả nói: Dung dưỡng tội lỗi một ngày, di hại cả đời! Cho nên làm ngay vẫn hơn.
Ngay lập tức vua Gia Khánh nói:
- Lưu ái khanh nói đúng.
Rồi truyền ngay cho tả hữu, sai bộ quân thống lãnh cùng với bộ Hình đi bắt Hòa Thân.
Hòa Thân tan chầu về nhà, lòng rối như tơ vò. Về phủ vừa ngồi yên chỗ, các bà thê, các nàng thiếp liền vây quanh lấy, hỏi han về việc phát tang Thái thượng hoàng như thế nào.
Đột nhiên mười mấy người gồm thị vệ, quân bộ, xông vào Hòa phủ. Lúc đó Trương Thiên Hoành đang ở ngoài sân, nên quát to:
- Bọn này to gan, dám xông vào tướng phủ.
Vị Thống lãnh kia đâu có thèm để ý tới Trương Thiên Hoành, mà lại nói to hơn:
- Có Thánh chỉ tới, hãy đi tìm chủ ngươi đến nghe đọc.
Trương Thiên Hoành nghe xong cứ ớ cả người, vội vã vào thông báo.
Hòa Thân vừa thay xong áo, lại nghe có Thánh chỉ tới, lại bảo thê, thiếp giúp mình mặc triều phục vào, rồi thê, thiếp lánh mặt hết đi. Quan Tuyên chiếu đứng lên đầu hàng, Hòa Thân quỳ bên dưới, và nghe quan Tuyên chiếu đọc:
“Hòa Thân dối vua, tự tung tự tác, tội trạng nặng nề. Nay cách chức, bắt giao cho bộ Hình xét xử nghiêm minh! Khâm thử".
Hòa Thân nghe xong mấy lời thượng dụ đó quả là hồn bay phách lạc lên trời, trong khi còn đang tìm cách trì hoãn, cả đám thị vệ đã xông vào, mặt lạnh như tiền, kéo nghiến đi. Ra đến ngoài cổng, ấn vào trong một chiếc kiệu, rồi lấy chiếc xích sắt vắt qua đỉnh kiệu một vòng, coi như tội phạm đã bị khóa.
Phân đội quân bộ, chia nhau canh gác khắp các nơi trong nhà như cửa trước, cửa sau, cửa ngách, cửa bên. Rồi lại điều động tuần tiêu, chuẩn bị khám nhà, tịch thu gia sản.
Hòa Thân vừa bị lôi đi, thì trong gia đình nhà họ Hòa, từ bà vợ già đến các bà thê, thiếp, rồi các ông phò mã đến các cậu ấm cô chiêu... bắt đầu nháo nhào, nhốn nháo, chỉ biết ôm nhau mà khóc. Họ chỉ còn biết đi nhờ công chúa thứ mười, đứng ra cứu giúp. Tất cả người nhà họ Hòa, từ già đến trẻ, nhất tề quì xuống, xin công chúa ra ơn.
Con trai Hòa Thân, phò mã Phong Thân cũng quỳ gối ở đó, để xin công chúa ban ân đức, và cũng không còn tính đến danh nghĩa vợ chồng, mà chỉ biết giập dầu như giã tỏi trên mũi đôi hài thêu của công chúa:
- Tính mệnh của cha tôi là nằm trong tay của công chúa.
Cả nhà khóc lóc như một tổ ong bị vở.
Công chúa thứ mười nâng mọi người dậy, nhưng chẳng có ai chịu đứng dậy cả. Nên công chúa thứ mười đành phải đi nâng mẹ chồng trước. Bà vợ Hòa Thân, ôm lấy đùi công chúa và khóc lóc càng thảm thiết hơn.
Công chúa thứ mười, chẳng có biện pháp nào khác, cuối cùng chỉ cùng với một số người vào cung van xin Thượng hoàng, hãy tạm thời thả cho Hòa Thân trở về, rồi từ đó mới nghĩ ra được cái kế lâu dài gì đấy. Đến lúc ấy mọi người mới từ từ đúng dậy, lan bộ mặt thê thảm đầy nước mắt.
Công chúa thứ mười cũng nghĩ tới chỗ ngày thường, ông bố chồng Hòa Thân đối đãi tử tế với mình, nên cũng không khỏi rơi nước mắt, nên ngay lập tức đem theo bốn cô thị nữ, đi kiệu vào cung. Các thị vệ, nhìn thấy chỉ có công chúa, cũng không tiện ngăn cản, nên cứ để công chúa đi thẳng.
Vua Gia Khánh nghe tin đã bắt giam Hòa Thân, cũng thấy yên tâm. Nhung chỉ để một chốc, lại thấy chị ruột mình là công chúa thứ mười vào kiến giá, nên cũng biết ngay rằng đây chỉ là việc xin xỏ cho Hòa Thân, nên đâm ra ảo não hơn. Nhưng bà chị ruột mình, không thể không gặp. Công chúa thứ mười vừa thấy Gia Khánh, liền quỳ hai gối xuống khẩn cầu:
- Xin đức vạn tuế hãy nghĩ tới cái tình xưa, khi Hoàng khảo còn sống, đã đối xử với Hòa Thân như thượng khách. Thứ hai nữa là để cho gia đình nhà chị của em được đoàn viên, ba nữa, chồng chị, em cũng còn phải gọi bằng anh rễ. Bốn nữa Hòa Thân cũng còn có công với giang sơn xã tắc này, cho nên dù thế nào đi chăng nữa cũng không thể xử chém Hòa Thân được.
Gia Khánh nói:
- Gia đình nhà Hòa Thân không bị truy cứu, còn Hòa Thân thì không thể miễn xá được.
Nói xong, Gia Khánh đi ra khỏi điện. Công chúa chẳng còn cách nào khác, nên đành về phủ để bàn bạc thêm.
Ngay hôm sau, bách quan tập hợp.
Vua Gia Khánh thiết triều, quan tuyên chiếu đọc rõ ràng minh bạch:
Hòa Thân được hưởng đại đặc ân của Thái thượng hoàng, đã đề bạt từ một thị vệ lên tới Đại học sĩ. Làm việc ở ban Quân cơ đã nhiều năm, được tắm gội ơn mua móc đã nhiều, không lấy gì mà so sánh được. Trẫm đã đích thân sai làm việc quan trọng, vậy mà để xảy ra sự sai sót quá nghiêm trọng. Do đơn giản sử dụng trọng thần, có việc con con giao đến ba năm vẫn chẳng nghĩ ra được điều gì, điều đó không thể không sinh ra tai biến. Nay Hòa Thân tội trạng nặng nề, đồng thời qua việc thống kê của chư vị đại thần, thực tế là ghi chép không sao cho hết được. Đúng vào ngày thục hiện di chiếu đồng thời cũng là ngày cách chức Hòa Thân, bao nhiêu tội trạng, người người đều biết. Trừ việc giao cho Vương công, đại thần thẩm định tại kinh, còn cần thông dụ cho các đốc, phủ cần thống kê ra các khoản mà Hòa Thân tham ô, ăn của đút. Tội trạng này sẽ tính ra sao còn tùy vào từng khoản, là bao nhiêu.
Các nơi thực hiện tấu này.
Thánh chỉ vừa truyền, các quan đại thần đều vỗ tay sung sướng, không ai là không tán thưởng, những bản tấu tới tấp bay về coi như một vùng tuyết trắng tinh từ xa bay tới. Có tấu tố cáo Hòa Thân đã dám tự sửa chữa son phê, có tấu tố cáo Hòa Thân chiếm dụng cung nữ của vua, có tấu lại tố cáo trong nhà Hòa Thân có cất giấu những cấm vật không được phép tàng trữ trong nhà. Có tấu tố cáo Hòa Thân tiết lộ nhũng điều cơ mật. Ngoài ra còn nhiều việc khác như can thiệp vào những việc không phải của mình, tham lam, coi thường kỷ cương phép nước, cấu kết thành bè đảng, làm hại, chiếm tiền bạc của những người dân lương thiện không biết bao nhiêu mà kể, tổng cộng các tội trạng lại, có tất cả 20 đại tội.
Vua Gia Khánh căn cứ vào nhũng bản tấu đó giao cho bộ Hình xét hỏi về hai mươi tội đó. Nhưng Hòa Thân rất ngoan cố giảo quyệt, có chết cũng không chịu nhận tội nào. Cuối cùng không còn cách nào khác, nên đành phải mang chứng cứ của từng sự việc ra, và với những chứng cớ không thể chối cãi đã đó, Hòa Thân mới bắt đầu chịu cúi đầu nhận tội.
Hội thẩm của bộ hình là Cửu Vương Vĩnh Nghi, đã đem mọi việc đầu đuôi trình lại với Gia Khánh. Gia Khánh bèn hạ chiếu, tiếp tục cử Cửu Vương Vĩnh Nghi làm khâm sai, kiểm tra và tịch thu tài sản của Hòa phủ.
Cửu Vương tới Hòa phủ, liền lấy cái phòng sau của tiền đường, làm phòng ngủ để tiến hành tra xét.
Nhưng khi nhìn thấy phòng ốc của Hòa Thân, tất cả đều làm bằng gỗ Nam, kiểu cách lại giống với cung Ninh Thọ, còn sự hoa lệ lại chẳng kém gì vườn Viên Minh, trang trí toàn đều là loại đồ cổ rất quý hiếm, về số lượng còn nhiều hơn trong Đại Nội đến một, hai lần. Tiếp đó là Thị vệ đưa những nhà giám định cổ vật tới, ghi chép từng món một.
Bao gồm:
Những đồ trang sức trên đầu đều bằng vàng ròng có ba ngàn sáu trăm năm mươi bảy món. Đông châu có tám trăm chín mươi tư hạt. Trân châu một trăm bay mươi chín chuỗi, hạt rời năm hộc. Hồng Bảo thạch đính trên chóp mũ, bảy mươi ba viên. Lông chim màu xanh gài mũ các bà, mười một ống, lông chim màu phi thúy tám trăm ba mươi lăm ống. Hạt Kỳ Nam Hương sáu trăm chín mươi tám chuỗi. Bát lớn bằng vàng rồng năm mươi đôi. Bát Ngọc mười đôi. Ấm vàng bốn đôi. Bình vàng hai đôi. Chìa khóa vàng bốn trăm tám mươi chiếc. Chậu vàng một đôi, ống nhổ vàng một đôi. Cường thủy tinh năm đôi. San hô hai mươi bốn cây; Ngọc mã một chiếc, cốc bạc bốn nghìn tám trăm chiếc. Đũa San hô bốn nghìn tám trăm bộ. Ngà voi khảm vàng bốn nghìn tám trăm bộ. Ấm bạc tám trăm chiếc. Ấm giỏ phỉ thúy hình trái dưa một chiếc.
Da báo xali tám mươi tấm. Da chồn hai trăm sáu mươi tấm; da cáo xanh, ba mươi tám tấm, da cáo đen một trăm hai mươi tấm, da cáo huyền mười tấm, da cáo trắng mười tấm. Da cáo xám ba trăm tấm. Da sư tử biển ba mươi tấm. Da báo biển sáu chục tấm. Da rái cá Tây Tạng năm mươi tấm. Gấm vóc bốn nghìn bảy trăm ba mươi cuộn. Lụa lĩnh năm nghìn một trăm cuộn. Lụa thêu tám mươi ba cuộn. Dạ ngoại Tinh Hồng bốn mươi ba tấm. Vải sang phương tây ba mươi tấm. Các loại vải khác bốn mươi chín bó, vải Cát Bá ba mươi bó. Các loại áo da một nghìn hai trăm chiếc. Mũ Ngự dùng sợi ngang hai chiếc. Áo dệt rồng vàng hai chiếc. Áo làm lễ Hy Yên màu tương hai chiếc.
Đồ chơi bằng ngọc trắng sáu mươi tư chiếc, đồng hồ Tây các loại bảy mươi tám chiếc. Tủ gương pha lê thay quần áo mười chiếc. Tủ gương loại nhỏ ba mươi tám chiếc. Các vật bằng đồng, bằng thiếc vân vân có hơn bảy nghìn ba trăm thứ. Bạc hoa văn có một triệu không trăm bảy mươi lăm nghìn lạng. Vàng ròng có tám vạn ba nghìn bảy trăm lạng, tiền sâu nghìn chuỗi. Phòng ốc có một nghìn năm trăm ba mươi gian. Một vườn hoa, văn tự nhà đất năm hòm; giấy vay nợ hai hòm. Nhiều vật linh tinh khác chưa tính.
Tổng cộng bao gồm: một trăm linh chín hạng mục. Ngoài mục thứ 26, vàng bạc và tiền ra, thì ngay lúc ấy, khi đánh giá tính ra bạc, đã lên tới hơn hai trăm hai mươi ba triệu tám trăm chín mươi ngàn lạng bạc. Ngoài ra hạng mục thứ 83, vẫn còn chưa kịp đánh giá. Nhưng cứ theo cách tính toán như trên thì cũng vào khoảng tám chín trăm triệu lạng. Tự cổ tới giờ, bất kể là Vương Khai hay Thạch Sùng nào cũng không bằng được một phần mười gia sản của Hòa Thân. Nói ngay đến các vị vua trong ngoài nước cũng không có được một gia tài to như thế.
Vua Gia Khánh xem qua, biết được gia sản của Hòa Thân là như thế, bất chợt thấy giật mình, ngồi rũ trong thư phòng. Kể ngay trong Đại Nội cũng không thể giàu có đến như thế. Lập tức ban chiếu tuyên bố hai mươi đại tội của Hòa Thân.
Chiếu viết:
Ngày mồng ba tháng 9 niên hiệu Càn Long thứ sáu mươi, trẫm đội ơn Hoàng khảo phong cho làm Hoàng thái tử, trong khi việc này còn chưa công bố, mà sáng ngày mồng hai Hòa Thân đã tìm trẫm dâng ngọc như ý trước để dựa dẫm sau này. Đó là đại tội thứ nhất.
Cưỡi ngựa đi thẳng vào cửa tả đơn Viên Minh, rồi đi qua điện Chính Đại Quang Minh, tới sơn khẩu Thọ Sơn Đó là đại tội thứ hai.
Đi kiệu vào thẳng Đại Nội, rồi cho kiệu đi thẳng vào cửa Thần Vũ. Đó là đại tội thứ ba.
Lấy cung nữ xuất cung làm thiếp, đó là đại tội thứ tư.
Tùy ý áp đặt mọi việc với các lộ quân, mang đầy tính lừa dối, đó là đại tội thứ năm.
Thánh thể của Hoàng khảo không được khỏe, Hòa Thân không có một chút lo lắng nào, mà còn cười nói như không, đó là đại tội thứ sáu.
Hoàng khảo vì bệnh tật nên khi phê chương tấu, có những nét chữ không ngay ngắn, Hòa Thân tự quyết định là xé đi chép lại. Đó là đại tội thứ bảy.
Được kiêm một phần công việc của bộ Hộ, nhưng đã đem tập trung mọi quyền lực ở bộ này về tay mình, để công việc xảy ra sai xót hàng loạt, cấm không cho các vị quan khác bàn bạc. Đó là đại tội thứ tám.
Năm kia Khuê Thư tấu về rằng: Hai nơi Tuần Hóa và Quý Đức định nổi lên khống chế Thanh Hải, Hòa Thân bóc bỏ, trả về, rồi giấu giếm đi. Đó là đại tội thứ chín.
Đức Hoàng khảo băng hà trẫm ra dụ các công chúa ở Mông Cổ chưa từng bị lên đậu thì không phải về kinh, vậy mà Hòa Thân viết dụ: nhũng người đã lên đậu cũng không phải về. Đó là đại tội thứ mười.
Đại học sĩ Tô Lăng vì thính lực đã hỏng, nhưng là chỗ thân tình với em trai hắn là Hòa Lâm, nên giấu đi không tấu, Đãi Lang Ngô Tỉnh Lan, Lý Hoàng, và Thái Bộc Tư Khanh vẫn dạy học tại nhà, giữ nguyên phẩm cấp bổng lộc, điều khiển nền học chính. Đó là đại tội thứ mười một.
Danh sách ban quân cơ, tùy tiện xé bỏ. Đó là đại tội thứ mười hai.
Theo như ghi trong gia sản, đều là lấy trộm gỗ Nam Mộc, cách thúc xây dụng lại làm theo mẫu cung Ninh Thọ, vườn hoa cây cảnh lại giống như vườn hoa bồng lai Viên Minh, nói chung là không có gì khác nhà vua. Đó là đại tội thứ mười ba.
Làm phần mộ ở Tô Châu chưa được phép mà đã đào móng, xây hầm, dân chúng gọi là Hòa Lăng. Đó là đại tội thứ mười bốn.
Những vòng hạt trân châu cất giấu trong nhà, có tới mấy trăm chuỗi, số lượng ấy lớn gấp nhiều lần trong đại nội, nhũng hạt châu đính trên mũ lớn hơn nhiều lần hạt châu trên mũ nhà Vua. Đó là đại tội thứ mười lăm.
Những viên bảo thạch đính trên mũ, nhưng không dùng tới, vẫn có hàng nhiều chục viên, những khối đá bảo thạch thật lớn, đếm không xuể, hơn hẳn nhà vua. Đó là đại tội thứ mười sáu.
Vàng bạc quần áo tàng trữ tới hàng ngàn hàng vạn. Đó là đại tội thứ mười bảy.
Số vàng nhét giấu trong khe tường lên tới hơn hai vạn sáu nghìn lạng, rồi trong kho riêng cũng cất hơn sáu nghìn lạng vàng nữa, bạc chôn trong hầm dưới đất cũng lên tới hơn ba triệu lạng. Đó là đại tội thứ mười tám.
Mở tiệm cầm đồ ở Thông Châu, Kê Châu, lời lãi lên tới hàng chục vạn lạng, tranh chấp với dân. Đó là đại tội thứ mười chín.
Đút lót cho Lưu Toàn số bạc lên tới trên mười vạn lạng, đồng thời trong đó còn có cả những chuỗi hạt trân châu đeo tay, đeo cổ rất lớn. Đó là đại tội thứ hai mươi.
Những đại tội của Hòa Thân được đem ra công bố, các đại thần trong ngoài kinh đều kinh ngạc tới mức há miệng trợn mắt, rồi tới tấp yêu cầu ghép Hòa Thân vào tội phản nghịch. Nhưng vua Gia Khánh cũng còn muốn giữ thể diện cho cha mình là vua Càn Long, và cũng thương Hòa Thân được tính vào hàng Hoàng thân, không nhẫn tâm ghép tội chém đầu, mà ban ân cho được tự tử.
Sau khi Hòa Thân thi hành án, vua Gia Khánh thấy tinh thần phấn chấn, cần phải làm một công việc mới nào đó.
Thật đúng là:
Tham ô, hống hách xưa chưa thấy
Một chết phải râu sạch nợ đời,
May mà dính tý “Hoàng thân” đấy!
Nếu không, gan nát với xương phơi