Ghi chú đến thành viên
Go Back   4vn.eu > Kiến thức > Thế Giá»›i Muôn Mầu > Sách - Tài liệu > Tủ sách Lịch sá»­ - Äịa lý > Lịch Sá»­
Gởi Ãá» Tài Má»›i Trả lá»i
 
Ãiá»u Chỉnh
  #1  
Old 19-04-2008, 11:28 PM
tarta12a's Avatar
tarta12a tarta12a is offline
Cái Thế Ma Nhân
 
Tham gia: Feb 2008
Bài gởi: 1,035
Thá»i gian online: 35 phút 40 giây
Xu: 0
Thanks: 0
Thanked 35 Times in 18 Posts
Exclamation VAI TRÒ CỦA HẢI PHỈ TRONG CHIẾN THẮNG KỶ DẬU - Nguyễn Duy Chính

Chính sá»­ Việt Nam cÅ©ng nhÆ° của Trung Hoa khi chép vá» trận đánh mùa Xuân năm Ká»· Dậu (1789) thÆ°á»ng chỉ miêu tả nhÆ° má»™t cuá»™c giao binh thuần tuý giữa hai quân Ä‘á»™i nhà Thanh và Äại Việt, nhấn mạnh vào tài cầm quân, Æ°u và khuyết Ä‘iểm của hai bên. Dù yêu hay ghét nhà Tây SÆ¡n, sửû cÅ©ng chỉ nhấn mạnh đến khía cạnh chính qui của quân Ä‘á»™i – nhiá»u chá»— huyá»n thoại hoá, khen phò mã tốt áo, phóng đại kết quả mà quên Ä‘i sá»± phức tạp của thá»i đại trên cả chính trị, kinh tế, kỹ thuật lẫn hoàn cảnh xã há»™i.
Những chi tiết cụ thể của chiến thắng này đã được khá nhiá»u tác giả Việt Nam miêu tả vá»›i đầy đủ chi tiết, lên đến hàng ngàn bài viết và biên khảo, hàng chục cuốn sách dày. Ở đây chúng tôi chỉ muốn Ä‘Æ°a ra má»™t góc cạnh xÆ°a nay ít sá»­ gia Ä‘á» cập. Äó là vai trò của thành phần thÆ°Æ¡ng nhân trên mặt biển, Ä‘á»i sống gắn liá»n vá»›i đại dÆ°Æ¡ng nhÆ°ng trong nhiá»u thế ká»· bị loại ra khá»i thành phần xã há»™i. Vô hình chung há» biến thành những kẻ sống ngoài vòng pháp luật, gió chiá»u nào che chiá»u ấy, nghiêng ngả tuỳ theo cách đối xá»­ của nhà cầm quyá»n, có khi là kẻ thù chung của má»i triá»u đình từ Nhật Bản xuống đến Äông Nam Ã, có khi được nuôi dưỡng để trở thành má»™t chính quyá»n nho nhá» nhÆ° há» Trịnh ở Äài Loan thá»i Minh mạt Thanh sÆ¡, hoặc được tập hợp để trở thành má»™t cánh quân đắc lá»±c nhÆ° thá»i Tây SÆ¡n vào cuối thế ká»· thứ 18.
Vai trò của há» không những góp phần khá nhiá»u vào những biến chuyển chính trị tại Việt Nam mà còn quan trá»ng trong chiến thắng đánh bại quân Thanh, trở thành má»™t chá»— dá»±a đáng kể để Nguyá»…n Huệ tính toán những bÆ°á»›c ngoại giao sau trận đánh và nếu nhÆ° ông không mất sá»›m, rất có thể Việt Nam đã trở thành má»™t trong những cÆ°á»ng quốc trên biển cả vào đầu thế ká»· thứ 19.



Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục này:

Tài sản của tarta12a

Trả Lá»i Vá»›i Trích Dẫn
  #2  
Old 19-04-2008, 11:28 PM
tarta12a's Avatar
tarta12a tarta12a is offline
Cái Thế Ma Nhân
 
Tham gia: Feb 2008
Bài gởi: 1,035
Thá»i gian online: 35 phút 40 giây
Xu: 0
Thanks: 0
Thanked 35 Times in 18 Posts
TÃŒNH HÃŒNH PHÃT TRIỂN CUá»I THẾ KỶ 18
Nhu cầu trao đổi của thế giá»›i gia tăng khiến con ngÆ°á»i cần có những tàu thuyá»n lá»›n để vượt qua những vùng biển đầy sóng to gió cả, nổi tiếng là nguy hiểm ở châu Phi và châu Ã. Nhiá»u dân tá»™c biết đóng những tàu lá»›n có thể ra khÆ¡i nhÆ°ng vẫn phải dá»±a vào sức chèo tay, rất khó giữ được cho đúng hÆ°á»›ng trên mặt biển.
NgÆ°á»i Trung Hoa cÅ©ng đóng nhiá»u thuyá»n lá»›n nhÆ°ng vẫn chạy bằng buồm nên phải men theo bá» biển, không dám ra xa ngoài khÆ¡i. Tuy dÆ°á»›i Ä‘á»i Minh có những chuyến viá»…n du nhÆ°ng chỉ đến những quốc gia mà hỠđã biết, không phải là những chuyến hải hành tìm ra những vùng đất lạ. Thuyá»n của há» cÅ©ng cồng ká»nh, thuận tiện cho việc chở hàng nhÆ°ng thiếu Æ°u Ä‘iểm dùng trong chiến đấu. Äến thế ká»· thứ 15, ngÆ°á»i Bồ Äào Nha (Portuguese) nghÄ© ra má»™t cách đóng thuyá»n má»›i (caravel), nhá» và nhẹ, buồm hình tam giác, dá»… Ä‘iá»u khiển rồi sau đó cải tiến đóng được những thuyá»n to hÆ¡n (nao) mở đầu cho má»™t ká»· nguyên hàng hải mà cách vận hành giữ mãi cho tá»›i khi ngÆ°á»i ta chế tạo ra thuyá»n chạy bằng hÆ¡i nÆ°á»›c.[1]
Nhá» những tiến bá»™ kỹ thuật và phÆ°Æ¡ng pháp tính toán Ä‘o đạc áp dụng vào viá»…n dÆ°Æ¡ng - các dụng cụ hải bàn (compass), bản đồ (chart), hải kế (marine chronometer) để tính toán vị trí con tàu giữa biển khÆ¡i – nên đến hậu bán thế ká»· 18 ngÆ°á»i ta đã Ä‘i được khắp nÆ¡i trên thế giá»›i má»™t cách dá»… dàng và chính xác.
Tuy nhiên viá»…n dÆ°Æ¡ng cÅ©ng đặt ra má»™t vấn Ä‘á» khác quan trá»ng hÆ¡n là việc tá»± vệ vì thuyá»n ra khÆ¡i phải đối phó thÆ°á»ng xuyên vá»›i cÆ°á»›p bóc và các con tàu thù nghịch khác. Thá»i trung cổ, việc giao chiến chính yếu là tiến sát nhau rồi tràn sang tàu đối phÆ°Æ¡ng cận chiến sáp lá cà bằng gÆ°Æ¡m giáo. Äến thế ká»· 16 thì ngÆ°á»i ta đã mang súng theo nhÆ°ng chỉ là loại nhá», có thể gây sát thÆ°Æ¡ng cho thủy thủ nhÆ°ng không đủ sức đánh chìm thuyá»n. Hải chiến chỉ trở nên quan trá»ng khi các quốc gia Âu Châu đúc được súng bắn đạn tròn (có trái nặng tá»›i 27 kg) có thể đánh đắm thuyá»n địch từ xạ Thá»i kỳ này các nÆ°á»›c à Châu vẫn không cải tiến kỹ thuật (mặc dầu Trung Hoa, Äại Việt... đã chế tạo ra súng thần công đặt trên thuyá»n từ thế ká»· 13, 14) nên trở thành kém thế so vá»›i tàu chiến của Âu châu. Các loại súng lá»›n khi đó phải neo chặt xuống sàn tàu cho khá»i bị phản ứng giật ngược khi tác xạ, muốn đổi hÆ°á»›ng bắn phải thay đổi hÆ°á»›ng Ä‘i của cả con tàu, rất bất tiện khi ở gần nhau.
Äến cuối thế ká»· thứ 18, châu Âu có những chuyển Ä‘á»™ng mãnh liệt vá» kỹ thuật và trở thành sức mạnh Æ°u thắng trên toàn thế giá»›i. Từ phát triển ná» kéo theo những thay đổi kia, phát triển kinh tế đã biến nhiá»u quốc gia nhá» bé thành những con cá»p dữ. CÆ¡ giá»›i hóa trở nên má»™t nhu cầu bắt buá»™c vì cÆ¡ khí làm gia tăng năng suất, gia tăng năng suất đòi há»i mở rá»™ng thị trÆ°á»ng và nguyên liệu. TrÆ°á»›c đây nhiá»u quốc gia đã có những phát kiến và kỹ thuật tinh xảo nhÆ° đồng hồ, máy in, máy xay nÆ°á»›c, la bàn, thuốc súng, giấy... nhÆ°ng vẫn chỉ là máy móc rá»i rạc mà chÆ°a phải là má»™t “bá»™ máy†(machines but not the machine) cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i ta có đủ má»i cÆ¡ phận nhÆ°ng chÆ°a ráp lại để thành má»™t cái xe. Cuá»™c cách mạng kỹ thuật (industrial revolution) chính là cuá»™c cách mạng để nối kết những sáng tạo trong quá khứ thành má»™t chuá»—i và tìm cách bổ xung những mắt xích còn khiếm khuyết.
Tiến bá»™ trong sản xuất khiến buôn bán, trao đổi và tìm thị trÆ°á»ng gia tăng Ä‘Æ°a đến nhu cầu cải tổ quân sá»±. HÆ¡n hai ngàn năm trÆ°á»›c, khi ở Trung Hoa nhà Tần biết tổ chức binh lính thành Ä‘á»™i ngÅ© nên đã thôn tính được những tiểu quốc khác, thống nhất đất nÆ°á»›c thì ngÆ°á»i Âu Châu cÅ©ng có những thành quả tÆ°Æ¡ng tá»± ở thá»i cận kim. Cuá»™c cách mạng quân sá»± kéo dài từ thế ká»· thứ 16 sang đến cuối thế ká»· 18 cÅ©ng ảnh hưởng mạnh mẽ đối vá»›i à Châu và tạo thành má»™t chấn Ä‘á»™ng cho khu vá»±c Äông Nam à vào đầu thế ká»· 19.
Tài sản của tarta12a

Trả Lá»i Vá»›i Trích Dẫn
  #3  
Old 19-04-2008, 11:28 PM
tarta12a's Avatar
tarta12a tarta12a is offline
Cái Thế Ma Nhân
 
Tham gia: Feb 2008
Bài gởi: 1,035
Thá»i gian online: 35 phút 40 giây
Xu: 0
Thanks: 0
Thanked 35 Times in 18 Posts
NGUYỄN HUỆ THU DỤNG HẢI PHỈ NHƯ THẾ NÀO?
Má»™t trong những chi tiết trÆ°á»›c đây chÆ°a được đánh giá đúng mức. Äó là việc Nguyá»…n Huệ sá»­ dụng cÆ°á»›p biển nhÆ° má»™t lá»±c lượng chủ yếu trong quân Ä‘á»™i của ông. Gần đây, sau khi chính quyá»n Äài Loan cho phép nghiên cứu má»™t số tài liệu còn lÆ°u trữ trong văn khố trÆ°á»›c nay dấu kín thì má»™t số há»c giả ngoại quốc má»›i tìm ra những tài liệu xác thá»±c vá» việc Nguyá»…n Huệ thu dụng những tên “vong mạng†này không phải chỉ để quấy phá miá»n nam nÆ°á»›c Tàu nhằm tạo khó khăn cho nhà Thanh mà thá»±c sá»± ông đã biến há» thành má»™t Ä‘á»™i thủy binh, có tổ chức và hệ thống dá»c cÅ©ng nhÆ° ngang, được phân bố lãnh hải hoạt Ä‘á»™ng má»™t cách minh bạch. Äiá»u đó cho thấy Nguyá»…n Huệ không bị ràng buá»™c trong nhãn quan chỉ dùng ngÆ°á»i Việt hay ngÆ°á»i địa phÆ°Æ¡ng ông quen thuá»™c mà muốn tổ chức má»™t lá»±c lượng qui mô hÆ¡n, gồm nhiá»u thành phần, nhiá»u sắc tá»™c, rất gần vá»›i cái bản chất khai phóng của xứ Äàng Trong.
Thành phần dân chúng sống liên quan trá»±c tiếp đến biển cả vốn dÄ© bị bá» quên trong má»™t thá»i gian dài của lịch sá»­. Äây là những ngÆ°á»i làm nghá» chài lÆ°á»›i, có khi sống hẳn trên thuyá»n nhÆ° má»™t loại nhà nổi, có khi sống dá»c theo duyên hải nhÆ°ng sinh nhai chính là đánh cá và sản xuất những sản vật trá»±c tiếp từ biển khÆ¡i nhÆ° muối, rong biển, hải sản... Há» sống rất thầm lặng và không được liệt kê vào bốn thành phần căn bản của xã há»™i sÄ© nông công thÆ°Æ¡ng (tứ dân) mà chỉ được coi nhÆ° những sinh vật dÆ°á»›i con ngÆ°á»i, trên cầm thú má»™t tí. Trên thá»±c tế, vì ngày đêm chỉ sống quây quần vá»›i đồng bá»n, gia đình trên má»™t xã há»™i nhá» bé, sinh hoạt chủ yếu của há» rất Ä‘Æ¡n sÆ¡, tiếng nói cÅ©ng hạn chế, phần lá»›n chỉ là những từ cụ thể, tiếng gá»i, tiếng chá»­i, hoàn toàn chÆ°a đạt tá»›i mức Ä‘á»™ gá»i là văn hóa. Rất hiếm ai biết chữ và vì thế há» cÅ©ng khó tiến thân ngoài việc tiếp tục theo Ä‘uổi nghá» nghiệp của ông cha và qua lại giữa hai sinh hoạt, đánh cá và ăn cÆ°á»›p.
Trong nhiá»u thá»i kỳ, má»—i khi Ä‘á»™ng binh, thuyá»n bè tài sản của há» bị trÆ°ng dụng hay tịch thu để xung vào lá»±c lượng triá»u đình, cả ngÆ°á»i lẫn vật và thÆ°á»ng không được Ä‘á»n bù gì cả. Nếu sá»­ sách chép rằng quân ta Ä‘em 1000 chiến thuyá»n thì có nghÄ©a là má»™t phần lá»›n là phÆ°Æ¡ng tiện của ngÆ° dân bị xung vào quân Ä‘á»™i trong má»™t nhiệm vụ Ä‘oản kỳ. Chính vì thế, xã há»™i phong kiến thá»i xÆ°a vô hình chung đẩy má»™t số lá»›n dân chúng vào Ä‘Æ°á»ng chống đối. Cái nhìn hoàn toàn thay đổi của Nguyá»…n Huệ vá»›i những ngÆ°á»i dân chài này đã tạo cho ông má»™t chá»— đứng đặc biệt và cÅ©ng là câu trả lá»i tại sao trong quân Ä‘á»™i của ông có rất nhiá»u Äô Äốc, Äá» Äốc, má»™t chức vụ vốn dÄ© là má»™t cấp chỉ huy thủy binh, và những nhân vật nhiá»u công trạng này không bao giá» có má»™t tiểu sá»­ rõ rệt, lắm khi chỉ có tên mà không có há», xuất hiện má»™t cách bất ngá» rồi không còn thấy trong những biến cố khác.
Äối vá»›i ngÆ° dân, chiếc thuyá»n vừa là má»™t nÆ¡i cÆ° ngụ, lại vừa là nÆ¡i làm việc và cÅ©ng là toàn bá»™ tài sản của há». Có thể nói đó chính là thế giá»›i riêng, và vì thế nảy sinh ra má»™t tình cảm phục tòng tuyệt đối ngÆ°á»i thuyá»n trưởng (và cÅ©ng là gia trưởng). NgÆ°á»i chủ thuyá»n phải luôn luôn làm gÆ°Æ¡ng cho những ngÆ°á»i khác, hi sinh và phải chứng tá» là mình trá»™i hÆ¡n những ngÆ°á»i chung quanh để tiếp tục giữ quyá»n chỉ huy. Chính tập quán tá»± nhiên đó hình thành má»™t sức mạnh tập thể gắn bó, sống chết vá»›i nhau trong nghá» nghiệp cÅ©ng nhÆ° trong chiến đấu, chỉ tuân phục những ngÆ°á»i có cùng má»™t cá tính nhÆ° há» và cÅ©ng là Ä‘iá»u tại sao há» Ä‘i theo Nguyá»…n Huệ mà dần dần bá» rÆ¡i Nguyá»…n Nhạc, Nguyá»…n Lữ. Khi thủy quân được chính qui hóa trong triá»u đại Cảnh Thịnh, sá»± tinh nhuệ của há» cÅ©ng giảm Ä‘i khiến cho chiến thuyá»n của nhà Tây SÆ¡n không Ä‘Æ°Æ¡ng cá»± nổi vá»›i Nguyá»…n Ãnh khi kỹ thuật của đối phÆ°Æ¡ng được nâng cấp và cÆ¡ chế được tổ chức, chỉ huy theo lối má»›i của Tây PhÆ°Æ¡ng.
Äể sá»­ dụng được lá»±c lượng hải khấu vốn dÄ© hoành hành đã nhiá»u thế ká»· dá»c từ Nhật Bản xuống tá»›i Indonesia, chúng ta phải tìm hiểu qua 2 vấn Ä‘á» chính: kỹ thuật đóng tàu của Äàng Trong và quá trình hoạt Ä‘á»™ng của bá»n cÆ°á»›p biển
Tài sản của tarta12a

Trả Lá»i Vá»›i Trích Dẫn
  #4  
Old 19-04-2008, 11:29 PM
tarta12a's Avatar
tarta12a tarta12a is offline
Cái Thế Ma Nhân
 
Tham gia: Feb 2008
Bài gởi: 1,035
Thá»i gian online: 35 phút 40 giây
Xu: 0
Thanks: 0
Thanked 35 Times in 18 Posts
A/ KỸ THUẬT ÄÓNG THUYỀN CỦA ÄÀNG TRONG
Khi ngÆ°á»i Việt còn định cÆ° tại miá»n Bắc, kỹ thuật Ä‘i biển của ta chÆ°a có gì khởi sắc mặc dù đã nói đến biển cả từ những truyá»n kỳ thá»i Hùng VÆ°Æ¡ng. Hai trận đại thắng của Ngô Quyá»n và của Trần Quốc Tuấn Ä‘á»u xảy ra trên sông, nÆ¡i giáp giá»›i vá»›i biển chứ không phải ở ngoài khÆ¡i. Mãi tá»›i Ä‘á»i nhà Hồ, con trưởng của Hồ Quí Ly là Hồ Nguyên Trừng má»›i bắt đầu đóng những chiến thuyá»n loại lá»›n. Vá»›i thói quen sống biệt lập thành từng làng xã nhá», sinh hoạt kinh tế, văn hoá, xã há»™i, chính trị của dân miá»n Bắc thu hẹp trong má»™t không gian nhá». Má»—i làng là má»™t Ä‘Æ¡n vị tá»± túc vá» má»i mặt mà không cần phải giao tiếp vá»›i khu vá»±c khác. Cho tá»›i gần đây, má»—i xã Ä‘á»u có sinh hoạt, tổ chức hành chánh riêng, ràng buá»™c vá»›i nhau bằng hÆ°Æ¡ng Æ°á»›c, bằng phong tục, tập quán lÆ°u truyá»n hàng nghìn năm trÆ°á»›c. Ngay cả ngôn ngữ má»—i làng cÅ©ng có nhÆ°ng phÆ°Æ¡ng âm, thổ ngữ dị biệt, nhiá»u khi ở kế cận mà má»—i vùng má»™t giá»ng nói khác nhau. Äặc tính đó có má»™t số Æ°u Ä‘iểm vá» sinh hoạt và bảo tồn nhÆ°ng cÅ©ng khiến cho kinh tế, văn hoá... bị đông cứng, khó giao lÆ°u, thay đổi hay phát triển.
Trái lại các vÆ°Æ¡ng quốc ở Äàng Trong đã có những quá khứ rất oai hùng liên quan đến mặt biển, má»™t phần vì truyá»n thống há»c há»i của các nÆ°á»›c ở vùng Äông Nam và Nam Ã, phần khác vị trí địa lý là bao lÆ¡n trông ra đại dÆ°Æ¡ng, nÆ¡i qua lại của má»™t hải lá»™ đã nổi danh là Con ÄÆ°á»ng Gia Vị (Spice Route) ngay từ thá»i thượng cổ.
Vá» kỹ thuật, ngÆ°á»i Chiêm Thành đã biết dùng thuyá»n nhẹ dàn thành thế trận tấn công những tàu buôn từ lâu. NgÆ°á»i Chăm có má»™t Ä‘á»™i hải thuyá»n hùng hậu và những thủy thủ can trÆ°á»ng thÆ°á»ng liá»u mạng xông xáo trên biển cả để buôn bán và chiến đấu. Kiểu mẫu tàu chiến của ngÆ°á»i Chăm có hình dáng tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° của thuyá»n vùng Nam DÆ°Æ¡ng mà hiện nay chúng ta còn thấy dấu vết để lại nÆ¡i các thuyá»n trạm trổ mỹ thuật của ngÆ°á»i Thái Lan trong những cuá»™c Ä‘ua thuyá»n. Theo những hình ảnh mà ngÆ°á»i Âu Châu vẽ lại vá» chiến thuyá»n của Äàng Trong, đó là má»™t loại thuyá»n chèo tay, mÅ©i ngẩng cao, trạm trổ và trang trí hoa văn kỳ dị, thân thon và dài đủ biết có thể lÆ°á»›t sóng vá»›i tốc Ä‘á»™ cao[2]. Äể gia tăng sức chịu Ä‘á»±ng khi đụng vào nhau, mÅ©i thuyá»n dùng trong chiến đấu thÆ°á»ng ghép thêm những thanh gá»— chéo vẫn còn thấy ở các thuyá»n nÆ¡i cá»­a sông vùng Quảng Äông.
John Barrow trong tác phẩm Má»™t Chuyến Du Hành đến Äàng Trong (A Voyage to Cochinchina) xuất bản tại London năm 1806 đã ghi chép vá» chuyến Ä‘i của phái Ä‘oàn Anh đến Äà Nẵng năm 1792-3 vá»›i những chi tiết mắt thấy tai nghe của há» nhÆ° sau:
“... Ngành nghệ thuật Ä‘á»™c đáo của ngÆ°á»i Äàng Trong có thể coi là tuyệt vá»i vào thá»i buổi hôm nay là kỹ thuật đóng tàu mà không tuỳ thuá»™c chút nào vào phẩm chất và tầm cỡ của loại gá»— dùng trong mục tiêu đó. Những chiếc thuyá»n chèo tay để Ä‘i chÆ¡i quả là khéo léo. Những con tàu đó, dài từ 50 đến 80 feet (15 đến 24 mét), lắm khi chỉ Ä‘á»™c có năm mảnh ván ghép lại, má»—i thanh dài suốt từ đầu nỠđến đầu kia, cạnh ghép bằng má»™ng, gắn khít khao chặt chợm bằng chốt gá»—, buá»™c vá»›i nhau bằng lạt tre chứ không cần phải có sÆ°á»n hay khung gá»— nào khác. MÅ©i và Ä‘uôi thuyá»n ngá»ng lên khá cao, chạm khắc thành những thuá»· quái hình rồng, thuồng luồng, trang tri bằng sÆ¡n hay thếp vàng...[3]â€
Những chiến thuyá»n đó không chở được nhiá»u nhÆ°ng hiệu quả khi tấn công bất ngá» những thÆ°Æ¡ng thuyá»n hay tàu lá»›n trong đêm tối, chiến thuật quen thuá»™c vá»›i ngÆ°á»i Chiêm Thành từ lâu mà Nguyá»…n Huệ thÆ°á»ng sá»­ dụng. Những thuyá»n buôn và thuyá»n đánh cá thông dụng ở miá»n Nam nÆ°á»›c ta cÅ©ng có nét hao hao giống kiểu thuyá»n đó, nhẹ gá»n và dá»… di chuyển. Tuy không có những tài liệu nào miêu tả chính xác các kiểu thuyá»n của Tây SÆ¡n, chúng ta có thể tin rằng chiến thuyá»n vào thế ká»· 18 ở Äàng Trong có nhiá»u nét tÆ°Æ¡ng tá»±, khác nhau há»a chăng là số lượng, chiến thuật hay cách Ä‘iá»u Ä‘á»™ng mà thôi.
Do ảnh hưởng của văn minh hải đảo Malaysian, thủy thủ vùng Äông Nam à nói chung và thủy thủy ngÆ°á»i Chiêm Thành nói riêng có thể ra khá»i bá» bể hàng ngàn dặm chẳng cần hải bàn hay hải đồ, chỉ dá»±a theo màu sắc của những đám mây, màu nÆ°á»›c biển và Ä‘á»™ sóng, giÆ°Æ¡ng buồm nÆ°Æ¡ng theo sức gió và nhìn sao để lấy hÆ°á»›ng. Chỉ cần tìm hiểu các loài chim biển và rong biển há» gặp, ngÆ°á»i Chăm có thể nhận biết những hòn đảo còn cách xa đến 30 dặm và kiến thức vá» biển cả được truyá»n miệng từ Ä‘á»i này sang Ä‘á»i khác theo kiểu cha truyá»n con nối[4]. PhÆ°Æ¡ng thức và kỹ thuật đóng thuyá»n của há» cÅ©ng rất Ä‘á»™c đáo và ngÆ°á»i Việt chúng ta đã kế thừa khá nhiá»u truyá»n thống của há». Những con số chúng ta còn ghi nhận được cho thấy tốc Ä‘á»™ đóng thuyá»n rất đáng kể cho thấy vào thá»i kỳ này miá»n Nam Việt Nam có những phát triển kỹ thuật đáng kể mà nhiá»u Ä‘iá»u đến nay vẫn chÆ°a khám phá hết.[5]
Những thuyá»n đó khác hẳn những thuyá»n buôn hay tàu chiến của ngÆ°á»i Trung Hoa (junks), trông nặng ná», thô kệch, tuy trang bị nhiá»u đại pháo hÆ¡n nhÆ°ng thiếu linh Ä‘á»™ng, khó xoay trở. CÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i Chiêm Thành, Nguyá»…n Huệ rất chú trá»ng đến chiến thuyá»n và cÅ©ng có hai loại: thuyá»n lá»›n để chở quân, lÆ°Æ¡ng thá»±c, vật liệu và tàu nhá» nhẹ và linh Ä‘á»™ng đùng để bao vây, tấn công và xung kích. Äá»™i chiến thuyá»n đó rất đông, ít ra cÅ©ng vài trăm, có khi lên hàng ngàn. Äó cÅ©ng là lý do tại sao thủy quân thá»i Tây SÆ¡n có má»™t vị trí đáng kể, phù hợp vá»›i những gì sá»­ sách đã cho ta biết, Nguyá»…n Huệ luôn luôn dùng binh thần tốc, bất ngá», áp đảo và tiến đánh cÅ©ng nhÆ° rút lui rất nhanh.
Tài sản của tarta12a

Trả Lá»i Vá»›i Trích Dẫn
  #5  
Old 19-04-2008, 11:29 PM
tarta12a's Avatar
tarta12a tarta12a is offline
Cái Thế Ma Nhân
 
Tham gia: Feb 2008
Bài gởi: 1,035
Thá»i gian online: 35 phút 40 giây
Xu: 0
Thanks: 0
Thanked 35 Times in 18 Posts
B/ CƯỚP BIỂN TẠI BIỂN ÄÔNG
1/ Sinh hoạt
Nạn cÆ°á»›p biển xảy ra ở nhiá»u nÆ¡i trên thế giá»›i nhÆ°ng nhiá»u nhất vẫn là vùng nhiệt Ä‘á»›i nÆ¡i có nhiá»u quần đảo, nÆ¡i há» có thể nÆ°Æ¡ng náu má»—i khi gặp khó khăn và cÅ©ng là nÆ¡i tu bổ tàu bè, chuẩn bị lÆ°Æ¡ng thá»±c. Há» lại có thể phục kích để rình đánh cÆ°á»›p những tàu buôn Ä‘i ngang qua hay những ngÆ° dân rÆ¡i vào khu vá»±c há» hùng cứ. CÆ°á»›p biển phần lá»›n đã từng là thủy thủ hay dân chài và xoay sang nghỠăn cÆ°á»›p vì nhiá»u lý do, tham lam cÅ©ng có, thích phiêu lÆ°u, tá»± do cÅ©ng có mà vì cÆ¡ há»™i cÅ©ng có. Há» thÆ°á»ng chỉ là những nhóm nhá» kết hợp vá»›i nhau để Ä‘i ăn cÆ°á»›p và cÅ©ng ít khi dám công khai đụng Ä‘á»™ vá»›i quan quân. CÅ©ng có khi há» là những ngÆ° dân làm thêm nghá» tay trái má»™t khi có Ä‘iá»u kiện. Khi nghiên cứu vá» chiến tranh dấy loạn ngÆ°á»i ta thấy rằng trong nhiá»u trÆ°á»ng hợp, nổi dậy là con Ä‘Æ°á»ng sống duy nhất của má»™t số ngÆ°á»i bị đẩy vào Ä‘Æ°á»ng cùng vì đã từng phạm pháp, có liên quan đến má»™t tá»™i nhân hay có khi bị ép buá»™c phải nhúng tay vào máu để không thể thối lui được nữa.
TrÆ°á»›c đây triá»u đình Trung Hoa ít khi để ý đến – hay ít ra cÅ©ng có kế hoạch để giải quyết – mà thÆ°á»ng để cho há» tá»± tàn sát lẫn nhau hay bị giết trong khi giao chiến vá»›i các thÆ°Æ¡ng nhân. Ngay từ Ä‘á»i Hán, nhân dịp nÆ°á»›c Tàu có ná»™i chiến và loạn sứ quân thì cÆ°á»›p biển đã nổi lên thật đông dá»c theo bá» biển. Thế nhÆ°ng chỉ từ thế ká»· 16 trở Ä‘i, khi các thÆ°Æ¡ng thuyá»n từ những đại lục khác đến buôn bán, nạn hải phỉ má»›i phát triển mãnh liệt. Tá»›i thế ká»· 17, 18 trong khi nạn cÆ°á»›p biển gốc ngÆ°á»i Nhật bá»›t Ä‘i (oải khấu) thì vùng biển Äông nÆ°á»›c ta lại trở nên nhá»™n nhịp, má»™t phần vì 10 Trung Hoa loạn lạc mất mùa, phần khác vào thá»i này các thÆ°Æ¡ng thuyá»n Âu Châu qua buôn bán đông nên sinh hoạt mặt biển cÅ©ng gia tăng vá»›i nhịp Ä‘á»™ thÆ°Æ¡ng mại. Trong khi ở Nam Thái Bình DÆ°Æ¡ng, hải phỉ thÆ°á»ng chỉ là thổ dân các hòn đảo xông ra đánh cÆ°á»›p các tàu buôn Ä‘i ngang, cÆ°á»›p ở biển Äông là những nhóm có tổ chức và có khi lá»›n mạnh đến mức trở thành cả má»™t triá»u đình nho nhá» nhÆ° Trịnh Thành Công, má»™t thủ lãnh cÆ°á»›p biển Tàu lai Nhật vẫn được biết dÆ°á»›i cái tên Quốc Tính Gia, mà phạm vi hoạt Ä‘á»™ng lan rá»™ng tá»›i tận vùng biển Philippines, dÆ°á»›i quyá»n có lúc lên đến hàng chục vạn quân và hàng ngàn chiến thuyá»n.
Sang thế ká»· thứ 17, cÆ°á»›p biển hoành hành dá»c theo bá» biển nÆ°á»›c ta nhất là trong giai Ä‘oạn nhiá»…u nhÆ°Æ¡ng khi quân Trịnh tiến vào Nam tiêu diệt há» Nguyá»…n. Nhiá»u tác giả cÅ©ng Ä‘á» cập đến má»™t lá»±c lượng hải phỉ mà hỠđặt tên là “Vietnamese piracy†(cÆ°á»›p biển Việt Nam) chuyên môn cÆ°á»›p phá miá»n duyên hải nÆ°á»›c Tàu, nhiá»u lần chạm trán vá»›i quân Thanh và đã bị bão đánh tan hồi năm 1800 ở bá» biển Chiết Giang.[6] Thành phần cÆ°á»›p biển đó có thể coi nhÆ° má»™t hiện tượng tá»± nhiên trong những sinh hoạt của biển cả. Vào thế ká»· thứ 17, trong giai Ä‘oạn nhà Thanh má»›i lên cầm quyá»n, ngoài nhóm Trịnh Thành Công ở Äài Loan chống vá»›i nhà Thanh nhÆ° má»™t lá»±c lượng phản Thanh phục Minh, ở miá»n nam nÆ°á»›c Tàu cÅ©ng bị hải phỉ từ vùng biển Việt Nam kéo sang quấy phá. Chính Ngao Bái (Oboi) khi đó là má»™t trong bốn phụ chính đại thần của vua Khang Hi cÅ©ng đã gá»­i thÆ° sang trách Äại Việt năm 1666 đã dung túng và có thể cả tiếp tế cho há»:
“... Cho nên hôm nay ta phải hạ chiếu này để quốc vÆ°Æ¡ng tuân theo. Hãy lập tức truy lùng bá»n DÆ°Æ¡ng Nhị, DÆ°Æ¡ng Tam, Hoàng Minh Tiêu và gia đình chúng cùng tên Tẩy BÆ°u và vợ con Ä‘em giao lại cho tổng đốc Lưỡng Quảng. Ngoài ra, nhà ngÆ°Æ¡i cÅ©ng phải Ä‘iá»u tra và trừng trị những kẻ nào đã phạm tá»™i giúp đỡ kẻ thù. Nếu nhà ngÆ°Æ¡i không giao bá»n cÆ°á»›p biển ra, cÅ©ng nhÆ° không trừng trị bá»n thần tá»­ thì ta e rằng sẽ xảy ra chuyện can qua giữa hai nÆ°á»›c.â€
Không biết thá»i đó chúa Trịnh có giao nạp cÆ°á»›p biển nhÆ° nhà Thanh đòi há»i không nhÆ°ng vá» sau tình hình không có gì rắc rối nữa.[7] Nạn giặc biển trong nhiá»u thế ká»· không thể chỉ được nhìn nhÆ° má»™t bá»n cÆ°á»›p lang thang vô định mà thá»±c tế đã chứng minh rằng há» là má»™t thá»±c lá»±c trải dài từ Nhật Bản xuống tá»›i tận eo biển Malacca. Xét quá trình tồn tại của há» từ thế ká»· thứ 15 chúng ta thấy rằng nếu có được chá»— dung thân, giặc bể xuất phát và bành trÆ°á»›ng thành má»™t lá»±c lượng đáng kể. Theo những tài liệu còn ghi lại, quân Thanh ở cuối thế ká»· 18 trở vá» sau đã hoàn toàn mất Ä‘i tính tinh nhuệ của thá»i kỳ đầu. NhÆ° trên đã tÆ°á»ng thuật, nhà Thanh nay đã trở thành má»™t triá»u đình mục nát, tÆ°á»›ng lãnh không còn khả năng chiến đấu mà chỉ là những con cháu vÆ°Æ¡ng hầu thế tập chức vụ của cha ông, còn quân Ä‘á»™i thì chỉ là những ngÆ°á»i lính sống bằng mức lÆ°Æ¡ng chết đói, má»™t nghá» mạt hạng trong những nghá» của xã há»™i.
Má»™t số đông quân lính phải kiếm ăn thêm bằng cách bán cả súng ống, đạn dược, thuốc nổ... và tin tức để lấy tiá»n. Tình hình mặt biển còn tệ hại hÆ¡n. Gần nhÆ° toàn bá»™ vùng biển Nam Trung Hoa – tức biển đông của ta – là nÆ¡i hải phỉ[8] hùng cứ, quan quân ít khi dám tiá»…u trừ. Các tỉnh duyên hải là sào huyệt và cÅ©ng là nÆ¡i các tổ chức bất hợp pháp hoạt Ä‘á»™ng. Riêng Quảng Äông và Phúc Kiến lại càng thích hợp cho thÆ°Æ¡ng nhân và hải khấu vì núi non, sông ngòi khiến khu vá»±c này cách biệt hẳn vá»›i ná»™i địa. HÆ¡n má»™t phần ba dân số sống dá»c theo bá» bể là dân chài và thÆ°Æ¡ng nhân, công nhân, nông dân tại địa phÆ°Æ¡ng cÅ©ng tùy thuá»™c vào biển cả. Riêng ở Giang Bình (cá»±c nam của Quảng Äông, cận ká» vá»›i các thÆ°Æ¡ng cảng nhÆ° Hạ Môn, Quảng Äông... giáp ranh vá»›i Việt Nam) là má»™t bến cảnh tấp nập, đông ngÆ°á»i vào ra buôn bán nhÆ°ng phần nhiá»u ngoài sá»± kiểm soát của triá»u đình. Dá»c từ vịnh Bắc Việt lên đến Phúc Kiến bá» biển lồi lõm lại có thêm nhiá»u bến cảng và hai đảo lá»›n Äài Loan và Hải Nam là sào huyệt chính yếu của hải phỉ và những nhóm phản Thanh. Khu vá»±c này nghiá»…m nhiên trở thành má»™t vị trí trung tâm thÆ°Æ¡ng mại để tá»a ra khắp nÆ¡i, lên miá»n bắc đến Mãn Châu, Nhật Bản, xuống phÆ°Æ¡ng nam đến Nam DÆ°Æ¡ng (các hải đảo Nam Ã) bao gồm cả Philippines, Indonesia, Malaysia, Việt Nam, Campuchia, Java, Xiêm La... Dân chúng sống thành những làng nổi, được gá»i dÆ°á»›i cái tên khinh miệt là thủy thượng nhân (水上人). Há» là thành phần sống bằng nghá» chài lÆ°á»›i hay buôn bán rong nhÆ°ng gặp dịp sẽ trở thành ăn cÆ°á»›p. Cả khu vá»±c rá»™ng lá»›n đó dÆ°á»›i Ä‘á»i Thanh sống ngoài vòng pháp luật mà quan quân nhà Thanh nhắm mắt làm ngÆ¡ không mấy khi dám đụng tá»›i. Lá»±c lượng hải quân và duyên phòng của há» là con số không, ngoại trừ má»™t vài pháo đài canh giữ mặt biển cho có lệ vì không hữu hiệu gì, tàu bè không có nên khi cần Ä‘iá»u Ä‘á»™ng viá»…n chinh thì lúc đó má»›i tính chuyện xây dá»±ng.

2/ Các loại thuyá»n
Cứ theo nghiên cứu của Dian H. Murray, có tám loại thuyá»n khác nhau mà cÆ°á»›p biển ở Äông Hải thÆ°á»ng sá»­ dụng:
- Tá» nguy thuyá»n (齊桅船), có các cá»™t buồm cao bằng nhau
- Äại Ä‘iếu tào thuyá»n (大釣艚船), là loại thuyá»n chuyên chở (cargo junk) có móc lá»›n. Äây là những thuyá»n buôn chở hàng hóa ra vào các cá»­a biển nhÆ° HÆ°Æ¡ng Cảng chẳng hạn.[9]
- Bạch tào thuyá»n, ô tào thuyá»n (白艚船ï¹çƒè‰šèˆ¹)là các thuyá»n lá»›n sÆ¡n trắng hoặc sÆ¡n Ä‘en. Những thuyá»n này đóng theo kiểu Phúc Kiến, đóng nhÆ° kiểu tàu chiến, trông giống nhÆ° má»™t cái máng uống nÆ°á»›c của ngá»±a nên gá»i là “tàoâ€. Thuyá»n có sÆ¡n hai con mắt ở đầu để cho cá kình trông thấy tưởng là đồng bá»n mà không tấn công. Thuyá»n Ä‘en thÆ°á»ng dùng để chở muối và thá»±c phẩm trong khi thuyá»n trắng để Ä‘i đánh cá và chở hàng.
- Song nguy thuyá»n (雙桅船) , là thuyá»n có hai cá»™t buồm.
- Liệu thuyá»n (料船), là thuyá»n nhá» chở hàng hóa ở địa phÆ°Æ¡ng.
- Lao tăng thuyá»n (橯繒船), là loại thuyá»n nhá» và thon nhÆ° hình mÅ©i tên, dài từ 40x12 đến 80x21 feet, có hai cá»™t nhÆ°ng không dùng buồm.
- Khoái thuyá»n (快船), thÆ°á»ng có hai cá»™t buồm thÆ°á»ng dùng để đánh cá và để Ä‘i buôn. Thuyá»n này có nhiá»u buồm và ra khÆ¡i rất tiện lợi.
- Äại khai ba thuyá»n (大開波船), là thuyá»n Ä‘i biển loại lá»›n có thể chở được tá»›i 350 tấn, có khi tá»›i 1000 tấn. Thuyá»n này có thể lÆ°á»›t sóng rất nhanh, chứa từ 30 đến 50 ngÆ°á»i nên còn được gá»i là khai lãng thuyá»n (開浪船- open-the-waves junks) hay thá»±c thủy thuyá»n (食水船- eat-water junks).
Ngoài tám loại thuyá»n đó, Robert J Anthony cÅ©ng Ä‘á» cập đến má»™t loại thuyá»n nhá» hÆ¡n có tên là bá lạt hổ (å­å–‡å—). Bá lạt hổ chính là phiên âm của chữ perahu tiếng Mã Lai là loại thuyá»n Äàng Trong vẫn dùng để chiến đấu, dùng cả buồm lẫn chèo tay, di Ä‘á»™ng rất nhanh và thao tác rất tiện. Loại thuyá»n này nông lòng nên có thể tiến sát bá» bể và di tản nhanh khi bị tấn công. Ở các bến bãi miá»n Nam hiện nay chúng ta vẫn còn thấy sá»­ dụng loại thuyá»n này rất nhiá»u, vừa có thể Ä‘i trên sông, vừa có thể Ä‘i trên biển. Những thuyá»n lá»›n có thể mang tá»›i 12 súng đại bác (nhiá»u súng do phÆ°Æ¡ng Tây chế tạo) và má»™t thủy thủ Ä‘oàn tá»›i 200 ngÆ°á»i trang bị bằng gÆ°Æ¡m, Ä‘ao, giáo mác và súng trÆ°á»ng. Những thuyá»n của hải phỉ trang bị bao giá» cÅ©ng hÆ¡n xa các tàu tuần của triá»u đình Mãn Thanh nên chẳng coi quan quân vào đâu cả.[10]
Ngoài những thuyá»n bè mà hải phỉ vẫn thÆ°á»ng sá»­ dụng để đánh cÆ°á»›p theo truyá»n thống (lắm khi chỉ là tàu buôn được sá»­a sang lại thành tàu ăn cÆ°á»›p), nhà Tây SÆ¡n lại cung cấp cho há» những chiến thuyá»n thá»±c sá»±, nghÄ©a là những thuyá»n bè vốn dÄ© được dùng vào mục tiêu chiến đấu. Vá»›i những chiến thuyá»n loại đó, hải phỉ đã trở thành má»™t đạo quân chính thức được trả lÆ°Æ¡ng để làm nhiệm vụ chiến đấu. Những chiến thuyá»n triá»u đình Việt Nam giao cho há» sá»­ dụng là loại thuyá»n “cá»™t buồm cao hÆ¡n 80 feet và hai bên hông được bá»c bằng nhiá»u lá»›p da bò, chăng lÆ°á»›i, vừa to hÆ¡n, vừa chắc chắn hÆ¡n những thuyá»n mà cÆ°á»›p biển tá»± kiếm được. (HỠđược trang bị cả) đại bác nặng đến 4000 cân (catty, Ä‘á»™ chừng 600 gr) và cÅ©ng được trang bị súng ống đầy đủ hÆ¡nâ€.[11]

3/ Thu phục cướp biển
Trong nhiá»u thế ká»· tuy nạn cÆ°á»›p biển có hoành hành nhÆ°ng cÅ©ng không trở thành má»™t lá»±c lượng đáng kể vì thiếu má»™t căn cứ địa để trốn tránh khi bị săn Ä‘uổi. Thế nhÆ°ng đến cuối thế ká»· thứ 18, Nguyá»…n Huệ đã nhìn ra được tiá»m năng và vai trò của há» nên đã thu dụng và trở thành má»™t vị thủ lãnh tập hợp được nhiá»u nhóm khác nhau, phân chia má»—i nhóm má»™t lãnh bàn hoạt Ä‘á»™ng, chỉ đạo các chiến dịch và cho há» nÆ¡i trú ẩn. Robert J. Antony đã nhận ra rằng ở cuối thế ká»· 18, đầu thế ká»· 19, cÆ°á»›p biển ở biển đông đã tập há»p thành má»™t vài nhóm, có đến hàng ngàn chiến thuyá»n, tổng cá»™ng đến hÆ¡n 7 vạn ngÆ°á»i.[12]
“... Äối vá»›i đám hải khấu lẻ tẻ vùng Quảng Äông, Phúc Kiến, Chiết Giang và Giang Tô, Nguyá»…n Văn Huệ được gá»i là Äại Ca Việt Nam, là ngÆ°á»i bán những đồ há» cÆ°á»›p được và chia cho há» từ 20 đến 40% số tiá»n. Những bá»n cÆ°á»›p lá»›n cÅ©ng được Hoàng đế che chở vì há» không những được phép neo thuyá»n tại vùng biên giá»›i (Trung Hoa và Äại Việt) để tuyển quân và trá»™m lÆ°Æ¡ng thá»±c mà còn có thể dùng Việt Nam nhÆ° má»™t “sào huyệt†để rút vá». Bá»n hải khấu đó coi nhà vua nhÆ° chủ nhân của há» vì dÆ°á»›i thẩm quyá»n của ông há» có thể thu hoạch nhiá»u nguồn lợi từ biển cả.[13]
Theo Ngụy Nguyên[14] thì nhà Tây SÆ¡n không những chỉ dung túng cho đám hải khấu mà còn giúp đỡ những giáo phái nhÆ° Bạch Liên Giáo và Thiên Äịa Há»™i lúc đó Ä‘ang nổi dậy trong nhiá»u vùng tại Trung Nguyên từ Hồ Bắc đến Hồ Nam, Tứ Xuyên, Quảng Äông kéo dài trong nhiá»u năm.[15] Có lẽ những Ä‘iá»u Ngụy Nguyên viết không có chứng cứ rõ rệt vì giai Ä‘oạn này nhà Tây SÆ¡n Ä‘ang phải tập trung sức lá»±c đối phó vá»›i Nguyá»…n Ãnh ở miá»n nam đánh lên không thể nào còn đủ uy thế để há»— trợ những lá»±c lượng nằm sâu trong lãnh thổ Trung Hoa, hoặc nếu có thì là những hoạt Ä‘á»™ng ngầm của vua Quang Trung khi còn sống vá»›i dụng ý cầm chân triá»u đình Mãn Thanh, mặt khác lại cÅ©ng là má»™t hình thức kinh tài để giúp ông chuẩn bị những phÆ°Æ¡ng án chiến lược má»›i.
Sau khi mua chuá»™c và chiêu dụ được má»™t số thủ lãnh của đám hải phỉ, vua Quang Trung sá»­ dụng há» nhÆ° má»™t cánh kỳ binh tinh nhuệ tấn kích bất ngá» khiến quân Thanh trở tay không kịp. Việc Nguyá»…n Huệ sá»­ dụng cÆ°á»›p biển để sang quấy phá miá»n nam Trung Hoa đã được Ä‘á» cập đến trong sá»­ triá»u Thanh cÅ©ng nhÆ° triá»u Nguyá»…n. Theo Ngụy Nguyên trong Thánh VÅ© Ký (phần Càn Long Chinh VÅ© An Nam Ký), viết vào năm Äạo Quang thứ 22 (1842) có Ä‘á» cập đến nhÆ° sau:
“NÆ°á»›c nhà từ Ä‘á»i Khang Hi thứ 22 (1683), đánh Äài Loan, dẹp há» Trịnh, rồi năm thứ 24 (1685) mở rá»™ng tuần phòng trên bể thì vùng Mân, Việt, Chiết, Ngô, trên vạn dặm bể trá»i, kình nghê không bóng sóng. Äến đầu Ä‘á»i Gia Khánh (1796), má»›i có cÆ°á»›p thuyá»n (ÄÄ©nh đạo) quấy rối. CÆ°á»›p thuyá»n này bắt đầu từ khi cha con Nguyá»…n Quang Bình ở An Nam cÆ°á»›p nÆ°á»›c, rồi quân má»i của hết, bèn má»i tui vong mạng dá»c bể, cấp cho binh thuyá»n, nhá»­ bằng quan tÆ°á»›c, sau cÆ°á»›p các thuyá»n buôn ở bể gần để biện lÆ°Æ¡ng thá»±c. Mùa hè tá»›i, mùa thu vá», tung tích không lÆ°á»ng, làm há»a lá»›n cho đất Quảng Äông.
Sau lại có bá»n cÆ°á»›p đất ở bang Phượng-vÄ©, bang Thủy-áo cÅ©ng phụ vào. Chúng bèn vào sâu trong vùng Mân, Chiết. CÆ°á»›p đất dá»±a vào thuyá»n rợ (An Nam) làm thanh thế, thuyá»n rợ cậy cÆ°á»›p đất làm hÆ°á»›ng đạo. Trên vài ngàn dặm trên mặt bể ba tỉnh, nếu ta lên bắc thì chúng xuống nam, nếu ta xuống nam thì chúng lên bắc. Nếu ta chống vá»›i thuyá»n, thì tụi cÆ°á»›p đất tung ra cÆ°á»›p; nếu ta Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i cÆ°á»›p đất thì thuyá»n tá»›i cứu. Vả chăng thuyá»n rợ cao, to, nhiá»u súng; có gặp cÅ©ng chÆ°a chắc được chúng. CÆ°á»›p đất giảo quyệt lại có ná»™i ứng; má»—i lúc tạm trốn rồi quay nhóm lại. Mà bấy giá» tụi giáo-phỉ ở Xuyên Thiểm vừa dấy. Triá»u đình vừa chú ý đến tây chinh, chÆ°a rảnh để tính việc hòn đảo. Cho nên thế giặc càng ác liệt.[16]
Cuối thế ká»· 18, ba nhóm dÆ°Æ¡ng đạo hùng cứ biển đông của Trịnh Nhất (鄭一), Ô Thạch Nhị (çƒçŸ³äºŒ) và TrÆ°Æ¡ng Bảo (å¼µä¿) đã trở thành má»™t lá»±c lượng thuá»· quân xung kích và cÅ©ng đồng thá»i là lá chắn cho Nguyá»…n Huệ khiến cho thÆ°Æ¡ng nhân ngoại quốc phải gá»m không dám đóng vai đòn sóc hai đầu, vừa buôn bán vá»›i nhà Tây SÆ¡n, vừa giao thÆ°Æ¡ng vá»›i lá»±c lượng đối nghịch của há».[17]
Thế nhÆ°ng việc sá»­ dụng thành phần hải phỉ không phải chỉ Ä‘Æ¡n giản nhÆ° thế. Äây là má»™t chÆ°Æ¡ng trình có tính toán, má»™t canh bạc cháy túi nếu Ä‘i sai. Lúc đầu ông thu dụng bá»n há» nhÆ° má»™t lá»±c lượng vây cánh nhÆ°ng ngay cả khi đã lên ngôi hoàng đế, Nguyá»…n Huệ vẫn tiếp tục tin dùng và phát triển thêm lên. Nếu nói đây là bụng dạ đàn anh của ông cÅ©ng được mà bảo rằng là chủ đích của ông thì cÅ©ng không sai. Robert J. Antony đã nhận xét:
“Ngay cả sau khi vua Càn Long đã phong vÆ°Æ¡ng cho má»™t trong những lãnh tụ Tây SÆ¡n năm 1788 (đúng ra phải là 1789 - NDC), ông này vẫn theo Ä‘uổi má»™t chính sách chÆ¡i dao hai lưỡi, má»™t mặt vẫn gá»­i đồ tiến cống sang Thanh triá»u ở Bắc Kinh, mặt khác vẫn đồng thá»i yểm trợ cho những vụ cÆ°á»›p phá của hải tặc dá»c theo bá» biển Trung Quốc.â€[18]
Những tên cÆ°á»›p đó không những có nÆ¡i trú ẩn an toàn khi bị săn Ä‘uổi mà còn được cung cấp vÅ© khí, tiá»n bạc để nuôi sống gia đình, lại còn được phong tÆ°á»›c. Cho tá»›i khi nhà Tây SÆ¡n bị lật đổ, những bá»n cÆ°á»›p biển đó được dành riêng má»™t khu vá»±c gần biên giá»›i Việt – Hoa gá»i là Giang Bình (Jiangping)[19] coi nhÆ° sào huyệt của há». Trong số những tên cÆ°á»›p biển kiệt hiệt phải kể đến Mạc Quan Phù (莫官扶- Mo Guanfu), Trịnh Thất (鄭七 - Zheng Qi), VÆ°Æ¡ng Quí Lợi (王貴利- Wang Guili) và Ô Thạch Nhị (çƒçŸ³äºŒ- Wushi Er). Bốn ngÆ°á»i này được lệnh của triá»u đình Tây SÆ¡n qui tụ những nhóm lẻ tẻ lại lập thành những toán quân lá»›n. Mạc Quan Phù và Trịnh Thất đã từng tham dá»± nhiá»u trận đánh chống lại Nguyá»…n Ãnh và năm 1796 Mạc được vua Cảnh Thịnh phong chức Äông Hải VÆ°Æ¡ng. Trịnh Thất thì có dÆ°á»›i tay hÆ¡n 200 chiến thuyá»n, là lá»±c lượng ngoài biển lá»›n nhất thá»i ấy và được thăng tá»›i chức Äại TÆ° Mã (tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng Thượng ThÆ° bá»™ Binh). VÆ°Æ¡ng Quí Lợi, có vợ Việt Nam, bá» y phục ngÆ°á»i Hoa ăn mặc theo lối Việt và còn lÆ°u lạc mãi tá»›i năm 1810 (8 năm sau khi nhà Tây SÆ¡n bị diệt vong) được phong chức Äịnh Hải đại tÆ°á»›ng quân.
Xem lại biểu đồ mà nhà Tây SÆ¡n tổ chức lá»±c lượng hải phỉ ta còn nhận ra nhiá»u nhóm theo tên gá»i chẳng hạn nhÆ° Phượng VÄ©, Tiểu Miêu... hoặc có khi chia thành nhiá»u màu cá» nhÆ° Thanh Kỳ, Hồng Kỳ, Hoàng Kỳ, Hắc Kỳ, Lục Kỳ[20] má»—i nhóm có má»™t vùng hoạt Ä‘á»™ng, những thủ lãnh được phân bố chặt chẽ. Sau khi nhà Tây SÆ¡n bị lật đổ, những nhóm đó đã tá»± Ä‘á»™ng tập hợp lại để ký vá»›i nhau má»™t thá»a hiệp xác định lại má»™t số qui luật để không rÆ¡i vào tình trạng chém giết lẫn nhau. Nếu nhÆ° vua Quang Trung không mất sá»›m, tổ chức hải quân của ông chắc chắn sẽ mau chóng trở thành lá»±c lượng Ä‘Æ°á»ng biển mạnh nhất thá»i bấy giá» không những đủ sức làm lệch cán cân Việt – Thanh mà còn đủ sức ngăn chặn sá»± bành trÆ°á»›ng của chủ nghÄ©a thá»±c dân vào đầu thế ká»· thứ 19.
Tài sản của tarta12a

Trả Lá»i Vá»›i Trích Dẫn
Trả lá»i

Từ khóa được google tìm thấy
íóäèçì

Ãiá»u Chỉnh


©2008 - 2014. Bản quyá»n thuá»™c vá» hệ thống vui chÆ¡i giải trí 4vn.euâ„¢
Diễn đàn phát triển dựa trên sự đóng góp của tất cả các thành viên
Tất cả các bài viết tại 4vn.eu thuá»™c quyá»n sở hữu của ngÆ°á»i đăng bài
Vui lòng ghi rõ nguồn gốc khi các bạn sử dụng thông tin tại 4vn.eu™