Phỏng vấn giới tính và tình dục

[emxinnguoc]

Chương 9
Tứ ngũ lục tuần

Chương này bàn về cái tuổi chưa già nhưng không còn trẻ, là lứa tuổi có nhiều chuyển biến về sức khoẻ và tinh thần. Tuỳ cơ thể, nhân sinh quan và hoàn cảnh sống của từng người, những thay đổi này đến với người này thì sớm, với người khác lại chậm hơn, do đó mới có một chương “vơ đũa cả nắm” tên là “Tứ ngũ lục tuần”.

Một số tâm trạng của tuổi tứ ngũ lục tuần

Đến tuổi này, người ta nhận thấy có gì đó đang thay đổi trong cơ thể mình. Một vài nếp nhăn xuất hiện đâu đó trên khuôn mặt, mái tóc xen lẫn những sợi bạc, mắt nhìn kém tinh tường, phải nhờ tới đôi kính, cơ thể thi thoảng trục trặc theo thời tiết... Đôi lúc, ta không tránh khỏi cảm thấy chạnh lòng nuối tiếc cái tuổi sung sức. Có nhiều người bắt đầu chiến dịch níu giữ tuổi xuân. Phụ nữ khéo léo dùng đồ trang điểm để che vài nếp nhăn, nam giới vuốt chút thuốc nhuộm tóc, ăn mặc chỉn chu hơn. Người ta vẫn thường gọi đây là tuổi “hồi xuân” mà.

(bà Thảo, 62 tuổi) "Mình càng có tuổi cần phải chăm sóc sắc đẹp, cho chồng không chán mà các con nó cũng hãnh diện chứ. Mỗi khi ra đường tôi rất cẩn thận trong quần áo, trang điểm. Các con nó bảo trông mẹ cứ như bà phu nhân Marcot cốt ấy. Trông tôi thế này không ai bảo hơn 60 đâu".

(ông Phương, 56 tuổi) "Tôi thay mỗi ngày một bộ quần áo, ở cái tuổi của mình luộm thuộm là không chịu được".

Cũng có những người mới ngoài 50 tuổi đã nghĩ mình “già rồi”, chẳng cảm thấy cần phải chăm sóc cho bản thân nữa:

(bà Lịch, 48 tuổi)"Ôi dào, có sao mặc vậy. Quần áo tôi toàn là của con lớn thải ra hết. Gớm, già rồi thì làm đẹp cho ai ngắm mà phải cầu kỳ".

Ở thời gian này, công việc xã hội của con người cũng có những điều đáng nói. Giờ đây, ta đã có thể tự hào về kho tàng kinh nghiệm được tích luỹ sau mấy chục năm công tác, đã trải qua một chặng đường dài để có thể tự coi mình là người “biết tuốt sự đời”. Nhưng đây cũng là lúc tư duy kém nhạy bén, ngại mạo hiểm, ngại thay đổi hơn trước, điều này có thể khiến bạn gặp những hạn chế trong công việc.

(ông Tuấn, 50 tuổi) "Tôi không còn nhận được nhiều ưu ái như trước. Tôi bực vì nhiều khi những phần việc đó tôi có thể làm tốt hơn, hay chí ít thì cũng bằng những người được sếp giao việc. Được giao việc gì tôi đều làm tốt hơn người trẻ, nhưng quả thực phải bỏ nhiều thời gian. Nhưng cũng không thể trách người trung niên về cường độ làm việc được, vì người ta tích luỹ được nhiều kinh nghiệm rất có giá trị. Người ta được quyền tự hào về điều đó".

Sau nhiều năm công tác, những người ở tuổi tứ ngũ lục tuần bắt đầu phải suy nghĩ và chuẩn bị cho một bước thay đổi lớn, đó là khi ta ngừng công tác, nhường cho “măng mọc”. Chuyện nghỉ hưu là một thách thức không nhỏ đối với đời sống và tâm lý của mỗi người. Có người coi về hưu là sự mất mát to lớn, giảm sút về kinh tế, tâm trạng chán nản, hụt hẫng:

(ông Phong, 60 tuổi) "Nhịp sống của mình đột nhiên thay đổi, sự nhàn rỗi làm mình thấy mệt mỏi, chán nản. Nhiều khi thấy thèm được làm việc, được đến cơ quan bàn tán chuyện thời sự".

(ông Trung, 65 tuổi) "Bây giờ tôi coi như hết rồi cô ạ, đi làm bác sĩ cả đời, lên đến trưởng phòng, rồi về hưu thì cũng thế thôi, chả biết làm gì, chả ai cần mình nữa".

Song cũng rất nhiều người không chịu bó tay đầu hàng tuổi tác. Họ vẫn không ngừng hoạt động, phấn đấu, thực hiện nhiều công trình hữu ích. Họ còn tích cực chuẩn bị cho khi về hưu với những kế hoạch mà trước đây không có thời gian thực hiện: làm vườn, chăn nuôi, đi dã ngoại, chụp ảnh nghệ thuật, tham gia công tác từ thiện...

(bà Thành, 50 tuổi) "Ngoài các công việc thường lệ, tôi vẫn phải theo lớp tại chức tiếng Anh buổi tối và theo những khoá đào tạo nâng cao về chuyên môn".

(ông Ngọc, 62 tuổi) "Mấy năm còn công tác lúc nào cũng lu bù với công việc, không hở ra phút nào mà ngồi vào bàn viết được. Bây giờ nghỉ hưu mới tĩnh tâm ghi chép, sắp xếp những kiến thức, kinh nghiệm về môn khoa học mà tôi đã theo đuổi hàng chục năm trời. Việc này vừa đem lại niềm vui cho bản thân vừa hữu ích cho thế hệ sau".

(ông Lục, 69 tuổi)"Cứ đến phiên chợ Bưởi là tôi dắt xe đi từ sớm, lọ mọ tha về được đủ thứ cây hay hay. Chăm sóc cây cũng là một cái thú, nhưng phải có nhiều thời gian, mà cũng phải kiên nhẫn lắm. Bà nhà tôi cứ cằn nhằn tôi suốt ngày lẩn mẩn cây lá quên cả ăn, nhưng đến khi cây nào ra hoa đẹp đẹp thì chẳng thấy nói gì".

(bà Phúc, 57 tuổi) "Tôi bỏ thời gian đi vào Nam ra Bắc, tìm hiểu về các món ăn chay của các miền, để lập cái quán chay này".

Trong gia đình, quan hệ giữa vợ với chồng, giữa cha mẹ với con cái có những thay đổi đòi hỏi phải thích nghi. Mấy chục năm qua hai vợ chồng luôn bận rộn với những lo toan của đời sống thường ngày, chuyện kiếm sống, chuyện học hành của con cái... Đến thời điểm rút khỏi công việc xã hội, các con đã trưởng thành, họ lại có thời gian sống bên nhau nhiều hơn, ôn lại những năm chung sống. Nhiều cặp vợ chồng như tìm lại được tình yêu với bạn đời, yêu thương, chăm sóc nhau hơn:

(bà Hà, 50 tuổi)"Dạo này con cái lớn cả rồi, chúng nó có cuộc sống riêng của chúng nó, ông nhà tôi lại đâm ra chiều tôi ra phết. Đi công tác đâu về, ông ấy cũng mua quà. Có lần lại mua cho tôi một cái váy mặc ở nhà, trông cũng điệu lắm, nhưng mà tôi cả đời có mặc váy bao giờ đâu. Ông ấy bảo: “Mình cứ mặc đại đi, con nó diện thì mình cũng phải diện chứ”

(ông Bình, 58 tuổi)"Ngày trước tôi yêu bà ấy 8 phần thì giờ tôi yêu bà ấy 10, 12 phần. Đúng là mình mải công mải việc, rồi bạn bè bù khú nên bao nhiêu việc nhà, con cái đều tới tay bà ấy cả. Tôi vẫn bảo với bạn bè là tôi biết ơn vợ tôi nhiều".

Nhưng cũng vì nhiều thay đổi về mặt tâm sinh lý ở người tuổi tứ ngũ lục tuần mà có những cặp vợ chồng trở nên khó tính, khó nhường nhịn với những khuyết điểm của bạn đời nên ít gần gũi hơn xưa:

(bà Vân, 47 tuổi)"Chồng ơi là chồng, sao mà chán thế cơ chứ. Lúc nào cũng khó tính, lúc nào cũng chì chiết người khác. Càng ngày càng thấy ông ấy dở hơi. Nói thực không có các con thì tôi không sống nổi".

(ông Tuấn, 55 tuổi) "Thời gian hai vợ chồng tôi thực sự sống bên nhau rất ít ỏi. Lấy nhau được vài ba tháng thì tôi nhập ngũ. Hết chiến tranh tôi tiếp tục công tác trong quân đội. Doanh trại đóng xa nhà mấy trăm cây số, mỗi năm chỉ được về ăn tết với vợ con được vài ngày, mọi việc con cái, họ hàng vợ tôi gánh vác cả. Đến khi phục viên về nhà thì đúng là tôi không có thực tế gia đình, cứ như người ở trọ, làm bà ấy không chịu nổi. Thành ra có hai vợ chồng mà mỗi người một nồi ăn riêng".

Mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái cũng thường nảy sinh nhiều bất đồng. Các con tự thấy mình đã trưởng thánh, mọc đủ lông cánh, có thể tự lập, thoát khỏi sự bao bọc của cha mẹ, còn cha mẹ luôn có xu hướng dạy bảo, lo lắng, bởi vì “trứng làm sao khôn hơn vịt”.

(bà Thắm, 49 tuổi) "Tôi đặt bao nhiêu hy vọng vào nó, thế mà học xong nó lại không muốn làm việc nhà nước cho ổn định lâu dài, lại thích đi làm tư nhân, rồi nay việc này, mai việc khác, lúc thì thất nghiệp. Nhưng nói thì nói, có bao giờ nó nghe".

Tâm lý của người ở tuổi trung niên là muốn được con cái quan tâm chăm sóc nhiều hơn, dành thời gian lắng nghe và tôn trọng ý kiến. Còn cái tật chung của lớp trẻ là ngại đàm đạo với “các cụ”, sợ nghe lại những lời giáo huấn mà họ đã thuộc lòng. Chính vì ít thời gian, ít cơ hội giao tiếp nên cha mẹ và con cái thường không hiểu nhau. Khi con cái yêu và lập gia đình, cha mẹ thường cảm thấy cô độc, tủi thân, nghĩ rằng con mải chăm sóc người yêu, vợ, chồng mà quên mất cha mẹ.

(Đức, 28 tuổi) "Tôi công việc bừa bộn, hay phải làm tối, mới có người yêu mà tuần chỉ dám đi chơi một hai buổi để có được hai ba buổi ngồi nhà với mẹ. Thế nhưng mẹ tôi không biết, lại đi phàn nàn với một chị bạn của tôi: “Thằng Đức dạo này nó cứ đi suốt với người yêu nó, chẳng quan tâm đến gia đình, chẳng quan tâm gì đến mẹ nữa”.

(bà Thi, 62 tuổi) "Vẫn biết con nhà mình ngoan hơn ối đứa, tháng nào cũng đưa một phần lương phụ mẹ chi tiêu, chịu khó mua sắm tặng mẹ mảnh vải, tặng bố két bia... Nhưng lắm lúc vẫn thấy buồn vì nó cứ đi tối ngày, mình lại muốn hai mẹ con nói chuyện, tâm sự nhiều hơn".

Vậy đấy! Mỗi tuổi đều có những vấn đề riêng, tuổi tứ ngũ lục tuần cũng vậy, mỗi người ở tuổi này đều phải vượt qua những khó khăn nhất định. Có lẽ đối với mỗi người, điều quan trọng là biết chuẩn bị trước cho mình để trải qua bước chuyển này một cách lạc quan, vui vẻ... Cũng rất cần có sự hiểu biết lẫn nhau giữa các thế hệ để trong gia đình, tại nơi làm việc cũng như ngoài xã hội, người trẻ, người tuổi trung niên và cả người già có được sự thông cảm, tôn trọng và nâng đỡ cho nhau.

Thay đổi về khả năng sinh sản

Ở nữ giới Qua tuổi 40, khả năng sinh sản của nữ giới bắt đầu giảm, trứng rụng thưa thớt dần, mỗi năm có thể có vài chu kỳ kinh nguyệt không có trứng rụng. Đến một lúc nào đó, thường vào khoảng từ 45 đến 55 tuổi, bạn thấy mình không còn hành kinh nữa. Thời điểm này gọi là mãn kinh, kết thúc sứ mệnh sinh đẻ. Đó là do đến tuổi trung niên, hoạt động của các tuyến nội tiết trở nên trễ nải, hoóc môn sinh dục tiết ra ít dần, phản ứng của trứng và niêm mạc tử cung với các tín hiệu hoóc môn không nhịp nhàng như trước. Nhiều phụ nữ có kinh nguyệt thất thường, vài ba tháng không có rồi sau đó lại hành kinh nhiều và liên tục. Khi hoóc môn sinh dục giảm tối thiểu thì trứng không rụng nữa, niêm mạc tử cung cũng ngừng biến đổi theo chu kỳ, có nghĩa là bạn đã mãn kinh. Nếu bạn trên 45 tuổi, không hành kinh đã một năm (biết chắc không có thai), bạn có thể coi là mình đã mãn kinh.

Ngoài 40 tuổi, bạn rất nên cẩn thận tránh thai, vì việc mang thai và sinh nở có thể là mạo hiểm. Bạn hãy chọn một biện pháp hiệu quả cao, nhớ là đừng áp dụng cách tính vòng kinh vì đến tuổi này, trứng rụng thất thường so với trước, dễ “vỡ kế hoạch”.

Ở nam giới Khả năng sinh sản của nam giới không bao giờ chấm dứt hoàn toàn, nhưng đến độ tuổi 50, 60, khả năng này cũng giảm. Có 2 nguyên nhân:

- Tinh hoàn của bạn hơi co lại, lượng hoóc môn sinh dục testosteron giảm đi nên số lượng tinh trùng sản xuất ra giảm đi đôi chút.
- Dương vật bạn không còn cương cứng với tần số và cường độ cao như khi còn thanh niên, do đó số lần giao hợp có thể ít đi.

Tuy nhiên, trên thực tế, mỗi lần sinh hoạt tình dục đều có khả năng thụ thai. Nếu không có kế hoạch sinh con thì bạn hãy luôn giữ chắc phương tiện tránh thai của

Một số thay đổi khác thường gặp

Do thay đổi của hoóc môn sinh dục mà nhiều phụ nữ cũng như nam giới có thể gặp một số thay đổi về sinh dục và tiết niệu. Mỗi cơ thể một khác nên không phải ai đến tuổi tứ ngũ lục tuần cũng gặp phải các vấn đề mà chúng tôi nêu ra sau đây. Tuy vậy, nếu sự xuất hiện của những triệu chứng này có làm bạn khó chịu thì cũng xin đừng quá lo lắng, bởi đây chỉ là những hiện tượng bình thường và tự nhiên của cơ thể con người.
Ở nữ giới *Bốc hoả Trong vài tháng, vài năm trước và sau mãn kinh, mức oestrogen tụt xuống làm cho nhiều phụ nữ bị bốc hoả (còn gọi là “bừng”). Bạn đột nhiên cảm thấy như có luồng khí nóng bừng lên từ nửa thân trên, lan lên mặt, toả ra các nơi khác trên cơ thể, nhiều khi da đỏ ửng, nhiệt độ tăng 5-6°. Bốc hoả có thể kèm theo tim đập nhanh hoặc không đều, nhức đầu, mệt mỏi, hồi hộp. Hết cơn bốc hoả, bạn có thể toát mồ hôi, đôi khi lạnh. Một số phụ nữ bốc hoả ban đêm, bị thức giấc và khó ngủ lại. Để đối phó với hiện tượng bốc hoả, bạn nên mặc quần áo thoáng mát, mùa đông mặc nhiều lớp áo mỏng để có thể cởi bớt khi cơn bốc hỏa xuất hiện. Bạn đừng ở lâu trong phòng thiếu không khí và nóng bức, hãy tránh những đồ ăn thức uống nóng, cay, tránh uống rượu. Khi cảm thấy bốc hoả hoặc sắp bốc hoả, bạn hãy thư giãn, thở đều và chậm. Làm vậy, bạn sẽ cảm thấy dễ chịu hơn.

Ngoài phụ nữ mãn kinh, phụ nữ mới sinh đẻ hoặc bị cắt buồng trứng cũng hay gặp hiện tượng bốc hoả. Nam giới bị cắt tinh hoàn cũng gặp hiện tượng này do mức testosteron tụt xuống.

Khô âm đạo

Cũng vì oestrogen giảm mà sau khi mãn kinh, bạn có thể thấy âm đạo khô hơn trước (đôi khi cản trở chuyện tình dục) và dễ viêm nhiễm hơn. Hiện tượng này ít gặp hơn bốc hoả, thường chỉ kéo dài trong khoảng 1-3 năm sau mãn kinh. Hai vợ chồng có thể khắc phục sự khó chịu khi âm đạo khô bằng cách kéo dài thời gian âu yếm dạo đầu, giúp âm đạo tiết đủ dịch trơn và tăng độ đàn hồi. Ngoài ra cũng có thể bôi trơn bổ sung bằng dầu bôi trơn, nếu không có thì dùng nước bọt cũng rất tốt.

Khó khăn về đường tiết niệu Oestrogen giảm khiến các cơ quan và dây chằng nâng đỡ bàng quan yếu đi, chùng xuống. Do vậy, bạn có thể hay mót tiểu, tiểu nhiều lần, khó nhịn tiểu hơn trước, đôi khi còn đái sớm, nhất là khi cười, ho hoặc mang xách nặng.
Vấn đề này có thể giải quyết bằng cách tập luyện cho săn chắc các cơ vòng ở vùng âm hộ có liên quan đến việc tiểu tiện. Khi đang tiểu, bạn cố cắt dòng, sẽ thấy ngay mình đang co các cơ đó. Tìm ra các cơ này rồi, bạn co rồi giãn chúng nhiều lần, ban đầu chậm, sau nhanh hơn. Động tác này có thể thực hiện ở bất cứ đâu, bất cứ lúc nào, khi đang làm bất cứ việc gì.

Trị liệu thay thế hoóc môn oestrogen

Thay thế (hay bổ sung) hoóc môn oestrogen là việc cung cấp một lượng nhỏ oestrogen để bù vào lượng mà cơ thể giảm tiết, lấy lại trạng thái hoóc môn như trước khi mãn kinh. Đây là giải pháp có thể áp dụng cho những phụ nữ quá khó chịu vì bốc hoả, khô âm đạo, khó khăn đường tiết niệu. Việc bổ sung oestrogen cũng có thể làm xương mạnh hơn, giảm nguy cơ bị bệnh loãng xương. Tuy nhiên, biện pháp này chỉ dùng cho các trường hợp quá khó chịu, không dùng phổ biến vì những nhược điểm của nó. Nếu chỉ dùng oestrogen mà không dùng progesteron thì niêm mạc tử cung sẽ tăng trưởng quá mức, tăng nguy cơ ung thư niêm mạc tử cung. Còn nếu dùng cả hai hoóc môn oestrogen và progesteron thì kinh nguyệt sẽ trở lại. Vả lại, muốn duy trì lâu dài tác dụng của biện pháp này, bạn phải theo đuổi hàng năm và chịu tốn kém.

Ở nam giới

Tần số và độ cứng dương vật giảm

Thay đổi của hoóc môn có tác động đến tần số và cường độ cương cứng dương vật của người đàn ông. Họ cần nhiều thời gian và sự kích thích hơn để đạt đến độ cương cứng thực sự. Việc đạt tới cực khoái và xuất tinh cũng chậm hơn, và cũng phải chờ đợi lâu hơn mới có lần cương cứng tiếp theo. Đây là những thay đổi bình thường, tự nhiên, cũng như nữ giới đôi lúc thấy khó chịu trong giao hợp do chứng âm đạo khô. Hai bạn nên biết và xác định rõ vấn đề này để đừng quá chán nản, lo lắng vì sự lo lắng kéo dài có thể dẫn đến bất lực. Điều cần thiết lúc này là hai bạn có sự điều chỉnh trong sinh hoạt vợ chồng. Các bạn cần kiên nhẫn dành nhiều thời gian âu yếm, kích thích nhau, như thế vừa giúp cả hai vợ chồng hưng phấn, vừa được tạo được tình cảm gần gũi cho hai người. Ngoài ra, bạn nên hạn chế bia rượu vì việc uống nhiều bia rượu có thể cản trở sự cương cứng.

Tuyến tiền liệt phì đại

Tuyến tiền liệt phì đại là một hiện tượng phổ biến ở nam giới ngoài 60 tuổi. Khi còn nhỏ, tuyến tiền liệt có kích thước bé. Đến tuổi dậy thì, nó phát triển nhiều do ảnh hưởng của hoóc môn sinh dục nam. Từ 60 tuổi trở lên, tuyến tiền liệt lại có một đợt phát triển mới. Các bác sĩ cho rằng tuổi càng cao, hoóc môn testosteron càng chuyển hoá nhiều thành dihydrotesosteron (chất gây tăng trưởng tuyến tiền liệt). Tuyến tiền liệt lớn lên có thể chỉ âm thầm, bạn không cảm thấy gì. Tuy nhiên, do tuyến tiền liệt bao quanh ống tiết niệu nên một số nam giới gặp khó khăn về tiểu tiện ( do ống này bị tuyến tiền liệt chèn ép). Bạn có thể cảm thấy dòng nước tiểu không mạnh như trước, đôi khi đi tiểu khó và đi nhiều về đêm. Ngoài ra, có một số ít người bị nghẽn đường tiết niệu. Đây là một mức độ cao nhất của hiện tượng phì đại tuyến tiền liệt. Nếu bạn chỉ bị tiểu chậm, khi đi tiểu bạn hãy kiên nhẫn chờ một lúc. Nếu bị tắc đường tiết niệu, bác sĩ sẽ giúp bạn bằng biện pháp ống thông. Còn nếu thấy nước tiểu có cặn, bạn cần đi khám xem có phải viêm bàng quan hay không để điều trị.

Tình dục ở tuổi tứ ngũ lục tuần

Theo quan niệm y học cổ đại, hành động tình dục là sự phối hợp âm dương. Âm dương điều hoà sẽ giúp cơ thể tráng kiện, dẻo dai, có thể trường sinh bất lão. Còn y học hiện đại thì khẳng định rằng con người không có tuổi chấm dứt khả năng tình dục. Những thay đổi sinh lý của phụ nữ mãn kinh, tần số cương cứng giảm ở nam giới tuổi 50-70 chỉ đòi hỏi hai người điều chỉnh một chút cách sinh hoạt của mình. Khoa học cũng đã chứng minh rằng sinh hoạt tình dục là một hình thức vận hành các bộ máy cơ thể có lợi cho sức khoẻ. Hơn nữa, sự biểu hiện tình yêu qua hành động tình dục là liều thuốc bổ cho người có tuổi, tạo sức sống thể chất và tinh thần. Thực tế thì sao? Trong cuộc sống có nhiều cặp vợ chồng đến độ 50-60 tuổi thì ngừng sinh hoạt tình dục và ngủ riêng, vì họ quan niệm rằng chuyện tình dục không thích hợp đối với người có tuổi:

(Ông Lâm, 55 tuổi) "Có con có cháu rồi còn làm gì nữa, có phải đẻ đái gì nữa đâu, rồi con cái nó lại cho là thiếu đứng đắn".

Có trường hợp do cuộc sống tình dục hồi trẻ không được mãn nguyện nên họ không thích thú:

(Bà Lan, 48 tuổi)"Hai chục năm nay tôi có ham gì chuyện ấy đâu, chỉ là cố cho ông ấy vui thôi, bây giờ thoát được nó là nhẹ cả người".

Cũng có thể họ không biết cách thích nghi với những thay đổi của cơ thể mình và của bạn đời ở tuổi này:

(Ông Trọng, 53 tuổi) "Vợ tôi không dễ dàng như trước, mà tôi thì lúc hứng lúc không, chẳng thấy “hợp đồng tác chiến như trước” nên dần dà cũng thôi".

Thế nhưng trong chuyện này cũng có nhiều sự khác nhau. Thực tế vẫn có những cặp vợ chồng tiếp tục sinh hoạt tình dục khi đã khá đứng tuổi. Họ cảm thấy không có lý do gì mà việc quan hệ tình dục, đã được chấp nhận ở tuổi 30, phải ngừng lại khi đến tuổi 50-60. Không những thế, họ thấy chuyện sinh hoạt vợ chồng vẫn có thể hấp dẫn và hứng thú:

(Ông Tiến, 57 tuổi)"Các cụ có câu: “Già thì già tóc già râu, còn riêng chuyện ấy lão đâu có già”. Tôi là tôi tâm đắc với các cụ nhà ta".

(Bà Thuý, 58 tuổi)"Vợ chồng tôi bảo nhau già thì già nhưng yêu thì cứ yêu hết ga".

Vậy đấy, tuỳ suy nghĩ, tuỳ hoàn cảnh, mỗi cặp vợ chồng sẽ có câu trả lời riêng đối với câu hỏi: “Có nên tiếp tục sinh hoạt tình dục không?” Nếu vợ chồng bạn tiếp tục sinh hoạt tình dục, hãy biết rằng sự thoải mái và hòa hợp có thể được duy trì (hoặc tái lập) khi hai người tìm cách thích ứng với những thay đổi của nhau về tâm sinh lý. Bí quyết nằm ở sự tìm hiểu và học hỏi. Khi sinh hoạt, hãy kéo dài thời gian “yêu” nhau với nhiều tình cảm, tạo cho khúc dạo đầu thật lôi cuốn. Biết cách thích nghi với những đặc điểm mới của mình, vợ chồng bạn sẽ có một cuộc sống tình dục mới, khác với lúc trẻ, nhưng có được sự thoải mái cả về thể xác, tinh thần và tình cảm. Một điều nữa hai bạn cần biết: Để “máy móc” vận hành được tốt, không nên ngừng quan hệ tình dục, vì nếu không sinh hoạt tình dục trong một thời gian dài khi đã ngoài 50,60 tuổi, hai bạn sẽ gặp khó khăn khi muốn giao hợp trở lại.

Một số bệnh thường gặp và cách phòng bệnh

Khi đã đến tuổi tứ ngũ lục tuần, ta bắt đầu thấy rõ những thay đổi của cơ thể đã tích luỹ qua nhiều năm tháng. Nếu mấy chục năm qua, bạn ít quan tâm đến sức khoẻ, uống rượu bia nhiều, hút thuốc lá, tinh thần căng thẳng... thì bạn dễ mắc một số bệnh. Sau đây là vài bệnh thường gặp ở tuổi này và cách phòng ngừa, đối phó.
Các bệnh tim mạch

Cả phụ nữ và nam giới đều dễ mắc bệnh tim mạch. Lý do là vì cholesterol (thành phần quan trọng của chất béo) và những chất mỡ trôi nổi khác đóng vào thành mạch máu, làm cho mạch máu bị hẹp lại, máu khó đi từ tim đến các cơ quan của cơ thể và khó trở về tim, do đó áp lực đối với tim mạch rất lớn. Các bệnh tim mạch cần được phòng ngừa từ khi còn trẻ. Quan trọng nhất là có một chế độ ăn uống ít cholesterol (nhiều rau, quả, ít thịt mỡ) và loại bỏ khói thuốc lá - yếu tố làm tăng nguy cơ phát bệnh gấp ba lần. Bạn hãy năng vận động cơ thể, tập thể dục thể thao, hãy tạo cho mình một cuộc sống tinh thần vui vẻ, sảng khoái, giảm sự căng thẳng, tâm trạng u sầu. Nếu bị bệnh, bạn hãy nhanh chóng thay đổi cuộc sống của mình theo cách mô tả ở trên. Ngoài ra, nếu là phụ nữ mãn kinh, bạn có thể cùng bác sĩ cân nhắc việc sử dụng một liều lượng nhỏ oestrogen để điều chỉnh cholesterol trong máu.

Bệnh loãng xương

Loãng xương là tình trạng chậm tái tạo tế bào xương thay thế, khiến xương xốp, giòn, kém mềm dẻo, dễ gẫy và đã gẫy thì lâu lành. Bệnh loãng xương thường gặp ở người cao tuổi. Phụ nữ bị loãng xương nhiều hơn và sớm hơn nam giới vì khi mãn kinh, lượng oestrogen (hoóc môn tham gia vào việc tái tạo xương) tụt xuống. Muốn tránh bệnh loãng xương, bạn hãy năng vận động cơ thể một cách điều độ, đi bộ, tập thể dục... để tăng cường sức bền cho xương. Bạn nên ăn thêm nhiều chất xương, sữa chua, đậu phụ, rau xanh, đồng thời tránh rượu và thuốc lá - hai yếu tố ảnh hưởng không tốt đến việc tạo xương. Ngoài ra, không nên chờ đến tuổi trung niên mà cần phải quan tâm chăm sóc rèn luyện xương từ khi trẻ.

Bệnh phụ khoa

Sau khi mãn kinh, một số phụ nữ dễ bị nhiễm khuẩn âm đạo vì âm đạo khô hơn trước và niêm mạc âm đạo mỏng hơn. Cách phòng ngừa là mặc quần lót cotton để thấm ẩm, luôn giữ cho cơ quan sinh dục thoáng khí. Bạn nên giữ vệ sinh sạch sẽ nhưng đừng rửa bên trong âm đạo kẻo làm tăng nguy cơ viêm nhiễm.

Cũng sau khi mãn kinh, một số phụ nữ bị nhiễm khuẩn đường tiết niệu vì các mô bàng quang và ống dẫn nước tiểu mỏng đi. Để tránh bệnh này, bạn hãy uống thật nhiều nước, đi tiểu thường xuyên (tránh giữ nước tiểu trong bàng quang quá lâu), đi tiểu trước và sau mỗi lần sinh hoạt tình dục.

Ung thư

Nguy cơ ung thư ở tuổi trung niên rất cao do các tế bào của cơ thể đã trải qua nhiều năm tiếp xúc với các chất gây ung thư như khói thuốc lá, hoá chất độc hại, tia phóng xạ, amiăng... Những tác nhân gây bệnh này biến các tế bào thành tế bào ung thư. Các tế bào ung thư xuất hiện từ khi trẻ, đến lúc này đã kịp phân chia để tạo thành một khối u đáng ngại.

[emxinnguoc]

Chương 10
Sức khoẻ và các bệnh đường sinh dục

Một số bí quyết sống khoẻ

Tìm hiểu về sức khoẻ và bệnh tật Phần lớn mọi người đều thờ ơ với việc tìm hiểu về sức khoẻ và bệnh tật, cứ nghĩ khi nào có bệnh thì bác sĩ khắc khám và chữa được. Chính vì cách nghĩ đó mà nhiều người phát ra bệnh nặng, bác sĩ phải bó tay. Nếu có hiểu biết, bạn có thể phòng tránh được nhiều bệnh hoặc phát hiện bệnh sớm để chữa trị kịp thời. Hiểu biết cũng giúp bạn từ bỏ được các thói quen có hại như nghiện thuốc, ăn uống không cân bằng, làm việc và nghỉ ngơi không điều độ... cũng như hình thành các thói quen có lợi như tập thể dục...

Dinh dưỡng tốt Cách ăn uống ảnh hưởng nhiều đến sức khoẻ, bạn hãy ăn uống thông minh, nghĩa là ăn cân bằng các chất và ăn sạch. Ăn cân bằng các chất không phải là ăn nhiều thức “bổ”, mà là trong mỗi ngày, bạn ăn đủ các chất quan trọng:

- Chất đạm (thịt, cá, cua, ốc, hến, các loại đậu hạt, đậu phụ).
- Chất bột (gạo, khoai, sắn, bột mì).
- Chất béo (lạc, vừng, mỡ, dầu).
- Các vitamin và chất khoáng (rau, quả).

Trong đó, bạn cần ăn nhiều chất bột, chất khoáng và vitamin, còn chất đạm và chất béo chỉ cần ăn một lượng vừa phải. Đây là quy tắc đơn giản và dễ theo nhất.

Ăn sạch là thế nào? Dĩ nhiên là phải rửa sạch thực phẩm để loại bớt vi khuẩn, ký sinh trùng gây bệnh, loại bớt thuốc trừ sâu, sau đó là nấu chín để tránh các bệnh truyền nhiễm qua đường ăn uống. Tuy nhiên, nếu muốn ăn sạch thực sự, bạn còn phải chú ý sử dụng thực phẩm tươi mới, vì thực phẩm để lâu dài có sự chuyển hoá, sinh ra những chất không có lợi cho cơ thể. Cũng vì lý do đó, thức ăn bữa nào nên ăn hết bữa ấy, không nên để từ bữa nay sang bữa khác, mỡ không rán đi rán lại. Hít thở không khí trong lành Không khí là nhiên liệu của cuộc sống. Chỉ cần thiếu ôxy vài phút là tim ngừng đập, não ngừng hoạt động. Nhưng không chỉ có ôxy, không khí còn mang năng lượng sống của đất trời. Không khí càng trong lành càng có nhiều năng lượng quý giá đó. Sau một ngày mệt mỏi, nếu được thở hít không khí trong lành, bạn thấy sức lực như trở lại. Nhiều người bị bệnh chuyển đến ở vùng núi, vùng biển thấy mình chóng khoẻ mạnh.

Bạn hãy tận dụng nguồn năng lượng này. Hãy tạo cho nhà bạn một bầu không khí tốt bằng cách để cửa mở cho thoáng khí, không đốt than trong nhà, đừng mời khách hút thuốc. Nếu có điều kiện, hãy trồng một vài cây nho nhỏ trong và xung quanh nhà để không khí mát lành. Nếu nhà ở ngột ngạt hoặc nếu bạn thường xuyên tiếp xúc với không khí ô nhiễm, nhiều bụi, khói, hãy dành chút thời gian tìm đến nơi không khí trong lành như vườn cây, công viên, bờ hồ để hít thở, bạn sẽ thấy ngay tác dụng của “khí bổ” trời cho.

(Trâm, 35 tuổi) "Hồi xưa, mấy cụ hàng xóm rủ sáng ra hồ Tây tập thể dục, hít thở, tôi bảo xa xỉ, thời giờ đâu. Thế nhưng hồi năm kia bị một đợt viêm phế quản khá là lâu. Thấy nhà bên quạt than, thấy ông chồng hút điếu thuốc hoặc khi đi ra đường bụi là tôi khó chịu kinh khủng. Lúc đấy tôi lại thèm một tí không khí hồ Tây".

Ngủ đầy đủ Trừ vài trường hợp cá biệt sống mà không cần ngủ, người ta chẳng ai cưỡng lại được nhu cầu tự nhiên này. Ngủ là cách nghỉ ngơi của cả cơ thể, là lúc bạn hồi phục sức lực tốt nhất để lại bước vào hoạt động. Bạn Minh đã hình thành một quy tắc sống:

"Đêm nào tôi cũng ngủ 7 tiếng rưỡi, 8 tiếng. Buổi trưa chợp mắt độ nửa tiếng nữa. Thời gian nào làm việc căng quá, thiếu ngủ thì chỉ một tuần là tôi bị ốm, sốt ngay".

Mặc dù không phải ai thiếu ngủ cũng bị ốm như Minh, nhưng nếu bị thiếu ngủ, bạn sẽ thấy mệt mỏi, khó chịu, căng mắt, buồn ngủ, suy nghĩ kém minh mẫn, làm việc kém hiệu quả. Bạn hãy ngủ đủ nhu cầu của mình. Trẻ em cần ngủ nhiều vì cơ thể đang phát triển. Người trưởng thành cần ngủ một ngày 7-9 tiếng. Người già ngủ ít hơn.

Coi trọng vận động và thể dục Vận động giúp máu huyết lưu thông , cơ thể mạnh mẽ, sức đè kháng tăng. Nếu làm công việc lao động chân tay hoặc đi bộ, đi xe đạp nhiều, bạn có nhiều khả năng khoẻ mạnh hơn người ngồi bàn giấy, quanh năm suốt tháng đi xe máy, ít vận động. Còn nếu thiếu vận động, bạn hãy tập thể dục thể thao. Thể dục thể thao có nhiều loại, từ những loại nhẹ nhàng như đi bộ, bơi, đến những loại đòi hỏi nhiều sức lực như nâng tạ, chạy đường dài... Bạn hãy tìm một hình thức phù hợp.

Môn thể dục hay nhất phải đủ hai điều kiện. Thứ nhất là hợp với sức lực của bạn, vì thể dục quá nặng chẳng những không lợi mà còn hại. Thứ hai là hợp với thời gian biểu của bạn, vì nếu tốn quá nhiều thời gian hoặc thời gian không thích hợp, nó sẽ đảo lộn cuộc sống của bạn, rất khó duy trì.

(Tuấn, 32 tuổi) "Hồi trước tôi quyết tâm mỗi ngày chạy một tiếng, nhưng cố gắng lắm chỉ được đâu một tuần là bỏ. Tính tôi vốn lười mà, không biết cố gắng, nên ngẫm ra là phải chọn cái thứ thể dục nào mình thích. Thế là tôi đi đá bóng với bọn trẻ con".

(Thuý, 23 tuổi) "Tôi không bao giờ dậy được sớm để tập thể dục như mọi người, nhưng lại rất thích bơi thuyền buổi chiều. Dạo này cũng bận, nhưng một tuần tôi vẫn đi bộ hai lần".

Tốt hơn cả, bạn đừng bắt đầu một “chiến dịch thể dục” mà hãy tập dần dần, bắt đầu ít và nhẹ nhàng để thành thói quen, rồi nếu thích bạn có thể tập nhiều hơn, mạnh hơn. Đừng cố sức quá nhiều lúc ban đầu vì bạn sẽ dễ mệt mỏi, nản chí mà bỏ cuộc. Hãy rủ bạn bè cùng tập cho thêm thích thú.

Biết cách nghỉ ngơi một cách khoa học Một cách sống tốt là kết hợp hài hoà công việc và nghỉ ngơi. Như vậy, bạn sẽ hồi phục sức lực dễ dàng, lâu mệt mỏi. Nếu bạn làm công việc chân tay, không nên làm liên tục mà thỉnh thoảng nên nghỉ một phút, bạn sẽ thấy dai sức hơn, năng suất cao hơn. Còn nếu phải ngồi bàn giấy suốt 8 tiếng, chốc chốc bạn hãy đứng dậy, vươn vai, làm vài động tác thể dục hoặc một hai việc tay chân, thư giãn trí óc. Khoa học đã chứng minh rằng người ở trạng thái căng thẳng dễ bị ốm hơn người khác. Bắt trí óc chạy hết công suất không nghỉ thì khả năng tư duy kém đi, sức khoẻ cũng bị ảnh hưởng nhiều. Những ai phải tư duy, lo nghĩ nhiều rất dễ bị căng thẳng. Bạn có thể tránh điều đó bằng cách đơn giản: Dành ra những khoảng thời gian 10-20 phút ngồi một mình thư thái, không nghĩ đến mọi việc, không để ai quấy rầy. Bạn cũng có thể chơi với trẻ em, tập thể thao, tập thở, tập thiền, đi chơi dã ngoại, làm những việc mà bạn thích. Nghỉ ngơi như thế có lợi cho tinh thần và sức khoẻ. Ông Khu (65 tuổi) cho biết:

"Sức khoẻ là chìa khoá mang lại hạnh phúc gia đình. Mặc dầu mới chuyển vào thành phố, bận rộn với cuộc sống mới, cả nhà tôi vẫn cố dành thời giờ đi bách bộ, nghe nhạc nhẹ".

Suy nghĩ lạc quan Tinh thần không những ảnh hưởng đến công việc và các mối quan hệ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ của bạn. Sự lạc quan vui vẻ giúp bạn ăn ngon miệng, tiêu hoá tốt, các quá trình sinh lý khác diễn ra thông đồng bén giọt. Khi bạn bị bệnh, tư tưởng lạc quan có thể làm tăng sức đề kháng, giúp bạn hồi phục nhanh hơn, nhất là nếu bị bệnh mãn tính, hẳn bạn sẽ thấy rõ tác dụng của sự lạc quan. Bạn Thanh đã nhận ra điều đó:

"Hồi tháng trước Tết, em bị cảm, nằm mấy ngày liền, mệt ơi là mệt. Có một anh bạn đến, anh ý bảo: “Em khỏi rồi mà”. Em bảo “Em ốm, em mệt lắm thật mà”. Anh ấy không chịu, lôi em đi khắp nhà, làm hết cái nọ cái kia, thế là em khỏi thật. Chị ơi, bây giờ em lúc nào cũng phải bảo là mình khoẻ, chị nhỉ".

Tất nhiên nếu bạn hay suy nghĩ bi quan thì không phải dễ mà chuyển thành lạc quan ngay được. Bạn có thể tập dần dần bằng cách dán lên tường vài câu nhắc nhở, viết ra các ý nghĩ lạc quan để đọc hằng ngày, nghĩ đến những niềm vui trong cuộc sống, kết bạn với những người lạc quan...

Vệ sinh sạch sẽ

Vệ sinh giúp bạn loại bớt các chất bẩn, tránh bệnh tật. Quan trọng nhất là vệ sinh ăn uống, đồ ăn nấu chín, nước uống đun sôi.

Tiếp sau đó là vệ sinh cơ thể, mà trước hết là đôi bàn tay. Đôi bàn tay hằng ngày chạm vào rất nhiều thứ, rồi lại đưa lên người, lên mắt, mũi, vào miệng, vào cơ quan sinh dục, có thể đem theo các bệnh nhiễm trùng. Bạn hãy rửa tay thường xuyên, nhất là trước khi nấu nướng, trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh hoặc chạm vào vật bẩn. Bạn nên tắm rửa hằng ngày (mùa đông tắm ít hơn để khỏi lạnh) để giúp các lỗ chân lông được thông thoáng và cơ thể không phải tiếp xúc mãi với các chất bẩn.

Cơ quan sinh dục cần được vệ sinh sạch sẽ. Nam giới cần rửa sạch dương vật và chú ý rửa bên trong bao quy đầu (không để đọng lâu các chất cặn màu trắng), thay quần lót hằng ngày. Nữ giới cần rửa sạch âm hộ và thay quần lót hằng ngày, nhưng không nên rửa ở bên trong, vì có thể làm thay đổi tính axit của môi trường âm đạo, gây mất cân bằng các vi khuẩn bên trong, tăng nguy cơ viêm nhiễm...

Đối với cả hai giới, sau khi đi đại tiện, nên rửa hậu môn bằng nước sạch và xà phòng thơm. Phụ nữ nếu lau nhớ lau từ trước ra sau để tránh đưa vi khuẩn từ hậu môn lên cơ quan sinh dục. Hiện nay nhiều phụ nữ dùng giấy vệ sinh lau sau khi đi tiểu, thực ra là không nên, vì giấy vệ sinh nhiều loại kém vệ sinh.

Quần lót của cả hai giới nên rộng rãi, thấm ẩm (tốt nhất là mặc đồ vải bông không pha nylon) để giữ cho cơ quan sinh dục khô ráo, mát mẻ. Riêng nam giới cần chú ý: Nếu mặc đồ bó nhiều thì cơ quan sinh dục dễ mẩn ngứa, tinh hoàn bị nóng vì không hạ xuống được, ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng. Bạn hãy thường xuyên
mặc quần rộng rãi.

Tránh mắc bệnh “Phòng bệnh hơn chữa bệnh”. Câu nói đó chẳng sai bao giờ, vì bị bệnh tật gây khổ sở về thân xác, tốn kém về tiền bạc, lãng phí về thời gian. Cách tránh bệnh hữu hiệu là tiêm và uống vacxin phòng bệnh, chẳng hạn như vacxin phòng sởi, bại liệt, bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, viêm não Nhật Bản, lao, thương hàn... Một cách nữa là tránh các nguồn bệnh. Bạn nên tránh tiếp xúc với các bệnh dễ lây nhiễm như đau mắt đỏ, cúm... Có thể tránh các bệnh lây qua đường tình dục bằng cách không tiếp xúc tình dục hoặc quan hệ tình dục an toàn bằng bao cao su...

Tránh các chất có hại

Không chỉ là các vi sinh vật mà nhiều hoá chất cũng là tác nhân gây bệnh. Trong thiên nhiên, đó là những chất gây say trong cây sắn, chất độc chết người trong lá ngón hay trong nọc rắn độc... Còn trong cuộc sống con người thì sao?

Khói thuốc lá là chất độc chúng ta thường xuyên tiếp xúc. Khói thuốc lá chứa hơn 4.000 hoá chất, tác động đến cả người hút và người vô tình hít phải, làm tăng nguy cơ bị các bệnh tim, phổi, ung thư, thai nghén không an toàn. Thuốc lá còn gây nghiện. Trong hai chục năm qua, các nước phương Tây đã bớt hút thuốc rất nhiều, nhưng chúng ta vẫn còn coi thường những lời cảnh báo. Nguyên nhân có lẽ là do có ít thông tin về tác hại của thuốc lá, do thuốc lá là thứ “bom nổ chậm”, hút bây giờ nhưng mấy chục năm sau bệnh mới phát tác. Tác hại của nó có thể rất ghê gớm. Nếu bạn hút thuốc thì nên bỏ ngay, còn nếu không hút thì bạn đừng bao giờ bắt đầu hút và hãy tránh khói thuốc của người khác.

(Thành, 25 tuổi) "Tôi hồi xưa cũng hút ghê lắm. Sau thấy sức khoẻ yếu nên quyết định sống điều độ lại, ăn uống ngủ nghê tốt hơn, thuốc lá bỏ hẳn. Bây giờ tôi ghê khói thuốc lắm. Hồi xưa khi còn hút thuốc, mình không biết là đã làm người khác khổ".

Rượu bia cũng là thứ cần hạn chế. Những thứ đồ uống này cản trở hoạt động của gan, não, ảnh hưởng đến các quá trình sinh lý của cơ thể. Đó là chưa kể việc say rượu có thể gây tai nan hoặc khiến bạn mất khôn, làm những việc mà khi tỉnh táo bạn không làm, tổn hại đến niềm vui cuộc sống của bạn và gia đình bạn.
Ma tuý là một tập hợp các chất nằm ở đầu bảng chất độc, vậy mà ngày càng có nhiều người trở thành nạn nhân của nó. Ma tuý hại đến sự tạo máu, cản trở sự hoạt động của thần kinh, tàn hại cơ thể, lại gây nghiện nặng. Người dùng ma tuý biết nó hại mình mà không dứt được. Sa vào ma tuý, bao nhiêu người đã khuynh gia bại sản, tan nát cửa nhà. Vì không đủ tiền hút, hít, những người nghiện lâu ngày thường phải tiêm chích, rất dễ mắc các bệnh lây qua đường máu, trong đó có virus HIV gây bệnh AIDS. Nếu bạn đã nghiện ma tuý, hãy quyết tâm đến một trung tâm cai nghiện để làm lại cuộc đời. Còn nếu bạn chưa từng tiếp xúc thì hãy tránh nó thật xa. Anh Nam nghiện ma tuý hơn hai mươi năm, cố gắng mãi mới cai được đã tâm sự trong một bài báo:

"Hơn 20 năm qua tôi đã nhiều lần cai nghiện, vào trại, ra rồi lại vào... Đến năm 1992 tôi mới thực sự được trở về nhà. Nghĩ lại, nhiều lúc tôi giật mình thon thót. Với ma tuý, chỉ một lần đam mê lên mây mà ngàn lần bị nhấn chìm xuống đáy xã hội".

Thuốc trừ sâu có thể gây ngộ độc, chết người nếu cho vào cơ thể một lượng lớn. Còn nếu bạn mỗi ngày tiếp nhận một lượng nhỏ thì về lâu dần cũng mang bệnh. Vì vậy, khi mua về các loại rau, quả, bạn hãy rửa thật kỹ hoặc ngâm trong nước một thời gian, thuốc trừ sâu ở bề mặt rau quả sẽ sạch đi đáng kể. Ngoài ra, bạn cũng nên hạn chế tiếp xúc với đồ ăn cháy đắng, amiăng, bụi, khói xe, chì lưu huỳnh...

Sử dụng thuốc đúng

Thuốc rất cần thiết, nhưng cũng là “con dao hai lưỡi”. Có người bị bệnh hễ nghe ai mách thuốc gì là dùng thuốc ấy, không cần biết lợi hại ra sao. Bạn đừng bao giờ làm vậy, dù là với thuốc nam, thuốc bắc hay thuốc tây, đặc biệt là với thuốc tây. Thuốc tây là hoá chất, tuy có tác dụng chữa bệnh nhưng cũng có thể tác động tiêu cực đối với cơ thể. Vả lại, mỗi người mỗi bệnh, phải dùng thuốc khác nhau. Ngoài vài loại thuốc được sử dụng rộng rãi mà ít gây hại như thuốc cảm, một số thuốc giảm đau loại nhẹ, nếu muốn sử dụng loại thuốc gì, bạn đều phải đi khám bệnh và xin đơn thuốc. Một điều cần nhấn mạnh là bạn hãy dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, đủ liều, đủ thời gian. Đừng bao giờ dùng ngừng dùng thuốc khi chưa hết liều dù đã thấy đỡ. Chẳng hạn, mỗi liều kháng sinh thường được dùng trong 7-10 ngày, nhưng có nhiều người dùng 2-3 ngày thấy đỡ là thôi. Điều này sẽ tạo cơ hội cho vi khuẩn nhờn thuốc, làm cho bệnh trở thành mạn tính, khó chữa.

Khám chữa bệnh nghiêm túc Nhiều người hễ thấy mệt mỏi, khó chịu thì cho ngay là bệnh và đi mua thuốc uống mà không cần khám. Lại có người dù đã ốm yếu khổ sở lắm rồi nhưng không muốn thừa nhận mình ốm, cứ mặc cho ông trời chữa hộ. Cả hai tâm lý này đều có hại. Thứ nhất, mới hơi mệt mỏi, hoặc bị cảm nhè nhẹ mà đã uống ngay thì lượng thuốc lớn có thể khiến cơ thể mệt hơn. Thứ hai, có bệnh mà không chữa thì hậu quả có thể rất xấu. Vẫn biết rằng đi khám thì phải chờ đợi mất thời gian, nhưng bạn sẽ phát hiện được bệnh và điều trị kịp thời, điều đó là vô cùng cần thiết.

Một số vấn đề liên quan đến bộ phận sinh dục

Ở nam giới

Nấm bẹn

Dân gian thường gọi bệnh này là “hắc lào” nhưng thực ra, “hắc lào” là khái niệm rộng, chỉ bệnh ở nhiều nơi trên cơ thể, còn bệnh ở bẹn được gọi là “nấm bẹn”. Biểu hiện là ở vùng bẹn có những đám da nổi lên thành các vòng màu hồng đỏ, ngứa ngáy. Nấm bẹn là bệnh khá phổ biến do bẹn nóng và ẩm ướt, da lại cọ sát vào nhau nhiều, là môi trường lý tưởng cho bào tử nấm phát triển. Muốn tránh nấm bẹn, bạn hãy giữ cơ quan sinh dục khô ráo, mát mẻ, mặc quần áo khô, sạch. Nếu bị nấm, bạn có thể chữa bằng cách bôi thuốc mỡ clotrimazole, miconazole.

Hẹp bao quy đầu

Bao da bên ngoài quy đầu bị chít hẹp, khiến quy đầu không lộn ra ngoài được. Đây không phải là bệnh, không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, tình dục. Tuy nhiên, nó có thể khiến vệ sinh bên trong quy đầu khó khăn, làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh lây qua đường tình dục và ung thư dương vật. Bạn hãy vệ sinh thật cẩn thận, và nên đến bệnh viện cắt bao quy đầu. Việc cắt bao quy đầu rất an toàn và nhẹ nhàng.

Viêm đường tiết niệu

Là bệnh hay gặp ở nam giới, thường do các vi khuẩn lây qua đường tình dục gây nên. Nếu thấy bên trong dương vật khó chịu hoặc ngứa, tiểu buốt hoặc tiết mủ, bạn hãy đi khám ngay. Nếu phát hiện sớm, bệnh có thể chữa khá dễ dàng. Để lâu, bệnh có thể biến chứng, hại đến khả năng sinh sản và các cơ quan khác của cơ thể. Khi bị viêm đường tiết niệu, bạn nên tránh quan hệ tình dục vì dễ gây biến chứng. Nếu vẫn quan hệ tình dục, bạn hãy dùng bao cao su để bảo vệ bạn tình.

Viêm mào tinh, tinh hoàn

Do vi khuẩn từ ống tiểu đi ngược vào trong gây ra.

- Viêm mào tinh thường do nhiễm lậu, chlamydia.
- Viêm tinh hoàn cấp tính thường là biến chứng của viêm mào tinh hoặc bệnh quai bị.
- Viêm tinh hoàn mạn tính thường do giang mai, lao.
Các viêm nhiễm này có thể dẫn đến vô sinh. Nếu bạn thấy tinh hoàn đau, cảm giác đau tăng lên khi nâng tinh hoàn thì hãy đi khám ngay để được điều trị bằng các loại kháng sinh đặc hiệu.

Viêm tuyến tiền liệt

Thường do các vi khuẩn gây viêm nhiễm đường tiết niệu gây ra, có những trường hợp không tìm thấy mầm bệnh. Bệnh này có thể điều trị bằng khâu kháng sinh, trong một số trường hợp có thể tái phát. Do vi khuẩn gây bệnh có thể lây qua lây lại giữa bạn và bạn tình nên khi chưa chữa hết bệnh, bạn không nên quan hệ tình dục, hoặc nếu có thì phải dùng bao cao su.

Ở nữ giới

Đau do hành kinh

Về cuối chu kỳ kinh nguyệt, cơ thể tăng sinh prostaglandin, một chất có tác dụng gây co bóp tử cung để niêm mạc bong và thải ra ngoài. Chất này chính là nguyên nhân khiến một số bạn nữ đau bụng, đau lưng, đau đầu... trước và trong khi hành kinh. Nếu có nhiều prostaglandin, bạn đau nặng, thậm chí có thể kèm theo buồn nôn và đi ngoài. Nếu không nhiều prostaglandin, bạn chỉ tức bụng hoặc không cảm thấy khó chịu. Đến nay ta vẫn còn chưa biết tại sao có người nhiều prostaglandin hơn người khác. Đau hành kinh có thể thật khó chịu, nhưng không phải là bệnh.

Vài ngày trước khi hành kinh, bạn có thể phòng đau bằng cách ăn ngải cứu, kiêng trà, cà phê, đồ uống có cồn, có bạn kiêng trứng, sữa. Hãy chú ý ăn tốt, ngủ đủ vào những ngày hành kinh. Một số bạn gái tập thể dục hằng ngày để phòng đau, khi hành kinh cũng chạy hay đi xe đạp và thấy đỡ đau hơn. Nếu đau, bạn có thể chườm nóng, ngâm chân vào nước nóng, lấy gối đè lên bụng, xoa bóp lưng. Khi đau nhẹ, nếu làm một việc gì đó bạn có thể quên đau. Có người thường nằm yên chịu đau mà không gồng người chống lại nó, để nó chóng qua. Một số bạn dùng thuốc Cao ích mẫu hoặc Hoàn điều kinh của Đông y cũng thấy có hiệu quả. Ngoài ra, khi đau nhiều, bạn cũng có thể dùng một số thuốc giảm đau như aspirin, ibuprofen, alaxan... hoặc uống thuốc tránh thai nếu có nhu cầu tránh thai. Tất nhiên, không có cách nào phù hợp với tất cả mọi người, nhưng rất có thể bạn sẽ tìm được cách phù hợp với mình. Khi ngoài 20 tuổi hoặc khi đã sinh con, các hoóc môn thường trở nên ổn định, bạn sẽ đỡ đau khi hành kinh. Cũng có nhiều trường hợp đau do bệnh như lạc nội mạc tử cung, viêm phần phụ (viêm nhiễm ở ống dẫn trứng, buồng trứng). Các trường hợp này không nhiều, nhưng nếu đau ghê gớm, liên tục không giảm, thử cách nào cũng không đỡ, bạn nên đi khám.


Hành kinh kéo dài hoặc ra máu giữa hai đợt hành kinh

Những cái tên thường dùng “rong kinh”, “rong huyết” có thể khiến bạn lo sợ, nhưng những hiện tượng này khá hay gặp, thường không đáng ngại. Nguyên nhân thường gặp nhất là sự thay đổi các hoóc môn (ở tuổi mới hành kinh, tuổi sắp mạn kinh, khi rụng trứng, khi tinh thần căng thẳng, ốm đau, khi mới dùng thuốc tránh thai, hoặc khi dùng thuốc tránh thai cấp...). Ngoài ra còn có nguyên nhân cơ học như đặt vòng (hiện tượng này thường tự khỏi và không có hại). Tuy nhiên, có một số tình huống có thể là dấu hiệu bệnh lý. Nếu ra máu kéo dài (nhất là sau khi chậm kinh) kèm theo đau bụng, bạn cần đi khám để xác định có phải thai ngoài tử cung hay sẩy thai không. Nếu thường ra máu “có điều kiện” (chẳng hạn sau khi giao hợp), bạn cần đi khám để biết cổ tử cung có các tổn thương như polyp hay tiền ung thư không.

Vô kinh

Vô kinh là không có kinh, nguyên nhân thường do mang thai, sử dụng thuốc tiêm, thuốc cấy tránh thai hoặc mạn kinh. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp vô kinh đáng ngại do tinh thần căng thẳng tột độ, sụt cân quá nhiều, cơ thể quá ít mỡ, hoặc do thiếu máu nặng, lao sinh dục hoặc dính buồng tử cung... Nếu chưa đến tuổi mạn kinh mà không thấy kinh hai tháng, không phải do mang thai hay sử dụng thuốc tiêm, thuốc cấy tránh thai, bạn nên đi khám bệnh.

Viêm âm đạo vi khuẩn

Vi khuẩn gây bệnh này có thể di chuyển từ hậu môn lên âm đạo nếu khi đi vệ sinh, bạn chùi từ sau ra trước. Vi khuẩn cũng có thể xâm nhập từ nước bẩn vào cơ thể bạn. Tuy nhiên, phổ biến nhất vẫn là những vi khuẩn bình thường vốn luôn tồn tại trong âm đạo nhưng vì một lý do nào đó bỗng tăng trưởng quá mức. Triệu chứng bệnh là dịch âm đạo tiết ra nhiều, màu xám nhạt, mùi hôi tanh. Bệnh khiến bạn khó chịu và có khả năng lan lên đường sinh dục trên, gây viêm phần phụ. Có rất nhiều yếu tố dẫn đến viêm âm đạo, trong đó có vệ sinh. Tuy nhiên, dù rất sạch sẽ, bạn vẫn có thể mắc bệnh. Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh này là sự thay đổi tính axit của môi trường trong âm đạo do thụt rửa âm đạo, sinh hoạt tình dục, dùng nhiều thuốc kháng sinh hoặc một lý do khác. Sức đề kháng giảm cũng khiến bạn dễ mắc bệnh. Vi khuẩn gây bệnh là vi khuẩn kỵ khí. Vì vậy, nếu cơ quan sinh dục ẩm ướt, không thoáng khí (do mặc đồ chật hoặc quần lót pha nilon), bạn dễ bị viêm âm đạo hơn. Bệnh được điều trị bằng kháng sinh, gồm thuốc đặt và thuốc uống. Loại thuốc phổ biến hiện nay là thuốc uống mertonidazol và các thuốc cùng nhóm (gồm các biệt dược Flagyl, Klion). Khi dùng các thuốc này phải kiêng rượu bia. Việc rửa âm đạo không thể chữa được loại nhiễm khuẩn này. Rất nhiều phụ nữ bị viêm âm đạo một vài lần trong cuộc đời mình. Có người tự khỏi do môi trường âm đạo tự điều chỉnh trở lại trạng thái cân bằng. Có người viêm chữa một lần dứt ngay, nhưng cũng có một số người viêm dai dẳng, thuốc chỉ giảm số vi khuẩn được một thời gian.

Nấm âm đạo, âm hộ

Đây là hiện tượng các bào tử nấm thường gặp trong âm đạo phát triển quá mức. Bạn thấy âm đạo, âm hộ rất ngứa, đỏ, có thể có dịch quánh, màu trắng đục giống váng sữa, có thể hôi. Một số ít người còn đau khi giao hợp. Nhìn chung, nấm không gây hậu quả lâu dài nhưng khiến bạn rất khó chịu. Đa số phụ nữ có lúc bị nấm. Sự quá phát của nấm có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, giống như viêm âm đạo nhiễm khuẩn. Ngoài ra, những phụ nữ có mang, bị tiểu đường hoặc nhiễm HIV dễ bị nấm hơn người khác.

Cách điều trị: Dùng thuốc chống nấm đặt sâu trong tận cùng âm đạo khi đi ngủ, dùng hằng ngày. Các thuốc thường dùng hiện nay: Nystatin 100.000 đơn vị đặt 14 ngày, Clortimazole 200 mg đặt 3 ngày, Clortimazole 500 mg đặt liều duy nhất. Cũng như viêm âm đạo nhiễm khuẩn, nấm có thể tái phát sau khi điều trị, nhưng ít hơn.

Lộ tuyến cổ tử cung

Ở đáy âm đạo của bạn là cổ tử cung. Mặt ngoài cổ tử cung và bên trong lỗ cổ tử cung có hai loại tế bào phủ khác nhau. Lộ tuyến là hiện tượng tế bào ở trong lỗ mọc cả ra mặt ngoài. Đa số phụ nữ bị lộ tuyến một cách tự nhiên. Ngoài ra, người đã từng sinh đẻ hoặc bị viêm âm đạo, viêm cổ tử cung cũng dễ bị lộ tuyến. Lộ tuyến là điều kiện thuận lợi cho các loại viêm nhiễm xâm nhập nên cần được nhanh chóng điều trị.

Viêm phần phụ

Viêm phần phụ bao gồm viêm nhiễm ở ống dẫn trứng và buồng trứng. Bệnh gây ra do vi khuẩn (lậu, chlamydia hoặc tạp khuẩn) từ âm đạo, cổ tử cung đi lên các bộ phận trên. Việc sinh đẻ, đặt vòng, hút, nạo thai làm tăng nguy cơ viêm phần phụ, vì đường sinh sản phía trên có cơ hội tiếp xúc với vi khuẩn gây bệnh.
Nhiều phụ nữ bị viêm phần phụ mà không có triệu chứng, cũng có những phụ nữ thấy đau bụng dưới, tiết dịch âm đạo bất thường, kinh nguyệt bất thường, giao hợp đau. Viêm có thể gây dính ống dẫn trứng, hậu quả là vô sinh hoặc chửa ngoài tử cung, gây nguy hiểm đến tính mạng. Vì vậy, nếu bạn có triệu chứng viêm thì cần đi khám để được điều trị ngay.

Vô sinh

Khi lập gia đình, mọi người đều nghĩ rằng mình có thể sinh con cái dễ dàng. Vậy mà một số người lại không may chịu cảnh hiếm muộn, vô sinh. Đây là nỗi buồn lớn. Chị Minh và anh Thành (từ Hà Tĩnh ra tận Hà Nội để chữa chạy chứng vô sinh) tâm sự:

"Anh chị lo về việc này lắm, phải gác những việc khác lại để cố mà lo cho xong. Anh chị chỉ mong có tin mừng thôi vì hai vợ chồng lấy nhau đã bảy năm nay rồi. Mọi người cứ ra vào hỏi han suốt. Anh chị buồn chứ em. Nhìn thấy vợ chồng nhà người ta con cháu quây quần là tủi lắm".

Tuy vậy, các bạn đừng vội nản, hãy cố gắng khắc phục hoàn cảnh của mình. Vô sinh không có nghĩa là hoàn toàn không thể nào có con. Các bác sỹ cho biết một nửa số ca vô sinh có thể điều trị để có con được.

Vô sinh là gì?

Theo y học, vô sinh là trường hợp hai người chung sống và giao hợp thường xuyên đã 2 năm (không tránh thai) mà không thấy thụ thai, hoặc có thụ thai nhưng lần nào cũng sẩy. Vô sinh có thể là nguyên phát, tức là từ trước đến giờ người phụ nữ hay người đàn ông chưa bao giờ có con, cũng có thể là thứ phát, tức là đã từng có con, nhưng sau mất khả năng đó. Có trường hợp vô sinh chỉ là do cách sinh hoạt tình dục của hai vợ chồng (như tính ngày sai nên không giao hợp vào những ngày có khả năng thụ thai) song đa số là do nguyên nhân thực thể. Khoảng 40% các trường hợp vô sinh có nguyên nhân ở giới nam, 40% có nguyên nhân ở giới nữ, 20% là do cả hai bên. Có những cặp vợ chồng cho rằng việc thai nghén, sinh đẻ là hoàn toàn do vợ, thấy muộn con thì vợ đi khám, còn chồng thì không nghĩ là có thể do mình, vì thế mà bỏ lỡ khả năng chữa khỏi để sinh con. Muốn điều trị vô sinh, cả hai bạn cần đi khám để phát hiện nguyên nhân mà điều trị.

Nguyên nhân vô sinh ở nam giới có thể là:

- Tinh trùng chất lượng kém hoặc số lượng ít: Do việc sản xuất và hoàn chỉnh tinh trùng bị trục trặc, do viêm nhiễm tinh hoàn hay mào tinh, hoặc do thường xuyên mặc quần chật khiến tinh hoàn bị nóng, do giãn tĩnh mạch trong bao tinh hoàn, bất thường về hoóc môn.
- Khả năng di chuyển của tinh trùng hạn chế: Do viêm tuyến tiền liệt, khiến tinh dịch đặc một cách bất thường. Việc sử dụng một số thuốc trị đau dạ dày và cao huyết áp cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng di chuyển của tinh trùng; - Tắc đường vận chuyển tinh trùng từ tinh hoàn ra túi tinh hoàn: Chủ yếu do viêm ống dẫn tinh, hậu quả của các bệnh lây qua đường tình dục.
- Niệu đạo không thông ra ngoài ở đầu dương vật, mà bị lệch, thông ra ngoài ở giữa thân dương vật, khiến tinh trùng xuất ra khó đi vào lỗ cổ tử cung.

Nguyên nhân gây vô sinh ở nữ giới có thể là:

- Ống dẫn trứng hoặc buồng trứng bị tắc: Do viêm phần phụ, lạc nội mạc tử cung nên trứng và tinh trùng không gặp được nhau:
- Rối loạn hoóc môn khiến bạn nữ không rụng trứng thường xuyên.
- Niêm mạc tử cung không tăng trưởng và đào thải theo đúng quy luật thông thường.
- Tử cung có hình dạng bất thường, có u xơ.
- Chất dịch cổ tử cung hoặc độ axít âm đạo bất thường, cản trở tinh trùng từ âm đạo đi vào cổ tử cung.
- Hệ miễn dịch người phụ nữ tạo ra các kháng thể để diệt tinh trùng theo cơ chế đào thải vật lạ.

Các vấn đề trên nhìn chung không phân biệt người khỏe, người yếu, người béo, người gầy. Nhiều người thể trạng bình thường, khả năng tình dục không có gì đáng phàn nàn nên nghĩ mình không thể bị vô sinh, đến khi khám mới thấy có vấn đề. Tuy nhiên, tình trạng sức khỏe chung, chế độ dinh dưỡng cũng có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của một số người. Các chất độc hại, đặc biệt là thuốc lá, rượu, ma túy, hóa chất... có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, vì chúng làm yếu tinh trùng và ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của bào thai trong bụng mẹ. Việc mắc bệnh lây qua đường tình dục làm tăng khả năng vô sinh ở cả nam và nữ giới. Ngoài ra, phụ nữ lập gia đình muộn khi gần 40 tuổi thường khó có thai hơn, vì khả năng sinh sản đã giảm đi so với thời còn trẻ.

Khám và điều trị

Khám vô sinh không phải chỉ một lần là có kết quả ngay như nhiều bệnh thông thường. Rất có thể hai bạn phải gặp bác sỹ nhiều lần, thực hiện nhiều xét nghiệm mới tìm được nguyên nhân. Trước hết, bác sỹ đánh giá sức khỏe chung của cả hai vợ chồng, hỏi về đời sống riêng tư của hai bạn. Các bạn đừng e thẹn giấu giếm điều gì mà hãy cởi mở trao đổi với bác sỹ, vì nếu có vấn đề trong sinh hoạt tình dục, bác sỹ có thể giúp các bạn điều chỉnh. Sau đó là tìm hiểu nguyên nhân thực thể. Bác sỹ khám phụ khoa cho người vợ, hỏi về tình hình kinh nguyệt, thực hiện các biện pháp chẩn đoán như đo thân nhiệt, chụp hình tử cung và ống dẫn trứng khoảng 1-2 ngày sau đợt hành kinh, siêu âm tử cung. Bác sỹ cũng khám cơ quan sinh dục, phân tích tinh dịch, xét nghiệm các hoóc môn trong máu. Bác sỹ cũng có thể yêu cầu hai vợ chồng giao hợp và lấy dịch âm đạo của người vợ trong vòng 1-2 giờ sau đó để kiểm tra độ năng động và khả năng tiếp cận buồng tử cung của tinh trùng. Tất nhiên không phải ai cũng cần thực hiện tất cả các việc đó, mà việc chọn phương pháp chẩn đoán phụ thuộc vào kết quả của mỗi lần khám và xét nghiệm.

Các bạn sẽ được điều trị theo nguyên nhân xác định. Nếu là vấn đề về hoóc môn thì sẽ điều trị bằng cách bổ sung hoóc môn cho cơ thể. Nếu viêm thì chữa viêm. Nếu tắc ống dẫn trứng thì thông bằng bơm hơi, bơm thuốc, phẫu thuật. Tắc ống dẫn tinh thì khó khăn hơn. Có khi việc khám chữa diễn ra nhanh chóng vì nguyên nhân dễ xác định và dễ điều trị. Nhưng cũng có thể hai bạn phải quyết tâm và nỗ lực lâu dài, mất nhiều tháng, thậm chí vài năm mới có kết quả. Cũng có những trường hợp không biết nguyên nhân hoặc không điều trị được. Trong trường hợp đó, hai bạn có thể xin con nuôi.

Các khối u và ung thư

Nghe nói đến các khối u và ung thư, phản ứng tâm lý chung là sợ hãi, nghĩ đến đau đớn và cái chết. Thực ra, các khối u không đáng sợ như cảm tưởng của mọi người. Không phải khối u nào cũng là ung thư, và đối với ung thư, nhiều trường hợp nếu phát hiện sớm sẽ có khả năng chữa khỏi. Một tâm lý khác trong giới trẻ cho rằng ung thư là bệnh của người già, người trẻ không cần phải biết. Vậy cũng là sai, vì có những loại ung thư xuất hiện cả ở người trẻ tuổi. Nhiều loại ung thư phát ra khi nhiều tuổi nhưng lại có căn nguyên từ khi còn trẻ. Các bạn trẻ rất cần hiểu biết để phòng ngừa và xử trí tốt căn bệnh này.

Thế nào là u, u lành, u ác tính, ung thư?

U là hiện tượng một số tế bào vượt ra ngoài sự kiểm soát của cơ thể, tăng trưởng khi không cần thiết, tạo nên một khối tế bào thừa, không có chức năng gì cả.
Đa số các khối u là u lành tính, có nghĩa là sinh ra ở đâu thì nằm ở đó, nhìn chung vô hại. U lành tính bao gồm đa số các nốt ruồi, hạt cơm và rất nhiều các u cục khác, trong đó có những u sâu ở bên trong người, bạn không sờ thấy.

Khác hẳn u lành tính, u ác tính gồm các tế bào thay đổi rất bất thường, có tính xâm lấn. Chúng xâm lấn vào lãnh địa của các tế bào bình thường. U ác tính phát triển ở cơ quan nào thì làm hại đến hoạt động của cơ quan ấy, hủy hoại cơ quan ấy. U ác tính chính là ung thư. Ban đầu, ung thư phát sinh ở một vị trí, sau đó các tế bào ác tính có thể di chuyển đến những nơi khác trên cơ thể, sinh sống, phát triển ở đó, tạo thành các u ác tính mới, gọi là di căn.

Tại sao ngày nay có nhiều người bị ung thư?

Sự phát triển bất thường của các tế bào ác tính xảy ra là do gene của tế bào bị đột biến. Sự đột biến gene này do nhiều nguyên nhân gây ra. Có thể là do di truyền, tế bào đã có một gene bị đột biến từ thế hệ trước. Tuy nhiên, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến bệnh ung thư là do môi trường (các yếu tố trong cuộc sống, các chất độc hại) làm đột biến nhiều gien mà gây ra. Tư xưa đến nay, bệnh ung thư vẫn luôn tồn tại, nhưng trước kia ông bà ta nhiều khi không biết mình có bệnh. Đó một phần do khả năng chẩn đoán ung thư có hạn, phần khác do các cụ chết vì các bệnh truyền nhiễm, tuổi thọ trung bình thấp, không đủ thời gian cho ung thư phát bệnh. Ngày nay, cuộc sống đã cải thiện nhiều, vệ sinh phòng bệnh tốt hơn, nhiều bệnh trước là nan y nay đã có thuốc chữa, con người sống lâu, sống khỏe hơn. Các khối u ác có thể phát triển đến mức chín muồi, nhận thấy và chẩn đoán được, chính vì thế mà tỷ lệ ung thư ngày nay cao hơn. Ô nhiễm môi trường do các chất thải công nghiệp, đô thị, do các hóa chất dùng trong nông nghiệp cũng là một yếu tố kích thích sự hình thành ung thư.

Cách phòng ngừa bệnh ung thư Không có cách nào đảm bảo cho bạn cả đời không bị ung thư. Tuy nhiên, bạn vẫn có những cách phòng ngừa khá hữu hiệu như sau:

Tránh các thứ làm tăng nguy cơ bệnh ung thư

Ở nước ta, thuốc lá là yếu tố hàng đầu làm tăng nguy cơ bị các bệnh ung thư. Có thể bạn cho rằng hút thuốc chẳng hại gì, hoặc có chết sớm một chút cũng được, nhưng bạn sẽ thay đổi ý kiến nếu bạn có người thân chết vì ung thư phổi và được chứng kiến căn bệnh đó giết người ta như thế nào. Khói thuốc lá còn có liên hệ với nhiều loại ung thư khác nữa. Càng hút nhiều, hút lâu, tiếp xúc nhiều với khói thuốc của người khác, bạn càng có nhiều khả năng bị ung thư, bất kể bạn là nam hay nữ giới. Rượu và thuốc lá như hai yếu tố cộng hưởng, người nào vừa hút thuốc vừa uống rượu thì có nguy cơ ung thư rất cao. Bên cạnh khói thuốc lá, có nhiều chất khác cũng làm tăng nguy cơ ung thư như chất phóng xạ, amiăng, lưu huỳnh, thức ăn cháy đắng, đồ ăn rán xào nhiều mỡ, chất bảo quản... Người Trung Quốc ăn nhiều thức ăn xào rán nên bị ung thư đường tiêu hóa nhiều hơn các nước khác. Ngoài ra, y học đã phát hiện một số loại vi rút có khả năng gây ung thư. Vi rút papilloma có một số chủng có thể gây ung thư cổ tử cung và ung thư dương vật. Bạn hãy dùng bao cao su khi quan hệ tình dục để tránh vi rút này. Nếu có viêm nhiễm ở đường sinh dục, bạn hãy chữa trị ngay. Vi rút viêm gan B ở một số người gây bệnh gan mãn tính, rồi sau đó tiến triển thành sơ gan, ung thư gan. Loại này lây qua đường tình dục và đường máu, bạn hãy tích cực phòng ngừa.

Tăng cường sức khỏe để có sức đề kháng tốt nhất

Người khỏe mạnh thì sức đề kháng cao, hệ miễn dịch có khả năng kháng cự với các mầm bệnh ung thư sớm. Nếu sức đề kháng giảm, nguy cơ ung thư cũng tăng lên (những người mang vi rút HIV bị giảm sức đề kháng nên có tỷ lệ ung thư cao). Bạn hãy luôn rèn luyện cơ thể khỏe mạnh. Điều này không chỉ giúp phòng những bệnh thông thường mà còn giảm nguy cơ ung thư nữa.

Phát hiện bệnh sớm

Một bí quyết đối phó tốt với bệnh ung thư là phát hiện sớm và điều trị ngay, vì khi đó khả năng trị khỏi lớn hơn nhiều so với khi ung thư đã phát triển và di căn. Nhiều bệnh nhân thấy có khối u nhưng “vì bận quá nên mặc kệ, chắc nó khỏi thôi mà”, hoặc “có đau đâu mà đi khám”, để đến khi ung thư quá lớn và di căn thì không chữa được. Khi trình bày về ung thư sinh dục, chúng tôi sẽ giới thiệu với các bạn cách tự khám vú, tự khám tinh hoàn, và phiến đồ âm đạo. Bạn hãy thực hiện những biện pháp phòng ngừa ấy, để tránh cho mình những đau đớn và mất mát không đáng có.

Các loại ung thư sinh dục ở nam giới

Ung thư dương vật

Đây là một loại ung thư khá phổ biến, thường chỉ phát ra ở nam giới trên 40 tuổi, hay gặp nhất ở những người hẹp bao quy đầu. Điều đáng ngại là nhiều khi người bị bệnh thấy nổi cục hoặc loét ở dương vật lại nghĩ mình bị bệnh lây qua đường tình dục, rồi vì thiếu hiểu biết mà tự uống thuốc, không đi khám, để bệnh tiến triển đến mức nguy hại. Bạn đừng lo ngại quá, vì có nhiều loại u dương vật lành tính, không phải là ung thư, nhưng bạn nên đi khám và làm sinh thiết để xác định u lành hay u ác. Nếu u ác mà điều trị sớm thì vẫn có thể khỏi và giữ được dương vật. Để phòng ngừa ung thư dương vật, bạn hãy vệ sinh cơ quan sinh dục hàng ngày, rửa sạch bên trong bao quy đầu, đừng để chất dịch hay cặn màu trắng tích trữ trong đó. Kéo bao quy đầu về phía sau để rửa cũng là dịp bạn sờ kỹ dương vật xem có nổi cục gì không. Dùng bao cao su trong sinh hoạt tình dục, bạn sẽ tránh được virus papilloma (có khả năng gây ung thư). Nếu hẹp bao quy đầu, bạn nên đến bệnh viện cắt, vừa để vệ sinh được dễ dàng, vừa để phòng ngừa ung thư dương vật.

Ung thư tinh hoàn

Ung thư tinh hoàn là ung thư của tuổi trẻ, đa số các trường hợp xảy ra ở độ tuổi 15-35. Nếu sờ thấy cục trong bao tinh hoàn, bạn nhất thiết nên đi khám, nhưng đừng lo lắng quá, vì đa số các cục u ở trong bao tinh hoàn là lành tính. Loại ung thư này hiếm gặp. Tuy rằng hiếm gặp, nhưng nó vẫn có thể xảy ra. Tốt nhất là bạn tự khám tinh hoàn để nếu có khối u thì kịp thời chẩn đoán và điều trị. Nếu bạn từng có tinh hoàn không sa hoặc sa một phần thì nguy cơ ung thư tinh hoàn cao hơn, bạn rất nên tự khám. Chỉ cần khám một tháng một lần. Bạn hãy khám sau khi tắm nước nóng (vì điều kiện ấm nóng khiến bao tinh hoàn giãn ra, dễ khám). Cặp tinh hoàn của bạn thông thường sờ thấy cứng, kích thước không mấy chênh nhau, trên mỗi tinh hoàn ở phía sau có hằn lên như một sợi dây, đó là mào tinh, mào tinh nối vào ống dẫn tinh ở phía trên tinh hoàn. Nếu sờ thấy có cục hay sần sùi gì khác, nhất là cục bám ở tinh hoàn, hoặc tinh hoàn thay đổi hình dạng, bạn hãy đi khám.

Ung thư tuyến tiền liệt

Đây là một thứ bệnh ở nam giới cao tuổi. Loại ung thư này không có cách nào phát hiện sớm, nhưng may mắn là tiến triển rất chậm, nhiều trường hợp người ta chết vì một nguyên nhân khác, khi xét nghiệm tử thi mới bị phát hiện là có mầm mống ung thư tuyến tiền liệt. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng chế độ ăn uống nhiều thịt, ít rau xanh góp phần phát triển loại ung thư này. Vì vậy, loại ung thư này thường gặp ở Mỹ và các nước Tây Âu, ít gặp ở nước ta. Tuy nhiên, hiện nay việc tiêu thụ thực phẩm động vật ngày càng tăng, nên bạn cần lưu ý đến căn bệnh này. Ung thư tuyến tiền liệt khi đã nặng có thể gây chứng đi tiểu ra máu. Khi chưa di căn, bệnh có nhiều khả năng chữa khỏi, nhưng nếu đã di căn thì chỉ điều trị tạm thời mà thôi.

Các loại ung thư sinh dục ở nữ giới

Ung thư cổ tử cung

Ung thư cổ tử cung và ung thư vú là hai loại ung thư thường gặp nhất ở phụ nữ Việt Nam. Ung thư cổ tử cung thường gặp ở tuổi 40-50. Nhờ kỹ thuật phiến đồ âm đạo mà các nước phát triển loại trừ được đa số các trường hợp ung thư cổ tử cung từ trước khi nó hình thành hoặc xâm nhiễm. Ở nước ta, kỹ thuật này có ở các bệnh viện phụ sản và khoa phụ sản của bệnh viện tỉnh. Để phòng ngừa bệnh này, bạn hãy làm phiến đồ âm đạo định kỳ khoảng 1-2 năm một lần, kể từ khi bắt đầu có quan hệ tình dục, hoặc từ 25 tuổi. Phiến đồ âm đạo là quệt lấy một ít tế bào trên cổ tử cung, đem soi trên kính hiển vi tìm tế bào tiền ung thư và tế bào ung thư, để nếu có, bác sĩ sẽ điều trị thích hợp. Gần 100% trường hợp chưa có ung thư xâm lấn có thể điều trị hoàn toàn, không phát bệnh. Một cách phòng ngừa nữa là dùng bao cao su trong quan hệ tình dục để chống nhiễm virus papilloma; nếu bị viêm cổ tử cung thì phải điều trị nghiêm túc. Nếu ung thư đã xâm lấn sang các vùng lân cận, bạn cần mổ kết hợp chiếu xạ, khả năng khỏi bệnh vẫn khá cao. Cắt tử cung có lẽ cũng không phải là vấn đề lớn vì đa số phụ nữ đến tuổi này đều đã có đủ số con mình muốn. Tuy nhiên, nếu bệnh đã xâm lấn hết tử cung hoặc âm đạo, hoặc đã di căn nơi khác thì việc điều trị sẽ khó hơn, khả năng chữa khỏi ít hay nhiều cũng tùy từng trường hợp.

Ung thư vú

Ung thư vú cũng phổ biến như ung thư cổ tử cung, đa số các trường hợp là ở phụ nữ trên 40 tuổi, ít xảy ra ở phụ nữ dưới 30 tuổi và nam giới. Nếu bạn là phụ nữ trên 30 tuổi, nắn thấy vú có cục u cứng, bạn hãy đi khám ngay. Nghĩ đến ung thư vú và khả năng phải phẫu thuật vú, bạn có thể hoảng hốt, nhưng đừng chần chừ, vì nếu điều trị muộn, tính mạng của bạn có thể bị đe dọa. Tuy nhiên, bạn cũng đừng quá lo lắng, vì 90% các u cục trong vú là u nang hoặc u xơ lành tính, hoặc chỉ là những chỗ phình ở ống dẫn sữa thay đổi theo chu kỳ kinh nguyệt, không phải là ung thư. Bạn nên định kỳ tự khám vú để phát hiện các khối u khi còn nhỏ. Hãy khám vào một thời điểm nhất định trong mỗi chu kỳ kinh, tốt nhất là 7-10 ngày sau khi bắt đầu hành kinh, lúc này vú mềm, không cương. Nếu đã mãn kinh, bạn hãy làm vào ngày mùng 1 hàng tháng cho dễ nhớ.

- Cách tự khám vú:

Bạn có thể tự khám vú cho mình. Cách làm rất đơn giản, gồm 2 bước: quan sát và sờ, nắn. Chúng tôi xin giới thiệu để bạn tham khảo:

+ Quan sát: Bạn cởi áo và đứng trước gương trong ba tư thế: để xuôi tay, giơ hai tay lên trời, chống hai tay vào sườn. Bạn hãy nhìn xem vú có thay đổi gì không. Hai vú bạn có thể giống nhau hoặc bên to, bên nhỏ, đó là tự nhiên. Nhưng nếu thấy bầu vú thay đổi hình dạng một cách kỳ lạ, da sần sùi hoặc đổi màu, đầu vú vốn lồi nay lõm vào, bóp đầu vú thấy ra máu, hoặc máu tự chảy ra, bạn cần đến bệnh viện ngay, vì đó có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư.

+ Sờ nắn: Kiểm tra vú khi đang tắm sẽ dễ dàng hơn bởi vì da bạn trơn hơn khi bị ướt. Đưa tay nhẹ nhàng lên khắp vú. Dùng tay phải để kiểm tra vú trái và dùng tay trái để kiểm tra vú phải. Kiểm tra kỹ xem có cục, u hay bất cứ một bất thường gì không.

Có thể kiểm tra trong tư thế nằm: Để kiểm tra vú phải, bạn hãy đặt gối hoặc chăn dưới vai phải, đặt tay phải dưới đầu (tư thế này sẽ giúp bạn nắn vú được dễ dàng hơn). Dùng tay trái, lấy các đầu ngón tay ấn nhẹ vào vú theo các vòng tròn theo chiều kim đồng hồ, sau đó lại theo chiều ngược lại. Làm lại như vậy với vú trái. Nếu
thấy trong vú có một cục mà từ trước không có, bạn hãy đi khám ngay.

Ung thư buồng trứng

Đây là loại ung thư có thể gặp ở phụ nữ bất cứ độ tuổi nào. Ung thư buồng trứng được điều trị bằng phẫu thuật và hóa chất. Trong trường hợp ung thư tiến triển xa, tràn ra vùng chậu thì rất khó chữa trị.
Tuy nhiên, đó không phải là tin quá xấu vì tỷ lệ ung thư buồng trứng thấp. Đa số u buồng trứng là ung nang lành tính. Nhưng nếu thấy ở một bên bụng dưới có khối tròn chạy qua chạy lại theo tay sờ, bạn vẫn nên đi khám ngay để bác sĩ chẩn đoán.

Ung thư niêm mạc tử cung (còn gọi là ung thư thân tử cung)

Là ung thư xuất phát từ niêm mạc tử cung, khi tiến triển xa có thể ăn vào cơ thành tử cung và các cơ quan lân cận trong vùng chậu. Triệu chứng không có nhiều, thường chỉ ra máu. Đối với phụ nữ đã mãn kinh, triệu chứng ra máu dễ gây sự chú ý, nhưng ở phụ nữ chưa mãn kinh, ra máu có thể lẫn với các yếu tố nội tiết khác. Song, may mắn là ung thư này ít gặp. Có người nghe bác sĩ nói u xơ tử cung thì tưởng bị ung thư, vậy là không đúng. U xơ tử cung lành tính thường gặp, nếu lớn có thể phẫu thuật, nhưng không phải là ung thư.

Sức khoẻ và các bệnh đường sinh dục

Hiện nay, chắc không còn ai chưa biết gì về HIV và căn bệnh AIDS. Thế nhưng nó vẫn tiếp tục hoành hành chứ không giảm, nên vẫn rất cần bàn về nó. Chúng tôi mong bạn sẽ đọc hết chương này, vì cuộc sống của bạn, vì hạnh phúc của những người yêu thương bạn, và vì tương lai của người Việt ta.

HIV/AIDS là gì?

HIV là virus gây suy giảm miễn dịch ở người, có nghĩa là nếu bạn nhiễm phải nó, khả năng chống bệnh tật của bạn sẽ bị suy yếu. Đó là vì...

Cơ thể bạn có hệ thống miễn dịch chống lại các vi khuẩn, virus, vi sinh vật... gây bệnh có trong môi trường để duy trì sự sống. Trong hệ thống này, bộ phận chủ chốt là đội quân các bạch cầu. Nhưng chính các bạch cầu chỉ huy (T-CD4) của đội quân đó lại là đối tượng tấn công của HIV. HIV tài tình chui vào cư trú trong mình bạch cầu chỉ huy, nên nó không bị đội quân bạch cầu tiêu diệt. HIV lợi dụng bạch cầu để sinh sôi và sau đó tiêu diệt bạch cầu. Đến khi đa số chỉ huy bị tiêu diệt, cả đội quân trở nên vô hiệu, không chống được bệnh tật nữa.

Sự phá hoại này diễn ra trong thời gian dài. Do vậy, nếu nhiễm HIV thì trong 2-10 năm bạn vẫn thấy khỏe mạnh bình thường, người khác nhìn không biết, bản thân bạn cũng không biết mình mang mầm bệnh. Bạn có thể vô tình truyền HIV cho người khác. Sau thời gian này, bạn phát bệnh... AIDS (còn gọi là SIDA) có nghĩa là Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải. Đó là khi khả năng chống bệnh suy yếu đến nỗi cơ thể bị các thứ bệnh hoành hành, điều trị không khỏi được. Từ khi phát bệnh AIDS đến lúc chết chỉ vài tháng hoặc nhiều nhất là hai năm. Khi mới phát bệnh AIDS, bệnh nhân thường sụt cân nhiều, ho kéo dài, tiêu chảy, sốt, sưng hạch, ra mồ hôi đêm, đau họng, lở, có nốt trên da... Đến giai đoạn AIDS toàn phần, người bệnh có thể mắc nhiều bệnh như lao, viêm phổi, bệnh đường ruột, các bệnh phụ khoa... Đây là các bệnh cơ hội, những kẻ “đục nước béo cò”. Tuy nhiên, chính chúng là thủ phạm đưa bạn đến cái chết. Hiện nay, các nhà nghiên cứu khoa học vẫn đang vật lộn với HIV. Mặc dù việc nghiên cứu vacxin đã có sự tiến triển, nhưng tất cả còn đang trong thời gian thử nghiệm. Về thuốc chống thì chưa có loại nào trị được HIV, chỉ có một số thuốc làm chậm thì sự sinh sôi của nó, nhưng chi phí điều trị bằng loại thuốc này là khoảng 10.000-20.000 USD/người/năm).

HIV/AIDS đã trở thành một nạn dịch

HIV giống như một con bạch tuộc khổng lồ, lặng lẽ vươn hàng nghìn chân rết của nó tới mọi ngóc ngách trong xã hội, lan tới khắp các tầng lớp nhân dân. Những con số vài nghìn người nhiễm mà bạn đọc trên báo, nghe trên vô tuyến truyền hình chỉ là con số thu được từ xét nghiệm, mà những người xét nghiệm ở nước ta còn rất ít. Có thể ta chưa thấy rõ sự tàn phá của căn bệnh này, nhưng chỉ vài năm hay chục năm nữa, mấy chục nghìn người nhiễm HIV hôm nay sẽ phát bệnh AIDS và rời bỏ cuộc đời, và nếu mọi người không có ý thức bảo vệ mình thì sẽ có thêm bao người khác nữa nhiễm virus này. Đây sẽ không chỉ là nỗi khổ của mỗi cá nhân, mỗi gia đình, mà sẽ là nỗi đau của cả dân tộc. Bạn đừng tưởng rằng HIV là bệnh của riêng người làm nghề mại dâm hay người tiêm chích ma túy. Nó có thể gõ cửa từng nhà. Một bạn gái nhiễm HIV từ người yêu tâm sự:

"Lúc đó em còn ngây thơ và tin tưởng nhiều vào tình yêu. Yêu quá và tin tưởng quá cho nên mang bất hạnh...Em thấy lúc đó anh ấy rất béo, mạnh khỏe như thường. Nếu biết mình bị, anh ấy đã dùng bao cao su để đừng lây cho em..."

Trong những người xung quanh bạn, nhiều người có thể mang virus HIV. Thậm chí chính bản thân bạn có thể mắc bệnh mà bạn không biết.

Những đường lây truyền HIV và cách phòng tránh

HIV lây truyền qua ba con đường: Tình dục, đường máu và mẹ truyền sang con (Lúc mang thai, khi sinh hoặc khi cho con bú).

Tình dục Virus HIV có rất nhiều trong máu, trong các chất dịch sinh dục. Do vậy, virus có thể xâm nhập vào máu bạn tình qua cơ quan sinh dục. Việc sinh hoạt tình dục, dù có giao hợp hay chỉ tiếp xúc cơ quan sinh dục, đều dẫn đến nguy cơ lây nhiễm.

Nếu bạn dùng miệng để kích thích cơ quan sinh dục bạn tình, khả năng lây HIV thấp hơn nhiều.Tuy nhiên, nếu miệng bạn có lở, xước hay chảy máu răng thì HIV ở dịch sinh dục bạn tình có thể xâm nhập thẳng vào máu bạn. Hoặc nếu bạn có HIV thì từ vết xước trong miệng bạn, virus có thể xâm nhập cơ thể bạn tình.

Giao hợp dương vật - hậu môn dễ làm lây HIV nhất, vì hậu môn và trực tràng (ống ruột trong hậu môn) không có dịch trơn như âm đạo nên rất dễ sây sát, khiến HIV dễ dàng truyền từ người này sang người kia.

Có thể phòng tránh HIV và nhiều bệnh khác bằng cách không quan hệ tình dục. Tuy nhiên, để thực hiện hữu hiệu phương pháp này, bạn phải thật sự quyết tâm, không để tình cảm át đi lý chí. Nếu không muốn quan hệ tình dục, bạn đừng để cho bản thân và “đối phương” bị kích thích. Hãy chung thủy từ cả hai phía khi biết chắc cả hai không nhiễm HIV. Trước tiên, để biết chắc cả hai không có HIV, các bạn hãy dẫn nhau đi xét nghiệm.

Tốt nhất là hãy sử dụng bao cao su. Đây là phương pháp an toàn không chỉ đối với bạn, mà còn với người bạn yêu quý. Nếu không chắc là cả hai đều không mang HIV, bạn hãy luôn dùng bao. Đường máu HIV có nhiều ở trong máu. Bơm kim tiêm dùng xong mà không tiệt trùng, hoặc tiệt trùng không tốt thì vẫn còn đọng máu (dù có thể không nhìn thấy). Do đó, nếu dùng chung bơm kim tiêm với một người mang HIV, bạn có thể nhiễm HIV. Nếu bạn mang HIV, bạn có thể truyền cho người khác theo đường ấy. Sở dĩ người tiêm chích ma túy có nguy cơ nhiễm HIV cao hơn người khác là do nhiều khi họ dùng chung bơm kim với bạn bè, hoặc dùng bơm kim của tụ điểm bán thuốc. Bất cứ khi nào cần tiêm, bạn hãy mua ở hiệu thuốc loại bơm kim dùng một lần rồi bỏ, giá chỉ khoảng 1.000 đồng. Nếu không có điều kiện làm thế, bạn hãy mua một bộ bơm kim riêng, tiệt trùng trước và sau mỗi lần sử dụng. Bảo đảm an toàn bơm kim tiêm như vậy là rất cần thiết, vì ngoài HIV còn có nhiều bệnh khác cũng lây qua đường máu như viêm gan B, giang mai, sốt rét, viêm van tim… Riêng về ma túy, bản thân nó không sinh ra HIV. Nhưng nhiều người do nghiện nặng đã chuyển từ hút, hít sang tiêm chích và có những lần dùng chung bơm kim tiêm, vì thế có thể lây bệnh. Bạn hãy tránh thật xa các loại ma túy. Nếu đã dùng thì bỏ ngay, nghiện thì cố gắng cai nghiện, đừng làm hại cuộc đời mình thêm nữa. Bạn nào còn chưa bỏ được tiêm chích cần đặc biệt chú trọng an toàn bơm kim tiêm, kẻo một ngày nào đó phát hiện ra mình mang HIV thì hối hận không kịp.

Truyền máu là tiếp nhận một lượng máu lớn vào cơ thể mình, do đó nếu bạn nhận máu của người nhiễm HIV, bạn chắc chắn bị lây nhiễm. Nước ta quy định các bệnh viện phải xét nghiệm và loại bỏ máu có HIV, sốt rét, giang mai, viêm gan… Phong trào kêu gọi những người khỏe mạnh có thiện tâm đi hiến máu nhân đạo cũng nhằm mục đích tránh lây nhiễm bệnh qua đường máu.

Nếu vài tháng nữa bạn phải phẫu thuật và cần truyền máu, bạn có thể yêu cầu bệnh viện trích máu mình từ bây giờ và để dành (nếu điều kiện sức khỏe cho phép). Bạn cũng có thể xin máu của một người thân mà bạn biết rõ không nhiễm HIV.

Từ mẹ truyền sang con Cứ một trăm phụ nữ nhiễm HIV sinh con thì khoảng 25-30 trẻ bị nhiễm. HIV có thể lây sang bé qua rau thai khi bé ở trong bụng mẹ, qua máu và chất dịch của mẹ khi sinh, hoặc qua sữa mẹ khi mẹ cho con bú. Trẻ sơ sinh nhiễm HIV thường không sống được quá ba năm.
Có ý kiến cho rằng để phòng tránh điều này, phụ nữ không nên sinh con, song điều đó rõ ràng là không phù hợp với cuộc sống con người. Người phụ nữ nhiễm HIV cũng như bất cứ ai khác, có nhu cầu làm mẹ, đó là chưa kể mong muốn của người chồng và những người thân khác trong gia đình, vả lại, khả năng lây nhiễm không phải là 100%. Do đó, chính người phụ nữ cùng chồng mình là những người quyết định có sinh con hay không.

Về sữa mẹ, lời khuyên chung là người mẹ dù nhiễm HIV vẫn nên cho con bú. Lý do là sữa mẹ có những kháng thể rất cần thiết để bảo vệ cuộc sống của bé. Nếu không được bú mẹ, bé dễ bị tiêu chảy hoặc suy dinh dưỡng, có thể nguy hiểm đến tính mạng. Do đó, cho bé bú mẹ vẫn an toàn hơn.

Ngoài những con đường trên, từ trước tới nay chưa có trường hợp nhiễm HIV nào được xác định lây qua đường khác. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể phòng bị thêm cho mình. Khi khám chữa bệnh, bạn có thể hỏi cán bộ y tế xem dụng cụ y tế đã tiệt trùng chưa (về nguyên tắc, tiệt trùng dụng cụ là bắt buộc). Khi cần châm cứu, bạn cần có một bộ kim châm riêng, và hãy yêu cầu người châm cứu tiệt trùng cho bạn. Đi cạo râu hoặc sửa móng tay ở hiệu, bạn hãy yêu cầu nhân viên ở nơi này rửa sạch dụng cụ, cẩn thận hơn nữa là lau bằng cồn. Nếu có xăm mình, hãy yêu cầu tiệt trùng dụng cụ cẩn thận trước khi xăm.

HIV không lây truyền khi

Muỗi đốt

Khi đốt bạn, muỗi tiết vào cơ thể bạn một ít nước bọt. Nhưng vì HIV không sinh sống trong cơ thể muỗi nên nước bọt này không chứa HIV, vì vậy bạn không thể lây nhiễm HIV được. Vòi muỗi rất tinh tế, cho phép muỗi lấy máu rất gọn gàng, không bao giờ máu của người bị đốt trước dính vào người bị đốt sau. Muỗi hoàn toàn vô can trong sự lan nhiễm HIV.

Hôn

Bạn đừng quá hoang mang. Hôn nhìn chung không làm lây nhiễm HIV, bởi HIV trong nước bọt vô cùng ít, không truyền được. Chỉ khi hai người bị loét, xước trong miệng hoặc chảy máu răng mà hôn sâu thì mới có khả năng lây do tiếp xúc máu.

Tiếp xúc thông thường

Tất cả các kiểu tiếp xúc thông thường như cùng ăn uống, mặc chung quần áo, ôm ấp, bơi chung bể bơi, ở cùng nhà, ngủ chung giường (tất nhiên là không quan hệ tình dục!), làm việc cùng cơ quan, dùng chung nhà vệ sinh, cắt tóc… không làm cho ai bị nhiễm HIV.

Xét nghiệm - cách duy nhất để biết có nhiễm HIV hay không

Hiện nay xét nghiệm HIV được phổ biến rộng rãi. Nếu muốn biết mình có nhiễm HIV hay không, bạn hãy đến một trong những cơ sở xét nghiệm tư vấn HIV. Bác sĩ xét nghiệm sẽ giữ bí mật về tên, tuổi, địa chỉ và kết quả xét nghiệm của bạn. Nếu cảm thấy không thoải mái, bạn cũng có thể yêu cầu không để lại tên, địa chỉ. Bác sĩ sẽ lấy một ít máu của bạn và tìm kháng thể kháng HIV. Đây là chất mà cơ thể tạo ra để chống lại HIV, đáng tiếc là nó bất lực trước con virus đó, nhưng lại trở thành công cụ để ta phát hiện có nhiễm HIV hay không. Việc tìm HIV trực tiếp trong máu thì không thực hiện được vì kỹ thuật phức tạp, giá thành quá cao. Xét nghiệm tìm kháng thể này có nhược điểm là có khi cơ thể đã nhiễm HIV nhưng lượng kháng thể sinh ra còn quá nhỏ, xét nghiệm chưa thấy được. Tình trạng này có thể kéo dài trong 3 - 6 tháng sau khi nhiễm, gọi là “thời kỳ cửa sổ”.

Kết quả xét nghiệm có thể là:

- Dương tính: Máu có kháng thể kháng HIV, có nghĩa bạn mang HIV. Chỉ có trường hợp trẻ sơ sinh là khác, vì có khi bé không có virus nhưng lại có kháng thể của cơ thể mẹ truyền sang. Đối với trẻ nhỏ, phải 6-12 tháng sau khi sinh mới kết luận chính xác được.
- Âm tính: Máu không có kháng thể HIV. Có hai khả năng: Hoặc bạn không nhiễm HIV, hoặc bạn có HIV nhưng đang trong “thời kỳ cửa sổ”. Bạn nên xét nghiệm lại sau khoảng 3-6 tháng, và dĩ nhiên trong thời gian chờ đợi này, đừng để cho mình có nguy cơ lây nhiễm mới.
- Không rõ: Nguyên nhân có thể là bạn đang trong “thời kỳ cửa sổ”, cũng có thể do bạn dùng một số loại thuốc nào đó ảnh hưởng đến khả năng nhận diện kháng thể nên không xét nghiệm được rõ ràng. Bác sĩ xét nghiệm sẽ hướng dẫn bạn xét nghiệm lại.

Người khỏe mạnh nên đối xử với người nhiễm HIV như thế nào?

Người mang virus HIV dù mới nhiễm hay đã phát bệnh đều bị ám ảnh về bệnh tật, về cái chết, rất cần sự động viên, chăm sóc của bạn bè, người thân. Một bệnh nhân AIDS ba tháng trước khi ra đi đã gửi đến chúng tôi những lời này:

"Tôi mắc bệnh này khi tri thức về AIDS còn chưa phổ biến. Vì vậy, ngoài đứa con yêu quý, tôi mất dần, mất hẳn những bạn bè quen biết. Sau này, nhờ có vài lá thư và sự tiếp xúc, động viên, giúp đỡ mọi mặt của các chị, các anh và cô chú giới chuyên môn, tôi mới thấy tự tin và hy vọng vào con người".

Một bạn gái có chồng nhiễm HIV trong một bức thư ngỏ đã kể về cuộc sống của vợ chồng mình:

"… Anh ấy đã thông báo cho tôi một tin sét đánh: anh bị nhiễm HIV… Hình như tôi kêu lên và ngất đi. Khi tỉnh lại, nhìn khuôn mặt thương yêu và đau khổ của chồng, bỗng nhiên tôi nhận ra rằng giờ đây tôi sẽ phải là chỗ dựa cho anh… Vấn đề khó khăn nhất đối với tôi là phải nói với các con về bệnh tình của cha chúng như thế nào để không làm mất đi thần tượng người cha của chúng… Và rồi ba mẹ con tôi đã nói chuyện và cùng ôm nhau khóc. Đứa con trai lớn của tôi nói: “Mẹ ơi! Chúng ta không thể bỏ và xa lánh bố. Chúng ta sẽ cùng sống với bố trong một gia đình êm ấm…”. Từ hôm đó, hai con chúng tôi dường như là những đứa trẻ khác. Chúng trầm tư và ở nhà nhiều hơn. Chúng tìm cách ở bên bố để trò chuyện và giải trí. Chồng tôi giúp chúng học và chơi đùa với chúng, một việc mà trước kia ít khi anh thực hiện được… Cuộc sống của gia đình chúng tôi dần dần phẳng lặng. Đôi lúc tôi nhận thấy rằng, do chạy đua với thời gian, với tử thần AIDS, cuộc sống của chúng tôi dường như có ý nghĩa nhiều hơn…" Dịch HIV thật tai hại, nhưng có lẽ nó sẽ giúp chúng ta sống có trách nhiệm hơn với bản thân và với mọi người. Không chỉ bảo vệ mình là cần thiết, mà chúng ta còn học thương yêu, chia sẻ với nhau trong hoàn cảnh khó khăn. Người nhiễm HIV là ai? Không phải là một người xa lạ, mà có thể là chính mỗi chúng ta, hoặc là bạn bè, thân quyến. Căn bệnh chẳng khác chi đám cháy trong rừng rậm, ngọn lửa có thể bén đến từng con vật, từng cái cây, từng ngọn cỏ. Việc cần làm nhất là chăm sóc những người bị bỏng và cùng nhau ngăn ngọn lửa.

Đã nhiễm HIV rồi, nên sống như thế nào?

Phần đông người nhiễm HIV đều hoảng hốt, buồn khổ, thậm chí có lúc muốn chấm dứt cuộc sống. Nhưng rồi bạn sẽ vượt qua cơn khủng hoảng ban đầu, chấp nhận thực tế và sống không chỉ cho mình mà còn cho cả những người thân. Nhiễm HIV không có nghĩa là hết, bạn vẫn có thể sống như ai, cuộc đời vẫn có thể rất đẹp. Một bạn gái mang HIV nói:

"… Em luôn nghĩ rằng em phải sống lạc quan, do đó em không muốn nhắc tới cái bệnh của mình. Nó giống như bị ám ảnh vậy. Nếu mình luôn nghĩ tới, bệnh sẽ trở nên nặng thêm. Cho nên em tránh không nghĩ tới nó nữa. Vả lại, chữ AIDS cho em cảm giác không hay lắm. Tốt hơn hết là em đừng nói ra chữ đó".
Điều quan trọng là tiếp tục sống bình thường. Đừng ủ rũ, than thân trách phận, mà hãy làm việc gì đó bạn thích, lao động hay học tập, đi chơi xa, thực hiện các dự định của mình. Nếu quan tâm, bạn cũng có thể tham gia các công tác xã hội về HIV/AIDS. Bạn có quyền sống vui, sống có ý nghĩa, và chừng nào còn có thể, bạn hãy làm điều đó. Sức khỏe là vốn quan trọng, bạn cần tích lũy. Hãy ăn uống đủ chất dinh dưỡng, tránh thức ăn tái, sống, rau sống, thức ăn kém vệ sinh.Hãy hoạt động và nghỉ ngơi điều độ, tập thể dục, tập dưỡng sinh để tăng cường sức khỏe. Bạn cần cẩn thận với các bệnh truyền nhiễm như viêm họng, cúm, tiêu chảy… và các bệnh lây qua đường tình dục. Tránh bội nhiễm HIV. Bất cứ khi nào bị bệnh, bạn hãy đi khám ngay để được chữa trị. Bạn đừng để tâm nếu có ai tỏ ra thiếu tôn trọng vì biết bạn nhiễm HIV, vì họ chỉ là những người thiếu hiểu biết hoặc lòng nhân ái. Nếu có lúc buồn hay cảm thấy bế tắc, bạn hãy trút nỗi lòng với một người thân, một người bạn có thể hiểu và thông cảm. Bạn cũng có thể đến một trung tâm tư vấn (tham vấn) về nhiễm HIV để trao đổi với người hiểu các khó khăn của bạn. Họ có thể giúp bạn cả về tinh thần cũng như việc kiểm tra và chăm sóc sức khỏe.

Bạn cũng cần phải tránh không nhiễm virus cho người khác. Hãy luôn dùng bao cao su khi quan hệ tình dục, và tránh mọi khả năng tiếp xúc máu, đó là nghĩa vụ của bạn. Tất cả chúng ta đều hy vọng rằng một ngày nào đó các nhà khoa học tìm thấy thuốc trị được HIV. Nhưng từ giờ tới đó thì như thế nào? HIV không chỉ là vấn đề của những người đã bị nhiễm mà còn là vấn đề của những người sắp bị nhiễm và tác động đến cuộc sống của những người thân của họ. Không thể chối bỏ một sự thực là nó đang tồn tại trong cuộc sống chung của tất cả mọi người. Chúng ta hãy cùng nhau học cách sống chung với nó.

Hết

source ketnoibanbe