Kỷ niệm 60 năm chiến thắng Việt Bắc (10/1947 - 10/2007):
Äánh bại ý đồ đánh nhanh, thắng nhanh của quân Pháp
3:45, 01/10/2007
--------------------------------------------------------------------------------
Từ mùa xuân 1947, khi các doanh trại binh lÃnh Pháp ở Huế được giải vây, tráºn chiến trong các khu phố cổ Hà Ná»™i đã kết thúc thì các sÄ© quan cấp cao quân Pháp bắt đầu lên các kế hoạch quân sá»± nhằm mở rá»™ng vùng tạm chiếm. Trong lúc đó, cá»±u Hoà ng đế Bảo Äại đã chạy sang Hồng Công cÆ° trú và tuyên bố sẵn sà ng thăm dò những con Ä‘Æ°á»ng hòa bình và thá»a hiệp vá»›i Pháp.
Ngà y 5/7/1947, ông ta lên tiếng trong má»™t cuá»™c phá»ng vấn rằng: “Nếu toà n dân Việt Nam đặt lòng tin và o tôi, tôi sẽ sung sÆ°á»›ng trở vá» Äông DÆ°Æ¡ng. Tôi không ủng há»™, cÅ©ng không chống lại Việt Minh. Tôi không thuá»™c má»™t đảng phái nà oâ€. PhÃa Pháp cÅ©ng quyết định sá» dụng con bà i chÃnh trị nà y.
Và sau nhiá»u lần tranh cãi, bất đồng ý kiến giữa các thà nh viên trong chÃnh phủ, tháng 8/1947, tÆ°á»›ng Tổng chỉ huy quân Ä‘á»™i viá»…n chinh Pháp Valluy đã trình bà y vá»›i ChÃnh phủ Ramandier vá» má»™t “kế hoạch tấn công đại quy mô†nhằm tiêu diệt chủ lá»±c Việt Minh; vô hiệu hóa, tháºm chà bắt sống cả ChÃnh phủ Hồ Chà Minh để có thể tạo sức ép vá»›i Bảo Äại nhằm “tiến hà nh thà nh láºp má»™t chÃnh phủ được Pháp công nháºn và cùng chống lại các lãnh tụ Việt Minh phản loạnâ€; khóa chặt biên giá»›i Việt - Trung.
Tháng 9/1947, 2 vạn quân Pháp được gấp rút tăng viện sang Việt Nam, gồm cả quân dù và lÃnh Bắc Phi. TÆ°á»›ng Salan được cá» là m Tổng chỉ huy quân Ä‘á»™i viá»…n chinh Pháp ở Bắc Äông DÆ°Æ¡ng và ông ta bắt đầu tiến hà nh các chuyến thị sát bằng máy bay trên vùng biên giá»›i phÃa bắc.
Ngà y 20/9/1947, Pháp mở cuá»™c tấn công nghi binh ở Tây Bắc, kéo dà i từ NghÄ©a Lá»™ đến táºn Phong Thổ, Là o Cai. TrÆ°á»›c Ä‘á»™ng thái nà y của địch, Bá»™ Tổng tÆ° lệnh của ta đã giao nhiệm vụ tác chiến cho các khu Bắc Bá»™ trong trÆ°á»ng hợp địch đánh lên Việt Bắc.
Những Ä‘Æ¡n vị chủ lá»±c bắt đầu lên Ä‘Æ°á»ng chuẩn bị đánh kiá»m tá»a địch theo các hÆ°á»›ng dá»± kiến của ta là : Thái Nguyên - Phúc Yên - Tuyên Quang. Quân ta cÅ©ng tiến hà nh tiêu thổ kháng chiến, dỡ bá» nhà cá»a trong các thị xã, phá Ä‘Æ°á»ng giao thông, thá»±c hiện quân sá»± hóa các cÆ¡ quan và chuẩn bị phân tán, di chuyển...
Kế hoạch tấn công lên Việt Bắc bao gồm hai cuá»™c hà nh binh của hÆ¡n 2 vạn quân, đủ các quân chủng hải, lục, không quân, mang máºt danh Lea và Cloclo tạo thà nh hai gá»ng kìm của Binh Ä‘oà n B (do Beaufre chỉ huy) xuất phát từ hÆ°á»›ng đông kéo dà i 420km lên táºn Cao Bằng rồi vòng xuống hợp vá»›i Binh Ä‘oà n C (do Communal chỉ huy) xuất phát từ Hà Ná»™i dà i 270km, đánh lên Tuyên Quang, bao vây toà n bá»™ khu căn cứ địa Việt Bắc bao gồm 5 tỉnh: Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng SÆ¡n, Tuyên Quang, Thái Nguyên. Hai gá»ng kìm dá»± kiến sẽ há»™i quân tại Äà i Thị và o ngà y 13/10.
Tuy phÃa ta đã chuẩn bị trÆ°á»›c nhÆ°ng vẫn bất ngá» vì địch tấn công và o địa Ä‘iểm đầu tiên ngoà i dá»± kiến: Thị xã Bắc Cạn, nÆ¡i ta có Ty Ngân khố, cÆ¡ sở in giấy bạc, TrÆ°á»ng võ bị Trần Quốc Tuấn, má»™t bá»™ pháºn dá»± bị Äà i Tiếng nói Việt Nam và má»™t số nhà máy, kho tà ng khác.
Tướng Salan coi cuộc hà nh binh Lea là đòn quyết định “đánh thẳng và o tim kẻ thù†nên ông ta trực tiếp ngồi trên máy bay chỉ huy cuộc tấn công nà y.
Và o lúc 8h15’ và 10h sáng ngà y 7/10/1947, quân Pháp đã nhảy dù hai đợt đánh chiếm thị xã Bắc Kạn vì tin rằng đây chÃnh là thủ đô chÃnh trị má»›i của ta.
Má»™t số cán bá»™ cao cấp của ta nhÆ° Tổng Bà thÆ° TrÆ°á»ng Chinh, Tổng Tham mÆ°u trưởng Hoà ng Văn Thái, bị kẹt ở thị xã, phải rút xuống hầm, chá» trá»i tối má»›i thoát ra ngoà i.
Lúc 11h35’ cùng ngà y, viên quan ba Sovagnac chỉ huy binh Ä‘oà n quân đổ bá»™ Ä‘Æ°á»ng không báo cáo qua vô tuyến Ä‘iện rằng: “Ông Hồ Chà Minh bị bắt đã yêu cầu chấm dứt chiến tranh!â€. TÆ°á»›ng Salan vá»™i báo tin mừng cho Cao ủy Bollaert!
NhÆ°ng ngÆ°á»i bị bắt là cụ Nguyá»…n Văn Tố, Trưởng ban ThÆ°á»ng trá»±c Quốc há»™i. Do nói tiếng Pháp rất tốt. Cụ Tố đã nhá» Sovagnac chuyển tá»›i Salan má»™t bức Ä‘iện có Ä‘oạn: “Äá» nghị ngà i ra lệnh trả lại tá»± do cho tôi để tôi cùng vá»›i ngà i Ä‘Ã m phán vá» các Ä‘iá»u kiện đình chiến... Ký tên: Hồ Chà Minhâ€. Vá» sau quân Pháp biết là nhầm đã bắn cụ khi cụ tìm cách chạy thoát.
Cụ Tố đã hy sinh thân mình để là m cháºm bÆ°á»›c tiến quân địch, đồng thá»i nghi binh để các cÆ¡ quan của ta kịp sÆ¡ tán.
Tuy gây má»™t số thiệt hại cho ta vá» kho tà ng, cÆ¡ sở váºt chất và thu được 10 triệu đồng bạc Việt Nam tại Bắc Kạn nhÆ°ng mục Ä‘Ãch chÃnh của quân Ä‘á»™i Pháp là chụp bắt cÆ¡ quan đầu não Việt Minh không thá»±c hiện được.
Ngay sau khi nghe Tổng chỉ huy Võ Nguyên Giáp báo cáo tình hình chiến sá»±, Chủ tịch Hồ Chà Minh đã nháºn định: “NÆ°á»›c Pháp không đủ sức để theo Ä‘uổi má»™t cuá»™c chiến tranh lâu dà i. Chúng phải cố gắng đánh má»™t đòn quân sá»± quyết định tạo Ä‘iá»u kiện cho Bollaert Ä‘Æ°a Bảo Äại vá», tìm cách kết thúc chiến tranh. Dù Valluy có huy Ä‘á»™ng được cả 2 vạn quân và o cuá»™c tấn công nà y thì vá»›i địa bà n rừng núi hiểm trở của Việt Bắc, vá»›i tinh thần cách mạng của đồng bà o các dân tá»™c ở căn cứ địa, cÅ©ng không có gì đáng ngạiâ€.
Ngà y 8/10, quân Pháp chiếm Chợ Äồn. Ngà y 9/10, chúng nhảy dù xuống thị xã Cao Bằng. Ngà y 10/10, 35 tà u chiến Pháp từ Hà Ná»™i ngược sông Hồng Ä‘i lên và trên Ä‘Æ°á»ng số 4 quân Pháp kéo đến Thất Khê.
Tình hình gấp rút nhÆ°ng ngà y 10/10, Bác vẫn tá»›i dá»± lá»… bế mạc lá»›p bổ túc trung cấp quân Ä‘á»™i, NgÆ°á»i căn dặn: “NgÆ°á»i cán bá»™ muốn tốt phải có đạo đức cách mạng. Quân sá»± giá»i song nếu không có đạo đức cách mạng thì khó thà nh công. Muốn có đạo đức cách mạng phải có 5 Ä‘iá»u: Trà - TÃn - Nhân - DÅ©ng - Liêmâ€.
Ngà y 11/10, Hồ Chủ tịch chủ tá»a cuá»™c há»p Há»™i đồng ChÃnh phủ (HÄCP) ở xã Äình Cả, trong châu VÅ© Nhai, thuá»™c Bắc SÆ¡n giữa tiếng máy bay địch gầm rú, bắn phá.
Cuá»™c há»p bà n má»™t vấn Ä‘á» duy nhất là chia ChÃnh phủ thà nh 5 Ä‘oà n, má»™t Ä‘oà n ở lại giữ căn cứ, còn bốn Ä‘oà n kia gá»i là Phái Ä‘oà n kinh lý tá»a Ä‘i vá» các tỉnh vừa tuyên truyá»n cho cuá»™c kháng chiến, vừa tránh những gá»ng kìm cà n quét của địch.
Bác rút trong ống nứa Ä‘eo bên mình ra những tá» quyết định tá»± tay NgÆ°á»i đánh máy, ký và đóng dấu son. 12h trÆ°a, Bác má»i má»i ngÆ°á»i ăn cÆ¡m rồi má»›i chia tay. Toà n thể thà nh viên ChÃnh phủ biểu thị quyết tâm và niá»m tin và o thắng lợi.
Ngà y 12/10, bá»™ binh Pháp đến thị xã Cao Bằng còn tà u chiến, canô của chúng lên tá»›i Tuyên Quang nhÆ°ng dá»c Ä‘Æ°á»ng bị quân ta táºp kÃch liên tục.
Ngà y 13/10, đà i phát thanh của địch bắt đầu loan tin vỠnhững địa điểm đã bị quân đội Pháp chiếm và khuếch trương thắng lợi ầm ĩ.
Ngà y 14/10, buổi chiá»u, ThÆ°á»ng vụ Trung Æ°Æ¡ng há»p có Hồ Chủ tịch tham dá»± thông qua kế hoạch “đại Ä‘á»™i Ä‘á»™c láºp, tiểu Ä‘oà n táºp trung†nhằm phân tán 2/3 bá»™ Ä‘á»™i chủ lá»±c vỠđịa phÆ°Æ¡ng cùng dân quân du kÃch đánh địch, còn các trung Ä‘oà n và tiểu Ä‘oà n bố trà ở các địa bà n trá»ng yếu để tiêu hao và bẻ gãy dần hai gá»ng kìm của địch.
Bác phát biểu kết thúc Há»™i nghị: "Tình hình cá»±c kỳ rối ren vá» chÃnh trị ở Pháp và phong trà o đấu tranh ở các nÆ°á»›c thuá»™c địa đã dẫn Pháp đến chá»— muốn sá»›m kết thúc chiến tranh Äông DÆ°Æ¡ng. Chúng chỉ tấn công ồ ạt lúc đầu. Nếu ta thá»±c hiện được đánh địch khắp nÆ¡i, buá»™c chúng dà n má»ng lá»±c lượng đối phó, chúng sẽ thất bại. Giữ gìn được chủ lá»±c qua mùa đông nà y là coi nhÆ° thắng lợi. Nếu chuyến nà y chúng không thắng nhanh để kết thúc chiến tranh thì cục diện sẽ đổi má»›i có lợi cho taâ€.
Theo kế hoạch, Hồ Chủ tịch và ThÆ°á»ng vụ Trung Æ°Æ¡ng sẽ ở lại ATK, nhÆ°ng trÆ°á»›c mắt chuyển lên vùng núi cao và khi cần thiết sẽ chuyển tá»›i nÆ¡i an toà n hÆ¡n vá» phÃa bản Cóc.
Ngà y 15/10, Ä‘á» phòng địch nhảy dù bất ngá», Bác từ Äiá»m Mạc lên Khuôn Tát. Äến chá»— má»›i, thu dá»n bố trà xong, Bác nói anh em bảo vệ Ä‘i gặt giúp dân.
Ngà y 17/10, Salan viết báo cáo gá»i Bá»™ Tổng chỉ huy Pháp: “Con Ä‘Æ°á»ng tiếp tế chÃnh nối liá»n Việt Minh vá»›i Trung Quốc đã bị cắt đứt. Sá»± tan rã của căn cứ quốc gia Việt Minh bắt đầu nghiêm trá»ng ở khu vá»±c đông bắc. Quân Pháp Ä‘ang ở thế tiếp tục cà n quét mạnh và là m tan rã căn cứâ€. NhÆ°ng đây cÅ©ng là sá»± lạc quan cuối cùng của ông ta.
Hai gá»ng kìm trên lý thuyết trải quá dà i nên không thể bao vây triệt để được và địa hình, khà háºu cùng vá»›i cách đánh du kÃch liên tục, dai dẳng của ta khiến cuá»™c há»™i quân Pháp bị muá»™n so vá»›i kế hoạch.
Ngà y 22/10, đồng chà Võ Nguyên Giáp gá»i thÆ° há»a tốc báo tin địch sẽ nhảy dù xuống má»™t số địa Ä‘iểm để cà n quét vùng Thái Nguyên - Bắc Kạn - Äà i Thị - Chợ Chu. Äá»™i bảo vệ Ä‘Æ°a Hồ Chủ tịch lên núi cao hÆ¡n. ÄÆ°á»ng lên bản Cóc ráºm rạp, hiểm trở, Bác phải bá» ngá»±a lại, nhiá»u Ä‘oạn phải rẽ lau mà đi, đây là nÆ¡i vùng cao có nhiá»u đồng chà ngÆ°á»i Dao trung kiên chỠđón Bác.
Trên toà n tuyến mặt tráºn, các Ä‘Æ¡n vị của ta tiếp tục váºn Ä‘á»™ng và tấn công ở má»i địa bà n, trá»ng Ä‘iểm Ä‘Æ°á»ng bá»™ và đưá»ng thủy nhÆ° Ä‘Æ°á»ng số 3, số 4, sông Lô, gây cho địch những tổn thất nghiêm trá»ng.
Ngà y 23/10, tà u chiến và canô địch bị ta bắn cháy ở Khoan Bá»™. Ngà y 24/10, địch lại bị tấn công ở Äoan Hùng. Ngà y 30/10, quân cÆ¡ giá»›i địch bị phục kÃch và thiệt hại nặng ở bản Sao, đèo Bông Lau.
Äến táºn 31/10, hai gá»ng kìm của quân Pháp vẫn chÆ°a gặp nhau được. Salan cùng Cao ủy Bollaert nhiá»u lần bay thị sát chiến trÆ°á»ng và rút ra kết luáºn rằng: Quân Pháp chiếm được má»™t số thị xã, thị trấn nhÆ°ng lá»±c lượng bị dà n má»ng tại những vị trà cô láºp quá xa nhau nên thÆ°á»ng xuyên bị tấn công, tuy phá hủy được má»™t và i kho tà ng nhÆ°ng không phải mục tiêu chủ yếu; quân Pháp bị thiệt hại quá nhiá»u vá» ngÆ°á»i và phÆ°Æ¡ng tiện và chỉ dá»±a và o tiếp tế Ä‘Æ°á»ng không vừa tốn kém, vừa khó khăn vì không đủ máy bay.
Lúc 1h sáng ngà y 3/11, Hồ Chủ tịch đến vùng rừng núi kỳ khu hiểm trở của đồng bà o dân tá»™c Thổ để chuẩn bị chÆ°Æ¡ng trình nghị sá»± của Há»™i đồng ChÃnh phủ (HÄCP). Sau bữa trÆ°a, 13h, cuá»™c há»p bắt đầu, lần nà y chỉ có 9 thà nh viên vì nhiá»u tuyến Ä‘Æ°á»ng bị nghẽn. Cụ Phan Kế Toại tuyên thệ nháºm chức quyá»n Bá»™ trưởng Bá»™ Ná»™i vụ. Äến 22h, cuá»™c há»p giải tán sau khi đã ấn định nhiệm vụ của hai phái Ä‘oà n ChÃnh phủ và chỉ định má»™t Ủy ban thảo văn bản hà nh chÃnh đại cÆ°Æ¡ng để huấn luyện cán bá»™ hà nh chÃnh sau nà y.
Hai ngà y 9 và 10/11, Bác tiếp tục dá»± há»p HÄCP, nghe báo cáo vá» tình hình thế giá»›i, tình hình nÆ°á»›c Pháp, tình hình cuá»™c tấn công của Pháp lên Việt Bắc và bà n kế hoạch công tác quân sá»±, tà i chÃnh. Ngà y 10/11, pháo binh ta thắng lá»›n trên sông Gâm và bá»™ binh thắng giòn giã ở Khe Lau.
Ngà y 17/11, nháºn được tin tình báo khẩn cấp, khoảng 3h sáng, Hồ Chủ tịch ra lệnh rá»i cÆ¡ quan Ä‘i là ng Vang, xã Liên Minh, huyện Võ Nhai, Thái Nguyên. Lần nà y phải Ä‘i gấp cả ban ngà y, đêm nghỉ tạm ở má»™t cái lá»u gần bìa rừng.
Ngà y 19/11, công an và tá»± vệ đánh địa lôi diệt nhiá»u địch ở Tuyên Quang. Ngà y 20/11, ta lại thắng tráºn ở La Hoà ng. Cùng ngà y, Bác chuyển đến ở và là m việc tại Khuôn Tát, xã Phú Äình, huyện Äịnh Hóa, Thái Nguyên.
Lúc nà y, hai gá»ng kìm của địch vẫn chỉ ở hai bên sÆ°á»n khu căn cứ địa: Binh Ä‘oà n C táºp trung tại Tuyên Quang, Binh Ä‘oà n B dồn vá» Bắc Kạn. Vì cả Ä‘Æ°á»ng bá»™ và đưá»ng không Ä‘á»u bị uy hiếp mạnh, tiếp tế khó khăn nên Bá»™ chỉ huy Pháp lá»±a chá»n hai phÆ°Æ¡ng án: đánh má»™t tráºn lá»›n và o khu căn cứ chÃnh của ta hoặc rút lui. Cuối cùng thì "tẩu vi thượng sách".
Và o 2h sáng ngà y 21/11, Binh Ä‘oà n C bà máºt rá»i thị xã Tuyên Quang, chia là m hai bá»™ pháºn xuôi sông Lô và rẽ sang Bình Ca. Ngà y 22/11, Binh Ä‘oà n B rút từ Bắc Cạn vá» Chợ Má»›i, bá» xe Ä‘i bá»™ vá» Thái Nguyên.
Các chiến sÄ© pháo binh sông Lô trong chiến dịch Thu Äông 1947.
Ngà y 26/11, Pháp cá» thêm hai cánh quân từ Phả Lại và Hà Ná»™i lên Phủ Lạng ThÆ°Æ¡ng và VÄ©nh Yên để đón và yểm trợ cho hai binh Ä‘oà n Ä‘ang rút lui. Quân Pháp rút vá»™i vã nhÆ°ng trang bị vẫn mạnh và rất cảnh giác Ä‘á» phòng bị tấn công. Ban đêm chúng đốt lá»a má»™t chá»— nhÆ°ng ở má»™t chá»—, nhiá»u binh lÃnh Pháp Ä‘á»™i nón lá, mặc quần áo giả là m dân địa phÆ°Æ¡ng.
Tuy váºy quân ta vẫn kiên trì truy kÃch, táºp kÃch tiêu diệt địch trên từng chặng Ä‘Æ°á»ng nhÆ° tráºn Phủ Thông ngà y 30/11, tráºn Äèo Già ng ngà y 15/12, khiến cho cánh quân B má»—i ngà y chỉ “bò†được 5km còn cánh quân C bị tiêu diệt nhiá»u tên dá»c Ä‘Æ°á»ng. Các thị xã, thị trấn nhÆ° Tuyên Quang, Thái Nguyên, Bắc Giang, Äáp Cầu, Việt Trì, VÄ©nh Yên, Phủ Yên lần lượt được giải phóng.
Ngà y 29/11, Hồ Chủ tịch lại chuyển vá» là m việc tại Khuôn Äà o, xã Trung Yên, huyện SÆ¡n DÆ°Æ¡ng. Ngà y 4/12, Bác chuyển đến Khuổi Tẩu, xã Hùng Lợi, là ng ChÆ°ng, huyện Yên SÆ¡n, Tuyên Quang.
Ngà y 19/12, cuộc tấn công tiêu diệt quân Pháp ở Việt Bắc kết thúc đúng kỷ niệm một năm sau ngà y toà n quốc kháng chiến.
Ngà y 22/12, trong khi quân và dân ta tổ chức duyệt binh mừng thắng lợi tại thị xã Tuyên Quang thì đám tà n quân Pháp rút qua cầu Äuống vá» Hà Ná»™i gánh theo thất bại nặng ná»: 3.000 quân chết, 3.000 quân bị thÆ°Æ¡ng, 270 quân bị bắt, 16 máy bay bị bắn rÆ¡i, 255 xe cÆ¡ giá»›i bị phá há»ng, 11 tà u chiến và canô bị đánh chìm, 100 pháo, cối và hà ng chục tấn vÅ© khÃ, đạn dược, quân trang, quân dụng bị quân ta thu hồi.
Chiến thắng Việt Bắc là m nức lòng quân và dân cả nÆ°á»›c. Từ má»i miá»n, các chiến trÆ°á»ng, thÆ° và điện chúc mừng liên tiếp gá»i vá» Trung Æ°Æ¡ng. Äà i Phát thanh và báo chà ta tuyên truyá»n rá»™ng rãi ý nghÄ©a của chiến thắng, khẳng định quân và dân ta đã đánh thắng cuá»™c tiến công chiến lược đầu tiên, lá»›n nhất và đầy tham vá»ng của quân Ä‘á»™i viá»…n chinh Pháp khiến cho ý đồ đánh nhanh - thắng nhanh của địch hoà n toà n phá sản.
Thất bại của quân Ä‘á»™i Pháp không phải chỉ ở số lượng binh lÃnh bị tiêu diệt hay các thiệt hại nặng ná» vá» phÆ°Æ¡ng tiện chiến tranh, mà còn vì không thể chụp bắt được cÆ¡ quan đầu não kháng chiến của ta. Gánh nặng tâm lý nà y đã khiến chúng không dám nghÄ© đến chuyện tấn công lên căn cứ địa Việt Bắc lần thứ hai.
Sau chiến thắng Việt Bắc, vùng tá»± do của ta không ngừng phát triển, ngoà i 6 tỉnh căn cứ địa có 3 tỉnh Liên khu IV, 4 tỉnh Liên khu V dá»c bá» biển miá»n Trung cùng các căn cứ địa DÆ°Æ¡ng Minh Châu, chiến khu Ä, Äồng Tháp MÆ°á»i trở thà nh những trung tâm kháng chiến của cả nÆ°á»›c theo đúng phÆ°Æ¡ng châm "Toà n dân - Toà n diện - TrÆ°á»ng kỳ" của Chủ tịch Hồ Chà Minh
Äá»— Hoà ng Linh
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y: