Hercule Poirot thở hổn hển, dừng lại gần cái rào chắn màu trắng ở lối đi vào biệt thự “Ngọn thông”. Ông ngắm nhìn ngôi nhà xinh xắn theo kiểu mới, tọa lạc giữa một khu vườn nhỏ, trên một ngọn đồi lác đác những cây thông khẳng khiu, cao vút. Một ông già đang mải miết tưới cây dọc lối đi đầy cỏ. Tóc ngài thiếu tá Spencer đã bạc, dáng đi hơi còng hơn trước. Tưới đến đầu đường, ông lão làm vườn ngước nhìn lên và thấy vị khách chăm chăm nhìn mình.
- Ô, không sai chứ... ông bạn của tôi. Hercule Poirot!
- Ông đã nhận ra tôi? Thật vinh dự!
- Mong bộ râu mép của ông không bao giờ thay đổi.
Bỏ chiếc bình tưới. Ông lại gần rào chắn :
- Có việc gì mà ông đến vùng này?
- Cũng vì cái điều mà thời trước đã run rủi tôi đi khắp nơi, vì cái mà cách đây đã lâu, đã xúi giục ông đến gặp tôi. Tóm lại, vì một chuyện án mạng.
- Tôi thì bỏ mặc hết rồi. Giờ thì biết nhổ cỏ. Tưới cây. Sao ông biết được chỗ ở của tôi?
Vừa nói ông vừa nhấc then cửa, mời Poirot vào.
- Ông đã gửi tôi thiếp mừng Giáng sinh, trên đó có địa chỉ mới.
- À, nhớ rồi. Thú thật, mình là người cổ, thích quan hệ với các bạn đồng nghiệp cũ.
- Tôi rất mến đức tính ấy.
- Poirot, mình già rồi...
- Thì tôi cũng vậy.
- Tôi không thấy ông có nhiều tóc bạc?
- Ông thợ cắt tóc vẫn nhuộm luôn cho tôi. Điều gì khiến ông đến ở làng Woodleig Common?
- Đơn giản là để gần gũi một cô em gái tôi. Góa bụa, con cái lấy vợ lấy chồng và sống tản mát, nhà chỉ có một phụ nữ đơn độc thì ở quá rộng. Thế là hai anh em gộp lương hưu lại với nhau, sống cũng tạm được. Mời ông vào, ta vào dưới cái hiên này.
Spencer dẫn khách vào một thứ vườn mùa đông, chung quanh và bên trên đều có kính che. Một vài chiếc ghế bằng mây và nhiều bàn con. Mặt trời mùa thu chiếu sáng ấm áp.
- Ông muốn uống gì? Tiếc rằng tôi không có nhiều thứ không, tuy nhiên có thể mời ông uống bia, hoặc nhờ cô em Elspeth của tôi pha trà. Ngoài ra có rượu shandy, côcacôla, cacao...
- Ông tốt quá. Có lẽ ông cho xin một cốc shandy. Tức là bia pha gừng, phải không?
- Đúng thế.
Spencer vào nhà rồi khi đi ra mang hai vại bia vàng óng. Đặt lên bàn rồi ngồi xuống cạnh Poirot. Ông nâng cốc :
- Tôi không nâng cốc để tưởng nhớ quá khứ, vì đã vĩnh viễn cắt đứt với các vụ án. Và, nếu như tôi thầm đoán, việc ông đến chơi tôi có liên quan tới vụ giết người đang làm xôn xao cái thị trấn yên bình này, tôi xin nói luôn là tôi rất phẫn nộ và kinh tởm.
- Tôi thông cảm.
- Có đúng là về chuyện cô bé bị người ta ấn đầu vào nước đến chết?
- Đúng.
- Nhưng tại sao ông lại tìm tôi?
- Bạn Spencer thân mến, ai đã từng là cảnh sát, mãi mãi vẫn là cảnh sát.
- Đã bảo là tôi buông xuôi mọi chuyện từ lâu.
- Dù sao ông vẫn có thể kín đáo giúp vào việc điều tra, làm cho nó tiến triển?
- Cũng có thể, nhưng Poirot này, ông chưa nói vì sao ông lại dính vào vụ này? Tôi tưởng ông yên vị ở London? Hồi chúng ta còn cộng tác với nhau, ông thường xuyên ở London.
- Tôi vẫn sống ở London, và tôi tới đây theo yêu cầu của một cô bạn, cô Oliver. Ông nhớ cô ấy không?
Spencer nghĩ một lát rồi nói.
- Xin lỗi, sợ rằng tôi không nhớ.
- Cô ấy viết tiểu thuyết trinh thám. Ông đã gặp cô ta khi điều tra cái chết của bà Mc Genty. Ông còn nhớ vụ án Mc Genty không?
- Không! Chuyện ấy xưa cũ quá rồi... Hồi ấy ông đã giúp tôi đắc lực.
- Tôi cũng rất vinh dự đã được ông vời đến.
- Ariadne Oliver! Tôi nhớ rồi. Cái cô mê táo!
- Cô ấy có mặt tại buổi liên hoan thiếu niên.
- Cô ấy đã đến ở vùng này ư?
- Không, cô đến chơi một bà bạn, bà Buther.
- Bà Buther thì thôi biết! Nhà ở gần nhà thờ. Một bà góa, chồng là phi công. Có một đứa con gái rất xinh. Bà Buther trông còn son trẻ lắm, ông thấy không?
- Tôi mới thoáng gặp có vài phút, nhưng xin đồng ý với ông.
- Còn ông, Poirot, cái gì đã lôi ông ra khỏi nơi ẩn náu?
- Ariadne Oliver. Cô ấy yêu cầu tôi giúp.
Một nụ cười thoáng nở trên môi Spencer :
- Vẫn là chuyện cũ: người nọ nhờ người kia giúp. Nhưng còn tôi thì tôi giúp ích gì cho ông?
- Ông có thể giúp tôi tiết kiệm thì giờ bằng cách cho tôi biết về mọi người dân ở thị trấn này, nhất là những người đã đến dự buổi liên hoan ấy. Tôi muốn có ý kiến về mọi thứ, mọi người. Tôi phải xác định được tính cách con người nào - đàn ông hay đàn bà - đã bảo con bé chơi trò đớp táo mà không hề gây nghi ngờ về tâm địa xấu xa của mình. Tôi đoán rằng người đó phải được con bé tin cậy, có nghĩa không phải người xa lạ. Tôi cho rằng tội ác đã được thực hiện quá nhanh, không gặp sự chống cự gì.
- Vụ giết người bẩn thỉu! Tôi sẽ cố hết sức làm vừa lòng ông. Khốn thay, tôi chỉ mới đến đây ở từ năm ngoái; tuy nhiên bà em tôi thì đã ở ba năm. Số dân không nhiều lắm, vì thanh niên ngày càng bỏ ra các thành phố lớn. Nhưng còn có một số người dân trung thành, như bà giáo Emlyn, bác sĩ Ferguson và nhiều gia đình bám rễ đã lâu.
- Chắc ông phải biết về những kẻ bất hảo trong vùng?
- Hình như đã lâu, có chuyện một em bé là nạn nhân của một tên điên khùng nào đó, nhưng theo chỗ tôi biết, không có chuyện tương tự xảy ra gần đây xung quanh Woodleig Common. Tôi biết tối hôm ấy, có mặt hai chàng trai mà cảnh sát phải để mắt. Một là Nicholas Randsom, mười bảy mười tám tuổi, bề ngoài cũng tốt thôi, nhưng ai biết đâu ma ăn cỗ...? Hai là Desmond, từng phải điều trị về tâm thần, nhưng nguyên do không liên quan gì đến chuyện này. Nhưng rõ ràng là kẻ sát nhân đã trà trộn trong số khách dự liên hoan. Có thể là một người lạ đã lẻn vào nhà mà không ai để ý. Tôi nghĩ là cửa ra vào chắc không khoá, hoặc một cửa sổ mở ra phía sau nhà cũng để ngỏ. Vấn đề còn lại là không biết bằng cách nào mà thủ phạm lại xui được em bé chơi thử trò đớp táo cho hắn xem? Trở lại việc của ông, Poirot, tôi cũng không hiểu làm thế nào mà cô Oliver thuyết phục được ông ra tay trong vụ này?
- Cô ấy chỉ nhắc lại mấy lời mà em bé đã nói.
- Em bé bị giết ấy à?
Spencer tò mò nhìn Poirot. Poirot thuật lại việc Oliver đến tìm mình. Nghe xong, ông cảnh sát hưu trí vân vê hàng râu mép thưa, ra chiều suy nghĩ :
- Vậy em Joyce không nói rõ vụ án mà em chứng kiến, xảy ra khi nào?
- Không.
- Theo lời ông nói, người ta có cảm tưởng con bé này nói thế chỉ cốt để hênh hoang, ra vẻ ta đây?
- Cô Oliver cũng có cảm giác ấy.
- Biết đâu nó chả bịa chuyện?
- Có lúc tôi nghĩ vậy, nhưng chớ quên rằng vài giờ sau đó, em bé ấy đã chết, đã bị giết. Do đó, ta buộc phải tin vào sự xác thực của những lời em nói. Do lời nói đó mà tên giết người thấy cần phải ra tay ngay.
- Quả có như vậy.
- Cho nên tôi nhờ ông tìm hiểu về những người có mặt tối ấy.
- Đồng ý. Liên quan đến buổi liên hoan, tôi đã nghe nhiều bà hàng xóm kể lại. Phần lớn là phụ nữ. Nhưng cũng có bác sĩ Ferguson, ông phó giám mục, ngoài ra là các bà mẹ, bà cô, hai giáo viên của trường địa phương và khoảng mười lăm đứa trẻ, ít tuổi nhất là mười một.
- Có thể biết những người nào được mời, mà phút cuối cùng không đến dự?
- Khó đấy, nếu giả thuyết của ông đúng.
Spencer cau mày nói tiếp :
- Thực ra, chúng ta không tìm một tên tâm thần bệnh hoạn nào, mà là một tội phạm. Sau khi đã phạm xong tội ác cách đây nhiều năm, bất ngờ được nghe từ miệng một con nhỏ, rằng hắn đã bị có người nhìn thấy. Tôi không tin một người nào trong số dân ở đây lại giữ vai trò bỉ ổi ấy. Dở một cái là Joyce không nói rõ hơn. Hay là kẻ sát nhân trước đó đã có thỏa thuận thế nào với em để em câm miệng?
- Không thể thế. Theo lời Oliver, Joyce hồi ấy không nhận biết đó là án mạng.
- Vô lý!
- Ông cho là thế ư? Một em bé mười hai mười ba tuổi đã chôn vùi trong ký ức một vụ giết người xảy ra từ mấy năm trước. Em có thể chứng kiến chuyện gì đó mà không hiểu hết ý nghĩa, ví dụ một tai nạn xe hơi trong đó người lái đã chẹt chết một người. Cô Oliver đã đưa ra nhiều giả thiết, mà cô ấy thì có trí tưởng tượng vô cùng phong phú. Trong tất cả các giả thuyết ấy, tôi ghi nhận một điều: có một cái gì, một cử chỉ hoặc một lời nói vô ý nào đó, đã gợi cho cô bé nhớ lại, đồng thời soi sáng thêm về hoàn cảnh của cái gọi là tai nạn ấy.
- Và ông đến đây để điều tra về những khả năng thuộc loại ấy?
- Cũng là vì lợi ích chung thôi mà, ông không thấy sao?
- Tôi sẽ xem xem làm được gì. Và bảo cả cô em Elspeth tham gia nữa. Cô ấy bao giờ cũng rất thạo tin về chuyện của thiên hạ.
Hài lòng về kết quả viếng thăm, Poirot chia tay ông bạn Spencer. Ông đã lôi được ông cựu sĩ quan cảnh sát vào cuộc, và trong suốt thời gian dài công tác, Spencer luôn tỏ ra kiên trì, quyết tâm. Hơn nữa, tiếng tăm và uy tín của ông ta ở cục Cảnh sát hình sự ngày trước sẽ giúp ông lấy được nhiều thông tin từ cơ quan Cảnh sát địa phương.
Poirot xem đồng hồ và thấy đến lúc phải tới nơi Oliver đã hẹn, tức là trước cửa nhà bà Rowena Drake, một dinh thự đặt tên “Những quả táo”. Một sự trùng hợp đầy mỉa mai... Chả lẽ luôn luôn có những quả táo trong vụ này?
Đi theo con đường được chỉ dẫn, nhà thám tử của chúng ta tới một biệt thự xây gạch đỏ, có một hàng sồi xén rất đẹp bao quanh một khu vườn nhỏ được chăm chút cẩn thận.
Đẩy cánh cửa sắt bên trên có biển đề “Những quả táo”, khách đi vào lối chính, thì cửa trong nhà mở, và Oliver chạy ra như đã chờ sẵn :
- Tôi vẫn đứng ở cửa sổ để mong ông.
Poirot để ý thấy, lần đầu từ khi họ quen biết nhau, nhà nữ tiểu thuyết không cầm trong tay một quả táo cắn dở. Oliver cầm tay ông, chất vấn ngay :
- Tôi không hiểu tại sao ông không chịu đến ở nhà Judith Buther, mà lại trọ ở một gia đình kém sung túc.
- Tôi muốn giữ được độc lập để xem xét bằng con mắt khách quan, không chịu một ảnh hưởng nào.
- Ông quyết định hỏi chuyện rất nhiều người?
- Đúng.
- Ông đã gặp những ai?
- Bạn tôi, thiếu tá Spencer.
- Ông ấy thế nào?
- Già hơn trước nhiều.
- Đành thế, còn gì nữa?
- Ồ, ông ấy sụt cân và đọc báo phải đeo kính. Tuy nhiên, theo tôi biết, chưa đến nỗi điếc đặc.
- Ý kiến ông ta về vụ án thế nào?
- Sao cô vội thế, cô bạn!
- Hai người dự định sẽ làm gì?
- Tôi hy vọng Spencer sẽ giúp tôi thu thập một số thông tin mà nếu chỉ mình tôi thì khó mà đạt được. Tiếp đó tôi đã lập cho mình một lịch hành động chi tiết.
- Ông cho là ông Spencer sẽ moi được tin tức ở sở Cảnh sát địa phương?
- Ít nhất thì ông sẽ thu lượm được vài manh mối để có thể tiến xa hơn.
- Ông đã làm gì nữa?
- Rồi tôi đến nơi hẹn đây, để xem qua hiện trường vụ án.
Ngước nhìn lên ngôi nhà xinh đẹp, Ariadne Oliver buông lời nhận xét :
- Khó mà tin rằng án mạng đã xảy ra bên trong những bức tường này, phải không ông?
- Đúng vậy. Sau khi xem căn phòng ấy, nhờ cô cùng tôi đi gặp bà mẹ của nạn nhân. Chiều nay, Spencer đã hẹn cho tôi gặp viên thanh tra địa phương, ông Raglan. Nếu còn thì giờ, tôi sẽ gặp ông bác sĩ và bà hiệu trưởng. Sáu giờ, Spencer chờ tôi về uống trà và gặp bà em của ông ấy, bà Elspeth, để tiếp tục trao đổi.
- Liệu có đạt điều gì mới?
- Bà Elspeth sống ở đây lâu hơn ông anh, sẽ cho tôi biết thêm về đời sống, tập tục của địa phương.
- Mong được như thế. Bây giờ, để tôi giới thiệu ông với bà Drake.
Bà Drake có vẻ gây ấn tượng mạnh với Poirot. Một phụ nữ cao đẹp, khoảng tứ tuần, mái tóc vàng điểm vài sợi bạc càng tôn thêm đôi mắt tinh anh màu xanh. Bà là hiện thân của người chủ nhà lý tưởng, rất thoải mái khi tiếp khách.
Trong phòng khách nhỏ, cà phê và bánh ngọt đã dọn sẵn. Nội thất đẹp, gồm bàn ghế sang trọng và những tấm thảm quý. Chỗ nào cũng sạch như lau.
Thái độ bà Drake có vẻ như muốn che giấu cái mà Poirot cho là một thứ ngượng ngập xấu hổ của một bà chủ nhà buộc phải công nhận là tối vui do mình tổ chức đã hoàn toàn thất bại do một sự cố bất ngờ, tức là vụ án mạng. Với tư cách là người có vai vế trong cộng đồng Woodleigh Common, bà bỗng không còn xứng với trách nhiệm vẫn lãnh xưa nay. Cái sự cố ấy lẽ ra không nên xảy ra. Hoặc xảy ra ở đâu đâu, không thể ở ngay nhà bà, nơi bà đã dày công chuẩn bị tổ chức, lo liệu mọi thứ để đem lại niềm vui cho các cháu.
- Ông Poirot - Bà nói giọng nhẹ nhàng, rành rẽ - tôi rất vui lòng là ông đã đến. Bà Oliver giới thiệu là ông có giúp làm sáng tỏ cái vụ khủng khiếp này.
- Xin bà yên tâm, tôi sẽ cố hết sức, nhưng phải nhận rằng một bài toán loại này cũng không dễ giải quyết.
- Vâng, và tôi xin nói thêm đến giờ tôi vẫn không tin chuyện đó có thể xảy ra. Các ông bên Cảnh sát hẳn đã có một vài đầu mối. Nghe đâu chính ông thanh tra Raglan chỉ đạo cuộc điều tra, ông ấy là người có tiếng trong vùng. Tuy nhiên ông ông có nghĩ rằng ông ấy sẽ buộc phải cầu cứu Scotland Yard về viện trợ?
- Hãy còn quá sớm để biết điều đó.
- Cái chết của em bé làm cả làng xôn xao. Ông thừa biết là ở các vùng xa thành phố, trẻ con thường phải chịu lắm tai nạn.
Poirot nhẹ nhàng nói lại :
- Nhưng vụ này thì khác hẳn.
- Chính vì thế mà tôi không thể tin nổi! Tôi đã cho chuẩn bị mọi thứ thật hoàn hảo. Lũ trẻ luôn ở trong tầm kiểm soát của chúng tôi, và tối hôm đó rất thành công. Riêng tôi, tôi nghĩ mối nguy là từ bên ngoài. Kẻ nào đó đã đột nhập vào nhà mà không bị để ý. Trong điều kiện ấy, chắc không khó. Theo tôi, đó là một tên tâm thần biết trong nhà tôi có tối vui trẻ con, đã tìm cách kéo một em gái ra để giết. Một chuyện bi thảm như vậy ngay trong nhà tôi, cứ như là ác mộng!
- Xin bà chỉ cho tôi xem chỗ...
- Vâng. Ông dùng một tách cà phê nữa nhé?
- Không, xin cảm ơn.
Bà Drake đứng dậy nói :
- Cảnh sát dường như cho rằng vụ án xảy ra trong lúc đang chơi trò Snapdragon ngoài phòng ăn: Nếu ông muốn, tôi dẫn ông vào đó trước.
Bà dẫn hai người ra sảnh, mở một cách cửa, rồi như một hướng dẫn viên đã quen đưa khách đi thăm một nơi sang trọng, dang tay chỉ chiếc bàn dài có thể ngồi hơn một chục thực khách và những rèm cửa dày trang trí các cửa sổ.
- Phòng này để đèn tối, ở giữa sáng lên một mâm đầy nho tươi đẫm cô-nhắc và đốt lên. Giờ, tôi đưa các vị vào phòng sách.
Bà đóng cửa, trở ra sảnh và đẩy một cách cửa khác dẫn vào phòng rộng trung bình, trang trí đơn giản bằng mấy bức tranh vẽ cảnh đi săn, và những giá chất đầy sách.
- Chiếc xô đặt ở giữa, trên một tấm thảm bằng chất dẻo.
- Chắc phải có nhiều nước bắn tung tóe? - Poirot hỏi.
Bà Drake đồng tình :
- Bắn tung tóe lên thảm... vâng, tất nhiên.
Nhà thám tử nói rõ, như để giải thích cho chính mình :
- Tất nhiên... Vì đầu cô bé bị ấn vào xô nước đầy.
- Trong khi chơi, bọn trẻ đã làm sánh ra khá nhiều nước, phải đổ thêm vào ít nhất hai lần.
- Vậy quần áo của hung thủ cũng bị ướt?
- Hẳn thế...
- Vậy mà không ai để ý, hoặc tỏ ra ngạc nhiên về điều đó?
- Không. Ông thanh tra Cảnh sát cũng hỏi tôi như vậy. Cuối buổi liên hoan, người nào ít nhiều đều bị giây bẩn, vì bột bánh hay vì nước. Cho nên không thể căn cứ vào chi tiết ấy.
- Nếu vậy ta chuyển sang xem xét tính cách của em bé gái. Bà hãy cho biết cảm tưởng của bà về cô bé ấy.
- Joyce?
Bà Drake có vẻ bực mình về câu hỏi, dường như nó buộc bà ta phải nhớ đến cô gái xấu số mà bà đã cố xua đuổi khỏi ký ức.
- Nạn nhân là rất quan trọng, thưa bà. Đôi khi xét tính cách nạn nhân có thể suy ra động cơ tội ác.
- Ta hãy trỡ về phòng khách, có được không?
Khi đã yên vị trong căn phòng ấm cúng. Poirot và Oliver lắng nghe chủ nhà nói, giọng không vững tâm lắm :
- Để tìm hiểu việc này, các vị nên gặp Cảnh sát hoặc chính mẹ của cô bé. Có hơn không? Tất nhiên sẽ gợi lại nỗi đau trong lòng người mẹ tội nghiệp...
Bà ngừng nói, vẻ âu sầu. Poirot tranh thủ nói ngay:
- Tôi chưa muốn xác lập ý kiến theo những ký ức của một người mẹ đau khổ, mà muốn biết cảm tưởng của một người như bà kia. Bà là người có uy tín trong vùng, hẳn là bà phải có con mắt tinh đời xét đoán mọi người quen biết.
- Đây chỉ là bé gái mười hai mười ba tuổi; dưới mắt tôi , bọn trẻ đứa nào cũng như nhau.
- Xin phép được nói là tôi không đồng ý. Chúng khác nhau về cá tính, về thiên hướng. Bà thấy có cảm tình với cô bé Joyce không?
Câu hỏi làm bà Drake lúng túng :
- Cũng có... với lại... tôi rất yêu trẻ, như tất cả những người khác thôi.
- Chỗ này tôi cũng không đồng ý với bà: Có những đứa trẻ ta không ưa chút nào.
- Cũng có thế thật. Thời nay, phần lớn chúng không được giáo dục tốt, cha mẹ ỷ lại vào thầy cô giáo để dạy chúng biết cư xử và kỷ luật.
- Vậy Joyce có là đứa trẻ đáng yêu hay không?
- Ông quên rằng cháu đã chết.
- Chết hay sống, không có gì khác nhau. Đâu có phải cứ là đứa trẻ gương mẫu thì không bị giết.
- Tôi không hiểu cá tính của cháu thì có liên quan gì?
- Biết thế nào... Bà có biết là cháu đã khoe đã chứng kiến một vụ án mạng?
- Ồ, chuyện ấy! - Bà Drake gạt đi, như không đáng quan tâm.
- Theo tôi hiểu, bà không tin chút nào lời nói của cháu?
- Dĩ nhiên là không. Chuyện vớ vẩn!
- Bà có nhớ là nhân chuyện gì mà cháu nói điều đó?
- Tôi nhớ, đó là sau khi bọn trẻ biết bà Oliver đây có mặt tại buổi liên hoan...
Quay về phía Oliver, bà phân bua :
- Bà là nhân vật có tiếng, nhiều người biết, kể cả lũ trẻ. Nếu không có bà ở đấy, chắc chúng chả bàn chuyện vụ án này nọ.
Poirot trầm ngâm :
- Vậy là Joyce đột nhiên tuyên bố mình đã có lần chứng kiến một án mạng.
- Đúng vậy, mặc dù lúc đó tôi chẳng để ý lắm.
- Dù sao, thì bà đã nghe thấy.
- Vâng. Nhưng tôi không tin. Và chị của Joyce cũng nhiều lần bảo nó im đi.
- Và điều đó làm nó càng tức, tôi đoán thế?
- Nó gân cổ cãi là nó nói thật.
- Có thể gọi là nó có vẻ huênh hoang?
- Quả như vậy.
- Có thể em đó thành thật...
- Ồ, không! Joyce có thể bịa rất nhiều chuyện tương tự!
- Nó hay nói dối?
- Không hẳn thế, nhưng người ta biết tính nó huênh hoang, muốn tỏ ra mình hơn người.
- Phản ứng của những đứa trẻ khác ra sao khi Joyce nói về vụ án mạng?
- Chúng đều chế giễu, không tin.
Poirot đứng lên, xin phép cáo lui :
- Rất cảm ơn bà đã giúp tôi khẳng định ý kiến đánh giá về Joyce.
Rồi nghiêng mình lịch sự xuống bàn tay bà Drake chìa ra :
- Và mong rằng cuộc viếng thăm của tôi không làm bà phiền lòng vì phải nhớ lại những chuyện không vui.
- Tất nhiên chuyện ấy chẳng vui gì. Tôi chờ mong một tối vui hoàn hảo giống những lần trước. Không ngờ con bé Joyce làm hỏng hết chỉ vì những lời nói ngớ ngẩn. Thực bụng, tôi hoàn toàn tin những tuyên bố của Joyce chỉ nhằm gây ấn tượng với bọn trẻ cùng lứa, và cũng có thể là để được một nữ văn sĩ nổi tiếng chú ý nữa.
Nói rồi, bà nhìn Oliver với con mắt thiếu thiện cảm, và làm cho nữ văn sĩ buột miệng kêu :
- Tóm lại chuyện xảy ra là lỗi tại tôi?
- Không, tôi không định nói thế.
Ra khỏi nhà được một quãng, Poirot thở nhẹ cho chính mình hơn là cho cô bạn :
- Khung cảnh này không hợp chút nào với một vụ án mạng kinh hoàng như vậy, mặc dù tôi đã nghĩ có kẻ nào thậm chí âm mưu thủ tiêu chính bà Drake.
- Cái bà này thật khó chịu, luôn có vẻ hiếu kỳ, ta đây.
- Chồng bà ta là người thế nào?
- Ông chồng chết được một hoặc hai năm. Bị bại liệt, nhiều năm liền chỉ ngồi trên xe lăn. Ông ấy là chủ ngân hàng, mê thể thao. Phải ngồi bất động, ông ấy rất khổ.
- Tôi hiểu. Trở lại con bé Joyce, cô có cho rằng có người nào coi trọng câu chuyện nó nói là đã chứng kiến vụ giết người?
- Không, tôi không cho là thế.
- Những đứa trẻ khác chẳng hạn?
- Thì tôi nói chúng chứ ai. Chúng đều phản ứng như tuồng biết thừa là nó nói điêu.
- Còn cô, phản ứng bản thân cô thế nào?
- Giống như chúng. Phần mình, bà Drake cứ thích nghĩ rằng tội ác chưa từng xảy ra.
- Tự nhiên thôi. Cô thấy bà ấy có thiện cảm không?
- Ông có cái tài hỏi những câu rất khó trả lời. Hình như việc mà ông quan tâm lúc này là phát hiện ra người này người nọ có thiện cảm hay không - Theo tôi Rowena Drake thuộc loại đàn bà ưa chỉ huy, tổ chức, ra lệnh, thích mọi người làm mọi thứ theo mình. Thì chính bà ấy là người có uy tín, đang ít nhiều có thế lực ở thị trấn này, mà phải nói bà ấy cũng làm tốt mọi việc: Song riêng tôi, tôi không ưa những phụ nữ độc đoán.
- Còn bà mẹ của Joyce mà ta sắp đến thăm, cô có ý kiến gì?
- Một người đàn bà tốt bụng, hơi đần. Tôi rất thương bà. Mọi người ở đây đều tin rằng Joyce là nạn nhân của một tên dâm dục bệnh hoạn, làm bà càng thêm đau khổ.
- Song, cho đến giờ, không có gì chứng tỏ thủ phạm là một tên bệnh hoạn.
- Hay để Judith Buther đưa ông đến nhà bà Reynolds nhé? Như thế tiện hơn, Judith rất quen bà ấy, còn tôi mới chỉ gặp một, hai lần.
- Tôi đề nghị ta cứ làm như kế hoạch đã vạch, cô bạn thân mến ạ.
Bộ dạng bà Reynolds tương phản một trời một vực với bà Rowena Drake. Bà mẹ của Joyce nhỏ nhắn, bận đồ tang, tay nắm chặt chiếc khăn tay chốc chốc lại đưa lên chấm đôi mắt đỏ hoe, mọng nước.
Dẫn khách vào trong nhà, bà cố gắng lắm mới nói lên lời :
- Quý ông đến đây để làm rõ cái chuyện bi thảm này thì tốt quá, dù tôi biết việc đó chẳng làm con tôi sống lại... Thật kinh khủng! Sao lại có kẻ muốn giết nó? Mà sao nó không kêu cứu... Cứ nghĩ đến cảnh ấy, tôi không tài nào chịu nổi.
Poirot nhẹ nhàng :
- Bà yên tâm, chúng tôi tới đây không phải để phiền nhiễu, mà để yêu cầu bà giúp đỡ chúng tôi vạch mặt hung thủ. Bà có nghi cho ai?
- Tôi biết nghi ai? Nơi đây chúng tôi sống yên ổn, mọi người ít nhiều đều quen biết nhau, tôi không thể tưởng tượng có một kẻ dâm ác trà trộn vào. Cái đứa giết con gái tôi không phải kẻ tâm thần bình thường. Nó phải là kẻ hút hít hoặc là say rượu, nó phạm tội trong lúc u mê chăng?
- Bà tin chắc nó phải là đàn ông?
Bà Reynolds lộ vẻ ngạc nhiên :
- Phụ nữ nào lại làm cái chuyện dã man như thế!
- Tuy nhiên làm việc ấy cũng không đòi hỏi nhiều sức lực lắm.
- Tôi biết ngày nay phụ nữ khỏe mạnh hơn xưa. Nhưng người đàn bà nào có là quỷ cái mới giết con người ta như thế? Con bé Joyce nhà tôi mới mười ba tuổi.
- Tôi không muốn dằn vặt bà với những câu hỏi mà Cảnh sát chắc đã hỏi bà. Tôi tới đây nhờ bà giúp làm rõ một lời nói của con gái bà trước khi bị hại. À mà bà có mặt tại buổi liên hoan do bà Drake tổ chức không?
- Không. Tôi mới yếu dậy nên rất ngại cảnh ồn ào của lũ trẻ. Tôi đã đưa hai con gái và một con trai đến đó, hẹn cuối buổi sẽ đến đón. Nay tôi còn đứa con gái lớn là Ann, mười sáu tuổi, và Léopold sắp tròn tuổi mười hai. Ông muốn hỏi gì về cháu Joyce?
- Cô Oliver đã nghe cháu tuyên bố trước mặt các bạn là cháu đã có dịp chứng kiến một vụ án mạng.
- Joyce nói thế? Vô lý! Nó chứng kiến vụ án mạng nào?
- Tất nhiên các bạn cháu không tin là cháu nói thật. Đã bao giờ Joyce nói bóng gió với bà về án mạng?
- Chưa bao giờ!
- Ta phải tính đến việc là, với một cháu bé gái, từ “án mạng” có thể được hiểu không chính xác lắm. Có thể Joyce đã chứng kiến một tai nạn xe hơi hoặc một vụ xô xát giữa trẻ em, trong đó một em đã đẩy bạn ngã xuống suối chẳng hạn, tóm lại, một tai nạn vô tình.
- Tôi không nhớ có tai nạn nào xảy ra trong thị trấn, hơn nữa nếu thấy, chắc Joyce sẽ kể với tôi. Nó nói đùa đấy thôi.
Oliver nói xen vào :
- Tuy nhiên, cháu nói bằng giọng rất thuyết phục. Các bạn càng chế giễu, không tin, cháu càng khăng khăng.
Poirot nói rành mạch :
- Theo tôi, có nhiều khả năng là Joyce đã hiểu sai một tai nạn mà cháu nhìn thấy đã lâu.
- Nếu vậy, xin nhắc lại, tôi phải được cháu kể cho nghe!
- Có thể hồi đó, cháu đã nói, mà bà quên mất?
- Nhưng mà là tai nạn gì, hồi nào kia chứ?
- Chúng tôi không biết, Joyce còn nói hồi đó cháu còn nhỏ, một em bé mười ba tuổi nói thế là nghĩa làm sao?
- Biết trả lời ông thế nào?
- Dù sao nếu cháu khẳng định đã nhìn thấy án mạng, thì cháu phải rất tin vào điều mình nói chứ?
- Vâng, nhưng có thể cháu chỉ nhìn bề ngoài, nên hiểu lầm.
- Tôi cũng nghĩ vậy. Bà cho phép tôi nói chuyện với hai cháu kia tối đó cũng có dự, được không?
- Nếu ông muốn, nhưng chắc chúng chẳng biết gì hơn. Ann đang học trong phòng, còn Léopold ở ngoài vườn, nó đang lắp máy bay đồ chơi.
Cậu bé trông khá khỏe mạnh, má phính, đang chăm chú vào việc lắp ghép, dường như chẳng thiết ngừng tay để tiếp khách.
Poirot hỏi :
- Hôm ở nhà bà Drake, chắc cháu đã nghe chị cháu kể chuyện...
- Chuyện án mạng phải không?
- Phải. Chị cháu nói đã chứng kiến một vụ án mạng. Có thật không?
- Dĩ nhiên là không! Chị ấy chúa hay bịa chuyện!
- Tại sao?
- Để ra vẻ ta đây - Cậu cẩn thận lắp chiếc cánh quạt nhỏ xíu rồi mới nói tiếp - Chị Joyce vớ vẩn, cái gì chị ấy chả nói để tỏ vẻ hơn người.
- Vậy, theo cháu, lời nói hôm ấy là hoàn toàn bịa đặt?
Léopolds quay về phía Oliver, nói rõ hơn :
- Cháu đoán chắc chị ấy muốn gây ấn tượng với bà. Bà là người viết truyện trinh thám, phải không ạ?
Poirot hỏi thêm :
- Cháu có nhớ rõ từng lời chị nói hôm ấy?
- Không, cháu chẳng để ý. Cháu nhớ, cả Béatrice, cả Cathie đều cười nhạo.
Biết không thu lượm gì hơn ở cậu bé, Poirot và Oliver trở vào nhà, đến gặp Ann, một cô bé đã lớn, mặt nghiêm trang cuối xuống chiếc bàn đầy sách vở.
Đáp lại câu hỏi của Poirot, cô bé thong thả nói :
- Vâng, hôm ấy cháu có dự.
- Và lúc em cháu nói về vụ án mạng, cháu có nghe?
- Có, nhưng cháu chẳng quan tâm.
- Cháu không tin?
- Tất nhiên, tin thế nào được!
- Vậy cháu rút ra điều gì từ những lời nói ấy?
- Joyce luôn luôn bịa chuyện. Một lần, nó thêu dệt ra một chuyện thần tiên về Ấn Độ. Chúng cháu có một ông chú ở Ấn Độ; thế là nó bịa ra là đã từng du lịch sang Ấn Độ với chú. Thế mà khối đứa bạn cùng lớp cũng tin.
Poirot đổi giọng, hỏi :
- Ann này, theo cháu, ai là người giết em cháu? Cháu biết trong số người quen thuộc, có ai không ưa Joyce?
- Không ưa thì cũng không thể giết. Chắc là một thằng điên. Không thể là ai trong số người quen biết.
Poirot và Oliver sắp định cáo từ, Ann đột nhiên nói :
- Em cháu đã chết, cháu không muốn nói xấu, nhưng phải nhận nó là đứa chúa hay nói điêu.
Khi đã rời xa khỏi nhà bà Reynolds; Oliver chợt hỏi :
- Ông có cảm thấy ta tiến được chút nào không?
- Chưa được chút nào. Dù sao đó cũng là một nhận xét đáng chú ý.
Tiếng chuông nhà thờ báo sáu giờ sáng, Poirot cùng những người bạn trong ngôi nhà “Ngọn thông” đang điểm tâm. Nhà thám tử chúc mừng bà Elspeth chủ nhà ngồi chủ trì ở đầu bàn, chăm lo ấm trà cổ truyền.
Elspeth McKay không giống Spencer chút nào. Ông anh to con thì bà em xương xẩu, mặt dẹt như lưỡi dao. Nhìn bà, ta thấy ngay là một con người sắc sảo, quyết đoán. Hai anh em chỉ giống nhau ở đôi mắt và cái cằm. Poirot thích thú ngồi quan sát, so sánh cách ăn nói của hai người. Quá trình công tác lâu năm đã rèn luyện Spencer vào kỷ luật, chỉ phát biểu ý kiến, dù là một nhận xét nhỏ khi đã suy nghĩ chắc chắn, ông nói chậm rãi, cân nhắc từng chữ. Ngược lại bà Elspeth mau miệng, nghĩ gì nói tuốt.
Sau một vài lời trao đổi xã giao, câu chuyện giữa ba người tất nhiên xoay vào vụ án mạng ở nhà bà Drake.
Poirot, giọng từ tốn :
- Với tôi rõ ràng là tính cách của nạn nhân giữ một vai trò quan trọng. Ý kiến anh thế nào?
Spencer nhún vai dè dặt :
- Tôi ở đây chưa lâu, chưa dám có ý kiến. Anh hỏi bà em tôi xem.
Bà em lập tức lên tiếng :
- Theo tôi, Joyce là một đứa hay bịa chuyện.
- Vậy chưa bao giờ bà tin những điều cháu nói?
- Chưa bao giờ. Phải nhận là nó nói thuyết phục lắm, nhưng chẳng bao giờ tôi tin.
- Nó nói dối chỉ để tự đề cao mình?
- Phải. Ông chắc đã nghe nó huyên thuyên thế nào về cuộc du lịch Ấn Độ với ông chú? Rất tài tình! Một số bạn nó tin là thật, vì nó tả rất khéo những chuyến săn hổ, săn voi. Nhưng dần dà càng nhiều người nghe, thì các loài súc vật bị săn cứ tăng lên mãi đến mức không thể tin. Phải nói con bé giàu trí tưởng tượng. Nó nói dối như nó thở.
- Bà nói vậy có nghĩa là, nếu bà nghe cháu nói đã chứng kiến một vụ án mạng, thì bà cũng không tin?
- Tôi khẳng định, lần này nó cũng kiếm chuyện làm quà cho các bạn, nhưng cũng công bằng. Có thể nó đã bắt gặp sự việc gì khiến nó có cơ hội thuê dệt thêm để người nghe chú ý.
- Và nó đã trả giá bằng cái chết? - Spencer hỏi lại - Chớ nên quên là lần bịa chuyện cuối cùng đã khiến nó mất mạng.
- Nếu điều đó được chứng minh, tôi xin rút ý kiến. Ông Poirot có thể hỏi bất kỳ ai, đâu đâu thiên hạ cũng sẽ nói là Joyce chủ động nói dối mỗi khi có cơ hội. Và chớ nên quên rằng chuyện đó được kể trong một buổi tối có đông người, Joyce cũng như những trẻ khác, đang ở trong tình trạng bị kích động dễ hiểu với tuổi nhỏ, càng muốn vỗ ngực khoe mình.
- Liệu em đó đã nhìn thấy một loại tội ác nào?
- Chẳng tội ác nào cả - Bà Elspeth khẳng định.
- Ở thị trấn ta, trong vòng ba năm nay, hẳn phải có người chết?
Spencer đáp :
- Tôi đã tính trước điều đó, và đã lập một danh sách.
Ông rút ra trong túi một tờ giấy đưa cho Poirot, nói thêm:
- Như vậy anh đỡ mất thì giờ đi hỏi chỗ này chỗ nọ.
- Họ đều bị giết?
- Không có bằng chứng gì. Tạm coi là chết trong hoàn cảnh bí ẩn.
Poirot đưa mắt lướt qua danh sách: bà Llewellyn - Smythe, Charlotte Benfield, Janet Whiet, Lesley Ferreier. Rồi ngẩng đầu, hỏi bà Elspeth :
- Trường hợp bà Llewellyn - Smythe...
- Đó có thể là trường hợp lạ lùng nhất.
Và bà nói thêm một câu làm Poirot chú ý :
- Chỉ vì đứa con gái ấy.
- Đứa con gái nào?
- Một hôm nó biến mất, chẳng ai nghe nói nữa.
- Ai? Bà Llewellyn - Smythe ư?
- Không, đứa con gái. Có thể nó đã cho vài giọt thuốc độc vào bát thuốc. Và nó sẽ thừa hưởng tất cả..... ấy là hồi đó nó đã tưởng thế.
Poirot quay về phía Spencer, chờ một lời giải thích thêm. Nhưng bà Elspeth nói tiếp :
- Từ đó bặt tin, không ai thấy nó đâu. Những đứa con gái từ nước ngoài đến đều thế cả.
- Bà muốn nói đến một cô gái đi ở cho nhà bà Llewellyn - Smythe?
- Phải, nó sống cùng với bà, và bà ấy chết được một hai tuần thì nó biến mất tăm.
- Theo tôi, cô ta đã đi theo một người đàn ông nào đó và sinh sống ở nơi khác - Spencer nói.
- Nếu vậy, sao chẳng ai biết gì về sự dan díu của họ, mà ông biết đó, ở đây có gì qua mắt được thiên hạ. Nhất là những kẻ yêu đương bồ bịch, càng không thoát được con mắt tọc mạch.
- Vậy cái chết của bà Llewellyn - Smythe có điểm gì bất thường?
- Không. Bà ấy bị bệnh tim, bác sĩ thường xuyên điều trị.
- Tuy nhiên, Spencer này, anh đã ghi bà ấy đứng đầu danh sách người cái chết đáng ngờ.
- Bà Llewellyn - Smythe giàu, rất giàu. Cái chết của bà không gây bất ngờ cho mọi người, song bác sĩ Ferguson thì hơi ngạc nhiên vì nó quá đột ngột, trong khi ông nghĩ rằng bệnh nhân còn có thể sống nhiều năm nữa. Tất nhiên thầy thuốc nhiều khi cũng đóan sai. Hơn nữa, bà ấy không thuộc loại người chịu tuân theo cẩn thận chỉ dẫn của bác sĩ: Lẽ ra phải kiêng khem, giữ gìn, bà chỉ làm theo ý mình, lại còn rất thích chăm lo vườn tược. Với người bệnh tim, điều đó là không nên.
Bà Elspeth tiếp lời ông Spencer :
- Trước kia, bà ta thường đi du lịch ở nước ngoài. Chỉ khi có bệnh mới về ở đây. Bà chọn nơi này là để gần gũi với cháu gọi bà là cô, tức ông Drake. Đầu tiên bà tậu tòa nhà “Quarry House”, một dinh cơ lớn dựa lưng vào một công trường đá bỏ hoang, mà bà định kiến thiết thành vườn hoa. Để thực hiện ý định ấy, bà bỏ ra tiền triệu, và mời riêng một chuyên gia phong cảnh từ Wisley tới thiết kế. Phải nhận ra chuyên gia này đã làm được chuyện tuyệt vời.
- Tôi sẽ đến xem tác phẩm của ông ta. Biết đâu chẳng gợi ý được vài điều.
- Phải, cũng đáng đi xem, không tiếc công đâu.
- Bà Llewellyn - Smythe có tài sản lớn là từ nguồn gốc nào?
- Của chồng bà ta di chúc để lại. Đó là một ông chủ đóng tàu lớn.
- Dù bác sĩ cho là cái chết hơi đột ngột, nhưng không ai tiến hành điều tra gì?
Spencer lắc đầu. Poirot nói tiếp :
- Tôi hình dung người đàn bà giàu có này. Đã được khuyên là thận trọng, tránh đi lại nhiều, lên thang gác nhiều, nhưng vì là người có tính quyết đoán, có phần độc đoán nữa, bà ta không chịu theo. À mà có phải là ông bác sĩ mà ta sẽ gặp không?
- Phải, bác sĩ Ferguson. Năm nay gần sáu mươi, được mọi người quý trọng.
- Tuy nhiên, hình như cả hai anh em đều không tin là bà Llewellyn - Smythe chết cái chết tự nhiên. Điều đó lấy gì làm căn cứ?
- Có cái đứa con gái ở công không ấy, Elspeth nói.
- Thì sao?
- Nó đã giả mạo di chúc của chủ, không phải nó thì còn ai?
- Lại chuyện giả mạo di chúc nữa kia?
- Lời đồn đại nổi lên lúc di chúc của chủ nhân sắp được thi hành.
- Di chúc đề ngày tháng gần không?
- Trước đây bà ta đã nhiều lần thay đổi di chúc. Lần này là một bản bổ sung thay thế tất cả các di chúc trước. Thực ra các bản di chúc gần giống nhau ở chỗ để lại phần lớn tài sản cho vợ chồng Drake, là họ hàng gần nhất, có thay đổi chỉ là tên những hội từ thiện và một số kẻ ăn người làm được tặng những món tiền nhỏ.
- Nhưng bản bổ sung thì... ?
- Thì lại dành tất cả cho con bé người ở đó “để cảm ơn vì đã tận tình phục vụ tôi”.
- Bà thử nói tôi nghe về đứa ở gái đó.
- Nó từ một nước Trung Âu tới.
- Nó phục vụ bà già được bao lâu?
- Hơn một năm.
- Bà Llewellyn - Smythe già lẫn lắm ư?
- Không. Chết lúc sáu nhăm, sáu sáu tuổi.
- Thế thì chưa già lão lắm - Poirot nhận xét, vẻ hơi thất vọng.
- Dù sao thì lần này bà ta để tất cả cho cái con bé nước ngoài đó, trừ ngôi nhà xây riêng cho ông chuyên gia phong cảnh thì ông ta được tùy nghi sử dụng, ngoài ra còn có một món lợi tức hàng năm đủ để ông ta chăm non vườn tược.
- Tôi đoán là gia đình phản đối, cho rằng người chết đã không còn minh mẫn khi thảo bản di chúc bổ sung, rằng bà ta đã bị sức ép nào đó.
- Có thể - Spencer xen vào - Dù sao thì tất cả các công chứng viên đều nhất trí nói bản bổ sung là giả mạo.
- Và người ta chứng minh là con bé người ở chính là tác giả sự giả mạo ấy. Chả là con bé từ trước đã được chủ giao cho lo liệu mọi giấy tờ, thư từ giao dịch của mình. Bà bị thấp khớp, tay không cầm bút được, nhưng không chịu cho đánh máy các thư từ. Trừ một vài giấy tờ chính thức, bà yêu cầu con bé viết thay, cố gắng bắt chước nét chữ của chủ gần giống hệt. Tôi biết chuyện này do bà Minden, cũng là người làm, nói lại, do bà nghe lỏm được trong khi dọn dẹp, hai chủ tớ đang trò chuyện với nhau. Từ đó, tôi suy ra là con bé đã nẩy ra ý viết bản bổ sung có lợi cho mình, tưởng rằng mọi người sẽ cho đó là chữ viết của chủ mặc dù vậy, trò giả mạo đã bị các công chức viên phát hiện.
- Đó là các công chứng viên của bà Llewellyn - Smythe?
- Phải, các ông Fullerton, Harrison và Leadbetter, thuộc một văn phòng luật gia có uy tín từ trước vẫn quản lý mọi công việc của chủ thân. Để khẳng định chắc chắn, họ đã nhờ chuyên viên kiểm định mẫu tự, và đòi gặp kẻ giả mạo. Song cô bé của chúng ta đã đánh hơi và hoảng sợ, vội bỏ chạy không kịp mang theo cả quần áo. Giờ này chắc nó đã trở về nước và thay tên đổi dạng.
Poirot suy nghĩ rồi nhận xét :
- Nhưng không ai nghi ngờ gì về cái chết của bà Llewellyn - Smythe.
- Không nghi ngờ, vì thầy thuốc kết luận là chết tự nhiên. Đôi khi các vị chuyên môn cũng nhầm lẫn như vậy. Ta hãy tưởng tượng Janet Whiet đã bắt gặp hoặc nghe thấy điều gì? Ví dụ, bà già kêu là chén thuốc do cô người ở nước ngoài pha cho bà đắng quá.
- Nghe cô nói, cứ như là chính cô chứng kiến sự việc!
- Bà Llewellyn - Smythe chết ở đâu, và chết lúc nào trong ngày? - Poirot hỏi.
- Chết tại nhà, vào đầu buổi chiều. Bà vừa làm ở ngoài vườn trở về phòng, cảm thấy khó thở, nằm dài trên giường và thiếp đi đến chết. Đúng là một cái chết bình thường, nếu chỉ thoáng nhìn.
Poirot rút cuốn sổ nhỏ, giở đến chỗ đầu trang mà ông đã ghi “người chết đáng ngờ”, viết lên cái tên đầu tiên: bà Llewellyn - Smythe.
Rồi nhìn sang danh sách của ông bạn, đọc :
- Charlotte Benfield?
Spencer nói luôn, như đọc báo cáo :
- Nhân viên bán hàng. Mười sáu tuổi. Chết vì nhiều nhát nện vào đầu. Xác tìm thấy trên đường mòn gần khu rừng “Quarry Wood”. Hai thanh niên bị tình nghi, vì bắt gặp cùng đi với cô gái ít lâu trước đó. Không đủ chứng cớ nên được thạ Trong lúc bị thẩm vấn, họ nói loanh quanh, đôi khi mâu thuẫn, tóm lại, họ hốt hoảng. Cả hai đều không có tầm cỡ sát nhân, nhưng... ai biết đâu được...
- Hai thanh niên đó thuộc loại nào?
- Peter Gordon, 21 tuổi, không nghề nghiệp. Có kiếm được một, hai chỗ làm nhưng đều bỏ dở, vì lười, không kiên trì. Nhưng đẹp trai. Một hai lần thuộc diện giám sát tại chỗ vì ăn cắp vặt. Tiền sự không dính gì đến bạo lực. Cũng là loại mất dạy, nhưng không đến nỗi quá quắt.
- Còn tên thứ hai?
- Thomas Hudd, 20 tuổi, có tật nói lắp. Tính tình nhút nhát. Muốn trở thành giáo viên, nhưng không đạt. Bà mẹ góa chồng, rất chiều con, nhưng luôn giữ chặt, ngăn không cho đi chơi với các bạn gái cùng lứa. Tên này làm công ở một hiệu sách. Chưa phạm tội hình sự nào, nhưng về phương diện tâm lý mà nói, rất có thể nhúng tay vào chuyện bậy bạ. Cả hai đứa đều đưa ra tình tiết ngoại phạm: tối hôm xảy ra án mạng, Huđ ở nhà với mẹ, tất nhiên bà mẹ xác nhận ngay chứ đời nào để con bị tình nghị Còn Gordon thì đang chơi bè bạn, lời chứng nhận này của bè bạn chẳng đáng giá gì, nhưng dù sao thì cũng chẳng tìm ra chứng cứ để kết tội.
- Vụ án xảy ra bao giờ?
- Cách đâu mười tám tháng.
- Ở đâu?
- Ngay ở rìa làng Woodleigh Common, trên con đường đất ven đồi.
- Cách đây ba phần tư dặm - Elspeth nói rõ thêm.
- Gần nhà bà Reynolds?
- Không, ở đầu làng đằng kia.
Poirot suy nghĩ một lúc rồi nói :
- Như vậy khó thể là vụ án mà Joyce ám chỉ. Nếu trông thấy người ta nện vỡ đầu cô gái, hẳn không phải đợi đến hơn một năm nó mới hiểu ra đó là án mạng.
Lại nhìn vào sổ ông đọc to :
- Lesley Ferreier.
Ông cựu thiếu tá lại giới thiệu :
- Thư ký, hăm tám tuổi, làm ở phòng công chứng của các ông Fullerton, Harrison và Leadbetter ở Medchester.
- Cái văn phòng công chứng trông coi công việc của bà Llewellyn - Smythe?
- Chính thế.
- Lạ thật. Chuyện gì xảy ra với Ferrier?
- Bị đâm một nhát dao gần quán Thiên nga xanh. Nghe nói anh ta lằng nhằng bắt bồ với vợ lão chủ quán Harry Griffin.
- Có tìm thấy hung khí?...
- Không. Có lẽ do Ferrier cắt đứt với cô vợ chủ quán và dan díu với một cô gái khác, nhưng Cảng sát cũng không lần ra được cô gái đó là ai.
- Và người ta nghi ngờ cho ai, cho chủ quán hay cho vợ?
- Cả hai đều có thể là thủ phạm. Vợ chủ quán Griffin có máu bô-hê-miêng trong huyết quản, tính tình hung dữ mọi người đều biết. Người ta không chỉ nghi ngờ hai người đó. Lesley Ferrier lúc trẻ cũng gớm lắm, hồi hai mươi tuổi cũng đã có chuyện với Cảnh sát. Nghe đâu trong quá trình làm việc cũng có chuyện thiếu hụt tiền nong và giả mạo giấy tờ. Ra tòa, luật sư bào chữa rằng hắn xuất thân từ một gia đình không êm ấm do đó thế này thế nọ, ông biết cái lập luận đó rồi. Đồng nghiệp cũng xin cho hắn, nên hắn không bị kết án nặng. Ra tù, văn phòng công chứng lại cho hắn làm trở lại.
- Và từ đó, hắn tu tỉnh chứ?
- Khó mà biết được. Về mặt công việc thì có vẻ tu tỉnh, nhưng hắn giao du với những bạn tù cũ, tham gia những vụ làm ăn ít nhiều ám muội. Theo tôi, tu tỉnh thì chưa, nhưng hàng động thận trọng hơn.
- Mọi người giải thích ra sao về cái chết của hắn?
- Do tụ bạ với bọng bất lương. Chơi với ma tất có ngày bị ma hại.
- Chỉ thế thôi.
- Có phát hiện ra trước khi chết hắn có tài khoản kha khá ở ngân hàng, nhưng vì tiền mặt gửi trực tiếp, nên không điều tra được nguồn gốc.
- Có thể là tiền lấy cắp ở văn phòng công chứng?
- Các ông chủ của hắn kiểm tra lại tiền quỹ, báo không mất gì?
- Vụ này, tôi dám khẳng định cũng không phải là vụ mà Joyce định nói.
Và Poirot xướng đến tên cuối cùng của bản danh sách :
- Janet Whiet.
- Là giáo viên, bị bóp cổ chết trên con đường từ trường về nhà, nơi cô ở chung với một giáo viên khác, tên là Nora Ambrose. Theo lời khai của cô này, Janet Whiet đã nhiều lần nhận được thư đe dọa của người bạn trai mà cô đã cắt quan hệ từ một năm trước. Song Nora Ambrose không biết anh ta là ai và sống ở đâu, nên Cảnh sát không truy tìm được.
- Vụ này may ra hợp với việc của ta đây.
- Tại sao?
- Vì nó khớp hơn với loại vụ việc mà một em bé ở tuổi Joyce có thể bắt gặp. Thủ phạm là người lạ, song em có thể nhận ra nạn nhân, vì là một cô giáo của mình. Gỉa thử em trông thấy hai người đang cãi cọ, khi ngay lúc đó, chưa thể nghĩ là có chuyện giết người. Vụ này xảy ra lâu chưa?
- Cách đây hai năm rưỡi.
- Thời gian ở đây có thể có ý nghĩa quan trọng. Cô bé trông thấy thằng kia siết cổ bạn gái, tưởng là đôi tình nhân sắp ôm hôn nhau để giảng hòa, vì chỉ hai năm sau mới hiểu ra là mình đã chứng kiến cái gì.
Hướng về bà Elspeth McKay. Poirot hỏi :
- Bà thấy tôi lập luận như thế có được không?
- Tôi vẫn nghe đây... nhưng hình như ông lại đi ngược dòng, lo giải quyết một vụ án cũ, trong khi chúng ta cần tập trung vào cái vụ đang là thời sự trong làng?
- Phải đi từ quá khứ để tiến vào hiện tại. Thế là, chúng ta đi tới vấn đề mà chắc các vị đã tự đặt ra: trong số những người đến dự tối vui ở nhà bà Drake, ai là người có thể dính dáng ít nhiều đến một vụ án mạng xảy ra trước đó.
- Chúng ta có thể thu hẹp số người tình nghi - Spencer nói - Joyce chỉ nói chuyện với một số nhỏ người có mặt lúc ban chiều để lo chuẩn bị cuộc liên hoan.
- Hy vọng là anh đã lập được danh sách những người đó?
- Đã. Tôi đã kiểm tra lại, việc đó không dễ dàng đâu. Sau đây là kết quả.
“Danh sách những người có mặt ở nhà bà Drake trong lúc chuẩn bị cuộc vui nhân ngày lễ hội Quả bí”.
Bà Drake (chủ nhà).
Bà Buther.
Bà Oliver.
Cô Whittaker (hiệu trưởng).
Đức cha Charles Cotterell (phó giám mục).
Simon Lampton (linh mục).
Cô Lee (phụ tá của bác sĩ Ferguson).
Ann Reynolds.
Joyce Reynolds.
Léopold Reynolds.
Nicholas Ransom.
Desmond Holland.
Béatrice Ardley.
Cathie Grant.
Diana Brent.
Bà Carlton (người phục vụ).
Bà Minden (người phục vụ).
Bà Goodbody (người đến giúp).
- Anh chắc là đã ghi đủ? - Poirot hỏi.
- Không, tôi không chắc lắm, trên thực tế thì không thể đủ được. Vì có người ra vào luôn, người đem bóng đèn màu, người mang gương đến. Rồi có người mang thêm bát đĩa, đưa đến một cái xộ Cho nên có thể kẻ mà ta cần tìm chỉ có mặt chốc lát nên mọi người không để ý. Mà dù chẳng đi vào phòng, đứng bên ngòai cũng có thể nghe lời nói của Joyce thì ai mà biết được. Đành phải hạn chế danh sách ở số mười tám người đã có mặt khá lâu - khoảng hơn một giờ - trong nhà bà Drake.
- Xin cảm ơn. Một câu hỏi nữa: khi anh điều tra những người có mặt nay, có thấy họ nhắc lại gì về lời nói lạ lùng của Joyce?
- Không. Cảnh sát cũng làm điều tra, không thấy ghi nhận việc này. Chính qua anh mà tôi mới nghe nói lần đầu tiên.
- Lạ đấy...
- Điều đó chứng tỏ không ai coi những lời của Joyce là thật.
Poirot gật gù :
- Tôi phải xin phép cáo từ để khỏi lỡ hẹn với bác sĩ Ferguson. Tôi đến gặp ông ấy lúc ông ấy hết giờ khám bệnh.
Poirot gập cẩn thận bản danh sách Spencer đưa, đút vào túi.
Bác sĩ Ferguson, một ông già sáu mươi, gốc người Scotland, phong cách thẳng và sẵng, nhìn khách với con mắt không thiện dưới đôi lông mày rậm.
- Có chuyện gì? Xin mời ngồi, cẩn thận, ghế có bánh xe long hết đấy.
- Có lẽ tôi xin giải thích.... - Poirot mở đầu.
- Vô ích: ở cái thị trấn nhỏ này, có giấu được ai điều gì. Bà văn sĩ yêu cầu ông đến đây với tư cách là thám tử đại tài để làm bể mặt các ông cảnh sát địa phương. Phải thế không?
- Phải và không phải. Tôi đến thăm một người bạn cũ, nguyên là thiếu tá Spencer, ông ấy ở đây cùng bà em.
- Spencer là cảnh sát đáng nể. Gan dạ và trung thực, đúng là một con người từ thời đã qua.
- Ông đánh giá ông ấy rất đúng.
- Vậy cả hai ông nghĩ sao về chuyện này?
- Thanh tra Raglan và ông Spencer đều vui vẻ tiếp tôi. Hy vọng là ông sẽ đến giúp tôi như vậy.
- Tôi chẳng có gì để giúp. Cái gì tôi biết, họ cũng biết cả rồi. Một cô bé bị chết ngạt vì bị ai đó giữ đầu ấn chặt vào thùng nước và táo. Đồ khốn kiếp! Tất cả chỉ vì có những thằng điên vẫn được đi lại tự do. Nhưng thông thường chúng không chọn một tối đông người để thỏa mãn tính hiếu xác. Rất mạo hiểm. Tuy nhiên cũng có lúc bọn loạn thần kinh này ưa mạo hiểm lắm chứ?
- Ông có chút nghi ngờ nào về lai lịch của kẻ mà chúng ta truy tìm?
- Ông tưởng một câu hỏi như thế cứ đưa ra là tôi trả lời được sao? - Phải có chứng cớ chứ !
- Ông cứ thử đặt giả thuyết?
- Ai cũng có thể đặt ra các giả thuyết. Khi tôi khám bệnh cho một người, tôi phải hỏi han, cân nhắc, để cuối cùng đặt ra một loại khả năng mà chọn lựa. Thưa ông Poirot, trong nghề nghiệp chúng tôi gọi thế là chuẩn đoán. Không thể phán bảo cái gì mà không suy nghĩ chắc chắn.
- Ông có biết rõ nạn nhân?
- Nhất định rồi. Cả gia đình cô bé là khách hàng của tôi. Ở đây chỉ có hai thầy thuốc, ông Worral và tôi. Nhà Reynolds bao giờ cũng mời tôi khi có bệnh Joyce là mộ bé gái lực lưỡng, hồi nhỏ cũng mắc những bệnh thông thường của trẻ. Không có gì đặc biệt, chỉ có nó ăn và nói quá nhiều.
- Và vì thế mà cháu đã phải trả giá bằng cả mạng sống vì cái tật nói lắm.
- Ra đó là cái hướng đi theo để điều tra?
- Điều đó có thể giải thích động cơ vụ án.
- Ông nói có lý, tuy nhiên cũng còn khối cách nghĩ khác. Cái chết của Joyce không đem lợi ích cho ai, và không ai thù hằn gì đứa bé đó. Theo tôi, giờ đây không nên căn cứ vào tính cách của nạn nhân mà tìm ra lời giải lô gích, trái lại phải xem cái gì đã diễn ra trong đầu óc của hung thủ - một tên tâm thần bất định - thì hơn.
- Và ai là cái tên phù hợp với định nghĩa của ông?
- Ông muốn nói là trong số những người có mặt tối hôm ấy ở nhà bà Drake?
- Phải.
- Câu hỏi khó trả lời, vì ông cũng chưa biết là hung thủ nằm trong số khách được mời, hay là nó từ ngoài bí mật lẻn vào nhả. Tôi đã theo sát vụ xử một thanh niên hai mươi tuổi, hắn bị bắt vì một tội bình thường, nhưng thú nhận đã giết người lúc nó mới mười hai tuổi. Các nhà tâm thần học đã xúm vào phân tích và kết luận nó đã giết người do bị hoảng loạn nhất thời. Tên hung thủ mà ta đang tìm chắc cũng thuộc dạng tương tự, một đứa bé trai hiền lành, được bạn bè yêu quí, bỗng trở thành con vật hung hãn do tác động của một sự việc nào đó.
- Và cá nhân ông, ông nghi ngờ cho ai?
- Không căn cứ gì, tôi biết nghi ai?
- Tuy nhiên, ông phải công nhận là nếu không có hung thủ thì làm gì có án mạng?
- Chuyện đó chắc chỉ xây ra trong các tiểu thuyết của bà Oliver. Hiện nay trong tay ông chưa có gì để dựa vào mà điều tra. Kẻ giết Joyce có nằm trong số khách mời? Trong số các gia nhân? Hay lẻn vào từ bên ngoài? Dù sao thì đã có một lúc nó trà trộn vào cửa toạ.
Dưới đôi chân mày rậm, một ánh tinh quái lóe lên trong mắt ông bác sĩ :
- Và xin nó ông biết rõ, bản thân tôi cũng có mặt trong tối vui đó. Không ở lâu, chỉ đảo qua để xem lễ hội Quả bí tiến hành ra sao.