Ghi chú đến thành viên
Gởi Ãá» Tài Má»›i Trả lá»i
 
Ãiá»u Chỉnh
  #1  
Old 28-06-2008, 09:47 AM
killer1310 killer1310 is offline
Diệt Thế Ma Thần
 
Tham gia: May 2008
Äến từ: tp ho chi minh
Bài gởi: 217
Thá»i gian online: 1 ngày 0 giá» 18 phút
Xu: 0
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
ÄÆ°á»ng Xuyên TrÆ°á»ng SÆ¡n

CÙNG BẠN ÄỌC

HÆ¡n sáu mÆ°Æ¡i năm hoạt Ä‘á»™ng và công tác, kể từ trÆ°á»›c Cách mạng tháng Tám năm 1945, tôi đã trải qua nhiá»u công việc, nhiá»u địa bàn khác nhau; khi hoạt Ä‘á»™ng bí mật, lúc chiến đấu trong vùng địch hậu; khi hoạt Ä‘á»™ng trong nÆ°á»›c, khi công tác ở nÆ°á»›c ngoài Trong chiến tranh, có lúc tôi làm chính trị, có lúc chỉ huy chiến đấu… Äất nÆ°á»›c hoà bình, tôi chuyển sang hoạt Ä‘á»™ng trên lÄ©nh vá»±c kinh tế, công nghiệp, giao thông vận tải - dịch vụ, xây dá»±ng cÆ¡ sở hạ tầng… CÅ©ng quãng thá»i gian đó, tôi từng đảm trúch nhiá»u cÆ°Æ¡ng vị công tác khác nhau: cấp xã, huyện, tỉnh, quân khu, binh Ä‘oàn, tổng cục, bá»™, rồi Trung Æ°Æ¡ng Äảng, Chính phủ, Quốc há»™i…
Ở má»i lÄ©nh vá»±c, địa bàn hoạt Ä‘á»™ng và công tác, tôi Ä‘á»u được Äảng giáo dục, dìu dắt, nhân dân đùm bá»c, chở che; đồng Ä‘á»™i, gia đình Ä‘á»™ng viên, giúp đỡ. Vá» mình, tôi luôn ná»— lá»±c rèn luyện, há»c há»i, những mong hoàn thành tốt má»i nhiệm vụ. NhÆ°ng trong khó khăn, thá»­ thách, tôi cÅ©ng từng nếm trải những thăng trầm. Bên cạnh những thành công cÅ©ng có việc chÆ°a thành; vá»›i tôi, tất cả Ä‘á»u là "máu thịt" của mình và Ä‘á»u đáng trân trá»ng.
Vá»›i tập hồi ức "Äuởng xuyên Truởng SÆ¡n" tôi muốn thể hiện ở đây chặng Ä‘Æ°á»ng hÆ¡n mÆ°á»i năm hoạt Ä‘á»™ng trong đạn bom khốc liệt nhÆ°ng rất Ä‘á»—i hào hùng của tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh, cÅ©ng là quãng thá»i gian tôi ở cÆ°Æ¡ng vị phụ trách tuyến chi viện chiến lược đó.
Tập hồi ức "ÄÆ°á»ng xuyên Truởng SÆ¡n" được thể hiện qua sá»± chắt lá»c những mảng lá»›n ký ức, lthật ký công tác của bản thân và đóng góp của má»™t số đồng Ä‘á»™i đã từng chiến đấu. công tác ở TrÆ°á»ng SÆ¡n thá»i đánh Mỹ. các lá»±c lượng trên tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh làm nhiệm vụ trong Ä‘iá»u kiện đế quốc Mỹ tiến hành chiến tranh ngăn chặn vá»›i má»i quy mô đánh phá tàn khốc, kéo dài 16 năm, trên má»™t không gian rá»™ng xuyên qua địa bàn 20 tỉnh ở tây và đông TrÆ°á»ng SÆ¡n vá»›i địa hình cá»±c kỳ phức tạp thá»i tiết vô cùng nghiệt ngã…
Chiến đấu trên tuyến chi viện chiến lược có gần 120 nghìn bá»™ Ä‘á»™i và thanh niên xung phong, công nhân giao thông, các nhà khoa há»c, văn nghệ sĩ… được tổ chức và tác chiến theo phÆ°Æ¡ng thức binh chủng hợp thành để cùng má»™t lúc thá»±c hiện ba nhiệm vụ:
1. Phối hợp vá»›i các chiến trÆ°á»ng miá»n Nam đánh địch, giải phóng dân, giải phóng đất Ä‘ai và phát triển nhiá»u tuyến vận tải tiếp cận các chiến trÆ°á»ng đông TrÆ°á»ng SÆ¡n; phối hợp vá»›i quân và dân eác nÆ°á»›c bạn Lào, Campuchia đánh địch, giải phóng đất Ä‘ai, xây dá»±ng cÆ¡ sở cách mạng, bảo vệ và phát triển hành lang vận chuyển tây TrÆ°á»ng SÆ¡n.
2. Tổ chức vận tải thô sÆ¡ và cÆ¡ giá»›i trên Ä‘Æ°á»ng bá»™, Ä‘Æ°á»ng sông; tổ chức Ä‘Æ°á»ng giao liên hành quân, Ä‘Æ°á»ng thông tin, xây dá»±ng tuyến Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu… chi viện binh lá»±c, vật lá»±c cho các chiến trÆ°á»ng Nam Äông DÆ°Æ¡ng.
3. Xây dá»±ng, bảo vệ, sá»­ dụng căn cứ chiến lược đông - tây TrÆ°á»ng SÆ¡n phục vụ cho các chiến trÆ°á»ng của ta và bạn.
Do đặc Ä‘iểm và yêu cầu nhiệm uụ kể trên, nên má»i sá»± kiện lá»n, nhá» trên tuyến chi viện chiến lược diá»…n ra vá»›i tốc Ä‘á»™ dồn dập, Ä‘an xen, liên quan đến nhiá»u Ä‘Æ¡n vị, nhiá»u ngÆ°á»i. NhÆ°ng sá»± kiện, nhân vật mà tôi biết đến, nhá»› được lại quá nhá» nhoi so vá»›i những việc không biết, không nhá»›. Cuốn hồi ức được hoàn tất quá muá»™n, khiến nhược Ä‘iểm đó càng đậm thêm; cá»™ng vá»›i khả năng thể hiện hạn chế, nên khó tránh khá»i thiếu sót. Mong bạn Ä‘á»c, đồng chí, đồng Ä‘á»™i lượng thứ và bổ khuyết.
Cảm Æ¡n đồng chí, đồng Ä‘á»™i, cả ngÆ°á»i Ä‘ang sống và ngÆ°á»i đã mất, từng đồng cam, cá»™ng khổ, sống và chiến đấu trên Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n đã tạo Ä‘iểm tá»±a tinh thần, Ä‘á»™ng viên, khích lệ tôi hoàn thành tập hồi ức của mình.
Xin được gá»­i những dòng hồi ức này - nhÆ° nén hÆ°Æ¡ng thÆ¡m tá»›i vong linh những cán bá»™, chiến sÄ©, đồng chí, bạn hữu đã anh dÅ©ng hy sinh, vÄ©nh viá»…n hoá thân vào đất đá, cá» cây TrÆ°á»ng SÆ¡n những ngày đánh Mỹ.
Nhân tập hồi ức được xuất bản, xin cảm Æ¡n các đồng chí: Nguyá»…n Duy TÆ°á»ng, Trần Kỳ Vân, Phan Hữu Äại, Trá»ng Khoát đã góp công thể hiện, tu chỉnh; cảm Æ¡n Tổng công ty xây dá»±ng TrÆ°á»ng SÆ¡n Ban biên soạn lịch sá»­ Bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh cung cấp tÆ° liệu và nhiá»u Ä‘Æ¡n vị, cá nhân đã giúp đỡ để tôi hoàn chỉnh tập hồi ức. Cảm Æ¡n Nhà xuất bản Quân Ä‘á»™i nhân dân đã tạo Ä‘iá»u kiện để tập hồi ức của tôi đến vá»›i bạn Ä‘á»c đúng vào những ngày tháng 5 Ká»· Mão giàu ý nghÄ©a này



Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục này:

Tài sản của killer1310

Trả Lá»i Vá»›i Trích Dẫn
  #2  
Old 28-06-2008, 09:48 AM
killer1310 killer1310 is offline
Diệt Thế Ma Thần
 
Tham gia: May 2008
Äến từ: tp ho chi minh
Bài gởi: 217
Thá»i gian online: 1 ngày 0 giá» 18 phút
Xu: 0
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
1.
Äầu năm 1965, Ä‘ang là Phó tổng tham mÆ°u trưởng, tôi được Bá»™ Chính trị, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng Ä‘Æ°a vàó làm Chính uá»· Quân khu 4.
Lúc này, chiến tranh không còn giá»›i hạn ở nam phần vÄ© tuyến 17. Kể từ sau ngày 5 tháng 8 năm 1964, ngày mà Mỹ dá»±ng đứng lên cái gá»i là "Sá»± kiện Vịnh Bắc Bá»™ rồi cho máy bay, tàu chiến ồ ạt tập kích hòng "trả Ä‘Å©a Bắc Việt", lá»­a chiến tranh đã cháy rá»±c trên cả hai miá»n Nam - Bắc.
HÆ¡n bất cứ nÆ¡i đâu trên miá»n Bắc, Khu 4 - rẻo đất tá»± bao Ä‘á»i lao Ä‘ao bởi những thách đố dữ dằn của thiên nhiên, bởi binh Ä‘ao giặc giã, nay lại đứng ở tuyến đầu cuá»™c chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ.
Trưởng thành từ "những trận chiến đấu vỡ lòng" trên chính mảnh đất này, từng giữ nhiá»u cÆ°Æ¡ng vị chủ trì lá»±c lượng vÅ© trang địa phÆ°Æ¡ng: xã, huyện, tỉnh; tiếp đó công tác ở cÆ¡ quan Bá»™ Quốc phòng, nay được trở vá» cùng quân và dân quê nhà đánh địch, má»i chuyện vá»›i tôi thật hợp lý, nhẹ nhàng? Äiá»u trăn trở, thoáng chen chút lo lắng là chiến trÆ°á»ng quen thuá»™c, nhÆ°ng kẻ thù má»›i là đế quốc Mỹ - tên sen đầm thế ká»· vá»›i bao cuồng vá»ng…, liệu tôi sẽ cùng đồng chí, đồng Ä‘á»™i chèo chống sao đây trên cÆ°Æ¡ng vị công tác má»›i!
Ngày 6 tháng 1, chúng tôi lên Ä‘Æ°á»ng khi chÆ°a tá» mặt ngÆ°á»i. Gió bấc cuối đông quất từng hồi ràn rạt, thổi tung đám lá vàng vừa lìa cành trong đêm. Khá»i Cá»­a Nam, xe cùng gió hút theo Ä‘Æ°á»ng Nam Bá»™. Má»™t hồi còi tàu rú lên từ phía ga Hàng Cá» nhÆ° thúc giục. Tạm biệt Hà Ná»™i thân yêu, phố phÆ°á»ng nhÆ° còn ngái ngủ, mà nhịp sống đã trào lên những tín hiệu vá»™i vàng của má»™t ngày má»›i.
Dá»c Ä‘Æ°á»ng, càng vào phía trong, không khí chiến tranh nhÆ° bức hoạ hiện dần đủ bố cục, sắc màu. Những nòng pháo quấn lá nguỵ trang vÆ°Æ¡n ngạo nghá»… canh cầu Hàm Rồng, cầu Bùng, cầu Cấm… Những hầm, hố cá nhân cÅ© - má»›i… rải dá»c ven Ä‘Æ°á»ng; những bức tÆ°á»ng nhà trắng màu vôi được phủ vá»™i vàng nhá»±a Ä‘Æ°á»ng, bùn đất… Vinh - "thủ phủ" của Khu 4 - thành phố giao thÆ°Æ¡ng trên bến dÆ°á»›i thuyá»n, ngày xÆ°a vua Quang Trung - Nguyá»…n Huệ định chá»n làm kinh đô, cho xây thành trên núi Quyết, gá»i là "Phượng Hoàng Trung đô", nay bình tÄ©nh, vững vàng trong dáng vóc má»™t thành phố đã dạn dày bom đạn. NgÆ°á»i già, trẻ nhá» sÆ¡ tán ra vùng ven. Chợ há»p sá»›m, tan nhanh. Những trận địa súng máy phòng không được cấu trúc trên sân thượng nhà cao tầng, thấp thoáng bóng dáng nam nữ tá»± vệ…
Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu 4 đã chuyển vào đóng ở địa đạo trong núi Quyết, sau đó chuyển lên đóng ở Nam Thanh, Nam Äàn - quê hÆ°Æ¡ng Bác, cách thành phố Vinh hÆ¡n hai chục cây số vá» phía tây bắc. Sinh hoạt của cÆ¡ quan quân khu lúc này đã thá»i chiến lắm, cẩn mật lắm. Cẩn mật tá»›i mức, ngày ngày có má»™t đồng chí trợ lý bảo vệ ngó ngó, nghiêng nghiêng, há»… thấy chiếc khăn mặt nào, ai đó phÆ¡i dá»… "bị lá»™" là cất ngay…
TÆ° lệnh Quân khu là anh Nam Long. Äúng là trái đất tròn! Sau 15 năm kể từ ngày kết thúc lá»›p bổ túc cán bá»™ trung cấp quân sá»± đầu tiên của Bá»™ mở ở Äại Từ - Thái Nguyên vào cuối năm 1950, tôi lại được làm việc cùng anh. Nhá»› ngày đó, vừa là há»c viên, anh kiêm chức đại Ä‘á»™i trưởng, tôi kiêm chức chính trị viên. Trong Ä‘iá»u kiện há»c hành vô cùng khó khăn, thiếu thốn giữa núi rừng Việt Bắc, kíp làm việc của anh em chúng tôi đã giúp trÆ°á»ng tổ chức, Ä‘á»™ng viên lá»›p há»c được xem là "con cÆ°ng" của Bá»™ Tổng hoàn thành chÆ°Æ¡ng trình nhanh, gá»n; bổ sung kịp thá»i cho các hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng Ä‘ang chuyển sang giai Ä‘oạn phản công.
Sau vài ngày "nhập cuá»™c", tôi dành thá»i gian tìm hiểu tình hình, chủ trÆ°Æ¡ng xây dá»±ng thế trận chiến tranh nhân dân chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ trên địa bàn Quân khu 4.
Luận bàn vá»›i các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh quân khu vá» mÆ°u đồ nhất quán, lâu dài cÅ©ng nhÆ° những thủ Ä‘oạn trÆ°á»›c mắt của đế quốc Mỹ đối vá»›i cách mạng Việt Nam và ba nÆ°á»›c Äông DÆ°Æ¡ng. Tôi cho rằng chiến lược "Chiến tranh đặt biệt" mà Mỹ tiến hành ở miá»n Nam gần nhÆ° thất bại hoàn toàn. Nay chúng tiến hành chiến tranh phá hoại miá»n Bắc, đánh trÆ°á»›c tiên vào Khu 4 - hậu phÆ°Æ¡ng trá»±c tiếp của chiến trÆ°á»ng miá»n Nam, hòng làm suy yếu hậu phÆ°Æ¡ng chiến lược, làm lung lay ý chí, quyết tâm giải phóng miá»n Nam của toàn Äảng, toàn dân, toàn quân ta và ngăn chặn má»i hoạt Ä‘á»™ng chi viện chiến trÆ°á»ng. Äồng thá»i đây cÅ©ng chính là hành Ä‘á»™ng thăm dò của Nhà Trắng để tiếp tục leo nấc thang má»›i trên chiến trÆ°á»ng miá»n Nam.
Suy nghÄ© của anh Nam Long đẩy vấn Ä‘á» Ä‘i xa hÆ¡n: Chiến tranh xâm lược của Mỹ đã lên má»™t nấc thang má»›i. Liệu rồi, sau má»™t chuá»—i những yếu tố tổng hợp diá»…n biến tình hình nhÆ° vậy, Mỹ có dám cho quân đổ bá»™ vào nam Khu 4, thá»±c hiện cuồng vá»ng "lấp sông Bến Hải" má»™t thá»i của Ngô Äình Diệm hay không? Thá»±c tình đây là má»™t vấn Ä‘á» nóng bá»ng mà ở cÆ°Æ¡ng vị má»™t TÆ° lệnh quân khu trá»±c tiếp tiếp xúc vá»›i kẻ thù, ai cÅ©ng phải tính đến.
Hiểu được suy tính của anh, tôi thẳng thắa trao đổi:
- Không loại trừ việc Mỹ Ä‘Æ°a quân ra miá»n Bắc, nhÆ°ng ở vị thế má»™t quân khu, chúng ta chÆ°a có đủ cứ liệu để khắng định. Việc Mỹ tiến hành chiến tranh phá hoại miá»n Bắc là hoàn toàn bị Ä‘á»™ng, nhất định chúng sẽ chuốc lấy những thất bại và hậu quả khôn lÆ°á»ng.
Vấn Ä‘á» trá»ng tâm mà chúng tôi dồn hết tâm lá»±c nghiên cứu, trao đổi trong nhiá»u buổi làm việc, thậm chí cả trong bữa ăn, giá» nghỉ, là chỉ đạo, tổ chức thế trận chiến tranh nhân dân chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ trên địa bàn "vừa là tiá»n tuyến, vừa là hậu phÆ°Æ¡ng" này.
Ngày 7 tháng 2 năm 1965, đế quốc Mỹ mở chiến dịch đánh phá của không quân mang tên "MÅ©i lao lá»­a", cho máy bay đánh vào thị trấn Hồ Xá - VÄ©nh Linh, thị xã Äồng Há»›i - Quảng Bình. Hôm sau chúng tiếp tục đánh phá má»™t số nÆ¡i ở Quảng Bình, VÄ©nh Linh, và ngày 11 tháng 2, máy bay Mỹ xâm phạm vùng trá»i Nghệ An. Qua ba ngày chiến đấu, quân và dân Quảng Bình, VÄ©nh Linh và Nghệ An bắn rÆ¡i 12 máy bay Mỹ.
Cuá»™c chiến tranh phá hoại của địch tuy má»›i diá»…n ra má»™t thá»i gian ngắn, nhÆ°ng mức Ä‘á»™ ngày má»™t ác liệt. Không chỉ tập kích bằng Ä‘Æ°á»ng không, địch còn khiêu khích ta ở bá» bắc sông Bến Hải, dá»c theo giá»›i tuyến quân sá»± tạm thá»i, kết hợp bắn pháo từ các hạm tàu ngoài biển vào đất liá»n.
Trong má»™t buổi làm việc bàn cách đánh trả không quân Mỹ, tôi trao đổi vá»›i anh Nam Long vá» chiến lược tập kích Ä‘Æ°á»ng không, vá» tổ chức phòng không ở Mát-xcÆ¡-va trong đại chiến thế giá»›i lần thứ hai. Äây là má»™t trong những ná»™i dung tôi được há»c tập, nghiên cứu trong ba năm đào tạo tại Há»c viện Quân sá»± cao cấp Bắc Kinh, Trung Quốc. Äặc biệt, cách tổ chức phòng không bảo vệ Mát-xcÆ¡-va lúc bấy giá» có nhiá»u kinh nghiệm mà chúng ta cần nghiên cứu, tham khảo. Tuy nhiên, lúc này Quân khu không được trang bị nhiá»u vÅ© khí, khí tài phòng không nhÆ° Hồng quân Liên Xô. Äiá»u chúng ta cần nghiên cứu, vận dụng là ý chí, lòng tá»± tin của binh sÄ©; tài nghệ của tÆ°á»›ng lÄ©nh, sÄ© quan chỉ huy trong việc sá»­ dụng nhiá»u loại vÅ© khí, nhiá»u tầng, nhiá»u vòng hoả lá»±c bổ sung cho nhau, kết hợp đánh cản và thả khí cầu, dùng không quân đánh chặn vòng ngoài, dùng đèn chiếu phát hiện mục tiêu cho cao xạ đánh ban đêm… Vá»›i chính những Ä‘iá»u đó, Hồng quân Liên Xô đã tạo được sức mạnh tổng hợp đánh địch, bảo đảm cho Mát-xcÆ¡-va đứng vững trong mÆ°a bom, bão đạn của không quân nÆ°á»›c Äức phát xít.
Chiến tranh phá hoại mà đế quốc Mỹ Ä‘ang tiến hành trên địa bàn Quân khu 4 cÅ©ng mang tính chất tập kích Ä‘Æ°á»ng không, kết hợp pháo kích từ các hạm tàu từ biển vào, dÄ© nhiên phÆ°Æ¡ng tiện chiến tranh của Mỹ đã hiện đại, tối tân hÆ¡n nhiá»u sau hÆ¡n hai thập ká»· chạy Ä‘ua vÅ© trang kể từ sau đại chiến 2; đồng thá»i phạm vi đối tượng, mục đích đánh phá của chúng cÅ©ng khác nhiá»u. Vá»›i địa thế eo thắt - được xem là vùng "cán xoong" Khu 4, chủ tâm đánh phá của địch không ngoài huá»· diệt và ngăn chặn tuyến chi viện. chiến lược…
Sau khi nghe tôi trình bày những suy nghĩ của mình, anh Nam Long nói:
- Hiện nay Quân khu được Bá»™ tăng cÆ°á»ng các Ä‘Æ¡n vị phòng không cấp trung Ä‘oàn, tiểu Ä‘oàn cao xạ, gồm các loại pháo phòng không 100 ly, 57 ly, 37 ly và pháo mặt đất phòng thủ bá» biển 122 ly, 82 ly; các loại súng máy phòng không cho bá»™ binh và dân quân tá»± vệ. So vá»›i yêu cầu thì lá»±c lượng pháo phòng không và pháo mặt đất còn quá má»ng. Tuy vậy, trong hÆ¡n hai mÆ°Æ¡i ngày đầu, khi không quân Mỹ đánh rá»™ng ra trên nhiá»u địa bàn, bá»™ Ä‘á»™i chủ lá»±c và dân quân tá»± vệ quân khu đã huy Ä‘á»™ng tối Ä‘a vÅ© khí trang bị hiện có đánh.trả có hiệu quả, bắn rÆ¡i máy bay, bảo vệ được mục tiêu.
Thiệt hại của bộ đội và nhân dân chưa có gì đáng kể. Bộ đội cũng như nhân dân hết sức tự tin, phấn khởi.
Từ thá»±c tế đó, Quân khu uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh quân khu thống nhất phát huy hiệu quả đạt được và khí thế sôi sục của lá»±c lượng vÅ© trang, nhân dân quân khu, cần phải phổ biến nhanh những kinh nghiệm tốt, những hạn chế và khuyết Ä‘iểm tá»›i từng Ä‘Æ¡n vị; tổ chức ngay má»™t số cụm phòng không, pháo ven biển tập trung hÆ¡n; đồng thá»i củng cố, xây dá»±ng các loại trận địa phòng không, gồm trận địa kiên cố, trận địa dá»± bị, trận địa nghi binh. Äối vá»›i những trận địa phòng không dá»± bị tại trá»ng Ä‘iểm, phải nguỵ trang chu đáo, sẵn sàng cÆ¡ Ä‘á»™ng cao xạ từ nÆ¡i khác đến đánh địch khi cần thiết.
Các đơn vị địa phương thực hiện nghiêm chỉ lệnh của Bộ Tư lệnh quân khu.
Do xây dá»±ng tốt cụm trận địa phông không ở Rú Nài (thị xã Hà TÄ©nh), nên ngày 26 tháng 3 năm 1965, má»™t Ä‘Æ¡n vị pháo phòng không đóng ở tỉnh Hà TÄ©nh đã khéo kết hợp trận địa nghi binh và trận địa thật, hút máy bay địch đánh vào trận địa giả, tạo Ä‘iá»u kiện cho trận địa thật tập trung hoả lá»±c bắn rÆ¡i 2 máy bay ngay từ đợt đầu.
Kinh nghiệm đánh máy bay địch của Ä‘Æ¡n vị pháo phòng không Rú Nài được phổ biến kịp thá»i cho các cụm trận địa phòng không bảo vệ thành phố Vinh và má»™t số Ä‘Æ¡n vị khác bảo vệ trá»ng Ä‘iểm giao thông ở Nghệ An, Hà TÄ©nh.
Tiếp đó, tôi bàn vá»›i anh Nam Long và được anh nhất trí cho thí Ä‘iểm sá»­ dụng má»™t đại Ä‘á»™i pháo cao xạ 37 ly bất ngá» cÆ¡ Ä‘á»™ng ban ngày từ Vinh ra chi viện cho trận địa pháo bảo vệ cầu Cấm. Lá»±c lượng cao xạ tăng cÆ°á»ng đã đánh liên tục bốn đợt máy bay địch ném bom phá cầu, hạ má»™t chiếc và bắn bị thÆ°Æ¡ng má»™t chiếc khác. Cầu Cấm vẫn an toàn, nối liá»n tuyến giao thông huyết mạch.
Khi máy bay địch hoạt Ä‘á»™ng vỠđêm; không bị Ä‘á»™ng, chúng tôi cho bố trí sáu đèn chiếu sáng của Liên Xô có công suất lá»›n ở ngay các cụm trận địa pháo để giúp pháo thủ bắt mục tiêu. Những đêm đầu khi máy bay địch đến đánh, đèn chiếu sáng được bật lên. Những pha đèn có công suất lá»›n quét giao nhau; theo đó, pháo thủ rất dá»… phát hiện mục tiêu nhá» phản quang kim loại vá» máy bay. Nhiá»u khẩu pháo hÆ°á»›ng vào mục tiêu nhả đạn. Máy bay địch bị bất ngá», hoảng hốt tháo chạy. Nhân dân xung quanh thành phố Vinh thấy đèn pha, đạn pháo của ta Ä‘uổi máy bay địch, sau chút ngỡ ngàng, lạ lẫm ban đầu không những không sợ mà còn reo hò phấn khởi. Thật là những đêm đầy không khí trận mạc trên tuyến lá»­a Khu 4.
Sau hÆ¡n má»™t tháng thá»­ sức vá»›i không quân Mỹ, đánh ngày có, đánh đêm có, tôi cùng anh Nam Long thấy cần sÆ¡ kết rút kinh nghiệm, Ä‘á» ra phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng, nhiệm vụ má»›i chuẩn bị cho Quân khu uá»· há»p ra nghị quyết và báo cáo lên Bá»™. à định của chúng tôi là nêu phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng để cÆ¡ quan chuẩn bị. TrÆ°á»›c hết căn cứ vào sá»± chỉ đạo ctỉa Quân uá»·, Bá»™ Quốc phòng, phân tích quy luật đánh phá bÆ°á»›c đầu của địch, nhiệm vụ chủ yếu được giao, để rút kinh nghiệm trên ba mặt: đánh máy bay, đánh tàu chiến địch ở ven biển và chống địch khiêu khích ở dá»c bá» bắc sông Bến Hải; chuẩn bị đối phó tình huống địch đổ bá»™ bất ngá» vào nam Quân khu; nhÆ°ng trá»ng tâm là đánh máy bay địch. VỠđánh máy bay, phải phát Ä‘á»™ng được má»i lá»±c lượng, sá»­ dụng được má»i loại vÅ© khí hiện có, đánh được má»i nÆ¡i, má»i lúc, hình thành thế trận phòng không nhân dân, lÆ°á»›i lá»­a phòng không nhiá»u tầng, nhiá»u lôp. Cụ thể là:
Ở các trá»ng Ä‘iểm, cần xây dá»±ng trận địa chốt, có công sá»± kiên cố, công sá»± dá»± bị, trận địa nghi binh. Äồng thá»i kết hợp được các vòng, các tầng hoả lá»±c phòng không ba thứ quân; bá»™ Ä‘á»™i phòng không, bá»™ binh và dân quân tá»± vệ để bảo vệ được mục tiêu trá»ng Ä‘iểm, cầu Ä‘Æ°á»ng…
Vá» diện, vừa bố trí trận địa sẵn ở các trá»ng Ä‘iểm, chủ Ä‘á»™ng cÆ¡ Ä‘á»™ng được pháo cao xạ, vừa tổ chức dân quân, bá»™ binh tại chá»— đánh máy bay địch.
Äối vá»›i lá»±c lượng pháo phòng thủ bá» biển, cần nghiên cứu xây dá»±ng thêm các trận địa tại các má»m đồi, hoặc núi nhô ra biển, các đảo ven bỉển; trang bị pháo 82 ly cho các trận địa của dân quân.
Củng cố các xã ven biển và khu vực bỠbắc sông Bến Hải theo hướng làng xã chiến đấu, lấy dân quân tự vệ làm nòng cốt, sẵn sàng đối phó với các hoạt động biệt kích, tập kích bất ngỠcủa Mỹ-nguỵ.
Äể thá»±c hiện được đồng bá»™ những mặt công tác trên, má»™t trong những nhân tố quyết định là tăng cÆ°á»ng công tác tÆ° tưởng nhằm đạt được má»—i thôn làng là má»™t pháo đài, má»—i ngÆ°á»i dân là má»™t chiến sÄ© trong thế trận chiến tranh nhân dân chống chiến tranh phá hoại.
Tranh thủ thá»i gian cÆ¡ quan chuẩn bị, tôi xuống kiểm tra má»™t số cụm trận địa phòng không, pháo bá» biển và địa bàn bắc vÄ© tuyến 17, kết hợp làm việc vá»›i các tỉnh, trao đổi trá»±c tiếp vá»›i các đồng chí trong Tỉnh uá»· Nghệ An, Hà TÄ©nh, Quảng Bình và Äặc khu uá»· VÄ©nh Linh vá» chỉ đạo chống chiến tranh phá hoại của Mỹ trên địa bàn Quân khu; tôi còn muốn qua chuyến Ä‘i này có thêm nhiá»u Ä‘iá»u thiết yếu chuẩn bị cho há»™i nghị Quân khu uá»· và há»™i nghị Há»™i đồng Quốc phòng quân khu sắp tá»›i.
Ở Nghệ An, sau khi làm việc vá»›i anh Võ Thúc Äồng - Bí thÆ° và các anh trong ThÆ°á»ng vụ tỉnh uá»·, tôi xuống kiểm tra trá»±c tiếp cụm phòng không bảo vệ thành phố Vinh. Các cụm phòng không bố trí trên địa bàn thành phố trong những ngày qua, cả bá»™ Ä‘á»™i cao xạ, bá»™ binh và dân quân đã huy Ä‘á»™ng tối Ä‘a hoả lá»±c đánh tốt, bắn rÆ¡i 5 máy bay, bảo vệ được Nhà máy Äiện Vinh, phà Bến Thuá»· và cÆ¡ Ä‘á»™ng chi viện đắc lá»±c cho cụm phòng không bảo vệ cầu Cấm…
Xuống thá»±c địa, nhìn những hố bom sâu, nÆ°á»›c xanh leo lẻo, những mảng tÆ°á»ng đổ nát; xà, cá»™t bê tông gãy gục, chá»ng chÆ¡ bởi bom Mỹ, dấu tích kho cặn dầu ở bá» bắc Bến Thuá»· trúng bom cháy từ ngày Năm tháng Tám…, đủ cho tôi hình dung tá»›i sá»± tàn khốc mà kẻ thù sẽ gieo xuống "Thành phố Äá»" trong những ngày sắp tá»›i.
Vào Hà TÄ©nh, tôi làm việc vÄ‘i các anh trong ThÆ°á»ng vụ tỉnh uá»·. Bí thÆ° tỉnh lúc này là anh Nguyá»…n Xuân Linh. Rá»i Văn phòng tỉnh uá»·, tôi đến kiểm tra cụm phòng không Rú Nài do đại Ä‘á»™i 8 thuá»™c trung Ä‘oàn pháo phòng không chốt giữ. Má»›i đây, trong những trận chiến đấu cuối tháng 3, Ä‘Æ¡n vị đã có sáng kiến xây dá»±ng trận địa giả nghi binh, tạo Ä‘iá»u kiện cho trận địa thật đánh cá»› hiệu quả, hạ được máy bay. Äây có thể được xem là trận mở đầu cách đánh phục kích của bá»™ Ä‘á»™i phòng không Việt Nam anh hùng.
Sau má»™t đợt báo Ä‘á»™ng, xe tôi Ä‘i thẳng vào trận địa. Äồng chí trung Ä‘oàn trưởng đón và hÆ°á»›ng dẫn chúng tôi thăm hai trận địa nghi binh. Má»™t nhóm gồm các bác thợ má»™c xã Thạch Quý, Thạch Hà cùng má»™t số cán bá»™, chiến sÄ© Ä‘ang xây dá»±ng trận địa nghi binh, gồm má»™t đại Ä‘á»™i pháo 37 ly giả làm bằng thân cây phi lao sÆ¡n Ä‘en.
Trận địa có nguỵ trang nhÆ°ng rất khéo, để máy bay địch dá»… phát hiện. Biết là Ä‘oàn cán bá»™ quân khu đến thăm, kiểm tra, má»™t bác thợ nhanh nhảu há»i tôi:
- Thủ trưởng coi, mần như rứa có giống không?
Tôi vui vẻ trả lá»i:
- Trông xa, tôi thấy giống lắm. Cứ đà này các bác lập xưởng sản xuất pháo 37 ly được rồi đấy…
Gió, nắng và tiếng cÆ°á»i ngập tràn trận địa. Má»™t bác thợ khác nói thêm:
- Báo cáo thủ trưởng, hôm trÆ°á»›c máy bay Mỹ ném bom há»ng ba khẩu pháo của hai trận địa giả. NhÆ°ng khi chúng say mồi, tập trung đánh vào trận địa giả, thì trận địa thật của ta đã rảnh tay xÆ¡i tái hai chiếc của chúng. Máy bay rÆ¡i ngay tại chỗ…
Từ ánh mắt, nụ cÆ°á»i, giá»ng nói… của những ngÆ°á»i thợ - những lão nông, những ngÆ°á»ilính nÆ¡i đây Ä‘á»u toát lên ý chí mãnh liệt, lòng tá»± tin, niá»m lạc quan thanh thản lạ thÆ°á»ng.
Sau khi kiểm tra khắp lượt trận địa giả, trận địa thật cụm phòng không Rú Nài, thay mặt Quân khu uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh quân khu, tôi biểu dÆ°Æ¡ng thành tích chiến đẩu của trung Ä‘oàn, cảm Æ¡n nhân dân thị xã Hà TÄ©nh đã cùng bá»™ Ä‘á»™i lập chiến công bắn rÆ¡i máy bay Mỹ, bảo vệ cầu Phủ, giữ vững giao thông trên tuyến Ä‘Æ°á»ng số 1 và mở đầu má»™t cách đánh má»›i của lá»±c lượng phòng không.
Vá» nhiệm vụ sắp tá»›i, tôi nhắc nhở trung Ä‘oàn cần di chuyển thÆ°á»ng xuyên trận địa thật và trận địa giả, đừng để địch "Ä‘iểm huyệt" trận địa thật, vô hiệu hoá trận địa giả. Binh thÆ° ngÆ°á»i xÆ°a có dạy: Biết lừa địch để thắng địch thì thắng lợi lá»›n hÆ¡n, giá rẻ hÆ¡n.
Rá»i cụm phòng không Rú Nài, niá»m tin trong tôi nhÆ° được tăng thêm bá»™i phần. Sau gần hai giá» vượt qua những xóm nghèo hai huyện Cẩm Xuyên, Kỳ Anh, xe chúng tôi đến đỉnh Äèo Ngang. NÆ¡i đây có má»™t trận địa pháo 122 ly phòng thủ bá» biển. Thêm má»™t lần qua Äèo Ngang, càng thấy được vị thế "thiên hiểm" của đỉnh đèo này. Thăm trận địa pháo, chúng tôi được đồng chí cụm trưởng báo eáo thá»i gian qua đã hai lần Ä‘Æ¡n vị "đánh cảnh cáo" tàu chiến của địch. Sẵn bản đồ tác chiến mang theo, tôi chỉ cho cán bá»™ Ä‘Æ¡n vị thấy năm cụm đảo ven biển, năm má»m núi nhô ra biển từ bắc Nghệ An vào VÄ©nh Lỉnh và nói rõ ý định sắp tá»›i quân khu sẽ căn cứ khả năng hoả lá»±c hiện có để Ä‘iá»u chỉnh, bố trí thêm lá»±c lượng những nÆ¡i có Ä‘iá»u kiện, tạo tầm bắn của các trận địa giao nhau được thì sức mạnh hoả lá»±c sẽ được nhân lên. Riêng vá»›i trận địa trên đỉnh Äèo Ngang, tôi gợi ý cần bố tn thêm lá»±c lượng phòng không gồm pháo 87 ly, súng máy 12,7 ly kết hợp vá»›i dân quân bắn máy bay. Vì Äèo Ngang là má»™t trá»ng Ä‘iểm trên tuyến quốc lá»™ 1.
Rá»i Äèo Ngang, tôi ngẫm vá» mấy câu thÆ¡ xÆ°a của bà huyện Thanh Quan. CÅ©ng là Äất nÆ°á»›c, cÅ©ng là Tổ quốc, song không phải tâm trạng u hoài "nhá»› nÆ°á»›c", "thÆ°Æ¡ng nhà" mà bà Huyện từng gieo vào lòng lữ khách; choán ngá»± trong tôi lúc này là sục sôi, cháy bá»ng những toan tính, giải pháp để đối phó và đánh bại kẻ thù Ä‘ang từng ngày, từng giá» mang bom đạn đến gây tá»™i ác ở mảnh đất này.
Vào Quảng Bình, chúng tôi làm việc vá»›i anh Nguyá»…n TÆ° Thoan và má»™t số anh trong Tỉnh uá»·, sau đó xuống thăm Ä‘á»™i nữ pháo binh xã NgÆ° Thuá»·, huyện Lệ Thuá»· - má»™t phân Ä‘á»™i pháo bá» biển được thành lập sá»›m, khi tàu chiến Mỹ lảng vảng t rên -Biển Äông. Vá» sau, phân Ä‘á»™i này phát triển thành đại Ä‘á»™i. Lúc chúng tôi đến có hai sÄ© quan pháo binh Ä‘ang hÆ°á»›ng dẫn các nữ pháo thủ huấn luyệ n và củng cố công sá»±. Những nữ pháo thủ tuổi mÆ°á»i tám, đôi mÆ°Æ¡i đậm sức vóc con gái miá»n biển, xây ghép công sá»±, lao đạn pháo 82 ly nhẹ nhÆ° chÆ¡i, hồn nhiên, tÆ°Æ¡i rói. Äúng là "Con gái mÆ°á»i bảy bẻ gãy sừng trâu!".
Tôi biểu dÆ°Æ¡ng và Ä‘á»™ng viên các nữ pháo thủ cố gắng luyện hay, đánh giá»i, trừng trị kịp thá»i lÅ© cÆ°á»›p biển bảo vệ biển bá» quê hÆ°Æ¡ng, bảo vệ những con thuyá»n ngày đêm cần mẫn, nhá»c nhằn bám biển. Tôi cÅ©ng lÆ°u ý Ä‘Æ¡n vị phải coi trá»ng xây dá»±ng các trận địa dá»± bị để khi cần phải di chuyển trận địa chính kịp thá»i, tránh tổn thất.
Kẻ địch không ngỠđược ở bãi biển NgÆ° Thuá»· vá»›i những triá»n cát dài ngút mắt, rừng phi lao đón gió biển mặn mòi lại ẩn giấu má»™t trận địa pháo mà chủ nhân là những cô gái vùng biển chân chất hiá»n từ nhÆ° hạt thóc, củ khoai, Ä‘ang sẵn sàng giá»™i bão lá»­a lên đầu chúng.
Tạm biệt NgÆ° Thuá»·, mang theo dÆ° vị của biển, chúng tôi vào VÄ©nh Linh. Sau má»™t ngày làm việc vá»›i anh Hồ SÄ© Thản và các anh trong Äặc khu uá»·, tôi vào trá»±c tiếp nắm tình hình má»™t số xã bá» bắc sông Bến Hải, kiểm tra các cụm pháo ven biển ở xã VÄ©nh Mốc.
Là tiá»n đồn của hậu phÆ°Æ¡ng lá»›n, nên các hoạt Ä‘á»™ng biệt kích, phi pháo, ném bom bằng máy bay của hải lá»±c - không lá»±c Mỹ đã đẩy chiến tranh đến từng căn nhà, góc vÆ°á»n của ngÆ°á»i dân VÄ©nh Linh sá»›m hÆ¡n bất cứ vùng quê nào trên miá»n Bắc. Äồng thá»i, chiến tranh cÅ©ng tôi luyện cho má»—i ngÆ°á»i dân, ngÆ°á»i lính nÆ¡i đây tinh thần cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu rất cao. Bằng ý chí, mồ hôi và bằng máu của mình, nhân dân và lá»±c lượng vÅ© trang VÄ©nh Linh từng bÆ°á»›c xây dá»±ng được hệ thống hầm hào, địa đạo rất quy mô và kiên cố. Hệ thống địa đạo gồm: trạm cấp cứu, lá»›p há»c, há»™i trÆ°á»ng, kho vÅ© khí, kho từng gia đình. Tất cả được làm rất công phu. Các gia đình Ä‘á»u có công sá»±, hầm chữ A chắc chắn. Äịa đạo, công sá»± nối vá»›i nhau bằng những giao thông hào từ xã này qua xã khác. Äặc biệt ở VÄ©nh Linh các vÆ°á»n cây của gia đình nối tiếp nhau tạo thành những "vÆ°á»n rừng" um tùm nhÆ° má»™t màn nguỵ trang khá lý tưởng mà thiên nhiên ban tặng. Ban ngày xe con chạy trong Ä‘Æ°á»ng làng, dÆ°á»›i những tán cây "vÆ°á»n rừng", máy bay địch khó phát hiện.
Ba ngày làm việc ở VÄ©nh Linh, tôi nhÆ° được tắm mình trong không khí sôi Ä‘á»™ng, toàn dân khẩn trÆ°Æ¡ng sẵn sàng đánh địch bất cứ má»i nÆ¡i, má»i lúc.
Qua làm việc vá»›i địa phÆ°Æ¡ng, các tỉnh Ä‘á»u thống nhất cần phát Ä‘á»™ng mạnh hÆ¡n phong trào dân quân tá»± vệ dùng súng bá»™ binh bắn máy bay bay thấp; tăng thêm súng máy cao xạ 14,5 và 12,7 ly cho các xã trá»ng Ä‘iểm; diá»…n tập, kiểm tra thÆ°á»ng xuyên các cÆ¡ sở vá» hoạt Ä‘á»™ng chống địch tập kích, đổ bá»™ ven biển; tổ chức phòng tránh tết, hạn chế thiệt hại, thÆ°Æ¡ng vong trong nhân dân. Riêng Quảng Bình Ä‘á» nghị Quân khu trang bị thêm pháo 82 ly cho dân quân má»™t số xã ven biển. VÄ©nh Linh Ä‘á» nghị tăng vÅ© khí hoả lá»±c má»›i cho các xã dá»c theo bá» bắc sông Bến Hải và Ä‘á» nghị các địa phÆ°Æ¡ng trong Quân khu - chủ yếu là Nghệ An tiếp nhận số ngÆ°á»i già và các cháu nhá» ra sÆ¡ tán…
Kết thúc một chuyến công tác ngắn ngày nhưng hiệu quả cao.
Ngoài những cứ liệu cần thiết làm cÆ¡ sở để Quân khu uá»· ra nghị quyết trong kỳ há»p tá»›i, thì hình ảnh làm trào dâng trong tôi niá»m cảm phục, tá»± hào là những ngÆ°á»i dân quê tôi lam lÅ©, chân chất, luôn gồng mình lên trÆ°á»›c những thách đố nghiệt ngã của thiên nhiên, đổi bát mồ hôi lấy từng hạt thóc, củ khoai, Ä‘ang bình tÄ©nh, tá»± tin chấp nhận cuá»™c đối đầu vá»›i má»™t siêu cÆ°á»ng đế quốc chủ nghÄ©a, có má»™t ná»n công nghệ quân sá»± vá»›i bao phÆ°Æ¡ng tiện huá»· diệt hiện đại…
Niá»m tin trong tôi vá» sức mạnh vô địch của chiến tranh nhân dân chống chiến tranh phá hoại của Mỹ, cÅ©ng được nhân lên bá»™i phần.
Vá» lại cÆ¡ quan quân khu, có thể do lúc này Ä‘ang cuối xuân - đầu hạ, nóng lạnh thất thÆ°á»ng; có thể do thay đổi địa thế công tác, bệnh viêm a-mi-Ä‘an mạn tính của tôi lại có cÆ¡ hoành hành. Theo lá»i khuyên của bác sÄ© quân y, tôi quyết định trở ra Hà Ná»™i, dành bốn ngày vào Quân y viện 108 cắt a-mi-Ä‘an.
Thá»i gian và công việc hối thúc. Sau khi ra viện, tranh thủ thăm gia đình má»™t ngày là tôi vào luôn quân khu. Bởi cuá»™c há»p Quân khu uá»· tá»›i, tôi không thể vắng mặt.
Há»™i nghị Quân khu uá»· mở rá»™ng tiến hành trong hai ngày 7 và 8 tháng 5 năm 1965. Dá»± há»p ngoài các đồng chí trong Quân khu uá»· còn có các đồng chí Bí thÆ° tỉnh uá»· Nghệ An, Hà TÄ©nh, Quảng Bình và Bí thÆ° Äặc khu uá»· VÄ©nh Linh. Bầu không khí sôi nổi nhiệt tình của há»™i nghị nhÆ° được nung thêm bởi nắng hè, gió tây ở "thung lÅ©ng" Nam Thanh này.
Há»™i nghị nhất trí đánh giá của Bá»™ TÆ° lệnh quân khu: Qua gần ba tháng chiến đấu liên tục, quyết liệt, lá»±c lượng phòng không và pháo mặt đất ven biển, bá»™ binh, dân quân tá»± vệ và nhân dân trong toàn quân khu đã đánh giá»i, bắn rÆ¡i nhiá»u máy bay, bắn trá»ng thÆ°Æ¡ng má»™t số tàu chiến của địch. Các địa phÆ°Æ¡ng tổ chức cho nhân dân phòng tránh, phục vụ chiến đấu tốt; đặc biệt là công tác bảo vệ và phục vụ giao thông vận tải đạt hiệu quả cao. Quân khu uá»· nhất trí biểu dÆ°Æ¡ng cán bá»™, chiến sÄ© lá»±c lượng vÅ© trang và nhân dân quân khu vá» những thành tích đã đạt được.
Vá» phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng tá»›i, trên cÆ¡ sở những vấn đỠđược Ä‘á» cập trong báo cáo của Bá»™ TÆ° lệnh quân khu, Nghị quyết há»™i nghị khẳng định: Quyết tâm lấy chiến tranh nhân dân đánh bại chiến tranh phá hoại, bất luận cuá»™c chiến tranh đó ác liệt đến mức nào… Sẵn sàng nhận và làm tốt nhiệm vụ chi viện và Ä‘i chiến đấu ở miá»n Nam. Tích cá»±c, liên tục làm nhiệm vụ ở Lào. Làm tốt nhiệm vụ bảo vệ sản xuất, bảo vệ an ninh; đập tan má»i hoạt Ä‘á»™ng tập kích, biệt kích, thổ phỉ; làm tết công tác phòng không nhân dân. Chuyển hÆ°á»›ng má»i hoạt Ä‘á»™ng sản xuất, sinh hoạt của cÆ¡ quan Nhà nÆ°á»›c, của nhân dân thích hợp vá»›i thá»i chiến, vừa phục vụ quốc phòng, vừa phục vụ dân sinh, làm cho công cuá»™c xây dá»±ng chủ nghÄ©a xã há»™i vẫn tiếp tục phát triển ngay trong chiến đấu; càng chiến đấu, các mặt kinh tế, chính trị, quân sá»± càng phát triển, càng lá»›n mạnh… Há»™i nghị nhấn mạnh: Do dặc Ä‘iểm vùng đất Khu 4 vừa hẹp vừa hiểm trở, dá»… bị chia cắt, vì vậy nhiệm vụ vừa có tính cấp bách vừa có tính lâu dài của Quân khu là bảo vệ và bảo đảm bằng được giaa thông vận tải trong má»i tình huống, phải tạo má»i Ä‘iá»u kiện há»— trợ tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh thá»±c hiện tốt nhiệm vụ chi viện cho chiến trÆ°á»ng…
Äể những chủ trÆ°Æ¡ng, giải pháp, trên Ä‘i vào thá»±c tế, phát huy hiệu quả trong chỉ đạo thá»±c tiá»…n cần có sá»± cố gắng ná»— lá»±c của má»i ngÆ°á»i, má»i cấp và cần có thá»i gian. Tuy vậy, tôi cho rằng há»™i nghị
Quân khu uá»· mở rá»™ng lần này là má»™t sá»± kiện rất quan trá»ng.
Những vấn đỠđược nêu ra và giải quyết ở há»™i nghị đã đặt ná»n tảng cho cÆ¡ chế và ná»n nếp hoạt Ä‘á»™ng lãnh đạo chiến tranh và xây dá»±ng hậu phÆ°Æ¡ng Quân khu 4 trong suốt thá»i kỳ chống Mỹ, cứu nÆ°á»›c.
Hội nghị kết thúc, đại biểu các tỉnh khẩn trương trở vỠđịa phương phổ biến, quán triệt và tổ chức nhân dân, lực lượng vũ trang thực hiện nghị quyết. Anh em chúng tôi chia nhau xuống làm việc với một số đơn vị trực thuộc.
Từ đó phong trào xây dựng lực lượng phòng không ba thứ quân, xây dựng lực lượng phòng thủ bỠbiển, đánh tàu chiến địch, huấn luyện điễn tập đánh địch tập kích bất ngỠcác xã ven biển phát triển mạnh. Chiến tranh nhân dân chống chiến tranh phá hoại trên địa bàn Quân khu 4 phát triển lên một cao trào mới.
2
Không khí chiến đấu, sẵn sàng chiến đấu của lá»±c lượng vÅ© trang và nhân dân Quân khu 4 Ä‘ang dâng cao, vào trung tuần tháng 5 năm 1965, tôi được Bá»™ Chính trị, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, Bá»™ Quốc phòng Ä‘iá»u sang làm Chính uá»· Mặt trận 565 bá»™ Ä‘á»™i tình nguyện Trung - Hạ Lào. TÆ° lệnh mặt trận là anh Nguyá»…n Hữu An, Phó tÆ° lệnh có các anh Hà Tuấn Khanh, Thái Cán. Mặt trận được thành lập vào đầu tháng 5 năm 1965 nhằm thá»±c hiện chủ trÆ°Æ¡ng của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Bá»™ Quốc phòng là tổ chức quân tình nguyện phối hợp vá»›i bá»™ Ä‘á»™i Pa-thét Lào đánh bại các cuá»™c hành quân càn quét, tiến công của địch hòng lấn chiếm vùng giải phóng, phá hoại tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh; xây dá»±ng, củng cố tăng cÆ°á»ng lá»±c lượng vÅ© trang, khôi phục và đẩy mạnh phong trào vùng sau lÆ°ng địch. Phạm vi hoạt Ä‘á»™ng của Mặt trận 565 từ Trung Lào xuống Hạ Lào. Lá»±c lượng gồm Trung Ä‘oàn 27, Trung Ä‘oàn 9, tiểu Ä‘oàn 1, tiểu Ä‘oàn 2 quân tình nguyện và má»™t số đại Ä‘á»™i, trung dá»™i xây dá»±ng cÆ¡ sở. Phía bạn có năm tiểu Ä‘oàn chủ lá»±c bá»™ binh, má»™t tiểu Ä‘oàn pháo mặt đất, má»™t tiểu Ä‘oàn pháo cao xạ; má»—i tỉnh có từ má»™t đến hai đại Ä‘á»™i Ä‘á»™c lập bá»™ Ä‘á»™i địa phÆ°Æ¡ng…
Chiến trÆ°á»ng Trung - Hạ Lào không xa lạ đối vá»›i tôi. Vào cuối năm 1943 đầu 1944, phong trào cách mạng Quảng Bình gặp khó khăn. Tổ chức Việt Minh bị vỡ; cán bá»™ bị địch truy lùng. Xứ uá»· Trung Bá»™ quyết định Ä‘Æ°a tôi và má»™t số đồng chí sang Thái Lan hoạt Ä‘á»™ng, sau đó trở lại làm công tác vận Ä‘á»™ng Việt kiá»u ở tỉnh Thà Khẹc của Lào. Tại đây, tôi vừa dạy há»c cho trẻ em Việt kiá»u, vừa làm thợ sÆ¡n để kiếm sống và tạo "vá» bá»c" để hoạt Ä‘á»™ng.
Lần thứ hai tôi trở lại chiến trÆ°á»ng này vào đầu năm 1953. Khi đó tôi Ä‘ang là Cục phó Cục Tổ chức cán bá»™, được Tổng Quân uá»· cá»­ làm phái viên Bá»™ Tổng tÆ° lệnh tham gia Bá»™ TÆ° lệnh mặt trận Trung - Hạ Lào do anh Hoàng Sâm làm TÆ° lệnh. Äã gần ná»­a thế ká»· trôi qua, song tôi vẫn nhá»› trÆ°á»›c lúc lên Ä‘Æ°á»ng, anh Nguyá»…n Chí Thanh - uá»· viên Bá»™ Chính trị, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị ân cần dặn dò: "… Cả nÆ°á»›c Ä‘ang phối hợp vá»›i chiến trÆ°á»ng Äiện Biên Phủ. NhÆ°ng phải có má»™t số hÆ°á»›ng quan trá»ng để căng kéo địch ra. Anh vào đó vừa tham gia Äảng uá»· Bá»™ TÆ° lệnh mặt trận, vừa giúp Bá»™ Tổng nắm tình hình, vừa giúp Tổng cục đôn đốc công tác chính trị tÆ° tưởng…".
Mặt trận Trung - Hạ Lào đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, nhanh chóng tiêu diệt trung Ä‘oàn Lê DÆ°Æ¡ng Ta-bo của Pháp trên Ä‘Æ°á»ng 12, giải phóng hoàn toàn tỉnh Khăm Muá»™n. Trên đà thắng lợi Äại Ä‘oàn 325 - Äại Ä‘oàn Bình-Trị-Thiên do anh Trần Quý Hai làm Äại Ä‘oàn trưởng nhanh chóng tiến xuống Hạ Lào, đến thẳng Stung Treng, Campuchia nhÆ° thế chẻ tre…
Äược ra trận, lại được trở lại chiến trÆ°á»ng quen thuá»™c khắc ghi những ká»· niệm má»™t thá»i trai trẻ, tôi vô cùng phấn khởi và tá»± tin.
Cuối tháng 5 năm 1965, tôi vào sở chỉ huy tạm thá»i của mặt trận ở HÆ°Æ¡ng Äô, HÆ°Æ¡ng Khê, Hà TÄ©nh và sau đó theo Ä‘Æ°á»ng 12 sang đất bạn.
Tá»›i mặt trận, tôi nhận được Ä‘iện báo của Bá»™ là anh Nguyá»…n Hữu An vì nhiệm vụ khác không sang được, Bá»™ quyết định tôi vừa là TÆ° lệnh kiêm Chính uá»·. Trá»ng trách thật quá nặng ná».
HÆ°á»›ng hoạt Ä‘á»™ng đầu tiên của Mặt trận 565 là khu vá»±c Ma Hả Xay trên Ä‘Æ°á»ng 12, nhằm phá vỡ hệ thống phòng ngá»± của địch ở đây, thu hút chủ lá»±c địch ở các nÆ¡i đến, đặc biệt là chủ lá»±c ở Ä‘Æ°á»ng số 9, phá kế hoạch của địch lấn chiếm Ä‘Æ°á»ng số 9, góp phần bảo vệ an toàn tuyến hành lang vận chuyển của Äoàn 559.
Sau khi nghe trinh sát báo cáo tình hình cứ Ä‘iểm của địch, anh Thái Cán - Phó tÆ° lệnh, Tham mÆ°u trưởng trình bày kế hoạch tác chiến mà anh cùng cÆ¡ quan chuẩn bị trÆ°á»›c và đã thống nhất sÆ¡ bá»™ vá»›i Tỉnh uá»·, Tỉnh Ä‘á»™i Khăm Muá»™n. Tôi nhất trí vá»›i kế hoạch đó và trao đổi thêm vá»›i anh Cán lệnh cho lá»±c lượng của Mặt trận ở Ä‘Æ°á»ng số 9 phối hợp vá»›i bạn nghi binh ở MÆ°á»ng Pha Lan. Hai trung Ä‘oàn 27 và 9 của ta ở hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng số 12 phối hợp vá»›i bá»™ Ä‘á»™i Pa-thét Lào thá»±c hành chiến thuật vây Ä‘iểm diệt viện, sá»­ dụng má»™t lá»±c lượng bí mật luồn rừng bao vây cứ Ä‘iểm Nhom Ma Lạt, Ma Hả Xay; Ä‘iá»u má»™t trung Ä‘oàn tăng cÆ°á»ng luồn rừng bí mật phục kích trên Ä‘Æ°á»ng số 12 Ä‘oạn giữa tỉnh lỵ Thà Khẹc và Ma Hả Xay.
Cuối tháng 10 - đầu tháng 11 năm 1965, ta bắt đầu đánh địch ở Ä‘Æ°á»ng số 12. Äúng nhÆ° Bá»™ TÆ° lệnh mặt trận dá»± kiến. Khi ta bao vây tiến công cứ Ä‘iểm Nhom Ma Lạt do má»™t tiểu Ä‘oàn quân Hoàng gia Lào chốt giữ, thì hai tiểu Ä‘oàn khác quân Hoàng gia Lào có quân Thái Lan phối hợp tức tốc từ Thà Khẹc cÆ¡ Ä‘á»™ng đến giải vây.
Ta và bạn phục kích, diệt gá»n tiểu Ä‘oàn Ä‘i sau. Tiểu Ä‘oàn Ä‘i đầu của địch hoảng loạn chạy vào rừng. Bá»™ TÆ° lệnh kịp thá»i lệnh cho má»™t bá»™ phận lá»±c lượng truy kích quân địch tháo chạy, đồng thá»i cho lá»±c lượng chủ yếu còn lại tiến công Nhom Ma Lạt, Ma Hả Xay, phát triển đến cây số 15 giáp thị xã Thà Khẹc. Trận đầu ra quân chiến thắng giòn giã, thể hiện bÆ°á»›c tiến đáng kể vá» kỹ thuật, chiến thuật của bá»™ Ä‘á»™i tình nguyện trong tiến công Ä‘á»™t phá vị trí hiểm yếu, làm vỡ tuyến phòng ngá»± của địch.
Sau thắng lợi ở Ä‘Æ°á»ng 12, theo lệnh của Bá»™, TÆ° lệnh Quân khu 4 thông báo cho Mặt trận 565 nhanh chóng Ä‘Æ°a lá»±c lượng xuống Ä‘Æ°á»ng số 9 cùng vá»›i má»™t trung Ä‘oàn của ta ở đó chuẩn bị cho đợt hoạt Ä‘á»™ng má»›i.
Nhận Ä‘iện của Bá»™ TÆ° lệnh quân khu, tôi lệnh cho các Ä‘Æ¡n vị khẩn trÆ°Æ¡ng chuẩn bị để cÆ¡ Ä‘á»™ng xuống Ä‘Æ°á»ng số 9. Trong thá»i gian nghỉ ngÆ¡i chuẩn bị, má»™t tiểu Ä‘oàn quân tình nguyện chá»n hang Bản Thảm, cách Ä‘Æ°á»ng 13 hÆ¡n 20 cây số làm nÆ¡i tập kết trú quân.
Dồn quân vào hang là má»™t trong những Ä‘iá»u cấm kỵ vá» trú quân. Mặt khác, do say sÆ°a vá»›i thắng lợi, mất cảnh giác, để lá»™ bí mật, tiểu Ä‘oàn này bị quân Hoàng gia Lào phối hợp vá»›i quân Thái Lan bịt cá»­a hang, vây hãm trong ba ngày, bao vây, chốt chặn và dùng loa gá»i quân ta ra hàng. Bá»™ Ä‘á»™i ta lợi dụng địa hình hang hốc, lèn đá, chiến đấu, quyết phá vây. Äược tin báo vá», tôi trá»±c tiếp chỉ huy Trung Ä‘oàn 27 cÆ¡ Ä‘á»™ng luồn rừng bao vây quân địch. Phát hiện lá»±c lượng ta đến giải vây, đích vá»™i vàng tháo lui. Tiểu Ä‘oàn bị vây hãm trong hang nhanh chóng vá» vị trí tập kết má»›i, tiếp tục làm công tác chuẩn bị.
Trong cuá»™c Ä‘á»i binh nghiệp, má»—i má»™t ngÆ°á»i lính có thể rút cho mình nhiá»u bài há»c kể cả thành công và không thành công, nhÆ°ng tôi tin rằng đối vá»›i những chiến sÄ©, đặc biệt là Ä‘á»™i ngÅ© cán bá»™ của tiểu Ä‘oàn quân tình nguyện ấy, đây là bài há»c khá thấm thía vá» tinh thần cảnh giác; vá» chá»n vị trí tập kết, trú quân phải đảm bảo nhiá»u yếu tố thuận lợi cho mình; đừng bao giá» Ä‘Æ°a mình vào thế "tiến thoái lÆ°á»ng nan"…
Gần đến thá»i hạn Ä‘Æ°a quân xuống hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng số 9, ngày 29 tháng 1 năm 1966, tôi trá»±c tiếp xuống Trung Ä‘oàn bá»™ binh 27 kiểm tra công tác chuẩn bị. Xe Ä‘i giữa Ä‘Æ°á»ng rừng dã chiến. Tôi nhÆ° quên Ä‘i những cú xe xóc nẩy ngÆ°á»i, bởi bao suy tính vá» công việc.
Bá»—ng tiếng máy bay rít lên và má»™t ánh chá»›p xanh lè kèm theo má»™t tiếng nổ chói tai. Äất trá»i nhÆ° sập xuống, tối Ä‘en… Sau đó, khi tỉnh lại, tôi được nghe kể xe chúng tôi trúng bom máy bay Mỹ. Äồng chí Nguyá»…n ChÆ¡n lái xe hy sinh ngay trên tay lái. Tôi và mấy anh em y sÄ©, bảo vệ Ä‘á»u bị thÆ°Æ¡ng nặng. Riêng tôi do vết thÆ°Æ¡ng ra nhiá»u máu nên ngất lịm Ä‘i.
Biết xe chúng tôi trúng bom, dân bản Lào kịp thá»i báo cho Trung Ä‘oàn 27. Anh Hoàng Äình Phượng - Chính uá»· trung Ä‘oàn đã trá»±c tiếp cùng má»™t tiểu Ä‘á»™i nhanh chóng cáng chúng tôi vào Ä‘á»™i Ä‘iá»u trị của trung Ä‘oàn tại hang lèn Ca Vát gần đó. Trung Ä‘oàn cÅ©ng nhanh chóng Ä‘Æ°a thi hài đồng chí Nguyá»…n ChÆ¡n vá» mai táng ở khu vá»±c Bãi Dinh, trên Ä‘Æ°á»ng số 12.
Bác sÄ© Ä‘á»™i Ä‘iá»u trị của mặt trận kịp thá»i phẫu thuật, cầm máu cho tôi. Tỉnh lại, biết mình không thể bình phục ngày má»™t, ngày hai, trong khi tình hình chiến trÆ°á»ng Ä‘ang phát triển từng giá», tôi quyết định giao cho các đồng chí Hà Tuấn Khanh, Thái Cán đảm nhiệm má»i công việc trá»±c tiếp chỉ huy Mặt trận 565, tiếp tục kế hoạch hoạt Ä‘á»™ng ở hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng số 9, đồng thá»i Ä‘iện báo vá» Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu 4.
Quân khu cho đón tôi vá» Quân y viện 4 lúc này đã chuyển lên sÆ¡ tán ở núi Äại Huệ, Nam Äàn, không xa nÆ¡i Bá»™ TÆ° lệnh quân khu đóng là mấy. LÆ°u lại Quân y viện 4 chỉ má»™t thá»i gian ngắn, tôi được chuyển tiếp ra Quân y viện 108. Những ngày Ä‘iá»u trị tại quân y viện, tôi luôn sống trong tâm trạng của má»™t ngÆ°á»i chÆ°a hoàn thành nhiệm vụ, còn mang nợ vá»›i chiến trÆ°á»ng.
3
Sau hÆ¡n má»™t tháng vừa chữa chạy vết thÆ°Æ¡ng, vừa Ä‘iá»u dưỡng tại Quân y viện 108, sức khá»e của tôi dần bình phục.
Gần má»™t trăm ngày kể từ lúc tôi bị thÆ°Æ¡ng giừa rừng Lào, tình hình cuá»™c chiến trên hai miá»n Nam - Bắc đã phát triển hết sức mau lẹ. Ở miá»n Nam, bị thất bại trong cuá»™c phản công mùa khô 1965-1966, đế quốc Mỹ tiếp tục tăng quân, ráo riết chuẩn bị mở cuá»™c phản công lá»›n lần thứ hai. Cùng vá»›i việc tung quân chiến đấu vào chiến trÆ°á»ng miá»n Nam lên tá»›i 30 vạn, đế quốc Mỹ không ngừng gia tăng cÆ°á»ng Ä‘á»™, lá»±c lượng không quân, hải quân đánh phá miá»n Bắc. Chính trong những ngày hè nóng bá»ng năm 1966, đế quốc Mỹ đã cho máy bay ném bom kho xăng Äức Giang (phía bắc Hà Ná»™i), kho xăng Thượng Lý (Hải Phòng)… Lá»­a chiến tranh bốc cao ngùn ngụt. Kẻ thù đã leo nấc thang má»›i cá»±c kỳ nghiêm trá»ng.
TrÆ°á»›c những hành Ä‘á»™ng xâm lược má»›i của đế quốc Mỹ, ngày 17 tháng 7 năm 1966, Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gá»i quân và dân cả nÆ°á»›c: "… Chiến tranh có thể kéo dài 5 năm, 10 năm, 20 năm hoặc lâu hÆ¡n nữa. Hà Ná»™i, Hải Phòng và má»™t số thành phố, xí nghiệp có thể bị tàn phá, song nhân dân Việt Nam quyết không sợ! Không có gì quý hÆ¡n Ä‘á»™c lập, tá»± do…".
Lá»i của Bác thiêng liêng nhÆ° lá»i đất nÆ°á»›c, có sức Ä‘á»™ng viên mạnh mẽ quân và dân cả nÆ°á»›c Ä‘oàn kết má»™t lòng, vượt má»i hy sinh gian khổ, kiên quyết chiến đấu đến thắng lợi hoàn toàn.
Chiến trÆ°á»ng hối thúc, và tôi lại có dịp trả "nợ chiến trÆ°á»ng".
Sau khi vết thÆ°Æ¡ng khá»i và sức khá»e bình phục, tháng 5 năm 1966, tôi nhận quyết định của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng Ä‘iá»u vào làm Chính uá»· Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n - Äoàn 559.
Lại thêm má»™t lần chia tay vợ, con và ngÆ°á»i thân, chia tay Hà Ná»™i, tôi hối hả lên Ä‘Æ°á»ng. Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n đóng tại thôn Lý Nhân, xã Äại Trạch, huyện Bố Trạch, Quảng Bình. TÆ° lệnh Äoàn 559 lúc này là anh Hoàng Văn Thái. Không rõ do yêu cầu nhiệm vụ, do chiến sá»± ác liệt, cÆ¡ quan Bá»™ TÆ° lệnh 559 đã chuyển dá»i bao lần mà khi tôi đến hết thảy Ä‘á»u ở nhá» nhà dân. Tôi ở và làm việc tại nhà cháu Lê Xuân Kiệm, thôn Lý Nhân, ká» ngay cầu Chánh Hoà - má»™t trong những trá»ng Ä‘iểm đánh phá ác liệt của không quân Mỹ. Do vậy, chỉ má»›i mấy ngày đặt chân tá»›i đây tôi đã chứng kiến nhiá»u đợt oanh kích dữ dá»™i của máy bay Mỹ, có cả máy bay B.52.
Vá»›i bản tính dÅ©ng cảm, bình tÄ©nh, mÆ°u trí…, sau má»™t thá»i gian Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i không quân Mỹ, quân và dân nÆ¡i đây không những trụ vững, chiến đấu bắn rÆ¡i máy bay Mỹ, bảo đảm giao thông thông suốt, mà còn gạn lá»c được nhiá»u kinh nghiệm chống chiến tranh phá hoại. Tuy vậy, để có thể giảm thÆ°Æ¡ng vong, sau khi tìm hiểu tình hình chung, tôi trao đổi vá»›i cán bá»™ địa phÆ°Æ¡ng Ä‘á»™ng viên nhân dân củng cố hầm hào. Má»—i gia đình nên có hai hầm chữ A, cách nhau ít nhất 25 mét, có giao thông hào nối nhau. Khi địch đến đánh nên chia số ngÆ°á»i trong gia đình ra hai hầm. Cán bá»™ xã phải tổ chức thá»±c tập để tạo thành ná»n nếp. Bá»™ Ä‘á»™i Äoàn 559 cÅ©ng phải thá»±c hiện nhÆ° vậy.
Ở "đất lá»­a" Quảng Bình, nÆ¡i mà má»—i tấc đất, ngá»n cá» nhá» nhoi Ä‘á»u phải "cõng" tá»›i cả quả bom hàng trăm bảng Anh; khi mà ranh giá»›i giữa sá»± sống và cái chết quá má»ng manh thì má»i giải pháp có thể bảo toàn được từng con ngÆ°á»i, từng gia đình nhÆ° má»™t "tế bào" của cá»™ng dồng, để chiến đấu và chiến thắng kẻ thù, Ä‘á»u phải tính.
TrÆ°á»ng SÆ¡n lúc này Ä‘ang vào mùa mÆ°a, lá»±c lượng chủ yếu của tuyến đã tập kết vá» nÆ°á»›c và ra miá»n Bắc, bởi vậy, cho dù nóng lòng muốn "nhập tuyến", tôi cÅ©ng không thể bất chấp quy luật tá»± nhiên, đành ở lại hậu tuyến cùng các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh chuẩn bị cho má»™t mùa ra quân má»›i.
Má»i việc Ä‘ang được tiến hành khẩn trÆ°Æ¡ng, cuối tháng 7 năm 1966, Quân uá»· quyết định Ä‘iá»u tôi vá» làm Phó chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần. Theo lệnh trên, tôi đành chia tay các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh 559, quay ra Hà Ná»™i vá»›i bao dá»± định còn dang dở.
NgÆ°á»i mà tôi gặp và làm việc đầu tiên khi vá» nhận nhiệm vụ ở Tổng cục Hậu cần là anh Äinh Äức Thiện - Chủ nhiệm Tổng cục.
Vào việc anh Äinh Äức Thiện cho biết trÆ°á»›c đây, trên Ä‘iá»u tôi làm Chính uá»· Äoàn 559, nhÆ°ng mãi tá»›i tháng 12 thì Äoàn 559 má»›i vào mùa vận chuyển. Bởi vậy, tôi lại được đíá»u vá» giữ chức Phó chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần, phụ trách Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng. Vá»›i địa giá»›i từ nam Bến Thuá»· vào đến VÄ©nh Linh (gồm Hà TÄ©nh, Quảng Bình, Äặc khu VÄ©nh Linh), Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng có nhiệm vụ tiếp nhận hàng hoá phía sau, tổ chức chuyển giao cho Tuyến 559 tại các cá»­a khẩu dá»c biên giá»›i Việt - Lào trên Ä‘Æ°á»ng 12 và Ä‘Æ°á»ng 20.
Theo ý anh Thiện, để tạo chân hàng tại các cá»­a khẩu, nhiệm vụ, của Tổng cục Tiá»n phÆ°Æ¡ng trong bốn tháng cuối năm 1966 là phải chuyển lên đó khối lượng hàng bằng khoảng 70 phần trăm lượng hàng Äoàn 559 chuyển giao chiến trÆ°á»ng cả năm 1967. Làm được nhÆ° vậy, Tuyến 559 và tuyến Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng sẽ hoàn toàn chủ Ä‘á»™ng, "rảnh tay" đối phó vá»›i má»i hoạt Ä‘á»™ng đánh phá, ngăn chặn của kẻ thù trong mùa khô tá»›i.
Là ngÆ°á»i sinh ra và lá»›n lên trên xứ sở gió tây, cát trắng, từng chịu cảnh "no bão lụt, đói cÆ¡m khoai", tôi hiểu "tính trá»i" lắm.
Không do dự, tôi trao đổi với anh Thiện:
- Báo cáo anh, ở Hà TÄ©nh, Quảng Bình, VÄ©nh Linh, bốn tháng anh dành cho chúng tôi là bốn tháng của mÆ°a gió, bão lụt; đặc biệt vá» cuối là mÆ°a dầm, lắm khi mÆ°a dầm "thối" đất. Kẻ địch lại gia tăng cÆ°á»ng Ä‘á»™ đánh phá ngăn chặn quyết liệt, nên khó khăn vá» cầu Ä‘Æ°á»ng và vận tải sẽ nhân lên gấp bá»™i.
DÆ°á»ng nhÆ° đã chuẩn bị trÆ°á»›c tình huống tôi nêu ra, nên sau má»™t thoáng im lặng, anh Thiện nói, vá»›i cách nói chậm, ngắt mạch, đầy cân nhắc và quyết Ä‘oán:
- Biết vậy, nhưng không có cách nào khác. Chúng ta hãy thử nghiệm. Anh là Tổng tham mưu phó, tôi tin anh sẽ có cách.
ChÆ°a trá»±c tiếp làm việc vá»›i anh Äinh Äức Thiện, nhÆ°ng trÆ°á»›c đây cÅ©ng đã có dịp để tôi cảm nhận đôi Ä‘iá»u vá» anh.
Mùa hè năm 1946, tôi được cùng anh Thiện dá»± khoá đào tạo đầu tiên của TrÆ°á»ng Nguyá»…n Ãi Quốc Trung Æ°Æ¡ng. Lá»›p há»c mở tại Hà Äông. Sau ba tháng dá»± khoá, theo lệnh trên, tôi bá» dở chÆ°Æ¡ng trình để trở vá» trá»±c tiếp cùng các anh trong Tỉnh uá»·, Uá»· ban tỉnh Quảng Bình tổ chức quân và dân tỉnh nhà cản bÆ°á»›c tiến của quân Pháp Ä‘ang tiến ra bắc Trung Bá»™. Ba tháng dá»± lá»›p ngắn ngủi, song in đậm trong cảm nhận của tôi vá» anh Äinh Äức Thiện là má»™t ngÆ°á»i có cá tính mạnh. Sau này qua những năm cùng công tác ở cÆ¡ quan Bá»™, tôi biết anh là má»™t cán bá»™ có tầm nhìn xa, thẳng thắn, chân thành.
Äặc biệt anh là ngÆ°á»i có công lá»›n đối vá»›i ngành vận tải quân sá»±.
Thá»i chín năm chống Pháp, ở cÆ°Æ¡ng vị Cục trưởng Cục Vận tải, anh đã giúp Bá»™ Tổng tổ chức ~hành công việc vận tải phục vụ nhiá»u chiến dịch; thành công nhất là chiến dịch Äiện Biên Phủ.
Nay vá»›i cÆ°Æ¡ng vị Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần, đúng hÆ¡n là thành viên Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, được giao đặc trách công tác hậu cần, những ý kiến anh Ä‘á» xuất trên cÅ©ng là biểu hiện tầm nhìn xa và chứng tá» anh là con ngÆ°á»i luôn tìm cách giành chủ Ä‘á»™ng để thá»±c hiện thắn~ lợi nhiệm vụ chi viện chiến trÆ°á»ng. Bởi vậy, tôi cho rằng sáu chữ "Tôi tin anh sẽ có cách" là xuất phát từ lòng tin trong anh chứ không có nghÄ©a là sá»± thách thức. Tôi đón nhận lòng tin của anh nhÆ° má»™t sá»± há»— trợ tích cá»±c, má»™t thuận lợi. Tuy vậy cách gì đây là cả má»™t vấn Ä‘á» không Ä‘Æ¡n giản, không nhẹ nhàng chút nào.
Äịch đánh phá ngăn chặn quyết liệt ở vùng "cán xoong", gây cho ta nhiá»u khó khăn, tổn thất. Song bằng chút vốn sống thá»±c tế, tôi tin chắc địch đánh có nÆ¡i, có lúc, còn thá»i tiết sẽ gây khó khăn, cản trở cho toàn tuyến suốt bốn tháng mùa mÆ°a, nhất là những tuyến Ä‘á»™c đạo, Ä‘Æ°á»ng đất. Khó khăn, thá»­ thách chồng chất Ä‘ang chá». NhÆ°ng trách nhiệm thiêng liêng đối vá»›i chiến trÆ°á»ng miá»n Nam và nÆ°á»›c bạn hối thúc tôi sá»›m vào địa bàn, kết hợp kinh nghiệm vá»›i thá»±c tiá»…n để tìm lá»i giải cho bài toán hóc búa này.
Äể có thể nhanh chóng thá»±c hiện nhiệm vụ, tôi Ä‘á» nghị Tổng cục Ä‘iá»u cho má»™t số cán bá»™ tham mÆ°u giúp việc có năng lá»±c và hiểu biết công việc ở địa bàn mà Tiá»n phÆ°Æ¡ng Tổng cục đảm trách.
Má»™t may mắn lá»›n là trÆ°á»›c khi vào phụ trách Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng, đầu tháng 8 năm 1966, tôi được dá»± má»™t cuá»™c há»p của Bá»™ Quốc phòng do Äại tÆ°á»›ng Bá»™ trÆ°á»ng Võ Nguyên Giáp, chủ trì - má»™t vị tÆ°á»›ng Tổng chỉ huy quân Ä‘á»™i ta, có tài thao lược, dày dạn kinh nghiệm. Cuá»™c há»p được tiến hành nhằm đánh giá hoạt Ä‘á»™ng vận chuyển chi viện của Äoàn 559 trong mùa khô 1965-1966, tìm ra nguyên nhân vì sao vận chuyển cÆ¡ giá»›i ở tây TrÆ°á»ng SÆ¡n tổn thất nặng và chÆ°a thành công. Má»™t cuá»™c há»p bao trùm bởi không khí sôi nổi, thắng thắn, pha chút căng thẳng, gay cấn.
Vá» nguyên nhân chÆ°a thành công trong tổ chức vận tải cÆ¡ giá»›i của Äoàn 559 mùa khô 1965-1966, có hai loại ý kiến.
Loại ý kiến thứ nhất cho rằng địch đánh phá ngăn chặn quyết liệt nhÆ° vậy, chúng ta không thể nào tổ chức vận chuyển cÆ¡ giá»›i được. Phải lấy vận chuyển thô sÆ¡ - chủ yếu là gùi thồ nhÆ° giai Ä‘oạn trÆ°á»›c làm phÆ°Æ¡ng thức chủ yếu, "nhá», chậm nhÆ°ng chắc".
Loại ý kiến thứ hai chiếm Ä‘a số, trong đó có ý kiến của các anh Phan Trá»ng Tuệ, Văn Tiến DÅ©ng, Äinh Äức Thiện… là những ngÆ°á»i trá»±c tiếp tổ chức chỉ huy vận tải cÆ¡ giá»›i mùa khô 1965-1966. Các anh khẳng định: Cần phải lấy vận tải cÆ¡ giá»›i làm phÆ°Æ¡ng thức vận tải chủ yếu. Tại sao vận tải cở giá»›i chÆ°a thành công, ta phải tìm đúng nguyên nhân má»›i khắc phục được. Vả lại, má»›i qua má»™t mùa vận tải, kinh nghiệm chÆ°a nhiá»u, chÆ°a nên vá»™i khẳng định là không thể tổ chức vận tải cÆ¡ giá»›i. Chiến trÆ°á»ng yêu cầu chi viện ngày càng lá»›n. Trên má»™t tuyến chi viện chiến lược vá»›i chiá»u dài hÆ¡n 1.300 cây số, nếu lấy gùi thồ làm phÆ°Æ¡ng thức vận tải chủ yếu thì không nuôi nổi ná»™i bá»™, còn nói chi đến chi viện chiến trÆ°á»ng…
Äại tÆ°á»›ng Bá»™ trưởng chăm chú lắng nghe từng ý kiến và kết luận: Trên chiến trÆ°á»ng miá»n Nam, Mỹ đã chuyển từ chiến lược "chiến tranh đặc biệt" sang thá»±c hiện chiến lược "chiến tranh cục bá»™". Chúng huy Ä‘á»™ng hÆ¡n má»™t triệu quân Mỹ, chÆ° hầu và quân nguỵ Sài Gòn nhằm đánh bại cách mạng miá»n Nam trong vòng 25-30 tháng. Äồng thá»i, chúng đẩy mạnh chiến tranh phá hoại miá»n Bắc, âm mÆ°u Ä‘Æ°a miá»n Bắc trở lại thá»i kỳ đồ đá; ngăn chặn miá»n Bắc chi viện cho chiến trÆ°á»ng. Từ ná»­a nÆ°á»›c có chiến tranh, nay cả nÆ°á»›c có chiến tranh vá»›i hai phÆ°Æ¡ng pháp khác nhau. Trung Æ°Æ¡ng Äảng chủ trÆ°Æ¡ng phải Ä‘á»™ng viên và tổ chức cả nÆ°á»›c kháng chiến chống Mỹ. Theo hÆ°á»›ng đó, tôi đồng ý vá»›i ý kiến các anh Văn Tiến DÅ©ng, Phan Trá»ng Tuệ, Äinh Äức Thiện và nhiá»u ý kiến khác. Tuyến vận tải chi viện chiến lược 559 tuy Ä‘ang gặp nhiá»u khó khăn, nhÆ°ng chúng ta nhất định tìm được giải pháp hữu hiệu để đẩy mạnh công cuá»™c chi viện cho miá»n Nam. Phải lấy vận tải cÆ¡ giá»›i làm phÆ°Æ¡ng thức vận tải chủ yếu; tuỳ nÆ¡i, tuỳ lúc mà kết hợp vận tải thô sÆ¡. Ta không còn cách lá»±a chá»n nào khác, bởi yêu cầu chi viện của chiến trÆ°á»ng ngày càng lá»›n.
Bá»™ Tổng tham mÆ°u, Tổng cục Hậu cần, Tổng cục Chính trị, Bá»™ TÆ° lệnh 559 trá»±c tiếp phối hợp vá»›i các chiến trÆ°á»ng, các quân binh chủng, các địa phÆ°Æ¡ng để phát huy sức mạnh tổng hợp, khắc phục khó khăn trÆ°á»›c mắt. Bá»™ Tổng TÆ° lệnh phân công anh Äinh Äức Thiện trá»±c tiếp giúp Bá»™ TÆ° lệnh 559.
Những ý kiến đầy.tinh thần trách nhiệm trình bày tại há»™i nghị và đặc biệt là kết luận của đồng chí Võ Nguyên Giáp là cÆ¡ sở, là chá»— dá»±a vững chắc tạo trong tôi niá»m tin, quyết tâm tìm biện pháp, giải toả những vÆ°á»›ng víu, lo lắng, trăn trở khi nhận nhiệm vụ má»›i. Thá»±c lòng, không má»™t ngÆ°á»i cầm quân nào không khá»i trăn trở, dằn lòng, thậm chí Ä‘á»›n Ä‘au khi chiến trÆ°á»ng yêu cầu đánh lá»›n, chủ lá»±c của ta trên chiến trÆ°á»ng phát triển mạnh, có khả năng tác chiến quy mô lá»›n song đành bó tay bởi bảo đảm hậu cần chÆ°a ngang tầm. Năm 1965, khi còn là TÆ° lệnh kiêm Chính uá»· Mặt trận 565 tôi phải quyết định lùi kế hoạch tác chiến ở Ä‘Æ°á»ng số 9 vì thiếu gạo là sá»± kiện tôi chÆ°a dá»… gì nguôi quên. Bởi vậy, tÆ° tưởng phải lấy vận tải cÆ¡ giá»›i làm phÆ°Æ¡ng thức chủ yếu trong tổ chức vận chuyển chi viện chiến trÆ°á»ng đã hằn sâu trong tâm thức của tôi từ cuá»™c há»p quan tròng ấy.
Lúc này anh Äinh Äức Thiện cÅ©ng đã cho sắp xếp hoàn chỉnh bá»™ máy của Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng; gá»n nhẹ, nhÆ°ng đủ cán bá»™ chuyên môn cần thiết. Trong đó có anh Äinh Thiện là má»™t cán bá»™ có kinh nghiệm công tác tham mÆ°u kế hoạch hậu cần được bổ nhiệm Tham mÆ°u trưởng Tổng cục Tiá»n phÆ°Æ¡ng.
Äịa bàn mà Tổng cục Tiá»n phÆ°Æ¡ng được phân công có hai trục dá»c chính là quốc lá»™ 1 và quốc lá»™ 15, tổng chiá»u dài 500 cây số và hai trục ngang xuyên qua dãy TrÆ°á»ng SÆ¡n là Ä‘Æ°á»ng 12 và Ä‘Æ°á»ng 20 vá»›i tổng chiá»u dài hÆ¡n 200 cây số. Toàn bá»™ lá»±c lượng được bá»™ trí thành bốn binh trạm: 9, 12, 14 và 16.
Äể có thể bao quát được toàn bá»™ địa bàn đó, tôi trao đổi vá»›i anh Äinh Thiện nhất thiết phải đặt sở chỉ huy ở trung tâm, gần trục Ä‘Æ°á»ng chính, gần trá»ng Ä‘iểm địch đánh phá. Äịa Ä‘iểm há»™i đủ những tiêu chuẩn đó là xã HÆ°Æ¡ng Äô, huyện HÆ°Æ¡ng Khê, Hà TÄ©nh.
Äây cÅ©ng là nÆ¡i sở chỉ huy Mặt trận 565 đứng chân trÆ°á»›c khi vượt biên giá»›i sang làm nhiệm vụ quốc tế trên đất bạn Lào.
Ảnh: Xã HÆ°Æ¡ng Äô, phía trÆ°á»›c là ngôi làng đóng Sở chỉ huy 559 do Äồng SÄ© Nguyên làm tÆ° lệnh.
Thống nhất vá»›i nhau những vấn Ä‘á» cÆ¡ bản, anh Äinh Thiện cùng vá»›i cán bá»™ Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng vào HÆ°Æ¡ng Äô triển khai sở chỉ huy. Tôi tranh thủ vào làm việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu 4, lúc này do anh Äàm Quang Trung làm TÆ° lệnh, thông báo nhiệm vụ của Tổng cục.Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng và Ä‘á» nghị Quân khu phối hợp, há»— trợ.
Vá» HÆ°Æ¡ng Äô, sau khi ổn định tổ chức, tôi nêu những vấn Ä‘á» cần chuẩn bị cho há»™i nghị quán triệt nhiệm vụ của Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng và giao anh Äinh Thiện ở nhà triển khai khẩn trÆ°Æ¡ng để mở há»™i nghị càng sá»›m càng tốt. Còn tôi tiếp tục vào làm việc vá»›i Tỉnh uá»·, Uá»· ban Hành chính hai tỉnh Hà TÄ©nh, Quảng Bình, Äặc khu VÄ©nh Linh và nắm tình hình, làm việc vá»›i bốn binh trạm. Binh trạm 9 đóng ở ngã ba Lạc Thiện, Äức Thá», Hà TÄ©nh.
Ba binh trạm còn lại Ä‘á»u thuá»™c đất Quảng Bình. Binh trạm 12 đóng ở Khe Ve gần Ä‘Æ°á»ng 12, huyện Tuyên Hoá, do anh Nguyá»…n Äàm làm Binh trạm trưởng. Binh trạm 14 do anh Hoàng Trá làm Binh trạm trưởng đóng ở cây số 16 Ä‘Æ°á»ng 20. Binh trạm 16 đóng ở khu vá»±c Thạch Bàn, huyện Lệ Thuá»·, do anh Phan Tây làm Binh trạm trưởng.
Qua làm việc vá»›i các tỉnh và các binh trạm, tôi được biết Ä‘Æ°á»ng chiến lược 15 Ä‘i qua địa phận Hà TÄ©nh, Quảng Bình có ngã ba Äồng Lá»™c, phà Äịa Lợi, các ngầm: Lá»™c Yên, Khe Ãc, La Khê, Khe Ve, Khe Rinh, Cà Tang, phà Xuân SÆ¡n, ngầm Bùng, phà Long Äại và Ä‘Æ°á»ng số 1 có phà Bến Thuá»·, phà Gianh… là những trá»ng Ä‘iểm địch đánh phá ngăn chặn quyết liệt nhất.
Thá»i gian quá hạn hẹp, tôi chỉ có thể dừng lại ở ngã ba Äồng Lá»™c (Can Lá»™c - Hà TÄ©nh), Khe Rinh (Tuyên Hoá) và phà Xuân SÆ¡n (Bố Trạch, Quảng Bình), má»—i trá»ng Ä‘iểm hai đêm má»™t ngày. Vá»›i khoảng thá»i gian ít á»i nhÆ°ng quý giá đó, tôi có dịp tiếp xúc và tìm hiểu qua lá»±c lượng vận tải, anh chị em thanh niên xung phong, lá»±c lượng giao thông của Bá»™ Giao thông và của các tỉnh, công binh, cao xạ… nhiá»u Ä‘iá»u bổ ích; kết hợp xem xét địa hình, Ä‘Æ°á»ng, ngầm, phà... tại các trá»ng Ä‘iểm; theo dõi hoạt Ä‘á»™ng đánh phá của địch má»™t ngày đêm, cách đánh trả của bá»™ Ä‘á»™i cao xạ, dân quân và cách khắc phục hậu quả đánh địch phá của các lá»±c lượng bảo đảm giao thông.
Từ những vấn đỠlượm lặt được qua thực tiễn, tôi kết luận sơ bộ:
- Vá» tình hình Ä‘Æ°á»ng sá, quốc lá»™ 1 Ä‘i qua địa bàn Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng phụ trách tuy là Ä‘Æ°á»ng nhá»±a nhÆ°ng toàn bá»™ cầu đã bị địch đánh há»ng. ÄÆ°á»ng số 1 lại vượt các con sông lá»›n, qua địa hình ruá»™ng nÆ°á»›c, xa nguồn vật liệu, khó khắc phục kịp thá»i sau khi bị địch đánh phá, nên không thể là hÆ°á»›ng chính. ÄÆ°á»ng 15 chạy men theo chân phía đông dãy TrÆ°á»ng SÆ¡n, Ä‘Æ°á»ng 12 là Ä‘Æ°á»ng cÅ© cùng vá»›i Ä‘Æ°á»ng 20 má»›i mở Ä‘á»u là những tuyến Ä‘á»™c đạo, mặt Ä‘Æ°á»ng được rải đá còn ít, lại nằm trên địa hình đồi núi có Ä‘á»™ dốc lá»›n, hiểm trở, nhiá»u Ä‘oạn qua các thung lÅ©ng sình lầy; vào mùa mÆ°a, xe qua lại vô cùng khó khăn. Các sông chảy qua địa bàn này tuy nhá», nhÆ°ng chÆ°a có cầu. Vì vậy xe hành quân theo các tuyến Ä‘Æ°á»ng kể trên Ä‘á»u phải qua phà. Suối nhiá»u tạo sá»± chia cắt mạnh. Vào mùa mÆ°a, lÅ© Ä‘á»™t ngá»™t dâng cao, nÆ°á»›c chảy xiết. Muốn xe qua được phải làm ngầm cao.
Vá» thá»i tiết trong năm số ngày nắng ít hÆ¡n ngày mÆ°a. Äặc biệt bốn tháng cuối năm thÆ°á»ng có mÆ°a dầm. Những ngày mÆ°a dầm, trần mây thấp, mù khá đặc. Vào ngày nắng, buổi sáng mây mù kéo dài đến 9-10 giá» và chiá»u xuống, sau 16 giỠđã có mây mù.
Äịch đã dày công nghiên cứu địa hình phức tạp, thá»i tiết khắc nghiệt, nên bÆ°á»›c đầu chúng đã tìm được cách đánh phá phù hợp.
NÆ¡i đây máy bay không thể bay Ä‘á»™i hình lá»›n, không thể bay thấp và không hoạt Ä‘á»™ng liên tục. Gần nhÆ° thành quy luật, vào những ngày nắng ráo, buổi sáng thÆ°á»ng từ 9 đến 11 giá», chúng cho máy bay trinh sát hoạt Ä‘á»™ng. Buổi chiá»u từ 14 đến 16 giá», máý bay cÆ°á»ng kích đến đánh phá các trá»ng Ä‘iểm định trÆ°á»›c, nhÆ°: bến phà, ngầm, quãng Ä‘Æ°á»ng qua ruá»™ng nÆ°á»›c. Buổi tối, từ 18 giá» trở Ä‘i, Ä‘á»u đặn cách quãng má»™t giá», máy bay địch lại đến thả pháo sáng, rải bom bi và bắn rốc két vào các trá»ng Ä‘iểm đó, nhằm sát thÆ°Æ¡ng, khống chế hoạt Ä‘á»™ng sá»­a Ä‘Æ°á»ng, bảo đảm vận chuyển vượt trá»ng Ä‘iểm.
Những ngày có mây mù, hoặc mÆ°a, địch thÆ°á»ng cho máy bay thả bom theo toạ Ä‘á»™ vá»›i nhiá»u chủng loại: bom nổ chậm, bom nổ nhanh và dùng cả máy bay chiến lược B.52 ném bom rải thảm; việc thả pháo sáng, rải bom bi, bom sát thÆ°Æ¡ng giảm so vá»›i ngày nắng ráo!
Những cứ liệu thá»±c tế gợi cho tôi nhá»› lại tình tiết ngày hoàn thành chÆ°Æ¡ng trình đào tạo tại Há»c viện quân sá»± cấp cao Bắc Kinh vá» nÆ°á»›c. Sau ba năm xa đất nÆ°á»›c, xa nhà, ngồi trên máy bay tôi rạo rá»±c, bồn cllồn chỠđợi phút giây máy bay tiếp đất. NhÆ°ng trá»i Hà Ná»™i hôm đó đầy mây mù. Biết là Ä‘Æ°á»ng băng sân bay Gia Lâm trải dài dÆ°á»›i sải cánh mà máy bay không sao hạ cánh được. Sau mấy vòng quần lượn, phi công đành lòng cho máy bay trở lại Trung Quốc. NhÆ° vậy, dẫu có tối tân, hiện đại mấy, máy bay vẫn còn những hạn chế chÆ°a khắc phục được trong Ä‘iá»u kiện thá»i tiết phức tạp.
Vá» ta, bá»™ Ä‘á»™i, lá»±c lượng giao thông, thanh niên xung phong và nhân dân vẫn trụ bám kiên cÆ°á»ng ở những "túi bom", "túi lá»­a" này, chiến đấu dÅ©ng cảm, lạc quan. Vì sá»± sống của tuyến Ä‘Æ°á»ng, vì công cuá»™c chi viện chiến trÆ°á»ng, những ngÆ°á»i dân "tuyến lá»­a" quê tôi nguyện: "Xe chÆ°a qua, nhà chẳng tiếc, hay "Nhà tan cá»­a nát cÅ©ng ừ, đánh tan giặc Mỹ, cá»±c chừ sÆ°á»›ng sau…".
Thá»­ há»i có đạn bom nào, có mÆ°u ma chÆ°á»›c quá»· nào của kẻ thù có thể khuất phục được ý chí, quyết tâm đánh Mỹ, dành Ä‘á»™c lập, tá»± do của con ngÆ°á»i Việt Nam?
Tinh thần, ý chí con ngÆ°á»i nÆ¡i đây là vậy, nhÆ°ng do các binh trạm chÆ°a có tổ chức chuyên sâu để nắm chắc tình hình địch, ta, đặc biệt là tình hình thá»i tiết, Ä‘Æ°á»ng sá và những yếu tố khác ảnh hÆ°á»ng trá»±c tiếp tá»›i các hoạt Ä‘á»™ng bảo đảm giao thông, vận chuyển chi viện, nên chÆ°a phân tích để thấy rõ chá»— yếu, chá»— mạnh của hai phía. Hệ quả là ta chÆ°a lợi dụng được triệt để chá»— yếu của địch, nhất là lợi dụng những ngày thá»i tiết xấu, trần mây thấp, mù dày, kết hợp phát huy tối Ä‘a Ä‘iểm mạnh của ta để thá»±c hiện vận chuyển đạt hiệu quả. Các tỉnh, các binh trạm trong khu vá»±c má»›i làm được chức năng chỉ đạo; chÆ°a tổ chức được chỉ huy hiệp đồng tác chiến ở các trá»ng Ä‘iểm. Do đó, chiến đấu bảo đảm giao thông vận tải ở các trá»ng Ä‘iểm còn phân tán, rá»i rạc, chÆ°a tạo được sức mạnh tổng hợp có sá»± chỉ huy thống nhất, nên mặc dù tốn nhiá»u công sức, thậm chí thÆ°Æ¡ng vong, nhÆ°ng Ä‘Æ°á»ng vẫn tắc liên tục. Lá»±c lượng cao xạ vừa má»ng vừa chÆ°a nắm vững tÆ° tưởng tác chiến: kết hợp bám chắc trá»ng Ä‘iểm vá»›i cÆ¡ Ä‘á»™ng linh hoạt, đúng nÆ¡i, đúng lúc. Lá»±c lượng công binh, thanh niên xung phong, giao thông hầu nhÆ° sá»­a chữa cầu Ä‘Æ°á»ng vào ban đêm, không lợi dụng những lúc mÆ°a dầm, nhiá»u mây mù để tổ chức sá»­a chữa Ä‘Æ°á»ng, ngầm ban ngày. Vá» kỹ thuật chÆ°a chuyển sang rải đá ở những quãng Ä‘Æ°á»ng lầy lá»™i, mà chỉ chống lầy tạm bợ, "băng bó" bằng những vật liệu nhÆ°: bao bổi, gá»—, củi…, không bảo đảm được cho xe tải nặng chạy ban ngày khi có mÆ°a dầm…
Hạn chế khá trầm trá»ng, theo tôi, là tại các trá»ng Ä‘iểm, những quãng dÆ°á»ng Ä‘i qua ruá»™ng nÆ°á»›c sình lầy, thung lÅ©ng hẹp, vượt sông, suối… Ä‘a phần vẫn là Ä‘Æ°á»ng Ä‘á»™c đạo, chÆ°a mở được Ä‘Æ°á»ng vòng, Ä‘Æ°á»ng tránh; chÆ°a tạo được nhiá»u bến phà, ngầm… để vượt các sông suối. Trong khi đó, địch gần nhÆ° nắm bắt được quy luật hoạt Ä‘á»™ng khắc phục của ta. Khi đánh trúng má»™t trá»ng Ä‘iểm, địch đã dá»± Ä‘oán ta phải mất bao nhiêu thá»i gian, lá»±c lượng để khắc phục. Do đó, khi ta san lấp xong hố bom, chúng lại cho máy bay tá»›i ném bom phá tiếp. Chu trình đó lặp Ä‘i lặp lại nhiá»u lần gây tắc Ä‘Æ°á»ng kéo dài, chÆ°a kể đêm đến, khi ta tổ chức khắc phục sá»­a Ä‘Æ°á»ng thì chúng cho máy bay thả pháo sáng, phóng hoả tiá»…n, bắn đạn 20 ly, gây sát thÆ°Æ¡ng…
Má»™t trong những trá»ng Ä‘iểm Ä‘iển hình là Ngã ba Äồng Lá»™c, Can Lá»™c, Hà TÄ©nh - Ä‘iểm giao nhau quốc lá»™ 15 và tỉnh lá»™ 2. Có thể nói, đây là má»™t bằng chứng vá» chiến tranh huá»· diệt của Mỹ. Äịch đã "Ä‘iểm huyệt" - trút bom vào đúng quãng Ä‘Æ°á»ng Ä‘i qua ruá»™ng thấp. Hố bom chồng lên hố bom. Mặt đất hoàn toàn bị biến dạng.
NÆ¡i đây đã chứng kiến những nam nữ thanh niên "son sắt" sống chết cùng trá»ng Ä‘iểm. Ban ngày khi địch đến đánh, há» chá»n vị trí thuận lợi nhất để quan sát đếm chính xác từng quả bom rÆ¡i. Má»™t đợt oanh kích của địch vừa dứt, những bóng ngÆ°á»i nhá» nhoi đã băng Ä‘i, thấp thoáng trên những miệng hố bom, nhoà Ä‘i trong khói lá»­a, kịp thá»i đánh dấu những quả bom chÆ°a nổ để công binh xá»­ lý ở đây tôi được nghe kể vá» nữ anh hùng La Thị Tám, "DÅ©ng sÄ© phá bom" VÆ°Æ¡ng Äình Nhá», "DÅ©ng sÄ© lái máy húc" Trịnh Xuân Lý… Sau này, Ngã ba Äồng Lá»™c còn nổi danh bởi tiểu Ä‘á»™i 10 nữ thanh niên xung phong do Võ Thị Tần làm tiểu Ä‘á»™i trưởng, mà xÆ°Æ¡ng thịt của há» vÄ©nh viá»…n hoà quyện vào mây trá»i, cá» cây, đất đá ở trá»ng Ä‘iểm này. Cảm phục biết bao những nam nữ thanh niên đã cống hiến má»™t thá»i xuân sắc và cả máu xÆ°Æ¡ng mình cho sá»± sống còn của con Ä‘Æ°á»ng, cho những chuyến xe nặng hàng vượt trá»ng Ä‘iểm ra tiá»n tuyến.
Ngã Ba Äồng Lá»™c, Ä‘iểm giao QL15 và Tỉnh lá»™ 2
MÆ°á»i cô gái của Tiểu Ä‘á»™i TNXP Võ Thị Tần đã trúng bom ngày 24-7-1968, tại đúng vị trí Ä‘ang chôn.
DÅ©ng sỹ phá bom VÆ°Æ¡ng Äình Nhá»
Vá» sở chỉ huy, tôi trao đổi cùng tập thể chỉ đạo, chỉ huy, tình hình thá»±c tế - cho dù nghiệt ngã nhÆ°ng có nhiá»u Ä‘iá»u bổ ích. Sau khi nghe anh Äinh Thiện báo cáo công việc chuẩn bị, tôi Ä‘á» nghị bổ sung má»™t số vấn Ä‘á» và cứ liệu thá»±c tế để hoàn chỉnh báo cáo trình há»™i nghị.
Hai ngày 15 và 16 tháng 8 năm 1966, há»™i nghị Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng tiến hành. Vá» dá»±, ngoài Äảng uá»·, chỉ huy tổng cục có đại diện Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu 4, các tỉnh Hà TÄ©nh, Quảng Bình, Äặc khu VÄ©nh Linh; đại diện lá»±c lượng giao thông vận tải trá»±c thuá»™c Bá»™ Giao thông tại Khu 4 có các anh: Lê Ngá»c Hoàn, Phan Trầm, Nguyá»…n Bát, Nguyá»…n Cảo, các Ä‘Æ¡n vị phòng không, công binh trong địa giá»›i Tổng cục Tiá»n phÆ°Æ¡ng đảm trách và chỉ huy bốn binh trạm 9, 12, 14, 16.
Báo cáo trình bày tại há»™i nghị khái quát được tình hình ta và hoạt Ä‘á»™ng của địch trên tuyến do Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng phụ trách; quán triệt nhiệm vụ của Bá»™ và Tổng cục Hậu cần giao, trá»ng tâm là Ä‘á» ra được má»™t số biện pháp tổ chức thá»±c hiện, gồm:
- Triệt để tranh thủ tối Ä‘a yếu tố "thiên thá»i, địa lợi, nhân hoà", tận dụng những ngày mÆ°a dầm, trần mây thấp, mù dày đặc, địch hạn chế đánh phá, toàn tuyến hoạt Ä‘á»™ng ban ngày là chính, làm ban đêm là bổ trợ, nhằm đẩy nhanh nhịp Ä‘á»™ và nâng cao hiệu quả vận chuyển chi viện. Những ngày nắng ráo, địch hoạt Ä‘á»™ng mạnh; để hạn chế tổn thất, ta vận chuyển và làm Ä‘Æ°á»ng ban đêm là chính. Khâu Ä‘á»™t phá quyết định là tăng nhanh lá»±c lượng, trang bị, tập trung sản xuất đá để rải những Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng lầy lá»™i, san lấp hố bom. Bảo đảm trên những trục Ä‘Æ°á»ng chính, cách quãng từ ba đến năm cây số có má»™t Ä‘iểm sản xuất đá dá»± trữ. Trục Ä‘Æ°á»ng qua các sông, suối lá»›n phải có từ hai tá»›i ba ngầm đảm bảo chất lượng tốt. Má»—i sông lá»›n phải có ít nhất hai bến phà chính, má»™t bến dá»± bị. Má»—i bến phà đảm bảo ít nhất hai phà sá»­ dụng và má»™t phà nguỵ trang dá»± bị. Ở các trá»ng Ä‘iểm, những Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng Ä‘i qua ruá»™ng nÆ°á»›c, sình lầy, sẽ chuyển thành Ä‘Æ°á»ng nghi binh. Do vậy, phải mở ngay Ä‘Æ°á»ng má»›i - Ä‘Æ°á»ng vòng tránh men theo chân núi, chân đồi.
Nhiệm vụ cấp thiết nhất từ ngày 20 tháng 8 đến ngày 2 tháng 9, Ä‘á» nghị các tỉnh huy Ä‘á»™ng hai vạn thanh niên xung phong và dân công phối hợp vá»›i lá»±c lượng giao thông tại chá»— của Bá»™, của các tỉnh tổ chức thành nhiá»u mÅ©i khai thác đá để rải mặt. Ä‘Æ°á»ng, san lấp ngay những quãng Ä‘Æ°á»ng lầy lá»™i; đồng thá»i mở các Ä‘Æ°á»ng vòng, Ä‘Æ°á»ng tránh, bến phà, ngầm. Äể bảo đảm cho các lá»±c lượng trên tuyến hoạt Ä‘á»™ng tốt, hạn chế tổn thất, Ä‘á» nghị Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu 4 và các tỉnh Ä‘á»™i Ä‘iá»u chỉnh, tăng cÆ°á»ng lá»±c lượng phòng không, cả bá»™ Ä‘á»™i chủ lá»±c và dân quân tá»± vệ chốt tại các trá»ng Ä‘iểm, kết hợp cÆ¡ Ä‘á»™ng đánh địch má»™t cách chủ Ä‘á»™ng, linh hoạt hÆ¡n.
Vá» tổ chức vận chuyển, lấy Ä‘á»™i hình đại Ä‘á»™i xe vận tải làm Ä‘Æ¡n vị cÆ¡ bản, tiến hành củng cố chỉ huy, tăng cÆ°á»ng lái xe, thợ sá»­a chữa, chuẩn bị xe có chất lượng, lá»±c lượng bốc xếp, tổ chức tốt việc cứu ngÆ°á»i, cứu xe: Chá»n má»™t đại Ä‘á»™i xe vận tải diá»…n tập chạy ban ngày trên Ä‘Æ°á»ng 12 để rút kinh nghiệm, tổ chức tập huấn vá» Ä‘á»™i hình đại Ä‘á»™i xe vận tải chạy ban ngày. Má»i công việc phải được tiến hành khẩn trÆ°Æ¡ng và sẵn sàng để ngày 4 tháng 9 nếu trá»i mÆ°a dầm và mây mù dày, toàn tuyến sẽ tổ chức vận chuyển ban ngày.
Äể thá»±c hiện tốt chỉ huy bảo đảm giao thông, tất cả các trá»ng Ä‘iểm phải tổ chức mạng thông tin hữu tuyến, bá»™ đàm, có các đài quan sát trá»±c 24 trên 24 giá» trong ngày; củng cố chất lượng công sá»± lấy hầm trú ẩn kiểu chữ A là chính. Má»—i trá»ng Ä‘iểm xung yếu tổ chức má»™t ban chỉ huy phối hợp các lá»±c lượng do má»™t binh trạm phó có năng lá»±c làm chỉ huy trưởng.
Củng cố, tăng cÆ°á»ng phÆ°Æ¡ng tiện thông tin liên lạc cho chỉ huy sá» Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng theo phÆ°Æ¡ng thức kết hợp thông tin vô tuyến và hữu tuyến để nắm chắc tình hình, xá»­ trí được kịp thá»i.
Phối hợp vá»›i các tỉnh và tuyến sau để sá»­ dụng tốt lá»±c lượng tăng cÆ°á»ng, tiếp nhận chân hàng, tiếp đón và tổ chức cho bá»™ Ä‘á»™i hành quân vào chiến trÆ°á»ng.
Há»™i nghị nhất trí cao những vấn dỠđược trình bày trong báo cáo Äặc biệt, đại biểu các binh trạm Ä‘á»u tán đồng những chủ trÆ°Æ¡ng, biện pháp cụ thể nêu trên.
Những vấn Ä‘á» cÆ¡ bản được giải quyết tại há»™i nghị lần này có ý nghÄ©a vô cùng to lá»›n, tạo nên bÆ°á»›c chuyển mạnh mẽ, toàn diện trên các lÄ©nh vá»±c hoạt Ä‘á»™ng của tuyến Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng.
HÆ¡n hai tuần kể từ lúc há»™i nghị kết thúc, má»i công táe chuẩn bị trên tuyến được tiến hành hết sức khẩn trÆ°Æ¡ng, hiệu quả. Äúng nhÆ° dá»± kiến, nắm bắt kịp thá»i lợi thế vá» thá»i tiết, ngày 4 tháng 9 năm 1966, toàn tuyến chuyển sang hoạt Ä‘á»™ng ban ngày là chủ yếu.
Thanh niên xung phong và các lá»±c lượng bảo đảm giao thông bám Ä‘Æ°á»ng, bám trá»ng Ä‘iểm, giải toả kịp thá»i ách tắc. Äá»™i hình vận tải cÆ¡ giá»›i, tháng đầu lấy đại Ä‘á»™i, sau nâng lên cấp tiểu Ä‘oàn xe vận tải. Những ngày nắng ráo, máy bay địch hoạt Ä‘á»™ng mạnh, ta tổ chức vận chuyển ban đêm là chủ yếu, ban ngày là bổ trợ, Ä‘á»™i hình xe cÅ©ng chỉ dừng ở cấp đại Ä‘á»™i.
Do khéo biết vận dá»±ng linh hoạt giữa chạy đêm và chạy ngày, sá»­ dụng Ä‘á»™i hình phù hợp, tổ chức bảo đảm giao thông tốt, cao xạ đánh máy bay địch giá»i, nên mặc dầu thá»i gian này cÆ°á»ng Ä‘á»™ đánh phá của địch không há» giảm, nhÆ°ng hoạt Ä‘á»™ng vận chuyển, chi viện trên tuyến Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng vẫn tiến hành đạt hiệu quả cao. Äến cuối tháng 12, toàn tuyến đã vận chuyển tạo chân hàng tại cá»­a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và Ä‘Æ°á»ng 20 vượt 70 phần trăm lượng hàng theo kế hoạch năm 1967 chuyển giao cho Äoàn 559. Riêng khu vá»±c Mụ Giạ - cá»­a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 đã có 15.000 tấn.
Theo dõi sát sao má»i hoạt Ä‘á»™ng chi viện chiến trÆ°á»ng của hậu phÆ°Æ¡ng lá»›n miá»n Bắc, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Bá»™ Quốc phòng rất phấn khởi trÆ°á»›c thắng lợi của tuyến Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng.
Anh Äinh Äức Thiện không giấu nổi niá»m vui. Má»™t ngày cuối tháng 12, anh gá»i Ä‘iện cho tôi từ Hà Ná»™i, nói là tuyến Tổng cục Tiá»n phÆ°Æ¡ng đã làm được Ä‘iá»u dá»± tính ban đầu. Äây là năm đầu tiên Äoàn 559 bÆ°á»›c vào má»™t mùa khô có được lượng hàng dá»± trữ dồi dào. Anh Thiện cÅ©ng báo trÆ°á»›c rằng tôi đã lo xong "bÆ°á»›c đệm" chuẩn bị nhận nhiệm vụ má»›i.
Bằng suy cảm, tôi hình dung được những gì đang đến với mình.
Tài sản của killer1310

Trả Lá»i Vá»›i Trích Dẫn
  #3  
Old 28-06-2008, 09:56 AM
killer1310 killer1310 is offline
Diệt Thế Ma Thần
 
Tham gia: May 2008
Äến từ: tp ho chi minh
Bài gởi: 217
Thá»i gian online: 1 ngày 0 giá» 18 phút
Xu: 0
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
ChÆ°Æ¡ng 2

Tìm Lá»i Giải Äể Phát Triển VậnTải CÆ¡ Giá»›i Trên ÄÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n



1.
Cuối tháng 12 năm 1966, tôi được Ä‘iá»u vào làm TÆ° lệnh Äoàn 559 - bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n, kiêm Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng.
Nhận nhiệm vụ má»›i, tôi thầm nghÄ© Ä‘Æ°á»ng Ä‘i nÆ°á»›c bÆ°á»›c của trên thật bài bản, lá»›p lang. Bốn tháng trÆ°á»›c, mặc dầu đã có quyết định làm Chính uá»· Äoàn 559, nhÆ°ng khi đó TrÆ°á»ng SÆ¡n Ä‘ang là mùa mÆ°a, ta chÆ°a vào mùa vận chuyển, anh Thiện Ä‘á» nghị trên giữ tôi lại vùng "cán xoong" tổ chức tạo chân hàng cho Äoàn 559. Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng đã hoàn thành tốt nhiệm vụ đó. Riêng tôi cÅ©ng có thêm chút kinh nghiệm tổ chức vận tải mùa mÆ°a, trong Ä‘iá»u kiện địch ngăn chặn quyết liệt ở Khu 4. GiỠđây, ngÆ°á»i lại theo hàng vào TrÆ°á»ng SÆ¡n. Vừa TÆ° lệnh Äoàn 559 vừa Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng, nhiệm vụ của tôi sẽ nặng ná» hÆ¡n. NhÆ°ng cÅ©ng có mặt thuận lợi trong Ä‘iá»u hành, phối hợp giữa hai tuyến; tránh được sá»± chồng chéo, hoặc những "khoảng trống" không đáng có.
VỠtôi, thoáng chốc đã hai năm kể từ ngày vào tuyến lửa Khu 4.
Hai năm - bốn lần thay đổi công tác. Có thá»i Ä‘iểm nhận việc, vừa nhập cuá»™c đã chuyển công tác khác. Trong cái biến Ä‘á»™ng đó, khó có thể làm được má»™t Ä‘iá»u gì cho thật "ra tấm ra miếng". NgÆ°á»i Ä‘á»i vẫn nói: "Äá lăn chắng má»c được rêu" mà. Tuy vậy, vá»›i tôi gần nhÆ° có má»™t sá»± ngoại biệt. Bởi vì những lần thay đổi công tác: chính uá»· Quân khu 4, TÆ° lệnh kiêm Chính uá»· Mặt trận 565, Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng…, má»i hoạt Ä‘á»™ng của tôi Ä‘á»u nằm trong "vòng xoáy" đông - tây TrÆ°á»ng SÆ¡n ở chính vùng "cán xoong", mà tâm Ä‘iểm là nhiệm vụ tổ chức, bảo đảm chi viện chiến trÆ°á»ng, chống chiến tranh ngăn chặn của địch. Vô hình chung, những gì mà tôi cùng đồng chí, đồng Ä‘á»™i làm được trong hai năm qua lại là những bÆ°á»›c đệm, bÆ°á»›c tạo đà cho "cú nhảy" quyết định vào TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Ngày 15 tháng 1 năm 1967, sau khi giao anh Äinh Thiện phụ trách Ä‘iá»u hành công việc tuyến Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng, tôi chính thức "nhập tuyến". Äoàn chúng tôi gồm hai xe - má»™t xe chỉ huy, má»™t xe Ä‘iện đài thông tin, tất cả được nguỵ trang cẩn thận, theo Ä‘Æ°á»ng ngang 20 - Ä‘Æ°á»ng Quyết Thắng, vượt TrÆ°á»ng SÆ¡n. Theo Ä‘Æ°á»ng này, để tá»›i được sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n, chúng tôi phải vượt trá»ng Ä‘iểm ATP (cua chữ A đèo Phu La Nhích, ngầm Ta Lê). Xem chuyến Ä‘i của mình nhÆ° chuyến Ä‘i thá»­ nghiệm ý tưởng chạy "Lấn sáng, lấn chiá»u", tôi quyết định cho xe chạy sá»›m; chá»›p thá»i cÆ¡, vượt trá»ng Ä‘iểm vào lúc máy bay địch không hoạt Ä‘á»™ng, hoặc đánh phá không đáng kể. Tôi Ä‘iện báo Binh trạm trưởng Binh trạm 14 - Hoàng Trá cho công binh bảo đảm cầu Ä‘Æ°á»ng trÆ°á»›c. Sau đó đích thân anh Hoàng Trá Ä‘i cùng Ä‘oàn chúng tôi tá»›i hết địa phận Binh trạm 14 tại trá»ng Ä‘iểm ngầm vượt sông Ta Lê.
Xe gần tá»›i trá»ng Ä‘iểm, rừng chiá»u nhuốm màu im ắng, âm u.
Không nghe tiếng gầm gào của máy bay địch. Äã chuẩn bị chu đáo, tôi quyết định vượt trá»ng Ä‘iểm trÆ°á»›c sáu giá» chiá»u. Do chủ định không báo trÆ°á»›c, nên lá»±c lượng chốt giữ trá»ng Ä‘iểm không cho chúng tôi qua. Tôi cố gắng thuyết phục để anh em thấy vượt trá»ng Ä‘iểm lúc này là an toàn. Nghe tôi nói, má»™t chiến sÄ© đứng cạnh cÅ©ng khẳng định xe còn vượt giá» này là tốt. Sau này tôi được biết chiến sÄ© ấy là VÅ© Tiến Äá» - thợ lái máy húc tại trá»ng Ä‘iểm Ta Lê, lập nhiá»u thành tích xuất sắc, được tuyên dÆ°Æ¡ng Anh hùng lá»±c lượng vÅ© trang nhân dân.
"Tình, lý" đã rõ ràng, nhÆ°ng xe vẫn chÆ°a được qua ngầm. Buá»™c lòng tôi phải gá»i cho Binh trạm trưởng. Khi anh Hoàng Trá có mặt, lá»±c lượng chốt giữ nÆ¡i đây má»›i vỡ lẽ: TÆ° lệnh vượt trá»ng Ä‘iểm.
Chia tay, cảm Æ¡n cán bá»™, chiến sÄ© Binh trạm 14, chúng tôi tiếp tục lên Ä‘Æ°á»ng. Anh em dặn chúng tôi phải hết sức cẩn thận quãng này, chá»— kia…, e chừng lo lắng lắm?
Äúng hẹn, Bá»™ TÆ° lệnh 559 cho ngÆ°á»i đón chúng tôi dÆ°á»›i chân núi bên kia trá»ng Ä‘iểm. Dừng xe chốc lát, nghe đồng chí dẫn Ä‘Æ°á»ng báo cáo sÆ¡ bá»™ tình hình Ä‘Æ°á»ng sá và hoạt Ä‘á»™ng của địch, ở quãng chúng tôi sắp tá»›i, Ä‘oàn lại tiếp tục hành trình.
Từ đây, Ä‘Æ°á»ng tÆ°Æ¡ng đối bằng. NhÆ°ng liên tục, xe cứ phải lăn bánh trên khúc Ä‘Æ°á»ng được chống lầy bằng gá»— tròn (rong Ä‘anh).
Qua những quãng Ä‘Æ°á»ng nhÆ° vậy, xe cứ rung lên rần rật. ÄÆ°á»ng sá thế này, chỉ cần vài chuyến qua đây thì xe rão hết gầm, vỡ lốp, còn ngÆ°á»i cÅ©ng rão hết gân cốt…
Vượt quãng Ä‘Æ°á»ng khá xa, xe dừng bánh ở má»™t góc rừng già.
Tất cả xuống xe, đi bộ vào sở chỉ huy Bộ Tư lệnh 559. Không vất vả lắm, nhưng cũng phải mất hai tiếng leo dốc, chúng tôi mới tới được sở chỉ huy đóng ở đông nam bản Ca Tốc, gần khu vực Lùm Bùm, tỉnh Khăm Muộn (Lào).
ÄÆ°á»ng dã chiến thá»­ Ä‘á»™ bá»n chắc xÆ°Æ¡ng khá»›p cả ngÆ°á»i lẫn xe; từ trục Ä‘Æ°á»ng chính Ä‘i bá»™ hai giá» má»›i tá»›i sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh là hai "vấn Ä‘á»" gây ấn tượng mạnh đối vá»›i tôi ngay ngày đầu vào TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Äón chúng tôi tại sở chỉ huy có các anh Hoàng Văn Thái, VÅ© Xuân Chiêm, Lê Äình Sum, Hồng Kỳ…, Ä‘á»u là anh em, bạn bè quen biết cÅ©. Vá»›i anh Hoàng Văn Thái, tôi còn má»™t ká»· niệm nhá» là giá»›i thiệu anh vào Äảng ngay sau Tổng khởi nghÄ©a tháng Tám 1945 ở Quảng Bình quê tôi. Là bạn bè quen biết, lại há»™i ngá»™ giữa TrÆ°á»ng SÆ¡n, nên ai cÅ©ng không giấu nổi xúc Ä‘á»™ng, mừng khôn tả.
Lúc này đã cuối chạp - đầu giêng. Äông TrÆ°á»ng SÆ¡n khi chúng tôi lên xe mùa đông chÆ°a qua. Chỉ vượt mấy cung Ä‘Æ°á»ng sang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, thá»i tiết trên đất bạn Lào đã phảng phất vào hạ, tuy mặt đấy còn ẩm Æ°á»›t.
Mùa khô đã qua hÆ¡n má»™t tháng. Thá»i gian và yêu cầu chi viện chiến trÆ°á»ng không chỠđợi. Sau má»™t buổi ổn định tạm nÆ¡i làm việc, nghỉ ngÆ¡i, anh em vào việc luôn. Tôi dành trá»n ngày đầu nghe các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh báo cáo tình hình tổ chức, hoạt Ä‘á»™ng của tuyến, tình hình đánh phá của địch; kế hoạch vận chuyển chi viện chiến trÆ°á»ng mùa khô 1966-1967. Äồng thá»i tôi cÅ©ng thông báo để các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh biết kết quả tạo chân hàng của tuyến Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng ở hai cá»­a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và Ä‘Æ°á»ng 20; nói kỹ việc tổ chức vận chuyển ban ngày trong Ä‘iá»u kiện thá»i tiết thuận lợi cho ta, bất lợi cho địch ở địa bàn Khu 4.
Tiếp đó, tôi tranh thủ làm việc vá»›i các cÆ¡ quan tham mÆ°u - vận chuyển, chính trị, công binh, thông tin…, nghe anh em cán bá»™ trình bày những thuận lợi, khó khăn của tuyến chi viện chiến lược thá»i gian qua.
TrÆ°á»›c đây, tôi cÅ©ng đã được biết sÆ¡ bá»™ vá» tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n - Äoàn 559; được dá»± há»™i nghị của Bá»™ tổ chức đánh giá hoạt Ä‘á»™ng của tuyến trong mùa khô 1965:1966. NhÆ°ng khi đó tôi chÆ°a là "ngÆ°á»i trong cuá»™c". Gá»™p những gì biết vá» Äoàn 559 trÆ°á»›c đây cùng vá»›i má»™t số thông tin có được sau vài ngày trên cÆ°Æ¡ng vị TÆ° lệnh bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n, tôi càng thấy sá»± vÄ© đại của tuyến chi viện chiến lược do Trung Æ°Æ¡ng Äảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi xÆ°á»›ng, tổ chức. Ngay tên gá»i ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh cÅ©ng đã nói lên tầm thế vÄ© đại của tuyến Ä‘Æ°á»ng này.
Vào cuối thập ká»· Năm mÆ°Æ¡i, khi cách mạng miá»n Nam Ä‘ang "trong cÆ¡n nguy biến", Trung Æ°Æ¡ng Äảng có Nghị quyết 15, chuyển hÆ°á»›ng chỉ đạo chiến lược cách mạng miá»n Nam, chủ trÆ°Æ¡ng đẩy mạnh sá»± chi viện của miá»n Bắc đối vá»›i miá»n Nam. Theo đó, Äoàn 559 tổ chức giao liên vận chuyển chi viện miá»n Nam được thành lập (khi má»›i thành lập, có tên là Äoàn công tác quân sá»± đặc biệt).
Vá» sau, thá»i gian quyết định thành lập (5-1959) được lấy làm phiên hiệu chính thức - Äoàn 559).
ÄÆ°á»ng mang tên Bác là biểu tượng cao đẹp cho ý chí, quyết tâm sắt đá giải phóng miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc của toàn Äảng, toàn dân, toàn quân ta; của tình Ä‘oàn kết chống ke thù chung của nhân dân ba nÆ°á»›c Äông DÆ°Æ¡ng…
Tám năm đã qua, kể từ khi anh Võ Bẩm - má»™t cán bá»™ kiên cÆ°á»ng được Äảng cá»­ làm Äoàn trưởng đầu tiên của Äoàn 559, thá»±c hiện chủ trÆ°Æ¡ng của Trung Æ°Æ¡ng Äảng và Bác Hồ, dẫn má»™t nhóm ngÆ°á»i lặng lẽ mò mẫm giữa đại ngàn TrÆ°á»ng SÆ¡n, tìm Ä‘Æ°á»ng vá» Nam. Tám năm, từ hÆ¡n bốn trăm ngÆ°á»i áo bà ba, đầu trần, chân đất "Äi không dấu, nấu không khói, nói không tiếng", gùi cõng từng khẩu súng, viên đạn vượt TrÆ°á»ng SÆ¡n, Äoàn 559 đã phát triển lên gần 30 nghìn ngÆ°á»i, gồm quân nhân, công nhân giao thông, thanh niên xung phong. Vá» tổ chức, vào cuối năm 1966, toàn tuyến có 7 binh trạm. Trá»±c thuá»™c binh trạm có tiểu Ä‘oàn công binh, tiểu Ä‘oàn vận tải ô tô, tiểu Ä‘oàn cao xạ… CÅ©ng tám năm đó, từ những lối mòn giao liên, Äoàn 559 đã tổ chức được tuyến giao liên từ đông TrÆ°á»ng SÆ¡n rồi chuyển sang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n; từ Ä‘Æ°á»ng mòn gùi cõng, tiến lên thồ và thí Ä‘iểm vận chuyển cÆ¡ giá»›i. Äặc biệt là tuyến tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, Äoàn đã làm được gần má»™t nghìn cây số Ä‘Æ°á»ng ô tô từ Mụ Giạ, Cổng Trá»i (Ä‘Æ°á»ng 12) vào Tà Xẻng (khu vá»±c ba biên giá»›i) vÆ°Æ¡n sang Tà Ngâu, Xiêm Pạng (đất bạn Campuchia). Ngoài trục dá»c, lúc này đã có Ä‘Æ°á»ng 20 "Quyết Thắng" nối đông và tây TrÆ°á»ng SÆ¡n; không còn Ä‘á»™c đạo vá» tuyến vượt khẩu. ÄÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n lúc này dẫu má»›i là Ä‘Æ°á»ng dã chiến, song vẫn đảm bảo cho xe vận tải Ä‘i được vào mùa khô.
Từ trục dá»c có má»™t số trục Ä‘Æ°á»ng ngang nối đông vá»›i tây TrÆ°á»ng SÆ¡n và toả ra các hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng. Cùng vá»›i Ä‘Æ°á»ng ô tô là hệ thống Ä‘Æ°á»ng giao liên, Ä‘Æ°á»ng dùng cho gùi thồ, Ä‘Æ°á»ng sông.
Cố gắng của má»i lá»±c lượng trên Tuyến 559 cÅ©ng nhÆ° sá»± chi viện của các cấp, các ngành trên hậu phÆ°Æ¡ng miá»n Bắc và của bạn Lào đối vá»›i bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n rất lá»›n. Tôi thầm cảm phục biết bao những con ngÆ°á»i đã đóng góp tâm lá»±c, sức lá»±c để tạo lập tuyến Ä‘Æ°á»ng này. Tuy vậy, việc tổ chức vận tải cÆ¡ giá»›i trong mùa khô 1965-1966 chÆ°a thành công là vấn Ä‘á» cần tập trung nghiên cứu tháo gỡ.
Sau ba ngày làm việc vá»›i cán bá»™ chủ trì cÆ¡ quan Bá»™ TÆ° lệnh và nghiên cứu sÆ¡ bá»™ tình hình, tôi thấy nổi lên mấy vấn Ä‘á»:
- Mùa khô trên TrÆ°á»ng SÆ¡n qua rất nhanh. Mà hiện tại, Ä‘Æ°á»ng chỉ Ä‘i được trong mùa khô.
- Äịch đánh phá ngăn chặn quyết liệt, liên tục nhÆ°ng ta nắm tình hình bằng Ä‘iện đài quá chậm.
Từng binh trạm chưa xây dựng được sức mạnh tổng hợp, chưa thực hiện được chỉ huy thống nhất. Toàn tuyến chưa đưa được chiến thuật quân sự vào vận tải trong chiến tranh.
- Äá»i sống của bá»™ Ä‘á»™i, thanh niên xung phong quá khó khăn.
- Các lá»±c lượng trên tuyến hoạt Ä‘á»™ng xa hậu phÆ°Æ¡ng, nên việc bảo đảm vật chất, khí tài, phÆ°Æ¡ng tiện xe - máy và khi bị thiệt hại thÆ°á»ng tổ chức khắc phục quá xa.
- Tư tưởng tiến công là chủ đạo trong chỉ huy, chỉ đạo chưa thật rõ.
Vá»›i thá»±c trạng trên, tôi e rằng Tuyến 559 khó có thể hoàn thành kế hoạch vận chuyển giao hàng, giao quân cho các chiến trÆ°á»ng trong mùa khô 1966-1967. CÅ©ng xuất phát từ lo lắng đó, tôi cố nghiên cứu để tìm ra mấu chốt của vấn Ä‘á».
Trong quá trình nghiên cứu má»™t số văn bản của Bá»™ TÆ° lệnh 559 trÆ°á»›c đó, tôi bắt gặp chá»— này, chá»— kia có nói tá»›i tÆ° tÆ°á»ng chỉ đạo "lấy phòng tránh là chính". Tuy không phải là chủ trÆ°Æ¡ng, tÆ° tưởng chỉ đạo chính thống - nhÆ°ng cÅ©ng không khẳng định tÆ° tưởng đó là sai. Mấu chốt vấn Ä‘á» là đây chăng? Trong thâm tâm, tôi thấy có má»™t Ä‘iá»u gì đó bất ổn. Má»™t chủ trÆ°Æ¡ng Ä‘á» ra trong má»™t thá»i Ä‘oạn này là phù hợp, là đúng, nhÆ°ng nếu duy trì kéo dài khi tình hình đã chuyển biến sẽ tạo nên sá»± trì trệ khôn lÆ°á»ng.
Trong giai Ä‘oạn bí mật tìm Ä‘Æ°á»ng, mở tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n, ta chủ trÆ°Æ¡ng "Äi không dấu, nấu không khói, nói không tiếng"; tiếp đó, vào giai Ä‘oạn 1961-1965, tÆ° tưởng chỉ đạo "phòng tránh tích cá»±c" là những chủ trÆ°Æ¡ng hoàn toàn có cÆ¡ sở khoa há»c, thá»±c tiá»…n. Nay tình hình đã khác trÆ°á»›c. Kẻ địch đã mở rá»™ng chiến tranh ra cả nÆ°á»›c. Giá»›i tuyến quân sá»± tạm thá»i không còn tính pháp lý. Äặc biệt, trên tuyến chi viện chiến lược, ta đã tổ chức vận tải cÆ¡ giá»›i, tôi e chủ trÆ°Æ¡ng "phòng tránh tích cá»±c" không còn phù hợp. Từ những cảm nhận thá»±c tế và suy nghÄ© bÆ°á»›c đầu, tôi quyết định há»p Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh. Ở cuá»™c há»p này, chúng tôi thống nhất được vấn Ä‘á» cÆ¡ bản là: Tất cả lá»±c lượng phải bảm Ä‘Æ°á»ng, bám trá»ng Ä‘iểm. Vá»›i tinh thần đó, tôi Ä‘á» nghị việc đầu tiên là dá»i sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh ra gần Ä‘Æ°á»ng chính; lấy Bá»™ TÆ° lệnh "làm gÆ°Æ¡ng" cho các binh trạm.
Sau ba ngày khẩn trÆ°Æ¡ng xây dá»±ng sở chỉ huy má»›i, chủ yếu là đào đắp công sá»±, Bá»™ TÆ° lệnh chuyển đến vị trí má»›i tại má»™t cánh rừng già khá bằng phẳng, bên cạnh có dòng suối nhá». Äiá»u quan trá»ng là sở chỉ huy má»›i gần Ä‘Æ°á»ng chính, từ chá»— làm việc ra Ä‘Æ°á»ng nếu Ä‘i bá»™ không đầy 30 phút. Sau đó, chúng tôi cho cải tạo thành Ä‘Æ°á»ng cho xe con chạy, việc Ä‘i lại dá»… dàng hÆ¡n. Äây là má»™t vị trí khá thuận lợi cho công tác chỉ huy, và cảnh tình cÅ©ng không kém phần hấp dẫn, nếu không nói là thÆ¡ má»™ng.
Äến vị trí má»›i được mấy ngày, bá»—ng má»™t buổi sáng, sau khi máy bay địch quần lượn nhÆ° thÆ°á»ng lệ, chúng tôi thấy ngang trá»i bay lÆ¡ lá»­ng những quầng mÆ°a bụi. Những làn mây mÆ°a màu trắng đục sà xuống, trùm lên tán cây rừng, rải dày trên mặt đất, tan hoà vào nÆ°á»›c suối… Äịch rải chất Ä‘á»™c hoá há»c. CÅ©ng từ đó cả má»™t vùng rừng từ Xiêng Phan vào đến Ä‘Æ°á»ng 9 dài 150 cây số, rá»™ng hàng chục cây số bị nhiá»…m chất Ä‘á»™c hoá há»c. Ngoại trừ cây le và cây há» củ là dong riá»ng, còn hết thảy cây rừng khô úa, chết dần chết mòn, trÆ¡ thân khô giữa trá»i xanh bất tận…
Khu vá»±c sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n cÅ©ng ngập ngụa trong mÆ°a bụi chất Ä‘á»™c hoá há»c. Do chÆ°a hiểu hết tác hại của thứ hoá chất này, vả lại do Ä‘iá»u kiện sinh hoạt giữa rừng TrÆ°á»ng SÆ¡n, không thể nào khác được, hầu hết cán bá»™, chiến sÄ© chúng tôi ở đây Ä‘á»u dùng nÆ°á»›c suối có nhiá»…m thứ chất Ä‘á»™c quái ác này.
Sau này, ngÆ°á»i ta nói nhiá»u vá» chất Ä‘i-ô-xin, chất Ä‘á»™c màu da cam, chất Ä‘á»™c "khai quang" mà Mỹ sá»­ dụng ở TrÆ°á»ng SÆ¡n, ở miá»n Nam Việt Nam vào thá»i kỳ tiến hành chiến tranh xâm lược Việt nam. Trong khi chá» các nhà khoa há»c xác minh sá»± liên quan giữa chất Ä‘á»™c khai quang, diệt cá» cây… vá»›i bệnh ung thÆ°, thì biết bao cán bá»™, chiến sÄ© ta từng chiến đấu, công tác ở chiến trÆ°á»ng đã lần lượt "ra Ä‘i" bởi những căn bệnh quái ác giống nhau. Trong số đó có hàng nghìn cán bá»™, chiến sÄ© TrÆ°á»ng SÆ¡n. Nhiá»u ngÆ°á»i bị nhiá»…m thứ chất Ä‘á»™c đó mà sinh con dị dạng, tật nguyá»n… Hậu hoạ của má»™t chính sách cá»±c kỳ dã man, tàn bạo do phía Mỹ gây ra không biết còn bám Ä‘uổi dai dẳng các thế hệ ngÆ°á»i Việt Nam đến khi nào?
Tạm ổn định bÆ°á»›c đầu Ä‘iá»u kiện làm việc sinh hoạt tại sở chỉ huy má»›i, tôi chủ định dành thá»i gian, cùng má»™t số cán bá»™ cÆ¡ quan Ä‘i thị sát thá»±c địa, nghiên cứu tình hình trá»ng Ä‘iểm, tìm hiểu tình hình đánh phá của địch, nắm diá»…n biến tÆ° tÆ°á»ng, Ä‘á»i sống của cán bá»™, chiến sÄ© trên tuyến, tìm hiểu công tác tổ chức chỉ huy, vị trí đặt sở chỉ huy binh trạm…
Äoàn chuẩn bị lên Ä‘Æ°á»ng, tôi nhận được á»›iện của Bá»™ và Ä‘iện của anh Äinh Äức Thiện thông báo anh Hoàng Văn Thái - nguyên TÆ° lệnh, anh Hồng Kỳ - Chủ nhiệm chính trị và anh Nguyá»…n Äôn - Tham mÆ°u trưởng vận chuyển Bá»™ TÆ° lệnh 559 vào phụ trách tuyến vận tải C4 (Xê tÆ°) - khu vá»±c ba biên giá»›i, cùng vá»›i anh Äức PhÆ°Æ¡ng tổ chức khai thác vận chuyển bảo đảm cho chiến trÆ°á»ng nam Tây Nguyên và Nam Bá»™. Anh Äinh Äức Thiện còn chỉ thị cho chúng tôi tiếp nhận và chuyển gấp má»™t số ngoại tệ của Trung Æ°Æ¡ng chi viện vào giao cho Bá»™ TÆ° lệnh Miá»n.
Bá»™ TÆ° lệnh há»p bất thÆ°á»ng, giải quyết má»™t số công việc để anh Thái anh Hồng Kỳ và anh Äôn tranh thủ Ä‘i sá»›m. Äoàn Ä‘i vào còn có 18 xe Gát 69 chở tiá»n và má»™t số hàng đặc biệt để giao cho B2.
Lúc này, địch Ä‘ang tập trung đánh hòng bịt các cá»­a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12, Ä‘Æ°á»ng 20 và má»™t số trá»ng Ä‘iểm kế cận.
Tôi cho rằng đây là thá»i Ä‘iểm nắm tình hình trá»ng Ä‘iểm đích thá»±c hÆ¡n, và cho má»i Chủ nhiệm thông tin Nguyá»…n Tụng cùng má»™t số cán bá»™ cÆ¡ quan ra trá»ng Ä‘iểm.
Vá» bảo đảm thông tin toàn tuyến, đồng chí Nguyá»…n Tụng báo cáo sÆ¡ bá»™: Äến nay phÆ°Æ¡ng tiện thông tin chủ yếu của Bá»™ TÆ° lệnh 559 là vô tuyến Ä‘iện. Äiện thoại hữu tuyến má»›i có má»™t số máy lẻ và dây bá»c trong khu vá»±c cÆ¡ quan Bá»™ TÆ° lệnh. CÆ¡ quan thông tin 559 Ä‘ang lập kế hoạch xây dá»±ng Ä‘Æ°á»ng dây tải ba nối từ trạm A72 của Bá»™ ở Lệ Thuá»·, Quảng Bình, qua Binh trạm 1 vào tuyến.
Tôi khẳng định chủ trÆ°Æ¡ng của Bá»™ TÆ° lệnh 559, mà trá»±c tiếp là Phòng Thông tin vá» việc tổ chức Ä‘Æ°á»ng dây thông tin tải ba là hoàn toàn chính xác. Muốn làm tròn chức năng cÆ¡ quan chỉ huy, ngÆ°á»i chỉ huy trong chiến tranh - thá»i kỳ nào cÅ©ng vậy, trÆ°á»›c hết phải biết tổ chức nắm được thông tin tốt nhất, nhanh nhất. Chiến tranh hiện đại, thông tin càng tối quan trá»ng: Äặc biệt, Tuyến 559 phải hoạt Ä‘á»™ng, chiến đấu liên tục 24/24 giá» má»—i ngày đêm. TrÆ°á»›c khi vào TrÆ°á»ng SÆ¡n, anh Äinh Äức Thiện đã nhiá»u lần nói vá»›i tôi rằng: Làm nghá» vận tải trong chiến tranh, phải có thông tin tốt. Tổng cục Hậu cần và Bá»™ Tổng tham mÆ°u sẽ tạo Ä‘iá»u kiện giúp Bá»™ TÆ° lệnh 559.
Kế hoạch xây dá»±ng Ä‘Æ°á»ng dây thông tin tải ba, tôi dành sau khi Ä‘i thá»±c địa vá» sẽ bàn cụ thể. TrÆ°á»›c mắt, cÆ¡ quan thông tin cho xe Ä‘iện đài Ä‘i cùng Ä‘oàn.
Anh Tụng trả lá»i rằng dÆ°á»›i binh trạm có Ä‘iện đài rồi.
- Thế khi trên Ä‘Æ°á»ng và tá»›i những nÆ¡i ngoài dá»± kiến, nếu cần liên lạc, sẽ xá»­ lý nhÆ° thế nào? - Tôi há»i.
Hiểu ý tôi, anh Tụng khẩn trÆ°Æ¡ng, vui vẻ bố trí ngay má»™t tổ Ä‘iện đài Ä‘i cùng Ä‘oàn. Vậy là ngay buổi đầu vào tuyến, tôi đã có ít nhiá»u cảm tình vá»›i vị Chủ nhiệm thông tin này - má»™t con ngÆ°á»i có chính kiến, nhạy cảm, có trình Ä‘á»™ chuyên môn… Tôi vẫn từng nghÄ©: Chiến tranh là biến Ä‘á»™ng, đầy biến Ä‘á»™ng. Thích nghi là thÆ°á»›c Ä‘o kiến thức tổng hợp và Ä‘á»™ nhạy cảm của má»™t ngÆ°á»i lính.
Ngày 20 tháng 1 năm 1967, Ä‘oàn chúng tôi gồm ba xe - có má»™t xe Ä‘iện đài, Ä‘i thẳng xuống Binh trạm 1, cách sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh khoảng 40 cây số. Binh trạm phó Hoàng Anh VÅ© và Phó chính uá»· binh trạm Phan Hữu Äại đón chúng tôi ngay bãi tập kết xe.
Äược biết từ đó Ä‘i bá»™ vào sở chỉ huy binh trạm mất hÆ¡n hai giá» nữa, tôi Ä‘á» nghị làm việc tại khu vá»±c tập kết xe; tiết kiệm thá»i gian.
Chúng tôi lần lượt kiểm tra nÆ¡i tập kết xe, kho vÅ© khí, kho quân nhu, kho và trạm quân y, trạm bảo dưỡng kỹ thuật xe - máy, hệ thống Ä‘Æ°á»ng cho xe vào ra kho hàng, Ä‘Æ°á»ng tập kết, tiếp cận, xuất phát; lán ở, công sá»± cho bá»™ Ä‘á»™i lái xe, bá»™ Ä‘á»™i kho, thợ kỹ thuật… Má»™t cánh rừng già rá»™ng chừng hai cây số vuông chÆ°a bị đánh bom, chÆ°a bị chất Ä‘á»™c khai quang huá»· diệt, địa thế bằng phẳng. Thiên nhiên đã cấu trúc sẵn ở nÆ¡i đây má»™t lÆ°á»›i nguỵ trang hết sức lý tưởng; rừng già khép tán nhiá»u tầng, nhiá»u lá»›p, tuyệt vá»i hÆ¡n hẳn nhiá»u cánh rừng đông TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Sau khi kiểm tra khắp lượt, tôi nói với các đồng chí chỉ huy binh trạm:
- Ở đây phải tổ chức nghi binh thật tốt để giữ cho khu rừng này thành má»™t căn cứ lá»›n, tập kết được Ä‘á»™i hình sÆ° Ä‘oàn ô tô vận tải và má»™t lá»±c lượng lá»›n pháo, xe tăng, hệ thống kho tàng có sức chứa hàng chục vạn tấn. Diện tích cấu trúc sá»­ dụng nhÆ° hiện nay eÆ¡ bản là được nhÆ°ng phải củng cố thật an toàn; Ä‘iá»u chỉnh hợp lý hÆ¡n, bảo đảm vận trù tốt, tiết kiệm thá»i gian tối Ä‘a, không có Ä‘á»™ng tác thừa. ÄÆ°á»ng cho xe bảo đảm chạy thẳng tá»›i nÆ¡i lấy hàng, Ä‘Æ°á»ng xe vào nhận hàng và Ä‘Æ°á»ng ra khác nhau. Vá» kho, cấu trúc bảo đảm mặt sàn kho và sàn xe ngang nhau; hạn chế ngÆ°á»i bốc hàng ở dÆ°á»›i thấp bắc ván leo chuyển hàng lên sàn xe vừa mất thá»i gian, vừa hao tổn sức lá»±c. Hiện nay các đồng chí bốc hàng lên xe mất tá»­ 35 đến 40 phút, bốc xuống mất từ 25 đến 30 phút đối vá»›i xe có tải trá»ng 5 tấn. Nếu cấu trúc lại kho, sẽ rút ngắn được thá»i gian bốc hàng từ 10 đến 20 phút má»™t xe. Giữa các kho, chá»— tập kết xe, nÆ¡i ở của bá»™ Ä‘á»™i phải tính toán hợp lý, không quá xa gây trở ngại, nhÆ°ng cÅ©ng không co cụm, đặc biệt là không bố trí Ä‘á»™i hình theo hình tròn, hình vuông mà tốt nhất là bố trí theo Ä‘Æ°á»ng thẳng, phòng khi bị địch đánh trúng Ä‘á»™i hình, sẽ hạn chế tổn thất. Không được mở rá»™ng Ä‘Æ°á»ng ô tô trong địa bàn, giữ tốt tán cây rừng. Do vậy muốn hoạt Ä‘á»™ng có hiệu quả cần có nhiá»u Ä‘Æ°á»ng và mặt Ä‘Æ°á»ng phải phẳng…
Quá trÆ°a ngày 20 tháng 1, chúng tôi ăn cÆ¡m cùng lái xe tiểu Ä‘oàn 52 vận tải ô tô. Bữa ăn chỉ có cÆ¡m và chút ít mắm ruốc, rau rừng, nhÆ°ng đậm đà tình cảm cán binh, thật xúc Ä‘á»™ng, ấm áp tình đồng chí, đồng Ä‘á»™i. Tôi Ä‘á»c được sá»± vui vẻ, hồ hởi trong từng ánh mắt, câu chuyện của những chiến sÄ© lái xe TrÆ°á»ng SÆ¡n, vui lây niá»m vui của há», và nhÆ° thấy mình trẻ lại, trở vá» "Ä‘iểm xuất phát" xÆ°a.
CÆ¡m nÆ°á»›c xong, tôi nhá» Phó chính uá»· binh trạm phân phát cho các Ä‘Æ¡n vị má»™t ít thuốc lào - món quà "thức đêm" của lính TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Buổi chiá»u, Binh trạm phó và Phó chính uá»· binh trạm Ä‘Æ°a Ä‘oàn chúng tôi vào khu vá»±c sở chỉ huy binh trạm. Äi mất hai giá» má»›i tá»›i nÆ¡i. Trá»±c chỉ huy là Binh trạm trưởng Nguyá»…n Chúc. Sau khi thăm qua má»™t lượt toàn bá»™ "cÆ¡ ngÆ¡i" sở chỉ huy binh trạm, chúng tôi tiếp tục làm việc vá»›i Ban chỉ huy binh trạm, yêu cầu chỉ cung cấp những gì Ä‘oàn cần biết.
Tôi há»i:
- Trục Ä‘Æ°á»ng Binh trạm 1 phụ trách có vấn Ä‘á» gì đáng chú ý nhất?
Binh trạm trưởng báo cáo:
- Binh trạm có trục dá»c (Ä‘Æ°á»ng 128) dài trên 200 cây số và Ä‘Æ°á»ng ngang (Ä‘Æ°á»ng 20) từ Quảng Bình đông TrÆ°á»ng SÆ¡n sang dài 70 cây số, tiếp giáp vá»›i Binh trạm 14 ở Ta Lê, phía ngoài nối vá»›i Binh trạm 12 tại Na Tông trên Ä‘Æ°á»ng 12 từ Tân Ấp (HÆ°Æ¡ng Khê - Hà TÄ©nh) sang. Äiá»u dáng lÆ°u tâm nhất là tất cả những con Ä‘Æ°á»ng này còn Ä‘á»™c tuyến.
Tôi há»i tiếp:
- Công binh làm Ä‘Æ°á»ng và sá»­a Ä‘Æ°á»ng vào ban ngày hay ban đêm?
- Báo cáo, hai tiểu Ä‘oàn công binh 25 và 35 làm ban đêm là chủ yếu. Ná»­a tháng qua, chỉ có hai đêm Ä‘Æ°á»ng bị tắc; tuy vậy má»—i đêm cÅ©ng thông xe được bốn giá».
- Lá»±c lượng làm Ä‘Æ°á»ng có được trang bị máy húc không?
- Báo cáo, chỉ có hai chiếc C100 và bốn xe ben.
VỠhoạt động của địch trên địa bàn, chỉ huy binh trạm báo cáo:
- Máy bay trinh sát của chúng thÆ°á»ng hoạt Ä‘á»™ng từ hai đến bốn lần trong ngày; sáng từ khoảng 8 - 10 giá», chiá»u từ 14 - 16 giá». Má»—i ngày đêm, máy bay ném bom từ 5 - 7 đợt, chủ yếu từ hai giá» rưỡi chiá»u hôm trÆ°á»›c đến ba giá» sáng hôm sau. Trá»ng Ä‘iểm đánh phá của địch là Pác Pha Năng, Văng Mu, Cốc Mạc… Ban đêm trÆ°á»›c khi ném bom, địch cho máy bay thả pháo sáng từ 30 đến 40 phút.
Riêng biệt kích, thám báo thỉnh thoảng mới thấy hoạt động, quy mô chỉ từ tiểu đội tới trung đội.
Tôi há»i tiếp:
- Các tiểu Ä‘oàn xe vận tải trên các cung Ä‘Æ°á»ng do binh trạm phụ trách đạt bao nhiêu phần trăm quy định vá» số chuyến má»—i đêm? Xe thÆ°á»ng xuất phát vào giá» nào?
Binh trạm phó trả lá»i:
- Xe chạy đạt trên 70 phần trăm số chuyến, thÆ°á»ng xuất phát từ 18 giá» trở Ä‘i và tập kết từ 4 - 5 giá» sáng hôm sau.
- Vậy những ngày có sương mù, trần mây thấp cũng đi vỠvào giỠấy sao?
- Báo cáo: đúng vậy!
Theo những câu há»i của tôi, Binh trạm trưởng báo cáo tiếp:
- Trung bình má»—i ngày đêm, lái xe ngủ được từ 4 - 5 giá». Xe thÆ°á»ng chạy vá»›i Ä‘á»™i hình tổ hoặc tiểu Ä‘á»™i phân tán. Từ đầu tháng tá»›i hôm Ä‘oàn chúng tôi xuống, tổn thất của binh trạm do địch đánh là tám lái xe và tám chiến sÄ© công binh bị hy sinh, năm xe bị cháy. Hoạt Ä‘á»™ng trong thế gần nhÆ° hoàn toàn bị Ä‘á»™ng, tổn thất không nhá», nên cÅ©ng có má»™t số lái xe có biểu hiện dao Ä‘á»™ng, nếu không nói là sợ.
Tôi há»i:
- Tại các trá»ng Ä‘iểm, binh trạm có tổ chức chỉ huy thống nhất không?
Phó chính uá»· binh trạm trả lá»i:
- Chúng tôi chÆ°a triển khai kịp. Tại má»—i trá»ng Ä‘iểm má»›i có công binh hÆ°á»›ng dẫn.
- Lực lượng pháo phòng không có hiệp đồng tốt với binh trạm không?
- Báo cáo, tiểu Ä‘oàn 10 và tiểu Ä‘oàn 20 cao xạ có quan hệ tốt vá»›i binh trạm, nhÆ°ng làm nhiệm vụ bảo đảm giao thông không theo yêu cầu của binh trạm. Mấy ngày gần đây, hai tiểu Ä‘oàn có bắn rÆ¡i hai máy bay, nhÆ°ng không phải ở khu vá»±c trá»ng Ä‘iểm và xa cả trục vận chuyển.
Tôi há»i luôn:
- Sao các đồng chí không xây dá»±ng hệ thống công sá»± của sở chỉ huy thật kiên cố, khả năng đảm bảo an toàn cao, từ dó bố trí sở chỉ huy ở ká» cận trá»ng Ä‘iểm; bãi tập kết xe, kho tàng… để tăng hiệu quả chỉ huy.
NhÆ° Ä‘á»™ng tá»›i má»™t vấn Ä‘á» hệ trá»ng, anh Nguyá»…n Chúc nhìn khắp má»™t lượt các đồng chí trong Ban chỉ huy binh trạm, rồi trả lá»i:
- Chúng tôi cÅ©ng Ä‘ang chuẩn bị, ít hôm nữa sẽ chuyển sở chỉ huy ra gần trá»ng Ä‘iểm, giống nhÆ° trên Bá»™ TÆ° lệnh.
***
Kết thúc buổi làm việc với Binh trạm 1, tôi thay mặt đoàn cảm ơn Ban chỉ huy binh trạm đã báo cáo tình hình khá đầy đủ, thẳng thắn; sau đó tôi nhấn mạnh:
- Thá»i gian mùa khô ta Ä‘ang tính từng giá». Nhiệm vụ chỉ tiêu chi viện mùa khô này rất nặng. Äịch Ä‘ang tập trung đánh phá ngăn chặn. Những Ä‘iá»u cần bổ sung, trong quá trình kiểm tra và làm việc tại thá»±c địa, tôi đã nói. Ở đây chỉ lÆ°u ý thêm, trong cuá»™c chiến đấu để giành thắng lợi phục vụ chiến trÆ°á»ng, tuyến chí viện chiến lược của chúng ta cÅ©ng là má»™t chiến trÆ°á»ng, má»™t mặt trận có hai đối thủ phải vượt qua. Má»™t là chiến đấu vá»›i bá»™ binh và không quân địch để giữ vững và phát triển tuyến chi viện. Hai là cuá»™c "chiến đấu" vá»›i thá»i tiết nghiệt ngã ở địa bàn đông và tây TrÆ°á»ng SÆ¡n để giành giật thá»i gian, thá»±c hành vận chuyển thắng lợi.
Cuá»™c chiến này khó khăn không kém gì đối đầu vá»›i bá»™ binh và không quân địch. Vá»›i những kinh nghiệm đúc kết từ những mùa vận chuyển trÆ°á»›c, năm nay các đồng chí phải thật chủ Ä‘á»™ng, sáng tạo để hoàn thành nhiệm vụ. Vá» Bá»™ TÆ° lệnh, chúng tôi sẽ bàn và có những chỉ thị bổ sung cần thiết, vì Ä‘oàn còn thị sát thá»±c tế tại trá»ng Ä‘iểm Văng Mu.
TrÆ°á»›c lúc chia tay, tôi không quên nhắc các anh trong Ban chỉ huy binh trạm khẩn trÆ°Æ¡ng chuyển sở chỉ huy ra gần trục Ä‘Æ°á»ng chính.
Lần đầu tiên làm việc trá»±c tiếp vá»›i Ban chỉ huy Binh trạm 1, mặc dầu những vần Ä‘á» tôi nêu ra đối vá»›i binh trạm chỉ có tính gợi mở, nhÆ°ng tôi thấy đây là má»™t tập thể cán bá»™ chủ trì có trình Ä‘á»™, kinh nghiệm, có chính kiến, nhanh nhạy trong tiếp thu cái má»›i. Äây là má»™t trong những tiêu chí cần thiết để sau đó chúng tôi chá»n binh trạm này xây dá»±ng thành mô hình "Binh trạm vạn tấn trong má»™t tháng".
Tiếp tục chÆ°Æ¡ng trình, Ä‘oàn chúng tôi ra trá»ng Ä‘iểm Văng Mu.
DÆ°á»ng nhÆ° có má»™t cái gì đó rất Ä‘á»—i hệ trá»ng níu bám lấy suy nghÄ© của tôi, nói thẳng ra là sợ anh em binh trạm tiếc công xây cất sở chỉ huy, chần chừ chÆ°a ra bám mặt Ä‘Æ°á»ng, nên Ä‘i được hÆ¡n cây số, tá»›i trạm gác, tôi gá»i Ä‘iện ngay cho Binh trạm trưởng Nguyá»…n Chúc:
- Äá» nghị bắt đầu từ ngày mai các anh cho chuyển sở chỉ huy binh trạm ra gần trục Ä‘Æ°á»ng chính. Có thể là má»™t vài anh trong ban chỉ huy ra trÆ°á»›c, sau vài ngày chuyển tất cả. - Tôi nói vá»›i giá»ng tuy không gay gắt, nhÆ°ng rất dứt khoát - Tôi thiết tha Ä‘á» nghị các anh chấp hành nghiêm chỉnh; nếu sở chỉ huy cứ bí mật ẩn nấp trong rừng sâu làm sao bắt kịp được tình hình, và tất yếu sẽ trì trệ trong tổ chức chỉ huy.
Từ sở chỉ huy Binh trạm 1 tá»›i Văng Mu, Ä‘i ô tô cÅ©ng mất hai giá». Chủ định tìm hiểu tình hình qua anh em lái xe, chúng tôi chia nhau má»—i ngÆ°á»i ngồi má»—i xe. Tôi chá»n xe Ä‘i đầu, có đồng chí đại Ä‘á»™i trÆ°á»ng.
Xe lăn bánh được má»™t giá». ÄÆ°á»ng rừng chìm trong đêm. Bá»—ng chốc, tôi nghe tiếng máy bay rít qua trên đầu, và trong chá»›p mắt pháo sáng đã treo lÆ¡ lá»­ng từng chùm trÆ°á»›c mặt. Lập tức, đồng chí đại dá»™i trưởng nói:
- Báo cáo thủ trưởng, khoảng 20 phút nữa, tốp máy bay khác sẽ oanh tạc trá»ng Ä‘iểm. Từ đây tá»›i đó Æ°á»›c chừng 20 cây số nữa, cho phép chúng tôi giấu xe ở đây để bảo đảm an toàn cho Ä‘oàn.
Tôi há»i lại:
- Tại sao đồng chí không tranh thủ có pháo sáng, cho xe chạy tiếp mÆ°Æ¡i - mÆ°á»i lăm cây số nữa?
- Báo cáo, sáng quá, sợ máy bay địch phát hiện được - đại Ä‘á»™i trưởng trả lá»i.
Tôi nói rõ để chiến sĩ lái xe và đại đội trưởng của anh biết:
- Mục tiêu đánh phá của chúng đã định sẵn rồi, không đáng sợ đâu! -
Ngừng má»™t lát, tôi há»i tiếp:
- Äêm nào cÅ©ng vượt trá»ng Ä‘iểm, cÅ©ng căng thẳng nhÆ° thế này, các đồng chí có sợ không?
Chiến sÄ© lái xe trả lá»i:
- ThÆ°a Thủ trưởng, chúng em chỉ biết sống chết từng giá»!
Nghe chiến sÄ© của mình nói vậy, trong tôi trào dâng má»™t cảm xúc khó tả. Giấu ẩn sau vẻ bình thản đến mức dá»­ng dÆ°ng, lạnh lùng trong câu nói của ngÆ°á»i chiến sÄ© có má»™t Ä‘iá»u gì đó gần vá»›i sá»± bất ổn trong tÆ° tưởng, tinh thần của binh sÄ©: TÆ° tưởng đắm chìm trong Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c. Äã vậy khó lòng làm chủ được tay lái. Làm sao có thể năng Ä‘á»™ng, sáng tạo phát huy hết lợi thế của ta, khai thác tối Ä‘a hạn chế của đối phÆ°Æ¡ng, để giành chiến thắng?
Äúng nhÆ° đồng chí đại Ä‘á»™i trưởng nói; xe chúng tôi lăn bánh được chừng mÆ°á»i cây số nữa thì máy bay ném bom của địch ập tá»›i.
Xe dừng lại. Tôi ra đứng ở bậc lên xuống buồng lái để quan sát.
Nghe tiếng Ä‘á»™ng cÆ¡ máy bay, tôi biết má»™t tốp gồm ba chiếc lượn má»™t vòng phía trÆ°á»›c Ä‘oàn xe. Sau vòng lượn, hai trong số ba chiếc bổ nhào ba đợt, cắt bom xuống trá»ng Ä‘iểm. Những quầng lá»­a bùng lên. Tôi nhÆ° thấy những con Ä‘Æ°á»ng nhá» nhoi vặn mình Ä‘au Ä‘á»›n.
Máy bay địch ném bom, hoả lá»±c phòng không của ta đánh trả. Äạn pháo 37 ly vạch trá»i đêm, trông nhÆ° pháo hoa. NhÆ°ng hình nhÆ° pháo không bắn đón khi máy bay bổ nhào, mà chỉ bám bắn theo vòng lượn. Nhìn Ä‘Æ°á»ng đạn, tôi biết chắc trận địa pháo 37 bố trí quá xa trá»ng Ä‘iểm. Súng máy 14,5 ly bố trí ngay trá»ng Ä‘iểm, đón địch bổ nhào, nhÆ°ng tầm bắn không vá»›i tởi. Cứ đà này, theo tôi, ta bắn có thể trúng mục tiêu, nhÆ°ng chắc chắn là phi công địch không sợ, chúng "đàng hoàng" oanh kích mục tiêu.
Sau khi làm xong "bổn phận" trút bom vào mục tiêu định sẵn, cả tốp máy bay cút thẳng. Còn lại là những dãy pháo sáng với vệt khói dài, giống như được dòng dây từ tầng không trên cao xuống.
Khoảng chừng 15 - 20 phút sau khi máy bay địch bay xa, tôi bảo đại Ä‘á»™i trưởng cho xe tiếp cận trá»ng Ä‘iểm.
Tá»›i gần trá»ng Ä‘iểm, thấy phía trÆ°á»›c thẳng hÆ°á»›ng xe Ä‘i có má»™t phát đạn lá»­a súng AK vút lên. Äại Ä‘á»™i trưởng đại Ä‘á»™i xe vừa cÆ°á»i hể hả vừa nói:
- Thông Ä‘Æ°á»ng rồi. Hôm nay bom đạn Mỹ cÅ©ng sợ Thủ trưởng.
Có thể do Ban chỉ huy binh trạm Ä‘iện báo trÆ°á»›c, nên khi chúng tôi tá»›i trạm công binh phụ trách trá»ng Ä‘iểm, tiểu Ä‘oàn trưởng tiểu Ä‘oàn công binh Nguyá»…n Ngá»c Nha và chính trị viên tiểu Ä‘oàn Hoàng Hữu Nghi đã chá» sẵn, tá»± giá»›i thiệu và báo cáo tình hình.
Các anh cho biết khoảng thá»i gian giữa hai đợt đánh phá của máy bay địch thÆ°á»ng trên dÆ°á»›i má»™t giá». Các anh Ä‘á» nghị chúng tôi vá» ngay hầm chỉ huy của tiểu Ä‘oàn gần đó, phòng khi chúng phá lệ, quay lại đánh sá»›m hÆ¡n.
Tôi nán lại má»™t lúc quan sát toàn cảnh trá»ng Ä‘iểm Văng Mu - đúng là đỉnh Ä‘iểm của chìến tranh huá»· diệt. Má»™t cảnh tượng bi hùng hiện lên trong ánh lá»­a những đám cháy. Những triá»n đồi, mái núi bị bom đạn làm biến dạng. Cùng vá»›i bạt ngàn cây cối bị quật đổ ngổn ngang, những thân cây tÆ¡ tÆ°á»›p, nứt toác vì bom và những thân cây cháy Ä‘en, cụt ngá»n, thẳng vút nhÆ° những ngá»n chông khổng lồ chá»c thẳng vào trá»i đêm… Cây cá», núi rừng TrÆ°á»ng SÆ¡n cÅ©ng sôi trào uất hận! Äiá»u đáng quan tâm hÆ¡n của tôi lúc đó là hiện trạng Ä‘Æ°á»ng sá, cách bố trí công sá»± phòng tránh của công binh… Äợt vừa rồi, địch đánh không trúng Ä‘Æ°á»ng, nhÆ°ng ngay mép Ä‘Æ°á»ng phía ta luy âm vÆ°á»›ng mấy hố bom lá»›n, mùi thuốc bom còn khét lẹt. Hai chiến sÄ© của tiểu Ä‘oàn công binh vừa hy sinh gần đó.
Thêm má»™t ngày ở trá»ng Ä‘iểm này và bao trá»ng Ä‘iểm nữa, trên tuyến Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n huyá»n thoại, những ngÆ°á»i lính, những nam nữ thanh niên xung phong lại đánh đổi mạng sống của mình vì sá»± sống của những con Ä‘Æ°á»ng, vì nhiệm vụ chi viện chiến trÆ°á»ng.
Äoàn chúng tôi dừng lại, vô cùng xúc Ä‘á»™ng mặc niệm vÄ©nh biệt những ngÆ°á»i đồng chí thân thÆ°Æ¡ng của mình và chia buồn cùng Ä‘Æ¡n vị.
Tiếp đó, phải hơn 30 phút "tụt dốc" nữa, chúng tôi mới tới được hầm chỉ huy của tiểu đoàn công binh. Bước chân vào hầm, tôi nói với anh em cùng đi:
- Äêm nay chúng ta ở lại đây chứ không phải ngủ tại đây.
Nghe tôi nói vậy, cán bá»™ tiểu Ä‘oàn hiểu được những phần việc cần phải làm trong đêm. Chiến sÄ© công vụ Ä‘Æ°a tôi má»™t cốc nÆ°á»›c Ä‘Æ°á»ng nóng. Tôi buá»™t miệng há»i:
- Má»—i tháng đồng chí được bao nhiêu Ä‘Æ°á»ng?
- Báo cáo thủ trưởng, chia Ä‘á»u má»—i ngÆ°á»i được 200 gam - chiến sÄ© công vụ trả lá»i.
Hai tiếng chia Ä‘á»u, anh nói không má»™t chút đắn Ä‘o, đủ cho tôi nghÄ© tá»›i cảnh "TÆ°á»›ng sÄ© má»™t lòng phụ tá»­, hoà nÆ°á»›c sông chén rượu ngá»t ngào của cha ông xÆ°a đã tái hiện ở chính cuá»™c sống của ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n trong những tháng ngày lá»­a đạn, thiếu thốn, gian khổ nhÆ°ng thấm đậm tình ngÆ°á»i.
Tranh thủ khoảng thá»i gian giữa hai đợt đánh phá của địch, tôi làm việc vá»›i chỉ huy tiểu Ä‘oàn, nắm tình hình chung. Trá»ng Ä‘iểm Văng Mu dài 10 cây số, đèo cao trên 600 mét. ÄÆ°á»ng qua trá»ng Ä‘iểm có nhiá»u "cua tay áo", bán kính nhá», dốc ngang lá»›n, tầm nhìn ngắn. Äó là những Ä‘iểm địch tập trung trút bom đạn vào.
Tôi há»i thêm:
- Bom địch thÆ°á»ng thả trúng mặt Ä‘Æ°á»ng phía phải đào (ta luy dÆ°Æ¡ng), hay phía mặt Ä‘Æ°á»ng phải đắp (ta luy âm)? Khả năng khắc phục ra sao?
Tiểu Ä‘oàn trưởng trả lá»i:
- Báo cáo, bom rÆ¡i thÆ°á»ng sang phía ta luy âm, nên phần lá»›n tuá»™t xuống khe, xuống vá»±c. Bom trúng "tim" Ä‘Æ°á»ng, phải khắc phục hÆ¡i lâu; trúng sÆ°á»n hoặc chân núi thì phải đẩy hất đất đá sụt lở là chính. Nếu đủ máy húc thì giải quyết hậu quả rất nhanh.
Tôi thầm nghÄ©, đúng là những ngÆ°á»i lính công binh cầu Ä‘Æ°á»ng "có nghá»". Tuy vậy, vá»›i kinh nghiệm thá»±c tiá»…n và kiến thức lÄ©nh há»™i được qua thá»i gian đào tạo ở Há»c viện quân sá»± cao cấp Bắc Kinh (lúc đó tôi rất mê nghiên cứu thêm khoa công binh công trình), tôi cÅ©ng phải lÆ°u ý há» má»™t số vấn Ä‘á»:
- TrÆ°á»›c mắt phải từ kinh nghiệm thá»±c tế, tính toán làm đủ công sá»± cá nhân có chất lượng ở các vị trí xung yếu; tiếp theo, làm công sá»± cá nhân dá»± phòng cạnh Ä‘Æ°á»ng, để gặp lúc bị máy bay địch đánh, lái xe có chá»— ẩn nấp, hạn chế thÆ°Æ¡ng vong. Sau nữa, làm công sá»± tốt hÆ¡n để cất giữ thuốc nổ, bảo vệ dụng cụ quan trá»ng để, thi công; có thể lợi dụng, sá»­a sang lại má»™t số hố bom để làm công sá»± cho máy húc, xe ben, xe vận tải khi không hoạt Ä‘á»™ng; làm hầm chữ A thật kiên cố để làm chá»— cấp cứu ngÆ°á»i khi bị thÆ°Æ¡ng, chÆ°a chuyển kịp vá» tuyến sau. ÄÆ°á»ng qua khu vá»±c, đặc biệt Ä‘Æ°á»ng qua trá»ng Ä‘iểm quá hẹp. Trong khi chÆ°a mở rá»™ng đủ hai làn xe, cần phải mở chá»— tránh, chá»— quay đầu xe. Cứ má»™t cây số cần từ hai tá»›i ba chá»— tránh. Triệt để lợi dụng sá»± công phá của bom địch thả phía ta luy dÆ°Æ¡ng để mở rá»™ng Ä‘Æ°á»ng cho xe tránh nhau. Coi nhÆ° đối phÆ°Æ¡ng "chi viện" thuốc nổ cho ta mở Ä‘Æ°á»ng vậy.
Má»i ngÆ°á»i trong hầm nghe thế, cÆ°á»i rá»™ lên. Riêng kỹ sÆ° Äá»— Xuân Diá»…n - tham mÆ°u trưởng tiểu Ä‘oàn, má»™t con ngÆ°á»i từ dáng dấp tá»›i tiếng nói chắc nịch, bạo miệng "khen" tôi nói rất chí lý, và anh Ä‘á» nghị: Bá»™ TÆ° lệnh tăng cÆ°á»ng cho chúng tôi máy húc. Má»—i máy húc có thể thay cả má»™t đại Ä‘á»™i; vừa hạn chế được thÆ°Æ¡ng vong, vừa rút ngắn được thá»i gian tắc Ä‘Æ°á»ng.
- Äược, chắc là được - Tôi trả lá»i.
Trá»n má»™t đêm cùng công binh "trá»±c" tại má»™t trong những trá»ng Ä‘iểm ác liệt nhất, tôi thu thập được khá nhiá»u Ä‘iá»u cả vá» ta và đối phÆ°Æ¡ng.
Chiá»u hôm sau, chúng tôi tiếp tục cuốc bá»™ sang phía đông trá»ng Ä‘iểm Văng Mu thăm trận địa đại Ä‘á»™i pháo cao xạ 37 ly. Hôm trÆ°á»›c đứng từ xa quan sát anh em đánh máy bay địch; nay tôi muốn trá»±c tiếp có mặt tại trận địa và "đối thoại" vá»›i những pháo thủ này.
Tuy có bảo vệ Ä‘i cùng, nhÆ°ng cÅ©ng nhÆ° hôm trÆ°á»›c cuốc bá»™ hÆ¡n hai tiếng vào sở chỉ huy Binh trạm 1, tôi Ä‘á»u tá»± mang lấy quân tÆ° trang. Vai vắt quàng chăn trấn thủ gấp gá»n, chân "dận" ủng Trung Quốc, đầu Ä‘á»™i mÅ© sắt Liên Xô, má»™t bên hông Ä‘eo súng ngắn, hông bên kia là xà cá»™t, tay chống gậy le… Äã ngót tuổi bốn lăm, nhÆ°ng nhìn cách ăn vận và dáng bÆ°á»›c phăng phăng của tôi, khối anh em trong Ä‘oàn và cả cán bá»™, chiến sÄ© lắm khi cÅ©ng "thèm" ra mặt, Ä‘i theo không kịp.
Trận địa pháo cao xạ 37 thuá»™c tiểu Ä‘oàn 10 bố trí cách trá»ng Ä‘iểm 5 cây số. Äồng chí tiểu Ä‘oàn trưởng đón và sau đó Ä‘Æ°a chúng tôi Ä‘i kiểm tra cách bố trí trận địa của đại Ä‘á»™i. Chiá»u tối, chúng tôi ăn cÆ¡m cùng lính cao xạ. Quà cho anh em không có gì ngoài má»™t ít thuốc lào thuốc lá.
Khi màn đêm buông xuống, cả Ä‘Æ¡n vị khẩn trÆ°Æ¡ng triển khai chuẩn bị đánh địch, bảo vệ xe chuyển quân, chuyển hàng vượt trá»ng Ä‘iểm.
Chỉ huy tiểu Ä‘oàn, đại Ä‘á»™i Ä‘á»u lo lắng cho chúng tôi. Biết vậy tôi nói để anh em yên tâm: Äêm qua chúng tôi đã thức trá»n cùng anh eln công binh tại trá»ng Ä‘iểm; hôm nay cách xa, chắc an toàn hÆ¡n.
Máy bay địch đánh Văng Mu đợt đầu đêm đó cũng đúng tầm đêm trước. Cách đánh trả của đại đội cũng không khác những gì tôi đã thấy. Khi máy bay đến chuẩn bị ném bom, vòng lượn của chúng nằm trong tầm hoả lực của đại đội, nhưng khi chúng bổ nhào cắt bom, thì lại ở hướng khác.
Tôi há»i:
- Äịch luôn thay đổi cách đánh, hay vẫn cứ nhÆ° thế này?
Tiểu Ä‘oàn trÆ°á»ng trả lá»i:
- Báo cáo, từ đầu mùa khô đến nay, thÆ°á»ng xuyên vẫn thế.
Vậy đồng chí có suy nghÄ© gì để bắn rÆ¡i máy bay, qua đó vừa bảo vệ, vừa Ä‘á»™ng viên công binh và lái xe trên trá»ng Ä‘iểm hay không?
- Báo cáo, chúng tôi được há»c là phải lấy mục tiêu "Tiêu diệt được máy bay địch ở bất cứ đâu".
- Thế các đồng chí thấy bắn máy bay ở vòng lượn, hay khi chúng bổ nhào, sẽ có hiệu quả hơn?
Không ngần ngại, đồng chí đại Ä‘á»™i trưởng trả lá»i trÆ°á»›c tiểu Ä‘oàn trưởng:
- Nếu đón bắt được khi máy bay bổ nhào là tốt nhất.
- Vậy các đồng chí cần bố trí lại trận địa chiến đấu!
- Báo cáo Tư lệnh, tiểu đoàn cũng đang tính.
- Nếu tiểu Ä‘oàn có ý định nhÆ° thế, các đồng chí hãy lấy trá»ng Ä‘iểm Văng Mu, bám trá»ng Ä‘iểm để cấu trúc trận địa chốt giữ, bắn máy bay địch, bảo vệ xe qua trá»ng Ä‘iểm và công binh làm Ä‘Æ°á»ng…
Với tâm trạng rất hồ hởi, tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 10 cao xạ nói:
- Chúng tôi sẽ chấp hành lệnh của Thủ trưởng, đồng thá»i sẽ Ä‘iện báo lên Quân khu.
Rồi nhÆ° nhá»› ra Ä‘iá»u gì khá thú vị, anh nói - giá»ng phấn chấn hẳn lên:
- Khi còn là Chính uá»· Quân khu 4, Thủ trưởng đã cùng TÆ° lệnh Quân khu - Nam Long cho cÆ¡ Ä‘á»™ng pháo cao xạ 37 ly giữa ban ngày ra tăng cÆ°á»ng cho trận địa bảo vệ cầu Cấm. Lính cao xạ chúng tôi ai cÅ©ng biết tiếng.
Thế đấy, những kinh nghiệm, bài há»c đắt giá, đâu chỉ thuá»™c vá» quá khứ, nếu nhÆ° cuá»™c sống hiện tại cần đến nó.
Kết thúc mấy ngày kiểm tra Binh trạm 1 và trá»ng Ä‘iểm Văng Mu, chúng tôi tiép tục kiểm tra nắm tình hình ba trạm giao liên 13, 14, 15. NÆ¡i đây có hai cung - má»™t cung Ä‘Æ°á»ng khá bằng phẳng và má»™t cung leo dốc.
Ngày 21 tháng 1 năm 1967, Ä‘oàn chúng tôi xuất phát. HÆ°á»›ng dẫn chúng tôi lần này là trung tá Äoàn Lược - TrÆ°á»ng phòng giao liên. Cùng Ä‘i, có má»™t cán bá»™ công binh, má»™t bác sÄ© quân y, má»™t cán bá»™ chính trị và tổ Ä‘iện đài.
Chiá»u hôm đó, chúng tôi đến trạm 13 giao liên. Äồng chí trạm trưởng giá»›i thiệu tình hình hoạt Ä‘á»™ng của trạm và dẫn chúng tôi xem nÆ¡i làm việc, công sá»±, lán á»­ cho thÆ°Æ¡ng binh và cán bá»™ dân - chính, các bãi mắc tăng võng của bá»™ Ä‘á»™i hành quân, bếp Hoàng Cầm… Toàn bá»™ được bố trí dÆ°á»›i tán rừng già, cây cổ thụ, nhiá»u tầng. Bãi trạm rá»™ng chừng ba héc-ta bằng phẳng, nằm cạnh bá» suối. DÆ°á»›i tán rừng già có các lối Ä‘i nhá», lát gá»—, nối các bá»™ phận của trạm. Cảnh quan giống hệt công viên cây xanh, đúng nhÆ° ý thÆ¡ của anh Tố Hữu viết vá» núi rừng Việt Bắc ngày nào: "Rừng che bá»™ Ä‘á»™i, rừng vây quân thù". Bãi tập kết của bá»™ Ä‘á»™i hành quân qua trạm có thể mắc được 500 tăng võng. "Khu hậu cần", ngoài hệ thống bếp Hoàng Cầm còn có lán chứa củi khô, ống bÆ°Æ¡ng để lấy nÆ°á»›c. Hai góc bãi tập kết có hai trạm gác. Trạm chÆ°a có Ä‘iện thoại, nhÆ°ng là trạm trung tâm nên cÅ©ng được trang bị máy 15 W. Vá» dá»± trữ quân nhu, có mấy tấn gạo và muối. Cả trạm có má»™t quân y sÄ©.
Trở vỠlán chỉ huy, đồng chí đại uý trạm trưởng báo cáo:
- Má»i việc cÅ©ng nhÆ° tình hình của trạm đã được TÆ° lệnh xem xét tôi xin trình bày thêm: đây là má»™t trạm hoàn toàn Ä‘Æ°á»ng bằng, nên cung Ä‘á»™ là 25 cây số. Nếu hành quân ít ngÆ°á»i, mang vác nhẹ, mất từ 6 đến 7 giá». Nếu Ä‘i theo Ä‘á»™i hình trung Ä‘oàn, tiểu Ä‘oàn, mất từ 7 đến 8 giá». Lính giao liên chúng tôi Ä‘i mất 5 tiếng…
Làm việc tại trạm giao liên xong cÅ©ng chạng vạng chiá»u. Äoàn chúng tôi dùng bữa chiá»u do trạm chuẩn bị. Bữa cÆ¡m rừng thật ngon, có măng đắng nÆ°á»›ng và luá»™c, măng chua nấu cua suối, rau xanh, ngá»n cây búng báng, ngá»n bứa; có sắn nÆ°á»›ng rất khéo - bá»c lá chuối vùi trong than, bóc ra thÆ¡m phức…
"Chủ nhà" không bộc bạch, tôi cũng hiểu để có bữa ăn như thế này, chắc trạm đã chuẩn bị từ hôm trước.
CÆ¡m nÆ°á»›c xong, trạm trưởng má»i chúng tôi nghỉ, dành sức cho ngày mai kiểm tra tuyến từ sáng sá»›m.
ChÆ°a ngủ vá»™i, chúng tôi vòng sang khu vá»±c "khách" tập kết, gặp quân y sÄ© của trạm Ä‘ang kiểm tra bá»™ Ä‘á»™i ngủ. Sau má»™t ngày hành quân vất vả, quá» vá»™i vài lÆ°ng cÆ¡m, bá»™ Ä‘á»™i ai nấy đã yên giấc trên võng của mình. Tất cả Ä‘á»u có tăng, có màn.
Tôi há»i trạm trưởng Ä‘i cùng:
- Tối nay bá»™ Ä‘á»™i nghỉ ở trạm bao nhiêu. ÄÆ¡n vị hay Ä‘i lẻ?
- Báo cáo, có 250 quân lẻ, bổ sung cho Tây Nguyên.
- Hành quân Ä‘Æ°á»ng trÆ°á»ng, bá»™ Ä‘á»™i phải mang bao nhiá»u má»—i ngÆ°á»i?
Trưởng phòng giao liên Äoàn Lược trả lá»i:
- Báo cáo: năm 1965, má»—i ngÆ°á»i mang 30 ký, năm 1966, mang 25 ký. Năm nay, TÆ° lệnh vừa chỉ thị giảm khối lượng gạo phải mang 5 ký. NhÆ° vậy chỉ còn mang 20 ký nữa thôi.
Tôi nói luôn:
- Vá» nhà, chúng ta tính lại; có thể rút bá»›t vài ký nữa; phải làm hết sức mình để bá»™ Ä‘á»™i hành quân mang nhẹ hÆ¡n, đến chiến trÆ°á»ng nhanh hÆ¡n, khoẻ hÆ¡n và chiến đấu được ngay.
Nói là vậy, nhÆ°ng để bá»™ Ä‘á»™i hành quân bá»›t được vài ký lÆ°Æ¡ng thá»±c trên vai, đòi há»i công tác tổ chức, Ä‘iá»u hành của các binh trạm phải khoa há»c hÆ¡n rất nhiá»u và lá»±c lượng giao liên trên tuyến phải năng nổ, hết mình trong vai trò của ngÆ°á»i ná»™i trợ.
Má»i toan tính, trăn trở rồi cÅ©ng chìm sâu vào giấc ngủ. Äêm ở trạm giao liên 13, tôi ngủ trên sạp vầu - đây cÅ©ng chính là má»™t "đặc sản" nữa.
Sáng sớm hôm sau, khi chia tay, tôi nói vui với cán bộ, chiến sĩ của trạm:
- Cảm Æ¡n các đồng chí đã cho bữa cÆ¡m "đặc sản", dạo chÆ¡i thăm thú "công viên cây xanh", ngủ giÆ°á»ng "delux". Mai kia thắng Mỹ, vá» lại phố phÆ°á»ng, nằm mÆ¡ cÅ©ng chẳng có cảnh này.
Má»i ngÆ°á»i vui cÆ°á»i hể hả.
Khoảng năm giá» rưỡi, Ä‘Æ°á»ng rừng còn lá» má», Ä‘oàn chúng tôi xuất phát. Lá»™ trình từ trạm 13 Ä‘i trạm 14. Cấp dưỡng chuẩn bị cÆ¡m nắm, nÆ°á»›c uống. Trạm trưởng và má»™t giao liên dẫn Ä‘Æ°á»ng. Tôi Ä‘á»™ng viên anh em: Giao liên Ä‘i mất nhiá»u nhất sáu giá», Ä‘oàn ta vừa Ä‘i, vừa quan sát, cố gắng cÅ©ng chỉ mất cỡ đó.
Äầu mùa hành quân, Ä‘Æ°á»ng má»›i, khá bằng phẳng. Cây trên đầu được phát quang. DÆ°á»›i mặt đất, gốc cây được rà phạt, không còn vấp. Những quãng trÅ©ng đã được tháo hết nÆ°á»›c, nhÆ°ng đôi chá»— còn bùn lệt sệt, và vắt vẫn là loại côn trùng bám dai dẳng. ÄÆ°á»ng còn quá hẹp, khiêng vác vÅ© khí cồng ká»nh chút xíu là va vấp. Suốt cung Ä‘Æ°á»ng này Ä‘á»u len lá»i dÆ°á»›i tán rừng già. Thảng hoặc băng qua má»™t vài quãng trống do đồng bào đốt rừng làm rẫy. Những quãng đó, anh em giao liên kịp thá»i khắc phục bằng cách trồng cây le thế vào.
Thỉnh thoảng gặp má»™t vài Ä‘oàn cán bá»™, má»™t số cáng thÆ°Æ¡ng binh từ trong ra, chúng tôi tránh nhÆ°á»ng Ä‘Æ°á»ng. Tôi lÆ°u ý anh Lược phải nhanh chóng giảm "giá» chết" bằng cách mở Ä‘Æ°á»ng song song - chÆ°a cần rá»™ng lắm.
Dá»c suốt lá»™ trình, chúng tôi phải qua nhiá»u suối, nÆ°á»›c quá đầu gối, đá lòng suối vừa to, vừa trÆ¡n, nÆ°á»›c chảy xiết, qua lại khá vất vả; thỉnh thoảng má»›i có được má»™t chiếc cầu tre hoặc mây.
Äã 11 giá» rưỡi, cả Ä‘oàn ngồi lại cạnh má»™t dòng suối, giở cÆ¡m nắm ra ăn, vừa trao đổi tìm cách vượt suối làm sao cho bá»™ Ä‘á»™i hành quân thuận tiện hÆ¡n.
Một cán bộ công binh đưa thước dây đo ngay. Suối rộng hơn năm chục mét, bỠsuối cao hơn một mét.
Tôi nói:
- Äây là Ä‘Æ°á»ng cho hành quân bá»™. Việc làm các loại cầu Ä‘Æ¡n giản qua suối bằng vật liệu tại chá»— thật Ä‘Æ¡n giản. Nếu nÆ°á»›c lÅ© cuốn Ä‘i, đến đầu mùa khô làm lại cÅ©ng kịp. Không thể cam chịu để bá»™ Ä‘á»™i phái mò mẫm lá»™i suối thế này; vừa chậm, vừa nguy hiểm, mất sức.
Quá trÆ°a, chúng tôi tiếp tục lá»™ trình. Quãng Ä‘Æ°á»ng này cÅ©ng nhÆ° Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng đã qua. Cái khác là thảng hoặc Ä‘i qua má»™t bản ngÆ°á»i Lào ThÆ¡ng. Bản nào cÅ©ng vậy, tôi thấy ngÆ°á»i dân ở đây rách mÆ°á»›p, xÆ¡ xác. Dẫu đã quen vá»›i cảnh gian lao, thiếu thốn của ngÆ°á»i lính, song tôi cÅ©ng không cầm lòng nổi trÆ°á»›c những gì mà mình thấy ở bản ngÆ°á»i Lào. Tôi há»i:
- Bình thÆ°á»ng trạm có giúp đỡ gì cho đồng bào không?
Trạm trưởng trả lá»i:
- Thỉnh thoảng hỗ trợ cho bà con một ít muối - dân bản rất quý.
Biết anh em mình cÅ©ng chẳng dÆ° dật gì tôi chỉ nhắc nếu có Ä‘iá»u kiện thì đừng quên đồng bào. Chính bạn cÅ©ng đã dành rừng, dành rẫy để ta mở Ä‘Æ°á»ng, lập trạm.
Äoàn chúng tôi đến trạm cuối, tính ra chỉ chậm thua giao liên chừng 15 phút. Nghỉ ngÆ¡i má»™t lát, chúng tôi ra suối tắm và sau đó Ä‘i xem xét thá»±c địa. Cách bố trí và hoạt Ä‘á»™ng của trạm 14 cững giống trạm 13; có Ä‘iá»u ở đây thiếu cả muối, pin đèn, không có đài bán dẫn. Tôi phải dặn ngay Trưởng phòng giao liên, có kế hoạch giao cho binh trạm nào gần nhất chuyển những thứ thiết yếu đó tá»›i ngay.
Tối đó, trạm trưởng yêu cầu chúng tôi nghỉ sá»›m vì cung Ä‘Æ°á»ng ngày mai khá vất vả. Tuy chỉ 16 cây số nhÆ°ng cả leo lên đỉnh đèo, cả tụt xuống thÆ°á»ng mất má»™t ngày. Cách chân đèo 3 cây số phía bên kia là trạm 15. Là trạm ở chân đèo, nên thÆ°Æ¡ng bệnh binh từ tuyến trong ra thÆ°á»ng ùn lại ở đó.
Sáng hôm sau, chúng tôi Ä‘i rất sá»›m. Äi khá»i trạm chừng hai cây số, Ä‘oàn bắt đầu leo dốc. Phía trÆ°á»›c má»™t quãng, có chừng hÆ¡n hai chục chiến sÄ©. Hết thảy há» Ä‘á»u mang ba lô, súng AK. Äến đỉnh đèo, thì chúng tôi Ä‘uổi kịp. Mặt trá»i cÅ©ng đã treo đỉnh đầu. Những tia nắng vạch tán cây Ä‘iểm hoa trên mặt đất. Ngồi tá»±a gốc cây, má»i ngÆ°á»i giở cÆ¡m nắm ra ăn.
Ở đỉnh đèo cây thưa bóng mát. Dẫu tầm nhìn có hạn chế, nhưng sử dụng ống nhòm cũng có thể quan sát được khá xa.
Qua trò chuyện, chúng tôi được biết đây là má»™t trung Ä‘á»™i trinh sát tăng cÆ°á»ng cho chiến trÆ°á»ng B2. Anh em Ä‘i bá»™ bắt đầu từ cây số 39 Ä‘Æ°á»ng 20, đến đó đã mất sáu ngày.
Äiá»u tôi hết sức băn khoăn là: từ cây số 39 đến Ta Lê, Ä‘Æ°á»ng tốt xe chạy được. Tuy địch ngăn chặn khá ác liệt, song ta có thể vượt đảm bảo an toàn, sao không tổ chức cho anh em Ä‘i xe?
Tôi há»i má»™t đồng chí trong Ä‘oàn:
- Äồng chí mang mấy ký?
Nhẩm tính má»™t lát, đồng chí ấy báo cáo: quân trang, lÆ°Æ¡ng khô, súng đạn, thuốc quân y, Ä‘Æ°á»ng - tất cả 18,5 ký, gạo và muối 5,5 ký; cá»™ng hết thảy là 24 ký.
Tôi khoác hết thảy những thứ anh vừa Ä‘iểm, Ä‘i Ä‘i, lại lại trong vòng 10 phút, thấy hÆ¡i nặng. Äặt ba lô, hạ súng xuống, tôi há»i:
- Các đồng chí thấy Ä‘i xa, Ä‘Æ°á»ng núi thế này, nên mang bao nhiêu thì vừa?
- Nên dưới 18 ký, Thủ trưởng ạ.
- Äúng, nên vậy. Chúng tôi Ä‘ang tính.
Trả lá»i chiến sÄ© trinh sát xong, tôi quay sang há»i trạm trưởng:
- Trên đỉnh đèo, các đồng chí có tìm thấy nước không?
- Báo cáo, chúng tôi chÆ°a kịp khảo sát. Khi hành quân, chuẩn bị vượt đèo, má»i ngÆ°á»i lấy nÆ°á»›c ở suối cho thật đầy bi đông, lên tá»›i đỉnh vẫn còn đủ dùng.
- Vậy nÆ°á»›c lã à? - tôi há»i xen vào.
Trạm trưởng ngá»› ngÆ°á»i, chÆ°a kịp đáp; tôi nhẹ nhàng nói:
- Phải cố gắng. Nếu tìm được nguồn nÆ°á»›c trên đỉnh thì nên có bếp Hoàng Cầm, để khi nghỉ trÆ°a, bá»™ Ä‘á»™i Ä‘un nÆ°á»›c dùng cả buổi chiá»u.
Quá trưa, chúng tôi tụt dốc. Anh em lính trinh sát theo sát sau.
ÄÆ°á»ng lên đèo và xuống không theo bình Ä‘á»™, mà lên thẳng, xuống thẳng. Có đôi Ä‘oạn được xẻ bậc, hai bên có tay vịn. NhÆ°ng bậc quá hẹp, Ä‘Æ°á»ng đất, nên nếu gặp mÆ°a dầm sẽ rất trÆ¡n; Ä‘i lại nhiá»u, lầy lá»™i là cầm chắc.
Äến trạm 15 - dÆ°á»›i chân đèo; chúng tôi tạm dừng lá»™ trình kiểm tra "Ä‘Æ°á»ng dây" giao liên. Tôi nói vá»›i Trưởng phòng giao liên và hai trạm trưởng, pha chút hài hÆ°á»›c:
- Ngày hôm nay chúng ta làm Tôn Ngá»™ Không, nhÆ°ng không hoá phép được. Nếu các cung Ä‘Æ°á»ng đèo, dốc khác cÅ©ng giống thế này, thì chúng ta có tá»™i lá»›n vá»›i bá»™ Ä‘á»™i, cán bá»™ qua tuyến.
Làm việc với trạm 15 giao liên, vỠtình hình hoạt động của địch, tôi được trạm trưởng báo cáo:
- Máy bay địch ít oanh tạc, trừ trÆ°á»ng hợp bá»™ Ä‘á»™i hành quân bị lá»™ - thÆ°á»ng ở những quãng Ä‘Æ°á»ng trống. Cung tiếp theo đã hai lần bị máy bay địch oanh kích khi bá»™ Ä‘á»™i Ä‘i trong "Ä‘Æ°á»ng kín", nhÆ°ng do biệt kích chỉ Ä‘iểm. Công việc thÆ°á»ng xuyên của trạm là nguỵ trang kịp thá»i những quãng trống và cảnh giác vá»›i biệt kích, thám báo.
Tôi há»i:
- Ở đây đi vác gạo xa hay gần?
- Báo cáo, khoảng 12 cây số. Biên chế của trạm ít, nhÆ°ng "khách" thÆ°á»ng rất đông. Vì vậy việc gùi gạo phải làm cả đêm lẫn ngày má»›i kịp.
Vá» vấn Ä‘á» này, tôi nói vá»›i đồng chí Äoàn Lược cần nghiên cứu làm Ä‘Æ°á»ng cho loại ô tô vận tải chiến lược, dùng ô tô chở lÆ°Æ¡ng thá»±c vá» trạm, giảm lượng mang vác cho bá»™ Ä‘á»™i hành quân trên chặng Ä‘Æ°á»ng dài trên 1.500 cây số. Trạm nào có Ä‘iá»u kiện cần làm ngay.
Mở sáng hôm sau, cả Ä‘oàn lại lục tục lên Ä‘Æ°á»ng. Theo hÆ°á»›ng dẫn của mấy cán bá»™ công binh, thông tin, chúng tôi Ä‘i tắt sang phía tây Ä‘Æ°á»ng giao liên, thẳng tá»›i chá»— bá»™ Ä‘á»™i thông tin Ä‘ang thi công Ä‘Æ°á»ng dây tải ba, cách sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh 18 cây số.
ÄÆ°á»ng khá bằng phẳng, râm mát, nên chúng tôi cố Ä‘i thật nhanh. Gần trÆ°a, Ä‘oàn nghỉ ăn cÆ¡m trên bá» má»™t con suối lá»›n chảy ra sông Xê Băng Hiên. CÆ¡m nÆ°á»›c xong, đồng chí kỹ sÆ° công binh trải bản đồ, xác định từ chá»— Ä‘ang ngồi, tá»›i nÆ¡i bá»™ Ä‘á»™i thông tin lắp đặt dÆ°á»ng dây và từ đó vá» tá»›i sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh. Äể kịp thị sát công việc của bá»™ Ä‘á»™i thông tin và vá» sở chỉ huy trong buổi tối hôm đó chúng tôi phải Ä‘i thật nhanh, phải tính từng khắc.
Chính "ngá»", chúng tôi tá»›i "công trÆ°á»ng" Ä‘Æ°á»ng dây của bá»™ Ä‘á»™i thông tin. Phụ trách trá»±c tiếp ở đây là Phó chủ nhiệm thông tin Hoàng Äình Quý - má»™t cán bá»™ có trình Ä‘á»™ chuyên môn vững, năng nổ. Anh đón chúng tôi và hÆ°á»›ng dẫn kiểm tra má»™t quãng gồm năm cá»™t. Vòng vá» lán chỉ huy dã chiến, Hoàng Äình Quý báo cáo:
- Theo lệnh của TÆ° lệnh, bÆ°á»›c má»™t, chúng tôi Ä‘ang cho hoàn tất khảo sát, thiết kế, đồng thá»i kết hợp thi công Ä‘Æ°á»ng dây trần tải ba theo má»™t dÆ°á»ng thẳng từ Binh trạm 1 ở Xiêng Phan đến Ä‘Æ°á»ng 9 - dài 160 cây số. Từ kinh nghiệm thi công chặng đầu, sang năm chúng tôi tiếp tục kéo dài cho tá»›i khi hoàn tất tuyến tây TrÆ°á»ng SÆ¡n đến ngã ba biên giá»›i, vá»›i tổng chiá»u dài hÆ¡n 800 cây số.
- Tại sao chỉ đến đó? - Tôi há»i.
- Chúng tôi tính sÆ¡ bá»™ - Hoàng Äình Quý trả lá»i - chúng ta chỉ có thể thi công trong mùa khô, chỉ 800 cây số cÅ©ng phải làm đến năm 1969 má»›i xong.
- Äồng chí là má»™t nhân vật tích cá»±c, phải tính theo cấp số nhân chứ.
- Báo cáo, nếu TÆ° lệnh cho đầy đủ Ä‘iá»u kiện, chúng tôi sẽ tính khác.
- Tất nhiên - Tôi trả lá»i - vá» nhà chúng ta sẽ tính kỹ để kiến nghị lên Bá»™. NhÆ°ng đồng chí nên nhá»› từ khu vá»±c ba biên giá»›i rẽ sang Tây Nguyên, nối vào tuyến đông TrÆ°á»ng SÆ¡n, kéo vào Bù Gia Mập (nay là Bình PhÆ°á»›c) còn hÆ¡n 500 cây số nữa. NhÆ° vậy chiá»u dài tuyến Ä‘Æ°á»ng dây phải là 1.350 cây. Sau đó, chúng ta phải tính đến cả tuyến đông TrÆ°á»ng SÆ¡n, đến Khu 5. Äối vá»›i tuyến tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, bÆ°á»›c đầu các đồng chí làm được nhÆ° vậy là tốt rồi.
Hoàng Äình Quý nói:
- Báo cáo TÆ° lệnh, để bảo đảm chất lượng và an toàn Ä‘Æ°á»ng dây, chúng tôi vừa phải giữ cây để nguỵ trang, vừa thÆ°á»ng xuyên tỉa cành cắt lá, làm sạch dÆ°á»›i cá»™t, để Ä‘i tuần. Cứ cách ba cá»™t, có má»™t công sá»± cá nhân. Ở đó có dá»± trừ má»™t ít dây và dụng cụ. Äịch đánh há»ng ở đâu, chúng tôi sẽ sá»­a chữa ngay đó.
Tôi gợi ý anh em lính thông tin nên lợi dụng thân cây to làm cá»™t vừa tiết kiệm thá»i gian, vừa bảo đảm Ä‘á»™ vững chãi và kín đáo, địch khó phát hiện.
Chia tay những ngÆ°á»i lính thông tin năng Ä‘á»™ng và quả cảm, chúng tôi chúc anh em thắng lợi; không quên tặng má»™t ít thuốc lá, thuốc lào và hai chai thuốc trị rắn cắn.
Hoàng Äình Quý không giấu được tâm trạng hồ hởi, liá»n nói:
- Mấy hôm nữa, Tư lệnh sẽ thấy được kết quả cụ thể qua trạm cơ vụ gần sở chỉ huy Bộ Tư lệnh.
Tôi nắm chặt tay anh, đầy tin tưởng.
VỠsở chỉ huy, tôi yêu cầu các thành viên đoàn trinh sát thực địa, theo chức trách của mình, nghiên cứu và khẩn trương tổng hợp kiến nghị riêng.
Trên cÆ¡ sở nghiên cứu tình hình chung ở Bá»™ TÆ° lệnh, kết quả khảo sát trá»ng Ä‘iểm, kết hợp vá»›i kinh nghiệm chỉ đạo ở tuyến Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°ong, kinh nghiệm chỉ huy tác chiến bá»™ binh, cao xạ…, tôi thấy có nhiá»u vấn Ä‘á» cần chuẩn bị thật kỹ để Ä‘Æ°a vào tổng kết cuối mùa khô 1966-1967, nhÆ°ng để phục vụ cho công tác chỉ huy, chỉ đạo, trÆ°á»›c mắt cần nêu má»™t số vấn Ä‘á» cấp bách để thống nhất trong ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh.
Äược anh Chiêm nhất trí, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh làm việc gần trá»n ngày. Trong cuá»™c há»p quan trá»ng này, tôi tập trung Ä‘á» cập vấn đỠđánh giá địch, ta và thá»i tiết TrÆ°á»ng SÆ¡n; qua đó, sÆ¡ bá»™ nêu má»™t số việc cần Ä‘iá»u chỉnh, sá»­a đổi nhÆ°: Xác định thứ tá»± Æ°u tiên thá»±c hiện chỉ tiêu kế hoạch vận tải cho các chiến trÆ°á»ng, lãnh đạo tÆ° tưởng tác chiến, chiến thuật cho các binh chủng; tổ chức chỉ huy hiệp đồng cấp binh trạm; bảo đảm các mặt: kỹ thuật, hậu cần; Ä‘iá»u trị thÆ°Æ¡ng, bệnh binh, thông tin…
Báo cáo trÆ°á»›c tập thể ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, tôi đánh giá cao ý chí kiên cÆ°á»ng và ná»— lá»±c lá»›n của cán bá»™, chiến sÄ©, thanh niên xung phong trong mở Ä‘Æ°á»ng, bảo đảm giao thông, đánh địch, vận tải, bảo đảm giao liên hành quân… Äồng thá»i cÅ©ng chỉ ra những hạn chế cần nhanh chóng khắc phục, giải quyết, nhÆ°: Không đánh giá đúng tình hình, so sánh lá»±c lượng giữa ta và địch trên tuyến. Từ thá»±c tế địch đánh phá liên tục và ngày càng ác liệt, má»™t số anh em má»›i thấy cái mạnh của địch, mà chÆ°a thấy những Ä‘iểm yếu, hạn chế của chúng; chÆ°a thấy được cái mạnh thuá»™c vá» bản chất của ta, mà chỉ thấy, hoặc quá nhấn mạnh những khó khăn, yếu kém của ta. Dẫn đến tình trạng đánh giá địch quá cao; có những biểu hiện dao Ä‘á»™ng, nặng vá» bị Ä‘á»™ng phòng tránh, bằng tâm vá»›i lối làm ăn nhá» lẻ nhÆ°ng an toàn hÆ¡n. Kết cục là hiệu quả vận chuyển chi viện thấp, không đáp ứng được yêu cầu ngày càng lá»›n của các chiến trÆ°á»ng.
VỠđánh giá địch-ta, tôi khẳng định: Trên tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n, chúng "ta cùng lúc phải chiến đấu chống hai kẻ thù là Mỹ - nguỵ và thá»i tiết nghiệt ngã của rừng nhiệt Ä‘á»›i".
Khó khăn do "mưa ngàn, suối lũ" là vô cùng lớn, nhưng có quy luật của nó, ta sẽ khắc phục từng bước.
Vá» kẻ thù thứ nhất: Tình hình hoạt Ä‘á»™ng, đánh phá của địch trên tuyến thá»i gian qua cho thấy, không quân Mỹ vá»›i nhiá»u loại máy bay và bom đạn hiện đại, có sức tàn phá ngăn chặn lá»›n, song trên má»™t tuyến có chính diện rá»™ng, kéo dài, đã bá»™c lá»™ rõ khả năng có hạn, không thể kiểm soát hết má»i chá»—. Tại những Ä‘iểm tập trung cao, má»—i ngày địch đánh phá từ 6 đến 10 đợt, má»—i đợt từ 15 đến 25 phút, cá»™ng lại thá»i gian đánh phá má»—i ngày cao lắm khoảng hÆ¡n ba giá». NhÆ°ng tập trung đánh nÆ¡i này thì bá» lá»ng nÆ¡i khác, đánh phía cá»­a khẩu nhiá»u thì giảm phía trong, đánh ban ngày nhiá»u thì giảm ban đêm. Thá»±c chất không quân Mỹ có làm chủ ở mức Ä‘á»™ nhất định, chứ không phải làm chủ hoàn toàn vá» thá»i gian và không gian. Ở mặt đất, ta má»›i là ngÆ°á»i làm chủ. Ta lại có nhiá»u lợi thế, am hiểu địa hình, có công sá»±, có cây rừng che phủ; các lá»±c lượng trên tuyến Ä‘á»u dÅ©ng cảm, mÆ°u trí. Nếu được trang bị thêm vá» kiến thức quân sá»±, nghệ thuật quân sá»± và tÆ° tưởng tiến công, thá»±c sá»± biến tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n thành má»™t chiến trÆ°á»ng, vá»›i phÆ°Æ¡ng châm "Äánh địch mà Ä‘i, mở Ä‘Æ°á»ng mà vận chuyển" thì nhất định hiệu quả sẽ khác. Ta sẽ phát huy cao Ä‘á»™ mặt mạnh của ta, hạn chế tối Ä‘a mặt mạnh của địch.
Äể nâng cao hiệu suất chiến đấu và công tác, cần vận dụng các quan Ä‘iểm tÆ° tưởng quân sá»± của Äảng vào lÄ©nh vá»±c vận tải quân sá»±.
Quan trá»ng nhất là tÆ° tưởng tiến công. TÆ° tưởng tiến công, chủ Ä‘á»™ng tiến công, kiên quyết tiến công là bản chất của cách mạng vô sản, mãi mãi vẫn là chân lý. Vấn Ä‘á» là chúng ta phải vận dụng vào từng nÆ¡i, từng lúc, từng binh chủng cho phù hợp, sáng tạo…
Äối vá»›i bá»™ Ä‘á»™i cao xạ, từ nay phải bố trí lại trận địa bám sát các mục tiêu bảo vệ, lấy chốt trá»ng Ä‘iểm là chính, kết hợp vá»›i cÆ¡ Ä‘á»™ng thích hợp. Từ trận địa bám trụ ở trá»ng Ä‘iểm mà đánh tiêu diệt máy bay địch, bảo vệ Ä‘á»™i hình hành tiến của bá»™ Ä‘á»™i xe, Ä‘á»™i hình tác nghiệp của công binh và bảo vệ cầu Ä‘Æ°á»ng, làm cho xác suất bom đạn giảm, tổn thất của ta ít, tốc Ä‘á»™ vận chuyển tăng.
Äối vá»›i bá»™ Ä‘á»™i công binh, phải xây dá»±ng công sá»± bám trụ ở ngay trá»ng Ä‘iểm, coi chốt trá»ng Ä‘iểm nhÆ° trận địa chiến, tăng công cụ cải tiến, tăng máy húc, xe ben, thuốc nổ để giảm bá»›t ngÆ°á»i mà vẫn ứng cứu khắc phục phá hoại nhanh. Kết hợp chống phá hoại vá»›i mở rá»™ng mặt Ä‘Æ°á»ng, thá»±c hiện "địch càng đánh thì mặt Ä‘Æ°á»ng càng rá»™ng, xe qua càng nhanh". Äồng thá»i dành má»™t lá»±c lượng cÆ¡ Ä‘á»™ng để liên tục mở Ä‘Æ°á»ng má»›i. Từ việc mở các Ä‘Æ°á»ng tránh cục bá»™
Ở từng trá»ng Ä‘iểm sẽ nối dần lại thành má»™t tuyến má»›i song song.
Nắm vững quy luật đánh của địch, lợi dụng thá»i tiết, sÆ°Æ¡ng mù, trần mây thấp, từ "lấn sáng, lấn chiá»u" chuyển sang làm Ä‘Æ°á»ng ban ngày là chính, ban đêm tập trung khắc phục hậu quả và ứng cứu cho Ä‘á»™i hình xe.
Äối vá»›i bá»™ Ä‘á»™i vận tải: Phải xem bá»™ Ä‘á»™i vận tải ô tô là chủ lá»±c quân để tổ chức hiệp đồng binh chủng. Äây là má»™t nghệ thuật chÆ°a có tiá»n lệ trong lịch sá»­ chiến tranh của quân Ä‘á»™i ta; là má»™t sáng tạo để hoàn thành nhiệm vụ. Làm nhÆ° vậy, bá»™ Ä‘á»™i vận tải má»›i có đủ Ä‘iá»u kiện để Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i sá»± đánh phá, ngăn chặn của địch, má»›i thoát khá»i cảnh "Ä‘Æ¡n thÆ°Æ¡ng, Ä‘á»™c mã". Từ nay, bá»™ Ä‘á»™i vận tải ô tô phải chuyển sang tổ chức thành Ä‘á»™i hình nhiá»u thê Ä‘á»™i quy mô đại Ä‘á»™i hoặc tiểu Ä‘oàn, có chỉ huy chặt chẽ; xoá lối Ä‘i tá»± do từng chiếc, từng tốp nhá». Xây dá»±ng các căn cứ tập kết xuất phát an toàn vá»›i nhiá»u Ä‘Æ°á»ng tiếp cận ra Ä‘Æ°á»ng trục chính; vừa tổ chức nghi binh tốt, vừa tận dụng sÆ°Æ¡ng mù và thá»i tiết để chạy lấn chiá»u lấn sáng, để tăng thá»i gian xe lăn bánh, lợi dụng pháo sáng và quy luật đánh phá của địch, chủ Ä‘á»™ng và liên tục tiến công, luôn đạt hiệu suất cao, vượt cung tăng chuyến.
Không quân địch thÆ°á»ng tập trung đánh vào trá»ng Ä‘iểm nhằm tạo Æ°u thế chặn đứng Ä‘á»™i hình xe tiến công, chia cắt hệ thống giao thông. Vì vậy phải tổ chức chiến đấu hiệp đồng binh chủng tại nÆ¡i đó, đánh bật địch, bảo vệ Ä‘á»™i hình xe vượt trá»ng Ä‘iểm. Äây là hình thức tác chiến ở trình Ä‘á»™ cao, bảo đảm thắng lợi cho từng chuyến vận chuyển.
Bá»™ Ä‘á»™i giao liên, là lá»±c lượng ra Ä‘á»i sá»›m nhất trên tuyến, đã vượt qua muôn vàn gian khổ, khó khăn; là những con ngÆ°á»i đã xoi Ä‘Æ°á»ng, vượt đại ngàn TrÆ°á»ng SÆ¡n bằng ánh sáng Äảng trao, bằng lá»­a được thắp lên từ con tim đầy nhiệt huyết cách mạng. Äá núi phải mòn, sông sâu cÅ©ng phải khuất phục bởi những bÆ°á»›c chân những chiến sÄ© giao liên. Hiện nay, trong Ä‘iá»u kiện chÆ°a tổ chức hành quân cÆ¡ giá»›i phổ biến được, công việc cấp bách trÆ°á»›c mắt là phải tăng cÆ°á»ng công binh để cải tạo cầu, Ä‘Æ°á»ng Ä‘i bá»™ cho Ä‘á»™i hình hành quân quy mô lá»›n ra chiến trÆ°á»ng theo nguyên tắc "Äảm bảo trên không va, dÆ°á»›i không vấp", phải giữ tán rừng làm màn nguỵ trang. Ở những cung địa hình bằng phẳng, không mở rá»™ng Ä‘Æ°á»ng, nhÆ°ng cần mở hai Ä‘Æ°á»ng song song hoặc Ä‘Æ°á»ng tránh, đảm bảo Ä‘Æ°á»ng Ä‘i vào Ä‘Æ°á»ng Ä‘i ra, Ä‘Æ°á»ng vượt của phân Ä‘á»™i nhá», bá»™ phận Ä‘i lẻ; mặt Ä‘Æ°á»ng nÆ¡i ẩm Æ°á»›t phải rải sá»i, lát gá»—. Các nÆ¡i qua đèo, phải làm Ä‘Æ°á»ng Ä‘i theo bình Ä‘á»™ để không leo thẳng đứng; Ä‘oạn nào quá dốc, phải làm bậc, cắm cá»c Ä‘á» phòng trượt, ngã. Tất cả những nÆ¡i qua suối cạn, thì ngầm phải lát đá cao khá»i mặt nÆ°á»›c. Các suối sâu, sông, Ä‘á»u phải làm cầu bằng vật liệu có sẵn tại chá»— nhÆ° mây, song, tre, nứa, gá»—; lÅ© kéo trôi Ä‘i thì bắc cầu lại; triệt để không cam chịu cảnh cÆ¡ cá»±c, đầu hàng đối vá»›i những việc làm trong tầm tay của mình.
Bá»™ Ä‘á»™i thông tin trên Ä‘Æ°á»ng Hồ Chí Minh, vừa làm nhiệm vụ thông tin chiến dịch cho bản thân tuyến, đồng thá»i Ä‘ang bắt đầu xây dá»±ng thông tin chiến lược. Qua thá»±c hiện Ä‘Æ°n thông tin hữu tuyến kết hợp bá»™ đàm sóng ngắn, nối giữa Bá»™ TÆ° lệnh 559 vá»›i các trá»ng Ä‘iểm Văng Mu, Cốc Mạc, đã làm sôi Ä‘á»™ng hẳn trá»±c ban của Bá»™ TÆ° lệnh, tạo tiá»n Ä‘á» từ chỉ đạo Ä‘Æ¡n thuần chuyển lên kết hợp chỉ huy. Khi "thần kinh trung Æ°Æ¡ng" đã tiếp nhận thông tin đầy đủ kịp thá»i, thì toàn cÆ¡ thể có đủ sức mạnh, đứng vững trong má»i tình huống để chủ Ä‘á»™ng tiến công…
Lá»±c lượng bá»™ binh từ trÆ°á»›c tá»›i nay đã phối hợp cùng các binh chủng khác và quân dân bạn Lào đánh tiêu diệt sinh lá»±c địch, giải phóng đất Ä‘ai để tuyến hành lang mở rá»™ng được chính diện và chiá»u sâư, đồng thá»i là lừc lượng bảo vệ đắc lá»±c vòng ngoài. Ở há», đã thá»±c hiện rõ nét tÆ° tưởng tiến công trong đánh tập kích và đánh vận Ä‘á»™ng. Nay, cần phải tính toán để phát triển lá»±c lượng, tăng cÆ°á»ng hoả lá»±c; tăng cÆ°á»ng phối hợp chiến đấu và xây dá»±ng cÆ¡ sở vá»›i quân và dân bạn ở Trung - Hạ Lào.
Các tổ chức, các lực lượng bảo đảm chiến đấu, phục vụ chiến đấu hãy lấy các binh chủng hợp thành nói trên để làm "điểm ngắm" thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình.
Các binh trạm phải trở thành má»™t tổ chức chỉ huy chiến đấu thá»±c sá»± của bá»™ Ä‘á»™i hợp thành, biết nắm và vận dụng sáng tạo nghệ thuật quân sá»± vào đặc Ä‘iểm chiến đấu trên tuyến vận tải chiến lược, khắc phục cách làm cÅ© chỉ biết vận tải Ä‘Æ¡n thuần. CÆ¡ quan Bá»™ TÆ° lệnh cÅ©ng chuyển hẳn sang chỉ huy hiệp đồng binh chủng, không phải dừng lại ở chỉ đạo. Phải tăng cÆ°á»ng nhanh trang bị và phÆ°Æ¡ng tiện xây dá»±ng mạng thông tin Ä‘a phÆ°Æ¡ng tiện, thông suốt liên tục đảm bảo chỉ huy trá»±c tiếp của Äoàn vá»›i các binh trạm phía bắc (từ cá»­a khẩu đến bắc Bạc), nắm trá»±c tiếp từ má»™t đến hai trá»ng Ä‘iểm ở gần nhÆ° Văng Mu, Cốc Mạc. Sau đó khẩn trÆ°Æ¡ng triển khai bảo đảm chỉ huy trá»±c tiếp của Bá»™ TÆ° lệnh vá»›i các binh trạm phía nam.
Vấn Ä‘á» có ý nghÄ©a đặc biệt quan trá»ng là phải biết tạo thá»i cÆ¡ và nắm thá»i cÆ¡. Khi thá»i cÆ¡ đến phải huy Ä‘á»™ng cao Ä‘á»™ sức mạnh tổng hợp để giành thắng lợi. Hiện nay mùa khô chỉ còn ba tháng.
Phải Ä‘á»™ng viên các lá»±c lượng tranh thủ từng giá» từng phút, bằng má»i biện pháp thá»±c hiện chỉ tiêu vận tải tháng 2 năm 1967, giao đến các chiến trÆ°á»ng đủ số lượng, chủng loại, kịp thá»i, Æ°u tiên tá»›i các chiến trÆ°á»ng xa.
Giải quyết được cÆ¡ bản những vấn Ä‘á» trên hoàn toàn không Ä‘Æ¡n giản, không thể trong ngày má»™t ngày hai. Công tác chính trị tÆ° tưởng - công tác con ngÆ°á»i lúc này phải tập trung làm chuyển biến cho được tÆ° tưởng tiến công; khắc phục tÆ° tÆ°á»›ng dao Ä‘á»™ng, phòng tránh Ä‘Æ¡n thuần; đồng thá»i không coi nhẹ những biểu hiện giản Ä‘Æ¡n, lÆ¡ là mất cảnh glác. Äặc biệt, công tác chính trị tập trung xây dá»±ng được má»™t tập thể cán bá»™ chủ trì, ngoài mục tiêu, lý tưởng, ý chí quyết tâm cao, còn phải có tác phong công tác sâu sát, cụ thể; phải thá»±c hiện được năm trá»±c tiếp: Trá»±c tiếp giao nhiệm vụ; trá»±c tiếp kiểm tra; trá»±c tiếp xá»­ lý công việc kịp thá»i, đặc biệt ở nÆ¡i khó, lúc khó; trá»±c tiếp tổ chức hiệp đồng chỉ huy chiến đấu…
Sau báo cáo của tôi, anh Lê Äình Sum báo cáo tổng hợp kết quả hoạt Ä‘á»™ng của tuyến trong 15 ngày đầu tháng.
Sau khi anh Sum kết thúc báo cáo, Chính uỷ Vũ Xuân Chiêm phát biểu:
- Hôm nay chúng ta chủ yếu nghe báo cáo của Ä‘oàn kiểm tra do đồng chí TÆ° lệnh trá»±c tiếp dẫn đầu Ä‘i thá»±c địa vá». Báo cáo được TÆ° lệnh trình bày có tính tổng hợp cao. Năm trÆ°á»›c và từ đầu mùa khô đến nay, chúng ta đã được nghe phản ánh tình hình nhiá»u lần. NhÆ°ng chỉ là tình hình, thiếu phân tích khoa há»c. Lần này, từ góc Ä‘á»™ nghệ thuật quân sá»±, đồng chí TÆ° lệnh đã phân tích má»™t cách khoa há»c, biện chứng, có tính thuyết phục cao.
Sau đó, anh Chiêm và các anh trong ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· Ä‘á» nghị tôi cho chỉnh lý lại má»™t số ná»™i dung của báo cáo để quán triệt cho há»™i nghị quân chính toàn tuyến đầu tháng 2 tá»›i. Äồng thá»i, Bá»™ TÆ° lệnh thống nhất Ä‘iện Ä‘á» nghị Bá»™ và Tổng cục Hậu cần giải quyết má»™t số vấn Ä‘á» hết sức cấp bách mà trong báo cáo, tôi đã Ä‘á» cập.
Tôi nhất trí quyết định của ThÆ°á»ng vụ, và nhấn mạnh má»™t số vấn Ä‘á»: TrÆ°á»›c hết chúng ta phải tá»± Ä‘iá»u chỉnh các tổ chức, các lá»±c lượng binh chủng cần thiết để kịp tác chiến trong tháng 2 năm 1967, trên cÆ¡ sở quân số, phÆ°Æ¡ng tiện, trang bị kỹ thuật, vật tÆ° mà Bá»™, Tổng cục bổ sung đầu mùa khô. Các cÆ¡ quan Tham mÆ°u, Chính trị, Hậu cần theo hÆ°á»›ng đó để chuẩn bị cho há»™i nghị cán bá»™ giao kế hoạch tháng 2 năm 1967. Riêng báo cáo tóm tắt hoạt Ä‘á»™ng của tuyến 15 ngày đầu tháng 1, tối nay tôi sẽ Ä‘iện báo cáo vá» Bá»™, vá» Tổng cục, cùng vá»›i má»™t số Ä‘á» nghị:
- Trên cÆ¡ sở quân số, trang bị hiện có sau khi được bổ sung, cho phép Bá»™ TÆ° lệnh 559 được tá»± Ä‘iá»u chỉnh, tổ chức thêm các Ä‘Æ¡n vị binh chủng từ cấp tlểu Ä‘oàn trở xuống.
- Các Ä‘Æ¡n vị cao xạ, công binh, thông tin, ô tô từ cấp trung Ä‘oàn trở xuống và lá»±c lượng thanh niên xung phong mà các quân khu, các tỉnh Ä‘iá»u vào hoạt Ä‘á»™ng trên tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n, nếu không có gì trở ngại, nên giao trá»±c thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh 559 trong tháng 2 năm 1967. Riêng Äoàn 565 - chuyên gia giúp bạn, sau khi làm việc vá»›i Ä‘Æ¡n vị đó, sẽ có báo cáo tiếp vá» Bá»™.
- Công binh của Quân khu 4, của Bá»™ Quốc phòng, hiện Ä‘ang phụ trách Ä‘Æ°á»ng 15, Ä‘Æ°á»ng 20, nên thay bằng lá»±c lượng của Ban 67.
- Bá»™ Giao thông và tăng cÆ°á»ng thêm thanh niên xung phong để Ä‘iá»u các Ä‘Æ¡n vị công binh bổ sung cho Äoàn 559 mở Ä‘Æ°á»ng má»›i.
Hai ngày sau, tôi trá»±c tiếp nghe đồng chí Lê Äình Sum báo cáo hoạt Ä‘á»™ng cụ thể của tuyến và tuyến Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng.
Anh Sum còn nói thêm:
- Chiá»u qua, Bá»™ Tổng tham mÆ°u và anh Äinh Äức Thiện đã đồng ý Ä‘á» nghị của anh. Riêng công binh, chậm nhất, ngày 15 tháng 2 năm 1967 sẽ giao tại Binh trạm 14, Ä‘Æ°á»ng 20.
Thật mừng, bởi nguyện vá»ng của tuyến được cấp trên giải quyết hết sức mau lẹ. NhÆ°ng lúc này mừng đấy và lo cÅ©ng đấy. Nếu không được việc thì trách nhiệm hoàn toàn thuá»™c vá» chúng tôi.
Sau khi hoàn chỉnh tài liệu theo Ä‘á» nghị của ThÆ°á»ng vụ và được thông tin vá» những quyết định má»›i nhất của cấp trên, tôi Ä‘á» nghị ngay ngày hôm đó (29-l-1967) ThÆ°á»ng vụ thông qua báo cáo của tôi vỠđánh giá tình hình, quan Ä‘iểm, tÆ° tưởng cần quán triệt và phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng, nhiệm vụ, kế hoạch hết mùa khô 1966-1967, cùng chỉ tiêu kế hoạch tháng 2, tiến hành há»™i nghị: quân chính gấp. Tiếp đó, đến tháng 4, Bá»™ TÆ° lệnh sẽ bàn phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng mùa mÆ°a và chuẩn bị cho mùa khô 1967-1968.
2
Äúng ngày 30 tháng 1 năm 1967, há»™i nghị quân chính toàn tuyến khai mạc. HÆ¡n 120 cán bá»™ cấp trung Ä‘oàn, binh chủng và các binh trạm từ bắc Bạc trở ra vá» dá»±. Nhìn những khuôn mặt gầy gá»™c, xanh xao; những hốc mắt thâm quầng vì thiếu ngủ…, tôi hình Ä‘ung ná»—i lo toan, vất vả, thiếu thốn của những cán bá»™ thuá»™c quyá»n; rồi cứ lý mà suy, hàng chục nghìn chiến sÄ©, thanh niên xung phong trên tuyến chắc là cÆ¡ cá»±c hÆ¡n nhiá»u.
Tôi thay mặt Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh trình bày báo cáo nhiệm vụ chi viện mùa khô 1966-1967; chủ yếu trình bày các quan Ä‘iểm, tÆ° tÆ°á»ng tiến công; vỠđánh giá địch-ta, và khẳng định phải lấy phÆ°Æ¡ng thức vận tải cÆ¡ giá»›i làm chủ yếu nhÆ° đã trình bày ở trên.
Anh Lê Äình Sum báo cáo chỉ tiêu kế hoạch tháng 2 năm 1967; phân bổ cụ thể vá» tổ chức lá»±c lượng, Ä‘iá»u chỉnh thế trận theo chủ trÆ°Æ¡ng chung của ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh. Tiếp đó, đồng chí Chủ nhiệm chính trị báo cáo kế hoạch công tác đảng, công tác chính trị.
Äại biểu Ä‘Æ¡n vị phát biểu cởi mở, thắng thắn. Tất cả Ä‘á»u nhất trí những vấn Ä‘á» cÆ¡ bản được Ä‘á» cập và phân tích trong báo cáo chung, tin tưởng vá» Ä‘Æ¡n vị đã có "gậy" vững chắc, nhất định sẽ làm được. Cá biệt, có Ä‘Æ¡n vị Ä‘á» nghị nâng chỉ tiêu kế hoạch tháng 2 này.
Dá»± kiến há»p hai ngày, nhÆ°ng chỉ sau má»™t ngày làm việc sôi nổi, hiệu quả, má»i ná»™i dung đã được giải quyết thoả đáng. Há»™i nghị kết thúc. Bữa cÆ¡m chiá»u ngày 30 tháng 1, tuy đạm bạc, nhÆ°ng không khí rá»±c lá»­a. Tối đó, Cục Chính trị "chiêu đãi" phim, nhÆ°ng cán bá»™ Ä‘Æ¡n vịt không. Ở lại. Xe, hàng, Ä‘Æ°á»ng, trá»ng Ä‘iểm… Ä‘ang chá» há».
Cán bá»™ Ä‘Æ¡n vị vá» rồi, mấy anh em chúng tôi trong ThÆ°á»ng vụ và Bá»™ TÆ° lệnh ngồi lại, thống nhất đánh giá: Cuá»™c há»p ngắn gá»n, nhÆ°ng do chuẩn bị tốt, nên rất hiệu quả. Chắc chắn, sau há»™i nghị này, tình hình chuyển biến tốt.
Tiếp theo, Bộ Tư lệnh nghe các cơ quan Tham mưu, Chính trị, Hậu cần phân bổ cụ thể nhân lực, súng - pháo, xe, phương tiện kỹ thuật…, theo chủ trương chấn chỉnh đơn vị cũng như cơ quan Bộ Tư lệnh.
Mấy ngày sau đó, tôi trá»±c ở sở chỉ huy, theo dõi công việc các Ä‘Æ¡n vị, binh trạm triển khai sau há»™i nghị quân chính; Ä‘iện nhắc nhiệm vụ trá»ng Ä‘iểm trÆ°á»›c mắt của các Ä‘Æ¡n vị là chỉ tiêu kế hoạch công tác tháng 2, không vì Ä‘iá»u chỉnh, bố trí lại lá»±c lượng, thế trận mà ảnh hưởng tá»›i nhiệm vụ trá»ng tâm.
Chiá»u ngày 3 tháng 2, tôi nhận được Ä‘iện của anh Äinh Äá»­c Thiện báo anh Chiêm và tôi ra ngay sở chỉ huy Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng ở Thanh Lạng, Tuyên Hoá, Quảng Bình để bàn việc Ä‘iá»u chỉnh, tăng kế hoạch vận chuyển chi viện những tháng còn lại của mùa khô 1966-1967.
Sáng ngày 5 tháng 2, chúng tôi có mặt ở Thanh Lạng gặp anh Äinh Thiện nắm lại toàn bá»™ hoạt Ä‘á»™ng tuyến Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng và ná»™i dung làm việc vá»›i anh Äinh Äức Thiện.
Sáng hôm sau, anh Äinh Äức Thiện vào. Sau những cá»­ chỉ cởi mở khác thÆ°á»ng, anh vui vẻ nói:
- Các cậu đã thấy hết tính căng thẳng của nghá» nghiệp chÆ°a? Äây, mình tặng má»™t ít "khói, lá»­a" để thức đêm.
Liá»n đó, đồng chí thÆ° ký chuyển cho chúng tôi Ä‘á»™ chục "cây" thuốc Äiện Biên, má»™t ít chè Thái Nguyên.
Há»i chuyện thân tình chốc lát, anh Thiện Ä‘i thẳng vào công việc và nói:
- Ở nhà, Tổng cục và Bá»™ theo dõi, thấy tháng 12 năm 1966 và tháng 1 năm 1967 vừa rồi, cả hai tuyến Ä‘á»u hoạt Ä‘á»™ng có hiệu quả tốt. Quân uá»· và anh Văn cá»­ tôi thay mặt Quân uá»· biểu dÆ°Æ¡ng các đồng chí, đồng thá»i bàn tiếp má»™t nhiệm vụ má»›i hết sức quan trá»ng. Theo báo cáo của các chiến trÆ°á»ng, tình hình tác chiến của ta phát triển khá Ä‘á»u. Các chiến trÆ°á»ng, các hÆ°á»›ng Ä‘á»u yêu cầu tăng quân, súng, đạn hoả lá»±c ngoài chỉ tiêu mà Bá»™ đã thông báo. TrÆ°á»›c khi Bá»™ trả lá»i, anh Văn muốn tôi bàn vá»›i các anh trÆ°á»›c. Mức giao trÆ°á»›c đây là 20.000 tấn vÅ© khí cho các hÆ°á»›ng và 37.000 quân cho Mặt trận ÄÆ°á»ng 9 - Bắc Quảng Trị. Chỉ tiêu tá»›i sẽ tăng gấp đôi, bao gồm cả gạo do tuyến Xê tÆ° (C4) chuyển giao cho Tây Nguyên. Quân uá»· thấy đây là má»™t khó khăn má»›i đối vá»›i tuyến 559. Tuy vậy, theo yêu cầu của chiến trÆ°á»ng, tăng là thuận chiá»u đối vá»›i nhiệm vụ của chúng ta… Chỉ tiêu kế hoạch tăng Ä‘á»™t biến, vậy các đồng chí có đỠđạt gì không?
Tôi trả lá»i:
- Báo cáo anh, trên Ä‘Æ°á»ng ra đây, tôi và anh Chiêm đã dá»± Ä‘oán Ä‘iá»u anh vừa nói. Chúng tôi nói đùa vá»›i nhau rằng vá»›i bá» dày kinh nghiệm của "mình", thế nào "Cụ Thiện" cÅ©ng nắn gân 559. Hai trở ngại của tuyến, anh đã rõ là địch và thá»i tiết.
Äịch có thể gây tổn thất, nhÆ°ng tổn thất nhiá»u hay ít là tuỳ thuá»™c vào ta.
Vá» thá»i tiết trong lúc cầu Ä‘Æ°á»ng mang tính dã chiến, thì hoàn toàn phụ thuá»™c vào "Trá»i". Không phải chỉ tắc Ä‘Æ°á»ng cục bá»™, mà có thể ngừng toàn tuyến. Mùa khô còn ba tháng, nhÆ°ng chỉ vẻn vẹn tháng rÆ°á»i là thá»i tiết tốt. Giữa tháng 1 vừa rồi, sau khi vào tuyến, tôi đã tranh thủ thị sát trận địa và đã có báo cáo lên các anh. Các nÆ¡i đã kiểm tra, chúng tôi thấy anh em nắm chắc nhiệm vụ rất dÅ©ng cảm, mÆ°u trí, cán bá»™ trách nhiệm cao… NhÆ°ng, cái hạn chế lá»›n nhất là các lá»±c lượng thiếu sá»± chỉ huy tập trung thống nhất. Binh chủng hợp thành là sức mạnh tổng hợp lại chÆ°a hình thành, chÆ°a ngang tầm. Nghệ thuật, chiến thuật tác chiến, tác phong chiến đấu của các lá»±c lượng vận dụng vào vận tải quân sá»± trong chiến tranh, chÆ°a có sách vở nào dạy, nên các lá»±c lượng Ä‘ang tác chiến theo nguyên tắc chung, chÆ°a theo được tình hình nhiệm vụ… Hệ thống sở chỉ huy từ Bá»™ TÆ° lệnh xuống binh trạm, các lá»±c lượng công binh, cao xạ, xe… chÆ°a bám Ä‘Æ°á»ng, bám trá»ng Ä‘iểm… Các cấp chỉ huy còn nặng tác phong chỉ đạo, chÆ°a tạo được tác phong chỉ huy.
Nhìn tổng thể, tất cả các lá»±c lượng, các phần việc chÆ°a tạo thành má»™t dây chuyá»n liên hoàn, còn lãng phí thá»i gian và bá» mất nhiá»u thá»i cÆ¡ cụ thể. Tháng 12 năm 1966 và tháng 1 năm 1967, các chỉ tiêu vận tải, cầu Ä‘Æ°á»ng, hành quân, đánh địch vượt kế hoạch. NhÆ°ng nếu có được sức mạnh tổng hợp, không lãng phí thá»i gian và bá» lỡ thá»i cÆ¡ thì hiệu quả sẽ còn cao hÆ¡n.
Cách đây năm hôm, chúng tôi đã tiến hành há»™i nghị quân chính từ bắc Bạc trở ra, nhằm quán triệt tÆ° tưởng chỉ đạo, chỉ huy, Ä‘iá»u chỉnh má»™t số lá»±c lượng và giao nhiệm vụ cụ thể tháng 2 năm 1967, chỉ tiêu cÆ¡ bản gấp hai lần tháng 1. Sau há»™i nghị, cán bá»™ cÆ¡ quan cÅ©ng nhÆ° Ä‘Æ¡n vị hết sức phấn khởi, tin tưởng. Vá»›i yêu cầu má»›i, chúng tôi sẽ nghiên cứu và Ä‘iá»u chỉnh chỉ tiêu kế hoạch của mình. VỠđỠđạt trên - do mùa khô chỉ còn ná»­a thá»i gian, cá»™ng vá»›i tình hình tuyến Ä‘ang vừa có chủ trÆ°Æ¡ng Ä‘iá»u chỉnh bố trí lá»±c lượng, nếu có thể Bá»™ nên giao chỉ tiêu gấp rưỡi thì tính khả thi cao.
Anh Thiện nói:
- Chiến tranh diá»…n biến mau lẹ, khôn lÆ°á»ng. Tôi đồng ý vá»›i cách đặt vấn Ä‘á» của các anh; tăng, giảm, thay đổi kịp thá»i là tất yếu.
Sáng hôm sau, anh Äinh Äức Thiện chia tay chúng tôi, trở ra Hà Ná»™i. Tôi và anh Chiêm ở lại Thanh Lạng giải quyết má»™t số công việc cần thiết của tuyến Tổng cục Hậu eần tiá»n phÆ°Æ¡ng. Sau đó anh em chúng tôi chia nhau má»—i ngÆ°á»i má»—i Ä‘Æ°á»ng trở vào, kết hợp quán triệt cho má»™t số binh trạm những vấn đỠđã được há»™i nghị quân chính thông qua và những yêu cầu má»›i.
Anh Chiêm vào theo Ä‘Æ°á»ng 20; tôi theo Ä‘Æ°á»ng 12 để kiểm tra Binh trạm 12. Sau khi làm việc vá»›i Ban chỉ huy Binh trạm 12, Chính uá»· binh trạm Nguyá»…n Việt PhÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°a tôi Ä‘i tiếp quãng Ä‘Æ°á»ng vào Binh trạm 1. Biết là không mấy an toàn, nhÆ°ng tôi vẫn quyết định cho xe xuất phát sá»›m.
Là ngÆ°á»i có khiếu văn chÆ°Æ¡ng, dá»c Ä‘Æ°á»ng Việt PhÆ°Æ¡ng chuyện trò dí dá»m. Äến Cổng Trá»i - má»™t trá»ng Ä‘iểm địch đánh phá vô cùng ác liệt, anh Ä‘á» nghị dừng xe chốc lát để ngắm cảnh quan ở đây. Äúng là má»™t chiếc cổng khổng lồ thiên tạo nằm ở bình Ä‘á»™ khá cao. Äá hai bên dá»±ng đứng từng khối, được tôn thêm vẻ uy nghi vào lúc chiá»u tà… Thật là tuyệt tác? Qua Cổng Trá»i là tá»›i đèo Mụ Giạ? Cha Lo… Tôi chợt nhá»› câu thÆ¡ ai khắc lên vách đá dá»c con Ä‘Æ°á»ng này, mà tôi Ä‘á»c được khi, thoát ly sang Thái Lan vào cuối năm 1943:
"Cha Lo suối lượn chín khúc
Mụ Giạ hai hàng sừng sững chia đôi".
Cố gắng lắm, tối hôm đó, chúng tôi má»›i tá»›i sở chỉ huy Binh trạm 1 ở Na Tông - nằm trên trục Ä‘Æ°á»ng 128 thuá»™c địa phận Lào, gần "túi nÆ°á»›c" Xiêng Phan. Lính lái xe TrÆ°á»ng SÆ¡n rất "ngán" túi nÆ°á»›c này vào thá»i gian đầu hoặc cuối mỗỉ mùa vận chuyển.
Nghỉ một đêm, sáng hôm sau, tôi tranh thủ làm việc với Ban chỉ huy binh trạm. Chính uỷ Dương Văn Hoà báo cáo:
- Lần này dá»± há»p quân chính, được trang bị những vấn Ä‘á» rất cÆ¡ bản, là cÆ¡ sở để Ä‘Æ¡n vị triển khai tích cá»±e và thá»±c hiện thắng lợi nhiệm vụ Bá»™ TÆ° lệnh giao. Toàn binh trạm Ä‘ang chuyển biến tốt.
Tôi lÆ°u ý binh trạm cần chủ Ä‘á»™ng hiệp đồng vá»›i Binh trạm 12; dứt Ä‘iểm khối lượng vận chuyển chi viện cho tỉnh Khăm Muá»™n trong tháng 2. Sau khi nắm thêm tình hình Ä‘iá»u chỉnh trận địa và hoạt Ä‘á»™ng tác chiến của tiểu Ä‘oàn 18 pháo cao xạ, chúng tôi Ä‘á» nghị cho tá»›i thăm tiểu Ä‘oàn 51 vận tải ô tô.
Khi tôi dến, lái xe tiểu đoàn đã quây quần quanh các hầm chữ A. Những ánh nhìn cởi mở, lanh lợi, hồ hởi…, cũng không giấu nổi vẻ mất ngủ của những chàng trai trẻ đang tuổi ăn, tuổi ngủ.
- Các đồng chí có đạt chỉ tiêu mỗi đêm một chuyến không?
Vừa dứt câu há»i của tôi, nhất loạt đồng thanh: Có! Và nhÆ° chủ định tung "át chủ bài" của tiểu Ä‘oàn ra để cấp trên biết, lập tức "dÅ©ng sÄ©" Hà Văn TÆ¡ đứng lên nói:
- Báo cáo Tư lệnh, nếu cao xạ cứ đánh thật mạnh, công binh tác nghiệp thật lẹ như mấy hôm nay, quân lái xe chúng em sẵn sàng tăng tốc, mỗi đêm một chuyến. Cao xạ đánh như vừa rồi, lái xe hả dạ lắm.
Tôi phấn khởi, động viên.
- Chúc mừng các đồng chí đã vượt lên khó khăn, thá»­ thách, lập được chiến công. Sắp tá»›i phải lập nhiá»u chiến công hÆ¡n nữa.
Sẵn có thuốc, chè anh Äinh Äức Thiện vừa tặng, tôi tặng lại anh em má»™t ít. Không khí gặp gỡ cán binh vừa cởi mở, hồ hởi, càng sôi nổi hÆ¡n. Tôi nhÆ° thấy trong ánh mắt từng chiến sÄ© của mình có lá»­a.
Bao công việc chỠđợi, không cho phép "rong ruổi" lâu trên Ä‘Æ°á»ng, tôi phải vá» sở chỉ huy tối hôm đó. ÄÆ°á»ng vào phải vượt trá»ng Ä‘iểm Pác Pha Năng - cách Binh trạm 1 khoảng 12 cây số.
Tôi há»i Binh trạm trưởng Nguyá»…n Chúc:
- Ban đêm, địch đánh trá»ng Ä‘iểm bắt đầu từ lúc nào?
- Báo cáo, thÆ°á»ng từ 7 giá» tối trở Ä‘i.
- Thế các đồng chí chuẩn bị xe, tôi đi lúc bốn rưỡi.
- Báo cáo Tư lệnh: sớm quá!
- Ở há»™i nghị quân chính, các đồng chí đã đồng ý phải tranh thủ tối Ä‘a thá»i cÆ¡ thuận lợi cÆ¡ mà?
Anh Nguyễn Chúc bí thế, gãi gãi cái sẹo bên cằm, rồi ấp úng:
- Báo cáo, đó là chúng tôi. Còn Tư lệnh, chúng tôi phải bảo đảm an toàn.
- Muốn an toàn, nhất thiết phải Ä‘i vào lúc địch chÆ°a đánh. Nhất định bốn rưỡi chiá»u, tôi sẽ xuất phát!
Buá»™c lòng, Binh trạm trưởng và Chính uá»· binh trạm phải đồng ý để tôi lên Ä‘Æ°á»ng, và anh Nguyá»…n Chúc trá»±c tiếp cùng chúng tôi vượt trá»ng Ä‘iểm.
Tới gần Pác Pha Năng, tôi cho xe dừng lại, dẹp vào chỗ có tán cây và có công sự, để quan sát. Bỗng chốc tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 18 cao xạ và tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 15 công binh từ phía trước hộc tốc chạy lại, chào, báo cáo rất chính quy.
- Chúng tôi không cho thông báo trÆ°á»›c, tại sao các đồng chí biết? - Tôi há»i.
Má»™t đồng chí trả lá»i:
- Chúng tôi biết TÆ° lệnh ở lại Ban chỉ huy binh trạm tối qua, chắc hôm nay sẽ vào. Còn Ä‘i vào giá» nào thì không được thông báo. Biết TÆ° lệnh hay "Ä‘á»™t kích" đến các trá»ng Ä‘iểm vào những lúc gây cấn nhất để nắm tình hình, nên rủ nhau trá»±c sẵn.
- Thế là phục kích tôi à? Xin cảm ơn!
Giữa nÆ¡i được coi nhÆ° "tá»­ địa", nhÆ°ng má»i suy nghÄ© hành Ä‘á»™ng gặp nhau ở mục tiêu chung nhất, tình thế trở nên nhẹ nhàng hÆ¡n.
Tất cả vui vẻ, vào việc luôn.
Äồng chí tiểu Ä‘oàn trÆ°á»ng công binh giá»›i thiệu toàn cảnh trá»ng Ä‘iểm, nÆ¡i địch tập trung oanh kích dữ nhất.
Tôi nói:
- Chá»— nào không lá»±c Mỹ "thích", các đồng chí tổ chức nghi binh thật giá»i, "má»i" chúng đến ném bom; tạo nên nhiá»u quãng yên ả khác để xe chúng ta Ä‘i.
Quay sang đồng chí tiểu đoàn trưởng cao xạ, tôi nói tiếp:
- Lính lái xe bắt đầu yêu mến các đồng chí rồi đấy. Vá» phần các đồng chí phải làm sao để há» yêu thật say đắm nhÆ° trai gái yêu nhau má»›i đạt. Vì miá»n Nam, vì bạn bè quốc tế, chúng ta phải gắng hết mình. Giữ mình, mà không đánh địch, thì cÅ©ng khó mà giữ nổi mình…
Xe chúng tôi vượt trá»ng Ä‘iểm, vỠđến ngã ba Ä‘Æ°á»ng 128 và Ä‘Æ°á»ng 20 - gần lối rẽ vào Bá»™ TÆ° lệnh, thì máy bay địch ào đến thả pháo sáng ở phía sau.
Anh Nguyá»…n Chúc dí dá»m nói:
- Ta sẽ có ánh sáng Ä‘iện không mất tiá»n khoảng ná»­a tiếng, cứ việc tăng tốc mà chạy.
Tới điểm rẽ vào Bộ Tư lệnh, tôi chia tay, cảm ơn và nói thêm với anh Nguyễn Chúc:
- Äối vá»›i Ä‘á»™i ngÅ© cán bá»™ chỉ huy, cÅ©ng có thể ví nhÆ° má»™t nải chuối; quả nào chín nhÅ©n quá thì không ăn được, ngược lại quả nào quá xanh cÅ©ng vậy; chẳng khác nào sá»± quá mức giữa thận trá»ng và không thận trá»ng, phải chá»n thá»i Ä‘iểm chính xác mà quyết định má»i việc.
Cùng lúc đó, máy bay địch ào tá»›i đánh phá trá»ng Ä‘iểm Pa Kha gần ngã ba Lùm Bùm, cách chá»— rẽ 10 cây số. Ở phía Văng Mu - Tha Mé cÅ©ng bật giăng từng chùm pháo sáng…
Sáng hôm sau (12 tháng 2) tôi nghe đồng chí Phó Tư lệnh và các cơ quan báo cáo kết quả hoạt động của tuyến 10 ngày đầu tháng 2.
Các Ä‘Æ¡n vị từ Bạc trở ra, sau há»™i nghị quân chính đã tạo được chuyển biến nhanh, bá»™ Ä‘á»™i phấn khởi. Cao xạ đã Ä‘iá»u chỉnh thế bố trí lá»±c lượng, xây dá»±ng trận địa ngay các trá»ng Ä‘iểm và có cả lá»±c lượng cÆ¡ Ä‘á»™ng. MÆ°á»i ngày qua, há»ng nãm pháo. Công binh đã tác nghiệp ban ngày. Trong thá»i gian trên, chỉ tắc Ä‘Æ°á»ng từng giá», không tắc cả đêm. Thông tin bảo đảm thông suốt từ binh trạm, Ä‘Æ¡n vị vá» Bá»™ TÆ° lệnh. Ở tập Ä‘oàn trá»ng Ä‘iểm Văng Mu - Tha Mé đã hoàn thành thế trận hiệp đồng binh chủng.
Hoạt Ä‘á»™ng có tính hiệp đồng chặt chẽ, hiệu quả của các lá»±c lượng binh chủng dã tạo niá»m tin, tinh thần phấn khởi trong phần lá»›n lái xe. ÄÆ¡n vị nào cÅ©ng tăng tốc Ä‘á»™ vận tải. Chỉ 10 ngày đầu tháng 2 mà kết quả vận chuyển đã vượt 10 phần trăm so vá»›i chỉ tiêu tháng 1.
Tôi há»i thêm:
- Gạo ở hướng Xê tư lên, giao cho Tây Nguyên thế nào?
- Báo cáo, đạt kế hoạch - Tham mÆ°u trưởng trả lá»i.
Tôi bàn với anh Chiêm:
- Hôm nay chúng ta cùng các cÆ¡ quan chuẩn bị hoàn tất ná»™i dung; ngày mai há»p ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh để phổ biến các chỉ thị của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng mà anh Äinh Äức Thiện đã truyá»n đạt.
Trong cuá»™c há»p ngày hôm sau, mặc dù đã được quán triệt kỹ chủ trÆ°Æ¡ng của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, những vấn Ä‘á» cấp trên lÆ°á»ng trÆ°á»›c khi giao trá»ng trách cho Tuyến 559, nhÆ°ng khi anh Lê Äình Sum trình bày chỉ tiêu vận chuyển tăng gấp đôi và phải triển khai ngay từ ngày 15 tháng 2, thì không khí phòng há»p bá»—ng chùng xuống. Có mấy anh đánh mắt nhìn nhau, có ý nhÆ°á»ng đồng Ä‘á»™i có ý kiến trÆ°á»›c.
Anh Lê NghÄ©a Sỹ - Chủ nhiệm chính trị, con ngÆ°á»i đầy lạc quan "châm ngòi":
- Chúng ta hãy nhìn vào thế và lá»±c trên tuyến hiện nay. Hoàn toàn có cÆ¡ sở để nhận chỉ tiêu má»›i của Quân uá»· giao. ÄÆ°Æ¡ng nhiên, phải tính cho đúng sức đánh phá, ngăn chặn của địch, có biện pháp đối phó tích cá»±c, hiệu quả.
Sau anh Sỹ, có má»™t số ý kiến tÆ°Æ¡ng tá»±. Äể ý quan sát, tôi biết còn má»™t vài anh phân vân - nếu không nói là lo lắng. Äiá»u này là Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên. Bởi má»™t chỉ tiêu Ä‘á» ra trong chiến đấu ác liệt mà tăng hai lần là việc không bình thÆ°á»ng. Do vậy, khi kết luận há»™i nghị, tôi nhấn mạnh:
- NhÆ° nhiá»u đồng chí đã phát biểu, chúng ta không Ä‘Æ¡n giản má»i vấn Ä‘á», không duy ý chí. Äể hoàn thành khối lượng công việc trên giao, Ä‘iá»u chúng ta cần nắm là phải lÆ°á»ng hết khó khăn và tìm giải pháp khắc phục từng khó khăn đó. Bởi vậy, huy Ä‘á»™ng được sức mạnh tổng hợp của các lá»±c lượng, mà dÅ©ng và mÆ°u của má»—i cán bá»™, chiến sÄ© là vấn Ä‘á» quyết định, là chá»— dá»±a vững chắc nhất để hoàn thành nhiệm vụ. Chúng ta phải vận dụng sáng tạo nghệ thuật quân sá»± vào chỉ đạo, chỉ huy, không bá» lỡ thá»i cÆ¡. Cần "thích nghi" nhanh vá»›i diá»…n biến khách quan, không xa rá»i khó khăn, ác liệt, không xem thÆ°á»ng thuận lợi - dù rất nhá». Không bị Ä‘á»™ng, mất cảnh giác. Tóng hoà những yếu tố đó sẽ làm tăng sức mạnh của má»—i cá thể…
Buổi há»p kết thúc trong không khí sôi sục quyết tâm, song không kém phần căng thẳng.
Nhanh chóng phổ biến chủ trÆ°Æ¡ng của trên, quyết tâm của Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh tá»›i Ä‘Æ¡n vị, mặt khác nhằm tạo thuận lợi cho Ä‘Æ¡n vị, sau cuá»™c há»p, Bá»™ TÆ° lệnh và cÆ¡ quan cá»­ ngay các Ä‘oàn xuống làm việc vá»›i các binh trạm; có gì khó khăn bàn cách giải quyết luôn.
Riêng tôi, lần này ở lại sở chỉ huy theo dõi tình hình toàn tuyến và trá»±c tiếp nắm tập Ä‘oàn trá»ng Ä‘iển Văng Mu - Tha Mé, đèo Cốc Mạc.
Ở Binh trạm 1, vào thá»i Ä‘iểm này, trá»ng Ä‘iểm Văng Mu, Tha Mé cÆ¡ bản đã được giải toả. NhÆ°ng đèo Cốc Mạc (cây số 70 - Ä‘Æ°á»ng 128) lại là Ä‘iểm nóng, ác liệt nhất. Có nhiá»u đêm Ä‘Æ°á»ng tắc dài, hàng từ tuyến ngoài vào khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng 9 không đảm bảo cho tuyến trong.
Chấp hành lệnh của Bá»™ TÆ° lệnh, Binh trạm 1 đã đặt sở chỉ huy ở ngay trá»ng Ä‘iểm, trá»±c tiếp chỉ huy các lá»±c lượng cao xạ, công binh, vận tải hiệp đồng tác chiến. Chúng tôi lấy việc giải toả đèo Cốc Mạc làm thí Ä‘iểm tác chiến hiệp đồng binh chủng, nhằm tạo má»™t bÆ°á»›c ngoặt vá» tổ chức vận chuyển trong Ä‘iá»u kiện địch đánh phá ngăn chặn quyết liệt. Bằng việc bố trí cao xạ ngay trá»ng Ä‘iểm; công binh củng cố công sá»±, sẵn sẩng chá» lệnh; các Ä‘Æ¡n vị xe tập kết theo Ä‘á»™i hình…, nên khi máy bay trinh sát hay cÆ°á»ng kích địch mò tá»›i Ä‘á»u bị quật ngay. Dứt tiếng bom, công binh đã ào ra mặt Ä‘Æ°á»ng san lấp hố bom. Chiá»u xuống cÅ©ng là lúc Ä‘Æ°á»ng thông và những "chiến mã TrÆ°á»ng SÆ¡n" được lệnh vượt trá»ng Ä‘iểm. à chí và quyết tâm của những ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n đã chiến thắng sức mạnh của đạn bom và các thủ Ä‘oạn thâm Ä‘á»™c của địch.
Kinh nghiệm chỉ huy tác chiến hiệp đồng binh chủng giữa phòng không, công binh, vận tải của Binh trạm 1 ở đèo Cốc Mạc và má»™t vài trá»ng Ä‘iểm khác nhanh chóng được nhân rá»™ng ra toàn tuyến.
***
Thá»±c hiện kế hoạch phản công chiến lược mùa khô 1966-1967, ngày 22 tháng 2 năm 1967, Mỹ tiến hành cuá»™c hành quân "Gian-xÆ¡n Xi ti" vá»›i quy mô lá»›n đánh vào căn cứ chiến lược, cÆ¡ quan đầu não Trung Æ°Æ¡ng Cục miá»n Nam ở Tây Ninh. NhÆ°ng chỉ sau ba ngày, sÆ° Ä‘oàn "Tia chá»›p nhiệt Ä‘á»›i" - má»™t trong số ít "át chủ bài" của quân viá»…n chinh Mỹ đã nếm đòn thất bại nặng nỠở Bàu Cá».
Thắng lợi vang Ä‘á»™i của quân và dân ta trên chiến trÆ°á»ng là nguồn sức mạnh tinh thần, có sức cổ vÅ© lá»›n lao đối vá»›i những ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n chúng tôi. Mặt khác, chúng tôi cÅ©ng rất Ä‘á»—i tá»± hào, khi nghÄ© rằng má»—i viên đạn mà đồng Ä‘á»™i "chụp" xuống đầu thù, đã từng thấm đẫm mồ hôi, nÆ°á»›c mắt và thậm chí cả máu của những ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n. Chá»›p thá»i cÆ¡, chúng tôi mở má»™t đợt tuyên truyá»n, Ä‘á»™ng viên toàn tuyến thi Ä‘ua vá»›i các chiến trÆ°á»ng, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ vận chuyển chi viện mùa khô 1966--1967.
Cùng lúc, Bá»™ và Tổng cục Hậu cần Ä‘iện đôn đốc Ä‘Æ°a nhanh đạn hoả lá»±c vào Nam Bá»™, Tây Nguyên, Khu 5… càng nhanh càng tốt. Tuyến 559: "nhÆ° thuyá»n gặp gió", lÆ°á»›t tá»›i, đồng Ä‘á»u.
CÅ©ng vá»›i biện pháp "cổ Ä‘iển", hòng làm giảm sức tiến công của ta trên chiến trÆ°á»ng, Mỹ cho không quân tăng cÆ°á»ng đánh phá miá»n Bắc - hậu phÆ°Æ¡ng chiến lược của ta và tập trung chặn cắt tuyến chi viện TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Lúc này, không quân Mỹ gia tăng cÆ°á»ng Ä‘á»™ đánh phá trên tuyến gấp ba - bốn lần, tăng cÆ°á»ng máy bay B.52 rải thảm, mở thêm nhiá»u trá»ng Ä‘iểm má»›i, Ä‘iển hình là trá»ng Ä‘iểm đèo Lục Tùng Bế, Ä‘iểm vượt sông Bạc. NÆ¡i đây gần nhÆ° há»™i đủ cái khó: đèo và sông. Tuy vậy, do chủ Ä‘á»™ng, nên chỉ sau ba ngày nÆ¡i đây thành trá»ng Ä‘iểm đánh phá của địch, ta cÅ©ng đã xây dá»±ng được má»™t trận địa hiệp đồng binh chủng, kịp thá»i giải toả trá»ng Ä‘iểm.
Má»™t trong những giải pháp hữu hiệu để giải toả trá»ng Ä‘iểm này là chúng ta giá»i nghi binh - làm "giả" nhÆ° thật, cả trận địa pháo và cầu Ä‘Æ°á»ng. Ban đêm cho má»™t chiếc xe "rách" chạy để "hút" địch; trong khi đó tăng thêm máy húc và công binh để mở Ä‘Æ°á»ng tránh, làm cầu phao thứ hai bằng nứa. Bởi vậy, địch đánh cứ đánh; xe, ngÆ°á»i, hàng của ta vẫn cứ bí mật, lẹ làng vượt sông Bạc.
Tối 26 tháng 2, tôi quyết định thị sát trá»ng Ä‘iểm má»›i mẻ này. Cùng Ä‘i có anh Phạm Diêu - Tham mÆ°u phó phụ trách công binh.
Anh Nguyá»…n Tất Giá»›i - Binh trạm trưởng; anh Hồ Anh - Chính uá»· Binh trạm 35 đón và hÆ°á»›ng dẫn chúng tôi ra trá»ng Ä‘iểm.
Äèo Lục Tùng Bế nằm ở dãy núi cao nhất khu vá»±c. Äèo cắt xuyên qua TrÆ°á»ng SÆ¡n và từ đây chạy tuốt ra giáp đèo Hải Vân phía biển. Má»™t địa thế vô cùng hiểm yếu. CÅ©ng do vậy, anh Phạn Diêu đã giao cho công binh khảo sát để sắp tá»›i mở Ä‘Æ°á»ng sang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, tạo thêm má»™t trục dá»c má»›i.
CÅ©ng tại trá»ng Ä‘iển này, xe chúng tôi bị trúng bom bi. NhÆ°ng chỉ má»—i đồng chí cảnh vệ bị thÆ°Æ¡ng vào chân; số còn lại an toàn, vì tất cả Ä‘á»u Ä‘á»™i mÅ© sắt, mặc "giáp" sắt.
MÆ°á»i giỠđêm, chúng tôi leo lên đỉnh đồi cao nhất trên trá»ng Ä‘iểm, quan sát thấy máy bay địch oanh kích trá»ng Ä‘iểm, các trận địa cao xạ kịp thá»i đón bắn. Những luồng đạn xé trá»i đêm, rất đẹp. Anh Phạm Diêu vui vẻ nói:
- Tư lệnh thấy có khoái không? Cảnh sơn thuỷ hữu tình, lại có pháo hoa chào đón. Lính xế tha hồ tăng tốc độ!
Trên Ä‘Æ°á»ng trở vá», chúng tôi ghé thăm Binh trạm 33 - nÆ¡i có trá»ng Ä‘iá»m Tha Mé cÅ©ng không kém phần ác liệt. Binh trạm trưởng Nguyá»…n Huệ và Chính uá»· Binh trạm Linh Anh báo cáo đã tổ chức chỉ huy hiệp đồng binh chủng để giải toả trá»ng Ä‘iểm. Tập thể Ban chỉ huy Binh trạm 33 là những cán bá»™ có bá» dày kinh nghiệm tổ chức vận tải, vào tuyến sá»›m. Rất tiếc sau đó ít lâu, anh Huệ đã hy sinh, sau khi chuyển sang làm Binh trạm trưởng Binh trạm 9.
Trong suốt tháng 8, má»i hoạt Ä‘á»™ng của tuyến dần Ä‘i vào ná»n nếp. TÆ° tưởng tiến công không còn là mục tiêu cần phải tạo dá»±ng mà đã khẳng định được trong ý chí, hành Ä‘á»™ng của phần đông Ä‘Æ¡n vị cá nhân. Äịch đánh cứ đánh. Xe, ngÆ°á»i, hàng của ta vẫn cứ ngày đêm qua tuyến. Äầu tháng, tôi nghe báo cáo B.52 rải bom toạ Ä‘á»™ vào bãi trú quân của Binh trạm 1, chá»— gần Xiêng Phan, nhÆ°ng do trạm có đủ hầm hào công sá»±, nên chỉ ba chiến sÄ© bị thÆ°Æ¡ng nhẹ. Chủ Ä‘á»™ng trong phòng tránh cÅ©ng là tiến công.
Nhân đà cầu Ä‘Æ°á»ng thông suốt, khí thế Ä‘ang lên, vả lại mùa mÆ°a tây TrÆ°á»ng SÆ¡n Ä‘ang tá»›i gần, Bá»™ TÆ° lệnh quyết định mở má»™t đợt "Tổng công kích", tăng đầu xe, chạy vượt cung, tăng chuyến, hoàn thành dứt Ä‘iểm kế hoạch vận chuyển chi viện trong tháng 4.
Suốt tháng 3 sang tháng 4, không quân Mỹ gia tăng cÆ°á»ng Ä‘á»™ oanh kích toàn tuyến - đặc biệt là mÆ°á»i trá»ng Ä‘iểm, vá»›i trên 3.000 trận bằng nhiá»u thủ Ä‘oạn tinh vi, bom đạn và thiết bị có trình Ä‘á»™ công nghệ cao. NhÆ°ng vá»›i tác phong tổ chức chỉ huy hiệp đồng tác chiến tốt; các tuyến Ä‘Æ°á»ng chỉ tắc cục bá»™ - từng giá». Cuối tháng 4, Tuyến 559 đã thá»±c hiện vượt chỉ tiêu kế hoạch của Bá»™ giao: Bá»™ Ä‘á»™i và hàng giao Nam Bá»™ đạt 120 phần trăm, Tây Nguyên: 98 phần trăm, chiến trÆ°á»ng ÄÆ°á»ng 9 - Bắc Quảng Trị: 100 phần trăm, Trung Hạ Lào: 227 phần trăm. Riêng Trị-Thiên và Khu 5 má»›i đạt 80 phần trăm, nhÆ°ng chân hàng đã lập đủ. Chỉ cần tập trung xe vận chuyển trong 10 ngày đầu tháng 5 là hoàn tất kế hoạch.
Khi những trận mÆ°a đầu hè trút xuống rừng Lào, chúng tôi có thể khẳng định kế hoạch vận chuyển chi viện của Tuyến 559 mùa khô 1966-1967: hoàn thành thắng lợi. Äồng thá»i, đây cÅ©ng là mùa khô đầu tiên, chúng tôi giảm được tá»· lệ tiêu thụ gạo ná»™i bổ so vá»›i khối lượng chi viện chiến trÆ°á»ng, lượng lÆ°Æ¡ng thá»±c dá»± trữ ở các trạm giao liên bảo đảm đủ cho hành quân cả năm.
***
Äược Bá»™ và Tổng cục Hậu cần đồng ý, từ ngày 10 tháng 5 năm 1967, phần lá»›n lá»±c lượng trên tuyến lần lượt tập kết ra Quảng Bình, Hà TÄ©nh, thá»±c hiện kế hoạch củng cố biên chế tổ chức, huấn luyện, nghỉ ngÆ¡i, bổ sung quân số, xe - máy… Ở lại tuyến trong mùa mÆ°a này, ngoài toàn bá»™ lá»±c lượng giao liên, có má»™t ná»­a các Ä‘Æ¡n vị công binh, má»™t tiểu Ä‘oàn xe và má»™t số tiểu Ä‘oàn bá»™ binh.
Chỉ huy sở tiá»n phÆ°Æ¡ng và số cán bá»™, nhân viên cÆ¡ quan ở lại đóng tại La Hạp (phía Ä‘Æ°á»ng 45 Ä‘i Thừa Thiên), do các anh Hồng Kỳ và Nguyá»…n Xuân Ká»· phụ trách. Tại đây, cÅ©ng đã tập kết má»™t cụm chân hàng trên 1.000 tấn, để khi có Ä‘iá»u kiện thì tranh thủ tổ chức vận chuyển cho Thừa Thiên - Huế và bắc Khu 5.
Những ngày đầu tập kết vá» Chỉ huy sở cÆ¡ bản của Äoàn tại HÆ°Æ¡ng Äô - HÆ°Æ¡ng Khê, Hà TÄ©nh, mấy anh em trong Bá»™ TÆ° lệnh bận "tối cả mắt". Phần việc bá»™n bá» nhất là chỉ huy tập kết hết và gá»n các lá»±c lượng; ổn định chá»— ở, địa Ä‘iểm Ä‘iá»u trị cho số anh em thÆ°Æ¡ng, bệnh binh - chủ yếu là các bệnh viện, bệnh xá ở Quảng Bình, Hà TÄ©nh. Số xe - máy há»ng nặng được chuyển vá» các xưởng đại tu của Tổng cục Hậu cần; bố trí cho cán bá»™, chiến sÄ© nghỉ phép 15 ngày, chia làm hai đợt…
Phần mình, tôi tranh thủ thảo báo cáo sơ kết kế hoạch mùa khô 1966-1967 và dự kiến một số nội dung cơ bản kế hoạch mùa khô 1967-1968, để chuẩn bị làm việc với Bộ và Tổng cục.
Ngày 20 tháng 5 năm 1967, anh Äinh Äức Thiện Ä‘iện vào má»i anh Chiêm, tôi và má»™t số anh trong Bá»™ TÆ° lệnh vá» Hà Ná»™i làm việc, kết hợp thăm gia đình.
Hai ngày sau tôi vỠtới Hà Nội. Anh Thiện tới thăm và dặn:
- Các cậu tranh thủ nghỉ ngơi một tuần giải quyết việc gia đình. Cần gì báo cáo cho Văn phòng Tổng cục Hậu cần.
Tôi cảm Æ¡n anh và xin phép được kết hợp giữa việc công, việc nhà, bởi thá»i gian ở lại Hà Ná»™i cÅ©ng có hạn.
Lúc này vợ tôi chuyển vá» làm việc tại 63 phố Lý Nam Äế - trạm tiếp đón cán bá»™ vào chiến trÆ°á»ng và từ chiến trÆ°á»ng ra.
Riêng hai cô con gái bé bá»ng phải sÆ¡ tán lên SÆ¡n Tây, bởi máy bay Mỹ ngày càng đánh phá Hà Ná»™i ác liệt hÆ¡n.
Chiá»u hôm đó tôi tranh thủ lên SÆ¡n Tây đón hai cháu Hà, Hiá»n. Vừa được gặp bố mẹ, vừa được vá» Hà Ná»™i, chúng mừng quýnh cả lên, quên hết cả mÅ© nón. Ngồi trên xe, cháu út Thu Hiá»n vô tÆ° há»i: "Bao giá» chúng con được vá» hẳn Hà Ná»™i hở bố?". Câu há»i của con làm thức dậy trong tôi bao Ä‘iá»u. ThÆ°Æ¡ng con má»›i tý tuổi đầu, nhÆ° cấnh chim non ná»›t đã phải rá»i tổ ấm, trong tâm thức của tôi lại hiện vá» bao hình bóng trẻ thÆ¡ loắt choắt Ä‘á»™i mÅ© rÆ¡m, "Ä‘á»™i bom đạn" đến trÆ°á»ng ở biết bao miá»n quê Khu 4 mà tôi từng sống, từng chiến đấu. Những cháu nhá» chui dÆ°á»›i tầng sâu địa đạo ở VÄ©nh Linh mÆ¡ má»™t ngá»n đèn dầu, mÆ¡ từng trang sách… Rồi ở HÆ°Æ¡ng Phúc - gần HÆ°Æ¡ng Äô - nÆ¡i Bá»™ TÆ° lệnh 559 đặt "đại bản doanh", cả lá»›p há»c gồm mấy chục sinh linh ngây thÆ¡ nằm gá»n trong má»™t hố bom thù… Tôi ôm cháu vào lòng nhÆ° muốn truyá»n cho con má»™t chút suy tưởng của mình, muốn con tôi hiểu được sá»± hy sinh, thiệt thòi khó gì bù đắp được của bè bạn đồng lứa.
Nhá» chuyển vá» công tác gần nhà, nên Lan - vợ tôi có Ä‘iá»u kiện lo việc gia đình. Thá»±c ra, từ ngày lấy nhau, suốt hai cuá»™c kháng chiến, tôi luôn ở chiến trÆ°á»ng. Tất tật má»i việc gia đình Ä‘á»u trông cậy vào vợ. Má»™t nách má»™t "chùm" con, má»i việc: ăn, há»c, sÆ¡ tán…, vợ tôi Ä‘á»u lo trá»n; lại công việc cÆ¡ quan… Việc nÆ°á»›c, việc nhà tưởng nhÆ° oằn hai vai bé bá»ng của ngÆ°á»i phụ nữ. NhÆ°ng, đâu chỉ mình tôi! Thế hệ chúng tôi Ä‘a phần Ä‘á»u vậy. Cảm phục biết bao cả thế hệ những ngÆ°á»i mẹ, ngÆ°á»i vợ đã gánh vác việc nÆ°á»›c, việc nhà nÆ¡i hậu phÆ°Æ¡ng, để chúng tôi dồn tâm sức lo chuyện trận mạc.
Hà Ná»™i hè 1967 khác xa những lần trÆ°á»›c đây tôi có dịp ghé vá».
Thủ đô đã hình thành má»™t khu vá»±c phòng thủ chiến lược mạnh, đủ sức đánh thắng các cuá»™c tập kích Ä‘Æ°á»ng không của Mỹ. Trong những ngày tôi ở lại, có ngày tá»›i ba lần còi Nhà Hát lá»›n rú lên báo Ä‘á»™ng. Nhiá»u lần tôi lên tầng thượng quan sát lá»±c lượng không quân Hà Ná»™i dánh trả máy bay Mỹ. Vá»›i lÆ°á»›i lá»­a phòng không nhiá»u tầng, nhiá»u lá»›p của ta vây bủa, máy bay địch không dám bổ nhào, mà chỉ lượn vòng ném bom, bắn rốc két… Xác suất trúng mục tiêu rất thấp. Có lẽ vì sá»± bất lá»±c đó, mà sau này khi phải tạo "áp lá»±c" cho há»™i nghị bốn bên ở Paris, Mỹ đã phải dùng "con bài B.52". Và khi thần tượng "pháo đài bay" bị nhấn chìm ở chính hồ Ngá»c Hà, Hà Ná»™i, Nixon và Kissinger đành phải nén lòng ký Hiệp định Paris!
Nói vá» Hà Ná»™i kết hợp thăm gia đình thì đúng hÆ¡n là nghỉ ngÆ¡i. Bởi vì sau vài "Ä‘á»™ng tác" của má»™t ngÆ°á»i Ä‘i xa - từ chiến trÆ°á»ng vá», gần nhÆ° thá»i gian còn lại tôi tập trung hoàn thiện báo cáo công tác mùa khô 1967-1968. Xong bÆ°á»›c chuẩn bị, tôi Ä‘á» nghị anh Thiện cho làm việc sá»›m vá»›i Tổng cục và Bá»™.
Cả ngày 26 và sáng 27 tháng 5, tôi làm việc vá»›i Tổng cục Hậu cần. Nghe tôi báo cáo xong, anh Äinh Äức Thiện nói:
- Tình hình và công việc của Tuyến 559, Tổng cục đã nắm từng ngày. Hôm nay anh tổng hợp lại rất rõ, đặc biệt là các kinh nghiệm. Mùa khô vừa rồi, Tuyến 559 đã làm rạng rỡ Tổng cục.
Tiếp đó, anh nhấn mạnh:
- Chúng ta đã khẳng định được tính tất yếu của vận tải cÆ¡ giá»›i. Quân uá»· muốn anh trình bày kỹ vấn Ä‘á» này. Cùng lá»±c lượng trang bị, Ä‘iá»u kiện chủ quan, khách quan nhÆ° nhau mà sao năm nay chúng ta làm được? Äó là thá»±c tế có sức thuyết phục mạnh nhất đối vá»›i các ý kiến còn hoài nghi vá» tính khả thi và hiệu quả của vận tải cÆ¡ giá»›i trên TrÆ°á»ng SÆ¡n. Ở đây tôi muốn chúng ta tính toán thật kỹ kế hoạch mùa khô 1967-1968. Chắc chắn trên sẽ giao cho ta khá nặng.
Kết thúc buổi làm việc, anh Thiện thông báo:
- Ngày 4 tháng 6, Quân uá»· và Thủ trưởng Bá»™ làm việc vá»›i các anh. Ngày 6 tháng 6, các anh báo cáo đồng chí Bí thÆ° thứ nhất - Lê Duẩn; ngày 8 tháng 6, anh Phạm Hùng gặp, sau đó Ban Bí thÆ° "chiêu đãi" cÆ¡m các anh. Thá»i gian còn lại, các anh chủ Ä‘á»™ng làm việc vá»›i các cÆ¡ quan Bá»™ và các quân - binh chủng.
Hôm làm việc vá»›i Quân uá»· và Thủ trưởng Bá»™, tôi thấy có mặt đông đủ các anh trong ThÆ°á»ng trá»±c Quân uá»·. Äại tÆ°á»›ng Võ Nguyên Giáp chủ trì. Không khí làm việc vui vẻ, hồ hởi, khác hẳn cÅ©ng vị tổ này gần má»™t năm trÆ°á»›c tôi được dá»± há»™i nghị rút kinh nghiệm hoạt Ä‘á»™ng của Tuyến 559 trong mùa khô 1965 - 1966.
Tôi báo cáo xong, cả phòng há»p hồ hởi hắn lên. Có mấy anh há»i thêm chúng tôi má»™t số vấn Ä‘á» cụ thể. Sau đó, anh Văn kết luận:
- Báo cáo của các anh đã khái quát được má»™t số vấn Ä‘á» má»›i. Tuyến 559 giành được thắng lợi trong mùa khô vừa qua là do các anh đã đánh giá đúng chá»— mạnh, chá»— yếu của không quân Mỹ trong đánh phá, ngăn chặn; đã thấy đúng sức mạnh của ta vá» thiên thá»i, địa lợi, nhân hoà; sức mạnh tổng hợp của các lá»±c lượng, của con ngÆ°á»i và trang bị; đặc biệt đã vận dụng sáng tạo nghệ thuật quân sá»±, tÆ° tưởng tiến công vào tuyến vận tải quân sá»± mà xÆ°a nay chúng ta xem nhẹ; đã biết tổ chức tác chiến binh chủng hợp thành, dÆ°á»›i sá»± chỉ huy tập trung, thống nhất của Bá»™ TÆ° lệnh.
Thắng lợi của Tuyến 559 trong mùa khô 1966-1967, má»™t lần nữa khẳng định chủ trÆ°Æ¡ng cÆ¡ giá»i hoá tuyến vận tải quân sá»± chiến lược của Quân uá»· là hoàn toàn đúng đắn.
Thay mặt Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Bá»™ Quốc phòng, tôi xin cảm Æ¡n và nhá» các anh chuyển lá»i chúc mừng thắng lợi mùa khô vừa qua tá»›i tất cả cán bá»™, chiến sÄ©, thanh niên xung phong TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Kết thúc buổi làm việc, anh Văn dặn chúng tôi:
- Các anh chuẩn bị để báo cáo vá»›i đồng chí Lê Duẩn. Kế hoạch mùa khô 1967-1968 chắc lá»›n hÆ¡n nhiá»u. Sau khi Bá»™ Tổng tham mÆ°u và các Tổng cục tổng hợp xong kiến nghị các chiến trÆ°á»ng, Quân uá»· sẽ bàn, trình Bá»™ Chính trị và làm việc vá»›i các anh sau. Các anh nên nhá»›: NgÆ°á»i chỉ huy ở chiến trÆ°á»ng khi hạ quyết tâm vá» quy mô và thá»i gian tác chiến phải tổng hợp nhiá»u yếu tố. NhÆ°ng trÆ°á»›c hết phải có đáp số đảm bảo hậu cần.
Anh Văn Tiến Dũng nói thêm:
- Các anh cần dành thá»i gian làm việc kỹ vá»›i Bá»™ Tổng tham mÆ°u vá» các Ä‘iá»u kiện để thá»±c hiện kế hoạch mùa khô tá»›i. Chuẩn bị chu đáo sá»›m thì khả năng chủ Ä‘á»™ng càng lá»›n.
Sáng ngày 6 tháng 6, tôi cùng anh Chiêm đến báo cáo anh Lê Duẩn. Sau cái bắt tay rất chặt, anh há»i luôn:
- Các anh báo cáo Quân uỷ rồi phải không?
- Báo cáo anh, rồi ạ - Tôi đáp.
Anh Ba tiếp:
- Mùa khô vừa rồi, Äoàn 559 làm nhÆ° thế là tốt! Bác cÅ©ng muốn gặp các anh, nhÆ°ng Bác Ä‘ang mệt, tôi thấy nên để Bác nghỉ!
Nghe anh Ba nói vậy, anh em chúng tôi vừa lo lắng cho sức khá»e của Bác, vừa tiếc vô cùng vì không được gặp Bác.
Anh Ba dành hÆ¡n ná»­a tiếng, phân tích cho chúng tôi má»™t số Ä‘iểm chính vá» cục Ä‘iện chiến tranh, vá» tình hình của ta và địch trên chiến trÆ°á»ng miá»n Nam. Anh khẳng định: TÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng, đứng vá» phía quân sá»± mà nói thì hiện nay Mỹ - nguỵ còn mạnh hÆ¡n chúng ta. NhÆ°ng vá»›i quy luật phát triển, thì cái mạnh đó là trÆ°á»›c mắt, là tạm thá»i… Äảng ta, dân tá»™c ta, cả hai miá»n, có đủ khả năng để thá»±c hiện má»™t quá trình chuyển đổi tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng. Äảng ta nắm vững hai ngá»n cá» - Äá»™c lập dân tá»™c và Chủ nghÄ©a xã há»™i, có đầy đủ khả năng để giải phóng miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc. Bá»™ Chính trị Ä‘ang tính đến má»™t phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng chiến lược cho năm 1968. TÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng lúc này, ta chÆ°a thể thắng địch được vá» quân sá»±, nhÆ°ng ta phải làm má»™t cú thật dữ dá»™i - má»™t cú nhÆ° "bombarder" làm suy sụp ý chí xâm lược của đế quốc Mỹ. Công việc của Tuyến 559 cÅ©ng là má»™t yếu tố quan trá»ng. Bá»™ Quốc phòng sẽ tính toán, giao nhiệm vụ cụ thể cho Tuyến. Chúc các anh chuẩn bị tốt kế hoạch mùa khô 1967-1968.
Chia tay anh Ba, trong tôi luôn ám ảnh vá» má»™t phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng chiến lược cho năm 1968. Sau này má»›i hay rằng đó là đòn Tổng tiến công và nổi dậy xuân Mậu Thân - ta đã đánh gục ý chí xâm lược của đế quốc Mỹ vào lúc Mỹ Ä‘ang leo những nấc thang cao nhất của chiến tranh xâm lược trên hai miá»n Tổ quốc.
Ngày 8 tháng 6, chúng tôi tá»›i báo cáo anh Phạm Hùng tại Văn phòng Trung Æ°Æ¡ng Äảng. Äược tiếp xúc nhiá»u lần vá»›i anh Phạm Hùng, tôi thấy lần này cÅ©ng nhÆ° bao lần khác, thái Ä‘á»™ và cở chỉ của anh luôn thoải mái, chân tình vá»›i cấp dÆ°á»›i. Anh vá»— vai anh Thiêm và tôi rồi nói:
- Nè, mùa khô vừa rồi, 559 Ä‘Æ°a đủ đạn ÄKB cho các chiến trÆ°á»ng. Nam Bá»™ cho mình biết, lính ta bắn "đã" lắm. Anh Phạm văn Äồng cÅ©ng có kế hoạch gặp các cậu, nhÆ°ng có việc phải Ä‘i Ä‘á»™t xuất. Vá» phần Chính phủ, sau khi Bá»™ Quốc phòng tổng hợp kiến nghị của các chiến trÆ°á»ng, sẽ trình Bá»™ Chính trị giải quyết. Công việc sau đó nhỠđôi vai các cậu. Hôm nay, Ban Bí thÆ° má»i các cậu ăn cÆ¡m, gặp gỡ tiá»n tuyến - hậu phÆ°Æ¡ng là chính. Thế các cậu định nghỉ mấy ngày?
Anh Chiêm trả lá»i, vui vẻ mà thật lòng:
- Báo cáo anh, tám hôm kể từ khi ở trong tuyến ra, chúng tôi Ä‘á»u có lịch làm việc. NhÆ°ng không sao anh ạ, được làm việc "tại gia" là nghỉ rồi.
Suốt bữa cÆ¡m Ban Bí thÆ° "chỉêu đãi", mạch chuyện cứ nhẹ nhàng, Ä‘á»i thÆ°á»ng nhÆ° vậy…
Hôm sau, tôi cùng anh Chiê:m làm việc vá»›i Tổng cục Chính trị, có đông đủ các anh lãnh đạo Tổng cục. Nhiá»u anh đặt câu há»i:
- Tại sao những năm trước đây có một bộ phận cán bộ, chiến sĩ dao động, ngại ác liệt hy sinh mà từ đầu năm 1967 nay lại giảm?
Chúng tôi phân tích nhiá»u Ä‘iểm, tóm tắt là: Trong chiến đấu ác liệt sống - chết chỉ cách nhau gang tấc. Chúng ta phải áp dụng nhiá»u biện pháp khác nhau để làm cho má»i ngÆ°á»i có ý thức tốt bảo vệ mình và đồng Ä‘á»™i. NhÆ°ng nói rõ cho má»—i má»™t ngÆ°á»i lính hiểu:
- Äể đạt được mục tiêu Giải phóng miá»n Nam, thống nhất đất nÆ°á»›c, chúng ta phải trả giá. Cùng vá»›i giáo dục, vá» tổ chức phải tạo được sá»± tÆ°Æ¡ng trợ của đồng Ä‘á»™i, hiệp đồng chiến đấu, để ngÆ°á»i lính không thấy bị cô Ä‘Æ¡n khi đối mặt vá»i kẻ thù. Chiến sÄ© lái xe càng cần phải thế. Há» sợ nhất là má»™t mình má»™t xe giữa chiến trận. Nếu lá»±c lượng cao xạ bá» rÆ¡i há», không bảo vệ trá»±c tiếp; công binh ở xa Ä‘Æ°á»ng, xa trá»ng Ä‘iểm; xe chạy không theo Ä‘á»™i hình, không có chỉ huy Ä‘i cùng, các trạm cứu thÆ°Æ¡ng, Ä‘á»™i cứu kéo vắng bóng trên Ä‘Æ°á»ng; trá»ng Ä‘iểm không có chỉ huy thống nhất…, thì tÆ° tưởng dao Ä‘á»™ng trong má»™t số lái xe sẽ trá»—i dậy; thiếu á»· chí, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ, cÅ©ng là lẽ thÆ°á»ng.
Nghe anh Chiêm phân tích như vậy, anh Song Hào - Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị nói:
- Äó là những bài há»c rất sống, rất quý giá vá» công tác chính trị - công tác tÆ° tưởng. Chúng tôi sẽ nghiên cứu thêm…
Thá»i gian ít á»i còn lại, chúng tôi chia nhau má»—i ngÆ°á»i làm việc má»—i nÆ¡i. Anh Chiêm làm việc tiếp vá»›i Tổng cục Chính trị, Tổng cục Hậu cần. Anh Sum làm việc vá»›i Bá»™ Tổng tham mÆ°u.
Tôi xuống Bá»™ TÆ° lệnh Phòng không - Không quân, các binh chủng: Công binh, Thông tin, sau đó làm việc vá»›i anh Phan Trá»ng Tuệ, cảm Æ¡n sá»± há»— trợ tích cá»±c của Bá»™ Giao thông vận tải và Ä‘á» xuất má»™t số vấn Ä‘á».
MÆ°á»i ngày có dÆ°, làm việc hết "công suất", mấy anh em giải quyết gá»n những công việc ở Hà Ná»™i. Chúng tôi quyết định vào tuyến sá»›m hÆ¡n kế hoạch. CÅ©ng nhÆ° bao cuá»™c chia tay, lÆ°á»ng trÆ°á»›c công việc chung, vợ tôi không má»™t tiếng bàn lùi. Biết vậy, nhÆ°ng tôi cÅ©ng Ä‘á»™ng viên: Công việc quá khẩn trÆ°Æ¡ng, anh vào sá»›m mấy ngày. Chá»›m mùa khô tá»›i, thế nào cÅ©ng có việc phải ra.
Chiá»u 12 tháng 6, tôi Ä‘Æ°a hai cô con gái trở lại SÆ¡n Tây. Các cháu không muốn rá»i bố mẹ. Tôi phải dá»— dành rằng: "Hè đến rồi, các con cứ xem nhÆ° bố con mình vá» quê nghỉ hè vậy"… ÄÆ°a các cháu Ä‘i rồi, trong tôi vẫn ám ảnh câu há»i hôm nào của Thu Hiá»n - con gái út: "Bao giá» thì chúng con được vá» hẳn Hà Ná»™i?".
Äang giữa hè, vừa để tránh nắng, vừa tránh giá» cao Ä‘iểm địch đánh phá dá»c Ä‘Æ°á»ng, 4 giá» sáng ngày 14 tháng 6, Ä‘oàn chúng tôi xuất phát tại Hà Ná»™i. Phải mất tròn hai ngày hai đêm, chúng tôi má»›i vào tá»›i HÆ°Æ¡ng Äô. Quãng Ä‘Æ°á»ng chÆ°a tá»›i 400 cây số. Äịch đánh dữ. Hầu hết ở các cầu, phà trá»ng yếu, chúng ta Ä‘á»u phải làm Ä‘Æ°á»ng vòng, bến phụ. Công nhân giao thông, thanh niên xung phong trá»±c suốt ngày đêm, kịp thá»i giải toả má»i ách tắc. Cùng đồng hành vá»›i chúng tôi trên Ä‘Æ°á»ng ra tiá»n tuyến là những Ä‘oàn xe nặng hàng, kín lá nguỵ trang, thân hình đầy chứng tích bom đạn. Là những Ä‘oàn tàu lầm lÅ©i trong đêm chở cả xe tăng, pháo cỡ lá»›n thẳng hÆ°á»›ng vá» Nam. Dá»c kênh Nhà Lê từ Thanh Hoá vào Nghệ An, tôi còn thấy những Ä‘oàn vận tải thuyá»n nan, lúc ẩn, lúc hiện dÆ°á»›i những lùm cây. Há»i ra má»›i biết đó là những thành viên Äoàn vận tải Lam SÆ¡n, Äoàn vận tải Äiện Biên do tỉnh Thanh Hoá tổ chức. Dá»c các cung Ä‘Æ°á»ng qua Nghệ An, Hà TÄ©nh, chúng tôi gặp nhiá»u Ä‘oàn xe thồ. Những lão nông da cháy sạm, đầu nón lá, chân đất, áo nâu… gập mình đẩy những chiếc xe đạp "cõng" bốn năm bao gạo…
Chập tối ngày 15 tháng 6, Ä‘oàn tá»›i ngã ba Äồng Lá»™c. Xe qua ngã ba đông, ùn lại má»™t quãng dài. Äồng chí lái xe nhanh nhÆ° cắt, chạy tìm ngÆ°á»i chỉ huy giao thông. Lập tức xe tôi được Æ°u tiên lách lên phía trÆ°á»›c. Bất thần má»™t tốp máy bay địch ào tá»›i ném bom, phóng rốc-két. Má»™t xe của Ä‘oàn, chạy sau xe tôi hÆ¡n năm chục mét trúng đạn, bổc cháy. Lái xe, đồng chí bảo vệ và má»™t nữ chiến sÄ© ở văn phòng cùng Ä‘i hy sinh. Cả Ä‘oàn dừng xe lo việc mai táng, vÄ©nh biệt đồng Ä‘á»™i. Thanh niên xung phong, công nhân giao thông trá»±c trá»ng Ä‘iểm… cùng sẻ chia vá»›i chúng tôi ná»—i Ä‘au mất mát, lo chôn cất, làm đầy đủ bia má»™ cho những ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n vÄ©nh viá»…n yên nghỉ tại trá»ng Ä‘iểm nổi danh này.
Mở sáng ngày 16, chúng tôi má»›i có mặt tại HÆ°Æ¡ng Äô.
Qua làm việc vá»›i các anh Lê Duẩn, Võ Nguyên Giáp, Phạm Hùng, Văn Tiến DÅ©ng, Äinh Äức Thiện, Phan Trá»ng Tuệ và các đồng chí lãnh đạo khác, đặc biệt những gì mắt thấy tai nghe trên những nẻo Ä‘Æ°á»ng tôi qua là minh chứng sống Ä‘á»™ng nhất của má»™t thá»i cả nÆ°á»›c ra trận. Cả hậu phÆ°Æ¡ng gồng mình lên vì chiến trÆ°á»ng, vì miá»n Nam yêu dấu, vì nghÄ©a tình quốc tế cao cả. Má»™t thá»i hạt gạo chia ba, chia bốn; dẫu thân mình cÅ©ng chịu nhiá»u "thÆ°Æ¡ng tích" vì bom đạn thù, miá»n Bắc vẫn thá»±c hiện xuất sắc sứ mạng lịch sá»­ của mình, là cái "NỀN", cái "Gá»C" của cách mạng cả nÆ°á»›c - nhÆ° Bác Hồ từng dạy. "Thóc không thiếu má»™t cân, quân không thiếu má»™t ngÆ°á»i" là khẩu hiệu hành Ä‘á»™ng, là tiếng nói từ con tim, khối óc của má»—i ngÆ°á»i dân hậu phÆ°Æ¡ng vì sá»± vững mạnh của hậu phÆ°Æ¡ng lá»›n và vì sá»± nghiệp giải phóng miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc.
Trong bối cảnh chiến tranh lan ra cả nÆ°á»›c, khi mà tập Ä‘oàn cầm quyá»n Nhà Trắng hống hách và hợm hÄ©nh tuyên bố: "Ä‘Æ°a miá»n Bắc trở lại thá»i kỳ đồ đá", trên thá»±c tế miá»n Bắc đã bÆ°á»›c vào trận thá»­ lá»­a vô cùng ác liệt, và rồi chúng ta đã thắng. Không chỉ vững vàng quật ngã các bÆ°á»›c leo thang của không lá»±c, hải lá»±c Hoa Kỳ, miá»n Bắc còn hoàn thành xuất sắc nghÄ©a vụ của hậu phÆ°Æ¡ng lá»›n.
Äá»™c lập tá»± do, eó Äảng lãnh đạo sáng suốt, có chế Ä‘á»™ chính trị ổn định, vững chắc, có cÆ¡ sá»› xã há»™i công bằng, trật tá»±, lành mạnh; có các tổ chức quần chúng mạnh hoạt Ä‘á»™ng trong Mặt trận - khối Ä‘oàn kết toàn dân; nhân dân cần cù, sáng tạo, dạn đày trong chiến tranh, lá»±c lượng vÅ© trang anh hùng, có tiá»n tuyến lá»›n miá»n Nam vững vàng, bạn bè anh em cổ vÅ©, chi viện có hiệu quả…, miá»n Bắc ngày càng tá» rõ sức mạnh và tính Æ°u việt của chế Ä‘á»™ xã há»™i chủ nghÄ©a.
GiỠđây, gần bốn mÆ°Æ¡i năm đã qua, khi nghÄ© vá» những ngày đạn bom, nhÆ°ng rất Ä‘á»—i hào hùng ấy, trong tâm thức tôi vẫn lắng Ä‘á»ng má»™t Ä‘iá»u: Nếu không có truyá»n thống Ä‘oàn kết tÆ°Æ¡ng thân, tÆ°Æ¡ng ái; tá»±a nhau khi "tối lá»­a tắt đèn", "lá lành đùm lá rách" hình thành từ hàng nghìn năm lịch sá»­ ở từng cá»™ng đồng xã thôn Việt Nam; nếu không có những tế bào Ä‘ang Ä‘á»™ manh nha của Chủ nghÄ©a xã há»™i, Chủ nghÄ©a Cá»™ng sản là hợp tác xã nông nghiệp - con đẻ của chính sách hợp tác hoá nông nghiệp của Äảng…, liệu miá»n Bắc có trụ vững, có làm tròn nghÄ©a vụ đối vá»›i chiến trÆ°á»ng được không! Äiá»u khẳng định là: Hàng triệu con ngÆ°á»i đất Bắc rất yên lòng, dồn hết tâm lá»±c cho cuá»™c sống mái vá»›i quân thù trên chiến trÆ°á»ng khi có được hậu phÆ°Æ¡ng là Ä‘iểm tá»±a vững vàng vá» cả tinh thần lẫn vật chất…
Thật tá»± hào, tuyến vận tải quân sá»± chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n vừa thuá»™c vá» miá»n Bắc xã há»™i chủ nghÄ©a, vừa thuá»™c vá» tiá»n tuyến lá»›n miá»n Nam, vừa là chiến trÆ°á»ng vô cùng ác liệt, nhÆ°ng đồng thá»i cÅ©ng là cầu nối giữa hậu phÆ°Æ¡ng lá»›n vá»›i tiá»n tuyến lá»›n.
Vừa vào tá»›i HÆ°Æ¡ng Äô, sáng 16 tháng 6, chúng tôi làm việc luôn vá»›i cán bá»™ chủ trì cÆ¡ quan Bá»™ TÆ° lệnh 559, Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng, nắm lại toàn bá»™ kế hoạch và ná»™i dung há»™i nghị tổng kết - tập huấn. Hai ngày sau, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh thông qua lần cuối ná»™i dung và các mặt chuẩn bị cho há»™i nghị; đặc biệt là khâu chuẩn bị công sá»± và bố trí lá»±c lượng cao xạ bảo vệ. Bởi địa Ä‘iểm há»p gần các trá»ng Ä‘iểm Yên Lá»™c, Khe Ãc.
Hạ tuần tháng 6, há»™i nghị tổng kết chiến đấu mùa khô 1966-1967 của Äoàn 559 được tiến hành tại xã HÆ°Æ¡ng Xuân. Do địa Ä‘iểm há»p ká» cận HÆ°Æ¡ng Äô - nÆ¡i đặt sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh nên vá» sau má»i ngÆ°á»i trong chúng tôi quen gá»i là há»™i nghị HÆ°Æ¡ng Äô. Äây là há»™i nghị có đông đủ thành phần tham dá»± nhất kể từ ngày thành lập Äoàn 559, gồm cán bá»™ quân chính cả Tuyến 559 và tuyến Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng. Dá»± há»™i nghị còn có đại biểụ các cÆ¡ quan Bá»™ Quốc phòng, Bá»™ Giao thông vận tải, Ban 67, Quân khu 4, các binh chủng có liên quan, đại biểu các tỉnh Nghệ An, Hà TÄ©nh, Quảng Bình, Äặc khu VÄ©nh Linh… Há»™i nghị này không Ä‘Æ¡n thuần là tổng kết mà còn là há»™i nghị tập.huấn vá»›i nhiá»u ná»™i dung rất má»›i vá» nghệ thuật quân sá»± lần đầu tiên được vận dụng thắng lợi trên tuyến vận tải quân sá»± chiến lược. Văn bản trình bày ở há»™i nghị, tôi sá»­ dụng má»™t phần báo cáo ở há»™i nghị quân chính tháng 2 năm 1967 ở trong tuyến. Do công tác chuẩn bị tốt, biểu mẫu thống kê các mặt hoạt Ä‘á»™ng đầy đủ, nên trong báo cáo tổng hợp, tôi chỉ tập trung đánh giá chung và rút ra má»™t số bài há»c kinh nghiệm:
- Äánh giá, phân tích tình hình địch-ta trong mùa khô 1966-1967, nêu bật cái mạnh, cái yếu của ta và của đối phÆ°Æ¡ng; chủ yếu trang bị cho cán bá»™ những vấn Ä‘á» cÆ¡ bản vá» phÆ°Æ¡ng pháp luận; phân tích, vận dụng vào Ä‘iá»u kiện không quân Mỹ đánh phá, ngăn chặn tuyến vận tải quân sá»± chiến lược; vấn Ä‘á» cần phải làm chủ của ta - phía chiến đấu chống ngăn chặn, vá»›i sức mạnh của bá»™ Ä‘á»™i binh chủng hợp thành, Ä‘iểm giống và khác nhau trong việc triệt để lợi dụng các yếu tố: Thiên - Äịa - Nhân.
- Quán triệt nhiệm vụ, chức năng của tuyến vận tải, chi viện chiến lược cho các chiến trÆ°á»ng vá» cả ba mặt: Là má»™t tuyến vận tải quân sá»± chlến lược, là má»™t hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng trá»ng yếu, là má»™t căn cứ chiến lược của các chiến trÆ°á»ng.
- Là má»™t chiến trÆ°á»ng "Äánh địch mà tiến, mở Ä‘Æ°á»ng mà Ä‘i" phải vận dụng nghệ thuật quân sá»± chiến tranh nhân dân, tÆ° tưởng chiến thuật tác chiến vào cuá»™c chiến đấu chống ngăn chặn. Mùa khô 1966-1967, vá» tổ chức vận chuyển Tuyến 559 đã thá»­ nghiệm thành công Ä‘á»™i hình tiến công nhiá»u thê Ä‘á»™i; mật tập, liên tục, lấy đại Ä‘á»™i làm Ä‘á»™i hình tiến công cÆ¡ bản; đặc biệt đã sáng tạo má»™t tổ chức Ä‘á»™c đáo của bá»™ Ä‘á»™i binh chủng hợp thành, lấy bá»™ Ä‘á»™i vận tải làm chủ. Bá»™ Ä‘á»™i vận tải sá»­ dụng Ä‘á»™i hình tiến công phải có sá»± yểm trợ trá»±c tiếp của há»áº£ lá»±c cao xạ, của công binh, bá»™ binh và các lá»±c lượng bảo đảm khác má»™t cách nhịp nhàng, đồng bá»™, dây chuyá»n, liên hoàn…
- Chuyển Bộ Tư lệnh và cơ quan Bộ Tư lệnh chỉ đạo là chính sang có kết hợp chỉ huy; chuẩn bị tiến tới tổ chức chiến dịch vận tải trên toàn tuyến.
- Từng binh trạm củng cố chỉ huy thống nhất do binh trạm tổ chức; đặc biệt là chỉ huy trá»±c tiếp bá»™ Ä‘á»™i binh chủng hợp thành ở các trá»ng Ä‘iểm, khu căn cứ tập kết xuất phát. Chỉ huy các cấp phải thá»±c hiện được năm trá»±c tiếp: Trá»±c tiếp giao nhiệm vụ; trá»±c tiếp tổ chức hiệp đồng chỉ huy chiến đấu; trá»±c tiếp kiểm tra; trá»±c tiếp xá»­ lý công việc kịp thá»i; trá»±c tiếp báo cáo cấp trên. Ở đây, bá»™ Ä‘á»™i thông tin đã trở thành má»™t lá»±c lượng quan trá»ng của bá»™ Ä‘á»™i binh chủng hợp thành. Hiện nay, trên tuyến má»›i tổ chức được mạng thông tin khá tốt ở tập Ä‘oàn trá»ng Ä‘iểm Văng Mu - Tha Mé. Năm 1968, ta sẽ phát triển mạng lÆ°á»›i thông tin, đặc biệt là thông tin tải ba. Lúc đó "Ä‘á»™ng mạch" chủ, "Ä‘á»™ng mạch" nhánh sẽ lÆ°u thông tuần hoàn trong má»™t cÆ¡ thể cÆ°á»ng tráng.
Sau há»™i nghị quan trá»ng này, Bá»™ TÆ° lệnh sẽ định hình cÆ¡ bản tÆ° tưởng chiến thuật cho từng binh chủng trên tuyến. TrÆ°á»›c mắt, áp dụng cho đợt diá»…n tập thá»±c binh bá»™ Ä‘á»™i hợp thành trong tháng 8 tá»›i.
BÆ°á»›c đầu soạn thảo nhanh tÆ° tưởng chiến thuật cho má»™t số binh chủng. Ví dụ, đánh tiêu diệt là tÆ° tưởng chung. NhÆ°ng bá»™ Ä‘á»™i cao xạ trên Tuyến 559, khi đã xác định lấy bá»™ Ä‘á»™i vận tải làm chủ công thì cách đánh của bá»™ Ä‘á»™i cao xạ là tiêu diệt máy bay địch đánh phá Ä‘á»™i hình xe hành tiến, cầu Ä‘Æ°á»ng. Äó là tÆ° tưởng chủ đạo. Các binh chủng khác và lá»±c lượng phục vụ cÅ©ng thá»±c hiện nhÆ° vậy.
Há»™i nghị thống nhất khẳng định: Sau 9 năm, mùa khô 1966-1967, Tuyến vận tải quân sá»± 559 đã thá»­ nghiệm thành công vận tải cÆ¡ giá»›i có quy mô trong Ä‘iá»u kiện đối phÆ°Æ¡ng tiến hành chiến tranh ngăn chặn quyết liệt. Là mùa khô đầu tiên thá»±c hiện đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch vận tải; giao quân bổ sung cho chiến trÆ°á»ng vá»›i số lượng lá»›n nhất, kịp thá»i nhất. Là mùa khô lá»±c lượng 559 bắn rÆ¡i nhiá»u máy bay, tiêu diệt được nhiá»u bá»™ binh địch, tham gia giải phóng được má»™t số vùng đất Ä‘ai của bạn. CÅ©ng là mùa khô mở được nhiá»u Ä‘Æ°á»ng má»›i, nhất là Ä‘Æ°á»ng vòng tránh, bảo đảm giao thông thông suốt liên tục. Äặc biệt, đây là mùa khô đầu tiên các lá»±c lượng binh chủng trên tuyến vận dụng đúng đắn tÆ° tÆ°á»ng tiến công, nghệ thuật và chiến thuật quân sá»± phù hợp vá»›i đặc Ä‘iểm của tuyến vận tải quân sá»± chiến lược trong chiến tranh.
Không khí há»™i nghị nhÆ° lá»­a gặp gió khi anh VÅ© Xuân Chiêm Ä‘á»c Ä‘iện của Äại tÆ°á»›ng Bá»™ trưởng Võ Nguyên Giáp biểu dÆ°Æ¡ng thành tích của Äoàn 559 trong mùa khô 1966-1967. Äiện của anh Văn chỉ rõ: "Thắng lợi mùa khô 1966-1967 là bÆ°á»›c đầu, nhÆ°ng quan trá»ng ở chá»— là rút được những bài há»c má»›i làm cÆ¡ sỠđể củng cố tổ chức lá»±c lượng và định hÆ°á»›ng cho cuá»™c chiến đấu mùa khô 1967-1968. Má»™t Ä‘iá»u rất quan trá»ng là xây dá»±ng được tÆ° tưởng tiến công - tÆ° tÆ°á»›ng căn bản của quân Ä‘á»™i ta. Khắng định chủ trÆ°Æ¡ng cÆ¡giá»›i hoá vận tải của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng là hoàn toàn đúng đắn, phù hợp vá»›i quy luật phát triển của chiến trÆ°á»ng".
Hầu hết đại biểu dá»± há»™i nghị rất phấn khởi nhất trí cho rằng há»™i nghị HÆ°Æ¡ng Äô đúng là vừa tổng kết, vừa tập huấn. Ở góc Ä‘á»™ tổng kết, đã nhất trí khắng định lấy vận tải cÆ¡ giá»›i là chủ yếu; ở góc Ä‘á»™ tập huấn, lần đầu tiên chúng ta đã tiếp nhận được tÆ° tưởng chiến thuật tiến "công quân sá»± cho các loại binh chủng". Äây là mốc có tính chất lịch sá»­, để chuyển sang tác chiến hiệp đồng binh chủng trên tuyến Ä‘Æ°á»ng Hồ Chí Minh, tạo thế, tạo lá»±c má»›i để tiến lên hoàn thành nhiệm vụ vận tải chi viện chiến lược.
Kết thúc há»™i nghị, toàn bá»™ lá»±c lượng phía sau cÅ©ng nhÆ° lá»±c lượng trên tuyến khẩn trÆ°Æ¡ng chuẩn bị cho má»™t mùa khô má»›i. Mấy anh em trong Bá»™ TÆ° lệnh chia nhau xuống từng Ä‘Æ¡n vị, trá»±c tiếp nắm công tác tập huấn, củng cố tổ chức, bổ sung quân số, trang bị kỹ thuật. Äồng thá»i, chúng tôi cÅ©ng nhận được Ä‘iện của anh Hồng Kỳ báo lá»±c lượng ở lại tuyến triển khai tốt nhiệm vụ bảo đảm hành quân, bảo vệ kho tàng. Äặc biệt, công binh Ä‘ang gấp rút hoàn thành chuẩn bị cầu Ä‘Æ°á»ng theo kế hoạch đã định. Các lá»±c lượng công binh, cao xạ, thông tin tập trung Æ°u tiên cá»­a khẩu Ta Lê - Ä‘Æ°á»ng 20 và cá»­a khẩu Xiêng Phan - Ä‘Æ°á»ng 12, vá»›i quyết tâm bảo đảm từ ngày 15 tháng 10, các binh chủng chính thức nhập tuyến. Cùng thá»i gian này, chúng tôi nhận được văn bản chính thức kế hoạch mùa khô 1967-1968 vá»›i chỉ tiêu gấp hai lần mùa khô trÆ°á»›c.
Trên cÆ¡ sở tổ chức lá»±c lượng được củng cố và kế hoạch được phân bố, đồng thá»i các khâu chuẩn bị khác cÆ¡ bản hoàn tất, tháng 8 năm 1967, Bá»™ TÆ° lệnh 559 và Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng phối hợp tổ chức diá»…n tập "Chiến dịch vận tải" hiệp đồng binh chủng quy mô lá»›n. Vá»›i cuá»™c diá»…n tập này, chúng tôi muốn áp dụng những kinh nghiệm đã được khẳng định, rèn luyện nâng cao trình Ä‘á»™ chiến thuật, chiến đấu, trình Ä‘á»™ tác nghiệp của bá»™ Ä‘á»™i, kết hợp tạo chân hàng ở tuyến kho hậu cứ Äoàn 559. Trung tâm địa bàn diá»…n tập từ ngã ba Khe Giao (Hà TÄ©nh) đến Khe Ve (Quảng Bình).
Lá»±c lượng vận tải tham gia diá»…n tập có 560 xe, gồm ba tiểu Ä‘oàn xe của Äoàn 559, hai tiểu Ä‘oàn xe của Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng. Má»™t số tiểu Ä‘oàn công binh, thanh niên xung phong của Binh trạm 2 và Binh trạm 12 tham gia bảo đảm cầu Ä‘Æ°á»ng, bốc dỡ hàng. Năm tiểu Ä‘oàn cao xạ, ba đại Ä‘á»™i súng máy phòng không Ä‘ang tác chiến tại chá»— cÅ©ng được huy Ä‘á»™ng diá»…n tập…
Thá»±c hành diá»…n tập, tôi trong "vai" Binh trạm trưởng, các cÆ¡ quan Tham mÆ°u, Chính trị, Hậu cần thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh 559 và Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng đóng vai cÆ¡ quan binh trạm. Chỉ huy binh trạm xuống trá»±c tiếp chỉ huy trá»ng Ä‘iểm. Trên suất 150 cây số "chiá»u dài tiến công ", chúng tôi chá»n ba trá»ng Ä‘iểm tổ chức chỉ huy bá»™ Ä‘á»™i hiệp đồng binh chủng là Khe Giao, La Khê và Khe Ve.
Những quy định Ä‘Æ°á»ng vào, Ä‘Æ°á»ng ra, Ä‘iểm tránh nhau, thá»i gian xe tập kết, xuất phát Ä‘á»u được triển khai nhịp nhàng, thống nhất nhÆ° tập huấn.
Cuộc diễn tập kéo dài một tháng. Kết quả khá mĩ mãn. Chân hàng được lập tại tổng kho Tuyến 559 hơn 8.200 tấn vật chất.
NhÆ°ng cái được quan trá»ng hÆ¡n là chúng tôi đã xây dá»±ng bÆ°á»›c đầu Ä‘iá»u lệnh chiến dịch, Ä‘iá»u lệnh chỉ huy, chiến đấu; công tác chính trị trong tác nghiệp hiệp đồng binh chủng quy mô chiến dịch.
Trung tuần tháng 10, khi những ngá»n gió heo may đầu mùa quất xào xạc trên những tán cây rừng vùng HÆ°Æ¡ng Khê, Chu Lễ…, chúng tôi tiến hành má»™t đợt tổng kiểm tra công tác chuẩn bị lá»±c lượng, trang bị, công tác cầu Ä‘Æ°á»ng ở hai cá»­a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và Ä‘Æ°á»ng 20.
Những kinh nghiệm của má»™t mùa vận tải chi viện được há»™i nghị HÆ°Æ¡ng Äô khái quát thành các vấn Ä‘á» có tính lý luận và sau đó được vận dụng vào diá»…n tập "chiến dịch vận tải" quy mô vừa, cùng các hoạt Ä‘á»™ng chuẩn bị khác vá» con ngÆ°á»i, trang bị, cầu Ä‘Æ°á»ng… đảm bảo cho chúng tôi chủ Ä‘á»™ng, vững vàng triển khai "chiến dịch nhập tuyến", góp phần cùng chiến trÆ°á»ng thá»±c hiện thắng lợi chủ trÆ°Æ¡ng chiến lược má»›i của Bá»™ Chính trị và Trung Æ°Æ¡ng Äảng.
Tài sản của killer1310

Trả Lá»i Vá»›i Trích Dẫn
  #4  
Old 28-06-2008, 09:58 AM
killer1310 killer1310 is offline
Diệt Thế Ma Thần
 
Tham gia: May 2008
Äến từ: tp ho chi minh
Bài gởi: 217
Thá»i gian online: 1 ngày 0 giá» 18 phút
Xu: 0
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
ChÆ°Æ¡ng 3

TrÆ°á»ng SÆ¡n vá»›i Tết Mậu Thân, Những Ngày Vượt LÅ©, Thế Cá» Äảo Ngược.



1.
Vá»›i mùa hè 1967, sau hai cuá»™c phản công chiến lược bị thất bại nặng, chiến lược "chiến tranh cục bá»™" của Mỹ đã không diá»…n ra suôn sẻ theo tính toán ban đầu trÆ°á»›c "Canh bạc Việt Nam" của giá»›i cầm quyá»n Mỹ. Các bÆ°á»›c leo thang đánh phá miá»n Bắc bằng không quân, hải quân của Mỹ cÅ©ng chung kết cục nhÆ° vậy.
Cuá»™c chiến tranh xâm lược Việt Nam đã đặt Mỹ trÆ°á»›c tình thế bế tắc chịu sá»± tác Ä‘á»™ng mạnh mẽ vá» chính trị, xã há»™il chịu những phí tổn nặng ná» vá» tiá»n của và sinh mạng ngÆ°á»i Mỹ. DÆ° luận tiến bá»™ Mỹ lên tiếng phản đối chiến tranh xâm lược. Ná»™i bá»™ Chính phủ Mỹ bị phân hoá. Má»™t số giá»›i chức của Nhà Trắng đòi tìm giải pháp nhằm sá»›m Ä‘Æ°a nÆ°á»›c Mỹ thoát khá»i cuá»™c chiến này.
Trên bình diện quốc tế, sá»± nghiệp kháng chiến của nhân dân ta ngày càng được dÆ° luận thế giá»›i và chính phủ nhiá»u nÆ°á»›c đồng tình ủng há»™, giúp đỡ.
Vá» phía ta, qua hai năm Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i "chiến tranh cục bá»™", quân và dân ta ở miá»n Nam vẫn giữ vững và phát huy mạnh mẽ chiến lược tiến công, làm phá sản má»™t bÆ°á»›c quan trá»ng kế hoạch chiến lược của địch, giữ vững quyá»n chủ Ä‘á»™ng ở rừng núi, lá»±c lượng ba thứ quân phát triển mạnh…
Từ thá»±c tế đó, ngay từ đầu năm 1967, Bá»™ Chính trị, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng đã sá»›m thấy má»™t tình thế má»›i xuất hiện, cho phép chúng ta có thể và phải tìm phÆ°Æ¡ng cách khai thác triệt để, nhằm xoay chuyển và tạo bÆ°á»›c ngoặt quyết định của cuá»™c chiến tranh. Từ nhận định đó, má»™t kế hoạch chiến lược Äông Xuân 1967-1968 lập tức được khởi thảo và tiếp tục được bổ sung, hoàn thiện, bắt nhịp từng "hÆ¡i thở" của chiến trÆ°á»ng và cục diện chiến tranh.
Tháng 1 năm 1968, Há»™i nghị Ban chấp hành Trung Æ°Æ¡ng Äảng lần thứ 14 thông qua nghị quyết Bá»™ Chính trị, chỉ rõ: Cuá»™c kháng chiến của ta lúc này cần phải và có thể tạo má»™t chuyển biến lá»›n giữa lúc đế quốc Mỹ Ä‘ang ở thế ngập ngừng vá» chiến lược, giá»›i cầm quyá»n Mỹ Ä‘ang dao Ä‘á»™ng. Dể chuyển cách mạng và chiến tranh cách mạng miá»n Nam sang má»™t thá»i kỳ má»›i, thá»i kỳ giành thắng lợi quyết định, phải tạo được má»™t bÆ°á»›c ngoặt lá»›n của cuá»™c chiến tranh. Muốn vậy, không thể tiến từng bÆ°á»›c tuần tá»± nhÆ° những năm trÆ°á»›c đây; không đánh theo kiểu cÅ© nhÆ° đông xuân trÆ°á»›c. Phải tạo má»™t bÆ°á»›c nhảy vá»t bằng chá»n hÆ°á»›ng chiến lược hiểm và dùng cách đánh má»›i, giáng má»™t đòn bất ngá» thật mạnh vào ý chí xâm lược của đế quốc Mỹ. Äó là má»™t cách đánh chÆ°a từng diá»…n ra trong cuá»™c kháng chiến chống Mỹ và cÅ©ng hiếm có trong lịch sá»­ chiến tranh cách mạng, khiến cho Mỹ - nguỵ không há» nghÄ© tá»›i và cÅ©ng không thể nghÄ© tá»›i.
Cùng vá»›i cả nÆ°á»›c, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n tích cá»±c chuẩn bị phục vụ cho chủ trÆ°Æ¡ng chiến lược má»›i. Nắm bắt ý định chiến lược của Trung Æ°Æ¡ng, đồng thá»i vá»›i việc Bá»™ Quốc phòng tăng cÆ°á»ng chỉ đạo, bổ sung lá»±c lượng, trang bị cho Äoàn 559, anh em chúng tôi Ä‘á»u thống nhất nhận định: Mùa khô 1967-1968 sẽ có chuyển biến lá»›n, bất ngá» trên chiến trÆ°á»ng. Vá»›i nhận định đó, kể từ sau khi kết thúc cuá»™c diá»…n tập "chiến dịch vận tải" tháng 8-1967, chúng tôi tiếp tục xốc lại Ä‘á»™i hình, chuẩn bị chu đáo, khẩn trÆ°Æ¡ng vào chiến dịch vượt khẩu - nhập tuyến.
BÆ°á»›c vào mùa khô 1967-1968, toàn tuyến bố trí thành 10 binh trạm, gồm 8 binh trạm trục dá»c (1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 58) và 2 binh trạm trục ngang (7, 21). Ngay sau đó, theo ý của Bá»™ Tổng tham mÆ°u, phiên hiệu các binh trạm trục dá»c có thêm số 3 đứng trÆ°á»›c, thành 8 binh trạm: 31, 32, 33, 34, 35, 36 và Binh trạm 8 thành Binh trạm 37, Binh trạm 53. Äối vá»›i hệ thống trục ngang Binh trạm 7 thành Binh trạm 42, Binh trạm 21 thành Binh trạm 44.
Cùng thá»i gian này cÆ¡ quan tham mÆ°u Bá»™ TÆ° lệnh được tăng cÆ°á»ng má»™t số cán bá»™ có năng lá»±c. Äồng chí Nguyá»…n Lang được Ä‘iá»u vá» làm Tham mÆ°u trưởng tác chiến. Äồng chí Nguyá»…n An làm tham mÆ°u trưởng vận tải. Äồng chí Phạm Diêu làm Tham mÆ°u trưởng công binh…
Tháng 10 năm 1967, chúng tôi tiến hành há»™i nghị quân chính lần cuối trÆ°á»›c khi bÆ°á»›c vào mùa khô 1967-1968, sá»›m hÆ¡n dá»± định. Ná»™i dung chủ yểu của há»™i nghị là quán triệt tình hình nhiệm vụ các chỉ tiêu chính của kế hoạch, xây dá»±ng quyết tâm, vận dụng sáng tạo nghệ thuật quân sá»± vào má»i hoạt Ä‘á»™ng của tuyến, nắm vững tÆ° tưởng tiến công, Ä‘Æ°a vận chuyển cÆ¡ giá»›i vào Ä‘á»™i hình chiến thuật trong thế trận hiệp đồng binh chủng. Äiá»u cuối cùng mà chúng tôi yêu cầu các binh trạm, các Ä‘Æ¡n vị cần lÆ°u tâm là: Phái chuẩn bị quyết tâm theo hÆ°á»›ng khối lượng tăng hÆ¡n, thá»i gian khẩn trÆ°Æ¡ng hÆ¡n, đối phó vá»›i địch đánh mạnh hÆ¡n, sẵn sàng đáp ứng má»i yêu cầu Ä‘á»™t xuất của chiến trÆ°á»ng.
Ngày 12 tháng 10, anh Chiêm theo Ä‘Æ°á»ng 12 và tôi cùng má»™t số cán bá»™ chủ trì cÆ¡ quan theo Ä‘Æ°á»ng 20 tiến hành má»™t đợt tổng kiểm tra lần cuối công tác chuẩn bị của các binh trạm bắc Ä‘Æ°á»ng số 9, đôn đốc triển khai công tác tổ chức chỉ huy các lá»±c lượng nhập tuyến, kết hợp kiểm tra việc xây dá»±ng sở chỉ huy má»›i của Bá»™ TÆ° lệnh.
Sở chỉ huy má»›i được xây dá»±ng gần ngã ba Ä‘Æ°á»ng 9 và tập Ä‘oàn trá»ng Ä‘iểm Văng Mu - Tha Mé - Na Bo, kẹp giữa Ä‘Æ°á»ng 128 và Ä‘Æ°á»ng 129. Chá»n đặt sở chỉ huy ở đây vừa bí mật, bất ngá», vừa là trung tâm của nhiá»u tuyến Ä‘Æ°á»ng quan trá»ng. Sau má»™t mùa mÆ°a lao Ä‘á»™ng khẩn trÆ°Æ¡ng, cật lá»±c, anh em công binh đã hoàn thành má»™t công trình quân sá»± bá» thế, vá»›i yêu cầu kỹ thuật cao là má»™t địa đạo dài gần 200 mét xuyên sâu vào lòng núi. Chá»— dày nhất phía trên tính từ đỉnh núi là 170 mét. Trong gần 200 mét tuy-nen khổng lồ này được cấu trúc đầy đủ "phòng" trá»±c chỉ huy, "phòng" giao ban Bá»™ TÆ° lệnh, "phòng" trá»±c ban của các cÆ¡ quan tham mÆ°u binh chủng, cÆ¡ quan chính trị, hậu cần. Hệ thống Ä‘iện thoại được lắp đặt khá đồng bá»™, liên lạc trá»±c tiếp vá»›i từng binh trạm và Ä‘Æ¡n vị trá»±c thuá»™c. Máy phát Ä‘iện bảo đảm ánh sáng liên tục suốt ngày đêm. Thật khó có thể tÆ°á»ng tượng được trong Ä‘iá»u kiện muôn vàn khó khăn, thiếu thốn giữa đại ngàn TrÆ°á»ng SÆ¡n, ngay ká» tuyến giao thông huyết mạch Ä‘Æ°á»ng số 9 mà đối phÆ°Æ¡ng Ä‘ang kiểm soát, ká» cận những trá»ng Ä‘iểm địch đánh phá vô cùng quyết liệt, công binh TrÆ°á»ng SÆ¡n đã xây dá»±ng được má»™t trung tâm chỉ huy bá» thế, chính quy đến nhÆ° vậy. Tôi tin chắc, được làm việc trong "cÆ¡ ngÆ¡i" này, má»—i ngÆ°á»i sẽ tá»± tin hÆ¡n và cÅ©ng tá»± mình phải thay đổi tác phong công tác, nghiêm túc, khẩn trÆ°Æ¡ng hÆ¡n.
Sau khi nắm tình hình lần cuối, chúng tôi chá»n Ä‘Æ°á»ng 20 làm hÆ°á»›ng vượt khẩu chủ yếu, vì Ä‘Æ°á»ng khá tốt và vào tá»›i Ä‘Æ°á»ng 9 gần hÆ¡n.
Trung tuần tháng 10, các khâu chuẩn bị hoàn tất. MÆ°a trên TrÆ°á»ng SÆ¡n giảm. ÄÆ°á»ng se khô. Má»±c nÆ°á»›c các sông, suối xuống dần. Các lá»±c lượng đã tiếp cận khu vá»±c cá»­a khẩu sẵn sàng chá» lệnh.
Äể sá»›m chủ Ä‘á»™ng trong chỉ huy Ä‘iá»u hành, Bá»™ TÆ° lệnh vào tuyến sá»›m hÆ¡n các Ä‘Æ¡n vị. Do Chủ nhiệm thông tin và cÆ¡ quan thông tin vào trÆ°á»›c chúng tôi má»™t tuần, nên khi Bá»™ TÆ° lệnh vào sở chi huy má»›i, hệ thống thông tin đã được lắp đặt, triển khai đồng bá»™. Vá»›i mạng thông tin này, chúng tôi có thể làm việc cùng má»™t lúc vá»›i nhiá»u binh trạm từ Bạc trở ra. Äây thá»±c sá»± là má»™t thuận lợi lá»›n cho công tác chỉ huy trÆ°á»›c má»™t mùa ra quân má»›i.
Cuối tháng 10, khi chúng tôi phát lệnh mở màn chiến dịch "Vượt khẩu" cÅ©ng là thá»i Ä‘iểm không quân địch tăng cÆ°á»ng đánh phá ngăn chặn các cá»­a ngõ vào tuyến. Máy bay các loại thi nhau trút bom vào các trá»ng Ä‘iểm Pha Nốp, Xiêng Phan (Ä‘Æ°á»ng 12); cua chữ A, ngầm Ta Lê (Ä‘Æ°á»ng 20), Lùm Bùm, Văng Mu, Tha Mé (Ä‘Æ°á»ng 128)… Máy bay B.52 còn ném bom rải thảm khu vá»±c tổng kho 050, gây cho ta má»™t số tổn thất.
Do chủ Ä‘á»™ng có phÆ°Æ¡ng án đối phó vá»›i các thủ Ä‘oạn đánh phá của địch, đặc biệt lợi dụng yếu tố bất ngá», mật tập, chiến dịch "Vượt khẩu" diá»…n ra cấp tập, dứt Ä‘iểm, không dây dÆ°a nhÆ° những năm trÆ°á»›c. Chỉ sau 8 ngày, toàn bá»™ lá»±c lượng xe - máy, trang bị đã vào vị trí tập kết an toàn. Äặc biệt, có 12 tiểu Ä‘oàn xe chở hàng chạy thẳng vào giao cho các binh trạm phía nam; trong đó có 8 tiểu Ä‘oàn xe chở vÅ© khí, đạn pháo vào giao cho B2 tại khu vá»±c ngã ba biên giá»›i.
Thắng lợi trận đầu của mùa khô 1967-1968 là kết quả cố gắng nỗ lực của hết thảy các lực lượng, binh chủng trên toàn tuyến; trước tiên là bộ đội công binh, vận tải và phòng không.
Các lá»±c lượng phòng không, Ä‘iển hình là Tiểu Ä‘oàn 14 - Binh trạm 31, Tiểu Ä‘oàn 18 - Binh trạm 32 là những Ä‘Æ¡n vị cao xạ triển khai đánh địch sá»›m nhất, chiến đấu dÅ©ng cảm, hất máy bay địch lên cao, hạn chế tá»›i mức thấp nhất xác suất bom đạn trúng Ä‘Æ°á»ng, trúng xe, bảo vệ tốt Ä‘Æ°á»ng, cầu và Ä‘á»™i hình xe ở hai cá»­a ngõ trá»ng yếu này.
Sau khi toàn bá»™ lá»±c lượng "Vượt khẩu" trót lá»t, Bá»™ TÆ° lệnh Ä‘iện cho các binh trạm và Ä‘Æ¡n vị dành 5 ngày ổn định má»i mặt. Tiếp đó chúng tôi quyết định ba binh trạm phía bắc Ä‘Æ°á»ng 9 mở đợt "Ä‘á»™t kích" 10 ngày nhằm thá»±c hiện thắng lợi chỉ tiêu vận chuyển tháng 11, đồng thá»i rèn luyện má»™t bÆ°á»›c vá» tổ chức chỉ huy hiệp đồng binh chủng trong vận chuyển tập trung quy mô tiểu Ä‘oàn.
Tham gia đợt Ä‘á»™t kích này có 8 tiểu Ä‘oàn công binh, 5 tiểu Ä‘oàn cao xạ, 7 tiểu Ä‘oàn ô tô gồm 752 xe. Binh trạm 32 đảm nhiệm cung xung yếu nhất, là "yết hầu" hút hàng từ hai cá»­a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và Ä‘Æ°á»ng 20 vào rồi dẩy tiếp vào nam Ä‘Æ°á»ng 9. Äồng thá»i, trên cÆ¡ sở đánh giá Binh trạm 32 là Ä‘Æ¡n vị có mạng Ä‘Æ°á»ng khá hoàn chỉnh, có khả năng tổ chức vận chuyển Ä‘á»™i hình tập trung quy mô lá»›n, chúng tôi quyết định chá»n binh trạm này xây dá»±ng Ä‘iển hình vá» chỉ huy vận tải tập trung quy mô tiểu Ä‘oàn trong thế trận hiệp đồng binh chủng. Thá»±c tế, đợt vận chuyển "Ä‘á»™t kích rà trÆ¡n" này, Binh trạm 32 đã thể hiện được thế mạnh vốn có; má»™t ngày đêm chuyển gần 350 tấn hàng vào khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng số 9.
Nhân đà thắng lợi trận đầu và thá»i tiết khá thuận lợi, chúng tôi chủ trÆ°Æ¡ng đồng loạt ra quân toàn tuyến. Các lá»±c lượng binh chủng: phòng không, công binh, vận tải phối hợp nhịp nhàng. Äặc biệt, sá»± phát triển có tính Ä‘á»™t biến của mạng thông tin liên lạc, kết hợp há»— trợ giữa vô tuyến Ä‘iện và hữu tuyến tuyến Ä‘iện, triển khai thông suốt giữa sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh tá»›i các binh trạm, Ä‘Æ¡n vị binh chủng; nối từ trục chính tá»›i trục phụ và các trạm chỉ huy giao thông trên Ä‘Æ°á»ng… đã tạo thuận lợi lá»›n cho công tác tổ chức chỉ huy chiến đấu.
Kết thúc tháng đầu ra quân, Tuyến 559 đã thá»±c hiện được cÆ¡ bản chỉ tiêu trên giao: vận chuyển Ä‘i các hÆ°á»›ng 7.500 tấn, gấp rút triển khai kho tàng và rải được gần 15.000 tấn hàng ở các cụm kho bắc Ä‘Æ°á»ng số 9 để chuẩn bị cho chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Khe Sanh.
Kết quả vận chuyển tháng 11 năm 1967 đánh dấu má»™t bÆ°á»›c phát triển má»›i trong chỉ đạo, chỉ huy và tổ chức tác chiến của tuyến vận tải quân sá»± TrÆ°á»ng SÆ¡n. Trận đầu ra quân mùa khô này, Binh trạm 32 là lá cỠđầu, đạt ká»· lục vận tải 10.000 tấn hàng vượt Ä‘Æ°á»ng 9 trong má»™t tháng. Bá»™ TÆ° lệnh quyết định tặng Binh trạm 32 danh hiệu "Binh trạm vạn tấn". Tiểu Ä‘oàn 102 ô tô vận tải thiện chiến, chạy trên cung Ä‘Æ°á»ng "lá»­a" từ Lùm Bùm vào Tha Mé, Ä‘Æ¡n vị có Anh hùng liệt sÄ© Lê Quang Biện, được tặng danh hiệu "Tuấn mã TrÆ°á»ng SÆ¡n". Má»™t tiểu Ä‘oàn vận tải thiện chiến khác - Tiểu Ä‘oàn 52, Ä‘Æ¡n vị có Anh hùng Kim Ngá»c Quản được phong Ä‘anh hiệu "Äại bàng TrÆ°á»ng SÆ¡n".
Hôm gá»i Ä‘iện thoại cho Binh trạm trưởng 32 Hoàng Anh VÅ© và Chính uá»· binh trạm Phan Hữu Äại, thông báo quyết định của Bá»™ TÆ° lệnh, tôi lÆ°u ý các anh rằng: Chiến công của Binh trạm 32 là rất lá»›n, rất xứng đáng vá»›i danh hiệu mà Bá»™ TÆ° lệnh và cÅ©ng chính là đồng Ä‘á»™i khen tặng. NhÆ°ng đối vá»›i những ngÆ°á»i chỉ huy giá»i, vấn Ä‘á» chá»­yếu không phải là say sÆ°a vá»›i " tấn, tạ", mà phải có tầm nhìn xa hÆ¡n, phải thấy được nguyên nhân thắng lợi để phát huy tốt, giành thắng lợi lá»›n hÆ¡n. Từ kinh nghiệm của mình góp phần nhân rá»™ng ra toàn tuyến, trÆ°á»›c hết là yếu tố con ngÆ°á»i.
BÆ°á»›c khởi Ä‘á»™ng của những binh trạm tuyến ngoài nhÆ° vậy là tạm ổn. Äầu tháng 12, tôi tranh thủ cùng má»™t số cán bá»™ cÆ¡ quan Bá»™ TÆ° lệnh vào kiểm tra các binh trạm phía nam - từ Bạc vào tuyến C4.
Chúng tôi đảo khắp lượt từ Binh trạm 35 do anh Nguyá»…n Tất Giá»›i làm Binh trạm trưởng, Nguyá»…n Tuấn - Chính uá»·, sang Binh trạm 87 do anh Äá»— Hữu Äào làm Binh trạm trưởng, VÅ© Quang Bình - Chính uá»· và tá»›i Binh trạm 44 do anh Bùi Quốc uá»· - Binh trạm trưởng, Võ Phúc Kiến - Chính uá»·. CÆ¡ bản các binh trạm này đã triển khai xong lá»±c lượng, sẵn sàng nhận hàng từ các binh trạm tuyến ngoài vào và chuyển tiếp theo yêu cầu các chiến trÆ°á»ng.
Äể tạo được sá»± phát triển đồng Ä‘á»u toàn tuyến, tôi nhắc nhở chỉ huy các binh trạm lÆ°u ý xây dá»±ng hệ thống tổ chức chỉ huy, ná»n nếp tác phong chỉ huy hiệp đồng binh chủng; xác định rõ tÆ° tưởng chiến thuật tiến công trong thá»±c hành vận chuyển, bảo đảm cầu Ä‘Æ°á»ng và lá»±c lượng tác chiến phòng không ở từng khu vá»±c, chỉnh đốn mạng thông tin…
Kết thúc tám ngày thị sát tuyến cuối, tôi trở vỠcùng các anh trong Bộ Tư lệnh phát lệnh vận chuyển tháng 12.
Tình hình lúc này khó khăn hÆ¡n. Äã vào cao Ä‘iểm mùa khô, địch huy Ä‘á»™ng máy bay đánh mạnh dá»c tuyến hành lang. Qua kiểm tra thá»±c địa và báo cáo từng giá» của các binh trạm, tất cả các trá»ng Ä‘iểm từ đầu tá»›i cuối tuyến suốt ngày đêm không ngá»›t tiếng bom đạn. Chỉ ná»­a đầu tháng 12, lượng bom đạn địch rải xuống toàn tuyến hành lang tăng gấp rưỡi tháng 11. Số phi vụ oanh kích của B.52 tăng 66 phần trăm. Khu vá»±c từ cá»­a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và Ä‘Æ°á»ng 20 vào Ä‘Æ°á»ng 9 trở thành tâm Ä‘iểm đánh phá, chặn cắt của không quân Mỹ. Tập Ä‘oàn trá»ng Ä‘iểm Văng Mu - Tha Mé - Cốc Mạc luôn nhÆ° "chảo lá»­a". Cầu Na Tông, cầu nổi Ta Lê, cầu Tha Mé, và sâu hÆ¡n là cầu phao Bạc Ä‘á»u "trúng thÆ°Æ¡ng". Xe chạy "lấn sáng", chúng đánh sá»›m hÆ¡n; ta chạy "lấn chiá»u" chúng đánh chặn chiá»u… NhÆ°ng chúng chặn sao nổi. Khoét sâu vào tính "máy móc", cứng nhắc của địch, chúng tôi chuyển các thá»i Ä‘iểm đó sang,tổ chức chạy nghi binh, hút địch, giữ địch ở những nÆ¡i, vào nhÅ©ng thá»i Ä‘iểm ta muốn, đồng thá»i chủ Ä‘á»™ng đánh địch, vá»›i tÆ° tÆ°á»ng chỉ đạo "Äổi đầu đạn, giữ đầu xe". Các lá»±c lượng phòng không bám Ä‘Æ°á»ng, bám trá»ng Ä‘iểm, chiến đấu vô cùng dÅ©ng cảm. Bầu trá»i TrÆ°á»ng SÆ¡n quyết không thể là "bầu trá»i riêng" của không quân Mỹ. Chỉ 20 ngày đầu tháng 12, lá»±c lượng phòng không 559 đã bắn rÆ¡i 33 máy bay. Công binh luôn túc trá»±c trá»ng Ä‘iểm, Ä‘Æ°á»ng cầu, kịp thá»i mật tập ứng cứu. Cầu Ta Lê, phà Tha Mé, cầu phao Bạc trúng bom không dÆ°á»›i ba lần; công binh đã có sẵn cầu dá»± bị, ngầm dá»± bị để xe qua… Äịch đánh - ta đánh trả. "Äánh địch, mở Ä‘Æ°á»ng mà vận chuyển" không còn là khẩu hiệu mà là thá»±c tiá»…n sống Ä‘á»™ng, hào hùng trên từng cung Ä‘Æ°á»ng, từng trá»ng Ä‘iểm.
Do nắm bắt kịp thá»i và sâu sát tình hình, đánh giá đúng chá»— mạnh, chá»— yếu, của địch, của ta, để phù hợp vá»›i Ä‘á»™i hình vận tải cÆ¡ giá»›i quy mô lá»›n, sau má»™t tháng ra quân, chúng tôi quyết định Ä‘iá»u chỉnh má»™t số cung chặng giữa các binh trạm, nhằm phát huy hết công suất của xe. Äặc biệt công tác bảo đảm giao liên hành quân cÅ©ng có bÆ°á»›c thay đổi đáng kể.
Vì sức khá»e của bá»™ Ä‘á»™i, vì yêu cầu của chiến đấu, chủ trÆ°Æ¡ng của Bá»™ TÆ° lệnh là: Triệt để tận dụng Ä‘iá»u kiện và thá»i cÆ¡ cho phép, tổ chức cho bá»™ Ä‘á»™i hành quân bằng cÆ¡ giá»›i; dùng cÆ¡ giá»›i chở vÅ© khí và trang bị nặng cho các Ä‘Æ¡n vị đến các mút chiến trÆ°á»ng. Phòng Giao liên tăng thêm má»™t số trạm cấp phát hậu cần để giảm lượng mang vác của bá»™ Ä‘á»™i. CÆ¡ quan hậu cần nghiên cứu cải tiến má»™t số chế Ä‘á»™ để cải thiện Ä‘iá»u kiện sinh hoạt vật chất cho bá»™ Ä‘á»™i vào chiến trÆ°á»ng, phòng chống dịch bệnh… Công binh, thanh niên xung phong cải tạo mặt Ä‘Æ°á»ng, bạt bá»›t dốc, làm thêm cầu qua suối.
Phòng Giao liên hành quân còn nghiên cứu, bố trí lại cung trạm hợp lý hÆ¡n để bá»™ Ä‘á»™i có chút thá»i gian nghỉ ngÆ¡i, ít nhất là má»™t đêm sau bốn năm ngày liá»n bÆ°Æ¡n bả Ä‘Æ°á»ng rừng…
Sau má»™t tháng tung toàn bá»™ lá»±c lượng lên tuyến trong thế trận hiệp đồng binh chủng, hÆ¡n má»™t nghìn đầu xe được huy Ä‘á»™ng vào trận (chiếm 94 phần trăm số xe có trong biên chế), toàn tuyến đã thá»±c hiện được cÆ¡ bản các chỉ tiêu kế hoạch tháng 12; chuyển giao chiến trÆ°á»ng hÆ¡n má»™t vạn tấn, có 8.000 tấn được Ä‘Æ°a vào tạo chân hàng tại Sa Äi, La Hạp, Bạc, Chà Vằn, Phi Hà, Hà Tia; bảo đảm cho các Ä‘Æ¡n vị hành quân 1.000 tấn. Äặc biệt trong số 12 tiểu Ä‘oàn xe nhập tuyến, có tá»›i 4 tiểu Ä‘oàn chở súng, đạn B40, B41, súng 12,7 ly tá»›i khu vá»±c ngã ba biên giá»›i. Từ đó chúng tôi Ä‘iện cho binh trạm tuyến cuối sá»­ dụng tiểu Ä‘oàn vận tải Ä‘Æ°á»ng sông, dùng thuyá»n máy theo dòng sông Sê Công, Mê Công chuyển hàng tá»›i Kra Chiê để giao cho Nam Bá»™. Má»™t trong những "Ä‘á»™t biến" vá» tổ chức giao liên hành quân là chúng tôi đã dành má»™t số chuyến xe cÆ¡ Ä‘á»™ng 6 Ä‘oàn, gồm 1.977 cán bá»™, chiến sÄ© vào chiến trÆ°á»ng kịp "đón Tết Mậu Thân".
CÅ©ng nhÆ° các hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng, tháng 1 năm 1968 ở Tuyến 559 thật sá»± sôi Ä‘á»™ng không khí "đêm trÆ°á»›c" của "Tết". Lúc này, Bá»™ Chính trị Trung Æ°Æ¡ng Äảng đã có nghị quyết "Chuyển cuá»™c chiến tranh cách mạng miá»n Nam sang má»™t thá»i kỳ má»›i - thá»i kỳ giành thắng lợi quyết định". Ngày giá» mở màn Tổng tiến công và nổi dậy đối vá»›i chúng tôi lúc này còn là vấn Ä‘á» tuyệt mật. Song từ những phán Ä‘oán thông qua sá»± chỉ đạo của trên và bằng "linh cảm trận mạc", chúng tôi thấy bão lá»­a Ä‘ang đến gần.
Tuy vậy, chiến trÆ°á»ng vẫn im ắng - má»™t sá»± im lặng đáng sợ đối vá»›i phía Mỹ. Bá»™ chỉ huy quân sá»± Mỹ tại Sài Gòn (MACV) phán Ä‘oán trong năm 1968 trá»ng tâm hoạt Ä‘á»™ng của ta ở miá»n Nam sẽ là chống phá "bình định", mở má»™t số trận đánh dá»c biên giá»›i Việt - Lào và Campuchia, tiến công các mục tiêu thuá»™c hai tỉnh Trị-Thiên, tìm cách bảo tồn lá»±c lượng, cố gắng duy trì mức Ä‘á»™ giao tranh của năm 1967. Äài báo phÆ°Æ¡ng Tây lại cho rằng: Việt cá»™ng sẽ mở những cuá»™c tiến công lá»›n trong mùa khô; rằng Việt cá»™ng sẽ bị tiêu diệt nếu liá»u mạng tiến công…
Mặc "ngÆ°á»i" cứ Ä‘oán già Ä‘oán non, hàng chục vạn khối óc, con tim của những ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n vẫn ngày đêm hÆ°á»›ng vá» chiến trÆ°á»ng, hết mình vì chiến trÆ°á»ng.
***
Ở địa bàn tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, chủ trÆ°Æ¡ng của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Bá»™ Quốc phòng trong mùa khô này ta và bạn phối hợp mở má»™t số chiến dịch ở Trung - Hạ Lào; tiêu hao, tiêu diệt sinh lá»±c địch, mở rá»™ng vùng giải phóng và củng cố tuyến hành lang chi viện chiến lược Bắc - Nam.
Nắm được ý định của trên, ngày 4 tháng 1 năm 1968, tôi sang làm việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh Mặt trận 565. Thoáng chốc đã hÆ¡n hai năm kể từ ngày tôi bị thÆ°Æ¡ng ở Trung Lào, phải rá»i chiến trÆ°á»ng có biết bao ká»· niệm này. Anh Hà Tuấn Khanh - Phó tÆ° lệnh khi đó, nay là TÆ° lệnh. Anh Nguyá»…n Sinh là Chính uá»·. Anh em quen thân, việc hiệp đồng tác chiến nhẹ nhàng, suôn sẻ. Hai bên thống nhất, Äoàn 559 tăng cÆ°á»ng cho Mặt trận 565 má»™t tiểu Ä‘oàn cao xạ 37 ly, má»™t đại Ä‘á»™i pháo mặt đất và má»™t số súng máy phòng không 12, 7 ly. Còn 565 và bạn sẽ mở cuá»™c tiến công căn cứ Lào Ngam vào ngày 12 tháng 1 năm 1968 để phối hợp vá»›i chiến dịch vận tải của 559.
Chiến sá»± đã diá»…n ra nhÆ° dá»± kiến. Liên quân Lào - Việt đã giải phóng được Lào Ngam và đẩy được địch ra khá»i các khu vá»±c quanh thị xã Saravan, A-tô-pơ…; giải phóng 4 7 xã, 10.450 dân, phá vỡ hệ thống đồn bốt của địch dá»c tuyến Sê Äôn - A-tô-pÆ¡. Hành lang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n từ nam Ä‘Æ°á»ng số 9 đến Saravan được mở rá»™ng thêm.
Ngày 27 tháng 1, khi liên quân Việt - Lào kết thúc chiến dịch đánh địch ở Saravan, vá» cÆ¡ bản Äoàn 559 cÅ©ng hoàn tất kế hoạch vận chuyển chi viện cho các chiến trÆ°á»ng tháng 1 năm 1968, vá»›i số lượng hàng chuyển giao tăng gấp đôi tháng 12 năm 1967; đáp ứng được yêu cần của Trị-Thiên, Tây Nguyên, Nam Bá»™.
Äặc biệt, đêm 20 tháng 1 năm 1968, khi Mặt trận ÄÆ°á»ng 9 - Bắc Quảng Trị mở màn chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Khe Sanh, theo lệnh của Bá»™, chúng tôi đã huy Ä‘á»™ng ngay má»™t lá»±c lượng lá»›n công binh mở gấp con Ä‘Æ°á»ng dã chiến nối từ trục chính tá»›i Binh trạm 8 của Trị-Thiên (Ä‘Æ°á»ng B5-T8) và xây dá»±ng kho dã chiến ở Bản Äông, mở má»™t mÅ©i vận chuyển trá»±c tiếp phục vụ chiến dịch.
Tháng 1 này quân qua tuyến vào chiến trÆ°á»ng lên tá»›i 45.000, đông gấp đôi tháng trÆ°á»›c; có hai trung Ä‘oàn và hai tiểu Ä‘oàn vá»›i gần 6.000 quân được tổ chức hành quân bằng cÆ¡ giá»›i. Pháo 122 ly, pháo 85 ly và cả xe tăng cÆ¡ Ä‘á»™ng theo Ä‘á»™i hình tiểu Ä‘oàn vào chiến trÆ°á»ng an toàn. TrÆ°á»ng SÆ¡n thật sá»± sôi Ä‘á»™ng không khí đêm trÆ°á»›c của mùa xuân quật khởi.
***
Các hoạt Ä‘á»™ng "nghi binh" chiến lược của ta, đặc biệt chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Khe Sanh mở màn đêm 21 tháng 1, trÆ°á»›c "Tết Mậu Thân" 10 ngày, đã làm cho Bá»™ chỉ huy quân sá»± Mỹ ở Sài Gòn và những kẻ cầm đầu Nhà Trắng bị lạc hÆ°á»›ng. Trong khi chúng dồn cả tâm trí và huy Ä‘á»™ng lá»±c lượng ra ÄÆ°á»ng 9 - Khe Sanh, hòng giữ bằng được Khe Sanh, đừng để nÆ¡i này biến thành má»™t "Äiện Biên Phủ má»›i" thì cuá»™c Tổng tiến công và nổi dậy của ta lại đồng loạt nổ ra trên khắp chiến trÆ°á»ng miá»n Nam vào thá»i Ä‘iểm bất ngá» nhất là đêm giao thừa Tết Mậu Thân (lịch miá»n Nam) và hÆ°á»›ng chính cÅ©ng hết sức bất ngá» là đánh thẳng vào các đô thị, trung tâm quân sá»± chính trị, kinh tế của Mỹ - nguỵ. NhÆ° vậy, Bá»™ Chính trị Trung Æ°Æ¡ng Äảng ta đã tạo được má»™t bất ngá» lá»›n vá» chiến lược chiến tranh. Äiá»u này có ý nghÄ©a và tác dụng vô cùng lá»›n lao. Bởi chính yếu tố bí mật bất ngá» trong chiến tranh cÅ©ng là má»™t lá»±c lượng vật chất vô cùng to lá»›n.
Tin Quân giải phóng tiến công 4 thành phố, 37 tỉnh lỵ, hàng trăm huyện lỵ trên khắp miá»n Nam; đặc biệt ta làm chủ thành phố Huế, tiến công toà đại sứ Mỹ ở Sài Gòn… tá»›i tấp truyá»n vá» làm nức lòng những ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n.
CÅ©ng nhÆ° những Tết trÆ°á»›c, giao thừa đến, chúng tôi vây lại bên chiếc ra-Ä‘i-ô, hồi há»™p đón nghe Bác Hồ chúc Tết và Ä‘á»c thÆ¡ xuân:
"Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua.
Thắng trận tin vui khắp nước nhà.
Nam - Bắc thi đua đánh giặc Mỹ.
Tién lên toàn thắng ắt vỠta!".
Lá»i thÆ¡ chúc Tết của Bác Hồ nhÆ° tiếng kèn xung trận vang vá»ng tá»›i các chiến trÆ°á»ng, tá»›i từng cánh rừng, nẻo Ä‘Æ°á»ng mang tên Bác.
Từ cơ quan Bộ Tư lệnh đến từng binh trạm như sôi lên, bung ra vì tin vui thắng trận và vì công việc.
Các trung tâm quân sá»±, chính trị, kinh tế của Mỹ - nguỵ bị tiến công đã tạo cho tuyến vận tải chiến lược 559 thá»i cÆ¡ thuận lợi hiếm có.
Gần má»™t tháng, núi rừng TrÆ°á»ng SÆ¡n thÆ°a vắng tiếng gầm thét của máy bay Mỹ, vì đã bị hút bởi các cuá»™c tiến công của Quân giải phóng vào "sân nhà" của chúng. Chá»›p thá»i cÆ¡, chúng tôi tung hết đầu xe có thể sá»­ dụng, tổ chức chạy cả ban ngày; rút ngắn cung Ä‘á»™, Ä‘i vá» gá»n, bảo đảm kịp thá»i binh lá»±c và vật chất cho chiến trÆ°á»ng.
Trên tuyến giao liên, quân vào nhá»™n nhịp nhÆ° ngày há»™i. Dù gấp gáp chúng tôi vẫn chỉ đạo cho các Ä‘Æ¡n vị lo cho bá»™ Ä‘á»™i có được má»™t cái Tết trên Ä‘Æ°á»ng ra trận. Má»—i ngÆ°á»i được ná»­a ký gạo nếp, Ä‘á»— xanh, má»™t chút chè "Thái", thuốc lá, bánh kẹo. Nhiá»u trạm còn tổ chức gói bánh chÆ°ng cho bá»™ Ä‘á»™i. Má»™t chút hÆ°Æ¡ng vị Tết cổ truyá»n hoà quện vá»›i thiên nhiên, đất trá»i TrÆ°á»ng SÆ¡n lúc sang xuân và tin vui thắng trận làm ngây ngất lòng ngÆ°á»i.
Trong thá»i khắc này, tôi nghe anh em kể, có chiến sÄ© trên Ä‘Æ°á»ng vào chiến trÆ°á»ng đã hối thúc lái xe tăng hết ga hết số, sợ vào chậm không được góp sức cho ngày toàn thắng. Có chiến sÄ© vừa dứt cÆ¡n sốt, đã nằng nặc đòi Ä‘uổi theo Ä‘Æ¡n vị…
Tình hình chiến trÆ°á»ng Ä‘ang diá»…n biến hết sức mau lẹ. Vá»›i sá»± cố gắng cao Ä‘á»™, bá»™ Ä‘á»™i thông tin 559 đã khẩn trÆ°Æ¡ng lắp đặt hoàn chỉnh 100 ki-lô-mét cáp trục từ Ä‘Æ°á»ng 20 vào Ä‘Æ°á»ng 9, tăng dung lượng của Ä‘Æ°á»ng tải ba, phủ suốt toàn tuyến. Bá»™ TÆ° lệnh 559 trở thành trung tâm thông tin vững chắc. Äặc biệt, thông tin tải ba từ Bá»™ TÆ° lệnh 559 đã nhanh chóng được nối vá»›i trạm thông tin của Bá»™ ở Lệ Thuá»·, Quảng Bình và từ đó vá» Tổng hành dinh Bá»™ Quốc phòng, vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu Trị-Thiên.
Vào những ngày Quân giải phóng chiếm giữ, làm chủ thành phố Huế, tôi đã Ä‘iện má»i Äại tÆ°á»›ng Võ Nguyên Giáp nói chuyện trá»±c tiếp vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu Trị-Thiên. Anh Văn vô cùng phấn khởi và xúc Ä‘á»™ng. Anh biểu dÆ°Æ¡ng bá»™ Ä‘á»™i thông tin 559 đã thá»±c hiện xuất sắc má»™t công việc ngoài "tầm vá»›i", biểu dÆ°Æ¡ng toàn tuyến trong hoạt Ä‘á»™ng chi viện bảo đảm cho Tổng tiến công và thông báo cho chúng tôi diá»…n biến chung của chiến trÆ°á»ng, đồng thá»i dá»± kiến má»™t số tình huống tiếp theo. Anh Ä‘á»™ng viên chúng tôi hãy Ä‘Æ°a "tinh thần Tổng tiến công" lên TrÆ°á»ng SÆ¡n - TrÆ°á»ng SÆ¡n cÅ©ng phải Tổng tiến công…
Qua hệ thống thông tin tải ba, các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu Trị-Thiên làm việc thÆ°á»ng xuyên vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 559.
Ngay sau khi có lệnh Tổng tiến công, anh Trần Văn Quang - TÆ° lệnh và anh Lê Chưởng - Chính uá»· Quân khu Trị-Thiên gá»i Ä‘iện há»i tôi:
- Nếu chủ lực ta cố thủ Huế, liệu 559 có bảo đảm hậu cần được không? Có cao xạ và công binh để chi viện không?
Tôi trả lá»i:
- Äủ sức NhÆ°ng, theo tôi, lá»±c lượng của địch ở Äà Nẵng, Quảng Trị còn nguyên. Chúng dá»… dàng cÆ¡ Ä‘á»™ng bằng Ä‘Æ°á»ng biển và Ä‘Æ°á»ng không ứng cứu Huế. Ta cố thủ sao được, trừ phi chá»c thủng Quảng Trị.
Nghe tôi trả lá»i xong, anh Lê Chưởng đáp:
- Cám ơn, chúng tôi sẽ tính và xin ý kiến Bộ. Riêng 559 cố gắng tiếp sức nhé, cấp tập đấy!
Liá»n đó, theo lệnh của Bá»™ và Ä‘á» nghị của Quân khu Trị-Thiên, chúng tôi Ä‘iá»u gấp 4 tiểu Ä‘oàn công binh và 7 máy húc cấp tập ngày đêm thi công kéo dài Ä‘Æ°á»ng dã chiến từ Làng Ngòi Ä‘i Tà LÆ°Æ¡ng, kịp thá»i bảo đảm cho pháo binh Ä‘Æ°a pháo tầm xa vào cấu trúc trận địa tại phía đông Tà LÆ°Æ¡ng, chi viện hoả lá»±c cho mặt trận Huế.
Suốt gần má»™t tháng ta làm chủ và cố thủ thành phố Huế, chúng tôi cho Binh trạm 42 tập trung xe chuyển giao vÅ© khí, lÆ°Æ¡ng thá»±c, thuốc chiến thÆ°Æ¡ng cho Trị-Thiên, Huế tại Tà LÆ°Æ¡ng, bảo đảm kịp thá»i yêu cầu vật chất cho mặt trận. Má»™t mÅ©i của Binh trạm 33 sau khi phục vụ cho lá»±c lượng của ta giải phóng Huá»™i San, Lao Bảo, đã "lật cánh" vá» phía đông phục vụ cho các Ä‘Æ¡n vị Ä‘ang vây hãm địch ở Khe Sanh - HÆ°á»›ng Hoá…
Diá»…n biến chiến sá»± cÅ©ng nhÆ° yêu cầu của, chiến trÆ°á»ng lúc này đòi há»i Tuyến 559 phải có bÆ°á»›c Ä‘iá»u chỉnh tổ chức cho phù hợp.
Äầu tháng 2 năm 1968, chúng tôi quyết định bố trí lại các binh trạm. Vá» số lượng không thay đổi, vấn Ä‘á» cÆ¡ bản là lấy binh trạm làm cấp chỉ huy chiến thuật bá»™ Ä‘á»™i hợp thành. Má»—i binh trạm tuỳ theo quy mô mà bố trí từ má»™t đến hai tiểu Ä‘oàn cao xạ. Bá»™ binh chỉ để lại má»™t bá»™ phận làm nhiệm vụ cảnh vệ, bảo vệ sở chỉ huy và kho; bá»™ phận chủ yếu tập trung thành Ä‘Æ¡n vị cÆ¡ Ä‘á»™ng chiến đấu.
Má»—i binh trạm có má»™t đại Ä‘á»™i thông tin, má»™t Ä‘á»™i Ä‘iá»u trị, má»™t trạm bảo dưỡng kỹ thuật xe, má»™t trạm kích kéo… Vá» tổ chức Ä‘iá»u hành cÅ©ng phải hết sức cÆ¡ Ä‘á»™ng. Khi thuận lợi sẽ cho xe chạy vượt cung. Äịa bàn từng binh trạm đảm trách có thể dao Ä‘á»™ng từ 100 đến 150 cây số chiá»u dài.
Tại há»™i nghị cán bá»™ toàn tuyến quán triệt chủ trÆ°Æ¡ng Ä‘iá»u chỉnh vá» tổ chức, anh em thảo luận khá sôi nổi. DÄ© nhiên là có má»™t số ý kiến chÆ°a hoàn toàn thống nhất vá»›i quyết định của Bá»™ TÆ° lệnh.
Tôi đặc biệt quan tâm ý kiến của anh Võ Sở - Chính uá»· Binh trạm 31. Anh đồng tình vá»›i chủ trÆ°Æ¡ng của chúng tôi và phân tích, lý giải khúc triết. Anh Võ Sở là má»™t cán bá»™ chính trị vững vàng, trung thá»±c, nhiệt tình. Vá» sau, có thá»i gian anh là Chính uá»· SÆ° Ä‘oàn khu vá»±c 471.
Sau bÆ°á»›c Ä‘iá»u chỉnh lần này toàn tuyến có 10 binh trạm bố trí trên trục dá»c và 5 binh trạm bố trí trên trục ngang toả Ä‘i sáu hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng. TrÆ°á»›c khi Tổng tiến công Tết Mậu Thân nổ ra, tuyến giao liên cÅ©ng được tổ chức khá hoàn chỉnh; chất lượng cầu Ä‘Æ°á»ng được cải thiện má»™t bÆ°á»›c tạo thành Ä‘Æ°á»ng đôi song song.
Vá»›i cố gắng ná»— lá»±c của công binh và thanh niên xung phong, tình hình Ä‘Æ°á»ng cầu vào cao Ä‘iểm mùa khô này có bÆ°á»›c cải thiện dáng kể. Ở hành lang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, hai trục dá»c Ä‘Æ°á»ng ô tô đã được kéo dài từ Ä‘Æ°á»ng 12 đến Tà Xẻng - giáp giá»›i Campuchia và tá»›i Plây Cần (Kontum) vá»›i chiá»u dài gần 1.200 cây số, nhân đôi là 2.400 cây số. Nhiá»u trục ngang và Ä‘Æ°á»ng vòng tránh cÅ©ng lần lượt được mở má»›i hoặc vÆ°Æ¡n dài thêm. Ở đông TrÆ°á»ng SÆ¡n, Ä‘Æ°á»ng ô tô được hoàn chỉnh từ làng Ho Ä‘i Bản Äông (Lào); Ä‘Æ°á»ng B45 kéo dài từ A LÆ°á»›i vào Xưởng Giấy. Hai trục ngang là Ä‘Æ°á»ng 12 và 20 nối đông và tây TrÆ°á»ng SÆ¡n được củng cố và rải đá cục bá»™; Ä‘Æ°á»ng 16 bắt đầu được khởi công.
Vá» cÆ¡ bản, các trục vận chuyển của Tuyến 559 đã nối thông từ chiến trÆ°á»ng ÄÆ°á»ng 9 - bắc Quảng Trị vào Thừa Thiên, Tây Nguyên, sang Trung - Hạ Lào, tá»›i Äông bắc Campuchia. Riêng vào B2 (Nam Bá»™) còn phải Ä‘i theo Ä‘Æ°á»ng 18 và theo Ä‘Æ°á»ng sông Sê Công, Mê Công trên đất bạn Campuchia.
Tổ chức chỉ huy ngày càng quy củ, đồng bá»™; cÆ¡ sở hạ tầng có bÆ°á»›c cải thiện đáng kể; không lá»±c Mỹ bị "hút" bởi các đòn tiến công của chủ lá»±c ta vào thành phố, đô thị, và "chất men" của Tổng tiến công "Tết"… là Ä‘á»™ng cÆ¡, là lá»±c đẩy cho những chàng "Tuấn mã TrÆ°á»ng SÆ¡n" tung nÆ°á»›c kiệu, và những cánh "Äại bàng TrÆ°á»ng SÆ¡n" bay xa.
Tuy vậy, do "Tổng công kích", rồi "Ä‘á»™t kích" liên tục, nên "chiến mã" nào rồi cÅ©ng có lúc "chồn chân má»i gối". Tình trạng kỹ thuật xe xuống cấp khá nhanh. Thá»i tiết đầu xuân nay cÅ©ng có biểu hiện bất thÆ°á»ng. Má»›i chá»›m tháng ba đã có những cÆ¡n giông kéo dài. ÄÆ°á»ng trÆ¡n. Những lúc đó, xe hoạt Ä‘á»™ng khó khăn; đặc biệt là số ZiL 130 má»™t cầu.
Äể bảo đảm nhịp Ä‘á»™ vận chuyển, tôi Ä‘iện báo anh Äinh Äức Thiện liên tục, thông tin kịp thá»i tình hình, cốt yếu là xin bổ sung xe. Và khi nào cÅ©ng vậy, Tổng cục Hậu cần cÅ©ng nhÆ° Bá»™ không eo hẹp gì đối vá»›i 559.
Sang tháng 4, xe bổ sung đủ. Liá»n đó, anh Thiện tăng cÆ°á»ng cho ba tiểu Ä‘oàn xe của Binh trạm 12 và Binh trạm 14 thuá»™c tuyến Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng (lúc này Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng đã chuyển thuá»™c Tổng cục Hậu cần) vào chạy cung Mụ Giạ và bắc Ta Lê vào Lùm Bùm. Có xe, chúng tôi xốc lại Ä‘á»™i hình, ra quân ào ạt hÆ¡n. NgÆ°á»i và hàng vào chiến trÆ°á»ng lại rôm rả.
Cuối tháng 4, tây TrÆ°á»ng SÆ¡n mÆ°a rào dày cÆ¡n hÆ¡n. Trá»i đầy mây xám xịt, trÄ©u nÆ°á»›c, lúc nào cÅ©ng nhÆ° muốn ập xuống. Từng đàn mối cánh bung ra Ä‘en kịt những nẻo Ä‘Æ°á»ng rừng. Mùa mÆ°a "hạ cánh" cÅ©ng là lúc chúng tôi kết thúc trá»n vẹn kế hoạch vận chuyển chi viện mùa khô 1967-1968.
Mùa khô này - mùa của Tổng tiến công Tết Mậu Thân, khối lượng súng đạn, lÆ°Æ¡ng thá»±c, vật tÆ° kỹ thuật… mà Äoàn 559 chuyển giao cho các chiến trÆ°á»ng miá»n Nam và bạn Ä‘á»u vượt chỉ tiêu trên giao (đạt 141 phần trăm). Äặc biệt có hai tiểu Ä‘oàn pháo lá»›n, xe tăng, gần 124.000 quân được bảo đảm hành quân vào chiến trÆ°á»ng vá»›i má»™t số lượng khá lá»›n thÆ°Æ¡ng binh được chuyển ra Bắc kịp thá»i, an toàn. Chuyển thÆ°Æ¡ng bằng cÆ¡ giá»›i đạt hiệu quả tốt là má»™t nét má»›i, má»™t cố gắng lá»›n của bá»™ Ä‘á»™i vận tải và quân y TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Cố gắng của chúng ta là rất lá»›n. Äặc biệt tuyến vận tải chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n đã dồn hết sức lá»±c, trí tuệ và má»i khả năng của mình, thá»±c hiện vượt chỉ tiêu trên giao. Song tôi biết tình hình chiến trÆ°á»ng Ä‘ang diá»…n biến phức tạp. Ta gặp không ít khó khăn. Mùa khô - mùa thuận lợi đã qua, trách nhiệm của chúng tôi đối vá»›i chiến trÆ°á»ng lại nặng ná» hÆ¡n.
***
Vá»›i "Tết Mậu Thân" quân và dân ta trên chiến trÆ°á»ng đã giành được những thắng lợi to lá»›n vá» quân sá»±, chính trị. Äặc biệt "Tết Mậu Thân" đã nhÆ° má»™t thứ thuốc thá»­ nhiệm màu, làm phÆ¡i bày toàn bá»™ sá»± thất bại của Mỹ trong chiến lược "chiến tranh cục bá»™", giáng má»™t đòn chí mạng vào uy thế của Mỹ trên chiến trÆ°á»ng miá»n Nam, khiến cho những kẻ cầm đầu "Toà Bạch ốc" bàng hoàng sá»­ng sốt. Vá»›i "Mậu Thân: 1968" tại miá»n Nam Việt Nam, lần đầu tiên trong lịch sá»­ 200 năm kể từ khi thành lập nÆ°á»›c, khả năng Mỹ có thể bị bại trận ở má»™t quốc gia nhá» bé, yếu kém vá» kinh tế và vÅ© khí trang bị nhÆ° Việt Nam, Ä‘ang thành sá»± thật.
"Tết Mậu Thân" đã đặt Chính phủ Mỹ "TrÆ°á»›c má»™t bÆ°á»›c rẽ trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i", và "Các giải pháp để lá»±a chá»n đã bày ra trong má»™t thá»±c tế tàn nhẫn1.
Cái gì phải đến đã đến dẫu Mỹ không muốn. Äêm 31 tháng 3 năm 1968, sá»± lá»±a chá»n của Chính phủ Mỹ đã khá dứt khoát. Trong cái đêm "Lịch sá»­" ấy, vá»›i dáng vẻ đắn Ä‘o và trang trá»ng, Tổng thống Mỹ Giôn-xÆ¡n xuất hiện trên vô tuyến truyá»n hình toàn Liên bang, Ä‘á»c bài diá»…n văn quan trá»ng nhất trong cuá»™c Ä‘á»i chính trị của ông ta - má»™t "bài diá»…n văn bi thảm nhất"2 mà suốt 21 năm dính líu vào Việt Nam, chÆ°a có má»™t vị Tổng thống nào của nÆ°á»›c Mỹ phải thá»±c thi.
Giôn-xÆ¡n tuyên bố: Mỹ Ä‘Æ¡n phÆ°Æ¡ng chấm dứt ném bom nÆ°á»›c Việt Nam dân chủ cá»™ng hoà từ vÄ© tuyến 20 trở ra; sẵn sàng cá»­ đại diện đàm phán vá»›i Việt Nam dân chủ cá»™ng hoà; chấm dứt thá»i kỳ trong đó Mỹ tăng cÆ°á»ng Ä‘Æ°a quân viá»…n chinh Mỹ vào cuá»™c chiến tranh trên bá»™; và cuối cùng ông tuyên bố không ra tranh cá»­ Tổng thống Mỹ nhiệm kỳ tá»›i.
Bài diễn văn của Giôn-xơn lập tức gây nên "tác động mãnh liệt ở Hoa Kỳ và khắp thế giới". Nó mặc nhiên là sự thừa nhận đầu tiên, nhưng đầy đủ nhất vỠsự phá sản tất yếu của "chiến tranh cục bộ" - một cuộc chiến tranh được Mỹ dày công tạo dựng và được đánh giá cao trong chiến lược toàn cầu "phản ứng linh hoạt" của tên sen đầm quốc tế vào thập kỷ 60 - thế kỷ XX.
Vá»›i tác Ä‘á»™ng mạnh mẽ của sá»± kiện Tết Mậu Thân, tôi cứ suy nghÄ© vá» câu nói của anh Lê Duẩn vào dịp hè năm 1967: Quyết giáng má»™t cú "bombarder" làm lung lay ý chí của đế quốc Mỹ và từ đó cảm phục tầm nhìn chiến lược của Trung Æ°Æ¡ng Äảng, Bác Hồ.
Thất bại của Mỹ ở miá»n Nam trong Mậu Thân 1968 là rõ ràng.
Tuy vậy, thá»±c tế trên chiến trÆ°á»ng sau Tết, khi yếu tố bí mật bất ngá» không còn, lá»±c lượng tổn thất của ta chÆ°a được phục hồi, địch đã tăng cÆ°á»ng phòng thủ đô thị và tung quân chiếm lại má»™t số vùng vừa mất.
Trên địa bàn Trị-Thiên, ngày 19 tháng 4 năm 1968, địch cho máy bay trá»±c thăng đổ tám tiểu Ä‘oàn, gồm sáu tiểu Ä‘oàn thuá»™c sÆ° Ä‘oàn "Kỵ binh bay" và hai tiểu Ä‘oàn quân nguỵ xuống thung lÅ©ng A Sầu - địa bàn thuá»™c Binh trạm 42, căn cứ hậu cần khu vá»±c của Äoàn 559 đảm bảo cho Thừa Thiên và bắc Khu 5. Năm ngày sau, má»™t tiểu Ä‘oàn khác của địch được tung xuống khu vá»±c Äru Äốc - thuá»™c địa bàn Binh trạm 44. Vá»›i má»™t lá»±c lượng lá»›n quân được coi là "tinh nhuệ" nhất, Mỹ - nguỵ hòng chụp diệt được chủ lá»±c của ta và đứng chân dài ngày tại đây để triệt phá căn cứ hậu cần, chốt chặn tuyến vận chuyển chi viện cho Trị-Thiên, bắc Khu 5.
Äược tin địch đổ quân xuống A Sầu, chúng tôi lệnh khẩn cấp cho Binh trạm 42 phối hợp lá»±c lượng của Quân khu Trị-Thiên chủ Ä‘á»™ng đánh địch, bảo vệ kho tàng, hàng hoá; đồng thá»i cho Ä‘Æ°a quân tá»›i tăng cÆ°á»ng.
Tại A Sầu, khi lính Mỹ chạm đất, các lá»±c lượng tại chá»— của binh trạm 42 đã cùng chủ lá»±c của Trị-Thiên chiến đấu diệt địch, bảo vệ cÆ¡ sở kho tàng. Ngay ngày đầu, lá»±c lượng phòng không và bá»™ binh của Binh trạm đã "vít cổ" 14 trá»±c thăng, tiêu diệt hàng trăm tên địch. NhÆ°ng quân địch đổ xuống ngày càng đông. Lá»±c lượng Binh trạm 42 và quân do Bá»™ TÆ° lệnh tăng cÆ°á»ng xuống không đủ sức chống trả, phải chiến đấu giằng co, nên địch tràn vào phá của Binh trạm gần 200 tấn hàng; gây thiệt hại má»™t số xe, pháo của tiểu Ä‘oàn 55 vận tải ô tô Ä‘ang trên Ä‘Æ°á»ng vận chuyển chi viện cho Trị-Thiên, Huế bị nghẽn lại tại Tà LÆ°Æ¡ng.
Thung lÅ©ng A Sầu, A LÆ°á»›i lúc này là Ä‘iểm nóng, là thá»­ thách vô cùng ác liệt đối vá»›i Quân khu Trị-Thiên và Äoàn 559. Liá»n sau đó, chủ lá»±c của Trị-Thiên được tung vào vá»›i hoả lá»±c cao xạ tăng cÆ°á»ng của Äoàn 559, và "thế cá»" đã đảo ngược. Äồi A Bia đã trở thành "cối xay thịt" quân dù Mỹ, nhÆ° báo chí phÆ°Æ¡ng Tây ví von má»™t cách cay nghiệt. ChÆ°a tròn má»™t tháng kể từ ngày "hạ thổ", ngày 16 tháng 5, địch phải rút chạy khá»i A Sầu, A Lướỉ.
Trong trận Ä‘á» sức vá»›i "át chủ bài" của Mỹ - nguỵ tại A Sầu, A LÆ°á»›i, các lá»±c lượng của Äoàn 559 đã bắn rÆ¡i 86 máy bay, loại khá»i vòng chiến đấu hÆ¡n 800 tên địch. Tuy chịu má»™t số tổn thất trong thế tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng quá chênh lệch, bất lợi, nhÆ°ng chiến công kể trên là má»™t minh chứng sinh Ä‘á»™ng: Không chỉ tổ chức vận chuyển giá»i, bá»™ Ä‘á»™i 559 cÅ©ng chiến đấu "bằng anh bằng em"…
Ở hÆ°á»›ng ÄÆ°á»ng 9 - Khe Sanh, khi ta phát lệnh tiến công, thì ngay lập tức Khe Sanh đã làm Ä‘iên đầu Bá»™ chỉ huy quân sá»± Mỹ ở Sài Gòn và những kẻ cầm đầu Nhà Trắng.
DÆ°á»›i con mắt của các tÆ°á»›ng lÄ©nh Mỹ từng tá»›i miá»n Nam Việt Nam, Khe Sanh "là cái má» neo ở phía tây cho hệ thống phòng thủ phía nam khu phi quân sá»±; và là bàn đạp cho các cuá»™c hành quân trên bá»™ để cắt đứt Ä‘Æ°á»ng mòn Hồ Chí Minh"3.
Theo vị tổng chỉ huy quân viá»…n chinh Mỹ ở miá»n Nam,Oét-mo- len, thì bá» Khe Sanh là từ bá» tất cả những lợi thế đó. Bởi thế, Glôn-xÆ¡n đã đích thân theo dõi diá»…n biến chiến sá»± ở Khe Sanh từng ngày từng giá» và lệnh cho các tham mÆ°u trưởng liên quân Mỹ phải giữ Khe Sanh bằng má»i giá. NhÆ°ng kết cục, nhÆ° bình luận của Mai-cÆ¡n Mác-lia, má»™t há»c giả ngÆ°á»i Mỹ, thì đạn pháo của chủ lá»±c miá»n Bắc giá»™i xuống Khe Sanh đã "rÆ¡i ngay vào thủ đô Oa- sinh-tÆ¡n"4, suốt 170 ngày đêm ta tiến công vây hãm Khe Sanh, Äoàn 559 đã huy Ä‘á»™ng cao xạ phối hợp chiến đấu và bảo đảm đủ vật chất cho các lá»±c lượng tham gia chiến dịch. Lá»±c lượng hậu cần chiến lược trá»±c tiếp làm nhiệm vụ hậu cần chiến dịch.
Mặc dầu đã dồn hết "tâm, sức" cho Khe Sanh, đặc biệt đã tung vào đây vốn liếng khổng lồ - thá»i Ä‘iểm cao nhất là 40 phần trăm số tiểu Ä‘oàn bá»™ binh, thiết giáp thuá»™c lá»±c lượng viá»…n chinh mà MACV có trong tay, Mỹ - nguỵ vẫn không tránh khá»i má»™t "Äiện Biên Phủ mớỉ". Trung tuần tháng 7 năm 1968, Mỹ đã "không kèn, không trống" rút khá»i Khe Sanh - thung lÅ©ng của "tá»­ thần", là ná»—i kinh hoàng của lính Mỹ.
Chiến thắng ÄÆ°á»ng 9 - Khe Sanh có ý nghÄ©a vô cùng to lá»›n đối vá»›i tuyến vận tải quân sá»± chiến lược 559. Giải phóng Khe Sanh - HÆ°Æ¡ng Hoá, ta đã nhổ được "má» neo" - má»™t vị trí chiến lược của địch trong hệ thống chốt chặn ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh; qua đó mở má»™t chính diện má»›i để phát triển tuyến vận tải đông TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Äồng thá»i, liên quân Lào-Việt đã giải phóng má»™t vùng rá»™ng lá»›n thuá»™c tỉnh Saravan, mở rá»™ng chính diện tuyến hành lang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Má»™t trang sá»­ má»›i của tuyến vận tải quân sá»± chiến lược 559 Ä‘ang mở ra, má»™t căn cứ hậu cần trá»ng yếu được phát triển.
2
Mùa mÆ°a tá»›i, những khó khăn sau Tết Mậu Thân của ta đã bá»™c lá»™ trên nhiá»u hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng vá»›i nhiá»u chiá»u cạnh khác nhau.
Sau những đòn Ä‘iểm huyệt chí mạng của ta vào các đô thị lá»›n, địch đã hoàn hồn, dần dần củng cố lá»±c lượng, vừa tăng cÆ°á»ng phòng thủ đô thị, vừa tung quân chiếm lại các vùng nông thôn đã bị mất trong dịp Tết.
Mất dần bàn đạp đứng chân ở vùng ven, vùng nông thôn đồng bằng, má»™t số Ä‘Æ¡n vị vÅ© trang của ta phải lùi lên vùng rừng núi; thậm chí má»™t bá»™ phận chủ lá»±c ta ở Nam Bá»™ phải sang đứng chân ở Äông bắc Campuchia. Má»™t bá»™ phận chủ lá»±c của Khu 5 và Trị-Thiên phải vượt sang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n đứng chân trên địa bàn 559.
Tuyến vận tải quân sá»± 559 lúc này ngoài nhiệm vụ vận chuyển chi viện chiến lược, còn là hậu cứ trá»±c tiếp của các chiến trÆ°á»ng Trị-Thiên, Tây Nguyên, Khu 5. Các khu vá»±c Tà Xẻng, Chà Vằn, La Hạp, Äá»™ng Con Tiên, ÄÆ°á»ng số 9…trở thành địa bàn tập kết củng cố lá»±c lượng, tăng cÆ°á»ng trang bị, Ä‘iá»u trị, nuôi dưỡng thÆ°Æ¡ng binh của các chiến trÆ°á»ng.
TrÆ°á»›c yêu cầu tình hình má»›i, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh 559 quyết định để phần lá»›n lá»±c lượng ở lại trong tuyến tiếp tục hoạt Ä‘á»™ng. Chỉ Ä‘Æ°a vá» tuyến sau thÆ°Æ¡ng bệnh binh, những ngÆ°á»i quá yếu cần được Ä‘iá»u dưỡng phục hồi thể lá»±c; má»™t số ít cán bá»™, lái xe, thợ kỹ thuật ra nhận quân, trang bị kỹ thuật bổ sung và má»™t số lái xe, thợ Ä‘Æ°a xe ra Bắc sá»­a chừa.
Theo Ä‘iện triệu tập của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh 559 cá»­ các anh VÅ© Xuân Chiêm, Lê Äình Sum vá» Bá»™ báo cáo hoạt Ä‘á»™ng mùa khô 1967-1968 của Äoàn và nhận kế hoạch mùa khô tá»›i Äồng chí Nguyá»…n Trá»ng Bách - Bí thÆ° của tôi, được cá»­ giúp việc anh Chiêm, anh Sum trong quá trÄ©nh làm việc vá»›i Bá»™ Quốc phòng. Quà tôi dành gá»­i vợ con chỉ vẻn vẹn mấy dòng thÆ°.
Cầm thÆ° tôi nhá» chuyển giúp, Bách cÆ°á»i ngượng nghịu. Tôi Ä‘á»c trong mắt và nụ cÆ°á»i của anh câu há»i: Chỉ thế này thôi Æ° thủ trưởng?…
Không ngỠđó là lá»i chia tay cuối cùng giữa tôi và Bách. Bởi sau khi xong việc ở Hà Ná»™i, trên Ä‘Æ°á»ng trở vào, xe của anh vÆ°á»›ng bom nổ chậm, và anh đã vÄ©nh viá»…n ra Ä‘i. Bách hy sinh, vá»›i tôi ngoài niá»m thÆ°Æ¡ng cảm còn có sá»± nuối tiếc má»™t cá»™ng sá»± đắc lá»±c, má»™t cán bá»™ trẻ đầy hứa hẹn.
Äể phần lá»›n lá»±c lượng thiện chiến, sung sức ở lại tuyến, Bá»™ TÆ° lệnh chủ trÆ°Æ¡ng thá»­ nghiệm vận tải cÆ¡ giá»›i trong mùa mÆ°a ở má»™t số cung, gỡ má»™t phần khó khăn cho chiến trÆ°á»ng; qua đó kết luận má»™t số vấn Ä‘á» vá» khả năng vận chuyển cÆ¡ giá»›i, sá»­ dụng cầu Ä‘Æ°á»ng trong mùa mÆ°a; chuẩn bị cho năm 1969.
Lo xong việc tập kết ra Bắc, chúng tôi triệu tập ngay há»™i nghị, gồm số cán bá»™ chủ trì cÆ¡ quan, Ä‘Æ¡n vị trá»±c thuá»™c ở lại tuyến. Nhìn khắp lượt anh em - những cán bá»™ nhiệt tình, trách nhiệm và kinh nghiệm có thừa… vá» dá»± há»p, tôi nhÆ° vÆ¡i Ä‘i những trăn trở trÆ°á»›c má»™t quyết định má»›i. Vá» chủ trÆ°Æ¡ng thá»±c nghiệm tổ chức vận tải cÆ¡ giá»›i mùa mÆ°a, Ä‘a phần anh em nhất trí; số ít không tá» rõ chính kiến. Riêng Nguyá»…n Lạn - chính uá»· Binh trạm 41 không tán thành…
Hội nghị kết thúc, chia tay anh em xong, tôi nói với Tham mưu phó vận tải Nguyễn Chúc vỠý kiến của anh Lạn:
- Ông "đồ Nghệ" này đã không đồng ý, phải dè chừng. Äây là má»™t ngÆ°á»i ở trên tuyến nhiá»u năm, có cách tiếp nhận thá»±c tế rất nhạy, thẳng thắn. Chúng ta cần lÆ°u ý thêm vỠý kiến đó.
Anh Nguyễn Chúc nói:
- Chúng ta chá»­ trÆ°Æ¡ng làm thí Ä‘iểm để nghiên cứu. Vá»›i kinh nghiệm thá»±c tiá»…n, anh em chÆ°a nhất trí là lẽ thÆ°á»ng. Vấn Ä‘á» cÆ¡ bản là trong quá trình thá»±c hiện phải nắm vững diá»…n tiến tình hình, nếu quá khó, kém hiệu quả, phải cho dừng ngay.
Chúng tôi nhất trí theo hướng đó.
Thực hiện chủ trương nói trên, mùa mưa này lực lượng vận tải cơ giới hoạt động trên hai hướng chủ yếu là Trị-Thiên và Khu 5.
Những hÆ°á»›ng khác kết hợp vận chuyển cÆ¡ giá»›i và thô sÆ¡. Chỉ tiêu vận chuyển từ tháng 4 đến tháng 10 suýt soát 3 vạn tấn. Äồng thá»i duy trì tốt hoạt Ä‘á»™ng của tuyến giao liên hành quân, dá»± tính bảo đảm 34 nghìn quân qua tuyến.
Dá»± tính là nhÆ° vậy, nhÆ°ng má»i tác Ä‘á»™ng khách quan có những lúc diá»…n biến khôn lÆ°á»ng.
VỠđịch, từ đầu tháng 4 năm 1968, sau khi Giôn-xÆ¡n "xuống thang", ngừng đánh phá miá»n Bắc từ vÄ© tuyến 20 trở ra, gần nhÆ° má»i cố gắng và đạn bom của hải lá»±c, không lá»±c Mỹ dồn "Æ°u tiên" cho vùng "cán xoong" nam phần Khu 4 và Tuyến 559, Bá»™ TÆ° lệnh Thái Bình DÆ°Æ¡ng (Mỹ) cho dồn tàu của lá»±c lượng "Rồng biển" (Sea Dragon) trÆ°á»›c đây vẫn rải ra bắn pháo dá»c bá» biển miá»n Bắc, xuống phía nam, tăng cÆ°á»ng pháo kích ngăn chặn tuyến chi viện chiến lược Bắc - Nam qua vùng Nghệ An, Hà TÄ©nh, Quảng Bình.
Tiếp đó, không lá»±c Mỹ triển khai các chiến dịch "Sấm rá»n 57", "Hổ thép" (Steel Tiger)… huy Ä‘á»™ng tối Ä‘a đạn bom hòng "làm mÆ°a làm gió" ở khoảnh đất eo thắt nam vÄ© tuyến 20 của ta và đất Lào, hy vá»ng chẹt các yết hầu hút hàng từ hậu phÆ°Æ¡ng vào chiến trÆ°á»ng.
Vật chất do tuyến tiá»n phÆ°Æ¡ng Tổng cục Hậu cần (nay đã chuyển thuá»™c Tổng cục Hậu cần) tạo lập cho Tuyến 559 chắng được bao nhiêu, đặc biệt là xăng dầu. Xe đợi xăng nhÆ° má»™t cÆ¡ thể cạn kiệt sá»± sống cần từng giá»t máu.
Khó khăn do địch ngăn chặn quyết liệt là rất lá»›n, nhÆ°ng ná»—i kinh hoàng đối vá»›i ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n lúc này không phải là bom, là đạn mà là "giặc trá»i".
Tháng 5, trá»i vào hạ. Suốt má»™t dải Thanh - Nghệ - TÄ©nh giỠđây nắng nhuốm đỠđồng, chá»›m vào vụ gặt; trá»i nóng nhÆ° nung.
NhÆ°ng tây TrÆ°á»ng SÆ¡n thá»i tiết thật dữ dá»™i. Äêm đêm sÆ°Æ¡ng xuống nhÆ° mÆ°a, lạnh buốt. Ban ngày, trá»i Ä‘ang nắng chói chang bá»—ng chốc mây Ä‘en ập đến. Bầu trá»i nhÆ° chiếc vung khổng lồ, Ä‘en sịt úp chụp lấy núi rừng. Rồi cả bầu trá»i trÄ©u nÆ°á»›c bị "buông tuá»™t". MÆ°a trắng rừng, xối xả, dữ dá»™i. NÆ°á»›c từ trên các triá»n núi dồn xuống lòng Ä‘Æ°á»ng, sông, suối, tạo nên những cÆ¡n lÅ© cuốn hung hãn. Ngay những khi đã ngừng mÆ°a, thì những con Ä‘Æ°á»ng tá»™i nghiệp dài hàng trăm cây số nhÆ° Ä‘Æ°á»ng B45 từ ngã ba La Hạp Ä‘i Trị-Thiên, Ä‘Æ°á»ng từ Lùm Bùm vào bắc Bạc… cÅ©ng biến thành những suối bùn.
Se hÆ¡n má»™t chút, đất bazan ngậm no nÆ°á»›c tạo thành chất keo thượng hạng, trÆ¡n nhẫy. Ở những Ä‘iểm mà lính TrÆ°á»ng SÆ¡n gá»i là "túi nÆ°á»›c" tình hình còn tồi tệ hÆ¡n.
Dẫu đã lÆ°á»ng khó khăn thá»i tiết, chúng tôi chỉ tổ chức Ä‘á»™i hình vận chuyển nhá» lẻ, dá»… bá» cÆ¡ Ä‘á»™ng, và chỉ sá»­ dụng xe ba cầu, nhÆ°ng kết cục cÅ©ng rất xấu. Do mặt Ä‘Æ°á»ng không rải đá, ngấm nÆ°á»›c dài ngày, ná»n yếu vô cùng. Xe chạy được mÆ°á»i ngày, hai vệt bánh xe đã là hai hào giao thông. Lái xe cay cú, gá»i là "hai sông ba núi".
Công binh dồn sức chặt cây, đẵn cành chống lầy bằng cách rải rông-Ä‘anh, nhÆ°ng cÅ©ng không khắc phục nổi. Các loại xe Ä‘á»u bị lún lầy nằm la liệt, phải tổ chức kích kéo liên tục.
TrÆ°á»›c tình hình đó, chỉ ná»­a tháng sau khi phát lệnh mở màn vận tải mùa mÆ°a, chúng tôi quyết định tạm dừng vận tải cÆ¡ giá»›i, tập trung giải quyết khâu cầu Ä‘Æ°á»ng; đồng thá»i từng binh trạm căn cứ tình hình cụ thể, tổ chức vận tải bá»™ để bảo đảm ná»™i bá»™ và gỡ má»™t phần khó khăn vá» gạo cho chiến trÆ°á»ng. Lệnh được truyá»n Ä‘i, lòng dạ tôi nhÆ° có ai xát muối. Không khí sở chỉ huy im ắng khác thÆ°á»ng. CÅ©ng chính sá»± im ắng dó, mà tôi có cÆ¡ nghÄ© lại ý kiến của anh Nguyá»…n Lạn hôm nào.
Cuối năm tình trạng đói gạo, "khát xăng" trên tuyến ngày càng trầm trá»ng do ta chÆ°a giải toả được ách tắc giao thông từ sông Lam vào khu vá»±c của khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và Ä‘Æ°á»ng 20. Gạo, có khi là tÆ° lệnh, Ä‘iá»u mà không ít tÆ°á»›ng lÄ©nh từng trải trận mạc tâm đắc, giỠđây thật thấm thía đối vá»›i những ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n và cả chiến trÆ°á»ng.
Tình hình căng như dây đàn. Buộc chúng tôi bớt khẩu phần ăn của bộ đội, dành dụm gạo cho phía trước. Vốn dĩ tiêu chuẩn mỗi ngày của anh em không quá ba lạng gạo, lại phải "đào đất cất gỗ", nay bớt nữa, quả là thế cùng. Từ cơ quan Bộ Tư lệnh xuống binh trạm, bộ đội bươn bả ra bìa rừng, bỠsuối, vỡ đất trồng rau, sắn, tìm kiếm rau rừng, đào củ mài, củ chụp… cứu đói.
Thá»i gian nhÆ° ngừng trôi. Tôi luôn sống trong sá»± day dứt, dằn vặt bởi cái đói của bá»™ Ä‘á»™i. Má»™t sáng, tại sở chỉ huy, tôi nhận được thÆ° của anh Nguyá»…n An - Tham mÆ°u trưởng vận chuyển Ä‘ang công tác ở các Binh trạm 35, 36 gá»­i vá».
Trong thÆ°, anh An kể: Bá»™ Ä‘á»™i các binh trạm trong đó đã hàng mấy tháng rồi ăn hai lạng gạo má»—i ngày. NhÆ°ng công tác và chiến đấu không vì thế mà kém hiệu quả. Bí quyết là trồng lấy rau, sẳn mà ăn, đặc biệt là sắn rất sẵn, nhá» chủ trÆ°Æ¡ng "ăn củ trả cây"5 mà Tuyến III thá»±c hiện từ khi anh làm Tuyến trưởng. "Thá»±c Ä‘Æ¡n" của bá»™ Ä‘á»™i là: Sáng sắn, trÆ°a măng, chiá»u cháo loãng. Sắn là "sâm TrÆ°á»ng SÆ¡n". Mà "sâm TrÆ°á»ng SÆ¡n" không bao giá» thiếu, kể từ khi bá»™ Ä‘á»™i lật cánh sang phía tây.
Má»™t lá thÆ°, vài con chữ trau chuốt, dí dá»m, nhÆ°ng anh đã khái quát được hoàn cảnh, hoạt Ä‘á»™ng của bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n trong đó.
Anh An là má»™t cán bá»™ chỉ huy vận tải cÆ¡ giá»›i dày dạn kinh nghiệm, bất luận cả khi hoàn cảnh cam go, éo le, Ä‘á»u lạc quan - má»™t phẩm chất quý, có sức thuyết phục đồng Ä‘á»™i.
Vào những tháng ngày cùng đồng cam cá»™ng khổ vá»›i cán bá»™, chiến sÄ© của mình, tôi từng chứng kiến biết bao việc làm bình dị mà trong sáng, cao thượng của những ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n, của những dân nghèo ngÆ°á»i Việt, ngÆ°á»i Lào. GiỠđây, khi cuá»™c chiến đã lùi xa, nhân dân mình, đất nÆ°á»›c mình đã bá»›t nhá»c nhằn vì "đồng tiá»n bát gạo", nhÆ°ng má»—i lần nhá»› lại, trong tôi lại trào dâng sá»± mến phục thÆ°Æ¡ng cảm đến nao lòng…
TrÆ°á»›c những khó khăn rất lá»›n của chiến trÆ°á»ng, của tuyến phía sau, và Ä‘oán biết mÆ°u mô xảo quyệt của Mỹ, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng kịp thá»i có Nghị quyết 71/QUTW, khắng định: "Khi địch xuống thang ở miá»n Bắc, thì những cá»­a khẩu từ tuyến hậu phÆ°Æ¡ng sang Tuyến 559 sẽ là những trá»ng Ä‘iểm địch tập trung đánh phá ác liệt".
Từ nhận định đó, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng cÅ©ng đã tính tá»›i má»™t số giải pháp để tạo chân hàng sâu hÆ¡n cho Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Từ cái thế khó khăn chồng chất khó khăn, nghe anh Äinh Äức Thiện Ä‘iện vào trao đổi tinh thần chỉ đạo của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng. Vá» việc phối hợp giữa Tuyến 559 và Tuyến 500 để giải toả vượt khẩu tôi xúc Ä‘á»™ng nói: Thật là ý Äảng hợp lòng quân!
Anh Thiện cũng nói thêm:
- Nghe các cậu Ä‘iện hối thúc gạo và xăng, bá»n mình đứng ngồi không yên. Riêng tình hình xăng thì Bá»™ đã chỉ đạo Tổng cục Hậu cần Ä‘Æ°a Ä‘Æ°á»ng ống vượt sông Lam vào Hà TÄ©nh. Chắc tình hình sẽ được cải thiện nay mai thôi…
Nghe anh Thiện "dãi bày", tôi càng thấm thía: Ná»—i lo này đâu của riêng ai! Không chỉ tuyến Tiá»n phÆ°Æ¡ng Tổng cục Hậu cần mà cả hậu phÆ°Æ¡ng lo giải toả ách tắc khu vá»±c vào cá»­a khẩu.
Cán bộ, chiến sĩ các Binh trạm 12, 14 tiếp giáp Tuyến 559 trần mình cùng chúng tôi gánh vác khó khăn.
"Nan giải quá - Chúng tôi Ä‘ang tìm cách…" Câu trả lá»i mà tôi nhận được má»—i khi gá»i Ä‘iện há»i Binh trạm trưởng Binh trạm 12 - Nguyá»…n Äàm và Binh trạm trưởng Binh trạm 14 - Hoàng Trá vá» xăng, vá» gạo. Quả thật, binh trạm nào cÅ©ng chạy đôn đáo lo tìm phÆ°Æ¡ng cách chuyển xăng, gạo vào tuyến. Sau này các anh gá»i là "Chiến dịch Ä‘Æ°a xăng vượt đỉnh lầy".
Binh trạm 12 có sáng kiến "cõng" xăng bằng ba lô ni lông. Lập tức, Tổng cục Hậu cần chuyển ngay vào 2.000 ba lô "cóc" kèm 4.000 mét ni lông. Má»™t tiểu Ä‘oàn gần 500 con ngÆ°á»i cõng từng ba lô xăng vượt đèo La Trá»ng, Ä‘Æ°á»ng 12… nhÆ° đàn kiến khổng lồ tha mồi vá» tổ. Những con ngÆ°á»i suốt má»™t mùa khô, tiếp má»™t mùa mÆ°a bám trụ kiên cÆ°á»ng trên những nẻo Ä‘Æ°á»ng, trá»ng Ä‘iểm, giỠđây Ä‘ang oằn lÆ°ng bởi những ba lô xăng. Những đôi chân dẻo dai, những con ngÆ°á»i tưởng nhÆ° chai lỳ trÆ°á»›c bệnh tật, vẫn không thoát được những cÆ¡n sốt rét rừng. Những tấm lÆ°ng bá»ng rá»™p bởi sức nóng mặt trá»i miá»n nhiệt Ä‘á»›i ngày hè và bởi bịch xăng Ä‘ang nhÆ° sôi lên bởi cái nắng đó… Sau má»™t vài chuyến, ba lô bị mủn ra, lÆ°ng áo của ngÆ°á»i lính cÅ©ng mủn ra bởi nắng núi mÆ°a ngàn, bởi đạn chặn, bom vùi. Và không biết có bao nhiêu tấm lÆ°ng bá»ng rá»™p lên vì nhiá»…m Ä‘á»™c xăng…
Những ba lô xăng được Binh trạm 12 chuyển vào cộng với số dự trữ ở khu vực Mụ Giạ cũng đã có chừng 50 tấn. Tôi lệnh cho Binh trạm 31 tìm cách đưa ngay số xăng này vào Lùm Bùm. Cán bộ, chiến sĩ binh trạm đã lập được chiến tích đặc biệt. Từ Mụ Giạ, công binh khéo léo ghép các phuy xăng lại thành mảng; cứ các "tay sào" lão luyện đưa mảng xuôi theo dòng Nậm Hơ vỠNậm Ngo, tới Xiêng Phan. Từ đây, các phuy xăng được vần bộ vượt ba chục cây số vào Pác Pha Năng, chuyển qua sông Xê Băng Phai, lăn bộ hơn hai chục cây số nữa vào Tha Pa Chôn; Binh trạm 32 tiếp nhận, đưa vỠLùm Bùm.
"Má»™t miếng khi đói bằng má»™t gói khi no", kỳ tích chuyển xăng vượt lÅ© là vậy Má»™t giá»t xăng, hạt gạo vào chiến trÆ°á»ng trá»™n lẫn, thấm đẫm mồ hôi, nÆ°á»›c mắt và máu của bao ngÆ°á»i. Má»™t tấn xăng qua trá»ng Ä‘iểm phải đổi tá»›i hàng chục sinh mạng. Không thắng lợi nào mà không phải trả giá.
Thá»±c tiá»…n hoạt Ä‘á»™ng của tuyến trong mùa mÆ°a năm 1968, đặc biệt là kết quả thá»±c nghiệm vận chuyển cÆ¡ giá»›i mùa mÆ°a tây TrÆ°á»ng SÆ¡n cho chúng tôi biết cái giá phải trả của việc nắm không chắc quy luật thá»i tiết ở địa bàn TrÆ°á»ng SÆ¡n - má»™t dạng thá»i tiết đặc thù, nghiệt ngã đối vá»›i ngÆ°á»i làm công tác vận tải trong Ä‘iá»u kiện chiến tranh ác liệt.
Từ thá»±c tế nghiệt ngã này, tôi rút ra kết luận: Vận tải trong mùa mÆ°a ở TrÆ°á»ng SÆ¡n, nếu Ä‘Æ°á»ng không rải đá tốt thì xe không thể chạy được, dù là xe ba cầu. Và thêm má»™t lần nữa khẳng định lại Ä‘iá»u chúng tôi đã nghiệm: Äịch đánh chỉ tắc từng Ä‘oạn, còn trá»i "đánh thì tắc toàn tuyến".
Äể khắc phục thá»i tiết nghiệt ngã trên TrÆ°á»ng SÆ¡n, từ đó có thể tổ chức vận tải cÆ¡ giá»›i trong mùa mÆ°a, vấn Ä‘á» cÆ¡ bản đối vá»›i chúng tôi lúc này là xây dá»±ng Ä‘Æ°á»ng cÆ¡ bản.
Ngay sau khi quyết định cho ngừng vận tải cÆ¡ giá»›i, tôi trá»±c tiếp giao cho đồng chí phạm Diêu cùng cÆ¡ quan công binh khẩn trÆ°Æ¡ng hoàn thành phÆ°Æ¡ng án cầu Ä‘Æ°á»ng chuẩn bị cho năm 1969. Là má»™t tham mÆ°u trưởng công binh có trình Ä‘á»™ đại há»c chuyên ngành cầu Ä‘Æ°á»ng và là ngÆ°á»i có trách nhiệm cao, nên chỉ má»™t thá»i gian ngắn, Phạm Diêu đã trình Bá»™ TÆ° lệnh đỠán vá»›i ná»™i dung cÆ¡ bản là: rải đá trục dá»c hiện có, hoàn thành trục dá»c thứ hai từ tây Bạc đến đông A-tô-pÆ¡, mở nhiá»u Ä‘Æ°á»ng tránh trá»ng Ä‘iểm; chuẩn bị các yếu tố để đầu năm 1969 mở tuyến vận tải cÆ¡ giá»›i đông TrÆ°á»ng SÆ¡n từ Cầu Khỉ Ä‘i Bản Äông. Äối vá»›i các trục dá»c đã có, chá»— nào mặt Ä‘Æ°á»ng yếu, thì rải đá cục bá»™. Sá»­ dụng hai trung Ä‘oàn công binh cÆ¡ Ä‘á»™ng hợp sức vá»›i công binh trạm thí Ä‘iểm rải đá mặt Ä‘Æ°á»ng 20 từ Ta Lê đến ÄÆ°á»ng 9 và từ Bản Äông đến La Hạp vá»›i tổng chiá»u dài 260 cây số, mặt Ä‘Æ°á»ng rá»™ng 8,5 mét. Nếu thá»±c hiện được chỉ tiêu này cá»™ng vá»›i khoảng 40 cây số Ä‘Æ°á»ng 9 ta làm chủ, sẽ tạo được mạng Ä‘Æ°á»ng cÆ¡ bản bảo đảm mùa khô tá»›i nâng thá»i gian vận chuyển lên vài tháng.
Nghe anh trình bày xong dự án, tôi kết luận:
- Cái khó nhất của ta lúc này là gạo. NhÆ°ng hiện tại gạo dá»± trữ vẫn còn. Dứt khoát đủ "nuôi" tăng cÆ°á»ng hai trung Ä‘oàn công binh cho mặt trận cầu Ä‘Æ°á»ng để có Ä‘Æ°á»ng rải đá.
Thá»±c nghiệm vận tải cÆ¡ giá»›i mùa mÆ°a không thành, ngoài nguyên nhân không nắm vững quy luật thá»i tiết, còn là hệ quả của cả má»™t thá»Ã­ gian khá dài ta chÆ°a kết hợp chống lầy má»™t cách cÆ¡ bản. Bởi vậy má»—i mùa khô, ta chỉ tận dụng được 5 tháng để vận chuyển.
Có được bài há»c thấm thía này, nên khi mở Ä‘Æ°á»ng 16 từ Thạch Bàn (Quảng Bình) Ä‘i Bản Äông (Lào) chúng tôi cho rải đá ngay những quãng ná»n Ä‘Æ°á»ng yếu để đầu mùa khô 1969 - 1970 có thể sứ dụng được ngay, tạo nên "gá»ng kìm" lợi hại giữa Ä‘Æ°á»ng 16 và Ä‘Æ°á»ng 20.
Công việc trì trệ. Mấy tháng mùa mưa với chúng tôi dài tựa hàng năm.
Ngày 13 tháng 9 năm 1968, há»™i nghị tổng kết hoạt Ä‘á»™ng năm 1968 được tiến hành ở Na Bo, bắc Ä‘Æ°á»ng số 9.
Há»™i nghị thống nhất đánh giá của Bá»™ TÆ° lệnh là mùa khô vừa rồi, trong nhiá»u cái "được" nổi trá»™i nhất là toàn tuyến đã chuyển nhanh sang thế trận hiệp đồng binh chủng, lấy bá»™ Ä‘á»™i vận tải làm chủ công, lấy binh trạm làm cấp chỉ huy bá»™ Ä‘á»™i hợp thành. Mạng thông tin có bÆ°á»›c phát triển nhảy vá»t…
Các đại biểu cho rằng cái yếu cÆ¡ bản là do chÆ°a quán triệt tÆ° tÆ°á»ng trÆ°á»ng kỳ, chÆ°a tích cá»±c đầu tÆ° cho xây dá»±ng cÆ¡ bản cầu Ä‘Æ°á»ng… Äặc biệt vỠđối phó vá»›i Mỹ - nguỵ nống ra A Sầu, A LÆ°á»›i, do thiếu chủ Ä‘á»™ng, á»· lại Quân khu Trị-Thiên nên đã tổn thất cả vá» ngÆ°á»i và vật chất.
Vá» tình hình tá»›i có liên quan trá»±c tiếp đến Äoàn 559, chúng tôi cho rằng: Äịch có thể tiếp tục "xuống thang" chiến tranh phá hoại miá»n Bắc, nhÆ°ng bất luận khả năng nào dìễn ra thì chúng cÅ©ng sẽ đánh tuyến chi viện TrÆ°á»ng SÆ¡n ác liệt hÆ¡n. Trá»ng Ä‘iểm đánh phá của không quân địch là các binh trạm cá»­a khẩu; ngoài ra cÅ©ng có khả năng bá»™ binh địch nống ra chặn cắt, chốt giữ má»™t số nÆ¡i trá»ng yếu Vì vậy, cùng vá»›i đánh địch Ä‘Æ°á»ng không, cần chú trá»ng tác chiến mặt đất. Phải xây dá»±ng thế trận vận chuyển vững chắc, trÆ°á»›c tiên là thế trận cầu Ä‘Æ°á»ng. Nhanh chóng khôi phục Ä‘Æ°á»ng cÅ© bị địch và mÆ°a lÅ© phá hoại, mở thêm nhiá»u Ä‘Æ°á»ng vòng tránh trá»ng Ä‘iểm, làm thẽm Ä‘Æ°á»ng má»›i, đặc biệt là Ä‘Æ°á»ng rải đá; phá thế Ä‘á»™c đạo ở trục chính.
Suốt tuần trá»i mÆ°a tầm tã. Công sá»±, giao thông hào khu vá»±c sở chỉ huy ngập nÆ°á»›c. Lính TrÆ°á»ng SÆ¡n "sống chung" vá»›i mÆ°a ngàn, suối lÅ© là chuyện thÆ°á»ng. Chỉ ái ngại cho má»™t số nhà văn, nghệ sÄ©, anh chị em Ä‘oàn chèo Hà Nam lặn lá»™i vượt hàng nghìn cây số Ä‘Æ°á»ng trÆ°á»ng, "Ä‘á»™i" bom đạn vào phục vụ. Thật vô cùng cảm Ä‘á»™ng!
Trong nhà hầm, dÆ°á»›i ánh đèn Ä‘iện sáng choang, làn Ä‘iệu chầu văn vẫn vang lên réo rắt. Tà áo "má»› ba má»› bảy" của những nữ diá»…n viên quê đất đồng chiêm hiện diện nÆ¡i đây có sức gợi cảm lạ thÆ°á»ng… Tất cả nhÆ° Ä‘á»u hÆ°á»›ng tâm tưởng của những ngÆ°á»i lính chúng tôi trở vá» vá»›i những miá»n quê xa có cây Ä‘a, bến nÆ°á»›c, sân đình; có mẹ già thá»i gian nhuốm bạc mái đầu, có ngÆ°á»i vợ tần tảo "hai sÆ°Æ¡ng má»™t nắng".
Cảm ơn nhà văn Chu Văn, nhà thơ Chính Hữu… và những nghệ sĩ của đồng quê đã tiếp thêm cho chúng tôi sức lực của hậu phương, của quê nhà…
Hội nghị kết thúc. Mưa chưa tạnh. Nhưng không cán bộ cơ sở nào ở lại. Chia tay, nhìn anh nào anh nấy ngồi xe ba cầu vượt lũ, trong tôi trào dâng cảm xúc vừa bùi ngùi vừa phấn chấn khó tả.
3
Tháng 10, tháng kết thúc má»i việc chuẩn bị cho kế hoạch chi viện năm 1969. Tuy chÆ°a thắng được "giặc trá»i" được lÅ©, nhÆ°ng nhỠở lại tuyến mùa mÆ°a, nên chúng tôi nắm chắc tình hình. Äây là má»™t lợi thế chÆ°a có tiá»n lệ. Khó khăn lá»›n nhất lúc này là địch đánh phá, ngăn chặn ngày càng thêm quyết liệt.
Từ tháng 4 năm 1968, sau bÆ°á»›c xuống thang, thu hẹp phạm vi lánh phá miá»n Bắc từ vÄ© tuyến 20 trở vào, không quân, hải quân Mỹ đã tạo nên ở vùng "cán xoong" Khu 4 nhiá»u "tam giác lá»­a". Tạp chí "Không quân" của Mỹ lúc đó đã Ä‘Æ°a ra những con số khá cụ thể: "Trên má»™t diện tích hẹp bằng má»™t phần tÆ° toàn miá»n Bắc, số trận ném bom tăng 2,6 lần, mật Ä‘á»™ bom đạn tăng lên 20 lần".
Tháng 8 - tháng 9, cao Ä‘iểm mùa mÆ°a. Äịch đánh, trá»i đánh làm cho giao thông vận tải Khu 4 trở thành mặt trận vô cùng nóng bá»ng.
Tháng 7 năm 1968, Bá»™ TÆ° lệnh bảo đảm giao thông vận tải Khu 4 được thành lập do anh Phan Trá»ng Tuệ làm TÆ° lệnh. Ba tháng sau, ngày 28 trláng 10, Bá»™ TÆ° lệnh 500 - tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng Äoàn 559, ra Ä‘á»i thay tiá»n phÆ°Æ¡ng Tổng cục Hậu cần. Các anh Nguyá»…n Äôn, Lê Quang Äạo, Hồng Kỳ, Äoàn La được giao trá»ng trách tổ chức kha, thông "nút cổ chai" Khu 4.
Như vậy, Tổng hành dinh quyết định tung vào "tuyến lửa" những tướng lĩnh đã từng dạn dày lửa đạn.
VỠđịch, để thá»±c hiện mục tiêu bóp nghẹt, Ä‘Æ°a chiến tranh cách mạng miá»n Nam "tá»›i chá»— lụi tàn", có biết bao chiến lược gia, biết bao "bá»™ óc Ä‘iện tá»­" của Nhà Trắng ồn ào tranh cãi và cuối cùng Ä‘i tá»›i quyết sách "bá» diện, chá»n Ä‘iểm, chá»n và chặn bằng được "yết hầu" của tuyến Ä‘Æ°á»ng Hồ Chí Minh.
Ngày 1 tháng 11 năm 1968, Tổng thống Mỹ Giôn-xÆ¡n buá»™c phải tuyên bố chấm dứt má»i hành Ä‘á»™ng chiến tranh đối vá»›i miá»n Bắc và chấp nhận há»™i đàm bốn bên tại Paris để bàn vá» chiến tranh ở Việt Nam.
Việc Mỹ ngừng đánh phá miá»n Bắc là cÆ¡ há»™i để miá»n Bắc, đặc biệt là Khu 4 khẩn trÆ°Æ¡ng khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục kinh tế và dồn sức chi viện cho chiến trÆ°á»ng.
Từ TrÆ°á»ng SÆ¡n, hÆ°á»›ng vỠđất Bắc, tôi hình dung cuá»™c sống của ngÆ°á»i dân tuyến lá»­a Khu 4 từ lâu chuyển vào hầm, xuống chiến hào, địa đạo để giữ mình và đánh địch, nay ùa cả lên, ngân vang giai Ä‘iệu ""Trá»i của ta, đất của ta…"
Quả đúng vậy, qua Ä‘iện thoại, tôi được anh Äôn, anh Äạo cho hay: Chỉ má»™t tuần sau khi địch ngừng đánh phá, hàng vạn bá»™ Ä‘á»™i thanh niên xung phong, dân công… ở Khu 4 đã khai thông những trục Ä‘Æ°á»ng trá»ng yếu. Các phÆ°Æ¡ng tiện vận tải của Nhà nÆ°á»›c và Bá»™ Quốc phòng Ä‘á»u được huy Ä‘á»™ng Ä‘Æ°a hàng ra phía trÆ°á»›c. Bá»™ TÆ° lệnh 500 chỉ đạo các binh trạm hối thúc quân tiến vào khu vá»±c cá»­a khẩt Ä‘Æ°á»ng 12 và 20 để lập chân hàng cho chúng tôi.
NhÆ°ng, đúng nhÆ° phán Ä‘oán của ta. Ngừng ném bom miá»n Bắc kẻ địch đã dồn bom đạn tiến hành má»™t chiến dịch đánh phá có tính chất huá»· diệt khu vá»±c cá»­a khẩu.
Những ngày có gió mùa đông bắc, Ä‘Æ°á»ng, rừng… má»™t màu trắng đục Äi thị sát thá»±c địa vào ban ngày, qua má»™t vài đỉnh dốc, xe tôi phải bật đèn vàng.má»›i lần ra Ä‘Æ°á»ng, để dò dẫm vượt dốc. Tuy vậy, cÅ©ng có nhiá»u giá», nhiá»u ngày trá»i há»­ng nắng; không quân Mỹ chá»›p thá»i cÆ¡ đó để trút bom xuống tuyến Ä‘Æ°á»ng.
Ba ngày sau khi Giôn-xÆ¡n tuyên bố ngừng đánh phá miá»n Bắc, địch đã huy Ä‘á»™ng má»™t lá»±c lượng lá»›n máy bay chiến lược B.52 và các loại cÆ°á»ng kích ồ ạt tập kích cá»­a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và Ä‘Æ°á»ng 20. Mục tiêu chính là trá»ng Ä‘iểm Xiêng Phan (Ä‘Æ°á»ng 12) và tập Ä‘oàn trá»ng Ä‘iểm cua chữ A - Ta Lê - Phu La Nhích (ATP) trên Ä‘Æ°á»ng 20. Chá»n Xiêng Phan và ATP làm tâm Ä‘iểm đánh phá, kẻ địch đã Ä‘iểm đúng hai trong số những "huyệt" xung yếu nhất của ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh.
Bởi má»i nguồn hàng từ hậu phÆ°Æ¡ng phải lá»t qua hai trá»ng Ä‘iểm này má»›i vào được Tuyến 559. Vả lại đây thật sá»± là hai yếu Ä‘iểm, nếu địch đánh tắc và khống chế mạnh, nếu ta khắc phục theo kiểu bị Ä‘á»™ng, "cay cú" - bị đánh ở đâu, khắc phục ở đó, không chủ Ä‘á»™ng mở Ä‘Æ°á»ng vòng, Ä‘Æ°á»ng tránh thì sẽ biến thành công "dã tràng".
Suốt má»™t tuần địch cho máy bay B.52 ném bom rải thảm và các loại cÆ°á»ng kích đánh phá, thung lÅ©ng Xiêng Phan luôn nhÆ° vạc lá»­a. HÆ¡n má»™t vạn quả bom trút xuống gần nhÆ° xoá sổ con Ä‘Æ°á»ng duyên dáng men theo sông Pha Nốp, kẹp giữa hai dãy núi đá. Còn lại chỉ là những cồn đống lồi lõm và những túi nÆ°á»›c khổng lồ. Tổn thất vá» ngÆ°á»i cÅ©ng không nhá». Không ít sá»± mất mát vô cùng thÆ°Æ¡ng tâm mà Ä‘Æ¡n vị báo vá» làm chúng tôi không ai cầm lòng được. Äiển hình là vụ 12 chiến sÄ© chốt giữ trá»ng Ä‘iểm, tránh bom trong hang đá, bị bom đánh sập. Núi đá đã thành nấm mồ vÄ©nh hằng của những con ngÆ°á»i quả cảm vô song này…
Ở hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng 20, tập Ä‘oàn trá»ng Ä‘iểm ATP suốt má»™t tuần cÅ©ng không khác gì má»™t sa mạc lá»­a. Äèo Phu La Nhích, cua chữ A, ngầm Ta Lê hứng chịu gần 5 vạn quả bom. Thá»­ há»i có thứ Ä‘Æ°á»ng nào, ngầm gì tồn tại được bởi sức công phá của lượng nổ khổng lồ đó?
Sau chiến dịch sá»­ dụng máy bay B.52 ném bom rải thảm, địch cho máy bay trinh sát và cÆ°á»ng kích đánh cầm canh; khống chế, không cho ta khắc phục. Cả hai trục gần nhÆ° tê liệt. Tháng mở đầu mùa khô gần nhÆ° qua Ä‘i trong bế tắc. Biết bao đợt "Ä‘á»™t kích", "tổng công kích" rầm rập ngÆ°á»i và xe đã diá»…n ra vào thá»i gian này năm trÆ°á»›c mà giỠđây im ắng đến lạnh lùng. Cả nghìn chiếc xe đã vào tuyến nằm chết lặng đợi hàng, chá» xăng. Bá»™ Ä‘á»™i lại tiếp tục bá»›t khẩu phần ăn… Bá»™ TÆ° lệnh 559 nhÆ° đứng, ngồi trên lá»­a. Liên tục suốt ngày đêm tôi Ä‘iện liên lạc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 500, há»i tình hình giải toả cá»­a khẩu. Anh Äôn và anh Äạo Ä‘á»u trả lá»i đã dồn má»i khả năng cho Binh trạm 12 và Binh trạm 14.
Giải toả trá»ng Ä‘iểm là yêu cầu sống còn đối vá»›i Tuyến 559 lúc này. Bằng kinh nghiệm thá»±c tế, ngay từ đầu, chúng tôi quyết định chá»n giải pháp kết hợp mở Ä‘Æ°á»ng tránh vá»›i khôi phục Ä‘Æ°á»ng chính bằng sức mạnh tổng hợp. Sau khi hạ quyết tâm, tôi phái ngay Tham mÆ°u phó công binh Nguyá»…n Văn Ká»· xuống giúp Binh trạm 31 giải toả Xiêng Phan; tăng cÆ°á»ng cho binh trạm hai tiểu Ä‘oàn công binh trang bị bốn máy húc, 200 tấn thuốc nổ, vá»›i quyết tâm thông Ä‘Æ°á»ng trong vòng 7 ngày.
Việc giải toả tập Ä‘oàn trá»ng Ä‘iểm ATP, ngoài cái khó là phạm vi oanh tạc của địch rá»™ng, địch khống chế gắt gao, còn do sá»± xáo trá»™n vá» tổ chức của ta.
Äể san sẻ gánh nặng cho Äoàn 559, từ tháng 11 năm 1968, trên giao cho Binh trạm 14 quản lý cung Ä‘Æ°á»ng từ bá» bắc sông Ta Lê ra hết cua chữ A, trÆ°á»›c đây thuá»™c Binh trạm 32. Chính quyết định đầy tính thiện chí này đối vá»›i 559, đã biến sông Ta Lê thành má»™t nhát cắt, phá vỡ thế liên hoàn của ATP.
Trong thế nÆ°á»›c sôi lá»­a bá»ng này, Bá»™ TÆ° lệnh 500 vừa chân Æ°á»›t, chân ráo vào, làm sao đủ thá»i gian tìm hiểu, đánh giá đúng tình hình để có quyết sách phù hợp. Thá»±c tế gần đúng nhÆ° vậy.
Má»™t cuá»™c há»p khẩn cấp được triệu tập dÆ°á»›i sá»± chủ trì của Bá»™ TÆ° lệnh 500, gồm cán bá»™ chủ chốt các cÆ¡ quan tham mÆ°u, công binh, Binh trạm 12, Binh trạm 14 và Ban 67 thuá»™c Bá»™ Giao thông bàn tìm cách giải toả trá»ng Ä‘iểm. Nói là há»™i nghị của Bá»™ TÆ° lệnh 500, nhÆ°ng Bá»™ TÆ° lệnh 559 thấp thá»m, nóng lòng, hy vá»ng. Từ trong tuyến, tôi được tin; trong há»™i nghị có hai loại ý kiến, cuối cùng Bá»™ TÆ° lệnh 500 nghiêng vá» số đông quyết định làm Ä‘Æ°á»ng tránh để giải toả cá»­a khẩu.
Mùa khô thoáng đã qua mất hÆ¡n má»™t tháng. Giải pháp trên là đúng. Phải vừa mở Ä‘Æ°á»ng tránh, vừa khôi phục Ä‘Æ°á»ng chính, ngầm chính, vừa tổ chức nghi binh giá»i. Công binh, cao xạ, xe máy của hai Bá»™ TÆ° lệnh phải tập trung cao Ä‘á»™, chỉ huy chặt chẽ, đồng loạt Ä‘á»™t kích khôi phục Ä‘Æ°á»ng cÅ©, mở má»›i hai Ä‘Æ°á»ng tránh. Dù chỉ vận chuyển bằng cÆ¡ giá»›i mÆ°á»i ngày cÅ©ng hÆ¡n gùi thồ cả năm.
Sau đó, anh Nguyá»…n An - Tham mÆ°u trưởng vận tải thay mặt Bá»™ TÆ° lệnh 559 trá»±c tiếp ra làm việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 500. Cùng lúc, tôi gá»i Ä‘iện vá» báo Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Thủ trưởng Bá»™ Ä‘á» nghị tổ chức giải toả nhanh trá»ng Ä‘iểm theo phÆ°Æ¡ng án nói trên. Bá»™ nhất trí hoàn toàn. Việc khẩn trÆ°Æ¡ng mở toang cá»­a khẩu, chi viện cho chiến trÆ°á»ng là yêu cầu cấp bách.
Hai ngày sau, Bá»™ Ä‘iện vào giao cho Äoàn 559 phụ trách giải toả toàn bá»™ tập Ä‘oàn trá»ng Ä‘iểm ATP, từ cây số 68 Ä‘Æ°á»ng 20 trở vào.
Liá»n đó, anh Äinh Äức Thiện cấp tốc vào truyá»n đạt quyết định này cho Bá»™ TÆ° lệnh 500. Sau khi làm việc vá»›i anh Thiện, anh Lê Quang Äạo gá»i Ä‘iện cho tôi, thống nhất má»™t số việc cần tiến hành ngay để đồng bá»™ khá»›p nối giữa hai tuyến. TrÆ°á»›c khi đặt máy, anh Äạo còn nói thêm, hết sức chân tình: Diện địch đánh huá»· diệt quá rá»™ng, thá»i gian lại gấp, do chÆ°a nắm chắc địa bàn và má»i diá»…n biến địch tình, Äoàn 500 chÆ°a vá»›i sâu vào phía trong được. Có lẽ, kinh nghiệm chống chiến tranh ngăn chặn ở TrÆ°á»ng SÆ¡n khó ai vượt được Bá»™ TÆ° lệnh 559.
Tôi trả lá»i anh:
- Kinh nghiệm là quan trá»ng, nhÆ°ng phải có sức mạnh của cả Tuyến 559 và Bá»™ TÆ° lệnh 500 má»›i giải quyết được.
Chủ trÆ°Æ¡ng và biện pháp giải toả trá»ng Ä‘iểm đã thống nhất.
Äảng uá»· 559 há»p phiên bất thÆ°á»ng bàn cụ thể má»™t số nhiệm vụ vá»›i quyết tâm ngày 5 tháng 12 giải toả xong Xiêng Phan và mÆ°á»i ngày sau giải toả ATP.
Trong khi chÆ°a giải toả xong cá»­a khẩu phía bắc, chúng tôi quyết định mở ngay má»™t đợt Ä‘á»™t kích vận tải nhá», gom số hàng dá»± trữ còn lại, kết hợp vá»›i nguồn hàng anh Äinh Äức PhÆ°Æ¡ng tổ chức khai thác hÆ°á»›ng "Xê tÆ°" chuyển ngay cho Khu 5 và Tây Nguyên.
Trên tinh thần đó, mấy anh em trong Bộ Tư lệnh chia nhau đi "đốc chiến" các hướng.
Ngày 15 tháng 11, sau khi cá»­ anh Nguyá»…n Lang vào trá»±c tiếp chỉ đạo các Binh trạm 36, 3 7, 44 ở tuyến cuối, tôi cùng Tham mÆ°u trưởng công binh Phạm Diêu, Phó phòng bảo đảm giao thông Äinh Hào xuống Binh trạm 32.
5 giá» sáng, Ä‘Æ°á»ng rừng chÆ°a rõ mặt ngÆ°á»i, chúng tôi đã có mặt ở sở chỉ huy binh trạm và kéo chỉ huy binh trạm ra luôn tập Ä‘oàn trá»ng Ä‘iểm ATP. Vượt đèo Phu La Nhích, qua ngầm Ta Lê, mấy anh em leo lên đỉnh má»™t ngá»n đồi khá cao gần dãy Cu Xê Bao để quan sát cua chữ A. Toàn cảnh khu vá»±c rá»™ng 16 cây số vuông là má»™t vùng "tá»­ địa". Má»™t bãi hố bom khổng lồ. Những quả đồi bị bóc hết cây cối, trÆ¡ từng mảng lá»›n đất bazan Ä‘á» nhÆ° tiết… Hàng chục cặp mắt cố dõi xa, mong tìm lấy má»™t mảnh rừng hiếm hoi còn sót lại có thể mở má»™t lối Ä‘i kín, nhÆ°ng vô vá»ng. Äồi, rừng chỉ còn vài gốc cây bị chém phạt toác ra từng mảng, tÆ°a tÆ°á»›p, gãy gục… Chục mái đầu chụm lại trên chính "tá»­ địa" này, bàn tìm má»™t giải pháp tối Æ°u.
Sau một lúc trao đi, đổi lại, tôi kết luận:
- Cần tập trung lá»±c lượng, phÆ°Æ¡ng tiện, vừa khôi phục Ä‘Æ°á»ng chính, vừa mở nhiá»u Ä‘Æ°á»ng tránh, ngầm phụ; hiệp đồng chặt chẽ bá»™ Ä‘á»™i hợp thành bảo đảm các công trình hoàn thành cùng lúc, quyết mở toang cá»­a khẩu Bá»™ Ä‘á»™i vận tải cÆ¡ giá»›i phân tán nấp kín đáo, bí mật tiếp cận trá»ng Ä‘iểm, sẵn sàng chá» lệnh.
Liá»n đó, tôi quyết định thành lập ban chỉ huy giải toả trá»ng Ä‘iểm, và cá»­ Chính uá»· Binh trạm 82 Phan Hữu Äại làm chỉ huy trưởng. Tham mÆ°u trưởng công binh Phạm Diêu thay mặt Bá»™ TÆ° lệnh ở lại trá»±c tiếp đốc chiến.
TrÆ°á»›c lúc rá»i trá»ng Ä‘iểm, tôi nói vá»›i Äá»— Xuân Diá»…n - nay là tiểu Ä‘oàn trưởng tiểu Ä‘oàn 38 công binh đảm trách cua chữ A:
- Äồng chí hãy trải ni lông tại công sá»± - Ä‘Æ°á»ng "cua" ngủ, nghỉ và chỉ huy bá»™ Ä‘á»™i; bằng má»i giá phải thông Ä‘Æ°á»ng theo kế hoạch.
Diá»…n cÆ°á»i - vẫn nụ cÆ°á»i xởi lởi, chắc nịch, và nói:
- Thủ trưởng yên tâm, chúng tôi sẽ cố gắng. Nhưng cũng phải có thêm máy húc, ít nhất là bốn - năm chiếc.
- Äược thôi! Tối nay, hoặc chậm là ngày mai, các đồng chí sẽ có thêm máy húc và hai tiểu Ä‘oàn công binh tăng cÆ°á»ng, Bá»™ TÆ° lệnh đã tính cả rồi - Tôi trả lá»i.
PhÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng, biện pháp giải toả ATP tạm ổn, tôi không quay vá» Bá»™ TÆ° lệnh vá»™i, mà Ä‘i tiếp theo Ä‘Æ°á»ng 20. Ngược ra phía ngoài, cÆ¡ man là xe nặng hàng vào, nguỵ trang, ẩn nấp chá» Ä‘Æ°á»ng. Không giải toả được trá»ng Ä‘iểm kịp thá»i, thật có tá»™i vá»›i đồng chí, đồng Ä‘á»™i; có tá»™i vá»›i chiến trÆ°á»ng. Äến A Ky, Cà Roòng, nhìn cảnh tượng xe ùn tắc, lòng tôi nhÆ° lá»­a đốt. Tôi gá»i Ä‘iện cho các anh Vân, An… cho Binh trạm 32; giục, dồn sức giải toả bằng được ATP, sá»›m được giá» nào quý giỠđó.
Ở hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng 12, việc giải toả Xiêng Phan cÅ©ng không kém phần khốc liệt nhÆ° ATP. Hàng nghìn cán bá»™, chiến sÄ© kiên cÆ°á»ng trụ bám trá»ng Ä‘iểm, bất chấp mÆ°a bom, bão đạn, quyết giành giật vá»›i địch từng mét Ä‘Æ°á»ng.
Äể chia lá»­a vá»›i các binh trạm tuyến ngoài, chúng tôi chỉ đạo lá»±c lượng phòng không trên tuyến triệt để tranh thủ má»i nÆ¡i, má»i lúc đánh địch, căng kéo địch ra, giảm mật Ä‘á»™ bom đạn chúng trút xuống Xiêng Fhan và ATP.
Ngày 5 tháng 12, trá»ng Ä‘iểm Xiêng Phan được giải toả. Ta khôi phục xong trục chính và mở Ä‘Æ°á»ng tránh từ bắc trá»ng Ä‘iểm vào tá»›i Xóm Péng, dài 10 cây số. Và ná»­a tháng sau, ngày 20 tháng 12, ta giải toả nốt tập Ä‘oàn trá»ng Ä‘iểm ATP vá»›i ba trục vượt khẩu dài 48 cây số. Ngầm vượt sông Ta Lê được mở thành ba ngầm, tôn cao bởi khoảng 3.000 mét khối đá. Ban chỉ huy bá»™ Ä‘á»™i hợp thành: bá»™ Ä‘á»™i cao xạ, công binh, vận tải, thông tin, trạm cấp cứu quân y… được xây dá»±ng đồng bá»™ trên má»—i trá»ng Ä‘iểm.
Giây phút lịch sá»­ mà chúng tôi phấn đấu, đợi chá» cháy lòng đã đến. Tôi quyết định phát lệnh vượt khẩu. Mấy trăm chiếc xe chất đầy hàng, dồn dập vượt trá»ng Ä‘iểm. MÆ°u đồ bịt cá»­a khẩu của địch, hòng chẹn "yết hầu" ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh đã hoàn toàn bị phá sản.
DÄ© nhiên, để giải toả trá»ng Ä‘iểm, gần hai trăm cán bá»™, chiến sÄ© đã vÄ©nh viá»…n nằm lại chính nÆ¡i này. Máu xÆ°Æ¡ng của các anh, các chị đã hoà vào đất đá, cá» cây, sông suối, mây trá»i TrÆ°á»ng SÆ¡n, nâng bÆ°á»›c những Ä‘oàn quân tiến ra phía trÆ°á»›c.
Vá»›i việc giải toả thành công hai trá»ng Ä‘iểm ác liệt Xiêng Phan Yà ATP đầu năm 1969, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n có thêm bài há»c quý giá vỠđánh giá địch-ta, vá» tổ chức bá»™ Ä‘á»™i hợp thành, tổ chức chiến đấu xây dá»±ng, bâo vệ trá»ng Ä‘iểm.
Tuy vậy sự cố Xiêng Phan và ATP kéo dài hàng tháng cũng đặt ra những vấn đỠmà tôi thấy cần xem xét, đánh giá thật khách quan.
Làm cách mạng, tiến hành má»™t cuá»™c chiến tranh cách mạng, tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng giữa ta và đối phÆ°Æ¡ng đâu phải là má»™t hằng số bất biến; theo đó, thắng bại là lẽ thÆ°á»ng. Tuy vậy, má»™t trong những nguyên nhân để cho ách tắc ở cá»­a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và Ä‘Æ°á»ng 20 lần này kéo đài, hạn chế kết quả vận chuyển chi viện, là: thế trận liên hoàn đã bị chặt làm đôi, dẫn tá»›i chỉ huy thiếu thống nhất, khá»›p nối không đồng bá»™. Äây là vấn Ä‘á» có tác Ä‘á»™ng của khách quan. NhÆ°ng chủ yếu vẫn là chủ quan.
***
Äầu tháng 1 năm 1969, tôi cùng anh Nguyá»…n Äôn ra Hà Ná»™i báo cáo Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Bá»™ vá» chủ trÆ°Æ¡ng, giải pháp tháo gỡ ách tắc khu vá»±c cá»­a khẩu, giành thắng lợi trên mặt trận vận chuyển chi viện chiến lược, đồng thá»i nhận chỉ thị má»›i vá» nhiệm vụ những tháng cuối mùa khô. Các anh trong ThÆ°á»ng trá»±c Quân uá»· đánh giá cao cố gắng của Äoàn 559 và Äoàn 500 trong việc "lật ngược thế cá»" ở cá»­a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và Ä‘Æ°á»ng 20.
Kết thúc má»™t tuần làm việc ở Hà Ná»™i, trên Ä‘Æ°á»ng vào tuyến, đến sở chỉ huy cÆ¡ bản tại Na Bo, bắc Ä‘Æ°á»ng số 9, chúng tôi tiến hành há»™i nghị Äảng uá»· bất thÆ°á»ng, quán triệt chủ trÆ°Æ¡ng má»›i của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, quyết định tiến hành "Tổng công kích". Bất cứ tình huống nào cÅ©ng phảì Ä‘Æ°a vào Ä‘Æ°á»ng 9 má»—i tháng vạn rưỡi tấn hàng. Chá»›p thá»i cÆ¡ địch bị "hút" vào các trá»ng Ä‘iểm phía bắc, các Ä‘Æ¡n vị tranh thủ vận chuyển chi viện cho các hÆ°á»›ng, Æ°u tiên Trị-Thiên và Khu 5. Chúng tôi tiếp tục quán triệt yêu cầu trong tổng công kích, cán bá»™ phải có tác phong 5 trá»±c tiếp: Chỉ huy binh trạm, trung Ä‘oàn, tiểu Ä‘oàn, đại Ä‘á»™i trá»±c tiếp dẫn đầu Ä‘oàn xe, có cá» hiệu… nhằm Ä‘á»™ng viên sÄ© khí của bá»™ Ä‘á»™i.
17 giá» ngày 14 tháng 1 năm 1969, khi những triá»n rừng nhuốm màu hoàng hôn, tổng đài sở chỉ huy mở hết kênh, phát lệnh "xuất kích". Lệnh được truyá»n đồng loạt tá»›i 11 binh trạm, 6 trung Ä‘oàn…
HÆ¡n bốn vạn quân được tung vào trận trong Ä‘á»™i hình chiến đấu binh chủng hợp thành. 15 tiểu Ä‘oàn ô tô vận tải từ nhiá»u tuyến, nhiá»u hÆ°á»›ng đồng loạt tiến vá» phía trÆ°á»›c…
Phát hiện ta mở chiến dịch vận tải quy mô lá»›n, địch vừa tập trung đánh phá các trá»ng Ä‘iểm, vừa ráo riết săn lùng Ä‘á»™i xe. Trên bầu trá»i, dá»c theo các trục Ä‘Æ°á»ng, máy bay OV2, OV10, C130 được trang bị khí tài đặc biệt, quần lượn tìm xe, tìm ngÆ°á»i. Äồng thá»i, vá»›i chÆ°Æ¡ng trình "Dùng máy thay ngÆ°á»i", địch đã trút xuống khắp nẻo Ä‘Æ°á»ng rừng, dá»c hành lang Tuyến 559 hàng vạn khí tài trinh sát Ä‘iện tá»­: từ máy cảm ứng địa chấn (bá»™ Ä‘á»™i thÆ°á»ng gá»i là "Cây nhiệt Ä‘á»›i"), tá»›i máy cảm ứng âm thanh (Spike Bouy) và máy thu cả âm thanh lẫn tiếng Ä‘á»™ng… Những khí tài phục vụ cho việc giết ngÆ°á»i này được đối phÆ°Æ¡ng gá»i là "NgÆ°á»i gác Ä‘Æ°á»ng cần mẫn". Äúng là 24/24 giá», bất chấp má»i thá»i tiết, những "ngÆ°á»i gác Ä‘Æ°á»ng" đón bắt tín hiệu, truyá»n báo cho má»™t "trung tâm chống thâm nhập" xá»­ lý, xác định số lượng, hÆ°á»›ng xe Ä‘i, bá»™ Ä‘á»™i hành quân, và cho máy bay đến đánh phá…
Vá»›i cái nhìn đầy tính chủ quan, Mỹ cho rằng, những khí tài này đã giúp chúng phát hiện xe nhiá»u gấp bốn lần so vá»›i các phÆ°Æ¡ng tiện trinh sát khác trên ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh.
Vá» ta, khi chÆ°a tìm được cách khắc phục, các Ä‘Æ¡n vị trên tuyến cho biết ở những quãng Ä‘Æ°á»ng xe hay bị đánh, Ä‘á»u phát hiện rất nhiá»u "Cây nhiệt Ä‘á»›i".
Vá» vÅ© khí nếu những năm trÆ°á»›c, không quân Mỹ chủ yếu đánh bằng bom phá, bom sát thÆ°Æ¡ng…, thì mùa khô này, địch sá»­ dụng phổ biến các loại bom tá»± Ä‘á»™ng, mìn vÆ°á»›ng nổ… Äặc biệt, bom từ trÆ°á»ng - đối phÆ°Æ¡ng mệnh danh là "kẻ huy diệt" được sá»­ dụng ngày càng tăng.
Thủ Ä‘oạn đánh của địch vô cùng thâm hiểm: phá hoại Ä‘Æ°á»ng trÆ°á»›c, sau đó rải tiếp bom từ trÆ°á»ng, bom bi, mìn vÆ°á»›ng nổ… để cản trở ta khắc phục, sát thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i và ngăn chặn xe.
Vá»›i những thủ Ä‘oạn đánh phá vô cùng nham hiểm và sá»­ dụng vÅ© khí, khí tài tối tân, hiện đại, Mỹ đã huy Ä‘á»™ng tối Ä‘a khả năng của ná»n công nghiệp quân sá»± Mỹ - má»™t đất nÆ°á»›c có ná»n khoa há»c công nghệ thuá»™c loại cao nhất thế giá»›i vào cuá»™c chiến, biến TrÆ°á»ng SÆ¡n của Việt Nam thành chiến trÆ°á»ng thá»±c nghiệm chiến tranh "tá»± Ä‘á»™ng hoá" "Ä‘iện tá»­ hoá", "hoá há»c hoá" nhằm hai mục đích: Phát hiện mục tiêu trong đêm tối và trong rừng rậm; tiêu diệt mục tiêu bằng các loại vÅ© khí, bom đạn chính xác thuá»™c thế hệ má»›i.
NhÆ° vậy, cuá»™c chiến tranh ngăn chặn đối vá»›i Tuyến 559 - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh, đã được Nixon, ngÆ°á»i kế nhiệm Giôn-xÆ¡n đẩy lên má»™t nấc thang má»›i, từ ngăn chặn bằng bá»™ binh vá»›i những giải pháp, vÅ© khí thông thÆ°á»ng, đến ngăn chặn bằng chiến tranh "tá»± Ä‘á»™ng hoá", "Ä‘iện tá»­ hoá", "hoá há»c hoá", và tiến tá»›i sẽ là chiến tranh tổng lá»±c. Không nắm bắt được diá»…n biến này, sẽ khó thấy được nét đặc thù của cuá»™c chiến tranh ngăn chặn và chống ngăn chặn trên Ä‘Æ°á»ng Hồ Chí Minh.
CÆ°á»ng Ä‘á»™ đánh phá tăng Ä‘á»™t biến, thay đổi thủ Ä‘oạn và sá»­ dụng vÅ© khí khí tài huá»· diệt tối tân, thá»i gian đầu, địch đã gây cho tuyến nhiá»u khó khăn, tổn thất. Từ tháng 11 năm 1968 đến tháng 2 năm 1969 đã có tá»›i gần 500 cán bá»™, chiến sÄ© thÆ°Æ¡ng vong. Chính uá»· Binh trạm 35 - Nguyá»…n Tuấn, Chính uá»· Binh trạm 36 - Phụng Kỳ hy sinh trên Ä‘Æ°á»ng công tác. Binh trạm trưởng Binh trạm 33 - Nguyá»…n Vinh cùng Binh trạm phó Nguyá»…n On hy sinh tại sở chỉ huy binh trạm. Cuối tháng 8 năm 1969, trong má»™t ngày, B.52 ném bom rải thảm ba lần vào sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh. NhÆ°ng nhá» hệ thống địa đạo được cấu trúc kiên cố trong lòng núi, nên thÆ°Æ¡ng vong cÅ©ng không đáng kể…
Äối phó vá»›i thủ Ä‘oạn đánh phá má»›i của địch, chúng tôi lệnh cho các Ä‘Æ¡n vị cao xạ chốt giữ trá»ng Ä‘iểm tập kích hoả lá»±c đánh tiêu diệt các loại máy bay thả phÆ°Æ¡ng tiện trinh sát Ä‘iện tá»­ và máy bay cÆ°á»ng kích ném bom há»—n hợp, kết hợp xây dá»±ng công sá»± kiên cố; Ä‘Æ°a nghi binh lừa địch lên đỉnh cao6. Khi địch đánh mạnh tuyến nào, hÆ°á»›ng nào thì nghi binh "má»i" chúng vào hÆ°á»›ng đó, tuyến đó; nhanh chóng vu hồi, lật cánh Ä‘á»™i hình vận chuyển sang hÆ°á»›ng khác, để giữ vững sức Ä‘á»™t kích liên tục theo thê Ä‘á»™i.
Trong thá»i Ä‘iểm tác chiến phòng không diá»…n ra hết sức gay go, quyết liệt Bá»™ TÆ° lệnh 559 được tăng cÆ°á»ng Tham mÆ°u phó phòng không Ngô Huy Biên; các anh VÅ© Thành, Trần Trung Tín, Trần Bưởi, Phạm Lê Hoàng, Nguyá»…n Văn Tiệp, Trần Bút… Äây là những sÄ© quan chỉ huy phòng không sung sức, có kinh nghiệm.
Má»™t nhóm cán bá»™ khoa há»c kỹ thuật quân sá»±, gồm các anh Hoàng Äức Dụ, Thái Quang Sa, Chá»­ Ngá»c Bích, Nhâm Xuân Coóng… kịp thá»i được phái vào phối hợp cùng công binh TrÆ°á»ng SÆ¡n nghiên cứu tìm cách vô hiệu hoá các thủ Ä‘oạn chiến tranh tá»± Ä‘á»™ng hoá, Ä‘iện tá»­ hoá của địch.
Sau hàng tháng trá»i lao Ä‘ao vá»›i những thủ Ä‘oạn đánh phá và khi tài, vÅ© khí má»›i của địch; cuối cùng "vá» quýt dày" cÅ©ng có "móng tay nhá»n".
Tháng 2 năm 1969, năm chiếc xe phóng từ đầu tiên - má»™t công trình khoa há»c kỹ thuật quân sá»± nổi tiếng được Viện Kỹ thuật quân sá»± đã cho ra Ä‘á»i, má»™t loại khí tài rất lợi hại để phá bom từ trÆ°á»ng được tung vào TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Những "tay lái" lão luyện ở TrÆ°á»ng SÆ¡n đón nhận khí tài này vá»›i ánh mắt đầy vẻ tá»± tin. Có xe, chúng tôi cho thá»­ nghiệm phá bom, giải toả ngầm Ta Lê và trá»ng Ä‘iểm Văng Mu. Mấy anh em trong Bá»™ TÆ° lệnh có mặt trong trận đầu ra quân này.
Xuất phát! Lệnh của chỉ huy trá»ng Ä‘iểm vang, Ä‘anh trong cái im lặng đến nghẹt thở. Lập tức tiếng máy xe gầm rú. Hàng trăm cặp mắt căng ra dõi theo từng vòng bánh quay, nghiến ken két xuống mặt Ä‘Æ°á»ng. Chiếc xe phóng từ dẫn đầu Ä‘á»™i hình xe vận tải tiến vào bãi bom từ trÆ°á»ng. Rồi liên tiếp hàng loạt bom phát nổ khi còn cách đầu xe gần trăm mét. Äá»™i hình xe tiếp cận và vượt qua an toàn. CÅ©ng có trÆ°á»ng hợp bom nổ quá gần, xe phóng từ bị lật nhào, há»ng hóc. Chiếc khác khẩn trÆ°Æ¡ng vào thay.
Khi chúng tôi phát Ä‘á»™ng "Tổng công kích" đợt 2, Bá»™ tăng cÆ°á»ng 25 xe. phóng từ.
Những "kẻ huá»· diệt" đã bị huá»· diệt. Cùng vá»›i nó, những khí tài trinh sát Ä‘iện tá»­ khác cÅ©ng dần dần bị vô hiệu hoá. Có khi chỉ bằng những giải pháp vô cùng giản Ä‘Æ¡n. "Cây nhiệt Ä‘á»›i" muốn thu tiếng Ä‘á»™ng, ta cho nổ máy nghi binh; và cứ thế, từng Ä‘oàn máy bay địch kéo đến trút bom xuống những cánh rừng hoang vô tá»™i. Khi địch thả mìn lá, máy húc của ta có lắp càng phía trÆ°á»›c dá»n Ä‘Æ°á»ng, làm mìn nổ nhÆ° pháo tép: Bằng việc vô hiệu hoá "kẻ huá»· diệt", "bom khôn ngoan" và "Những ngÆ°á»i gác Ä‘Æ°á»ng cần mẫn"…, Bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n đã thá»±c hiện thắng lợi việc gắn kỹ thuật vá»›i chiến thuật, phát huy cao Ä‘á»™, không chỉ ý chí quật cÆ°á»ng và cả trí thông minh sáng tạo của con ngÆ°á»i Việt Nam để chiến thắng ná»n khoa há»c quân sá»± phi nhân tính của Mỹ.
Phải dốc lá»±c giải toả cá»­a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và Ä‘Æ°á»ng 20 ách tắc nhiá»u ngày đầu mùa khô; tiếp đó lại lao Ä‘ao hàng tháng bởi thủ Ä‘oạn đánh và khí tài má»›i của Mỹ, thá»±c tế thá»i gian "sống" để vận chuyển chi viện mùa khô này thật ít á»i. Chúng tôi quyết định triệu tập há»™i nghị quân chính bất thÆ°á»ng để thống nhất chủ trÆ°Æ¡ng mở chiến dịch vận tải "nÆ°á»›c rút". Vào há»™i nghị, Phó tÆ° lệnh báo cáo tình hình địch đánh phá hết sức khốc liệt, kèm theo là má»™t tập Ä‘iện yêu cầu chi viện của các chiến trÆ°á»ng.
Tham mÆ°u trưởng vận tải kiến nghị đã đến lúc cần sá»­ dụng lá»±c lượng có giá»›i dá»± bị và Ä‘á» nghị Tổng cục Hậu cần Ä‘Æ°a nhanh Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu vượt Mụ Giạ vào Na Tông, Binh trạm 31. Trưởng phòng giao liên-hành quân báo cáo tình hình sắp tá»›i quân sẽ vào cả mùa mÆ°a, cần chủ Ä‘á»™ng kế hoạch bảo đảm… Việc nào cÅ©ng cấp thiết; vấn Ä‘á» nào cÅ©ng cốt tá»­!
Kết luận há»™i nghị, tôi đặc biệt lÆ°u ý cÆ¡ quan cần phối hợp vá»›i Ä‘Æ¡n vị giải quyết những vấn Ä‘á» bức bách nhất; cần nắm lại lượng gạo, muối, thuốc chiến thÆ°Æ¡ng… để vận chuyển "cấp cứu" cho chiến trÆ°á»ng. TrÆ°á»›c mắt, cần bảo đảm các nhu cầu cho SÆ° Ä‘oàn 2 Khu 5 đứng chân ở nam Ä‘Æ°á»ng 9 và hÆ¡n má»™t vạn quân của Trị-Thiên ở khu vá»±c Äá»™ng Con Tiên.
Tôi nhấn mạnh Ä‘iá»u này, bởi trÆ°á»›c khi vào há»™i nghị, chỉ huy Binh trạm 34 báo cáo anh Hoàng Văn Thái - nguyên TÆ° lệnh Äoàn 559 - nay là Phó TÆ° lệnh Quân khu Trị-Thiên, trong má»™t lần gặp chỉ huy binh trạm đã nói những lá»i nhÆ° rút ra từ gan ruá»™t:
- Chúng ta ở đây đói gạo còn có sắn, có rau. NhÆ°ng các đồng chí chúng ta ở vành Ä‘ai khó khăn hÆ¡n nhiá»u. Lúc này, vận tải có tính quyết định, có đánh được địch hay không là vận tải.
Ai đã từng nếm trải cảnh khó khăn này má»›i cảm thông, sẻ chia tâm trạng của ngÆ°á»i phụ trách công tác hậu cần ở chiến trÆ°á»ng.
Há»™i nghị kết thúc. Cán bá»™ cÆ¡ sở tất tưởi, gấp gáp trở vá» Ä‘Æ¡n vị vá»›i bao ná»—i lo toan: địch đánh, lÅ© phá, cứu đói… Bá»™ TÆ° lệnh phân công nhau toả xuống các địa bàn, trá»ng Ä‘iểm xung yếu, cùng các Ä‘Æ¡n vị giành giật vá»›i địch, vá»›i trá»i chút thá»i gian ít á»i còn lại của mùa khô khốc liệt này.
Lúc này địch không "say" trút đạn bom vào các trá»ng Ä‘iểm cá»­a khẩu nhÆ° trÆ°á»›c, mà chuyển sang đánh toạ Ä‘á»™ và tăng cÆ°á»ng B.52 ném bom rải thảm. NhÆ°ng rồi, "địch cứ đánh, ta cứ Ä‘i". Bởi ta đã mở được nhiá»u Ä‘Æ°á»ng vòng tránh. Bá»™ Ä‘á»™i vận tải tận dụng tối Ä‘a yếu tố "thiên thá»i", tranh thủ trá»i mù, trần mây thấp, để chạy lấn sáng, lấn chiá»u. Äặc biệt, vá»›i quyết định táo bạo của anh Äinh Äức Thiện và cố gắng ná»— lá»±c của bá»™ Ä‘á»™i xăng dầu TrÆ°á»ng SÆ¡n, từ cuối tháng 3 năm 1969, tuyến Ä‘Æ°á»ng ống từ ngã ba Khe Ve đã vượt đèo Mụ Giạ vÆ°Æ¡n tá»›i Ca Vát vá»›i tổng chiá»u dài 120 cây số. "Äá»™ng mạch chá»­" này đã xuyên qua bao cánh rừng, bao đồi núi, có đỉnh cao tá»›i 700 mét, "tiếp máu kịp thá»i cho lá»±c lượng cÆ¡ giá»›i, góp phần quan trá»ng giành thắng lợi trong chiến dịch vận chuyển nÆ°á»›c rút.
Có má»™t Ä‘iá»u không thể không kể tá»›i là, trong những ngày chiến trÆ°á»ng gặp khó khăn vá» bảo đảm hậu cần, trong khi địch tập trung "chẹt xuống há»ng" phía bắc, thì tuyến K20 (tuyến Xê tÆ° cÅ©) do anh Äức PhÆ°Æ¡ng phụ trách khai thác được khá nhiá»u hàng hoá ở đất bạn nhá» quan hệ ngoại giao giữa Mặt trận dân tá»™c giải phóng miá»n Nam vá»›i Chính phủ của Quốc trưởng Sihanouk tiến triển tốt. Anh Äức PhÆ°Æ¡ng trong vai ông chủ. Anh Tân Già vào vai nhà ngoại giao. Anh Tô Äình Hải phụ trách mua hàng "đại ngạch" thanh toán bằng đô-la. Còn anh Huỳnh Tấn Äại mua hàng bằng "tiểu ngạch" trả bằng đồng Rien, đồng Bạt và đồng Kíp. Tất tật, các anh đã có xấp xỉ 4.000 tấn và kịp thá»i chuyển vá» cung cấp cho lá»±c lượng vÅ© trang Tây Nguyên, Khu 5, Khu 6.
Vá»›i mùa khô 1969, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n đã chấp nhận, để rồi giành thắng lợi trong cuá»™c đối đầu giữa chiến tranh ngăn chặn và chống ngăn chặn. Má»™t cuá»™c đối đầu mà cả hai phía đã huy Ä‘á»™ng tối Ä‘a sức mạnh và trí tuệ để giành thắng lợi quyết định vá» mình ở chặng cuối.
Kết thúc mùa khô, trừ hÆ°á»›ng Nam Bá»™, lượng vật chất mà Äoàn 559 chuyển giao các chiến trÆ°á»ng đạt trên 80 phần trăm kế hoạch.
NhÆ°ng cái được lá»›n lao là ngoài hai triệu rưỡi mét khối đất đá để khôi phục, duy trì Ä‘Æ°á»ng, ngầm cÅ©, toàn tuyến đã mở má»›i trên 1.000 cây số cả trục dá»c, trục ngang, Ä‘Æ°á»ng vòng tránh. Gá»™p vá»›i "vốn liếng" có từ trÆ°á»›c, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n đã nâng tổng chiá»u dài tuyến Ä‘Æ°á»ng mang tên Bác lên gần ba nghìn rÆ°á»i cây số, phá dần thế Ä‘á»™c đạo.
Äối vá»›i những ngÆ°á»i lính làm nhiệm vụ vận tải chúng tôi, những con số kể trên ẩn chứa biết bao Ä‘iá»u đáng nói và hy vá»ng. Bởi yêu cầu chi viện chiến trÆ°á»ng luôn là cái đích mà chúng tôi vÆ°Æ¡n tá»›i, và cuá»™c đối đầu trên tuyến Ä‘Æ°á»ng này còn Ä‘ang phía trÆ°á»›c.
Tài sản của killer1310

Trả Lá»i Vá»›i Trích Dẫn
  #5  
Old 28-06-2008, 10:00 AM
killer1310 killer1310 is offline
Diệt Thế Ma Thần
 
Tham gia: May 2008
Äến từ: tp ho chi minh
Bài gởi: 217
Thá»i gian online: 1 ngày 0 giá» 18 phút
Xu: 0
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
ChÆ°Æ¡ng 4

Chiến Dịch ÄÆ°á»ng 9 – Nam Lào, Bản Anh Hùng Ca Của Cuá»™c Chiến Äấu Chống Ngặn ChặnTrên ÄÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n



1.
Cuối tháng 4 năm 1969, trá»i nóng hầm háp. Lại từng đàn mối cánh túa ra kín các nẻo Ä‘Æ°á»ng rừng. Chiá»u chiá»u, những cÆ¡n mÆ°a rào đầu mùa vá»™i vàng trút xuống. Trên những sÆ°á»n núi xa trục vận tải và giao liên, vẫn bừng lên những vạt lá»­a đốt rừng làm rẫy của dân bản; khói không bứt lên cao được, cứ luẩn quẩn nÆ¡i tán cây, hẻm núi rồi lan toả nhÆ° mây. Bà con bản Lào hối hả nhặt nhạnh củi phòng mÆ°a lÅ© đến sá»›m…
Theo báo cáo của Cục Vận chuyển, thì lÆ°Æ¡ng thá»±c dá»± trữ trên tuyến quá má»ng. Trong khi khả năng vận chuyển của ta trong mùa mÆ°a lại rất phấp phá»ng. Bá»™ TÆ° lệnh bàn Ä‘i tính lại nát óc. Nếu để tất cả trụ lại trong mùa mÆ°a nhÆ° năm trÆ°á»›c sẽ phát triển thêm má»™t bÆ°á»›c thế trận cầu Ä‘Æ°á»ng, chuẩn bị cho mùa khô có hiệu quả.
NhÆ°ng "cái khó mách bảo cái khôn"; sẽ không còn gì để chi viện cấp cứu cho chiến trÆ°á»ng. Thá»±c tế đã mấy tháng nay có nhiá»u Ä‘Æ¡n vị Quân giải phóng bật khá»i cÆ¡ sở, tạm lánh lên triá»n đông TrÆ°á»ng SÆ¡n. Cuối cùng chúng tôi quyết định chỉ để lại tuyến chừng 20 phần trăm lá»±c lượng tinh nhuệ, tập trung cho những khâu, những việc tối cần thiết. Lá»±c lượng còn lại hÆ¡n ba vạn quân sẽ tập kết ra Bắc. Làm má»™t phép tính Ä‘Æ¡n giản - cÅ©ng sẽ dôi dÆ° hÆ¡n 5.000 tấn gạo để bổ sung cho Ä‘Æ¡n vị bạn.
Chỉ 20 ngày đầu tháng 6, cuá»™c rút quân đại quy mô, gồm hÆ¡n ba vạn ngÆ°á»i và hàng nghìn phÆ°Æ¡ng tiện cÆ¡ giá»›i kết thúc trá»n vẹn. Ở lại phụ trách tuyến có anh Bùi Äức Tạm - Chủ nhiệm chính trị, Tham mÆ°u phó vận chuyển Nguyá»…n Chúc. Quân ra tập kết trên địa bàn bốn tỉnh Thanh - Nghệ - TÄ©nh - Bình.
Rá»i tuyến muá»™n, tôi có Ä‘iá»u kiện soát lại toàn bá»™ Ä‘á»™i hình sau khi ra Bắc. Äến Ä‘Æ¡n vị nào cÅ©ng gặp không ít những gÆ°Æ¡ng mặt xanh xạm bởi đã trải bao cÆ¡n sốt rét rừng…
Ra Bắc lần này, Bá»™ TÆ° lệnh 559 tập kết tại Sầm SÆ¡n, Thanh Hoá. Cảnh dập dìu, rá»™n rịp má»—i chiá»u thuyá»n đánh cá vá» bến, hay mặt biển bình yên, phẳng lặng…, cÅ©ng không khoả lấp được những chứng tích chiến tranh phá hoại khốc liệt vừa qua ở thị trấn biển nhá» nhoi này. Cả vùng chỉ sót lại đôi ngôi nhà vài tầng hÆ° há»ng, lá»— chá»— vết đạn bom. Những hố bom sâu, nÆ°á»›c leo lẻo, phô phang bên cồn cát nhÆ° những "giếng trá»i"…
Sau khi ổn định tình hình, tính toán các phần việc, phân công lá»±c lượng triển khai, chúng tôi quyết định cho bá»™ Ä‘á»™i nghỉ phép thăm nhà. Bởi không ít ngÆ°á»i đã nhiá»u năm liá»n trụ lại trên tuyến. Do tác Ä‘á»™ng của cuá»™c sống thanh bình ở hậu phÆ°Æ¡ng, trong khi các Ä‘Æ¡n vị lại chủ quan, giản Ä‘Æ¡n trong lãnh đạo tÆ° tưởng và tổ chức, nên khi thu quân nhập tuyến, cán bá»™ phải má»™t phen chạy đứt cả hÆ¡i. Âu cÅ©ng là chuyện thÆ°á»ng! Chúng tôi luôn đánh giá cao phẩm chất, bản lÄ©nh, nhiệt tình cách mạng, trí thông minh… của ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n, nhÆ°ng cÅ©ng luôn thấy được ở há» bản tính của con ngÆ°á»i bằng xÆ°Æ¡ng bằng thịt.
Lúc này Ä‘ang giữa hè, Mỹ lại ngừng chiến nên tôi có Ä‘iá»u kiện Ä‘Æ°a vợ và các cháu Hiá»n, Hà vào Sầm SÆ¡n. Các anh chúng nó: HÆ°ng, Việt, Bắc, Quân; hoặc đã Ä‘i bá»™ Ä‘á»™i, hoặc còn Ä‘i há»c xa. Hiá»n là cô gái út, được bố mẹ cÆ°ng chiá»u nhất. Thá»i gian được sưởi ấm bởi không khí quần tụ của gia đình cÅ©ng chỉ mấy ngày; nhÆ°ng, so vá»›i biết bao đồng chí, đồng Ä‘á»™i Ä‘ang lăn lá»™n, vất vả trên tuyến, trên chiến trÆ°á»ng mùa khô này, lại lá»›n lao vô cùng.
Trá»n tuần đầu tháng 8, há»™i nghị quân chính toàn tuyến được tổ chức tại Sầm SÆ¡n. Gần hai trăm gÆ°Æ¡ng mặt quen thuá»™c lại ngồi vá»›i nhau luận bàn những cái được và cái chÆ°a được của má»™t mùa chiến đấu, vận chuyển chi viện khó khăn nhất. Äặc biệt, tập trung phân tích kỹ những hoạt Ä‘á»™ng đánh phá, ngăn chặn của kẻ địch trên Tuyến 559, vá»›i những thủ Ä‘oạn má»›i, dá»± kiến những tình huống khó khăn cần phải ứng phó trong mùa khô tá»›i.
Há»™i nghị lần này, chúng tôi được đón các anh Võ Nguyên Giáp, Nguyá»…n Duy Trinh, Äinh Äức Thiện, Nguyá»…n Äôn, Äặng Thí, Phạm Ngá»c Mậu, Nguyá»…n TÆ°á»ng Lân thay mặt Bá»™ Quốc phòng, các cÆ¡ quan Bá»™ và Bá»™ Giao thông vận tải vào thăm.
Nói chuyện vá»›i há»™i nghị, anh Văn khái quát tình hình cách mạng. hai miá»n, khẳng định thắng lợi có tính chiến lược của Tổng tiến công Tết Mậu Thân, đồng thá»i anh cÅ©ng Ä‘á» cập những khó khăn tạm thá»i của ta sau Tết. Äặc biệt, anh phân tích âm mÆ°u chiến lược "Việt Nam hoá chiến tranh" mà Mỹ Ä‘ang tiến hành ở miá»n Nam; nhiệm vụ của quân và dân hai miá»n nhằm phát triển chiến lược tiến công, chuyển hoá tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng trên chiến trÆ°á»ng để tiến tá»›i giành thắng lợi quyết định.
Äối vá»›i Äoàn 559, anh Ä‘á»™ng viên chúng tôi phát huy tốt thắng lợi hai năm qua, song không xem thÆ°á»ng khuyết Ä‘iểm, càng không nản chí, và phải chuẩn bị tốt cho mùa khô.
Cuối cùng, anh Văn dành cho Äoàn chúng tôi Ä‘iá»u thiêng liêng nhất, rằng: biết Äoàn 559 tổ chức há»™i nghị tại Sầm SÆ¡n, Bác Hồ rất muốn vào gặp gỡ Ä‘á»™ng viên. NhÆ°ng vì sức khá»e, không vào được, Bác gá»­i lá»i thăm há»i và gá»­i tặng cán bá»™, chiến sÄ© của Äoàn lẵng hoa mừng thành tích của Äoàn đã đạt được, đồng thá»i cÅ©ng nhân Quốc khánh 2-9 sắp tá»›i.
Cả há»™i trÆ°á»ng lặng Ä‘i vì xúc Ä‘á»™ng trÆ°á»›c tình cảm sâu nặng, sá»± chăm lo hết má»±c thấu đáo của Bác, và cÅ©ng vì ná»—i lo vá» sức khá»e của NgÆ°á»i.
Thế rồi, nỗi đau khôn cùng, sự mất mát lớn lao, không ai trong chúng tôi nghĩ là sự thật bất thần chụp xuống. Sáng ngày 3 tháng 9, chúng tôi được thông báo Bác từ trần.
Những ngày cả nÆ°á»›c để tang Bác, trá»i tuôn mÆ°a, nhÆ° muốn sẻ chia ná»—i Ä‘au nhân thế trÆ°á»›c sá»± ra Ä‘i của má»™t bậc vÄ© nhân kiệt xuất của thế ká»· này.
Hoàn tất việc chỉ đạo các Ä‘Æ¡n vị tổ chức tang lá»…, tôi, anh Chiêm cùng má»™t số cán bá»™ thay mặt gần bốn vạn cán bá»™, chiến sÄ© TrÆ°á»ng SÆ¡n ra Ba Äình viếng Bác. Cùng dòng ngÆ°á»i trôi chầm chậm quanh linh cữu của NgÆ°á»i, con tim tôi nhÆ° có bàn tay vô hình bóp mạnh, Ä‘au Ä‘á»›n khôn cùng. Giá chi, mùa hè năm 1967, anh Duẩn, anh Chinh cho chúng tôi được gặp Bác, để được thÆ°a vá»›i Bác, rằng những đứa con yêu của TrÆ°á»ng SÆ¡n Ä‘ang cùng cả dân tá»™c ngày đêm nối dài những con Ä‘Æ°á»ng, mong sá»›m được đón Bác vào miá»n Nam, vá» vá»›i thành phố mang tên NgÆ°á»i…!
Sau tuần lễ để tang Bác, tôi và anh Chiêm được triệu tập làm việc với Quân uỷ Trung ương, Bộ Tổng tham mưu, Tổng cục Hậu cần nhận kế hoạch năm 1970.
Lần này, các anh trong ThÆ°á»ng trá»±c Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng lÆ°u ý chúng tôi đẩy mạnh hÆ¡n khâu chuẩn bị cầu Ä‘Æ°á»ng Ä‘i trÆ°á»›c má»™t bÆ°á»›c; khẩn trÆ°Æ¡ng thông Ä‘Æ°á»ng 18, Ä‘Æ°á»ng 16, bá» hÆ°á»›ng vu hồi Ä‘Æ°á»ng 8, tăng cÆ°á»ng tác chiến phòng không và cả mặt đất, bảo vệ hành lang.
Nhằm tháo gỡ ách tắc do má»™t vài yếu tố chÆ°a hợp lý trong tổ chức tuyến chi viện chiến lược, các anh trong ThÆ°á»ng trá»±c Quân uá»· Ä‘á»u thống nhất chuyển giao Äoàn 500 vể trá»±c thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh 559.
Anh Thiện còn dặn thêm: Cố gắng đẩy nhanh tuyến Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu từ Long Äại vượt Ä‘Æ°á»ng 18 xuống Ä‘Æ°á»ng 9 vào Tây Nguyên.
Tổng cục Hậu cần đã tập trung chuyển vật tÆ° thiết bị vào tập kết ở rừng cao su Mỹ Äức, tây Quảng Bình; thợ xây dá»±ng và lá»±c lượng vận hành Ä‘Æ°á»ng ống cÅ©ng đã được tăng cÆ°á»ng. Äoàn 559 cố gắng khởi công vào trung tuần tháng 9.
CÅ©ng nhÆ° tuyến thông tin tải ba, ngÆ°á»i có công đầu, "Tổng công trình sÆ°" của tuyến Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu vượt TrÆ°á»ng SÆ¡n là anh Äinh Äức Thiện. Tôi biết anh đã "xoay xở" hết cách để có được vật tÆ° thiết bị, lá»±c lượng kỹ thuật. Rồi ý tÆ°á»ng cÅ©ng nhÆ° quyết tâm của anh được Chính phủ ủng há»™. NgÆ°á»i tạo nhiá»u thuận lợi giúp anh Thiện khi đó là Phó thủ tÆ°á»›ng Lê Thanh Nghị, Phó thủ tÆ°á»›ng Äá»— MÆ°á»i đặc trách công tác bảo đảm vật chất cho sá»± nghiệp kháng chiến trên cả hai miá»n Nam - Bắc. Sau này, cÅ©ng chính anh Thiện là ngÆ°á»i đốc chiến để tuyến Ä‘Æ°á»ng ống chóng có Ä‘Æ°á»ng dây thông tin riêng nối vào mạng thông tin tải ba.
Xong việc ở Hà Ná»™i, chúng tôi vào thắng HÆ°Æ¡ng Äô và triệu tập ngay há»™i nghị Äảng uá»· mở rá»™ng, thông qua phÆ°Æ¡ng án bố trí lại lá»±c lượng, thống nhất kế hoạch chiến dịch nhập tuyến; đồng thá»i quyết định chuyển sở chỉ huy dã chiến của Bá»™ TÆ° lệnh vào Cù Lạc, Cổ Giang, Quảng Bình. Lúc này Bá»™ TÆ° lệnh được tăng cÆ°á»ng má»™t số cán bá»™ có trình Ä‘á»™ năng lá»±c vững. Các anh Ngô Thành Vân, Lê Xy được bổ nhiệm Phó chính uá»·, anh Nguyá»…n An giữ chức Phó TÆ° lệnh…
Vào Cù Lạc, sau vài ngày chỉ đạo các Ä‘Æ¡n vị diá»…n tập thá»±c binh hiệp đồng chiến đấu cấp trung Ä‘oàn, tạo đà cho chiến dịch nhập tuyến, tôi cùng anh Phan Tá»­ Quang - Cục trÆ°á»ng Cục Xăng dầu tá»›i Mỹ Äức đôn đốc bá»™ Ä‘á»™i khởi công ngay tuyến Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu đông TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Qua nắm tình hình, thấy lá»±c lượng thi công Ä‘Æ°á»ng ống quá má»ng, gồm má»™t tiểu Ä‘oàn thợ xây dá»±ng, má»™t tiểu Ä‘oàn công binh do Binh trạm 9 phụ trách, tôi há»i anh Phan Tá»­ Quang:
- Liệu đến 15 tháng 12 này, Ä‘Æ°á»ng ống có vào được đến Sê Pôn không?
Ngẫm nghÄ© má»™t lúc, anh Quang há»i lại tôi:
- Anh xem hÆ°á»›ng đó có Ä‘Æ°á»ng ô tô chÆ°a?
- Má»›i có 60 cây số từ ngã ba Ä‘Æ°á»ng 10 đến sở chỉ huy tiá»n phÆ°Æ¡ng Bá»™ TÆ° lệnh ở bắc Sê Pôn, và cÅ©ng chỉ có xe con Ä‘i được; nhÆ°ng qua mùa khô rồi, chắc há»ng hết?
- Vậy, nếu anh lo được Ä‘Æ°á»ng để vận chuyển Ä‘Æ°á»ng ống, kèm Ä‘Æ°á»ng dây thông tin, chúng tôi Ä‘á» nghị Tổng cục tăng cÆ°á»ng má»™t đại Ä‘á»™i thợ và má»™t số xe chuyên chở Ä‘Æ°á»ng ống; thi công theo giải pháp dã chiến: vừa chôn, vừa treo, chắc sẽ kịp.
Tôi nhất trí phÆ°Æ¡ng án anh Quang đỠđạt, cụ thể sẽ tăng cÆ°á»ng đủ má»™t trung Ä‘oàn công binh và thanh niên xung phong, kết hợp thi công lắp đặt Ä‘Æ°á»ng ống và khôi phục, mở rá»™ng Ä‘Æ°á»ng 18. NhÆ° vậy cùng vá»›i tuyến Ä‘Æ°á»ng ống này, chúng ta sẽ có thêm trục Ä‘Æ°á»ng ngang thứ năm nối đông - tây TrÆ°á»ng SÆ¡n gần Ä‘Æ°á»ng 9 vá» phía bắc.
Anh Quang nói thêm, đầy quyết tâm:
- Nếu tiến Ä‘á»™ trắc trở, chệch choạc, đầu tháng 11, chúng tôi sẽ Ä‘iá»u hai đại Ä‘á»™i xe chở Ä‘Æ°á»ng ống "vu hồi" theo Ä‘Æ°á»ng 20 vòng Ä‘Æ°á»ng 9 rồi rẽ lên.
Vấn Ä‘á» kéo dài tuyến Ä‘Æ°á»ng ống đông TrÆ°á»ng SÆ¡n cÆ¡ bản thống nhất. Bá»™ TÆ° lệnh chỉ đạo các Ä‘Æ¡n vị triển khai ngay. Hậu cần Æ°u tiên bảo đảm cho lá»±c lượng "con cÆ°ng" này. Do vận chuyển bằng cÆ¡ giá»›i gặp khó khăn, bá»™ Ä‘á»™i, công nhân Ä‘Æ°á»ng ống, thanh niên xung phong phải vác bá»™ hàng nghìn ống, hàng chục tấn phụ kiện vượt qua bao đỉnh núi, sông, suối. Äể bảo đảm tiến Ä‘á»™, lúc cao Ä‘iểm, hết thảy cán bá»™, chiến sÄ© Binh trạm 9 được huy Ä‘á»™ng Ä‘i vác ống.
Tiến tá»›i tổ chức các chiến dịch vận tải quy mô Ä‘á»™i hình trung Ä‘oàn xe tiến công, trung tuần tháng 10, Bá»™ TÆ° lệnh diá»…n tập bá»™ Ä‘á»™i hợp thành cấp trung Ä‘oàn, gồm năm tiểu Ä‘oàn xe, má»™t trung Ä‘oàn pháo cao xạ, má»™t trung Ä‘oàn công binh và má»™t số phân Ä‘á»™i bảo đảm. Äịa bàn diá»…n tập từ Ba Trại vào đến Hoàn Lão, Xuân SÆ¡n (Quảng Bình). Thành công mỹ mãn cuá»™c diá»…n tập tạo tiá»n Ä‘á» cho chiến dịch nhập tuyến. Lúc này, gần ba vạn quân và phÆ°Æ¡ng tiện đã tập kết gá»n trên hai hÆ°á»›ng: Ä‘á»™i hình tập kết ở HÆ°Æ¡ng Khê vào theo Ä‘Æ°á»ng 12; Ä‘á»™i hình tập kết ở Bố Trạch vào theo hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng 20.
TrÆ°á»›c mùa khô má»›i, các anh Văn Tiến DÅ©ng, Äinh Äức Thiện, Lê Văn Tri thay nhau vào Cù Lạc, trá»±c tiếp giúp chúng tôi giải quyết má»™t số vấn Ä‘á» cụ thể.
Nghe tôi báo cáo kết quả điễn tập thực binh và kế hoạch nhập tuyến, anh Dũng phấn khởi nói:
- Công việc chuẩn bị như vậy là rất tốt, toàn diện, khẩn trương.
TrÆ°á»›c mắt, cần thận trá»ng để tổ chức vượt khẩu thành công; vì lá»±c lượng nhập tuyến của Äoàn lần này rất lá»›n. Vượt khẩu thắng lợi sẽ có ý nghÄ©a quyết định đối vá»›i quá trình chiến đấu và kết quả thá»±c hiện nhiệm vụ mùa khô này.
Anh Dũng lưu ý chúng tôi cần trao đổi thêm với anh Lê Văn Tri vỠkế hoạch tác chiến phòng không bảo vệ hành lang.
Gặp anh Lê Văn Tri ở Cù Lạc, vá»›i tôi ngoài việc hiệp đồng chiến đấu, còn là sá»± há»™i ngá»™ bạn cÅ© cùng sẻ chia gian lao, thành công trong thá»i kỳ kháng chiến chống Pháp trên quê hÆ°Æ¡ng. Nay anh Tri đã là Phó tÆ° lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân, má»™t con ngÆ°á»i trung thá»±c, nhiệt tình vá»›i công việc, vá»›i bạn bè, đồng chí…
Anh Tri thống nhất vá»›i chúng tôi cần tăng cÆ°á»ng cho tuyến má»™t số trung Ä‘oàn pháo cao xạ 57 ly có khí tài, má»™t trung Ä‘oàn tên lá»­a đất đối không và làm sân bay dã chiến ở Khe Gát (tây Quảng Bình) bí mật tập kết máy bay để khi cần có thể sá»­ dụng máy bay tiêm kícỉl đánh địch, bảo vệ lá»±c lượng và Ä‘Æ°á»ng.
Thá»i gian anh Äinh Äức Thiện vào không nhiá»u, nhÆ°ng vá»›i bản tính "tham công tiếc việc", Æ°a cái cụ thể, ngoài làm việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh, anh còn cho tập trung các ban ngành báo cáo toàn bá»™ công tác chuẩn bị. Nghe xong, anh hể hả nói:
- Cứ thế mà quyết, phải thắng nhanh, gá»n; đặc biệt phải tập trung má»i cố gắng lao nhanh tuyến Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu xuống phía nam nhÆ° dá»± định…
So với những năm trước, chiến dịch nhập tuyến năm nay được chuẩn bị khá công phu, chu đáo.
NhÆ°ng rồi nhÆ° thÆ°á»ng lệ, tháng 10 miá»n Trung thÆ°á»ng là tháng bão. Ngày 30 tháng 10, sau khi các Ä‘á»™i hình tập kết chá» lệnh xuất phát, bất thần cÆ¡n bão số 9 ập vào, gây mÆ°a lá»›n ở khu vá»±c cá»­a khẩu. Bao công lao của anh em duy tu, bảo dưỡng Ä‘Æ°á»ng sá trong suốt mùa mÆ°a gần nhÆ° bị mÆ°a lÅ© cuốn xuống sông, xuống vá»±c.
ÄÆ°á»ng 20 bị sụt lở, lầy lún. NÆ°á»›c ở quãng ngầm Ta Lê dâng Ä‘á»™t ngá»™t 3 mét. Cầu, chiếc há»ng, chiếc bị nÆ°á»›c cuốn phăng. Bá»™ TÆ° lệnh quyết định tạm dừng chiến dịch nhập tuyến, tập trung lá»±c lượng khắc phục hậu quả lÅ© lụt; đồng thá»i Ä‘Æ°a sở chỉ huy dã chiến lên phía trÆ°á»›c, gần tập Ä‘oàn trá»ng Ä‘iểm ATP.
Sau má»™t tuần ra phục vụ ngay trá»ng Ä‘iểm, theo dõi chặt chẽ hoạt Ä‘á»™ng tác chiến, bảo đảm giao thông của ta và tình hình địch đánh phá, cÅ©ng nhÆ° diá»…n biến thá»i tiết sau bão, tôi phát lệnh nhập tuyến trên cả hai hÆ°á»›ng: Ä‘Æ°á»ng 12 và Ä‘Æ°á»ng 20. HÆ°á»›ng nghi binh là Ä‘Æ°á»ng 18.
Tảng sáng ngày 6 tháng 11, bầu trá»i khu vá»±c cá»­a khẩu Ä‘Æ°á»ng 20 choàng má»™t lá»›p mây mù trắng đục. Mặc từng tốp máy bay trinh sát của địch quần đảo trên trá»ng Ä‘iểm, các Ä‘Æ¡n vị lần lượt cho Ä‘á»™i hình xe xuất phát. Những "chiến mã TrÆ°á»ng SÆ¡n", ca-bin khoác "giáp" làm bằng nứa ken dày, chống bom bi và đạn 20 ly, toàn thân choàng là nguỵ trang, nối nhau vượt trá»ng Ä‘iểm dÆ°á»›i sá»± yểm trợ của cao xạ, tên lá»­a và công binh.
Äứng trÆ°á»›c hầm chữ A trên trá»ng Ä‘iểm nhìn Ä‘oàn xe hùng dÅ©ng lao lên phía trÆ°á»›c, bắt gặp những ánh mắt, nụ cÆ°á»i của anh em lái xe, trong tôi lại trào dâng niá»m vui khôn tả.
Chiến dịch nhập tuyến diá»…n ra suôn sẻ. Năm ngày kể từ khi phát lệnh, tôi nhận được Ä‘iện của các anh trong sở chỉ huy tiá»n phÆ°Æ¡ng, chốt ở nam Cà Phê Ná»i, báo vá» là đã chỉ huy các Ä‘á»™i hình xe vượt Bạc. Hai ngày sau, Ä‘á»™i hình xe các binh trạm tuyến cuối cÅ©ng vào vị trí tập kết an toàn. Chiến dịch nhập tuyến kết thúc.
Äây là chiến dịch hành quân nhập tuyến đại quy mô, diá»…n ra trong má»™t không gian hẹp, thá»i gian ngắn, nhÆ°ng giành thắng lợi lá»›n.
Ta bảo toàn được lực lượng và phương tiện kỹ thuật. Tổn thất vỠxe không quá 0,5 phần trăm, là tỷ lệ chưa từng có trong những chiến dịch nhập tuyến trước đây. Lượng hàng chuyển theo được hơn một vạn tấn. "Vốn liếng" tạo được đầu mùa khô này thật khả quan.
Thắng lợi của chiến dịch nhập tuyến khẳng định bÆ°á»›c trÆ°á»ng thành má»›i vá» năng lá»±c tổ chức chỉ huy của các cấp và trình Ä‘á»™ hiệp đồng của các binh chủng.
Nhân đà thắng lợi bước đầu, các binh trạm khẩn trương triển khai kế hoạch vận chuyển tháng đầu mùa khô, tiếp đó là chiến dịch "Tổng công kích" tháng 1 năm 1970.
Chuẩn bị cho chiến dịch "Tổng công kích", Bá»™ TÆ° lệnh triệu tập gấp cuá»™c há»p gồm chỉ huy binh trạm và các trung Ä‘oàn cÆ¡ Ä‘á»™ng.
Tại hội nghị, tôi phân tích vắn tắt tình hình, nêu chỉ tiêu chiến dịch vận tải bộ đội hợp thành trong tháng 1 năm 1970 và những giải pháp chủ yếu để thực hiện bằng được các chỉ tiêu đó.
Há»™i nghị nhất trí cao những đánh giá của Bá»™ TÆ° lệnh vá» chiến dịch nhập tuyến cÅ©ng nhÆ° kế hoạch tổng công kích. TrÆ°á»›c đây, thÆ°á»ng khi nhận kế hoạch, không ít cán bá»™ lo lắng, căng thẳng; nay má»i ngÆ°á»i hồ hởi, phấn khởi, tá»± tin hÆ¡n, quyết tâm. Tất cả cho chiến trÆ°á»ng ngay từ ngày đầu, tháng đầu.
Kết thúc há»™i nghị, tôi cùng Cục trÆ°á»ng xăng dầu Tổng cục Hậu cần Phan Tá»­ Quang và anh Mai Trá»ng PhÆ°á»›c, ngÆ°á»i được giao trá»±c tiếp chỉ đạo thi công, xuống kiểm tra việc lắp đặt tuyến Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu. Lúc này, tuyến Ä‘Æ°á»ng ống K200 từ Ra Mai đã được kéo dài vào khu vá»±c K5, Ä‘iểm mút chót ở giữa má»™t cánh rừng già, khá bằng phẳng, phía nam Bản Cá» (bắc Ä‘Æ°á»ng 9 - khu vá»±c Sê Pôn). Tại đây công binh Ä‘ang khẩn trÆ°Æ¡ng san sá»­a, gia cố má»™t đôi chá»— để kịp hoàn tất hai con Ä‘Æ°á»ng cho xe ra vào trạm nhận xăng. Quả là má»™t cố gắng phi thÆ°á»ng của bá»™ Ä‘á»™i xăng dầu, công binh, thanh niên xung phong…!
Ngày 22 tháng 12 năm 1969, đúng vào dịp ká»· niệm tròn má»™t phần tÆ° thế ká»· ngày thành lập Quân Ä‘á»™i, lá»… khánh thành tuyến Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu K200 - Bản CỠđược tổ chức tại K5.
Trong thá»i khắc rất Ä‘á»—i thiêng liêng này, trÆ°á»›c đông đảo cán bá»™, chiến sÄ©, tôi xúc Ä‘á»™ng nói:
- Hôm nay chúng ta Ä‘ang chứng kiến má»™t sá»± kiện có ý nghÄ©a vô cùng lá»›n lao. Äoàn 559 Ä‘Æ°a vào vận hành Ä‘oạn đầu tuyến Ä‘Æ°á»ng ống dẫn xăng dầu chiến lược nối hậu phÆ°Æ¡ng lá»›n miá»n Bắc vá»›i tiá»n tuyến lá»›n miá»n Nam. Vá»›i sá»± kiện này, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n có thêm má»™t phÆ°Æ¡ng thức vận tải xăng dầu má»›i, hiện đại, má»™t binh chủng má»›i. Từ nay, chúng ta cÆ¡ bản khắc phục được tổn thất lá»›n vá» xăng dầu do phải sá»­ dụng ô tô chuyển bằng phuy, hoặc xi-téc. Äây là má»™t bÆ°á»›c ngoặt quyết định, bảo đảm vận tải hàng hoá và cÆ¡ Ä‘á»™ng binh chủng kỹ thuật quy mô lá»›n.
Thay mặt Bá»™ TÆ° lệnh 559, tôi bày tá» lòng cảm Æ¡n đồng chí Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần - "Tổng công trình sÆ°" tuyến Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu TrÆ°á»ng SÆ¡n; cảm Æ¡n những ngÆ°á»i lính Ä‘Æ°á»ng ống, công binh, thanh niên xung phong, các binh trạm… đã đổi không ít sức lá»±c máu xÆ°Æ¡ng để có được tuyến Ä‘Æ°á»ng ống mang theo "dòng nÆ°á»›c ấm thần kỳ" đáp ứng yêu cầu đánh to, thắng lợi của quân và dân ta trên chiến trÆ°á»ng.
Sau buổi lá»… trang nghiêm, xúc Ä‘á»™ng, má»i ngÆ°á»i tận mắt chứng kiến má»™t công trình đặc biệt, bốn vòi cùng lúc tiếp xăng cho má»™t tiểu Ä‘oàn xe chỉ mất má»™t giá» rưỡi; nếu cấp phát qua phuy hoặc xi- téc nhÆ° trÆ°á»›c đây phải mất hÆ¡n ba giá».
Tôi như thấy qua dòng xăng tuôn chảy, bóng dáng hàng trăm chiến sĩ đang vượt núi, băng sông gùỉ cõng những ba lô xăng, can xăng năm nào!
Chỉ những ngÆ°á»i trong cuá»™c, hoặc chứng kiến những tháng ngày đắng cay, cÆ¡ cá»±c, khi mà má»™t giá»t xăng vào tá»›i chiến trÆ°á»ng được đổi bằng cả bát mồ hôi, thậm chí bằng máu, má»›i ý thức được tầm thế lá»›n lao của sá»± kiện Ä‘Æ°a Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu TrÆ°á»ng SÆ¡n vào vận hành.
Dòng xăng dầu theo tuyến ống vào tá»›i Sê Pôn cung cấp trá»±c tiếp cho Binh trạm 32 và má»™t số binh trạm khác là má»™t sá»± kiện lá»›n, má»™t niá»m vui lá»›n: NhÆ°ng chÆ°a hết. CÅ©ng chính trong dịp ká»· niệm 25 năm ngày thành lập Quân Ä‘á»™i, Quốc há»™i đã tuyên dÆ°Æ¡ng danh hiệu Anh hùng lá»±c lượng vÅ© trang nhân dân cho 4 tiểu Ä‘oàn, 1 đại Ä‘á»™i và 10 cá nhân thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh 559; trong đó có các tiểu Ä‘oàn vận tải ô tô 101, 102, tiểu Ä‘oàn 25 công binh, tiểu Ä‘oàn 20 cao xạ…, các anh Kim Ngá»c Quản, VÅ© Tiến Äá», Äá»— Văn Chiến…
Äúng là lá»­a thá»­ vàng. Khói lá»­a chiến tranh tôi luyện cả má»™t thế hệ những con ngÆ°á»i chân chất, rất Ä‘á»—i bình thÆ°á»ng mà tôi nhiá»u lần tiếp xúc, có những hành Ä‘á»™ng phi thÆ°á»ng, thành những anh hùng.
***
Cuối năm 1969, thá»±c hiện chủ trÆ°Æ¡ng của ThÆ°á»ng trá»±c Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng vá» việc Ä‘iá»u chỉnh tổ chức tuyến chi viện chiến lược, Bá»™ Quốc phòng quyết định sáp nhập tuyến vận tải thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh 500, gồm bốn binh trạm cá»­a khẩu (9, 12, 14, 27) vào tuyến vận tải thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh 559. Phạm vi phụ trách của Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n lúc này trở lại hiện trạng năm 1967, giữa tuyến Tổng cục Hậu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng vá»›i Tuyến 559. Giá»›i tuyến nam sông Lam, tỉnh Nghệ An: Äiểm đầu của ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh - Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n là ngã ba Lạc Thiện (Äức Thá» - Hà TÄ©nh) nối Ä‘Æ°á»ng số 8 vá»›i Ä‘Æ°á»ng 15 và Ä‘Æ°á»ng số 1 kéo dài, hợp vá»›i tuyến đông và tây TrÆ°á»ng SÆ¡n vào tá»›i Lá»™c Ninh, ChÆ¡n Thành (miá»n Äông Nam Bá»™).
Vào đầu mùa khô, được tăng cÆ°á»ng đủ lá»±c lượng, phÆ°Æ¡ng tiện xe- máy, và sau khỉ tiếp nhận tuyến vận tải thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh 500, toàn Tuyến 559 có 17 binh trạm (thêm Binh trạm 51 chiến đấu trên Ä‘Æ°á»ng 49 từ Xiêm Pạng sang Stung Treng, Campuchia). Lá»±c lượng xe vận tải có 22 tiểu Ä‘oàn. Lá»±c lượng cao xạ có 4 trung Ä‘oàn cÆ¡ Ä‘á»™ng và 8 tiểu Ä‘oàn chốt bảo vệ trá»ng Ä‘iểm. Công binh gồm 6 trung Ä‘oàn cÆ¡ Ä‘á»™ng và 12 tiểu Ä‘oàn trá»±c thuá»™c binh trạm. Bá»™ binh, ngoài 8 trung Ä‘oàn trá»±c thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh, má»—i binh trạm có 1 tiểu Ä‘oàn trá»±c thuá»™c; sau đó được bổ sung thêm SÆ° Ä‘oàn 968. Bá»™ Ä‘á»™i thông tin có 5 tiểu Ä‘oàn, được tăng cÆ°á»ng nhiá»u thiết bị. Bá»™ Ä‘á»™i giao liên vẫn giữ 12 tiểu Ä‘oàn. Bá»™ Ä‘á»™i xăng dầu có 2 trung Ä‘oàn Ä‘Æ°á»ng ống. Lá»±c lượng vận tải Ä‘Æ°á»ng sông có 1 trung Ä‘oàn thuyá»n gắn máy. Ngoài những lá»±c lượng binh chủng chủ chốt kể trên, tuyến còn có 2 quân y viện, 2 xưởng đại tu ô tô, 2 Ä‘á»™i xe phóng từ để phá bom từ trÆ°á»ng…
Tình hình Ä‘Æ°á»ng sá lúc này cÅ©ng được cải thiện đáng kể. Äoạn đầu Ä‘Æ°á»ng 23 vừa được khôi phục xong; bảo đảm cho tuyến tây TrÆ°á»ng SÆ¡n có ba trục dá»c và nhiá»u Ä‘Æ°á»ng vòng tránh. Äặc biệt có quãng bắt đầu được rải đá… Hệ thống trục ngang vượt khẩu có thêm Ä‘Æ°á»ng 16 và Ä‘Æ°á»ng 18. ÄÆ°á»ng đông TrÆ°á»ng SÆ¡n đã nối từ Làng Ho vào Bản Äông.
Vá»›i bÆ°á»›c phát triển này, từ Ä‘Æ°á»ng số 9 ra tá»›i Hà TÄ©nh đã hình thành các trục dá»c, trục ngang, nối đông và tây TrÆ°á»ng SÆ¡n thành má»™t mạng Ä‘Æ°á»ng liên hoàn. Phía tây TrÆ°á»ng SÆ¡n mạng Ä‘Æ°á»ng cầu đã vÆ°Æ¡n ra tất cả chiến trÆ°á»ng, chá»c thắng đến Lá»™c Ninh (Äông Nam Bá»™).
Vá» khả năng bảo đảm vận tải, tất cả vật tÆ° thiết bị, má»™t phần súng đạn và quân theo yêu cầu cấp thiết của chiến trÆ°á»ng và Äoàn 559, đã được chở bởi 18 tiểu Ä‘oàn xe vá»›i hÆ¡n 2.600 xe vận tải, chủ yếu là ZiL 130 (tổng trá»ng tải trên 12.000 tấn).
Tuy nhiên tổ chức vận tải trên địa bàn TrÆ°á»ng SÆ¡n vá»›i bao núi cao, suối sâu…, địch lại đánh phá ngăn chặn quyết liệt, nên bá»™ Ä‘á»™i vận tải cÅ©ng phải trần mình ra giành giật từng cung Ä‘Æ°á»ng, từng chuyến hàng.
Chuẩn bị cho mùa khô này, ngoài việc tổ chức cho bá»™ Ä‘á»™i tập kết ra Bắc vá»›i số lượng lá»›n, có Ä‘iá»u kiện nghỉ ngÆ¡i, phục hồi thể lá»±c Bá»™ TÆ° lệnh chỉ đạo các Ä‘Æ¡n vị tổ chức tốt việc giáo dục, quán triệt nhiệm vụ… Tổng hoà nhiá»u yếu tố đã tạo cho cán bá»™, chiến sÄ© bÆ°á»›c đầu vào cuá»™c chiến đấu má»›i tràn đầy dÅ©ng khí.
Äể kịp mở màn tảc chiến bá»™ binh, phối hợp vá»›i chiến dịch vận tải đầu năm 1970, ngày 24 tháng 12 năm 1969, tôi sang làm việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 968 quân tình nguyện ở Nam Lào. Anh Hoàng Biá»n SÆ¡n - TÆ° lệnh, anh VÅ© Quang Bình - Chính uá»· báo cáo cụ thể kế hoạch phối hợp vá»›i quân và dân bạn ở chiến trÆ°á»ng Trung - Hạ Lào trong mùa khô 1969-1970. "Khai xuân" này sẽ là đợt tiến công tiêu diệt địch ở thị xã Saravan, giải phóng đất Ä‘ai, dân cÆ°, mở rá»™ng hÆ¡n vá» phía tây hành lang tuyến vận tải quân sá»± chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Anh SÆ¡n, anh Bình Ä‘á» nghị chúng tôi tăng cÆ°á»ng thêm má»™t tiểu Ä‘oàn cao xạ 37 ly, má»™t đại Ä‘á»™i pháo mặt đất, má»™t đại Ä‘á»™i xe tăng và má»™t số đạn súng máy 12,7 ly.
Tôi nhất trí kế hoạch của Bá»™ TÆ° lệnh 968, nhÆ°ng vá»›i những kinh nghiệm hoạt Ä‘á»™ng trên đất bạn, tôi lÆ°u ý các anh rằng: Lính nguỵ Lào chỉ thích nhậu nhẹt, chÆ¡i bá»i. Nhân dân bạn phần lá»›n theo đạo Phật, rất kỵ cảnh chết chóc, cho dù là ta tiến công tiêu diệt địch. Bởi vậy, giái pháp tối Æ°u là sá»­ dụng ngÆ°á»i thân của binh sÄ© nguỵ vào tổ chức ăn uống, lăm vông, kết hợp tuyên truyá»n; khi ta tiến công cứ Ä‘iểm, dá»… gá»i hàng, hạn chế gây thÆ°Æ¡ng vong. Äặc biệt thế trận vững chắc nhất là thế trận lòng dân, nên khi giải phóng được Saravan, phải cung cấp ngay muối, gạo, thuốc chữa bệnh…, để ổn định Ä‘á»i sống nhân dân. Không để há» vì khó khăn mà tán phát Ä‘i nÆ¡i khác, ta mất chá»— dá»±a…
Xong việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 968, chúng tôi tá»›i thăm Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu Trung - Hạ Lào, kết hợp bàn phối hợp chiến đấu. TÆ° lệnh Quân khu Phu-ma, Chính uá»· Khăm-tày Xi-phăn-Ä‘on nhất trí tăng cÆ°á»ng phối hợp hoạt Ä‘á»™ng. Hai đồng chí bày tá» lòng cảm kích tinh thần chiến đấu cÅ©ng nhÆ° tình cảm quốc tế trong sáng của các lá»±c lượng thuá»™c Äoàn 559 trên tuyến tây TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Nhận lá»i má»i của chúng tôi, ít lâu sau, hai đồng chí Chính uá»· và TÆ° lệnh Quân khu tá»›i thăm Bá»™ TÆ° lệnh 559. TrÆ°á»›c cÆ¡ ngÆ¡i làm việc của chúng tôi, đồng chí Phu-ma nói:
- Tôi không ngá» giữa núi rừng TrÆ°á»ng SÆ¡n mà Bá»™ TÆ° lệnh 559 có được má»™t sở chỉ huy bá» thế, hiện đại đến nhÆ° vậy!
***
Äúng 4 giá» chiá»u ngày 15 tháng 1 năm 1970, lệnh tổng công kích được phát Ä‘i. Bá»™ TÆ° lệnh chỉ thị các mÅ©i tiến công, chủ yếu là các binh trạm phía bắc chá»›p thá»i cÆ¡ vượt Ä‘Æ°á»ng số 9, tạo lượng hàng dá»± trữ khoảng hai vạn tấn ở các binh trạm phía nam, Ä‘á» phòng địch đánh mạnh.
Dá»±a vào thế cầu Ä‘Æ°á»ng vững chắc và sức mạnh chiến đấu hiệp đồng binh chủng, ngay từ đầu chiến dịch, lá»±c lượng vận tải cÆ¡ giá»›i ra quân rất rầm rá»™.
Rút kinh nghiệm các năm trÆ°á»›c, đặc biệt là đầu năm 1969, bị không quân địch đánh phá, ngăn chặn quyết liệt các trá»ng Ä‘iểm, các trục ngang vượt biên giá»›i Việt - Lào; đỉnh Ä‘iểm là Ä‘Æ°á»ng 20, bị đánh tắc nhiá»u ngày ở tập Ä‘oàn trá»ng Ä‘iểm ATP, giảm chỉ tiêu kế hoạch chi viện cho các chiến trÆ°á»ng…, Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n đã mở thêm hai Ä‘Æ°á»ng tránh ATP, nâng cấp cục bá»™ Ä‘Æ°á»ng 20, kết hợp bắc cầu phao và củng cố bến phà Xuân SÆ¡n. Do vậy, lúc này ở Quảng Bình - tâm Ä‘iểm phía sau của tuyến chi viện chiến lược đã có tá»›i 5 trục ngang vượt biên giá»›i Việt - Lào gồm Ä‘Æ°á»ng 12, 20, 10, 16, 18 nối đông vá»›i tây TrÆ°á»ng SÆ¡n. Từ Hà TÄ©nh vào VÄ©nh Linh, ta có quốc lá»™ 15, quốc lá»™ 1, Ä‘Æ°á»ng tránh 21, 22, Ä‘Æ°á»ng biển, và cả má»™t hệ thống Ä‘Æ°á»ng sông: Gianh, Nhật Lệ, Kiến Giang, Long Äại; lại thêm cảng Gianh, cảng Nhật Lệ, sân bay Äồng Há»›i, sân bay dã chiến Khe Gát…
Vá»›i thá»±c lá»±c và tiá»m năng má»›i, Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n quyết định Ä‘iá»u chỉnh lại thế bố trí lá»±c lượng; chủ trÆ°Æ¡ng trong 5 trục ngang sẽ lấy Ä‘Æ°á»ng 20 làm hÆ°á»›ng Ä‘á»™t kích chủ yếu, Ä‘Æ°a Ä‘Æ°á»ng 12 vào hÆ°á»›ng phối hợp chính, các Ä‘Æ°á»ng khác là hÆ°á»›ng phối hợp bổ trợ. Bởi lẽ, vá»›i Ä‘Æ°á»ng 20, ta sẽ sá»­ dụng dược chân hàng nhiá»u hÆ°á»›ng: Ä‘Æ°á»ng 1, Ä‘Æ°á»ng 15, Ä‘Æ°á»ng biển (qua cảng Gianh, Nhật Lệ…) sang phía tây sẽ rút ngắn được hÆ¡n 100 cây số.
Chủ trÆ°Æ¡ng này, lúc đầu thấy hợp lý, nhÆ°ng khi triển khai, địch vẫn quen "nếp" cÅ©, tập trung chặn cắt các trục Ä‘Æ°á»ng ở phía bắc Ä‘Æ°á»ng số 9. Văng Mu, Cốc Mạc, Lùm Bùm, ATP… lại là những mục tiêu để máy bay địch trút bom, không cần biết có xe, có ngÆ°á»i qua hay không. Äịch tăng cÆ°á»ng các phi vụ rải bom há»—n hợp, nhất là bom nổ chậm, bom từ trÆ°á»ng, mìn vÆ°á»›ng nổ vào thá»i Ä‘iểm thÆ°á»ng trÆ°á»›c khi Ä‘á»™i hình xe của ta tiếp cận trá»ng Ä‘iểm. Buá»™c ta phải khắc phục lâu.
Vá» ta, khi triển khai Ä‘á»™i hình vận tải cÆ¡ Ä‘á»™ng lá»±c lượng binh chủng kỹ thuật theo Ä‘Æ°á»ng 20 vá»›i mật Ä‘á»™ khá cao, không chỉ ách tắc do địch đánh chặn, mà ùn tắc bởi Ä‘á»™i hình lá»›n cÅ©ng gây khó khăn. Trong khi đó, chân hàng lại quá má»ng, không thoả mãn yêu cầu chuyển tải sang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n. Bởi vậy, 15 ngày đầu chiến dịch tổng công kích lại diá»…n ra má»™t đợt "sóng gió" má»›i nhÆ° đầu năm 1969. Tuy cÆ°á»ng Ä‘á»™ và thá»i gian ách tắc không lá»›n, song cÅ©ng ảnh hưởng xấu đến kế hoạch, chi viện cho chiến trÆ°á»ng.
Äợt "sóng gió" này lại thêm má»™t lần nữa để tôi "thấm thía" bài há»c vá» sá»± cân đối mật Ä‘á»™ sá»­ dụng cầu Ä‘Æ°á»ng.
TrÆ°á»›c tình hình đó, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh quyết định thay đổi quyết tâm má»™t cách táo bạo, phải mở cả bốn hÆ°á»›ng Ä‘á»™t kích: Ä‘Æ°á»ng 20, Ä‘Æ°á»ng 12, Ä‘Æ°á»ng 16, Ä‘Æ°á»ng 18; trong đó lấy Ä‘Æ°á»ng 12 và Ä‘Æ°á»ng 20 làm hÆ°á»›ng chủ yếu; Ä‘Æ°á»ng 16 và 18 làm hÆ°á»›ng bổ trợ trÆ°á»›c mẳt; sau này sẽ chuyển thành hÆ°á»›ng chủ yếu.
Ở hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng 16 kéo dài đến Bản Äông, chúng tôi quyết định thành lập thêm Binh trạm 27, tận dụng triệt để khả năng khai thác chân hàng ở cảng Nhật Lệ, cảng Gianh, thá»c xuống Ä‘Æ°á»ng 9 ở phía tây TrÆ°á»ng SÆ¡n vá»›i cung Ä‘á»™ ngắn nhất.
Äể tình hình chuyển biến được mau lẹ, theo Ä‘á» nghị của ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· và Chính uá»· Äá»— Xuân Chiêm, chúng tôi quyết định chá»n những cán bá»™ có năng lá»±c Ä‘Æ°a xuống từng hÆ°á»›ng trá»±c tiếp chỉ huy.
Ở hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng 20, bất luận má»i tình huống, Ä‘á»u phải nắm chắc. Bá»™ TÆ° lệnh phân công Phó chính uá»· Hoàng Thế Thiện - má»™t cán bá»™ dày dạn kinh nghiệm chiến đấu ở chiến trÆ°á»ng Nam Lào và má»™t số cán bá»™ tham mÆ°u, chính trị xuống ATP, trá»±c tiếp giải quyết những khó khăn, ách tắc của hai Binh trạm 14, 32; đồng thá»i chỉ huy SÆ° Ä‘oàn 377 cao xạ, tên lá»­a mà Bá»™ vừa tăng cÆ°á»ng vào.
HÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng 12, chúng tôi cá»­ Cục phó Cục Vận tải Nguyá»…n Việt PhÆ°Æ¡ng - nguyên Chính uá»· Binh trạm 13, từng gắn bó má»™t thá»i vá»›i Cổng Trá»i, Mụ Giạ…, trở lại làm Binh trạm trưởng Binh trạm 12.
Ở hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng 16 kéo dài, ngÆ°á»i được chá»n cá»­ xuống làm Binh trạm trưởng kiêm Chính uá»· Binh trạm 27 là Cục phó chính trị
Phan Hữu Äại. Tuy anh chÆ°a mấy "thông thổ" ở đây, song lại là cán bá»™ đã nhiá»u năm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tại má»™t số binh trạm trá»ng Ä‘iểm.
Lúc này, các binh trạm tuyến sau cũng đang bị đánh phá ác liệt.
Bộ Tư lệnh cử Phó chính uỷ Lê Xy xuống trực tiếp chỉ đạo khắc phục khó khăn, đẩy mạnh việc tạo chân hàng cho ba hướng trên.
Giao nhiệm vụ cho cán bá»™ tăng cÆ°á»ng các hÆ°á»›ng, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh Ä‘á» nghị anh em sau hai ngày phải có ở vị trí công tác má»›i; đến đó, xác định thứ tá»± từng việc, từng khâu cần giải quyết dứt Ä‘iểm; cần dá»±a vào các binh trạm tại chô má»›i có thể giải quyết nhanh má»i ách tắc; đồng thá»i giữ liên lạc chặt chẽ vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh.
Äược giao trá»ng trách má»›i, má»i ngÆ°á»i rất phấn khởi. Äặc biệt là số cán bá»™ cÆ¡ quan, tâm lý muốn xuống Ä‘Æ¡n vị, ra thá»±c địa thể hiện khá rõ.
Với "giải pháp tình thế" kể trên, cán bộ cơ quan kháo nhau: Tư lệnh đã xuất "át chủ bài", tình hình ắt chuyển biến mau lẹ!
Nhá» cán bá»™ nhận nhiệm vụ má»›i có quyết tâm cao, có kinh nghiệm, thành thạo công việc và ná»— lá»±c cố gắng của các Ä‘Æ¡n vị, nên chỉ sau má»™t thá»i gian ngắn, tình hình các hÆ°á»›ng đã khá hÆ¡n, má»i hoạt Ä‘á»™ng Ä‘i vào quỹ đạo. Kế hoạch tháng 2 vượt chỉ tiêu, bù được phần hao hụt trong tháng 1.
Thêm má»—i ngày, cuá»™c chiến đấu của các lá»±c lượng trên tuyến chi viện chiến lược lại làm sáng tá» má»™t thá»±c tế: Cuá»™c chiến tranh ngăn chặn và chống ngăn chặn nÆ¡i đây Ä‘an cài trong nhau. Äịch đánh, ta đánh trả và khắc phục tổn thất, hÆ° hại; địch lại đánh và ta lại khắc phục. Vòng quay giản Ä‘Æ¡n lặp Ä‘i lặp lại đã gần nhÆ° quy luật. Ngày nối ngày, tháng nối tháng, năm nối năm…
Vấn Ä‘á» cÆ¡ bản đối vá»›i chúng ta, có Ä‘Æ°á»ng lối kháng chiến đúng đắn, sáng tạo của Äảng, quân và dân hai miá»n dÅ©ng cảm, mÆ°u trí, quyết đánh, quyết thắng, nên từng bÆ°á»›c đã chuyển hoá được tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng cho tá»›i lúc ta mạnh hÆ¡n đối phÆ°Æ¡ng.
Vá»›i tinh thần đó, quy luật chiến tranh ngăn chặn và chống ngăn chặn được định hình, nhÆ°ng sá»± lặp lại không hoàn toàn cứng nhắc mà tái Ä‘iá»…n theo hÆ°á»›ng phát triển. Cả ta và đối phÆ°Æ¡ng Ä‘á»u hÆ°á»›ng theo những mục đích đối lập nhau, nhÆ°ng nếu thể hiện trên biểu đồ thì năm sau phải cao hÆ¡n năm trÆ°á»›c.
Nhân đà thắng lợi chiến dịch tổng công kích đợt 1, toàn tuyến phát Ä‘á»™ng tổng công kích đợt 2, và tiếp đó là đợt 3. Vá»›i hai đợt này, trá»ng tâm hoạt Ä‘á»™ng của tuyến dồn vào các binh trạm phía trong, chi viện phục vụ yêu cầu của các chiến trÆ°á»ng trá»ng Ä‘iểm: Trị-Thiên, Khu 5, Nam Bá»™.
CÆ¡ sở bảo đảm cho thắng lợi của các chiến dịch vận chuyển vào sâu, Ä‘i xa, ngoài hệ thống Ä‘Æ°á»ng sá được cải thiện, phÆ°Æ¡ng tiện xe - máy được bó sung, còn có Ä‘Æ°á»ng dây thông tin tải ba, Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu được Ä‘Æ°a vào vận hành…
Quyết không để cho lá»±c lượng vận tải "lạnh lÆ°ng, hở sÆ°á»n", Bá»™ TÆ° lệnh quyết định Ä‘iá»u má»™t lúc sáu tiểu Ä‘oàn cao xạ (8, 12, 14, 18, 20, 26) của các binh trạm phía bắc vào tăng cÆ°á»ng cho các binh trạm từ La Hạp trở vào.
Chúng tôi dám mạnh tay Ä‘Æ°a má»™t lá»±c lượng lá»›n pháo phòng không vào các binh trạm phía nam, bởi lẽ lúc này SÆ° Ä‘oàn phòng không 377 của Bá»™, do anh Nguyá»…n Hữu Ãch làm TÆ° lệnh, anh Lê Äình Truy làm Chính uá»·, đã vào áp sát khu vá»±c cá»­a khẩu. Äặc biệt Trung Ä‘oàn tên lá»­a 238 thuá»™c SÆ° Ä‘oàn 317 đã vào chốt ở Ä‘Æ°á»ng 20 bảo vệ tập Ä‘oàn trá»ng Ä‘iểm Cua chữ A - Ta Lê - Phu La Nhích, Chà Là. Ngày 10 tháng 3 năm 1970, Trung Ä‘oàn 238 đã phóng má»™t quả tên lá»­a, làm cho "Siêu pháo đài bay" hết hồn, mất hút trên bầu trá»i trá»ng Ä‘iểm trong má»™t thá»i gian khá dài.
Ngày 18 tháng 3 năm 1970, toàn tuyến mở màn tổng công kích đợt 3. Nhưng cũng vào chính ngày đó, đế quốc Mỹ đã tiếp tay cho tập đoàn phản động Lon-non - Sirik Matak làm đảo chính ở Campuchia, lật đổ thể chế do Hoàng thân Sihanouk đứng đầu, đưa đất nước này vào quỹ đạo chiến tranh xâm lược của Mỹ.
Äất nÆ°á»›c Campuchia, "con thuyá»n cách mạng" Campuchia bị chèo kéo theo má»™t chiá»u hÆ°á»›ng khác, đã đặt tuyến chi viện chiến lược 559 trÆ°á»›c má»™t thá»­ thách lá»›n lao hÆ¡n. Cảng Sihanouk Vile bị khoá chặt. Má»™t hÆ°á»›ng tiếp tế của ta bằng Ä‘Æ°á»ng biển coi nhÆ° má»™t mÅ©i vu hồi hết sức lợi hại bị chặt đứt. Các cÆ¡ sở hậu cần của B2 đứng chân trên đất bạn nhanh chóng rút vào hoạt Ä‘á»™ng bí mật. Hoạt Ä‘á»™ng của Äoàn 559 ở hÆ°á»›ng "Xê tÆ°" vá»›i các hình thức thu mua "đại ngạch", "tiểu ngạch gặp khó khăn hÆ¡n.
Từ tháng 4 năm 1970, lá»±c lượng há»—n hợp gồm quân viá»…n chinh Mỹ và quân nguỵ Sài Gòn liên tục mở các cuá»™c hành quân vào vùng "má» vẹt", "lưỡi câu"… ở Äông bắc Campuchia, tiếp giáp tỉnh Tây Ninh, hòng "cất vó" cÆ¡ quan đầu não của ta ở chiến trÆ°á»ng, tìm diệt khối chủ lá»±c và triệt phá các cÆ¡ sở hậu cần của ta. Các Ä‘oàn hậu cần của B2 bị tổn thất nặng. Chiến trÆ°á»ng miá»n Äông Nam Bá»™ và nam Tây Nguyên bị cắt bá»›t nguồn tiếp tế, lâm vào tình trạng khó khăn nghiêm trá»ng. Cùng lúc, Mỹ đẩy mạnh chiến tranh ở Lào, sá»­ dụng má»™t bá»™ phận quân Thái và quân nguỵ Lào mở các cuá»™c tiến công vào vùng giải phóng của bạn ở Thượng Lào và MÆ°á»ng Phìn - Trung Lào; đồng thá»i vẫn cho máy bay ném bom "tràn sang" đất Quảng Bình, Nghệ An…
Với cuộc tiến công này, mưu độ "chặt đầu, khoá đuôi" tuyến chi viện chiến lược đã được Mỹ thực thi ở tầm chiến lược.
Äể phá thế bao vây chiến lược má»›i của Mỹ, Bá»™ thống soái Việt Nam đã kịp thá»i thống nhất vá»›i bạn tiến công mở rá»™ng vùng giải phóng Äông bắc Campuchia, Trung - Hạ Lào, nối liá»n vá»›i Tây Nguyên và miá»n Äông.Nam Bá»™ thành má»™t căn cứ hậu cần chiến lược của các chiến trÆ°á»ng Nam Äông DÆ°Æ¡ng, Ä‘Æ°a vận tải cÆ¡ giá»›i quy mô lá»›n vào sâu, đáp ứng yêu cầu cách mạng ba nÆ°á»›c.
Tình hình chuyển biến hết sức mau lẹ. Hạ tuần tháng 3, chúng tôi nhận Ä‘iện của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Bá»™ Quốc phòng chỉ thị tập trung lá»±c lượng vận chuyển, đáp ứng má»i nhu cầu vật chất cho các chiến trÆ°á»ng. Äồng thá»i, Bá»™ Tổng tham mÆ°u, Tổng cục Hậu cần kịp thá»i chỉ đạo cÆ¡ quan Bá»™ bảo đảm đủ cho Äoàn 559 những nhu cầu thiết yếu, nhÆ° phÆ°Æ¡ng tiện kỹ thuật, xe - máy. Äặc biệt, anh Thiện đã chỉ thị cho Cục Xăng dầu thay xăng Ä‘Æ°á»ng ống phù hợp vá»›i xe ZiL 130 và lá»±c lượng cÆ¡ giá»›i chủ công trên tuyến, xăng cho các loại xe đặc chủng khác, nâng cao sức Ä‘á»™t kích của cÆ¡ giá»›i, nhanh chóng dứt Ä‘iểm kế hoạch trên các hÆ°á»›ng. à thức được trá»ng trách lá»›n lao của mình lúc này, các lá»±c lượng trên tuyến hiệp đồng chiến đấu chặt chẽ, ná»— lá»±c cố gắng, khắc phục má»i hành Ä‘á»™ng đánh phá, ngăn chặn của kẻ thù, vận chuyển bảo đảm cho các hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng vượt yêu cầu Bá»™ giao.
Trung tuần tháng 4 năm 1970, kế hoạch giao hàng cho Nam Bá»™ gấp 6 lần chỉ tiêu, giao cho Trị-Thiên đạt 102%, Tây Nguyên đạt 110%, Khu 5 đạt 101%, Nam Lào đạt 124%. Äặc biệt toàn tuyến đã tổ chức Ä‘Æ°a đón và bảo đảm 120 Ä‘oàn vá»›i 30.800 cán bá»™, chiến sÄ© vào bổ sung cho chiến trÆ°á»ng Nam Bá»™, Ä‘Æ°a hÆ¡n 4.000 thÆ°Æ¡ng binh, bệnh binh nặng vượt TrÆ°á»ng SÆ¡n ra Bắc…
Äi liá»n vá»›i vận chuyển chi viện và há»— trợ đắc lá»±c cho vận chuyển chi viện, lá»±c lượng bá»™ binh đẩy mạnh tiến công địch, làm chủ khu vá»±c Saravan, mở rá»™ng vùng giải phóng Hạ Lào. các lá»±c lượng phòng không trên tuyến đánh địch hiệu quả cao, bắn rÆ¡i trên 120 máy bay. Công binh, thanh niên xung phong… phát triển, củng cố thêm má»™t bÆ°á»›c các tuyến Ä‘Æ°á»ng dá»c - ngang, đông - tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, vá»›i tổng chiá»u dài hÆ¡n 8.000 cây số. Äặc biệt hệ thống thông tin tải ba đã liá»n trục dài hÆ¡n 1.000 cây số vào tá»›i ngã ba biên giá»›i. DÆ°á»ng ống dẫn xăng dầu đã vào tá»›i phía nam Ä‘Æ°á»ng số 9, có nhánh vÆ°Æ¡n vào nam Bạc, dài hÆ¡n 600 cây số. Tuyến giao liên hành quân thông vào tận Bù Gia Mập - miá»n Äông Nam Bá»™. Vận tải Ä‘Æ°á»ng sông từ A-tô-pÆ¡ (Hạ Lào) xuống Kra Chiê (Äông bắc Campuchia) được cÆ¡ giá»›i hoá. Cả trung Ä‘oàn vận tải Ä‘Æ°á»ng sông, trang bị thuyá»n gá»— nhá», gắn máy dăm ba chục sức ngá»±a, đủ sức làm chủ những dòng sông sau khi đã được công binh phá thác, "nắn dòng".
Kế hoạch vận chuyển chi viện mùa khô 1969-1970, vá»›i cao Ä‘iểm là ba đợt tổng công kích đã hoàn thành xuất sắc; hiệu quả và dứt Ä‘iểm hÆ¡n so vá»›i những mùa khô trÆ°á»›c. Và rồi, nhÆ° "con tạo xoay vần", vào giữa tháng 4, những trận mÆ°a lá»›n đầu mùa lại trút xuống khắp các nẻo Ä‘Æ°á»ng rừng. Bá»™ TÆ° lệnh quyết định kết thúc vá» cÆ¡ bản kế hoạch vận chuyển mùa khô 1969-1970.
Hai ngày sau khi quyết định kết thúc kế hoạch, ngày 20 tháng 4, Äảng uá»· 559 kịp thá»i nhóm há»p.
Äể có được má»™t cuá»™c há»p kịp thá»i, có tính chất "đầu bá»" nhÆ° thế này, tập thể ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh đã nung nấu biết bao vấn Ä‘á» nảy sinh, hoặc được đúc kết từ những sá»± kiện, hành Ä‘á»™ng của má»—i ngÆ°á»i lính diá»…n ra từng ngày từng giá», suốt cả mùa khô.
Báo cáo của Äảng uá»· do anh Chiêm trình bày cÅ©ng nhÆ° ý kiến của nhiá»u anh khác Ä‘á»u thống nhất đánh giá: Chiến dịch mùa khô 1969-1970 diá»…n ra vá»›i quy mô lá»›n nhất cả vá» thá»i gian, không gian và các lá»±c lượng tham chiến của hai phía, do vậy rất khó khăn, ác liệt.
Nét nổi bật của ta trong chiến dịch mùa khô này là tÆ° tưởng tiến công được quán triệt trong các giai Ä‘oạn và hoạt Ä‘á»™ng của tuyến từ khâu chuẩn bị, thá»±c hành và kết thúc chiến dịch tác chiến, vận chuyển. Thắng lợi của các chiến dịch tổng công kích liên tiếp đã thể hiện sá»± trưởng thành trong quá trình vận dụng, phát triển nghệ thuật quân sá»± chiến tranh nhân dân của Äảng vào lÄ©nh vá»±c vận tải quân sá»± chi viện chiến trÆ°á»ng.
Ngay sau khi kết thúc kế hoạch mùa khô 1969-1970, Bá»™ TÆ° lệnh 559 liên tục nhận được Ä‘iện biểu dÆ°Æ¡ng, chúc mừng của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, Bá»™ TÆ° lệnh các chiến trÆ°á»ng Trị-Thiên, Khu 5, Tây Nguyên, Nam Bá»™. Äiện gá»­i cho chúng tôi, anh Võ Nguyên Giáp khẳng định: "Kế thừa các năm trÆ°á»›c, mùa khô 1969-1970 này, tuyến Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n đã thá»±c hiện thành công, bất ngá», góp phần thúc đẩy mạnh mẽ các chiến trÆ°á»ng đánh lá»›n hÆ¡n, dài ngày hÆ¡n, rá»™ng khắp hÆ¡n…".
Má»™t mùa khô nữa qua Ä‘i vá»›i bao khó khăn, thá»­ thách khốc liệt, trá»ng trách nặng ná» hÆ¡n. NhÆ°ng má»™t lần nữa trong cuá»™c chiến đấu chống ngăn chặn, những ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n đã giành thắng lợi.
Äể có được những thắng lợi kể trên, ngoài vai trò quyết định của những nhân tố, những binh chủng chủ đạo trên tuyến đã được Ä‘á» cập nhiá»u lần, tôi còn thấy thoáng chen bóng dáng những văn nghệ sÄ©; hoặc chính há» là những ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n; hoặc là những văn nghệ sÄ© vào phục vụ bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Không phủ nhận Ä‘iá»u mà ngÆ°á»i Ä‘á»i vẫn thÆ°á»ng cho là "năng khiếu" sÆ¡ng tôi dám chắc rằng thá»±c tiá»…n hào hùng, bức tranh hoành tráng, kỳ vÄ© vá» cuá»™c chiến đấu của quân và dân ta dá»c dải TrÆ°á»ng SÆ¡n suốt má»™t thá»i lá»­a đạn là chất men, là cá»™i nguồn hứng cảm để nhà văn - nhà thÆ¡ - nhạc sÄ© Nguyá»…n Äình Thi có "Lá Ä‘á»", Phạm Tiến Duật - má»™t chiến sÄ©, má»™t thi sÄ© TrÆ°á»ng SÆ¡n có được "TrÆ°á»ng SÆ¡n đông - TrÆ°á»ng SÆ¡n tây", "Tiểu Ä‘á»™i xe không kính"…, hay Trá»ng Khoát - má»™t cán bá»™ tuyên huấn bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n, có "Niá»m vui bám trụ"…, là những bài thÆ¡ gây xúc Ä‘á»™ng lòng ngÆ°á»i. Rồi Hữu Thá» (nhà báo), Chu Văn, Nam Hà, Xuân Thiá»u, Lê Lá»±u… (nhà văn); VÆ°Æ¡ng Khánh Hồng, Hoàng Kim Äáng, Xuân Äỉnh, Trá»ng Thanh (nghệ sÄ© nhiếp ảnh); U-Ä‘a (Nguyá»…n Văn Äua - nhà quay phim), Hoàng Hà, Hoàng Hiệp, Huy Du, VÅ© Trá»ng Hối, Huy Thục… (nhạc sÄ©), lần lượt lặn lá»™i vào TrÆ°á»ng SÆ¡n. Äặc biệt, chÆ°a bao giá» bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n được đón nhiá»u Ä‘oàn văn công từ miá»n Bắc vào, cùng hợp lá»±c vá»›i các Ä‘á»™i văn nghệ TrÆ°á»ng SÆ¡n phục vụ nhÆ° lúc này. Những câu thÆ¡, mạch văn được chắt ra từ máu, lá»­a; những lá»i ca tiếng hát cất lên giữa chiến trÆ°á»ng, ká» bên trá»ng Ä‘iểm… đã góp phần hun đúc, nuôi dưỡng phẩm cách cao thượng của ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n, cÅ©ng nhÆ° dÅ©ng khí của há» khi xung trận…
Tiếp xúc vá»›i những nhà văn, nhà thÆ¡, nhạc sÄ©, nghệ sÄ© ở TrÆ°á»ng SÆ¡n và cảm nhận được đóng góp của há», tôi càng ý thức sâu sắc thêm lá»i dạy của Bác Hồ đối vá»›i văn nghệ sÄ© mấy chục năm vá» trÆ°á»›c ở núi rừng Việt Bắc, giữa những ngày kháng chiến gian khổ: "Văn hoá nghệ thuật cÅ©ng là má»™t mặt trận. Anh chị em là chiến sÄ© trên mặt trận ấy .
Mặt trận đối vá»›i hoạt Ä‘á»™ng văn hoá - nghệ thuật ở TrÆ°á»ng SÆ¡n lúc này, bao hàm cả nghÄ©a Ä‘en lẫn nghÄ©a "bóng" của nó. Bởi không chỉ có cầm bút, cầm đàn, mà ngÆ°á»i nghệ sÄ© phải cầm súng; và đã có những nhà văn, nhà thÆ¡, nghệ sÄ© anh dÅ©ng hy sinh trong khi làm nhiệm vụ. ÄÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n, những ngừá»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n Ä‘á»i Ä‘á»i khắc ghi công lao của há».
2
Vẫn chÆ°a chế ngá»± được "giặc trá»i", mùa mÆ°a đến chúng tôi cho dừng hoạt Ä‘á»™ng vận chuyển quy mô lá»›n. Vả lại; sau má»™t loạt các đợt tổng công kích, Ä‘á»™t kích, có biết bao việc: Ä‘Æ°á»ng, cầu phải củng cố; phÆ°Æ¡ng tiện kỹ thuật cần bảo dưỡng, bổ sung, và cả con ngÆ°á»i…
Theo Ä‘iện triệu tập của ThÆ°á»ng vụ Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Bá»™ Quốc phòng, ngày 20 tháng 6 năm 1970, tôi cùng các anh VÅ© Xuân Chiêm, Nguyá»…n Lang, Bùi Äức Tạm ra Hà Ná»™i báo cáo kết quả hoạt Ä‘á»™ng mùa khô 1969-1970 và nhận nhiệm vụ má»›i. Các anh Võ Nguyên Giáp, Văn Tiến DÅ©ng, Song Hào, Äinh Äức Thiện… đón và làm việc vá»›i chúng tôi trong không khí hồ hởi, cởi mở, đầm ấm.
ThÆ°á»ng trá»±c Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Thủ trưởng Bá»™ đánh giá cao cố gắng, thắng lợi của Äoàn 559 trong mùa khô vừa qua. Thắng lợi to lá»›n, toàn diện của tuyến không chỉ góp phần rất quan trá»ng vào chiến thắng của quân và dân ta trên chiến trÆ°á»ng, mà còn mở ra triển vá»ng má»›i vá» khả năng chi viện chiến lược ngày càng vững chắc trong những Ä‘iá»u kiện khó khăn, quyết liệt hÆ¡n.
Vá» tình hình nhiệm vụ tá»›i, Äại tÆ°á»›ng Bá»™ trÆ°á»ng nhấn mạnh: Từ khi Lon Non nắm chính quyá»n ở Campuchia, cảng Sihanouk Vin bị khoá chặt, các Ä‘oàn hậu cần của ta đứng chân trên đất bạn gặp khó khăn, Äoàn 559 trở thành tuyến vận chuyển chi viện chiến lược duy nhất. Bởi vậy huy Ä‘á»™ng sức mạnh tổng hợp để chặn cắt bằng được Tuyến 559 đã và Ä‘ang là mục tiêu chiến lược của Mỹ.
Sắp tá»›i, địch sẽ tập trung đánh phá vùng Trung - Hạ Lào, Äông bắc Miên, không chỉ bằng không quân mà có thể là những cuá»™c tiến công binh chủng hợp thành quy mô lá»›n. HÆ°á»›ng tiến công chủ yếu có khả năng sẽ là khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Lào… Vì vậy Bá»™ TÆ° lệnh 559 phải theo dõi và chuẩn bị cho tình huống này. Tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n vá»›i lá»±c lượng binh chủng hợp thành mạnh, rất qucn thuá»™c chìến trÆ°á»ng, vì vậy phải là má»™t lá»±c lượng tác chiến chủ yếu của chiến dịch, là căn cứ hậu cắn chiến dịch… NhÆ°ng bất luận tình huống nào thì nhiệm vụ chủ yếu của tuyến là chi viện chiến lược.
Anh lÆ°u ý chúng tôi vừa phấn đấu chi viện lá»›n hÆ¡n, sâu hÆ¡n, vừa phải chủ Ä‘á»™ng các phÆ°Æ¡ng án đối phó má»i tình huống ngăn chặn má»›i của địch; đặc biệt phải có kế hoạch cÆ¡ bản, toàn diện xây dá»±ng vùng ba biên giá»›i thành căn cứ vững chắc…
Sau buổi làm việc chung, mấy anh em chia nhau tranh thủ sá»± chỉ đạo cụ thể của anh DÅ©ng, anh Song Hào và anh Thiện… Gói gá»n công việc chÆ°a tròn tuần ở Hà Ná»™i, cả Ä‘oàn khẩn trÆ°Æ¡ng trở vá» sở chỉ huy. Tình hình và nhiệm vụ của tuyến trong mùa mÆ°a tá»›i nhÆ° vậy là quá rõ. Thá»i gian không chỠđợi.
Vá» sở chỉ huy tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, chúng tôi quyết định triệu tập ngay há»™i nghị Äảng uá»·. Trên cÆ¡ sở quán triệt tình hình, nhiệm vụ theo yêu cầu của Bá»™ Chính trị và sá»± chỉ đạo của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, Äảng uá»· dá»± kiến má»™t số tình huống địch có khả năng thá»±c thi để chặn cắt tuyến kể cả phía đông và tây TrÆ°á»ng SÆ¡n. Äặc biệt lÆ°u ý khả năng địch tiến công quy mô lá»›n ra Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Lào, khu vá»±c ngã ba La Hạp, ngã ba Phi Hà.
Từ nhận định trên, chúng tôi quyết định giữ gần nhÆ° toàn bá»™ lá»±c lượng ở lại tuyến trong mùa mÆ°a để củng cố cầu Ä‘Æ°á»ng, chuẩn bị thế trận cho nhiệm vụ chi viện chiến lược duy nhất. Äể chuẩn bị cho mùa khô tá»›i, Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n được Bá»™ Quốc phòng bổ sung gần ba vạn cán bá»™, chiến sÄ©, vá»›i hÆ¡n ba nghìn lái xe; gần bốn nghìn xe các loại. Äồng thá»i, trên cÅ©ng tăng cÆ°á»ng cho tuyến nhiá»u cán bá»™ cao cấp. Các anh Cao Văn Khánh, Hoàng Kiện, Nguyá»…n Hoà, Nguyá»…n Quang Bích được cá»­ vào TrÆ°á»ng SÆ¡n giữ chức Phó tÆ° lệnh. Hai anh Hoàng Thế Thiện, Nguyá»…n Lệnh là Phó chính uá»·.
Riêng anh Cao Văn Khánh chỉ công tác ở Bá»™ TÆ° lệnh 559 hÆ¡n má»™t tháng. Tháng 10 năm 1970 khi Bá»™ Chính trị quyết định thành lập Bá»™ TÆ° lệnh B70 chuẩn bị cho chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Nam Lào, anh được Ä‘iá»u sang bên đó giữ chức TÆ° lệnh.
Äối vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 559, trong công tác cán bá»™, từ lâu, chúng tôi luôn coi trá»ng cả phẩm chất và năng lá»±c. Xây dá»±ng, bồi dưỡng, quản lý cán bá»™ thông qua công việc, nên cÅ©ng có được má»™t nguồn kế cận khá hùng hậu. Tiếp sau việc Ä‘á» nghị trên bổ nhiệm các anh Nguyá»…n An, Nguyá»…n Lang làm Phó tÆ° lệnh; Lê Xy, Ngô Thành Vân giữ chức Phó chính uá»·; nay má»™t loạt cán bá»™ được Ä‘á» nghị bổ nhiệm giữ trá»ng trách má»›i. Các anh Trần Xuân TrÆ°á»ng, Võ Sở làm Phó chủ nhiệm chính trị. Ngô Huy Biên làm Tham mÆ°u trưởng phòng không; Nguyá»…n Việt PhÆ°Æ¡ng, Nguyá»…n Äàm làm Tham mÆ°u phó vận tải; Phan Quang Tiệp, Nguyá»…n Văn Ká»· làm Tham mÆ°u phó công binh; Äá»— Hữu Äào, Äoàn Lược, VÅ© Thành làm Tham mÆ°u phó Bá»™ Tham mÆ°u… Có cán bá»™ được tăng cÆ°á»ng từ cấp chỉ huy chiến lược, lại có cán bá»™ được cân nhắc, Ä‘á» bạt từ cÆ¡ sở dạn dày chiến trận, thông thạo chiến trÆ°á»ng…, sức mạnh lãnh đạo, chỉ huy của Äảng uy, Bá»™ TÆ° lệnh 559 được nhân lên gấp bá»™i.
Nhằm xây dá»±ng hành lang đông-tây TrÆ°á»ng SÆ¡n thành má»™t chiến trÆ°á»ng thống nhất; chủ Ä‘á»™ng đối phó vá»›i khả năng địch đánh phá, cắt đứt tuyến vận tải chiến lược ở địa bàn được gá»i là vùng "cán xoong", ngày 29 tháng 7 năm 1970, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng quyết định sáp nhập Äoàn 968 quân tình nguyện và Äoàn 565 chuyên gia quân sá»± ở Trung - Hạ Lào vào Äoàn 559.
Äoàn 968 được đổi thành SÆ° Ä‘oàn 968 do anh Hoàng Biá»n SÆ¡n làm TÆ° lệnh, anh Nguyá»…n Ngá»c SÆ¡n làm Chính uá»·, được bố trí ở hai khu vá»±c: ÄÆ°á»ng 9 - MÆ°á»ng Pha Lan (Mặt trận X); khu vá»±c A-tô-pÆ¡, Bloven, Saravan (Mặt tận Z), có nhiệm vụ án ngữ, bảo vệ sÆ°á»n tây tuyến vận tải chiến lược, phối hợp cùng bạn tác chiến mở rá»™ng vùng giải phóng Trung - Hạ Lào.
Äoàn chuyên gia quân sá»± 565 tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng cấp sÆ° Ä‘oàn. TÆ° lệnh lúc này vẫn là anh Hà Tuấn Khanh, Chính uá»· là anh Trần Quyết Thắng. HÆ¡n 5 năm công tác và chiến đấu ở 8 tỉnh Trung - Hạ Lào, Äoàn 565 đã giúp bạn xây dá»±ng cÆ¡ sở chính trị, quân sá»±, kinh tế từ thôn bản đến cấp tỉnh; đặc biệt chú trá»ng xây dá»±ng lá»±c lượng vÅ© trang ba thứ quân, tác chiến du kích bảo vệ và mở rá»™ng vùng giải phóng.
Vá»›i sá»± có mặt của SÆ° Ä‘oàn 968 và Äoàn 565 trong Ä‘á»™i hình, thế và lá»±c của tuyến chi viện chiến lược trên hành lang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n có bÆ°á»›c phát triển má»›i.
Tháng 7 năm 1970, sau khi tăng cÆ°á»ng lá»±c lượng cho tuyến, nhÆ°ng Ä‘iá»u quan trá»ng hÆ¡n là xét thấy vị thế chiến lược của tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n thá»±c sá»± là má»™t chiến trÆ°á»ng, má»i lá»±c lượng trên tuyến chỉ được chỉ huy tác chiến tập trung, thống nhất trong Ä‘á»™i hình binh chủng hợp thành, Bá»™ Chính trị quyết định đổi tên Bá»™ TÆ° lệnh 559 thành Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng Quân khu trá»±c thuá»™c Bá»™ Quốc phòng. Vá» tổ chức Äảng, trá»±c thuá»™c Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng.
CÆ¡ cấu Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n gồm: Bá»™ Tham mÆ°u, Cục Tham mÆ°u tác chiến, Cục Tham mÆ°u công binh, Cục Tham mÆ°u vận chuyển, Cục Chính trị, Cục Hậu cần, Văn phòng.
Vá» phần mình, để xây dá»±ng khu vá»±c ba biên giá»›i thành căn cứ hậu cần chiến lược trá»±c tiếp bảo đảm cho chiến trÆ°á»ng Nam Bá»™, Tây Nguyên, Äông bắc Miên, Hạ Lào, Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n Ä‘á» nghị trên cho thành lập Bá»™ TÆ° lệnh khu vá»±c 470.
Äược Bá»™ phê chuẩn, Äảng uá»· phân công anh Nguyá»…n An vào kiêm TÆ° lệnh 470, anh Bùi Äức Tạm là Chính uá»·. Bá»™ TÆ° lệnh 470 được xem nhÆ° tiá»n phÆ°Æ¡ng của Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Ngoài ra, Bá»™ TÆ° lệnh tổ chức thêm má»™t số trung Ä‘oàn, tiểu Ä‘oàn cao xạ, Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu, TrÆ°á»ng Quân chính… Äoàn hậu cứ 571 - má»™t đầu mối quan trá»ng cÅ©ng được thành lập vào thá»i Ä‘iểm này.
Äứng chân ở địa bàn nam Quảng Bình, Äoàn 571 có nhiệm vụ tổ chức giao nhận, quản lý xe, phÆ°Æ¡ng tiện kỹ thuật và quân số bổ sung; thu dung Ä‘iá»u trị thÆ°Æ¡ng - bệnh binh của tuyến; huấn luyện bổ túc lái xe và thợ sá»­a chữa…, chủ Ä‘á»™ng nguồn bổ sung khi lá»±c lượng tăng cÆ°á»ng của Bá»™ gặp khó khăn.
NhÆ° vậy, bÆ°á»›c vào mùa khô 1970-1971, lá»±c lượng của Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n lên tá»›i 62.000 ngÆ°á»i, được tổ chức thành 4 sÆ° Ä‘oàn và cấp tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng (Bá»™ TÆ° lệnh 470, SÆ° Ä‘oàn 968, Äoàn 565 và Äoàn 571); 30 binh trạm, trung Ä‘oàn trá»±c thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh; 144 tiểu Ä‘oàn và cấp tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng trá»±c thuá»™c binh trạm…
Căn cứ vào tình hình chiến trÆ°á»ng, thá»±c lá»±c cÅ©ng nhÆ° yêu cầu nhiệm vụ trên giao, Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh chủ trÆ°Æ¡ng tập trung lá»±c lượng xây dá»±ng thế trận vận chuyển chi viện chiến lược, kết hợp đối phó vá»›i các cuá»™c hành quân quy mô lá»›n của địch nhằm chặn cắt tuyến chi viện chiến lược và phá cÆ¡ sở hậu cần của ta. Má»™t số công việc cần phải giải quyết gấp là: Củng cố, phát triển trục vượt khẩu Ä‘Æ°á»ng 16, 18; tôn ngầm, rải đá cục bá»™ bảo đảm vận tải ô tô cÆ¡ Ä‘á»™ng binh khí kỹ thuật tiếp cận nhanh các hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng. Äặc biệt Æ°u tiên mở khoảng 100 cây số Ä‘Æ°á»ng kín từ Lùm Bùm Ä‘i Tha Mé, làm thêm má»™t số Ä‘Æ°á»ng ngang bổ trợ bảo đảm phục vụ chiến dịch nếu chiến sá»± xảy ra ở Äồng Hến, MÆ°á»ng Pha Lan, Sa Äi, Tha Mé…
Già ná»­a cuối mùa mÆ°a, toàn tuyến tập trung lá»±c lượng củng cố và phát triển thế trận vận chuyển theo chủ trÆ°Æ¡ng đã được xác định. NhÆ°ng mùa mÆ°a năm nay kéo dài từ tháng 5 đến hết tháng 9. MÆ°a to, lÅ© lá»›n triá»n miên phá há»ng hầu hết các ngầm, cầu; gây sụt lở hàng trăm cây số Ä‘Æ°á»ng.
Ngày ngày, từ sở chỉ huy ngóng vá» tây, vá» nam thấy trá»i Ä‘en kịt, má»ng nÆ°á»›c, lòng tôi không khá»i bồn chồn, xót xa. Bao công sức, mồ hôi, thậm chí cả máu của anh em công binh, thanh niên xung phong trên tuyến rồi lại trôi xuống sông, xuống suối!
Tá»›i đầu tháng 10, tưởng chừng "trá»i" đã buông tha. NhÆ°ng chÆ°a hết! Bất thần hai cÆ¡n bão số 9, số 10 liên tiếp ập vào gây mÆ°a lá»›n kèm lÅ© quét dá»c khu vá»±c cá»­a khẩu. 74 cây cầu bị lÅ© cuốn. Gần 200 cây số Ä‘Æ°á»ng bị sụt lở, lầy trầm trá»ng. ChÆ°a thể nói gì tá»›i việc ra quân vận chuyển. Công binh, thanh niên xung phong lại trần mình suốt ngày đêm khắc phục hậu hoạ bão lụt: Äến cuối tháng 10, tình hình cầu Ä‘Æ°á»ng tạm ổn. Ngoài hÆ¡n 4.000 cây số Ä‘Æ°á»ng cÅ© được khôi phục, gia cố, đã có thêm trên 1.500 cây số Ä‘Æ°á»ng má»›i mở, gồm cả Ä‘Æ°á»ng chính và Ä‘Æ°á»ng vòng tránh, Ä‘Æ°á»ng ngang ra các chiến trÆ°á»ng…
Cuối tháng 9, đúng vào thá»i Ä‘iểm "nÆ°á»›c rút" chuẩn bị ra quân mùa khô, Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n vinh dá»± đón anh Võ Nguyên Giáp vào thăm và làm việc tại văn phòng Tỉnh uá»· Quảng Bình.
Ngoài tôi, dá»± buổi làm việc đó còn có các anh Cao Văn Khánh, Hoàng Thế Thiện, Nguyá»…n Lang, Lê Xy, Lê Äình Sum.
Sau khi nghe báo cáo tổng quát công tác chuẩn bị triển khai kế hoạch mùa khô tá»›i, anh Văn gợi ý chúng tôi xem còn vấn Ä‘á» gì gay cấn vÆ°á»›ng mắc cần đỠđạt trên; chiến trÆ°á»ng có dấu hiệu gì vá» hoạt Ä‘á»™ng của địch khác vá»›i dá»± Ä‘oán trÆ°á»›c đây của Trung Æ°Æ¡ng mà Äoàn 559 đã được biết… Cuối cùng anh nói rõ thêm: Há»™i nghị Trung Æ°Æ¡ng lần thứ 18 (1-1970) đã dá»± Ä‘oán Mỹ trở lại đánh phá miá»n Bắc vá»›i quy mô, cÆ°á»ng Ä‘á»™ lá»›n hÆ¡n, mở rá»™ng chiến tranh trên đất Lào, Campuchia. Äồng thá»i, vá»›i hy vá»ng làm giảm nhịp Ä‘á»™ tiến công của ta trên chiến trÆ°á»ng miá»n Nam, Mỹ - nguỵ có thể sá»­ dụng binh lá»±c vá»›i quy mô lá»›n đánh phá cắt đứt tuyến chi viện TrÆ°á»ng SÆ¡n. NhÆ°ng bất luận hoàn cảnh nào, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n cÅ©ng phải ná»— lá»±c bảo đảm chi viện cho các chiến trÆ°á»ng. TrÆ°á»›c mắt, phối hợp vá»›i bạn Lào tiêu diệt sinh lá»±c địch, mở rá»™ng vùng giải phóng, bảo vệ vững chắc hành lang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n. Äồng thá»i nhanh chóng phát triển Ä‘Æ°á»ng đông TrÆ°á»ng SÆ¡n, từ Cù Bai (tây Quảng Trị) đến phía tây Thừa Thiên; mở gấp Ä‘Æ°á»ng 71 vào hÆ°á»›ng Bình Äiá»n (tây Thừa Thiên); kéo dài Ä‘Æ°á»ng từ A LÆ°á»›i vào Khâm Äức (tây Quảng Nam), hình thành má»™t thế trận vận tải vừa bảo đảm yêu cầu chi viện chiến lược, vừa dá»± kiến tình hình bảo đảm tác chiến chiến dịch, nếu kẻ địch liá»u lÄ©nh mở cuá»™c hành quân quy mô lá»›n lên tây TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Äược làm việc vá»›i anh Văn chÆ°a trá»n ngày, song chúng tôi lÄ©nh há»™i thêm bao Ä‘iá»u vá» khả năng đối phÆ°Æ¡ng đẩy chiến lược chiến tranh ngăn chặn tổng lá»±c lên má»™t nấc thang má»›i. Và trong cuá»™c đối đầu lần này, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n sẽ phải làm gì?
Sau hÆ¡n má»™t tháng kể từ ngày anh Văn vào làm việc trá»±c tiếp vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n, đầu tháng 11 năm 1970, anh Phan Hàm - Cục phó Cục Tác chiến vá»›i cÆ°Æ¡ng vị phái viên của anh Văn Tiến DÅ©ng vào truyá»n đạt vá»›i chúng tôi những phán Ä‘oán của Bá»™ Chính trị và Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng vá» khả năng Mỹ - nguỵ sẽ cắt tuyến chi viện chiến lược, cả đông và tây TrÆ°á»ng SÆ¡n ngang khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng số 9 bằng má»™t cuá»™c hành quân lá»›n của các binh Ä‘oàn thiện chiến, vá»›i công thức: bá»™ binh (quân nguỵ Sài Gòn, Lào, Thái Lan) cá»™ng chỉ huy, hoả lá»±c và hậu cần của Mỹ.
Theo yêu cầu của Tổng tham mÆ°u trưởng, tôi đã cung cấp để phái viên của Bá»™ Tổng nắm toàn bá»™ công tác chuẩn bị Ä‘Æ°á»ng sá, kế hoạch tác chiến tại chá»— và khả năng vận chuyển chi viện chiến lược, bảo đảm tác chiến chiến dịch nếu ta mở chiến dịch phản công ở khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng 9.
Tiá»…n anh Phan Hàm trở ra Hà Ná»™i, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh há»p, thống nhất ngay má»™t số nhiệm vụ cần triển khai ngay là:
- Giữ vững và đẩy mạnh vận chuyển chi viện chiến lược, tranh thủ dồn nhanh hàng vào nam Ä‘Æ°á»ng 9, phòng khi địch đánh tràn lên, chốt chặn dá»c con Ä‘Æ°á»ng này.
- Chuẩn bị chiến trÆ°á»ng, tổ chức vận chuyển bảo đảm hậu cần trá»±c tiếp cho mặt trận Ä‘Æ°á»ng 9 - khi chiến sá»± xảy ra ở đây.
- Khôi phục, mở má»›i Ä‘Æ°á»ng 23 phía tây từ Ä‘Æ°á»ng 9 đến A-tô-pÆ¡.
- Thống nhất tổ chức chỉ huy các lá»±c lượng trên đất Lào thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n thành má»™t cánh, đặt dÆ°á»›i sá»± chỉ huy của Bá»™ TÆ° lệnh chiến dịch, thá»±c hành tác chiến tiêu diệt sinh lá»±c địch, bảo vệ hành lang phía tây tuyến vận chuyển chi viện chiến lược.
Theo chỉ thị của anh Văn Tiến DÅ©ng, Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n Ä‘á»u thống nhất nhận định nếu đánh tuyến chi viện chiến lược chắc chắn địch sẽ áp dụng chiến thuật "Trá»±c thăng vận" quy mô lá»›n. Do vậy, vá» ta cần bố trí lại thế trận tác chiến phòng không, tăng cÆ°á»ng lá»±c lượng cao xạ, súng máy chốt giữ các Ä‘iểm cao nam bắc Ä‘Æ°á»ng số 9; tập trung ở những Ä‘iểm có nhiá»u khả năng địch sẽ đổ quân. Quyết đánh bại chiến thuật "Trá»±c thăng vận" ngay từ đầu.
Lúc này mùa khô đã qua hÆ¡n má»™t tháng. Bá»™ TÆ° lệnh quyết định triển khai nhiệm vụ vận chuyển chi viện chiến lược, đồng thá»i tích cá»±c chuẩn bị cho phÆ°Æ¡ng án đánh lá»›n ở khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Lào.
Hạ tuần tháng 11, thế trận bảo đảm và chuẩn bị cho tác chiến chiến dịch địa bàn Ä‘Æ°á»ng 9 tạm ổn. NhÆ°ng rồi, cÅ©ng nhÆ° cao Ä‘iểm các mùa khô trÆ°á»›c, biết ta tung hết lá»±c lượng cho mặt trận vận chuyển chi viện, địch đã huy Ä‘á»™ng không quân đánh phá dữ dá»™i các trục vượt khẩu, quyết liệt nhất là Ä‘Æ°á»ng 20.
Tại Chà Là (giao Ä‘iểm các Ä‘Æ°á»ng 20A, 20C, 20Ä) kẹp giữa hai dãy Phu Luông và Phu La Nhích, hàng ngày địch cho hÆ¡n ba chục lần chiếc B.52 ném bom "rải thảm" và hàng trăm lần chiếc máy bay cÆ°á»ng kích oanh tạc phá huá»· gần 2 cây số Ä‘Æ°á»ng.
TrÆ°á»›c tình hình đó, chúng tôi lệnh cho công binh tập trung lá»±c lượng làm Ä‘Æ°á»ng tránh, tăng cÆ°á»ng lá»±c lượng phòng không chốt giữ các trá»ng Ä‘iểm, đồng thá»i Ä‘á» nghị Bá»™ Tổng tham mÆ°u cho sá»­ dụng tên lá»­a đánh B.52 ở khu vá»±c cá»­a khẩu Ä‘Æ°á»ng 20.
Ngày 1 tháng 12 năm 1970, bá»™ Ä‘á»™i phòng không bảo vệ Ä‘Æ°á»ng 20 đã phóng má»™t quả tên lá»­a vào tốp B.52 Ä‘ang tiếp cận trá»ng Ä‘iểm Chà Là, làm cho "Siêu pháo đài bay" hoảng hồn, không dám bén mảng tá»›i khu vá»±c này trong vòng ná»­a tháng. Ãch tắc ở trá»ng Ä‘iểm Chà Là được giải toả khá nhanh.
Nắm chắc má»i diá»…n biến tình hình, ngày 15 tháng 12 năm 1970, Bá»™ TÆ° lệnh quyết định mở màn chiến dịch mùa khô 1970-1971.
Ná»­a tháng sau khi phát lệnh, theo báo cáo của Cục Tham mÆ°u vận chuyển: Äến cuối tháng 12 đã có 15.000 tấn hàng vượt Ä‘Æ°á»ng 9, vượt Bạc hÆ¡n 6.000 tấn; giao cho Trị-Thiên và Khu 5 được 1.300 tấn; giao cho Mặt trận Ä‘Æ°á»ng 9 - Khe Sanh 2.000 tấn. Äúng là kết quả của má»™t ná»— lá»±c phi thÆ°á»ng.
Tình hình khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng 9 nhÆ° vậy là tạm ổn. Äầu tháng 1 năm 1971, tôí chá»n hÆ°á»›ng nam để "xuất hành" đầu năm; vào làm việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 470 bàn tổ chức chiến trÆ°á»ng, xây dá»±ng căn cứ hậu cần chiến lược khu vá»±c ba biên giá»›i; đồng thá»i trá»±c tiếp gặp các anh trong Trung Æ°Æ¡ng Cục, Bá»™ TÆ° lệnh Miá»n, nắm yêu cầu của chiến trÆ°á»ng.
Sau khi làm việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 470 và các binh trạm tuyến cuối, chúng tôi theo Ä‘Æ°á»ng 13 vượt Tà Ngâu, qua Snun, vá» Lá»™c Ninh. Do Ä‘iện báo trÆ°á»›c, nên khi vá» tá»›i Lá»™c Ninh, đã có hai ngÆ°á»i do anh Phạm Hùng phái mang xe máy ra đón. Trong buổi gặp gỡ giữa trÆ°a rừng chiến khu miá»n Äông, tại cÆ¡ quan Trung Æ°Æ¡ng Cục, sau phút giây mừng há»™i ngá»™, anh Phạm Hùng - Bí thÆ° Trung Æ°Æ¡ng Cục, anh Nguyá»…n Văn Linh - Phó bí thÆ°, các anh Võ Văn Kiệt, Trần Nam Trung, Trần Văn Trà…thông báo khái quát tình hình, dá»± kiến cục diện chiến trÆ°á»ng sẽ phát triển mạnh theo thế có lợi cho ta; xu hÆ°á»›ng là ta sẽ kết hợp đấu tranh quân sá»±, chính trị, ngoại giao. NhÆ°ng nếu ta không đánh lá»›n thì cÅ©ng khó làm chuyển biến tình hình. Vá» bảo đảm hậu cần cho đánh lá»›n, Nam Bá»™ lo được lÆ°Æ¡ng thá»±c, thá»±c phẩm. NhÆ°ng vÅ© khí - nhất là đạn pháo lá»›n, thuốc quân y, là những nhu cầu thiết yếu, bức xúc, Trung Æ°Æ¡ng Cục và Bá»™ TÆ° lệnh Miá»n yêu cầu Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n Æ°u tiên "đẩy" nhanh vào. Anh Trà, anh Nam Trung còn yêu cầu chúng tôi cho má»™t trung Ä‘á»Ã n công binh vào mở Ä‘Æ°á»ng từ Lá»™c Ninh Ä‘i Xa Mát và má»™t số tuyến trong địa bàn hậu cứ.
Tôi báo cáo tổng quát hoạt Ä‘á»™ng của bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n, chỉ tiêu nhiệm vụ Quân uá»· giao vận chuyển chi viện chiến trÆ°á»ng, và hứa sẽ cố gắng đáp ứng yêu cầu của Trung Æ°Æ¡ng Cục và Bá»™ TÆ° lệnh Miá»n.
Xong việc. Chiá»u xuống, anh Phạm Hùng bảo tôi:
- Cơm nước xong, tối nay cậu ngủ lại đây, anh em mình chuyện trò, xem ti-vi Sài Gòn…
Sau buổi làm việc vá»›i các anh ở Trung Æ°Æ¡ng Cục miá»n Nam, tôi suy nghÄ© nhiá»u vá» Bá»™ TÆ° lệnh chiến trÆ°á»ng - má»™t tập thể nhÆ° thép đã tôi, từng kinh qua lao tù của đế quốc, thá»±c dân, trưởng thành cùng hai cuá»™c kháng chiến thánh thần của dân tá»™c có bá» dày kinh nghiệm lãnh đạo, chỉ huy…, chắc chắn sẽ cùng Trung Æ°Æ¡ng Äảng và toàn dân ta Ä‘Æ°a cuá»™c kháng chiến chống Mỹ đến thắng lợi hoàn toàn.
Trên Ä‘Æ°á»ng vào cÅ©ng nhÆ° từ cÆ¡ quan Trung Æ°Æ¡ng Cục trở ra, tôi chú tâm quan sát, nghiên cứu địa hình. à tưởng mở má»™t trục dá»c đông TrÆ°á»ng SÆ¡n luôn nung nấu trong tôi. Qua nghiên cứu tài liệu từ trÆ°á»›c, kết hợp quan sát thá»±c địa, tôi thấy mở má»™t trục dá»c từ Ngá»c Hồi (Kontum) băng qua các tỉnh Tây Nguyên, chạy men theo biên giá»›i vào Bù Äốp, gần Lá»™c Ninh, là phÆ°Æ¡ng án có tính khả thi nhất.
Vá» lại Bá»™ TÆ° lệnh 470, tôi trao đổi vá»›i các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh những việc cần kíp trÆ°á»›c mắt, đặc biệt lÆ°u ý yêu cầu của Trung Æ°Æ¡ng Cục. Là những cán bá»™ có kinh nghiệm tổ chức vận tải cÆ¡ giá»›i, nên khi tôi trao đổi việc nên mở trục dá»c đông TrÆ°á»ng SÆ¡n, các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh 470 nhất trí phải chuẩn bị khẩn trÆ°Æ¡ng, nhất là lá»±c lượng, phÆ°Æ¡ng tiện kỹ thuật, để khi chu lá»±c ta "nhổ" má»™t số đồn bốt còn lại dá»c tuyến biên giá»›i, sẽ cho mở ngay, trÆ°á»›c hết là Ä‘oạn phía nam. Theo các anh thì mở Ä‘Æ°á»ng qua nÆ¡i đây địa hình khá bằng phắng, chỉ cần ba trung Ä‘oàn công binh và má»™t số xe - máy tốt, sau tám tháng sẽ cÆ¡ bản xong.
Tôi nhất trí vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 470 và kết luận: Việc mở Ä‘Æ°á»ng cÆ¡ giá»›i đông TrÆ°á»ng SÆ¡n chỉ còn là vấn Ä‘á» thá»i gian, quyết tâm biến ý tưởng thành hiện thá»±c, càng sá»›m càng tốt.
***
Kết thúc chuyến đi thực địa phía nam, tôi trở vỠsở chỉ huy với bao công việc đang chỠthì được báo anh Phan Hàm - phái viên của Tổng tham mưu trưởng vừa vào. Chắc có chuyện lớn rồi đây!
Tôi nghÄ© thế và cho triệu tập Bá»™ TÆ° lệnh nghe anh Phan Hàm truyá»n đạt dá»± lệnh của Bá»™: Mỹ - nguỵ sẽ sá»­ dụng má»™t số lượng lá»›n máy bay trá»±c thăng đổ quân chốt giữ các Ä‘iểm cao dá»c phía nam - bắc Ä‘Æ°á»ng 9; đồng thá»i sẽ sá»­ dụng bá»™ binh cÆ¡ Ä‘á»™ng theo Ä‘Æ°á»ng 9 thá»c lên Sê Pôn hợp Ä‘iểm vá»›i quân nguỵ Lào và quân Thái Lan từ MÆ°á»ng Phìn sang chốt chặn lâu dài tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n, hình thành hàng rào McNamara kiểu má»›i.
Bá»™ Chính trị, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng quyết định mở chiến dịch phản công ÄÆ°á»ng 9 - Nam Lào, thành lập Bá»™ TÆ° lệnh mặt trận do Thiếu tÆ°á»›ng, Phó tổng tham mÆ°u trưởng Lê Trá»ng Tấn làm TÆ° lệnh, Thiếu tÆ°á»›ng Lê Quang Äạo làm Chính uá»·. Tổng tham mÆ°u trưởng Văn Tiến DÅ©ng trá»±c tiếp chỉ đạo chung. Bá»™ Chính trị và Quân uá»· giao cho Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n phụ trách cánh tây của chiến dịch, gồm SÆ° Ä‘oàn 968, SÆ° Ä‘oàn 2 (Khu 5) và má»™t số Ä‘Æ¡n vị binh chủng. Trên toàn địa bàn chiến dịch, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n là lá»±c lượng tác chiến tại chá»—.
Ngay sau khi nhận lệnh chính thức của Bá»™, tối ngày 28 tháng 1, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh há»p bàn triển khai thế trận tác chiến chiến dịch. Do đã dá»± kiến trÆ°á»›c tình hình từ cuối tháng 10 và tích cá»±c chuẩn bị, nên chúng tôi nhanh chónh thống nhất má»™t số ná»™i dung:
- Sáp nhập hai Mặt trận X và Z thành Mặt trận Y, lực lượng chủ yếu là Sư đoàn 968 phụ trách toàn bộ địa bàn Hạ Lào, A-tô-pơ …, kiên quyết chặn đứng quân địch nếu chúng nống ra vùng giải phóng Lào, uy hiếp hành lang phía tây tuyến chi viện. Phó tư lệnh Hoàng Kiện được cử là Tư lệnh kiêm Chính uỷ Mặt trận Y.
Thành lập tiá»n phÆ°Æ¡ng Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n phụ trách hÆ°á»›ng phối hợp chiến dịch ở Trung- Hạ Lào, theo chỉ thị của Bá»™.
Phân công anh Nguyá»…n Hoà và anh Hoàng Thế Thiện trá»±c tiếp chỉ huy chung bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n và SÆ° Ä‘oàn 2 (Khu 5, do anh Nguyá»…n ChÆ¡n làm TÆ° lệnh sÆ° Ä‘oàn) và các trung Ä‘oàn cao xạ ở hÆ°á»›ng này.
- Khẩn trương hoàn thiện thế trận tác chiến phòng không, do Phó tư lệnh Nguyễn Quang Bích trực tiếp chỉ đạo, quyết đánh bại chiến thuật "Trực thăng vận" của địch.
Toàn tuyến phải kết hợp chặt chẽ vận chuyển đảm bảo chiến dịch và chiến lược, lấy vận chuyển đảm bảo chiến lược là chính.
- Bá»™ TÆ° lệnh 470 đẩy nhanh vận chuyển chi viện cho Nam Bá»™, đồng thá»i chủ Ä‘á»™ng đối phó nếu địch đánh ra Phi Hà, Xê Sụ (ngã ba biên giá»›i) hòng thá»±c hiện mÆ°u đồ "chặn đầu, khoá Ä‘uôi" tuyến chi viện.
Sáng 29 tháng 1, Bộ Tư lệnh điện triệu tập cán bộ chủ trì các binh trạm trong khu vực dự kiến chiến dịch xảy ra, gồm các Binh trạm 27, 9, 41, 34, 32, 31, 14, 12 để giao nhiệm vụ cụ thể.
Theo chỉ đạo của Bá»™ TÆ° lệnh, trên địa bàn dá»c theo bắc - nam Ä‘Æ°á»ng 9, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n đã hình thành bảy khu vá»±c tác chiến tại chá»— ở Ä‘oạn chính diện đông và tây MÆ°á»ng Phìn dài 100 cây số.
Mạng thông tin của Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n được nối vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh chiến dịch, Bá»™ TÆ° lệnh cánh đông (B70) và má»™t số Ä‘Æ¡n vị chủ lá»±c của Bá»™.
Lá»±c lượng phòng không của Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n được huy Ä‘á»™ng tham gia chiến dịch lên tá»›i 5 trung Ä‘oàn và 1 sÆ° Ä‘oàn (có 1 trung Ä‘oàn tên lá»­a của Bá»™ phối hợp), 10 tiểu Ä‘oàn cao xạ, 25 đại Ä‘á»™i và 33 trung Ä‘á»™i súng máy cao xạ. HÆ¡n ba trăm nòng pháo cao xạ và cÅ©ng chừng ấy khẩu súng máy bố trí thành tám cụm trên tâm Ä‘iểm là tam giác Bản Äông - Tha Mé - La Hạp đã tạo thành lÆ°á»›i lá»­a phòng không liên hoàn, nhiá»u tầng, nhiá»u vòng, giăng khắp, kết hợp vá»›i thế trận phục kích, tập kích ngăn chặn bá»™ binh địch tiến công tuyến chi viện chiến lược.
Vá» mạng Ä‘Æ°á»ng chiến dịch, từ Chà Lỳ vào Ä‘Æ°á»ng 9, công binh TrÆ°á»ng SÆ¡n đã hoàn chỉnh thêm hai trục dá»c và hai trục ngang.
Các kho vật chất bảo đảm cho tác chiến chiến dịch khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng 9 đã có hÆ¡n 8.000 tấn. Hàng dá»± trữ chiến lược trên tuyến hÆ¡n 80.000 tấn.
TrÆ°á»›c giá» mở màn chiến dịch, tôi gá»i Ä‘iện há»i anh Nguyá»…n ChÆ¡n - SÆ° trưởng SÆ° Ä‘oàn 2 trên cánh tây:
- Äạn dược, lÆ°Æ¡ng thá»±c, thông tin đã bảo đảm chÆ°a?
Anh Chơn nói như reo:
- Báo cáo TÆ° lệnh, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n đã bảo đảm đủ má»i thứ. Cứ đà này, chúng tôi tha hồ đánh, nhất định thắng lợi.
- Phải nhÆ° thế! Kiên quyết chặn đứng, bao vây, tiêu diệt không cho chúng có Ä‘Æ°á»ng vá».
Tôi chúc SÆ° Ä‘oàn 2 giành thắng lợi và tin tưởng những lá»i "nhÆ° dao chém đá" của ngÆ°á»i sÆ° Ä‘oàn trưởng sắc sảo, đầy quyết Ä‘oán và uy tín lúc đó.
Dứt cuá»™c nói chuyện vá»›i Nguyá»…n ChÆ¡n thì chuông Ä‘iện thoại lại đổ dồn dập. NgÆ°á»i đầu máy bên kia là anh Võ Quỳ - Binh trạm trưởng Binh trạm 41. Anh báo cáo ngắn gá»n:
- Tất cả lá»±c lượng đã sẵn sàng ở vị trí chiến đấu, bá»™ Ä‘á»™i phấn chấn, quyết tâm cao. Các kho dá»± trữ gần Ä‘Æ°á»ng 9 Ä‘á»u được chuyển vào sâu và bố trí lá»±c lượng bảo vệ chu đáo. Binh trạm Ä‘ang tổ chức vận chuyển đạn, lÆ°Æ¡ng thá»±c cho cánh đông.
Tôi dặn thêm Võ Quỳ:
- Anh nhá»› kiểm tra chu đáo công tác chuẩn bị chiến đấu của binh trạm. Äồng thá»i liên hệ gấp vá»›i Huyện uá»· Sê Pôn, Ä‘á» nghị bạn tổ chức khẩn trÆ°Æ¡ng sÆ¡ tán dân. Nếu bạn thiếu gạo, thiếu muối thì há»— trợ. Ở các Ä‘iểm cao dá»c theo Ä‘Æ°á»ng 9, khả năng địch có thể chiếm giữ, nên tổ chức các đại Ä‘á»™i bá»™ binh Ä‘á»™c lập phối hợp vá»›i công binh, chủ Ä‘á»™ng chốt trÆ°á»›c. Nếu địch đổ quân chiếm được những cao Ä‘iểm quan trá»ng, phải tổ chức các lá»±c lượng có trang bị hoả lá»±c mạnh chốt các Ä‘iểm cao đối diện, liên tục khống chế, không cho địch đánh xuống các trục Ä‘Æ°á»ng.
Dặn Võ Quỳ xong, tôi gá»i Ä‘iện xuống hÆ°á»›ng Bản Äông gặp anh Ngô Huy Biên - Tham mÆ°u trưởng phòng không, phái viên của Bá»™ TÆ° lệnh xuống đốc chiến.
Ngô Huy Biên báo cáo: 4 trung Ä‘oàn và 8 tiểu Ä‘oàn cao xạ, 1 trung Ä‘oàn tên lá»­a và 25 đại Ä‘á»™i súng máy 14,5 ly đã dàn trận, sẵn sàng đợi địch ở khu vá»±c giữa Bản Äông và Sa Äi.
Biết đây sẽ là quyết chiến điểm, tôi dặn thêm Ngô Huy Biên:
- Lá»±c lượng phòng không khá mạnh đã tập trung cho khu vá»±c này. Äiá»u cÆ¡ bản là phải khéo biết nghi binh lừa địch, để bắn rÆ¡i nhiá»u máy bay. Phó tÆ° lệnh Nguyá»…n Quang Bích và Phó chính uá»· Lê Xy Ä‘ang xuống dÆ°á»›i đó. Các anh nên bàn tính kỹ. Äây là má»™t cÆ¡ há»™i tốt để cao xạ "làm ăn", hạ nhục huyá»n thoại cái gá»i là "Phượng hoàng bay" của không lá»±c Hoa Kỳ.
HÆ°á»›ng Bản Äông nhÆ° vậy là tạm ổn. Tôi gá»i Ä‘iện tiếp cho Phan Hữu Äại - Phó chủ nhiệm chính trị vừa được Ä‘Æ°a xuống làm Binh trạm trưởng kiêm Chính uá»· Binh trạm 27 (hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng 16 - Bản Äông) và Nguyá»…n Lạn - Binh trạm trưởng Binh trạm 9 (Ä‘Æ°á»ng 18), khi mà máy bay B.52 Ä‘ang giá»™i bom liên tục ngày đêm trên hai trục Ä‘Æ°á»ng này.
Äược há»i vá» tình hình Ä‘Æ°á»ng sá và khả năng vận chuyển bảo đảm hậu cần cho các chiến dịch, anh Äại và anh Lạn báo cáo Ä‘Æ°á»ng 16 từ trá»ng Ä‘iểm Chà Lỳ Ä‘i Sê Băng Hiên, ta đã mở thêm ba Ä‘Æ°á»ng tránh; địch đánh phá mạnh, nhÆ°ng vẫn thông Ä‘Æ°á»ng.
ÄÆ°á»ng 18 từ Pha Băng NÆ°a qua cao Ä‘iểm 900 đã có Ä‘Æ°á»ng tránh, nên không bị tắc. Các tiểu Ä‘oàn ô tô chuyển hàng cho cánh đông hoạt Ä‘á»™ng tốt; đạn pháo 130 ly bảo đảm đủ yêu cầu của các Ä‘Æ¡n vị.
Tôi lÆ°u ý các anh phải có kế hoạch bảo vệ tốt Ä‘á»™i hình xe vận tải và không quên chúc các anh giành thắng lợi trong chiến dịch rất quan trá»ng này.
NhÆ° vậy, sau hai tháng kể từ khi được Bá»™ giao nhiệm vụ, vá»›i những gì tạo dá»±ng được, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n vững vàng tá»± tin bÆ°á»›c vào cuá»™c đối đầu má»›i vô cùng quyết liệt vá»›i kẻ thù, nhÆ°ng rất chắc thắng.
Äúng nhÆ° dá»± Ä‘oán của Bá»™ Chính trị, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, ngày 30 tháng 1 năm 1971, Mỹ - nguỵ cho quân đánh ra Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Lào, mở màn cuá»™c hành binh đại quy mô được mang danh "Lam SÆ¡n-719". HÆ¡n 4 vạn quân chủ lá»±c Sài Gòn, 6.000 quân Mỹ, gồm những Ä‘Æ¡n vị tinh nhuệ nhất, vá»›i gần 600 xe tăng, xe bá»c thép, hÆ¡n 300 khẩu pháo hạng nặng, 1.000 máy bay (có hÆ¡n 600 máy bay lên thẳng) được huy Ä‘á»™ng cho cuá»™c hành binh này. Äịch kết hợp cho bá»™ binh từ Äông Hà theo Ä‘Æ°á»ng 9 lên Sê Pôn và cho máy bay lên thẳng đổ quân xuống ba cụm cao Ä‘iểm nam Ä‘Æ°á»ng 9 - tây TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Phối hợp vá»›i quân nguỵ Sài Gòn, 4 tiểu Ä‘oàn quân nguỵ Lào từ Äồng Hến đánh ra khu vá»±c MÆ°á»ng Pha Lan. Äây thá»±c sá»± là cuá»™c hành binh có quy mô lá»›n nhất, Ä‘iển hình nhất trong quá trình thá»±c hiện "Việt Nam hoá chiến tranh" của Mỹ. Vá»›i cuá»™c hành quân "Lam SÆ¡n-719, Mỹ đã đẩy chiến tranh ngăn chặn ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh lên đỉnh cao. Chúng muốn bằng cuá»™c hành binh này sẽ chặn cắt hoàn toàn tuyến chi viện chiến lược, đồng thá»i đánh bại chủ lá»±c ta, từ đó chứng minh cho sá»± thành công của chiến lược "Việt Nam hoá chiến tranh" - cái mà nhiá»u chiến lược gia phÆ°Æ¡ng Tây đã sá»›m thấy chỉ là sá»± "thay đổi màu da trên xác chết" của cuá»™c chiến tranh xâm lược Việt Nam kể từ sau Tết Mậu Thân.
Ngày 15 tháng 2 năm 1971 - nghÄ©a là trá»n ná»­a tháng Mỹ - nguỵ đánh ra Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Lào, tá» Thá»i báo (Time) của Mỹ bá»™c bạch chủ định đó của Nhà Trắng. NhÆ°ng đối phÆ°Æ¡ng đã nhầm trong "nÆ°á»›c cá»" này.
Ngay khi dược trên thông báo vá» kế hoạch hành binh của Mỹ - nguỵ ra Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Lào, tôi đã nghÄ© ngay tá»›i bÆ°á»›c phiêu lÆ°u đầy chủ quan của các chiến lược gia Hoa Kỳ. Bởi Ä‘iá»u Ä‘Æ¡n giản đầu tiên: NÆ¡i đây là chiến trÆ°á»ng rừng núi, không phải là "đất dụng võ" của cả lính Mỹ - lẫn nguỵ. Lẽ thứ hai - đã từ lâu, trong tầm nhìn của Bá»™ thống soái Việt Nam, Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Lào là chiến trÆ°á»ng dành cho sá»± đối đầu giữa chủ lá»±c hùng mạnh của miá»n Bắc vá»›i bất cứ lá»±c lượng nào của đối phÆ°Æ¡ng. ÄÆ°á»ng 9 là nÆ¡i có chính diện rá»™ng nhất của tuyến chi viện chiến lược bao gồm cả hành lang đông và tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, là cá»­a mở quyết định nhất. Do vậy, ta đã tập trung binh lá»±c kỹ càng, đặc biệt là xây dá»±ng thế trận tác chiến phòng không, lá»±c lượng chiến đấu tại chá»—, cÆ¡ sở hậu cần kỹ thuật dá»± trữ hùng hậu của chiến trÆ°á»ng. Lá»±c lượng chủ lá»±c tinh nhuệ thiện chiến của ta, đặc biệt là lá»±c lượng Ä‘á»± bị chiến lược trên miá»n Bắc sẽ không buông tha má»i Ä‘á»™ng thái của địch ở địa bàn chiến lược này.
Luôn hằn sâu trong tâm tưởng ý nghÄ© đó, nên khi địch Ä‘Æ°a quân ra Ä‘Æ°á»ng 9, tôi dám chắc vá»›i mấy anh trong Bá»™ TÆ° lệnh rằng: Mỹ - nguỵ đã "chui đầu vào rá»".
Thá»±c hiện lệnh của Bá»™ TÆ° lệnh chiến dịch và chỉ thị của anh Văn Tiến DÅ©ng, khi bá»™ binh địch ồ ạt theo Ä‘Æ°á»ng 9 tràn lên tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, rồi các trung Ä‘oàn không vận của chúng rục rịch "cất cánh", Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n kịp thá»i Ä‘iện cho các Ä‘Æ¡n vị, binh trạm: Nhá»­ địch vào thật sâu, sẵn sàng chủ Ä‘á»™ng tiến công vào các Ä‘á»™i hình trá»±c thăng của chúng. Sá»­ dụng má»i vÅ© khí, phát huy má»i tầm hoả lá»±c, kiên quyết tiêu diệt địch, vá»›i khẩu hiệu: "Cứ cho nó đến, quyết không cho vá»".
Trong ba ngày đầu, trá»±c thăng bay đầy trá»i khu vá»±c Sê Pôn, Bản Äông, đổ quân ào ạt. Thấy quá "ngon ăn", má»™t vài Ä‘Æ¡n vị phòng không nôn nóng, Ä‘á» nghị cho đánh. Bá»™ TÆ° lệnh vẫn kiên trì, bình tÄ©nh chỉ thị cho lá»±c lượng cao xạ theo dõi, bám sát các hoạt Ä‘á»™ng của địch. Chỉ được sá»­ dụng súng máy, nhÆ°ng cÅ©ng chỉ là gây cho đối phÆ°Æ¡ng chủ quan.
Sang ngày thứ tư, ngoài đổ quân, máy bay địch đã trút theo vũ khí, trang bị. "Mẻ vó" đã nặng tay, chúng tôi phát lệnh nổ súng.
Lá»±c lượng cao xạ của Trung Ä‘oàn 591 (ở Bản Äông), các trung Ä‘oàn, tiểu Ä‘oàn cao xạ cÆ¡ Ä‘á»™ng của Binh trạm 41 (ở Cu Bốc), Binh trạm 27 (ở Bản Äông - cầu Ka Ky) và Binh trạm 18 (ở Tà Khống) đã cùng hoả lá»±c phòng không của chiến dịch tập trung diệt trá»±c thăng và lá»±c lượng đổ bá»™ Ä‘Æ°á»ng không của địch.
LÆ°á»›i lá»­a phòng không "thiên la địa võng" của ta đã chụp lên đầu thù. Máy bay bị hạ. Lính đổ bá»™ Ä‘Æ°á»ng không lá»›p bị tiêu diệt, lá»›p bị bắt. Mỹ - nguỵ "lâm nạn" ở Ä‘Æ°á»ng 9 trở thành Ä‘á» tài nóng hổi, hấp dẫn đối vá»›i các hãng thông tấn, báo chí Âu - Mỹ.
21 giá» ngày 10 tháng 2 năm 1971, đài BBC phát Ä‘i từ London bản tin: Quân Ä‘á»™i Việt Nam cá»™ng hoà tiến quân lên Ä‘Æ°á»ng mòn Hồ Chí Minh đã vấp phải lÆ°á»›i lứa phòng không dày đặc chÆ°a từng thấy của Bắc Việt, 50 chiếc máy bay lên thẳng bị bắn hạ.
Vào thá»i Ä‘iểm đó, tại địa đạo chỉ huy sở Bá»™ TÆ° lệnh, cán bá»™, nhân viên Ä‘á»u ngồi bên chiếc loa lắng nghe những âm thanh tuyệt vá»i từ trận địa tiá»n duyên vá»ng vá» do máy Ä‘iện thoại phát ra. Ba chiếc, năm chiếc, rồi tám chiếc rÆ¡i… Cả chỉ huy sở reo ồ lên; không khác gì cảnh xem bóng đá trÆ°á»›c máy thu hình ngày nay: Sút - vào. Sút vào!
Thá»±c tế số máy bay địch "gá»­i xác" ở cao Ä‘iểm nam - bắc Ä‘Æ°á»ng số 9 còn gấp nhiá»u lần sế mà đối phÆ°Æ¡ng thú nhận.
Riêng hai ngày 8 và 9 tháng 2, lá»±c lượng phòng không TrÆ°á»ng SÆ¡n đã bắn rÆ¡i 50 chiếc.
Ở cánh đông, Binh Ä‘oàn 70 - chủ yếu là các SÆ° Ä‘oàn 304, 308, 320 do anh Cao Văn Khánh làm TÆ° lệnh, anh Hoàng PhÆ°Æ¡ng làm Chính uá»·, đã thá»±c hành phản công, tiêu diệt và bắt gần nhÆ° toàn bá»™ lá»±c lượng bá»™ binh địch hành quân lên TrÆ°á»ng SÆ¡n theo Ä‘Æ°á»ng số 9. Äặc biệt, Trung Ä‘oàn 64 SÆ° Ä‘oàn 820 đã lập công xuất sắc bắt sống đại tá Nguyá»…n Văn Thá» - Lữ Ä‘oàn trưởng và toàn bá»™ ban tham mÆ°u lữ Ä‘oàn dù số 3 quân nguỵ Sài Gòn.
Äúng là "lá»­a thá»­ vàng", cuá»™c chiến đấu đầy máu lá»­a, hy sinh cÅ©ng chính là thứ thuốc thá»­ nhiệm màu, làm ảnh xạ những tố chất tinh tuý của ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n. Äó là khi Mỹ - nguỵ tung toàn bá»™ thê Ä‘á»™i 2, lá»±c lượng thiện chiến nhất vào tham chiến nhÆ°ng Ä‘á»u bất lá»±c; tình thế chiến trÆ°á»ng cho phép chúng ta từ phản công chuyển sang tiến công, đánh bại hoàn toàn quân địch, kết thúc chiến dịch. NhÆ°ng tiến công được hay không lúc này lại tuỳ thuá»™c vào vấn Ä‘á» có đảm bảo được 2.000 quả đạn pháo lá»›n, 1.000 tấn đạn và lÆ°Æ¡ng thá»±c cho hÆ°á»›ng chủ yếu hay không. Äiá»u này đã được cuá»™c há»p vào đầu tháng 3 của Bá»™ TÆ° lệnh chiến dịch mà anh Phan Hữu Äại được triệu tập dá»±, nhận nhiệm vụ, kết luận:
- Tất cả trông chá» "câu trả lá»i" của Binh trạm 27.
Trong ngày hôm đó, tôi nhận được liên tiếp Ä‘iện của các anh Lê Trá»ng Tấn, Văn Tiến DÅ©ng và anh Võ Nguyên Giáp, chỉ thị: Phải bằng má»i cách bảo đảm đủ vÅ© khí, đạn dược, lÆ°Æ¡ng thá»±c cho các hÆ°á»›ng chiến dịch. Äồng thá»i giữ cho được hành lang phía tây, tập trung sức vận chuyển chi viện kịp thá»i cho Tây Nguyên, Khu 5, Nam Bá»™ để đánh bại các cuá»™c hành quân phối hợp của địch.
Kết cục là bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n đã không phụ lòng mong má»i của trên, của Ä‘Æ¡n vị bạn. Ngày 12 tháng 3, kế hoạch vận chuyển bảo đảm cho chiến dịch tiến công đã được Binh trạm 27 và Binh trạm 9 hoàn thành xuất sắc, để sáng ngày 12 pháo ta cấp tập mở màn giai Ä‘oạn chuyển sang tiến công trên toàn mặt trận. TÆ° lệnh cánh đông Cao Văn Khánh gá»­i Ä‘iện cảm Æ¡n, đánh giá cao công lao của bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Trong những tháng ngày hào hùng này đã xuất hiện nhiá»u tập thể, cá nhân làm sáng danh bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n, tiêu biểu là Anh hùng Nguyá»…n Văn Thân, Anh hùng công binh Nguyá»…n Bá Tòng…
Ở cánh tây, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n - chủ lá»±c là SÆ° Ä‘oàn 968 dÆ°á»›i sá»± chỉ huy của các anh Hoàng Thế Thiện, Nguyá»…n Hoà…, đã phối hợp cùng bạn tiêu diệt nhiá»u sinh lá»±c địch ở Thác Hài, Nậm Lá»±c, Nậm Tiếng, Keng Coá»c; giải phóng nhiá»u khu vá»±c dân cÆ°. SÆ° Ä‘oàn 2 Quân khu 5 phối thuá»™c vây lấn, tiến công tiêu diệt trung Ä‘oàn 1 sÆ° Ä‘oàn 1 bá»™ binh nguỵ ở cao Ä‘iểm 723, tiếp đó đánh thốc lên Ä‘iểm cao 660, diệt và bắt hàng hÆ¡n má»™t nghìn tên.
Ở phía nam, Binh trạm 41 phối hợp vá»›i SÆ° Ä‘oàn 324 thuá»™c Quân khu Trị-Thiên đánh thiệt hại nặng sÆ° Ä‘oàn thuá»· quân lục chiến nguỵ tại các Ä‘iểm cao 550, 540, 532. Biết không thể trụ lại được, địch buá»™c phải cho trá»±c thăng liá»u mạng bốc số quân còn lại trên Ä‘iểm cao 400, Ä‘iểm cao 550. Bị hoả lá»±c phòng không các Binh trạm 41, 32, 33 vây bủa, 40 trá»±c thăng bá» xác. Những chiếc còn lại cuống cuồng tháo chạy. SÄ© quan, binh lính địch tranh nhau bám càng máy bay để thoát thân. NhÆ°ng thoát được bao nhiêu! Cảnh tượng ly kỳ đó đã được phóng viên phÆ°Æ¡ng Tây ghi lại và đăng tải trên nhiá»u tá» báo nÆ°á»›c ngoài lúc bấy giá». Quả là ná»—i kinh hoàng đối vá»›i sÄ© quan, binh lính địch và gây chấn Ä‘á»™ng dÆ° luận quốc tế.
Äó còn là bằng chứng vá» sá»± thảm bại của công thức: "Lá»±c lượng nguỵ, cố vấn chỉ huy, hoả lá»±c, hậu cần Mỹ" - xÆ°Æ¡ng sống của chiến lược "Việt Nam hoá chiến tranh".
Giữa lúc chiến sá»± diá»…n ra vô cùng ác liệt, tôi gá»i Ä‘iện há»i anh Hoàng Xuân Äiá»n - Binh trạm trưởng Binh trạm 33:
- Mức độ tranh chấp các điểm cao thế nào? Có gì trở ngại cho vận tải không?
Anh Äiá»n trả lá»i:
- Báo cáo TÆ° lệnh, ta chốt ở những cao Ä‘iểm trá»ng yếu, bình Ä‘á»™ cao hÆ¡n, bố trí hoả lá»±c mạnh hÆ¡n, hoàn toàn áp đảo các cao Ä‘iểm của địch. Vá» vận tải cÆ¡ giá»›i, tốc Ä‘á»™ và Ä‘á»™i hình xe vẫn bảo đảm.
Tôi dặn thêm:
- Phải nắm tình hình thật chắc; khống chế chặt địch. Bố trí xe vận tải chạy sớm, nâng quy mô đội hình xe. Bất luận tình huống nào cũng không để gián đoạn vận tải chiến lược.
Ngày 23 tháng 3 năm 1971, chiến dịch phản công Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Lào kết thúc, toàn thắng. Cuá»™c hành quân "Lam SÆ¡n-719"- cố gắng cuối cùng trong cÆ¡n "giẫy chết" của chiến lược "Việt nam hoá chiến tranh" thất bại thảm hại. Âm mÆ°u cắt đứt tuyến Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n bằng sức mạnh tổng lá»±c trong tổng thể chiến lược chiến tranh ngăn chặn tuyến chi viện chiến lược đã hoàn toàn thất bại.
Äịch hy vá»ng làm chủ và biến Ä‘Æ°á»ng 9 thành "lưỡi dao" cắt ngang tuyến vận tải quân sá»± TrÆ°á»ng SÆ¡n, song ta đã làm chủ con Ä‘Æ°á»ng này từ Bản Äông đến MÆ°á»ng Phìn. Äá»™i hình vận tải quy mô lá»›n vẫn qua lại bình thÆ°á»ng. Bá»™ chỉ huy tiá»n phÆ°Æ¡ng TrÆ°á»ng SÆ¡n do các anh Hoàng Thế Thiện và Nguyá»…n Hoà - những cán bá»™ cao cấp có bá» dày chiến tích và kinh nghiệm chỉ huy chiến đấu từ thá»i kỳ kháng chiến chống Pháp, vẫn trụ vững tại huyện lỵ Sê Pôn, sát cánh cùng cấp uá»·, chính quyá»n bạn suốt chiến dịch.
Ngày 18 tháng 2 - đúng vào lúc ta và địch Ä‘ang giành giật nhau từng má»m đồi, khe cạn... tại Bản Äông, Sê Pôn, thì đài AFP Ä‘Æ°a tin: Quân Việt Nam cá»™ng hoà đã chiếm được huyện lỵ Sê Pôn.
Ngay lập tức tôi gá»i Ä‘iện cho anh Thiện. Biết địch Ä‘Æ°a tin xằng bậy, chúng tôi bàn cách "bịt miệng" chúng lại và dạy cho chúng má»™t bài há»c.
Rất may là liá»n đó, anh Song Hào gá»i Ä‘iện vào, anh gợi ý nên cho ghi âm lá»i phát biểu của đồng chí Chủ tịch huyện Sê Pôn. Thật là Ä‘Æ¡n giản! Và đúng tối ngày 19 tháng 2 năm 1971, Äài Tiếng nói Việt Nam đã phát Ä‘i lá»i của đồng chí Bun Äi - Chủ tịch huyện Sê Pôn. Äịch bị "Ä‘o ván" trong cuá»™c khẩu chiến này. Sau đêm hôm đó đài Sài Gòn, đài AFP không thấy nói gì đến Sê Pôn, Ä‘Æ°á»ng 9 nữa.
Suốt chiến dịch, các anh Võ Nguyên Giáp, Văn Tiến DÅ©ng, Äinh Äức Thiện nhiá»u lần gá»i Ä‘iện giao nhiệm vụ, kiểm tra hoạt Ä‘á»™ng của tuyến chi viện TrÆ°á»ng SÆ¡n. NhÆ°ng chỉ khi "sóng gió lui rồi" - tôi má»›i có cuá»™c nói chuyện đầy đủ qua Ä‘iện thoại vá»›i anh Văn:
- Báo cáo anh, gần hai tháng diá»…n ra chiến dịch và tham gia chiến dịch, chẳng những vận tảl không bị tắc, mà khối lượng hàng chuyển giao các chiến trÆ°á»ng tăng gấp hai lần, thá»i gian Ä‘Æ°a hàng đến đích cÅ©ng nhanh hÆ¡n, chỉ bằng ná»­a thá»i gian trÆ°á»›c đó. Không khí đánh địch, làm Ä‘Æ°á»ng, vận chuyển trên toàn tuyến chẳng khác gì ngày há»™i.
Quả đúng vậy, trong cuá»™c chiến này, khi mà đối phÆ°Æ¡ng huy Ä‘á»™ng tối Ä‘a sức mạnh tổng lá»±c. hòng xoá Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n; khi mà biết bao đồng chí, đồng bào ngã xuống, nằm lại vÄ©nh viá»…n vá»›i những đồi lau xÆ¡ xác, những bìa rừng khuất nẻo… vì sá»± sống của con Ä‘Æ°á»ng, vì sá»± toàn thắng của chiến dịch, nếu nhÆ° ai đó thi vị hoá hết thảy sẽ là tá»™i lá»—i. NhÆ°ng nếu không tìm thấy cá»™i nguồn chiến thắng từ những bÆ°á»›c chân nhún nhảy của các chàng trai, cô gái Pa Cô trên Ä‘Æ°á»ng tải đạn trong âm vang réo rắt tiếng đàn Ta LÆ°, hay Ä‘iệu lăm vông của những nam nữ chiến sÄ© Quân giải phóng Lào sau từng trận đánh…, thì cÅ©ng khó lý giải hết tầm thế của chiến công này…, và vì sao ta chiến thắng!
Vá» phía Mỹ, cuá»™c chiến tranh xâm lược Việt Nam đến thá»i Ä‘iểm này đã tròn 17 năm vá»›i 4 Ä‘á»i tổng thống. Dù là "Phòng tuyến chống xâm nhập" dÆ°á»›i "triá»u đại" Ai-xen-hao; các cuá»™c hành quân "Hoành SÆ¡n" thá»i Kennedy; "Hàng rào Ä‘iện tá»­ McNamara", chiến thuật huá»· diệt cá»­a khẩu vá»›i hàng loạt vÅ© khí, khí tài tinh vi, hiện đại thá»i Giôn-xÆ¡n; rồi đỉnh cao là hành quân "Lam SÆ¡n-719" của tập Ä‘oàn Nixon…, thì mục tiêu chiến lược xuyên suốt của đế quốc Mỹ là chặn cắt, vô hiệu hoá tuyến vận tải quân sá»± TrÆ°á»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chí Minh. Các Ä‘á»i Tổng thống Mỹ Ä‘á»u luôn tá» rõ mình là "con bạc" khát nÆ°á»›c trong "canh bạc" ngăn chặn. "Cuá»™c hành quân Lam SÆ¡n-719, vì thế, được xem là ná»— lá»±c cuối cùng của Mỹ trong canh bạc này.
Vá»›i ý nghÄ©a đó, thắng lợi của chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Nam Lào đối vá»›i bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n là thắng lợi tổng hợp. Chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Nam Lào là khúc tráng ca của cuá»™c chiến đấu chống ngăn chặn trên tuyến Ä‘Æ°á»ng mang tên Bác. Bởi mấy lẽ:
- Ta đã biến được âm mÆ°u của đối phÆ°Æ¡ng hòng chặt đứt tuyến chi viện chiến lược, ngay khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng 9, thành kết quả mở rá»™ng thêm chính diện, phát triển thêm chiá»u sâu của tuyến, thá»±c hiện vượt chỉ tiêu chi viện vá» ngÆ°á»i và vật chất cho các chiến trÆ°á»ng.
- Lần đầu tiên, tuyến vận tải chiến lược đã hoàn thành nhiệm vụ chỉ huy tác chiến hiệp đồng binh chủng trên má»™t cánh của chiến dịch. Ở cánh này, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n đã phối hợp vá»›i bạn đánh tiêu diệt lá»±c lượng đổ bá»™ Ä‘Æ°á»ng không, các cuá»™c hành quân nống lấn của địch; giữ vững và củng cố hành lang chiến lược, mở rá»™ng vùng giải phóng của bạn ở Trung - Hạ Lào.
NhÆ° má»™t hệ quả tất yếu, thá»±c tiá»…n sống Ä‘á»™ng quá trình thá»±c hành tác chiến và bảo đảm cho chiến dịch, đã khắng định tuyến vận tải TrÆ°á»ng SÆ¡n vừa là má»™t tuyến vận tải quân sá»± chiến lược, vừa là má»™t hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng vô cùng quan trá»ng. Bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n không chỉ là lá»±c lượng phục vụ chiến đấu, vận chuyển chi viện nhằm thoả mãn yêu cầu chiến trÆ°á»ng mà còn là lá»±c lượng tác chiến ở má»™t hÆ°á»›ng rất hiệu quả. Äồng thá»i, tuyến vận tải quân sá»± TrÆ°á»ng SÆ¡n vừa là má»™t căn cứ chiến lược trá»±c tiếp của các chiến trÆ°á»ng Nam Äông DÆ°Æ¡ng, vừa là căn cứ chiến dịch.
Tổng hợp những yếu tố kể trên, khẳng định má»™t sáng tạo má»›i của Äảng ta trong tổ chức xây dá»±ng quân Ä‘á»™i, tổ chức chiến trÆ°á»ng và Ä‘iá»u hành chiến tranh.
Nắm bắt thá»i cÆ¡ địch bị thảm bại ở Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Lào, các chiến trÆ°á»ng trên toàn miá»n Nam đẩy mạnh tiến công địch ở cả nông thôn, rừng núi, đô thị. Thế và lá»±c của Mỹ - nguỵ giảm sút, lún sâu vào bị Ä‘á»™ng, lúng túng. Cục diện chiến trÆ°á»ng thay đổi hoàn toàn có lợi cho ta.
Äối vá»›i tuyến vận tải quân sá»± TrÆ°á»ng SÆ¡n, chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Nam Lào kết thúc, cÅ©ng là lúc mùa khô sắp qua. Bá»™ TÆ° lệnh quyết định mở chiến dịch vận chuyển nÆ°á»›c rút, hoàn thành nốt những chỉ tiêu chÆ°a đạt; đặc biệt Æ°u tiên vận chuyển bảo đảm cho Nam Bá»™; tổ chức tốt việc Ä‘Æ°a ngoại tệ vào cho B2 và Bá»™ TÆ° lệnh 470.
Khi tiếng súng trên chiến trÆ°á»ng Ä‘Æ°á»ng 9 tạm lắng, thì địch lại có Ä‘iá»u kiện tập trung máy bay đánh phá tuyến vận tải TrÆ°á»ng SÆ¡n. Từ mùa khô 1970 - 1971, địch thay đổi thủ Ä‘oạn, chuyển từ phá cầu Ä‘Æ°á»ng sang đánh tiêu diệt sinh lá»±c của ta; chủ yếu là bắn xe, trận địa phòng không, kho tàng… Äối tượng nguy hiểm nhất của tuyến vận tải lúc này là máy bay AC.130.
Từ đầu mùa khô này, khi AC.130 "túc trá»±c" hết đêm này sang đêm khác từ đầu đến cuối tuyến, đặc biệt là khu vá»±c nam - bắc Ä‘Æ°á»ng số 9, hầu nhÆ° không Ä‘oàn xe nào của ta không bị loài "ác Ä‘iểu" này phát hiện tiến công.
Do chủ quan, thậm chí say sÆ°a vá»›i chiến thắng, chậm nắm bắt, nghiên cứu thủ Ä‘oạn đánh phá cÅ©ng nhÆ° khí tài má»›i của địch, nên khi xe bị bắn cháy, lái xe thÆ°Æ¡ng vong ngày càng nhiá»u, đã có má»™t số cán bá»™, lái xe không khá»i hoang mang, lo lắng. Theo báo cáo của má»™t vài binh trạm, cá biệt có lái xe thoái thác chở vÅ© khí, đạn, xăng dầu. Äây là hiện tượng không bình thÆ°á»ng, chÆ°a có tiá»n lệ đối vá»›i binh chủng vận tải TrÆ°á»ng SÆ¡n.
ThÆ°á»ng thì khi đối phÆ°Æ¡ng sá»­ dụng khí tài má»›i cÅ©ng gây cho ta lao Ä‘ao má»™t thá»i gian. Lúc này không chỉ Ä‘Æ¡n vị mà ngay trong Bá»™ TÆ° lệnh cÅ©ng có sá»± đánh giá khác nhau. Äa phần cho rằng AC.130 phát hiện được xe trong đêm tối, xác suất đánh trúng mục tiêu rất cao. NhÆ°ng cÅ©ng có ý kiến cho là nó cÅ©ng chỉ đánh nhÆ° trÆ°á»›c, lái xe sợ đạn 40 ly bắn dai và rát quá, bá» chạy, nên xe bị bắn cháy.
Không thể giải quyết vấn Ä‘á» này bằng tranh cãi, Bá»™ TÆ° lệnh quyết định tổ chức má»™t đợt Ä‘i thá»±c tế để có cÆ¡ sở nghiên cứu và kết luận chinh xác. Phó Chính uá»· Lê Xy Ä‘i cùng má»™t Ä‘oàn xe vá» Bản Äông. Binh trạm trưởng Binh trạm 27 Phan Hữu Äại chỉ huy Ä‘á»™i hình xe theo Ä‘Æ°á»ng 16 chạy từ Chà Lỳ vào Dốc ThÆ¡m. Tham mÆ°u phó phòng không Trần Trung Tín xuống trá»±c tiếp chỉ huy Trung Ä‘oàn 591 đánh AC.130.
Ngay hôm sau, chúng tôi nhận được báo cáo đánh giá khá thống nhất: Máy bay AC.130 có khả năng phát hiện ô tô Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng trong đêm tối. Tầm hoạt Ä‘á»™ng của chúng trên 3 cây số, chủ yếu bắn đạn 40 ly, gây sát thÆ°Æ¡ng trên phạm vi rá»™ng. Äá»™i hình xe Ä‘ang chạy, khi gặp AC.130, mặc dù tắt hết đèn gầm vẫn bị phát hiện. TrÆ°á»ng hợp cho xe dừng lâu, máy nguá»™i thì chúng không phát hiện được. Vá»›i tầm hoạt Ä‘á»™ng khá cao, cao xạ 37 ly của ta chốt ở trá»ng Ä‘iểm, gần nhÆ° bị vô hiệu hoá đối vá»›i AC.130.
Sau này kết hợp nghiên cứu tài liệu, chúng tôi nhận biết đầy đủ hÆ¡n vá» AC.130. Äây là loại máy bay được trang bị tia hồng ngoại, phÆ°Æ¡ng tiện phát hiện tia lá»­a Ä‘iện của Ä‘á»™ng cÆ¡ xe, phÆ°Æ¡ng tiện khuếch đại ánh sáng mỠđể nhận rõ mục tiêu trong đêm tối; sát thÆ°Æ¡ng mục tiêu chủ yếu bằng súng 40 ly, 20 ly, tên lá»­a tầm ngắn.
Vấn đỠđã ngã ngũ. Bộ Tư lệnh kết luận: Máy bay AC.130 là đối tượng cực kỳ nguy hiểm đối với xe vận tải hoạt động ban đêm.
Nguy hiểm nhất là AC.130 có Æ°u thế hoạt Ä‘á»™ng trên không vá»›i thá»i gian dài, bay bằng vòng lượn ngắn, tạo thành má»™t "pháo đài di Ä‘á»™ng", thay nhau liên tục khống chế đánh phá Ä‘á»™i hình xe của ta. Vì vậy toàn tuyến phải có biện pháp đối phó tổng hợp sáng tạo, linh hoạt, bí mật bất ngá». TrÆ°á»›c tiên phải nắm thật chắc quy luật hoạt Ä‘á»™ng của địch, nắm vững tÆ° tưởng tiến công, tổ chức chạy "lấn sáng lấn chiá»u". Äiá»u chỉnh lại lÆ°á»›i lá»­a phòng không tích cá»±c đánh địch, kết hợp pháo 37 và 57 ly có khí tài. Tăng cÆ°á»ng nghi binh, cho má»™t số xe cÅ©, há»ng chạy thá»±c sá»± để hút địch vào hÆ°á»›ng nghi binh.
Sau khi thông báo cho các Ä‘Æ¡n vị trên tuyến kết luận của Bá»™ TÆ° lệnh, tôi trá»±c tiếp Ä‘iện Ä‘á» nghị Bá»™ Tổng tham mÆ°u tăng cÆ°á»ng pháo 57 ly có khí tài và tên lá»­a. Tiếp đó, ngày 25 tháng 3, tôi cùng anh Lê Xy xuống Binh trạm 32 và Binh trạm 33 nghiên cứu để mở những Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng Ä‘i qua rừng già, lấy tán rừng làm nguỵ trang.
Thá»±c tế má»™t lần nữa lại giúp chúng tôi tìm được lá»i giải tổng hợp cho "bài toán" hóc búa này. Äiá»u đặc biệt lý thú là trÆ°á»›c đó, Binh trạm 32 đã mở dược 40 cây số Ä‘Æ°á»ng dÆ°á»›i tán rừng già. ô tô Ä‘i trong đó ban ngày, máy bay địch rất khó phát hiện. Äúng là trong khó khăn, quần chúng đã có những phát kiến tuyệt vá»i.
Tôi nói vá»›i Binh trạm trưởng Äặng Văn Ngữ và Trung Ä‘oàn trưởng công binh Tô Äa Mạn:
- ThÆ°á»ng thì "cái khó bó cái khôn", nhÆ°ng vá»›i bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n, nhiá»u khi "cái khó mách bảo cái khôn".
Anh Ngữ và anh Mạn Ä‘á» nghị cho tổ chức ô tô chạy ban ngày trong Ä‘Æ°á»ng kín. Tôi và anh Lê Xy nhất trí, nhÆ°ng không phải triển khai ngay. Bởi lẽ vá»›i 40 cây số hiện có thì chÆ°a thể cải thiện được tình hình. Có chăng, chỉ là thá»±c nghiệm.
Từ Binh trạm 32 trở vá» chỉ huy sở, tôi cho triệu tập các cÆ¡ quan tham mÆ°u công binh, vận tải bàn khẩn trÆ°Æ¡ng mở Ä‘Æ°á»ng kín và tổ chức má»™t Ä‘á»™i do các anh Tô Äa Mạn, Phan Quang Tiệp phụ trách khảo sát để mở tuyến Ä‘Æ°á»ng kín từ Binh trạm 32 chạy thẳng vào khu vá»±c ba biên giá»›i. Tham mÆ°u trưởng công binh Phạm Diêu rất tâm đắc chủ trÆ°Æ¡ng mở Ä‘Æ°á»ng kín. Anh nói:
- PhÆ°Æ¡ng án này rất khả thi. ÄÆ°á»ng 69 dành cho xe con nối từ Ä‘Æ°á»ng 18 vá» sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh dài 50 cây số, kín nhÆ° bÆ°ng, lâu nay chúng ta vẫn cho xe con chạy ban ngày khá an toàn.
Tôi kết luận:
- Việc mở Ä‘Æ°á»ng kín, cÆ¡ bản đã được thống nhất. Äá» nghị cÆ¡ quan tham mÆ°u công binh nắm lại toàn bá»™ những tuyến Ä‘Æ°á»ng kín đã có kể cả Ä‘Æ°á»ng kín cục bá»™ của các binh trạm. Khi có kết quả của Ä‘oàn khảo sát, sẽ hoàn chỉnh phÆ°Æ¡ng án cụ thể. Vấn Ä‘á» này đến nay chúng ta má»›i tính đến là quá chậm, nếu không nói là đã lãng quên má»™t trong ba yếu tố mà cổ kim đã dạy là địa lợi. Có được má»™t con Ä‘Æ°á»ng bảo đảm cho vận chuyển quy mô lá»›n giữa ban ngày trong rừng già là má»™t đặc ân của thiên nhiên, phải triệt để khai thác. Äồng thá»i ta vẫn kết hợp cho xe Ä‘i Ä‘á»™i hình nhá» vừa chạy ban đêm, vừa tăng khối lượng hàng bổ sung, vừa phân tán địch. Có nhÆ° vậy má»›i đáp ứng cục diện chiến trÆ°á»ng thay đổi từng ngày, từng giá», bảo đảm cho chiến trÆ°á»ng đánh to thắng lá»›n được.
Tròn 20 ngày cắt rừng dõi tìm, má»™t sáng Ä‘oàn khảo sát trở vá», vào thẳng chá»— tôi làm việc. Ão quần ai cÅ©ng Ä‘á» quạch má»™t màu đất nhÆ°ng dáng vẻ hồ hởi, phấn khởi vô cùng. Tôi cho má»i chỉ huy cÆ¡ quan tham mÆ°u sang. Tất cả chụm đầu trên tấm bản đồ mà Ä‘oàn khảo sát vạch sẵn Ä‘Æ°á»ng chì, khoanh tròn các cá»™t mốc quan trá»ng mà Ä‘Æ°á»ng kín sẽ Ä‘i qua. Ãnh mắt hết thảy cứ rạng dần theo tay anh Tô Äa Mạn rê Ä‘i trên tấm bản đồ đó.
Tôi trao đổi thêm vá»›i anh Phạm Diêu: Huy Ä‘á»™ng các kỹ sÆ° cầu Ä‘Æ°á»ng có năng lá»±c, ngay chiá»u và tối đó phải hoàn chỉnh phÆ°Æ¡ng án để sáng mai trình ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh.
Sáng hôm sau, phÆ°Æ¡ng án mở Ä‘Æ°á»ng kín được Ä‘á» xuất. Qua khảo sát thá»±c địa, tuyến Ä‘Æ°á»ng này dài 700 cây số. 70 phần trăm Ä‘Æ°á»ng kín Ä‘i dÆ°á»›i tán rừng già, quãng qua rừng non, rừng thÆ°a chiếm 22 phần trăm, còn lại là qua quãng trống, suối cạn.
VỠxác định tuyến, tôi đỠnghị:
- Trong quá trình khảo sát, thi công tiếp tục Ä‘iá»u chỉnh để tận dụng lợi thế rừng. Giải pháp cho quãng trống còn lại có thể đào cây le và những cây dá»… sống, trồng để nguỵ trang.
Theo gợi ý của tôi, anh Mạn bổ sung:
- Äoạn Ä‘Æ°á»ng từ Binh trạm 32 đến ngã ba biên giá»›i, nếu tận dụng tối Ä‘a rừng già, sẽ dài thêm khoảng 100 cây số. NhÆ° vậy, tổng chiá»u dài Ä‘Æ°á»ng kín sẽ là 800, thay vì 700 cây số.
Vá» tổ chức thi công, sẽ tiến hành nhiá»u mÅ©i, hợp Ä‘iểm, để nhanh chóng thông tuyến. ÄÆ°á»ng kín dành cho xe tải chạy ban ngày, chạy thắng đến Ä‘iểm giao hàng, không theo cung, trạm nhÆ° trÆ°á»›c, nên nếu nhÆ° chỉ hoàn chỉnh từng Ä‘oạn cục bá»™, vẫn không Ä‘Æ°a vào sá»­ dụng được.
Lá»±c lượng thi công dá»± kiến gồm ba trung Ä‘oàn công binh cÆ¡ Ä‘á»™ng và sáu tiểu Ä‘oàn trá»±c thuá»™c binh trạm; vật tÆ° kỹ thuật huy Ä‘á»™ng 30 máy húc C100, 20 máy húc DT75, 800 tấn thuốc nổ, 36 xe ben, toàn bá»™ lá»±c lượng chia làm bốn mÅ©i, má»—i mÅ©i phụ trách 200 cây số. Thá»i gian thi công chủ yếu là ban ngày, có thể "lấn đêm".
Bộ Tư lệnh bảo đảm đủ gạo, thực phẩm, thuốc sốt rét… Khởi công ngày 20 tháng 4 năm 1971, dự kiến kết thúc đầu năm 1972.
Các anh Lê Xy, Nguyá»…n Lang há»i:
- Thá»i gian thi công có thể nhanh hÆ¡n được không?
Anh Phan Quang Tiệp trả lá»i:
- Báo cáo, ta thi công vào mùa mÆ°a, nếu huy Ä‘á»™ng thêm lá»±c lượng làm Ä‘Æ°á»ng cÅ©ng không hiệu quả. Vả lại Ä‘Æ°á»ng kín cÅ©ng chỉ có thể sá»­ dụng trong mùa khô. Ná»n Ä‘Æ°á»ng không cÆ¡ bản, chỉ cần đôi chút mÆ°a dầm, sẽ lầy lún, khó khắc phục.
Tôi cho đây là một ý kiến chí lý.
ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh hoàn toàn nhất trí phÆ°Æ¡ng án mà cÆ¡ quan công binh Ä‘á» xuất.
Kết luận hội nghị, tôi nhấn mạnh:
- Từ sáng tạo của quần chúng, những kinh nghiệm hoạt Ä‘á»™ng trên má»™t số Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng kín đã có, và phÆ°Æ¡ng án do Tham mÆ°u trưởng công binh trình bày, Bá»™ TÆ° lệnh đã bổ sung và nhất trí đây là má»™t phÆ°Æ¡ng án táo bạo, có tính khả thi cao, có tầm chiến lược.
Bởi lẽ nó đã khai thác triệt để yếu tố địa lợi mà binh pháp xÆ°a từng khái quát, để nâng lên tầm cao của nghệ thuật quân sá»±. Tuy chúng ta tính đến chậm, nhÆ°ng chÆ°a quá muá»™n. Bá»™ TÆ° lệnh tin chắc sẽ thành công. Lúc đó công trình Ä‘Æ°á»ng kín sẽ góp phần loại trừ hữu hiệu hÆ¡n AC.130. Từ nay đến khi hoàn thành tuyến Ä‘Æ°á»ng kín, chá» thì thấy lâu, nhÆ°ng cứ làm và lúc nó đến thì rất nhanh.
Vì vậy phải triển khai chuẩn bị đồng bá»™, chu đáo để không mất thá»i cÆ¡. TrÆ°á»›c hết, cÆ¡ quan tham mÆ°u công binh phải tung hết kỹ sÆ°, cán bá»™ chỉ huy bám sát các mÅ©i, vừa Ä‘iá»u chỉnh thiết kế, vừa hÆ°á»›ng dẫn thi công. Tranh thủ tối Ä‘a Ä‘Æ°a tuyến Ä‘Æ°á»ng vào dÆ°á»›i tán rừng già. Äây là Ä‘Æ°á»ng dã chiến, để giữ được bí mật lâu chỉ thiết kế mặt Ä‘Æ°á»ng cho má»™t làn xe; triệt để không chặt cây, dù phải Ä‘i Ä‘Æ°á»ng vòng, dài hÆ¡n. Cứ 200 mét, làm chá»— tránh cho hai xe; má»™t cây số, có chá»— tránh cho 10 xe; 10 cây số, có chá»— tránh cho má»™t đại Ä‘á»™i xe 36 chiếc; nÆ¡i bằng phẳng, làm Ä‘Æ°á»ng đôi song song, bảo đảm cho trung Ä‘oàn xe vào ra liên tục, không ùn tắc. Ở những nÆ¡i ná»n Ä‘Æ°á»ng yếu, cầu, ngầm, nÆ¡i rừng thÆ°a, trống trải, phải bố trí đủ công binh chết để bảo đảm giao thông, để nguỵ trang; bố trí đủ xe xi-téc tÆ°á»›i nÆ°á»›c khắc phục bụi đất, tránh địch phát hiện.
Vá» vận chuyển, phải kết hợp cả ba cách: Vận chuyển Ä‘á»™i hình lá»›n Ä‘i ban ngày trên Ä‘Æ°á»ng kín; vận chuyển Ä‘á»™i hình nhá» Ä‘i ban đêm trên Ä‘Æ°á»ng công khai; đồng thá»i chá»n những cán bá»™, chiến sÄ© lái xe dÅ©ng cảm, mÆ°u trí, tổ chức má»™t số tiểu Ä‘á»™i chạy ở những tuyến Ä‘Æ°á»ng "hấp dẫn", chuyên làm nhiệm vụ nghi binh, thu hút giam chân lÅ© "ác Ä‘iểu" AC.130 để cao xạ tiêu diệt. Trên Ä‘Æ°á»ng kín, không được vận chuyển ban đêm. Äá»™i hình tiến công trên Ä‘Æ°á»ng kín là đại Ä‘á»™i trong trung Ä‘oàn. Má»—i trung Ä‘oàn có từ 9 đến 12 đại Ä‘á»™i; không có cấp tiểu Ä‘oàn. Má»—i đại Ä‘á»™i biên chế 36 xe, chủ yếu là ZiL 130 má»›i; có xe bảo đảm kỹ thuật Ä‘i cùng.
Các Cục Chính trị, Tham mưu tác chiến, Tham mưu vận chuyển bố trí đủ cán bộ để đặt các trạm chỉ huy, lắp đặt hệ thống thông tin hữu tuyến, trạm thu phát bộ đàm sóng ngắn, điểm cấp phát xăng dầu, trạm y tế, đội kích kéo… Tất cả phải bố trí theo cự ly phù hợp nhất suốt toàn tuyến.
Lá»±c lượng phòng không (cao xạ, tên lá»­a) bố trí trận địa thật, trận địa nghi binh trên Ä‘Æ°á»ng công khai; phải chá»n đúng vị trí phù hợp và cách đánh linh hoạt, để vừa kéo địch ra những tuyến Ä‘Æ°á»ng mình đã chá»n, vừa bảo vệ Ä‘á»™i hình xe vận tải ban đêm trên Ä‘Æ°á»ng công khai; vừa sẵn sàng đánh địch nếu từng Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng kín bị lá»™.
Các phân Ä‘á»™i bá»™ binh kết hợp vá»›i quân và dân bạn Lào tại chá»— kịp thá»i phát hiện, dập tắt thám báo, biệt kích nếu chúng xuất hiện.
Mặc dù bị cuốn hút bởi bao công việc trong suốt mùa mÆ°a và đầu mùa khô 1971-1972, nhÆ°ng đợi đến ngày thông xe "Ä‘Æ°á»ng kín" là cả má»™t chuá»—i dài thấp thá»m hồi há»™p. Bá»™ TÆ° lệnh phân công anh Lê Xy đặc trách chỉ đạo chuẩn bị lá»±c lượng vận tải, kho và tổ chức chỉ huy để khi thông "Ä‘Æ°á»ng kín" sẽ tổ chức vận tải ô tô cấp trung Ä‘oàn.
Äúng nhÆ° dá»± kiến, ngày 30 tháng 1 năm 1972, "Ä‘Æ°á»ng kín" thông toàn tuyến. Tôi cùng anh Lê Xy và má»™t số cán bá»™ binh chủng, chính trị, hậu cần trá»±c tiếp kiểm tra lần cuối để định ngày Ä‘Æ°a vào sá»­ dụng. Toàn Ä‘oàn gồm 5 xe con, chỉ Ä‘i ba ngày là tá»›i Ä‘iểm chót cùng. Dá»± tính nếu xe vận tải Ä‘i Ä‘á»™i hình lá»›n phải mất 5 ngày. So vá»›i vận tải theo cung, nhanh hÆ¡n từ 15 đến 20 ngày. Quả là má»™t kết quả vô cùng lý tưởng đối vá»›i các nhà vận tải.
Ngày 10 tháng 2 năm 1972, Ä‘á»™i hình xe của Trung Ä‘oàn 13 vận tải ô tô - má»™t trung Ä‘oàn thiện chiến được chá»n chạy khánh thành "Ä‘Æ°á»ng kín". Äồng thá»i, để mừng công trình đặc biệt quan trá»ng này, Bá»™ TÆ° lệnh quyết định mở liên tiếp hai chiến dịch vận tải quy mô lá»›n lấy tên là "Äồng Xoài" và "Bình Giã".
Lúc này, anh Äặng Tính - TÆ° lệnh kiêm Chính uá»· Quân chủng phòng không - Không quân được Bá»™ Chính trị Ä‘Æ°a vào giữ chức Chính uá»· Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n thay anh VÅ© Xuân Chiêm vá» công tác ở cÆ¡ quan Bá»™.
Vá»›i bản lÄ©nh kiên cÆ°á»ng được tôi luyện qua thá»±c tiá»…n chiến đấu, luôn lạc quan, nhiệt tình tá»›i mức say sÆ°a công việc, anh Äặng Tính "nhập cuá»™c" rất nhanh. Vừa vào tuyến, song cả hai chiến dịch "Äồng Xoài" và "Bình Giã", anh Ä‘á»u Ä‘á» nghị Bá»™ TÆ° lệnh được xuống chỉ đạo trá»±c tiếp tại thá»±c địa. Cả hai chiến dịch này Ä‘á»u thắng lợi lá»›n.
Äối vá»›i bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n, chiến dịch vận tải là má»™t sáng tạo lá»›n vá» nghệ thuật chủ Ä‘á»™ng tiến công hiệp đồng binh chủng; là má»™t cách phát huy sức mạnh tổng hợp vá» vật chất, tinh thần để thúc đẩy, chuyển hoá tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng từng bÆ°á»›c, buá»™c địch bị Ä‘á»™ng đối phó.
DÆ°á»›i góc Ä‘á»™ vận tải thuần tuý, chiến dịch vận tải là đổi má»›i vận trù há»c, thá»±c hiện vận chuyển quy mô lá»›n hÆ¡n, chính diện sâu hÆ¡n và rá»™ng hÆ¡n vá» diện. Äặc biệt là đổi má»›i, thá»±c hiện được phong cách chỉ huy trá»±c tiếp, tập trung, thống nhất.
Mặc dầu từ mùa khô 1966-1967 ta đã từng bÆ°á»›c phát triển quy mô, tổ chức vận tải cÆ¡ giá»›i trên tuyến, nhÆ°ng suốt trong mấy năm liá»n, vẫn chỉ vận tải theo cung; chÆ°a phát huy được sức mạnh chỉ huy tập trung, thống nhất, hiệu quả thấp, có anh em không ngần ngại mà nói rằng: Vá»›i cung cách này chỉ nặng "bốc lên dỡ xuống". Nói thì Ä‘Æ¡n giản. NhÆ°ng tình hình cầu Ä‘Æ°á»ng cùng vá»›i hoạt Ä‘á»™ng đánh phá của địch khi đó buá»™c ta chÆ°a thể làm khác. Äã có lúc tôi thá»­ nghiệm nhập Binh trạm 33 và Binh trạm 34, song quyết định có tính "mệnh lệnh" này không hiệu quả.
Sau mấy năm trăn trở, nghiên cứu, chúng tôi nảy ra ý định:
- Trong khi chÆ°a thể tổ chức chạy thẳng (cung dài) suốt tuyến, thá»­ tổ chức chiến dịch vận tải. Quá trình thá»±c hành chiến dịch, yêu cầu nhiệm vụ buá»™c ba hoặc bốn binh trạm "tá»± nguyện" gá»™p thành má»™t tập Ä‘oàn, bá» cung ngắn, chạy thẳng. Hiệu quả của những chiến dịch này không chỉ chở nhiá»u, nhanh quân và hàng cho chiến trÆ°á»ng mà còn tác Ä‘á»™ng "phá vỡ" được tÆ° tưởng cục bá»™, cát cứ của má»™t số anh em muốn bám giữ cách tổ chức binh trạm.
Với một vài chiến dịch có tính chất thử nghiệm thắng lợi, từ năm 1970, chúng tôi liên tục tổ chức các chiến dịch "đột kích", "tổng đột kích", tạo thành phong trào sôi nổi khắp toàn tuyến.
***
Sau má»™t thá»i gian dài "săn Ä‘uổi", ngày 14 tháng 8 năm 1972, đại Ä‘á»™i 14 cao xạ 57 ly, Trung Ä‘oàn 591 bắn rÆ¡i má»™t chiếc AC.130 tại ngã ba Máy Húc; ná»­a tháng sau, tiểu Ä‘oàn 67 tên lá»­a Trung Ä‘oàn 275 bắn cháy má»™t AC.130 tại Na Bo. Lính lái xe hả hê, "tán":
- Äiện cho Nixon Ä‘Æ°a thêm AC.130 sang để nếm đòn cho đã…
Äến đây, thủ Ä‘oạn đánh phá Ä‘á»™i hình xe bằng máy bay AC.130 đã bị phá sản. Thêm má»™t lần nừa trí tuệ, ý chí của con ngÆ°á»i Việt Nam lại chiến thắng ná»n công nghệ quân sá»± bậc cao của Hoa Kỳ.
Nhân thành tá»±u má»›i, ngẫm lại, tôi nhÆ° thấy mình có khuyết Ä‘iểm. Mặc dầu mấy năm trÆ°á»›c, địch chÆ°a sá»­ dụng AC.130 để "săn" xe. NhÆ°ng nếu chúng tôi chạy bén hÆ¡n, sá»­ dụng "Ä‘Æ°á»ng kín" cho xe con chở hàng cục bá»™, đặc biệt là những trục ngang ra các hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng, chắc chắn đã tháo gỡ được má»™t phần khó khăn.
CÅ©ng vì vậy, nên có anh em nói: Nhá» máy bay AC.130 mà chúng ta có được Ä‘Æ°á»ng cho xe vận tải chạy ban ngày. Chuyển được nhiá»u hàng nhanh hÆ¡n, bảo đảm cho chiến trÆ°á»ng đánh to, thắng lá»›n.
Xây dá»±ng hoàn chỉnh tuyến "Ä‘Æ°á»ng kín" dài trên 800 cây số trong vòng 9 tháng để Ä‘Æ°a vào vận tải cÆ¡ giá»›i, ta giải quyết được cùng má»™t lúc hai vấn Ä‘á»:
- Vô hiệu hoá triệt để thủ đoạn đánh phá, chặn xe của địch bằng máy bay AC.130.
- Thực hiện vận tải cung dài đội hình lớn, đi thắng từ đầu đến cuối tuyến; kết thúc những năm tháng dai dẳng xe phải chạy ban đêm, vận chuyển theo từng cung trạm, vừa chậm vừa kém hiệu quả.
Lịch sá»­ công binh Việt Nam, lịch sá»­ ngành vận tải quân sá»± và lịch sá»­ Quân Ä‘á»™i nhân dân Việt Nam anh hùng có thể lÆ°u ghi "Ä‘Æ°á»ng kín" trên tuyến vận tải quân sá»± chiến lược là má»™t sáng tạo lá»›n của bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n từ trong máu lá»­a của cuá»™c chiến đấu vì sá»± nghiệp giải phóng miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc.
***
Thắng lợi có ý nghÄ©a chiến lược của quân và dân ba nÆ°á»›c Äông DÆ°Æ¡ng trong xuân hè 1971, đặc biệt là chiến thắng ÄÆ°á»ng 9 - Nam Lào đã làm thay đổi quan trá»ng cục diện chiến tranh.
Trên chiến trÆ°á»ng miá»n Nam, Mỹ - nguỵ chuyển hắn sang thế phòng ngá»±.
Äể thúc đẩy tình hình phát triển nhanh theo chiá»u hÆ°á»›ng có lợi cho ta, từ mùa hè năm 1971, Bá»™ Chính trị Trung Æ°Æ¡ng Äảng đã chủ trÆ°Æ¡ng phát triển thế tiến công chiến lược trên chiến trÆ°á»ng miá»n Nam, đánh bại chiến lược "Việt Nam hoá chiến tranh", giành thắng lợi quyết định trong năm 1972, buá»™c Mỹ phải chấm dứt chiến tranh bằng thÆ°Æ¡ng lượng trên thế thua.
Tháng 6 năm 1971, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng thông qua kế hoạch tác chiến năm 1972. Chiến trÆ°á»ng bắc Quảng Trị được chá»n là hÆ°á»›ng tiến công chủ yếu.
Trung tuần tháng 10 năm 1971, anh Văn Tiến DÅ©ng vào nắm tình hình chiến trÆ°á»ng để chuẩn bị cho chiến dịch Trị-Thiên.
Ngày 20 tháng 10, anh DÅ©ng có buổi làm việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n tại hậu cứ ở Bố Trạch, Quảng Bình.
Sau khi được anh thông báo chủ trÆ°Æ¡ng của Bá»™ Chính trị và Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng trong xuân hè 1972, tôi báo cáo tổng thể hoạt Ä‘á»™ng của tuyến từ sau chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Nam Lào.
Nghe xong, anh Dũng chỉ thị:
- Bá»™ Tổng tham mÆ°u đã quyết định tăng cÆ°á»ng thêm cho Tuyến 559 cao xạ và tên lá»­a phòng không. Anh Lê Văn Tri sẽ vào làm việc cụ thể. Các anh nghiên cứu tiếp, thấy cần bổ sung gì, báo cáo ngay lên Bá»™. Äối vá»›i cuá»™c tiến công chiến lược năm 1972, chiến trÆ°á»ng đòi há»i Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n phải bảo đảm khối lượng gấp nhiá»u lần những gì mà tuyến làm được trong chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Nam Lào.
Nhận "dá»± lệnh" của trên, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh bàn tính thá»±c lá»±c, khả năng đảm Ä‘Æ°Æ¡ng, kết hợp những Ä‘iá»u đúc kết trong thá»±c tế công việc, chúng tôi nhận thấy má»™t vấn Ä‘á» nổi cá»™m lên là: Từ sau chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Nam Lào, tuyến chi viện TrÆ°á»ng SÆ¡n đã phát triển hÆ¡n 130.000 cây số vuông, quân số xấp xỉ 80.000, vá»›i hÆ¡n 50 đầu mối (binh trạm, trung Ä‘oàn, sÆ° Ä‘oàn) trá»±c thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh. Hình thức tổ chức nếu vẫn duy trì quy mô cÅ© dá»… phát sinh tình hình quan liêu, kém năng Ä‘á»™ng trong lãnh đạo chỉ huy, dá»… có những quyết định không kịp thá»i, thiếu chính xác.
Từ thá»±c tế đó, và từ hiệu quả hoạt Ä‘á»™ng bÆ°á»›c đầu của Bá»™ TÆ° lệnh khu vá»±c 470, Äoàn hậu cứ 571, chúng tôi quyết dịnh tổ chức tuyến thành các Bá»™ TÆ° lệnh khu vá»±c.
Ngày 20 tháng 7 năm 1971, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, Bá»™ Quốc phòng phê chuẩn phÆ°Æ¡ng án tổ chức má»›i của Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n Theo đó, toàn tuyến hình thành bốn Bá»™ TÆ° lệnh khu vá»±c 470, 471, 472, 478, Bá»™ TÆ° lệnh khu vá»±c hậu cứ 571 và hai sÆ° Ä‘oàn: SÆ° Ä‘oàn bá»™ binh 968, SÆ° Ä‘oàn cao xạ 377 phối thuá»™c. Má»—i khu vá»±c có diện tích từ 20.000 đến 25.000 cây số vuông, đảm nhiệm má»™t hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng. Bá»™ TÆ° lệnh khu vá»±c chỉ huy bá»™ Ä‘á»™i hợp thành (5 - 6 binh trạm và má»™t số trung Ä‘oàn binh chủng), có nhiệm vụ mở Ä‘Æ°á»ng, bảo đảm giao thông, vận chuyển chiến lược - chiến dịch, tổ chức hành quân, tác chiến bảo vệ hành lang, giúp bạn.
Riêng SÆ° Ä‘oàn 968 bá»™ binh vẫn tác chiến ở khu vá»±c Savanakhet Saravan, Bloven, A-tô-pơ… SÆ° Ä‘oàn 377 phòng không chốt nam - bắc Ä‘Æ°á»ng số 9.
Vá»›i bÆ°á»›c Ä‘iá»u chỉnh tổ chức tuyến lần này, các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n: Lê Äình Sum, Nguyá»…n An, Lê NghÄ©a SÄ©, Nguyá»…n Lang, Hoàng Thế Thiện…, Tham mÆ°u trưởng phòng không Ngô Huy Biên được cá»­ làm TÆ° lệnh hoặc Chính uá»· từng khu vá»±c. Ngoài anh Äặng Tính vào thay anh VÅ© Xuân Chiêm, lúc này Bá»™ Chính trị tăng cÆ°á»ng anh Phan Khắc Hy - Chính uá»· Bá»™ TÆ° lệnh Không quân vào làm Phó tÆ° lệnh và Ä‘á» bạt anh Trần Quyết Thắng - Chính uá»· Äoàn 565 làm Phó chính uá»· Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Bằng việc Ä‘iá»u chỉnh biên chế tổ chức và Ä‘Æ°a tuyến "Ä‘Æ°á»ng kín" vào hoạt Ä‘á»™ng, tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n đã bÆ°á»›c vào mùa khô 1972 vá»›i thế và lá»±c má»›i. Äến cuối tháng 2 năm 1972, sau hai chiến dịch vận chuyển "Äồng Xoài", "Bình Giã", toàn tuyến đã bảo đảm đủ lượng hàng cho các chiến trÆ°á»ng, tổ chức hành quân cho các Ä‘Æ¡n vị thá»±c binh cấp trung Ä‘oàn, sÆ° Ä‘oàn vá»›i trên 55 nghìn quân từ miá»n Bắc vượt TrÆ°á»ng SÆ¡n vào tăng cÆ°á»ng cho chiến trÆ°á»ng.
Äặc biệt, đã tổ chức bảo đảm cho ba tiểu Ä‘oàn pháo tầm xa, má»™t tiểu Ä‘oàn xe tăng… vào thẳng chiến trÆ°á»ng Nam Bá»™, tạo nên sá»± thay đổi mạnh vá» tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng, gây bất ngá» lá»›n cho địch.
Ngày 30 tháng 3 năm 1972, cuá»™c tiến công chiến lược xuân - hè 1972 đồng loạt nổ ra trên khắp miá»n Nam. Ở hÆ°á»›ng chủ yếu Trị - Thiên, ngày 2 tháng 5 ta giải phóng hoàn toàn tỉnh Quảng Trị, bắc Kontum. NhÆ°ng cÅ©ng từ đó, cuá»™c chiến đấu của quân và dân ta nhằm giữ vững vùng giải phóng diá»…n ra vô cùng ác liệt. Kẻ địch vừa tập trung lá»±c lượng phản kích chiếm lại những vị trí đã mất - đặc biệt là Thành cổ Quảng Trị, vừa tập trung máy bay, pháo từ các hạm tàu oanh kích triệt các nguồn tiếp tế. Binh trạm 19 thuá»™c Cục Vận tải trá»±c tiếp bảo đảm cho mặt trận Äông Hà - Quảng Trị, từ hÆ°á»›ng bắc bị tổn thất nặng. Các mÅ©i chi viện khác cÅ©ng chững lại do các tuyến vận chuyển chiến dịch chỉ là Ä‘Æ°á»ng Ä‘á»™c đạo. Trong khi đó, chiến sÄ© ta ở tiá»n duyên trông chá» từng viên đạn, nắm cÆ¡m, túi thuốc chiến thÆ°Æ¡ng…
Trong tình thế "nÆ°á»›c sôi lá»­a bởng" nhÆ° vậy, đầu tháng 5, anh Äinh Äức Thiện cấp tốc vào thay mặt Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng giao cho Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n đảm nhiệm việc chi viện cho mặt trận Äông Hà - Quảng Trị.
Sau khi bàn bạc, cân nhắc má»i yếu tố, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh thống nhất phÆ°Æ¡ng án khẩn trÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°a Binh trạm 12 do anh Phạm Thái làm Binh trạm trưởng, anh Ngô Quang Bình làm Chính uá»·, lật cánh sang bắc Quảng Trị thay chân Binh trạm 19 để binh trạm này lùi ra Äồng Há»›i tập trung chuyển hàng vào giao cho Binh trạm 12 tại Xuân Bồ (Quảng Bình) và Hồ Xá (VÄ©nh Linh); đồng thá»i, Ä‘iá»u hai trung Ä‘oàn công binh, hai trung Ä‘oàn cao xạ 591, 210 bảo vệ tuyến vận chuyển của Binh trạm 12; Ä‘iá»u SÆ° Ä‘oàn phòng không 377 và hai trung Ä‘oàn cao xạ khác tăng cÆ°á»ng cho Quân khu Trị-Thiên và khu vá»±c Äông Hà, Thành cổ Quảng Trị.
Anh Äinh Äức Thiện nhất trí phÆ°Æ¡ng án trên. NhÆ°ng tôi biết anh trở ra Hà Ná»™i không ít lo lắng. Anh tâm sá»±:
- Giá nhÆ° có được phép phân thân, để tá»› vừa ở lại vá»›i các cậu trong này, vừa cùng cÆ¡ quan Tổng cục tổ chức đối phó vá»›i "trò" phong toả của không quân và hải quân Mỹ trên miá»n Bắc thì tuyệt biết mấy. Lúc này, địch không chỉ đặt giao thông, cầu Ä‘Æ°á»ng lên thành mục tiêu hàng đầu, mà chúng còn cho rải mìn, thả thuá»· lôi phong toả các cá»­a sông, cảng biển trên miá»n Bắc. Tình thế Ä‘ang căng nhÆ° dây đàn.
Nhiệm vụ vận chuyển phục vụ chiến dịch không được phép chậm trá»…. Chính uá»· Äặng Tính, Phó chính uá»· Lê Xy cùng má»™t số cán bá»™ chủ trì cÆ¡ quan xuống trá»±c tiếp chỉ đạo, giúp đỡ Binh trạm 12 triển khai nhiệm vụ bảo đảm cho mặt trận Äông Hà - Quảng Trị.
Cùng lúc đưa Binh trạm 12 lật cánh sang làm nhiệm vụ vận chuyển chiến dịch ở hướng bắc, Bộ Tư lệnh giao cho Bộ Tư lệnh 478 nhiệm vụ bảo đảm cho chủ lực Trị-Thiên từ hướng tây và một số đơn vị chủ lực bắc Khu 5.
Thấy anh Lê Äình Sum - ngÆ°á»i đứng mÅ©i chịu sào Bá»™ TÆ° lệnh 473, sức khá»e không bảo đảm, Bá»™ TÆ° lệnh quyết định để anh Phan Khắc Hy xuống làm TÆ° lệnh 473 và rút anh Sum vá» cÆ¡ quan.
Những ngày hè năm 1972, ở mặt trận Trị-Thiên, thá»­ thách đối vá»›i những ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n không chỉ là mÆ°a lÅ© nắng cháy mà còn cả đạn bom, máu lá»­a. NhÆ°ng vượt lên tất cả, đến cuối tháng 5, được lá»±c lượng vận tải Tổng cục Hậu cần bảo đảm đủ chân hàng, Binh trạm 12 và Bá»™ TÆ° lệnh 478 đã vận chuyển, bảo đảm cho mặt trận ÄÆ°á»ng 9 - bắc Quảng Trị 8.000 tấn vật chất, các hÆ°á»›ng khác của Trị-Thiên 3.700 tấn, tạo Ä‘iá»u kiện cho các lá»±c lượng của ta tiếp tục tiến công và giữ vững vùng giải phóng.
Yêu cầu nóng bá»ng nhất của mặt trận Äông Hà - Quảng Trị lúc này là bảo đảm vật chất cho lá»±c lượng chốt giữ Thành cổ Quảng Trị. Do Ä‘Æ°á»ng bá»™ Ä‘a phần là Ä‘á»™c đạo bị đánh dồn dập, Bá»™ TÆ° lệnh kịp thá»i chỉ thị Binh trạm 12 nhanh chóng tổ chức má»™t mÅ©i vận chuyển "vu hồi" bằng thuyá»n máy do các đồng chí Hoàng Anh Tuấn, Ngô Văn Äạt chỉ huy tiến dá»c theo bá» biển vào Gia Äẳng, Mỹ Thuá»·; ngược sông Thạch Hãn lên tiếp tế cho Trung Ä‘oàn 48 Ä‘ang chốt giữ Thành cổ. Mặc dù bị địch đánh chặn bằng máy bay, pháo hạm, vÆ°á»›ng thuá»· lôi; có thuyá»n bị đắm, thuá»· thủ hy sinh, song mÅ©i vận chuyển "vu hồi" theo Ä‘Æ°á»ng thuá»· vẫn đáp ứng được má»™t phần vật chất cho chiến dịch.
Nếu chiến dịch Trị-Thiên xuân hè 1972, mà đỉnh cao là cuá»™c chiến đấu trong 82 ngày đêm của quân và dân ta chốt giữ Thành cổ Quảng Trị dÆ°á»›i mÆ°a bom bão đạn quân thù, là bản anh hùng ca bất hủ, thì cuá»™c chiến đấu sôi Ä‘á»™ng rất Ä‘á»—i hào hùng của những ngÆ°á»i lính TrÆ°á»ng SÆ¡n góp phần làm nên bản anh hùng ca đó cÅ©ng mãi mãi được lịch sá»­ lÆ°u danh.
Trung Ä‘oàn trưởng trung Ä‘oàn phòng không 591 - Lê Văn Lầm hy sinh trong khi chỉ huy bá»™ Ä‘á»™i chiến đấu, Phó chủ nhiệm hậu cần Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n - Nguyá»…n Văn Tốn hy sinh trong khi xuống kiểm tra Ä‘Æ¡n vị; hàng trăm chiến sÄ© hy sỉnh trong khi làm nhiệm vụ, hàng chục thuá»· thủ hy sinh khi chở hàng vào chi viện cho lá»±c lượng trấn giữ Cổ thành Quảng Trị… là những hình ảnh hằn sâu trong ký ức tôi vá» những ngày hè năm 1972 - những tháng ngày khốc liệt nhất trên chiến trÆ°á»ng Äông Hà - Quảng-Trị.
Kết thúc má»™t mùa khô phục vụ chiến đấu và chiến đấu, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n đã giành được thắng lợi lá»›n. Äặc biệt, việc Ä‘Æ°a hệ thống Ä‘Æ°á»ng kín vào hoạt Ä‘á»™ng, nối dài Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu qua nam Bạc… đã tạo được thế trận má»›i; bÆ°á»›c đầu chuyển đổi cÆ¡ bản tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng trên tuyến vận tải quân sá»± chiến lược.
Tài sản của killer1310

Trả Lá»i Vá»›i Trích Dẫn
Trả lá»i

Từ khóa được google tìm thấy
aáîðò, ïîäàðêè, ïîëèòîëîãèÿ

Ãiá»u Chỉnh


©2008 - 2014. Bản quyá»n thuá»™c vá» hệ thống vui chÆ¡i giải trí 4vn.euâ„¢
Diễn đàn phát triển dựa trên sự đóng góp của tất cả các thành viên
Tất cả các bài viết tại 4vn.eu thuá»™c quyá»n sở hữu của ngÆ°á»i đăng bài
Vui lòng ghi rõ nguồn gốc khi các bạn sử dụng thông tin tại 4vn.eu™