Cuối tháng ba, ông Charles đánh xe ra thị trấn rước cô Barrett về.
Delie ngồi trong phòng học, đôi mắt ngơ ngác, tai lắng nghe tiếng nói sâu lắng, trầm tĩnh của cô Barrett. Cô rất thích cô giáo. Thế giới của cô có một trung tâm mới.
Cô rất ham học, cô làm cả những bài có trình độ cao hơn dành cho Adam.
Cô học tiếng La-tinh, học đàn piano, học cả bơi lội.
Cô Barrett bơi giỏi, không bao lâu đã thuyết phục được bà Hester để cho Delie học bơi. Một thời gian sau, cô đã bơi được sang bên kia sông, ngày đầu tiên thì cô Barrett bơi kèm. Rồi khi nước sông dâng lên cao, vào các buổi sáng lạnh hơn, cô Barrett dạy Adam và Delie chèo thuyền.
Một buổi sáng, họ nghe thấy tiếng một con tàu bèn chạy ra xem. Con tàu có dắt theo hai chiếc sà-lan, một chiếc mắc cạn trên cát. Thấy vậy cô giáo bàn với cả hai đem xuồng ra xem có thể giúp được gì không.
Thuyền trưởng nhờ họ mang dây chão quấn quanh một thân cây trên bờ làm trụ, con tàu chạy tới để kéo sà-lan xuống nước, nhưng cuối cùng sợi dây tuột ra. Đang ở trên xuồng. Delie và cô Barrett chuồi người nằm sát xuống. Trong khi đó, lưng Adam quay về phía nguy hiểm nên không cử động được nhanh. Sợi dây chão căng thẳng vào mũi xuồng, quất trúng vai Adam hất cậu ra khỏi chiếc xuồng.
Adam bị dòng nước cuốn đi, cậu ngóc lên nhưng chạm phải chiếc xuồng. Lần thứ hai ngóc lên cậu lại gặp tình huống tương tự, cuối cùng, khi cậu xuất hiện, cô Barrett kéo cậu lên xuồng. Cậu đã ngất đi, suýt chết đuối. Họ mang cậu lên bờ. Cậu nôn thốc nôn tháo.
Cô ngồi nhìn mái đầu ướt của Adam đặt lên vai cô, đôi mắt nhắm nghiền và y phục ướt sũng của cậu; cô hết sức xúc động.
Cô Barrett mím môi, lẩm bẩm:
- Làm thế nào tôi có thể kể cho mẹ cậu biết đây? Đáng lẽ tôi phải thấy trước sự nguy hiểm này…
Nhưng lúc họ lên bờ, Adam đã lại sức, cậu đi về nhà được, và dù bà Hester lầu bầu như một con gà mái bị quấy rối, bà cũng không biết thảm kịch đã xảy ra như thế nào.
Những ngọn cỏ hè xanh mướt, trắng bệch vì hơi nóng, chói sáng dưới ánh trăng như những cánh đồng tuyết. Chúng dần dần trở nên xám và già, như một bộ lông thú bờm xờm. Những cơn mưa đầu thu rơi xuống, và dưới màn xám cỏ non mềm mại lại xuất hiện.
Đó là thời gian cừu đẻ con, ông Charles hải ra những bãi cỏ nuôi cừu đến nữa đêm vì có chồn và quạ gần đó.
Dù cẩn thận như thế, cũng mất hết mấy con cừu, cho nên phải mang mấy con cừu con vào nhà bếp, đặt bên cạnh lò sưởi ấm áp. Delie phụ đưa chai sữa cho cừu con bú, và sau đó dạy chúng thọc mồm vào xô mà uống.
Rồi mùa đông đến với sương giá lạnh cắt da cắt thịt, đến nỗi sáng sáng nhà bếp rộng ấm áp chật người là nơi vui vẻ nhất. Lửa đỏ nhảy múa trong lò sưởi, nắp ấm nhảy tưng bừng vui vẻ.
Delie thêm vào phòng trưng bày tranh của mình bức hình phác họa Minna (cô muốn bảo cô ta ngồi mẫu khỏa thân) và một bức phác họa khác về cụ láng giềng Sarah, nhưng phần lớn là các tranh vẽ cô Barrett, cô dã lén phác họa cô giáo nhiều lần, cái thì trông nghiêng, cái thì nhìn trước mặt, cái thì nhìn phía sau, với một vài sợi tóc quăn từ búi tóc xổ ra.
Cô Barrett nhận thấy rằng công việc giảng dạy của cô ngày càng tệ hơn, và cô rùng mình, đỏ mặt khi nói tới chuyện đó. Vì Delie cũng bắt đầu mơ mộng và thiếu tập trung như Adam, chỉ có những bài học về hội họa và vẽ khiến cô chú ý thôi.
Adam đứng lên khỏi bàn ăn sáng, buồn bã nhìn những tấm màn vải lông xanh lục, mấy ngón tay không yên cứ vặn vẹo một cục tua vàng. Những đám mây xám từ hướng nam bay lên trời, trên các bụi cây trong vườn, các cây tiêu, các cây chanh có màu xanh sậm, báo hiệu sẽ có mưa. Cô Barrett đến phía sau cậu, nhẹ nhàng kéo cục tua bị xoắn. Cô ta chạm vào cậu, cậu đỏ bừng mặt, rút vội tay và nói với Delie:
- Trước giờ học, mình xuống sông đi, em Del. – Cậu vặn cái nơ đen ở phía sau mái tóc dài của cô. – Anh phải giăng lưới sẵn để bắt cá thu.
Delie nhìn người dì xin phép. Bà Hester gật đầu. Cô Barrett vào góc phòng tìm vài quyển sách; khi còn lại một mình với ông Charles, bà Hester nhìn chồng đầy hàm ý.
Bà dịu dàng nói:
- Ông có nghĩ là thằng Adam nghiêm túc không?
Ông Charles có vẻ bối rối:
- Nghiêm túc à? Bà muốn nói gì thế? Tôi muốn thằng bé quan tâm tới công việc trang trại, để tôi có thể để lại sản nghiệp cho nó sau này. Nó không chịu phụ tôi làm cỏ khô, bảo rằng lúa mì làm nó bị sốt, bây giờ ngay lúc mình cần nó phụ coi đàn cừu thì nó cũng không làm, viện lý do mùi cừu làm nó khó chịu!
- Nó phải học hành…
- Ừ, bà cứ bào chữa cho nó Bà sẽ làm hỏng nó; ngày nào đó bà sẽ ân hận. Nó biết lúc nào bà cũng bênh nó chằm chặp và nó cứ nguầy nguậy không chịu vâng lời tôi. Kiểu đó tới chừng hai mươi tuổi nó sẽ lông bông không ra tích sự gì hết cho bà coi.
- Ông nói làm tôi nhức đầu thêm. Tôi định nói chuyện này, ông ghe giùm chút…Theo ông, nó và con Philadelphia có xứng đôi không? Chuyện này tự nhiên thôi vì hai đứa cùng trưởng thành chung với nhau. Với số tiền của con bé, nó sẽ mua nhà mua đất, sẽ thành một nông trang viên quý phái, nếu muốn thì nó cứ ở Melbourne, còn ở đây thì thuê người làm quản lý. Tất nhiên là sau khi ông và tôi nhắm mắt. Con bé có mười hai nghìn bảng, số tiền này sẽ sinh sôi nảy nở thêm lúc đó nó được hai mươi mốt tuổi.
Ông Charles nhìn bà ta chằm chằm. Ông chưa bao giờ có ý nghĩ đó.
- Nhưng…nhưng hiện chúng còn con nít mà. Và tôi không biết anh em họ mà cưới nhau, người ta có đàm tiếu gì không. Tôi nghĩ con bé như là em gái của nó.
Nhưng bà Hester mĩm cười, nghĩ rằng bà ta khôn ngoan hơn ông.
*
Mỗi lần có thư từ mới, ông Charles lại buồn bã hơn. Ông thường ngồi đó; trước mặt là những số báo trong tuần của tờ báo ở Echuca – tờ “Tin tức dòng sông”. Lần nào nhìn qua vai ông, Delie cũng thấy nghiên cứu một đề tài tựa là KHỦNG HOẢNG KINH TẾ.
Một hôm cô đọc những dòng sau:
“Không đầy một tháng, sáu ngân hàng lớn mà người ta cho rằng ù khách hàng đổ xô đến rút tiền đông bao nhiêu cũng vững như bàn thạch, đã tạm ngưng công việc. Tuy nhiên, vẫn không có sự sợ hãi thông thường nào cả. Chính phủ đã phải dùng đến biện pháp mạnh là đống cửa tất cả các ngân hàng trong năm ngày để những người quản lý có thời gian để thở”.
Cô hỏi:
- Thưa dượng, như vậy có nghĩa là khi cần dượng cũng không thể rút tiền khỏi ngân hàng, phải không?
- Đúng thế, cháu ạ. Nếu họ không làm vậy, chẳng mấy chốc sẽ không còn tiền trong ngân hàng nữa.
Một tối nọ, sau khi những người da đen trong nhà đi săn, bà Hester quyết định làm một bữa ăn thịnh soạn. Bắt đầu bữa ăn là món xà lách tôm lạnh.
Adam nói:
- Không, con không ăn tôm.
- Còn cháu Delie thì sao?
- Cháu cũng không ăn. Cháu ngán tôm lắm.
Ông Charles nhìn nhanh cả hai, nói mau:
- Tôi cũng không ăn. Bà có món gì khác không?
Bà Hester liền nổi cáu. Tuy nhiên, bà bấm chuông bảo đem một món khác.
Bella mang ra một con chim lớn, nâu vàng và lộng lẫy, xế đầy cái đĩa gỗ đẹp nhất. Ông Charles ngây người nhìn, Delie nhìn chỗ ức cong cong, miệng cô khô khốc.
- Thưa dì, cháu không ăn. Cháu chỉ ăn rau thôi.
- Sao lại không ăn? – Người dì rít lên, cứng rắn – Thịt rô-ti ngon mà không ăn. Ông, ông đưa cho nó một miếng ở ức và cánh.
- Không! – Delie trả lời mạnh mẽ. Gương mặt cô đỏ bừng. – Cháu không ăn thiên nga đen.
Adam nãy giờ nhìn cô ngạc nhiên, giờ đây nhìn dăm đăm món thịt rô-ti.
Ngon lắm…chính dì nấu đấy, vừa chín tới thôi.
Adam lại ngồi phịch xuống ghế:
- Con cũng không ăn.
Bà Hester giận dữ hét:
- Vậy thì cả hai đứa ra khỏi bàn ngay! Chúng bây cứ đi ngủ, không ăn uống gì cả. Đi ngay…
Cả hai đi về phía phòng mình, không nói lời nào.
Delie dang nằm trên giường xem cuốn niên lịch thì có tiếng gõ cửa nhẹ bên ngoài, cô Barrett lách vào phòng. Cô ta quay lại khép cửa, chiếc váy len của cô ta quét trên tấm vải sơn lót sàn bóng lưỡng. Cô ta ngồi xuống mép giường, lấy trong chiếc túi rộng một miếng bánh mì bơ và một cái bánh ngọt.
- Này, em phải ăn chút gì vào bụng mới dễ ngủ.
Trong khi Delie ăn nhỏ nhẻ, rất sung sướng vì có thần tượng của cô ngồi trên giường, cô Barrett hỏi:
- Nào, em nói cho cô biết tại sao em không chịu ăn thịt rô-ti?
Delie nhìn xuống, mặt đỏ bừng nhưng không trả lời.
- Có lẽ cô hiểu. Vì thiên nga vốn đẹp, thiên nga bay được và dường như ăn thiên nga là phạm thánh, đại loại như thế phải không em?
Delie bướng bỉnh nhìn chiếc váy của cô Barrett, cô nhai bánh ngọt nhưng cảm thấy vô vị, không đời nào cô nói cảm giác của cô đối với thiên nga.
- Ồ, cô hiểu. Nhưng khi em lớn như cô em sẽ ít lý tưởng hơn…- Cô ta đứng lên- Thôi, cô cũng phải mang cho Adam món gì ăn chứ. Cậu ta làm thế để ủng hộ em hay là tự ý cậu ta?
Cô lúng túng:
- Cả hai lý do.
- Thôi, chúc em ngủ ngon.
Cô ta đưa những ngón tay dài, mát rượi của mình sờ nhẹ lên mặt cô. Cô rúc vào giường.
Cô vừa buồn ngủ thì cánh cửa lại mở, một tiếng nói khẽ vang lên:
- Cháu ngủ chưa?
Cô ngồi lên:
- Thưa dì, chưa.
Người dì bước nhanh qua phòng, trên tay cầm một cái tách.
- Này! Dì mang cho cháu ca-cao nóng và mấy cái bánh quy bơ. Dì mang cho Adam rồi, và dì cũng mang cho cháu.
Cô hớp từng ngụm ca-cao nóng, ngọt ngào. Ngon thật, cô cảm thấy như chưa bao giờ uống ngon thế.
- Cảm ơn dì, dì tốt với cháu quá, - Cô nói, lần đầu tiên cô cảm thấy ân hận. – Cháu không ăn, anh Adam cũng không ăn theo, cháu có lỗi. Đáng lẽ dì không mang thức ăn cho cháu.
- Dì mang thức ăn cho nó thì phải mang cho cháu mới công bằng.
Bà Hester lấy lại tách và đĩa, một cái hôn nhẹ lướt trên trán cô. Ngạc nhiên, cô nằm xuống, trong người thấy ấm áp nhưng không phải chỉ ấm vì cốc ca-cao nóng.
Bấy giờ, đã cuối xuân, đang mùa nước dâng.
Delie và Adam thường ra hiên nhìn. Trước hết là cây cối sáng lên gần khúc quanh thấp; những cái đèn khí đá quay tròn trông như một cái quạt đầy ánh sáng tới khi cây cối có vẻ sáng chói. Thế rồi, cửa sổ trong các phòng chói sáng, những tia lửa bay khỏi ống khói, con tàu ngược dòng, vẽ một màn đen phía sau, để lại một cảm giác nôn nao trong hai tấm lòng trẻ trung.
Càng cuối xuân, đêm càng dịu hơn. Cô càng cảm thấy nôn nao. Những con dế gáy re re trong cát, cây pittosporum trổ hoa làm không khí tràn ngập mùi hương như cam.
Một con chim ác là thao thức cất tiếng kêu du dương, một con chim chìa vôi lặp lại các nốt nhạc trong khu vườn ngập ánh trăng, khiến cô không ngủ được. Tiếng hót của nó như một thác nước bằng thủy tinh, vở ra, réo rắt, trong trẻo.
Vào một đêm trăng tròn, khi cô nằm lắng nghe tiếng dế gáy nỉ non trầm lặng, đều đều thì tất cả hoang tưởng của cô cũng mất vẻ viễn mơ. Dường như những con dế này đang nói điều gì đấy…một điều gì đấy, không kể thời gian và rất quan trọng, điều mà lúc nào cô cũng sắp hiểu.
Cuối cùng, cô tung chăn bước lại cửa sổ. Bên trên là phong cảnh thần kỳ của ánh trăng và bóng đêm. Cô có thể trông thấy cái thân bóng mượt của cây bạch đàn đã trổ hoa, lá lấp lánh như kim loại láng bóng. Cô liền trèo qua cửa sổ.
Hai bàn chân cô trần trụi, đất cát có cảm giác mát mẻ và mơn man mềm mại. Cô hoàn toàn ấm áp trong chiếc áo ngủ dài tay. Cô đánh bạo bước xuống phía nhà khuất trong tối, đi qua mái hiên trước lốm đốm hoa nhài trắng, và bước vào một vùng ánh sáng rực rỡ, trong trẻo. Trời không một áng mây. Qua những thân cây, cô có thể trông thấy dòng sông tràn ngập đến bờ với cuộc sống thần kỳ của chính nó. Chầm chậm, không kể thời gian, những con dế gáy ra rả. Cô cảm thấy cuộc sống tràn ngập trong người cô, đang tìm những lối thoát mới
Một hôm, ông Charles nhận được thư và gọi Delie vào phòng khách. Những tờ báo trải trước mặt ông. Ông vuốt ria mép, vẻ lo lắng. Ông không nói được gì nhiều: có một cái gì đó về sự suy sụp sau khi giá cả đất đai tăng vọt…thị trường ế ẩm…nổi kinh hoàng…
Người ta đổ xô đến ngân hàng để rút tiền, và các ngân hàng ở Melbourne đã đóng cửa. Ông Charles chỉ một cái tít: CHI NHÁNH NGÂN HÀNG ECHUCA NGƯNG PHÁT TIỀN.
Cô kêu lên:
- Nhưng cháu cứ ngỡ rằng bỏ tiền vào ngân hàng là an toàn!
- Ai cũng ngỡ như thế. Mình phải đi Echuca xem sự thể thế nào, có tệ hại lắm không.
Vả lại, họ cũng phải đi Echuca tìm người mới thay thế cho Minna đang mang thai. Ông đánh xe đưa họ đi vòng theo con đường dài, qua các đồi cát…Ông và bà Hester không nói gì với nhau.
Cô vẫn chưa nhận thức dược thảm họa đối với tài sản của cô. Cô ngồi trên chiếc xe độc mã với Adam. Còn bà Hester đi kiếm sở lao động, và ông đi vào cửa hông một ngân hàng tìm ông giám đốc, khi ông bước ra, mặt ông trở nên trang nghiêm. Ông vỗ vỗ bàn tay của cô.
- Cháu à, điều tệ hại nhất đã xảy ra. Tiền bạc của cháu đi đứt cả rồi, hoặc gần như thế.
Cô ngồi nhìn chằm chằm ánh nắng chiếu trên cặp mông bóng lưỡng của con ngựa thiến nâu, đám ruồi nhỏ đen đang bu trên mọt đống phân vàng ngoài đường. Những năm sau đó, cô có thể nhớ lại đống phân vang, bầu trời xanh, phối cảnh của phố Hare với những dãy cửa hiệu, và cả tiếng nói của người dượng: “Tiền bạc của cháu đi đứt cả rồi”. Lúc ấy, dường như tất cả điều đó là không có thực. Cô đã được nghe rằng cố có tiền trong ngân hàng, giờ đây cô lại được nghe là không có tiền gì cả - hoặc đúng hơn, là có không hơn năm mươi bàng. Cô đã bắt đầu nhận ra rồi đây sẽ khác khi bà Hester nghe thấy chuyện này, dù những lời đầu tiên của bà là:
- Tất nhiên là không có gì khác đâu cháu.
Cô im lặng, ngạc nhiên.
- Cháu là con của em dì, và dì dượng muốn cưu mang cháu. Nhưng dì không biết tính sao về cô giáo.
Ông Charles lên tiếng:
- Đúng vậy, nhưng bà để thủng thẳng xem sao.
- Không thủng thẳng gì cả, ngay bây giờ mình cũng có thể bàn công chuyện được; tôi không biết làm thế nào mình có thể trả tiền cho cô Barrett. Còn phần ông cũng phải mất thêm tiền. Tôi đã thuê được Annie, một cô gái rất tốt; chuyện Annie không bàn cãi lôi thôi gì nữa, chiều nay, cô ta sẽ đến. Phải tính chuyện lương hướng, ăn ở của cô ta.
Ông quay sang đứa cháu:
- Thực ra dượng rất may mắn vì đã bỏ tất cả vốn liếng vào tài sản của mình và mua con cừu đực đó. Và dượng chưa bán mớ lông cừu. Dượng rất ân hận, cháu Delie ạ, dượng đã không bảo cháu bỏ vốn vào nông trại ấy, coi vậy lại khá hơn nhiều…
Giờ đây, cô mới nhận thức được đầy đủ ý nghĩa của việc tiền bạc tiêu tan. Bà Hester sẽ càu nhàu cho tới khi cô Barrett đi; và khi cô Barrett đi rồi, những bài học về họa của cô sẽ không còn và cô sẽ không thể đi Echuca hoặc Melbourne để theo học trường nghệ thuật như cô từng mơ ước.
Khi nghe chuyện, cô Barrett liền đề nghị là khỏi phải trả lương trong lúc cô còn ở lại, bởi vì cô thích cô học trò của cô và thích cuộc sống trên sông nước. Cô nói rằng Delie có tài và sau này sẽ học một ông thầy khác, nhưng hiện nay cô sẽ dạy Delie môn họa và vẽ.
Cô nói rằng cô sẽ đăng quảng cáo tìm một chỗ làm khác, cho tới sau lễ Giáng sinh – và có thể phải chờ đến năm sáu tháng để có một chỗ làm thích hợp.
*
Để khỏi nghe giọng nói của bà Hester (dường như lúc nào cũng cáu gắt với cô), Delie trèo lên ngọn cây bách vàng hực ngoài vườn trước. Nằm tựa vào những cành thơm mùa xuân trong khi ánh nắng chiếu vào tay chân mình, cô cảm thấy yên tĩnh.
Trong khi cô ngồi cùng Adam trông ra khúc quanh ngoài xa của dòng sông, nghe tiếng bà Hester ngoài hiên gọi vang, cô bảo:
- Từ khi em hết tiền, dường như má anh không thích em nữa.
Adam cảm thấy khó chịu:
- Anh chắc là không có gì thay đổi. Em chỉ tưởng tượng thôi.
- Nhưng lúc nào dì cũng muốn em làm công chuyện dù chuyện đó chị Annie làm rất tốt. Dường như dì không muốn em ở gần anh.
- Nhảm! Anh không tin.
Nhưng đó là sự thực. Lúc nào ông Charles và Adam định đi Echuca, dì cô cũng bảo cô ở nhà, hoặc để may màn, hoặc xuống hầm mang mấy cái vại lên đẻ bà làm mứt. Hoặc những lúc hai cha con phải đi chăn cừu, Delie rất muốn cưỡi ngựa ra đồng, ăn uống ngoài trời với họ, người dì lại bảo cô ở nhà phụ làm mứt.