Tuyển tập truyện ngắn

Gió Lùa Qua Cửa
Tác giả: Đỗ Bích Thuý

Có tiếng nổ uỳnh uỳnh như tiếng công nông, tiếng bánh xe lộc cộc trên đá dăm lao vào ngõ, gạt cánh cổng gỗ đánh xoẹt. 'Thằng mất dạy nào đấy, có biết nhà ai đây không mà láo lếu thế hở? Thằng nào? Bà có ra mà lôi cổ nó vào đây tôi dạy cho một bài không? Con cái nhà ai thế không biết?". "Bố? Con đây chứ thằng nào. Bố lại đang uống rượu à, may quá, con về đúng lúc. Đang thèm rượu muốn chết đây bố ạ". "Mày... là mày đấy à? Rước cái của nợ ấy ở đâu về thế, hay lại trộm cắp của ai, hở? Tao là lao không để yên đâu nhé! Ngồi xuống, lấy thêm cái chén. Mẹ mày vừa lĩnh lương hưu, chi hẳn cái đùi với cả đĩa dồi, cứ nhắc mãi không thấy cái mặt giặc (là mày ấy) đâu cả: Rõ thiêng. Ăn đi, rồi nói tao nghe, mày lấy cái của nợ ấy ở đâu ra?". "Bố cứ hay đùa, lấy đâu ra? Nửa năm mửa mật của con đấy chứ lấy ở đâu. Bố có biết của độc là cái gì không? Là cái mà cả Hà Nội chỉ có vài tay thợ biết sửa nó như thế nào, thay thế phụ tùng ở đâu, là cái mà chỉ nhìn đã biết cái thằng người ngồi trên nó là loại gì, là...". "Là loại đầu trộm đuôi cướp, loại thích

chít khăn tang lao như điên lúc nửa đêm ấy hả. Gì thì gì, con tao hay không phải con tao, hễ cứ ngồi trên cái của nợ ấy trông đã không đứng đắn, không tử tế, đã là loại thích chơi lười làm, loại không coi thiên hạ ra gì, loại...". "Thôi nào, bố! Bố cho con ăn vài miếng đã, kẻo lại phụ lòng mẹ. Ăn xong rồi con với bố nói chuyện cái xe. Con mời bố một chén. Mẹ mua rượu nhà ai mà thơm thế, mai con xuôi, mẹ kiếm cho con vài lít nhá. Tuần sau thằng Bờm tròn sáu tháng, đám bạn con thế nào cũng đến, cho chúng nó chết tại trận".

Xong bữa, bố không còn nhớ gì đến cái xe nữa, bố ngủ mất rồi. Bố bao giờ cũng thế, uống vào là ngủ, là không biết trời đất gì nữa. Mẹ bảo đấy là cái nết của bố. Chồng người ta uống vào là đánh đập, chửi bới vợ con, chồng mẹ chỉ có đánh đẫy một giấc, xong, không ò ê gì. Sống ở đất rượu mà như bố, đàn ông chỉ có một. Làng có bao nhiêu ông chồng thì bố là tấm gương của bấy nhiêu ông. Ngẫm ra, mẹ là người đáng được tự hào nhất ở làng. Anh cả làm ra nhiều tiền, mua một cái nhà to tướng, sau cơn sốt đất này dưới Hà Nội, anh có cả tỷ bạc trong tay. Trong cái nhà bốn tầng to thù lù ấy, anh trang bị cho chị dâu cả với thằng cháu đích tôn của ông bà đến tận răng mọi thứ đồ dùng hiện đại, bóng loáng, gõ vào đâu cũng kêu coong coong. Bà hãi nhất là phải xuống đấy, thôi thì chúng mày thỉnh thoảng đưa cháu về cho tao hít hà một tí, đừng bắt tao phải xuống ở trong cái nhà ấy. Tao phát bệnh ra mất.

Anh thứ chưa lấy vợ, ở một mình trong căn hộ bé như cái lỗ mũi tít trên tầng năm một khu chung cư. Mắt cận bảy tám đi ốp, nói nửa câu sách vở nửa câu, cứ như tung hoả mù trước mặt người ta. Mấy ông đồ Nho còn sót lại trong làng, hễ thấy anh thứ về là chèo kéo đến nhà đàm đạo chữ nghĩa bằng được.

Cậu út có cái thú mua bán, đổi chác xe máy, mỗi lần về làng lại cưỡi một cái xe mới. Thôi thì đủ kiểu, nhưng nhất thiết là cái nào cũng phải nổ thật to. Như hôm nay đây, cái xe to như xe bò nghênh ngang giữa làng, hàng xóm được một mẻ nghe chó sủa điếc lai. Mẹ chẳng ưa gì cái xe kềnh càng, đúng như bố bảo, ngồi trên cái xe ấy, người tử tế mấy cũng thành ra không tử tế. Nhưng nó lại bảo mẹ, vụ khoai tây này, cả làng gom lại, bán được giá đi nữa thì cũng chỉ bằng nửa cái xe ấy thôi. Nghe ù cả tai. Nhiều tiền thế thì biết nói gì nữa. Nhưng thiếu gì cách để khoe tiền, tại sao lại phải mua một cái xe như thế mà đi. Thanh niên bây giờ lạ thật, mất liền mua cái không tử tế vào mình thì chỉ có chúng nó. Thật không thể hiếu nổi.

Đêm, khuya hẳn rồi mà nó còn dong ra ngõ, đánh thức bọn trẻ con hàng xóm dậy, chất chúng ngồi chồng lên nhau kín cái xe, phi thẳng ra bờ sông. "Chúng mày có đứa nào biết chị Thơm, con ông Vạn lái đò không?". "Biết chứ sao không. Chị Thơm ngày nào chẳng mang ngô sang chợ huyện từ sớm tinh mơ". "Nhưng chị Thơm không phải là con ông Vạn nữa rồi". "Sao lại không phải là con ông Vạn nữa? Chúng mày chỉ huyên thiên". "Thật mà. Chị Thơm thành con ông Tỉnh từ lâu rồi, bây giờ sang ở hẳn bên huyện bán thịt rồi. Con dâu ông Tỉnh chẳng ở đấy thì ở đâu". "Con dâu à, thế thì phải nói rõ là chị ấy đi làm dâu nhà người ta chứ". "Anh út ơi, ông Q. bảo lẽ ra ông ấy hỏi chị Thơm cho anh mà, phải không? Anh mà lấy chị Thơm, chở lợn cho chị ấy bằng cái xe này thì sướng phải biết, nhỉ . Chồng chị Thơm ngày nào chẳng chở lợn bên này về mổ, nhưng chỉ chở bằng xe Min thôi".

Dòng sông chảy dưới ánh trăng giữa tháng sóng sánh vàng. Con đò của ông Vạn lấp ló ánh đèn. Sau cái đận chở đầy người quá bị lật, xã không cho chèo đò nữa, ông Vạn chuyển sang nghề đánh cá. Con gái đi lấy chồng, nhà bỏ không, ông gần như xuống thuyền ở hẳn, đêm cũng ngủ dưới thuyền. Không chở người thì ông chở lợn, những con lợn béo nung núc, cậu con rể gom từ khắp các làng bên này sông, mang sang chợ hóa kiếp. Sáng nào qua sông nó cũng dúi cho ông gói lòng còn nóng hôi hổi trong lá chuối, kiếm chai rượu nữa là ông say sưa cả ngày. Hôm nào hứng lên thì giăng lưới, quăng chài. Ông bảo ông là người sướng, sướng nhất làng. "Cậu về đấy à, xuống làm với tôi choóc rượu. Này, ngày xưa tôi mà gả con Thơm cho cậu thì giờ sao nhỉ, cậu lại lôi nó xuống tít Hà Nội ấy, coi như tôi mất con còn gì. Nó hận tôi lắm, cái đận ấy Nhưng đâu phải tại tôi, đúng không cậu? Có duyên số cả đấy cậu ạ, các cụ nhà mình nói cấm có sai. Hồi cậu đi, con Thơm đòi nhảy sông tự tử. Con nhà lái đò mà nhảy sông tự tử thì chết thế quái nào được. Nó quẫn quá quên mất đấy mà. Cứ tưởng không lấy được nhau thì chết, thế mà cuối cùng có đứa nào chết đâu. Anh bây giờ ăn nên làm ra lắm hử, là tôi nghe nói thế. Cũng mừng. Con Thơm nhà này...". Ông già nói một thôi một hồi chợt chững lại, nâng chén dốc thẳng vào miệng đánh ực. "Thơm thế nào, bác? Sao bác không nói tiếp? Cô ấy khổ ạ? Vì cái gì? Kìa... bác...". "Vì cái gì à? Chả vì cái gì, cũng chả khổ. Chồng mổ lợn, vợ bán, tiền nong rủng rẻng, có gì mà khổ... Nhưng mà... vẫn chưa có con. Chồng nhận tại chồng, vợ tranh tại vợ, không đứa nào chịu đi khám xem thực hư thế nào. Sốt cả ruột. Thôi, uống đi. Uống đi nào, mấy khi cậu về...".

Theo hai anh "bỏ làng", xuôi Hà Nội, đánh vật với cái mác ngoại tỉnh, học đủ thứ cốt để không thất nghiệp, cốt để mở mày mở mặt cho thiên hạ biết tay, cốt để bố mẹ không phải làm gì lúc tuổi già mà vẫn đủ ăn đủ tiêu, trong nhà lúc nào cũng có dăm trăm bạc phòng khi hiếu hỉ không phải lo chạy quanh như nhà người la. Lúc chưa có cứ tưởng chỉ cần như thế là đủ, là mãn nguyện, nhưng có rồi lại thấy còn thiếu bao nhiêu thứ. Thế là cứ lao đầu vào mọi chỗ, không bỏ qua một cơ hội nào. Không phải là tham lam, dứt khoát không phải là tham lam. Mà đã là một cái gì đó như thói quen, như ngồi lên một cái xe là phải lao đi, quen rồi, dừng lại không chịu được. Nhưng cũng không ngờ đến lúc lao đi mãi rồi, đến lúc không coi cái gì ra gì nữa, không còn sợ ai nữa, không còn phải lo thiếu thốn bất cứ thứ gì nữa, thì cũng là lúc thấy chính mình thừa ra. Có ai như mình không, hai ông anh mình có như mình không, không biết nữa. Cái thằng đàn ông mà cũng có lúc buồn viển vông, mơ hồ như đàn bà thì thật chẳng ra gì. Biết thế, nên cố giấu. Chỉ có mẹ là nhận ra. Lúc nào đột nhiên về nhà, dù là nửa đêm, mẹ cũng không hỏi tại sao lại về, tại sao lại đêm hôm mò mẫm thế. Sự im lặng của mẹ thật vô cùng dễ chịu. Trên đời này có hai người làm nó luôn cảm thấy dễ chịu khi ở bên cạnh, đó là mẹ và thằng con trai nửa tuổi. Cái thằng bé khôn sớm đến lạ lùng. Nửa đêm, nghe tiếng xe nổ ình ình của bố là thế nào cũng dứt vú mẹ chồm dậy mở to mắt trong màn nhìn ra, miệng cười toe toét. Hai người, một hiểu tất cả và một không hiểu gì cả đã làm thằng đàn ông gần ba chục buổi đầu cân bằng những lúc chống chếnh nhất, những lúc đã nghĩ đến một lối thoát nhẹ nhàng... Nếu không có hai con người ấy thì không biết đã ra sao rồi.

Hầu như không ngày nào ăn được hai bữa cơm ở nhà. Khuya khoắt lắm mới xong việc để về. Vợ như ô-sin, dỗ con ngủ rồi gà gật ngay cạnh cửa, chờ tiếng xe về để mở cổng, để đẩy giúp vào trong nhà. Tự dưng khó chịu kinh khủng, nhìn thấy mâm cơm đậy lồng bàn không thể không cáu um lên. "Đã bảo ăn thì cứ ăn, phần làm gì. Về được thì người ta khắc về đúng bữa, sao lại cứ phải chờ?". "Ăn một mình em không nuốt được". "Trời ạ, nhàn cư sinh đỏng đảnh đấy à? Hay tại xem phim Hàn Quốc nhiều quá mà sinh hội chứng lãng mạn...". "Ô kìa, sao tự dưng chỉ có chuyện ấy mà anh cũng cáu với em? Anh...". Khóc. Dấm dứt. Nức nở. Sụt sịt. "Trời ôi, nhà cửa thế này thì tôi về làm gì, cô có biết cả ngày ngoài kia tôi mệt mỏi thế nào không? Có im ngay đi không. Tôi đã vung tay trước mặt cô bao giờ chưa, thử xem cả xóm này có thằng chồng nào tử tế hơn tôi không? Tại sao cô không biết làm cái gì đó để mỗi lúc về nhà tôi không thấy tức ngực khó thở thế này? Tôi có bắt cô làm gì nặng nhọc đâu, có bắt cô phải tằn tiện chắt bóp đâu, mà sao có

mỗi cái việc ấy cũng không làm được!". "Nhưng việc ấy cụ thể là việc gì, anh phải bảo thì em mới biết chứ...". "Nếu biết là việc gì thì tôi tự làm cho xong. Tôi là chồng chứ không phải là vợ. Trời sinh ra đàn bà các cô để làm vợ, thế thì cô phải biết là mình cần làm gì trong gia đình chứ...". "Em phát điên lên mất thôi anh ơi, em xin...". "Không phải chờ cô. Tôi đã điên rồi đây này...".

Cố ghìm để không to tiếng mà thằng cu con đã ngủ vẫn nhổm dậy trong màn, đầu ngọ ngoạy, miệng ô a không rõ muốn nói cái gì. Tự dưng chùng người xuống: Rệu rã như một cỗ máy đã hết thời hạn sử dụng. Hình như mình cần một sự bảo trì bảo dưỡng nào đấy, nếu không thì chỉ ngay ngày mai thôi sẽ rữa nát ra. Khốn khổ, sự rữa nát bên ngoài còn nhìn thấy được, có khi chỉ thay một cái sơ mi mới là đủ phục hồi. Nhưng sự rữa nát bên trong thì thật kinh khủng. Không nhìn thấy, chỉ cảm thấy. Máu chảy chậm rù rì trong huyết quản, thở mà như không thở, mọi ý nghĩ chìm nghỉm trong một cái vũng lầy đặc sền sệt. Cũng có thể nó chưa đến nỗi rữa nát, cũng có thể nó mới chỉ là dấu hiệu cho một căn bệnh tâm thần nào đó. Sợ, rồi lại không sợ. Lại sợ. Căn nhà thành ra trống huếch trống hoác, thành ra lạnh lẽo, xa lạ từ bao giờ thế không biết. Ôm riết lấy con. Thằng bé theo thói quen rúc vào ngực bố tìm bầu sữa. Cọ mớ râu lởm chởm vào má nó. Thật không thể hình dung được, cái thằng người râu ria cóc cáy như mình mà cũng đã từng bé tí thơm tho, ấm mềm thế này. Con người mà cứ được bé mãi thì sung sướng quá. Nào, ngủ đi con. Ngủ đi. Đêm nay con ngủ với bố nhé. Ngủ đi là hết đói thôi con ạ. Ngày xưa bố cũng thế đấy. Lúc nào đói không chịu nổi nữa thì đi ngủ. Rúc đầu vào đống rơm mà ngủ. Thế mà giờ lắm người lại phải ngủ để quên no đi đấy con ạ. No quá cũng khó chịu không kém gì đói quá, có khi còn khó chịu hơn.

Sáng, mở mắt ra, vợ đã lấy kem đánh răng vào bàn chải, khăn mặt ngâm trong nước nóng, bày sẵn trên bàn ăn ba món để thích chọn thứ nào thì chọn. Xong bằng ấy việc thì ngồi vào một góc, lặng lẽ chờ, mặt như lá chuối hơ lửa, đợi chồng ăn xong để lấy tăm, lấy nước, rồi vào phòng chuẩn bị quần áo, giày, tất. Vậy mà mỗi buổi sáng phải khoác vào người mớ quần áo thơm tho phẳng phiu lại thấy mất tự tin đến nỗi ra khỏi nhà là phải ghé ngay vào một quán nước chè nào đó vệ đường, đứng lên ngồi xuống cho nó nhàu nhĩ đi một tí. ấy vậy mà không sao mở miệng nói được một câu, đại loại như, thằng tôi sao thì cứ để vậy, rơm rác quen rồi, đừng có cố gột rửa tôi như thế. Khốn khổ, đến mấy cái thứ mặc trên người cũng biết làm thế nào để hành mình, vợ chả tội tình gì thì biết trút cục khó chịu vào đâu?

Cơ quan đông nghìn nghịt. Con gái trẻ lượn ra lượn vào như bươm bướm. Không hiểu sao cơ quan này lại lấy lắm con gái thế không biết. Sểnh ra một cái là thấy thì thụt lôi trong ngăn kéo ra nào son nào phấn, hí húi bôi quệt, cứ như không có son phấn thì thành ngợm cả. Hầu như không ngày nào thống kê được mình đã làm những việc gì từ sáng, đã gặp những ai, đã nói những câu dài ngắn thế nào. Chỉ biết đến tối mịt, có khi gần nửa đêm vẫn đang ở một chỗ nào đó hoàn toàn không phải của mình. Đã thành một cỗ máy rồi, đã không làm chủ được mình nữa rồi, đã phải vận hành hết công suất rồi. Không ngày nào không ước ao sóng điện thoại tự dưng mất tiệt đi, đừng có rung bần bật trong túi quần nữa. Điện thoại đã đổi đến lần thứ mười mấy, đã là loại bé tí như đồ chơi trẻ con rồi, mà cái sự rung của nó trong túi quần vẫn không giảm bớt khó chịu đi tí nào. Mỗi lần thấy buồn buồn ở hông là một lần giật thồn thột, lại muốn ngừng cả thở. Càng ngày càng mất lịch sự, càng vắn tắt, càng tiết kiệm công nói công nghe.

Cái cục bực bội không lúc nào chịu rời đi cho, hễ cứ về đến nhà là nó lại cồm cộm lên, ứ đến cổ. Vợ ti tỉ khóc. Tối nào cũng ti tỉ khóc. Mà cái giống, khóc thì khóc cho thoả, khóc thoải mái một lần cho hết cơn đi còn dễ chịu. Đằng này lại cứ giấu giấu giếm giếm, mím môi mím lợi, lại cứ chạy ra chạy vào toa lét, mặt mũi thì đỏ tía cả lên. Người ta làm gì mình đâu mà phải khóc. Nhà cao cửa rộng không thiếu thứ gì, lại ở vị trí mà bao nhiêu người nhiều tiền thừa của bây giờ muốn có. Hoa ư, cây cảnh ư, chim chóc ư, chó mèo õng ẹo ư... đủ hết. Vậy mà lại rũ người ra như bông hoa héo là làm sao? "Cả ngày chỉ có mỗi việc trông con, dạy con, cô mà để thằng bé ảnh hưởng đến thần kinh thì liệu hồn. Hay tại tôi hay cáu gắt, tôi không biết ngọt ngào như trong phim, trong tiểu thuyết hở?". "Anh... sao anh không cố hiểu em, không cố thông cảm với em?". "Trời ôi, tôi tối mắt tối mũi ngoài đường từ sáng sớm đến đêm khuya thế này, rúc về nhà được mấy tiếng đồng hồ mà lại còn phải làm cái công việc hiểu cô hay sao? Cô làm vợ kiểu gì thế? Vợ gì mà không biết thương chồng, xót chồng hở? Mà cô thì có gì khó hiểu đâu cơ chứ. Cái đầu cô lúc nào cũng sạch sẽ thơm tho thế kia thì đựng được thứ gì trong ấy? Tôi đã không yêu cầu cô phải lo nghĩ việc lớn việc bé gì, cô chỉ có mỗi một trọng trách là ngồi đấy, trông con, đợi tôi về rồi mở cổng. Hay là ngày mai tôi thuê người chuyên mở cổng, đóng cổng thay cô nữa? Này, cô thật là có vấn đề mất rồi...". "Nhưng... em thực ra là cái gì trong nhà này anh có khái niệm được không? Có không?". Và lần này thì khóc to, khóc thật sự, khóc không giấu giếm nữa. Khóc đến nghẹn thở, mặt mũi đỏ tía, tóc xù cả ra. Mở toang tất cả cửa kính cửa chớp, cho gió lùa vào khắp nhà, bật tất cả quạt lên nữa. Sao vẫn nặng nề bức bối thế này. Cô ơi, tôi quỳ xuống lạy cô đây này. Cô làm gì tôi thì làm ngay đi, giết tôi cũng được, nhưng đừng bắt tôi phải làm cái mà tôi không biết nó là cái gì. Cô cũng không biết nó là cái gì cơ mà...".

*

* *

Mấy bà mẹ chạy khắp làng ời ời gọi trẻ con về đi ngủ, đã có người dóng dả như hát hay: "Đâu có cái loại người nào lại thế chứ, nửa đêm nửa hôm rồi còn tha con người ta đi, đúng là cái đồ dở hơi, rửng mỡ".

Ô hay, mình làm gì mà để người ta chửi thế. Về thôi nào, chúng mày lên xe hết đi, bám cho chắc vào. Bây giờ mong cái xe nổ bé tiếng đi một tí thì nó lại kêu to hơn, như trêu tức, giữa đêm thanh vắng. Bầy chó lại được một mẻ sủa inh ỏi.

Bên cánh cổng đang mở sẵn, mẹ đứng nép vào một bên, chờ cái xe to như xe bò phi vào sân rồi cài then. Nó đã mua cái xe này chỉ vì muốn có tiếng nổ thật to, có lúc còn tháo cả ống xả ra. Phố xá càng đông người càng thấy mình cô quạnh, mình thừa ra, nên cứ phải có cái gì thật náo động mới yên tâm được. Vậy mà giờ này, vấp phải sự lặng lẽ của mẹ lại muốn ngay lập tức vứt quách cái xe đi... "Mẹ à, con nhớ thằng Bờm quá. Có khi con không ngủ nhà nữa đâu, con về với nó đây". Mẹ lại ra mở cổng, với tay xoa nhẹ lên vai, nắm nắm mấy cái. Mắt mẹ ầng ậng nước trong bóng tối lờ mờ dưới tán cây hồng xiêm mười mấy năm tuổi... Giờ mới thấy, đôi mắt thằng Bờm mỗi lúc mở to trong màn nhìn ra, giống mắt mẹ vô cùng.

Trăng vẫn đổ ánh sáng rời rợi xuống dòng sông vàng. Tiếng ông Vạn hát ồi ồi vọng vào làng. Đúng là ông Vạn sướng. Sướng thật.

Gửi Người Em Gái Nhỏ
Tác giả: Lê Nguyên Ngữ

Đã lâu lắm rồi, tôi chẳng còn cư ngụ nơi ga xép ấy nữa. Khu xóm ga cũ kỹ có khoảng sân rộng trải loang lổ nhựa đường và với những tiếng còi tàu lúc nào cũng nghe như ngái ngủ, vào các buổi sớm hay mỗi khi chiều xuống. Mỗi chuyến tàu ghé đến ga xép này thường mang đi, thả xuống độ mươi người với những gánh gồng tanh nồng mùi cá, mực của vùng biển quê tôi.

Dạo ấy, vợ tôi đột ngột qua đời. Như con thuyền bão giật mất neo giữa biển đời cơm áo, tôi bèn tạm nghỉ việc viết lách lâu dài, quay qua "xoay nóng" về cái ăn cho mấy cha con, bằng cách mở ra một quầy bán sách trước ga xe lửa. Gọi là quầy cho oai, chớ kỳ thật chỉ tre lá tuềnh toàng. Tuềnh toàng hệt như đời tôi và sân ga vậy! Đầu tư ban đầu cho quầy sách đột xuất này là toàn bộ kho sách đồ sộ của tôi được chắt mót, giữ gìn từ nhiều năm nay. Có nhiều cuốn hồi mua được nó, tôi mừng cứ ngồi nhìn ngắm, vuốt ve đến cả quên ăn, bỏ ngủ. Giờ thì tôi bán tất vì sự sống còn trước mắt của cảnh "gà trống nuôi con". Hy vọng rồi các sách mang đầy kỷ niệm của tôi sẽ tìm được những chủ mua yêu quý nó như là tôi vậy.

Đợt đầu, sách bán khá chạy. Có chút đỉnh tiền, để đa dạng hoá quầy sách, tôi lôi về hàng loạt truyện tranh, giăng đầy trên mấy nẹp tre. Vùng tôi nghèo nên sau mấy hôm xôn xao ban đầu, người mua đến thưa dần bởi túi tiền có hạn. Sách thì ngày một ố vàng, xuống cấp thêm vì giăng phơi cho gió dầu nắng dãi. Để vớt vát lại phần nào những sách đã đến hồi cong bìa, gẫy gáy, tôi bèn phân xuống loại hai, cho các em thuê đọc tại chỗ trong khi chờ tàu. Nhờ chuyển hướng phục vụ kịp thời này, các em đến quầy tôi ngày lại một đông lên. Và cũng dịp này, tôi mới quen em - người độc giả nhỏ tuổi mà tôi không bao giờ quên được!

Một chiều, khi tôi đang cặm cụi sắp xếp quầy thì một cơn gió bất ngờ thốc tới. Gặp quầy sách tuềnh toàng của tôi, nó xoáy thẳng vào và cuộn tung lên trời tất cả những gì có thể. Khi kịp nhận ra sự "viếng thăm đường đột" này, sách báo của tôi đã lẫn vào bụi mù, lớp bay trắng trời, lớp đang hạ dần độ cao rơi xuống khắp khu vực! Tôi chỉ còn biết dụi mắt kêu trời và đón lượm những thứ rớt gần quầy thôi. Kiểm lại, kể cả số những người hảo tâm lượm giúp, sách báo của tôi bị cơn lốc xoáy vừa rồi "phát không" đi quá nửa! Nhất là truyện tranh, bộ thì mất đầu, bộ lại mất đuôi, nếu còn đầu đuôi thì vắng đi khúc giữa.

Hôm sau, giữa lúc tôi đang bần thần với những thiệt hại do cơn lốc gây ra thì... bỗng có tiếng động bên hông quầy:

- Thưa..., sách của chú gió bay nè!

Tôi quay lại, một thằng bé chừng mười hai, mười ba tuổi đang nhoẻn miệng cười với chồng truyện trên tay.

- Ơ... cám... cám ơn cháu! - Tôi vô cùng mừng rỡ - Cháu lượm hôm qua phải không?

- Dạ. Lượm xong, tàu chạy mất, nên... cháu phải đem về nhà.

Tôi xem lại. Đúng là mười mấy cuốn trong loạt sách của tôi. Hầu hết là truyện tranh. Trong đó có những cuốn ráp vào, giúp tôi khỏi phải vứt đi khá nhiều bộ sách. Cám ơn nhiều! Việc em không giữ chúng để đọc chơi rồi bỏ là điều khiến tôi vô cùng ngạc nhiên và cảm động, nhất là khi em đã mang về đến nhà.

Bây giờ thì em sốt sắng giúp tôi xếp các sách vừa mang đến vào quầy. Theo cách xếp, hoá ra em cũng khá quen thuộc với truyện tranh ở quầy tôi. Không chừng em là độc giả thường xuyên ngay từ những ngày đầu cho thuê nữa đấy. Điều đó nghĩa là em đã tốn không ít tiền vào quầy sách của tôi.

- Cháu có... hay đọc truyện không? - Tôi gợi ý.

Thằng bé như không thể giấu được chiếc răng khểnh của mình, cười bẽn lẽn:

- Thưa có. Cháu thích xem truyện... tranh.

Tôi xoa đầu em:

- Được rồi! Từ nay, chú cho phép cháu đọc tất cả những truyện thiếu nhi có trong quầy chú mà khỏi phải trả tiền. Đồng ý không?

Nó vòng tay, cúi đầu:

- Cháu... xin cám ơn chú.

Tôi bèn đưa em cuốn mở đầu của bộ truyện tranh hay nhất mà tôi mới mua. Em lễ phép cám ơn và đến ngồi đọc nơi băng đợi tàu. Đứng trong quầy nhìn kỹ, bỗng dưng tôi nhận ra cái dáng quen thuộc của em. Phải rồi! Em đúng là độc giả thường xuyên ở quầy sách của tôi. Với dáng ngồi nghiêm túc như "ông cụ non" ấy, thái độ đọc khi cười mỉm, lúc chau mày tuy lặng lẽ nhưng đồng cảm với nhân vật ấy... dù hôm nay em thiếu cái bị cói đặt dưới chân, song tôi vẫn nhớ có lần đã từ chối tờ hai trăm vừa rách, vừa ướt em lôi từ trong ấy ra. Em đã gửi lại cái bị cói cho tôi, chạy đâu đó kiếm về đưa tờ hai trăm khác. Những tờ hai trăm kiếm được ở tuổi em chắc cũng chẳng dễ dàng gì!

Từ ấy, ngày nào như ngày nào, trước lúc còi tàu ngược ga vang lên chừng vài mươi phút, em với chiếc bị cói đeo bên mình lại rụt rè đến đọc nơi quầy sách của tôi. Có nhiều hôm em phụ giúp tôi những việc lặt vặt trong quầy, để khi đọc không trả tiền cho bớt phần áy náy. Và cũng từ ấy, em thoắt đến, thoắt đi theo những tiếng còi tàu, còn tôi, chẳng lời lãi bao nhiêu, song lúc nào cũng bận rộn bán, thuê như người nuôi con mọn. Do vậy, tuy quen nhau đã lâu nhưng tôi vẫn chưa tỏ tường quê quán cũng như việc làm của em. Chỉ mang máng biết rằng em rất đông anh em qua những thứ quà em tha về trong bị cói.

Một hôm, có thằng bé lạ thuê đọc tập truyện tranh, tôi tìm hoài chẳng thấy. Cuối cùng, sực nhớ đã đưa em đang ngồi đọc nơi băng đợi tàu. Thấy thằng bé mới đến thuê này ăn vận ngon lành, hứa hẹn sau là khách sộp, nên tôi nhỏ nhẹ:

- Truyện đó, có cậu bé ngồi cuối băng tàu đang đọc. Chờ nó trả sách, lên tàu, chú sẽ cho thuê.

Nghe thế, thằng này vội sấn sổ đến, giật phăng cuốn sách trong tay em, giọng kẻ cả:

- Biết gì mà cũng bày đặt đọc, xem! Đồ không biết chữ!

Sau cái giật thô bạo của thằng kia là tiếng còi tàu. Em nhìn tôi đầy thẹn thùng rồi lao vào phía cửa ga. Chẳng mấy chốc, chiếc bị cói cần mẫn bên hông em đã khuất chìm sau những gánh gồng vội vã.

- Hoá ra em vẫn chưa biết đọc ư? - Tôi lẩm bẩm, bàng hoàng.

Thằng bé vừa giật sách bĩu môi:

- Nó chỉ biết có mỗi chữ o, nhờ quả trứng gà thôi!

Sau buổi chiều đó, em chẳng bao giờ ghé lại quầy tôi. Cứ mỗi lần có tiếng còi tàu vang lên, tôi lại bỏ cả bán mua để dõi mắt tìm em. Nhưng thật là hoài công...! Và... sao lại như thế, em ơi???

Đã lâu lắm rồi, tôi chẳng về lại nơi ga xép ấy nữa! Khu ga xép cũ kỹ với những tiếng còi tàu nghe cứ nghèn nghẹn, buồn buồn kể từ dạo vắng bóng em. Quầy sách chẳng hiểu sao cứ thưa vắng dần. Do mua lỗ, bán hao và miệng ăn mấy cha con nên rốt cuộc rồi, chính tôi cũng phải dời đi nơi khác kiếm sống. Thế là vĩnh viễn tôi không còn cơ hội tìm gặp lại em.

Bây giờ cứ mỗi lần nghe tiếng còi tàu mơ hồ vọng về từ đâu đó hay tiếng trống gọi ngày khai trường, tôi lại nhớ đến em. Nhớ vô cùng! Em giờ đây đang lận đận phương trời nào hay vẫn còn ngược xuôi nơi ga tàu quê cũ? Dù ở đâu, mong rằng lúc nào em cũng mạnh tay, khỏe chân để giúp đỡ gia đình, và nhất là... đã biết đọc chữ rồi để em còn xem được những dòng vừa nhắn gửi của tôi.

Gặp Lại
Tác giả: Vương Sĩ Ca

Chiếc xe vừa thắng lại, tiếng đẩy cửa sắt cót két, xe chầm chậm chạy vào độ khoảng 10 mét rồi dừng hẳn. Tiếng ổ khoá khua lanh canh, hai cánh cửa sau được mở toang, một luồng gió lùa vào. Tôi sảng khoái. Tên lính nguỵ khom người xuống đẩy chiếc băng ca, bốn chân sắt chạm dưới lườn tạo một âm thanh rờn rợn. Những tia nắng ban mai chiếu lấp loá, tôi choá mắt đành nhắm lại...

- Thưa bác sĩ, đây là tên Việt cộng bị ta bắt trong trận càn quét vào mật khu Ngãi Tứ. Nó rất gan lì, đã bị thương còn cố bắn chặn cho đồng đội thoát, làm bên ta chết thêm 10 người. Khi hết đạn, nó mới chịu thúc thủ.

Tên lính nói một hơi dài như muốn phô trương vẻ yêng hùng của bọn chúng, rồi đưa tay vào túi áo lấy tấm giấy chuyển bệnh ra trình.

Vị bác sĩ thản nhiên cầm lấy chuyển qua cô y tá. Chân tôi được ông ta nghiêng qua xem xét. Tên lính có vẻ bực tức, mặt nhăn nhúm trông khó coi.

- Cô cắt hết băng nơi chân chú ấy ra - Ông bảo cô y tá.

Mũi kéo lành lạnh chạy dọc theo xương ống quyển. Tôi cố ngồi lên. Mảnh băng vừa bung ra. Thân tôi nhột nhạt, khó chịu còn hơn bị những cực hình nơi địa ngục. Bởi những con dòi từ trong vết thương, chúng nhung nhúc chui lên bò quanh vùng da thịt lở lói. Cô y tá rửa sạch vết thương. Vị bác sĩ nhìn vào, rồi ngẩng lên nói với tên lính:

- Sao các anh để đến nông nỗi này?

- Nó là Việt cộng - Tên lính đáp cộc lốc.

- Anh nên nhã nhặn một chút. Dù là gì đi nữa nhưng đến đây, tôi xem anh ta là một bệnh nhân.

Lời bác sĩ như trăm nghìn mũi kim xuyên vào não làm mặt tên lính co rúm lại, trông thảm hại. Tôi cố nén sự khoái cảm trong lòng...

Đang thay băng, giọng cô y tá chợt xa vắng:

- Vết thương của anh hôm nay sắp bình phục. Hình như vài hôm nữa bên an ninh quân đội, họ qua nhận anh về.

Tim tôi co thắt. Có hơn nửa tháng nằm đây, tôi bị cuốn hút vào đôi mắt hiền từ cùng nụ cười của cô. Điều đó dễ dàng làm tôi quên đi nỗi đau của người chiến sĩ bị thương sa vào tay giặc. Giờ sắp xa cô, làm sao tôi không buồn. Biết cô có buồn như tôi không?

Trăng thượng tuần lên cao lấp loáng ngoài vuông sân bệnh viện như trải nhẹ qua hồn tôi chút gam màu quê hương. Đêm yên ắng, chỉ còn tiếng thở, tiếng ngáy, tiếng rên khe khẽ của bệnh nhân. Có tiếng chân bước vào phòng, tôi chống tay ngồi dậy. Cô y tá đã đến bên đầu giường, thấy tôi định hỏi, cô vội đưa ngón tay lên môi ra hiệu. Cử chỉ lạ lùng của cô làm tôi rất đỗi ngạc nhiên. Chắc có việc gì đây? Chưa chi cô xoay người lại, đi ra. Tôi lo lắng. Định tâm lại, tôi mở nhanh gói giấy mà cô vừa để nơi đầu giường. Bên trong là một miếng thép không gỉ nhỏ dẹt, một mảnh giấy được xếp lại rất nhỏ, một bộ đồ được ủi thẳng tươm tất. Dưới ánh sáng lờ mờ của bóng đèn tròn, tôi đọc nhanh những dòng chữ viết vội trên mảnh giấy. Rồi hành động...

Trong bệnh viện đã có người vào ra, sự sinh hoạt ngoài cổng được đánh thức. Tôi ung dung thả từng bước như người đi nuôi bệnh. Cố chịu cơn nhức, tôi bước nhanh. Vừa quăng cái còng vào lỗ cống, nghe tiếng xe máy dừng lại ở phía trước, tôi giật mình. Cô y tá giục: "Nhanh lên...". Tôi ngồi phắt lên cái ba ga phía sau. Cô tăng ga, chiếc xe vun vút qua những con đường vắng tanh. Chân tôi buốt nhức vì dằn sóc, hai tay quờ quạng tìm chỗ bấu. Có lẽ cô hiểu, nên nói to lên trong gió: "Anh ôm chặt vào người em...". Đến ngã ba Cần Thơ, cô điều xe lao nhanh qua. Tôi chồm người về phía trước: "Sao cô không ghé ở ngã ba dễ đón xe hơn?". "Anh không thấy đồn cảnh sát ở đó à!".

Cô cho xe dừng lại trên một đoạn đường vắng. Một chiếc xe Hồng thập tự cùng vừa trờ tới. Cô tiến đến bên ca bin dặn dò điều gì đó với anh tài xế, rồi quay lại. Tôi chưa kịp nói lời từ biệt, bỗng cô nắm chặt bàn tay tôi, giọng nồng nàn trầm ấm: "Chúc anh gặp nhiều may mắn".

Qua khung cửa, qua ánh đèn phía sau, tôi thấy cô vẫn còn đứng bên vệ đường trông theo. Lòng tôi tê tái.

Bàn chân tôi đã đi khắp phố phường Sài Gòn nhưng không một nơi nào nhận tôi vào làm. Họ dửng dưng trước những lời xin việc, mặc dầu tôi chỉ cần hai bữa cơm thôi. Tôi thầm nghĩ, cùng là con người với nhau, sao họ không có tình thương nhân loại như những người ở quê tôi. Hay họ sợ tôi điều gì? Cuối cùng tiền cô cho tôi cũng hết, cái đói lại cồn cào trong bụng. Đang lang thang, chợt một thanh niên hai chân cụt tới gối ngồi trên chiếc xe lăn bên hè phố ngoắc tôi lại, có lẽ anh ta thấy tôi đi khập khiễng.

- Mày là thương phế binh hả?

Tôi đáp liều:

- ừ!

- Mày vào hội chưa?

Tôi nào biết hội gì? Cũng đáp liều:

- Chưa.

- Thôi mày theo tao mà sống, tao sẽ giúp...

Như kẻ chết đuối vớ được cái phao, còn gì bằng! Tôi theo anh ta. Nhà anh nằm ngoài mặt tiền trên đường Khổng Tử. Anh ta nói vẻ tự hào: "Đây là khu thương phế binh do bọn tao tự chiếm, rồi cất, chứ chẳng có con "ma" nào cấp. Mày thấy có oách không? Tôi ngồi yên lặng lắng nghe. Anh ta "đế" luôn: "Bọn tao ở đây tự do ăn, tự do nói, tự do chửi, đ.sợ thằng chánh quyền...". Bỗng giọng anh chùn xuống: "Vậy mà con vợ tao, nó đành đoạn bỏ đi lấy Mỹ...!".

Mỗi sáng, tôi đẩy anh đi góp tiền chỗ ngoài chợ Cầu Muối, nơi bọn họ độc quyền. Đổi lại, tôi cũng có ít tiền tiêu vặt cùng hai bữa cơm và không biết bằng cách nào anh ta làm được một thẻ thương phế binh, một giấy chứng chỉ giải ngũ cho tôi. Giờ tôi là một công dân hợp pháp sống trong ngôi nhà của anh. Vậy mà tôi chưa tìm bắt được liên lạc để quay về với đơn vị. Không lẽ phải sống mãi thế này sao? Tôi nghe nhịp tim gõ buồn, lại nhớ những ân tình chan chứa ẩn trong đôi mắt của cô y tá mà mấy lâu vẫn còn xốn xang trong lòng tôi...

Tiếng súng nổ ròn tan khắp đường phố, mọi người ngờ bọn lính nguỵ dùng súng thay pháo đón giao thừa. Ngoài đường, tiếng động cơ rú ga đinh tai nhức óc hoà cùng tiếng đạn bom ì ầm. Lửa trong tim như được nhen lên, lòng tôi xôn xao. Trong nhà, giọng say rượu lè nhè của anh ta vọng ra: "Sao mày không vô, Việt cộng đến chúng giết hết cả lũ!". Tôi cười thầm... Tiếng chân rầm rộ của đoàn quân giải phóng đang băng qua lộ. Tôi vội vã chạy theo. Vài anh bộ đội chĩa súng bắn vào tôi, chặn lại. Tôi vén ống quần lên chỉ vào vết thương, tỏ rõ nhanh chóng cảnh tình. Vị chỉ huy tiến lại nhìn tôi phân vân...

***

Ông tiểu đoàn trưởng ngồi xuống bên tôi, giọng từ tốn:

- Cuộc họp Chi bộ chiều qua, ban lãnh đạo nhất trí cho chú nằm an dưỡng, đây là nơi an toàn. Tôi định phân trần. Hình như ông hiểu ý, vội tiếp:

- Trên chiến trường cũng như trong lao động, chúng ta cần có sức khoẻ. Vì thế, chú cứ an tâm.

Tôi yên lặng, thở dài.

Khi phần lý lịch của tôi được đơn vị gởi ra, vết thương nơi chân chưa được lành hẳn. Tôi được điều về công tác ở địa phương Bình Long.

Thoắt đó, đã 7 năm. Giờ tôi là một thanh niên ở tuổi 27 tràn đầy sức sống và dày dạn trong chiến đấu. Những tin chiến thắng từ mặt trận trên khắp các miền đất nước giòn giã bay về. Rồi cuộc chiến đến hồi kết thúc.

Trong ánh nắng chói chang của một ngày cuối tháng tư, tôi lại tìm cô. Hơn một tiếng đồng hồ vòng quanh hết các phòng, các trại trong bệnh viện Vĩnh Long, hỏi thăm, không ai biết được về cô. Tôi liền tìm đến vị bác sĩ, nhưng ông đã về hưu và cũng không ai biết rõ hiện giờ ông ở nơi đâu? Tôi thất vọng.

Hơn hai năm phục viên về quê nhà, lòng tôi lúc nào cũng khao khát gặp lại cô y tá, lúc nào cũng mải miết kiếm tìm, nhưng tin tức về cô như phiến mây gầy bay ngang giữa chiều. May sao có một hôm người bạn rủ tôi đi tìm cô vì cô chính là nhân vật mà anh cần gặp để viết bài. Đi quanh co khắp mấy thôn rồi, chúng tôi cũng gặp được một bác nông dân cho hay:

- Trước đây, cô ấy đang đi thực tập ngành gì đó, tôi không được rõ lắm. Không biết vì sao cô bị địch bắt rồi buộc tội làm Việt cộng. Nghe đâu bọn chúng dùng đủ mọi cách tra tấn, cô kiên quyết không nhận. Chúng mới đày cô ra Côn Đảo. Tại đây, cô tham gia vào phong trào, đấu tranh chống chào cờ ba que, vận động chị em đòi hỏi cải thiện chế độ đối với nữ tù nhân nên bị chúng nhốt vào chuồng cọp...

Rồi bác còn kể tiếp:

- Hoàn cảnh cô ấy rất đáng thương. Lúc ở Côn Đảo về, cha mẹ đều qua đời, cô là con một nên phải ở nhà lo hương khói. Cô chỉ nhận công tác phụ nữ ở địa phương để có thời gian rảnh rỗi chăm sóc ruộng vườn. Còn việc chồng con, tôi già cả ít đi đâu, nên không được biết.

Ngôi nhà cô nằm khuất sau khu vườn toàn cây tạp trong một ấp thuộc xã Tích Thiện, phía trước là dòng sông Hậu xuôi về Cần Thơ. Trong nhà vắng lặng, chúng tôi ra đứng ngắm những bông hoa đang khoe sắc trong ánh nắng heo hắt giữa chiều tà.

- Cô chủ nhà ơi...! Cô chủ nhà ơi...!

Độ hơn phút, một phụ nữ khoảng gần 30 tuổi trong bộ bà ba đen vừa ra vừa tháo cái khăn rằn quấn nơi cổ lau lau hai tay, rồi hỏi:

- Hai anh tìm nhà ai vậy?

- Thưa cô... có phải đây là nhà cô Thanh...?

Tôi bỗng reo lên. Thôi, đúng là em rồi! Tiếng reo của tôi quá to làm cô giật mình, sửng sốt nhìn tôi chăm chú hồi lâu:

- Anh... là... anh Thới. Lê Minh Thới phải không? - Tiếng cô lập bập.

Tôi gật gật đầu rồi tiến lại. Bỗng có tiếng xe tắt máy ngoài rào, một người thanh niên dẫn chiếc Honda 67 đi vào nhìn hai đứa tôi rồi gật đầu chào. Cô lên tiếng giới thiệu:

- Đây là ông xã nhà em, anh Thới còn nhớ ảnh hông?

Như bị cú sốc, tôi đứng tần ngần. Có lẽ hiểu được tâm trạng tôi, cô nhắc với giọng lắng buồn:

- Ông xã em chính là người lái chiếc xe Hồng thập tự trong đêm đưa anh đi thoát đó... Chúng em mới cưới nhau...

Anh tiến lại, bắt tay tôi niềm nở. Đâu đây tiếng chim vót giọng gọi mùa.

Giàn Trầu Quế
Tác giả: Thái Giang

Bà nội về quê gần hai năm. Nhớ bà quá, nhưng Tâm biết bà không ra Hà Nội nữa. Bà giận mẹ.

Bà nội nghiện ăn trầu từ thuở còn con gái. Bà bảo có hai loại trầu: trầu quế và trầu mỡ. Ngon và thơm nhất là trầu quế. ở quê mình, đàn bà, con gái xưa đều ăn trầu và nhuộm răng đen. Hơn bảy mươi tuổi rồi, bà nhịn cơm chứ không nhịn trầu được, các cháu ạ.

Những ngày đầu ra Hà Nội ở chơi với con cháu, bà cứ thơ thẩn, hết ra lại vào. Tưởng bà nhớ quê, Tâm và Nam thi nhau bật vô tuyến suốt ngày cho bà xem. Nhưng bà cứ nhìn đi đâu ấy. Tâm mách mẹ, mẹ cười: "Bà nội con nhớ trầu cay đấy. Để chiều nay, mẹ ghé vào chợ Hôm mua trầu cau cho bà".

Chiều đó, bố mẹ đèo nhau về đến cổng, đã gọi tướng lên:

- Tâm, Nam đâu? Ra giúp bố mẹ một tay nào?

Hai đứa chạy ùa ra. Mẹ đang bưng trên tay một chiếc bình vôi. Bố rút từ giỏ xe ra một túi trầu và rau tươi.

- Mẹ ơi, chúng con mua trầu cau cho mẹ rồi đây này. Cả con dao chìa vôi để mẹ têm trầu nữa.

Bà nội tươi tỉnh, tay run run đỡ lấy bình vôi:

- Bà thèm trầu quế, nhưng bà ngại... phiền mấy con.

Đêm ấy, mùi trầu không thơm cay toả khắp sân. Tâm và Nam xoắn lấy bà, bắt bà kể chuyện ma: "Cố Bợ đốt nhà chỉ cháy lạt, không cháy gianh". Chuyện bà kể sợ ơi là sợ, nhưng hai đứa cứ thích nghe. Mẹ phải mấy lần gọi, hai đứa mới chịu vào học bài. Nhưng lạ thật, ma Cố Bợ cứ lởn vởn đâu đấy.

Những buổi tối thơm nồng mùi trầu như thế kéo dài không lâu. Một buổi sáng, Tâm thức dậy tập thể dục, đã thấy mẹ xách nước rửa sân, dùng chổi tre kỳ cọ mãi góc sân nơi ba bà cháu ngồi đêm qua. Thì ra vui chuyện, bà nội đã vứt bã, nhổ quết trầu ra đấy. Mặt mẹ cau cau khó chịu.

Tâm kể chuyện ấy với bố. Bố thần mặt, thở dài rồi phóng xe ra phố, mang về cái ống nhổ bằng đồng. Bố dặn Tâm: "Con nói nhỏ với bà nhổ nước trầu vào đây nhé". Những chuyện cổ tích ở quê lại được ba bà cháu rì rầm. Tâm cầm cái ống nhổ phục vụ bà, mỏi tay lại chuyền cho em Nam.

Rồi bố đi công tác tận Lạng Sơn. Gói trầu và cau tươi của bà cứ cạn dần. Mẹ không ghé vào chợ Hôm nữa. Tâm nhắc mẹ, mẹ gắt: "Chợ hết trầu cau rồi. Thời nay có ma nào ăn trầu đâu mà mua với bán. Mày lấy kẹo cao su cho cụ nhai vậy. Vừa sạch răng lại đỡ bẩn nhà".

Bà nội không quen ăn kẹo, nên trệu trạo nhai cau khô với vỏ cho đỡ nhớ. Thương bà quá. Giá Tâm có tiền và chợ còn bán cau trầu... Chuyện Cố Bợ, ma rà cũng tắt. Các buổi tối, hai đứa chúi đầu vào học bài. Mẹ ngồi ốp bên cạnh. Bà ho khan một mình trong buồng...

Một buổi chiều, Tâm đi học thêm về muộn. Cổng mở toang. Đèn trong nhà không bật. Chiếc bình vôi lăn lóc góc sân, vôi đổ tung toé. Thằng Nam đang gào khóc với mẹ:

- Con bắt đền mẹ đấy. Con bắt đền mẹ đấy! Mẹ không mua trầu cho bà... lại quét đổ bình vôi của bà... để bà bỏ đi rồi. Hu... hu... bà ơi... bà về với cháu đi... bà ơi...

***

Bây giờ, ngồi dưới giàn bầu xanh mát trước sân, Tâm càng da diết nhớ bà. Giá như ngày ấy... có một giàn trầu không. Thương nhất là bố. Bố đi Lạng Sơn tất tả về, vai mang bọc quà, trên tay là một nhánh trầu không phủ lá chuối. Vừa vào cổng, bố đã reo lên:

- Em ơi, anh đã tìm được giống trầu quế về cho mẹ đây này.

Đáp lại là bộ mặt buồn xỉu của cả nhà. Thằng Nam mau nước mắt, oà lên khóc:

- Bà bỏ về quê mất rồi bố ơi! Con bắt đền mẹ. Tại mẹ...

Bố đứng sững, đánh rơi nhánh trầu không xuống sân, kêu lên đau đớn: "Mẹ ơi!". Nước mắt bố chảy xuống má.

Bỗng bố bật dậy, ném bọc quà vào nhà. Không nhìn mẹ, không hỏi Tâm một câu, bố cởi áo, chạy ra sân, đến bên cạnh cái chậu sành lớn nhất, bố nhổ phăng gốc trúc Nhật ném ra góc sân.

Nhánh trầu quế được giâm vào cái chậu cảnh. Hàng ngày đi làm ở cơ quan về, bố lầm lụi vun đất, tưới tắm cho trầu. Bố ít nói hẳn đi. Bữa tối, cả nhà ăn trong im lặng. Lùa uể oải bát cơm, bố xách ghế ra sân ngồi im lìm bên chậu trầu không...

Thế là đã gần hai năm bà không ra Hà Nội. Nhánh trầu không bố mang về đã thành một giàn trầu xanh mướt, che kín nửa sân. Mùi trầu quế thơm nức.

Bố mẹ đã làm lành với nhau. Đó là một đêm mưa thu, sau hai tháng nặng nề, mặt bố lạnh như tiền. Nửa đêm, Tâm chợt thức giấc. Nghe có tiếng thì thầm. Rồi tiếng mẹ nức nở.

Bây giờ, giàn trầu là niềm vui chăm sóc của cả nhà. Mẹ là người chi chút, nâng niu nhất. Sáng nào mẹ cũng dậy sớm tưới nước, bắt sâu, vắt những nhánh trầu non lên giàn. Chưa vừa lòng, mẹ còn phân công hai chị em Tâm ra bãi thải tìm vôi tường cũ, đem về đập vụn đắp vào gốc trầu nữa.

Giàn trầu mượt xanh như láng mỡ. Nhưng bà nội vẫn không ra chơi. Bố đã hai lần về quê đón bà. Hai lần bố ra một mình.

Nghỉ hè. Tháng 9 tới, Tâm lên lớp 11, em Nam lớp 6. Đêm qua trăng sáng. Cả nhà mang ghế ra sân, ngồi dưới giàn trầu quế. Bố bảo mẹ:

- Ngày kia giỗ ông nội, anh và thằng Nam về thăm bà. Em và cái Tâm trông nhà nhé.

Mẹ ngả đầu vào vai bố:

- Không. Em chuẩn bị tất cả rồi. Em phải về cùng. Lỗi do em gây ra, em phải về tạ lỗi với mẹ chứ.

Tâm nhanh nhẩu:

- Mẹ nói đúng. Cả nhà cứ về quê thăm bà nội. Con giữ nhà cho. Nhưng mẹ phải nhận với con một điều cơ...

- Trăm điều mẹ cũng nhận. Con nói đi.

Tâm bí mật ghé vào tai mẹ thì thầm. Mẹ cười:

- Suýt nữa... Cảm ơn con gái.

Mờ sáng. Mẹ một mình bắc ghế đứng dưới giàn trầu, thận trọng chọn những lá trầu tươi nhất, xanh nhất xếp thành một chúc trầu thơm ngát.

Mẹ sẽ mang chúc trầu quế của cả nhà về biếu bà.

Tâm tin là đến một ngày nào đó, một đêm nào đó, bà nội sẽ ngồi nhai trầu dưới giàn trầu quế. Chị em Tâm tha hồ nghe bà kể chuyện cổ tích.

Giọt Nước Mắt Chiều Ba Mươi
Tác giả: Việt Phương

Cầm tờ "Giấy ra trại" trên tay, Sửu mừng rơi nước mắt. Anh được ân xá trước hạn 6 tháng trong dịp Tết Nguyên đán. Có bao nhiêu tư trang Sửu tặng lại anh em - những người cùng cảnh ngộ một thời lầm lỗi - chưa có dịp may như anh hôm nay. Chào ban giám thị trại, chào cán bộ quản giáo, Sửu xúc động nhận lời chúc tết và số tiền đi đường mà trại cấp cho anh.

Thôi, vĩnh biệt trại cải tạo Hồng Ca - nơi anh đã phải trả giá đắng cay cho lỗi lầm phút nông nổi bằng quãng thời gian tủi nhục 30 tháng trời mà tưởng chừng như 30 năm dài đằng đẵng. ở đó có bao đêm nằm trằn trọc, Sửu đã âm thầm khóc trong ân hận, trong nỗi xót thương người mẹ già đơn côi đang khắc khoải chờ anh nơi căn nhà nghèo ngõ nhỏ cuối đường Minh Khai.Suốt dọc đường xe chạy không khí ngày tết thật nhộn nhịp. Trên xe ai cũng rạng rỡ niềm vui về sum họp với gia đình. Mứt tết, rượu ngon, bánh trái rực rỡ trong những túi hàng bằng nilon mỏng. Dưới đường tấp nập người đi lại với quất, với đào và các loại hoa tươi đủ mọi sắc màu đem mùa xuân về muôn nẻo.

Đây rồi Hà Nội - vùng đất thân yêu gắn bó cả tuổi thơ trong trắng hồn nhiên, cả những năm tháng sinh viên đầy ắp ước mơ và kỷ niệm...

Xe đỗ, Sửu hân hoan hoà mình vào dòng người nhộn nhịp của thủ đô ngày xuân. Qua chợ Mơ, anh rẽ vào mua hộp mứt, chai rượu, gói bánh quy rồi khấp khởi trở về cái ngõ nhỏ quen thuộc. Kia rồi - căn nhà đơn sơ của mẹ con anh phía cuối ngõ. Chắc mẹ mừng lắm khi bất ngờ anh được về đón xuân năm nay.

Sao vắng vẻ hiu quạnh thế này? Mẹ đi đâu mà cửa đóng im lìm ẩm mốc? Sửu bỗng thấy trong lòng có điều gì xốn xang.. Chưa kịp sang hàng xóm hỏi, bỗng có tiếng quen thuộc của bà cụ Biên:

- Trời ơi, thằng Sửu về đấy ư?

Bà lật đật sang ôm chầm lấy Sửu rồi oà khóc. Một lúc sau bà mới lần tìm chiếc chìa khoá trong túi áo len đưa cho anh.

Sửu mở cửa vào nhà. Bỗng anh sững lại, cái túi đựng quà tết rơi bộp xuống nền nhà. Chai rượu vỡ tan, rượu đổ ra lênh láng thơm nồng mà cay xè. Sửu nhìn trân trân vào tấm ảnh người mẹ thân yêu đã được treo chính giữa bàn thờ - một dải lụa đen vắt chéo. Bát hương đầy những chân nhang còn mới và trên tường treo mấy bức trướng chữ đen sì to tướng "Vĩnh biệt thiên thu" trên nền vải đỏ màu máu nhoè dần, nhoè dần trong nước mắt ước đẫm ký ức...

Suốt những năm học phổ thông Sửu đều là học sinh giỏi rồi trúng tuyển vào Đại học Tổng hợp. Bà Miến rưng rưng nước mắt ngày con nhập trường. Mới gần 60 mà mái tóc bà đã rất nhiều sợi pha sương muối. Bà thắp hương lên bàn thờ "để bà nội và bố nó dưới suối vàng cũng mát mặt khi được tin này". Sửu rất ngoan, ngoài giờ học và ngày nghỉ chủ nhật lại đem đồ nghề ra đầu ngõ chữa xe đạp kiếm thêm tiền giúp mẹ. Cái biển "Bơm vá xe" chẳng làm chàng sinh viên trẻ tuổi đẹp trai ấy ngượng ngùng.

Thấm thoát 5 năm học trôi đi bằng kết quả những gánh bún bán rong của người mẹ tảo tần, bằng nỗ lực của cậu con trai hiếu thảo - Sửu tốt nghiệp Đại học Tổng hợp Toán vào loại khá. Học đã gian nan vất vả, ra trường xin việc khó khăn còn gấp bội phần. Gõ cửa hết chỗ nọ đến nơi kia chỉ nhận được những cái lắc đầu hoặc lời hứa đợi chờ và chờ đợi... có tiền bạc dẫn lối chăng? Mặc cảm ấy cứ đeo đẳng Sửu suốt bao ngày tháng. Cho đến cái ngày Minh Hằng - cô bạn gái thân nhất mà Sửu đã thầm yêu trộm nhớ nhận trầu cau của con gã nhà giàu ở phố Hàng Buồm thì Sửu không còn bình tĩnh để cam chịu.

Phải rồi, phải có tiền, nhiều tiền mới tìm thấy hạnh phúc và ước mơ. Đúng lúc ấy, Sửu bất ngờ gặp lại Cường - thằng bạn học cùng trường bị đuổi từ năm học thứ hai về tội gây gổ đánh nhau và ăn cắp vặt trong ký túc xá. Quê hắn ở mãi Lạng Sơn, hắn rủ bằng được Sửu về nhà. Sửu ngạc nhiên về sự giàu có của Cường, hắn ghé sát tai Sửu nói lấp lửng:

- Chiến hữu có thích tiền không? Đơn giản lắm, chứ không "trâu bò" như cái tên của cậu đâu!

Đêm ấy hắn rỉ tai bàn bạc với Sửu: Giản đơn thật - như hắn nói - chỉ xách một cái túi có "quà" của hắn đến một "người nhà" ở đường Giải Phóng là Sửu có 1 triệu đồng. Suốt đêm đó Sửu trằn trọc không ngủ. Biết "quà" của hắn là thứ hàng quốc cấm nhưng mình chỉ làm một lần thôi để lấy tiền chạy việc rồi sẽ chấm dứt...

Sáng hôm ấy, Cường đưa Sửu ra bến xe, giao cho Sửu cái "ba lô sinh viên" cùng 200.000 đồng ứng trước. Hắn vẫy theo xe bằng nụ cười như động viên mà đầy nham hiểm và tham vọng. Ai ngờ khi Sửu vừa chuyển cái ba lô trong đó có "của nợ" kia thì bất chợt hai anh công an như trên trời rơi xuống ập vào bắt quả tang. Cũng may số "cơm đen" trong ba lô chuyến đầu tiên tên Cường chỉ để nửa cân "thứ lính mới" nên mức án của Sửu chỉ là 3 năm - Song 3 năm đối với Sửu là cả 30 năm, cả một nửa đời người...

Khai cái khoá số 8 bập vào cổ tay trắng như tay con gái của Sửu trước cửa toà án để chuẩn bị lên xe đặc chủng về trại, bà Miến chỉ kịp run rẩy nắm lấy tay con trao vội gói quà rồi khuỵu xuống. Sau lần ấy bà ốm liên miên, cái bệnh thấp khớp mãn tính hành hạ bà đến điêu đứng. Tuy vậy bà vẫn cố gắng tảo tần để dành dụm tiền tiếp tế thăm nuôi Sửu.

Những ngày tháng ở trại cải tạo quá đỗi kinh hoàng ân hận xót xa. Vừa thương mẹ, vừa giận đời, Sửu chỉ biết âm thầm khóc trong khuya vắng giữa bốn bức tường đá lạnh lùng. Hai tháng mẹ mới lên thăm một lần, còn cứ hai tuần lại gửi quà tiếp tế qua người quen... Sửu đếm thời gian từng ngày, từng ngày để về với mẹ, để trở lại với đời làm người lương thiện. Sự cố gắng lao động, chấp hành nội quy cải tạo của Sửu được Ban giám thị trại ghi nhận và đề nghị lên trên xét ân giảm tha trước hạn đúng ngày 30 Tết.

Chắc là mẹ sẽ mừng lắm khi thấy anh đột ngột trở về!

Nào ngờ sức khoẻ tiều tuỵ, nỗi khổ đau dằn vặt khiến cho bà không qua nổi cú cảm lạnh đột ngột trong một đêm đơn côi cách đây mười hai ngày...

Sửu oà khóc, hai vai rung lên bần bật: "Mẹ ơi! Mẹ ơi..." - Chỉ chừng ấy từ tôi cũng đủ cho bao xót xa thương cảm, cay đắng dâng trào. Trong dòng nước mắt nhạt nhoà Sửu lại thấy thấp thoáng bóng hình người mẹ gầy guộc với đôi quang gánh mỗi ngày cùng tiếng rao bán bún rong trên từng ngõ nhỏ. Kỷ niệm một thời thơ trẻ, một thời sinh viên hồn nhiên sôi động đầy hoài bão đã qua, một thời tự hào là đứa con người lính...

"Mẹ ơi! Sao mẹ nỡ vội xa con, con đã được trở về với đời, với mẹ để chuộc lại lỗi lầm phút giây nông nổi đời trai; để lại được sống trong tình thương của mẹ và bà con lối phố..." Sửu nấc lên nghẹn ngào.

Bên hàng xóm đã cúng tất niên. Mùi hương trầm chiều 30 đầm ấm ấy đối với Sửu nỗi đau càng dầy lên gấp bội. Nước mắt cứ tuôn chảy, chát đắng mặn mòi - Những giọt nước mắt ân hận xót xa, giọt nước mắt sám hối muộn màng giữa ngày xuân. Tai Sửu ù đi, chập chờn tiếng bà cụ Biên thảng thốt văng vẳng:

- Khấn mẹ đi, rồi sang ăn tết với bà, nghe con!...