25-10-2008, 10:46 AM
Thượng Thiên Hạ Äịa Duy Ngã Äá»™c Tôn
Tham gia: May 2008
Äến từ: Việt Nam
Bà i gởi: 3,304
Thá»i gian online: 3 tuần 5 ngà y 16 giá»
Thanks: 932
Thanked 2,152 Times in 223 Posts
ChÆ°Æ¡ng V
Tối hôm đó, trong khi Huyá»n Trân buông mà n cho Thế tá» Dayada ngủ. Thị Ngá»c và o báo cho nà ng biết Ä‘oà n sứ giả Chiêm Thà nh đã vá». Cả đêm Huyá»n Trân thao thức không ngủ. Nà ng mong Æ°á»›c sứ giả có Ä‘em vá» thÆ¡ của Thượng hoà ng hay của vua Anh Tông cho nà ng. Sáng hôm sau, quan đại thần Bảo Lá»™c Kê và o chầu vua Chế ChÃ. Chiá»u hôm đó, Thái háºu cho vá»i quan đại thần và o cung để há»i han. Sau khi uống hết chén trà Thái háºu ban, vị đại thần tÆ°á»ng thuáºt vá» chuyến Ä‘i. Ông nói là ông đã được vua Anh Tông tiếp kiến và lÆ°u lại kinh đô Thăng Long mÆ°á»i hôm. Sau đó vua cho phái Ä‘oà n vá» nÆ°á»›c và dặn rằng má»™t sứ Ä‘oà n Äại Việt sẽ qua Chiêm trong tháng tá»›i để là m lá»… há»a Ä‘Ã n Hoà ng háºu. Huyá»n Trân thất vá»ng khi nghe vị đại thần nói là không có thÆ° từ gì cho nà ng.
Giữa tháng mÆ°á»i má»™t, phái Ä‘oà n Äại Việt qua tá»›i. Phái Ä‘oà n nà y gồm có mÆ°á»i hai ngÆ°á»i do quan thượng thÆ° Tả bá»™c xa là Trần Khác Chung cầm đầu. Trong phái Ä‘oà n có bốn vị tăng sÄ© Äại Việt. Bốn vị nà y, theo sứ thần Äại Việt, là những vị sẽ tổ chức trai Ä‘Ã n cầu nguyện cho vua Chế Mân theo nghi lá»… Pháºt Giáo Äại Việt. Thái háºu Paramesvari, tức là Huyá»n Trân, sẽ đứng ra là m chủ Ä‘Ã n. Sau khi trai Ä‘Ã n hoà n tất, Thái háºu sẽ lên Ä‘Ã n há»a. Cả hai trai Ä‘Ã n và há»a Ä‘Ã n Ä‘á»u được dá»±ng trên bá» biển theo thủ tục Chiêm Thà nh.
Vua Chế Chà tiếp sứ thần Äại Việt và phê y cho việc láºp trai Ä‘Ã n bên cạnh há»a Ä‘Ã n. Ngà y khai Ä‘Ã n được chỉ định và o rằm tháng Chạp. Quan thượng thÆ° Trần Khắc Chung cÅ©ng đã được Thái háºu vá»i và o cung uống trà . TrÆ°á»›c mặt nhiá»u nữ quan và cung nhân Chiêm Thà nh, Thái háºu không tiện há»i nhiá»u vá» sá»± tình đất nÆ°á»›c. Quan thượng thÆ° tâu rằng không có thÆ° từ gì của Thượng hoà ng cÅ©ng nhÆ° của vua Anh Tông, Äêm ấy Huyá»n Trân đã khóc má»™t mình trong tẩm Ä‘iện. Nà ng không ngá» Phụ hoà ng và vua Anh Tông đã há» hững vá»›i nà ng nhÆ° thế. Hoặc giả Thị Khanh đã là m thất lạc những lá thÆ¡ của nà ng? Dù sao Huyá»n Trân cÅ©ng nháºn thấy thái Ä‘á»™ hÆ¡i khác thÆ°á»ng của quan thượng thÆ° Trần Khắc Chung. Quan thượng thÆ° trong khi nói năng vẫn lá»… phép nhÆ°ng phong cách của ông có vẻ rất xa lạ.
Ngà y khai Ä‘Ã n đã tá»›i. Vua Chế Chà ngá»± trên kiệu cùng vá»›i Hoà ng háºu ra dá»± trai Ä‘Ã n. Huyá»n Trân mặc y phục đại lá»… của Hoà ng thái háºu Chiêm Thà nh. Ngồi trong kiệu của Huyá»n Trân có Thị Ngá»c và má»™t thị nữ Chiêm Thà nh khác, tên là Ratna. Thế tá» Dayada được các cung nữ ẵm theo trong má»™t chiếc kiệu che bằng lụa hồng, Ä‘i sau kiệu của Huyá»n Trân. Trai Ä‘Ã n đã được thiết láºp trang nghiêm có đủ cá» phÆ°á»›n và nhạc cụ. Há»a Ä‘Ã n đã được dá»±ng sẵn toà n bằng gá»— trầm hÆ°Æ¡ng. Äám rÆ°á»›c đông có tá»›i gần má»™t vạn ngÆ°á»i. Huyá»n Trân được rÆ°á»›c xuống thuyá»n cùng vá»›i bốn vị tăng sÄ© Äại Việt. Hai thị nữ cÅ©ng theo xuống vá»›i nà ng. Thuyá»n của Huyá»n Trân sẽ ra khÆ¡i là m lá»… đón linh hồn của vị vua quá cố vá» dá»± trai Ä‘Ã n. Quan thượng thÆ° Trần Khắc Chung xin cho Thế Tá» Dayada được xuống thuyá»n vá»›i mẹ, nhÆ°ng vua Chế Chà không thuáºn. Ngà i truyá»n khiêng kiệu của Thế Tá» tá»›i bên kiệu của ngà i.
Thuá»n của Huyá»n Trân vừa rá»i bến thì các vị tăng sÄ© bắt đầu đốt nhang và tụng niệm. Giá»ng Ä‘á»c kinh tiếng Việt là m Huyá»n Trân nhá»› nhà , rÆ¡i nÆ°á»›c mắt. Thị Ngá»c cÅ©ng bÆ°ng mặt khóc. Thuyá»n cà ng lúc cà ng ra xa. Bây giá» là và o khoảng giá» Ngá», mặt trá»i chói lá»i trên đỉnh đầu. Thuyá»n của Huyá»n Trân đã ra tá»›i ngoà i khÆ¡i; bốn ngÆ°á»i thủy thủ Chiêm Thà nh kèm cho thuyá»n đứng yên trong khi các vị tăng sÄ© là m lá»… chiêu hồn. Bá»—ng nhiên, không biết từ đâu, bốn chiếc thuyá»n nhẹ lÆ°á»›t tá»›i, trên chiếc nà o cÅ©ng có bốn năm ngÆ°á»i thủy thủ. Huyá»n Trân nháºn ra đây là những thủy thủ ngÆ°á»i Äại Việt. Trong phút chốc bốn chiếc thuyá»n nhẹ đã xáp lại vây quanh thuyá»n của Huyá»n Trân. Các thủy thủ Äại Việt đã nhảy lên: Bốn ngÆ°á»i Chiêm láºp tức bị ká»m chế. Huyá»n Trân, Thị Ngá»c, ngÆ°á»i thị nữ Chà m và bốn vị tăng sÄ© được chuyá»n rất mau xuống các thuyá»n nhẹ. NgÆ°á»i ta trói tay bốn ngÆ°á»i thủy thủ Chà m và đặt há» nằm trong lòng thuyá»n. Lúc bấy giá» từ trong đất liá»n, má»™t chiếc thuyá»n khác cÅ©ng vừa ra tá»›i. Huyá»n Trân nhìn kỹ thì thấy trên thuyá»n có quan thượng thÆ° Äại Việt và mấy vị tùy tùng. Phút chốc, quan thượng thÆ° và các vị tùy tùng cÅ©ng được Ä‘Æ°a lên thuyá»n nhẹ. Bốn chiếc thuyá»n lÆ°á»›t sóng nhÆ° bay dÆ°á»›i những cánh tay lanh lẹ của các thủy thủ. Huyá»n Trân biết rằng đây là má»™t cuá»™c cÆ°á»›p ngÆ°á»i do sứ Ä‘oà n Äại Việt tổ chức, thì ra vua Anh Tông đã sai quan thượng thÆ° Trần Khắc Chung và o cứu nà ng. Quan thượng thÆ° đã hà nh Ä‘á»™ng má»™t cách vô cùng cẩn máºt. ChÃnh bốn vị tăng sÄ© Äại Việt cÅ©ng không được biết má»™t chút gì vá» mÆ°u lược nà y. Huyá»n Trân ngồi trên má»™t chiếc thuyá»n vá»›i hai ngÆ°á»i thị nữ, không ai nói vá»›i ai câu nà o. Thị Ngá»c hình nhÆ° đã hiểu được cá»› sá»±, nhÆ°ng Ratna ngÆ°á»i thị nữ Chà m vẫn còn dÆ°Æ¡ng cặp mắt kinh ngạc lên nhìn. Huyá»n Trân cầm ấy tay cô và bóp chặt cố ý cho cô biết rằng cô không nên sợ hãi. Các thủy thủ vẫn ra sức chèo; bốn chiếc thuyá»n cùng lÆ°á»›t sóng nhanh nhÆ° những mÅ©i tên bay vá» má»™t hÆ°á»›ng. Bá»—ng Huyá»n Trân nháºn thấy má»™t chiếc thuyá»n lá»›n phÃa trÆ°á»›c mắt. Äây chắc là chiếc thuyá»n sẽ Ä‘Æ°a nà ng vá» Äại Việt. Các thủy thủ thấy dáng thuyá»n Ä‘á»u hò reo và cà ng ra sức chèo. Trong giây lát cả bốn chiếc thuyá»n nhẹ Ä‘á»u đã cặp và o hai bên hông chiếc thuyá»n lá»›n. Từ trong thuyá»n lá»›n, các thủy thủ đã liệng thang dây xuống. Cuá»™c chuyển ngÆ°á»i lên thuyá»n bắt đầu. Hai thủy thủ phÃa trên giúp Huyá»n Trân leo lên, trong khi hai thủy thủ phÃa dÆ°á»›i sẵn sà ng đỡ nà ng. Huyá»n Trân leo lên được trên thuyá»n thì hai thủy thủ Ä‘Æ°a nà ng ngay và o trong khoang. Quan thượng thÆ° Trần Khắc Chung đã lên tá»›i trÆ°á»›c nà ng. Äứng bên ông là má»™t vị quan chức khác của triá»u đình Äại Việt. Ông nà y cúi chà o nà ng và tá»± giá»›i thiệu là An Phủ Sứ Äặng Vân.
Ratna và Thị Ngá»c Ä‘á»u đã lên tá»›i; bốn vị tăng sÄ© cÅ©ng váºy. Thuyá»n khá rá»™ng, Huyá»n Trân và cả hai thị nữ được má»i và o má»™t khoang riêng. Nhìn ra, Huyá»n Trân thấy thuyá»n đã bắt đầu cưỡi sóng lÆ°á»›t Ä‘i. Thị Ngá»c cho nà ng biết các lá buồm trên thuyá»n Ä‘á»u đã được dá»±ng lên; căng phồng dÆ°á»›i sức gió. Các thủy thủ được lệnh cho thuyá»n Ä‘i vá»›i tốc Ä‘á»™ cao nhất để vượt thoát sá»± truy tầm của ngÆ°á»i Chiêm.
Nói chuyện vá»›i quan thượng thÆ° chiá»u hôm ấy, Huyá»n Trân biết rằng vua Anh Tông đã phái ông và An Phủ Sứ Äặng Vân và o để tìm cách cứu nà ng và đưa nà ng cùng thế từ Dayada vá» Äại Việt. Hai ngÆ°á»i đã vặch sẵn kế hoạch trÆ°á»›c khi lên Ä‘Æ°á»ng. Há» khởi hà nh từ giữa tháng mÆ°á»i, Ä‘i Ä‘Æ°á»ng bá»™, và tá»›i Thuáºn Châu thì dừng lại để há»™i ý vá»›i quan kinh lược Äại Việt lÆ°u nháºm. ChÃnh tại đây mà phái Ä‘oà n sắm được thuyá»n lá»›n, bốn chiếc thuyá»n nhẹ và tuyển được má»™t Ä‘oà n thủy thủ thiện nghệ. Quan An Phủ Sứ chịu trách nhiệm Ä‘Æ°a Ä‘oà n thuyá»n từ cá»a Thuáºn An và o chá»±c sẵn ngoà i khÆ¡i cá»a Thị lị bì nại, trá hình là m thuyá»n ngÆ° dân, và phái má»™t thủy thủ ngÆ°á»i Chiêm và o để liên lạc vá»›i quan thượng thÆ° mà điá»u hợp thì giá» hà nh Ä‘á»™ng. Kế hoạch đã không thà nh công hoà n toà n nhÆ° há» mong Æ°á»›c, vì há» không Ä‘Æ°a được Thế tá» Chế Äa Gia cùng vá».
Huyá»n Trân có cảm tưởng là mình không có quyá»n quyết định được gì trong kế hoạch nà y. Äây là má»™t kế hoạch của triá»u đình Äại Việt, nà ng bắt buá»™c phải tuân phục. Trong thâm tâm, nà ng cảm thấy có má»™t cái gì đổ vỡ. Kế hoạch cÆ°á»›p ngÆ°á»i nà y chắc chắn sẽ gây nên ấn tượng xấu vá» Äại Việt trong ngÆ°á»i dân Chà m. Niá»m tin cáºy của ngÆ°á»i Chiêm sẽ chết theo sá»± ra Ä‘i nà y. Phụ hoà ng của nà ng chắc chắn không được thông báo vá» kế hoạch nà y. Nà ng biết nếu nà ng có thể chấp nháºn há»a Ä‘Ã n để giữ nguyên vẹn tình giao hảo Chiêm Việt thì Phụ hoà ng nà ng cÅ©ng có thể chấp nháºn sá»± Ä‘au xót kia để chu toà n Æ°á»›c nguyện hòa bình. Anh Thuyên của nà ng chắc đã nghe lá»i những vị triá»u thần nhÆ° Äoà n Nhữ Hà i và Trần Khắc Chung. Những ngÆ°á»i nà y là m gì có được trái tim của Phụ hoà ng. Há» khinh miệt dân Chà m, há» dòm ngó lãnh thổ Chà m. Há» không là m sao thấy được cái đẹp của tình huynh đệ.
Hồi tưởng lại giây phút lên thuyá»n để ra khÆ¡i là m lá»… chiêu hồn. Huyá»n Trân bá»—ng giáºt mình. Nà ng nghÄ© rằng vua Chế Chà có thể đã biết được kế hoạch của quan thượng thÆ° Trần Khắc Chung, nhÆ°ng vua vẫn là m lÆ¡ để cho nà ng vượt thoát. Ná»™i má»™t việc vua truyá»n Ä‘Æ°a Thế tá» của Chế Äa Gia đến gần vua cÅ©ng đủ chứng tỠđược Ä‘iá»u ấy. Công chúa Äại Việt có thể trả vá» cho Äại Việt, nhÆ°ng Thế tá» Chiêm Thà nh phải ở lại Chiêm Thà nh. Vua không nói, nhÆ°ng vua đã là m theo Ä‘iá»u đó. Quan thượng thÆ° Trần Khắc Chung tưởng là đã đánh lừa được vua, kỳ thá»±c ông đã được vua cho phép hà nh Ä‘á»™ng theo kế hoạch. Huyá»n Trân nhìn ra trá»i biển phiá sau thuyá»n. Nà ng biết rằng sẽ không có thuyá»n Chiêm Thà nh Ä‘uổi theo. Nà ng nghÄ© đến bốn ngÆ°á»i thủy thủ Chà m bị trói nằm trong lòng thuyá»n, và nà ng mong Æ°á»›c rằng giá» nà y hỠđã tá»± tháo gỡ được dây trói để cho thuyá»n trở và o bá». Nà ng nghÄ© đến đám quần chúng đông đến gần má»™t vạn ngÆ°á»i ngồi bên há»a Ä‘Ã n và cảm thấy ruá»™t nà ng Ä‘au thắt lại. Nà ng nghÄ© đến Thế tá» Dayada, đến trái tim của nà ng, để lại trong lòng đất nÆ°á»›c Chà m.
Thuyá»n Ä‘i êm Ä‘á»m suốt đêm hôm ấy, và cả ngà y hôm sau nữa. NhÆ°ng giữa đêm sau, má»™t tráºn bão dữ dá»™i nổi lên là m thuyá»n suýt láºt nhà o. Các cá»™t buồm Ä‘á»u bị gãy. Cả đêm, hai mÆ°Æ¡i thủy thủ trên thuyá»n chống cá»± mãnh liệt vá»›i cÆ¡n bão. Ratna bình tÄ©nh, nhÆ°ng Thị Ngá»c có khi hoảng hốt ôm chặt lấy Huyá»n Trân. CÆ¡n bão tiếp tục. Sáng hôm sau, các thủy thủy cho thuyá»n ghé sát má»™t con vịnh để tránh gió. CÆ¡n bão kéo dà i đến bảy ngà y bảy đêm. Thuyá»n bị thiệt hại nặng, không thể tiếp tục cuá»™c hà nh trình. Quan An Phủ Sứ phái hai thủy thủ dùng xuồng nhẹ và o bỠđể để mua váºt liệu sữa chữa thuyá»n, và đồng thá»i lấy thêm nÆ°á»›c ngá»t và mua thêm thức ăn. Các thủy thủ nà y Ä‘á»u nói được tiếng Chà m. May cho má»i ngÆ°á»i là thuyá»n lá»›n của há» có dáng dấp má»™t ngÆ° thuyá»n Chiêm Thà nh nên đã không tạo nên nghi ngá» gì trong óc những ngÆ°á»i ngÆ°á»i dân gần đó.
Thuyá»n phải Ä‘áºu lại gần má»™t tháng má»›i sữa chữa xong. Quan An Phủ Sứ ra lệnh nhổ neo. Thuyá»n Ä‘i sáu hôm nữa thì tá»›i được cá»a Thuáºn. Thuyá»n và o cá»a được hai ngà y thì má»i ngÆ°á»i lên bá». Dù đây là lãnh thổ má»›i của Äại Việt, Ä‘a số dân cÆ° vẫn còn là ngÆ°á»i Chà m cho nên Huyá»n Trân và các thị nữ Ä‘á»u phải cải dạng thÆ°á»ng dân. Há» tìm tá»›i tạm trú tại dinh quan kinh lược sứ. Quan thượng thÆ° Trần Khắc Chung bà n tÃnh kế hoạch gá»i ngÆ°á»i vá» thà nh Pháºt Thệ để tìm cách bắt thái tá» Chế Äa Gia Ä‘em vá». Ông nói ông chÆ°a thể lên Ä‘Æ°á»ng vá» kinh sÆ° được khi mà ông chÆ°a hoà n tất nhiệm vụ vua Anh Tông giao phó. Mệnh lệnh ấy là đưa công chúa và thái tá» Chế Äa Gia vá» Äại Việt. Nay công chúa đã qua được phÃa bên nà y biên giá»›i, ông phải tìm cách Ä‘Æ°a nốt Thế tá» qua.Ông bà n vá»›i quan An Phủ Sứ và kinh lược sứ vá» kế hoạch gá»i ngÆ°á»i vá» Chiêm, những ngÆ°á»i được gá»i Ä‘i Ä‘á»u phải là ngÆ°á»i Chiêm, trung thà nh vá»›i Äại Việt, để cho kế hoạch khá»i bị nghi ngá». Huyá»n Trân không biết ăn nói là m sao để quan thượng thÆ° bỠý định trở vá» Vijaya bắt cóc thái tá». Nà ng thÆ°Æ¡ng con, nà ng ao Æ°á»›c có Dayada trong tay nà ng để cÆ°ng chiá»u, để sung sÆ°á»›ng, nhÆ°ng nà ng thấy hà nh Ä‘á»™ng bắt cóc thế tá» bất nhẫn quá và có tÃnh cách khiêu khÃch quá. Thế tá» Chế Äa Gia thuá»™c vá» honà g gia Chiêm Thà nh, từ trÆ°á»›c đến nay bao giá» Huyá»n Trân cÅ©ng nghÄ© nhÆ° thế. Nay nếu triá»u đình Äại Việt cho cÆ°á»›p thái tá» vá» thì dân Chiêm sẽ thấy là dân Việt tráo trở, thủ Ä‘oạn, không tôn trá»ng lá»i cam kết. Huyá»n Trân không chịu Ä‘á»±ng được ý tưởng đó, nhÆ°ng nà ng biết nà ng không là gì cả trong má»™t xã há»™i mà ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà không có quyá»n gì vá» mặt chÃnh sá»±. Ai hiểu cho nà ng ngoà i Phụ vÆ°Æ¡ng của nà ng. Cuối tháng hai năm đó, má»™t chiếc thÆ°Æ¡ng thuyá»n khởi hà nh từ cá»a Thuáºn, trên thuyá»n có tám ngÆ°á»i Chiêm đã được huấn luyện để vá» Vijaya bắt cóc con nà ng. Lạ quá, tuy Huyá»n Trân phản đối việc trở vá» bắc cóc Thế tá» Chế Äa Gia, trong lòng nà ng lại phát sinh ra niá»m hy vá»ng là cuá»™c bắt cóc sẽ thà nh công để nà ng có thể Ä‘oạt lại được cái hạnh phúc là m mẹ. Huyá»n Trân cảm thấy giáºn mình vì cái niá»m hy vá»ng đó. Nà ng thấy nà ng Ä‘ang đồng lõa vá»›i tÃnh cách thủ Ä‘oạn và tráo trở của hà nh Ä‘á»™ng bắt cóc. Nà ng chiến đấu vá»›i tá»± tâm, muốn loại bá» ra khá»i lòng nà ng cái niá»m hy vá»ng nà y, nhÆ°ng lạ thay, cà ng muốn Ä‘Ã n áp nó, nà ng cà ng thấy nó lá»›n lên. Nó mạnh hÆ¡n nà ng. Nà ng Ä‘au khổ vì chin1h nà ng. Cuối cùng nà ng tá»± cho rằng lý do của sá»± yếu Ä‘uối đó nằm ở sá»± kiện nà ng chỉ là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà . MÆ¡ hồ trong tiá»m thức, nà ng biết rằng đó chỉ là má»™t sá»± tá»± bà o chữa. Nà ng là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà tháºt đấy nhÆ°ng không phải là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà yếu Ä‘uối.
ThÆ°Æ¡ng thuyá»n khởi hà nh từ cuối tháng hai mà tói giữa tháng năm vẫn không có tin tức trở vá». Nóng ruá»™t quá, quan thượng thÆ° và quan An Phủ Sứ gá»i tiếp má»™t Ä‘oà n lái buôn khác, lần nà y theo lá»™ trình Ä‘Æ°á»ng bá»™, nhÆ°ng đến đầu tháng bảy vẫn không có tin tức của Ä‘oà n nà o nhắn vá». Hiển nhiên là sứ mạng của cả hai Ä‘á»u đã thất bại, chÆ°a chừng má»i ngÆ°á»i đã bị bắt bá»› và tù Ä‘Ã y. Rằm tháng bảy năm ấy, quan thượng thÆ° và quan An Phủ Sứ quyết định bãi bá» kế hoạch bắt cóc Thế tá» Chế Äa Gia. Ba chiếc thuyá»n được láºp tức trang bị cho Huyá»n Trân và hai vị đại thần trở vá» kinh sÆ°. Äoà n tùy tùng gồm có hai mÆ°Æ¡i bốn ngÆ°á»i, trong đó có cả Ratna và Thị Ngá»c. Bốn vị tăng sÄ© đã lên Ä‘Æ°á»ng vá» kinh sÆ° từ trÆ°á»›c ngà y Pháºt Äản.
Kiệu Ä‘i ròng rã suốt hai mÆ°Æ¡i ngà y má»›i vá» tá»›i kinh đô Thăng Long. Huyá»n Trân đã nhìn lại quê hÆ°Æ¡ng vá»›i những con mắt má»›i. Nà ng luôn luôn nhìn ra cảnh váºt bên Ä‘Æ°á»ng. Má»—i khi vượt đèo, qua sông, thấy nÆ°á»›c non cẩm tú, nà ng không thể không nghÄ© đến đất nÆ°á»›c và dân tá»™c Chiêm Thà nh. Äất nÆ°á»›c kia và dân tá»™c kia cÅ©ng đã trở thà nh đất nÆ°á»›c của nà ng và dân tá»™c của nà ng. NgÆ°á»i dân Chà m cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i dân Việt, ở đâu cÅ©ng lam lÅ©, cần cù, đầy đủ sức chịu Ä‘á»±ng và khao khát hòa bình. Nhìn những mái tranh thấp thoáng sau lÅ©y tre, nhìn những Ä‘oà n thợ cấy lom khom trên ruá»™ng lúa, nhìn những chú bé ngồi trên mình trâu, nà ng ao Æ°á»›c được rá»— bá» cái cốt cách vÆ°Æ¡ng giả của nà ng để có thể trở vá» sống Ä‘á»i sống dân dã của xóm là ng. Nà ng muốn tái sinh trong má»™t kiếp khác, thà nh má»™t ngÆ°á»i dân quê. Có thể Phụ hoà ng sẽ giúp cho nà ng toại nguyện.
Ngà y mồng mÆ°á»i tháng tám, kiệu nà ng vỠđến kinh sÆ°. Vá» tá»›i kinh sÆ°, vua Anh Tông và huệ Võ Äại VÆ°Æ¡ng Quốc Chản, Huyá»n Trân được biết là Tuyên Từ thái háºu, dì nà ng, đã xuất gia và o ngà y mồng tám tháng tÆ° năm ấy, Bà đã thá» Bồ Tát giá»›i xuất gia tại chùa.
Báo Ân ở Siêu Loại và hiện bà đang tu ở am Bình DÆ°Æ¡ng gần chùa Sùng Nghiêm ở tỉnh Hải DÆ°Æ¡ng. Nà ng cÅ©ng biết là kế hoạch dùng thuyá»n để cÆ°á»›p nà ng Ä‘em vá» Äại Việt là do quyết định của vua Anh Tông và của triá»u thần. Thượng hoà ng đã không được thông báo gì vá» việc nà y. Sau má»™t ngà y nghỉ ngÆ¡i để lấy lại sức khá»e. Huyá»n Trân quyết định Ä‘i thăm Thượng hoà ng trên núi Yên Tá». Nà ng định sau đó nà ng má»›i vá» am Bình DÆ°Æ¡ng, ở Hạ Lôi thăm thái háºu.
Tà i sản của quykiemtu
Chữ ký của quykiemtu Rượu gặp bạn hiá»n ngà n chén thiếu
Chuyện ngÆ°á»i không hợp ná»a câu thừa
25-10-2008, 10:47 AM
Thượng Thiên Hạ Äịa Duy Ngã Äá»™c Tôn
Tham gia: May 2008
Äến từ: Việt Nam
Bà i gởi: 3,304
Thá»i gian online: 3 tuần 5 ngà y 16 giá»
Thanks: 932
Thanked 2,152 Times in 223 Posts
ChÆ°Æ¡ng VI
Tiếng tụng kinh của chú Pháp Äăng đã im bặt từ lúc nà o mà đến bây giá» Huyá»n Trân má»›i nháºn thấy am Long Äá»™ng chìm trong má»™t sá»± thanh tịnh tuyệt đối. Chỉ trong mấy khoảng khắc thôi mà hình ảnh của bao nhiêu năm tháng của cuá»™c Ä‘á»i nà ng đã diá»…n lại đầy đủ trong trà hồi tưởng của nà ng. Huyá»n Trân có cảm tưởng là mình đã sống qua hà ng thế ká»·, đã trải qua bao nhiêu e ngại, sợ hãi, sung sÆ°á»›ng, hồi há»™p, lo âu, thất vá»ng và hy vá»ng. Nà ng đã từng cảm thấy mệt má»i và chán nản, dù nà ng biết mình má»›i có hai mÆ°Æ¡i mốt tuổi đầu. Nà ng nhá»› lại lúc nà ng má»›i thức giấc ở am Long Äá»™ng, và cảm thấy thoải mái an lạc mà nà ng đã được thừa hưởng trá»n vẹn trong lúc ấy. Tâm hồn nà ng lúc đó sao mà bình an và thanh thản má»™t cách lạ. ChÆ°a bao giá» trong quá khứ mà nà ng được hưởng cảm giác nà y. Huyá»n Trân nghÄ© rằng nếu cảm giác đó đã tá»›i má»™t lần thì nó có thể tá»›i má»™t lần khác, nhiá»u lần khác, nếu nà ng tháºt sá»± mong muốn. Nà ng đã từng chấp nháºn nằm trên già n há»a rồi thì nà ng không còn phải sợ hãi bất cứ cảnh huống nà o của cuá»™c Ä‘á»i. Có lẽ vì váºy mà nà ng có khả năng nếm được sá»± tịch lạc. Nà ng chÆ°a thá»±c sá»± biết tu thiá»n, nhÆ°ng nà ng nghÄ© sá»± an lạc mà ngÆ°á»i tu thiá»n có thể đạt đến cÅ©ng tÆ°Æ¡ng tợ nhÆ° sá»± an lạc mà nà ng vừa được biết tá»›i mùi vị. Huyá»n Trân duá»—i hai tay theo chiá»u dà i thân thể, ngÆ°á»›c nhìn trần nhà còn Ä‘en tối và lắng nghe sá»± yên tÄ©nh bên ngoà i và bên trong tâm nà ng. Tiếng tụng kinh của chú Pháp Äăng không còn nữa, nhÆ°ng sá»± thanh tịnh vẫn còn, và cảm giác an lạc lại bắt đầu trở lại. Huyá»n Trân bất giác cảm thấy vui mừng, và trong đêm tối nà ng mỉm cÆ°á»i. Nụ cÆ°á»i tháºt mầu nhiệm. Nụ cÆ°á»i đến má»™t cách bất ngá». ChÆ°a bao giá» nà ng cÆ°á»i má»™t nụ cÆ°á»i nhÆ° thế. Nụ cÆ°á»i nà y chỉ có nghÄ©a đối vá»›i nà ng mà không có nghÄ©a vá»›i bất cứ má»™t ai khác. Nà ng duy trì nụ cÆ°á»i ấy trên môi và cảm nghe hÆ¡i thở nhè nhẹ và đá»u đặn của mình. Nà ng tá»± dặn là đừng đánh mất giây phút an lạc quý báu nà y trong những hồi tưởng và lo sợ vẫn vÆ¡.
Có hai tiếng bảng của chú Pháp Äăng vá»ng lên. Hai tiếng bảng rà nh rá»t và nghiêm trang nhÆ° má»™t hiệu lệnh. Huyá»n Trân từ từ đứng dáºy. Trá»i đã tá» má» sáng. Nà ng mở cá»a liêu bÆ°á»›c và o tổ Ä‘Æ°á»ng. Chú pháp Äăng đã dá»n cháo sáng trên bà n. Chú lá»… phép:
- Má»i lệnh bà dùng cháo sáng. Ä‚n cháo xong chúng ta sẽ khởi hà nh lên am Äỉnh Trú.
Huyá»n Trân ngồi và o chiếc ghế gá»—. Trên bà n, trÆ°á»›c mặt nà ng, có má»™t bát cháo gạo Ä‘á» nấu đặc, má»™t Ä‘Ä©a dÆ°a cải, má»™t chén nÆ°á»›c tÆ°Æ¡ng và má»™t đôi Ä‘Å©a. Chú Pháp Äăng ngồi phÃa bên kia bà n và trÆ°á»›c mặt chú cÅ©ng có từng ấy thứ. Chú chắp tay máºt niệm rồi nâng bát cháo lên ăn tháºt thong thả và im lặng. Huyá»n Trân bắt chÆ°á»›c chú nà ng cầm Ä‘Å©a và ăn cháo má»™t cách tháºt thong thả và im lặng. Bát cháo gạo Ä‘á» sao mà ăn ngon là nh đến thế, nà ng nghÄ©. Chú tiểu ăn xong, lại chắp tay máºt niệm rồi Ä‘i lấy cho Huyá»n Trân má»™t bát nÆ°á»›c chè. Lâu quá Huyá»n Trân không được uống chè tÆ°Æ¡i pha gừng. Nà ng cảm thấy ấm cả bụng.
Khi hai ngÆ°á»i khởi hà nh thì trá»i sáng tá», tuy sÆ°Æ¡ng vẫn còn khá dà y trên chòm cây xa. Chú Pháp Äăng Ä‘Æ°a tay chỉ cho Huyá»n Trân thấy ngá»n đồi bên cạnh am Long Äá»™ng. Chú nói:
- Lệnh bà nhìn xem, quả núi nà y trông giống nhÆ° con lân, cho nên ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng gá»i am nà y là am Lân.
Huyá»n Trân Ä‘Æ°a mắt nhìn thì quả nhiên dáng núi hình con Lân tháºt. nà ng quay lại nhìn xuống phÃa trÆ°á»›c am thì thấy dòng suối chảy giữa những gốc thông già , bên suối có những tảng đá lá»›n nhá» xen nhau. Năm xÆ°a trÆ°á»›c ngà y vá» Chiêm, nà ng đã từng ngồi vá»›i Thượng hoà ng má»™t buổi chiá»u bên bá» suối và trên những tảng đá đó. Nà ng cảm tưởng là buổi chiá»u hôm ấy chỉ là buổi hôm qua. Hai ngÆ°á»i theo con Ä‘Æ°á»ng dốc sau am leo lên. ÄÆ°á»ng mòn tuy dá»… Ä‘i, nhÆ°ng hai ngÆ°á»i phải vượt qua nhiá»u con suối. Äã có những chiếc cầu gá»— bắc qua các con suối cho nên không ai bị Æ°á»›t chân. Huyá»n Trân đếm được cả thảy chÃn con suối. Qua con suối thứ chÃn, hai ngÆ°á»i gặp má»™t ngá»n núi chắn ngang trÆ°á»›c mặt. Chú pháp Äăng nói vá» Huyá»n Trân đó là núi Voi Xô. DÆ°á»›i chân núi có má»™t bãi cát trắng. Cát nà y chắc là do nÆ°á»›c mÆ°a chuyên chở từ trên núi xuống, lâu ngà y thà nh bãi. Chú lại nói rằng má»—i khi vua Anh Tông lên núi thăm đại sÄ©, ngà i hay dừng kiệu nÆ¡i đây để nghỉ ngÆ¡i.
Chú pháp Äăng Ä‘Æ°a Huyá»n Trân vượt má»™t cánh đồi thông, leo má»™t con dốc, rồi vượt má»™t cánh rừng thông khác. Má»™t hồi sau, hai ngÆ°á»i tá»›i má»™t dòng suối lá»›n. Chú tiểu nói:
- Thưa lệnh bà , đây là suối Hồ Khê.
NÆ°á»›c suối mà u Ä‘á», lòng suối rá»™ng. Chú Pháp Äăng cho Huyá»n Trân biết là suối nà y phát nguồn từ trên đỉnh núi, và vì chảy qua rừng lim cho nên nÆ°á»›c suối Ä‘á» ngầu. Giữa lòng suối, Huyá»n Trân trông thấy những hòn đá lá»›n. Nhìn lên, nà ng thấy hà ng ngà n cây thông vÆ°Æ¡ng cao trên núi. Äi sâu và o đồi thông, hai ngÆ°á»i tá»›i am Thạch Thất. Am nà y được xây toà n bằng đá xanh lấy tại chá»—. Chú pháp Äăng cho Huyá»n Trân biết là chÃnh trong am nà y mà đại sÄ© Trúc Lâm đả sáng tác Thạch Thất Mỵ Ngữ. Chú nói mấy năm gần đây ngà i Ãt ở Thạch Thất lắm và chỉ Æ°a cÆ° trú trên am Ngá»a Vân thôi. Từ Thạch Thất trở Ä‘i, con Ä‘Æ°á»ng bắt đầu khó Ä‘i nhÆ°ng cảnh trà rất ngoạn mục. Có nhiá»u nÆ¡i phong cảnh thâm u và ráºm rạp. Vượt ra khá»i má»™t cánh rừng, hai ngÆ°á»i Ä‘i tá»›i má»™t nÆ¡i tháºt sáng tÆ°Æ¡i và quang đãng. Äi má»™t hồi lâu nữa thì tá»›i má»™t cái dốc có cây cối um tùm và êm mát. Thấy Huyá»n Trân có vẻ thấm mệt, chú Pháp Äăng bảo nà ng:
- Lệnh bà và o đây ngồi nghỉ má»™t chút cho đỡ má»i chân đã.
Huyá»n Trân gáºt đầu. Chú tiểu Ä‘Æ°a nà ng tá»›i dÆ°á»›i những cà nh cây sum sê. Ở đây có mấy chiếc ghế ghép bằng thân cây cho ngÆ°á»i bá»™ hà nh ngồi nghỉ. Chú nói:
- Chá»— nà y là Quán Mát. Äại sÄ© hay ngồi nghỉ tại đây. Hoà ng Äế Anh Tông má»—i khi lên thăm đại sÄ© cÅ©ng thÆ°á»ng dừng kiệu tại đây.
Chú chỉ cho Huyá»n Trân thấy má»™t cái am tranh ở phÃa xa, thấp thoáng sau cà nh lá, và cho nà ng biết đó là am Trung Thạch.
Chú nói sÆ° huynh Pháp Loa của chú đã từng nháºp thất tại am nà y.
Huyá»n Trân ngồi nghỉ trên má»™t thân gá»—. Nà ng bảo chú Pháp Äăng ngồi xuống thân gá»— trÆ°á»›c mặt nà ng rồi há»i:
- Nà y chú Pháp Äăng, ai dạy chú gá»i tôi là lệnh bà thế hả chú?
Chú tiểu lễ phép:
- ThÆ°a lệnh bà , có ai dạy đâu. Hôm qua cháu nghe chị Thị Ngá»c, chị ấy gá»i nhÆ° thế nên cháu cÅ©ng theo đấy mà gá»i.
Huyá»n Trân mỉm cÆ°á»i. À thì ra chú nà y bắt chÆ°á»›c Thị Ngá»c. Nà ng nói:
- Nà y chú, gá»i tôi là lệnh bà thì nghe khách sáo lắm, mà chú xÆ°ng cháu vá»›i tôi nghe cà ng buồn cÆ°á»i hÆ¡n nữa. Giá» tôi há»i chú nhé: Chú có biết tôi là con của đại sÄ© không?
- Dạ chưa biết.
- Còn chú, chú là đệ tá» của đại sÄ© thì cÅ©ng nhÆ° con của ngà i. Váºy chú cứ xem tôi là chị của chú, và chú gá»i tôi là chị.
Chú Pháp Äăng cúi đầu:
- Thưa cháu không dám.
- Sao lại không dám? Tôi không phải là chị của chú hay sao? Tôi cÅ©ng sẽ há»c đạo vá»›i đại sÄ© và tôi cÅ©ng sẽ là đệ tá» của đại sÄ©. Váºy chú gá»i tôi là chị thì lại cà ng đúng nữa. Nói tháºt vá»›i chú, tôi ghét ngÆ°á»i ta gá»i tôi là lệnh bà lắm. Chú gá»i tôi là chị Ä‘i, và đừng xÆ°ng cháu vá»›i tôi nữa. Cứ xÆ°ng là em cÅ©ng được rồi.
Chú Pháp Äăng ngá»ng đầu nhìn bà công chúa mà khắp nÆ°á»›c ai cÅ©ng biết tên, rồi cúi đầu đáp khẽ:
- Thưa vâng.
- Váºy thì chú Pháp Äăng, chú Ä‘i tu được mấy năm rồi, nói cho chị nghe Ä‘i.
- Thưa lệnh bà , à dạ thưa ... chị, em đi tu mới được hai năm thôi.
- Chú tụng kinh hay lắm. Giá»ng của chú rất trong. Äại sÄ© yêu chú lắm phải không?
- Vâng, em được đại sÄ© thÆ°Æ¡ng yêu lắm. Em chỉ má»›i có mÆ°á»i hai tuổi thôi, mà đã được đại sÄ© cho viết lá»i "tán ngữ" trong sách Tuệ Trung Thượng SÄ© Ngữ Lục rồi. Sách ấy má»›i được in xong chị ạ. Em có tá»›i hai bản, em biếu chị má»™t bản.
- Ngoà i chú ra, còn có ai được viết lá»i tán ngữ trong sách đó nữa hả chú?
- TrÆ°á»›c hết là đại sÄ©, rồi đến sÆ° huynh Pháp Loa, sÆ° huynh Bảo Pháp, sÆ° thúc Tông Cảnh, cÆ° sÄ© NhÆ° Pháp, sÆ° huynh Pháp Cổ, và sÆ° huynh Huệ Nghiêm. Em là ngÆ°á»i chót được viết lá»i tán ngữ. Lá»i tán ngữ nà o cÅ©ng hay hết chị ạ, chỉ có lá»i tán ngữ của em là dở, váºy mà đại sÄ© cÅ©ng cho in và o cuối táºp.
- Chú viết nhÆ° thế nà o, Ä‘á»c cho chị nghe Ä‘i.
- Em viết: "Thượng sÄ© là má»™t vị Bồ Tát, sanh trong nhà há» Trần, anh ruá»™t của vị anh hùng Vạn Kiếp Trần HÆ°ng Äạo Äại VÆ°Æ¡ng. Thuở nhá», thượng sÄ© là ngÆ°á»i trung hiếu, cÆ° xá» trá»n đạo vá»›i vua cha. Gặp thá»i nÆ°á»›c nhà bị nạn, ngà i đã hai lần ngăn giặc. Sau đó, ngà i Ä‘Æ°a mình và o cảnh thiá»n, rong chÆ¡i cùng khắp". Dở không, thÆ°a chị?
- Chú viết hay lắm. Mà chú nói cho chị biết chú Ä‘i tu để là m gì váºy hả chú?
- Em cũng muốn được như sư huynh Pháp Loa.
- SÆ° huynh Pháp Loa là gì mà chú Æ°a thÃch nhÆ° váºy?
- SÆ° huynh Pháp Loa là ngÆ°á»i nối nghiệp đại sÄ© để duy trì và hoằng dÆ°Æ¡ng chánh pháp. SÆ° huynh còn quan trá»ng hÆ¡n sÆ° huynh Bảo Sát nữa, thÆ°a chị. Hồi đầu năm nà y em được Ä‘i hầu đại sÄ© ở chùa Bảo Ân và được dá»± lá»… đại sÄ© trao pháp y cho sÆ° huynh Pháp Loa. Cảnh tượng trang nghiêm lắm chị ạ. Chị muốn nghe em kể lại không?
Huyá»n Trân thấy trong lòng vui vui khi nói chuyện vá»›i chú tiểu. Nà ng thấy giá»ng chú tháºt ngá»™ nghÄ©nh, nhất là khi chú dùng những danh từ Pháºt há»c nhÆ° "hoằng dÆ°Æ¡ng chánh pháp", "pháp y" và "trang nghiêm". Nà ng gáºt đầu:
- Chú kể cho chị nghe đi.
- Sáng hôm sau mồng má»™t Tết, sau khi tụng xong buổi công phu sáng, đại sÄ© Ä‘Æ°a sÆ° huynh lên lạy ở nhà tổ. Xong rồi, tất cả đại chúng xuống ăn cháo sáng. Ä‚n sáng xong rồi thì má»i ngÆ°á»i mang y háºu đại lá»… và o và lên pháp Ä‘Æ°á»ng. Chuông trống và đại nhạc được đánh lên uy nghi lắm thÆ°a chị. Vừa lúc đó Hoà ng đế ngá»± giá tá»›i chùa, có rất nhiá»u ngÆ°á»i Ä‘i theo hầu. Hoà ng đế là vị Ä‘Ã n việt lá»›n nhất của Pháºt pháp cho nên ngà i ngá»± ở ghế khách nÆ¡i pháp Ä‘Æ°á»ng, trong khi Huệ Võ Äại VÆ°Æ¡ng và các quan dá»u phải đứng trÆ°á»›c sân. À thÆ°a chị, có phải Huệ Võ Äại VÆ°Æ¡ng là anh ruá»™t của chị không, thÆ°a chị?
- Phải, chú kể tiếp đi.
- Lúc ấy đại sÄ© lên pháp tòa để thuyết pháp. Thuyết pháp xong, ngà i Ä‘i xuống, cầm tay sÆ° huynh Pháp Loa dắt lên toà , bảo sÆ° huynh ngồi lên đó. Xong ngà i đứng chắp tay trÆ°á»›c mặt sÆ° huynh mà là m lá»… vấn tấn. Vấn tấn là thăm há»i đó thÆ°a chị. Sau khi sÆ° huynh đáp lá»…, đại sÄ© má»›i lấy pháp y trao cho sÆ° huynh khoác và o. Rồi đại sÄ© ngồi xuống bên chiếc ghế khúc lục để nghe sÆ° huynh thuyết pháp. SÆ° huynh thuyết pháp xong, đại sÄ© đứng dáºy. TrÆ°á»›c mặt Hoà ng thượng, bách quan và đại chúng, ngà i lên tiếng bảo rằng hôm nay ngà i Ä‘em cả sÆ¡n môn Yên Tá» và chùa Báo Ân trao lại cho sÆ° huynh, ủy cho sÆ° huynh kế thế trụ trì và là m tổ thứ hai của Giáo Há»™i Trúc Lâm. Sau đó, tất cả má»i ngÆ°á»i, từ Hoà ng đế cho bách quan và đại chúng, Ä‘á»u đứng dáºy chắp tay là m lá»… sÆ° huynh.
Huyá»n Trân nhìn chú Pháp Äăng, cÆ°á»i:
- Nếu tôi là chú thì tôi không Æ°á»›c muốn được nhÆ° sÆ° huynh Pháp Loa đâu. Là m tổ của má»™t môn phái mệt lắm và phải lo nhiá»u chuyện lắm. Tôi chỉ Æ°á»›c muốn được nhÆ° chú mà thôi. Ở đây thanh tịnh và thảnh thÆ¡i biết bao nhiêu. Chú lại được đại sÄ© thÆ°Æ¡ng yêu không kém gì sÆ° huynh Pháp Loa. À, nà y chú, tại sao bây giỠở trên núi Ãt ngÆ°á»i quá váºy? các thầy Ä‘i đâu hết mà chùa Long Äông chỉ có má»™t mình chú thôi hả chú?
- Các sÆ° huynh đã xuống núi hết theo lá»i đại sÄ© chỉ dạy. Chỉ còn có sÆ° huynh Bảo Sát ở lại trên am Tá» Tiêu, thÆ°a chị. Mùa hè năm nay đại sÄ© an cÆ° ba tháng tại chùa VÄ©nh Nghiêm ở Äức La, đại chúng đến kết hạ đông có trên hai trăm vị. Ngà i đã giảng sách Truyá»n Äăng Lục cho đại chúng nghe suốt mùa an cÆ° và đến ngà y rằm tháng bảy, sau lá»… Tá»± Tứ, ngà i cÅ©ng đã là m lá»… ủy cho sÆ° huynh Pháp Loa trụ trì luôn chùa nà y. Ngà y mÆ°á»i sáu ngà i vỠđây và lên cÆ° trú nÆ¡i am Tá» Tiêu. Ngà i bảo sÆ° huynh Pháp Loa lên ở đó hầu ngà i và giảng cả bá»™ Truyá»n Äăng Lục cho riêng má»™t mình sÆ° huynh há»c. Hết tháng bảy, ngà i cho tất cả các sÆ° huynh xuống núi và giữ lại má»™t mình sÆ° huynh Bảo Sát. Ngà i nói vá»›i sÆ° huynh Bảo Sát là ngà i muốn cùng sÆ° huynh Ä‘i thăm hết má»i nÆ¡i trên núi Yên Tá», và không muốn có ai trên nà y. Do đó mà bây giỠở đây chỉ có ba ngÆ°á»i là đại sÄ©, sÆ° huynh Bảo Sát và em mà thôi.
Huyá»n Trân tÃnh nhẩm trong trà và biết rằng năm nay Phụ hoà ng nà ng đã năm mÆ°Æ¡i tuổi. Tuổi cao nhÆ° váºy mà Phụ hoà ng nà ng còn phải lo bao nhiêu là việc. Hết việc Ä‘á»i, tá»›i việc dạo. Nà ng mừng thầm khi biết cha sắp đặt và giao phó công việc sÆ¡n môn cho sÆ° huynh Pháp Loa. Ngà i xuất gia nhÆ° váºy là đã gần mÆ°á»i năm rồi. Ngà i Ä‘i tu năm bốn mÆ°á»i mốt tuổi, hồi đó nà ng má»›i mÆ°á»i hai. Nà ng nhá»› ngà y Thượng hoà ng xuất gia, cả nÆ°á»›c náo Ä‘á»™ng, Thái háºu và tất cả các cung phi Ä‘á»u khóc và đưa tiá»…n ngà i tá»›i chân núi Yên Tá». Nhiá»u ngÆ°á»i không chịu trở vá» cung. Há» láºp am dÆ°á»›i chân núi mà ở. Thượng hoà ng không nở Ä‘uổi. Vì váºy dÆ°á»›i chân núi Yên Tá» là ng NÆ°á»ng và là ng Mụ được thà nh láºp. Mấy năm sau, má»™t ni viện được xây dá»±ng lên để là m chá»— tu hà nh cho các bà phi xuất gia. CÅ©ng và o ngà y Thượng hoà ng Ä‘i xuất gia, thầy Trà Thông trú trì chùa Báo Ân phát tâm đốt cháy bà n tay của mình để cúng dÆ°á»ng. Ông nói: "Má»™t ông vua Ä‘i tu để xiển dÆ°Æ¡ng Pháºt pháp là má»™t cÆ¡ há»™i lá»›n chÆ°a từng có trên đất nÆ°á»›c nà y". Cả kinh thà nh Thăng Long bà n tán vá» chuyện thầy Trà Thông Ä‘Æ°a bà n tay lên ngá»n nến để cho bà n tay cháy từ ngón tay tá»›i khủy tay từ sáng tá»›i chiá»u mà sắc mặt an nhiên không thay đổi. Huyá»n Trân đã xin phép Tuyên Từ thái háºu để đến chùa Báo Ân xem và đã tá»± mình chứng kiến cảnh tượng lạ lùng ấy.
Huyá»n Trân biết rằng từ hồi còn thÆ¡ ấu, Phụ hoà ng đã được há»c Pháºt pháp vá»›i Thượng sÄ© Tuệ Trung, thúc tổ của nà ng, ngÆ°á»i mà cả thiên hạ Ä‘á»u cho là báºc chứng đạo cao siêu, kinh luáºn uyên bác. Ngà y Phụ hoà ng xuất gia, thượng sÄ© đã khuất núi rồi, do đó quốc sÆ° Äạo Nhất đã là m lá»… xuất gia cho ngà i. Từ cuá»™c sống trong cung và ng Ä‘iện ngá»c, Phụ hoà ng đã Ä‘i sang suá»™c sống của ngÆ°á»i đạo sÄ© không cá»a không nhà . Hồi má»›i Ä‘i tu, ngà i đã tu luyện theo hạnh đầu Ä‘Ã khổ hạnh, cho nên ngà i chỉ mặc áo vá, ngủ dÆ°á»›i những mái lá trên núi Yên Tá», ăn uống sÆ¡ sà i và kham khổ. Hồi ấy ngà i lấy hiệu là HÆ°Æ¡ng Vân Äầu Äà . Giá»›i Pháºt tá» tôn xÆ°ng ngà i là HÆ°Æ¡ng Vân Äầu Äà . Ở trên núi đã mÆ°á»i năm mà ngà i chÆ°a cho láºp ngôi chùa nà o cả. Tất cả những nÆ¡i cÆ° trú hà nh đạo của ngà i và của trên mÆ°á»i vị đệ tá» chỉ là mÆ°á»i mấy cái am tranh, cao nhất là am Tá» Tiêu và thấp nhất là am Long Äá»™ng. Am Ngá»a Vân nằm và o vị trà trung Æ°Æ¡ng, thấp hÆ¡n am Tá» Tiêu, nhÆ°ng cao hÆ¡n nhiá»u am khác.
NghÄ© đến am Ngá»a Vân, Huyá»n Trân đứng dáºy. Chú Pháp Äăng cÅ©ng đứng dáºy theo nà ng. Chân của hai ngÆ°á»i giỠđã bá»›t má»i. Há» Ä‘i băng qua má»™t và i cánh rừng và leo trèo má»™t hồi nữa thì thấy dáng am Ngá»a Vân:
Và o tá»›i am, không thấy Trúc Lâm đại sÄ©, chú Pháp Äăng biết là ngà i Ä‘ang ngồi thiá»n bên am Thiá»n Äịnh. Chú nói khẽ vá»›i Huyá»n Trân, tay chỉ vá» phÃa má»™t cái am nhá» phÃa tay trái hiện sau mấy cá»™i thông già :
- Äại sÄ© Ä‘ang ngồi thiá»n ở đó, mình không nên tá»›i gần mà là m kinh Ä‘á»™ng đến ngà i. Äể em chỉ cho chị xem qua địa thế ngá»n Ngá»a Vân nà y.
Chú Ä‘Æ°a Huyá»n Trân qua phÃa mặt đến má»™t cái am dá»±ng sát và o khe đá:
- Äây là am Má»™t Mái, bởi vì nó chỉ có má»™t cái mái mà thôi, nhÆ° chị thấy. Äại sÄ© thÆ°á»ng ngồi ở đây để Ä‘á»c kinh và đá»c sách. Chá»— nà y mát mẻ và thanh tịnh lắm thÆ°a chị. Còn cái am bên trái mà em vừa chỉ cho chị là am Thiá»n Äịnh, nÆ¡i đại sÄ© ngồi thiá»n má»—i ngà y nhiá»u báºn. Lát nữa sau khi đại sÄ© xuất thiá»n em sẽ Ä‘Æ°a chị sang đấy thăm. Gần đó có suối Rồng, thác nÆ°á»›c đẹp lắm chị ạ. NÆ°á»›c đổ nhÆ° bay từ trên núi cao xuống, thÆ°a chị. DÆ°á»›i suối có tảng đá vuông, ngà i hay xuống tắm ở đấy, thÆ°a chị. Chị xem, con suối là đuôi con rồng, am Má»™t Mái dá»±ng sát khe núi là cái đầu rồng, còn am Ngá»a Vân đứng giữa là lÆ°ng con rồng. Chị lại đây mà xem. Äứng ở trÆ°á»›c am Ngá»a Vân nhìn xuống chị có thể thấy được cả thiên sÆ¡n vạn thủy Ä‘ang chầu lại, đẹp lắm.
Huyá»n Trân nhìn xuống và thấy lá»i chú Pháp Äăng rất đúng. Cảnh tượng vừa đẹp vừa hùng vÄ© gây trong lòng nà ng má»™t cảm giác lâng lâng. Ước gì nà ng được ở lại đây và i hôm.
Huyá»n Trân cÆ°á»i:
- Cho nên ngá»n núi nà y má»›i được gá»i là Ngá»a Vân phong.
Nói xong câu ấy nà ng nghe tiếng chân dẫm trên lá khô phÃa sau. ngoảnh lại, Huyá»n Trân thấy Trúc Lâm đại sÄ© Ä‘ang tÆ°Æ¡i cÆ°á»i bÆ°á»›c tá»›i. Chú Pháp Äăng chắp tay trÆ°á»›c ngá»±c và cúi đầu chà o kÃnh cẩn. Huyá»n Trân cÅ©ng bắt chÆ°á»›c chú, chắp hai tay lại và cúi đầu. Äại sÄ© bảo:
- Các con lên sớm lắm.
Ngà i Ä‘Æ°a Huyá»n Trân và chú Pháp Äăng và o am. Chú Pháp Äăng đứng dáºy định và o sau nhà trù nấu nÆ°á»›c pha trà thì đại sÄ© bảo:
- Thôi con đừng nấu trà nữa. Ta nên khởi hà nh lên am Tá» Tiêu ngay. Thầy có là m sẵn má»™t nắm cÆ¡m và má»™t gói muối vừng. Chúng ta sẽ thá» trai ở giữa Ä‘Æ°á»ng. CÆ¡m và vừng để ở trên bà n, gần cây đèn đó con.
Chú Pháp Äăng Ä‘i lấy từ trên vách am xuống má»™t cái túi gai, bá» mo cÆ¡m và gói vừng và o đấy rồi Ä‘eo lên vai. Äại sÄ© ra khá»i am. Ngà i đợi Huyá»n Trân và chú Pháp Äăng ra rồi nhẹ tay khép cánh cá»a gá»— lại. Ba ngÆ°á»i Ä‘i vòng ra phÃa sau am và bắt đầu leo lên má»™t cái dốc. ÄÆ°á»ng khó Ä‘i hÆ¡n trÆ°á»›c, có những nÆ¡i Ä‘Æ°á»ng dốc cheo leo nhÆ°ng Huyá»n Trân nháºn thấy đại sÄ© vẫn leo trèo thăn thoắt. Hai chân ngà i có vẻ còn cứng cáp. NgÆ°á»i mang theo má»™t cây gáºy trúc. MÆ°á»i năm không há» lên võng xuống kiệu, chắc ngà i đã quen lắm vá»›i sá»± leo trèo trên những con Ä‘Æ°á»ng núi khó Ä‘i. Chú Pháp Äăng cÅ©ng leo trèo rất giá»i. Nhiá»u lúc, chú phải đứng đợi nà ng, hoặc Ä‘Æ°a tay giúp nà ng để nà ng khá»i trượt chân. Ba ngÆ°á»i Ä‘i tá»›i am Trượng, Huyá»n Trân ngá»i thấy mùi hoa phảng phất. Äúng rồi, đây là mùi hoa má»™c mà nà ng rất quen thuá»™c. TrÆ°á»›c sân chùa TÆ° Phúc nà ng đã từng hái hoa nà y cà i lên tóc. Nhìn lại, nà ng thấy rất nhiá»u cây má»™c trÆ°á»›c am Trượng, cây nà o cÅ©ng lốm đốm hoa trắng.
- Chú Pháp Äăng, nà ng gá»i chú, lại đây xem những cây hoa má»™c.
Chú Pháp Äăng lại gần nà ng:
- Tất cả những cây hoa má»™c nà y Ä‘á»u do đại sÄ© trồng đó thÆ°a chị. Ngà i trồng những cây nà y có lẽ và o năm em má»›i lên ba hoặc bốn tuổi.
Những cây hoa má»™c đã lên cao quá đầu ngÆ°á»i. Hai ngÆ°á»i Ä‘i theo đại sÄ© vá» phiá trái của am. Tại đây, chú Pháp Äăng chỉ cho Huyá»n Trân thấy hai cái am dá»±ng gần nhau, má»™t cái là am Thung, má»™t cái là am Dược. Chú cho nà ng biết là tại các am ngà y xÆ°a ngá»± y thÆ°á»ng lên đây để hái thuốc và luyện thuốc. Am Thung là nÆ¡i để giả thuốc còn am Dược là nÆ¡i để bà o chế thuốc thà nh viên. Huyá»n Trân biết rằng thuốc luyện ở đây là vừa để cho hoà ng gia xá» dụng vừa để cho triá»u đình cung cấp cho dân chúng trong những mùa dịch lệ và đói lạnh. Nà ng biết các viên Hồng Ngá»c SÆ°Æ¡ng mà dân chúng khắp nÆ¡i Ä‘á»u biết tiếng Ä‘á»u được chế luyện nÆ¡i đây. Và o những năm mất mùa, triá»u đình hay ủy các chùa phát gạo cho ngÆ°á»i đói, và những gia đình có ngÆ°á»i bịnh thì được phát hai viên Hồng Ngá»c SÆ°Æ¡ng. Huyá»n Trân Ä‘i và o am Dược thì thấy am khá rá»™ng. Trong am có những há»™c gá»—, có lẽ để chứa Ä‘á»±ng các món thuốc khác nhau.
NhÆ°ng đại sÄ© đã giục hai ngÆ°á»i Ä‘i tiếp. Từ am Dược có Ä‘Æ°á»ng mòn dẫn lên am Tá» Tiêu. Sau má»™t hồi leo trèo, đại sÄ© dừng lại, dạy hai ngÆ°á»i ngồi nghỉ chân trên má»™t khoang đất có đá, và có những khóm trúc má»c xen kẻ giữa những tảng đá. Chú Pháp Äăng lấy cÆ¡m và muốn vừng dâng lên đại sÄ©. Ngà i ngồi trên má»™t tảng đá trong tÆ° thế kiết già . Sau khi máºt niệm, ngà i nháºn cÆ¡m và muốn rồi thong thả ăn từng miếng nhá». Chú Pháp Äăng Ä‘Æ°a cÆ¡m má»i Huyá»n Trân. Äến phiên chú, chú cÅ©ng máºt niệm nhÆ° đại sÄ© trÆ°á»›c khi ăn. Ä‚n xong, chú Ä‘i hái má»™t tá» lá, uốn lại thà nh hình má»™t cái phá»…u rồi chạy ra dòng suối chảy ngang gần đó lấy nÆ°á»›c Ä‘em vá» dâng đại sÄ©. Huyá»n Trân theo chú ra suối. Nà ng quỳ gối trên má»™t phiến đá, cuối xuống vốc nÆ°á»›c suối và o lòng bà n tay, rồi Ä‘Æ°a lên uống. NÆ°á»›c suối tháºt mát.
Huyá»n Trân nhìn xuống dòng nÆ°á»›c nhá» Ä‘ang len lá»i qua sá»i đá, trong suốt nhÆ° pha lê. Lòng nà ng bình thản má»™t cách lạ. Nà ng thấy không có má»™t sá»± lo sợ nà o hoặc Æ°á»›c muốn nà o có thể đến là m náo Ä‘á»™ng sá»± bình thản đó. Nà ng biết là mình Ä‘ang ở trên núi Yên Tá», cao gần tá»›i đỉnh núi, vá»›i ngÆ°á»i mà nà ng yêu kÃnh nhất. NgÆ°á»i ấy là cha nà ng, nhÆ°ng cÅ©ng là ngÆ°á»i hiểu nà ng hÆ¡n ai hết trên cuá»™c Ä‘á»i nà y. Có bao nhiêu ngÆ°á»i trên Ä‘á»i hiểu được tâm sá»± của đại sÄ©, nà ng không biết. Nà ng chÆ°a Ä‘á»c hết những thÆ° tịch mà Phụ hoà ng sáng tác, nhÆ°ng nà ng có cảm tưởng là chÆ°a chắc những kẻ đã được Ä‘á»c hết các sách của ngà i nhÆ° Thạch Thất Mỵ Ngữ, Thiá»n Lâm Thiết Chủy Ngữ Lục, Trúc Lâm Háºu Lục và Äại HÆ°Æ¡ng Hải Ấn Thi Táºp v.v... cÅ©ng không thể hiểu được ngà i hÆ¡n nà ng.
Chợt Huyá»n Trân chú ý đến chú ý Pháp Äăng. Chú đã vốc nÆ°á»›c uống rồi và hiện tại chú Ä‘ang ngồi bên bá» suối và hai tay chú khoát nÆ°á»›c đùa giỡn tinh nghịch trên mặt suối. Hình ảnh bà n tay chú Ä‘áºp mạnh và o tâm não của Huyá»n Trân. Ngà y xÆ°a, và o tuổi chú, nà ng cÅ©ng rất ham đùa nghịch, nhÆ°ng chÆ°a bao giá» nà ng dừng lại và thấy được bà n tay của mình má»™t cách rõ rệt nhÆ° buổi chiá»u cách đây hai năm, ngồi bên bá» suối trÆ°á»›c am Lân, được Phụ hoà ng mở mắt cho. Giá» phút nà y, nà ng thấy được bà n tay của chú Pháp Äăng. Hai bà n tay kia là của chú, nhÆ°ng chÆ°a chắc gì chú đã thấy nhÆ° nà ng Ä‘ang thấy. Chú là đệ tá» của đại sÄ©, nhÆ°ng chắc là chú chÆ°a được đại sÄ© mở mắt cho để có thể nhìn rõ được hai bà n tay của chú. Chú Ä‘i tu đã hai năm rồi. Hiện giá» chú Ä‘ang ở trong má»™t thế giá»›i thanh tịnh và an lạc mà chú nà o có hay biết. Chú Ä‘ang nghÄ© đến tÆ°Æ¡ng lai, chú Ä‘ang cố gắng há»c đạo để ngà y mai có thể được nhÆ° sÆ° huynh Pháp Loa, ngồi trên pháp tá»a, trÆ°á»›c con mắt kÃnh ngưỡng của vua quan và trăm há». Huyá»n Trân thấy con Ä‘Æ°á»ng chú Ä‘i còn dà i quá, và trong lòng nà ng, má»™t mối thÆ°Æ¡ng cảm chợt nảy sinh. Con Ä‘Æ°á»ng dà i không phải là chỉ dà i cho má»™t mình chú mà còn dà i cho cả chÃnh nà ng, bởi vì nà ng nháºn ra rằng chú và nà ng không phải là hai thá»±c thể cách biệt.
Huyá»n Trân không ngá» là nhìn bà n tay chú tiểu nà ng đã nghÄ© tá»›i Dayada, con nà ng. Mối thÆ°Æ¡ng cảm trong nà ng dÆ°á»ng nhÆ° không phải chỉ được phát sinh từ lòng nà ng mà đã được phát sinh từ lòng ngÆ°á»i cha yêu kÃnh. Bà n tay của nà ng còn đây, nhÆ°ng nà ng cÅ©ng đã trao nó lại cho đứa vừa đầy má»™t tuổi của nà ng. Dayada sẽ mang bà n tay ấy vỠđây, và sẽ trao cho ai trong má»™t tÆ°Æ¡ng lai má» mịt? Và bà n tay của chú Pháp Äăng nữa. Phụ hoà ng đã trao sá»± thÆ°Æ¡ng yêu cho chú. Bà n tay của chú tuy không cùng trong má»™t huyết thống vẫn là bà n tay của ngà i, vẫn là bà n tay của nà ng. Chỉ má»›i có má»™t ngà y thôi mà Huyá»n Trân đã thấy yêu mến chú Pháp Äăng nhÆ° yêu thÆ°Æ¡ng má»™t đứa em ruá»™t thịt của nà ng. ChÆ°a chắc nà ng đã thấy gần gÅ©i vá»›i anh Quốc Chẩn của nà ng hÆ¡n là vá»›i chú tiểu vốn xuất thân từ má»™t nhà dân dã. Huyá»n Trân bá»—ng cảm thấy mình đã Ä‘i và o tÆ°Æ¡ng lai và trái tim của nà ng cÅ©ng nhÆ° bà n tay của nà ng đã lên Ä‘Æ°á»ng, không có cách gì kéo chúng lại được. Nà ng tá»± nhủ là sẽ Ä‘em những Ä‘iá»u nà ng vừa cảm thấy để há»i cha nà ng, mong rà ng đại sÄ© sẽ soi sáng, Ä‘Æ°á»ng Ä‘i nẻo vá» của tâm ý nà ng.
- Chúng ta đi thôi, các con.
Huyá»n Trân giáºt mình, ngÆ°ng dòng suy tưởng. Äại sÄ© đứng dáºy. Chú Pháp Äăng cÅ©ng đã đứng dáºy. Chú mang chiếc đãy gai lên vai. Chiếc đãy bây giá» nhẹ nhõm.
Ba ngÆ°á»i theo con Ä‘Æ°á»ng mòn Ä‘i thà nh má»™t hà ng, đại sÄ© Ä‘i trÆ°á»›c, và chú Pháp Äăng Ä‘i sau nà ng. Dốc tuy cao nhÆ°ng con Ä‘Æ°á»ng quanh co nên dá»… Ä‘i. Huyá»n Trân để ý thấy có nhiá»u bụi trúc tháºt là xinh đẹp. Thỉnh thoảng nà ng lại nghe tiếng nÆ°á»›c suối chảy róc rách. Äi má»™t hồi tháºt lâu nữa thì ba ngÆ°á»i lên tá»›i am Tá» Tiêu.
Äứng trên am nhìn xuống núi, cảnh tượng tháºt là kỳ tuyệt. Huyá»n Trân thấy cả những đám mây bay phÃa dÆ°á»›i. Chú Pháp Äăng chỉ cho nà ng thấy núi Äông Cứu xa xa. Nhìn vá» bên phải, nà ng thấy biển Nam Hải, eo biển cong nhÆ° hình má»™t con ngao. Ở đây tháºt là cảnh tiên, nà ng có cảm tưởng là đã xa lánh được vÄ©nh viá»…n cõi hồng trần.
Äại sÄ© nói vá»›i chú Pháp Äăng:
- SÆ° huynh Bảo Sát Ä‘i vắng. Con và o quét dá»n bên trong và bên ngoà i am Ä‘i, rồi hãy pha trà .
Ngà i quay lại bảo Huyá»n Trân:
- Bây giỠta đưa con lên đỉnh núi.
Äại sÄ© Huyá»n Trân Ä‘i vòng bên bà n tay trái để Ä‘i lên sau am. Con Ä‘Æ°á»ng mòn Ä‘Æ°a dần lên đỉnh núi. Hai ngÆ°á»i Ä‘i hồi lâu thì tá»›i má»™t ngá»n đèo. Ở đây trúc má»c rất nhiá»u và trên Ä‘á»t trúc lại có hoa. Äại sÄ© cho biết đây là đèo Hoa Trúc. Vượt lên đèo, Huyá»n Trân theo đại sÄ© lên tá»›i đỉnh núi. Äỉnh núi rá»™ng có tá»›i mấy mẫu, trúc và đá chen nhau. Trúc và đá phối hợp thà nh những cảnh tượng rất ngoạn mục. Lại có cả hai cái ao sen. Các bông sen đã tà n, duy chỉ còn các gÆ°Æ¡ng sen vÆ°Æ¡n thẳng trên mặt hồ.
Huyá»n Trân theo chân đại sÄ© tá»›i ngồi bên má»™t phiến đá rá»™ng, vuông và phẳng. Nà ng đã biết là nà ng Ä‘ang ngồi trên đỉnh cao nhất của núi Yên Tá», bên cạnh ngÆ°á»i cha kÃnh yêu của nà ng. Nà ng có cảm tưởng là hai cha con nà ng đã lên tá»›i cõi trá»i. NgÆ°á»i ta đồn rằng ở đây thỉnh thoảng có các vị tiên trên trá»i bay xuống để đánh cá» và uống rượu. Phiến đá vuông trên đó nà ng Ä‘ang ngồi vá»›i cha hẳn là bà n cá» của các vị tiên.
Äại sÄ© Ãt nói quá, nhÆ°ng nhìn và o khuôn mặt hiá»n từ và trầm lặng của cha, Huyá»n Trân biết ngà i rất vui được ngồi vá»›i đứa con thân yêu trên đỉnh núi nà y. Ở đây chÆ°a có am thất gì hết, nhÆ°ng chắc chắn là đại sÄ© đã từng lên đây nhiá»u lần. Sen ở dÆ°á»›i mấy cái ao nhá» chắc cÅ©ng đã do ngà i trồng. Huyá»n Trân đứng dáºy nhìn ra bốn phÃa. Nà ng chỉ thấy có trá»i xanh, và biển cả dà n trải phÃa xa. Những ngà y có mây trên đỉnh núi, có lẽ đứng dáºy sẽ không nhìn thấy gì, kể cả trá»i lẫn biển. Kinh thà nh Thăng Long nằm vá» phÆ°Æ¡ng Tây, nÆ¡i do anh cả của nà ng là vua Anh tông và triá»u thần Ä‘ang cÆ° trú, nắm giữ váºn mệnh của nÆ°á»›c, nhÆ°ng mà ở đây, trên má»™t phiến đá vuông là ông thầy tu mà toà n dân thÆ°Æ¡ng kÃnh. Ông thầy tu mà ngà y xÆ°a đã từng Ä‘uổi được quân Mông Cổ phÃa Bắc, trấn an biên thùy phÆ°Æ¡ng Tây và đem khúc ruá»™t của chÃnh mình cắt ra mà thiết láºp tình hòa giải phÆ°Æ¡ng Nam. Ở đây không có ngai và ng, không có thà nh quách, không có lÃnh tráng. Chỉ có mấy cái am tranh, nhÆ°ng mà ở đây có trái tim của đất nÆ°á»›c, của đạo pháp, Huyá»n Trân ngồi xuống và chiêm ngưỡng ngÆ°á»i cha già đáng kÃnh.
Vừa lúc ấy, đại sÄ© quay lại nhìn nà ng, trên môi ngÆ°á»i thoáng má»™t nụ cÆ°á»i hiá»n háºu. Ngà i nói:
- Ta muốn con được gặp sư huynh Bảo Sát của con sáng hôm nay, nhưng con phải đợi thêm và i hôm nữa. Sáng nay sư huynh của con đã được ta phái vỠkinh sư có chút việc.
Rồi ngà i cho Huyá»n Trân biết sÆ° huynh Bảo Sát phải vá» kinh đô gấp rút nhÆ° váºy là vì ngà i đã nhá» sÆ° huynh nhắn vua Anh Tông má»™t việc. Ngà i Ä‘á» nghị vá»›i vua Anh Tông cho ngÆ°á»i Ä‘Æ°a ba trăm ngÆ°á»i Chiêm Thà nh trả vá» nÆ°á»›c há», để gián tiếp xin lá»—i vá» việc quan thượng thÆ° Trần Khắc Chung đã cÆ°á»›p Huyá»n Trân Ä‘em vá» Äại Việt.
- SÆ° huynh con sẽ tá»›i kinh sÆ° ngà y mai. Ta có dặn là hãy để cho những ngÆ°á»i Chiêm ấy vá» nÆ°á»›c mà đừng tiếc, dù trong só đó có những ngÆ°á»i thợ chuyen môn tháºt khéo, và ta cÅ©ng đã Ä‘á» nghị vá»›i quan gia là nên cho há» vá» bằng thuyá»n, và ủy trại chủ Châu hoá Ä‘Æ°a há» Ä‘i. Ta hy vá»ng việc nà y sẽ là m dịu bá»›t ná»—i bất bình của ngÆ°á»i bên đó.
Huyá»n Trân xúc Ä‘á»™ng, thì ra ngÆ°á»i cha yêu quý báu của nà ng dù ngồi trên đỉnh núi cao vẫn nghÄ© đến tình chung thủy và nghÄ©a chu toà n. Tại sao ngÆ°á»i im lặng nhÆ° thế mà hiểu được cuá»™c Ä‘á»i má»™t cách thâm sâu nhÆ° thế? Huyá»n Trân có cảm tưởng nà ng không cần thổ lá»™ cho cha má»™t tà gì vá» ná»—i lòng của nà ng. Nà ng không thấy sá»± cần thiết. NgÆ°á»i không há»i nhÆ°ng ngÆ°á»i đã nhìn thấu. Chắc ngÆ°á»i cÅ©ng đã nhìn thấu được sụ an lạc má»›i nảy sinh trong lòng nà ng từ sáng hôm nay. Má»™t giá»t nÆ°á»›c chầm cháºm hình thà nh trên mi nà ng. Giá»t nÆ°á»›c mắt ấy, long lanh nhÆ° má»™t hạt châu, đã lâu lắm má»›i đủ sức nặng để rÆ¡i xuống. Huyá»n Trân mỉm cÆ°á»i tháºt nhẹ. Có lẽ đây là giá»t nÆ°á»›c mắt đầu tiên của loà i ngÆ°á»i đã rÆ¡i xuống trên phiến đá tiên, nhÆ°ng đây không phải là má»™t giá»t lệ Ä‘au thÆ°Æ¡ng. Äây là má»™t giá»t lệ sung sÆ°á»›ng.
Tà i sản của quykiemtu
25-10-2008, 10:48 AM
Thượng Thiên Hạ Äịa Duy Ngã Äá»™c Tôn
Tham gia: May 2008
Äến từ: Việt Nam
Bà i gởi: 3,304
Thá»i gian online: 3 tuần 5 ngà y 16 giá»
Thanks: 932
Thanked 2,152 Times in 223 Posts
ChÆ°Æ¡ng VII
Thuyá»n ghé bến VÅ© Xá. Tay nải trên vai, Thị Ngá»c theo má»i ngÆ°á»i lên bến. Thuyá»n rá»i bến từ chiá»u ngà y hôm qua; cả đêm Ngá»c đã phải ngủ ngồi trong khoang, nhÆ° tất cả má»i ngÆ°á»i. Trá»i ban mai tháºt mát, Ngá»c dá»± tÃnh sẽ không nghỉ dá»c dÆ°á»ng. Từ đây đến là ng Hổ SÆ¡n Ä‘i bá»™ cÅ©ng gần hết cả buổi sáng. Ngá»c muốn khi trá»i bắt đầu nắng thì nà ng đã tá»›i được chùa Ná»™n SÆ¡n trên núi Hổ để được ngồi dÆ°á»›i những hà ng cây im mát trÆ°á»›c chùa, Ngá»c thấy hăng hái thêm lên. Äây không biết là lần thứ mấy Ngá»c vá» thăm Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng. Má»—i chuyến Ä‘i nhÆ° váºy Ãt nhất là mất ba ngà y. Chuyến Ä‘i cháºm lắm. Lần nà y nà ng xin phép quan TÆ° đồ Văn Huệ VÆ°Æ¡ng được năm ngà y vì có lá»… Pháºt Äản.
Khu chợ trÆ°á»›c bến đã há»p, tuy ngÆ°á»i bán còn đông hÆ¡n ngÆ°á»i mua. Băng qua chợ, Ngá»c Ä‘i và o con Ä‘Æ°á»ng là ng. Nà ng gặp nhiá»u ngÆ°á»i trên con Ä‘Æ°á»ng và o chợ. Äi hết con Ä‘Æ°á»ng ngang qua đình là ng, nà ng rẽ và o con Ä‘Æ°á»ng lúa. Lúa vụ Chiêm xanh mÆ¡n mởn. HÆ°Æ¡ng lúa và hÆ°Æ¡ng buổi sáng thÆ¡m ngát. Ngá»c hÃt má»™t hÆ¡i dà i và cảm thấy khá»e khắn. Ngá»c đã quen Ä‘Æ°á»ng vá» huyện Thiên Bản nên không cần phải dừng lại để định hÆ°á»›ng. Nà ng Ä‘i thoăn thắt. Thỉnh thoảng nà ng lại đổi tay nải sang vai khác.
Trong tay nải của nà ng chỉ có hai thá»i má»±c tà u, má»™t ngá»n bút ô long, mÆ°á»i bốn ngá»n bút thÆ°á»ng, năm trăm giấy và má»™t Ãt bánh trái mà nà ng mua được chiá»u hôm qua trÆ°á»›c khi xuống thuyá»n. Má»±c, giấy và bút là để cho Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng, còn bánh trái là để cúng chùa. Ngá»c đã mua toà n bánh chay, bởi vì hôm nay là ngà y mồng năm tháng tÆ°, ở kinh đô ngÆ°á»i ta là m bánh chay để bán nhiá»u lắm. Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng có dặn nà ng kỳ nà y lên thì mua cho Ni SÆ° má»™t giấy để đóng quyển cho bá»n há»c trò nhá» của Ni SÆ°. Năm trăm giấy chắc là tạm đủ. Chiá»u hôm qua Ngá»c ghé quán sách của Thị Khanh ở đầu phố TrÆ°á»ng Thi, và Khanh đã gưỉ biếu chùa Ná»™n SÆ¡n số giấy ấy, còn má»±c và bút thì Khanh gá»i biếu riêng Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng. Khanh đã có chồng, không thể bá» nhà để cùng vá»›i Ngá»c Ä‘i thăm Ni SÆ° được.
"Hy vá»ng anh chà ng sẽ may mắn hÆ¡n và o khóa Quý Sá»u", Ngá»c nói má»™t mình. Nà ng nghÄ© tá»›i Váºn, chồng của Khanh. Khanh lấy chồng từ năm Máºu Thân, nghÄ©a là bốn năm vá» trÆ°á»›c. Váºn hồi đó đã là há»c sinh đại táºp. Khoa Canh Tuất, anh chà ng thi há»ng. Khanh mở cá»a hà ng bán bút chỉ và sách vở há»c trò tại phố TrÆ°á»ng Thi, tiếp tục nuôi chồng ăn há»c. Váºn muốn giúp đỡ vợ nên mở lá»›p dạy há»c, thì giá» còn lại, Váºn ôn táºp bà i vở chá» khoa sau. Má»™t năm sau hai ngÆ°á»i sinh được má»™t cô bé đặt tên là Thúy. Vợ chồng Ngá»c đã Ä‘em cháu bé vá» trình Ä‘iện vá»›i Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng má»™t lần. Từ đó, má»—i lần vá» núi Hổ SÆ¡n, Ngá»c thÆ°á»ng ghé hà ng sách của Khanh để rủ nà ng, nhÆ°ng Khanh báºn rá»™n quá, không Ä‘i vá»›i nà ng được lần nà o nữa cả.
Ngá»c nhìn xuống chiếc áo nà ng Ä‘ang mặc và đôi guốc nà ng Ä‘ang Ä‘i. Ä‚n mặc thế nà y mà vá» dÆ°á»›i ấy thế nà o cÅ©ng bị Ni SÆ° quở. Ni SÆ° đã dặn là vá» chùa thì nên ăn mặc cho Ä‘Æ¡n giản. Cái áo nà y và đôi guốc nà y dã là những váºt Ä‘Æ¡n giản nhất của nà ng rồi, nhÆ°ng mà vá» tá»›i đây, Ngá»c má»›i thấy là chúng không được Ä‘Æ¡n giản nhÆ° ý mình muốn. Nà ng không thể cải dạng là m má»™t cô gái quê. Từ năm mÆ°á»i hai tuổi nà ng đã là m thị nữ trong cung. Hồi ở Chiêm vá» nà ng cÅ©ng còn ở lại trong cung để hầu hạ hoà ng háºu Bảo Từ mấy tháng, sau đó má»›i được ra là m gia nhân cho quan TÆ° đồ Văn Huệ VÆ°Æ¡ng. Nà ng đã được công chúa Huyá»n Trân gá»i gắm cho quan TÆ° đồ. Quan TÆ° đồ Văn Huệ VÆ°Æ¡ng là má»™t ngÆ°á»i nổi tiếng vá» văn há»c. Ông là má»™t ngÆ°á»i vừa có kiến thức, vừa có Ä‘á»™ lượng. Ông đã hứa vá»›i công chúa là sẽ coi Ngá»c nhÆ° con ông và sẽ lo liệu việc gia thất sau nà y cho Ngá»c.
Ngà y công chúa xuất gia tại cùa VÅ© Ninh để thà nh Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng, Ngá»c cÅ©ng muốn Ä‘i tu để được gần gÅ©i công chúa, nhÆ°ng công chúa không cho. Công chúa xuất gia và thá» Bồ Tát giá»›i và o ngà y Tết Nguyên Äán năm Ká»· Dáºu, nghÄ©a là chỉ sau ba tháng sau ngà y từ Chiêm Thà nh vá». Công chúa xuất gia nhÆ° váºy là đã được hÆ¡n ba năm. Suốt ba năm trá»i, lần nà o vá» thăm Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng, Ngá»c cÅ©ng khẩn khoản xin Ni SÆ° cho Ngá»c được xuất gia để được sá»›m hôm gần gÅ©i Ni SÆ°, nhÆ°ng Ni SÆ° đã nói vá»›i Ngá»c rằng xuất gia không phải là để được gần gÅ©i má»™t ngÆ°á»i khác mà là để lo việc Ä‘á»™ mình và độ ngÆ°á»i. Ni SÆ° có nói là Ni SÆ° chỉ khuyên Ngá»c không nên xuất gia chứ Ni SÆ° không há» cấm Ngá»c xuất gia.
- Em có thể xuất gia nếu em muốn, nhÆ°ng chị sẽ không cho em ở cùng chùa vá»›i chị. NgÆ°á»i ta xuất gia là để phát túc siêu phÆ°Æ¡ng, chứ không phải để thân cáºn và hầu hạ má»™t ngÆ°á»i khác, dù đó là ngÆ°á»i mình yêu kÃnh nhất.
Ngá»c tá»± biết mình không thuá»™c vá» hạng ngÆ°á»i thông minh nhất Ä‘á»i, nhÆ°ng lâu ngà y nà ng cÅ©ng nháºn ra được lá»i nói của Ni SÆ° là đúng. Từ mÆ°á»i hai tuổi Ngá»c đã được hầu hạ và thân cáºn công chúa và đã quen lấy nổi vui của công chúa là m ná»—i vui của mình, đã quen lấy niá»m lo của công chúa là m niá»m lo của mình. Äược công chúa cho Ä‘i theo vá» Chiêm, Ngá»c đã vui mừng hết sức. Trong khi Khanh xin hồi hÆ°Æ¡ng để lấy chồng thì Ngá»c lại bằng lòng ở luôn bên Chiêm, sẵn sà ng lấy chồng Chiêm để có thể được gần gÅ©i công chúa, và cÅ©ng là để là m cho giống công chúa. Ngá»c đã lo sợ và đau khổ theo vá»›i công chúa trong thá»i gian công chúa hoà i thai Dayada. Nà ng đã từng xin công chúa cho nà ng lên Ä‘Ã n há»a má»™t lần vá»›i công chúa. Ngá»c nhá»› lần đó công chúa đã giáºn dữ mắng nà ng. Äây là lần đầu tiên Ngá»c bị bà quở phạt nên Ngá»c rất sợ hãi. Vá» tá»›i Äại Việt. Ngá»c những tưởng sẽ được theo hầu công chúa suốt Ä‘á»i. Ai ngá» chỉ mấy tháng sau, công chúa Ä‘i tu. Lần đầu tiên Ngá»c xin công chúa Ä‘i tu, công chúa đã bảo là không nên:
- Em hãy vá» nÆ°Æ¡ng náu dÆ°á»›i cá»a quan TÆ° đồ Văn Huệ VÆ°Æ¡ng. Chị sẽ gá»i gắm em cho quan TÆ° đồ. Ngà i là má»™t ngÆ°á»i có nhân đức lá»›n, rồi em hãy nghÄ© đến chuyện chồng con. Äừng nghÄ© đến chuyện Ä‘i tu. Không phải ai cÅ©ng Ä‘i tu được đâu.
Từ hôm Ä‘i thăm Thượng hoà ng trên núi Yên Tá» vá», công chúa không cho Ngá»c gá»i công chúa là "lệnh bà " nữa, và bắt Ngá»c gá»i bà là chị. Ban đầu Ngá»c không chịu, bởi vì nà ng thấy xÆ°ng hô chị em vá»›i công chúa rất khó, nhÆ°ng sau khi nghe công chúa kể chuyện chú Ä‘iệu Pháp Äăng và thấy thái Ä‘á»™ cÆ°Æ¡ng quyết của công chúa. Ngá»c phải cúi đầu tuân lệnh. Tuy váºy nà ng phải táºp cả tháng má»›i sá» dụng được hai tiếng "chị" và "em". Không ngá» hai tiếng ấy mà lại khó nói đến thế.
Lần nà y vá» chùa Ná»™n SÆ¡n, Ngá»c sẽ báo tin cho Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng biết là đến tháng mÆ°á»i năm nay nà ng sẽ Ä‘i lấy chồng. Quan TÆ° đồ đã hứa gã nà ng cho tú tà i Phạm Hữu Sinh ở huyện Nam Sách tỉnh hải ÄÆ°á»ng. Nà ng đã được thấy mặt Sinh tại nhà quan TÆ° đồ. Sinh Ä‘á»— tú tà i khoa Máºu Thân, tuổi chÆ°a tá»›i ba mÆ°Æ¡i. Quan TÆ° đồ nói vá» Ngá»c rằng Phạm Hữu Sinh má»™t ngÆ°á»i có tÆ°Æ¡ng lai. Ngà i đã gặp Sinh trong chuyến thăm Yên Sinh năm ngoái, Ngá»c là con mồ côi nên quan TÆ° đồ coi nà ng nhÆ° là con, ông đã nháºn sÃnh lá»… của há» Phạm và o ngà y Thượng nguyên năm nay. Những lần vá» viếng thăm chùa Ná»™n SÆ¡n. Ngá»c thÆ°á»ng Ä‘em tin tức kinh kỳ cho Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng. Tuy váºy Ni SÆ° chỉ muốn biết tình hình chÃnh sá»± và sức khá»e của má»i ngÆ°á»i thôi chứ không bao giá» muốn nghe những chuyện thị phi trong triá»u. Biết tÃnh của Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng, Ngá»c không dám Ä‘em những chuyện ấy kể cho Ni SÆ° nghe nữa. NhÆ°ng mà hà ng ngà y Ngá»c được nghe nhiá»u quá; nà ng có cảm tưởng là nếu không thổ lá»™ được vá»›i ai thì nà ng ngá»™t ngạt đến chết mất, vì váºy mà há»… khi nà o có dịp là Ngá»c ghé hà ng của Khanh để tâm sá»±. Tánh Ngá»c thì Æ°a nói, mà Khanh lại là ngÆ°á»i có thể ngồi nghe hà ng giá» không biết chán, cho nên Ngá»c rất Æ°a đến thăm Khanh.
Má»™t Ä‘iá»u mà Ngá»c không hiểu được, hoặc chÆ°a hiểu được, là từ ngà y công chúa Huyá»n Trân vá» nÆ°á»›c, Ngá»c nháºn thấy bà nhÆ° là trẻ lại. Ngá»c nhá»› là từ ngà y sứ Chiêm qua dâng lá»… há»i cho đến suốt thá»i gian ở cung Ä‘iện nÆ°á»›c Chà m, tuy rằng thỉnh thoảng công chúa có cÆ°á»i có nói, có vui có đùa, nhÆ°ng thá»±c ra cuá»™c sống lúc nà o cÅ©ng nhÆ° bị bao bá»c hoặc vÆ°Æ¡ng vấn trong má»™t bầu không khà nghiêm cẩn và lo lắng. Công chúa đã được Thượng hoà ng Ä‘Æ°a Ä‘i viếng thăm kháp nÆ¡i trên núi Yên Tá» bảy hôm. Ngà y lên đón bà ở chùa Long Äá»™ng, Ngá»c thấy bà tÆ°Æ¡i vui nhÆ° má»™t đứa trẻ con. Công chúa nhÆ° đã tái sinh trong má»™t kiếp khác. Ngá»c Thấy nhÆ° Thượng hoà ng đã hóa phép cho công chúa đầu thai lại trong má»™t kiếp khác. Äúng là nà ng công chúa trẻ năm xÆ°a trong cung cấm đó, nhÆ°ng bây giá» công chúa chÃn chắn hÆ¡n, dịu dà ng hÆ¡n và cÅ©ng Ä‘á»™ lượng hÆ¡n. Má»—i khi Ngá»c nhắc tá»›i vua Chế mân và Thế tá» Chế Äa Gia, công chúa không còn tá» vẻ sầu não khóc thÆ°Æ¡ng nữa. Không phải là bà muốn quên. Bà vẫn nhá»› và vẫn thÆ°á»ng nhắc đến vua Chà m và Thế tá» Chế Äa Gia, nhÆ°ng trong giá»ng bà , Ngá»c cảm thấy có má»™t niá»m tin, nhÆ° là vua vẫn còn đó và Thế tá» vẫn còn đó, ngay bên cạnh bà .
Tuy váºy, Ngá»c chÆ°a bao giá» thấy công chúa buồn nhÆ° hôm bà nghe tin Thượng hoà ng băng trên am Ngá»a Vân ở núi Yên Tá». Ngá»c còn nhá»› đó là ngà y mồng ba tháng mÆ°á»i má»™t năm Máºu Thân. Trúc Lâm đại sÄ© thị tịch và o ná»a đêm ngà y mồng má»™t. TrÆ°a hôm sau chùa Báo Ân nháºn được tin dữ, và chùa Báo ân cho ngÆ°á»i Ä‘Æ°a tin và o cho hoà ng đế Anh Tông. Lúc ấy, Ngá»c Ä‘ang ở bên chùa TÆ° Phúc vá»›i công chúa. Vua Anh Tông cho triệu công chúa vá». Khi nghe tin Thượng hoà ng viên tịch, công chúa đã và o tẩm Ä‘iện má»™t mình và đóng cá»a lại. Má»™t ngà y má»™t đêm công chúa không ra khá»i tẩm Ä‘iện. Äiá»u là m Ngá»c công chúa không ra khá»i tẩm Ä‘iện. Äiá»u là m Ngá»c ngạc nhiên hết sức là công chúa không muốn lên núi Yên TỠđể nhìn mặt Thượng hoà ng má»™t lần chót, dù hoà ng đế Anh Tông đã cho ngÆ°á»i triệu má»i. Cả nÆ°á»›c bà ng hoà ng thÆ°Æ¡ng tiếc khi nghe tin Thượng hoà ng mất. Cả nÆ°á»›c nhÆ° cảm thấy mồ côi. Ngá»c nghe nói là SÆ¡n Môn Yên Tá» Ä‘ang tổ chức lá»… trà tỳ Ä‘Æ°a nhục thân Thượng hoà ng lên Ä‘Ã n há»a. NgÆ°á»i thống lãnh sÆ¡n môn Yên Tá» là đại sÆ° Pháp Loa đứng ra chủ trÆ°Æ¡ng há»a Ä‘Ã n. Ngá»c không được lên dá»± lá»… trà tỳ nhÆ°ng Ngá»c nghe nói là số ngÆ°á»i lên núi dá»± há»a Ä‘Ã n đông có tá»›i hà ng vạn. Khắp nÆ°á»›c, toà n dân để tang. Trong suốt mÆ°á»i lăm hôm, chùa nà o trong xứ cÅ©ng đêm ngà y giá»™ng chuông cầu nguyện. Công chúa vẫn không chịu lên núi dá»± há»a Ä‘Ã n. Bà quỳ suốt ngà y trong chánh Ä‘iện chùa TÆ° Phúc cho đến khi tháp Ä‘á»±ng xá lợi của Thượng hoà ng được rÆ°á»›c từ núi Yên Tá» vá» chùa. ChÆ°a đầy má»™t tháng sau đó, công chúa xuất gia.
Công chúa được xuất gia tại chùa VÅ© Ninh và Quốc sÆ° Bảo phác đã đứng ra là m lá»… truyá»n giá»›i cho bà . Thầy Bảo phác là má»™t trong những cao đệ của Thượng hoà ng, hồi đó chÆ°a được triá»u đình suy tôn là m quốc sÆ°. Ngay sau khi thá» giá»›i, HÆ°Æ¡ng Trà ng được nháºp chúng tại chùa VÅ© Ninh để theo há»c Pháºt pháp cùng vá»›i má»™t số các vị Ni sÆ° trẻ tuổi khác. Quốc sÆ° Bảo Pháp Ä‘Ãch thân đứng ra giảng dạy. Tháng mÆ°á»i năm Ká»· Dáºu, bà được Quốc sÆ° ủy vá» trú trì chùa Hổ SÆ¡n ở huyện Thiên Bản. Chùa tá»a lạc trên má»™t hòn núi đá thuá»™c xã Hổ SÆ¡n ở tỉnh Nam Äịnh, cách phủ Thiên TrÆ°á»ng khoảng ná»a ngà y Ä‘Æ°á»ng. Từ kinh thà nh Thăng Long muốn vá» thăm Ni SÆ°, Ngá»c phải Ä‘i thuyá»n xuôi sông Nhị Hà và đến quáºn Mỹ Lý thì lên bến VÅ© Xá. Từ bến VÅ© Xá, nà ng Ä‘i bá»™ má»™t hồi rồi tá»›i ra Ä‘Æ°á»ng cái dẫn vá» huyện lỵ Thiên Bản.
Lần đầu tá»›i núi Hổ SÆ¡n, Ngá»c đã gặp bé Tuất dÆ°Æ¡i chân núi và con bé nà y đã Ä‘Æ°a nà ng lên chùa. Hồi đó Tuất má»›i chÃn tuổi, năm nay nó đã lên mÆ°á»i má»™t. Nó là con gái của bác Trá»±c, ngÆ°á»i cà y ruá»™ng cho chùa, nhà ở ngay dÆ°á»›i chân núi. Tuất là má»™t trong những đứa há»c trò đến há»c hà ng ngà y trên chùa Hổ SÆ¡n. Trong khi Ngá»c ngồi chỠở khách Ä‘Æ°á»ng, Tuất Ä‘i và o tăng Ä‘Æ°á»ng sát ngay má»™t bên để báo cho Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng biết là có khách. Ngá»c nghe tiếng HÆ°Æ¡ng Trà ng há»i nhá»: "Khách nà o váºy con?" và giá»ng trẻ thÆ¡ của Tuất trả lá»i: "ThÆ°a Ni SÆ° con không biết, cô ấy mặc áo đẹp lắm". Ngá»c không nhịn được cÆ°á»i.
Hôm ấy Ngá»c mặc áo đẹp tháºt. Ở nhà quê không có ai ăn mặc nhÆ° thế. Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng Ä‘i ra. Trông thấy Ngá»c, Ni SÆ° mừng rỡ. Hai chị em nói chuyện hồi lâu thì tá»›i giá» công phu. Ngá»c theo đại chúng lên chánh Ä‘iện. Có tất cả bốn vị Ni SÆ°, vị lá»›n nhất chừng bốn mÆ°Æ¡i tuổi; sau nà y Ngá»c được biết bà pháp danh là TÄ©nh Quang. Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng đã nhÆ°á»ng chức tá»± trưởng cho bà . Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng năm ấy vừa má»›i hai mÆ°Æ¡i hai tuổi. Hai vị kia trẻ hÆ¡n, má»™t cô khoảng hai mÆ°Æ¡i mốt và má»™t cô khoảng mÆ°á»i bảy tuổi. Sau nà y Ngá»c biết có thể lá»›n pháp danh là Äà m Thái còn cô nhá» pháp danh HÆ°Æ¡ng Nghiêm. Hai vị nà y, cÅ©ng nhÆ° Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng, đã từng được há»c Pháºt pháp vá»›i quốc sÆ° Bảo Phác tại núi VÅ© Ninh.
Tối hôm đó, Ngá»c ngủ lại chùa. Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng cÆ°á»i bảo nà ng lần sau tá»›i chùa thì hãy nên ăn mặc Ä‘Æ¡n giản hÆ¡n bởi vì ở đây chỉ là má»™t ngôi chùa miá»n quê. Ngá»c nhìn cách phục sức của mình rồi nhìn qua cách phục sức của Ni SÆ°. Ai mà nháºn ra được rằng ngÆ°á»i ngồi bên kia đã từng là má»™t cô công chúa và là má»™t bà hoà ng háºu? Chiếc áo nâu thẫm mầu của Ni SÆ° là má»™t chiếc áo may bằng vải thô sÆ¡. Äôi dép cá» kia cÅ©ng chỉ được dùng trong tăng phòng. Sau nà y Ngá»c biết là ngoà i vÆ°á»n Æ°Æ¡m, Ni SÆ° cÅ©ng Ä‘i chân đất nhÆ° má»i ngÆ°á»i. Bà đã biết cầm cuốc, cuốc đất là m cá», gieo hạt, bá» phân và săn sóc vÆ°á»n Æ°Æ¡ng. Cô đệ tá» tà hon của bà , bé Tuất, đã dạy bà là m được nhiá»u chuyện. Có lần cầm lấy bà n tay của Ni SÆ°, Ngá»c thấy bà n tay đó không còn má»m nhÅ©n nhÆ° bà n tay của mình. Có những nÆ¡i chai cứng vì bà n tay đã biết chấp tác ngoà i vÆ°á»n ngoà i ruá»™ng. Trên đầu, Ni SÆ° cÅ©ng chÃt má»™t chiếc khăn nâu nhÆ° má»i Ni SÆ° khác. Bà còn trẻ lắm, dung quang tuy vẫn tÆ°Æ¡i mát không khác ngà y xÆ°a, nhÆ°ng phong thái của bà tháºt khác. Dấu vết của quyá»n quý đã hoà n toà n bị gá»™t sạch. Bà đơn giản nhÆ° má»™t cây cau và là nh mạnh nhÆ° má»™t tà u lá chuối má»›i. Trong những lần viếng thăm trÆ°á»›c, Ngá»c nháºn thấy rằng công việc chùa dù có bá» bá»™n đến mấy, Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng vẫn giữa được vẻ thung dung không bao giỠđể mất niá»m vui và nụ cÆ°á»i. "Miá»…n được lòng rá»—i, chẳng còn phép khác", Ni SÆ° thÆ°á»ng nhắc đến tám chữ ấy, nói là lá»i dạy của Thượng hoà ng Trúc Lâm đại sÄ©. Ngá»c chẳng hiểu gì, nà ng lấy là m lạ khi thấy Ni SÆ° là m đủ má»i thứ việc mà vẫn có thá»i gian để tâm săn sóc cho má»i ngÆ°á»i, kể cả những đứa bé ốm Ä‘au dÆ°á»›i xóm. Chùa chỉ có ba mẫu ruá»™ng, lúa gặt chỉ tạm đủ ăn cho chùa cho gia đình bác Trá»±c. Váºy mà khi hoà ng háºu Bảo Từ tỠý muốn cúng dÆ°á»ng cho chùa hai mÆ°Æ¡i lăm mẫu ruá»™ng tốt, Ni SÆ° đã từ chối không nháºn. Uy Huệ VÆ°Æ¡ng cúng mÆ°á»i mẫu, Ni SÆ° cÅ©ng từ chối. Má»›i đây quan sở tại huyện Thien Bản muốn cúng năm mẫu ruá»™ng nà y đã gây ra má»™t Ãt xáo trá»™n trong chùa. Ni SÆ° TÄ©nh Quang, trú trì chùa Ná»™n SÆ¡n đã từng bà n bạc vá»›i Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng nhiá»u lần vá» việc ruá»™ng đất. CÅ©ng nhÆ° những giá»›i thân cáºn chùa, Ni SÆ° trú trì nghÄ© rằng nếu có thêm ruá»™ng thì chùa sẽ là m được nhiá»u Pháºt sá»±, và các Ni SÆ° sẽ đỡ vất vả hÆ¡n, nhÆ°ng Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng nhất định không chịu. ChÃnh Ngá»c cÅ©ng không hiểu tại sao Ni SÆ° lại phụ lòng thà nh của các thà chủ ấy nhÆ° thế. Äầu năm nay, hoà ng háºu Bảo Từ đã lấy năm trăm mẫu ruá»™ng ở quê nhà để cúng và o chùa Báo Ân. Có ruá»™ng nhiá»u nhÆ° thế thì các thầy má»›i rảnh rang để mà lo Pháºt sá»± và má»›i có thể phÆ°Æ¡ng tiện để hà nh đạo chứ. Ngá»c biết các Ni SÆ° tại chùa Ná»™n SÆ¡n rất cần phÆ°Æ¡ng tiện hà nh đạo. Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng thÆ°á»ng phải lo thuốc men, giấy bút cho các em và o những lúc há» túng quẫn nữa. Có thêm mấy chục mẫu ruá»™ng tốt thì tha hồ mà là m những việc đó. Ngá»c nghÄ© mãi mà không hiểu được ý của Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng. Tháºt ra không phải Ni SÆ° thù ghét gì Bảo Từ hoà ng háºu và ngà i Uy Huệ VÆ°Æ¡ng. Trái lại Ni SÆ° rất có cảm tình vá»›i các vị ấy. Váºy thì tại sao Ni SÆ° phụ lòng há», từ chối không nháºn ruá»™ng cho chùa? Cái vÆ°á»n Æ°Æ¡ng mà Ni SÆ° đã để tháºt nhiá»u thá»i gian chăm sóc có Ä‘em lại cho chùa được bao nhiêu lợi tức đâu? Trong vÆ°á»n Æ°Æ¡ng ấy. Ni SÆ° Æ°Æ¡ng nhiá»u thứ cây nhÆ° tùng, bách, hải Ä‘Æ°á»ng, trắc bách diệp, Ä‘inh lăng, mẫu Ä‘Æ¡n, hoa giấy .. Các Ni SÆ° thÆ°á»ng để thì giỠđể chẻ tre Ä‘an những cái giá» lá»›n bằng trái bà ngô. Những chiếc giá» nà y dùng để Ä‘á»±ng cây. Những cây tùng lá»›n chừng ba bốn gang tay chẳng hạn được bứng lên vá»›i cả mô đất và trồng lại trong các giá» tre ấy. Suốt mùa thu, cứ má»—i tháng hai lần, bác Trá»±c và bé Tuất Ä‘i thuyá»n chở cây lên trên kinh thà nh để bán. Các nhà quý phái thÆ°á»ng đến mua cây vá» trồng trong vÆ°á»n nhà há». Các chùa trong vùng rất Æ°a trồng những loại tùng, bá và đại má»™c khác. Nhiá»u thà chủ thÆ°á»ng đến mua cây của vÆ°á»n Æ°Æ¡ng để vá» cúng dÆ°á»ng cho chùa. Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng có vẻ cÆ°ng quý cái vÆ°á»n Æ°Æ¡ng của chùa hết sức. Ni SÆ° nâng niu từng lá cây, từng cà nh cây, săn sóc và chăm chút là m nhÆ° má»—i cây là má»™t vị hoà ng tá» không bằng. Ngá»c biết khu chợ mà bác Trá»±c thÆ°á»ng hay chở cây đến bà y bán. Nà ng thÆ°á»ng giá»›i thiệu cho những ngÆ°á»i quen biết đến mua cây. Từ ngà y HÆ°Æ¡ng Trà ng vá» trú trì chùa Ná»™n SÆ¡n, Ni SÆ° không còn liên lạc vá»›i ai ở kinh đô. Có lẽ Ngá»c là ngÆ°á»i thà chủ duy nhất của chùa từ kinh thà nh xuống, mà Ngá»c có tiá»n bạc hay váºt dụng gì nhiá»u để cúng chùa đâu. Ba bốn tháng nà ng má»›i được vá» má»™t lần, má»—i lần nhÆ° thế nà ng chỉ Ä‘em vá» cúng dÆ°á»ng được má»™t Ãt giấy má»±c, đèn sáp, trầm hÆ°Æ¡ng và bánh trái. Ni SÆ° không nháºn lá»… cúng dÆ°á»ng của bất cứ ông hoà ng bà chúa nà o nhÆ°ng rất vui lòng nháºn những thức mà Ngá»c mang vá» có vẻ vui mừng nữa là khác. Äiá»u nà y khiến nà ng sung sÆ°á»›ng và cảm thấy gần gÅ©i bà công chúa năm xÆ°a không biết chừng nà o. chỉ có má»™t Ä‘iá»u là m Ngá»c ấm ức đó là những chuyện ngÆ°á»i ta bà n tán có liên hệ tá»›i Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng mà nà ng không thể nà o chia xẻ vá»›i Ni SÆ° được. Có má»™t lần quan TÆ° đồ há»i Ngá»c vá» cuá»™c hà nh trình gian nguy của HÆ°Æ¡ng Trà ng từ cá»a biển Thị Nại vỠđến kinh đô, và Ngá»c đã Ä‘em hết sá»± thá»±c để kể lại cho ngà i nghe, từ lúc thuyá»n của hoà ng háºu ra là m lá»… rÆ°á»›c linh vua Chế Mân ngoà i khÆ¡i đến khi thuyá»n bị bão phải tấp và o bến để sữa chữa và sau đó là thá»i gian máºt trú tại dinh quan Kinh Lược Châu Hóa để chỠđợi Thế tá» Chế Äa Gia. Quan TÆ° đồ thở dà i, than rằng miệng lưỡi thế gian ngÆ°á»i Ä‘á»i ác Ä‘á»™c đã thêu dệt nên chuyện hoà ng háºu Ä‘i lại vá»›i quan Thượng ThÆ° Tả Bá»™c Xa trong suốt thá»i gian lênh đênh trên biển. Ngá»c tức lắm, chuyện đó là m sao xảy ra được. Quan An Phủ Sứ và tất cả quan quân và thủy thủ trên thuyá»n Ä‘á»u biết rõ nhÆ° váºy. Ấy thế mà ngÆ°á»i ta vẫn dá»±ng đứng câu chuyện lên được. Quan TÆ° đồ dặn Ngá»c đừng thuáºt lại những Ä‘iá»u thị phi cho Ni SÆ° nghe và Ngá»c phải vâng lá»i. Ngà i lại còn nói cho Ngá»c nghe nhiá»u chuyện khác nữa, những chuyện nà y cÅ©ng là m cho Ngá»c bá»±c tức không kém. Hồi công chúa má»›i được rÆ°á»›c vá» Chiêm, trong triá»u ccó thể ngÆ°á»i bất mãn, Há» nói cà nh và ng lá ngá»c ở kinh đô mà sao lại Ä‘em trao cho bá»n má»i rợ trong rừng. HỠđạt ra cả những bà i hát mà chế nhạo. Tiếc thay cây quế giữa rừng, để cho thằng Mán thằng Mưòng nó leo. Tháºt là ếch ngồi đáy giếng, chỉ xem trá»i bằng vung. Má»™t nÆ°á»›c văn minh nhÆ° nÆ°á»›c Chiêm và má»™t ông vua giá»i nhÆ° vua Chế Mân mà ngÆ°á»i ta dám cho là má»i rợ. Tháºt chẳng gì thái Ä‘á»™ khinh miệt của bá»n nhà Tống đối vá»›i nÆ°á»›c Äại Việt. NgÆ°á»i ta lại hát: Tiếc thay hạt gạo trong ngần, đã vò nÆ°á»›c lã lại vần lá»a rÆ¡m. à muốn nói xấu vừa cả công chúa vừa cả quan Thượng thÆ°. Không ai biết lệnh bà bằng mình, Ngá»c nghÄ©. Má»™t vị thiên tá» khách còn không Ä‘á»™ng được tá»›i bà , đừng nói quan Thượng thÆ° Tả Bá»™c Xa. Má»—i khi nghÄ© đến chuyện nà y, Ngá»c lại thấy bừng bừng cÆ¡n giáºn ở trong lòng nà ng, nhÆ°ng nà ng cÅ©ng biết quan TÆ° đồ ngà i nói phải. Nà ng không được Ä‘em những chuyện nà y là m bẩn tai Ni SÆ°.
Ở xã Hổ SÆ¡n, xã quan có rÆ°á»›c má»™t ông đồ tên là đồ Tân vá» dạy há»c. Lá»›p của ông đồ Tân chỉ là má»™t lá»›p tiểu táºp Há»c trò từ những đứa má»›i há»c vỡ lòng còn để chá»m cho đến những đứa mÆ°á»i ba mÆ°á»i bốn, đếm được cả thảy hai mÆ°Æ¡i mốt đứa. Tất cả Ä‘á»u thuá»™c vá» hạng đủ ăn hoặc khá giả. Tại chùa, Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng cùng các Ni SÆ° Äà m Thái và HÆ°Æ¡ng Nghiêm cùng các Ni SÆ° cÅ©ng có dạy má»™t lá»›p há»c trò nho nhá», tất cả Ä‘á»u là con nhà nghèo. Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng đã đến từng nhà và xin cho từng đứa tá»›i há»c. Lá»›p há»c bắt đầu má»—i ngà y từ đầu giá» Thân và chấm dứt và o cuối giá» Thân, chừa các ngà y Rằm, mồng má»™t và các ngà y vÃa lá»›n. Bà khuyên cha mẹ các em cố gắng cho các em để dà nh má»™t Ãt chữ và o bụng, để sau nà y không ngÆ°á»i Ä‘á»i lừa gạt. CÅ©ng vì lẽ đó nên trong lá»›p cÅ©ng có tá»›i bảy đứa con gái, mà đúng đầu là bé Tuất. Lá»›p há»c của chùa có tất cả mÆ°á»i sáu em. Có mấy đưá chăn trâu cho nhà già u đến tối mịt má»›i vá» nên không được theo há»c, và các Ni SÆ° chÆ°a biết là m cách nà o để giúp chúng. Bá»n con nÃt nghèo được Ä‘i há»c thì sÆ°á»›ng lắm. Chúng được há»c sách Tam Tá»± Kinh, Ấu Há»c NgÅ© Ngôn Thi và SÆ¡ Há»c Vấn Tân. Chúng được há»c cả Kinh Ông Bụt nữa. Phần lá»›n các sách nà y Ngá»c đã mua hoặc xin lại tại nhà sách của Khanh ở phố TrÆ°á»ng Thi, Năm trăm giấy mà Ngá»c Ä‘ang mang trong tay nải cÅ©ng là để đóng táºp cho há»c trò để chúng táºp viết.
Suy nghÄ© liên miên bất giác Ngá»c thấy mình đã Ä‘i tá»›i chợ Huyện. Chợ vẫn còn đông ngÆ°á»i mua bán. Thấy có bán kẹo vừng, bánh ú, và bánh gai, Ngá»c ghé lại. Nà ng đặt tay nải xuống, lần lÆ°ng lấy tiá»n mua má»—i thứ má»™t Ãt, bảo bà hà ng gói và o lá chuối khô cẩn tháºn rồi má»›i mở tay nải bá» tất cả và o. Rá»i chợ, Ngá»c Ä‘i vá» phÃa cầu. Từ đây vá» tá»›i xã Hổ SÆ¡n không còn xa nữa. Kỳ nà y Ngá»c sẽ được ở lại chùa ba hôm. Có thể đây là lần chót nà ng vá» thăm chùa trÆ°á»›c khi Ä‘i lấy chồng. Chỉ còn sáu tháng nữa thôi chứ có lâu lắc gì đâu. Ngá»c tá»± dặn là chỉ báo tin cho Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng biết mà thôi. Các Ni SÆ° khác mà biết thì nà ng thẹn chết. Năm nay Ngá»c cÅ©ng đã hai mÆ°Æ¡i ba rồi. Nhá»› ngà y nà o nà ng còn nằng nặc đòi Ä‘i chung vá»›i công chúa. Bây giá» nà ng má»›i biết rằng Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng nói đúng. Từ ngà y rằm tháng giêng đến giá», không ngà y nà o mà Ngá»c cÅ©ng không nghÄ© đến chuyện chồng con, mà Ngá»c có muốn nghÄ© đến chuyện đó đâu. Tá»± nhiên mà cái óc nà ng cứ hÆ°á»›ng vá» cái ý nghÄ© đó. Tháºt cÅ©ng lạ lùng. Cái anh Tú Sinh ấy cả Ä‘á»i mình có quen biết đâu, tá»± dÆ°ng gặp má»™t lần tại nhà quan TÆ° đồ rồi thì không quên được cái khuôn mặt của anh chà ng nữa. NgÆ°á»i ta nói là duyên nợ, Ngá»c nghÄ© đúng thá»±c. Giả sá» bây giá» mà Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng cho phép nà ng được Ä‘i tu theo bà không biết Ngá»c sẽ trả lá»i thế nà o. Nà ng thấy rõ lòng mình và thầm cám Æ¡n Ni SÆ°. Ngá»c Æ°á»›c ao rằng sau khi vá» nhà chồng nà ng sẽ được phép lâu lâu vá» huyện Thiên Bản má»™t lần để thăm Ni SÆ°. Có thể là chồng nà ng sẽ Ä‘i vá»›i nà ng. Ngá»c rất muốn giá»›i thiệu anh Tú Sinh vá»›i bà .
Ngá»c đã vá» tá»›i chân núi Hổ SÆ¡n. Nà ng nhắc tay nải đổi sang vai bên trái và rảo bÆ°á»›c. Trá»i đã nắng gắt. Văng vẳng có tiếng chuông chùa. TrÆ°a miá»n quê yên tÄ©nh lạ. Giá» nà y chắc trên chùa Ä‘ang cúng ngá». phải rồi, Ngá»c nghe có tiếng mõ xem lẫn tiếng tụng kinh Ä‘á»u Ä‘á»u. Tá»›i chân núi, Ngá»c ghé và o nhà bác Trá»±c. Trông thấy nà ng, bác Trá»±c gái mừng rỡ:
- Cô Ngá»c, quý hóa quá! ThÆ°a cô, cô má»›i vá» chÆ¡i?
Há»i ra, Ngá»c biết bác trai còn ở ngoà i ruá»™ng, và bé Tuất hiện Ä‘ang ở trên chùa. Ngá»c xin nÆ°á»›c uống. Bác Trá»±c gái nhanh nhẹn Ä‘i lấy bát. Bác ra mở chum nÆ°á»›c mÆ°a lấy chiếc gáo dừa múc đầy bát và mang và o cho Ngá»c. Ngá»c cám Æ¡n và thong thả uống hết bát nÆ°á»›c mÆ°a má»™t cách ngon là nh. NÆ°á»›c mát quá. Nà ng Ä‘em bát úp lại trên chạn, rồi nói vá»›i bác Trá»±c gái:
- Cháu lên chùa rồi chiá»u mát sẽ trở xuống thăm bác và bác trai.
Bác trá»±c gái tÃu tÃt:
- Vâng, vâng, chiá»u xin má»i cô xuống chÆ¡i. Bố nó thấy cô chắc là mừng lắm.
Ngá»c xách tay nải Ä‘i ra cổng. Vòng sang phÃa trái, nà ng theo con Ä‘Æ°á»ng tắt leo lên núi. Nà ng dừng lại để nghỉ nhiá»u lần dÆ°á»›i những bóng cây râm mát. Lên tá»›i hông thiá»n Ä‘Æ°á»ng Ngá»c thấy năm bảy em bé Ä‘ang quây quần bên sân cảnh. Thoáng thấy bóng Tuất trong số đó, Ngá»c Ä‘i tắt sang. Các em bé Ä‘ang báºn rá»™n dá»±ng khung vÆ°á»n cảnh Lâm Tì Ni để sáng mai là m lá»… Pháºt Äản. Thấy Ngá»c, Tuất reo lên và chạy ra đón nà ng. Con bé mắt sáng, tóc xõa ngang vai. Nó mặc áo cánh nâu và quần nâu.
- Cô Ngá»c, cô Ngá»c, Tuất ôm lấy cánh tay Ngá»c. Nó đỡ cái tay nải của Ngá»c đặt xuống trên thá»m đá, và dÆ°Æ¡ng mắt nhìn Ngá»c trìu mến. Ngá»c xoa đầu con bé, há»i:
- Ni Sư Hương Trà ng là m gì trong chùa hả con?
- ThÆ°a cô, Ni SÆ° của con không có trong chùa. Ni SÆ° xuống xóm dÆ°á»›i từ hồi sáng chÆ°a vá». Má»i cô và o chùa. Có Ni SÆ° tá»± trưởng trong ấy và hai Ni SÆ° Äà m Thái và HÆ°Æ¡ng Nghiêm nữa.
Tuất nhắc tay nải lên vai. Nó đợi Ngá»c Ä‘i trÆ°á»›c rồi bÆ°á»›c theo sau. Ngá»c há»i:
- Ni Sư Hương Trà ng đi xuống xóm dưới là m gì hả Tuất? Chừng nà o Ni Sư mới v�
Ngá»c hÆ¡i thất vá»ng. Nà ng nghÄ© bụng mình vỠđây là để được gần gÅ©i Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng cà ng nhiá»u cà ng quý. Váºy mà Ni SÆ° lại không có mặt tại chùa, nhÆ°ng Ngá»c lại tá»± cÆ°á»i là mình nóng nảy. Cháºm lắm là nhá nhem tối, Ni SÆ° của nà ng thế nà o cÅ©ng vá» tá»›i chùa.
Và o khác Ä‘Æ°á»ng; Ngá»c chắp tay kÃnh cẩn chà o Ni SÆ° TÄ©nh Quang, rồi đỡ lấy tay nải. Nà ng bảo bé Tuất xuống lấy và i cái mâm gá»—. Rồi nà ng sắp các thứ trong nải ra: Má»™t mâm Ä‘á»±ng bánh trái và kẹo, còn má»™t mâm Ä‘á»±ng bút, má»±c tầu và giấy bản. Ngá»c bÆ°ng từng mâm đặt trên bà n. Ni SÆ° TÄ©nh Quan bảo Tuất Ä‘i rót nÆ°á»›c hồng mai má»i Ngá»c.
Sau khi biết Ngá»c sẽ ở lại, được ba hôm, Ni SÆ° tá»± trưởng nói vá»›i nà ng:
- Quý hóa quá. Thế nà o Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng cÅ©ng được nghe nhiá»u chuyện trên kinh sÆ°. Cô Ä‘i Ä‘Æ°á»ng có mệt lắm, xin má»i cô qua liêu phòng nghỉ ngÆ¡i chốc lát. Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng xuống xóm cÅ©ng sắp vá» tá»›i nÆ¡i đây thôi. Tá»™i nghiệp, hồi trÆ°a nà y Ä‘i gấp quá bá» cả bữa ngá» trai.
Ngá»c thÆ°a vá»›i Ni SÆ° là nà ng không mệt nên không cần và o háºu liêu nghỉ ngÆ¡i. Ni SÆ° nói:
- Äể tôi nói vá»›i HÆ°Æ¡ng Nghiêm sang tiếp chuyện cô nhé. Tôi xin lá»—i cô má»™t lát vì tôi phải vá» lo cho xong sá»› phái cho ngà y mai. Ngà y mai có tá»›i năm mÆ°Æ¡i hai ngÆ°á»i xin thá» tam quy ngÅ© giá»›i. Tối nay mình sẽ có dịp nói chuyện.
Ngá»c đứng lên đáp lá»… Ni SÆ° TÄ©nh Quang. Nà ng định Ä‘i ra, tá»± tìm Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Nghiêm, nhÆ°ng Ni SÆ° đã bÆ°á»›c và o, tÆ°Æ¡i cÆ°á»i:
- Chà o chị Ngá»c.
- Chà o Ni Sư Hương Nghiêm.
- Xin chị gá»i em bằng em thay bằng cô Ä‘i. Em còn nhá» tuổi lắm mà . Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Nghiêm cÆ°á»i đến ngồi trÆ°á»›c mặt Ngá»c, và nắm lấy bà n tay Ngá»c.
Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Nghiêm còn trẻ tháºt. Năm nay cô má»›i và o khoảng mÆ°á»i chÃn tuổi. Ngá»c quen cô từ hồi cô còn Ä‘ang theo há»c cùng má»™t lá»›p Pháºt pháp vá»›i Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng tại chùa VÅ© Ninh. Cô rất mến phục Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng, và thấy cô cÅ©ng thông tuệ và đức hạnh nên Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng đã rủ cô vá» nháºp chúng Ná»™n SÆ¡n khi lóp há»c mãn khóa.
- Chị HÆ°Æ¡ng Trà ng của em Ä‘ang Ä‘i tìm thầy thuốc cho thÃm Phụng, mẹ thằng cu Lợi. ThÃm ấy Ä‘au nghén. Xem bá»™ đầy ngà y đầy tháng rồi mà trong nhà không có ai chăm sóc cả. Thằng Lợi thấy u nó ôm bụng la thì sợ cuống cả lên. Nó không biết cầu cứu ai cho nên chạy lên chùa. Bố nó Ä‘i đánh giặc Chiêm năm ngoái tá» tráºn; nhà má»™t mẹ má»™t con tháºt là tá»™i nghiệp.
Ngá»c còn nhá»› thằng cu Lợi. Nó là má»™t đứa há»c trò của chùa Ná»™n SÆ¡n và cÅ©ng được các Ni SÆ° ở chùa thÆ°Æ¡ng yêu lắm. Nó cùng tuổi vá»›i Tuất.
Hương Nghiêm trông thấy giấy và bút trên mâm thì mừng lắm. Cô nói:
- Giấy và má»±c của chị mang vỠđấy hả chị Ngá»c? Hay quá. NhÆ° váºy là có quà Pháºt Äản cho các em rồi đấy. Tối nay em sẽ thức khuya để đóng cho má»—i đứa má»™t quyển táºp.
Vừa lúc ấy, Ngá»c nghe có tiếng cÆ°á»i nói xôn xao và vui vẻ trÆ°á»›c sân chùa. Nhìn ra, nà ng thấy nhiá»u phụ nữ xa quang thúng. Có tá»›i bốn bà và ba cô gái. HỠđã đặt quang gánh trÆ°á»›c nhà kho. Há» gánh hoặc Ä‘á»™i lên chùa nà o là gạo, nà o là nếp, nà o là rau Ä‘áºu, nà o là trái cây. Ngá»c biết đây là những thứ mà dân là ng Ä‘em lên để chuẩn bị là m cá»— chay để cho bách tÃnh đến ăn. NghÄ© cÅ©ng vui. Và o ngà y Pháºt Äản, không có chùa nà o trong nÆ°á»›c mà không là m cÆ¡m chay để cho bách tÃnh đến ăn. Ngà y ấy không ai sợ đói cả, kể cả những ngÆ°á»i khố rách áo ôm, kể cả những ăn xin nằm Ä‘Æ°á»ng. Ai tá»›i chùa cÅ©ng được tiếp đãi ân cần. kẻ quý phái tá»›i cÅ©ng được ăn những món ấy mà ngÆ°á»i nghèo đói tá»›i cÅ©ng được ăn cùng những món ấy. Ngá»c tá»± nhủ sẽ và o nhà bếp để xem cách thức nấu chay ở thôn quê. Ở trong cung Ä‘iện, hoà ng gia vẫn thÆ°á»ng ăn chay nhÆ°ng các món chay ấy không phải là những món dân dã.
Má»™t lát sau, lại có nhiá»u ngÆ°á»i khác đến chùa. Há» gánh theo những lồng chim và những vại cá. Ngá»c biết chim và cá nà y là để phóng sinh và o ngà y Pháºt Äản. Sáng ngà y mai, sau lá»… tắm Pháºt sÆ¡ sinh, các Ni SÆ° sẽ mở lồng cho chim bay. Äến chiá»u, cá má»›i được thả ở bá» sông. Dân chúng sẽ tụ táºp đông đảo dÆ°á»›i bến. Äá»c kinh và thả cá xong, má»i ngÆ°á»i sẽ đốt đèn và thả xuống nÆ°á»›c. Hà ng ngà n ngá»n đèn sẽ trôi lấp lánh trên sông. Äây gá»i là lá»… phóng đăng. Ngá»c đã từng dá»± nhiá»u lá»… phóng sinh và phóng đăng trên kinh đô, nhÆ°ng đây là lần đầu nà ng sẽ được dá»± lá»… ấy ở miá»n thôn dã.
Tà i sản của quykiemtu
25-10-2008, 10:49 AM
Thượng Thiên Hạ Äịa Duy Ngã Äá»™c Tôn
Tham gia: May 2008
Äến từ: Việt Nam
Bà i gởi: 3,304
Thá»i gian online: 3 tuần 5 ngà y 16 giá»
Thanks: 932
Thanked 2,152 Times in 223 Posts
ChÆ°Æ¡ng VIII
Äêm đã khuya, tiếng cÆ°á»i nói ở dÆ°á»›i nhà bếp đã im bặt. Các bà nữ cÆ° sÄ© chắc đã Ä‘i ngủ rồi. Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Nghiêm thầm nghÄ©. Từ chiá»u đến giá» há» lo chuyện bếp núc, nà o ngâm Ä‘á»—, nà o thái rau, nà o sắp lại chén bát. Ngà y mai Pháºt Äản, cúng Pháºt chỉ cần má»™t bát cÆ¡m nhá», nhÆ°ng chuẩn bị cÆ¡m chay cho bách tÃnh thì phải gánh nà y gánh ná». HÆ°Æ¡ng Nghiêm mỉm cÆ°á»i. Cô Ä‘ang ngồi trong liêu phòng của cô, bên ngá»n đèn dầu lạc để đóng những quyển vở là m quà cho há»c trò của cô ngà y Pháºt Äản. Cô nghÄ© tá»›i những con chim trong lồng. Chúng phải đợi cho đến gần giá»› Tỵ má»›i được tá»± do. Còn bá»n cá nữa. Cá phải chá» cho đến sẵm tối ngà y mai. Hồi chiá»u, sợ cá ngá»™p, cô đã Ä‘i lấy nÆ°á»›c trong đổ và o năm thá»ng cá. Cô nhá»› có má»™t thá»ng cá toà n là cá con. Cô không biết trong số những con cá nà y, có con nà o sẽ được bắt lại và o ngà y Pháºt Äản sang năm không. TrÆ°á»›c khi được trả tá»± do, cả chim và cá Ä‘á»u được là m lá»… "quy y tam bảo". Chùa Ná»™n SÆ¡n năm nay phóng sinh được mÆ°á»i hai lồng chim và năm thá»ng cá, kể ra chỉ được chừng hai trăm con chim và ba ngà n con cá vừa lá»›n vừa nhá». Mua cá để phóng sinh, thÆ°á»ng thÆ°á»ng ngÆ°á»i ta chỉ mua cá con. Äể cứu cho được nhiá»u sinh mạng. HÆ°Æ¡ng Nghiêm nghỉ đến số lượng cá và chim được phóng sinh trong khắp lãnh thổ nÆ°á»›c Äại Việt. mấy triệu con, hoặc mấy chục triệu con nhỉ? Khắp nÆ°á»›c đâu đâu cÅ©ng có chùa. Có là ng có tá»›i hai ngôi chùa. Là ng nà o cÅ©ng có chùa. Váºy thì ngà y mai chim vá» trá»i cá vá» nÆ°á»›c nhiá»u lắm. NghÄ© cÅ©ng vui. Äức Pháºt đã nháºp diệt cách đây gần hai ngà n năm mà má»—i năm nhá» Ngà i không biết bao sinh mạng được thoát nạn. "Nam Mô Äại Bi cứu nạn Quan Thế Âm Bồ Tát", Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Nghiêm thầm niệm. Ngà y mai không ai bị đói cả. Äói thì lên chùa, thế nà o cÅ©ng được ăn no. Chùa nà o cÅ©ng thế. Táºp tục nà y đẹp là m sao. Ngà y mai, không những vô số chim cá được trả tá»± do mà các loà i sinh váºt khác cÅ©ng không bị tà n hại. Ai cÅ©ng ăn chay và ai cÅ©ng cá» sát sinh. Khuya nay sẽ không ai mổ bò, sẽ không có ai cắt cổ gà , sẽ không có ai chá»c huyết lợn. HÆ°Æ¡ng Nghiêm thầm cám Æ¡n Äức Pháºt. Cô cảm Ä‘á»™ng đến ná»—i cô muốn khóc. Má»—i năm chỉ có được má»™t ngà y nhÆ° thế mà thôi. Má»™t ngà y không giết chóc, má»™t ngà y không căm thù, má»™t ngà y không ai phải mang bụng lép mà đi ngủ. Giá có ba trăm sáu mÆ°Æ¡i lăm ngà y Pháºt Äản trong má»™t năm, hạnh phúc cho muôn loà i là mấy.
Hồi chiá»u, HÆ°Æ¡ng Nghiêm không dạy các em há»c mà chỉ hÆ°á»›ng dẫn cho các em treo đèn kết hoa trong khuôn viên chùa. Cô lại táºp cho các em diẽn lại cảnh đản sinh của Äức Pháºt. Con Tuất đóng vai hoà ng háºu Ma Gia, quà ng trên vai và ngang lÆ°ng má»™t tấm vải và ng, tấm vải và ng may y còn dÆ° của cô. Cái ThÆ¡m và cái Uyên đóng vai hai ngÆ°á»i thị nữ. Thằng cu Lợi đóng vai ông tiên A TÆ° Äà , nhÆ°ng vì u nó ốm cho nên thằng Thông phải thay. Thằng Thông tÆ°á»›c lá chuối là m bá»™ râu giả Ä‘eo và o cằm trông đến buồn cÆ°á»i. Nó đóng vai ông tiên A TÆ° Äà không hay bằng thằng cu Lợi. Cu Lợi bắt chÆ°á»›c giá»ng khà n khà n của má»™t ông già nghe tháºt ngá»™ nghÄ©nh.
Lá»›p há»c ở chùa do HÆ°Æ¡ng Nghiêm trông coi. Hầu hết là trẻ con nhà nghèo, buổi sáng là m việc đỡ đần cho bố mẹ, xế trÆ°a lên chùa há»c, chiá»u lại trở vá» giúp việc trong nhà . Tất cả Ä‘á»u ngoan ngoãn, dá»… dạy. Bé Tuất Æ°á»›c muốn lá»›n lên được Ä‘i tu nhÆ° các Ni SÆ°. Nó được phép lên chùa táºp sÆ°, nhÆ°ng sÆ° tá»· của cô là HÆ°Æ¡ng Trà ng có nói là tá»›i mÆ°á»i sáu hay mÆ°á»i bảy tuổi nó má»›i nên quyết định là nên Ä‘i tu hay không. Con bé há»c hà nh rất mau. Nó là đứa khá nhất trong những đứa con gái trong lá»›p. Nhá» táºp sá»± trên chùa. Nó được há»c cả kinh kệ nữa, và đã có thể theo được buổi công phu chiá»u. Ban đầu chÃnh HÆ°Æ¡ng Trà ng đứng ra dạy trẻ. Sau đó cô nhÆ°á»ng trách vụ cho cô HÆ°Æ¡ng Nghiêm.
HÆ°Æ¡ng Nghiêm là con gái út của ông đồ Tân ở xã XÃch Äằng thuá»™c Lá»™ Long HÆ°ng. Mẹ cô mất hồi cô lên mÆ°á»i. Cô có ngÆ°á»i anh tên Trần Công Tịnh đã xuất gia từ lâu và hiện tu ở chùa Thụy Ứng tại huyện Tiên Lữ. Cô cÅ©ng Æ°ng được Ä‘i tu nhÆ° anh, nhÆ°ng mãi đến năm mÆ°á»i sáu tuổi má»›i được ông đồ cho phép. Cô được thế phát tại chùa VÅ© Ninh, là m đệ tá» của thiá»n sÆ° Bảo Phác. Cô là sÆ° muá»™i của Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng. Trong thá»i gian há»c táºp tại chùa VÅ© Ninh, cô đã để ý đến phong thái của ngÆ°á»i chị đồng sÆ° đó và đem lòng kÃnh mến. Khi Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng được chỉ định vá» trú trì chùa Ná»™n SÆ¡n, cô đã ngỠý xin thầy bổn sÆ° Ä‘i theo để nháºp chúng chùa nà y và cô đã được toại nguyện.
HÆ°Æ¡ng Nhiêm biết chị HÆ°Æ¡ng Trà ng chÆ°a đầy bốn tuổi tu, nhÆ°ng cô vẫn kÃnh trá»ng chị nhÆ° má»™t báºc thầy. Cô cÅ©ng biết HÆ°Æ¡ng Trà ng vốn là má»™t bà chúa, nhÆ°ng trong giao tiếp hằng ngà y, cô không thấy có gì ngăn cách giữa cô và vị sÆ° tá»· ấy cả. Chị HÆ°Æ¡ng Trà ng trong chiếc áo tu còn bình dị hÆ¡n cả nhiá»u vị Ni SÆ° mà cô đã gặp. Cô gá»i HÆ°Æ¡ng Trà ng là chị bởi HÆ°Æ¡ng Trà ng Æ°a được gá»i nhÆ° váºy hÆ¡n là là được gá»i bằng hai tiếng Ni SÆ°. Trong thá»i gian thụ huấn tại viện VÅ© Ninh, HÆ°Æ¡ng Nghiêm đã có dịp gặp nhiá»u vị Ni SÆ°, có ngÆ°á»i đã có trên hai mÆ°Æ¡i tuổi hạ, nhÆ°ng cô chÆ°a gặp má»™t vị Ni SÆ° nà o bình dị và tÆ°Æ¡i mát nhÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng. Có ngÆ°á»i Ä‘i tu vì Ä‘au buồn việc Ä‘á»i, có ngÆ°á»i Ä‘i tu vì tuổi lá»›n muốn được an thân nÆ¡i cá»a Pháºt, nhÆ°ng HÆ°Æ¡ng Trà ng Ä‘i tu rõ rệt là để được sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i thanh đạm nhÆ°ng vui tÆ°Æ¡i và an lạc. HÆ°Æ¡ng Nghiêm cảm thấy may mắn được tu há»c gần HÆ°Æ¡ng Trà ng. Trong mấy năm gần gÅ©i, cô đã há» Ä‘á»c rất nhiá»u ở HÆ°Æ¡ng Trà ng. Cô biết để có thêm kiến thức vá» Pháºt pháp cô có thể theo há»c bất cứ ở ni viện nà o, nhÆ°ng há»c được nếp sống và cách tu của HÆ°Æ¡ng Trà ng thì chỉ sống gần HÆ°Æ¡ng Trà ng cô má»›i há»c được. Cô biết, nhiá»u vị Ni SÆ° há»c rá»™ng vá» giáo Ä‘iá»u nhÆ°ng nếp sống của há» không toả chiếu được tinh thần cởi mở và bao dung của đạo Pháºt. Há» quá khắt khe vá» mặt hình thức và sá»± khắt khe đó có thể là m khô héo sÆ¡ tâm. HÆ°Æ¡ng Trà ng đã dạy cho cô biết rằng giải thoát là chuyện sinh hoạt hằng ngà y chứ không phải là má»™t Ä‘iá»u mong cầu cho tÆ°Æ¡ng lai. Nếu ta không sống được đạo giải thoát ngay bây giá» thì không bao giá» ta có giải thoát cả. Theo nháºn xét của cô, nếp sống của HÆ°Æ¡ng Trà ng là má»™t nếp sống có giải thoát, và sá»± giải thoát nà y HÆ°Æ¡ng Trà ng đã đạt được nhá» tháo gỡ được những sợi dây phiá»n não đã từng rà ng buá»™c tâm hồn. Cô thấy những lá»i giải thÃch của ngÆ°á»i chị đồng sÆ° rất Ä‘Æ¡n giản và dá»… hiểu chứ không phiá»n máºt nhÆ° trong các bá»™ kinh luáºn mà cô đã há»c. HÆ°Æ¡ng Trà ng có nói cô nghe vá» cái cảm giác an lạc mà HÆ°Æ¡ng Trà ng được nếm lần đầu khi nghe chú Pháp Äăng tụng công phu sáng ở chùa Long Äá»™ng. Cô hiểu được rằng HÆ°Æ¡ng Trà ng đã trải qua cái cảnh "chết Ä‘i sống lại" má»›i nếm được thiá»n vị đó. "Chết Ä‘i sống lại" là má»™t từ ngữ thiá»n. HÆ°Æ¡ng Trà ng đã từng chấp nháºn lên nằm trên há»a Ä‘Ã n để xác thân cháy thà nh tro bụi và sau đó được trao cho má»™t sinh mạng má»›i. Lần đầu tiên trong hai mÆ°á»›i năm đầy của cuá»™c sống, HÆ°Æ¡ng Trà ng biết thế nà o là sá»± an lạc, dù chỉ má»›i là sá»± an lạc của cảnh giá»›i sÆ¡ thiá»n, của sá»± buông thả, của quyết định chấm dứt sá»± tìm cầu, và từ giây phút đó, HÆ°Æ¡ng Trà ng đã quyết định không đánh mất má»™t giây phút nà o của cuá»™c sống; chị ấy đã tìm thấy an lạc ngay trong công việc chấp tác hằng ngà y nhÆ° xay lúa, giã gạo, bón phân, tÆ°á»›i nÆ°á»›c. HÆ°Æ¡ng Nghiêm Ä‘ang quyết tâm há»c cho được nếp sống đó. Cô biết mình còn non yếu hÆ¡n sÆ° tá»· của cô vá» mặt kinh nghiệm tâm linh, nhÆ°ng cô tin chắc là cô cÅ©ng có thể là m được nhÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng.
Tuy là con má»™t ông đồ, nhÆ°ng từ hồi ở nhà cô đã biết là m việc chân tay. Vá» Ná»™n SÆ¡n, cô thÆ°á»ng tìm dịp chấp tác chung vá»›i HÆ°Æ¡ng Trà ng. Chùa có kho chứa thóc, cứ má»—i tháng thì xay thóc và giã gạo má»™t lần. Và o những ngà y rằm và vÃa lá»›n, chùa là m Ä‘áºu phụ và chao, còn tÆ°Æ¡ng thì má»—i năm chỉ là m có má»™t lần. Những công việc ấy Ä‘á»u do các Ni SÆ° tá»± là m lấy, từ Ni SÆ° tá»± trÆ°á»ng lá»›n nhất cho đến cô là ngÆ°á»i trẻ nhất. HÆ°Æ¡ng Trà ng là ngÆ°á»i từ nhỠđến lá»›n được sống trong cung Ä‘iện, váºy mà chỉ táºp tà nh trong mấy tháng, chị ấy cÅ©ng là m được nhÆ° má»i ngÆ°á»i. ChÃnh HÆ°Æ¡ng Trà ng đã dạy cho cô cách thức vừa xay lúa vừa táºp phép quán sổ tức. Bây giỠđây má»—i khi xay thóc, nhìn cái tai cối xay quay, cô không còn để tạp niệm lôi cuốn nữa. Cô an trú được trong chÃnh niệm. Cô lại nghe lá»i HÆ°Æ¡ng Trà ng áp dụng phép quán trong khi chấp tác các công việc khác nhÆ° lau rá»a thượng Ä‘iện, cắm hoa bà n Pháºt, rá»a chén bát sau buổi ngá» trai. HÆ°Æ¡ng Trà ng giảng cho cô nghe rằng Ä‘iểm khác biệt căn bản giữa Ä‘á»i sống thế gian và đá»i sống giải thoát là sá»± thá»±c hà nh thiá»n quán ngay trong khi chấp tác. "Nếu không tu trong khi chấp tác thì ta có khác gì ngÆ°á»i thế gian đâu?". HÆ°Æ¡ng Trà ng dã nói nhÆ° váºy. Cô thấy Ä‘iá»u ấy quan trá»ng quá cho nên cô quyết tâp áp dụng nó trong từng giây phút của cuá»™c sống hằng ngà y.
HÆ°Æ¡ng Nghiêm là má»™t cô gái có ngăn nắp. Cô không Æ°a kéo dà i công việc, vì váºy má»—i khi là m má»™t công việc gì, cô chỉ muốn là m cho chóng xong. Công việc xong rồi, cô má»›i thấy an tâm và khá»e khoắn được. SÆ° tá»· của cô bảo trong khi là m việc gì thì không nên mong cho việc chóng xong. Phải tìm nguồn vui và sá»± thoải mái ngay trong công việc mình Ä‘ang là m. Có má»™t hôm trong khi giảng sách Thượng SÄ© Ngữ Lục cho cô và Ni SÆ° Äà m Thái, sÆ° tá»· đã kể chuyện má»™t vị thiá»n sÆ° chứng ngá»™ trong khi khâu lại má»™t chiếc áo rách. Vị thiá»n sÆ° nà y thÆ°á»ng hoan há»· khâu áo rách cho bạn đồng tu. Vừa khâu, ông vừa thá»±c tạp thiá»n quán. Ông tu ngay trong khi là m việc. Má»™t hôm trong khi khâu áo, ông thấu suốt được lẽ bất sinh bất diệt của vạn pháp. Trong sáu mÅ©i kim liên tiếp ông chứng được lục thông. Kể câu chuyện ấy xong, Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng nói: Nếu vị thiá»n sÆ° kia trong khi khâu áo mà cứ mong khâu cho chóng xong để ngồi thiá»n, thì ngà i đã không đạt được chứng ngá»™ trong khi ngồi khâu áo.
HÆ°Æ¡ng Nghiêm nhá»› mãi câu chuyện ấy. Từ nhá», cô chuyên cần táºp luyện, và má»—i khi cái ý tưởng muốn là m cho công việc chóng xong tá»›i vá»›i cô, cô lại nắm ấy hÆ¡i thở của mình, thở những hÆ¡i nhẹ và dà i, mỉm má»™t nụ cÆ°á»i từ bi đối vá»›i chÃnh cô và tá»± nhắc rằng phải tu ngay trong khi là m công việc. "Mình dại dá»™t tháºt, cô nghÄ©. Công việc thì nhiá»u, hết công việc nà y thì tá»›i công việc khác, nếu muốn là m cho xong thì bao giá» mà xong được". Cô chợt nhá»› tá»›i bà i kệ của má»™t vị thiá»n sÆ°:
Mầu nhiệm biết bao
Tôi gánh nước, chở củi
Mầu nhiệm biết bao
Tôi gieo bắp, trồng khoai.
Tại chùa VÅ© Ninh, ngoà i các bá»™ luáºt nghi, cô đã được há»c các kinh Lăng Nghiêm và Lăng Già , Luáºt Äại Thừa Khởi TÃn, Lục BÃch Nham và Lục Äại Tuệ. Giáo nghÄ©a của những kinh luáºn nà y rất uẩn áo, cô có cảm tưởng cô chÆ°a nắm vững được hết. Vá» Ná»™n SÆ¡n, cô được sÆ° tá»· cô dạy Kinh Niệm Xứ. Äây là má»™t cuốn kinh gối đầu giÆ°á»ng cho ngÆ°á»i tu thiá»n. Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng nói Kinh Niệm Xứ là má»™t trong những kinh cổ nhất; ngà y xÆ°a, hồi Pháºt còn tại thế, môn đệ của ngà i đã tu táºp theo kinh nà y rồi. Lá»i kinh Ä‘Æ¡n giản và tÃnh cách thá»±c dụng. Kinh dạy vá» cách thở và cách quán niệm. SÆ° tá»· của cô có nói là hồi ở Chiêm Thà nh bà đã có dịp nghe các tăng sÄ© tụng kinh nà y bằng tiếng Phạn.
HÆ°Æ¡ng Nghiêm cảm thấy hÆ¡i tá»± hà o vì cô có được má»™t ngÆ°á»i chị đồng sÆ° khác thÆ°á»ng. SÆ° tá»· của cô biết Ä‘á»c cả Phạn ngữ. Äó là má»™t Ä‘iá»u rất hiếm có. Tăng ni trong nÆ°á»›c rất đông nhÆ°ng không mấy ngÆ°á»i biết tiếng Phạn. Có lần HÆ°Æ¡ng Trà ng Ä‘á»c bà i tam quy bằng tiếng Phạn cho cô nghe. Tháºt lạ tai, mà cÅ©ng tháºt sảng khoái.
Gần đây, HÆ°Æ¡ng Nghiêm đã đạt được nhiá»u tiến bá»™ trong sá»± tu há»c. Cô có dịp Ä‘á»c lại kinh Lăng Già và thấy mình hiểu được những Ä‘oạn kinh mà năm xÆ°a cô không hiểu dù cô có cố gắng cách mấy nữa. Cô trở nên thanh thản hÆ¡n và biết chú ý đến những chi tiết nhá» nhặt của Ä‘á»i sống quanh mình, những chi tiết nhắc nhở cho cô vá» tÃnh cách mầu nhiệm của sá»± sống. Lòng từ bi của cô hình nhÆ° đã được nuôi dưỡng nhá» công phu thiá»n quán. Cô Ãt còn trách cứ kẻ khác. Trái lại, cô đã trở nên bao dung và biết nhìn bằng con mắt thÆ°Æ¡ng xót. Cô hiểu tại sao chị HÆ°Æ¡ng Trà ng đã có thể săn sóc bá»n con nÃt trong là ng má»™t cách táºn tình là m nhÆ° đứa nà o cÅ©ng là con của chị. HÆ°Æ¡ng Nghiêm mÆ¡ Æ°á»›c má»™t ngà y kia vá» thăm ông đồ và nói cho cha của cô biết vá» những diá»…n biến trong cuá»™c Ä‘á»i hà nh đạo của cô. Cô mong rằng ông đồ cÅ©ng sẽ tu táºp được nhÆ° cô để có được sá»± an lạc trong lúc tuổi đã vá» già .
Ở Ná»™n SÆ¡n, cô là ngÆ°á»i gần gÅ©i HÆ°Æ¡ng Trà ng nhất, vì cô vừa là em đồng sÆ° của bà mà cÅ©ng vừa là ngÆ°á»i biết lắng nghe bà nhiá»u nhất. Vá» vụ ruá»™ng đất, cô là ngÆ°á»i đầu tiên đồng ý vá»›i HÆ°Æ¡ng Trà ng là không nên nháºn thêm ruá»™ng, dù đó là truá»™ng của Bảo Từ hoà ng háºu cúng dÆ°á»ng. Cô biết há»… có nhiá»u ruá»™ng là có nhiá»u chuyện phức tạp Ä‘i theo, và điá»u đó là m phiá»n nhiá»…u đến nếp sống tu há»c của đại chúng không Ãt. Hoà ng háºu cúng ruá»™ng chắc là có chủ ý để cho các Ni SÆ° ở chùa được bá»›t cá»±c nhá»c tay chân, nhÆ°ng hoà ng háºu có biết đâu việc quản lý ruá»™ng đất, canh phu và mùa mà ng còn là m cho đại chúng mất thêm thì giá» tu há»c hÆ¡n nữa. Những kẻ khác cúng ruá»™ng cho chùa có thể là nể lòng hoà ng gia, HÆ°Æ¡ng Trà ng từ chối là phải. Quan sở tại muốn có công đức vá»›i Pháºt pháp thì cứ cầm cân nảy má»±c cho hay, bênh vá»±c kẻ yếu thế, trừng trị giá»›i cÆ°á»ng hà o ác bá, Ä‘i, cần gì phải cúng ruá»™ng cho chùa? Ni SÆ° TÄ©nh Quang ban đầu tá» vẻ không vui vì HÆ°Æ¡ng Trà ng không chịu nháºn ruá»™ng cúng dÆ°á»ng, nhÆ°ng sau đó bà cÅ©ng chìu theo ý kiến của số đông. Ni SÆ° Äà m Thái thì luôn luôn hoan há»· và dá»… dãi, cho nên không có chuyện khó khăn gì. Váºy là việc ruá»™ng nÆ°Æ¡ng được thông qua, êm đẹp.
HÆ°Æ¡ng Trà ng cÅ©ng đã từng tâm sá»± vá»›i cô HÆ°Æ¡ng Nghiêm vá» Thế tá» Chế Äa Gia. "Bây giá» nó đã hÆ¡n bốn tuổi rồi. Nó biết mẹ nó là bà hoà ng Paramesvari, chứ không biết hình dáng mẹ ra sao. Chắc chắn là bây giá» nó nói toà n tiếng Chiêm và không hiểu được má»™t tiếng Việt nà o", HÆ°Æ¡ng Trà ng đã từng nói vá»›i cô vá»›i đôi mắt long lanh. HÆ°Æ¡ng Trà ng chấp nháºn hoà n toà n cái ý kiến cho rằng Thế tá» Chế Äa Gia là thuá»™c vá» sở hữu của hoà ng gia Chiêm và tin tưởng rằng Chế Äa Gia sẽ lá»›n lên trong sá»± nuông chiá»u của má»i ngÆ°á»i bên đó, nhÆ°ng tin tức vá» cuá»™c chiến tranh Chiêm Việt cuối năm ngoái đã là m cho HÆ°Æ¡ng Trà ng buồn Ä‘au. Không phải là HÆ°Æ¡ng Trà ng chỉ lo cho sá»± an nguy của đứa con trai ở thà nh Pháºt Thệ. Chị ấy Ä‘au buồn vì sá»± Ä‘á»— vỡ của tình hòa hiếu hai nÆ°á»›c.
Má»›i hồi hôm, chị Ngá»c tiết lá»™ cho HÆ°Æ¡ng Nghiêm nghe những chi tiết tháºt buồn vá» cuá»™c chiến. Lúc đó trá»i đã sẫm tối, HÆ°Æ¡ng Trà ng còn Ä‘i thăm mẹ thằng cu Lợi chÆ°a vá». Trong tÆ° dinh của quan tÆ° đồ Trần Quan Triá»u, chi Ngá»c đã nghe được nhiá»u chuyện của triá»u Ä‘inh mà Ãt ngÆ°á»i được nghe. Thượng hoà ng băng vừa đúng ba năm thì có cuá»™c chiến tranh nà y. NgÆ°á»i ta đã đợi để cho hết tang ngà i, nhÆ°ng ngÆ°á»i ta đã chuẩn bị cuá»™c chiến từ lâu. Theo nhÆ° chị Ngá»c nói thì chÃnh quan hà nh khiển Äoà n Nhữ Hà i là ngÆ°á»i đầu tiên Ä‘Æ°a ra ý kiến đánh Chiêm và cÅ©ng là ngÆ°á»i Ä‘á» nghị kế hoạch tạo ra ná»™i ứng. Năm ngoái sứ thần Chiêm Thà nh được lệnh vua Chế Chà đem và ng bạc và các váºt qúy khác ra cống hiến Äại Việt theo thông lệ. Sứ thần nà y vốn là trại chủ trại Câu Chiêm, là m quan trấn thủ ải địa đầu của Chiêm Thà nh, ngay sát đèo Mây. Äược sá»± đồng ý của vua Anh Tông, quan hà nh khiển đã máºt Æ°á»›c vá»›i sứ thần, báo rằng nếu cuá»™c hà nh quân thà nh công thì sứ thần sẽ được cất nhắc lên địa vị lá»›n. Trong tráºn nà y, vua Anh Tông thân chinh Ä‘em quân Ä‘i Ä‘Æ°á»ng bá»™, Huệ Võ Äại VÆ°Æ¡ng Trần Quốc Chẩn Ä‘em quân leo Ä‘Æ°á»ng núi, còn Nhân Huệ VÆ°Æ¡ng Trần Khánh DÆ° Ä‘em quân Ä‘i đưòng biển. Tháng năm, quân Äại Việt bắt được vua Chế Chà đem vá» và đưa em của vua là Chế Năng lên ngôi. Hiện vua Chế Chà được giam lá»ng tại hà nh cung Gia Lâm. Tuy được phong là Hiệu Thuân VÆ°Æ¡ng, kỳ thá»±c vua là má»™t ngÆ°á»i tù nhân của Äại Việt.
HÆ°Æ¡ng Nghiêm thấu hiểu được tâm trạng cô Ä‘Æ¡n của ngÆ°á»i chị đồng sÆ°. Cô biết nếu nghe được tin nà y, sÆ° tá»· HÆ°Æ¡ng Trà ng của cô sẽ buồn lắm. Mấy ai hiểu được lòng của Trúc Lâm đại sÄ©. Ai cÅ©ng xÆ°ng là Pháºt tá» nhÆ°ng mấy ai có được má»™t trái tim và hai con mắt từ bi nhÆ° ngà i. Lắm khi đạo đức chỉ là cái vá» giả trá bên ngoà i. Bên trong chỉ có tham vá»ng và dối trá. Danh dá»± và tình nghÄ©a đối vá»›i há» có thiết yếu gì. Nói rằng cua Chế Chà phản trắc phải Ä‘em binh qua chinh phục, nhÆ°ng vua Chế Chà phản trắc ở chá»— nà o? Biên giá»›i tá»± ấy đến nay đâu có bị ngÆ°á»i Chiêm qua quấy nhiá»…u? Triá»u cống thì nÆ°á»›c Chiêm vẫn triá»u cống nhÆ° thÆ°á»ng lệ. NgÆ°á»i Äại Việt đã từng nguyá»n rủa nÆ°á»›c Tống và ngÆ°á»i Nguyên vì sá»± hung dữ và óc xâm lược của những nÆ°á»›c nà y. Váºy thì tại sao ngÆ°á»i Việt lại vẫn không thôi dòm ngó nÆ°á»›c Chiêm và dở cái trò á»· mạnh hiếp yếu? Những ngÆ°á»i chết ở đất Chiêm nhÆ° bố thằng cu Lợi là để là m gì và phục vụ cho ai? Trong khi đó, ngÆ°á»i ta vẫn cho mình là ngÆ°á»i có đạo đức. ChÃnh quan hà nh khiển Äoà n Nhữ Hà i cÅ©ng cúng tiá»n để đúc chuông và tạo tượng! Thầy bổn sÆ° của cô có kể chuyện cả triá»u đình quy y thá» giá»›i năm Giáp Thân, hồi lúc Trúc Lâm đại sÄ© còn sống. Năm ấy vua Anh Tông thỉnh ngà i và o Äại Ná»™i để xin thá» Bồ Tát Tâm Giá»›i tại gia. Thấy vua là m nhÆ° váºy, bách quan trong triá»u Ä‘inh cÅ©ng Ä‘á»u xin thá» tam quy và ngÅ© giá»›i. Theo quốc sÆ° Bảo Phác thì nhiá»u ngÆ°á»i thá» giá»›i là để là m cho vua vui lòng chứ có tháºt tâm tu hà nh gì đâu. Äó là những ngÆ°á»i gió chiá»u nà o theo chiá»u ấy. Äã Ä‘Ã nh rằng có những ngÆ°á»i thá»±c tâm tu há»c, nhÆ°ng số ngÆ°á»i giả danh thá»i nà o mà chẳng có. Äiá»u quan yếu không phải là cái lá»… quy y thá» giá»›i; Ä‘iá»u quan yếu là sống cho đúng vá»›i tinh thần của quy giá»›i. Sống có quy giá»›i thì không thể không tôn trá»ng tình nghÄ©a và danh dá»±, không thể không tôn trá»ng sá»± sống của má»i hà m linh. HÆ°Æ¡ng Nghiêm biết rằng sau khi đại sÄ© Trúc Lâm thị tịch, ngÆ°á»i ta đã xây chùa Vân Yên rất lá»›n trên núi Yên Tá», có cả lầu chuông, lầu trống uy nghiêm. Am Lân ở lÆ°ng chừng núi cÅ©ng được xây cất thà nh chùa Long Äá»™ng vá»›i mái ngói lầu son rá»±c rỡ. Các chùa Báo Ân, VÄ©nh Nghiêm và Sùng Nghiêm được trùng tu rất đồ sá»™. Ruá»™ng cúng và o các chùa ấy có đến mấy ngà n mẫu. Cô nghe nói rằng chùa Quỳnh Lân có trên má»™t ngà n mẫu ruá»™ng tốt và chùa nuôi tá»›i trên má»™t ngà n canh phu. NgÆ°á»i Ä‘i xuất gia rất đông. Hà ng năm tại chùa VÄ©nh Nghiêm giáo há»™i là m lá»… xuất gia cho cả hai ba ngà n ngÆ°á»i. Chùa Báo Ân có tá»›i ba mÆ°Æ¡i ba tòa nhà , kể cả Pháºt Ä‘iện, tà ng kinh lâu và tăng Ä‘Æ°á»ng. NgÆ°á»i xuất gia đông quá, giáo há»™i phải xây dá»±ng đến hai trăm tăng Ä‘Æ°á»ng má»›i có đủ chá»— cÆ° trú tu há»c cho các vị tân tăng. Thủ lãnh giáo há»™i là thiá»n sÆ° Pháp Loa đã cho đúc tá»›i má»™t ngà n ba trăm tượng Pháºt bằng đồng. Văn phòng Giáo Há»™i Trung Ương được đặt ra tại chùa VÄ©nh Nghiêm ở LÆ°Æ¡ng Giang, tăng sÄ© trong nÆ°á»›c Ä‘á»u có tăng tịch cất chứa tại dây. Những lá»›p giảng kinh ở chùa Báo Ân có đến hà ng ngà n ngÆ°á»i ghi tên theo há»c. Tháºt là má»™t sá»± hÆ°ng thịnh chÆ°a bao giá» từng có. Ni SÆ° TÄ©nh Quang tá»± trưởng chùa Ná»™n SÆ¡n má»—i khi nhắc đến sá»± hÆ°ng thịnh đó thì hai mắt sáng trÆ°ng. Ni SÆ° Äà m Thái cÅ©ng rất hoan há»· khi nghe nói vá» những phát triển lá»›n lao của Giáo Há»™i. Chỉ có sÆ° tá»· của HÆ°Æ¡ng Nghiêm là không lá»™ vẻ vui mừng. Ban đầu HÆ°Æ¡ng Nghiêm không hiểu vì sao, nhÆ°ng sau khi nghe sÆ° tá»· giải thÃch cô má»›i thấy được chân tÆ°á»›ng của sá»± việc. Chùa to Pháºt lón không phải là dấu hiệu của sá»± thinh đạt. Hồi Trúc Lâm đại sÄ© tu ở Yên Tá», trên núi chỉ có mÆ°Æ¡i cái am lá, váºy mà đạo đức thÆ¡m lừng cả bốn cõi. Khắp nÆ°á»›c, ngÆ°á»i dân vá»ng vá» núi Yên Tá» nhÆ° vá»ng vá» má»™t quê hÆ°Æ¡ng tinh thần. Thỉnh thoảng đại sÄ© xuống núi, mặc chiếc áo bạc mà u, ngà i Ä‘i giảng thuyết trong dân gian. Ngà i chống gáºy, Ä‘i dép cá», tay cầm bát gá»—. Äến đâu, dân chúng cÅ©ng tụ há»p quanh ngà i để nghe ngà i nói. Äại xÄ© khuyên dân bá» các tục lệ xấu và tu thân theo giáo lý tháºp thiện. Má»™t ông vua bá» ngai và ng Ä‘iện ngá»c, khoác áo vá, Ä‘i dép cá», nằm chá»ng che, ăn cÆ¡m hẩm là m má»™t ông thầy tu khổ hạnh. Nhìn ngà i, ai mà không cảm Ä‘á»™ng. Ngà i nói, ai mà không tin. PhÃa Bắc, nÆ°á»›c Nguyên không còn dòm ngó. PhÃa Nam, giao hảo tốt đẹp, công chúa Huyá»n Trân ngồi ngôi hoà ng háºu thà nh Pháºt Thệ. Trăm hỠâu ca. Sá»± thịnh đạt là ở chá»— đó, chứ đâu cần phải chùa to Pháºt lá»›n. Bây giỠđây, cả triá»u đình cúng chùa, tạo tượng và đúc chuông, nhÆ°ng thịnh đạt chỉ còn là hình thức.
Má»—i năm, giáo há»™i tổ chức an cÆ° kiết hạ tại các chùa Báo Ân, Sùng Nghiêm, VÄ©nh Nghiêm, Quỳnh Lâm và cả ở các chùa trên núi Yên Tá» nữa. Tăng sÄ© vá» an cÆ° đông lắm, má»—i chùa có từ ba tá»›i năm trăm vị. Vị nà o mà được nháºp chúng an cÆ° má»™t lần trên các chùa Vân Yên và Long Äá»™ng Ä‘á»u cÅ©ng tá»± cho là mình có phÆ°á»›c duyên lá»›n. "Dù ai dốc chà tu hà nh, có vá» Yên Tá» má»›i Ä‘Ã nh lòng tu", dân chúng trong khi hát câu ca dao đó đã nhá»› tá»›i vị thiá»n sÆ° khổ hạnh năm xÆ°a của há». HÆ°Æ¡ng Nghiêm cÅ©ng đã từng ao Æ°á»›c lên viếng chùa Vân Yên nÆ¡i có bảo tháp Huệ Quang cất dấu xá lợi của đức đại sÄ© Trúc Lâm nhÆ°ng cô thấy thiên hạ xu hÆ°á»›ng vỠđó đông đảo quá nên lại thôi. Cô đã từng ngỠý vá»›i sÆ° tá»· HÆ°Æ¡ng Trà ng của cô, mong Æ°á»›c má»™t ngà y nà o hai chị em cùng được lên núi Yên Tá» thăm bảo tháp Huệ Quang, nhÆ°ng HÆ°Æ¡ng Trà ng hình nhÆ° không muốn lên núi Yên Tá» nữa. SÆ° tá»· của cô nói vá»›i cô là bà đã lên núi Yên Tá» má»™t lần. Có lẽ trong chuyến lên núi năm Máºu Thân ấy, chị HÆ°Æ¡ng Trà ng đã ghi nháºn được hình ảnh đẹp nhất của ngá»n núi rồi, và muốn giữ mãi trong tâm hình ảnh tuyệt vá»i ấy. Äó là hình ảnh má»™t ngá»n núi tâm linh cao chót vót trên đó có dáng ngồi của má»™t đạo sÄ© trầm lặng và thanh bạch. HÆ°Æ¡ng Nghiêm hiểu được tâm trạng của ngÆ°á»i chị đồng sÆ°. Cô buồn rầu nghÄ© rằng có lẽ má»™t hôm nà o đó cô phải xin phép Ä‘i lên núi Yên Tá» má»™t mình để chiêm bái xá lợi của đại sÄ©. Cô sẽ cố gắng không chú ý tá»›i lầu và ng Ä‘iện ngá»c của những ngôi phạm vÅ© má»›i. Cô sẽ chỉ nhìn mây, nhìn núi, nhìn những gốc thông, những lối Ä‘i, len lá»i trong rừng để hình dung lại dáng vị thiá»n sÆ° năm trÆ°á»›c. Nếu có ngÆ°á»i chị đồng sÆ° của cô cùng Ä‘i thì cô sẽ sung sÆ°á»›ng hÆ¡n biết bao nhiêu. Tuy cô không có cÆ¡ duyên được diện kiến Trúc Lâm đại sÄ©, cô cÅ©ng có cảm tưởng được thấy dáng dấp của ngÆ°á»i. Trong Äại HÆ°Æ¡ng Hải Ấn Thi Táºp có má»™t bà i thÆ¡ của đại sÄ© mà cô rất Æ°a. Äó là bà i Lên núi Bảo Äà i:
"Cảnh vắng đà i thêm cổ
Xuân sang mầu chá»a hồng
Xa gần mây núi hợp
Rợp bóng nẻo hoa trồng
Vạn sự nước xuôi nước
Trăm năm lòng ngá»
Tựa lan, nâng sáo thổi
Trăng sáng đầy cõi Tâm".
Cô nhá»› lại hồi má»›i vá» nháºp chúng chùa Ná»™n SÆ¡n. Chùa nà y khi má»›i láºp thì mang danh là Hổ SÆ¡n. Khi sÆ° tá»· của cô vá», bà đã đổi tên là Ná»™n SÆ¡n. Äây cÅ©ng là má»™t hòn núi, nhÆ°ng hòn núi nà y là m sao sánh được vá»›i ngá»n Yên Tá». Chữ Ná»™n có nghÄ©a là má»›i được gầy dá»±ng, còn non, còn chÆ°a chÃn. Nó nói lên được tâm tình khiêm nhượng của sÆ° tá»· cô. CÅ©ng đồng thá»i là sÆ¡n nhÆ°ng ngá»n núi nà o so cho tà y vá»›i ngá»n Yên Tá»?
Nghe nói thiá»n sÆ° Huyá»n Quang hiện Ä‘ang trú trì trên núi Yên Tá». Thiá»n sÆ° Huyá»n Quang lúc má»›i xuất gia đã theo há»c vá»›i thầy của cô, cho nên ông cÅ©ng là sÆ° huynh của cô. Cô nghe nói thầy Huyá»n Quang đã từng Ä‘áºu trạng nguyên và đã là m quan tá»›i hai mÆ°Æ¡i năm trong triá»u. Ông nổi tiếng là là m thÆ¡ hay, thÆ¡ chữ cÅ©ng nhÆ° thÆ¡ Nôm. Trong giá»›i thiá»n gia hiện có lÆ°u hà nh bà i phú Nôm "Vịnh Chùa Vân Yên" của ông. Hiện giá» có má»™t bản chép tay, nhÆ°ng chữ Nôm của cô còn yếu nên cô chÆ°a Ä‘á»c được trá»n bà i. Cô yếu chữ Nôm cÅ©ng vì thân phụ cô. Ông ghét chữ Nôm và cứ bảo cô "nôm na là cha mách qué". Ấy váºy mà bây giá» chữ Nôm được thiên hạ xá» dụng cÅ©ng nhiá»u. SÆ° tá»· cô có hai bà i phú của đại sÄ© Trúc Lâm viết bằng chữ Nôm, má»™t bà i nhan Ä‘á» là "Äắc Thú Lâm Tuyá»n Thà nh Äạo Ca" và má»™t bà i nhan Ä‘á» là "CÆ° Trần Lạc Äạo Phú". SÆ° tá»· của cô đã từng Ä‘em hai bà i nà y giảng cho trong chúng nghe. Ni SÆ° TÄ©nh Quang tuy lá»›n tuổi và là m tá»± trưởng nhÆ°ng không có buổi giảng kinh nà o của sÆ° tá»· cô mà bà không tham dá»±. Ai cÅ©ng công nháºn là sÆ° tá»· cô có há»c thức uyên bác và cÅ©ng muốn há»c vá»›i sÆ° tá»· cô. Cô quyết tâm há»c cho giá»i chữ Nôm. Hôm nà o cô sẽ viết thÆ° vá» cho thân phụ cô bằng chữ Nôm. Thế nà o "ông già " cÅ©ng phải Ä‘á»c. Chữ Nôm há không phải là chữ riêng của ngÆ°á»i Äại Việt sao?
SÆ° tá»· của cô hồi chiá»u đã vá» chùa rất muá»™n. Hai đứa bé ở xóm dÆ°á»›i đã đốt Ä‘uốc Ä‘Æ°a HÆ°Æ¡ng Trà ng vá». Tình trạng u thằng cu Lợi đã hÆ¡i thấy thay đổi. Bà hết còn ôm bụng kêu Ä‘au. SÆ° tá»· HÆ°Æ¡ng Trà ng đã má»i được ông lang ở huyện à Yên sang. Có cả bà mụ túc trá»±c nữa. Có hai ngÆ°á»i nà y sÆ° tá»· của cô má»›i an tâm vá» chùa, nhÆ°ng trÆ°á»›c khi Ä‘i, bà dặn thằng cu Lợi có biến cố gì thì chạy lên chùa báo cho bà biết. Khi HÆ°Æ¡ng Trà ng vá» tá»›i chùa thì đã gần tá»›i giá» chỉ tịnh. Bà kể sÆ¡ lược cho cô vá» tình trạng rồi Ä‘i và o liêu phòng. Có lẽ giá» nà y bà đã an nghỉ.
HÆ°Æ¡ng Nghiêm vừa đóng xong cuốn táºp cuối cùng cho bá»n há»c trò nhá» của cô. Bên ngoà i, trá»i yên tÄ©nh quá. Bây giá» chắc đã quá ná»a đêm. Má»i ngÆ°á»i hẳn Ä‘ang ngủ ngon, nhÆ°ng ngà i Äản Sinh đã vá» rồi. Khoảng đầu giá» Tỵ khi mặt trá»i vừa lên ấm thì đức Thế Tôn giáng thế. Ngà y mai là má»™t ngà y lá»… báºn rá»™n, cô phải Ä‘i nghỉ để có sức khá»e cần thiết. Giữa giá» Dần cô đã phải trở dáºy rồi để cùng đại chúng là m lá»… chúc tán. Khuya nay chuông trống Bát Nhã sẽ là m cho các bà các cô ngủ lại chùa dáºy sá»›m. Lá»… chúc tán được cá» hà nh ngay trong buổi công phu khuya. Äầu giá» Tỵ thiện nam tÃn nữ má»›i vân táºp lại chùa để là m lá»… vÃa Äản Sinh, lá»… cầu an và lá»… quy y cho chim và cá. Äầu giá» Ngá» má»›i có lá»… tắm Pháºt cá» hà nh trong vÆ°á»n cảnh của chùa. Lúc ấy thiện nam tÃn nữ sẽ đến chùa đông lắm và sẽ đứng cháºt sân chùa. Bá»n trẻ đã được cô táºp tà nh kỹ lưỡng để diá»…n lại sá»± tÃch Äản Sinh. Thế nà o chúng cÅ©ng mặc chiếc áo là nh lặn nhất của chúng. DÆ°á»›i má»™t cái vòm bằng tre kết đầy hoa lá theo hình vòng cung, cô đã an trà má»™t tượng Pháºt sÆ¡ sinh bằng đất nung mà u Ä‘á» hồng. Äức Pháºt sÆ¡ sinh đứng trên má»™t đóa sen, má»™t tay chỉ lên trá»i, má»™t tay chỉ dÆ°á»›i đất. Má»™t tay chỉ xuống nÆ°á»›c thì đúng hÆ¡n, bởi vì cô đã an vị ngà i trên chiếc hồ trÆ°á»›c hòn non bá»™. Má»™t chum nÆ°á»›c lá thÆ¡m sẽ được kê ra gần hòn non bá»™ ấy, và má»—i ngÆ°á»i sẽ đến chắp tay trÆ°á»›c Pháºt sÆ¡ sinh rồi múc nÆ°á»›c thÆ¡m bằng chiếc gáo dừa con để dá»™i lên trên mình ngà i má»™t cách cung kÃnh.
HÆ°Æ¡ng Nghiêm xếp các cuốn táºp ngay ngắn trên án thÆ°. Vừa thay áo nháºt bình cô vừa quán niệm theo phép dạy của thiá»n sÆ° Äá»™c Thể. Cô theo dõi hÆ¡i thở trong khi ngả mình nằm trên Ä‘Æ¡n. Giấc ngủ đến rất mau. Trong mÆ¡ cô thấy bá»n trẻ Ä‘ang diá»…n sá»± tÃch Äản sinh. Thằng cu Lợi vá»›i bá»™ râu lá chuối của nó Ä‘ang đóng vai ông tiên A TÆ° Äà . Nó chống gáºy Ä‘i lom khom, ngang lÆ°ng quấn má»™t mảnh áo đạo sÄ©. Nó Ä‘i từng bÆ°á»›c tá»›i trÆ°á»›c mặt vua Tịnh Phạn và hoà ng háºu Ma Gia để nhìn mặt coi tÆ°á»›ng cho thái tá» vừa ra Ä‘á»i. Nó nói bằng cái giá»ng khà n khà n của má»™t ông đại sÄ© già : "Tâu bệ hạ, thái tỠđây sẽ trở thà nh má»™t Äức Pháºt NhÆ° Lai ... bần đạo khóc là vì sẽ không sống được tá»›i ngà y thái tá» thà nh Pháºt". Ông tiên A TÆ° Äà còn nói gì nhiá»u nữa, nhÆ°ng HÆ°Æ¡ng Nghiêm không theo dõi được. Cô chỉ để ý đến chiếc hoa chuối mà con bé Tuất Ä‘ang ôm trong hai tay. Bé Tuất đóng vai hoà ng háºu Ma Gia. Nó ôm bắp hoa chuối quấn trong má»™t miếng lụa và ng. Thế nhÆ°ng bắp hoa chuối Ä‘á»™ng Ä‘áºy trong tay bé Tuất, rồi hà o quang từ đó tung tóe rá»±c rỡ. Nhìn kỹ, HÆ°Æ¡ng Nghiêm thấy bắp hoa chuối đã trở thà nh Äức Pháºt sÆ¡ sinh tháºt sá»± Ä‘ang mỉm cÆ°á»i trong tay bé Tuất. Mừng rỡ quá, cô quỳ xuống trÆ°á»›c mặt bé Tuất để chắp tay là m lá»….
Tà i sản của quykiemtu
25-10-2008, 10:50 AM
Thượng Thiên Hạ Äịa Duy Ngã Äá»™c Tôn
Tham gia: May 2008
Äến từ: Việt Nam
Bà i gởi: 3,304
Thá»i gian online: 3 tuần 5 ngà y 16 giá»
Thanks: 932
Thanked 2,152 Times in 223 Posts
ChÆ°Æ¡ng IX
Khi cu Lợi thức dáºy thì trá»i đã tảng sáng. Nhìn lên chá»ng tre, nó thấy u nó nằm yên, hÆ¡i thở Ä‘á»u đặn. Lợi cảm thấy an tâm. Thang thuốc của ông lang à Yên hay tháºt. Cả ngà y hôm qua u nó quằn quại không ngá»›t vì Ä‘au, và y mà hồi hôm uống bát thuốc và o bà đã nằm yên và ngủ được. Ông lang sau khi bắt mạch và cho thuốc, đã vá» ngủ tạm ở nhà bác Trá»±c ở dÆ°á»›i chân núi. Trong nhà , ngoà i u nó và nó, còn có bà TÆ° xóm dÆ°á»›i. Bà TÆ° cÅ©ng đến từ chiá»u hôm qua. Bà thÆ°á»ng hay đến giúp bà con trong xóm và o lúc sinh nở. NgÆ°á»i ta nói là bà có "kinh nghiệm". Hiện bà đang ngủ ở trên chá»ng của Lợi. Hồi hôm Lợi đã lấy rÆ¡m trải ra giữa nhà mà ngủ. Ban đầu nó nghÄ© rằng nó sẽ phải thức cả đêm để săn sóc cho u nó. Ai ngá» u nó uống thuốc được má»™t hồi thì nằm yên và sau đó thì bà ngủ thiếp Ä‘i. Lợi cÅ©ng ngủ thiếp Ä‘i. Cả ngà y lo lắng lăng xăng cho nên nó mệt và ngủ rất say.
Lợi Ä‘i xuống bếp. Hồi hôm nó đã sắc nÆ°á»›c nhì của thang thuốc, bây giá» nó định hâm lại cho u nó uống. Lợi rút má»™t nắm rÆ¡m nhá» dúi và o bếp trấu và đợi. Má»™t lát sau rÆ¡m ngún và có khói. Vẫn dà nắm rÆ¡m và bếp trấu, nó ká» mồm và o thổi nhẹ. Lá»a bùng cháy. Lợi cầm má»™t chiếc Ä‘Å©a tro cá»i cho trống khoảng giữa ba ông đầu rau rồi đặt nắm rÆ¡m Ä‘ang cháy và o đấy. Nó tiếp rÆ¡m và o rồi lấy chiếc Ä‘Å©a tro chặn lên phÃa bên ngoà i nắm rÆ¡m để cho rÆ¡m cháy cháºm. Xong, nó bắc má»™t nồi nÆ°á»›c đầy lên bếp. Vừa coi sóc cho lá»a cháy Ä‘á»u dÆ°á»›i nồi, Lợi vừa lấy mấy cục than tà u để trên lá»a rÆ¡m cho cháy xém trÆ°á»›c khi gắp bá» và o chiếc há»a lò kê gần đấy. Sắc thuốc thì phải dùng há»a lò và than tà u. Than tà u còn Ãt lắm, chỉ đủ để hâm thuốc mà thôi. Hôm qua ông lang à Yên bảo phải chuẩn bị than củi để phòng khi nó sinh em bé thì đốt lên cho u nó sưởi. Bà TÆ° bảo than tà u đắt lắm. Bà sai Lợi ra hốt má»™t thúng trầu Ä‘á» sẵn giữa nhà . Bà còn bảo nó Ä‘i kiếm củi gá»™c Ä‘em và o. Củi gá»™c tức là gốc tre khô. Bà bảo khi cần sưởi thì đốt cho gá»™c cháy rồi đổ trấu và o cho lá»a cháy ngún. Bà TÆ° còn bảo Lợi kiếm cho bà má»™t thanh nứa để dà nh bà cắt nhau cho em bé.
Vừa Ä‘un bếp, cu Lợi vừa nghÄ© đến công việc phải là m hôm nay. Có lẽ nó phải thổi cÆ¡m cho bà TÆ° ăn. Nó phải nghÄ© tá»›i trả cá bống khi mặn gần nhÆ° còn nguyên, có thể dá»n ra để bà TÆ° ăn vá»›i cÆ¡m. NhÆ° váºy là nó chỉ cần thổi má»™t niêu cÆ¡m là đủ. Bá»—ng Lợi nhá»› ra rằng hôm nay là ngà y mồng tám tháng tÆ°, ngà y Pháºt Äản. Ngà y hôm nay thiên hạ ai cÅ©ng ăn chay. Váºy là trả cá bống không được tÃch sá»± gì rồi. Lợi đứng dáºy, Ä‘i tìm hÅ© vừng. Nó ôm hÅ© vừng mà lắc, còn má»™t Ãt vừng, may quá. Nó sẽ rang muối vừng để bà TÆ° ăn cÆ¡m, nhÆ°ng mà trÆ°á»›c phải vo gạo để nấu cÆ¡m đã.
Suốt ngà y hôm qua, cu Lợi lo lắng cuống cuồng, có nhiá»u lúc u nó Ä‘au Ä‘á»›n đến chảy cả nÆ°á»›c mắt. Lợi chịu Ä‘á»±ng không nổi khi nghe tiếng rên siết của u. Bố nó chết tráºn bên Chiêm năm ngoái. Bây giá» nếu u nó chết theo thì nó sẽ trở nên mồ côi. Tiá»n bạc không có, là m sao có có thể Ä‘i rÆ°á»›c thầy thuốc vá» xem mạch cho u. U nó bảo nó chạy sang xóm bên má»i bác TÆ°. Bác TÆ° đã là m đủ cách nhÆ°ng cÆ¡n Ä‘au của u nó cÅ©ng không giảm xuống tà nà o. Bác đã Ä‘em gừng sống giã nhá» pha vá»›i rượu để xoa bóp, đã dùng cả lá trầu không và má»™t má»› tóc rối để đánh gió cho u nó. Trong lúc hai bác cháu còn Ä‘ang cuống quÃt chÆ°a biết là m gì hÆ¡n cho u nó bá»›t Ä‘au thì Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng đến. Thì ra Tuất đã báo chi Ni SÆ° biết là u nó ốm nặng và nó phải ở săn sóc cho u. Lạ quá, Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng không phải là thầy thuốc, nhÆ°ng khi thấy bà vừa bÆ°á»›c và o nhà Cu Lợi có cảm tưởng ngay rằng má»i sá»± sẽ êm đẹp và u nó sẽ không còn Ä‘au Ä‘á»›n. Mà tháºt váºy, Ni SÆ° vừa đặt tay lên trán của u nó thì u nó không còn rên siết nữa. Ni SÆ° dịu dà ng há»i thăm u nó để biết xem trong ngÆ°á»i Ä‘au Ä‘á»›n nhÆ° thế nà o, và u nó đã bình tÄ©nh trả lá»i từng câu má»™t, không còn vừa nói vừa thở vừa khóc hổn hển nhÆ° trÆ°á»›c. Sau đó, Ni SÆ° dặn bác TÆ° và nó ở lại trông coi và thỉnh thá»ng xoa bóp tay chân cho u nó trong khi Ni SÆ° sang à Yên má»i ông thầy thuốc.
Äó là khoảng xế chiá»u. Từ lúc Ni SÆ° Ä‘i khá»i, u nó có lên cÆ¡n Ä‘au hai lần nhÆ°ng không còn dữ dá»™i nhÆ° trÆ°á»›c. Có lẽ nhá» bác TÆ° và Lợi xoa bóp chân tay theo lá»i Ni SÆ° dặn; cÅ©ng có lẽ là nhá» biết rằng Ni SÆ° sẽ trở vá» vá»›i má»™t ông thầy thuốc.
Äến tối mịt Ni SÆ° má»›i vá» tá»›i. Có ông lang à Yên vá» theo vá»›i Ni SÆ°. Ông mang theo má»™t tay nải khá lá»›n. Có cả thằng Qúy và thằng Tâm đốt Ä‘uốc Ä‘i theo để Ä‘Æ°a Ä‘Æ°á»ng cho hai ngÆ°á»i. Quý và Tâm cÅ©ng là ngÆ°á»i là ng Hổ SÆ¡n. Chúng cÅ©ng là những em bé chăn trâu nhÆ° cu Lợi.
Và o tá»›i sân nhà , Ni SÆ° bảo Quý và Tâm dụi Ä‘uốc để dà nh, rồi bà đưa ông lang vá» nhà , má»i ông ngồi nghỉ và bảo cu Lợi Ä‘i nấu nÆ°á»›c vối má»i ông uống. Sau đó, ông lang bắt mạch cho ngÆ°á»i bệnh. Bắt mạch xong, ông mở tay nải bốc thuốc. Trong khi cu Lợi nhen há»a lò sắc thuốc thì ông nói vá»›i Ni SÆ° rằng chứng bệnh của u thằng Lợi là do sá»± buồn phiá»n và lo lắng mà sinh ra. Thuốc của ông có công dụng an thần và tẩm bổ chứ không có gì lạ. Ni SÆ° tiếp chuyện ông lang cho đến không nÆ°á»›c nhất của thang thuốc được sắc xong và u thằng cu Lợi được đỡ dáºy để uống thuốc. Thuốc uống xong, Ni SÆ° đỡ ngÆ°á»i bệnh nằm xuống rồi đắp chăn cho bà . Ni SÆ° nói:
- Uống thuốc nà y và o thì thế nà o cÅ©ng khá»e, rồi bác sẽ sinh cháu dá»… dà ng. Bác cứ niệm Pháºt Quan Âm má»™t lát rồi ngủ. Nà y Lợi, bây giá» con sắc nÆ°á»›c nhì Ä‘i, để sáng mai hâm lại cho u con uống. Con đổ và o má»™t bát rưỡi nÆ°á»›c lã và sắc lại còn ná»a bát thôi nhé.
Ni Sư lại còn đến nắm tay bác Tư và dặn dò mấy câu. Rồi bà bảo Quý và Tâm đốt đuốc lên, đưa thầy lang vỠnhà bác Trực ngủ tạm đêm nay và cũng để đưa bà vỠnúi. Trước khi đi, Ni Sư còn căn dặn cu Lợi là hễ có gì xảy ra thì lên chùa báo tin cho Ni Sư biết.
U thằng cu Lợi nằm yên. Má»™t lúc sau đó thì bà ngủ. Cu Lợi mừng quá. Nó bÆ°ng cây đèn dầu lạc Ä‘i xuống bếp, định Ä‘i lấy gạo thổi cÆ¡m để dá»n cho bác TÆ°, nhÆ°ng nó vừa xuống tá»›i bếp thì bác TÆ° cÅ©ng đã theo xuống, Bác bảo rằng bác còn no lắm và cu Lợi chỉ cần nấu cÆ¡m đủ cho má»™t mình nó ăn thôi. Nghe bác nói thế, Lợi không nấu cÆ¡m nữa. Nó Ä‘i lấy bát xúc cÆ¡m nguá»™i còn lại trong nồi và xin phép bác TÆ° ngồi ăn ngay dÆ°á»›i bếp. Nó Ä‘em trả cá bống không mặn ra để ăn vá»›i cÆ¡m nguá»™i. Bác TÆ° kê má»™t chiếc đòn thấp rồi ngồi bên cạnh Cu Lợi. Bác nói:
- Cháu đừng lo. Bác nghe nói ông lang nà y giá»i lắm. Thế nà o u cháu và em bé cÅ©ng được bình an. May quá, nếu không có Ni SÆ° trên chùa Ä‘Ãch thân Ä‘i má»i thì ông lang à Yên chẳng bao giá» bÆ°á»›c chân tá»›i nhà nà y đâu. Thế là nhà cháu có phúc lắm đấy con ạ.
Cu Lợi vừa ăn vừa nghÄ© đến tiá»n thầy và tiá»n thuốc cho u nó. NhÆ° Ä‘oán biết được nó Ä‘ang nghÄ© gì, bác TÆ° lại nói:
- Mà y đừng lo, cháu ạ. Ni SÆ° Ä‘Ãch thân Ä‘i má»i ông lang thì chắc chắn là Ni SÆ° sẽ chu toà n cho u con mà y, mà có thể ông lang vì nể Ni SÆ° mà không lấy tiá»n chuyến nà y cÅ©ng không biết chừng. Cứ lạy Pháºt phù há»™ cho u mà y mạnh khá»e mẹ tròn con vuông là quý rồi. Thôi, mà y ăn cÆ¡m Ä‘i. Tao lên ngủ má»™t chốc, có gì thì gá»i tao dáºy nghe cu Lợi.
Cu Lợi đứng dáºy định lấy đèn Ä‘Æ°a bà TÆ° lên nhà trên nhÆ°ng bà đưa tay ra hiệu bảo không cần. Bà TÆ° lên rồi. Cu Lợi ngồi xuống tiếp tục ăn cÆ¡m. Nó gắp thêm má»™t con cá bống để lên chén cÆ¡m. Trả cá nà y là do u nó kho, nhÆ°ng u nó chÆ°a há» Ä‘á»™ng Ä‘Å©a tá»›i, những con cá bống trong trả Ä‘á»u do Cu Lợi câu được ở ngoà i bá» sông. Nó nhá»› tá»›i buổi chiá»u hôm kia khi Ä‘ang câu cá ở bá» sông thì Tuất tá»›i tìm nó. Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Nghiêm bảo Tuất Ä‘i tìm Lợi và gá»i Lợi lên chùa để táºp diá»…n lại cuối sá»± tÃch Pháºt tổ giáng sinh. Tuất đến nhà Lợi thì u Lợi nói Lợi Ä‘ang câu cá ở bá» sông. Tuất ra bá» sông kiếm Lợi. Lúc đó giá» cá của Lợi đã đầy tá»›i ná»a. Tuất tá»›i nhìn và o giá» cá mà phần lá»›n là cá bống rồi nói vá»›i Lợi:
- Anh Lợi ác lắm, những con cá nà y hiá»n là nh có là m gì Lợi đâu mà anh Lợi lại bắt chúng lên để cho chúng chết?
Lợi ngÆ°á»›c nhìn Tuất. Tuất mặc má»™t chiếc áo cánh mà u nâu non; tóc Tuất xõa chấm trên hai vai, khuôn mặt xinh đẹp của Tuất sáng rỡ trong ánh nắng chiá»u và hai mắt của Tuất Ä‘en láy. Lợi không biết trả lá»i Tuất ra sao. Nếu gặp má»™t ngÆ°á»i khác há»i nó câu đó thì nó trả lá»i được ngay. Nó sẽ trả lá»i rằng con ngÆ°á»i sinh ra Ä‘á»i phải ăn và phải uống, vì váºy mà từ xÆ°a tá»›i nay ngÆ°á»i ta đã là m ruá»™ng, trồng rau, nuôi lợn, nuôi gà và câu cá. Trá»i sinh ra lúa gạo, lợn, gà , tôm, cá là để nuôi ngÆ°á»i. U Lợi đã từng nói vá»›i Lợi nhÆ° váºy, và ngÆ°á»i lá»›n nà o cÅ©ng sẽ trả lá»i nhÆ° váºy, nhÆ°ng Lợi biết đối vá»›i Tuất nó không thể trả lá»i nhÆ° thế. Tuất giống nhÆ° má»™t cà nh hoa Ä‘Ã o mong manh, trả lá»i nhÆ° thế cÅ©ng giống nhÆ° má»™t luồng gió mạnh tá»›i thổi bay tất cả những cánh hoa Ä‘Ã o mÆ¡n mởn. Tuất giống nhÆ° má»™t tá» giấy trắng tinh, trả lá»i nhÆ° thế cÅ©ng giống nhÆ° là m đổ nghiên má»±c và o tá» giấy. Lợi biết Tuất khá» dại ngây thÆ¡ nhÆ°ng trong thâm tâm nó không dám chê cÆ°á»i sá»± khá» dại ngây thÆ¡ đó. Trái lại, nó còn thấy cái khá» dại ngây thÆ¡ nà y nhÆ° là má»™t cái gì dịu hiá»n, trong trắng và đẹp đẻ. Có má»™t cái gì nÆ¡i Tuất khiến nó nghÄ© tá»›i Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng. Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng thÆ°Æ¡ng yêu Tuất là phải, Lợi nghÄ© nhÆ° thế. Ni SÆ° là má»™t ngÆ°á»i lá»›n, nhÆ°ng nÆ¡i bà , Lợi thấy có sá»± hồn nhiên ngây thÆ¡ của những đứa trẻ con nhÆ° Tuất. Nó nghÄ© có lẽ vì váºy mà nó yêu mến Ni SÆ° lạ lùng. Má»—i lần được ngồi nghe. Ni SÆ° nói chuyện nó thấy trong lòng ấm áp, và sung sÆ°á»›ng lạ kỳ. Lợi đã gặp bao nhiêu ngÆ°á»i lá»›n, nhÆ°ng Lợi chÆ°a bao giá» thấy được má»™t ngÆ°á»i lá»›n tÆ°Æ¡i mát nhÆ° Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng của nó. Cần câu trong tay Lợi chúi xuống nặng tay nó. Cá cắn câu. Nó giáºt lên. Má»™t con cá bống lá»›n bằng ngón chân cái của nó Ä‘ang dãy dụa loang loáng dÆ°á»›i ánh nắng chiá»u. Lợi chỉa thẳng cần câu lên trá»i để cho con cá xáp và o gần nó. Lợi Ä‘Æ°a ta ra nắm lấy con các bống và gỡ miệng cá ra khá»i lưỡi câu. Lúc đó, Tuất cÅ©ng đã xáp lại gần. Tuất nói:
- Anh Lợi, anh cho Tuất con cá nà y đi.
Lợi nhìn Tuất hÆ¡i ngáºp ngừng nhÆ°ng cÅ©ng Ä‘Æ°a con cá bống cho Tuất. Tuất nắm lấy con cá, nhìn và o cái hà m cá nhá» xÃu bị chiếc lưỡi câu là m cho bị thÆ°Æ¡ng gần nhÆ° tá»ac ra. Nó xÃt xoa nhÆ° chÃnh nó bị Ä‘au. Rồi nó bảo:
- Tá»™i nghiệp chÆ°a, con cá đẹp thế nà y mà bị ngÆ°á»i ta móc lưỡi câu và o hà m rồi kéo lên. Bống Æ¡i, chị thả bống xuống nÆ°á»›c rôi bống bÆ¡i cho xa, đừng có trở lại loanh quanh ở bến nà y nữa nhé.
Tuất nói chÃnh Tuất và con cá bống nghe nhÆ°ng Lợi có cảm tưởng nhÆ° Tuất nói những lá»i nà y chỉ là để trách móc Lợi. Nó chÆ°a biết nói sao thì Tuất đã thả con các bống xuống nÆ°á»›c. Con cá lá»™i Ä‘i rồi mà Tuất vẫn còn Ä‘Æ°a tay khoác nÆ°á»›c nhÆ° muốn Ä‘uổi con cá Ä‘i cho tháºt xa. Tuất lau tay và o chéo chiếc áo cánh nâu non của nó rồi nói vá»›i Lợi:
- Thôi Tuất vỠnhé, anh Lợi. Anh nhớ lát nữa lên chùa, Ni Sư đợi anh đấy.
Rồi Tuất Ä‘i, Từ đó vá» sau, Lợi không câu được con cá nà o nữa. Äầu óc ngẩn ngÆ¡. Nó nghÄ© lẩn thẩn rằng con cá bống mà Tuất thả xuống nÆ°á»›c đã báo cho những con cá khác mà lìa xa khúc sông Lợi Ä‘ang câu. Nó cuá»™n cần câu lại và xách giá» cá vá». Giao cá cho u, Lợi Ä‘i tắm, thay áo và lên chùa. Nó vừa Ä‘i vừa suy nghÄ© đến Tuất và con cá bống. Con cá bống hồi nãy mà Tuất thả xuống sông có má»™t liên hệ gì đó vá»›i con cá bống trong truyện Tấm Cám mà nó đã từng nghe u nó kể nhiá»u lần. Nó thấy Tuất là chị Tấm trong truyện và con cá bống sau nà y sẽ có thể là m cho Tuất trở nên má»™t bà hoà ng hay má»™t bà chúa. NghÄ© tá»›i đây lại thấy sá»± việc dÃnh và o nhau rất lạ lùng. Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng của nó cÅ©ng là má»™t bà chúa, và bây giá» bé Tuất theo Ni SÆ° há»c đạo rồi cÅ©ng sẽ trở nên má»™t bà chúa. Hồi còn bố nó ở nhà nó đã từng nghe bố nó và u nó nói chuyện vá» Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng vá»›i má»™t thái Ä‘á»™ kÃnh phục. Nó nghe nói Ni SÆ° là má»™t bà chúa Ä‘i tu. Lúc ấy Lợi không thể tin rằng Ni SÆ° là má»™t bà chúa được. Má»™t bà chúa thì phải sang trá»ng nhÆ° tiên, quần áo lượt là , luôn luôn có ngÆ°á»i hầu hạ hai bên, Ä‘i đâu cÅ©ng có kiệu rÆ°á»›c và hai bên có lÃnh hầu. Äằng nà y Ni SÆ° của nó lại sống rất Ä‘Æ¡n giản nhÆ° bất cứ ngÆ°á»i nghèo nà o ở trong là ng. Ni SÆ° Ä‘i dép tháºt đấy, nhÆ°ng đó chỉ là dép cá». Ão Ni SÆ° mặc là áo nâu, má»™t chiếc áo nâu đã cÅ© và mà u cÅ©ng đã bạc. Vải áo là thứ vải gai thô sÆ¡ chứ cÅ©ng không được mịn mà ng nhÆ° chiếc áo cánh nâu non của bé Tuất nữa. Nó không tin Ni SÆ° là bà chúa nhÆ°ng ở trong xóm nó hình nhÆ° ngÆ°á»i lá»›n nà o cÅ©ng nói Ni SÆ° là má»™t bà chúa, em ruá»™t của đức hoà ng đế Ä‘Æ°Æ¡ng triá»u, nghÄ©a là em của vua. Cho đến má»™t ngà y ná», cách đây chừng hai năm, nó má»›i tin. Hôm đó hai bố con Lợi Ä‘ang loay hoay Ä‘Ã o củ Ä‘áºu ở đám vÆ°á»n gần nhà bác Trá»±c thì thấy có má»™t Ä‘oà n ngÆ°á»i ngá»±a đến ngừng dÆ°á»›i chân núi. Từ trên chiếc xe song mã, có má»™t ngÆ°á»i ăn mặc rất uy nghiêm bÆ°á»›c xuống. Có những ngÆ°á»i lÃnh há»™ vệ cầm giáo đứng hai hà ng để bảo vệ cho ngÆ°á»i ấy. Rồi lại có ngÆ°á»i Ä‘em kiệu ra để cho ngÆ°á»i mặc áo uy nghiêm kia ngồi lên. Rồi trong khi đám ngÆ°á»i ngá»±a chỠđợi ở chân núi, hai ngÆ°á»i khiêng kiệu bắt đầu leo lên Ä‘Æ°á»ng núi. Lại có bốn ngÆ°á»i lÃnh khiêng giáo Ä‘i theo hai bên để há»™ vệ. Tất cả Ä‘á»u ăn mặc rất sặc sỡ và nghiêm chỉnh. Xe và kiệu cÅ©ng được trang hoà ng và ng rá»±c và đỠchói. Hai bố con của Lợi không dám đến gần. Sau khi Ä‘Ã o xong được hai gánh củ Ä‘áºu, há» ghé lại nhà bác Trá»±c xin nÆ°á»›c uống và há»i thăm. Bác Trá»±c nói hồi nãy bác đã Ä‘em nÆ°á»›c rối ra má»i các bác lÃnh hầu và đã được các bác nà y cho biết là hôm nay có ngà i Huệ Võ Äại VÆ°Æ¡ng từ trên kinh vá» thăm Ni SÆ°. Huệ Võ Äại VÆ°Æ¡ng là anh ruá»™t của Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng. Äại VÆ°Æ¡ng và Ni SÆ° Ä‘á»u là em ruá»™t của đức Kim Thượng tại vị. Ngà i vá» là ng nhÆ°ng không sứ vá» cho xã quan nên dân là ng không ai được biết để ra nghinh đón.
Chiá»u hôm ấy, nghe bác Trá»±c nói, Lợi bắt đầu tin rằng Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng là má»™t bà chúa thá»±c. Nó định bụng chiá»u hôm sau lên chùa nhìn lại Ni SÆ° cho kỹ để thấy cho tháºt rõ mặt mÅ©i của má»™t bà chúa. Hôm sau má»›i tá»›i chân núi thì nó gặp Ni SÆ° Ä‘ang Ä‘i xuống vá» phÃa vÆ°á»n Æ°Æ¡ng. Nó chắp hai tay chà o bà , và nháºn thấy rằng bà vẫn ân cần và đơn giản không khác gì má»i hôm, và chẳng có dấu hiệu nà o nÆ¡i bà chứng tá» vẻ cao sang của má»™t bà chúa cả. Nó lại bắt đầu nghi ngá» trở lại. Rồi nó nghÄ© rằng có lẽ bà là má»™t bà chúa tháºt nhÆ°ng là má»™t bà chúa núp trong thể xác của má»™t Ni SÆ°, cÅ©ng nhÆ° trong truyện cổ tÃch xÆ°a có vị hoà ng tá» núp trong thân xác của má»™t con cóc. Có thể là má»™t hôm nà o đó, Ni SÆ° của nó sẽ biến trở lại má»™t bà chúa lá»™ng lẫy và nó sẽ được mặc sức ngắm cho thá»a thÃch, nhÆ°ng Lợi lại thấy trong lòng e ngại. Nếu Ni SÆ° mà biến thà nh bà chúa thì chắc gì nó đã dám đến gần, và chÆ°a chắc bà chúa đã chịu gá»i nó để xoa đầu nhÆ° thÆ°á»ng lệ.
Má»™t hôm cùng bé Tuất giúp Ni SÆ° mang giá» tre trên núi xuống vÆ°á»n Æ°Æ¡ng, nó lấy hết can đảm lên tiếng há»i Ni SÆ° xem bà có phải là má»™t bà chúa không thì Ni SÆ° nói không. Ni SÆ° nói ngà y xÆ°a có lần Ni SÆ° đã là má»™t bà chúa, nhÆ°ng bây giá» chỉ là má»™t ngÆ°á»i thÆ°á»ng nhÆ° bất cứ ai ở trong xã Hổ SÆ¡n.
- Tại sao là m má»™t bà chúa sung sÆ°á»›ng hÆ¡n mà Ni SÆ° không là m, lại Ä‘i là m má»™t Ni SÆ°? Bé Tuất há»i.
- Là m má»™t bà chúa không sung sÆ°á»›ng nhÆ° các con tưởng đâu, Ni SÆ° trả lá»i. Bây giá» Ni SÆ° sung sÆ°á»›ng hÆ¡n hồi còn là m bà chúa nhiá»u. Nếu Ni SÆ° là má»™t bà chúa thì Ni SÆ° đâu được Ä‘i trên con Ä‘Æ°á»ng núi nà y vá»›i hai con. Là m bà chúa cá»±c lắm các con ạ. Ná»™i má»™t việc chải tóc, mặc áo và đi già y cÅ©ng đủ mệt rồi, đừng nói tá»›i những việc khác.
Cu Lợi vẫn chÆ°a quên được chuyện con cá bống hồi nãy. Ngà y xÆ°a nhá» con cá bống mà chị Tấm từ má»™t cô gái quê đã trở thà nh má»™t bà chúa. Biết đâu con các bống của Tuất má»™t ngà y nà o đó cÅ©ng đã là m cho Tuất trở nên má»™t bà chúa nhÆ° chị Tấm trong truyện cổ tÃch. Lợi nhá»› có lần Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng kể cho bá»n Lợi nghe má»™t truyện Tấm Cám hÆ¡i khác vá»›i truyện Tấm Cám mà u Lợi thÆ°á»ng kể. Äó là chuyện hoà ng háºu Ỷ Lan. Ni SÆ° nói rằng chuyện hoà ng háºu Ỷ Lan là chuyện có tháºt. Hồi bé hoà ng háºu chỉ là má»™t cô bé nhà quê tên là Tấm. Tấm lá»›n lên hái dâu và chăn tằm rất giá»i. Quê Tấm là là ng Thổ Lá»—i ở tỉnh Bắc Ninh. Tấm cÅ©ng xinh đẹp (có lẽ cÅ©ng xinh đẹp nhÆ° Tuất, Lợi nghÄ© thầm). Tấm cÅ©ng có má»™t đứa em cùng cha khác mẹ tên là Cám. Cám cÅ©ng lén bắt con cá bống của Tấm nuôi ở giếng ăn thịt rồi chôn dấu xÆ°Æ¡ng cá Ä‘i. Bụt cÅ©ng hiện ra bảo Tấm Ä‘i tìm xÆ°Æ¡ng cá bống rồi Ä‘em chôn ở chân giÆ°á»ng. Tấm chôn xÆ°Æ¡ng bống được má»™t trăm ngà y thì Ä‘Ã o lên và tìm thấy má»™t đôi hà i rất đẹp. Tấm Æ°á»›m thá» hà i và o chân thì thấy rất vừa. Thấy đôi hà i hÆ¡i ấm, Tấm Ä‘em phÆ¡i nắng. Có má»™t con qụa thần sà xuống xá»›t má»™t chiếc hà i và đem thả và o cung vua Lý Thánh Tông. Vua thấy hà i đẹp truyá»n lịnh cho các cô gái trong nÆ°á»›c tá»›i Æ°á»›m hà i. Tấm báºn hái dâu nuôi tằm không trẩy kinh nhÆ° tất cả các cô gái khác. Trong nÆ°á»›c, không ai Æ°á»›m hà i vừa chân. Mùa xuân năm Qúy Mão vua ngá»± giá Ä‘i lá»… Pháºt ở chùa Dâu. Kiệu vua Ä‘i tá»›i đâu dân chúng mở há»™i tÆ°ng bừng tiếp rÆ°á»›c tá»›i đó. Trai gái già trẻ Ä‘á»u mặc áo đẹp ra đứng hai bên đưòng vua Ä‘i. Khi ngá»± giá Ä‘i ngang qua là ng Thổ Lá»—i, ngồi trên kiệu cao vua trông thấy má»™t cô gái Ä‘ang hái dâu ngoà i ruá»™ng mà không ra đón vua. Vua truyá»n ngừng kiệu ại, cho vá»i cô gái đến, và há»i tại sao. Cô gái ấy là Tấm. Tấm thÆ°a vá»›i vua là nhà cô nghèo, cô phải là m lụng để nuôi gia đình cho nên không có thì giỠđể vui chÆ¡i. Vua thấy Tấm xinh đẹp, ăn nói lá»… phép và dịu dà ng, liá»n Ä‘em lòng thÆ°Æ¡ng yêu. Ngà i há»i Tấm đã trẩy kinh Æ°á»›m hà i chÆ°a, rồi ra lệnh cho Tấm phải xin phép theo vua vá» kinh mà ướm hà i. Tấm trở nên má»™t bà chúa và vua đặt tên cho Tấm là Nguyên Phi Ỷ Lan. Vua xây cung Ỷ Lan cho Tấm ở và rÆ°á»›c thầy vá» dạy cho Tấm há»c. Sau nà y Tấm sinh má»™t hoà ng tá» Kiá»n Äức sau trở thà nh vua Lý Nhân Tông. Tấm là m bà chúa nhÆ°ng vẫn đảm Ä‘Æ°Æ¡ng chịu khó nhÆ° khi ở vá»›i gia đình. Tấm giúp vua trị nÆ°á»›c, sá»a sang triá»u chÃnh, chấn hÆ°ng ná»n kinh tế và mở mang việc há»c hà nh. Tuy là m má»™t bà chúa nhÆ°ng Tấm không quên Ä‘á»i sống cÆ¡ cá»±c miá»n quê. Ngà y xÆ°a trong là ng Tấm có ngÆ°á»i hay Ä‘i trá»™m trâu ăn thịt là m cho nhiá»u nhà nghèo mất cả trâu cà y, không là m ăn gì được. Tấm tâu vá»›i vua xin trừng phạt những ngÆ°á»i ăn trá»™m trâu. Tấm còn xin vua giúp đỡ dân nghèo, bá» tiá»n ra mua chuá»™c những ngÆ°á»i nghèo khó đã Ä‘em thân gán nợ cho các nhà già u. Con gái, con trai bị bán cho nhà già u từ đó được vua chuá»™c vá» và há» còn được dá»±ng vợ gã chồng cho nữa. Tấm là ngÆ°á»i có lòng nhân từ rất lá»›n. NgÆ°á»i trong nÆ°á»›c, ai ai cÅ©ng yêu mến Tấm và ca ngợi công đức của Tấm. Há» gá»i Tấm là Quan Âm Nữ, nghÄ©a là con gái của đức Bồ Tát Quan Thế Âm, vì nhân từ nhÆ° thế nên Tấm không là m việc gì thất đức. Tấm không giống vá»›i cô Tấm trong truyện Tấm Cám mà u Lợi thÆ°á»ng kể. Em của Tấm ngà y xÆ°a có ăn thịt con bống của Tấm tháºt đấy, nhÆ°ng Tấm vẫn tha thứ cho em, và bà dì của Tấm cÅ©ng không bị Tấm thù ghét. Trái lại cả hai Ä‘á»u được Tấm cải hóa thà nh ngÆ°á»i tốt.
Bá»n cu Lợi rất Æ°a câu truyện Tấm Cám nà y. Ni SÆ° đã nói truyện có tháºt thì chắc là truyện có tháºt. Chẳng bao giá» Ni SÆ° lại nói dối bá»n Lợi đâu. Có lần Ni SÆ° Ä‘Æ°a cho bá»n Lợi xem má»™t cuốn sách mà Ni SÆ° nói và i ba năm nữa bá»n Lợi có thể Ä‘á»c được. Cuốn sách nói vá» cuá»™c Ä‘á»i của hoà ng háºu Ỷ Lan, tức là của Tấm. Tên sách là Lý Triá»u Äệ Tam Hoà ng Háºu Sá»± TÃch. ChÃnh Lợi đã Ä‘á»c được trá»n cái tên sách ở ngoà i bìa. Lợi rất mong đến ngà y có thể Ä‘á»c được trá»n cuốn sách nà y. Nó tá»± nguyện là sẽ cố gắng há»c cho mau giá»i. Tấm là bà chúa mà còn há»c, huống gì mình. NghÄ© lại, nó thấy sở dÄ© bá»n nhà nghèo mà được Ä‘i há»c là cÅ©ng nhá» có Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng. Trong xã Hổ SÆ¡n từ trÆ°á»›c đến nay, chỉ có bá»n con nhà già u má»›i được Ä‘i há»c. Bá»n thằng Kim, thằng Tuấn chẳng bao giá» xem Lợi ra gì. Trong khi Lợi phải Ä‘i chăn trâu, Ä‘Ã o khoai và bắt ốc thì bá»n nó cắp sắch đến trÆ°á»ng. Ngoà i thì giá» Ä‘i há»c, chúng chỉ biết Ä‘i chÆ¡i. Ấy thế mà rồi cuối cùng Lợi cÅ©ng được há»c nhÆ° chúng. Nó đã há»c xong các sách Tam Tá»± Kinh, Ấu Há»c NgÅ© Môn Nôn Thi, SÆ¡ Há»c Vấn Tân và bây giá» Ä‘ang bắt đầu há»c sách Minh Tâm Bảo Giám. Năm nay, nó không có thì giá» nhiá»u để há»c bà i nhÆ° năm ngoái. Từ ngà y bố nó chết tráºn bên xứ Chiêm, nó phải thay bó là m bao nhiêu là công việc. Nó là ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông duy nhất trong gia đình và nó phải lo má»i chuyện. U nó lại sắp sinh em bé. Không biết u nó sinh con giai hay con gái. Lợi thầm Æ°á»›c u nó sinh cho nó má»™t đứa em gái thùy mị và xinh đẹp nhÆ° Tuất. Nó sẽ nói vá»›i u nó đặt tên em là Tấm. Nó sẽ bắt má»™t con cá bống cho em nó nuôi. Và biết đâu em nó không trở thà nh bà chúa nhÆ° cô Tấm ngà y xÆ°a. Có thể là Tuất và em Tấm của nó cả hai đứa sau nà y Ä‘á»u trở nên những bà chúa.
Lợi bá»—ng nháºn ra rằng chị Tấm ngà y xÆ°a đã từ má»™t cô gái quê trở nên má»™t bà chúa, còn Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng của nó, ngược lại, đã từ má»™t bà chuá mà trở nên má»™t ngÆ°á»i dân thÆ°á»ng sống chung vá»›i những ngÆ°á»i dân thÆ°á»ng khác nhÆ° nó và nhÆ° bé Tuất. NghÄ© tá»›i đó, Lợi cảm thấy ấm áp trong lòng. Hình bóng của Ni SÆ° và của bé Tuất hiện ra êm dịu trong lòng cáºu bé. Lợi nghÄ© tá»›i cả hai ngÆ°á»i vá»›i má»™t thứ tình cảm trìu mến, má»™t thứ cảm tình mà nó cảm thấy má»›i mẻ và tÆ°Æ¡i mát. Không có Ni SÆ° thì Lợi đã không có dịp gặp gỡ và quen biết Tuất. Lợi cÅ©ng biết sở dÄ© hồi chiá»u, Tuất trách cứ nó ác cÅ©ng vì Tuất có cảm tình vá»›i Lợi. Rất Ãt khi nó gần gÅ©i Tuất và nói chuyện vá»›i Tuất nhÆ°ng nó nghÄ© tháºt nhiá»u đến Tuất. Tuất có mặt trong lòng nó nhÆ° má»™t con bÆ°Æ¡m bÆ°á»›m duy nhất có mặt trong vÆ°á»n hoa cải phÃa sau vÆ°á»n nó. Nó muốn tá»›i gần con bÆ°á»›m nhÆ°ng nó không dám vì nó sợ con bÆ°á»›m bay Ä‘i. Có khi nó thấy hình bóng dịu dà ng và tÆ°Æ¡i sáng của Tuất lẫn và o vá»›i hình bóng của Ni SÆ°. Tuất hiá»n hÆ¡n nó. Tuất không câu cá. Tuất không giết bất cứ má»™t con váºt nà o dù đó là má»™t con ốc hay má»™t con sâu. Tuất ăn chay trÆ°á»ng theo các Ni SÆ°. Có lần trong vuá»n Æ°Æ¡ng, Lợi nghe Tuất nó chuyện vá»›i cây hoa hải Ä‘Æ°á»ng, là m nhÆ° cây hải Ä‘Æ°á»ng là má»™t đứa bé biết nghe và biết hiểu. Lúc đó, Lợi cho Tuất là "chÆ¡i trò trẻ con", nhÆ°ng mà má»™t hôm khác, nó bắt gặp Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng vừa rá»a lá cho má»™t cây hoa trà mi vừa nói chuyện vá»›i cây hoa trà ấy. Bà nâng niu chăm sóc cây trà mi nhÆ° chăm sóc cho má»™t đứa trẻ. Lần nà y Lợi không dám nghÄ© là Ni SÆ° "chÆ¡i trò trẻ con", nhÆ°ng nó cho rằng Ni SÆ° nói chuyện vá»›i cây là vô Ãch, bởi vì cây cối là m gì hiểu được tiếng ngÆ°á»i. Vừa lúc đó Ni SÆ° ngÆ°á»›c lên. Thấy vẻ mặt của Lợi bà hiểu nó nghÄ© gì và bà mỉm cÆ°á»i. Bà nói:
- Con đừng tưởng các loà i cây cối không hiểu được tiếng ngÆ°á»i và không phải là chúng không biết nói. Cây cối nói bằng lá bằng hoa của chúng, nếu ta tinh ý thì ta có thể biết là chúng nói gì. Cây cối cÅ©ng biết Ä‘au buồn và mừng vui. Con xem cây cây hoa trà nà y giá»i lắm. Nó biết là m ra những bông hoa mà u Ä‘á» tháºt đấy và tháºt đẹp. Nếu ta thÆ°Æ¡ng yêu nó, nó cÅ©ng biết thÆ°Æ¡ng yêu lại ta.
Lợi rất yêu kÃnh Ni SÆ°, và nó tuân theo má»i lá»i chỉ dạy của bà . NhÆ°ng nó vẫn có cảm tưởng là nó không gần gÅ©i vá»›i Ni SÆ° bằng Tuất. Ngồi trong vÆ°á»n Æ°Æ¡ng vá»›i Tuất và Ni SÆ°, nó có cảm tưởng là Ni SÆ° và Tuất Ä‘ang ngồi hẳn trong vÆ°á»n Æ°Æ¡ng, còn nó thì nhÆ° là có chân đặt trong vÆ°á»n Æ°Æ¡ng còn má»™t chân khác thì còn đặt ở ngoà i vÆ°á»n Æ°Æ¡ng. Cảm giác đó là m Lợi không hoà n toà n sung sÆ°á»›ng. Chợt Lợi nghÄ© rằng nó không muốn Tuất trở nên má»™t bà chúa nữa. Tuất mà trở nên má»™t bà chúa thì Lợi sẽ không bao giỠđược gặp Tuất. Không bao giá» nó được cùng Tuất khiêng giá» tre Ä‘i bên cạnh Ni SÆ° trên con Ä‘Æ°á»ng xuống núi hoặc cùng ngồi trong vÆ°á»n Æ°Æ¡ng. Lợi Æ°á»›c mong cho con các bống của Tuất đừng bị ai ăn thịt. Nó tá»± hứa 1à từ nay sẽ không câu cá bống nữa. Rủi mà câu được cá bống, nó sẽ gỡ cá ra khá»i lưỡi câu và liệng cá trở lại trong dòng nÆ°á»›c. Nó muốn Ni SÆ° mãi mãi còn là Ni SÆ°, đừng bao giá» trở lại thà nh má»™t bà chúa, và nó cÅ©ng muốn Tuất mãi mãi còn là Tuất. Nó cÅ©ng không còn mong em nó trở nên má»™t bà chúa nhÆ° có lần nó đã Æ°á»›c mong. Ni SÆ° của nó tuy không còn là má»™t bà chúa sống trong cung Ä‘iện rá»±c rỡ nhÆ° hoà ng háºu Ỷ Lan ngà y xÆ°a nhÆ°ng bà vẫn là chá»— nÆ°Æ¡ng tá»±a cho bao nhiêu ngÆ°á»i, nhÆ° nó và u nó. Không có Ni SÆ° thì hồi hôm là m sao u nó qua khá»i cÆ¡n Ä‘au. Ni SÆ° đã Ä‘i suốt má»™t buổi chiá»u để má»i ông lang à Yên vá» cho u nó. Chắc là Ni SÆ° má»i chân lắm.
Bá»—ng Lợi nghe có tiếng rên la trên nhà và tiếng bà TÆ° gá»i nó. Nồi cÆ¡m đã cạn, nồi nÆ°á»›c Ä‘ang sôi sùng sục từ bao giá» mà cu Lợi vẫn không biết. Trá»i đã sáng; nó vá»™i dụi tắt nắm rÆ¡m Ä‘ang cháy dÆ°á»›i nồi và chạy lên nhà . Trên chiếc chõng tre, u nó Ä‘ang rên la, tay bà nắm chặt lấy thà nh chõng, mồ hôi Æ°á»›t dầm cả mặt. Bà TÆ° Ä‘ang lấy tay luồn và o dÆ°á»›i áo để thăm bụng cho u nó. Bà bảo Lợi:
- Äến giá» rồi, cháu Ä‘em củi gá»™c mà đốt Ä‘i để nhóm lá»a cho u cháu sưởi. Äem ra ngoà i sân mà đốt. Khi nà o gần hết khói thì hẳn mang và o đây để mà un trấu.
Nhìn u Ä‘ang quằn quại trên chõng, Lợi há»i bà TÆ°:
- Liệu u cháu có sao không hở bác?
- Không sao đâu, cháu cứ an tâm Ä‘i đốt củi Ä‘i. Äau đẻ thÆ°á»ng ấy mà cháu.
Lợi khiêng củi gá»™c ra sân và và o bếp lấy rÆ¡m ra là m mồi đốt. Nó là m công việc rất nhanh. Khói bốc lên cuồn cuá»™n. Má»™t lát sau, nó nghe tiếng rên la gần nhÆ° thất thanh của u nó. Lợi sợ quá chạy và o. Vừa má»›i đến cá»a nó liá»n bị bà TÆ° Ä‘uổi ra:
- Mà y ra ngoà i sân mà đứng, không được và o đây. Chừng nà o tao kêu mới được và o. Ra ngay đi!
Lợi miá»…n cưỡng chạy ra sân. Lòng nó nhÆ° lá»a đốt. Nó thầm niệm đức Bồ Tát Quan Âm gia há»™ cho u nó tai qua nạn khá»i. Nó nóng ruá»™t quá, nếu xảy chuyện gì thì nó biết là m sao. Nó là con trai, là đà n ông, là chủ gia đình. Có chuyện gì thì nó phải gánh hết. Nếu có Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng ở đây thì nó đâu đến nổi hoảng sợ thế nà y. à định chạy lên chùa báo tin cho Ni SÆ° thoáng qua trong trà óc nó. Hồi hôm, Ni SÆ° đã chẳng dặn nó có chuyện gì thì chạy lên bảo cho Ni SÆ° biết là gì. Tuy nhiên nó ngần ngừ không dám quyết định. Có thể bà TÆ° cần đến nó để chạy những việc gấp khác. Từ đây lên tá»›i chùa xa lắm, đón được Ni SÆ° vá» thì đã hết buổi, không kịp đâu.
Bá»—ng Lợi nghe có tiếng chuông chùa vá»ng lại xem lẫn vá»›i tiếng trống. Giá» nà y trên chùa lá»… Pháºt Äản đã bắt đầu cá» hà nh. Ni SÆ° chắc Ä‘ang mặc y và ng hà nh lá»… vá»›i Ni SÆ° khác. Dân chúng tụ há»p trên chùa chắc đông lắm. Bá»n thằng Khải, con Tuất hiện giá» Ä‘á»u có mặt trên đó. Bây giá» là giỠđức Pháºt ra Ä‘á»i. Lợi bá»—ng nghe tiếng tiếng con nÃt khóc oe oe. Nó ngạc nhiên, nhÆ°ng má»™t ý nghÄ© vụt qua đầu nó, nhanh nhÆ° má»™t tia chá»›p giáºt. U nó sinh em bé rồi! Nó muốn chạy ngay và o, nhÆ°ng lại sợ bà TÆ° Ä‘uổi ra. Tiếng khóc vẫn rà nh rẽ. Nó lên tiếng gá»i lá»›n:
- Con và o được chưa, thưa bác?
- Mà y và o được rồi. Có tiếng bà TÆ° trả lá»i.
Lợi chạy ùa và o nhà . Nó nhìn lên chõng. U nó Ä‘ang nhìn nó mỉm cÆ°á»i. Má»™t nụ cÆ°á»i yếu á»›t. Bên cạnh u, em bé được quấn trong má»™t cái áo cÅ© của bố nó. Bà TÆ° Ä‘ang gói má»™t gói gì đó. Bà bá» cái gói nà y và o trong má»™t chiếc nồi đất má»›i, còn Ä‘á» au. Bà nhìn Lợi, bảo:
- Nhà cháu có phúc lắm đấy, cu Lợi ạ. U mà y vừa má»›i sinh cho mà y má»™t đứa em giai. Mà y ngồi đó vá»›i u, để tao Ä‘i ra tìm chá»— chôn cái nồi nà y đã. Nó nhìn em bé. Äứa bé đã hết khóc. Nó ngủ. Lợi nói vá»›i u:
- Thằng bé nà y kháu lắm u a. U đã định đặt nó là gì chưa, hả u?
U nó trả lá»i bằng má»™t giá»ng còn yếu nhÆ°ng đầy hạnh phúc:
- ChÆ°a con ạ. Bác TÆ° bảo có thể đặt tên nó là thằng Äa, nhÆ°ng u nghÄ© để nhá» Ni SÆ° đặt tên nó. Tạm thá»i mình hãy gá»i là thằng cu Em.
Lợi nhìn u, ái ngại:
- Chắc là u mệt lắm và đói bụng lắm. Äể con xuống xá»›i má»™t bát cÆ¡m nóng Ä‘em lên cho u nó ăn nhé. Có cá bống kho, ăn vá»›i cÆ¡m ngon lắm.
Vừa lúc ấy, bà Tư trở và o. Nghe Lợi nói thế, bà bảo:
- Phải chưng nước mắm cho u mà y ăn với cơm. Và i ba bữa nữa mới được ăn cá bống.
Lợi định đi xuống bếp nhưng bà Tư ngăn lại:
- Äể bác lo cho. Bây giá» con thay áo và lên chùa báo cho Ni SÆ° biết để Ni SÆ° mừng. Cứ Ä‘i Ä‘i. Củi gá»™c lát nữa bác sẽ mang và o nhà và un trấu sau.
Lợi còn đang lưỡng lự thì u nó nói:
- Phải đấy con ạ. Con lên chùa báo cho Ni SÆ° biết Ä‘i. Nhá»› rá»a tay rá»a mặt và thay áo trÆ°á»›c khi Ä‘i, con nhé.
Cu Lợi vâng lá»i u. Nó Ä‘i ra phÃa sau bếp, cởi áo quần rồi múc nÆ°á»›c mÆ°a trong chum xối lên đầu à o à o để tắm. Xong nó và o thay áo cánh và quần cá»™c, chà o u nó và bà TÆ° rồi Ä‘i ra ngõ.
Tiếng chuông chùa vẫn khoai thai rà nh rá»t Ä‘iểm từng tiếng má»™t. Lợi nghe nhÆ° có tiếng nhiá»u ngÆ°á»i tụng kinh. Là m sao từ đây mà nghe được tiếng tụng kinh, chắc là trà óc mình tưởng ra nhÆ° váºy đó thôi, Lợi thầm nghÄ©. Nó mong Ä‘i mau cho tá»›i chùa. NhÆ°ng con Ä‘Æ°á»ng khá xa, còn phải leo trèo khá lâu má»›i tá»›i chùa được. Vừa Ä‘i, nó vừa nghÄ© tá»›i u nó, tá»›i em bé má»›i sinh, tá»›i Tuất, và tá»›i Ni SÆ°. Äó là những ngÆ°á»i mà nó yêu mến nhất trên Ä‘á»i nà y. Bố nó đã chết. Nó chỉ còn lại những ngÆ°á»i đó. Nó thầm niệm đức Bồ Tát Quan Thế Âm để cho những ngÆ°á»i đó đừng bao giỠốm Ä‘au hoặc gặp phải những tai nạn khác.
Lợi đến chùa khi buổi tụng kinh vừa chấm dứt và các Ni SÆ° Ä‘ang rút lui và o háºu liêu và i phút trÆ°á»›c khi ra là m lá»… tắm Pháºt. NgÆ°á»i đâu mà đông thế. Có lẽ tất cả dân là ng Hổ SÆ¡n Ä‘á»u có mặt trên núi nà y. Ai cÅ©ng mặc áo quần tÆ°Æ¡m tất. Chỉ có nó là ăn mặc Ä‘Æ¡n sÆ¡ nghèo nà n. Lợi đợi Ni SÆ° ở bên ngoà i liêu xá. Kìa Ni SÆ° đã trở ra. Bà khoác má»™t chiếc y và ng ngoà i cái áo nâu thÆ°á»ng ngà y. Thấy vẻ mặt của nó, Ni SÆ° không cần há»i cÅ©ng hiểu cái gì vừa xảy ra. Nó đến gần Ni SÆ° chắp hai tay và cúi đầu xuống. Ni SÆ° há»i:
- U con sinh con trai hay con gái?
- Bạch Ni Sư, u con sinh con trai.
Ni SÆ° không há»i thêm gì nữa. Bà bảo Lợi Ä‘i theo bà qua vÆ°á»n cảnh của chùa, nÆ¡i đó lát nữa sẽ cá» hà nh lá»… tắm Pháºt. Bá»n con Tuất, con Thìn, thằng Thông đã chuẩn bị sẵn sà ng để sau khi các Ni SÆ° tụng kinh sau thì diá»…n tÃch Äản Sinh. Già trẻ lá»›n bé bao quanh hồ nÆ°á»›c thà nh không biết bao nhiêu từng lá»›p, trẻ con đứng trÆ°á»›c, ngÆ°á»i lá»›n đứng sau. Má»i ngÆ°á»i rẽ lối cho các Ni SÆ° Ä‘i và o. Lợi Ä‘i vá»›i Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng nên nó len theo được và o giữa má»™t cách dá»… dà ng. Má»i ngÆ°á»i chắp tay hÆ°á»›ng vá» phÃa đức Pháºt sÆ¡ sinh. Ni SÆ° TÄ©nh Quang xÆ°á»›ng bà i Khai Kinh Kệ rồi hÆ°á»›ng dẫn má»i ngÆ°á»i tụng Kim Quang Minh Kinh. Tuy là má»™t buổi tụng kinh trang nghiêm nhÆ°ng không khà hôm nay còn vui hÆ¡n cả má»™t ngà y há»™i. Tiếng tụng kinh cao vút. Tụng Kim Quanh Minh xong. Ni SÆ° tụng đến bà i Tam Tá»± Quy rồi đến bà i Hồi HÆ°á»›ng. Bà i Hồi HÆ°á»›ng vừa chấm dứt thì các lồng chim được mở ra và hà ng trăm con chim tung cánh bay lên giữa tiếng hò reo của má»i ngÆ°á»i. Có tiếng Ni SÆ° TÄ©nh Quang hô lên: "Trần Triá»u ÄÆ°Æ¡ng Kim Hoà ng Äế Vạn Tuế". Tất cả thiện nam tÃn nữ Ä‘á»u hô lên "Vạn Tuế", để đáp lại. Ni SÆ° lại hô "Äại Việt quốc dân vạn tuế". Má»i ngÆ°á»i lại hô lên "Vạn Tuế" để đáp lại. Tiếng hò reo vang dá»™i cả núi. "Phục nguyện quốc thái dân an, tứ phÆ°Æ¡ng bình định can qua, pháp giá»›i chúng sinh tình dữ vô tình, đồng thà nh Pháºt đạo". Ni SÆ° TÄ©nh Quang Ä‘á»c xong lá»i Phục Nguyện thì tiếng niệm "Nam Mô ThÃch Ca Mâu Ni Pháºt" của quần chúng cÅ©ng vang vá»ng lên trong má»™t niá»m phấn khởi mà Lợi chÆ°a từng thấy bao giá». Lợi ngÆ°á»›c mắt nhìn những con chim vá»— cánh bay lên trá»i xanh. Có những con chim chÆ°a chịu bay xa cứ luẩn quẩn trên những cà nh cây gần đó. Lợi biết là tất cả những con chim nà y Ä‘á»u đã được là m lá»… quy y Tam Bảo hồi sáng nay. Lợi mừng cho chúng. Lợi mải miết nhìn Ä‘Ã n chim bay lên không chán mắt. Nó mÆ¡ Æ°á»›c trở thà nh má»™t con chim bay liệng trên không để nhìn xuống đám ngÆ°á»i Ä‘ang dá»± lá»… Äản Sinh. Bá»—ng nó nghe giá»ng Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Nghiêm vá»ng lên rõ rà ng và rà nh mạch từng tiếng:
- Äêm ấy, hoà ng háºu Ma Gia má»™ng thấy má»™t Ä‘iá»m là nh. Bà thấy má»™t con voi trắng sáu ngà từ trên trá»i Ä‘i xuống và nhẹ nhà ng chui và o hông bà . Sáng dáºy bà thuáºt lại giấc má»™ng cho vua Tịnh Phạn nghe ...
Thì ra cuá»™c diá»…n tÃch đã bắt đầu. Lợi nhìn xuống. Khoác trên mình má»™t tấm lụa, bé Tuất Ä‘ang đóng vai hoà ng háºu Ma Gia. Lợi chăm chú nhìn và theo dõi. Bé Tuất đóng vai hoà ng háºu Ma Gia rất khéo. Thằng Chà đóng vai vua Tịnh phạn cÅ©ng hay. Vua Tịnh Phạn cho ngÆ°á»i vá»i những ông thầy Ä‘oán má»™ng và o cung. NgÆ°á»i ta Ä‘oán rằng hoà ng háºu sẽ hạ sinh má»™t hoà ng nam. Hoà ng nam sẽ trở nên hoặc má»™t vị Chuyển Luân Thánh VÆ°Æ¡ng hoặc má»™t đức Pháºt. Bây giỠđây, hoà ng háºu Ä‘ang ngá»± chÆ¡i trong vÆ°á»n Lâm Tì Ni, có cái ThÆ¡m và cái Uyên là m thị nữ theo hầu. Kìa hoà ng háºu Ä‘ang vịn và o má»™t nhánh cây đầy hoa và nghiêng mình xuống. Cái Uyên quỳ xuống đỡ ngang hông hoà ng háºu và nâng lên má»™t đức Pháºt sÆ¡ sinh. Äó là má»™t cái bắp hoa chuối non. Cái Uyên bá»c đức Pháºt sÆ¡ sinh trong má»™t tấm vải lụa và ng. Tất cả bá»n trẻ đồng thá»i lên bà i "Vui mừng gặp ngà y nay mồng tám tháng tÆ°" theo Ä‘iệu Äăng Äà n Cung. Cái Uyên nâng thái tá» Tất Äạt Äa trong tÆ° thế ấy cho đến khi bà i hát chấm dứt. Nó quỳ xuống trÆ°á»›c mặt hoà ng háºu, dâng thái tá» lên. Trong khi đó bá»n thằng Trâm, thằng Nguyên, thằng Quyá»n là m vua rồng phun nÆ°á»›c xuống tắm cho đức Pháºt sÆ¡ sinh. Chúng nó là m khéo quá. Những vòi nÆ°á»›c từ phÃa sau hòn non bá»™ phun ra rÆ¡i xuống đúng và o đức Pháºt sÆ¡ sinh trên tai cái Uyên, trong khi tất cả các đứa khác Ä‘ang đóng vai chÆ° thiên ca hát và tung hoa mừng thái tá» ra Ä‘á»i. Tiếng hát sáng tÆ°Æ¡i ấm áp nhÆ° mặt trá»i mùa xuân: "Nhạc trá»i trổi dáºy, hoa tung đầy đất: chà o mừng đức Pháºt, chÆ° thiên hát vang ...". Bây giỠđây thì Ä‘oà n thị nữ Ä‘ang bảo vệ hoà ng háºu và thái tá» vá» cung.
Nhìn ra phÃa sau hòn non bá»™, Lợi thấy bóng thằng Thông Ä‘ang Æ°á»›m bá»™ râu lá chuối và o cằm. Vai Thông khoác má»™t tấm vải nâu. Nó sắp đóng vai đạo sÄ© A TÆ° Äà . Má»™t ý nghÄ©a thoáng qua đầu Lợi. Nó rá»i chá»— đứng của mình, chạy quặt ra phÃa sau non bá»™. Nó Ä‘Æ°a tay gỡ bá»™ râu lá chuối. Hiểu ý, thằng Thông lấy ngay tấm vải choà ng lên lÆ°ng nó và khoác lên vai Lợi, rồi dúi chiếc gáºy tre và o tay nó. Vừa lúc đó quân hầu và o báo vá»›i vua Tịnh Phạn là ông tiên A TÆ° Äà từ trên núi Tuyết Ä‘i xuống, muốn và o bệ kiến để xem tÆ°á»›ng cho thái tá».
- Truyá»n má»i ông tiên A TÆ° Äà và o, thằng Chà dõng dạc ra lịnh. Từ phÃa bên kia ngá»n giả sÆ¡n, cu Lợi chống gáºy bÆ°á»›c ra, lÆ°ng còm xuống dÆ°á»›i tuổi tác của nó. Ông tiên A TÆ° Äà chầm cháºm tiến tá»›i trÆ°á»›c thái tá» và hấp háy nhìn bằng hai con mắt đã lèm nhèm của ông. Chợt ông báºt khóc nức nở, chiếc gáºy ông rung rung. Vua Tịnh Phạn hoảng hốt há»i:
- Tại sao, tại sao đạo sĩ lại khóc như thế? Có tai nạn gì xảy đến cho thái tỠđây không?
Cu Lợi khóc nức nở thêm má»™t hồi nữa rồi má»›i ngÆ°á»›c đầu lên, Ä‘Æ°a cánh tay trái dịu mắt trong lúc lÆ°ng nó vẫn còng và thân hình nó dá»±a hẳn lên trên chiếc gáºy đạo sÄ©, Nó nói bằng má»™t giá»ng khà n khà n rất hay:
- Tâu bệ hạ, bần đạo khóc là khóc cho bần đạo chá»› không phải khóc vì thái tá». Bần đạo đã già rồi, sẽ chết trÆ°á»›c khi thái tá» lá»›n lên và thà nh Pháºt. Tâu bệ hạ, thái tá» sẽ trở thà nh má»™t đức Pháºt NhÆ° Lai ...
Lợi còn nói nữa, nhÆ°ng nó phải ngừng lại để chùi thêm nÆ°á»›c mắt má»™t lần nữa. Trong khi nghiêng đầu lấy cánh tay chùi hai con mắt ráo hoảng của nó, Lợi thoáng thấy dáng Ni SÆ° HÆ°Æ¡ng Trà ng. Ni SÆ° Ä‘ang nhìn nó. Nó thấy rõ rà ng là miệng Ni SÆ° Ä‘ang mỉm má»™t nụ cÆ°á»i.
Tà i sản của quykiemtu