...Tôi yêu sự dịu dàng của thành phố mùa thu với những buổi sớm sương mờ bảng lảng bên Hồ Tây. Không gian bàng bạc mang nhiều hoài niệm ấy gợi nhớ về nhịp sống của kinh thành Thăng Long xưa, với "tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Xương"; với nhịp chày Yên Thái còn vấn vương, bâng khuâng và vang vọng trong từng nhịp hát câu ca…
Mùa dịu dàng
Tôi đã gọi mùa thu bằng tên gọi như thế khi đi giữa phố phường Hà Nội trong những ngày đầu thu, với gió heo may chớm về thoáng lạnh trên lưng từng con phố dài xao xác… Và cũng không phải ngẫu nhiên mà nhạc sĩ Trịnh Công Sơn (khi nhớ mùa thu Hà Nội) lại đem hết những mượt mà và đằm thắm trong ca từ của mình ra để thể hiện nỗi nhớ nhung về sự dịu dàng, tình tứ của một thành phố hào hoa – trên mỗi con đường, mỗi góc phố nhỏ bàn chân ông đã đi qua: "…Hồ Tây chiều thu, mặt nước vàng lay bờ xa mời gọi. Màu sương thương nhớ bầy sâm cầm nhỏ vỗ cánh mặt trời…".
Tôi yêu sự dịu dàng của thành phố mùa thu với những buổi sớm sương mờ bảng lảng bên Hồ Tây. Không gian bàng bạc mang nhiều hoài niệm ấy gợi nhớ về nhịp sống của kinh thành Thăng Long xưa, với "tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Xương"; với nhịp chày Yên Thái còn vấn vương, bâng khuâng và vang vọng trong từng nhịp hát câu ca…
Đặc biệt, sự dịu dàng của mùa thu nơi phủ Tây Hồ làm tôi thích hơn cả. Chính cái sức hút từ vô hình từ bầu không khí vô trùng (có thể gọi như thế) gần như biệt lập hẳn với nhịp sống ồn ào và huyên náo bên ngoài kia của phủ đã lôi cuốn tôi thực sự; cho tôi một cảm giác thanh thản đến lạ kỳ!
Tôi yêu không gian trong lành và tĩnh lặng nơi đây; ngồi dưới bóng râm mát lành của những vòm si xanh đang thả xuống từng chiếc rễ dài cổ kính mà nghe mùa thu trên mặt hồ mênh mang, dìu dặt từng con sóng vỗ như ca…
Tôi yêu cái cách nhặt mổ từng mẩu vụn bánh mì thong thả và ung dung của bầy chim sẻ ngoan hiền trên sân, thấy như thể mình vừa được cởi bỏ đi chiếc áo bụi bặm bên ngoài sau một chặng đường xa; như thể đang đứng giữa ranh giới của cõi trần và sự thoát tục của cõi tiên vậy! Thu đã gieo xuống nơi đây tất cả sự dịu dàng đến bình lặng của mùa, để lòng cứ mãi xôn xao một điều gì đó thật khó gọi được thành tên…
Ông cụ già mắt sáng (tóc không bạc như cước mà hung hung màu muối tiêu với nụ cười ánh lên sự đôn hậu ấm áp) say sưa kể cho tôi nghe truyền thuyết về trạng Bùng Phùng Khắc Khoan đã gặp và ngâm thơ thưởng nguyệt cùng chúa Liễu Hạnh vào một đêm mùa thu trên hồ - rồi ngâm nga dịch nghĩa bốn câu thơ khắc bằng những hàng chữ nhỏ bay bướm trong phủ cho tôi nghe:
"Xe là gió, áo là mây
Hoà cùng sóng nước với cỏ cây
Người đời muốn biết tên ta nhỉ
Tên gọi Quỳnh Hoa dạo đó đây!”
Khói hương trầm thơm bâng khuâng lượn vòng theo gió, cùng giọng hát văn đâu đó chợt vút lên, làm nhoà đi cõi thực tại trong cái mơ màng; để rồi còn ngát thơm, còn ngân vang mãi theo bước chân tôi trở về, hoà vào dòng người đông đúc, hoà vào nhịp sống náo nhiệt thường ngày mà vẫn không hề vơi tan - cứ đọng lại như một khoảng của mùa thu bình yên, bâng khuâng và sâu lắng đến nao lòng!
Vậy sự dịu dàng đến thần kỳ và mê hoặc ấy của Hà Nội mỗi độ thu về được bắt nguồn từ đâu? Phải chăng là "sẽ có một ngày trời thu Hà Nội trả lời cho tôi; sẽ có một ngày từng con đường nhỏ trả lời cho tôi" – như những gì người nhạc sĩ tài hoa họ Trịnh đã tự nhủ với lòng mình (mà viết nên thành một giai điệu đẹp mang nhiều vấn vương), cho lòng người thêm dịu dàng mỗi khắc thu sang…
Serenade mùa thu
Tôi sinh vào mùa thu. Mùa lãng mạn, và gợi nhiều suy cảm. Đó là mùa khiến người ta dễ trải lòng nhất. Đã có rất nhiều những bài thơ kinh điển về mùa thu trong thơ Xuân Diệu, Chế Lan Viên… Hay đã có một mùa thu vàng bất tận trong bức tranh tuyệt đẹp của người họa sĩ thiên tài Lêvitan mà mỗi chúng ta không dưới một lần được biết đến. Mùa thu ở một phương trời xa xôi nào đó, nơi mà người bạn thân yêu nhất của tôi đang sinh sống, có những chiếc lá phong màu đỏ thẫm, có những đại lộ hoa vàng tuyệt đẹp trải bước chân người qua lại bằng những xúc cảm rất đỗi bâng khuâng…
Tôi không có may mắn được theo chân bạn đến với miền trời Tây tuyệt đẹp đó. Nhưng chắc hẳn, giờ này, khi đi giữa những hàng cây nơi góc công viên Chusett đang vào mùa thay lá, bạn sẽ nhớ biết bao khung cảnh mùa thu thân thuộc nơi quê nhà.
Bạn vẫn thường nhắc tôi nghe, những ký ức ngọt ngào của tuổi thơ khi vào mùa tựu trường. Chắc bạn nhớ lắm cái cảm giác được ngồi sau lưng tôi, trên chiếc xe đạp cũ kĩ, co ro nép mình trong một sớm đầy sương. Chúng ta vẫn thường là những kẻ đến trường sớm nhất vào ngày khai giảng, để được hít thở căng phồng lồng ngực khí trời mát mẻ của một sớm đầu thu, và cũng là để được cảm nhận niềm vui sướng khi trở lại lớp học sau một mùa hè dài đằng đẵng…
Ngôi trường làng ngày ấy thật nhỏ bé và đơn sơ. Những đợt trời nổi dông hay gió giật, cả thầy và trò dáo dác nhìn nhau, chạy ùa ra trước sân vì sợ lớp học bị… sập. Trước lớp học, có một cây phượng và một cây bàng. Cây phượng đẹp nhất vào mùa hè với những chảo hoa lộng lẫy, rực rỡ. Còn cây bàng, to lớn, với nhiều nhánh cây rỗng mục, nằm uy nghi trong sự già cỗi. Có chăng là vào thu, khi thay lá, nó bỗng trở nên lạ lẫm hơn với vằn vện những sắc vàng và đỏ. Không biết bạn có còn nhớ không? Chúng ta vẫn thường nhặt những chiếc lá bàng lìa cành nằm yên dưới đất ấy mân mê soi ngắm và chơi đùa. Đó là những chiếc lá đã dần nhạt phai sức sống, lởm chởm những lỗ sâu ăn. Chiều chiều, sau giờ học, chúng ta vẫn thường ngồi bó gối nhìn theo những làn khói mỏng bay lên trời. Những làn khói được đốt từ những đụm lá khô, qua bàn tay gom góp cần mẫn của bác lao công già ngày ấy. Tôi nhớ nhất vẫn là khi ngọn gió đổi chiều, nó thổi khói xông vào mắt vào mũi chúng ta, khiến đứa nào cũng ho sặc sụa, mắt lem nhem ướt…
Bạn gửi cho tôi một tấm bưu thiếp và một đĩa nhạc. Tấm bưu thiếp với hình ảnh những đàn bồ câu tung cánh, còn bạn thì ngồi đó, dáng vẻ trầm ngâm suy tư ngắm con sông đang lượn lờ chảy qua. Không biết giữa khung cảnh hoàng hôn lãng đãng, mơ hồ ấy, bạn có chạnh lòng nhớ đến những dòng trôi đỏ lạch phù sa nơi quê nhà…
Tôi thử bật chiếc đĩa nhạc. Đó là một bài Serenade rất đỗi quen thuộc. Đã lâu tôi mới được nghe lại những giai điệu này. Có lẽ khi chúng ta học cấp hai, lúc chơi trò trốn tìm trong nhà của cô giáo Thảo. Khi trốn vào chiếc tủ lớn đầy quần áo nằm sát chiếc máy phát nhạc hình loa kèn, đúng vào lúc nó phát lên những giai điệu êm ru của bài hát này, tôi đã lặng nghe, đắm mình trong tiếng nhạc da diết, trầm bổng và ngủ quên luôn trong đó. Ôi… những giai điệu không lời, nồng nàn và ấm áp…
Chắc bạn còn nhớ! Từ gác cửa sổ nơi phòng làm việc của cô giáo Thảo, nhìn nghiêng xuống là đến khoảng sân nô đùa, chạy nhảy của chúng ta ngày xưa. Thi thoảng cả hai đứa chúng mình vẫn thường ngồi đó, im lặng, để những giai điệu của bài Serenade mùa thu cứ dìu dặt quấn lấy những dòng suy nghĩ và đi vào cả những giấc ngủ mơ…
Đêm nay, trong căn gác trọ chật hẹp. Những tiếng lá giòn rôm rốp vỡ trên mái ngói khiến tôi giật mình. Tôi khẽ bật chiếc máy nhạc, rung đùi theo những giai điệu của bài Serenade cũ, nhìn những tấm bưu thiếp bạn gửi cho tôi, lòng cứ xôn xao khó tả…
Nguyễn Đức Phú Thọ - Lương Đình Khoa