|
|
08-09-2008, 10:52 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Nhóm G-8 và các nguyên thủ quốc gia
Birmingham. Anh quốc. Năm 1998. Cuộc gặp thượng đỉnh G-8.
Cuá»™c há»p Ä‘ang diá»…n ra sôi nổi. Bá»—ng nhiên Tony Blair vá»— tay và tuyên bố.
- Thế nà y, thÆ°a các vị, đến mÆ°á»i sáu giá». Tất nhiên là tôi không kịp ra sân váºn Ä‘á»™ng, nhÆ°ng Ãt nhất cÅ©ng phải được xem vô tuyến truyá»n hình. Các vị không biết à ? Hôm nay có tráºn bóng đá giữa Arsenal và Newcastle! Tráºn đấu bán kết Cúp bóng đá Anh.
Thế là hôm đó chúng tôi đã không kết thúc được cuá»™c thảo luáºn. Bóng đá quan trá»ng hÆ¡n nhiá»u.
Cho đến bây giá» má»—i khi nhá»› lại, tôi lại báºt cÆ°á»i khi Thủ tÆ°á»›ng Italia Romano Prodi trêu Tony Blair:
- Nà y Tony! Nhìn xem, cái anh chà ng cầu thủ kia có mũi rất là Anh!
Vấn Ä‘á» là hiện nay trong những Câu lạc bá»™ mạnh nhất nÆ°á»›c Anh giải vô địch ngoại hạng thì cầu thủ ngÆ°á»i Italia chiếm quá đông.
Nhưng Tony không cảm thấy bị xúc phạm.
Viên trợ lý vẫn im lặng ngồi sau lÆ°ng anh ta. Thông thÆ°á»ng đó là má»™t chuyên gia kinh tế. Anh ta cÅ©ng ngồi xem bóng đá.
Tôi cố tình thuáºt lại cáu chuyện vá» bức tranh những cuá»™c gặp thượng đỉnh G-8 để Ä‘á»™c giả cảm giác được tinh thần của cái câu lạc bá»™ nà y. Bởi vì Nhóm tám nÆ°á»›c - đó chÃnh là má»™t câu lạc bá»™. Má»™t câu lạc bá»™ những cuá»™c giao tiếp không chÃnh thức của các nguyên thủ tám nÆ°á»›c mạnh nhất, công nghiệp phát triển nhất của thế giá»›i.
Äiá»u nghịch lý là tinh thần của cái câu lạc bá»™ nà y, phong cách là m việc tá»± do, thân máºt cÅ©ng chÃnh là “chế định†mà nguyên thủ của tất cả các nÆ°á»›c bắt buá»™c phải tuân thủ (nếu nhÆ° không nói là chặt chẽ). Những nguyên thủ thay đổi nhau là m chủ tịch nhÆ°ng phong cách là m việc không thay đổi. ChÃnh vì váºy má»›i thà nh láºp “Nhóm tám nÆ°á»›câ€, năm 1975 má»›i chỉ có sáu nÆ°á»›c.
Má»™t số nhà lãnh đạo của các nÆ°á»›c có ảnh hưởng ngồi vá»›i nhau bên lò sưởi ná»a ngà y trá»i và tâm sá»± vá»›i nhau. Rồi sau đó há» thà nh láºp câu lạc bá»™. Những cuá»™c gặp gỡ câu lạc bá»™ nhÆ° thế diá»…n ra không nhiá»u, nhÆ°ng dần dần nó trở thà nh má»™t công cụ tối quan trá»ng của ná»n chÃnh trị thế giá»›i. ChÃnh do cái tinh thần tá»± do, phóng túng nhÆ° thế, nên các cuá»™c gặp đã tạo khả năng cho các nguyên thủ quốc gia thảo luáºn những vấn Ä‘á» má»›i trong má»™t bối cảnh hÆ¡i khác, không bị rà ng buá»™c bởi những nghi lá»… quốc tế
Những chuyến thăm quốc tế thông thÆ°á»ng, trong đó ký kết những văn kiện chung hay song phÆ°Æ¡ng là má»™t việc rất nghiêm túc. Lịch trình là m việc được thống nhất giữa các Bá»™ Ngoại giao hà ng ná»a năm trá»i, và thá»i hạn của chÆ°Æ¡ng trình cÅ©ng được chuẩn bị trong khoảng thá»i gian đó. Phải chuẩn bị hà ng núi văn bản, Ä‘iá»u chỉnh ná»™i dung phát biểu, dá»± án... Tất cả Ä‘á»u được chuẩn bị sẵn, quy định sẵn. Song thế giá»›i phát triển quá nhanh nhÆ°ng giải quyết những vấn Ä‘á» của mình vẫn hoà n toà n phụ thuá»™c và o cÆ¡ chế “lá» Ä‘á»â€. ChÃnh vì váºy lúc đó má»›i sinh ra cái công thức “nhóm tám nÆ°á»›câ€: Ä‘Æ¡n giản, gá»n nhẹ và ... khép kÃn. Phái Ä‘oà n cÅ©ng rất Ãt thà nh viên. Những cuá»™c trao đổi hoà n toà n tá»± do. Không có vấn Ä‘á» gì từ những cuá»™c gặp gỡ nà y được Ä‘Æ°a ra dÆ° luáºn thảo luáºn rá»™ng rãi. Chỉ cần má»™t thông cáo chung rất ngắn. Còn giỠđây, tại sao nÆ°á»›c Nga lại được má»i và o câu lạc bá»™ nà y.
Ngay từ khi còn là m Tổng thống Liên xô, M. Gorbachov đã nói đến việc Nhóm G-7 cần phải trở thà nh G-8. NhÆ°ng chỉ đến những năm 90 nÆ°á»›c Nga má»›i được má»i tham dá»± những cuá»™c gặp thượng đỉnh. Lúc đầu chỉ được má»i vá»›i tÆ° cách là “khách đặc biệtâ€. Những vấn Ä‘á» kinh tế, tà i chÃnh đối vá»›i chúng ta vẫn bị khép kÃn. Tôi có cảm giác cái công thức “bảy cá»™ng má»™t†không thể chấp nháºn được đối vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i. Äiá»u đó tạo khả năng cho nÆ°á»›c Nga nhÆ°ng cÅ©ng giống nhÆ° má»™t cáºu há»c trò trong kỳ thi. Äối vá»›i chúng ta Ä‘iá»u đó không thể chấp nháºn được. Tôi cho rằng má»™t khi đã má»i nÆ°á»›c Nga tham gia, thì nhất định không được có tiêu chuẩn nÆ°á»›c đôi ở đây được. Hoặc chúng ta là thà nh viên hoặc là không.
Năm 1997, tại Thà nh phố Denver của Mỹ, nÆ°á»›c Nga được thừa nháºn quy chế thà nh viên đầy đủ. GiỠđây Ä‘oà n đại biểu của chúng ta được tham gia tất cả các cuá»™c há»p.
Tôi cho rằng trong vấn Ä‘á» nà y vai trò chÃnh là do chúng ta có quan Ä‘iểm cứng rắn đối vá»›i việc NATO mở rá»™ng sang phÃa Äông do tôi nêu ra mấy tháng trÆ°á»›c khi diá»…n ra cuá»™c gặp cấp cao Nga - Mỹ ở Helsinki. Tôi tuyên bố trÆ°á»›c thế giá»›i rằng đó là sai lầm dẫn đến má»™t cuá»™c đối đầu giữa Äông và Tây. Äáng tiếc là tôi đã đúng.
Tại cuá»™c gặp thượng đỉnh tay đôi ở Helsinki tháng 3 năm 1997 đã diá»…n ra má»™t chi tiết mà tôi vẫn ghi nhá»› là m cho ná»™i tâm trở nên rất căng thẳng: Clinton đến tham dá»± trong chiếc xe lăn. TrÆ°á»›c đó Ãt lâu ông ta bị ngã trên cầu thang và dãn dây chằng.
Chuyến Ä‘i đó đối vá»›i tôi rất quan trá»ng không chỉ vì cuá»™c tranh cãi vá» NATO.
CÅ©ng vừa má»›i đó thôi, tôi cÅ©ng phải phẫu thuáºt tim. Tất cả Ä‘á»u nghÄ© rằng sẽ thấy má»™t Yeltsin ốm yếu và má»™t Clinton nhăn nhó. Bá»—ng nhiên Tổng thống Mỹ xuất hiện trên chiếc xe lăn. Tôi còn nhá»› là tôi đã đẩy xe lăn của ông ta Ä‘i mấy mét. Những bức ảnh chụp đã được truyá»n Ä‘i khắp thế giá»›i. Rất nhiá»u ngÆ°á»i còn nhá»› Há»™i nghị Yalta năm 1945 và vị Tổng thống nổi tiếng của Mỹ Roosevelt cÅ©ng ngồi trên xe lăn.
Theo tôi, hình nhÆ° Clinton cảm thấy không tiện khi tôi đẩy xe cho ông ta, nhÆ°ng ông ta vẫn mỉm cÆ°á»i: bức tranh hoá ra lại hình tượng - không phải là má»™t nÆ°á»›c Mỹ khoẻ mạnh đẩy má»™t nÆ°á»›c Nga ốm yếu trên xe là n, mà là ngược lại. NÆ°á»›c Nga lại giúp nÆ°á»›c Mỹ.
Bill Clinton - má»™t nhân váºt quen thuá»™c trong lịch sá» nÆ°á»›c Mỹ. ChÃnh dÆ°á»›i thá»i ông ta cầm quyá»n, ná»n kinh tế Mỹ đã đạt những kết quả gây ấn tượng: tăng trưởng liên tục trong nhiá»u năm liá»n. Mỹ trở thà nh má»™t cÆ°á»ng quốc lãnh đạo. Clinton đã Ä‘Æ°a đất nÆ°á»›c và o ká»· nguyên máy vi tÃnh má»›i - vá»›i má»™t tiá»m năng trà tuệ lá»›n lao. vá»›i tÆ° cách là má»™t nÆ°á»›c lãnh đạo công nghệ. DÆ°á»ng nhÆ° ở nÆ°á»›c mình, Bill đã thá»±c hiện được tất cả những lá»i hứa mà trÆ°á»›c đó chÆ°a có vị Tổng thống Mỹ nà o thá»±c hiện được; ông ta thá»±c tế đã Ä‘Æ°a và o cuá»™c sống những cam kết chÃnh trị của tất cả các Tổng thống Mỹ ná»a sau thế ká»· 20 - không chỉ đạt được phồn vinh kinh tế, mà còn đảm bảo cho tầng lá»›p xã há»™i nghèo khó. Clinton đã là m được Ä‘iá»u đó!
NhÆ°ng có Ä‘iá»u nghịch lý là ngÆ°á»i Mỹ lại không quan tâm đến những thà nh tá»±u đã đạt được. mà lại quan tâm đến vụ bê bối tình dục vá»›i cô Monica Lewinski.
Cuối nhiệm kỳ Tổng thống lần thứ hai uy tÃn của Clinton sút giảm chÆ°a từng có.
Lần đầu tiên trong thế ká»· 20, má»™t Tổng thống Mỹ bị Ä‘Æ°a ra bá» phiếu bất tÃn nhiệm. May thay ông ta không bị phế truất. NhÆ°ng những cuá»™c há»i cung Tổng thống, nhÆ°ng lá»i khai của Tổng thống đã trở thà nh chuyện riêng của xã há»™i.
Äó là cái giá của quyá»n lá»±c.
Má»—i bÆ°á»›c Ä‘i của anh, má»—i lá»i phát ngôn của anh Ä‘á»u được xã há»™i xem xét qua cái kÃnh lúp khổng lồ. Lạy Chúa, đừng có mắc sai lầm! Äừng có là m là m Ä‘iá»u gì ngá»› ngẩn và không đúng. Khi đã ở cÆ°Æ¡ng vị nhÆ° váºy ngÆ°á»i ta sẽ không tha thứ cho anh. Không được để xảy ra bất cứ má»™t sai lầm và bê bối.
HÆ¡n nữa xã há»™i lá»±a chá»n vai trò chÃnh của anh trong thứ báºc Nhà nÆ°á»›c không phải qua anh Ä‘i xe nà o, mà là con ngÆ°á»i sống Ä‘á»™ng vá»›i nhÅ©ng phản ứng sống Ä‘á»™ng và khả năng hà nh Ä‘á»™ng Ä‘á»™c láºp. NhÆ°ng liệu có ai trong số cá» tri hiểu được rằng mặt sau của cái Ä‘á»™c láºp bên trong đó có khi lại là sai lầm. Những sai lầm rất con ngÆ°á»i.
Mặt khác, vụ bê bối xung quanh Clinton má»™t lần nữa khẳng định má»™t Ä‘iá»u Ä‘Æ¡n giản: tuân theo những tiêu chuẩn luân lý đạo đức là điá»u răn dạy đầu tiên của má»™t chÃnh khách.
Những ngÆ°á»i dân bình thÆ°á»ng không thể chấp nháºn được vá»›i suy nghÄ© là ngÆ°á»i lãnh đạo mình lại có thể má»m lòng, chịu quỳ gối trÆ°á»›c những nhân tố ngẫu nhiên nà o đó.
Má»™t ngÆ°á»i chuẩn bị cho má»™t cuá»™c bầu cá» Tổng thống phải ghi nhá»› Ä‘iá»u đó. Trên Ä‘á»i vẫn xảy ra: không thể có ai không có lá»—i, nhÆ°ng không thể cho phép được mắc sai lầm!
Bill Clinton không muốn để ngÆ°á»i dân Mỹ biết được vá» vụ bê bối vá»›i Monica Lewinski. Sau đó ông ta tá»± hiểu là không thể là m được Ä‘iá»u đó. Äạo đức của Mỹ (kể cả toà án) không cho phép ông ta được dao Ä‘á»™ng và nghi ngá».
Không thể so sánh cuá»™c bá» phiếu bất tÃn nhiệm ở Mỹ giống nhÆ° ở Nga. Äó là hai việc hoà n toà n khác nhau. NhÆ°ng hai sá»± việc diá»…n ra trùng khá»›p vá» mặt thá»i gian, thì tôi cho đó là má»™t tÃn hiệu nà o đó của số pháºn. Nó cứ nhÆ° má»™t sá»± cảnh báo trÆ°á»›c vá»›i xã há»™i: đó là má»™t sá»± xâm hại đạo đức được lợi dụng nhÆ° má»™t con bà i chÃnh trị và có thể là má»™t nhân tố phá hoại có sức công phá rất lá»›n.
ChÃnh là phá hoại chứ không phải có tÃnh chất xây dá»±ng.
Quốc há»™i cánh tả của chúng ta đổ tá»™i cho Tổng thống trÆ°á»›c hết là là m tan rã Liên Xô. NhÆ°ng sau cái mà n khói hệ tÆ° tưởng trong trÆ°á»ng hợp Clinton cÅ©ng có chuyện tÃnh sổ nhÆ° váºy. Tôi cÅ©ng nhÆ° Bill, má»™t nhà hoạt Ä‘á»™ng chÃnh trị, hay nói má»™t cách khác là cánh tả không thể tha thứ cho hà nh Ä‘á»™ng kiên quyết, cứng rắn, cuối cùng là không để cho đạt được mục tiêu Ä‘á» ra. Clinton mạnh hÆ¡n những đối thủ cạnh tranh của mình đến mức há» chỉ còn có thất bại trên trÆ°á»ng chÃnh trị - trong cuá»™c Ä‘á» sức tố cáo và vu khống. Tôi cÅ©ng có thể nói nhÆ° váºy vá» trÆ°á»ng hợp bá» phiếu bất tÃn nhiệm của chúng ta ở Nga.
Sau khi thất bại lần thứ nhất và lần thứ hai trong các cuá»™c bầu cá», những ngÆ°á»i cá»™ng sản tìm má»i cách để tiêu diệt Tổng thống, bang má»i giá để láºt đổ Tổng thống. Há» Ä‘Æ°a ra tất cả má»i con bà i: quy kết là m tan rã Liên Xô, sai lầm trong chiến dịch quân sá»± Chesnia - tá»™i phạm, khó khăn trong kinh tế - “tá»™i diệt chủng nhân dân Ngaâ€. Má»—i má»™t hà nh Ä‘á»™ng của tôi, má»—i câu phát biểu, vấn Ä‘á» sức khoẻ, từ việc phẫu thuáºt tim đến viêm phế quản, Ä‘á»u có thể trở thà nh lý do cho má»™t vụ bê bối chÃnh trị lá»›n, cho sá»± phá đám ở Duma.
NhÆ°ng dù sao lịch sá» sẽ đặt má»i thứ đúng vị trà của nó.
Sẽ đánh giá dúng công lao.
Việc bá» phiếu bất tÃn nhiệm tôi và Bill Clinton ở mức Ä‘á»™ nà o đó trở thà nh thá»i Ä‘iểm có tÃnh bÆ°á»›c ngoặt đối vá»›i sá»± phát triển xã há»™i ở nÆ°á»›c ta và nÆ°á»›c Mỹ.
Tưởng chừng hai nÆ°á»›c hoà n toà n khác nhau, hai ná»n văn hoá chÃnh trị khác nhau, đạo đức xã há»™i khác nhau, lịch sá» khác nhau. NhÆ°ng Ä‘á»u thể hiện tÃnh quy luáºt chung tháºm chà ngay cả trong những hoà n cảnh không giống nhau.
TrÆ°á»›c ngưỡng của của thế ká»· má»›i, của má»™t niên đại má»›i, xã há»™i dÆ°Æ¡ng đại sẽ cởi mở và rõ rà ng đến mức tối Ä‘a nhá» công khai hoá, tá»± do ngôn luáºn, thông tin Ä‘a chiá»u. Nguyên thủ quốc gia Ä‘Æ¡n giản là , nếu nhÆ° muốn duy trì địa vị của mình, buá»™c phải tiến hà nh má»™t chÃnh sách có hiệu quả, dám đối mặt vá»›i má»i thách thức. Tháºm chà nếu dÆ° luáºn xã há»™i muốn can thiệp và o Ä‘á»i tÆ° của anh. Tổng thống buá»™c phải thể hiện lòng dÅ©ng cảm và phẩm chất của mình tháºm chà cả trong những cuá»™c va chạm Ä‘au lòng nhất. Tôi có cảm giác chÃnh Clinton đã thể hiện được Ä‘iá»u đó.
Nhưng bây giỠtôi muốn chuyển sang nói chuyện khác.
Tôi nhá»› lại những cuá»™c gặp đầu tiên của tôi vá»›i Bill Clinton. Tôi tháºt ngưỡng má»™ má»™t con ngÆ°á»i trẻ trung, luôn luôn cÆ°á»i tÆ°Æ¡i mạnh mẽ, năng nổ và là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông Æ°a nhìn. Clinton là tiêu biểu cho má»™t thế hệ má»›i trong chÃnh trị. Má»™t tÆ°Æ¡ng lai không- có chiến tranh, không có đối đầu, không có cuá»™c đấu tranh hằn há»c của hai hệ thống và hệ tÆ° tưởng.
Tôi hiểu là đối vá»›i Clinton cuá»™c tiếp xúc vá»›i tôi, cuá»™c tiếp xúc rất tình ngÆ°á»i cÅ©ng rất quan trá»ng: theo ông ta, chÃnh những hà nh Ä‘á»™ng chÃnh trị của tôi liên quan đến sá»± sụp đổ của chủ nghÄ©a cá»™ng sản - mối Ä‘e doạ chủ yếu đối vá»›i Mỹ ở thế ká»· 20 Bill sẵn sà ng ủng há»™, chÆ°a có má»™t Tổng thống Mỹ nà o lại đến MatxcÆ¡va nhiá»u lần nhÆ° thế (trong tÆ°Æ¡ng lai chắc Ä‘iá»u đó cÅ©ng khó lạp lại), chÆ°a có má»™t Tổng thống nà o lại tiến hà nh nhiá»u cuá»™c há»™i Ä‘Ã m nhá»™n nhịp nhÆ° váºy và thúc đẩy việc há»— trợ chúng ta vá» kinh tế và chÃnh trị vá»›i quy mô lá»›n nhÆ° váºy. Äôi lúc tôi và Bill cứ có cảm tưởng trong các cuá»™c gặp gỡ chúng tôi Ä‘ang đạt ná»n móng cho má»™t tráºt tá»± thế giá»›i má»›i, má»™t tÆ°Æ¡ng lai cho hà nh tinh chúng ta.
Không, đó không phải là ảo tưởng. Nhưng cuộc sống còn phức tạp hơn.
Hoá ra không phải tất cả những tiêu chà dân chủ Ä‘á»u được nảy mầm ở nÆ°á»›c Nga. Việc thÃch nghi vá»›i những giá trị dân chủ rất khó khăn và đau Ä‘á»›n hÆ¡n là có lúc ta tưởng và o đầu những năm 90.
Hoá ra cÅ©ng không phải má»i tình huống xung Ä‘á»™t xuất hiện trên thế giá»›i, Nga và Mỹ Ä‘á»u nhìn nháºn giống nhau. Giữa chúng ta và Mỹ hoà n toà n có những lợi Ãch khác nhau và có quan Ä‘iểm khác nhau đối vá»›i vấn Ä‘á» nà y. Những sá»± trợ giúp tà i chÃnh quốc tế tá»± thân nó không thể thúc đẩy việc hình thà nh nhÅ©ng Ä‘iá»u kiện để nâng kinh tế của chúng ta.
Sau những ảo tưởng đầu những năm 90, má»—i má»™t phát kiến nà o đó Ä‘á»u là m cho xã há»™i chúng ta choáng váng. Sau đó diá»…n ra má»™t sá»± hÆ°ng phấn, trong quan hệ vá»›i nÆ°á»›c Nga Mỹ thông qua chÃnh sách thông tin có định hÆ°á»›ng dần dần đã tạo ra trong con mắt những ngÆ°á»i Mỹ bình thÆ°á»ng hình ảnh nÆ°á»›c ta là má»™t đất nÆ°á»›c của thổ phỉ và tham nhÅ©ng. Trong vấn Ä‘á» nà y những ngÆ°á»i ở Mỹ bất bình vá»›i chÃnh sách “thân Nga†của Nhà Trắng và những ngÆ°á»i ở Nga giở hết má»i con bà i chống Kremli đã phối hợp nô lá»±c vá»›i nhau.
Những kết quả đà m phán Nga - Mỹ ở mức độ nà o đó đã bị tiêu tan.
NhÆ°ng, theo quan Ä‘iểm của tôi. sá»± thụt lùi nà y chỉ là tạm thá»i và không thể so sánh vá»›i những bÆ°á»›c Ä‘i khổng lồ lên phÃa trÆ°á»›c đã được tạo ra trong giai Ä‘oạn các cuá»™c tiếp xúc “Bill - Borisâ€. Äó là bÆ°á»›c Ä‘i có tÃnh lịch sá». Những cÆ¡ cấu phối hợp hà nh Ä‘á»™ng Nga - Mỹ đã được tạo ra, mà không có má»™t mÆ°u đồ nà o, không có má»™t vụ bê bối nà o, không có má»™t cục diện tình thế nà o có thể phá hoại được.
Mỹ và Nga không còn là kẻ thù tiá»m tà ng của nhau. HỠđã trở thà nh những đối tác tiá»m tà ng của nhau.
Còn tiếp sau thế nà o sẽ tuỳ thuá»™c ở những Tổng thống tÆ°Æ¡ng lai. Tuỳ thuá»™c ở những con ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng. Tuỳ thuá»™c ở những ngÆ°á»i Nga và ngÆ°á»i Mỹ.
Cuối năm 1996 tình báo của chúng ta đã báo cáo cho tôi thắng lợi giòn giã của Clinton trong cuá»™c bầu cá» - ông ta được bầu lại nhiệm kỳ Tổng thống lần thứ hai. Trong bản báo cáo có nháºn định: nhÆ° váºy những ngÆ°á»i của Äảng Cá»™ng hoà sẽ phải giải quyết những vấn Ä‘á» chÃnh trị lá»›n xuất hiện trong ná»™i bá»™. Báo cáo còn nêu rõ, vì Clinton say mê những cô gái đẹp, nên trong tÆ°Æ¡ng lai những đối thủ của Clinton sẽ sá» dụng thủ Ä‘oạn “mỹ nhân kế†và o trong số những ngÆ°á»i thân cáºn của Clinton để rồi sau đó gây ra vụ bê bối là m mất uy tÃn của Tổng thống.
Tôi nhá»› là lúc đó tôi đã lắc đầu: Äạo đức thế đấy? NhÆ°ng trong trÆ°á»ng hợp nà y tôi cho rằng dá»± báo đó quá kỳ dị. Tôi có cảm tưởng nếu chuyện nhÆ° váºy xảy ra, Clinton vá»›i sá»± nhạy cảm thá»±c tiá»…n của mình và sá»± há»— trợ của bá»™ máy trợ lý nhất định sẽ kịp thá»i phát hiện ra âm mÆ°u Ä‘en tối nà y.
Trong cuá»™c gặp Clinton tôi muốn tặng cho Clinton báo cáo đó để là m quà . NhÆ°ng sau đó tôi quyết định không muốn là m tổn thÆ°Æ¡ng má»™t con ngÆ°á»i đã quá hao tâm tổn trà trong vụ bê bối nà y.
NÆ°á»›c Mỹ. Tháng 5 năm 1977. Cái nóng ngá»™t ngạt, lên tá»›i gần bốn mÆ°Æ¡i Ä‘á»™. Má»™t Ä‘oà n xe Limuzin mà u Ä‘en sang trá»ng nối tiếp nhau chạy. Dân tình không tránh khá»i tò mò. Trên đại lá»™ ùn tắc xe cá»™, má»i ngÆ°á»i ra khá»i xe quan sát. HỠđứng lên cả nóc xe để xem, đánh ánh mắt vá» phÃa chúng tôi. Hình nhÆ° những chiếc xe “ZiL†là m cho há» thán phục. Há» kêu ré lên và vẫy tay - đó là những thứ đồ của những năm 50! Hồi đó là thứ mốt của những chiếc xe đồ sá»™ nặng ná» nhÆ° xe tăng có bánh.
Cuá»™c gặp đã gây ra sá»± huyên náo trên báo chÃ. “Nhóm bảy nÆ°á»›c†đã biến thà nh “Nhóm tám nÆ°á»›câ€! NÆ°á»›c Nga được chấp nháºn và o Câu lạc bá»™ các quốc gia thượng lÆ°u? Chuyện gì xảy ra váºy?! Còn ở nÆ°á»›c Nga, trên báo chà của chúng ta thì toà n có những lá»i lẽ bi quan, tá»± ti, nghi hoặc: chúng ta và o “Nhóm tám nÆ°á»›c†là m gì, chúng ta sẽ thảo luáºn gì vá»›i nhóm nà y, chúng ta còn có biết bao vấn Ä‘á»! Báo chà còn viết rằng việc nÆ°á»›c Nga gia nháºp Câu lạc bá»™ nà y chả ai mà không hiểu: Äó chỉ là má»™t sá»± tạm ứng trÆ°á»›c mà thôi.
Äúng, đó là má»™t sá»± tạm ứng trÆ°á»›c. Ná»n kinh tế của bảy nÆ°á»›c khác Ä‘ang tăng trưởng. Chúng ta thì Ä‘ang vùng vẫy ra khá»i khủng hoảng. Rồi tại Há»™i nghị Denver Bá»™ trưởng Tà i chÃnh của chúng ta không được má»i đến tham dá»± Há»™i nghị các Bá»™ trưởng Tà i chÃnh để Ä‘iá»u chỉnh tá»· giá ngoại tệ bởi lẽ chẳng có gì để thảo luáºn ở đây, đáng tiếc là tá»· giá đồng rúp của chúng ta quá thấp. Ngồi im và nghe ngÆ°á»i Mỹ và Nháºt Bản thảo luáºn vá»›i nhau vá» việc nâng tá»· giá đồng yên cho hợp vá»›i tá»· giá đồng đô la, thì tháºt là vô vị. NhÆ°ng...
NhÆ°ng tôi đã Ä‘á»c những bà i báo đó và suy ngẫm: khi nà o thì chúng ta có thái Ä‘á»™ bình thÆ°á»ng vá»›i chÃnh chúng ta? Bởi vì có Ä‘iá»u hoà n toà n rõ rà ng: chỉ Ä‘Æ¡n giản nhÆ° thế, chỉ do tình thế chÃnh trị thì chúng ta không thể được chấp nháºn và o “Nhóm tám nÆ°á»›câ€. NÆ°á»›c Nga - má»™t trong những nÆ°á»›c có ảnh hưởng của thế giá»›i. NÆ°á»›c Nga có sá»± kết hợp của những nguồn tà i nguyên, công nghệ cao, thị trÆ°á»ng ná»™i địa rá»™ng lá»›n, nguồn lá»±c trình Ä‘á»™ chuyên môn cao, má»™t xã há»™i năng Ä‘á»™ng. Äấy là lý do tại sao, chúng ta có mặt tại đây, tại G-8. Trong vấn Ä‘á» nà y không có chuyện nói vỠ“những ngÆ°á»i thân nghèo đóiâ€?
Không, không bao giá» tôi chấp nháºn là ngÆ°á»i thừa thứ tám, vô tÃch sá»± trong cái Câu lạc bá»™ nà y. Ngược lại, tôi cảm thấy: chúng ta được tôn trá»ng thá»±c sá»±.
Công việc có tÃnh kỹ thuáºt của G-8 diá»…n ra nhÆ° sau. Má»™t bà n há»™i Ä‘Ã m. Bên những chiếc bà n đó là những nhân váºt đứng đầu, nguyên thủ của các quốc gia. Những trợ lý ngồi bên cạnh. Bên cạnh nữa là má»™t máy Ä‘iện thoại trá»±c tiếp để liên lạc vá»›i Bá»™ Tham mÆ°u. Bá»™ tham mÆ°u bao gồm những chuyên gia của Bá»™ Tà i chÃnh. Bá»™ Ngoại giao, Quốc phòng, Tình báo. Trợ lý của tôi trong các cuá»™c gặp thượng đỉnh G-8 những năm gần đây là Alexandr Livshis.
Cuá»™c tranh luáºn được bắt đầu. Thông thưởng theo vòng tròn. Má»—i nguyên thủ quốc gia có má»™t Ä‘á» tà i. Sau đó cùng thảo luáºn. TrÆ°á»›c mặt tôi là tiêu đỠ“chủ Ä‘á»â€ của mình. NhÆ°ng tình thế có thể thay đổi Ä‘á»™t ngá»™t. Trợ lý bắt buá»™c phải nhanh chóng phản ứng trong từng giây: nháºn thông tin từ Bá»™ Tham mÆ°u chuyển ngay cho tôi, Ä‘Æ°a ra những phÆ°Æ¡ng án giải quyết vấn Ä‘á» khác nhau.
Äôi khi Livshis xá» sá»± không chuẩn. Chẳng hạn, tại Há»™i nghị thượng đỉnh ở Cologne đã xảy ra má»™t chuyện đáng buồn. Viên trợ lý của Helmut Kohl Ä‘em đến thông tin vá» việc Pakistan vừa má»›i thá» vÅ© khà hạt nhân. Livshis nối liên lạc ngay vá»›i Tổng tham mÆ°u trưởng Kvashinin. Trong vòng má»™t phút nháºn được thông tin: Tình báo của chúng ta khẳng định rằng đã tiến hà nh vụ thá» hạt nhân. Còn Clinton lại có thông tin chÃnh xác hÆ¡n: ChÆ°a thá». Pakistan má»›i chỉ giả vá», để hù doạ các nÆ°á»›c láng giá»ng. Vụ thá» hạt nhân tháºt sá»± chỉ diá»…n ra sau đó mấy ngà y.
Alexandr Livshis, má»™t cố vấn kinh tế của tôi, má»™t quan chức dân sá»± thế là trở thà nh con tin của má»™t cái tin không chÃnh xác. Lúc đó anh ta đã chịu nháºn những cÆ¡n thịnh ná»™ của tôi, nhÆ°ng đáng ra anh ta phải đổ lên đầu những Bá»™ trưởng vÅ© lá»±c.
Tôi có thể chia những vấn Ä‘á» thảo luáºn tại các Há»™i nghị thượng đỉnh ra là m ba nhóm.
Nhóm thứ nhất: kinh tế và tà i chÃnh. Những mục tiêu chiến lược ở đây của chúng ta: Äể loại bá» má»i hạn chế đối vá»›i nÆ°á»›c Nga, thừa nháºn nÆ°á»›c Nga tháºt sá»± có ná»n kinh tế thị trÆ°á»ng, gia nháºp Tổ chức ThÆ°Æ¡ng mại thế giá»›i, Câu lạc bá»™ Paris. Bởi vì tình huống tháºt nghịch lý. Má»™t mặt, há» cho chúng ta vay tÃn dụng, giúp đỡ chúng ta ổn định tà i chÃnh. Mặt khác, há» lại áp dụng hà ng rà o thuế quan đối vá»›i hà ng xuất khẩu của chúng ta. Từ lâu rồi chúng ta có thể có những khoản thu nháºp không nhá» trên thị trÆ°á»ng thế giá»›i, chúng ta có những danh mục xuất khẩu - thép chất lượng cao, các loại kim loại mà u, uranium, má»™t số công nghệ, cuối cùng là chúng ta còn xuất khẩu vÅ© khà ra thị trÆ°á»ng rá»™ng lá»›n. Chúng ta cần ký được những hợp đồng lá»›n, chẳng hạn nhÆ° trong ngà nh vÅ© trụ vá»›i nÆ°á»›c thứ ba, thế nhÆ°ng ở đây luôn có áp lá»±c của Mỹ, không bá»™c lá»™ rõ, lặng lẽ, nhÆ°ng cÅ©ng có lúc công khai của ngÆ°á»i Mỹ lên đối tác của chúng ta. Chúng ta vừa má»›i thâm nháºp và o thị trÆ°á»ng vÅ© khà châu Mỹ La tinh bán máy bay và máy bay lên thẳng, thì sứ quán Mỹ đã tổ chức há»p báo, tiến hà nh má»™t chiến dịch váºn Ä‘á»™ng trên báo chà địa phÆ°Æ¡ng.
Còn má»™t số lÄ©nh vá»±c nữa chúng ta đã từng là những nhà cạnh tranh lâu Ä‘á»i. Cần phải thừa nháºn Ä‘iá»u đó. NhÆ°ng, tôi tin tưởng rằng tất cả những hạn chế nà y chỉ là tạm thá»i. Nó cÅ©ng tạm thá»i nhÆ° sá»± suy giảm ná»n công nghiệp của chúng ta và những háºu quả của khủng hoảng tà i chÃnh sẽ chẳng lâu đâu. Những cuá»™c Ä‘Ã m phán thÆ°á»ng xuyên vá»›i G-8 nhất định sẽ Ä‘em lại kết quả.
Nhóm vấn Ä‘á» thứ hai - vấn Ä‘á» an mình, ná»n chÃnh trị hiện nay.
Ở đây tôi muốn thuáºt lại má»™t cuá»™c gặp thượng đỉnh tiếp theo vá» an ninh hạt nhân diá»…n ra đầu năm 1996 ở MatxcÆ¡va.
Äó là cuá»™c gặp thượng đỉnh đầu tiên diá»…n ra ở MatxcÆ¡va. Mặc dù đây là cuá»™c gặp thÆ°á»ng kỳ, nhÆ°ng diá»…n ra ở MatxcÆ¡va lại có ý nghÄ©a quan trá»ng khác thÆ°á»ng vá» mặt chÃnh trị. NhÆ° tôi đã trình bà y ở trên, cuá»™c váºn Ä‘á»™ng bầu cá» của tôi năm 1996 diá»…n ra khó khăn nhÆ° thế nà o. Việc các nguyên thủ quốc gia của Nhóm G-8 đến MatxcÆ¡va nhÆ° chÆ°a từng có trong tiá»n lệ đối vá»›i tôi là má»™t sá»± ủng há»™ vá» tinh thần khó có thể đánh giá. HỠđã có sá»± lá»±a chá»n sá»›m hÆ¡n rất nhiá»u so vá»›i nhiá»u đại diện có tiếng tăm trong giá»›i thượng lÆ°u chÃnh trị nÆ°á»›c Nga.
An ninh hạt nhân những năm gần đây ngà y cà ng là m cho Nhóm G-8 lo láng. Mối Ä‘e doạ cuá»™c chạy Ä‘ua vÅ© khà hạt nhân ngà y cà ng lá»›n ở những nÆ°á»›c không thuá»™c “Câu lạc bá»™ hạt nhânâ€.
Äiá»u nguy hiểm diá»…n ra là m nhân loại lo sợ giống nhÆ° những năm 60-70 - đó là công nghệ hạt nhân rÆ¡i và o tay những kẻ ngoại đạo. Äiá»u đó đặt ra vá»›i những cÆ°á»ng quốc “lá»›n†những nhiệm vụ má»›i.
Nói chung giải quyết những vấn Ä‘á» quốc tế má»›i phức tạp liên quan, trong đó có cả an ninh là quyá»n đặc biệt của các tổ chức quốc tế khác. NhÆ°ng cuá»™c gặp thượng đỉnh ở MatxcÆ¡va, sau đó là cuá»™c gặp ở Cologne đã chứng minh cho thế giá»›i thấy: chÃnh Nhóm G-8 đã giúp cho NATO và nÆ°á»›c Nga, toà n liên minh châu Âu bứt ra khá»i bế tắc. ChÃnh những cuá»™c tÆ° vấn của Nhóm G-8 vá» Kosovo được triệu táºp nhá» sáng kiến của Nga trái vá»›i mong muốn của má»™t số nÆ°á»›c, đã trở thà nh Ä‘á»™ng lá»±c cho “lần thở phà o nhẹ nhõm thứ hai†trong các cuá»™c há»™i Ä‘Ã m của Talbott, Milosevic, Ahtisaari, ChernomÆ°rdin.
Và cuối cùng là nhóm những vấn Ä‘á» thứ ba: đó là những vấn dá» bao giá» cÅ©ng được thảo luáºn liên quan sá»± phát triển của loà i ngÆ°á»i. Thá»±c tế chÃnh vì những vấn Ä‘á» nà y má»›i tồn tại Câu lạc bá»™ và cÅ©ng chÃnh vì những vấn Ä‘á» nà y Câu lạc bá»™ má»›i khởi sá»± công việc của mình. Äể cho má»™t thá»±c tiá»…n bất ngá» không là m phân tán cá»™ng đồng thế giá»›i chia rẽ giữa các nÆ°á»›c.
Trong vấn Ä‘á» nà y, trÆ°á»›c hết phải kể đến những kế hoạch môi trÆ°á»ng và dân số. Chẳng hạn, nÆ°á»›c Äức rất quan tâm đến vấn Ä‘á» bảo vệ rừng. Äây là đỠtà i sở thÃch của Äức. Những ngÆ°á»i thuá»™c đảng “Xanh†ngà y cà ng tăng cÆ°á»ng ảnh hưởng của mình trong xã há»™i Äức, và Thủ tÆ°á»›ng Kohl và sau đó là Thủ tÆ°á»›ng Shroeder không thể không tÃnh toán đến vị thế của há». Những ngÆ°á»i châu Âu và Nháºt Bản rất lo ngại đến “hiện tượng già hoá†của dân chúng nÆ°á»›c há». Tá»· lệ thế hệ già cả ngà y cà ng tăng lên, trở thà nh vấn Ä‘á» liên quan công ăn việc là m của há», lối sống, thÃch nghi vá»›i Ä‘iá»u kiện sống má»›i, thế giá»›i hiện đại Ä‘ang chạy theo nhịp sống của những thế hệ trẻ và khoẻ mạnh.
Vấn Ä‘á» hoà n toà n đúng đắn. NhÆ°ng nói tháºt lòng: tôi thấy tháºt không tiện khi tham dá»± những cuá»™c thảo luáºn vá» vấn Ä‘á» nà y. Tình hình của chúng ta vá»›i những ngÆ°á»i hÆ°u trà Nga còn bi kịch hÆ¡n nhiá»u - cho đến bây giá» chúng ta chÆ°a giải quyết được những vấn Ä‘á» bảo đảm cho ngÆ°á»i hÆ°u trÃ, những vấn Ä‘á» xã há»™i, y tế. NhÆ°ng thông thÆ°á»ng, việc bảo đảm cho những ngÆ°á»i tuổi già cả chÆ°a bao giá» mất tÃnh gay gắt của tình hình nhân khẩu há»c toà n cầu. Sá»›m hay muá»™n chúng ta cÅ©ng phải giải quyết vấn Ä‘á» nà y.
Äôi khi trong những cuá»™c thảo luáºn “toà n cầu†lại xảy ra những va chạm thú vị. Tôi nhá»› rõ, tại má»™t cuá»™c gặp thượng đỉnh, tôi nhìn qua vai Clinton và phát hiện ra Clinton định trả lá»i “trên bảng†vá» Ä‘á» tà i mà tôi định có ý kiến: Công nghệ máy tÃnh năm 2000? Vì chúng tôi phát biểu theo vòng tròn, mà chÃnh tôi lại phát biểu trÆ°á»›c Clinton. Biết là m thế nà o đây? Khi tôi phát biểu, Clinton có vẻ hÆ¡i thất vá»ng. Tôi quyết định không chỉ phát biểu có năm phút, mà chuẩn bị phát biểu má»™t cách nghiêm túc và là m cho cuá»™c tranh luáºn sôi nổi để Bill có thể tham gia má»™t cách tá»± nhiên. Theo tôi, Bill không lấy đó để giáºn tôi.
NhÆ°ng đối vá»›i tôi cÅ©ng có những ká»· niệm đáng nhá»›: chẳng hạn tá»± nhiên rất ngẫu hứng xuất hiện cuá»™c tranh luáºn vá» Cảnh sát giao thông. Tôi không biết là Cảnh sát giao thông ở ta gá»i là gì, những hà nh Ä‘á»™ng vặn vẹo và đôi khi có những hình phạt hà nh chÃnh không đứng đắn lại trở thà nh má»™t hiện tượng quốc tế, chứ không phải riêng gì của chúng ta! Vá» vấn Ä‘á» nà y tất cả Ä‘á»u muốn phát biểu, kể cả Bill Clinton khi nhá»› lại có lần được chứng kiến cảnh đó khi tiến gần đến biên giá»›i Mexico.
Ngay từ buổi ban đầu quan Ä‘iểm của tôi tại các cuá»™c gặp thượng đỉnh là : Nhóm G-8 không thể Ä‘Æ°a ra má»™t tuyên bố riêng đặc biệt nà o vá» nÆ°á»›c Nga! Nếu nhÆ° các vị cho rằng ở những “cuá»™c há»™i nghị bà n tròn†nà o khác mà chúng ta ngồi đó còn quá sá»›m, thì đó là quyá»n của các vị. NhÆ°ng tách biệt nÆ°á»›c Nga bằng cách Ä‘Æ°a ra những quyết định riêng rẽ, thì không được! Äó là quan Ä‘iểm không công bằng. Chẳng hạn, tình huống đó xuất hiện năm 1999 tại cuá»™c gặp thượng đỉnh ở Cologne khi quyết định láºp trÆ°á»ng của Nhóm G-8 vá» cuá»™c khủng hoảng tà i chÃnh ở nÆ°á»›c Nga. ChÃnh nhỠáp lá»±c của tôi, đã phải thông qua má»™t tuyên bố chung vá» háºu quả của cuá»™c khủng hoảng toà n cầu, an ninh hệ thống tà i chÃnh và trong đó có má»™t số Ä‘iểm liên quan đến Nga. Có thể có ai đó cho rằng sá»± kiên quyết của tôi chỉ là thừa, nhÆ°ng tôi cho rằng đặt nÆ°á»›c Nga và o tình thế của má»™t nÆ°á»›c phải trợ giúp, rồi giải quyết thay cho Nga những vấn Ä‘á» của nÆ°á»›c Nga thì không thể được.
Tôi muốn Ä‘á» cáºp riêng đến quan Ä‘iểm của Nháºt Bản trong việc nÆ°á»›c Nga gia nháºp G-8. Năm 1997, khi vấn Ä‘á» mở rá»™ng NATO được đặt ra và chúng ta phải chấp nháºn quyết định thống nhất vá»›i các nÆ°á»›c phÆ°Æ¡ng Tây vá» vấn Ä‘á» nà y (xin nhắc lại những Ä‘iá»u kiện Ä‘Ã m phán vá»›i NATO đã được nêu trong văn kiện đặc biệt được thông qua ở Paris). Bá»—ng nhiên Nháºt Bản kiên quyết phản đối việc nÆ°á»›c Nga gia nháºp G-8. Nháºt Bản giải thÃch láºp trÆ°á»ng của mình do sá»± khác nhau vá» tiá»m năng kinh tế, hệ thống tà i chÃnh, song tôi hiểu rằng áp lá»±c đó xuất phát từ má»™t trong những mảng quan hệ chÃnh trị của chúng ta - vấn Ä‘á» vá» những hòn đảo Nam Kuril. Nháºt Bản tưởng rằng chúng ta “bán rẻ†láºp trÆ°á»ng của chúng ta vá» NATO để đổi lấy việc gia nháºp G-8. Nháºt Bản muốn khai thác Ä‘iá»u nà y có lợi cho mình. Song việc gia nháºp G-8 là má»™t vấn Ä‘á», còn những hiệp định chÃnh trị lại là vấn Ä‘á» khác. Không thể có chuyện mà cả buôn bán ở đây được.
Nói chung khả năng giao tiếp bình thÆ°á»ng trong giá» nghỉ giải lao vá»›i Clinton, Chirac, Shroeder, Blair, Prodi, Hasimoto, Cretien chẳng có gì căng thẳng và không cần nghi lá»…, thảo luáºn những Ä‘á» nghị và kế hoạch chung - đó là những công việc chủ yếu trong các cuá»™c gặp thượng đỉnh. Những lúc đó có thể trao đổi tất cả. Những cuá»™c gặp ở đây có thể là tay đôi, tay ba, tay tÆ° tức là tất cả những gì mà không thể hình dung có được trong khuôn khổ những chuyến thăm chÃnh thức.
Chúng tôi Ä‘i ra vÆ°á»n cá». Mùa hè, ánh nắng mặt trá»i chiếu sáng. Chirac tiến đến gần tôi, chỉ và i phút trao đổi đã phôi thai những vấn Ä‘á» thoả thuáºn có tÃnh toà n cầu trong tÆ°Æ¡ng lai. Sau đó những vấn đỠđó được các chuyên viên nghiên cứu, rồi ký được những văn kiện quốc tế tối quan trá»ng. Những văn kiện đó đã được nảy sinh chÃnh tại đây, chỉ trong vòng có và i phút trao đổi. Còn má»™t bức tranh nữa của cuá»™c gặp thượng đỉnh Denver. ChÆ°Æ¡ng trình văn hoá: buổi hoà nhạc của Charles Berry trong gian phòng rá»™ng lá»›n. Gian phòng cháºt nÃch ngÆ°á»i. TrÆ°á»›c khi diá»…n ra hoà nhạc tất cả các nguyên thủ Ä‘á»u được tặng má»™t bá»™ quần áo bò. Bill Clinton Ä‘i nghe hoà nhạc trong bá»™ trang phục nà y: ủng da và mÅ© chăn bò. Cả phòng hân hoan chà o các nguyên thủ quốc gia. Gần bảy mÆ°Æ¡i ngôi sao nhạc rốc đã tạo nên trong lòng khán giả nghe hoà nhạc má»™t cảm xúc chân thà nh, ấm áp. Tôi thì quá xa lạ vá»›i loại hình văn hoá nà y. Äã có thá»i tôi từng hát các bà i hát Nga, các bản tình ca của các nhạc sÄ© Fradkin, Dunaevski, Pakhmutova. Tôi xin phép tất cả vá»›i lý do hiện nay ở MatxcÆ¡va Ä‘ang là ná»a đêm, nên tôi phải Ä‘i ngủ. Cái buổi tối hôm đó của G-8 chỉ còn là G-7. Nghe nói buổi hoà nhạc hôm đó, má»™t số nhà lãnh đạo cÅ©ng đã ngáp dà i do nóng chứ không phải do âm nhạc. NhÆ°ng Clinton thì tháºt hà o hứng.
Nói chung không khà tại cuá»™c gặp thượng đỉnh là hoà n toà n dân chủ. Äây chÃnh là điá»u giá trị nhất đối vá»›i tôi. Tôi cho rằng tÆ°Æ¡ng lai chÃnh là do những cuá»™c gặp nhÆ° váºy. Gá»i nhau bằng anh, tôi, xá» sá»± má»™t cách chân tình - không hình thức, mà tháºt lòng. Má»™t đặc Ä‘iểm của tÆ°Æ¡ng lai.
Nghỉ ăn trưa. Những câu chuyện vui đùa được tung ra.
Bà n ăn của trợ lý chỉ cách chúng tôi năm đến sáu mét. Kohl tiến lại gần bà n của những trợ lý và đùa kiểu rất Äức và tất cả Ä‘á»u Ä‘oán chắc anh ta sẽ nói gì.
- Các anh là m gì ở đây? Äến đây để ăn à ? Äây là chá»— chúng tôi ăn, còn các anh phải là m việc, là m việc!†- Kohl giả vá» doạ.
Thế là tất cả lại cÆ°á»i ầm lên là m cho không khà căng thẳng biến mất, nhÆ°ng má»™t số trợ lý thì tháºt sá»± sợ hãi. Tại cuá»™c gặp thượng đỉnh G-8 cuối cùng, tôi quan sát và bá»—ng nhiên hiểu rằng tôi là ngÆ°á»i già nhất vá» tuổi tác và kinh nghiệm chÃnh trị!
Tôi nhá»› mãi Mitterrand, má»™t con ngÆ°á»i tốt bụng và tinh tế ChÃnh chúng ta đã tiến hà nh những cuá»™c đối thoại đầu tiên giữa Nga vá»›i Pháp vá»›i ông. Äến bây giá» tôi vẫn chÆ°a quên buổi tiếp đón tháºt sá»± long trá»ng mà ông tổ chức tại Äiện Elisée trong chuyến tôi thăm Paris. Äó chÃnh là khôi phục lại má»™t cách có ý thức truyá»n thống lịch sá» bị ngắt quãng tình hữu nghị vÄ© đại của hai dân tá»™c. Tôi tháºt thÆ°Æ¡ng cho ông, bao nhiêu năm trá»i hiến dâng cả cuá»™c Ä‘á»i cho nÆ°á»›c Pháp, ông không sống cho bản thân mình, những năm cuối Ä‘á»i, ông đã mang trên mình má»™t căn bệnh hiểm nghèo, Ä‘au Ä‘á»›n. Sau đó J. Chirac thay ông nắm quyá»n. Äó là má»™t con ngÆ°á»i khác hẳn, má»™t nhân cách khác hoà n toà n - cởi mở, tá»± do và đầy tình cảm.
Trong tôi cÅ©ng có nhiá»u gắn bó vá»›i Thủ tÆ°á»›ng Anh J. Mayor, má»™t nhà ngoại giao tuyệt vá»i. J. Mayor có vẻ mang tÃnh cách khô khan rất Anh, nhÆ°ng bên trong là má»™t ngÆ°á»i tình cảm, nhiệt tình...
Sau đó là Blair lên thay, con ngÆ°á»i thuá»™c thế hệ những năm 70 - năng nổ, tình cảm, nhÆ°ng trá»±c tÃnh.
Hoà nháºp vá»›i cái nhóm G-8, vá»›i má»™t táºp thể các nhà chÃnh trị má»›i nà y có dá»… dà ng đối vá»›i tôi không? Bởi vì không chỉ Ä‘Æ¡n giản là há» còn trẻ. Há» nhìn nháºn thế giá»›i theo má»™t cách khác. Há» cÅ©ng nhìn tôi vá»›i má»™t con mắt khác.
Tôi đặc biệt hồi há»™p khi anh bạn tôi, Helmut Kohl mà tôi đã từng gặp nhiá»u lần ra Ä‘i khá»i Nhóm G-8. Tôi vá»›i Kohl rất dá»… hiểu nhau vá» tâm lý, cùng giống nhau vá» cách xá» sá»± và giao tiếp.
Chúng tôi cùng nhìn nháºn thế giá»›i từ góc Ä‘á»™ của những ngÆ°á»i cùng thế hệ. Ngoà i ra, chúng tôi còn muốn nhanh chóng là m tan tảng băng được tÃch tụ từ sau chiến tranh giữa Liên Xô và Cá»™ng hoà Liên bang Äức. Quan hệ giữa chúng tôi còn được bổ sung bằng sá»± nồng ấm. Chúng tôi Ä‘á»u cho rằng sau khi bức tÆ°á»ng Berlin sụp đổ Ä‘iá»u đó là cá»±c kỳ quan trá»ng. Shroeder, má»™t chÃnh khách của là n sóng tá»± do má»›i, mang trong mình tÆ° tưởng dân chủ xã há»™i sẽ cố gắng để đạt được chuẩn má»±c má»›i, khô khan, hợp lý trong quan hệ vá»›i nÆ°á»›c Nga.
Tôi hiểu Ä‘iá»u đó ngay từ đầu.
Song dù sao đối vá»›i tôi trong quá trình hiểu biết những nhà lãnh đạo má»›i của châu Âu không chỉ khó khăn vá» tâm lý mà còn có cả ý nghÄ©a tÃch cá»±c. Tôi sẽ dá»… dà ng hÆ¡n bất cứ ai bảo đảm được tÃnh thừa kế quan hệ đối vá»›i Nga.
Nhất là trong G-8, tôi lại là ngÆ°á»i cao tuổi nhất, kinh nghiệm nhất.
Trong G-8 không có ai là anh cả. CÅ©ng không có ai là em út. NhÆ°ng có ngÆ°á»i cao tuổi nhất, nhiá»u kinh nghiệm nhất. Helmut Kohl bao giá» cÅ©ng là má»™t ngÆ°á»i lãnh đạo không chÃnh thức. NhÆ°ng khi ông vắng mặt, thì vai trò thủ lÄ©nh được chuyển giao cho tôi.
Có lần Kohl ná»a đùa ná»a tháºt: “Äừng sợ Boris! Nếu bị thất cá», tôi sẽ bố trà cho anh kiếm việc là m ở Äức. Tôi biết anh tốt nghiệp kỹ sÆ° xây dá»±ngâ€.
Thá»i gian đã trôi Ä‘i. Tôi và Kohl đã cố gắng xây dá»±ng tất cả những gì có thể trong cuá»™c Ä‘á»i của mình. Tôi rất muốn công trình xây dá»±ng chung của chúng ta - quan hệ của hai nÆ°á»›c chúng ta - không bao giá» bị sụp đổ, mãi mãi đứng vững hà ng thế ká»·.
Hy vá»ng rằng tấm bằng kỹ sÆ° xây dá»±ng của tôi sẽ giúp Ãch cho việc nà y.
|
08-09-2008, 10:54 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
XỠlý văn bản
Mỗi khi bước và o phòng là m việc, chỉ cần và i bước, tôi đã đứng ngay sau bà n là m việc.
Chiếc bà n là m việc nà y quen thuá»™c đối vá»›i tôi nhÆ° lòng bà n tay, giống nhÆ° những vần thÆ¡ mà tôi đã thông thuá»™c lòng ngay từ thuở nhá».
Trên bà n là m việc là những chiếc cặp công tác. Äó là những chiếc cặp mà u Ä‘á», trắng, xanh. Những chiếc cặp đó đã được đặt theo quy định có từ lâu rồi. Nếu nhÆ° thay đổi vị trà của những chiếc cặp đó hay đặt không đúng vị trà là trong tôi diá»…n ra cái gì đó, mà tôi không thể diá»…n đạt chÃnh xác được. Hay Ãt nhất là tôi có má»™t sá»± lo lắng khó tả.
Những vấn Ä‘á» quan trá»ng nhất được đặt trong chiếc cặp Ä‘á». Äó là những văn bản buá»™c tôi phải Ä‘á»c ngay.
Hoặc là ký.
Má»™t xấp văn bản má»ng những quyết định của tôi, buá»™c phải giải quyết ngay, không trì hoãn.
Chiếc cặp Ä‘á» nằm ở trung tâm ngay trÆ°á»›c mặt tôi hÆ¡i lệch vá» bên phải chút Ãt. TrÆ°á»›c hết đó là nhÅ©ng sắc lệnh. Những giác thÆ° gá»i lên các cÆ¡ quan chÃnh thức (chẳng hạn nhÆ° Há»™i đồng Liên bang hay là Duma). Sắc lệnh ra khá»i cặp đó tức là bổ nhiệm hay cách chức. Khi sắc lệnh đó chÆ°a ra khá»i cặp tức là quyết định chÆ°a được thông qua. Äôi khi có hẳn má»™t số ngÆ°á»i trông chỠở những sắc lệnh nà y. Dù muốn hay không muốn thì ná»™i dung của những sắc lệnh nà y trong chiếc cặp Ä‘á» ngay ngà y hôm sau sẽ được Ä‘Æ°a lên chÆ°Æ¡ng trình thá»i sá»±. Có thể là chÆ°Æ¡ng trình trong nÆ°á»›c, mà cÅ©ng có thể là chÆ°Æ¡ng trmh quốc tế.
NhÆ°ng công việc của tôi đâu chỉ có bổ nhiệm hay cách chức. CÅ©ng không phải chỉ có những phát biểu công khai hay là các chuyến Ä‘i Trong chÆ°Æ¡ng nà y tôi muốn Ä‘á» cáºp đến khÃa cạnh thứ hai, rất sôi Ä‘á»™ng, vô hình của công tác nà y.
Äáng tiếc là tôi chÆ°a trở lại vá»›i chiếc cặp Ä‘á». NhÆ°ng có má»™t Ä‘iá»u tôi biết chÃnh xác: những gì nằm trong chiếc cặp Ä‘á» hôm nay, thì ngà y mai sẽ trở thà nh kết quả, là cái mốc, là sá»± kiện chủ yếu. Nếu nhÆ° trong chiếc cặp Ä‘á» có má»™t quyết định nà o đó khó hiểu, chÆ°a được suy nghÄ© kỹ lưỡng, có nghÄ©a là có Ä‘iá»u gì đó trong cÆ¡ chế chÆ°a hoà n chỉnh. CÆ¡ chế thông qua quyết định.
Có Ä‘iá»u gì đó chÆ°a ổn.
Sau chiếc cặp đỠlà những chiếc cặp trắng.
Trong những chiếc cặp nà y là đá»i sống của má»™t quốc gia. Quốc gia chÃnh là cá»— máy vá»›i chế Ä‘á»™ quản lý, vá»›i Ä‘á»™ng cÆ¡ và những bá»™ pháºn hoạt Ä‘á»™ng của mình.
Cứ theo ná»™i dung có trong những chiếc cặp trắng là có thể hiểu cá»— máy đó hoạt Ä‘á»™ng nhÆ° thế nà o. Äá»™ng cÆ¡ của cá»— máy đó có những tiếng Ä‘á»™ng lạ hay không. Những bánh răng của Ä‘á»™ng cÆ¡ có bị trục trặc gì không.
Trong những chiếc cặp đó là những văn bản của các Bá»™, Ngà nh khác nhau xin ý kiến chỉ đạo. Äó không phải là những quyết định, những chỉ thị của tôi, cÅ©ng không phải trách nhiệm chÃnh của tôi. Sau má»—i dòng chữ là những mối quan hệ chằng chịt của bá»™ máy quản lý Nhà nÆ°á»›c. Những báo cáo máºt hay những Ä‘á» nghị của ChÃnh phủ, những báo cáo của Bá»™ Quốc phòng hay CÆ¡ quan an ninh Liên bang, chi tiêu tà i chÃnh cho những chÆ°Æ¡ng trình của Nhà nÆ°á»›c - ở đây có rất nhiá»u vấn Ä‘á» liên quan tin tức chÃnh trị. NhÆ°ng chÃnh từ những tà i liệu văn bản của những chiếc cặp trắng nà y mà đôi khi dÆ° luáºn bá» qua lại là cuá»™c sống hiện thá»±c của quốc gia rá»™ng lá»›n nà y.
Trong mỗi văn bản đó là quyết định của tôi, là mệnh lệnh của tôi.
Còn lại là những chiếc cặp xanh. Thông thÆ°á»ng đó là những luáºt. Những luáºt Ä‘iá»u chÃnh Ä‘á»i sống của các công dân.
Chữ ký của Tổng thống tức là trở thà nh chuẩn má»±c cho tất cả các công dân. Những chuẩn má»±c đó sẽ được thá»±c hiện cho nhiá»u năm. Có thể là hà ng chục năm. Những chuẩn má»±c nà y sẽ áp dụng và o thá»±c tế hay là phủ quyết?
Khi quyết định vá» những vấn Ä‘á» trong văn bản của chiếc cặp xanh, tôi phải huy Ä‘á»™ng hết khả năng, kinh nghiệm Ä‘Æ°á»ng Ä‘á»i của mình. Äôi khi nó còn khó hÆ¡n khi Ä‘Æ°a ra má»™t quyết định chÃnh trị hay nhân sá»± nà o đó.
Váºn mệnh trÆ°á»›c chiếc cặp xanh nhÆ° thế đó.
Ngà y 22 tháng 7 năm 1997, tôi ký Lá»i kêu gá»i nhân dân Nga nhân việc Há»™i đồng Liên bang không thông qua Luáºt, Liên bang “Vá» tá»± do tÃn ngưỡng và tổ chức tôn giáoâ€.
Tôi viết trong Lá»i kêu gá»i: “Äây là má»™t quyết định rất khó khăn. Luáºt nà y được 370 nghị sÄ© của Duma, Nhà thá» ChÃnh thống giáo và hà ng chục tổ chức tôn giáo ủng há»™â€.
Chuyện vá» luáºt nà y nhÆ° sau. Sau khi Liên Xô sụp đổ má»™t là n sóng những nhà truyá»n giáo từ khắp các nÆ°á»›c trên thế giá»›i kéo đến nÆ°á»›c Nga. Trong số há» có những ngÆ°á»i thông thái, xứng đáng, nhÆ°ng cÅ©ng cá» những kẻ buôn thần bán thánh, cÅ©ng có những kẻ chỉ muốn thu phục được tâm hồn của những chà ng trai, cô gái trẻ. Các giáo phái tôn giáo chiếm giữ các gian phòng trống rá»—ng của các cung văn hoá và nhà hát. Những nhà truyá»n giáo tuyển chá»n những ngÆ°á»i hâm má»™ nhiệt tình trong số sinh viên, há»c sinh, đôi khi các giáo phái cá»±c quyá»n trở thà nh nguyên nhân của những bi kịch thảm thiết: dân tình bá» nhà bá» cá»a, công việc, há»c hà nh, trẻ em bá» cha mẹ Ä‘i lang thang, phiêu bạt. Äó là thiệt hại lá»›n cho sá»± phát triển tinh thần và tâm lý của há». Tôi đã được biết chi tiết vá» những trÆ°á»ng hợp nhÆ° váºy.
Tôi biết là Nhà thá» ChÃnh thống đã khiếu nại lên ChÃnh phủ, dẫn ra những trÆ°á»ng hợp bán tá»™i phạm hay hoà n toà n tá»™i phạm và đặt vấn Ä‘á» vá» việc hạn chế bằng những quy định của luáºt pháp vá» tá»± do tÃn ngưỡng.
Luáºt được Duma thông qua đã có những hạn chế nghiêm ngặt đối vá»›i việc xuất hiện những tổ chức tôn giáo má»›i. Thá»±c tế là những hạn chế đó là cấm những tà giáo má»›i nảy sinh ở Nga. Sau khi Luáºt được thông qua, xã há»™i bùng lên má»™t cuá»™c tranh luáºn gay gắt. Tầng lá»›p trà thức, những đảng phái cánh hữu, tá»± do đòi Tổng thống huá»· bá» Luáºt nà y vì mâu thuẫn vá»›i chuẩn má»±c cÆ¡ bản của quyá»n tá»± do tÃn ngưỡng. Giáo hoà ng Vatican, Tổng thống Clinton, những nhà lãnh đạo của các tôn giáo trên thế giá»›i, Quốc há»™i hầu hết các nÆ°á»›c và cuối cùng là những trợ lý của tôi Ä‘á» nghị phủ quyết Luáºt do Duma thông qua.
Mặt khác, Giáo chủ Alexi Äệ Nhị lại viết cho tôi: “Luáºt phân biệt hoà n toà n công bằng những tổ chức tôn giáo vá» số lượng tÃn đồ và thá»i gian hỠđã tồn tại. Nó tạo ra những tiá»n Ä‘á» cần thiết để ngăn chặn cá nhân và xã há»™i tránh hoạt Ä‘á»™ng tà giáo và đội lốt truyá»n giáo gây thiệt hại vá» tinh thần và sức khoẻ của con ngÆ°á»i, cho bản sắc dân tá»™c của chúng ta, sá»± ổn định và xã há»™i công dân ở Ngaâ€.
Äó là quan Ä‘iểm của nhà thá» chúng ta.
Äó là má»™t vấn hết hết sức tế nhị và phức tạp vá» tá»± do của con ngÆ°á»i. Äúng, lợi dụng tá»± do và o việc xấu xa thì tháºt dá»… dà ng. Nhiá»u tháºp niên dân chúng bị cưỡng ép không có tá»± do tÃn ngưỡng, còn bây giá» hà ng ngà n, hà ng chục ngà n những đứa trẻ má»›i sinh không hiểu được truyá»n thống của đất nÆ°á»›c mình, không phân biệt được các tôn giáo, lao và o má»™t khoảng không hÆ° vô để cứu mình.
Nhà thá» ChÃnh thống lên tiếng: lợi dụng sá»± ngây thÆ¡, dốt nát của há» trong các vấn Ä‘á» tôn giáo nhÆ°ng những nhà truyá»n giáo nÆ¡i khác đến đây là không thể chấp nháºn được. Cần phải ngăn chặn kiểu khai thác vô tá»™i vạ sá»± cả tin của ngÆ°á»i Nga. Nhà thá» có đúng không? Äúng, hoà n toà n đúng. NhÆ°ng Hiến pháp Nga, đó không phải là văn bản chỉ mang tÃnh hình thức. Ná»™i dung của Hiến pháp phản ánh má»™t cách sâu sắc mối quan hệ giữa con ngÆ°á»i và xã há»™i. Nhà nÆ°á»›c có quyá»n can thiệp và áp đặt há» phải tin và o cái gì, Ä‘i theo tÃn ngưỡng nà o không? Không, không thể được. NhÆ°ng nhÆ° váºy chúng ta định biến công dân của chúng ta thà nh cái gì đây? Biến những công dân của chúng ta thà nh những chú lừa dá»… sai khiến được chăng?
Quyá»n của thiểu số cÅ©ng được nêu rõ rà ng trong Hiến pháp. Có quyá»n không nhất trÃ, có quyá»n được đối láºp, quyá»n được bà y tỠý kiến cá nhân. Và trong đó có cả quyá»n được không giống ai. Dù cho trong cả nÆ°á»›c chỉ có và i ngà n ngÆ°á»i theo đạo CÆ¡ đốc. NhÆ°ng nếu có má»™t luáºt má»›i gây cản trở hoạt Ä‘á»™ng tÃn ngưỡng của há», thì tôi không bao giá» ký ban hà nh luáºt đó. Tôi nhá»› quá rõ dÆ°á»›i thá»i Xô-viết các giáo phái bị theo dõi chặt chẽ nhÆ° thế nà o, ngÆ°á»i Ä‘i hà nh lá»… và o nhà thá» khó khăn nhÆ° thế nà o, còn nhà cầu nguyện đã trở thà nh mục tiêu theo dõi của KGB. Phải chăng chúng ta lại tiếp tục là m nhÆ° váºy sao? Không. không bao giá»!
Tôi phải hà nh Ä‘á»™ng ra sao? Nếu tôi ký luáºt nà y, cả thế giá»›i văn minh sẽ quay lÆ°ng lại vá»›i chúng ta và chúng ta lại rÆ¡i và o tình trạng bị cô láºp chÃnh trị. Nếu không ký, thì Ä‘iá»u đó nhÆ° má»™t đòn giáng mạnh và o Nhà thá» ChÃnh thống Nga. và o những tổ chức tôn giáo truyá»n thống Nga còn nghèo nà n. Các tổ chức tôn giáo phÆ°Æ¡ng Tây có hà ng tá»· đô la ngay láºp tức sẽ nhảy và o nÆ°á»›c ta trên cÆ¡ sở hợp pháp và bóp chết há».
Tôi đã tìm ra giải pháp, nó cân bằng cả hai. Äúng, tôi không ký luáºt nà y. NhÆ°ng đồng thá»i vá»›i việc không ký, tôi sá»a đổi ná»™i dung của luáºt đó. Sá»a đổi của tôi phản ánh ná»™i dung của Nhà thá» Nga và các tổ chức tôn giáo truyá»n thống - những tổ chức Ä‘á»™i lốt tôn giáo và đội lốt truyá»n giáo không được đầu Ä‘á»™c tinh thần của con ngÆ°á»i.
Tôi không ký luáºt nhÆ° ý kiến của Há»™i đồng Liên bang đã quyết định. Tôi trình lên Há»™i đồng Liên bang và Duma Quốc gia những Ä‘á» nghị của tôi tiếp tục hoà n chỉnh luáºt nà y. Dù là Hồi giáo, Pháºt giáo, Do Thái giáo và những tổ chức tôn giáo truyá»n thống khác và những đại diện của những nhà thá» thế giá»›i khác nhau nhất cần có chá»— dá»±a vững chắc trong luáºt, má»™t sá»± đảm bảo chắc chắn của Nhà nÆ°á»›c.
Sau đó luáºt nà y được thông qua có sá»± sá»a đổi của Tổng thống.
Giai thoại lịch sỠđó được kết thúc và o mùa hè năm 1997. Chiếc cặp xanh vá»›i những văn bản Ä‘á» nghị ân xá - đó là má»™t công việc rất khó khăn đối vá»›i tôi. Quyết định vấn Ä‘á» vá» cái sống và cái chết thế nà o đây? Là m sao để chỉ cần má»™t nét chữ là quyết định số pháºn của con ngÆ°á»i mà nói đứng ra chỉ có Thượng đế má»›i biết? Uá»· ban ân xá trá»±c thuá»™c Tổng thống Nga dÆ°á»›i sá»± lãnh đạo của nhà văn nổi tiếng Anatoli Pristavkin má»—i tuần há»p má»™t lần. Vá» từng trÆ°á»ng hợp, các chuyên gia, tÆ° pháp, tâm lý Ä‘á»u Ä‘Æ°a ra láºp luáºn của mình. Sau đó kết luáºn của Uá»· ban sẽ được trình lên trên bà n là m việc của tôi.
Äó là những văn bản ghê sợ, là m cho tâm hồn tê dại. Äôi khì do tÃnh chất khô khan, nhạt nhẽo, nếu chỉ lạnh lùng liệt kê thì lại cà ng khủng khiếp hÆ¡n.
Công dân B., sinh năm 1971, có mẹ, trÆ°á»›c đây đã có tiá»n án... Mức án tá» hình do sá» dụng súng liên thanh bắn chết trung uý P., tổ trưởng tổ tuần tra và là m bị thÆ°Æ¡ng nặng tuần tra viên D.
Tôi rất nhá»› trÆ°á»ng hợp nà y. Má»™t ngÆ°á»i lÃnh bắn chết thủ trưởng của mình. Má»™t thanh niên còn trẻ. Äúng, mắc tá»™i đã là m mất mạng sống của má»™t sÄ© quan, có thể còn là cha, là trụ cá»™t của má»™t gia đình. NhÆ°ng có ai biết chuyện đó xảy ra trong hoà n cảnh nà o, tâm lý của anh ta ra sao? Không vượt qua được thá» thách? Hay Ä‘iên khùng? Hay là tâm thần bất ổn? Tôi đồng ý vá»›i những láºp luáºn của Uá»· ban - giảm nhẹ hình phạt. HÆ¡n nữa, ta lại không có những Ä‘iá»u khoản cho việc ân xá đó, nhÆ°ng anh ta vẫn phải chịu mức hình phạt là mÆ°á»i lăm năm tù giam.
Công dân M., sinh năm 1973, Ä‘á»™c thân, trÆ°á»›c đây đã có tiá»n án, mức án tá» hình do cưỡng dâm và giết hại má»™t cô gái và tá»™i cưỡng dâm ba cô gái trẻ vị thà nh niên.
Tôi suy nghÄ© rất nhiá»u. DÆ°á»ng nhÆ° không thể để cho tên súc sinh nà y tồn tại trên Ä‘á»i nữa. NhÆ°ng Uá»· ban cÅ©ng Ä‘Æ°a ra những lý lẽ. Tá»™i tá» hình được giảm xuống còn hai mÆ°Æ¡i lăm năm tù giam. Sau nà y xác minh lại thì anh ta không phải là ngÆ°á»i gây ra tá»™i cưỡng dâm và giết ngÆ°á»i đó. Hà nh vi cưỡng dâm và giết ngÆ°á»i lại phát hiện ra qua má»™t vụ tá»™i phạm khác khi công dân K. nháºn tá»™i. Còn công dân M. chịu hình phạt mÆ°á»i lăm năm tù do mắc tá»™i khác.
Hoạt Ä‘á»™ng tÆ° pháp không thể bị hạn chế. Äúng, tôi cho rằng cưỡng dâm trẻ em thì phải chịu hình phạt nặng, Tuy váºy, mấy năm trÆ°á»›c do áp lá»±c của Há»™i đồng châu Âu, chúng ta đã không thi hà nh hình phạt tá» hình. Rất nhiá»u ngÆ°á»i đã phản đối biện pháp nà y. Bởi vì những tá»™i ác tà y trá»i, ghê tởm nhÆ° váºy không thể không bị trừng trị. Vì những lý do dá»… hiểu những nhà điá»u tra và tÆ° pháp, những kiểm sát viên và dÆ° luáºn xã há»™i kiên quyết không thÆ°Æ¡ng xót đối vá»›i những kẻ cuồng tÃn, những tên tá»™i phạm có hà nh Ä‘á»™ng nhÆ° váºy, bởi vì hà nh Ä‘á»™ng của hỠđã gây bao cảnh thÆ°Æ¡ng xót, tà n nhẫn.
Nếu chỉ dá»±a và o ý kiến của các chuyên gia, và o kết luáºn của các chuyên viên cÅ©ng không được. Còn phải dá»±a và o lÆ°Æ¡ng tâm, lý trà của chÃnh mình. Có thể những đêm mất ngủ, những đêm lo âu, buồn bã mà tôi phải trải qua cÅ©ng có lý do từ chiếc cặp xanh nà y chăng?
Tháºt khó khăn, nặng ná». Tôi tá»± nhủ mình có khi sá»± sám hối cÅ©ng có thể giúp cho há». NhÆ°ng đôi lúc dÆ°á»ng nhÆ° tay tôi cứ muốn vá»›i lấy bút: không thể ân xá.
Má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»u phải chịu trách nhiệm trÆ°á»›c hà nh vi của mình. Má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»u nhÆ° thế.
NhÆ°ng cÅ©ng có thể má»™t ngÆ°á»i bị đứng trÆ°á»›c lưỡi hái của tá» thần nhÆ°ng không phải do hà nh vi của há» gây ra. Äúng, có thể là má»™t ngÆ°á»i ghê gá»›m, kinh khủng. NhÆ°ng lại không gây ra hà nh vi giết ngÆ°á»i! Äối vá»›i tôi, đấy còn là má»™t sá»± minh chứng cho việc hệ thống tÆ° pháp cần phải hoà n thiện nhÆ° thế nà o. Hình phạt tá» hình tháºt nặng ná», khó khăn nhÆ° thế nà o! Nếu nhÆ° mắc sai lầm, thì lÆ°Æ¡ng tâm của chúng ta không thể sá»a chữa được, bởi đó là cuá»™c sống.
Còn một loại cặp nữa - trong đó là những tà i liệu hoà n toà n khác, một mảng công việc khác hẳn. Những đỠxuất khen thưởng của năm 1997.
Äây là những tà i liệu mà tôi thÃch nhất... Tưởng chừng trong công việc chẳng cần phải suy nghÄ©. Tại sao lại yêu thÃch nhất? Äiá»u đó rất quan trá»ng, bởi vì qua đó có thể biết được ở nÆ°á»›c ta có những ngÆ°á»i sống nhÆ° thế nà o.
Tôi tình cá» giở và i trang tà i liệu. Nhà văn Victor Astafev - Huân chÆ°Æ¡ng “Vì công lao phục vụ Tổ quốc hạng haiâ€. (Huân chÆ°Æ¡ng vì công lao phục vụ Tổ quốc hạng nhất - thà nh tÃch quốc gia tách ra thà nh má»™t bản riêng). Nhà văn sống ở là ng Ovsianca - Krasnoiarsk, xây dá»±ng được má»™t thÆ° viện lá»›n. Äúng là má»™t Lev Tolstoi hiện đại. Sá»± so sánh đó thấy thoả mãn là m sao.
Viện sÄ© Basov. Má»™t trong những ngÆ°á»i sáng tạo ra tia laze. Giải thưởng Nobel. Chuyện thần thoại trong khoa há»c của chúng ta! Huân chÆ°Æ¡ng “Vì công lao phục vụ Tổ quốc†hạng hai.
Nhà thiết kế Kalashnikov. Mikhail Timofeevich, ngÆ°á»i chế tạo ra súng trÆ°á»ng tá»± Ä‘á»™ng Ä‘á»™c nhất vô nhị của Nga đã được tặng thưởng Huân chÆ°Æ¡ng Andrei Pervozvanyi.
Tưởng chừng má»i việc tháºt giản Ä‘Æ¡n - tặng thưởng. Có cải gì phức tạp đâu - chỉ cần lấy bút ra ký là xong. NhÆ°ng...
Tôi cho rằng trong bất cứ má»™t công việc nà o, tháºm chà nhẹ nhà ng nhất cÅ©ng Ä‘á»u có lý do để Ä‘Æ°a đến má»™t quyết định bất ngá». Chẳng hạn nhÆ° giai thoại vá»›i phim “Mặt trá»i trắng trên sa mạc†được giải thưởng quốc gia. Gần đến ngà y ká»· niệm hai mÆ°Æ¡i lăm năm phim nà y được dà n dá»±ng. NhÆ°ng những ngÆ°á»i là m phim cho rằng nếu nhÆ° đất nÆ°á»›c và ban lãnh đạo Nhà nÆ°á»›c không đảnh giá đúng giá trị của phim nà y kịp thá»i, thì đã muá»™n rồi. Tặng giải thưởng cho phim nà y chẳng còn có ý nghÄ©a gì nữa.
NhÆ°ng tôi kiên quyết là m ngược lại. Tôi hoà n toà n tin tưởng và o sá»± đúng đắn của mình. Nếu nhÆ° má»™t bá»™ phim được nhân dân yêu thÃch nhÆ° váºy mà không nháºn được giải thưởng quốc gia, thì sinh ra giải thưởng quốc gia để là m gì? Äã có lúc phim nà y không nháºn được giải thưởng chỉ vì thể hiện thái Ä‘á»™ “nhẹ dạ†đối vá»›i má»™t Ä‘á» tà i cách mạng. Còn bây giở thì sao? Có lẽ đây là má»™t trÆ°á»ng hợp hiếm có, khi tôi tá»± nhủ: tháºt may là tôi là m Tổng thống.
Tôi đã ký sắc lệnh bổ sung. Trao giải thưởng cho bá»™ phim “Mặt trá»i trắng trên sa mạcâ€. Những ngÆ°á»i được giải thưởng quốc gia năm 1997, bao gồm đạo diá»…n Vladimir Motyl, các diên viên Anatoli Kuznetsov, Spartac Mishulin và những ngÆ°á»i là m phim khác đã xây dá»±ng lên bá»™ phim tuyệt vá»i nà y.
Tôi hà i lòng biết bao khi bắt tay Vladimir Yakovlevich Motyl tại Äại sảnh Georgi của Kremli. Tôi không thấy hổ thẹn vì đất nÆ°á»›c. Ngược lại, tôi thấy tá»± hà o biết bao.
Quả tháºt, cÅ©ng có những phần thưởng khác thÆ°á»ng.
Alexandr Isaevich Solzenitsyn, má»™t nhà văn vÄ© đại Nga đã từng bị trục xuất khá»i đất nÆ°á»›c trong những năm 70 và trở vá» Tổ quốc má»›i đây, nay đã gần tám mÆ°Æ¡i tuổi. Ngà y sinh của nhà văn được xã há»™i Nga tổ chức rầm rá»™. Tôi quá hiểu là cuá»™c sống của Solzenitsyn từng trải là má»™t chiến tÃch thá»±c thụ và nÆ°á»›c Nga cần phải tặng cho nhà văn nà y phần thưởng cao quý nhất - giải thưởng Andrei Pervozvanyi. Trong khi đó linh cảm mách bảo tôi rằng vá»›i Alexandr Isaevich má»i việc không há» Ä‘Æ¡n giản nhÆ° váºy. Ông ta đã quen đứng ở phÃa đối láºp. Mặc dù ông đã trở vá» Tổ quốc, nhÆ°ng ông vẫn tháºn trá»ng và rất hay chỉ trÃch tất cả những gì diá»…n ra trên đất nÆ°á»›c.
Trên bà n là m việc của tôi còn có báo cáo của các cố vấn phụ trách vấn đỠvăn hoá. Trong báo cáo hỠcho biết nếu được trao phần thưởng thì Alexandr Solzenitsyn có lẽ sẽ từ chối.
Tôi nhá»›, lúc đó tôi rất thất vá»ng.
Không biết là m gì đây?
DÆ°á»ng nhÆ° cần phải thưởng cho nhà văn là điá»u chẳng có gì phải nghi ngá». NhÆ°ng nếu nhÆ° ông ta từ chối thì tình huống diá»…n ra sẽ rất không hay. Những ngÆ°á»i được nháºn huân chÆ°Æ¡ng hay sẽ được nháºn huân chÆ°Æ¡ng sẽ cảm thấy thế nà o đây? Nếu nhÆ° biết chÃnh xác là ông sẽ từ chối, thì cần phải tạo ra chuyện om xòm, ầm Ä© nhÆ° má»™t sá»± kiện xã há»™i chăng? Má»™t khi nếu Alexandr Isaevich hoà n toà n không muốn nháºn huân chÆ°Æ¡ng thì có thể không thưởng cho ông ta nữa chà ng?
NhÆ°ng trong tôi dÆ°á»ng nhÆ° có ai đó mách bảo: Không, nhÆ° thế là không đúng, không công bằng. Äúng, hiện giá» nhà văn rất cứng nhắc, nhiá»u sá»± kiện thá»±c tiá»…n xung quanh được ông ghi nháºn bằng cảm tình, bằng ná»—i bá»±c dá»c. Äó là cá tÃnh của ông ta. NhÆ°ng chÃnh cái cá tÃnh đó đã giúp ông trải qua được má»i sá»± bất công, má»i ná»—i vất vả của cuá»™c sống! Có thể năm tháng sẽ qua Ä‘i và ông sẽ có cách nhìn nháºn khác và đánh giá tấm huân chÆ°Æ¡ng khác Ä‘i chăng?
Tôi quyết định ký sắc lệnh tặng Alexandr Isaevich Huân chÆ°Æ¡ng Andrei Pervozvanyi. Cùng vá»›i sắc lệnh, tôi viết má»™t bức thÆ° tay gá»i cho ông, trong đó nói rằng phần thưởng nà y không phải cá nhân tôi tặng cho ông, mà là của nhân dân, của tất cả các công dân Nga biết Æ¡n ông.
Tôi rất tin là thá»i gian qua Ä‘i và Alexandr Isaevich sẽ thay đổi thái Ä‘á»™ của mình. NhÆ°ng tháºm chà điá»u đó không diá»…n ra Ä‘i nữa, thì tôi vẫn tin rằng mình hà nh Ä‘á»™ng hoà n toà n đúng đắn.
Trở lại vá»›i chiếc cặp Ä‘á».
Có phải tất cả những tà i liệu quan trá»ng nhất Ä‘á»u nằm trong chiếc cặp nà y không? Chuyện gì sẽ xảy ra sau khi những tà i liệu trong chiếc cặp nà y được ký?
Valeri Semenchenko, Trưởng phòng văn thÆ° của Tổng thống thông thÆ°á»ng Ä‘á»u kè kè trên tay những tà i liệu có dấu “Äặc biệt quan trá»ngâ€, “Tối máºt†hoặc “Máºtâ€. Những ký hiệu nhÆ° váºy đối vá»›i anh ta có nghÄ©a là tay trao tay. Semenchenko bÆ°á»›c và o, trên tay cầm chiếc cặp. báo cáo ná»™i dung và tôi chăm chú dá»c. Nếu cần tôi sẽ ký. (Vấn đỠở chá»— là những tà i liệu nà y không thể để công khai trên bà n, kể cả trên bà n là m việc của tôi, của Tổng thống). Sau đó Semenchenko sang phòng văn thÆ° và giao cho giao liên chuyển cho các địa chỉ, trÆ°á»›c đó anh đã thông báo sÆ¡ bá»™ qua Ä‘Æ°á»ng liên lạc ná»™i bá»™. Thông thÆ°á»ng đó là những báo cáo của tình báo, báo cáo vá» các loại vÅ© khà má»›i, tình hình căng thẳng xuất hiện liên quan hoạt Ä‘á»™ng đối ngoại của Nhà nÆ°á»›c.
Valeri Semenchenko cùng là m việc vá»›i tôi khi còn ở Thà nh uá»· MatxcÆ¡va. CÅ©ng tại đây anh ta bị sa thải vì thân quen vá»›i Bà thÆ° Thà nh uá»· bị thất sủng. NhÆ° váºy là anh ta gặp tai hoạ cÅ©ng do tôi. Năm 1990, tôi gá»i Valeri Pavlovich dá»n hết đống tà i liệu và thÆ° từ của Xô-viết tối cao cá»™ng sản Nga để lại.
ChÃnh anh là ngÆ°á»i cuối buổi là m việc đặt và o chiếc cặp của tôi, của Tổng thống những tà i liệu, cho và o két sắt và đóng dấu máºt của mình. ChÃnh anh là ngÆ°á»i cảnh giác theo dõi tất cả những tà i liệu nằm trên bà n của tôi. Bất cứ má»™t bút phê nà o của tôi hay nghị quyết Ä‘á»u được nhanh chóng chuyển để địa chỉ cần đến. Công việc đó đã diá»…n ra đến chục năm rồi. Semenchenko - má»™t con ngÆ°á»i cẩn tháºn, ngăn nắp và tin cáºy. Anh cÅ©ng là má»™t ngÆ°á»i rất táºn tâm.
Sau khi những tà i liệu trong chiếc cặp đỠđã được xỠlý, tôi chuyển sang nghiên cứu những tà i liệu trong những chiếc cặp trắng và xanh, thì Semenchenko rút lui.
Tôi cho gá»i Trưởng phòng lá»… tân của Kremli Vladimir Nicolaevich Shevchenko.
Chúng tôi thảo luáºn lịch là m việc trong ngà y của tôi.
Thứ tư, ngà y 3 tháng 9.
MÆ°á»i giá». Ghi âm phát biểu trên Äà i truyá»n thanh.
MÆ°á»i giá» bốn mÆ°Æ¡i lăm phút. Lá»… tiá»…n Tổng thống Cá»™ng hoà Liên bang Äức R. Hertsog.
MÆ°á»i má»™t giá» ba mÆ°Æ¡i lăm phút. Äiện Ä‘Ã m vá»›i Tổng thống Leonid Kuchma.
MÆ°á»i má»™t giá» bốn mÆ°Æ¡i lăm phút. Trợ lý vá» các vấn Ä‘á» pháp lý Krasnov.
MÆ°á»i hai giá». Bá»™ trưởng Ná»™i vụ Stepasin.
MÆ°á»i ba giá». ThÆ° ký Há»™i đồng an ninh Kokoshin.
MÆ°á»i lăm giá». Lá»… khánh thà nh Quảng trÆ°á»ng trÆ°á»›c Nhà thá» Äấng cứu thế Jesus.
MÆ°á»i chÃn giá». Lá»… khánh thà nh Nhà hát Opera má»›i mang tên Boris Pokrovski.
Lịch là m việc bao giá» cÅ©ng được chuẩn bị trÆ°á»›c má»™t tháng, má»™t tháng rưỡi. Bất cứ má»™t sá»± xê dịch dù chỉ là năm phút, tôi Ä‘á»u không chấp nháºn. CÅ©ng không phải do tôi không chịu được sá»± cháºm trá»…, mà tôi còn không chịu được khi ngÆ°á»i ta đợi tôi.
Thói quen đó đã ăn sâu trong tôi suốt cuá»™c Ä‘á»i rồi. Ngoà i ra, tôi còn hình dung ra ngÆ°á»i ta sẽ hồi há»™p nhÆ° thế nà o khi chuẩn bị cho cuá»™c gặp.
Tôi nhá»› không Ãt lần các con gái tôi đã cố kiểm tra cảm giác thá»i gian của tôi. “Ba Æ¡i, mấy giá» rồi?†- Chúng Ä‘á»™t ngá»™t há»i tôi Và bao giá» tôi cÅ©ng trả lá»i chÃnh xác đến từng phút, không cần phải nhìn đồng hồ. “Là m sao mà ba biết được?†- Chúng ngạc nhiên. Bản thân tôi cÅ©ng không biết tại sao... ÄÆ¡n giản là tôi cảm thấy nhÆ° thế.
Còn ở đây, ở Kremli cảm giác thá»i gian tất nhiên cÅ©ng giúp Ãch cho tôi rất nhiá»u. NhÆ°ng Vladimir Nicolaevich Shevchenko bao giá» cÅ©ng nhắc nhở nếu tôi để quá thá»i gian, đánh tÃn hiệu là tôi đã kéo dà i quá thá»i gian quy định. Äúng là má»™t cái đồng hồ sống.
Tất nhiên phạm vi chức năng của Vladimir Nicolaevich còn nhiá»u nữa. Ngay từ năm 1991, anh ta là ngÆ°á»i chuyên giúp tôi gỡ những mối rối rắm của cái thủ tục lá»… tân, má»™t trợ lý trung thà nh trong tất cả các cuá»™c gặp chÃnh thức. Anh ta luôn Ä‘i cạnh tôi, trong đầu lÆ°u giữ hà ng trăm, hà ng ngà n chi tiết tưởng chừng rất nhá» nhặt nhÆ° các nhà ngoại giao chuyên nghiệp vẫn thÆ°á»ng nói.
Trong “bá»™ sÆ°u táºp†của anh ta có đến chÃn mÆ°Æ¡i tám chuyến thăm chÃnh thức và không chÃnh thức, là m việc của Tổng thống.
Không phải má»™t lầu, hai lần anh ta đã không ngần ngại can thiệp và o cuá»™c nói chuyện của tôi vá»›i Clinton, Chirac và vá»›i những ngÆ°á»i đứng đầu các quốc gia khác và nhắc tôi rằng hoạt Ä‘á»™ng tiếp theo chỉ còn và i phút! Chúng tôi tháºt kÃnh nể sá»± kiên nhẫn của anh ta. Tất cả những năm tháng anh ta cùng Ä‘i vá»›i tôi chÆ°a bao giá» anh ta là m tôi pháºt ý. Äúng là má»™t con ngÆ°á»i có má»™t không hai, nhạy cảm, có lòng vị tha và cá»±c kỳ cẩn tháºn đến huyá»n thoại.
Những tà i liệu đã được ký.
Lịch trình là m việc đã được thống nhất.
TrÆ°á»›c những cuá»™c gặp gỡ và điện Ä‘Ã m bao giá» tôi cÅ©ng Ä‘á»c báo, tạp chÃ, phụ trÆ°Æ¡ng của báo chà và kết quả những cuá»™c trÆ°ng cầu dân ý. Nếu nhÆ° không có công việc nà y, thì tôi không thể bắt tay và o việc được.
Ngà y 26 tháng 9 năm 1997.
Quỹ chÃnh trị đã gá»i cho tôi tổng hợp báo chà Nga, cả báo chà MatxcÆ¡va, trong đó có cả báo diện tá», lẫn báo chà địa phÆ°Æ¡ng.
Chỉ gồm mấy trang giấy.
“Tổng thống thừa nháºn rằng má»™t ná»n kinh tế mạnh - đó là thị trÆ°á»ng cá»™ng vá»›i má»™t Nhà nÆ°á»›c mạnh†(“Báo Äá»™c láºpâ€). “Nhà nÆ°á»›c không thể chịu Ä‘á»±ng được áp lá»±c của giá»›i kinh doanh†(“Äiện tÃn Ngaâ€). “Yeltsin nói vá» bình minh của thị trÆ°á»ng tá»± do†(“Kinh doanhâ€).
Tôi lÆ°á»›t qua những tiêu đỠđể biết những xu hÆ°á»›ng chÃnh trong tuần. Còn những ngÆ°á»i dân bình thÆ°á»ng thì suy nghÄ© gì? Những ngÆ°á»i rất bình thÆ°á»ng?
Ngà y 11 và 12 tháng 10 năm 1997.
Quỹ “DÆ° luáºn xã há»™i†tiến hà nh những cuá»™c thăm dò thưởng xuyên.
“Xin ông (bà ) cho biết cá nhân ông (bà ) định Ä‘Æ°a nhà chÃnh trị nà o ra ứng cá» chức Tổng thống?â€
Bắt đầu từ tháng 8 uy tÃn của Ziuganov tăng lên được hai Ä‘iểm, từ mÆ°á»i lăm Ä‘iểm lên mÆ°á»i bảy Ä‘iểm. Còn uy tÃn của Lebed hạ mất hai Ä‘iểm: Bây giá» chỉ còn có chÃn Ä‘iểm.
Có khá nhiá»u câu há»i thú vị. Chẳng hạn:
“Nếu Duma thông qua quyết định bất tÃn nhiệm ChÃnh phủ Chemomyrdin, ông (bà ) có thái Ä‘á»™ nhÆ° thế nà o vá» vấn Ä‘á» nà y?â€
Ba mÆ°Æ¡i lăm phần trăm ủng há»™, mÆ°á»i sáu phần trăm trung gian, hai mÆ°Æ¡i lăm phần trăm phản đối. Còn khó trả lá»i là hai mÆ°Æ¡i ta phần trăm. Có rất nhiá»u ngÆ°á»i do dá»±, không quyết định. NhÆ° váºy là còn má»™t lá»±c lượng dá»± trữ trong cuá»™c đấu tranh già nh sá»± tÃn nhiệm.
Còn dÆ°á»›i đây là má»™t cuá»™c thăm dò dÆ° luáºn không mang tÃnh chÃnh trị, nhÆ°ng rất thú vị. Chẳng hạn:
“Ông (bà ) thÆ°á»ng là m gì sau khi là m việc?â€.
Sáu mÆ°Æ¡i lăm phần trăm xem vô tuyến truyá»n hình. Là m công việc gia đình - năm mÆ°Æ¡i bảy phần trăm. Äá»c báo và tạp chà - ba mÆ°Æ¡i phần trăm. ChÆ¡i thể thao - năm phần trăm.
Cả nÆ°á»›c ta vá»›i những thói quen và ưa thÃch chỉ cần thông qua trÆ°ng cầu dân ý Ä‘Æ¡n giản là có thể biết được. Äúng là có những Ä‘iá»u để mà suy nghÄ©.
Tôi đánh dấu bên lỠđể mình tá»± suy nghÄ©, ghi nhá»› trong đầu. NhÆ°ng đã đến lúc cần phải Ä‘i ghi âm bà i phát biểu trên Äà i truyá»n thanh. Ngay từ năm 1996, tuần nà o tôi cÅ©ng là m việc nà y. Äã từng có những việc đáng lo ngại - chẳng hạn: Thay đổi ChÃnh phủ. CÅ©ng có những sá»± kiện bình thÆ°á»ng và vui vẻ - chẳng hạn nhÆ° ngà y mồng 8 tháng 3.
Thà dụ nhÆ° nói vá» tầng lá»›p trung lÆ°u. Äây là chủ Ä‘á» thá»±c sá»± nhạy cảm. Tầng lá»›p trung lÆ°u - có hay không trong xã há»™i chúng ta? Ai hình thà nh tầng lá»›p đó, bao gồm những tầng lá»›p nà o của xã há»™i? Tầng lá»›p nà y có trải qua được cuá»™c khủng hoảng kinh tế hay không? Liệu tầng lá»›p nà y có tháºt sá»± trở thà nh chá»— dá»±a xã há»™i cho Tổng thống hay không và những nhà xã há»™i há»c nói gì vá» tầng lá»›p nà y? Tôi đã từng nháºn xét vá» tầng lá»›p nà y nhÆ° sau: “Hiện nay những công dân của chúng ta tá»± quyết định - sống theo kiểu cÅ© vá»›i đồng lÆ°Æ¡ng khiêm tốn hay là mạnh dạn - mở ra má»™t công việc nhá» của chÃnh mình, má»™t xưởng sá»a chữa ô tô, má»™t cá»a hiệu chụp ảnh, má»™t công ty sá»a chữa nhà ở. má»™t nhà trẻ tÆ° nhân. Tất nhiên sẽ khó khăn. Cần phải đăng ký xà nghiệp của mình, tìm kiếm những nguồn nguyên liệu và đơn đặt hà ng. Cạnh tranh già nh khách hà ng và cá» xát vá»›i những đối thủ cạnh tranh. NhÆ°ng rất nhiá»u ngÆ°á»i Ä‘i từ con số không đã đạt được những kết quả đáng mừng. HỠđã tìm được chá»— đứng trong cái cuá»™c sống phức tạp, nhÆ°ng rất thú vị nà y. HỠđáng được kÃnh trá»ngâ€.
Äúng, má»™t Ä‘á» tà i nghiêm túc. NhÆ°ng kiểm lại tất cả những bà i phát biểu đó khi đã qua má»™t thá»i gian thì tôi thấy có khá nhiá»u Ä‘iá»u tôi không nói đúng nhÆ° váºy. Tôi đã tÃch cá»±c ủng há»™ những nhà doanh nghiệp tÆ° nhân. Tôi đã nghiêm khắc yêu cầu các quan chức không được gây phiá»n nhiá»…u há», để cho há» tá»± do hà nh Ä‘á»™ng, tá»± do thở. Và cÅ©ng đừng có bá»±c tức cho đó là “chuyện nhá»â€. Lẽ dÄ© nhiên đó là má»™t công việc có tầm quy mô toà n quốc.
Shevchenko lại đến gặp tôi. “ThÆ°a Boris Nicolaevich - Há»™i đồng an ninh†- Anh ta nhắc tôi. Äiá»u đó có nghÄ©a là tất cả các thà nh viên của Há»™i đồng an ninh đã tá» tá»±u đầy đủ trong phòng há»p. Tôi phải có mặt và khai mạc. Chủ Ä‘á» hôm nay là há»c thuyết phòng thủ của nÆ°á»›c Nga.
Tôi mang theo chiếc cặp “Há»™i nghịâ€.
Tôi cá» năm phút để Ä‘i dá»c cái hà nh lang dà i hun hút của Äiện Kremli. Năm phút để suy nghÄ©. Äể nhá»› lại toà n bá»™ những vấn Ä‘á», những thông tin mà tôi đã nghiên cứu trÆ°á»›c. Chúng ta cần má»™t quân Ä‘á»™i thế nà o? Má»™t quân Ä‘á»™i sẵn sà ng cho má»™t cuá»™c chiến tranh thế giá»›i má»›i vá»›i những tên lá»a chiến lược, vÅ© khà trả Ä‘Å©a, những đầu đạn hạt nhân hay không? Hay là những nguồn dá»± trữ và phÆ°Æ¡ng tiện cần phải táºp trung và o lá»±c lượng phản ứng nhanh mà chúng ta có quá Ãt và không được huấn luyện tốt? Những bà i há»c cay đắng ở Chesnia đã buá»™c chúng ta phải suy nghÄ©. NhÆ°ng há»c thuyết quân sá»± được thông qua quá lâu, đã không còn hợp vá»›i thá»±c tiá»…n hiện nay. Tôi đứng dáºy. Äây, đây là điểm liên lạc vá»›i các loại cặp trên chiếc bà n là m việc của Tổng thống, má»™t chiếc bà n nặng ná» và lặng lẽ.
Còn tôi là cá»— máy thông qua những quyết định. Thế đấy, có lần đã có ai đó gá»i tôi nhÆ° váºy. Rất chÃnh xác nữa là khác. NhÆ°ng cá»— máy nà y phải biết suy nghÄ© và cảm giác, phải biết nhìn nháºn thế giá»›i từ má»i góc Ä‘á»™ trong mối quan hệ Ä‘an xen. Äó phải là má»™t cá»— máy sống. Nếu không thì cô máy đó chẳng đáng má»™t đồng xu.
Tôi vẫn sải bước trong cái hà nh lang dà i hun hút đó. Bên cạnh tôi là Shevchenko. Còn viên sĩ quan tuỳ tùng thì lặng lẽ bước theo sau. Trước mắt tôi hiện lên những ô chữ. Số liệu.
Những Ä‘á» xuất. Tôi nháºn thức và hình dung hiện giá» có rất nhiá»u Ä‘iá»u phụ thuá»™c và o những số liệu đó.
Có ai đó đã tiếng nói đùa vá» Ä‘á» tà i “Tổng thống xá» lý các văn bảnâ€. Äó là câu nói đùa. Chỉ nói đùa thôi.
Trong chương nà y tôi cố gắng kể lại đôi chút thực chất công việc diễn ra như thế nà o.
|
08-09-2008, 10:56 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Láng giá»ng
NÆ°á»›c Nga chuyển sang ná»n kinh tế chuyển đổi tháºt khó khăn. NhÆ°ng có lẽ những ai ở lại các nÆ°á»›c SNG mà thiếu nÆ°á»›c Nga còn khó khăn hÆ¡n nhiá»u.
Những ảo tưởng vá» việc các nÆ°á»›c Cá»™ng hoà của Liên Xô cÅ© cùng thống nhất thì sẽ dá»… dà ng há»™i nháºp và o thị trÆ°á»ng thế giá»›i, sẽ dá»… sống hÆ¡n đã bị sụp đổ. Rồi những ảo tưởng khác cÅ©ng bị tan vỡ: rằng nếu nhÆ° nÆ°á»›c Nga không vác gánh nặng trách nhiệm kinh tế vá»›i “những nÆ°á»›c anh em nhá» hÆ¡n†thì nÆ°á»›c Nga đã đạt được nhÆ°á»ng bÆ°á»›c nhảy vá»t kinh tế. Do ảnh. hưởng của thá»±c tiá»…n má»›i ở các nÆ°á»›c SNG cuá»™c sống đối vá»›i dân chúng trở nên ngà y cà ng khó khăn hÆ¡n và nghèo Ä‘i.
Tôi luôn luôn hiểu Ä‘iá»u đó. Trong tôi luôn có cảm giác nặng ná», mặc dù tôi nháºn thức rằng đây không phải lá»—i của tôi. Có lá»—i chÃnh là lịch sá» của thế ká»· 20 nà y đã từng phá vỡ má»™t cách tà n Dạo và liên tục hết thể chế đế quốc nà y đến thể chế khác.
Có thể nêu ra má»™t thà dụ tÆ°Æ¡ng tá»± Ä‘Æ¡n giản. Khi gia đình ly hôn nhau, thì Ä‘iá»u rất quan trá»ng là ngÆ°á»i vợ và ngÆ°á»i chồng phải giữ được quan hệ bình thÆ°á»ng, quan hệ tốt. Äó là điá»u quan trá»ng trÆ°á»›c tiên đối vá»›i con cái. Là điá»u quan trá»ng đối vá»›i cuá»™c sống tiếp theo sau nà y.
Còn trong trÆ°á»ng hợp của chúng ta Ä‘iá»u đó còn quan trá»ng hÆ¡n, bởi các nÆ°á»›c SNG chia nhau không phải là những chiếc xoong nồi, mà là vÅ© khÃ. Cần phải là m cho quả trình chia tay nhau má»™t cách êm thấm, hoà bình và giữ nguyên được tiá»m năng hạt nhân không bị đụng chạm để sau đó chuyển hết vá» Nga theo thoả thuáºn.
Trong lịch sỠthế giới sẽ rất khó có thể tìm được một thà dụ khác như sự hình thà nh quốc gia kiểu các nước SNG hiện nay.
Má»›i đây chÆ°a lâu nhân dân các nÆ°á»›c chúng ta còn sống chung theo má»™t quy định, cùng là m việc trong má»™t ná»n kinh tế, cùng có lối sinh hoạt giống nhau, má»™t hệ thống giáo dục, cuối cùng là có cùng má»™t Nhà nÆ°á»›c. Chúng ta rất dá»… hiểu nhau, chỉ cần ná»a câu nói là đã hiểu nhau. Bởi vì chúng ta đã cùng Ä‘i má»™t loại xe ô tô và tà u Ä‘iện kiểu Xô-viết, đóng Ä‘oà n phà và o công Ä‘oà n nhÆ° nhau, xem cùng má»™t loại phim ảnh, kể cho nhau nghe những câu chuyện tiếu lâm. Nói ngắn gá»n là chúng ta là những ngÆ°á»i cùng trong má»™t không gian lịch sá».
Dù là nhÆ° váºy, nhÆ°ng trong cái không gian chÃnh trị thống nhất của Liên Xô cÅ© vẫn có các nÆ°á»›c cá»™ng hoà có đặc thù riêng, bản sắc riêng, không giống nhau - cả vá» khà háºu, cả vỠđịa lý và tâm tÃnh dân tá»™c.
Äiá»u đó hoà n toà n là má»™t sá»± kết hợp ngược Ä‘á»i sá»± thống nhất và mâu thuẫn giữa các mặt đối láºp, mà ngà y nay được gá»i tắt là SNG.
Hiện nay ở nÆ°á»›c Nga và các nÆ°á»›c Cá»™ng hoà SNG Ä‘ang diá»…n ra cuá»™c tranh cãi rồi Ä‘iá»u gì sẽ đến vá»›i SNG. SNG chỉ là cái tấm bình phong cản trở việc liên kết tháºt sá»±. Quan hệ của các nÆ°á»›c chỉ nên được xây dá»±ng là quan hệ song phÆ°Æ¡ng. Lúc đó má»i vấn Ä‘á» phức tạp sẽ được giải quyết nhanh chóng, lúc đó ở các nÆ°á»›c Cá»™ng hoà Liên Xô (cÅ©) sẽ không xuất hiện cÆ¡ chế để há» có những quyết định không có lợi cho nÆ°á»›c Nga.
Tôi hoà n toà n không tán thà nh quan điểm đó.
SNG là má»™t thá»±c tiá»…n khách quan. TrÆ°á»›c hết, đó là má»™t thị trÆ°á»ng lao Ä‘á»™ng thống nhất. Tôi không thể hình dung được là má»i ngÆ°á»i sẽ nuôi sống gia đình mình theo cách khác. Äó là má»™t thị trÆ°á»ng hà ng hoá và dịch vụ chung, nếu thiếu nó thì tháºt khó hình dung ngân sách của bất cứ má»™t nÆ°á»›c nà o trong SNG sẽ ra sao. Tháºt khó có thể nói được rằng thị trÆ°á»ng nà y sẽ tồn tại nhÆ° thế nà o nếu thiếu những Ä‘Æ°á»ng biên giá»›i mở của chúng ta, thiếu má»™t Liên minh thuế quan của chúng ta.
Äó cÅ©ng là thị trÆ°á»ng nhiên liệu chung, dầu lá»a, hÆ¡i dốt, Ä‘iện năng, tức là kết cấu hạ tầng váºt chất của ná»n kinh tế. Nếu nÆ°á»›c Nga Ä‘á»™c quyá»n má»™t cách tá»± nhiên ở đây thì không có nghÄ©a là Nga áp đặt sá»± Ä‘á»™c tà i trong lÄ©nh vá»±c nà y (chÆ°a bao giá» xảy ra nhÆ° váºy). Sá»± Ä‘á»™c quyá»n tá»± nhiên đó ngẫu nhiên dẫn đến liên kết kinh tế hoà n toà n vá»›i các nÆ°á»›c SNG khác.:
Ngoà i ra, dù nó không giống trÆ°á»›c đây, nhÆ°ng Ä‘ang tồn tại và phát triển má»™t không gian văn hoá và thông tin thống nhất. Cuối cùng, đây còn là hệ thống an ninh táºp thể. Dù là cuá»™c xung Ä‘á»™t Carabắc, Apkhadia hay Chesnia và những cuá»™c va chạm vá»›i các phần tá» Hồi giáo cá»±c Ä‘oan ở Trung à - đó Ä‘á»u là ná»—i Ä‘au chung của chúng ta. Những bà i há»c của những bi thảm nà y đã là m cho chúng ta hiểu được rằng nếu thiếu nhau, chúng ta sẽ không thể nà o hà n gắn được những vết thÆ°Æ¡ng địa chÃnh trị Ä‘ang rỉ máu.
HÆ¡n nữa, tôi còn tin tưởng sâu sắc rằng đến má»™t lúc nà o đó nhất định sẽ xuất hiện ở chúng ta má»™t hệ thống tà i chÃnh duy nhất, má»™t ban lãnh đạo chung tất cả các cÆ¡ quan bảo vệ pháp luáºt và những Æ°u tiên quốc tế chung. Rất có thể cả má»™t Quốc há»™i chung. Có thể có ai đó còn cảm thấy Ä‘iá»u đó là nghịch nhÄ©. Sá»± liên kết của chúng ta Ä‘Æ¡n giản là nhất định sẽ diá»…n ra, do váºy Ä‘e doạ những nÆ°á»›c láng giá»ng, phá vỡ những mối quan hệ được hình thà nh, chúng ta không có quyá»n là m nhÆ° váºy. vấn Ä‘á» sẽ hoà n toà n khác là duy trì hoặc thiết láºp những mối quan hệ đó để là m gì.
Năm 1997 là năm đặc biệt khó khăn đối với SNG. Chúng ta đã trải qua một số thỠthách, và thỠthách đầu tiên lại là Hiệp ước Nga - Belorusia.
Những ngÆ°á»i Belorusia chẳng chỉ Ä‘Æ¡n thuần là láng giá»ng phÃa Tây của chúng ta, chẳng chi Ä‘Æ¡n thuần là những ngÆ°á»i anh em SlavÆ¡ đó sao. Lịch sá» Belorusia Ä‘an xen chằng chịt vá»›i lịch sá» nÆ°á»›c Nga, quan hệ giữa hai dân tá»™c gắn bó máºt thiết, gia đình, thân tá»™c đến mức mà trong lịch sá» bao giá» chúng ta cÅ©ng cảm thấy đó là những ngÆ°á»i anh em cùng dòng máu.
ChÃnh vì váºy ngay trong khuôn khổ SNG, quan hệ của chúng ta vá»›i Belorusia cÅ©ng hết sức đặc biệt. Cả chúng ta lẫn Belorusia Ä‘á»u cố gắng nâng cao mức Ä‘á»™ hợp tác.
Nhiệm vụ chuẩn bị Hiệp Æ°á»›c liên minh đầy đủ hÆ¡n nữa đã được những ngÆ°á»i đứng đầu hai nÆ°á»›c giao cho ngay từ năm 1996. Và thá»±c tế là đến đầu năm 1997, Hiệp Æ°á»›c đó đã xuất hiện. Hiệp Æ°á»›c nà y được giao cho má»™t nhóm công tác do Phó thủ tÆ°á»›ng Valeri Serov, phụ trách các vấn dá» liên kết của, ChÃnh phủ Nga soạn thảo. PhÃa Belorusia dá»± thảo Hiệp Æ°á»›c được giao cho Bá»™ trưởng Ngoại giao I. Antonovich và Chánh Văn phòng Tổng thống M. Miasnikov. Ná»™i dung dá»± thảo đã được trình lên hai Tổng thống.
Lúc đó má»›i phát hiện ra má»™t Ä‘iá»u là Äiá»u lệ của liên minh má»›i hoà n toà n không phù hợp vá»›i những ý tưởng đã được tôi nhất trà thông qua khi thảo luáºn vá» quan Ä‘iểm của liên minh tÆ°Æ¡ng lai. Äiá»u lệ má»›i nà y chủ yếu do hai đảng viên của Äảng cá»™ng sản Liên bang Nga (Chú tịch Uá»· ban Duma Quốc gia vá» công việc của SNG G. Tikhonov và chÃnh I. Antonovich, ngÆ°á»i chuyển vá» Minsk và thay đổi quốc tịch) soạn thảo.
Còn chÃnh việc bản thân Bá»™ trưởng Ngoại giao Belorusia, đồng thá»i cÅ©ng là má»™t thà nh viên tÃch cá»±c của Äảng cá»™ng sản Nga, thì cÅ©ng là m cho ai đó phải ngần ngại. NhÆ°ng chẳng ai ngần ngại cả. Tháºt là vô Ãch.
Những Ä‘iá»u mà các nhà soạn thảo nêu ra, xét vá» ná»™i dung thì có nghÄ©a là nÆ°á»›c Nga bị mất chủ quyá»n của mình. Kết quả là xuất hiện má»™t quốc gia má»›i, vá»›i má»™t quốc há»™i má»›i, má»™t chÃnh quyá»n hà nh pháp má»›i được gá»i là Há»™i đồng Tối cao của Liên minh. Má»i quyết định của cÆ¡ quan nà y là bắt buá»™c vá»›i Tổng thống Nga, ChÃnh phủ và tất cả các cÆ¡ quan chÃnh quyá»n hà nh pháp Nga. Trong dá»± thảo Ä‘iá»u lệ nêu: “Má»i quyết định của Há»™i đồng Tối cao của Liên minh là bắt buá»™c đối vá»›i các cÆ¡ quan của Liên minh và đối vá»›i các cÆ¡ quan chÃnh quyá»n hà nh pháp. của các quốc gia - thà nh viênâ€.
Trong dá»± thảo Ä‘iá»u lệ còn nêu rằng ngÆ°á»i đứng đầu Há»™i đồng Tối cao của Liên bang má»›i sẽ được luân phiên thay đổi giữa Tổng thống Belorusia và Tổng thống Nga. Cứ hai năm má»™t ngÆ°á»i, rồi luân phiên sang ngÆ°á»i khác. NhÆ° váºy là hai năm liá»n Tổng thống Alexandr Lucashenko sẽ lãnh đạo Liên bang Nga. Vá» Quốc há»™i trong dá»± thảo nêu: “Các quốc gia - thà nh viên tạo Ä‘iá»u kiện để thà nh láºp Quốc há»™i, cÆ¡ quan đại diện và láºp pháp của liên minh do các công dân của Liên minh trá»±c tiếp bầu lênâ€. Äiểm liên quan đến vị trà đại diện ngang nhau trong Quốc há»™i Liên bang cÅ©ng không thể chấp nháºn được - má»—i nÆ°á»›c có ba mÆ°Æ¡i lăm ngÆ°á»i. NÆ°á»›c Nga có má»™t trăm năm mÆ°Æ¡i triệu dân, còn Belorusia chỉ có mÆ°á»i triệu.
Khôi phục lại Liên Xô dù sao vẫn là niá»m mÆ¡ Æ°á»›c của những ngÆ°á»i cá»™ng sản. Nếu nhÆ° đối vá»›i Äảng cá»™ng sản Liên bang Nga đó là vÅ© khà đấu tranh chÃnh trị, là định Ä‘á» tÆ° tưởng, thì đối vá»›i những công dân Nga khác đó chỉ là ná»—i Ä‘au tinh thần, là ná»—i ấm ức cho những ngÆ°á»i thân, đồng nghiệp, bạn bè v.v... của mình kẹt lại ở các nÆ°á»›c Cá»™ng hoà khác. Nếu nhÆ° có thể, thì có thể gá»i đó là tiếng gá»i của tâm hồn. NhÆ°ng tiá»m thức đôi khi còn tác Ä‘á»™ng lên cả ý thức ngay cả ở những quan chức Nhà nÆ°á»›c.
ChÃnh Dmitri Riurikov, trợ lý của tôi vá» các vấn Ä‘á» quốc tế cÅ©ng cổ xuý nhiệt tình cho phÆ°Æ¡ng án xốc nổi và nguy hiểm cho nÆ°á»›c Nga vá» việc thống nhất hai quốc gia.
Văn bản đó không chỉ được Chủ tịch Quốc há»™i, không chỉ có má»™t số lượng lá»›n các quan chức Nga ủng há»™, mà nó còn được ký và nằm trên bà n là m việc của Tổng thống Lucashenko. Má»™t vụ xì-căng-Ä‘an quốc tế lá»›n đã chÃn muồi. Äể thay đổi tình hình cần phải giao cho Văn phòng của Tổng thống Nga. Các luáºt gia đã phát hiện hà ng loạt Ä‘iểm vi phạm nghiêm trá»ng Hiến pháp Liên bang Nga.
Tôi gá»i Ä‘iện thoại cho Alexandr Grogorevich, yêu cầu tạm hoãn việc ký kết hiệp Æ°á»›c để cho toà n dân thảo luáºn. Tuy nhiên hà nh Ä‘á»™ng ngoại giao nà y của Tổng thống Nga, hoãn việc ký kết Hiệp Æ°á»›c đã được soạn thảo - tất nhiên không phải là món quà hay ho đối vá»›i Tổng thống Belorusia. Tôi giao sứ mạng tế nhị nà y cho Ivan Rybkin, ThÆ° ký Há»™i đồng an ninh mang thÆ° riêng đến gặp Tổng thống Belorusia. HÆ¡n nữa, tôi còn dặn thêm: “Ivan Petrovich, nếu Lucashenko chÆ°a đồng ý thì chÆ°a trở vá»â€. Rybkin thở dà i nặng ná» gáºt đầu hiểu ý và bay ngay Ä‘i Minsk.
Ngay tại sân bay, Lucashenko đã kể lại toà n bá»™ ná»™i dung bức thÆ° của tôi cho Ivan Petrovich nghe. Sau nà y tôi má»›i biết Dmitri Riurikov, trợ lý của tôi nhÆ° tôi nói ở trên đã cung cấp thông tin nà y cho Lucashenko. Anh ta đúng là má»™t ngÆ°á»i cổ xuý nhiệt tình cho việc thống nhất hai nÆ°á»›c, dù là sá»± thống nhất thân cá»™ng sản Ä‘i nữa. Má»™t tuần sau tôi sa thải anh ta.
Cho đến bây giá» tôi vẫn thầm cám Æ¡n Ivan Petrovich vì lòng kiên nhẫn và bá»n bỉ của ông. Ông đã cùng vá»›i Lucashenko trao đổi hà ng tiếng đồng hồ, nặng nhẹ vá»›i nhau, để lại không biết bao nhiêu thùng rượu sau những cuá»™c há»™i Ä‘Ã m. Äó là kiểu ngoại gia SlavÆ¡ thá»±c sá»±.
Rybkin trở lại MatxcÆ¡va rất mệt má»i. Chẳng bao lâu sau, ngà y 10 tháng TÆ°, văn bản Hiệp Æ°á»›c má»›i đã được ký kết, mà theo ná»™i dung của nó thì thá»±c chất đó là Hiệp Æ°á»›c chuẩn bị cho việc thống nhất quốc gia.
Äúng nhÆ° tôi dá»± tÃnh, việc Ä‘Æ°a ra toà n dân thảo luáºn má»™t văn kiện tối quan trá»ng đối vá»›i hai dân tá»™c của hai Nhà nÆ°á»›c là cá»±c kỳ cần thiết, chúng ta đã nháºn được rất nhiá»u ý kiến đóng góp giá trị của các công dân hai nÆ°á»›c.
Ngà y 21 tháng 5, tại Kremli đã diá»…n ra lá»… ký long trá»ng Hiệp Æ°á»›c giữa Nga và Belorusia. Tổng thống Lucashenko trông có vẻ xanh, nhÆ°ng rất yên tâm. Cả hai chúng tôi Ä‘á»u tin chắc chắn rằng liên kết quốc gia chẳng còn xa xôi. Và thá»±c tế đến năm 2000 nó đã diá»…n ra, má»™t liên minh quy mô đầy đủ của hai nÆ°á»›c đã trở thà nh hiện thá»±c.
Tôi luôn luôn ủng hộ để trong nội bộ SNG tồn tại những liên minh, tổ chức khác nhau để các nước thà nh viên trong Cộng đồng dần dần tham gia.
NhÆ°ng những Ä‘iá»u kiện của những liên minh đó cần phải thá»±c tế và thá»±c hiện được. Äáng tiếc là cho đến bây giá» vẫn còn có những khó khăn trên con Ä‘Æ°á»ng liên kết kinh tế đầy đủ giữa Nga và Belorusia: Thị trÆ°á»ng tà i chÃnh của Belorusia còn nhiá»u Ä‘iá»u vÆ°á»›ng mắc, luáºt pháp phản lại ná»n kinh tế thị trÆ°á»ng, những trở ngại trong việc tÆ° nhân hoá. Nếu nhÆ° nÆ°á»›c Nga Ä‘Æ°a được Belorusia và o má»™t thị trÆ°á»ng thống nhất, thì đó sẽ là má»™t thà nh công lá»›n lao. NhÆ°ng để là m được Ä‘iá»u đó thì trong ná»n kinh tế Belorusia cần có những cuá»™c cải cách triệt để. Tôi cÅ©ng có không Ãt ý kiến khác vá»›i Tổng thống Alexandr Lucashenko, cụ thể là vá» quan Ä‘iểm của ông đối vá»›i báo chÃ. Chuyện đã xảy ra vá»›i phóng viên Pavel Sheremet bị bắt giam. NhÆ°ng có thể trong vấn Ä‘á» nà o đó chúng tôi không trùng quan Ä‘iểm vá»›i nhau Ä‘i chăng nữa, thì chúng tôi vẫn là bạn của nhau: Liên minh Nga - Belorusia sẽ trở thà nh chiếc đầu tà u của SNG kéo liên kết chung của chúng ta tiến lên phÃa trÆ°á»›c.
Tôi tháºt sá»± hy vá»ng là từ liên minh nà y quá trình cải cách dân chủ ở Belorusia chỉ có thắng lợi. NÆ°á»›c Nga chúng ta cần phải táºn dá»±ng má»i khả năng của chúng ta có được cho quá trình nà y.
Tôi nêu ra thà dụ vá» những ná»— lá»±c thà nh công trong việc liên kết Nga - Belorusia là vì sao? Bởi vì không thể cho phép đôi khi lợi dụng những vấn Ä‘á» phức tạp trong quan hệ giữa các nÆ°á»›c SNG là m vÅ© khà cho những trò chÆ¡i chÃnh trị ná»™i bá»™. ChÃnh những ngÆ°á»i cá»™ng sản đã lợi dụng Ä‘iá»u đó cố tìm má»i cách để
Hiệp ước không được Duma thông qua năm 1997.
Má»™t thà dụ khác vá» việc lợi dụng những vấn Ä‘á» liên quốc gia để kÃch Ä‘á»™ng những ý đồ chÃnh trị ná»™i bá»™ - đó là vấn Ä‘á» vá» Hạm Ä‘á»™i biển Äen và Thà nh phố Sevastopol. ChÃnh những vấn Ä‘á» nà y đã trở thà nh váºt cản trong quan hệ của chúng ta vá»›i Ucraina.
Quan hệ Nga - Ucraina, đó là má»™t chủ đỠđặc biệt phức tạp NgÆ°á»i Ucraina đối vá»›i ngÆ°á»i Nga cÅ©ng là anh em nhÆ° ngÆ°á»i Belorusia. Giữa há» có sá»± giống nhau rất lá»›n: Vá» ngôn ngữ, thói quen, lối sống. HÆ¡n nữa, Kiev còn là thủ đô của nÆ°á»›c Nga cổ - Kievskaia Rus - quê hÆ°Æ¡ng của ý thức dân tá»™c, lịch sá» của chúng ta. Nếu không có Ucraina, thì không thể hình dung nÆ°á»›c Nga sẽ ra sao. NhÆ°ng thế ká»· 20 đã lôi kéo Ucraina muốn vÆ°Æ¡n tá»›i Ä‘á»™c láºp, muốn tìm cho mình con Ä‘Æ°á»ng riêng để phát triển thông qua tất cả những sá»± kiện chÃnh, chiến tranh và cách mạng. Do đó dân chủ trong xã há»™i Ucraina trở nên căng thẳng bao nhiêu, thì lại là động lá»±c thúc đẩy Ucraina tách xa Nga bấy nhiêu.
Tôi đã không Ãt lần gặp Tổng thống Leonid Kuchma. NhÆ°ng tôi trì hoãn chuyến Ä‘i đầu tiên đến Kiev chỉ vì những vấn Ä‘á» của Hạm Ä‘á»™i biển Äen. Mối quan hệ không xác định ngà y cà ng tăng lên. Chúng ta đã không thể ký kết được má»™t văn bản lá»›n nà o nghiêm túc, quan trá»ng. Quan hệ giữa hai nÆ°á»›c chúng ta bị trì hoãn má»™t cách không tá»± nhiên.
Tháng 5 năm 1997, cuá»™c khủng hoảng nhiá»u năm cÅ©ng đến hồi kết thúc. Tôi tiến hà nh chuyến thăm Kiev đầu tiên sau khi đã diá»…n ra biết bao cuá»™c há»™i Ä‘Ã m giữa hai Thủ tÆ°á»›ng. Những cây dẻ ở Kiev nở hoa trắng xoá, hà ng ngÆ°á»i trên phố phấn khởi, hân hoan chà o đón chúng tôi. Tôi nhá»›, tôi đã dừng xe lại ở ngay trung tâm Kiev và nói chuyện vá»›i những ngÆ°á»i dân Kiev, rất nhiá»u ngÆ°á»i chìa tay ra bắt, phát biểu những lá»i ấm áp, thân tình. Những ngÆ°á»i cau có vá»›i những khẩu hiệu bà i Nga bị gạt ra má»™t bên cách hẳn vá»›i đám đông tình cảm và thiện chà nà y.
Lúc đó trong tôi nảy ra suy nghÄ©: “Trá»i Æ¡i, không biết quan hệ của chúng ta đã gián Ä‘oạn bao năm rồi? Không biết đến bao giá» nữa chúng ta vẫn còn ra vẻ không cần đến nhau nữa?â€. NhÆ° váºy là đã kết thúc má»™t giai Ä‘oạn xa lạ hÆ¡n năm năm trá»i Hạm Ä‘á»™i biển Äen bÆ¡ vÆ¡ không phải của ai. Còn giỠđây trên những chiếc tà u của Hải quân Nga thay vì những chiếc cá» cÅ© của Hải quân Liên Xô là những chiếc cá» má»›i Andreev. Còn những chiếc cá» và ng xanh là của Ucraina.
Hạm Ä‘á»™i đã ở trong tình trạng xuống cấp, không được đổi má»›i, không được sá»a chữa. Các thuá»· thủ không biết mình phục vụ quốc gia nà o, ai phải trả lÆ°Æ¡ng, hÆ°u trÃ, trợ cấp cho há». Trong số bốn trăm ngà n dân của thà nh phố Sevastopol thì có đến má»™t trăm ngà n ngÆ°á»i, tức là má»™t phần tÆ° gắn số pháºn của mình vá»›i số pháºn của Hạm Ä‘á»™i. Tất cả há» Ä‘á»u căng thẳng chỠđợi xem cuá»™c tranh cãi của chúng ta kết cục ra sao. Giải quyết được việc phân chia Hạm Ä‘á»™i biển Äen là má»™t thắng lợi lá»›n đối vá»›i cả Ucraina, cả Nga.
Nói má»™t cách ngắn gá»n ná»™i dung của Hiệp Æ°á»›c nhÆ° sau. Nga được thuê các cầu tà u của Sevastopol, Nam và Karantinyi để cho 338 tà u chiến Nga thả neo. Giá thuê hà ng năm các căn cứ quân sá»± ở Sevastopol cho việc neo Ä‘áºu tà u là 98 triệu đô la được trừ và o khoản tiá»n thanh toán khà đốt mà Nga cung cấp cho Ucraina. Và o thá»i Ä‘iểm ký hiệp Æ°á»›c khoản nợ nà y đã lên tá»›i gần 3 tá»· đô la. Hợp đồng thuê các căn cứ quân sá»± nà y, kể cả kết cấu hạ tầng của Sevastopol là 20 năm.
Tất cả Ä‘á»u thở phà o nhẹ nhõm. Vấn Ä‘á» không được giải quyết bao nhiêu năm vá» Hạm Ä‘á»™i tháºt sá»± là những vấn Ä‘á» rất khó không Ä‘Æ¡n giản, cần phải nhân nhượng nhiá»u, nhÆ°ng dù sao cÅ©ng đã được giải quyết.
Ucraina nháºn được má»™t phần của Hạm Ä‘á»™i và thanh toán được má»™t phần nợ. Cuối cùng thì cÅ©ng loại bỠđược vấn Ä‘á» Sevastopol thuá»™c vá» ai, khẳng định tÃnh toà n vẹn lãnh thổ của Ucraina. Tôi coi hiệp Æ°á»›c vá» Hạm Ä‘á»™i nà y là “phÆ°Æ¡ng án số khôngâ€. Chúng ta có khả năng có mặt quân sá»± ở biển Äen và Äịa Trung Hải, nÆ¡i có rất nhiá»u tà u buôn bán và váºn tải của chúng ta qua lại. Äiá»u đó rất quan trá»ng để khôi phục lại uy tÃn của nÆ°á»›c Nga.
NhÆ°ng Ä‘iá»u quan trá»ng hÆ¡n cả là chúng ta đã ký được vá»›i Ucraina má»™t Hiệp Æ°á»›c hữu nghị và hợp tác bị trì hoãn bao năm nay. Tá»· suất thuế quan, những dá»± án kinh tế liên doanh, vấn Ä‘á» nợ - ngay sau khi vấn Ä‘á» vá» quy chế của Thà nh phố Sevastopol được giải toả thì má»i vấn đỠđược giải quyết ngay và có Ä‘iá»u kiện, Ä‘á»™ng lá»±c má»›i phát triển.
NhÆ°ng không phải tất cả ở Nga và Ucraina Ä‘á»u nhất trà vá»›i phÆ°Æ¡ng án giải quyết đó. Việc phân chia Hạm Ä‘á»™i ngay láºp tức được những phần tá» dân tá»™c chủ nghÄ©a ở Ucraina, những phần tá» cánh tả ở Nga là m rùm beng lên. Ngay cả nhà chÃnh trị tầm cỡ Liên bang nhÆ° Yuri Luzkov cÅ©ng tát nÆ°á»›c theo mÆ°a vá»›i những ngÆ°á»i cánh tả. Ông ta gá»i Ä‘iá»u khoản thuê căn cứ của Sevastopol là bất bình thÆ°á»ng.
DÆ°á»ng nhÆ° Yuri Luzkov muốn tuyên bố chiến tranh vá»›i Ucraina hoặc là biến Sevastopol thà nh má»™t quáºn của MatxcÆ¡va. Sau đây còn má»™t giai thoại nữa cÅ©ng rất quan trá»ng và khó khăn trong việc hình thà nh SNG.
Ngà y 23 tháng 10 năm 1997, diá»…n ra má»™t cuá»™c há»p kÃn của Há»™i đồng nguyên thủ các quốc gia SNG tại Kishinev. Trong những cuá»™c gặp gỡ nhÆ° thế nà y, chúng tôi muốn giải quyết tất cả những vấn Ä‘á» gay gắt, và cuá»™c gặp thượng đỉnh không phải là ngoại lệ. Äầu tiên má»i việc diá»…n ra bình thÆ°á»ng - gặp gỡ ngoà i sân bay, những cuá»™c ôm hôn thân máºt, chiêu đãi trá»ng thể, gặp gỡ báo chÃ. Tôi có cảm giác là m việc bình thÆ°á»ng, thoải mái, không chỠđón má»™t Ä‘iá»u gì bất ngá».
NhÆ°ng khi vừa má»›i ngồi và o bà n há»™i Ä‘Ã m thì hết Tổng thống nà y đến Tổng thống khác tấn công nÆ°á»›c Nga, Ä‘Æ°a ra những bà i phát biểu chống Nga kịch liệt. Má»—i Tổng thống Ä‘á»u Ä‘Æ°a ra những phà n nà n, kêu ca. Tôi chăm chú lắng nghe, đánh dấu những ý chÃnh trong sổ tay và suy ngẫm: Vấn Ä‘á» không phải là những lá»i kêu ca, phà n nà n. Tất cả những phát biểu đó Ä‘á»u toát lên sá»± mệt má»i vá»›i những vấn Ä‘á» chÆ°a được giải quyết. Những gánh nặng đó há» Ä‘á»u muốn đổ lên vai ông bạn láng giá»ng lá»›n. Hay Ãt ra má»›i ở trên lá»i nói. Tôi quan sát nét mặt của các đồng nghiệp và cà ng tin tưởng suy nghÄ© đó đúng.
Chẳng hạn, Eduard Shevardnadze, nhà lãnh đạo Grudia bao giỠcũng kêu ca vỠnỗi đau của tấn bi kịch Apkhazia. Bóng đen của cuộc chiến tranh huynh đệ tương tà n đã lan đến đất nước đầy ánh năng và hiếu khách của ông ta.
Hay là Leonid Kuchma cũng có những vấn đỠcủa mình, không chỉ riêng vỠkinh tế. Là m sao mà kết hợp được kinh tế với sự gia tăng của chủ nghĩa dân tộc, đôi khi rất dữ dội và hiếu chiến?
Rồi đến những phần tá» dân tá»™c - cấp tiến của Luchinski ở Mondova, của Rakhmanov ở Tazikistan và của Acaev ở Kirgizia. Cuá»™c xung Ä‘á»™t nặng ná» Karabắc sẽ còn là ná»—i Ä‘au lâu dà i giữa Azerbaizan và Armenia. Không biết bao giá» thì quan hệ giữa những nÆ°á»›c Cá»™ng hoà nà y má»›i trở lại bình thÆ°á»ng. Äã có những phát biểu gay gắt Ä‘Æ°a ra tại Há»™i nghị thượng đỉnh ở Kishinev vá» việc vÅ© khà Nga tuồn cho Armenia. Các quân nhân của chúng ta đã cung cấp cho Armenia vÅ© khà theo hợp đồng bà máºt giữa hai cÆ¡ quan quân sá»±. Bất bình trÆ°á»›c tiên là Tổng thống Azerbaizan Aliev. Tôi trả lá»i rằng đã cách chức má»™t số lãnh đạo của Bá»™ Quốc phòng. Và tôi còn cách chức nữa. Cả gian phòng ồ lên.
Lẽ dÄ© nhiên tôi có thể trả lá»i kiên quyết, cứng rắn và gay gắt đối vá»›i má»—i phát biểu trên. NhÆ°ng tôi không muốn nhÆ° váºy. Nói má»™t cách ngắn gá»n, há»™i nghị thượng đỉnh Kishinev giống nhÆ° má»™t trong số những sá»± kiện bi kịch nhất, bởi vì chÃnh cuá»™c gặp nà y trên thá»±c tế là giải quyết số pháºn của cả Cá»™ng đồng SNG.
Có lần nà o đó tôi đã ở Kishinev, đã từng được chứng kiến hà ng đống vá» chai trống không. Những thùng rượu dÆ°á»›i ánh sáng nến lá» má», mùi của gá»— lâu ngà y, vị của rượu hÆ¡i chua và hầm ngầm ẩm Æ°á»›t. Rượu nho. Má»™t thứ rượu nho của Mondova hÆ¡i chát, nhÆ° nhung, gần nhÆ° mà u Ä‘á» Ä‘áºm.
Tôi cứ suy nghÄ© vá» cái công thức SNG. Chúng ta vẫn trung thá»±c vá»›i nhau trong suốt tiến trình hà ng trăm năm nay, còn khi mở thùng rượu nho, nÆ¡i Ä‘á»±ng loại rượu nho cÅ© cÅ©ng là giữ được mối quan hệ thân tình, tháºt dá»… dà ng. Äổ thứ rượu nho đó xuống đất cÅ©ng tháºt dá»… dà ng.
Tôi có cảm giác rằng chúng ta đã từng cãi nhau, sừng sá»™ vá»›i nhau... theo kiểu láng giá»ng. NhÆ°ng rất hiá»n là nh. CÅ©ng giống những nông dân cùng nhau cà y trên thá»a ruá»™ng của mình, trồng nho, xay ra, chắt lá»c lấy nÆ°á»›c ngâm rượu. Nếu không có nhau, những ngÆ°á»i láng giá»ng không thể Ä‘Æ¡n thÆ°Æ¡ng Ä‘á»™c mã hoà n thà nh được cái công việc nhà nông muôn Ä‘á»i nà y.
Trở lại năm 2000...
Sau khi tôi từ chức được má»™t thá»i gian lại diá»…n ra cuá»™c gặp của các Nguyên thủ Quốc gia SNG. Tất cả há» Ä‘á»u đến trÆ°á»›c má»™t ngà y khi diá»…n ra cuá»™c gặp chÃnh thức và tôi má»i hỠđến nhà tại Gorki-9. Tôi đã phải tiếp đón tại nhà những vị khách chÃnh thức, thá»±c chất là tất cả, Ä‘iá»u mà trÆ°á»›c đây chÆ°a từng diá»…n ra. Quả thá»±c chÆ°a bao giá» tại nhà chúng tôi lại đông các vị khách cao cấp nhÆ° thế. Naina tháºm chà còn lo lắng: Không hiểu có đủ bát Ä‘Ä©a để ăn không? Chúng tôi chiêu đãi các vị khách món ăn nổi tiếng của Siberi - món bánh cá măng của Siberi.
Tất cả các Tổng thống Ä‘á»u muốn phát biểu những lá»i nồng thắm, thân thiện. Má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»u má»i tôi đến thăm.
Tôi nhá»› Islam Karimov, Tổng thống của Uzbekistan, má»™t ngÆ°á»i thông thái, tinh tế kiểu rất à Äông, nháºn xét vá» việc tá»± nguyện từ chức của tôi: “ThÆ°a Boris Nicolaevich, chắc hẳn, ngoà i Ngà i ra, không có ai dÅ©ng cảm hà nh Ä‘á»™ng nhÆ° váºy...â€.
Còn Uzbekistan đối vá»›i nÆ°á»›c Nga có ý nghÄ©a thế nà o? Äó không chỉ là má»™t nÆ°á»›c Cá»™ng hoà Trung à đầy ánh nắng, vá»›i phong cảnh ngoạn mục. Äó còn là ká»· niệm vá» cuá»™c Ä‘á»™ng đất Tashken năm 1966 là m chấn Ä‘á»™ng toà n quốc. Cả thế giá»›i đã cùng má»™t tay khôi phục lại thà nh phố Tashken bị đổ nát. NÆ°á»›c Nga vẫn nhá»› biết bao ngÆ°á»i ty nạn trong thá»i gian chiến tranh đã được Ä‘Æ°a vá» sÆ¡ tán ở Uzbekistan, biết bao trẻ em mồ côi đói kém được các gia đình Uzbekistan nuôi nấng. NgÆ°á»i Nga suốt gần má»™t thế ká»· đã giúp đỡ ngÆ°á»i Uzbekistan xây dá»±ng ná»n văn hoá, khoa há»c, giáo dục, công nghiệp. Không thể để cho những mối quan hệ máu thịt đó không lÆ°u lại mãi mãi trong ký ức lịch sá» của nhân dân.
Má»™t anh bạn khác, rất tốt và thiện chà là Nursultan Nazarbaev. Tôi có cảm giác là Nazarbaev không tán thà nh vá»›i việc từ chức của tôi, nhÆ°ng không nói gì, mà vẫn kiá»m chế, bình tÄ©nh nhÆ° má»i khi... Nazarbaev có vị trà rất vững chắc ở nÆ°á»›c mình ngay từ thá»i còn Liên Xô cÅ©, và vì váºy ông không là m bất cứ chuyện gì thay đổi Ä‘á»™t ngá»™t, triệt để, quá trá»›n trong chÃnh trị cÅ©ng nhÆ° trong kinh tế. Ông kết hợp má»™t cách thà nh công tÃnh cẩn tháºn phÆ°Æ¡ng Äông, cân nhắc chÃn chắn vá»›i tÃnh hiện đại trong hà nh Ä‘á»™ng. Ông tạo ra được tâm lý tin tưởng. Không phải ai cÅ©ng là m được nhÆ° váºy.
Còn Ascar Acaev, má»™t đồng minh tin cáºy của tôi lại muốn Ä‘á»™ng viên tôi. Ông có cảm giác là tôi rất khó khăn, dằn vặt, nên rất thông cảm muốn chia sẻ vá»›i tôi. Tôi có cảm giác ông rất sợ sau đó quan hệ của Nga vá»›i Kirgizia sẽ thay đổi. Sợ sá»± hiểu biết giữa hai nÆ°á»›c sẽ không còn nữa. Ông đã là m rất nhiá»u để củng cố mối quan hệ giữa hai nÆ°á»›c chúng ta. Ông lo lắng cho tÆ°Æ¡ng lai đất nÆ°á»›c mình, ông cÅ©ng rất giống tôi không thấy tÆ°Æ¡ng lai đó nếu thiếu nÆ°á»›c Nga.
Saparmurad Niazov thì má»i tôi đến thà m đất nÆ°á»›c Turmenia đầy ánh nắng: ở đó hoa đã sắp nở. Turmenia khác vá»›i tất cả các nÆ°á»›c Cá»™ng hoà khác thuá»™c Liên Xô cÅ© vẫn tiếp tục Ä‘i theo con dÆ°á»ng kinh tế Nhà nÆ°á»›c. Niazov cố gắng sá» dụng má»™t cách đúng đắn và hợp lý nguồn tà i nguyên quốc gia: HÆ¡i đốt, bông. Nếu nhÆ° có khả năng nuôi dưỡng tất cả má»i ngÆ°á»i, không cần thay đổi lối sống, sá» dụng nguồn tà i nguyên thiên nhiên - thì tại sao không được? Không phải ai cÅ©ng có được những khả năng nhÆ° váºy. Tôi quan sát nét mặt của Emomali Rakhmanov, ngÆ°á»i Ä‘ang đối mặt vá»›i tình hình thÆ°á»ng xuyên diá»…n ra bất ổn ở biên giá»›i Tadjikistan. Cuá»™c sống tại đó rất không Ä‘Æ¡n giản! Ông luôn luôn tá» ra tÃnh cách à Äông thản nhiên bình tÄ©nh bên ngoà i, những trong lòng ông tháºt sá»± lo lắng, trầm tÆ° hiện trên nét mặt. Ông cÅ©ng rất lo cho quan hệ giữa hai nÆ°á»›c trong tÆ°Æ¡ng lai. Tôi đặt tay lên vai ông. Qua đó muốn truyá»n sang ông niá»m tin rằng má»i việc sẽ rất tốt. Tôi không còn là Tổng thống, chỉ là ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng. Tôi nghÄ© rằng ông hiểu tôi.
Còn đây là Robert Kocharian, có thể ở nÆ°á»›c ông Ä‘ang có vấn Ä‘á» lá»›n, nhÆ°ng không bá»™c lá»™ trên nét mặt ông... Má»™t đất nÆ°á»›c Armenia đầy núi non Ä‘ang phải trải qua những cÆ¡n biến Ä‘á»™ng chÃnh trị khó khăn. NhÆ°ng không vì thế mà không còn là má»™t trong những đất nÆ°á»›c văn hoá nhất, dân trà cao nhất trong SNG. Tầng lá»›p trà thức Armenia, ná»n khoa há»c, văn há»c, nghệ thuáºt bao giá» cÅ©ng ở đỉnh cao. Äây chÃnh là ná»n tảng cho má»™t tÆ°Æ¡ng lai phồn thịnh, tÆ°Æ¡i sáng.
Tháºt khó Ä‘oán qua nét mặt của Tổng thống Geidar Aliev, Giáo chủ của Azerbaijan xem ông Ä‘ang nghÄ© gì. Tôi nhá»› ông từ thá»i còn trong Bá»™ ChÃnh trị của Gorbachov. Con ngÆ°á»i thông thái vá»›i những kinh nghiệm phong phú nà y từng trải qua bao nhiêu thá» thách, bao nhiêu va chạm đã thay đổi rất nhiá»u! Trả giá bằng những ná»— lá»±c ghê gá»›m, Aliev đã Ä‘Æ°a được dân tá»™c mình theo con Ä‘Æ°á»ng hoà bình, chấm dứt má»™t cuá»™c chiến tranh vô vị, khó khăn. Quần chúng tất nhiên không quên Ä‘iá»u đó. NÆ°á»›c Nga cÅ©ng hiểu Ä‘iá»u đó. Geidar Aliev có thể hy vá»ng và o sá»± hiểu biết đó.
Còn má»™t vị Giáo chủ nữa cÅ©ng được ở Nga rất kÃnh trá»ng - đó là Eduard Shevardnadze. Ngay sau cuá»™c gặp ở Gorki, ông phải lao và o cuá»™c bầu cá». CÅ©ng giống nhÆ° Geidar Aliev, ông đã Ä‘Æ°a đất nÆ°á»›c mình ra khá»i vÅ©ng lầy của cuá»™c ná»™i chiến, ra khá»i đám cháy của cuá»™c chém giết lẫn nhau huynh đệ tÆ°Æ¡ng tà n suýt nữa là m cho Grudia chìm đắm. GiỠđây Grudia lại Ä‘ang phải đối mặt vá»›i những vấn Ä‘á» khác - thúc đẩy phát triển kinh tế, há»™i nháºp vá»›i thị trÆ°á»ng thế giá»›i, thúc đẩy phát triển công nghiệp. Grudia cần hoà bình, cần ổn định, tức là trong vấn Ä‘á» nà y giữa hai nÆ°á»›c chúng ta có sá»± hoà n toà n hiểu biết lẫn nhau.
Piotr Luchinski nhắc chúng tôi vỠmột cuộc gặp gỡ ở Kishinev. Mondova - một đất nước tươi đẹp, thân thiện từ lâu đã mang sắc thái hoà bình, thân thiện của nhà nông. Nhưng tại đây cũng để lại vết sẹo sau khi Liên Xô tan rã - Pridnestrovie. Giải quyết vấn đỠnà y, nếu thiếu sự hỗ trợ của chúng ta thì chắc chắn là Mondova không thể là m nổi.
Tổng thống trẻ nhất của SNG là Alexandr Lucashenko, đôi khi bằng những tuyên bố Ä‘á»™t ngá»™t, bồng bá»™t đã gây ra sá»± chú ý của báo chà chúng ta. Ông còn bị ngÆ°á»i ta coi là má»™t ngÆ°á»i cứng nhắc, hiếu chiến, tháºm chà là thô bạo. Song Ä‘iá»u đó tôi không nháºn thấy khi tiếp xúc cá nhân. Äúng, đó là con ngÆ°á»i hay ồn à o, khuấy Ä‘á»™ng. Những mÆ¡ Æ°á»›c của chúng tôi đã trở thà nh hiện thá»±c - liên minh giữa hai quốc gia là má»™t thá»±c tế... Sá»± kiện nà y có ý nghÄ©a trá»ng đại. Sá»± kiện đó có được tất nhiên cÅ©ng nhá» những ná»— lá»±c và lòng kiên trì và năng nổ của Lucashenko.
Vá»›i Leonid Kuchma khó tiếp xúc hÆ¡n, mặc dù bá» ngoà i ông vẫn rất tế nhị, thân thiện kiểu Ucraina. NhÆ°ng trong ông có ý chÃ, kiên trì và sá»± bá»™c trá»±c. May thay chúng tôi không còn phải Ä‘au đầu vá» chuyện chia bôi Hạm Ä‘á»™i biển Äen, không phải thảo luáºn vá» thuế quan, mà có thể ngồi bên nhau nhâm nhi và phấn khởi vá»›i cuá»™c sống Ä‘ang diá»…n ra... Ucraina trong bÆ°á»›c ra khá»i cuá»™c khủng hoảng kinh tế, ổn định tình hình chÃnh trị. Nhân dân đã trở lại sống khá hÆ¡n, ổn định hÆ¡n.
Chúng tôi ngồi bên bà n và bình tÄ©nh nói chuyện vá»›i nhau. Bên cạnh chúng tôi còn có má»™t ngÆ°á»i má»›i: quyá»n Tổng thống Nga Vladimir Putin. Anh tham gia câu chuyện vá»›i má»i ngÆ°á»i, chú ý theo dõi. Anh hiểu rằng chẳng bao lâu nữa, anh cÅ©ng sẽ được nếm thá» miếng bánh mì khó khăn nà y. Tất cả các Tổng thống ngồi bên bà n nà y cÅ©ng theo dõi anh ta. Ai cÅ©ng hiểu anh ta ngồi ở đây không phải là tình cá». Tôi không thể Ä‘á» xuất vá»›i những đồng nghiệp để anh lên giữ chức Chủ tịch Cá»™ng đồng SNG. NhÆ°ng há» lại quá hiểu tôi. Ngay hôm sau Putin được bầu lên là m Chủ tịch SNG.
Tôi rá»i Kishinev và nhá»› lại khu rừng nghỉ Belovez. Äã có biết bao lá»i quy kết đổ lên đầu tôi vì ba cái quyết định! Äã có bao nhiêu luáºn Ä‘iệu cay Ä‘á»™c nhằm và o tôi! NhÆ°ng không bao giá» tôi nghi ngá» tÃnh đúng đắn trong hà nh Ä‘á»™ng của mình năm 1991. Tại đó, khi ở khu rừng nghỉ Belovez, chúng tôi đã cố không là m tan rã, mà duy trì không gian chÃnh trị thống nhất. Liên bang đã không còn có thể tồn tại được, Nhà nÆ°á»›c đã bị rách nát từng mảng. Và để cứu vãn những mối quan hệ truyá»n thống, tránh những cuá»™c va chạm công khai và những cuá»™c xung Ä‘á»™t sắc tá»™c, chúng tôi đã Ä‘i đến thoả hiệp. Chúng tôi đã rất hy vá»ng quá trình chia tay sẽ diá»…n ra dần dần nhẹ nhà ng, nhá» SNG.
Äiá»u duy nhất mà chúng tôi không đảnh giá hết - đó là ảnh hưởng của giá»›i thượng lÆ°u chÃnh trị ở các nÆ°á»›c Cá»™ng hoà . Bức tranh dân tá»™c chủ nghÄ©a hẹp hòi của Ä‘á»™c láºp Ä‘iên khùng đã nổi lên rất nhanh ở hầu hết các quốc gia.
Những ngÆ°á»i không muốn bá» tiếng Nga trong các trÆ°á»ng phổ thông thì muốn mà cả vá»›i nÆ°á»›c Nga, còn những ngÆ°á»i ủng há»™ luáºt chÆ¡i chung thì lại bị coi là có đầu óc đế chế. Má»™t quá trình phân ly diá»…n ra vá»›i tốc Ä‘á»™ khủng khiếp. Quyá»n con ngÆ°á»i của những ngÆ°á»i Nga cÅ©ng bị vi phạm nghiêm trá»ng.
Trong tình huống đó thì phải xá» lý thế nà o? Cần phải lá»±a chá»n Ä‘Æ°á»ng lối nà o ngay trong ná»™i bá»™ không gian Liên bang cu cho chÃnh sách của chúng ta: ÄÆ°á»ng lối đối đầu hay thoả hiệp? Lẽ dÄ© nhiên tôi chá»n Ä‘Æ°á»ng lối thứ hai má»™t cách có ý thức. Bởi vì tôi hiểu rằng những quốc gia trẻ tá»± dà nh cho mình quyá»n được phá bá» những thứ củi mục cÅ© trong chÃnh sách đối ná»™i và đối ngoại của mình. Nếu nhÆ° há» không Ä‘i vá»›i chúng ta, thì há» sẽ Ä‘i vá»›i những nÆ°á»›c mà hoà n toà n có thể hÆ°á»›ng cái liên minh nà y chống lại nÆ°á»›c Nga.
HÆ¡n nữa, sá»± phân định rạch ròi quá khắt khe còn có thể gây bao tai hoạ cho nhân dân. Cho hà ng triệu ngÆ°á»i. Chá»— nà o có thể là nÆ¡i là m việc cho những ngÆ°á»i không phải địa phÆ°Æ¡ng: Nếu nhÆ° ở đó chỉ có ngÆ°á»i Azerbaijan hay Ucraina, chứ không có ngÆ°á»i Nga? Mondova sẽ xuất hoa quả và rượu vang của mình cho ai? Armenia và Tadjikistan sẽ sống ra sao nếu nhÆ° thiếu vắng sá»± có mặt quân sá»± của chúng ta ở đó? Ucraina và Belorusia Ä‘á»™c láºp sẽ là m được gì nếu không có hÆ¡i đốt của chúng ta? Có quá nhiá»u vấn Ä‘á».
NhÆ°ng cái chủ yếu đối vá»›i hà ng ngà n ngÆ°á»i, hà ng triệu ngÆ°á»i Nga có thể bị mất mối quan hệ tinh thần, gia đình, đạo đức đã từng thống nhất chúng ta, những ngÆ°á»i tách ra khá»i Liên Xô, - sống thế nà o đây?
Tôi cho rằng Nga vá»›i tÆ° cách là ngÆ°á»i lãnh đạo thá»±c thụ cần phải nháºn lấy trách nhiệm chÃnh trị, nếu cần có thể cả trách nhiệm kinh tế để duy trì và củng cố Cá»™ng đồng SNG.
Năm 1991, Nga tuyên bố thừa kế Liên Xô. Äó là hà nh Ä‘á»™ng hoà n toà n sáng suốt, lô gÃch vá» mặt pháp lý - đặc biệt là trong lÄ©nh vá»±c các quan hệ quốc tế, nÆ¡i chúng ta bị rà ng buá»™c bởi hà ng loạt những trách nhiệm nặng ná» vá»›i tÆ° cách là thà nh viên của các tổ chức quốc tế, công Æ°á»›c và hiệp định. Ra khá»i cái không gian pháp lý nà y, thì sẽ xuất hiện biết bao vấn Ä‘á», mà chúng ta vẫn chÆ°a chuẩn bị cho việc đó trong cái tình hình bối rối. NhÆ°ng bây giá» nghÄ© lại: Chuyện gì sẽ xảy ra, nếu nhÆ° nÆ°á»›c Nga tân tiến Ä‘i theo má»™t con Ä‘Æ°á»ng khác và khôi phục quyá»n thừa kế của mình của má»™t nÆ°á»›c Nga khác, nÆ°á»›c Nga của trÆ°á»›c đây...
Từ năm 1991 quay trở lại... hay sao?
Tất nhiên nếu đi theo cách đó thì còn biết bao khó khăn hơn nữa.
à tưởng phục hÆ°ng bao giá» cÅ©ng là m cho dÆ° luáºn xã há»™i hoảng hốt. Trả lại tà i sản, ruá»™ng đất, trả lại các món nợ cho những thế hệ sau của dân di tản bị mất trong những năm cách mạng hay sao? Äiá»u đó rất khó, bất bình thÆ°á»ng và không hiểu được. Äoạn tuyệt vá»›i cách mạng Ä‘Æ¡n giản hÆ¡n - kiên quyết, không trì hoãn và không là m phức tạp quá trình Ä‘au khổ cắt đứt vá»›i quá khứ. Trong việc Ä‘oạn tuyệt vá»›i chế Ä‘á»™ cÅ© nà y tất nhiên cÅ©ng có những yếu tố tÃch cá»±c của nó.
Chúng ta đã từng sống theo những luáºt hoà n toà n khác - không phải là theo luáºt thá»i Xô-viết được xây dá»±ng trên cÆ¡ sở lý tưởng dấu tranh giai cấp và chuyên chÃnh của Nhà nÆ°á»›c xã há»™i chủ nghÄ©a, mà theo luáºt tôn trá»ng cá nhân. Từng cá nhân cụ thể. Chúng ta chẳng phải khôi phục lại những Ä‘iá»u kiện để là m cho xuất hiện ná»n kinh doanh, tá»± do ngôn luáºn, quốc há»™i và nhiá»u thứ khác nữa đã từng tồn tại ở Nga trÆ°á»›c đây. Có Ä‘iá»u đã từng có sở hữu tÆ° nhân vá» ruá»™ng đất. Song Ä‘iá»u chủ yếu là chúng ta, những ngÆ°á»i Nga đã cảm thấy mình khác hẳn - cảm thấy mình là công dân của má»™t Tổ quốc Nga má»›i. Chúng ta nhất định tá»± hà o vá»›i cảm xúc của lịch sỠđược khôi phục công bang! Thế giá»›i xung quanh đã có thái Ä‘á»™ khác hẳn đối vá»›i chúng ta. Thừa nháºn những sai lầm lịch sừ của mình và khôi phục lại tÃnh thừa kế lịch sá» - má»™t hà nh Ä‘á»™ng dÅ©ng cảm, được kÃnh nể.
Ta hãy xem thá»±c tế diá»…n ra trên đất nÆ°á»›c ta những năm gần đây. ChÃn năm trá»i chúng ta phải phá cái cÅ© và xây dá»±ng cái má»›i. Sống giữa hai thá»i đại. Äiá»u đó còn khó khăn hÆ¡n cả thÃch nghi vá»›i cái hiện dại, hiện đại hoá những luáºt cÅ© của Nga. Những cái lợi tất yếu mang lại từ quyết định đó, từ bÆ°á»›c thay đổi những sá»± kiện năm 1991 rất có thể bị chúng ta bá» lỡ.
Äúng, không phải má»i việc Ä‘á»u Ä‘Æ¡n giản, không phải trong cuá»™c sống má»i thứ Ä‘á»u diá»…n ra ngá»t ngà o nhÆ° tiến trình chÃnh trị. Có thể khi nà o đó những ngÆ°á»i Nga lại muốn tiến hà nh má»™t bÆ°á»›c nữa.
Còn một giai thoại nữa mà tôi muốn trình bà y để chứng tỠtôi luôn cố gắng đáp ứng yêu cầu của các đồng nghiệp. Tôi muốn nói đến việc bổ nhiệm Boris Berezovski là m Thư ký chấp hà nh SNG.
Cứ sau má»—i cuá»™c gặp thượng đỉnh lại cà ng thêm bất bình vá»›i công việc của ban lãnh đạo cÆ¡ quan chấp hà nh. Cuối cùng thì lãnh đạo các nÆ°á»›c Ä‘á»u Ä‘i đến thống nhất phải cách chức Ivan Korotchenia. Tất nhiên theo truyá»n thống của chúng ta là có sá»± cám Æ¡n. NhÆ°ng ngay láºp tức cần phải có ngÆ°á»i thay thế. Các Bá»™ Ngoại giao bắt đầu tìm kiếm ứng cá» viên. NhÆ°ng nói chung ngay trÆ°á»›c khi diá»…n ra buổi đầu của cuá»™c há»p thượng đỉnh vãn chÆ°a thống nhất được ai là ngÆ°á»i lãnh đạo. Khi chúng tôi có mặt ở MatxcÆ¡va tại phòng Ecaterina của Äiện Kremli, tôi tháºt sá»± ngạc nhiên khi Tổng thống Ucraina Ä‘á» nghị Ä‘Æ°a Boris Berezovski lên giữ chức vụ nà y. Ông giải thÃch rằng cần phải Ä‘Æ°a má»™t nháºn váºt sáng giá nhÆ° Berezovski lên giữ chức vụ nà y thì má»›i có thể tạo được Ä‘á»™ng lá»±c má»›i cho công việc của má»™t cÆ¡ quan. quan trá»ng nhÆ° váºy của Cá»™ng đồng SNG. Thá»±c ra mà nói tôi rất ngạc nhiên.
NhÆ°ng đó má»›i chỉ là khởi đầu. Sau đó còn có ý kiến phát biếu của các Tổng thống khác, nhÆ°ng tất cả Ä‘á»u nhất trà vá»›i ứng cá» viên nà y. Không biết bao nhiêu lá»i ca tụng Boris Abramovich được nêu lên, đến ná»—i tôi không thể định hình được khi nghe hết Tổng thống nà y đến Tổng thống khác phát biểu.
Cuối cùng, tôi xin phát biểu:
- ThÆ°a các đồng nghiệp, các bạn biết ở nÆ°á»›c chúng tôi có thái Ä‘á»™ nhÆ° thế nà o đối vá»›i Berezovski, đặc biệt là trong giá»›i thượng lÆ°u chÃnh trị. Tôi Ä‘á» nghị ta xem xét ứng cá» viên khác.
Ngay láºp tức tôi được nghe:
- ThÆ°a Boris Nicolaevich, Ä‘iá»u đó tháºt kỳ cục, chúng tôi cÅ©ng quá rõ Berezovski, biết anh ta có những Ä‘iểm mạnh, Ä‘iểm yếu. NhÆ°ng chúng tôi Ä‘á» cá» má»™t công dân Nga thì Ngà i lại phản đối?
Lúc đó tôi Ä‘á» nghị dà nh thá»i gian để suy nghÄ©, tuyên bố giải lao và ra ngoà i. Tôi ngồi nghỉ trong phòng nghỉ bên cạnh gian Ecaterina và cho gá»i Shevchenko đến gặp, yêu cầu tìm Berezovski đến Kremli ngay. Anh ta kể lại vá»›i tôi rằng những ngà y gần đây Berezovski đã Ä‘i khắp nÆ¡i để váºn Ä‘á»™ng các Tổng thống SNG ủng há»™ anh ta.
Tôi cho gá»i Yumasev, Chánh Văn phòng Tổng thống đến gặp và há»i ý kiến anh ta vá» vấn Ä‘á» nà y. Nói tháºt lòng, tôi chÆ°a bao giở thấy anh ta giáºn dữ nhÆ° váºy. Yumasev kiên quyết phản đối. HÆ¡n nữa, anh ta cho rằng bất cứ má»™t quyết định nà o trong khuôn khổ SNG Ä‘á»u không được tiến hà nh theo kiểu áp đặt Tổng thống Nga. Nhất là điá»u đó lại được tiến hà nh bà máºt, sau lÆ°ng Tổng thống Nga.
Sau đó tôi cho gá»i Thủ tÆ°á»›ng Kirienko và o gặp. Kirienko cÅ©ng rất phẫn ná»™. Anh ta giải thÃch rằng Tổng thống không nên nháºn thêm gánh nặng trách nhiệm chÃnh trị, việc bổ nhiệm Berezovski sẽ là má»™t vụ xì-căng-Ä‘an lá»›n ở Nga.
Tôi lang nghe ý kiến của há» và cÅ©ng đúng lúc đó má»i ngÆ°á»i báo cáo vá»›i tôi rằng Berezovski đã có mặt. Tôi Ä‘á» nghị Kirienko và Yumasev chá» tôi bên ngoà i và cho má»i Berezovski và o gặp.
Tôi mở đầu:
- Boris Abramovich, tôi cho rằng anh đã nắm được chuyện gì hôm nay xảy ra. Các Tổng thống SNG Ä‘á»u Ä‘á» nghị bổ nhiệm anh là m ThÆ° ký chấp hà nh SNG. Anh hiểu là phản ứng ở nÆ°á»›c ta sẽ thế nà o đối vá»›i việc bổ nhiệm anh. Tôi muốn biết anh suy nghÄ© nhÆ° thế nà o?
Berezovski dá»… dà ng bắt chuyện, anh ta đã loanh quanh đâu đó xung quanh Kremli. Nhìn tôi chăm chú, anh ta báºt nói:
- ThÆ°a Boris Nicolaevich, nếu nhÆ° Ngà i muốn là m lợi cho Cá»™ng đồng, thì Ngà i hãy bổ nhiệm tôi. Tôi tin chắc tôi sẽ là m được Ä‘iá»u gì đó có lợi. Nếu nhÆ° Ngà i nghe ở ngoà i phố ngÆ°á»i ta nói Ä‘iá»u gì đó, thì thôi không cần. Còn nếu nhÆ° ngà i ủng há»™ tôi, thì tôi sẽ không phụ lòng tin cáºy của Ngà i và của các Tổng thống SNG đối vá»›i tôi.
Tôi chợt thoáng suy nghÄ©. Tất nhiên, má»™t tình huống tháºt kỳ cục. Tổng thống Nga lại phản đối việc bổ nhiệm má»™t công dân Nga.
Tôi trở lại phòng há»p. Các Tổng thống nhìn tôi chỠđợi.
Cuối cùng tôi phát biểu:
- Các đồng nghiệp thân mến, tôi đồng ý với đỠnghị của các Ngà i. Bổ nhiệm ứng cỠviên Boris Berezovski và o chức Thư ký chấp hà nh SNG.
Tất cả Ä‘á»u đồng ý theo đúng Ä‘iá»u lệ của SNG, Berezovski được bổ nhiệm và o chức vụ nà y.
Má»™t năm trôi qua, sá»± tháºt là đã xảy ra vụ xì-căng-Ä‘an, anh ta bị cách chức, nhÆ°ng các Tổng thống khác của SNG Ä‘á»u nói rằng đây là má»™t ThÆ° ký có năng lá»±c nhất.
Bất kỳ má»™t cuá»™c gặp thượng đỉnh nà o của SNG cÅ©ng Ä‘á»u bị chỉ trÃch từ các phÃa. Từ phÃa những chÃnh khách (thông thÆ°á»ng cả cánh tả lẫn cánh hữu) rằng tôi đã dung túng các Tổng thống của các quốc gia Ä‘á»™c láºp, không trả lá»i những lá»i công kÃch của há», dà nh cho há» những Æ°u đãi khổng lồ trong các vấn Ä‘á» kinh tế cho hoà n nợ... NhÆ°ng lại còn có những phà n nà n từ phÃa các Tổng thống và Quốc há»™i các nÆ°á»›c SNG: rằng Nga không thá»±c sá»± muốn liên kết kinh tế, chỉ Ä‘Æ°a ra những lá»i hứa hẹn, áp dụng hà ng rà o thuế quan, không thá»±c hiện các hiệp định thÆ°Æ¡ng mại tá»± do, không đáp ứng yêu cầu vá» giá cả hÆ¡i đốt và năng lượng.
Nhưng thực chất là thế nà o?
Äó chÃnh là chÃnh sách có ý thức của tôi để kiá»m chế mâu thuẫn. ChÃnh sách hạn chế há».
Không, chúng ta không thoái thác. Tất cả các vấn Ä‘á» trong ná»™i bá»™ SNG Ä‘ang được giải quyết. Những nguyên thủ quốc gia của SNG Ä‘á»u biết và hiểu nhau, nhân dân các nÆ°á»›c được gắn kết vá»›i nhau bằng những mối quan hệ láng giá»ng, bằng hà ng ngà n sợi liên kết rất nhá» - gia đình, nghá» nghiệp, tình hữu nghị. Chúng ta duy trì nhân tố chủ yêu của hợp tác là thế đó.
Tôi cho rằng chúng ta đã đạt được Ä‘iá»u chÃnh yếu đó: mặc dù đã có những chuyện bà n tán đến việc thay đổi Ä‘Æ°á»ng lối, mặc dù má»™t số nÆ°á»›c vẫn nuôi âm mÆ°u chuyển hÆ°á»›ng hợp tác quốc tế chống nÆ°á»›c Nga, nhÆ°ng mối quan hệ chÃnh tri và kinh tế của chúng ta vá»›i các nÆ°á»›c SNG hiện nay vẫn Ä‘ang được củng cố. Thá»±c tế là những mối quan hệ nà y đã biến thà nh má»™t hệ thống phối hợp hà nh Ä‘á»™ng mà khó có thể phá vỡ được.
Tôi tháºt sá»± hy vá»ng rằng đến má»™t lúc nà o đó ngÆ°á»i ta sẽ nhá»› đến khu rừng nghỉ Belovez hoà n toà n vá»›i má»™t biểu hiện khác, chứ không nhÆ° hiện nay. Há» sẽ nói rằng đó là khởi đầu của má»™t thá»i đại hoà n toà n má»›i: Tiếp sau Liên minh châu Âu, chúng ta đã bắt đầu xây dá»±ng má»™t thá»±c tiá»…n má»›i. Má»™t liên minh má»›i - Cá»™ng đồng các quốc gia Ä‘á»™c láºp.
|
08-09-2008, 10:57 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Thảm hoạ đồng rúp
Mùa hè năm 1998 nÆ°á»›c Nga phải trải qua má»™t tai hoạ tà i chÃnh nặng ná». Xin nháºn xét ngay là thảm hoạ nà y không chỉ xảy ra ở nÆ°á»›c chúng ta, mà đã còn xảy ra ở các nÆ°á»›c khác vá»›i ná»n kinh tế khác, lịch sá» và cả tâm tÃnh cÅ©ng khác.
Hiện tượng nà y đối vá»›i chúng ta là má»›i mẻ. Äã nhiá»u năm chúng ta bị cách bức vá»›i thế giá»›i văn minh bởi bức tÆ°á»ng quá cao và chúng ta không há» chuẩn bị sẵn sà ng cho việc nà y.
Liệu chúng ta có tránh được tai hoạ nà y không? Khó có thể tránh được. Trong những ngà y trÆ°á»›c cuá»™c khủng hoảng tháng 8 đó đã có rất nhiá»u lá»i khuyên, tÆ° vấn của các nhà phân tÃch, chủ ngân hà ng, các nhà báo và các nhà kinh tế... NhÆ°ng tại sao ChÃnh phủ của ta lại không nghe những lá»i khuyên đó?
Tôi nghÄ© rằng nguyên nhân của nó nằm ở gốc rá»… cái tâm lý Nga: chúng ta đã nhiá»u lần nói đến tai hoạ kinh tế ghê gá»›m, nói đến đồng rúp sẽ có ngà y mất giá, rồi chúng ta nói quá nhiá»u đến ná»—i thÆ°á»ng xuyên cảm thấy lo sợ. Song ná»n kinh tế toà n cầu những ngà y nà y của chúng ta không thể đợi đến những quyết định chống khủng hoảng bằng tháng, bằng tuần. Äám cháy trên thị trÆ°á»ng chứng khoản có thể bùng lên trong chốc lát, sau má»™t tiếng và có thể lây lan khắp thế giá»›i.
Nguyên nhân quan trá»ng thứ hai: Mặc dù tất cả Ä‘á»u nói đến ná»n kinh tế thị trÆ°á»ng, nhÆ°ng chúng ta còn chÆ°a hoà n toà n quen thuá»™c vá»›i việc nÆ°á»›c ta cÅ©ng nằm trong thế giá»›i văn minh kinh tế, nằm trong thị trÆ°á»ng thế giá»›i. Chúng ta không ý thức được rằng chúng ta cÅ©ng phụ thuá»™c và o thị trÆ°á»ng chứng khoán thế giá»›i, và o tình hình tà i chÃnh thế giá»›i.
HÆ¡n nữa, chÃnh toà n cầu hoá kinh tế thế giá»›i trÆ°á»›c khi xảy ra khủng hoảng là má»™t bóng ma nà o đó, má»™t hiện tượng trừu tượng đã giáng má»™t đòn và o nÆ°á»›c Nga, đánh và o các thà nh phố lá»›n nhá», các là ng mạc suốt cả năm 1998.
Ngay từ khi má»›i bắt tay và o công việc, ChÃnh phủ Kirienko đã soạn thảo chÆ°Æ¡ng trình chống khủng hoảng. DÆ°á»›i sá»± lãnh đạo của Sergei Vladilenovich cuối cùng thì cÅ©ng Ä‘Æ°a ra được những luáºt kinh tế, xây dá»±ng má»™t chÆ°Æ¡ng trình kinh tế vÄ© mô (những chÆ°Æ¡ng trình của ChÃnh phủ Kirienko Ä‘á»u được các ChÃnh phủ tiếp theo áp dụng cho đến bây giá»). NhÆ°ng tại hoạ ở chá»—: sau những chÆ°Æ¡ng trình tÆ°Æ¡ng lai dà i hạn đó, những nhà kinh tế trẻ đã bá» qua tai hoạ Ä‘ang diá»…n ra! HỠđặt ná»n móng cho ngôi nhà , nhÆ°ng lại quên mất mái nhà ! Äúng là má»™t hiện tượng nghịch lý: Má»™t ChÃnh phủ thông minh nhất vá» mặt kinh tế nhÆ° ChÃnh phủ Nga lại thông qua má»™t quyết định không thông minh nhất, sai lầm nhất: ChÃnh phủ nà y đã tuyên bố sẽ không thanh toán các khoản nợ trong nÆ°á»›c.
NhÆ°ng nếu ta để ý, thì ở đây không thấy có Ä‘iá»u gì nghịch lý.
Vẻ bên ngoà i thì thấy rất Ä‘Æ¡n giản. Những nhà đầu tÆ° phÆ°Æ¡ng Tây tuy không vá»™i vã, nhÆ°ng rút dần vốn đầu tÆ° ra khá»i thị trÆ°á»ng nÆ°á»›c Nga “có vấn Ä‘á»â€ nà y. Thu nháºp trên thị trÆ°á»ng trái phiếu ngắn hạn quốc gia tăng lên. Ngay từ đầu năm 1998 các chuyên gia đã nháºn xét rằng thị trÆ°á»ng trái phiếu của Nhà nÆ°á»›c đã không hoạt Ä‘á»™ng cho Nhà nÆ°á»›c, mà cho bản thân nó. Không phải ChÃnh phủ sá» dụng thị trÆ°á»ng nà y để bổ sung cho Ngân sách Nhà nÆ°á»›c, mà chÃnh những ngÆ°á»i tham gia thị trÆ°á»ng nà y đã lợi dụng, rút các nguồn dá»± trữ tà i chÃnh. Ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng lúc đó chiếm ba mÆ°Æ¡i lăm phần trăm thị trÆ°á»ng trái phiếu ngắn hạn quốc gia đã mua tất cả số trái phiếu má»›i, còn ChÃnh phủ lấy số tiá»n có được thanh toán cho số trái phiếu ngắn hạn quốc gia cÅ©. Sau khi có được tiá»n mặt, những ngÆ°á»i nắm trái phiếu (chủ yếu là các ngân hà ng kinh doanh) mang ra thị trÆ°á»ng ngoại tệ mua đô la. NhÆ° váºy là há» tạo áp lá»±c đối vá»›i tá»· giá đồng rúp. Äể giữ tá»· giá đồng rúp (xin nhắc lại là “hà nh lang†tá»· giá nà y được ấn định trong thá»i gian khá lâu giữa đồng rúp và đồng đô la), Ngân hà ng trung Æ°Æ¡ng đã phải xuất dá»± trữ và ng ngoại tệ của mình. Chỉ tÃnh riêng tháng giêng năm 1998, Ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng đã xuất ra gần ba tá»· đô la. Chỉ có nhÆ° váºy má»›i duy trì được “hà nh lang†tá»· giá. CÆ¡ chế cá»— máy khủng hoảng năm 1998 diá»…n ra nhÆ° thế đó. Nó chỉ dừng lại khi không còn nhiên liệu: tức là Nhà nÆ°á»›c không còn tiá»n rúp để thanh toán trái phiếu cÅ©, còn Ngân hà ng trung Æ°Æ¡ng không ngoại tệ để duy trì tá»· giá ngoại tệ.
Ngay từ cuối năm 1997, khi phát biểu tại cuá»™c há»p của ChÃnh phủ, tôi đã nhấn mạnh: “Các anh Ä‘á»u giải thÃch do cuá»™c khủng hoảng tà i chÃnh thế giá»›i. Tất nhiên cÆ¡n chấn Ä‘á»™ng tà i chÃnh không bá» qua nÆ°á»›c Nga. Nó không xuất phát từ MatxcÆ¡va. NhÆ°ng lại có má»™t nguyên nhân khác - ngân sách Nhà nÆ°á»›c Ä‘ang trong tình trạng trôi nổi. Ta hãy “tiên trách ká»· háºu trách nhânâ€.
Äúng, thá»±c tế tình hình khó khăn của thị trÆ°á»ng tà i chÃnh và còn tình hình khác nữa tháºt kinh khủng - thu thuế để bổ sung cho Ngân sách Nhà nÆ°á»›c. Cả tháng giêng năm 1998, Ngân sách Nhà nÆ°á»›c má»›i được thu được gần sáu tá»· rúp từ thu thuế, tức là Ãt hÆ¡n hai lần so vá»›i chỉ tiêu ngân sách. Bất cứ má»™t khoản tÃn dụng quốc tế nà o, bất cứ má»™t khoản thu nháºp nà o cÅ©ng Ä‘á»u nhanh chóng tan biến trong cái lá»— hổng ngân sách. Tất cả chỉ để thanh toán tiá»n lÆ°Æ¡ng cÅ©ng không đủ.
Thu nháºp trên thị trÆ°á»ng trái phiếu ngắn hạn trong tháng 2 không quá dÆ°á»›i bốn mÆ°Æ¡i phần trăm. NhÆ°ng trong ngân sách chỉ đạt con số hai mÆ°Æ¡i phần trăm. NhÆ° váºy lá»— hổng trong ngân sách theo số liệu chÃnh thức là năm mÆ°Æ¡i tá»· rúp, nhÆ°ng trên thá»±c tế lên đến chÃn mÆ°Æ¡i tá»·.
Ãp lá»±c đối vá»›i thị trÆ°á»ng tà i chÃnh tiếp tục diá»…n ra. Các tổ chức tà i chÃnh quốc tế tuyên bố sẽ xem xét lại uy tÃn tà i chÃnh của Nga theo hÆ°á»›ng giảm Ä‘i. Những nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoà i và chủ ngân hà ng ná»™i địa tá» ra tháºn trá»ng, không tin và o thị trÆ°á»ng trái phiếu của Nga nữa.
Cuối tháng 5 lại diá»…n ra má»™t là n sóng khủng hoảng tà i chÃnh nữa. Giá dầu lá»a trên thị trÆ°á»ng thế giá»›i tiếp tục giảm. Những cuá»™c bán đấu giá bị phá vỡ. Những thiệt hại gây ra cả đối vá»›i ngà nh Ä‘Æ°á»ng sắt, má»™t số lượng lá»›n tiá»n phải chi cho trả lÆ°Æ¡ng để dáºp tắt các cuá»™c đình công của thợ má».
Và o đúng thá»i Ä‘iểm đó thị trÆ°á»ng tà i chÃnh của Indonesia bùng lên. Äối vá»›i những nhà đầu tÆ° mua trái phiếu của chúng ta là má»™t tin xấu.
Không thể để kéo dà i nhÆ° váºy được. Bởi vì chỉ tÃnh riêng những nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoà i đã chiếm trái phiếu quốc gia giá trị lên đến hai mÆ°Æ¡i tá»· đô la. Nếu nhÆ° những nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoà i đồng loạt rút khá»i Nga, bán trái phiếu của mình, thì đồng rúp mất giá hoà n toà n. Ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng dÆ°á»ng nhÆ° phải ngay láºp tức bá» thị trÆ°á»ng trái phiếu ngắn hạn quốc gia nà y. NhÆ°ng theo quán tÃnh Ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng vẫn cố duy trì, hy vá»ng và o ChÃnh phủ.
Ngay từ đầu năm 1998, tôi đã nói rằng mặc dù chúng ta đã qua khá»i giai Ä‘oạn má»™t của cuá»™c khủng hoảng tà i chÃnh, nhÆ°ng Ä‘iá»u hoà n toà n rõ là hệ thống phòng ngừa những cÆ¡n Ä‘á»™t biến của chúng ta đã quá lạc háºu và không có khả năng.
ChÃnh phủ Kirienko vừa má»›i thiết láºp được quan hệ vá»›i Ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng, vừa má»›i há»c được cách chỉ huy cÆ¡ chế nà y. Thế mà đã quá sợ phá giá đồng rúp?
Biện pháp duy nhất có thể cứu vãn chúng ta (thả nổi trÆ°á»›c khi diá»…n ra khủng hoảng) mùa hè năm 1998 đã bị Kirienko, Dubynin và những ngÆ°á»i khác bác bá» má»™t cách xốc nổi. Tại sao váºy?
Nguyên nhân chủ yếu: Khi má»›i triển khai hoạt Ä‘á»™ng của mình, ChÃnh phủ Kirienko đã rất sợ phá giá đồng rúp vì lo ngại vá» mặt tâm lý và chÃnh trị. Những chủ ngân hà ng lá»›n, Duma và những thống đốc, những nhà công nghiệp và công Ä‘oà n - đó là những nhân váºt trên sân khấu tà i chÃnh và chÃnh trị - không chấp nháºn những ngÆ°á»i má»›i, má»™t ChÃnh phủ kỹ trị của “các nhà kinh tế trẻâ€. Duma phong toả các dá»± án luáºt, công Ä‘oà n tổ chức những cuá»™c đình công lá»›n của những thợ má» nhÆ° má»™t cuá»™c chiến tranh thợ má», phong toả các tuyến Ä‘Æ°á»ng váºn chuyển Siberi, các thống dốc thì Ä‘Æ°a ra Há»™i đồng Liên bang những nghị quyết khắt khe và khó chịu. Trong bối cảnh chÃnh trị nhÆ° váºy, việc ChÃnh phủ Ä‘Æ°a ra quyết định phá giá đồng rúp là không thể chấp nháºn được và là má»™t hà nh Ä‘á»™ng rất mạo hiểm...
Tôi hiểu được tâm trạng mà Kirienko lâm và o trong những ngà y mùa hè năm 1998. Anh ta cố tá» ra bình tình, ngoan ngoãn, cố cách ly vá»›i Ä‘á»™i hình kinh tế tá»± do cÅ© của Chubais, Gaidar. Trong bất cứ hoà n cảnh nà o, thì sách lược xá» sá»± nhÆ° váºy là hoà n toà n đúng đắn. Äể khởi đầu, Thủ tÆ°á»›ng cần vượt qua được những chÆ°á»›ng ngại váºt và quen vá»›i quyá»n lá»±c. NhÆ°ng mặt khác, Sergei Vladilenovich cÅ©ng nháºn thức được rằng cuá»™c khủng hoảng tà i chÃnh khủng khiếp Ä‘ang kéo mà n Ä‘en bao phú đất nÆ°á»›c. Kirienko cần phải được giá»›i chủ ngân hà ng lá»›n, giá»›i thượng lÆ°u tà i chÃnh ủng há»™. NhÆ°ng đáng tiếc giá»›i nà y quay lÆ°ng lại: há» chÆ°a tin Thủ tÆ°á»›ng má»›i.
Tôi thấy rõ bức tranh đó: khi ở nhà máy Ä‘iện nguyên tá» có sá»± cố thì lúc đó không còn cần đến tri thức hà n lâm, mà là cần đến ngÆ°á»i có nhiá»u kinh nghiệm công tác “bấm nútâ€. NhÆ°ng ChÃnh phủ nà y đã không tìm ra được biện pháp “bấm nút!â€...
Äồng thá»i lại diá»…n ra má»™t lúc mấy cuá»™c khủng hoảng nữa bao vây ChÃnh phủ Kirienko.
Có thể bây giá» còn Ãt ngÆ°á»i nhá»› đến “cuá»™c chiến tranh Ä‘Æ°á»ng ray†nổi tiếng mùa hè năm 1998, nhÆ°ng Sergei và cả tôi nữa nhá»› lại đợt sóng nà y của những ngÆ°á»i thợ mỠđình công vẫn còn rùng mình.
Mùa hè năm 1998 má»™t đợt chống đối gay gắt của thợ má» Kuzbas lại bùng lên chống ChÃnh phủ. Mấy tháng liên há» không được nháºn lÆ°Æ¡ng. Há» ra khá»i hầm lò, ban lãnh dạo khu má» lần nà o cÅ©ng hứa sẽ thanh toán món nợ lÆ°Æ¡ng. NhÆ°ng cuối cùng vẫn là đánh lừa há». Khối thuốc bất bình tiếp diá»…n đến mùa hè khi chuẩn bị đến đến kỳ nghỉ, trẻ em nghỉ hè để lấy lại sức, nhÆ°ng túi tiá»n của các gia đình vẫn trống rá»—ng.
Cái nghịch lý chÃnh là ở chá»— những hầm lò nà y đã từ lâu không còn thuá»™c khu vá»±c kinh tế Nhà nÆ°á»›c. Những xà nghiệp nà y đã được cổ phần hoá, đôi khi đã mấy lần thay đổi chủ sở hữu, nhÆ°ng thợ má» không muốn nói chuyện vá»›i các ông chủ má»›i hay những quan chức lãnh đạo địa phÆ°Æ¡ng vì há» không thể xoay chuyển được tình hình. Há» vẫn cho rằng ngÆ°á»i có lá»—i chÃnh gây nên sá»± Ä‘au khổ, tai hoạ của há» Ä‘ang ở đâu đó rất xa, ở MatxcÆ¡va. Là các Bá»™, là ChÃnh phủ.
TrÆ°á»›c đây cÅ©ng đã từng có các cuá»™c đình công của thợ má». Cải cách trong ngà nh khai thác than diá»…n ra cháºt váºt, cần phải có những ná»— lá»±c lá»›n để đóng cá»a những hầm má» không có triển vá»ng, là m ăn thua lá»—. Thông thÆ°á»ng là không có ý chà chÃnh trị, cÅ©ng không có tiá»n để cho những cuá»™c cải tạo nhÆ° váºy. Than được thợ má» khai thác từ dÆ°á»›i hầm sâu không có lãi, nên ngÆ°á»i tiêu dùng không có đủ khả năng thanh toán những khoản tiá»n để cho hầm má» hoạt Ä‘á»™ng bình thÆ°á»ng.
ChÃnh vì váºy, cứ đến gần thá»i Ä‘iểm căng thẳng ở các khu vá»±c khai thác than, ChÃnh phủ trÆ°á»›c đây đã quen ứng phó. ThÆ°á»ng Thủ tÆ°á»›ng ChÃnh phủ đến mùa xuân triệu táºp các tỉnh trưởng, lãnh đạo ngà nh khai thác than, những ngÆ°á»i lãnh đạo công Ä‘oà n ngà nh. ChÃnh phủ cấp má»™t khoản tÃn dụng cho thợ má», ghi khoản nợ của há» và má»—i lần nhÆ° váºy Ä‘á»u có thể là m dịu được tình hình căng thẳng. NhÆ°ng lần nà y Kirienko vừa má»›i được bổ nhiệm và được Duma thông qua đã bá» qua mối nguy hiểm Ä‘ang đến gần.
Tình đoà n kết của thợ mỠlà có một không hai. Hết khu vực nà y lại tiếp đến khu vực kia. Chỉ cần và i ngà y là n sóng bãi công của thợ mỠđã bao trùm khắp các khu vực khai thác than của đất nước.
Thế còn chÆ°a hết. Những thợ mỠđình công còn phong toả các tuyến Ä‘Æ°á»ng sắt. Sá»± chống đối đã nâng lên má»™t mức khác cao hÆ¡n.
Các chuyến tà u không chạy được. Liên lạc giữa các vùng bị cắt đứt. Các xà nghiệp bị thiệt hại nặng, do không có nguyên váºt liệu Má»i ngÆ°á»i không thể Ä‘i nghỉ được. Hà ng hoá không đến được ngÆ°á»i tiêu dùng. Là n sóng bất bình trong xã há»™i tăng lên. Má»™t đất nÆ°á»›c rá»™ng lá»›n nhÆ° nÆ°á»›c ta mà đưá»ng sắt không hoạt Ä‘á»™ng thì chẳng khác nà o bị mất Ä‘iện. Äiá»u đó giống nhÆ° má»™t hà nh Ä‘á»™ng tá»™i phạm. Äã có những tiếng nói cất lên đòi há»i bắt giam, bá» tù, cho các Ä‘Æ¡n vị đặc nhiệm đến giải tán. NhÆ°ng tôi không muốn tạo ra má»™t vụ bê bối không hay Ä‘iá»u tra hình sá»± đối vá»›i những ngÆ°á»i Ä‘ang bế tắc cùng Ä‘Æ°á»ng dẫn đến xung Ä‘á»™t vá»›i các cÆ¡ quan bảo vệ pháp luáºt. Trong tình huống tai hoạ đó, ChÃnh phủ đã bắt đầu Ä‘Ã m phán vá»›i những thợ má».
Cần phải nói rằng những ngÆ°á»i lãnh đạo thợ mỠđã đánh giá tình hình rất nhanh. Há» hiểu rằng trong Ä‘iá»u kiện cuá»™c khủng hoảng Ä‘ang diá»…n ra hà nh Ä‘á»™ng của há» có thể gây ra tiếng vang chÃnh trị lá»›n giống nhÆ° hỠđã từng kêu gá»i ủng há»™ tôi năm 1990. Lúc đó há» Ä‘Æ°a ra khẩu hiệu: Gorbachov hãy từ chức, Ä‘Æ°a Yeltsin lên là m Tổng thống! MÆ°á»i năm trÆ°á»›c những thợ mỠđã hy vá»ng rất nhiá»u và o sở hữu tÆ° nhân, rằng chỉ có nhÆ° váºy thì các hầm má» má»›i có thể được hiện đại hoá và tháºm chà có thể thu được lợi nhuáºn. Tôi đã hứa vá»›i há» há»— trợ cho những cuá»™c cải cách nà y.
NhÆ°ng ở đây chúng ta đã không tÃnh đến má»™t yếu tố, ngà nh khai thác than đã quá lạc háºu, Ãt lợi nhuáºn và nếu hy vá»ng và o má»™t Ä‘iá»u kỳ diệu kinh tế nà o đó thì tháºt ấu trÄ©... Sá»± chống đối của thợ má» cứ thế tiếp diá»…n suốt những năm nà y.
NhÆ°ng năm 1998 thợ má» không chỉ sá» dụng những khẩu hiệu kinh tế quen thuá»™c - thanh toán những khoản nợ lÆ°Æ¡ng v.v... Lần đầu tiên trong suốt bao năm vá»›i má»™t tráºt tá»±, thống nhất, há» Ä‘Æ°a ra má»™t chÆ°Æ¡ng trình chÃnh trị quy mô lá»›n. Äả đảo ChÃnh phủ! Yeltsin từ chức!
Cuá»™c đối đầu khó khăn đó tiếp diá»…n suốt ba tháng. Những cuá»™c phong toả của thợ má» còn diá»…n ra ở MatxcÆ¡va, ngay ở Nhà ChÃnh phủ Nga, trên cầu GorbatÆ°i, há» gõ mÅ©, tuyên bố tuyệt thá»±c, thu hút các phóng viên. Dần dần những cuá»™c bãi công của thợ má» trở thà nh má»™t lý do cung cấp thông tin mạnh mẽ để tấn công ChÃnh phủ: những nghị sÄ© và ca sÄ© cÅ©ng đến cầu GorbatÆ°i tham gia vá»›i há», những đại diện của các chÃnh đảng và phong trà o chÃnh trị gặp gỡ há». Xì-căng-Ä‘an sắp bùng nổ!
CÅ©ng phải nói rằng những ngÆ°á»i MatxcÆ¡va phản ứng vá»›i cuá»™c phong toả của thợ má» theo những cách khác nhau. Những ca sÄ© nhạc nhẹ và những chÃnh khách lợi dụng việc đến cầu GorbatÆ°i để quảng cáo cho chÃnh mình. Những phụ nữ đứng tuổi MatxcÆ¡va thì cho hỠăn uống, má»i há» vá» nhà chÆ¡i. Quang cảnh xung quanh những thợ má» bãi công bình thản đến mức dÆ°á»ng nhÆ° không ai muốn ủng há»™ sá»± phản đối của há». NhÆ°ng đứng đằng sau những thợ má» ngồi rồi trên cầu GorbatÆ°i Ä‘ang có má»™t lá»±c lượng hết sức hùng háºu: những khu vá»±c má» bất mãn đã bắt đầu má»™t “cuá»™c chiến tranh Ä‘Æ°á»ng ray†vá»›i ChÃnh phủ.
Phó thủ tÆ°á»›ng Oleg Sysuev phụ trách các vấn Ä‘á» xã há»™i đã chạy đôn đáo hết khu má» nà y đến khu má» khác, hầu nhÆ° không kịp liếc nhìn những thoả thuáºn mà tay mình ký, miá»…n là thoả thuáºn được. Má»™t trong những tà i liệu mà anh ta ký tôi tháºt thú vị khi phát hiện có Ä‘iểm nói rằng ChÃnh phủ nhất trà vá»›i việc để Yeltsin từ chức.
Tất nhiên vá» mặt pháp lý thì văn bản nà y vô nghÄ©a, nhÆ°ng tôi đã Ä‘á» nghị lÆ°u giữ văn bản đó nhÆ° má»™t giá trị lịch sá». Song, đồng thá»i có má»™t Ä‘iá»u hoà n toà n rõ: ChÃnh phủ Ä‘ang trong tình trạng không thể hoạt Ä‘á»™ng được.
Những hà nh Ä‘á»™ng chống đối của thợ má» kÃch thÃch các nhà hoạt Ä‘á»™ng chÃnh trị trẻ cho thấy má»™t Ä‘iá»u là sau khi Kirienko và Nemtsov từ chức ngay láºp tức hỠđến gặp các thợ má» và hân hoan cùng uống vốt-ca vá»›i há», ká»· niệm việc ra Ä‘i của há». Má»™t Ä‘iá»u rõ nữa là giỠđây khi cuá»™c nổi dáºy của thợ mỠđã dần dần lắng dịu, sau khi trở thà nh mục tiêu tấn công của thợ má», thì Thủ tÆ°á»›ng đã chiến thắng không phải không có sá»± tham gia trá»±c tiếp của há». Sá»± tháºt thì Ä‘iá»u đó không há» giải quyết được các vấn Ä‘á», không Ä‘em lại sá»± bình yên ở các khu vá»±c má».
Nhưng, những chuyến tà u ở Siberi dù sao cũng đã chạy được.
Trong khi đó tình hình trên thị trÆ°á»ng tà i chÃnh đã có cải thiện. Cá»±c chẳng đã, Bá»™ Tà i chÃnh phải đình chỉ việc phát hà nh trái phiếu má»›i và bắt đầu thanh toán những trái phiếu cÅ© từ ngân sách thu nháºp hà ng ngà y, tức là lấy từ các khoản của ngÆ°á»i hÆ°u trÃ, bác sÄ©, giáo viên. Thế là ngay láºp tức các khoản nợ đối vá»›i những ngÆ°á»i hưởng lÆ°Æ¡ng ngân sách tăng lên khủng khiếp. NhÆ°ng không có lối thoát nà o hết. Ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng và ChÃnh phủ buá»™c phải áp dụng những biện pháp cứng rắn. Boris Fedorov được bổ nhiệm lên là m lãnh đạo CÆ¡ quan thuế Nhà nÆ°á»›c, sau khi hứa rằng sẽ giải quyết dứt Ä‘iểm được vấn Ä‘á» nợ.
Trong lúc đó Kirienko đã tổ chức cuá»™c gặp các nhà kinh doanh hà ng đầu của Nga tại khu nhà nghỉ của ChÃnh phủ “Volynskiâ€, gần nhà nghỉ của Stalin cÅ©, không cho giá»›i báo chà biết. Kirienko buá»™c phải gần nhÆ° từ bá» chủ trÆ°Æ¡ng của mình: không quan hệ vá»›i giá»›i đầu sá» tà i phiệt, không để phụ thuá»™c và o há».
Kirienko nói thẳng rằng anh ta cần sá»± há»— trợ của há». Anh ta không còn tiá»m năng chÃnh trị để thay đổi tình hình. Tại cuá»™c gặp nà y đã quyết định thà nh láºp kiểu Há»™i đồng kinh tế trá»±c thuá»™c ChÃnh phủ bao gồm tất cả các đại diện của những ngân hà ng và công ty lá»›n. Những nhà doanh nghiệp đã đánh giá ChÃnh phủ khá sâu sắc: ChÃnh phủ quá yếu. ChÃnh phủ nà y không thể trông chá» và o sá»± giúp đỡ của phÆ°Æ¡ng Tây. Ai ở trên thế giá»›i nà y lại muốn nói chuyện vá»›i má»™t Phó thủ tÆ°á»›ng Ãt tiếng tăm Khrischenko, vá»›i những thà nh viên trẻ tuổi của ChÃnh phủ Kirienko? Äã có ý kiến tạm thá»i Ä‘iá»u Ä‘á»™ng Chubais sang để giúp ChÃnh phủ. Những ngÆ°á»i tham gia cuá»™c gặp ở “Volynski†được bắt đầu từ bốn giá» chiá»u, đến tám giá» thì thoả thuáºn được vá» việc Ä‘Æ°a Chubais sang ChÃnh phủ, còn đến chÃn giá» tối, thì sắc lệnh đã được nằm trên bà n là m việc của tôi. Äiá»u đó cho thấy tình thế Ä‘ang trong tình huống nÆ°á»›c sôi lá»a bá»ng.
Chubais má»›i bị cách chức khá»i ChÃnh phủ lại được triệu hồi trở lại. Ngay tối hôm đó, tôi đã ký sắc lệnh nà y.
Chubais được bổ nhiệm là m đặc phái viên của ChÃnh phủ Nga trong các cuá»™c há»™i Ä‘Ã m vá»›i các tổ chức tà i chÃnh quốc tế vá»›i chức Phó thủ tÆ°á»›ng. Äây còn là má»™t thoả hiệp nữa của Kirienko, bởi vì ngay từ đầu anh ta chỉ muốn dá»±a và o Ä‘á»™i hình kinh tế trẻ, không muốn tiếp xúc vá»›i trÆ°á»ng phái kinh tế của Gaidar.
Trong các cuá»™c há»™i Ä‘Ã m, Chubais nhanh chóng đạt được khoản vay tÃn dụng lá»›n của IMF (sáu trong số mÆ°á»i tá»· đã hứa được cấp ngay trong tháng 7). Lúc đầu thu nháºp của trái phiếu tÃn dụng Nhà nÆ°á»›c ngắn hạn đã giảm Ä‘á»™t ngá»™t. NhÆ°ng tÃnh hình vẫn còn Ä‘ang Ä‘e doạ nguy hiểm, bất cứ má»™t thông qua quyết định nà o cháºm trá»… vá» thá»i gian, bất cứ má»™t sá»± thiếu phối hợp đồng bá»™ nà o Ä‘á»u có thể dẫn đến thị trÆ°á»ng của chúng ta tan rã hoà n toà n. Nếu nhÆ° nháºn được tÃn dụng trÆ°á»›c hai tháng... Nếu nhÆ° Ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng chuyển sang cho đồng rúp “trôi nổiâ€... Nếu nhÆ° các tổ chức quốc tế không tuyên bố tình trạng tà i chÃnh của chúng ta giảm sút... Bây giá» Ä‘Æ°a ra những giả định nhÆ° váºy thì quá dá»… dà ng. Còn lúc đó thì sao?
Than ôi, nếu nhÆ° phát hiện được nhÆ° thế thì tình hình đã muá»™n rồi. Thị trÆ°á»ng sẽ không con tin tưởng ở những hà nh Ä‘á»™ng mâu thuẫn của ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng và ChÃnh phủ.
Khoản tÃn dụng chỉ trong vòng có mấy tuần đã tan biến: Các ngân hà ng đã nhanh chóng mua đô la vá»›i tốc Ä‘á»™ chÆ°a từng có, đến ná»—i muốn giữ được tá»· giá đồng rúp bắt buá»™c phải can thiệp thô bạo và o thị trÆ°á»ng chứng khoán. Ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng vừa tung đô la ra, thì ngay láºp tức đã tan biến hết cả. Tất cả những ngÆ°á»i tham gia thị trÆ°á»ng Ä‘á»u tung trái phiếu ra. Toà n bá»™ sá»± kiện nà y ai cÅ©ng đã biết. NhÆ°ng tôi muốn nêu ra má»™t lần nữa để muốn hiểu má»™t Ä‘iá»u: Tôi đã mắc sai lầm khi nà o và ở đâu?
Có lẽ sai lầm của tôi là ở chủ trÆ°Æ¡ng hồi tháng 5 tháng 6: “Không cản trở và không can thiệpâ€. Tôi đã quen tin tưởng những ngÆ°á»i cùng là m việc vá»›i tôi. NhÆ°ng cả Dubynin, Thống đốc Ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng, cả Kirienko Ä‘á»u không kiểm soát được tình hình.
Äiá»u đó đối vá»›i dân thÆ°á»ng, khủng hoảng tiá»n tệ cÅ©ng giống nhÆ° tuyết rÆ¡i giữa mùa hè nóng bá»ng, còn những nhà tà i chÃnh thì hiểu rõ đám cháy Ä‘ang bùng lên ở thị trÆ°á»ng tà i chÃnh của Tokyo nhÆ° thế nà o, đồng ná»™i tệ của các nÆ°á»›c Äông Nam à bị mất giá, lao Ä‘ao ra sao và những ngÆ°á»i Hồng Công nhảy qua cá»a sổ những nhà cao tầng chá»c trá»i nhÆ° thế nà o. Cuá»™c hoảng loạn tà i chÃnh đã lây lan ra khắp thị trÆ°á»ng chứng khoán trên khắp thế giá»›i từ lâu.
Má»™t ChÃnh phủ đã mất thế chủ Ä‘á»™ng hà nh Ä‘á»™ng trong bối cảnh náo loạn tìm kiếm những phÆ°Æ¡ng án giải quyết. ChÃnh phủ đó cứ chạy theo sau tình hình, còn tình hình thì cứ tiến triển vá» phÃa trÆ°á»›c nhanh hÆ¡n và xa hÆ¡n. Kirienko đã sẵn sà ng trao đổi vá»›i tất cả, lắng nghe ý kiến của má»i ngÆ°á»i, tìm lối thoát và o thá»i Ä‘iểm hoảng loạn tà i chÃnh đã lan đến tất cả các ngân hà ng. Hệ thần kinh có vẻ kiên định của anh ta căng thẳng đã lên cao Ä‘á»™.
NhÆ°ng Ä‘iá»u kỳ diệu đã chẳng diá»…n ra.
Ngà y 18 tháng 8. Ngân hà ng trung ương Nga quyết định giảm bớt khối lượng bán ngoại tệ cho các ngân hà ng Nga.
Ngà y 13 tháng 8. Diá»…n ra cuá»™c trao đổi ý kiến qua Ä‘iện thoại của các Thứ trưởng Tà i chÃnh các nÆ°á»›c G-7. Há» thảo luáºn vấn Ä‘á» vá» khả năng phá giá đồng rúp.
Ngà y 13 - 15 tháng 8. Thế giá»›i tà i chÃnh phản ứng vá» việc thị trÆ°á»ng quỹ tiá»n tệ của Nga sụp đổ. Ngà y 17 tháng 8. ChÃnh phủ tuyên bố vá» việc không áp dụng “hà nh lang tiá»n tệ†và đình chỉ việc thanh toán các khoản nợ trong nÆ°á»›c.
Ngà y 21 tháng 8,. Duma Quốc gia thông qua Nghị quyết kêu gá»i Tổng thống từ chức. Có 248 nghị sÄ© biểu quyết tán thà nh. Äây là bình luáºn của Seleznev: “Má»i sá»± phá sản Ä‘á»u được bắt đầu từ Tổng thống, nên ông ta cần tá»± nguyện từ chứcâ€.
Äầu tháng 8, Chubais, Gaidar, Khrischenco, Dubynin, Arsenenko bÆ¡ phá», hai tuần liá»n không ra khá»i buồng là m việc của Thủ tÆ°á»›ng để chuẩn bị “phÆ°Æ¡ng án cuối cùng và có tÃnh quyết định†cho những hà nh Ä‘á»™ng chống khủng hoảng, má»™t kế hoạch khẩn cấp.
Ngà y 16 tháng 8, Chubais, Kirienko và Yumasev đến Zavidovo gặp tôi.
Chubais và Kirienko giải thÃch rằng tình hình nÆ°á»›c sôi lá»a bá»ng, cần phải cứu vãn. Ngay láºp tức phải phá giá đồng rúp, tạm thá»i chÆ°a thanh toán trái phiếu Nhà nÆ°á»›c ngắn hạn - đó là những biện pháp hà ng đầu. Kirienko định giải thÃch chi tiết, nhÆ°ng tôi ngăn lại. Dù không có chi tiết, tôi cÅ©ng đã hiểu là ChÃnh phủ và tất cả chúng ta Ä‘á»u là con tin của tình hình. Không còn con Ä‘Æ°á»ng lá»±a chá»n nà o khác: ChÃnh phủ phải là m tất cả. Tôi không muốn lo lắng của tôi truyá»n sang há». Biết đâu có thể bằng ná»— lá»±c tuyệt vá»ng nà o đó lại cứu vãn được tình hình, lại giữ được tá»· giá đồng rúp ở mức chấp nháºn được.
- Các anh hãy hà nh động di - Tôi ra lệnh - Hãy áp dụng ngay những biện pháp khẩn cấp.
NhÆ°ng hoá ra những quyết định ngà y 17 tháng 8 sau nà y má»›i biết là những tÃnh toán kinh tế sai lầm. Các nhà lịch sá» kinh tế không thể tìm thấy được má»™t tiá»n lệ nà o trong quyết định của ChÃnh phủ Nga: không thanh toán những khoản nợ trong nÆ°á»›c. “Äá»™i hình những ngÆ°á»i theo chủ nghị vị tiá»n tệ†của Nhà Trắng đã quá sợ lạm phát không kiểm soát nổi, đến mức sợ tăng công xuất máy in trái phiếu khi thị trÆ°á»ng trái phiếu ngắn hạn đòi há»i. NhÆ°ng biện pháp trì hoãn thanh toán nợ đối vá»›i những ngÆ°á»i mua trái phiếu trong nÆ°á»›c, cÅ©ng nhÆ° những ngÆ°á»i mua trái phiếu nÆ°á»›c ngoà i nó còn là cú giáng mạnh hÆ¡n, ghê gá»›m hÆ¡n là tốc Ä‘á»™ hoạt Ä‘á»™ng của các máy in trái phiếu. Việc chÃnh thức hạ tá»· giá không thể cứu vãn được tình hình.
Những ngÆ°á»i mua cổ phiếu đổ xô và o các Ngân hà ng ThÆ°Æ¡ng mại, Ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng để vay lại dụng, nhÆ°ng Ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng lại đóng cá»a... Quan sát cuá»™c khủng hoảng toà n cầu, chúng ta lại không nháºn thấy ở chÃnh mình còn dang trong khủng hoảng ghê gá»›m hÆ¡n - tá»· giá đồng rúp hạ thấp đến hai lần, sau đó xuống ba lần.
Sau ngà y 17 tháng 8, tôi quyết định cách chức Dubynin. Tôi cho rằng việc là m nà y là rất tá»± nhiên, nếu má»™t khi ngÆ°á»i đứng đầu Ngân hà ng của đất nÆ°á»›c để cho tá»· giá đồng ná»™i tệ bị sụp đổ, thì phải bị cách chức
Theo yêu cầu của tôi, Chánh Văn phòng Tổng thống Valentin Yumasev đã má»i Dubynin đến Kremli. Tôi Ä‘á» nghị anh ta viết Ä‘Æ¡n xin từ chức.
CÅ©ng trong ngà y hôm đó tất cả những thà nh viên tham gia cuá»™c há»p ở “Volynski†lại cấp tốc gặp nhau. Äó là những chủ ngân hà ng lá»›n. Thông qua Yumasev há» chuyển yêu cầu đến tôi: không nên cách chức Thống đốc Ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng Dubynin. Bởi chÃnh hiện nay Ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng Ä‘ang áp dụng những biện pháp để cứu vãn những những ngân hà ng lá»›n nhất của Nhà nÆ°á»›c khá»i bị phá sản, chÃnh anh ta là ngÆ°á»i Ä‘ang kiá»m chế sá»±. sụt giá của đồng rúp. Äể không gây ra hoảng loạn trên thị trÆ°á»ng tà i chÃnh, cần phải để Dubynin lại.
Sau khi suy nghÄ©, tôi đã huá»· bá» quyết định của mình. Nếu nhÆ° tất cả các ngân hà ng lá»›n Ä‘á»u đóng cá»a trong má»™t lúc, khủng hoảng sẽ lan ra Ä‘Æ°á»ng phố và không còn có cách gì để cứu vãn được tình hình.
Có Ä‘iá»u rất lạ không má»™t ai Ä‘á» nghị tôi bảo vệ ChÃnh phủ. Và o đúng những ngà y đó cố vấn kinh tế của tôi, Alexandr Livshis Ä‘á» nghị xin từ chức. Äó là ngÆ°á»i duy nhất tá»± xin từ chức. Mặc dù anh ta chÃnh là ngÆ°á»i có lá»—i Ãt nhất trong cuá»™c khủng hoảng nà y. Những tháng gần đây anh thÆ°á»ng xuyên viết những báo cáo vá» tình hình kinh tế ảm đạm gá»i cho Tổng thống.
Trong Ä‘Æ¡n xin từ chức Alexandr Yacolevich Ä‘á» nghị tôi thứ lôi cho việc anh không giữ được cho đất nÆ°á»›c khá»i rÆ¡i và o tình trạng khủng hoảng.
Ngà y 21 tháng 8, Valentin Yumasev và Sergei Kirienko gặp nhau. Valentin kể lại rằng anh ta Ä‘i đón Kirienko ngoà i sân bay, sau má»™t chuyến Ä‘i theo kế hoạch nà o đó của Kirienko. Há» ngồi trong gian ChÃnh phủ trống vắng. Má»™t cuá»™c nói chuyện khó khăn và khá lâu. Sergei Kirienko thổ lá»™: “Tá»± tôi thấy, tôi đã giục giã Tổng thống. Má»—i hà nh Ä‘á»™ng của chúng tôi lại là m cho ông Ä‘au lòng. Tôi đã là m tất cả những gì có thể là m được. NhÆ°ng, đáng tiếc là chúng tôi đã không kiểm soát, giữ vững được tình hìnhâ€.
“Hà nh lang tiá»n tệ†bị phá vỡ chỉ trong hai ngà y, các ngân hà ng chỉ nghÄ© đến tá»± cứu lấy mình... ChÃnh những ngà y nà y khủng hoảng liên quan trá»±c tiếp đến những ngÆ°á»i gá»i tiá»n. Há» hiểu rằng cần phải cứu lấy tiá»n của há». Äoà n ngÆ°á»i xếp hà ng trÆ°á»›c các ngân hà ng và quỹ tiết kiệm ngà y cà ng dà i ra, đông hÆ¡n, há» muốn rút tiá»n của mình ra! Thôi, thế là hết! Äã diá»…n ra má»™t cuá»™c hoảng loạn kinh khủng nhất đối vá»›i đất nÆ°á»›c.
Khi ChÃnh phủ đã quyết định được quan hệ vá»›i Ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng, thì Ä‘iá»u đó không ai biết ngoà i những chuyên gia, những nhà điá»u khiển thị trÆ°á»ng chứng khoán và chủ nhà băng. Và thế là cuá»™c khủng hoảng lan ra Ä‘Æ°á»ng phố. Lây lan đến từng ngÆ°á»i.
Nói tháºt lòng: tháºt là kinh khủng khi quan sát đất nÆ°á»›c, khi tai hoạ tà i chÃnh chỉ còn má»™t hay hai ngà y nữa. Má»i ngÆ°á»i theo thói quen Ä‘i nghỉ những ngà y hè, tắm nắng, xem bóng đá, ra nhà nghỉ ngoại ô. Trong khi đó bóng Ä‘en khủng hoảng Ä‘ang treo trên đầu má»—i gia đình. Bởi vì tiá»n lÆ°Æ¡ng má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u nháºn ở ngân hà ng. Quỹ tiết kiệm cÅ©ng để trong ngân hà ng. Những xà nghiệp, nÆ¡i há» là m việc không thể hoạt Ä‘á»™ng được nếu thiếu tÃn dụng của ngân hà ng.
Äó là những bà i há»c nặng ná» của khủng hoảng...
Chúng ta há»™i nháºp và o ná»n kinh tế thế giá»›i nhÆ° những chú há»c trò. Còn “giáo viên†thì kiên quyết trừng phạt chúng ta vì những Ä‘iểm kém hai, ba. Hà ng triệu ngÆ°á»i Nga lần đầu tiên đứng trÆ°á»›c má»™t thá»±c tiá»…n khắc nghiệt nà y.
Chắc chắn, những cải thiện sau nà y và ổn định trong tương lai không thể bù đắp cho mất mát vỠtâm lý: giá cả hà ng tiêu dùng hồi mùa thu lên đến chóng mặt, cắt giảm biên chế và mất việc là m, nợ lương cả ở những xà nghiệp có tiếng tăm, khủng hoảng thanh toán.
Suốt cả tuần sau ngà y 17 tháng 8, tôi cứ cố hiểu: Tại sao Kirienko lại rÆ¡i và o tình trạng không được ai ủng há»™? Tại sao giá»›i thượng lÆ°u tà i chÃnh và chÃnh trị lại quay mặt Ä‘i vá»›i anh ta? Sergei Vladilenovich đã cảm thấy Ä‘iá»u đó ngay từ đầu mùa hè và đã tÃch cá»±c váºn Ä‘á»™ng, trao đổi vá»›i Yuri Masliukov, Evgeni Primakov, muốn thuyết phục há» lên giữ chức Phó thủ tÆ°á»›ng để cho ChÃnh phủ có sức nặng, ổn định hÆ¡n. NhÆ°ng vẫn không đủ thá»i gian. Nói chung, tôi tin chắc rằng nếu nhÆ° ChÃnh phủ của Kirienko có khoảng thá»i gian dá»± trữ Ä‘á»™ ná»a năm nữa chắc chắn ở Nga má»i việc đã chuyển theo má»™t hÆ°á»›ng khác. NhÆ°ng khủng hoảng đã là m thay đổi toà n bá»™ kế hoạch của há» tháºt khắc nghiệt và mau lẹ
ChÃnh trong những ngà y nặng nỠđó đối vá»›i đất nÆ°á»›c tiá»m năng của ChÃnh phủ sẽ được kiểm nghiệm, tức là độ bá»n vững, Ä‘á»™ tin cáºy, khả năng kiên quyết và sáng tạo của ChÃnh phu. ChÃnh trong thá»i Ä‘iểm đó, thá»i Ä‘iểm khủng hoảng nếu không có má»™t nháºn váºt chÃnh trị cứng rắn Ä‘iá»u chỉnh toà n bá»™ tai hoạ nà y, thì không thể là m được gì cả. Äất nÆ°á»›c của chúng ta nhÆ° thế đó.
Ngà y 23 tháng 8, Chủ nháºt. Tôi má»i Kirienko đến gặp.
Tháºt là kỳ cục cả hai chúng tôi Ä‘á»u cảm thấy nhẹ nhõm.
Kirienko cám Æ¡n tôi đã tạo Ä‘iá»u kiện cho anh ta là m việc, là m được Ä‘iá»u gì đó... Anh im lặng, không tìm được câu gì để nói nữa. Có cảm giác nhÆ° Sergei Vladilenovich đã trút được gánh nặng khá»i đôi vai.
Cảm giác dá»… chịu ở tôi lại kỳ cục, mang tÃnh hai mặt. Má»™t mặt, tôi rất tiếc cho việc những con ngÆ°á»i mà tôi đã từng đặt bao hy vá»ng phải ra di. Mặt khác, cÅ©ng bây giá» tôi má»›i phát hiện ra tôi đã mất bao công sức, căng thẳng vá» mặt tâm lý và thể lá»±c để bao che cho há» trong những tháng gần đây để tránh búa rìu của dÆ° luáºn. Trong má»™t cuá»™c trả lá»i phá»ng vấn nhà báo, tôi đã từng tuyên bố. “Không há» có lạm phát nà o hết?â€. Nhá»› lại chuyện nà y tháºt nặng ná» biết bao. Tôi đã từng tin là có thể giữ cho đất nÆ°á»›c khá»i lâm và o khủng hoảng, tôi từng tin vì tôi thấy Ä‘á»™i hình trẻ nà y hoạt Ä‘á»™ng nhÆ° thế nà o, năng Ä‘á»™ng ra sao. Chúng ta đã không để cho đất nÆ°á»›c trong tháng 5 và tháng 6 rÆ¡i và o hoảng loạn và đồng rúp đã đứng vững. Tôi vẫn nghÄ© là lần nà y cÅ©ng có thể giữ vững được tình hình. NhÆ°ng đáng tiếc, chúng ta đã không giữ vững được!
Ngà y 21 tháng 8, tôi quyết định tham dá»± cuá»™c táºp tráºn của hải quân của Hạm Ä‘á»™i biển Bắc. Tôi đứng trên chiếc tà u sân bay nguyên tá» mang tên “Pietr Äại dếâ€. Tôi không muốn huá»· bá», thay đổi kế hoạch hay trì hoãn để không tạo cho má»i ngÆ°á»i ấn tượng hoảng loạn không cần thiết, nhất là lại lần đến mÅ©i đất nà y. Ngoà i ra, cần phải thể hiện sức mạnh của quốc gia, mà quốc gia đó cẫn phải trở nên hùng mạnh kể cả trong những ngà y Ä‘en tối nà y. Những chiếc tà u khổng lồ, biển, những chiếc máy bay lượn sà n sạt trên mặt biển - tất cả những thứ đó đã là m cho lòng tôi dịu Ä‘i, yên tâm hÆ¡n.
Tôi nhá»›, những chiếc tà u chiến đã là m cho tôi ngưỡng má»™. Äó là những chiếc tà u mà u xám, lạnh lùng, bắn không thủng. Trong tôi bất giác suy nghÄ©: tất cả ná»— lá»±c của chúng ta được táºp trung và o những vá» tà u khô khan, không xuyên thủng nà y. Vá» tà u - đó là ná»n kinh tế của chúng ta vá»›i những mối quan hệ đặc biệt, vá»›i má»™t khu vá»±c riêng biệt, vá»›i những quy định và luáºt lệ riêng.
Những vá» tà u bằng thép đó đã đáp ứng những kỳ vá»ng, ý tưởng của chúng ta. Có cảm tưởng rằng tháºt khó có thể xuyên thủng nó. Nếu ai không tin cứ thá» xem, có được không? NhÆ°ng dù sao nhân dà n ta còn hiểu hÆ¡n chúng ta nghÄ©. Không ai đổ toà n bá»™ tá»™i lá»—i lên đầu Kirienko vì tình hình khủng hoảng. Không có những cÆ¡n tức giáºn đối vá»›i Kirienko. Kể cả từ phÃa những nhà kinh doanh thiệt hại nhất. Những con ngÆ°á»i tỉnh táo bao giá» cÅ©ng hiểu: khi sóng thần xảy ra, khó có thể tránh được thiệt hại.
|
08-09-2008, 10:59 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Mùa thu căng thẳng
Ngà y 24 tháng 8, Thứ hai. Ngay từ sáng sá»›m, tôi đã đến Kremli để chuẩn bị cho bà i phát biểu trên truyá»n hình.
Nội dung bà i phát biểu như sau:
“ThÆ°a các công dân Nga! Ngà y hôm qua tôi đã có má»™t quyết định không Ä‘Æ¡n giản. Tôi đã Ä‘á» nghị Victor Stepanovich ChernomÆ°rdin đứng đầu ChÃnh phủ.
Năm tháng trÆ°á»›c đây, không ai nghÄ© rằng cuá»™c khủng hoảng tà i chÃnh thế giá»›i lại tấn công mạnh mẽ nÆ°á»›c Nga nhÆ° váºy Tình hình kinh tế nÆ°á»›c ta diá»…n ra quá phức tạp.
Trong bối cảnh đó, Ä‘iá»u quan trá»ng hà ng đầu là không cho phép chúng ta thụt lùi. Phải bảo đảm ổn định. Ngà y hôm nay cần đến những ngÆ°á»i mà thÆ°á»ng được mệnh danh là “nặng kýâ€. Tôi cho rằng cần phải có những ngÆ°á»i có kinh nghiệm và “nặng ký†nhÆ° ChernomÆ°rdin.
Äá» nghị nà y còn có má»™t ý nghÄ©a chÃnh trị quan trá»ng khác: bảo đảm cho tÃnh thừa kế chÃnh quyá»n và o năm 2000. Æ°u Ä‘iểm chủ yếu của ChernomÆ°rdin là con ngÆ°á»i má»±c thÆ°á»›c, chân thà nh, đứng đắn.
Tôi cho rằng những phẩm chất đó tháºt xứng đáng là lý lẽ quyết định trong cuá»™c bầu cá» Tổng thống. Cả quyá»n lá»±c và mất quyá»n lá»±c Ä‘á»u không là m há»ng những phẩm chất đó của ông. Tôi tháºt sá»± biết Æ¡n Sergei Vladilenovich Kirienko vì anh đã dÅ©ng cảm cố gắng là m thay đổi tình hình.
Hôm nay Duma Quốc gia sẽ thảo luáºn vỠứng cá» viên ChernomÆ°rdin.
Tôi Ä‘á» nghị các nghị sÄ©, những ngÆ°á»i lãnh đạo các địa phÆ°Æ¡ng, toà n thể nhân dân Nga hiểu tôi và ủng há»™ quyết định của tôi.
Tình hình hiện tại không cho phép có thá»i gian để thảo luáºn lâu dà i. Bởi vì Ä‘iá»u chủ yếu đối vá»›i tất cả chúng ta là váºn mệnh của nÆ°á»›c Nga, ổn định và những Ä‘iá»u kiện sống bình thÆ°á»ng của nhân dân Ngaâ€.
Sau tuyên bố đó, tôi có cuá»™c gặp ngắn vá»›i ba bá»™ trưởng vÅ© lá»±c - Putin, Stepasin và Sergeev. Tôi cảnh báo rằng tình hình trong nÆ°á»›c rất nghiêm trá»ng. Rồi tôi trở vá» Gorki. Tôi ký hai sắc lệnh bổ nhiệm Stepasin và Sergeev là m quyá»n lãnh đạo cÆ¡ quan của mình trong ná»™i các má»›i. Còn Putin vá»›i tÆ° cách Giám đốc CÆ¡ quan an ninh Liên bang thì không cần phải có sắc lệnh, bởi vì theo quy chế quyá»n hạn của chức vụ nà y không đòi há»i nhÆ° váºy. Äối vá»›i Putin, má»i việc vẫn nhÆ° cÅ©.
Còn bây giá» vấn Ä‘á» quan trá»ng nhất là là m sao thuyết phục được Duma Quốc gia bá» phiếu ủng há»™ ChernomÆ°rdin là m Thủ tÆ°á»›ng má»›i. Theo Hiến pháp, Tổng thống chỉ có quyá»n ba lần Ä‘á» xuất ứng cá» viên má»›i.
Suốt cả tuần tình hình diễn ra căng thẳng trong chỠđợi.
Ngà y 18 tháng 8, ChernomÆ°rdin trÆ°á»›c đó bá» cả nghỉ mát, vá»™i vã trở vá» MatxcÆ¡va. Những cuá»™c tÆ° vấn chÃnh trị liên tục diá»…n ra. Ngà y 19 tháng 8, ChernomÆ°rdin gặp Alexandr Lebed và Genadi Seleznev. Ngà y 20 tháng 8 gặp Genadi Ziuganov và Nicolai Ryzkov. ChernomÆ°rdin hứa trong ChÃnh phủ má»›i sẽ không có bất cứ “Chubais, Gaidar và Nemtsov nà o hếtâ€.
Trong hoà n cảnh tình hình tà i chÃnh đảo lá»™n, tất cả các giá»›i chÃnh trị (kể cả những ngÆ°á»i cá»™ng sản) Ä‘á»u muốn nhanh chóng tìm kiếm má»™t chá»— dá»±a, chìa khoá cho ổn định. Không ai muốn là m cho tình hình khủng hoảng trầm trá»ng hÆ¡n dẫn đến là m sụp đổ Nhà nÆ°á»›c. Tôi nắm được các cuá»™c há»™i Ä‘Ã m của ChernomÆ°rdin, nhÆ°ng tôi không muốn can thiệp, mà tôi tạm giữ láºp trÆ°á»ng trung gian, bình thản.
Báo chà bắt đầu má»™t chiến dịch váºn Ä‘á»™ng tÃch cá»±c: ChernomÆ°rdin - ứng cá» viên thá»±c sá»± duy nhất có thể được cả những ngÆ°á»i cá»™ng sản đến những nhà kinh doanh ủng há»™.
Trong số tất cả những ai có thể lên giữ chiếc ghế Thủ tÆ°á»›ng, thì ChernomÆ°rdin là ngÆ°á»i duy nhất lao và o tráºn chiến đấu và trong má»™t thá»i gian ngắn ngủi tÃnh từng ngà y đã đạt được thoả thuáºn sÆ¡ bá»™ vá»›i tất cả các phe phái.
Ngà y 22 tháng 8, thứ bảy, Valentin Yumasev xin phép tôi cùng vá»›i Igor Malashenko, Giám đốc kênh truyá»n hình NTV đến gặp tôi tại nhà nghỉ. Tôi hiểu rằng chắc hẳn là lại nói vá» ChernomÆ°rdin và thầm Ä‘oán, không hiểu anh ta gá»i Igor đến là m gì, khi mà tôi đã nhá»› và quá biết Igor từ năm 1996 khi anh ta là thà nh viên của nhóm phân tÃch của chúng ta. Äiá»u hoà n toà n rõ là Valentin muốn để tôi không chỉ nghe những láºp luáºn của riêng anh ta.
Äó là má»™t ngà y nắng ấm, má»™t ngà y cuối hè của ngoại ô MatxcÆ¡va. Chúng tôi trao đổi vá»›i nhau, sau đó tôi má»i hỠở lại dùng cÆ¡m trÆ°a. Tôi quan sát há» - đó là những chà ng trai trẻ mặc áo sÆ¡ mi mùa hè, Ä‘ang ăn món súp. Má»™t sá»± yên ắng lạ thÆ°á»ng. Là n gió nhẹ thoang thoảng, trong cái nắng nhạt và những tiếng Ä‘ung Ä‘Æ°a của lá cây xà o xạc, tôi suy ngẫm vá» vấn Ä‘á» chÃnh trị rắc rối. Không chỉ là vấn Ä‘á» chÃnh trị, mà còn là vấn Ä‘á» con ngÆ°á»i của tôi!
ChernomÆ°rdin trở lại ChÃnh phủ có nghÄ©a là thừa nháºn sá»± thất bại vá» tinh thần của tôi. Bởi vì má»›i đây thôi, năm tháng trÆ°á»›c đây thôi, tôi đã cách chức ông. Song tôi vẫn cho rằng vá»›i tất cả phẩm chất không thể tranh cãi của Victor Stepanovich - đó hoà n toà n không phải là con ngÆ°á»i có thể đứng đầu ChÃnh phủ Nga và bÆ°á»›c và o cuá»™c bầu cá» Tổng thống năm 2000 vá»›i tÆ° cách là má»™t ứng cá» viên dân chủ hà ng đầu.
Äồng thá»i vá»›i việc là m giảm bá»›t tác hại của cuá»™c khủng hoảng, chúng tôi cố gắng dÆ°a ra má»™t cÆ¡ cấu chÃnh trị xây dá»±ng. Chúng ta còn quá Ãt thá»i gian để suy nghÄ©, để là m cho chiếc lò xo khủng hoảng giảm dần, nhẹ nhà ng, đòi há»i phải có những ná»— lá»±c lá»›n và kinh nghiệm. Äó chÃnh là điá»u Victor ChernomÆ°rdin có thể đáp ứng được.
Tôi há»i Valentin, cuá»™c trao đổi vá»›i Kirienko diá»…n ra nhÆ° thế nà o. Yumasev thuáºt lại rằng há» ngồi ở nhà ga sân bay trống rá»—ng buồn tẻ. “Kirienko Ä‘á» nghị ai đấy hả?†- Tôi há»i. “Stroev†- Yumasev trả lá»i, lưỡng lá»±. Äiá»u đó có nghÄ©a là Kirienko không thể vượt qua được sá»± ganh tị vá»›i ChernomÆ°rdin.
Äá» nghị của anh ta không hiện thá»±c chút nà o: Stroev, má»™t ngÆ°á»i thuá»™c thế hệ cÅ©, đã từng là cá»±u Uá»· viên Bá»™ ChÃnh trị, nếu là m Thủ tÆ°á»›ng thì tôi không thể chấp nháºn được.
- Còn anh suy nghÄ© thế nà o, Igor Evgenevich? - Tôi há»i.
Malashenko vá»›i tác phong thÆ°á»ng ngà y, kiên quyết, dứt khoát, nói năng khúc triết, Ä‘Æ°a ra láºp luáºn của mình:
- ChernomÆ°rdin năm tháng trÆ°á»›c đây và Chemomyrdin hiện nay là hai con ngÆ°á»i khác nhau, thÆ°a Boris Nicolaevich.
- Tại sao?
- Bởi vì tất cả đã thay đổi ông ta bắt buá»™c phải suy nghÄ© lại trong suốt thá»i gian qua và hiểu Ä‘iá»u đó. Má»™t chÃnh khách trở lại chÃnh quyá»n sau lần bị cách chức, bao giá» cÅ©ng là má»™t ngÆ°á»i khác hẳn. Ông ta sẽ có những kinh nghiệm tổng hợp. GiỠđây con ngÆ°á»i nà y hiểu rằng ông ta phải bảo vệ quan Ä‘iểm của mình, không thể là m việc nhÆ° trÆ°á»›c được.
- Còn Luzkov thì sao?
- Không, không cần nói đến con ngÆ°á»i nà y - Malashenko trả lá»i dứt khoát.
Yumasev nói tiếp:
- ThÆ°a Boris Nicolaevich, ChernomÆ°rdin hứa rằng sẽ không biến ChÃnh phủ thà nh những ngÆ°á»i chỉ biết lắng nghe, ngoan ngoãn, nhÆ°ng lại là những ngÆ°á»i thá»±c thi công vụ yếu kém. Sẽ thà nh láºp má»™t Ä‘á»™i hình gồm những nhà kinh tế trẻ, năng Ä‘á»™ng, chuyên nghiệp. NhÆ°ng đó không phải là điá»u chủ yếu. Nếu nhÆ° ông được Duma quốc gia thông qua ngay từ lần đầu tiên, mà đang có khả năng nhÆ° váºy, thì ông có thể có Ä‘iá»u kiện để già nh lấy vai trò ngÆ°á»i lãnh đạo toà n dân, vị cứu tinh, má»™t Thủ tÆ°á»›ng chống khủng hoảng muốn gá»i thế nà o cÅ©ng được. Lúc đó ông sẽ có khả năng để chiếm được lòng tin của dân.
Tôi quá hiểu ý của Yumasev định nói gì. Sau khi tôi từ chức (nếu không có tôi, thì chẳng biết ngÆ°á»i ta sẽ là m những gì) và sau khi trở lại Nhà Trắng má»™t cách hà o hùng, ChernomÆ°rdin có thể già nh được vầng hà o quang của nhân dân cho “má»™t ngÆ°á»i bị vùi dáºp vô lýâ€.
Äúng, đó là má»™t ý kiến rất quan trá»ng. ChernomÆ°rdin không chỉ có khả năng giải quyết tình huống khủng hoảng, lợi dụng kinh nghiệm và những mối quan hệ của mình, mà còn tiến bÆ°á»›c xa hÆ¡n đến cuá»™c bầu cá» năm 2000 vá»›i những Ä‘iá»u kiện thuáºn lợi. Vá» phÆ°Æ¡ng diện nà y thì thất bại tinh thần của tôi lại là thuáºn lợi đối vá»›i ChernomÆ°rdin. NhÆ°ng biết là m thế nà o... NhÆ°ng dù sao tôi vẫn nghi ngá»: “Nếu nhÆ° ông không qua được vòng đầu?â€. “Lúc đó ta phải tìm ứng cá» viên khác thay thế - Yumasev khẳng định.
PhÆ°Æ¡ng án Ä‘á» cá» Primakov hôm đó chúng tôi còn chÆ°a thảo luáºn đến. TrÆ°á»›c đây Evgeni Primakov đã từng tuyên bố vá»›i những trợ lý của tôi, Quốc há»™i và cả cánh hữu lẫn cánh tả rằng, ông không bao giá» ra là m Thủ tÆ°á»›ng dÆ°á»›i bất kỳ Ä‘á» xuất của ai.
Äêm ngà y 23 tháng 8, tôi lại có cuá»™c gặp quan trá»ng khác vá»›i ChernomÆ°rdin ở dinh thá»± ngoại ô MatxcÆ¡va.
Sau khi Kirienko đã ra Ä‘i, tôi cho gá»i ChernomÆ°rdin đến gặp.
- Kirienko vừa mới ở chỗ tôi. Tôi đã cách chức anh ta.
Chernomưrdin vẫn im lặng lắng nghe. Hình như ông hơi căng thẳng và sẵn sà ng lao và o cuộc chiến quyết định.
Tôi không biết và cÅ©ng không nhá»› là trong cuá»™c nói chuyện nà y đã thấp thoáng có cụm từ “sức nặng chÃnh trịâ€. Thá»±c tế nếu dùng cụm từ đó thì không đạt lắm, nhÆ°ng nó lại bóc trần được nguyên nhân Kirienko bị cách chức: Kirienko không có được phẩm chất đó. Tôi trông chá» và o má»™t nhân váºt chÃnh trị lá»›n, có bá» dà y chÃnh trị là Victor ChernomÆ°rdin và suy nghÄ©: Äúng, “bá» dà y chÃnh trịâ€.
Tôi kể lại những sá»± kiện mùa thu năm 1998 không phải là tình cá». CÅ©ng chẳng phải Ä‘Æ¡n thuần là do tình hình thay đổi hà ng ngà y. Rồi sau đó thay đổi hà ng giá». Nói tháºt lòng tôi không nhá»› có tình huống chÃnh trị nà o trong suốt thá»i gian từ đầu những năm 90 lại căng thẳng đến nhÆ° váºy, nếu nhÆ° không nói đến những âm mÆ°u chÃnh biến năm 1991 và năm 1993. Tình huống ở đây nghe chừng có vẻ khác hẳn, hoà bình, hoà n toà n hợp hiến, nhÆ°ng cục diện chÃnh trị Ä‘ang diá»…n ra nhanh chóng dÆ°á»›i ánh nắng và ng nhạt và hiá»n hoà của cuối hè. DÆ°á»ng nhÆ° có quá»· thần nà o đó Ä‘ang dùng phép mà u là m đảo lá»™n số pháºn của chúng ta, còn những ánh sáng mà u của những âm mÆ°u và thoả hiệp lúc thì thấp thoáng hiện lên, lúc lại tắt ngấm.
NhÆ° váºy là ngà y 23 tháng 8, tôi tiếp Kirienko và ChernomÆ°rdin, còn ngà y 24 tôi Ä‘á»c lá»i kêu gá»i nhân dân trên vô tuyến truyá»n hình và ký các sắc lệnh cần thiết. CÅ©ng ngà y hôm đó Victor ChernomÆ°rdin đã tiến hà nh cuá»™c há»p của ChÃnh phủ vá»›i tÆ° cách là Quyá»n Thủ tÆ°á»›ng.
ChernomÆ°rdin đã Ä‘iên cuồng đẩy những nhà lãnh đạo của Quốc há»™i và o chân tÆ°á»ng. Ông sá» dụng con bà i chÃnh của mình là hiện không có má»™t ứng cá» viên nà o xứng danh và nguyện vá»ng của tất cả các phe phái chÃnh trị, kinh tế muốn nhanh chóng dáºp tắt được cuá»™c khủng hoảng. Chỉ trong vòng ba ngà y: thứ hai, thứ ba và thứ tÆ° đã thống nhất được những Ä‘iểm dá»± thảo chủ yếu của cái gá»i là Thoả thuáºn chÃnh trị, má»™t văn bản xác định quan hệ giữa Tổng thống, Quốc há»™i và ChÃnh phủ.
Ngà y thứ năm và thứ sáu sẽ bắt đầu công việc nghiên cứu kỹ nội dung của văn kiện nà y.
ChernomÆ°rdin đã đạt được nhiá»u thà nh công. TrÆ°á»›c hết là ông đã già nh được sá»± ủng há»™ của Seleznev, Chủ tịch Quốc há»™i, thá»±c tế là nhân váºt thứ hai của Äảng cá»™ng sản. Ông cÅ©ng già nh được sá»± ủng há»™ của “Äảng quyá»n lá»±c nhân dân†và Äảng Nông nghiệp, những ngÆ°á»i em của Ziuganov. HÆ¡n nữa lại cả sá»± ủng há»™ của những ngÆ°á»i lãnh đạo “Gasprom†vốn rất có ảnh hưởng đối vá»›i giá»›i lãnh dạo của Äảng cá»™ng sản. Phe đối láºp cánh tả đồng ý chấp nháºn vá»›i Ä‘iá»u kiện: Tổng thống từ nay đến năm 2000 sẽ không giải tán Duma. Vá» phần mình Duma sẽ bảo đảm tÃn nhiệm ChÃnh phủ. ChÃnh phủ nháºn trách nhiệm không gây ra những cuá»™c khủng hoảng Quốc há»™i bằng cách từ chức tá»± nguyện. ChernomÆ°rdin liên tục gá»i Ä‘iện cho tôi, khi thống nhất những quan Ä‘iểm má»›i: liệu những ngÆ°á»i cá»™ng sản có thể và o ChÃnh phủ được không? Có thể trao đổi vá»›i Duma vá» tất cả các Phó thủ tÆ°á»›ng được không?
Tôi cố ý chấp nháºn những quyá»n hạn hợp hiến của mình. Tôi cÅ©ng tin tưởng rằng vá»›i má»™t ngÆ°á»i lãnh đạo ChÃnh phủ tin tưởng nhÆ° ChernomÆ°rdin, thì chúng ta có thể tránh được những phức tạp. Tôi cÅ©ng tuyệt đối tin rằng trong lúc tình hình căng thẳng thì chỉ có ChernomÆ°rdin là ứng cá» viên duy nhất có thể lên giữ chức Thủ tÆ°á»›ng.
Thế nhÆ°ng những ngÆ°á»i cá»™ng sản lại cố lợi dụng sáng kiến của ChernomÆ°rdin. Ziuganov và những ngÆ°á»i anh em của ông ta trong cánh tả nhÆ° Nicolai Ryzkov và Nicolai Kharitonov đã cÅ©ng ra tuyên bố chung: vấn Ä‘á» vỠứng cá» viên Thủ tÆ°á»›ng chÆ°a được chuẩn bị. Ryzkov còn nói rõ hÆ¡n: Mù quáng tham gia ChÃnh phủ mà không biết được Ä‘Æ°á»ng lối và chÆ°Æ¡ng trình của ChÃnh phủ đó thì tháºt là có tá»™i trÆ°á»›c nhân dân.
Lợi dụng tình hình khủng hoảng để tôi bắt buá»™c phải cách chức Kirienko và ChÃnh phủ tá»± do của Kirienko, hỠđã cố gắng già nh lấy má»™t phần không gian chÃnh trị. Há» muốn Ä‘Æ°a ngÆ°á»i của mình và o ChÃnh phủ nà y, hạn chế những sáng kiến của tôi. NhÆ°ng đối vá»›i tôi đó là má»™t bÆ°á»›c Ä‘i chÃnh xác và suy nghÄ© kỹ lưỡng: sau khi Duma thông qua ChernomÆ°rdin, chẳng cần phải giải tán Duma là m gì. ChernomÆ°rdin - Thủ tÆ°á»›ng của tôi và cho đến năm 2000, tôi cÅ©ng không có ý định cách chức ChÃnh phủ nà y. Má»i việc Ä‘á»u đúng bà i bản.
Tuy nhiên có Ä‘iá»u hoà n toà n rõ rà ng là những ngÆ°á»i cá»™ng sản chấp nháºn thoả thuáºn đó nhÆ° sá»± tá»± sát. Há» chỉ muốn thúc ép Victor ChernomÆ°rdin, gây áp lá»±c thÆ°á»ng xuyên vá»›i ông. Chỉ trong vòng má»™t tuần ông đã loại bỠđược tất cả má»i sá»± phản đối của há», thá»±c hiệu má»i Ä‘iá»u kiện, bá» qua má»i lý lẽ. Ông đã từ bá» tất cả chỉ để ký được thoả thuáºn.
Những ngÆ°á»i cá»™ng sản hiểu rằng khi không có má»™t ứng cá» viên sáng giá, mà lại nháºn trách nhiệm vá» mình đối vá»›i cuá»™c khủng hoảng chÃnh trị trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế - thì đó là miếng bánh đắng ngắt, khó nhằn.
Ngà y thứ sáu, tôi ký thoả thuáºn, trong đó đã có chữ ký của Genadi Seleznev, lãnh đạo của các phái chÃnh trị trong Duma, Chánh Văn phòng Tổng thống Valentin Yumasev và Victor ChernomÆ°rdin. Chỉ không có chữ ký của Genadi Ziuganov - ông ta nói rằng cần phải thảo luáºn ná»™i dung thoả thuáºn tại Há»™i nghị toà n thể của Äảng.
NhÆ°ng sang ngà y chủ nháºt trên sóng truyá»n hình trá»±c tiếp lãnh tụ của Äảng cá»™ng sản mặt mà y Ä‘á» lá»±ng, thở khó khăn và ra má»™t tuyên bố giáºt gân: đến thứ hai há» không bá» phiếu á»ng há»™ ChernomÆ°rdin. Nét mặt của Ryzkov và Kharitonov, những đồng minh của Ziuganov cÅ©ng dà i ra vì ngạc nhiên. Há» nói rằng không há» biết gì vá» chuyện nà y và sẽ tiến hà nh tÆ° vấn khẩn cấp.
Äúng thá»i Ä‘iểm đó, tôi hiểu rất rõ: quyết định được thông qua tức khắc trong má»™t giá»›i hạn hẹp những kẻ âm mÆ°u và nó chỉ có ý nghÄ©a là những ngÆ°á»i cá»™ng sản đã có má»™t ứng cá» viên thá»±c sá»±.
CÅ©ng chẳng khó khăn gì mà không lá»c ra được đó là ai.
Äó tất nhiên chỉ còn có Thị trưởng MatxcÆ¡va Yuri Luzkov.
Có biết bao cú Ä‘iện thoại lo âu gá»i từ Há»™i đồng Liên bang cho tôi khi Kirienko còn chÆ°a chÃnh thức bị cách chức. Cả Luzkov và Stroev Ä‘á»u có những phát biểu gay gắt đối vá»›i ChernomÆ°rdin.
- Những khó khăn và sai lầm mà chúng ta Ä‘ang trải qua hôm nay, chÃnh là háºu quả của hoạt Ä‘á»™ng vô ý thức kéo dà i của ChÃnh phủ cÅ© do ChernomÆ°rdin đứng đầu - đó là nháºn xét của Egor Stroev.
Há» còn hoảng sợ bởi vì ý chà muốn vÆ°Æ¡n tá»›i quyá»n lá»±c của ChernomÆ°rdin ngay những ngà y đầu sau khủng hoảng. CÅ©ng giống nhÆ° những ngÆ°á»i cá»™ng sản, Luzkov và Stroev Ä‘á»u được coi là những nhân váºt chÃnh trị “nặng ký†số hai và số ba trong bối cảnh tình hình phức tạp hiện nay để phân chia quyá»n lá»±c: cái gì đó dà nh cho Tổng thống, còn cái gì đó phải dà nh cho chÃnh mình.
Rất nhanh, Luzkov hiểu rằng phải mau lẹ táºn dụng cÆ¡ há»™i! Ông ta hiểu rất rõ: chỉ còn má»™t chút nữa thôi và là cÆ¡ há»™i duy nhất cuối cùng để ông ta nắm quyá»n lá»±c, lợi dụng những Ä‘á»™ng cÆ¡ công khai của mình.
TrÆ°á»›c mấy ngà y khi diá»…n ra vòng bá» phiếu đầu tiên ở Duma, tôi cho má»i Luzkov và Stroev đến gặp ở Kremli. TrÆ°á»›c tình huống khẩn cấp, khó khăn, tôi cho phép mình được thẳng thắn nói công khai không giấu giếm và chân thà nh: xin các ngà i hãy từ bá» khát vá»ng chÃnh trị của mình và hãy ủng há»™ ChernomÆ°rdin. Chúng ta cùng há»™i cùng thuyá»n, không nên là m cho con thuyá»n đó chao đảo nữa, chúng ta cùng Ä‘i vá»›i nhau.
Luzkov và Stroev cố gượng gạo kiá»m chế, phát biểu mấy câu thanh minh trÆ°á»›c ống kÃnh truyá»n hình: Theo Hiến pháp Tổng thống có quyá»n quyết định ai xứng đáng và o chức vụ Thủ tÆ°á»›ng, còn chúng tôi không có ý định tranh già nh chức vụ nà y.
Tôi cảm giác đây chÃnh là má»™t thắng lợi. Dù sao cÅ©ng là thắng lợi vá» mặt sách lược. Luzkov và Stroev Ãt ra cÅ©ng không dám công khai lên tiếng chống ChernomÆ°rdin.
NhÆ°ng hoá ra tôi không đánh giá hết khát vá»ng chÃnh trị của Yuri Luzkov.
Ngà y 31 tháng 8, thứ hai. Chỉ có hơn một trăm phiếu ủng hộ Chernomưrdin. Thất bại hoà n toà n!
Äã sang tuần thứ hai kể từ khi ChÃnh phủ Kirienko bị cách chức. Cái tuần thứ hai nà y diá»…n ra hoà n toà n khác hẳn vá»›i tuần thứ nhất vá» ná»™i dung chÃnh trị, vá» nhân váºt chÃnh trị, cÅ©ng nhÆ° vá» phong cách chÃnh trị.
GiỠđây Yuri Luzkov đã chuyển sang phản công mạnh mẽ. CÅ©ng giống nhÆ° ChernomÆ°rdin tuần trÆ°á»›c, ông ta ráo riết bắt đầu tìm kiếm váºt liệu xây dá»±ng lâu Ä‘Ã i chÃnh trị bằng tất cả những váºt liệu có trong tay lúc đó.
Santsev, Phó Thị trưởng MatxcÆ¡va, má»™t ngÆ°á»i đã từng ở Äảng cá»™ng sản Liên bang Nga. Những ngÆ°á»i cá»™ng sản theo dõi chăm chú rất lâu hà nh Ä‘á»™ng xá» sá»± của Luzkov, từ lâu hỠđã tha thứ cho ông ta vá» sá»± kiện năm 1993, nhÆ°ng cái chÃnh là những ngÆ°á»i cá»™ng sản muốn lợi dụng Luzkov nhÆ° má»™t cái búa để Ä‘áºp tan “chế Ä‘á»™ Yeltsinâ€.
Ngà y 7 tháng 9, thứ hai, ở Kremli diá»…n ra “cuá»™c gặp gỡ bà n tròn†vá»›i các tỉnh trưởng và lãnh đạo các phái trong Duma. Há»™i nghị đã thảo luáºn vấn Ä‘á» rút ra khá»i khủng hoảng, hay nói ngắn gá»n hÆ¡n là ai sẽ lên là m Thủ tÆ°á»›ng.
Tại cuá»™c gặp “bà n tròn†nà y ở Duma, Ziuganov đã công bố danh sách những ứng cá» viên có thể và o chức Thủ tÆ°á»›ng. Ngoà i cá»±u Chủ nhiệm Uá»· ban Kế hoạch Nhà nÆ°á»›c Yuri Masliukov, đảng viên cá»™ng sản (Ä‘iá»u đó có thể hiểu được và lô gÃch), còn có Thị trưởng MatxcÆ¡va Yuri Luzkov. Thế là đã rõ, Luzkov đã bắt tay vá»›i những ngÆ°á»i cá»™ng sản. Ông ta đã cùng vá»›i há» tạo nên má»™t bÆ°á»›c Ä‘i táo bạo.
Ông ta cÅ©ng đã thoả thuáºn rất nhanh vá»›i má»™t bá»™ pháºn của Há»™i đồng Liên bang. trong đó có những tỉnh trưởng dân chủ có thế lá»±c nhÆ° Konstantin Titov, Dmitri Aiatskov ủng há»™. Há» cho rằng sau khi xây dá»±ng được cÆ¡ chế kinh tế thị trÆ°á»ng ở má»™t thà nh phố, Luzkov có thể dạy cho tất cả các khu vá»±c còn lại của nÆ°á»›c Nga. Có ai đó đã coi Luzkov là chủ nhân má»›i của đất nÆ°á»›c và đã vá»™i vã đến gặp ông ta trao đổi vá» những vấn Ä‘á» của khu vá»±c mình, có ai đó đã ngưỡng má»™ ông ta là má»™t nhân váºt má»›i mẻ, trong sạch.
Chernomưrdin cũng ráo riết hoạt động và may thay ông cũng được Hội đồng Liên bang ủng hộ: đa số các tỉnh trưởng ủng hộ ông.
Dù có bị áp lá»±c của những ngÆ°á»i cá»™ng sản (hÆ¡n nữa lại trái vá»›i ý nguyện của Ä‘a số các tỉnh trưởng), tôi vẫn không thể Ä‘á» xuất Luzkov.
Cuộc bỠphiếu vòng hai tại Duma, chỉ có 138 phiếu ủng hộ Chernomưrdin. Công lao bao nhiêu cũng chẳng ăn thua gì.
Ngay sau khi kết thúc bá» phiếu thông qua ChernomÆ°rdin vòng hai, bá»™ pháºn cánh tả của Duma ra tuyên bố nếu còn Ä‘Æ°a ứng cá» viên nà y và o bá» phiếu thông qua vòng ba, thì há» sẽ tiến hà nh thủ tục bá» phiếu bất tÃn nhiệm Tổng thống.
Tình hình đã lên căng thẳng đến cực điểm.
NhÆ° váºy sau hai năm trá»i nguyên nhân những ngÆ°á»i cá»™ng sản không chịu nhân nhượng đã khá rõ. Há» không muốn bá» lỡ má»™t cÆ¡ há»™i, má»™t tấm vé hạnh phúc rÆ¡i và o tay há» trong tháng 8 và tháng 9. ChÃnh quyá»n gần nhÆ° ngẫu nhiên rÆ¡i và o tay há». Chỉ cần vá»›i tay ra chút nữa là được.
Là n sóng bất bình ghê gá»›m đối vá»›i ChÃnh phủ, đồng rúp bị chao đảo, những thiệt hại của các quỹ tiết kiệm và những nhà kinh doanh bị tan ra từng mảnh, lạm phát trong tình trạng phi mã nằm trong cái bối cảnh hoảng loạn đó Ä‘á»u tấn công trá»±c tiếp và o Kremli.
Những tiá»n Ä‘á» pháp lý đã xuất hiện cho hà nh Ä‘á»™ng của há»: Nếu Duma ba lần không thông qua ứng cá» viên ChernomÆ°rdin, thì có nghÄ©a là Duma sẽ bị giải tán và tiến hà nh má»™t cuá»™c bầu cá» má»›i. Äó là quy định của Hiến pháp. NhÆ°ng ở dây còn má»™t cái bẫy pháp lý nữa: nếu Tổng thống bị Ä‘Æ°a ra bá» phiếu bất tÃn nhiệm, thì ông không có quyá»n giải tán Duma. Hiến pháp không quy định rõ trong trÆ°á»ng hợp nà y thì là m thế nà o. Giải tán Duma trong bối cảnh khủng hoảng xã há»™i rất gay gắt là má»™t việc là m cá»±c kỳ nguy hiểm. Trong trÆ°á»ng hợp nà y nó còn nguy hiểm gấp hai, ba lần.
Ở má»™t đất nÆ°á»›c mà không có Quốc há»™i, không có ChÃnh phủ, còn Tổng thống thì Ä‘ang trong tình trạng ngà n cân treo trên sợi tóc trÆ°á»›c tình huống bị bá» phiếu bất tÃn nhiệm, thì rất có thể xảy ra tình hình chÃnh trị cá»±c kỳ lá»™n xá»™n. Äó là cái bẫy Ä‘e doạ để trống quyá»n lá»±c, bùng nổ những bất bình và những biện pháp khẩn cấp.
NhÆ°ng vấn Ä‘á» không chỉ có thế. Những ngÆ°á»i cá»™ng sản sau đó nhất định sẽ già nh được Ä‘a số tuyệt đối trong Duma! Cuá»™c khủng hoảng nà y đã tạo cho hỠđược tiá»m năng chÃnh trị cá»±c kỳ lá»›n lao... Nếu giải tán Quốc há»™i tức là tạo Ä‘á»™ng lá»±c để thụt lùi, để là m sụp đổ hoà n toà n những cuá»™c cải cách dân chủ, tai hoạ đối vá»›i đất nÆ°á»›c.
Lúc đó đối vá»›i tôi, phải đồng thá»i tiến hà nh ba công việc: gây áp lá»±c đối vá»›i Duma (“Tôi không còn ứng cá» viên nà o khác, vấn Ä‘á» nà y đã được quyết định, dù có hay không có Duma, thì Thủ tÆ°á»›ng vẫn cứ là ChernomÆ°rdinâ€). Thuyết phục ChernomÆ°rdin không cố Ä‘eo đẳng vị trà ứng cá» viên của mình (Victor Stepanovich, không nên Ä‘Æ°a ra bá» phiếu vòng ba trong bối cảnh tình hình chÃnh trị nhÆ° thế nà y, chúng ta không có quyá»n giải tán Dumaâ€). Thông qua Yumasev bà máºt thuyết phục má»™t ứng cá» viên sáng giá duy nhất - Primakov!
Tôi quyết tâm là m nhÆ° váºy. Tôi là m bởi vì tôi tin tưởng sẽ tìm được lối thoát.
Tuy váºy sau dứt bá» phiếu vòng hai, tôi triệu táºp má»™t số ngÆ°á»i trong Văn phòng Tổng thống lại và nghe ý kiến của hỠủng há»™ hay phản đối ứng cá» viên Luzkov.
CÅ©ng cần phải đánh giá đúng Yuri Luzkov, năng lá»±c và ý chà muốn già nh chiến thắng của ông ta - hầu nhÆ° hà ng ngà y Ä‘á»u có những sứ giả mang thông tin từ chá»— Thị trưởng vá» Kremli. Những ngÆ°á»i ủng há»™ Luzkov cÅ©ng tăng lên nhanh chóng, trong đó có Andrei Kokoshin, ThÆ° ký Há»™i đồng an ninh, các Phó Chánh Văn phòng Tổng thống Sergei Yastrzemski và Evgeni Savostianov.
Yumasev, Yastrzemski và Kokoshin đến nhà nghỉ gặp tôi.
Tôi Ä‘á» nghị há» trình bà y tháºt kỹ lưỡng, chi tiết cả hai quan Ä‘iểm.
Sergei Yastrzemski láºp luáºn:
- Luzkov bao giá» cÅ©ng ủng há»™ Tổng thống. Trong bất kỳ má»i tình huống, trong má»i giai Ä‘oạn phức tạp. NgÆ°á»i ta nói bây giỠông ta chống Tổng thống. Tôi cho rằng đó là điá»u giả dối. Tôi đã trá»±c tiếp nói chuyện vá»›i Yuri Mikhailovich. Ông ta nhá» tôi chuyển đến ngà i rằng Yeltsin đối vá»›i ông ta là má»™t khái niệm thiêng liêng. NhÆ°ng vấn Ä‘á» không phải ở chá»— đó. Luzkov sẽ là má»™t ứng cá» viên Tổng thống sáng giá. Ông ta là má»™t nhà kinh tế có kinh nghiệm, đã thà nh láºp được má»™t hệ thống chÃnh quyá»n ngà nh dá»c vững chắc. Äó là má»™t ngÆ°á»i sẽ tiếp tục những cuá»™c cải cách kinh tế và dân chủ trong nÆ°á»›c. Không thể để cho những ngÆ°á»i cá»™ng sản có cÆ¡ há»™i lợi dụng khủng hoảng để là m chao đảo tình hình.
Kokoshin cũng có quan điểm gần tương tự.
Tôi nhìn vá» phÃa Yumasev và há»i:
- Quan điểm của anh thế nà o?
- GiỠđây ứng cá» viên Thủ tÆ°á»›ng phải là má»™t nhân váºt hoà hợp và thống nhất. Luzkov cố vÆ°Æ¡n đến quyá»n lá»±c bằng má»i giá, kể cả thô bạo và bất chấp bê bối. HÆ¡n nữa nếu Luzkov trở thà nh Thủ tÆ°á»›ng, thì chắc gì ông ta giữ được chÃnh quyá»n đến cuá»™c bầu cá» năm 2000? Tất nhiên là không rồi. Äiá»u đó sẽ còn là m cho tình hình trong nÆ°á»›c mất ổn định hÆ¡n nữa.
- Xin cám ơn, tôi đã được nghe hai ý kiến khác nhau, còn bây giỠđể tôi suy nghĩ.
Chỉ sau mấy phút, tôi gá»i diện cho Yumasev (anh ta đã ngồi và o xe) và chỉ nói có má»™t câu ngắn gá»n:
- Hãy thuyết phục Primakov!
Tình hình vẫn tiếp tục căng thẳng.
Tôi vẫn tiếp tục tiến hà nh những bÆ°á»›c hà nh Ä‘á»™ng cuối cùng. Gây áp lá»±c vá»›i Duma bằng má»i giá. Tình hình vẫn còn chÆ°a hoà n toà n ngã ngÅ©. Mặc dù cả vòng bá» phiếu thông qua ứng cá» viên Thủ tÆ°á»›ng Ä‘á»u bị thất bại, nhÆ°ng tôi vẫn hy vá»ng có sá»± Ä‘á»™t phá bất ngá» và tôi sá» dụng tất cả má»i phÆ°Æ¡ng tiện có trong tay. Tôi Ä‘á» nghị chuẩn bị bức thÆ° gá»i Duma cho cuá»™c bá» phiếu vòng ba cho ứng cá» viên ChernomÆ°rdin. Äối vá»›i Duma Ä‘iá»u đó có nghÄ©a là giải tán.
Äồng thá»i tôi cÅ©ng gặp Yuri Masliukov, cá»±u Chủ nhiệm Uá»· ban Kế hoạch Nhà nÆ°á»›c, má»™t ứng cá» viên của Äảng cá»™ng sản. Yumasev nhanh chóng Ä‘Æ°a ông ta đến gặp tôi. Äó là ngà y 10 tháng 9, bảy giá» ba mÆ°Æ¡i phút. Masliukov trình bà y:
- Tôi sẵn sà ng là m việc, nhÆ°ng chỉ dÆ°á»›i sá»± lãnh đạo của Primakov. Ngà i hãy cố thuyết phục ông ấy. Äó là má»™t ngÆ°á»i tốt nhất. Tôi chỉ có thể là m việc cùng ông ấy mà thôi.
Äúng chÃn giá» sáng tôi đến Kremli. Primakov Ä‘ang đợi tôi ở đó. Sau đó còn có ChernomÆ°rdin và Masliukov cÅ©ng đến. Tôi gặp luôn cả ba ngÆ°á»i để thông qua quyết định cuối cùng. Không thể trì hoãn hÆ¡n nữa.
Cuộc trao đổi đầu tiên với Primakov diễn ra tại nhà riêng của tôi hồi đầu tháng 9, và o giữa vòng bỠphiếu thứ nhất và thứ hai ứng cỠviên Chernomưrdin ở Duma. Tôi thuyết phục:
- Evgeni Maximovich. Anh biết tôi, và tôi cÅ©ng biết anh... Anh là ngÆ°á»i duy nhất trong thá»i Ä‘iểm nà y là ứng cá» viên Thủ tÆ°á»›ng được tất cả chấp nháºn.
Chúng tôi trao đổi rất lâu và thẳng thắn. Tôi có cảm giác tháºt sá»± trong thâm tâm Primakov không muốn là m Thủ tÆ°á»›ng. Ông không muốn mang trên vai gánh nặng chÃnh quyá»n, trách nhiệm lá»›n lao. Ông chỉ muốn giữ cÆ°Æ¡ng vị Bá»™ trưởng Ngoại giao đã quen thuá»™c và sở trÆ°á»ng của mình.
Primakov phân trần:
- Boris Nicolaevich, tôi cÅ©ng sẽ thẳng thắn vá»›i ngà i. Äối vá»›i tuổi tôi gánh nặng đó là quá sức. Ngà i hiểu cho. Tôi muốn là m việc bình thÆ°á»ng, yên ổn đến cùng. Chúng ta cùng vá» nghỉ và o năm 2000.
Sau lần bỠphiếu đầu tiên ứng cỠviên Chernomưrdin, Yumasev đã mấy lần gặp Primakov.
- Evgeni Maximovich, ngà i có đỠnghị gì, chúng ta phải hà nh động thế nà o?
Primakov trả lá»i:
- Theo tôi, chúng ta Ä‘á» nghị Yuri Masliukov. Äó là má»™t nhà kinh tế giá»i.
- NhÆ°ng Boris Nicolaevich không thÃch má»™t Thủ tÆ°á»›ng là cá»™ng sản, ngà i biết Ä‘iá»u đó chứ? Hay là chúng ta cuối cùng phải giải tán Duma?
Lúc đó Primakov nhìn thẳng và o mắt Yumasev và trả lá»i kiên quyết:
- Trong bất cứ trÆ°á»ng hợp nà o, cÅ©ng không được giải tán Duma.
Vòng đà m phán lần thứ ba, vòng cuối cùng diễn ra ngay tại Kremli và o buổi sáng ngà y thứ năm, mồng 10 tháng 9. Hôm nay phải quyết định tất cả, không còn cách nà o hết. Giải quyết như thế nà o, thì chưa ai rõ cả.
Lúc đầu Primakov vẫn kiên quyết từ chối. NhÆ°ng tôi Ä‘á» nghị ông chÆ°a vá» ngay, đợi tôi ở buồng khách, chá» ChernomÆ°rdin và Masliukov đến. Yumasev vẫn kiên nhẫn thuyết phục Primakov, tranh thủ từng giá», từng phút khi hai ứng cá» viên kia chÆ°a đến.
ChÃnh ná»a tiếng đồng hồ đó đã quyết định tất cả. Primakov bá»—ng nhiên báºt ra:
- Nhưng cấp phó của tôi là Ivanov vẫn chưa chuẩn bị cho vai trò là Bộ trưởng Ngoại giao. Hơn nữa ngà y mai tôi lại có một chuyến đi nước ngoà i. Tôi biết nói thế nà o với các đối tác của mình đây?
Valentin nhìn Primakov vá»›i hy vá»ng. Primakov vẫn phẩy tay:
- Không, tôi không thể là m được.
Yumasev hiểu rằng đây là cơ hội cuối cùng:
- ThÆ°a Evgeni Maximovich, ngà i là nhà thông thái. Ngà i phải hiểu Ä‘iá»u đó. Nếu nhÆ° có chuyện gì đó xảy ra vá»›i Tổng thống thì sao? Ai sẽ lãnh đạo đất nÆ°á»›c, ai sẽ nắm chÃnh quyá»n? Luzkov chăng? Ngà i muốn ai?
- Không, tôi không thể.
- Tôi có thể nói với Tổng thống là ngà i đã đồng ý?
Primakov im lặng. Valentin Yumasev nhắc lại:
- Tôi có thể báo cáo được chứ?
Primakov vẫn im lặng.
Yumasev chạy vá»™i sang buồng là m việc của tôi ngay trÆ°á»›c khi cả ba ứng cá» viên bÆ°á»›c và o. Trên bà n là m việc của tôi vẫn còn lá thÆ° gá»i Duma Quốc gia. Tôi má»i tất cả ngồi xuống ghế và nói: “Tôi sẽ Ä‘á» nghị Duma thông qua ứng cá» viên Thủ tÆ°á»›ng má»›i. Tôi Ä‘á» nghị ủng há»™ ý kiến Ä‘á» xuất của tôi...“.
Tôi dừng lại.
Cả ba ngÆ°á»i ngồi lặng im nhÆ° nÃn thở. Ai cÅ©ng chỠđợi được gá»i tên mình. Kể cả Masliukov, ngÆ°á»i tháºt sá»± chẳng hy vá»ng gì.
- Evgeni Primakov! - Tôi thấy thở phà o khi nhắc lại.
ChÃnh trị - đó là nghệ thuáºt của những cái có thể. NhÆ°ng trong chÃnh trị có cái khởi đầu hợp lý hợp tình. Nhịp thở của số pháºn. Chắc hẳn Victor Stepanovich không cảm thấy số pháºn phản lại ông. Ngay ở buổi gặp gỡ cuối cùng trÆ°á»›c vòng bá» phiếu thứ ba, ông vẫn nghÄ© là ông vượt qua được.
Tháºm chà ngay sau khi tôi đã tuyên bố quyết định của mình, ChernomÆ°rdin vẫn cố Ä‘Æ°a ra những lý lẽ rằng Primakov và Masliukov tốt nhất là bổ nhiệm là m Phó thủ tÆ°á»›ng thứ nhất của ông, còn cứ để cho Duma bá» phiếu vòng ba. Tôi há»i lại:
- Nếu như hỠvẫn không tán thà nh thì sao?
- HỠcòn có cách nà o khác được?
Primakov và Masliukov lặng im. Tôi há»i Primakov sau má»™t hồi im lặng:
- Liệu Victor Stepanovich có qua được vòng ba hay không?
- Không há» có cÆ¡ há»™i nữa! - Evgeni Primakov cháºm rãi trả lá»i. Và Masliukov cÅ©ng tán thà nh ý kiến đó.
Chernomưrdin ngồi lặng im. Sau đó ông quay qua ghế nói:
- Boris Nicolaevich, tôi bao giá» cÅ©ng ủng há»™ ứng cá» viên Primakov. Äó là má»™t quyết định đúng đắn. Xin chúc mừng Evgeni Maximovich!â€
Äó là ngà y 10 tháng 9. Duma Quốc gia đã thông qua ứng cá» viên Primakov vá»›i Ä‘a số phiếu ủng há»™.
Có Ä‘iá»u tháºt lạ lùng, đó là những tháng ngà y nặng ná» nhất đối vá»›i tôi trong suốt tám năm rưỡi ở cÆ°Æ¡ng vị cầm quyá»n: tháng 8, tháng 9 và tháng 10. Mùa thu và ng, má»™t mùa êm ái, dịu dà ng. Mùa nà y sao lại có Ä‘Æ°á»ng Ä‘ua nhÆ° váºy? Tại sao chÃnh và o cái thá»i Ä‘iểm nà y ở quốc gia chúng ta, ở xã há»™i chúng ta lại bùng lên nhÆ° váºy? Tôi cứ cố há»i những trợ lý của mình để há» dùng khoa há»c giải thÃch những nhân tố bất lợi trong những tháng ngà y qua. NhÆ°ng không, há» trả lá»i đó là những tháng ngà y bình thÆ°á»ng.
Chẳng có gì bất bình thÆ°á»ng.
Tháng 8 năm 1991. ChÃnh biến. Uá»· ban Quốc gia vá» tình trạng khẩn cấp. Cả nÆ°á»›c nhÆ° ngà n cân treo trên sợi tóc. Năm 1992 - 1998 khủng hoảng đến bế tắc, xung Ä‘á»™t vÅ© trang ở ngay trung tâm MatxcÆ¡va, bắn và o Nhà Trắng cÅ©ng lại rÆ¡i và o tháng 9 và tháng 10 năm 1993.
Năm 1994. Tháng 9. “Ngà y thứ ba Ä‘en tốiâ€. Äồng rúp sụt giá.
Năm 1995. Bầu cá» Duma. Những ngÆ°á»i cá»™ng sản và đồng minh già nh thắng lợi hoà n toà n.
Năm 1996. Tôi phải phẫu thuáºt tim.
Năm 199?. Cuá»™c chiến tranh tà i chÃnh. “Vụ bê bối sáchâ€.
Năm 1998. Khủng hoảng tà i chÃnh, ChÃnh phủ Kirienko bị cách chức, đấu đá quyá»n lá»±c. Bổ nhiệm Primakov.
Năm 1999. Những vụ nổ ở Matxcơva và các thà nh phố khác.
Tháºt không thể hiểu được tÃnh quy luáºt lặp Ä‘i lặp lại.
Còn nếu ta nhá»› lại thì chÃnh quyá»n rÆ¡i và o tay những ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch cÅ©ng và o những tháng đó năm 1917, rồi cÅ©ng những tháng đó là thá» thách nghiệt ngã nhất đối vá»›i đất nÆ°á»›c trong thế ká»· 20 khi Hồng quân Liên Xô hùng mạnh bị bá»n phát xÃt dồn và o chân tÆ°á»ng.
Tôi cháºm rãi Ä‘i trên con Ä‘Æ°á»ng nhá» của công viên. Xung quanh đầy lá và ng và đá». Tưởng chừng nhÆ° đám cháy... Không khà mùa thu tháºt đáng yêu, trong là nh, sáng sủa.
Trong tôi hết ý nghÄ© nà y lại đến ý nghÄ© khác dồn dáºp kéo tá»›i. Dù sao khủng hoảng chÃnh trị chỉ là má»™t hiện tượng tạm thá»i và trong đó có cái gì đó có lợi. Kinh nghiệm qua chÃnh bản thân mình: cÆ¡ thể dang chỠđợi má»™t cuá»™c khủng hoảng, rằng để vượt qua được bệnh táºt, khôi phục và trở vá» vá»›i trạng thái sức khoẻ cÅ©. Lúc thăng lúc giáng. Cuá»™c sống con ngÆ°á»i lúc ở thế thượng phong, lúc ở thế bÄ© cá»±c nhÆ° má»™t sÆ¡ đồ hình sin.
Song, nếu nhÆ° trong thá»i gian tôi cầm quyá»n trong lịch sá» Nga có nhiá»u cuá»™c khủng hoảng nhÆ° thế xảy ra, thì đó không phải lá»—i tại tôi. Thá»i đại khủng hoảng giữa hai thá»i kỳ trung gian chuyển đổi ổn định.
NhÆ°ng cuá»™c khủng hoảng sau không há» giống cuá»™c khủng hoảng trÆ°á»›c. Nó gây ra vết thÆ°Æ¡ng cho tầng lá»›p trung lÆ°u vừa khó khăn lắm má»›i hình thà nh, cho tầng lá»›p những ngÆ°á»i kinh doanh, những chủ sở hữu, những chủ doanh nghiệp... là những ngÆ°á»i bị Ä‘au Ä‘á»›n hÆ¡n cả. Bởi vì tất cả Ä‘á»u để phục vụ há», để cho há» tin rằng con cái hỠđược há»c hà nh ở những trÆ°á»ng lá»›p có tiếng tăm, để há» có thể ra nÆ°á»›c ngoà i nghỉ ngÆ¡i, để há» có thể dà nh dụm được vốn ban đầu, để há» có thể xây được nhà riêng, chuyển đổi căn há»™, mua đồ gá»— má»›i, xe ô tô riêng... ChÃnh những ngÆ°á»i đó là chá»— dá»±a chÃnh của tôi. Nếu nhÆ° há» gặp khó khăn, nếu nhÆ° há» quay lÆ°ng lại vá»›i tôi, thì Ä‘iá»u đó có nghÄ©a là khủng hoảng còn sâu sắc hÆ¡n. Nặng ná» hÆ¡n nhiá»u.
Tôi đi dưới hà ng cây đầy lá phủ. Cháy, cháy...
Liệu những ngÆ°á»i nà y có hiểu cho là tôi có phản bá»™i há» không? Tôi không biết. Má»™t mùa thu nặng ná», má»™t mùa đông ảm đạm Ä‘ang chỠđón chúng ta. NhÆ°ng trong cái không khà giá lạnh, trong là nh nà y má»™t ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng cÅ©ng có thể hiểu được chân lý. Chỉ cần quan sát tháºt kỹ. Nếu nhÆ° chúng ta trải qua được mùa thu nà y, vượt qua được mùa đông nà y, thì nhất định chúng ta sẽ hiểu được.
Là n khói bốc lên từ đống lá rừng được đốt lên. Những cánh rừng và cánh đồng hiện lên rõ hÆ¡n trong tÆ°Æ¡ng lai sán lạn. Äó là thứ triết lý tá»± nhiên. Triết lý nà y rất có thể còn vụng vá»? NhÆ°ng tôi cảm thấy nhẹ nhõm, thoải mái hÆ¡n.
|
|
|
Từ khóa được google tìm thấy
|
co quan tinh bao fapsi, dinh nghia ascar, êîíêóðñû, êîìñîìîëåö, êðåäèòû, íîãòåé, ïîòòåð, ïðèêîëüíûå, ïðîìñâÿçüáàíê, öèôðîãðàä, õðåíîâûé |
| |