[SIZE="2"]Chúng ta Ä‘ang sống trên má»™t quả cầu đầy những Ä‘iá»u kỳ quặc và độc đáo. Thá»±c chất nó không phải hình cầu mà là má»™t hà nh tinh hoang dại, lổn nhổn những ngá»n núi lá»a lụi tà n, rung chuyển bởi các tráºn Ä‘á»™ng đất kinh hoà ng, ngáºp chìm trong những cÆ¡n đại hồng thuá»·. NhÆ°ng đâu má»›i là điá»u tồi tệ nhất?
Má»™t số thung lÅ©ng của trái đất chìm sâu dÆ°á»›i biển. Nhiá»u ngá»n núi lại vÆ°Æ¡n chồi lên trên lá»›p không khà má»ng. Bạn có thể nêu tên Ä‘iểm thấp nhất trên trái đất? Äỉnh cao nhất? Bạn có biết Ä‘Æ°á»ng và o trung tâm trái đất là bao xa và có gì ở đó? NÆ¡i nóng nhất, lạnh nhất, khô nhất, lá»™ng gió nhất là ở đâu?
Những câu trả lá»i sau do SPACE.com phối hợp vá»›i Tổ chức khảo sát địa chất Mỹ (USGS), cùng Hiệp há»™i khà quyển và đại dÆ°Æ¡ng quốc gia Mỹ, cung cấp.
1. Nơi nà o nóng nhất trên trái đất?
Thung lũng chết.
Nếu bạn đoán là Thung lũng chết ở California, Mỹ, thì bạn hoà n toà n sai. El Azizia ở Libya đã đạt được nhiệt độ kỷ lục 57,8 độ C và o 13/9/1922. Thung lũng chết chỉ đạt 56,6 độ C và o 10/7/1913.
2. Nơi lạnh nhất trên thế giới?
Ở rất xa, nhiệt độ thấp nhất từng đo được trên trái đất là -89 độ C ở Vostok, Nam Cực, và o ngà y 21/7/1983.
3. Cái gì tạo nên sấm sét?
Nếu bạn Ä‘oán rằng "tia chá»›p" thì cÅ©ng xin bái phục. NhÆ°ng có má»™t câu trả lá»i sáng tá» hÆ¡n. Không khà xung quanh tia chá»›p bị hâm nóng lên gấp 5 lần nhiệt Ä‘á»™ của mặt trá»i. Sá»± hâm nóng Ä‘á»™t ngá»™t nà y khiến không khà nở ra nhanh hÆ¡n tốc Ä‘á»™ của âm thanh, là m cho không khà xung quanh bị nén lại và tạo nên shock wave, chúng ta nghe thấy nhÆ° tiếng sấm.
4. Äá có thể nổi trên nÆ°á»›c?
Trong những đợt phun trà o núi lá»a, lá»›p khà bị bắn ra mạnh mẽ từ dung nham tạo nên má»™t loại đá sủi bá»t gá»i là đá bá»t, chứa đầy các bong bóng khÃ. Má»™t số hòn đá nà y có thể nổi trên mặt nÆ°á»›c.
5. Äá có thể to lên không?
Có, nhÆ°ng theo dõi quá trình nà y thì còn chán hÆ¡n là xem sÆ¡n khô. Những hòn đá nà y (iron-manganese crusts) lá»›n lên trên các ngá»n núi ở dÆ°á»›i biển. Chúng kết tủa cháºm rãi váºt chất từ nÆ°á»›c biển, to lên khoảng 1 mm trong 1 triệu năm. Móng tay của bạn cÅ©ng má»c lên từng đó trong 2 tuần.
6. Bao nhiêu lượng bụi từ không trung rơi xuống trái đất mỗi năm?
Con số nà y vô định, nhÆ°ng USGS cho rằng có Ãt nhất 1.000 triệu gram, tức là khoảng 1.000 tấn váºt chất rÆ¡i và o bầu khà quyển má»—i năm và hạ cánh xuống bá» mặt trái đất.
7. Bụi có thể bay bao xa trong gió?
Má»™t nghiên cứu và o năm 1999 cho biết bụi từ châu Phi đã tìm Ä‘Æ°á»ng tá»›i Florida và khiến nhiá»u nÆ¡i ở bang nà y vượt giá»›i hạn chất lượng không khà cho phép do Uá»· ban bảo vệ môi trÆ°á»ng Mỹ quy định. Số bụi đó được những cÆ¡n gió lá»›n ở Bắc Phi đón Ä‘Æ°á»ng và đưa lên cao 6.100 m, nÆ¡i đó bụi lại gặp gió máºu dịch và được Ä‘Æ°a qua biển. Bụi từ Trung Quốc cÅ©ng đã vượt đại dÆ°Æ¡ng tìm sang Bắc Mỹ.
8. Thác nước cao nhất thế giới ở đâu?
Thác Thiên thần.
Thác Thiên thần (Angel Falls) ở Venezuela, chảy từ độ cao 979 m.
9. Hai thà nh phố lá»›n nà o của Mỹ sẽ bị nháºp và o nhau?
Khe nứt San Andreas chạy theo hướng bắc nam đang phân tách với tốc độ 5 cm/năm, khiến cho Los Angeles tiến gần vỠSan Francisco. Ước đoán Los Angeles sẽ trở thà nh khu vực ngoại ô của thà nh phố bên Vịnh trong 15 triệu năm nữa.
10. Trái đất có phải hình cầu?
Do hà nh tinh của chúng ta xoay tròn và linh hoạt hÆ¡n bạn có thể tưởng tượng, nó phình ra ở phần giữa, tạo nên hình giống nhÆ° quả bà ngô. Chá»— phình ra nà y Ä‘ang giảm dần qua hà ng thế ká»·, nhÆ°ng nay bá»—ng nhiên nó lại phát triển. ChÃnh sá»± băng tan ngà y cà ng nhiá»u trên trái đất chÃnh là nguyên nhân khiến và nh xÃch đạo nở ra.
11.Trá»ng lá»±c trên sao Há»a bằng 38% trá»ng lá»±c trái đất, tÃnh ở má»±c nÆ°á»›c biển. Vì thế, má»™t ngÆ°á»i nặng 100 kg trên trái đất sẽ nặng 38 kg trên sao Hoả. Tuy váºy, theo những kế hoạch hiện thá»i của NASA thì phải mất hà ng tháºp ká»· nữa con số nà y má»›i được kiểm chứng.
12. Má»™t năm trên sao Há»a dà i bao nhiêu?
Nó đúng bằng má»™t năm, nếu bạn đến từ sao Há»a. NhÆ°ng đối vá»›i ngÆ°á»i trái đất, nó gần nhÆ° dà i gấp đôi. Hà nh tinh Ä‘á» mất 687 ngà y để quay quanh mặt trá»i, so vá»›i 365 ngà y của trái đất.
13. Má»™t ngà y trung bình trên sao Há»a dà i bao nhiêu?
NgÆ°á»i sao Há»a có thể ngủ (hoặc là m việc) nhiá»u hÆ¡n ná»a tiếng má»—i ngà y so vá»›i bạn. Má»™t ngà y trên sao Há»a dà i 24 giá» 37 phút, so vá»›i 23 giá» 56 phút trên trái đất. Má»™t ngà y trên bất cứ hà nh tinh nà o thuá»™c hệ mặt trá»i được tÃnh bằng thá»i gian nó tá»± xoay tròn đúng má»™t vòng trên trục, tức là là m cho mặt trá»i nhô lên và o buổi sáng và lặn xuống và o buổi tối.
14. Núi lá»a nà o lá»›n nhất?
Núi lá»a Mauna Loa.
Núi Mauna Loa ở Hawaii chiếm danh hiệu nà y trên trái đất. Nó cao 15,2 km tÃnh từ chân núi nằm ở dÆ°á»›i đáy biển. NhÆ°ng ngá»n núi Olympus Mons trên sao Hoả còn vÄ© đại hÆ¡n - nó xuyên thủng bầu trá»i hà nh tinh Ä‘á» vá»›i Ä‘á»™ cao 26 km. Ná»n móng của ngá»n núi nà y có thể bao phủ hầu nhÆ° toà n bá»™ bang Arizona, Mỹ.
15. Tráºn Ä‘á»™ng đất gây thiệt mạng nhiá»u nhất từ trÆ°á»›c tá»›i nay?
Ká»· lục vá» tráºn Ä‘á»™ng đất thần chết xảy ra và o năm 1557 ở Trung Quốc. Nó giáng xuống khu vá»±c nÆ¡i ngÆ°á»i dân chủ yếu sống trong những hang Ä‘á»™ng bằng đá. Dãy đá sụp đổ, giết chết khoảng 830.000 ngÆ°á»i. Má»™t tráºn địa chấn kinh hoà ng khác cÅ©ng đổ xuống ÄÆ°á»ng SÆ¡n, Trung Quốc và o năm 1976. HÆ¡n 250.000 ngÆ°á»i thiệt mạng.
16. Tráºn Ä‘á»™ng đất mạnh nhất trong giai Ä‘oạn gần đây?
Tráºn Ä‘á»™ng đất xảy ở ngoà i biển Chile và o năm 1960 có cÆ°á»ng Ä‘á»™ 9,6 richter và gây ra vết nứt dà i 1.600 km. Má»™t tráºn Ä‘á»™ng đất nhÆ° váºy xảy ra tại má»™t thà nh phố lá»›n có thể là m tan tà nh những công trình có kỹ thuáºt xây dá»±ng hiện đại nhất.
17. Tráºn Ä‘á»™ng đất nà o kinh hoà ng hÆ¡n: Kobe (Nháºt Bản) hay Northridge, California (Mỹ)?
Tráºn Ä‘á»™ng đất ở Northridge và o năm 1994 mạnh 6,7 Ä‘á»™ richter và là m 60 ngÆ°á»i chết, 6.000 ngÆ°á»i bị thÆ°Æ¡ng, thiệt hại hÆ¡n 40 tá»· USD. Tráºn Ä‘á»™ng đất ở Kobe và o năm 1995 có cÆ°á»ng Ä‘á»™ 6,7 richter và giết chết 5.530 ngÆ°á»i. Khoảng 37.000 ngÆ°á»i bị thÆ°Æ¡ng và ná»n kinh tế thất thoát 100 tá»· USD.
18. Khoảng cách tới trung tâm trái đất là bao xa?
Khoảng cách từ bá» mặt trái đất tá»›i trung tâm là gần 5.955 km. Hầu hết thà nh phần trái đất là chất lá»ng. Chá»— vá» rắn nhất của hà nh tinh chỉ dà y khoảng 66 km - má»ng hÆ¡n vá» của má»™t quả táo, tÃnh theo tá»· lệ tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng.
19. Ngá»n núi cao nhất thế giá»›i?
Núi Everest.
Núi Everest ở Nepal cao gần 9 km trên mực nước biển.
20. Mặt trăng đã bao giỠgần hơn thế nà y chưa?
Nó đã từng gần hÆ¡n rất nhiá»u. Má»™t tá»· năm trÆ°á»›c đây, mặt trăng nằm trong má»™t quỹ đạo nhá» hÆ¡n, chỉ mất khoảng 20 ngà y để quay quanh chúng ta. Má»™t ngà y trên trái đất hồi đó dà i 18 tiếng. Hiện mặt trăng vẫn tiến ra xa, khoảng 4 cm/năm. Trong khi đó vòng quay của trái đất lại cháºm lại, khiến cho ngà y kéo dà i ra. Trong tÆ°Æ¡ng lai xa, má»™t ngà y trên trái đất sẽ dà i 960 tiếng!
21. Äiểm cạn thấp nhất trên trái đất?
Bá» biển Chết ở Trung Äông thấp 400 m dÆ°á»›i mặt biển. Vị trà thứ 2 là Bad Water ở Thung lÅ©ng Chết, California, ở vị trà 86 m dÆ°á»›i mặt biển.
22. California đang chìm dần?
Thá»±c tế là má»™t số phần của bang nà y Ä‘ang bị nhÆ° váºy. Sá»± xê dịch lên xuống của má»™t số hồ nÆ°á»›c tá»± nhiên ở dÆ°á»›i mặt đất Ä‘ang khiến cho California lún xuống 11cm/năm. Các hệ thống nÆ°á»›c và cống ngầm có thể bị Ä‘e doạ.
23. Con sông dà i nhất?
Sông Nile ở châu Phi dà i 6.695 km.
24. Bang chịu nhiá»u Ä‘á»™ng đất nhất ở Mỹ?
Alaska thÆ°á»ng xuyên phải chịu má»™t tráºn Ä‘á»™ng đất mạnh 7 Ä‘á»™ richter má»—i năm, và má»™t cÆ¡n Ä‘á»™ng đất mạnh hÆ¡n 8 Ä‘á»™ richter trung bình sau 14 năm. Florida và North Dakota chịu Ãt Ä‘á»™ng đất nhất ở Mỹ.
25. Nơi khô hạn nhất trên thế giới?
Vùng Arica ở Chile chỉ có 0,76 mm lượng mưa mỗi năm. Với lượng đó cần mất một thế kỷ để hứng đủ một tách cà phê.
26. Cái gì gây ra sụt lở đất?
Lượng mÆ°a dồn dáºp trong má»™t giai Ä‘oạn ngắn có thể gây ra các dòng chảy bùn và rác thải vá»›i tốc Ä‘á»™ cao. Lượng mÆ°a dầm dá» kéo dà i trong má»™t thá»i gian dà i lại tạo ra những vụ lở đất lá»›n từ từ. Má»—i năm, nÆ°á»›c Mỹ thiệt hại 2 tá»· USD do sụt lở đất. Trong má»™t tráºn bão ká»· lục ở San Francisco và o tháng 1/1982, khoảng 18.000 dòng chảy rác thải hình thà nh trong má»™t đêm. Thiệt hại tà i sản lên tá»›i 66 triệu USD cùng 25 ngÆ°á»i chết.
27. Bùn chảy với tốc độ bao nhiêu?
Những dòng chảy nhÆ° thác bùn có thể di chuyển vá»›i tốc Ä‘á»™ 160 km/giá».
28. Váºt chất trong lòng trái đất cÅ©ng chảy?
Bạn Ä‘oán đúng rồi đấy. Năm 1999, các nhà khoa há»c tìm thấy váºt liệu tan chảy trong lõi trái đất chảy theo các dòng xoáy mà sức mạnh của nó tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° bão lốc.
29. Nơi ẩm ướt nhất trên trái đất?
Lloro, Colombia có lượng mưa trung bình hà ng năm là hơn 13 m, gấp 10 lần những thà nh phố ẩm nhất ở châu Âu hoặc Mỹ.
30. Trái đất có chuyển qua các thá»i kỳ khác nhau nhÆ° mặt trăng?
Từ sao Hoả, có thể nhìn thấy trái đất chuyển qua các giai Ä‘oạn khác nhau (cÅ©ng nhÆ° chúng ta nhìn thấy sao Kim thay đổi). Trái đất nằm trong quỹ đạo của sao Hoả và khi 2 hà nh tinh cùng di chuyển qua mặt trá»i, ánh sáng mặt trá»i chiếu xuống hà nh tinh của chúng ta theo má»™t góc khác.
31. Hẻm núi lá»›n nhất sao Há»a?
Grand Canyon được coi là hệ thống hẻm núi lớn nhất thế giới, dà i 446 km. Nhưng hẻm núi Valles Marineris trên sao Hoả còn dà i tới 4.800 km. Nếu đặt trên bản đồ nước Mỹ, nó sẽ kéo dà i từ New York tới Los Angeles. Vết sẹo khổng lồ trên bỠmặt hà nh tinh đỠnà y sâu tới 8 km.
32. Hẻm núi sâu nhất ở Mỹ?
Hẻm núi Hells dá»c theo biên giá»›i Oregon - Idaho sâu hÆ¡n 2,4 km. Trong khi đó, Grand Canyon sâu không quá 2 km.
33. Trái đất có phải là hà nh tinh đá lá»›n nhất trong hệ mặt trá»i?
Hoà n toà n đúng nhÆ° váºy. ÄÆ°á»ng kÃnh trái đất tại Ä‘Æ°á»ng xÃch đạo là 12.756 km. Sao Kim là 12.104 km. Sao Hoả và sao Thuá»· nhá» hÆ¡n rất nhiá»u. Sao Diêm VÆ°Æ¡ng cÅ©ng là hà nh tinh đá nhÆ°ng quá nhá».
34. Có bao nhiêu núi lá»a từng hoạt Ä‘á»™ng trên trái đất?
Có khoảng 540 núi lá»a trên mặt đất từng phun trà o. Không ai biết rõ có bao nhiêu núi lá»a ở dÆ°á»›i biển đã hoạt Ä‘á»™ng từ trÆ°á»›c tá»›i nay.
35. Không khà bao gồm chủ yếu là ôxy?
Bầu khà quyển của trái đất chiếm 80% là nitơ. Phần còn lại chủ yếu là ôxy, với một lượng rất nhỠcác tạp chất khác.
36. Thác nước cao nhất ở Mỹ?
Thác Yosemite ở California cao 739 m.
37. Bao nhiêu phần trăm lượng nước trên thế giới nằm ở đại dương?
Khoảng 97%. Äại dÆ°Æ¡ng chiếm 2/3 bá» mặt trái đất, Ä‘iá»u đó có nghÄ©a là nếu có má»™t thiên thạch va và o trái đất thì nó sẽ bắn tung toé.
38. Vùng đất nà o chứa lượng nÆ°á»›c ngá»t lá»›n nhất trên thế giá»›i?
Gần 70% lượng nÆ°á»›c ngá»t trên trái đất nằm trong các tảng băng ở Nam cá»±c và Greenland. Số còn lại nằm trong bầu khà quyển, sông suối, mạch nÆ°á»›c ngầm và chiếm chỉ khoảng 1%.
39. Äại dÆ°Æ¡ng lá»›n nhất trên trái đất?
Thái Bình DÆ°Æ¡ng bao phủ má»™t diện tÃch rá»™ng 165 triệu km2, lá»›n hÆ¡n gấp 2 lần Äại Tây DÆ°Æ¡ng. Nó có Ä‘á»™ sâu trung bình là 3,9 km.
40. Tại sao trái đất lại hầu như không có miệng hố, trong khi mặt trăng lại lỗ chỗ?
Trái đất hoạt Ä‘á»™ng tÃch cá»±c hÆ¡n vá» mặt địa lý và thá»i tiết. Má»™t số miệng hố và i triệu tuổi đã được bao phủ bởi thá»±c váºt, biến đổi qua Ä‘á»™ng đất và lở đất, cùng vá»›i những hiện tượng mÆ°a gió. Trong khi đó mặt trăng khá yên tÄ©nh vá» mặt địa lý và hầu nhÆ° không có thá»i tiết, nên các miệng hố trên đó vẫn nguyên sÆ¡ qua hà ng tá»· năm.
41. Vùng đất liá»n thấp nhất trên trái đất?
Bá» biển Chết, nằm giữa Israel và Jordan, nằm ở Ä‘á»™ sâu 394 m dÆ°á»›i má»±c nÆ°á»›c biển. 42. Hồ lá»›n nhất thế giá»›i? Cả vá» kÃch cỡ và dung lượng là Caspian Sea, nằm giữa đông nam châu Âu và tây Ã.
43. NÆ¡i có nhiá»u Ä‘á»™ng đất và phun trà o núi lá»a nhất trên trái đất?
Hầu hết xảy ra dá»c theo ranh giá»›i của hà ng chục mảng thạch quyển khổng lồ trôi nổi trên bá» mặt trái đất. Má»™t trong những và nh Ä‘Ä©a nÆ¡i Ä‘á»™ng đất và phun trà o núi lá»a xảy ra nhiá»u nhất là quanh Thái Bình DÆ°Æ¡ng, thÆ°á»ng được gá»i là Và nh Ä‘ai lá»a Thái Bình DÆ°Æ¡ng. Nó gây ra các vụ chấn Ä‘á»™ng và nung nóng trải dà i từ Nháºt Bản tá»›i Alaska và Nam Mỹ.
44. Bên trong trái đất nóng đến mức nà o?
Nhiệt Ä‘á»™ của trái đất tăng 20 Ä‘á»™ C cứ sau má»—i km tiến sâu và o trong. Gần trung tâm, nhiệt Ä‘á»™ lên tá»›i Ãt nhất 3.870 Ä‘á»™ C.
Biển Caspian - hồ lớn nhất thế giới.
45. Ba quốc gia có số núi lá»a hoạt Ä‘á»™ng lá»›n nhất trong lịch sá»?
Indonesia, Nháºt Bản và Mỹ, theo thứ tá»± giảm dần vá» mức Ä‘á»™ hoạt Ä‘á»™ng.
46. Có bao nhiêu ngÆ°á»i trên thế giá»›i đối mặt vá»›i thảm há»a từ núi lá»a?
Và o năm 2000, các nhà khoa há»c đã Æ°á»›c tÃnh núi lá»a sẽ gây ra thảm há»a rõ rệt cho Ãt nhất 500 triệu ngÆ°á»i, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i dân số toà n thế giá»›i và o đầu thế ká»· 17.
47. Nguồn nà o chứa lượng nÆ°á»›c ngá»t lá»›n nhất toà n cầu: hồ, suối hoặc nÆ°á»›c ngầm?
NÆ°á»›c ngầm chứa tá»›i 30 lần lượng nÆ°á»›c so vá»›i tất cả các hồ nÆ°á»›c ngá»t, và gấp 3.000 lần lượng nÆ°á»›c ở sông, suối trên toà n cầu. NÆ°á»›c ngầm được chứa trong các tầng ngáºm nÆ°á»›c tá»± nhiên ở dÆ°á»›i mặt đất.
48. Vụ động đất nà o lớn hơn, năm 1906 ở San Francisco hay 1964 ở Anchorage, Alaska?
Tráºn Ä‘á»™ng đất ở Anchorage mạnh 9,2 Ä‘á»™ richter, trong khi cÆ¡n địa chấn ở San Francisco có cÆ°á»ng Ä‘á»™ 7,8 richter.
49. Vụ Ä‘á»™ng đất nà o kinh hoà ng hÆ¡n vá» số ngÆ°á»i thiệt mạng và tà i sản: Ä‘á»™ng đất năm 1906 ở San Francisco hay 1964 ở Anchorage?
Tráºn Ä‘á»™ng đất ở San Francisco đứng đầu. Nó gây ra 700 cái chết so vá»›i 114 của tráºn Ä‘á»™ng đất ở Anchorage. Thiệt hại vá» tà i sản ở San Francisco cÅ©ng lá»›n hÆ¡n, do hoả hoạn đã phá huá»· hầu hết các công trình bằng gá»— thá»i đó.
50. Có phải nhân trái đất là rắn?
Phần bên trong nhân trái đất được coi là rắn. NhÆ°ng phần bên ngoà i của nhân lại tan chảy. Các nhà khoa há»c vẫn chÆ°a tìm ra được hợp chất chÃnh xác của nó.
51. Có phải toà n bộ trái đất xoay tròn theo một tốc độ?
Phần lõi rắn bên trong - lượng sắt khổng lồ tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i kÃch cỡ của mặt trăng - xoay nhanh hÆ¡n phần bên ngoà i của lõi sắt là chất lá»ng.
52. Có bao nhiêu ngÆ°á»i chết vì núi lá»a trong 500 năm qua?
Ãt nhất là 300.000 ngÆ°á»i. Từ năm 1980 đến 1990, núi lá»a đã là m thiệt mạng Ãt nhất 26.000 ngÆ°á»i.
53. Bao nhiêu bá» mặt trái đất gồm đá núi lá»a?
Các nhà khoa há»c Æ°á»›c tÃnh hÆ¡n 3/4 bá» mặt trái đất là đá núi lá»a - đá phun trà o từ núi lá»a hay đá tan chảy dÆ°á»›i bá» mặt trái đất.
54. Äá»™ng đất có thể gây ra sóng thần?
Äúng, nếu tráºn Ä‘á»™ng đất bắt nguồn từ dÆ°á»›i đáy biển. Gần tâm chấn, đáy biển dâng lên hạ xuống, đẩy nÆ°á»›c lên xuống. Nhịp Ä‘iệu nà y tạo ra là n sóng toả ra má»i hÆ°á»›ng. Má»™t cÆ¡n sóng thần có thể rất to nhÆ°ng khá thấp ở dÆ°á»›i nÆ°á»›c sâu. Khi gần đến bá» nó vá»t lên và có thể đạt tá»›i chiá»u cao của các toà nhà cao tầng. Thiên thạch cÅ©ng có thể gây ra sóng thần.
55. Có phải sóng thần Ä‘á»u là những đợt sóng cao khi nó đổ và o bá» biển?
Không, ngược lại vá»›i hình ảnh nghệ thuáºt vá» sóng thần, hầu hết không tạo thà nh các là n sóng khổng lồ mà chúng giống nhÆ° các đợt thuá»· triá»u nhanh và lá»›n.
56. Bao nhiêu phần đất liá»n trên trái đất là sa mạc?
Khoảng 1/3.
57. Nơi sâu nhất trong đại dương?
Äá»™ sâu lá»›n nhất là 11 km ở Rãnh Mariana, thuá»™c Thái Bình DÆ°Æ¡ng, gần Nháºt Bản.
58. Tốc độ gió cao nhất thu được từ trước đến nay?
TrÆ°á»›c đây ngÆ°á»i ta vẫn cho rằng gió thổi nhanh nhất là 372 km/giỠở Mounth Washington, New Hampshire và o ngà y 12/4/1934. NhÆ°ng và o tháng 5/1999 ở Oklahoma, các nhà nghiên cứu thu được váºn tốc gió là 513 km/giá». Äể so sánh, gió trên sao Hải vÆ°Æ¡ng có tốc Ä‘á»™ 1.448 km/giá».
59. Có bao nhiêu lượng nÆ°á»›c ngá»t được trữ trên trái đất?
HÆ¡n 2 triệu dặm khối nÆ°á»›c ngá»t lÆ°u trữ trên hà nh tinh, ná»a trong số đó nằm trong khoảng 800 m trên bá» mặt trái đất.
60. Trái đất bao nhiêu tuổi?
Hà nh tinh của chúng ta hÆ¡n 4,5 tá»· tuổi, trẻ hÆ¡n mặt trá»i má»™t Ãt. Bằng chứng má»›i đây cho thấy trái đất thá»±c ra hình thà nh sá»›m hÆ¡n rất nhiá»u, khoảng 10 triệu năm sau mặt trá»i.
61. Sa mạc lớn nhất thế giới?
Sa mạc Sahara ở bắc Phi rá»™ng gấp 23 lần sa mạc Mojave ở phÃa nam California, Mỹ.
62. Hà nh tinh nà o có nhiá»u mặt trăng hÆ¡n, trái đất hay sao Hoả?
Sao Hoả có 2 vệ tinh xoay quanh là Phobos và Deimos. Trái đất chỉ có má»™t vệ tinh tá»± nhiên là mặt trăng. Những hà nh tinh ở vòng ngoà i thÆ°á»ng có nhiá»u mặt trăng, hầu hết má»›i được tìm thấy gần đây và có thể dẫn tá»›i trÆ°á»ng hợp các nhà khoa há»c cần phải định nghÄ©a lại thế nà o là mặt trăng.
63. Hồ sâu nhất thế giới?
Hồ Baikal ở miá»n trung nam Siberia có Ä‘á»™ sâu 1,7 km. Hồ có niên đại 20 triệu năm và chứa 20% lượng nÆ°á»›c ngá»t trên trái đất.
64. Nguồn gốc từ "volcano" (núi lá»a)?
Nó bắt nguồn từ "Vulcan" - vị thần lá»a của La Mã.
65. Có bao nhiêu khoáng chất tồn tại trên trái đất được biết tới?
Có khoảng 4.000 khoáng chất, trong đó chỉ khoảng 200 là có tầm quan trá»ng lá»›n. Chừng 50-100 khoáng chất má»›i được miêu tả má»—i năm.
66. Lượng nước dự trữ trên toà n cầu?
Tổng lượng nước dự trữ trên toà n cầu là 326 triệu dặm khối.
67. Äảo lá»›n nhất thế giá»›i?
Äảo Greenland bao phủ diện tÃch 2.176.000 km2. Lục địa được định nghÄ©a là những khối đất lá»›n được tạo nên từ đá có máºt Ä‘á»™ thấp, trôi nổi trên váºt liệu tan chảy bên dÆ°á»›i. Greenland khá»›p vá»›i miêu tả nà y nhÆ°ng nó chỉ bằng 1/3 Australia. Má»™t số nhà khoa há»c gá»i Greenland là hòn đảo, má»™t số lại gá»i là lục địa.
68. NÆ¡i nà o trên trái đất có nhiá»u núi lá»a nhất?
Äặc Ä‘iểm địa hình nổi báºt nhất trên trái đất là dãy núi lá»a khổng lồ ở dÆ°á»›i biển - dãy núi dà i hÆ¡n 48.000 km và cao trung bình 5,5 km trên đáy biển. Nó được gá»i là dãy ngăn cách đại dÆ°Æ¡ng, nÆ¡i các mảnh thạch quyển bị phân tách khi hoạt Ä‘á»™ng núi lá»a diá»…n ra. Có nhiá»u núi lá»a ở khu vá»±c nà y hÆ¡n là trên mặt đất.
69. Vụ phun trà o núi lá»a nà o tiêu diệt nhiá»u ngÆ°á»i nhất?
Äợt phun trà o của núi Tambora ở Indonesia và o năm 1815 đã giết chết 90.000 ngÆ°á»i. Hầu hết chết vì đói sau vụ phun trà o bởi mùa mà ng bị phá huá»·, nÆ°á»›c bị ô nhiá»…m và bệnh táºt.
70. Mặt trăng và trái đất sinh ra riêng rẽ?
Không hẳn là nhÆ° váºy. Má»™t giả thuyết cho rằng mặt trăng được hình thà nh từ má»™t phần của trái đất, không lâu sau khi hà nh tinh của chúng ta ra Ä‘á»i. Má»™t thiên thể có cỡ sao Hoả đã đâm sầm và o hà nh tinh của chúng ta và vỡ tan. Những mảnh vụn bay theo quỹ đạo quanh trái đất, phần lá»›n tÃch tụ lại tạo nên mặt trăng, trong khi đó trái đất hầu nhÆ° không suy suyển.
71. Mỗi giây trên toà n cầu có bao nhiêu lần sét đánh?
Trung bình khoảng 100. Tuy váºy đó chỉ là những lần sét đánh xuống mặt đất. Má»—i phút, có hÆ¡n má»™t nghìn tráºn sấm chá»›p nổ ra khắp trái đất, tạo ra khoảng 6.000 tia chá»›p. Rất nhiá»u trong số đó Ä‘i từ đám mây nà y sang đám mây khác.
72. Tất cả các con sông Ä‘á»u sống?
Tất nhiên là không phải theo nghÄ©a Ä‘en. NhÆ°ng cÅ©ng nhÆ° má»i sinh váºt sống khác, các con sông Ä‘á»u có quãng Ä‘á»i của nó. Chúng sinh ra, lá»›n lên và già đi. Chúng có thể chết trong khoảng thá»i gian địa chất.
73. Các thiên thạch có thể tạo nên hòn đảo?
Hà ng tháºp ká»· nay ngÆ°á»i ta đã phá»ng Ä‘oán rằng những vụ va cham thiên thạch từ xa xÆ°a đã tạo nên các Ä‘iểm nóng nÆ¡i xảy ra hoạt Ä‘á»™ng núi lá»a, và đẩy các hòn núi lên khá»i mặt biển nÆ¡i trÆ°á»›c đây nó chÆ°a từng xuất hiện. ChÆ°a có má»™t câu trả lá»i chắc chắn cho vấn Ä‘á» nà y, nhÆ°ng má»™t mô hình máy tÃnh má»›i cho rằng Hawaii đã được hình thà nh theo cách nà y.
74. Bang Louisiana đang phình ra hay chìm đi?
Louisiana mất khoảng 78 km2 đất Ä‘ai má»—i năm do sụt lở đất ven biển, do giông bão và các nguyên nhân khác từ con ngÆ°á»i, khiến nó Ä‘ang chìm dần. Phần lá»›n New Orleans thá»±c sá»± chìm 3,4 m dÆ°á»›i má»±c nÆ°á»›c biển.
75. Mực nước biển sẽ tăng bao nhiêu nếu băng Nam cực tan?
Băng Nam cá»±c chiếm gần 90% băng toà n thế giá»›i và 70% nÆ°á»›c ngá»t toà n cầu. Nếu toà n bá»™ băng Nam cá»±c tan, mức nÆ°á»›c biển sẽ tăng khoảng 67 m, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i toà nhà 20 tầng. Các nhà khoa há»c biết rằng Ä‘ang có má»™t dòng tan chảy bên dÆ°á»›i. Tổ chức Liên Hợp Quốc Æ°á»›c tÃnh theo kịch bản tồi tệ nhất thì má»±c nÆ°á»›c biển sẽ tăng lên 1 m và o năm 2100.
76. Băng có phải là khoáng chất?
Äúng, băng là má»™t loại khoáng chất và được miêu tả trong hệ thống khoáng chất của Dana.
77. Khoáng chất nà o má»m nhất?
Talc là khoáng chất má»m nhất. Nó thÆ°á»ng được dùng để là m bá»™t talcum.
78. Khoáng chất nà o cứng nhất?
Loại mà trở nên vô nghÄ©a vá» mặt tình cảm sau khi ly hôn nhÆ°ng vẫn giữ được giá trị vá» mặt tiá»n bạc (kim cÆ°Æ¡ng).
79. Có bao nhiêu mà u trong pháo hoa?
Các thà nh phần hoá chất trong trái đất đã tạo nên mà u sắc. Stronti tạo ra mà u Ä‘á», đồng tạo ra mà u xanh dÆ°Æ¡ng, natri tạo ra mà u và ng, mạt sắt và bá»™t than tạo ra mà u ánh và ng. Tiếng nổ lá»›n và tia sáng được tạo ra từ bá»™t nhôm.
80. Trái đất có khà háºu tồi tệ nhất trong hệ mặt trá»i?
Vẫn có nhiá»u hiện tượng khà háºu hoang tà n hÆ¡n ở nÆ¡i khác. Sao Hoả có thể hứng chịu những tráºn cuồng phong lá»›n gấp 4 lần trên trái đất. Bão bụi trên hà nh tinh Ä‘á» có thể nhấn chìm toà n bá»™ quả cầu. Sao Thổ từng có má»™t tráºn bão gió bao phủ diện tÃch lá»›n gấp đôi hà nh tinh chúng ta và kéo dà i Ãt nhất 3 thế ká»·. Sao Kim là má»™t địa ngục sống. Sao Diêm vÆ°Æ¡ng thÆ°á»ng xuyên băng giá hÆ¡n nÆ¡i lạnh lẽo nhất trên trái đất.
81. NÆ¡i đâu có thủy triá»u cao nhất?
Tại Burntcoat Head thuá»™c vịnh Fundy ở Nova Scotia (Canada), các đợt thủy triá»u có thể dâng cao tá»›i 11,7 m. Vịnh Fundy có hình cái phá»…u do váºy mà thÆ°á»ng xuyên tạo nên những đợt nÆ°á»›c triá»u lá»›n.
82. NÆ¡i duy nhất có sông băng chảy qua Ä‘Æ°á»ng xÃch đạo?
Núi Cotopaxi ở Ecuador có sông băng duy nhất vắt qua Ä‘Æ°á»ng xÃch đạo.
83. Hồ lớn nhất ở Bắc Mỹ?
Hồ Superior.
84. Cơn bão khủng khiếp nhất từng đổ bộ và o Mỹ?
CÆ¡n bão cấp 4 đổ và o Galveston, Texas, năm 1900 giết chết hÆ¡n 6.000 ngÆ°á»i.
85. Dãy núi dà i nhất thế giới?
Dãy Mid-Atlantic nằm dÆ°á»›i biển gần nhÆ° chia đôi toà n bá»™ Äại Tây DÆ°Æ¡ng từ bắc tá»›i nam. Iceland là nÆ¡i dãy núi ngầm nà y nhô lên khá»i mặt biển.
86. Bao nhiêu lượng và ng đã được khai thác trên trái đất từ trước tới nay?
HÆ¡n 193.000 tấn. Nếu gắn kết chúng lại vá»›i nhau, sẽ tạo ra má»™t tòa nhà 7 tầng hình láºp phÆ°Æ¡ng
87. Hai quốc gia sản xuất và ng lớn nhất?
Nam Phi sản xuất 5.300 tấn/năm. Mỹ xuất xưởng 3.200 tấn/năm.
88. Loà i thá»±c váºt ở Bắc Mỹ có tuổi thá» hà ng nghìn năm?
Cây bụi creosote má»c tại Mojave, Sonoran và sa mạc Chihuahuan đã sống từ thá»i khai sinh của chúa Jesus. Má»™t số cây có thể sống tá»›i 10.000 năm.
89. Trung bình bao nhiêu lượng nước được tiêu thụ trên toà n cầu mỗi ngà y?
Khoảng 1,5 tỷ mét khối.
90. Sao Thổ là hà nh tinh duy nhất có và nh đai bao quanh?
Sao Thổ là có và nh Ä‘ai rõ nhất. NhÆ°ng sao Má»™c và sao Hải vÆ°Æ¡ng Ä‘á»u có và nh Ä‘ai má» nhạt.
91. Äá»™ng đất thÆ°á»ng xảy ra ở Ä‘á»™ sâu bao nhiêu?
Hầu hết rung chuyển khoảng 80 km dÆ°á»›i bá» mặt trái đất. Những tráºn nông hÆ¡n thì có thiệt hại lá»›n hÆ¡n. NhÆ°ng sức phá huá»· của má»—i cÆ¡n rung chấn còn phụ thuá»™c và o kết cấu đất đá và thiết kế công trình.
92. Lục địa lạnh nhất, khô nhất và cao nhất trên trái đất?
ChÃnh là Nam cá»±c.
93. Những hòn đá cao tuổi nhất thế giới được tìm thấy ở đâu?
Do đáy đại dÆ°Æ¡ng thÆ°á»ng xuyên bị biến đổi khi các mảnh thạch quyển di chuyển trên bá» mặt trái đất, những hòn đá lâu Ä‘á»i nhất được tìm thấy dÆ°á»›i đáy biển là và o khoảng 300 triệu năm trÆ°á»›c. Còn đá trên lục địa cổ xÆ°a nhất có 4,5 tá»· tuổi.
94. Bao nhiêu lượng nÆ°á»›c ngá»t trên thế giá»›i được lÆ°u trữ trong băng?
Khoảng 70%. Äể có được lượng nÆ°á»›c nà y cần mÆ°a rÆ¡i liên tục 60 năm trên toà n cầu và phải tìm cách đóng băng được tất cả lượng đó.
95. Hồ trên núi lớn nhất ở Bắc Mỹ?
Hồ Tahoe ở biên giới California-Nevada rộng 42.500 ha, chứa 0,1 tỷ m3 nước và sâu 488 m.
96. Có phải lúc nà o cũng tồn tại các lục địa?
Không giống nhÆ° chúng ta thấy bây giá». Nhiá»u nhà khoa há»c cho rằng trái đất từng là má»™t lục địa khổng lồ khô cằn, nÆ°á»›c được Ä‘Æ°a đến từ các sao chổi và đại dÆ°Æ¡ng hình thà nh. Sau đó tất cả đất Ä‘ai trên thế giá»›i táºp hợp thà nh má»™t siêu lục địa gá»i là Pangaea. Nó bắt đầu phân tách từ 225 triệu năm trÆ°á»›c đây, cuối cùng phân thà nh các mảng lục địa nhÆ° chúng ta thấy ngà y nay.
97. Bao nhiêu tro bụi núi lá»a rÆ¡i xuống má»—i ngà y?
Lấy má»™t và dụ. Trong đợt phun trà o dữ dá»™i kéo dà i 9 giỠở núi St. Helens ngà y 18/5/1980, hÆ¡n 540 triệu tấn tro đã trút xuống bao phủ má»™t diện tÃch rá»™ng 56.980 km2. Äó là đợt phun trà o núi lá»a kinh hoà ng nhất từng xảy ra tại Mỹ.
98. Fenspat là gì?
Äó là loại khoáng chất phổ biến nhất trong lá»›p vá» cứng của trái đất.
99. Những Ä‘iểm táºn cùng của nÆ°á»›c Mỹ?
Äiểm xa nhất vá» phÃa đông là đảo Amatignak, Alaska. Äiểm xa nhất vá» phÃa bắc là Point Barrow, Alaska. Äiểm xa nhất vá» phÃa nam là mÅ©i phÃa nam của đảo Hawaii. Äiểm xa nhất vá» phÃa tây là Pochnoi Point ở Semisopochnoi, Alaska.
100. Nếu bạn được sắp xếp trái đất, mặt trăng và sao Hoả giống như búp bê Matryoshka, thì bạn sẽ xếp thế nà o?
Sao Hoả sẽ lá»t và o trong trái đất, và mặt trăng sẽ nằm gá»n trong sao Hoả. Trái đất to gấp đôi sao Hoả và sao Hoả cÅ©ng gần nhÆ° gấp đôi mặt trăng.
101. Trái đất sẽ luôn ở đó?
Các nhà thiên văn há»c đã biết rằng trong và i tá»· năm nữa, mặt trá»i sẽ phồng to đến ná»—i "nuối chá»ng" trái đất. Nếu chúng ta vẫn còn ở đó thì chắc sẽ bị thiêu trụi và bốc hÆ¡i. Nếu có cÆ¡ há»™i thì chúng ta có thể "đẩy" trái đất sang má»™t quỹ đạo khác xa hÆ¡n và yên bình hÆ¡n.SIZE]