Dũng thở thấy nhẹ hơn mọi buổi sáng khác. Chàng sực nhớ ra rằng vào khoảng ba bốn giờ sáng trời đổ cơn mưa to. Trong khi mơ màng nghe tiếng mưa rào rào ngoài nhà, Dũng đã có chiêm bao thấy một chuyện gì vui lắm, nhưng nghĩ mãi Dũng cũng không nhớ ra là chuyện gì. Chàng chỉ biết rằng lúc đó chàng đã có một cái cảm giác rất dễ chịu của một người vừa được thoát thân. Chàng đi ra phía tủ gương thay quần áo, mỉm cười nói một mình:
-Có lẽ tại lúc nào cũng nghĩ đến việc đó.
Dũng lấy làm lạ rằng không phải đợi đến lúc bỏ nhà đi mới được thoát thân. Hơn hai tháng nay vẫn sống ở trong gia đình mà chàng đã thấy mình không còn liên lạc gì với gia đình nữa. Chàng muốn làm gì thì làm, muốn sống thế nào thì sống. Những sự tranh cạnh nhỏ nhen hàng ngày, những sự xung đột vì tư lợi, những lời khích bác lẫn nhau. Dũng thờ ơ coi như là không có liên lạc gì đến chàng nữa. Cả đến việc cưới vợ cho chàng, Dũng cũng không quan tâm; chàng mặc mọi người lo toan xếp dọn nhà cửa, Dũng mỉm cười tinh nghịch mỗi khi thấy xe ô tô ở Hà Nội về chất đầy các thứ mua dùng vào việc cưới.
Dũng đã hết sức nói với ông tuần để hoãn việc cưới lại năm sau nhưng không được. Cụ Bang nhất định bắt phải cưới ngay, vì năm sau là năm hạn của cụ: Điều mong ước cuối cùng của cụ là trước khi nhắm mắt được thấy Dũng thành gia thất.
Dũng vâng lời và ngày cưới đích xác định vào tháng Chạp. Ông tuần và mọi người trong nhà thảy đều vui vẻ; nhưng ông tuần không khỏi ngạc nhiên về thái độ của Dũng, những hôm trong nhà hội họp bàn đến chuyện chàng và Khánh, Dũng chỉ từ chối lấy lệ và để cho mọi người hiểu ngầm rằng chàng đã bằng lòng. Nếu không có sẵn cái ý định bỏ nhà đi thì thế nào cũng sẽ xảy ra một cuộc xung đột to trong gia đình về việc ấy.
Dũng không hiểu tại sao mình lại không bỏ nhà đi ngay; lạ nhất là từ khi định ngày cưới, Dũng thấy sống ở trong gia đình có phần dễ chịu hơn trước.
Biết mình đã quen sống cái đời an nhàn về xác thịt, có lúc Dũng giật mình lo sợ; biết đâu có ngày chàng không thấy cần phải đi nữa hay lúc cần phải có can đảm để rứt đi, chàng lại không có đủ can đảm. Thế rồi chàng sẽ lấy vợ, sẽ có những trách nhiệm mới, tâm tình sẽ thay đổi dần. Có lẽ chàng sung sướng và biết đâu lại không sống như thế mãi như là Trường và Định.
Có một điều giúp chàng vững tâm là tấm ái tình của chàng với Loan... Nếu người sắp làm vợ chàng là Loan thì có lẽ chàng sẽ bị cám dỗ. Chàng không thể đánh lừa Loan, phụ bạc Loan được mặc dầu chàng chưa có ngỏ một lời hứa hẹn gì với Loan cả.
Ngày cưới sắp tới nơi đối với chàng lại là một cớ thúc giục chàng bỏ đi để khỏi phụ Loan... Việc sửa soạn ngày cưới càng tiến hành bao nhiêu thì việc chàng bỏ nhà đi lại càng chắc chắn bấy nhiêu.
Dũng chỉ còn mấy tháng sống gần Loan, mấy tháng rất quý đối với chàng. Lòng chàng vui quá trời, mùa thu đẹp quá nên những lúc gặp Loan, chàng không hề để ý xem Loan đối với việc cưới của mình ra sao; chàng yên trí Loan đã hiểu chàng, đã biết là chàng sẽ bỏ nhà đi. Chàng tưởng Loan cũng nghĩ như chàng; hai người đã không sao lấy được nhau, còn mấy tháng sống gần gũi tội gì buồn bã để cả đời phải hối hận. Dũng không thấy Loan mảy may tỏ ý hờn giận chàng; trước thái độ lãnh đạm ấy, Dũng sinh nghi ngờ, cho là bấy lâu đã lầm tưởng rằng Loan cũng yêu chàng như chàng yêu Loan. Nhưng chàng không muốn tìm để biết rõ; vì biết rõ làm gì. Loan yêu chàng hay Loan thờ ơ đối với chàng đằng nào lúc đi chàng cũng khổ. Thà cứ để vậy sống trong một ảo tưởng đẹp đẽ, một ảo tưởng mà trọn đời, Dũng mong vẫn là ảo tưởng.
Đã hơn một tháng ngày nào Loan cũng sang dạy học lũ trẻ bên ông Tuần. Trước khi đi, Dũng cố sức lo liệu xong việc ấy để Loan có kế sinh nhai, chàng đi sẽ được yên tâm hơn.
Dũng không phải giữ gìn như trước mỗi khi gặp Loan, chàng chắc rằng không ai nghi ngờ nữa từ khi biết chàng đã bằng lòng lấy Khánh. Buổi sáng nào Dũng cũng đi qua nhà học để được trông thấy mặt Loan. Có khi chàng đứng sẵn ở vườn đợi Loan sang, rồi hai người trong buổi sáng lạnh, trong ánh nắng hồng nhạt muà thu cùng đi nói chuyện một quãng trên con đường trải đá sỏi.
Thỉnh thoảng một sợi tơ trời từ tên cao là là xuống lấp lánh; hai người sợ sợ tơ vương vào mình cùng giơ tay đón lấy rồi nhìn nhau mỉm cười khi thấy trong tay không có gì cả hình như sợi tơ vừa tan đi cùng với ánh sáng.
Dũng nhìn đồng hồ thấy kim chỉ tám giờ. Chàng lẩm bẩm:
-Hôm nay chủ nhật, không biết Loan có sang không?
Chàng ra mở rộng cửa sổ; trên lá cây còn ánh nắng lấp lánh làm Dũng phải nhíu đôi lông mày cho khỏi chói mắt. Một cơn gió lạnh lùa vào đượm mùi thơm hắc của hoa cau. Ngay cánh cửa, một buồng hoa cau màu vàng nhạt và sáng, vừa mở xòe ra khỏi bẹ, đẹp như một nỗi vui nở trong lòng người.
Có tiếng thì thầm nói chuyện trong nhà ngang.
Dũng đi vòng ra sân trước. Hiền vui vẻ gọi:
-Chú Dũng vào đây.
Dũng bước lên thềm, Hiền đương đứng trên sập, hai tay cầm hai góc một tấm mền vóc đỏ viền xanh hoa lý, Loan ngồi ghé bên sập ướm tấm bông vào mền vóc. Ánh đỏ của tấm chăn phản chiếu lên làm ửng hồng da mặt hai người.
Dũng mỉm cười nói:
-Tôi trông hai cô như hai người say rượu đỏ cả mặt.
Hiền nói:
-Hôm nay mới say vờ. Tháng sau cứ tha hồ say thật.
Dũng giật mình nhìn Loan ngơ ngác:
-Tháng sau rồi cơ à? Chóng quá. Thì giờ đi như bay.
Hiền ngấm nghía tấm chăn rồi đưa ra chỗ có ánh nắng bảo Dũng:
-Chú xem hộ xem liệu có vừa ý cô dâu không?
-Tôi biết thế nào được ý cô dâu.
Loan vẫn yên lặng ngồi cạnh giữ chặt lấy hai góc chăn để mền lồng bông vào vải. Nàng cũng vừa như Dũng giật mình và thấy ruột thắt lại khi nghe Hiền nhắc đến tháng sau Dũng cưới vợ. Nàng không muốn nghĩ ngợi về việc ấy, nàng đã cố hết sức cũng không hiểu được lòng Dũng hiện giờ ra sao. Mới đầu khi nghe chuyện, Loan vẫn yên trí là Dũng nói đùa vì đã từ lâu Dũng vẫn nói sẽ lấy Khánh mà nàng có tin là thật bao giờ đâu. Rồi nàng thấy ăn hỏi, thấy sửa soạn nhà cửa, mua các thứ dùng về việc cưới. Tin ông tuần cưới vợ cho con khắp trong làng và ngoài phố huyện đi đâu Loan cũng thấy nói đến như là một việc quan trọng ít khi xảy ra. Trước mặt Loan, họ bàn tán về Dũng và Khánh, ước đoán số ô tô sẽ dùng hôm đón dâu. Loan thấy mình như bé nhỏ không đáng kể đến. Nàng sợ hãi. Tuy đã biết trước là không lấy được Dũng, nàng cũng ngạc nhiên đau đớn.
Mỗi lần gặp Dũng, nỗi bực tức của nàng lại biến mất, Dũng đối với nàng vẫn ân cần như trước, có lẽ lạt hơn trước, nàng chỉ cốt có thế thôi và tự an ủi rằng việc lấy vợ không phải tự ý Dũng. Dẫu sao, nếu Dũng không từ chối hẳn được ít ra cũng phải tỏ ý phẫn uất. Loan thật không hiểu vì cớ sao Dũng đã bằng lòng một cách dễ dàng như thế.
Nàng tức Dũng rồi nàng tự dối mình rằng có lẽ Dũng đau khổ ngấm ngầm; nàng thương nàng nên nàng muốn tìm cớ để thương Dũng, cho là hai người cùng chung một số phận và cùng đáng thương như nhau cả. Có khi nửa đùa nửa thật hỏi Dũng thì Dũng chỉ đáp lại một cách mập mờ:
-Tôi lấy vợ tức là không lấy vợ.
Loan bối rối ít lâu rồi từ khi sang dạy học bên ông tuần, ngày nào cũng gặp Dũng, Loan không muốn nghĩ ngợi lôi thôi nữa. Còn thấy Dũng ở bên cạnh là nàng còn vững tâm, không lo sợ gì, không cần gì những việc xảy ra.
Dũng nói với Hiền:
-Bây giờ đã may chăn. Tôi sợ là sớm quá chăng?
-Sớm thì đã làm sao?
-Sớm quá tôi sợ lại để mốc ra mất.
Dũng nhìn Loan và mỉm cười nói như có ngụ ý:
-Vì không dùng đến.
Hiền nói:
-Trời độ này lạnh không sợ đâu
Loan mỉm cười vì chỉ thấy Hiền để ý đến nghĩa mộc mạc của câu Dũng nói; có lẽ Dũng muốn dùng câu ấy để tỏ cho nàng biết là Dũng không bao giờ lấy Khánh. Loan nhớ lại những lúc Dũng đứng đợi nàng trong vườn; nhiều lần Dũng ngập ngừng hình như muốn ngỏ với nàng điều gì lại thôi. Mọi ý nghĩ thoáng nảy ra làm cho lòng nàng xao xuyến như đám lá vàng gần đến ngày rụng trước một cơn gió thổi mạnh và đột ngột. Có lẽ Dũng sẽ đi trốn và sẽ rủ nàng cùng đi, hai người đều bỏ hết cả vì đã không thể nào không thể yêu nhau được, thì chỉ còn một cách trốn đi biệt để yêu nhau. Loan nhìn Dũng và thấy cái ý tưởng ấy không có gì là táo bạo liều lĩnh nữa nếu Dũng ngỏ lời tha thiết muốn nàng cùng đi thì chắc Loan sẽ có đủ can đảm...
Loan không sợ hãi gì khi nghĩ đến những sự trốn tránh ẩn núp, một cuộc đời sống biệt lập hẳn ra ngoài khuôn sáo tầm thường nếu lúc nào cũng có Dũng ở bên cạnh nàng.
Loan hồi hộp nghĩ đến những cái thú của một đôi tình nhân đã liều lĩnh quá rồi chỉ còn biết có yêu nhau, một đêm mưa gió trong một buồng trọ tồi tàn tình cờ gặp bên đường, lần đầu tiên nàng đã thấy những ý muốn về xác thịt rạo rực nổi dậy làm cho các mạch máu trong người nàng chảy mạnh hơn và đôi gò má nàng nóng bừng. Loan kéo về phía mình tấm chăn bông mà Hiền vừa lồng xong, cuộn tròn lại. Nàng chống khuỷu tay rồi nghiêng người đặt má trên tấm chăn bông. Một tia ánh nắng chiếu thẳng vào mặt khiến Loan lim dim mắt lại, những bụi vàng bay tản mạn trong ánh nắng. Đôi môi nàng tự nhiên hé mở , cười một cách yên lặng. Nàng đưa đi đưa lại gò má trên nền vóc ấm nặng:
-Ấm lạ, cô dâu nào đắp chăn tha hồ ấm.
Dũng ngồi xuống sập chỗ có ánh nắng chiếu vào, xoay lưng về phía Hiền. Câu nói có ngụ ý của Loan khiến chàng ngây ngất thong thả đưa mắt nhìn Loan từ đầu đến chân. Loan lấy làm lạ, hơi ngượng, nhẹ đưa bàn tay khép vạt áo lại, hai mắt làm như đương bận suy nghĩ điều gì để Dũng được tự do nhìn. Một lúc sau Loan khẽ nói:
-Anh ngồi thế che ánh sáng làm em thấy lành lạnh ở một bên má.
Dũng chú ý đến gò má của Loan và câu nói vô tình khơi chàng nghĩ đến cái thú được đặt một cái hôn đầu tiên trên má người yêu. Chàng thấy bóng người chàng in trên mình Loan như âu yếm ôm ấp lấy người Loan. Về phía sau, khung cửa sổ để lộ ra một khu vườn nhỏ, vài quả na màu xanh như ngọc thạch lẫn vào bóng trong xanh và êm lọt qua những cành na mềm lá xếp đều đặn. Nhìn mấy quả na, Dũng nhớ lại câu nói của Trúc:
-Những mùi na âm ấm và thơm như môi người yêu.
Dũng nhận ra rằng đến lúc sắp đi chàng bị những ý thèm muốn luôn luôn đến ám ảnh. Nghĩ vậy nhưng chàng vẫn không sao làm á được những tiếng khêu gợi tự nhiên của thâm tâm. Chàng lấy làm tức tối vì lẽ gì người mà chàng yêu nhất trên đời lại không có thể nào thành người bạn trăm năm của chàng được. Dũng mỉm cười.
-Thì chính tại mình muốn thế chứ tại ai đâu?
Loan hỏi:
-Anh nghĩ gì vui mà mỉm cười thế?
Dũng đáp liều:
-Tôi thấy mấy quả na kia ngon mà tiếc sẽ không được ăn.
Chàng giật mình vì biết đã nói lỡ lời. Loan sinh nghi hỏi:
- Tại sao thế?
Dũng đáp:
-Tại thế...
Không nói cho Loan biết hẵn là mình sẽ đi nhưng Dũng vẫn muốn Loan hơi nghi ngờ để thử ý Loan.
Loan nói:
-Anh hay trả lời mập mờ, đến bực mình thôi.
Thật ra Loan sung sướng thấy có nhiều chứng cớ về việc Dũng bỏ nhà đi. Loan nhìn Dũng rồi đứng hẳn dậy nói:
-Nào đi...
Hiền nói:
-Đã hết việc đâu mà đi. Cô giúp tôi một tay cho xong nốt chỗ này đã.
Loan mỉm cười lại ngồi xuống:
-Nào thì ở lại. Đi, ở lại, hai đường phân vân...
Dũng ngồi yên lặng một lúc lâu rồi thong thả nói như khuyên Loan:
- Cô nên ở lại...
Loan nhìn Dũng, hai mắt luôn luôn chớp có vẻ một người đương tự hỏi để tìm một câu trả lời quyết định. Nàng yên lặng khẽ gật đầu, rồi hai người, mỗi người nhìn một phía cùng có dáng suy nghĩ.
Một ý thoáng hiện ra làm cho Dũng bàng hoàng như người đương buồn sắp được nhắp chén rượu để quên mình đi trong chốc lát. Trước khi đi, thế nào chàng cũng sẽ tìm dịp để ngỏ cho Loan biết rằng chàng yêu Loan, tấm tình yêu ấy trong đời chàng cũng tự nhiên và cần cho chàng như không khí, như ánh sáng mặt trời cần cho sự sống. Chàng sẽ ngỏ cho Loan rõ nỗi đau khổ băn khoăn của chàng từ khi bắt đầu biết suy nghĩ đến nay; chàng được cái may sinh ra cùng một nơi với Loan, trong bao lâu được cùng sống với Loan, nhưng chàng lại không có cái may được yên tâm sống trong một gia đình mà từng giây từng phút chàng chỉ muốn thoát ra khỏi. Nếu Loan cũng yêu chàng thì tình yêu của Loan chắc sẽ an ủi được chàng những khi ở xa. Trước khi từ biệt hẳn nhau, hai người sẽ sống những ngày thần tiên và cái thú yêu nhau não nùng mong manh của những ngày cuối cùng ấy sẽ mãi mãi để lại một thứ hương thơm không bao giờ phai trong đời hai người.
-Quang cảnh vui quá nhỉ.
Tiếng Trúc làm Dũng giật mình, quay lại.
Trúc gác xe đạp ở bờ hè, ngả mũ bước vào nhà.
Loan nói:
-Trông anh Trúc dạo này đen tệ.
-Đen vì độ này gặt lúa. Phơi nắng ở ngoài ruộng cả ngày. Còn mười mẫu sáng trăng mới gặt. Hôm nay nhân rỗi lên mừng anh Dũng sắp cưới vợ.
Trúc vừa thở vừa nói lắp:
-Phóng xe đạp một hơi đến đấy. Mệt quá.
Dũng hỏi:
-Định đến đây thật hay vì ghi đông xe đạp quay về phía này nên đi về phía này?
Trúc nói:
-Định đến đây thật. Có một ngày rỗi, có dịp tốt tội gì không nhảy.
Dũng biết là Trúc muốn tỏ cho chàng hay rằng đã có dịp tốt để cho hai người bỏ trốn đi. Dũng nóng ruột muốn biết ngay nên kéo Trúc ra ngoài vườn. Trúc nói:
-Kiếm hai trăm bạc để sẵn đấy. Hôm qua Ngữ đến thăm tôi.
-Sắp đi rồi à?
Trúc ngạc nhiên nhìn Dũng:
-Sao?
Dũng luống cuống:
-Có sao đâu! Chưa định ngày chứ?
Trúc mỉm cười hỏi:
-Nếu không muốn nhảy nữa thì thôi, cũng được.
Dũng vội tìm cớ nói chữa:
-Không. Tôi sợ đi ngay thì chưa có tiền. Đào đâu ra hai trăm bây giờ.
-Đi ngay thì không đi ngay, nhưng cố nhiên là đi trước ngày cưới. Phải để sẵn tiền, bất thần đi lúc nào không biết trước được.
Dũng cúi mặt nhìn xuống đất. Trúc đột nhiên nói:
-Hay thôi vậy, anh nghĩ kỹ xem. Lần nhảy này hệ trọng không như lần trước đâu. Đời anh sẽ đổi khác hẳn. Mà đi là đi hẳn, không bao giờ quay về được nữa. Tôi không mất gì nhưng anh mất nhiều lắm. Cũng nên nghĩ kỹ.
Dũng nhìn về phía nhà ngang. Loan cũng đương nhìn ra dò xét hai người. Dũng nói:
-Cần gì phải nghĩ nữa vì cảnh đời về sau này mới đích thực là cảnh đời sống tự nhiên của tôi.
Thực ra lúc đó Dũng đương sợ. Chàng thấy việc chàng sắp làm có vẻ táo bạo quá. Không muốn nghĩ nữa, Dũng nói:
-Thôi ta vào kẻo cô Loan nghi ngờ.
Gần vào tới nhà. Dũng hỏi Trúc và cao giọng cốt cho Loan nghe thấy:
-Chủ nhật sau tôi sẽ rủ anh Lâm và chị ấy sang bên ấp xem gặt lúa. Anh bảo thổi sẵn ít cơm nếp.
Chàng nói thế là để dò ý Loan. Nếu Loan muốn đi, sáng chủ nhật sau nàng sẽ đến chơi Thảo thật sớm.
Dũng sẽ hiểu và nhân dịp ấy chàng sẽ ngỏ nỗi lòng chàng cho Loan biết.
-Mau lên,không đói lắm rồi.
Loan vừa nói vừa rót nước vào chai,nước nóng bắn ra bàn tay khiến Loan đặt vội ấm xuống bàn,xúyt xoa đưa tay lên miệng thổi cho dịu chỗ bỏng.Dũng ân cần hỏi:
-Có làm sao không?
Loan sung sướng nhìn Dũng mĩm cười rồi nũng nịu đưa bàn tay lên trước mặt Dũng:
-Không sao.Khỏi rồi.
-Chóng thế.
Loan lại nghĩ đến chuyện khác ngay.Nàng bảo Trúc:
-Mọi ngày một mình anh Trúc ở đây buồn chết.Một cái nhà gạch cổ trơ vơ giữa cánh đồng thế này mà không sợ thì cũng lạ thật.Tôi chịu.
Trúc nói:
-Thế mà tôi còn phải ở đây mãi thì sao?
Loan quay lại phía Trúc,hỏi dò:
-Có chắc anh ở mãi không?
Trúc hơi lấy làm lạ.
-Tôi ở mãi cho đến khi nào không ở nữa.
-Nghĩa là cho đến khi nào anh đi.
-Không ở nữa thì cố nhiên là đi rồi còn cần gì phải nghĩa là nữa.Chữ “nghĩa là”cô dùng thừa.
Loan đột nhiên hỏi:
-Nhưng sao anh lại không ở nữa?
Trúc nói:
-Cô Loan đến hay.Từ sáng đến giờ hỏi lắm câu lẩn thẩn, ỡm ờ vô cùng.Còn định ở đây mãi thì biết thế quỷ nào được vì sao lại không ở nữa.
Loan cười nói:
-Kể thì em cũng ỡm ờ thật.
Mấy người cùng cất tiếng cười theo Loan,vui vẻ bước ra sân.
Trời nắng to và gió thổi mạnh...
Mấy cành táo trĩu quả lúc khuất hẳn sau tường nhà,lúc hiện ra rào rào ánh sáng.Những bó lúa mới gặt về ngổn ngang một góc sân,gió thổi bụi lúa bay tỏa rồi tan dần đi trong không khí lạnh.Một mùi thơm tựa mùi cốm non phản phất lẫn với bụi,với gió,với ánh nắng.
Trúc giơ tay về phía một quả đồi:
-Tôi sẽ đưa các anh chị lên cái miếu ở đỉnh đồi Gió kia.
Dũng nói:
-Đi đâu cũng được.Cái đó không quan hệ lắm.Chúng tôi cứ việc nhắm mắt theo anh.
Từ lúc đi chơi,Dũng chỉ đợi dịp được đứng riêng một mình với Loan.Chàng sẽ có đủ can đảm để ngỏ cho Loan biết,sáng hôm nay khi đến trường học rủ Lâm,Thảo đi,chàng thấy Loan ngồi đó.Loan nói để che ngượng:
-Có việc gì mà anh Dũng đến sớm thế?
Loan làm như không biết là sẽ về chơi ấp Quỳnh Nê,làm như không nghe thấy lời Dũng dặn Trúc chủ nhật trước.Dũng sung sướng rằng Loan đã mắc mưu mình vì không có lẽ đâu tình cờ Loan lại đến chơi nhà Lâm,Thảo sớm như vậy.
Lên đồi ăn xong,Trúc bảo các bạn nằm ngũ trưa đợi chàng xuống dưới cánh đồng trông coi thợ gặt.
Bóng mấy cây thông thưa quá không đũ che nắng,Thảo đem tấm vải trắng trải lên bãi cỏ sát bên tường miếu.
Nằm được một lúc,Dũng thấy Lam bắt đầu thở mạnh và đều,chàng đoán là Lâm đã ngủ.Thảo và Loan thì thầm nói chuyện nhưng nói khẽ quá chàng không nghe rõ.Dũng vòng hai tay ra phía sau làm gối ngửa mặt nhìn lên. Ánh nắng trên lá thông loé ra thành những ngôi sao,tiếng thông reo nghe như tiếng bể xa, đều đều không ngớt Dũng có cái cảm tưởng rằng cái tiếng ấy đã có từ đời kiếp nào rồi nhưng đến nay còn vương lại âm thầm trong lá thông.
Không nghe tiếng Loan và Thảo nói chuyện nữa,Dũng nghiêng mặt quay về phía hai người.Chàng thấp thoáng thấy hai con mắt đen lánh của Loan.Thấy Dũng bắt gặp mình đương nhìn trộm,Loan vội nhắm mắt lại làm như đang ngủ,song biết là Dũng đã trông thấy rồi,nàng lại vội mở ra rồi qua những ngọn lá cỏ rung động trước gió,hai người yên lặng nhìn nhau.
Loan chắc Dũng có ý gì đổi khác hẳn trước nên mới nhìn nàng như nhìn một người tình nhân mà không có ý ngượng,Loan cũng sinh liều, âu yếm nhìn lại Dũng.Giây phút thần tiên của đôi bạn vẫn yêu nhau từ lâu nhưng lần đầu dám lặng lẽ tỏ ra cho nhau biết.
Dũng toan mĩm cười với Loan vì trông vẻ mặt Loan chàng đoán Loan cũng sắp mĩm cười đáp lại chàng.Nhưng sợ lộ rõ quá Dũng với một lá cỏ mím môi nhấm ngọn lá.
Tình yêu hai người vẫn đã có từ trước nhưng sau cái phút đầu tiên tỏ ra cho nhau biết ấy lại quan trọng đến thế,không có gì cả mà sao Dũng lại như vừa thấy một sự thay đổi to tát trong đời,hình như tấm ái tình của chàng với Loan chỉ mới có thực,bắt đầu từ phút vừa qua.
Quả tim chàng đập mạnh nhưng lòng chàng thốt nhiên êm tĩnh lạ thường.Quãng trời ở giữa chàng và Loan hình như không có màu nữa,cao lên và rộng mông mênh,chắc không bao giờ Dũng quên được hình dáng một đám mây trắng ngay lúc đó, đương thong thả bay ngang qua,một sự biểu hiện sáng đẹp,linh động trôi êm nhẹ trong sự yên tĩnh của bầu trời và của lòng chàng.Có tiếng người gọi nhau,xa xôi ở tận dưới cánh đồng đưa lên...Loan nói:
-Anh yên lặng mà nghe tiếng thông reo...Anh có nghe thấy không?
Dũng đáp:
-Từ nay tôi vẫn nghe và nghe rõ lắm.
Ngẫm nghĩ một lát rồi Dũng tiếp theo:
-Tiếng ấy làm tôi nghĩ đến những cảnh phân ly,nhưng sự xa cách ở đời.Không biết tại sao thế?
Lại có tiếng người gọi dưới chân đồi...Dũng lắng tai:
-Nghe như tiếng anh Trúc.Có ai xuống cánh đồng xem gặt không?Nằm không ngủ được ,chán chết.
Loan ngồi dậy nói:
-Phải đấy, đi chơi đi.Chị giáo đi không?
Nàng vừa nói vừa đứng thẳng lên,nhanh nhẹn.Dũng đoán là Loan dường như chẳng hết sức mong Thảo không nhận lời.Loan nói:
-Anh giáo ngủ rồi à?
Thảo đã ngồi dậy lại nằm xuống.
-Thế thì tôi phải ở lại trông coi đồ đạc.
Loan đưa mắt nhìn Dũng thật nhanh.Hai người cùng đi về phía mấy cây thông,tìm đường xuống.Sợ có vẻ là định tâm rủ nhau đi chỉ riêng có hai người nên Dũng nói to:
-Ai như anh Trúc đương đứng đợi ở dưới kia?
Loan nói:
-Không là anh Trúc thì là ai nữa.
Thật ra cả Dũng và Loan không người nào nhìn thấy Trúc đâu cả.
-Đ về phía này cô Loan ạ,xuống gần hơn.
-Em sợ phía ấy dốc ngã chết.
Dũng đứng lại đợi:
-Ngã đã có tôi đứng ở dưới đỡ.
Chàng nhìn Loan dang hai tay lấy thăng bằng lần bước theo những hòn đá tím rãi rác ở sườn đồi.Dưới chân nàng một vùng cỏ bóng loáng ánh nắng,trong nắng in lên nền trời như hình một con chim trắng đương dương đôi cánh sắp bay.Loan nói giọng sợ hãi:
-Anh đợi em cùng đi,chứ đi một mình em sợ lắm...Sao anh lại tìm chỗ dốc này mà đi.
Dũng cố ý xuống bên dốc là vì chàng biết rằng Trúc coi gặt lúa ở thửa ruộng bên kia đồi. Đường dễ đi dần,Dũng và Loan cùng quay lại nhìn lên,nhưng không trông thấy hai vợ chồng ông giáo nữa.Dũng thở dài một cái nhẹ rồi đưa mắt nhìn Loan.
Hai người bước qua sân một chiếc nhà lá bỏ không rồi đi tắt ngang một khu vườn sắn.Loan nói:
-Mãi mới đến chân đồi.
Gần đấy,giữa một bãi cỏ xanh có một cái giếng khơi,miệng xây tròn.Dũng đứng lại bên giếng đợi Loan tiến lên ngang với mình khẽ gọi:
-Cô Loan này...
Loan ngững lên,hai con mắt hơi ngạc nhiên của nàng long lanh nhìn Dũng,có vẻ chờ đợi.Dũng nói tiếp theo:
-Đã đến chân núi rồi vì có giếng nước.Bao giờ cũng vậy,khi nào đi núi mà có thấy có giếng nước đào là y như lúc đó mình đã đến chân núi.
Dũng thấy câu giảng nghĩa của mình không giảng nghĩa rõ ràng thêm được tý gì.Loan ngẩn ngơ nói:
-Thế à ?
Từ dưới cánh đồng từng đàn châu chấu bay vụt lên,tiếng rào rào lẫn với tiếng gió sột soạt trong lúa.Loan hỏi Dũng:
-Những ruộng lúa này cũng là thuộc về ấp của anh?
Dũng đáp:
-Hình như thế?
-Ruộng của anh mà anh không biết rõ à?
Yên lặng một lát rồi Dũng thong thả nói:
-Tôi làm gì có ruộng đất...Tôi chỉ có hai bàn tay không.Làm được thì ăn,không làm được thì nhịn đói.Thầy tôi có cho,tôi cũng không lấy...không thèm lấy.
Dũng thấy mình có cái ý muốn nói hẳn ra cho Loan biết là sẽ bỏ nhà đi.Loan ngồi xuống thành miệng giếng,ngửng nhìn lên.
-Ngồi đây không nhìn thấy anh giáo chị giáo đâu.
Dũng cũng nhìn lên,nói:
-Chắc là lấp sau bụi cây kia.
-Cây gì đấy anh nhỉ?
-Những cây tràm trắng.
Loan nhìn xuống đáy giếng nói :
-Nước giếng sâu quá nhỉ.
Dũng đến ngồi trên thành giếng nhìn xuống dưới đáy giếng trên nền trời sáng,bóng đen của hai người gần chạm vào nhau.Dũng yên lặng tự hỏi:
-Có nên không.
Đột nhiên Loan hỏi Dũng:
-Anh định sắp đi đâu?
Cả hai người ùng ngửng lên một lúc.Dũng ngạc nhiên vì câu hỏi bất ngờ,nhìn Loan dò xét.Loan cúi xuống tìm nhặt những bông hoa cỏ may vương trên vạt aó,nàng nói tiếp:
-Hình như anh sắp đi đâu xa,xa lắm.
Nàng vẫn cúi người,nghiêng đầu nhìn Dũng.
Dũng nói:
-Có lẽ.Nhưng...sao cô biết?
Loan mĩm cười:
-Thế ra thật à?
Dũn cũng mĩm cười:
-Thế ra cô bắt đón tôi à?
Loan nói trạnh ra ý khác:
-Không,sao anh lại cho là em bắt độn.Anh sắp lấy vợ.Lấy vợ không là đi xa à?
-Cô nói đúng.Lấy vợ là đi xa không bao giờ về nữa.
Hai người lại yên lặng.Loan châm chú nhặt cỏ may.Một cơn gió từ ngoài cánh đồng đưa vào thoảng mùi lúa chín thơm và ấm.Một con cào cào bay ngang qua mặt Dũng cánh xoè ra lấp lánh xanh đỏ rồi bay lẫn vào trong nắng.Dưới chân Dũng,những làn nước đọng ở kẽ gạch sáng lên như bạc chảy.Dũng biết là chổ này rất tiện để nói với Loan,nếu không nói được thì không còn dịp nào nữa.Chàng nghiêng người về phía Loan,dịu dàng gọi:
-Cô Loan...
Loan thong thả quay lại,nét mặt nàng bỗng trở nên nghiêm trang.Tay nàng vẫn đưa đi đưa lại trên vạt áo tìm hoa cỏ may.Dũng nhẩm trong miệng tìm câu bắt đầu,nhưng câu nào chàng cũng thấy nó tầm thường quá.Lạ nhất là Dũng thấy lòng mình lúc đó thản nhiên như không, hình như chàng phải cố sức lắm mới nói được.Chàng không muốn nói nữa,không muốn nói những câu rất cảm động,rất quan trọng mà trong lòng không thấy mê man bàng hoàng.Chàng không dám cất tiếng vì chàng đã thấy trước rằng câu chàn gnói ra chắc không tự nhiên,có vẻ trơ trẽn,giả dối sẽ làm chàng tự thẹn với mình và ngượng với Loan mãi mãi.
-Nhưng cần gì phải nói với Loan.
Ý quyết định ấy vụt ra trong trí bất thần quá khiến Dũng cho ngay là có lý và tuân theo ngay.
Chàng đứng lên nói:
-Ngày chóng hết quá. Đã chiều rồi đấy.
Loan cũng phủi áo cho sạch cỏ may đứng lên theo.
Nàng ngửng nhìn trời,mím môi và chớp nhanh hai mí mắt.Sau một hồi đứng yên,Loan thản nhiên nói:
-Ta lại chỗ anh Trúc coi gặt lúa đi.
Dũng biết là hết:những câu chàng định nói với Loan nữa.
Dũng giật mình,giơ tay chỉ,bảo Loan:
-Anh Trúc đã đến kia.
Chàng vui vẻ,vì Trúc đến đỡ được cho chàng cái khó khó chịu đứng mãi một mình với Loan,Loan cũng hớn hở nói tiếp theo chàng:
-Anh Trúc ở đâu đến thế?
Trúc tiến lại gần đưa mắt hết nhìn Loan lại nhìn Dũng
-Tôi thấy bóng hai người xuống đồi từ lúc nãy,nhưng đương giờ bận.Về sau không thấy đâu tôi đoán là xuống phía tây bên này.
Muốn cho hai người khỏi nghi ngờ,Trúc tiếp theo:
-Tôi cứ tưởng là anh Dũng và anh Lâm.
Loan cười nói:
-Anh Lâm ngủ.Chị ấy ngồi trông anh ấy ngủ.Chúng tôi định xuống tìm anh,tưởng anh coi gặt ở phía bên này.
Nàng lại cười rồi cau mặt nói luôn:
-Đường dốc quá,mấy lần trượt chân súyt ngã.
Trúc thấy dáng dấp Loan có vẻ ngượng ngập và cảm động của một người vừa phạm một tội gì.Tưởng mình đoán đúng về Dũng và Loan,trong lòng Trúc rung động một tình cảm êm thú và hiu hắt buồn.Chàng vui vẻ khoác tay Dũng giục đi,nhưng cốt để an ủi Dũng vì chàng đoán hai người đã vừa khổ sở lắm.
Ra xem gặt lúa vui lắm.Không gì bằng quanh năm vất vả được hái bông lúa thơm và nặng trĩu đem về...
Dũng lạnh lùng nói:
--Đem về...cho người khác.
Loan nói:
--Cho anh chứ cho ai.
Trúc mĩm cười:
-Tôi chỉ biết làm việc...làm việc,mình được vui thế không đủ à?Còn thóc ấy về phần anh Dũng hay về phần cô Loan chăng nữa,tôi không kể đến.
Câu nói vô tình của Trúc nhắc đến tên chàng với tên Loan khiến Dũng đưa mắt nhìn ra cánh đồng lúa và nhớ đến cái ý muốn ngày trước lấy Loan làm vợ rồi hai người về ở đây,tất cả ấp Quỳnh Nê,tất cả cánh đồng kia là về chàng,về Loan.Chàng chỉ muốn,sẽ được dễ như không.
-Sao nay lại bỏ nhà đi,bỏ hết cả.Loan đáng lẽ được sung sướng vì mình,rồi đây có lẽ gặp bao nhiêu khổ sở.Mà như thế vì lẽ gì?
Chàng đưa mắt nhìn Loan và thấy nảy ra rạo rực cái ý tiếc một cuộc đời sung sướng với Loan đáng lẽ chàng được hưởng.Một cơn gió heo may thơm mùi lúa đưa mạnh thẳng vào mặt chàng làm hiện ra trước mắt cảnh tượng tưng bừng của bao nhiêu mùa thu sáng đẹp chưa đến trong đời chàng và đời Loan.
Trúc ngậm ngùi nghĩ thầm:
-Kể cũng đáng tiếc,hai người sinh ra để sống với nhau, để yêu nhau...
Chàng nói tiếp theo câu của mình cốt để an ủi Loan và Dũng:
-Không có gì cả,thế lại hơn.Có phải không,anh Dũng?
Qua lá cây,Trúc thoáng thấy bóng Hà đứng trong sân đương sửa soạn gánh hàng,Trúc bước vội vào và lên tiếng hỏi to:
-Cô đi chợ nào hôm nay?
Hà vẫn cúi mình vừa loay hoay xếp các tấm lụa vào gánh vừa nói:
-Tiếng ấy thì lại tiếng anh Trúc rồi. Ở nhà không có việc gì vừa định vác hàng đi bán thì lại có khách đến.Lại phải ở nhà, đến bực mình.
Trúc khó chịu vì Hà không ngửng lên, đến gần và lên tiếng thật to nhắc lại câu hỏi:
-Cô đi chợ nào thế?
Hà lúc đó mới ngửng lên nhìn.Nàng ngơ ngác hỏi Trúc:
-Em ấy à?
-Chẳng cô thì còn ai nữa?
-À,em đi phiên chợ ...Nê.
Trúc nói:
-Tôi vừa lại đây thì cô lại xuống vùng tôi.Hôm nọ cô ghé qua thì tôi lại lên huyện vắng.
Thế mới bực mình,vì hôm nọ định vào anh vay hai thùng thóc về ăn. Để phiên sau vậy.
-Phiên sau thì cô xuống lại không gặp tôi vì...
Vừa lúc đó Cận ở trong nhà đi ra.Trúc nói:
-Hôm nay chào bác,chào anh và cô Hà...
Hà thốt nhiên lặng người đi.Cận hỏi Trúc:
-Đi đâu thế mà lại đến chào hỏi cẩn thận như vậy?
-Đi xa. Đi hẳn không ở Quỳnh Nê nữa.Tôi mới thôi việc được hai hôm nay.
-Có việc gì lôi thôi hẳn?
-Không có việc gì lôi thôi cả. Ở mãi một nơi đã bắt đầu chán, đi nơi khác kiếm ăn.Tôi định lên Đồng Mỏ khai lại cái mỏ cũ.Năm ngoái vào Vạn Linh đi qua còn thấy hai cái nồi súp-de bỏ rỉ ở đấy,chịu khó mài cho hết rỉ,dùng còn tốt chán.
Cận tưởng Trúc nói thật,vội hỏi:
-Nhưng khai mỏ thì cần gì đến nồi súp-de?
Trúc mím môi cố giữ khỏi bật cười.
Hà nhìn Trúc ngẫm nghĩ.Nàng hỏi Trúc:
-Anh đi thật hay nói đùa cho vui thì nói hẳn ra nào!
-Tôi đi thật.Lên Đồng Mỏ hay không thì chưa biết,nhưng thế nào cũng đi xa.Nội hôm nay đi, đã sửa soạn sẵn sàng cả rồi.
Hà nói như mình nói với mình:
-Đi như thế thích quá nhỉ.
Trúc ngạc nhiên một cách khó chịu về câu nói vui mừng chân thật của Hà.Nàng không mãy may lộ vẻ buồn tiếc một người bạn,trái lại,hình như nàng chỉ mê mải vui hộ Trúc sắp được cái thú đi xa,sống một cuộc đời khác.
Hà thốt nhiên sực nhớ đến việc cưới của Dũng,nàng bảo Trúc:
-Sao anh không đợi hết ngày cưới của Dũng rồi hãy đi?
Trúc đáp:
-Vui vẻ gì đâu.Tôi định tâm đi trước đấy chứ.
Hà nói giọng gay gắt như cự Trúc:
-Sao anh Dũng lại lấy cô ả Khánh?
Trúc mĩm cười đáp:
-Sao cô lại cự tôi?Cô hỏi ngay anh Dũng ấy.
Hà tưởng Trúc đi vì giận Dũng liền nói:
-Anh Dũng thế mà xoàng. Độ này em cũng ghét mặt không muốn gặp anh ấy nữa.
Cậu nói:
-Cô này đến hay,anh ấy lấy ai là quyền của anh ấy.Việc gì đến cô?
-Em chẳng biết có việc gì đến em hay không.Nhưng em thấy bực mình tệ,em phải nói.
Trúc thấy Hà hiểu lầm Dũng toan viện lẽ chống chế cho bạn,nhưng chàng cho là vô ích.
Hà ngửng nhìn trời.Sau một lúc nghĩ ngợi,nàng nói:
-Đã lâu chị Loan không sang chơi.Hôm nọ em thấy chị ấy ra chợ,trông mặt buồn thiu...
Câu nói của Hà đột ngột nhắc đến Loan đương khi nói chuyện về việc cưới của Dũng,khiến Trúc nghi rằng Hà đã giận Dũng là vì Loan.Ba người cùng cúi đầu yên lặng.
Trúc vào nhà chào bà chánh Mạc.Cận nói khẽ với Hà:
-Tôi chắc có sự gì lạ.Không lý nào tự nhiên Trúc lại bỏ Dũng đi,hai người không bao giờ thấy rời nhau ra.
-Em cũng ngờ vậy.
Trúc ở trong nhà đi ra,Hà hỏi ngay:
-Anh đi một mình?
Trúc đáp:
-Có lẽ.Không một mình thì hai mình sao?
Cận và Hà cùng đoán Dũng sẽ đi với Trúc,nhưng vì không chắc lắm nên không dám nói ra.Trúc giơ tay bắt tay Cận:
-Chào anh ở lại.
Cận hỏi:
-Liệu còn gặp nhau nữa không?
Trúc vừa nói vừa nhìn Hà:
-Không chắc còn gặp nhau nữa.Nhưng làm quái gì cái vặt ấy phải không,cô Hà.
Hà mĩm cười gật đầu nói:
-Ý thế.
Trúc cúi đầu chào Hà:
-Chúc cô ở lại cho mạnh khỏe và...
Hà ngắt lời Trúc:
-Và để ăn quà cho thật nhiều...
Câu nói đùa ngượng ngập không làm ai cười cả.Hà nhìn Trúc khẽ nói:
-Thôi anh đi...
Ra đến ngoài,nghĩ lại,Trúc không ngờ cuộc từ biệt lại giản dị như vậy.Trúc thấy lòng mình thản nhiên như không và chàng vui vẻ nhận ra rằng chưa yêu Hà quá nặng như chàng tưởng.
Lên tới đê,Trúc đạp ráng mấy cái mạnh rồi để mặc gió đưa đi,tuy đường vắng không có ai,Trúc cũng bấm chuông luôn tay.
Trúc đi khỏi,Hà vẫn cặm cụi xếp đi xếp lại các tấm vải.Cận hỏi:
-Cô đi chợ nào hôm nay?
-Em định đi chợ huyện.
-Làm gì có phiên chợ huyện hôm nay.
Hà ngửng lên mỉm cười:
-Thế à?Thế thì em ở nhà vậy.
Hà yên lặng nhìn qua lũy tre xơ xác trước gió.Một nỗi buồn đột nhiên ở đâu đến tràn ngập cả tâm hồn,trong đời nàng hình như vừa có một sự thay đổi to tát và lần đầu Hà đã thấy sự sống của nàng không có nghĩa lý gì,không có hy vọng gì nữa.
Bỗng nàng lấy bàn tay che miệng ho rũ rượi và nước mắt ràn rụa chảy ra.Nàng lấy vạt áo lau mắt rồi mỉm cười nhìn Cận nói:
-Dại quá. Đứng mãi ở ngoài gió.
Cận cúi mặt yên lặng suy nghĩ.Hà gánh hàng vào trong nhà rồi vội vàng lẩn ra phía vườn sau.Nàng đứng dựa vào vách,kéo vạt áo lên che miệng rồi không cần giữ gìn nữa,nàng ứa nước mắt khóc thổn thức.
Nàng muốn khóc,khóc được mãi để cho nhẹ người.Hà vẫn biết từ lâu rằng thế nào cũng có ngày Trúc bỏ đi,việc Trúc đi đối với nàng là một việc tất nhiên nên không lúc nào nàng có ý tìm cách giữ Trúc ở lại.Nàng chỉ lấy làm lạ rằng sao mình lại buồn khổ đến như thế được.Lúc này nàng cố giữ thản nhiên,và nàng khó chịu rằng Trúc cũng có vẻ thản nhiên.Thật tình Hà mong Trúc cũng đau khổ như mình,nàng nhìn về phía đê lẩm bẩm tức tối như muốn nói với Trúc:
-Em muốn anh cũng khổ như em.
Bỗng nàng lắng tai,tiếng chuông xe đạp của Trúc gió đưa vẳng lọt vào tai nàng.Tiếng chuông xe kêu liên hồi như những tiéng gọi,Hà biũ môi dưới,cau mày nói giọng mỉa mai:
-Nghe thấy rồi...
Trời không mưa nhưng vì sương xuống nhiều nên những lá cây tre mai ướt bóng loáng,chốc chốc một chiếc lá từ từ nghiêng mình và giọt nước đọng long lanh ở đầu lá rơi thẳng xuống làm rung động một hai chiếc lá khác ở dưới.
Trên đường cái,một đám người Thổ yên lặng đi qua,lờ mờ như những nét chấm màu lơ lúc sẫm lúc nhạt trong sương mù.
Đã lâu lắm Dũng ngồi yên,tay chống cằm nhìn ra ngoài cửa sổ.Sau mấy giờ đồng hồ ngồi trên mình ngực.Dũng thấy người mỏi mệt như dần và tâm hồn chàng lúc đó cũng tê liệt như thân thể.Từ khi rời bỏ nhà,Dũng không có thì giờ để nghĩ ngợi nữa,chàng cũng không muốn nghĩ ngợi lôi thôi,bao nhiêu tâm trí để cả vào một việc,trốn mau cho khỏi lỡ một dịp tốt.
Lánh ở Hà Nội được hai hôm thì có Minh về rủ trốn sang Tàu;chàng đưa mắt nhìn Trúc hỏi ý kiến,rồi không nghĩ ngợi,hai anh em cũng gật một lúc Minh nói:
-Mai đi sớm.
Dũng thản nhiên đáp:
-Mai đi sớm.
Minh có tỏ ý lo ngại vì trốn về phía Lạng Sơn đường đi rất khó khăn,nguy hiểm,nhưng Dũng và Trúc không cần đắn đo,không muốn nghĩ trước đến kết quả của cuộc trốn tránh.Ba người lấy vé đi Lạng Sơn rồi thuê ngựa về nhà người nhận cái trách nhiệm đưa lối sang Tàu.
Ở đây nghĩ chân ít lâu cho khỏe rồi sáng sớm mai sẽ ăn mặc trá hình làm người Thổ lên ngựa đi luôn bốn,năm ngày.Minh lại quay về Hà Nội ngay và trước khi từ biệt có bảo Trúc và Dũng:
-Mong cho hai anh may mắn hơn anh Thái.
Dũng quay mặt vào đưa mắt nhìn Trúc,Trúc cũng nhìn lại Dũng một lúc rồi ân cần hỏi:
-Anh mệt phải không?Tôi cũng vậy vì đi ngựa không quen,chỉ quen đi ngựa sắt thôi.
Nhìn Trúc,Dũng thấy ấm áp trong lòng,quên cả cái buồn nản lúc nãy khi ngồi yên ngắm cảnh rừng núi và sương mù ở ngoài cửa sổ.
Chàng nhớ lại cái cảm tưởng hôm cùng Trúc đi qua bến đò Gió sang thăm Thái ở nhà Hoạt.Chàng không ngờ đâu hôm nay lại ngồi ở trong căn nhà sàn này,nơi mà trước kia Thái đã có đi qua trước khi bị bắt.Chàng nhớ lại hôm tiễn Thái đi ở nhà Cận,nhớ lại quán hàng nước bà Nhài,buổi chiều mờ sương thu chàng ngồi cạnh Loan và đêm mưa rào trời lạnh,dưới ánh đèn...
Thấy mình lại sắp bắt đầu nghĩ ngợi lôi thôi,Dũng đứng thẳng dậy,rút thuốc lá quệt mạnh que diêm,bảo Trúc:
-Ra ngoài đi quanh quẩn chơi đi.
Hai người yên lặng đi thong thả trên con đường đất nhỏ quanh co trong rừng hồi.Gió bắt đầu thổi và làm tan dần sương mù, đã trông thấy rõ những quả đồi bao bọc chung quanh với những mái nhà màu tím bên những khóm tre mai rãi rác trên sườn đồi.Một mảng ánh vàng hiện ra mong manh rồi lại tắt đi ngay.
Dũng thấy mình như bắt đầu sống ở một thế giới khác,cảnh đời cũ của chàng tuy mới cách biệt có mấy ngày mà hình như đã thuộc về một quá khứ xa xôi.Chàng không bao giờ quay trở về nữa,chàng biết từ nay sẽ sống khác hẳn trước nhưng không cảm thấy cái khoan khoái được thoát ly như ý mong mỏi bấy lâu.
Dũng và Trúc không bảo nhau,cùng đi rẽ sang con đường leo lên đỉnh đồi.Tới một khoảng rộng hai anh em ngừng lại nhìn ra bốn phía.Trúc giơ tay chỉ bảo Dũng:
-Mai chúng mình đi về phía kia.
Dũng hỏi:
-Sao anh biết là phía ấy.
-Đoán thế,vì phía ấy nhiều núi,có vẻ nguy hiểm tợn.
Những quả núi đá màu lam thẵm,chen nhau hỗn độn ở chân trời hình như không bao giờ hết.
Trúc nói tiếp:
-Rồi chúng ta cứ đi, đi mãi không quay đầu nhìn lại phía sau.
Chàng cất tiếng cười:
-Oai thật!Nói tự nhiên mà có vần điệu như làm thơ...Không khoéo tới thành văn sĩ mất,anh Dũng ạ...Bắt đầu từ ngày mai,tôi sẽ ghi chép cuộc du lịch của tôi với anh rồi khi nào rồi khi nào rỗi viết thành sách chơi.Còn gì thích hơn một cuộc đời sống không biết ngày mai ra sao cũng như đi thế này, đi vào chốn xa lạ không biết rước sẽ tới đâu...
Trúc nhìn xuống xóm nhà dưới chân đồi và hai con ngựa buộc ở bụi mai,hai con ngựa ngày hôm sau sẽ đưa đôi bạn lên đường.
-Miễn là đổi lối đi,chứ đi ngựa mãi đau lưng tệ...Sang bên Tàu rồi,tôi với anh sẽ dùng cáng để đi sang Nga như các cụ xưa đi sứ.Tôi khênh một đầu,anh khênh một đầu...cứ thế đi đỡ mệt hơn đi ngược chiều.
Trúc nói luôn mồm và tìm câu nói đùa cho Dũng vui.Không thấy Dũng cười,chàng vổ vào vai bạn,bảo ngồi xuống một tảng đá lớn gần đó.
-Tôi phải cái tội hay đùa cợt,không lúc nào đứng đắn,nghiêm trang được.Tôi thì coi như là vứt đi rồi không làm nên công chuyện gì đâu.Còn anh đấy...
Dũng hỏi:
-Còn tôi thì sao?
Trúc ngồi xuống cạnh bạn, ân cần đem những điều dự định về công việc về sau này ra bàn với Dũng.Dũng yên lặng ngồi nghe rồi khẽ chép miệng và rút thuốc lá hút.Chàng nhìn Trúc một lúc lâu,mím môi,gật đầu luôn mấy cái.Trúc biết là bạn đã quyết định và chàng tin rằng một khi Dũng đã quyết là mọi công việc chàng không phải lo đến nữa.Trúc thấy người nhẹ nhõm vì ở cạnh Dũng chàng có thể cứ thản nhiên mà sống như là đã sống từ trước đến nay không cần nghĩ gnợi lôi thôi và đo đắn xem cuộc đời xoay sở ra sao.
Dũng cau mày lấy ngón tay đập mạnh điếu thuốc lá cho rơi tàn và nói:
-Miễn là thoát được.
Trúc đoán được những ý của Dũng ngụ ở trong câu vắn tắt.Trúc đi thoát không đủ,còn phải thoát được hết những dây ràng buộc mình với đời cũ.Trúc cúi đầu yên lặng ngẫm nghĩ đến nhà Dũng, đến sự giàu sang của Dũng, đến Loan, đến những nổi đau khổ của Dnũg,một người không được như chàng có cái may sống cô độc ở đời.Dũng đã bỏ bao nhiêu thứ,chịu bao nhiêu đau đớn để cố thoát ra và được sống như chàng.
Trúc giơ tay nhặt một chiếc lá cây ở dưới chân.Chàng thương bạn và thấy yêu bạn như một người tình nhân.Nhưng Trúc không biết dùng cách gì để tõ ra cho Dũng biết tình thân yêu ấy.Chàng âu yếm đặt chiếc lá cây vừa nhặt vào tay Dũng và nói:
-Anh vò nát cho thơm tay,chắc là lá hồi.
Một mảng ánh vàng nhạt hiện ra ở trên cánh đồng cỏ,về phía tây.Dũng thong thả nói:
-Phía ấy chắc là Hà Nội.
Chàng mĩm cười:
-Và chổ kia chắc là ấp Quỳnh Nê của anh.
Dũng dần dà nhắc đến những người để lại ở quê nhà?
-Anh Lâm và chị Lâm không biết bây giờ ở nhà làm gì.Chắc hai vợ chồng đương bàn với nhau không biết hai thằng qủy sứ này đi phương nào. Ở nhà tôi bây giờ chắc náo động dữ, đám cưới...
Trúc ngắt lời bạn:
-Nhắc đến việc cũ bao giờ cũng buồn.Tốt hơn hết là từ nay nhất định không bao giờ đá động tới nữa.Có lẽ thế hơn.
Dũng nói:
-Những việc ấy bây giờ đối với tôi như là chuyện đời xưa rồi...
Dũng thốt nhiên thấy quả tim đập mạnh,chàng nghĩ đến cái vui sướng một ngaỳ kia,một ngày xa xôi lắm và không chắc còn có không,lại được gặp mặt Loan,người của quê hương cũ,người của tuổi thơ mà chàng biết không bao giờ có thể quên.Dũng nhớ lại cái vuio sướng đầu tiên khi biết mình yêu Loan bốn năm trước đây.Một buởi sáng đi chơi về nhìn qua vườn,chàng thấy sân bên kia có tấm áo lụa trắng còn mới nguyên phơi trên dây thép gió đưa bay tha thướt trong nắng.Chàng lấy làm lạ nhìn tấm áo một lúc lâu rồi sực nghĩ ra:
-Loan ở tỉnh đã nghĩ học về.
Tìm ra được điều ấy,chàng lấy làm ngạc nhiên sao mình có thể vui sướng đến như thế,chàng đứng lặng người đi ít lâu và từ lúc đó chàng biết rằng trong đời đã có một người yêu...
Không lúc nào như lúc nãy,Dũng lại thấy tấm áo trắng bay trong gió,hình ảnh nỗi vui xưa của chàng hiện ra rõ rệt như thế.
Trúc quay mặt sang phía Dũng,chàng không nhìn rõ mặt bạn,nhưng thấy hàng mông mi dài của Dũng thong thả hạ xuống.Biết là bạn đương nhắm mắt cố gợi ra một hình ảnh yêu quý.Trúc yên lặng để khỏi làm Dũng nhãng trí.Hai người cứ ngồi yên như thế lâu lắm.
Trúc muốn tìm ra một câu nói để an ủi Trúc,nhưng câu nói gì chàng cũng thấy vô vị.Sau cùng Trúc phủi áo đứng lên,Dũng cũng đứng lên theo.Hai người nhìn nhau.Trúc mĩm cười nói bâng quơ:
-Ấy thế?
Dũng mĩm cười và nhắc lại:
-Ấy thế...
Tiếng nhạc ngựa ở đâu vẳng tới,giòn và vui trong sự yên tĩnh của buổi chiều.Trước mặt hai người,về phía bên kia cánh đồng, ánh đèn nhà ai mới thắp,yếu ớt trong sương,trông như một nổi nhớ xa xôi đương mờ dần...
