Mạng máy tÃnh (Computer Networks)
Vá» cÆ¡ bản, má»™t mạng máy tÃnh là má»™t số các máy tÃnh được nối kết vá»›i nhau theo má»™t cách nà o đó. Khác vá»›i các trạm truyá»n hình chỉ gá»i thông tin Ä‘i, các mạng máy tÃnh luôn hai chiá»u, sao cho khi máy tÃnh A gá»i thông tin tá»›i máy tÃnh B thì B có thể trả lá»i lại cho A.
Nói má»™t cách khác, má»™t số máy tÃnh được kết nối vá»›i nhau và có thể trao đổi thông tin cho nhau gá»i là mạng máy tÃnh.
Từ nhiá»u máy tÃnh riêng rẽ, Ä‘á»™c láºp vá»›i nhau, nếu ta kết nối chúng lại thà nh mạng máy tÃnh thì chúng có thêm những Æ°u Ä‘iểm sau:
• Nhiá»u ngÆ°á»i có thể dùng chung má»™t phần má»m tiện Ãch.
• Má»™t nhóm ngÆ°á»i cùng thá»±c hiện má»™t đỠán nếu nối mạng há» sẽ dùng chung dữ liệu của đỠán, dùng chung tệp tin chÃnh (master file) của đỠán, há» trao đổi thông tin vá»›i nhau dá»… dà ng.
• Dữ liệu được quản lý táºp trung nên an toà n hÆ¡n, trao đổi giữa những ngÆ°á»i sá» dụng thuáºn lợi hÆ¡n, nhanh chóng hÆ¡n.
• Có thể dùng chung thiết bị ngoại vi hiếm, đắt tiá»n (máy in, máy vẽ,...).
• NgÆ°á»i sá» dụng trao đổi vá»›i nhau thÆ° tÃn dá»… dà ng (E-Mail) và có thể sá» dụng hệ mạng nhÆ° là má»™t công cụ để phổ biến tin tức, thông báo vá» má»™t chÃnh sách má»›i, vá» ná»™i dung buổi há»p, vá» các thông tin kinh tế khác nhÆ° giá cả thị trÆ°á»ng, tin rao vặt (muốn bán hoặc muốn mua má»™t cái gì đó), hoặc sắp xếp thá»i khoá biểu của mình chen lẫn vá»›i thá»i khoá biểu của những ngÆ°á»i khác,...
• Má»™t số ngÆ°á»i sá» dụng không cần phải trang bị máy tÃnh đắt tiá»n (chi phà thấp mà chức nÇŽng lại mạnh).
• Mạng máy tÃnh cho phép ngÆ°á»i láºp trình ở má»™t trung tâm máy tÃnh nà y có thể sá» dụng các chÆ°Æ¡ng trình tiện Ãch của má»™t trung tâm máy tÃnh khác Ä‘ang rá»—i, sẽ là m tÇŽng hiệu quả kinh tế của hệ thống.
• Rất an toà n cho dữ liệu và phần má»m vì phần má»m mạng sẽ khoá các tệp tin (files) khi có những ngÆ°á»i không đủ quyá»n hạn truy xuất các tệp tin và thÆ° mục đó.
Phân loại mạng máy tÃnh theo phạm vi địa lý
Mạng máy tÃnh có thể phân bổ trên má»™t vùng lãnh thổ nhất định và có thể phân bổ trong phạm vi má»™t quốc gia hay quốc tế.
Dá»±a và o phạm vi phân bổ của mạng ngÆ°á»i ta có thể phân ra các loại mạng nhÆ° sau:
• GAN (Global Area Network) kết nối máy tÃnh từ các châu lục khác nhau. Thông thÆ°á»ng kết nối nà y được thá»±c hiện thông qua mạng viá»…n thông và vệ tinh.
• WAN (Wide Area Network) - Mạng diện rá»™ng, kết nối máy tÃnh trong ná»™i bá»™ các quốc gia hay giữa các quốc gia trong cùng má»™t châu lục. Thông thÆ°á»ng kết nối nà y được thá»±c hiện thông qua mạng viá»…n thông. Các WAN có thể được kết nối vá»›i nhau thà nh GAN hay tá»± nó đã là GAN.
• MAN (Metropolitan Area Network) kết nối các máy tÃnh trong phạm vi má»™t thà nh phố. Kết nối nà y được thá»±c hiện thông qua các môi trÆ°á»ng truyá»n thông tốc Ä‘á»™ cao (50-100 Mbit/s).
• LAN (Local Area Network) - Mạng cục bá»™, kết nối các máy tÃnh trong má»™t khu vá»±c bán kÃnh hẹp thông thÆ°á»ng khoảng và i trÇŽm mét. Kết nối được thá»±c hiện thông qua các môi trÆ°á»ng truyá»n thông tốc Ä‘á»™ cao và dụ cáp đồng trục thay cáp quang. LAN thÆ°á»ng được sá» dụng trong ná»™i bá»™ má»™t cÆ¡ quan/tổ chức...Các LAN có thể được kết nối vá»›i nhau thà nh WAN.
Trong các khái niệm nói trên, WAN và LAN là hai khái niệm hay được sỠdụng nhất.
Mạng cục bộ - LAN
Mạng cục bá»™ (LAN) là hệ truyá»n thông tốc Ä‘á»™ cao được thiết kế để kết nối các máy tÃnh và các thiết bị xá» lý dữ liệu khác cùng hoạt Ä‘á»™ng vá»›i nhau trong má»™t khu vá»±c địa lý nhá» nhÆ° ở má»™t tầng của toà nhà , hoặc trong má»™t toà nhà .... Má»™t số mạng LAN có thể kết nối lại vá»›i nhau trong má»™t khu là m việc.
Các mạng LAN trở nên thông dụng vì nó cho phép những ngÆ°á»i sá» dụng (users) dùng chung những tà i nguyên quan trá»ng nhÆ° máy in mầu, ổ Ä‘Ä©a CD-ROM, các phần má»m ứng dụng và những thông tin cần thiết khác. TrÆ°á»›c khi phát triển công nghệ LAN các máy tÃnh là độc láºp vá»›i nhau, bị hạn chế bởi số lượng các chÆ°Æ¡ng trình tiện Ãch, sau khi kết nối mạng rõ rà ng hiệu quả của chúng tÇŽng lên gấp bá»™i. Äể táºn dụng hết những Æ°u Ä‘iểm của mạng LAN ngÆ°á»i ta đã kết nối các LAN riêng biệt và o mạng chÃnh yếu diện rá»™ng (WAN).
Các thiết bị gắn vá»›i mạng LAN Ä‘á»u dùng chung má»™t phÆ°Æ¡ng tiện truyá»n tin đó là dây cáp, cáp thÆ°á»ng dùng hiện nay là : Cáp đồng trục (Coaxial cable), Cáp dây xoắn (shielded twisted pair), cáp quang (Fiber optic),....
Má»—i loại dây cáp Ä‘á»u có tÃnh nÇŽng khác nhau.
Dây cáp đồng trục được chế tạo gồm má»™t dây đồng ở giữa chất cách Ä‘iện, chung quanh chất cách Ä‘iện được quán bằng dây bện kim loại dùng là m dây đất. Giữa dây đồng dẫn Ä‘iện và dây đất có má»™t lá»›p cách ly, ngoà i cùng là má»™t vá» bá»c bảo vệ. Dây đồng trục có hai loại, loại nhá» (Thin) và loại to (Thick). Dây cáp đồng trục được thiết kế để truyá»n tin cho bÇŽng tần cÆ¡ bản (Base Band) hoặc bÇŽng tần rá»™ng (broadband). Dây cáp loại to dùng cho Ä‘Æ°á»ng xa, dây cáp nhá» dùng cho Ä‘Æ°á»ng gần, tốc Ä‘á»™ truyá»n tin qua cáp đồng trục có thể đạt tá»›i 35 Mbit/s.
Dây cáp xoắn được chế tạo bằng hai sợi dây đồng (có vá» bá»c) xoắn và o nhau, ngoà i cùng có hoặc không có lá»›p vá» bá»c bảo vệ chống nhiá»…u.
Dây cáp quang là m bằng các sợi quang há»c, truyá»n dữ liệu xa, an toà n và không bị nhiá»…u và chống được han rỉ. Tốc Ä‘á»™ truyá»n tin qua cáp quang có thể đạt 100 Mbit/s.
Nhìn chung, yếu tố quyết định sá» dụng loại cáp nà o là phụ thuá»™c và o yêu cầu tốc Ä‘á»™ truyá»n tin, khoảng cách đặt các thiết bị, yêu cầu an toà n thông tin và cấu hình của mạng,....Và dụ mạng Ethernet 10 Base-T là mạng dùng kênh truyá»n giải tần cÆ¡ bản vá»›i thông lượng 10 Mbit/s theo tiêu chuẩn quốc tế ISO/IEC 8802.3 nối bằng đôi dây cáp xoắn không bá»c kim (UTP) trong Topology hình sao.
Việc kết nối các máy tÃnh vá»›i má»™t dây cáp được dùng nhÆ° má»™t phÆ°Æ¡ng tiện truyá»n tin chung cho tất cả các máy tÃnh. Công việc kết nối váºt lý và o mạng được thá»±c hiện bằng cách cắm má»™t card giao tiếp mạng NIC (Network Interface Card) và o trong máy tÃnh và nối nó vá»›i cáp mạng. Sau khi kết nối váºt lý đã hoà n tất, quản lý việc truyá»n tin giữa các trạm trên mạng tuỳ thuá»™c và o phần má»m mạng.
Äầu nối của NIC vá»›i dây cáp có nhiá»u loại (phụ thuá»™c và o cáp mạng), hiện nay có má»™t số NIC có hai hoặc ba loại đầu nối. Chuẩn dùng cho NIC là NE2000 do hãng Novell và Eagle dùng để chế tạo các loại NIC của mình. Nếu má»™t NIC tÆ°Æ¡ng thÃch vá»›i chuẩn NE2000 thì ta có thể dùng nó cho nhiá»u loại mạng. NIC cÅ©ng có các loại khác nhau để đảm bảo sá»± tÆ°Æ¡ng thÃch vá»›i máy tÃnh 8-bit và 16-bit.
Mạng LAN thÆ°á»ng bao gồm má»™t hoặc má»™t số máy chủ (file server, host), còn gá»i là máy phục vụ) và má»™t số máy tÃnh khác gá»i là trạm là m việc (Workstations) hoặc còn gá»i là nút mạng (Network node) - má»™t hoặc má»™t số máy tÃnh cùng nối và o má»™t thiết bị nút.
Máy chủ thÆ°á»ng là máy có bá»™ xá» lý (CPU) tốc Ä‘á»™ cao, bá»™ nhá»› (RAM) và đĩa cứng (HD) lá»›n.
Trong má»™t trạm mà các phÆ°Æ¡ng tiện đã được dùng chung, thì khi má»™t trạm muốn gá»i thông Ä‘iệp cho trạm khác, nó dùng má»™t phần má»m trong trạm là m việc đặt thông Ä‘iệp và o "phong bì", phong bì nà y gá»i là gói (packet), bao gồm dữ liệu thông Ä‘iệp được bao bá»c giữa tÃn hiệu đầu và tÃn hiệu cuối (đó là những thông tin đặc biệt) và sá» dụng phần má»m mạng để chuyển gói đến trạm Ä‘Ãch.
NIC sẽ chuyển gói tÃn hiệu và o mạng LAN, gói tÃn hiệu được truyá»n Ä‘i nhÆ° má»™t dòng các bit dữ liệu thể hiện bằng các biến thiên tÃn hiệu Ä‘iện. Khi nó chạy trong cáp dùng chung, má»i trạm gắn vá»›i cáp Ä‘á»u nháºn được tÃn hiệu nà y, NIC ở má»—i trạm sẽ kiểm tra địa chỉ Ä‘Ãch trong tÃn hiệu đầu của gói để xác định đúng địa chỉ đến, khi gói tÃn hiệu Ä‘i tá»›i trạm có địa chỉ cần đến, Ä‘Ãch ở trạm đó sẽ sao gói tÃn hiệu rồi lấy dữ liệu ra khá»i phong bì và đưa và o máy tÃnh.
Các kiểu (Topology) của mạng LAN
Topology của mạng là cấu trúc hình há»c không gian mà thá»±c chất là cách bố trà phần tá» của mạng cÅ©ng nhÆ° cách nối giữa chúng vá»›i nhau. Thông thÆ°á»ng mạng có 3 dạng cấu trúc là : Mạng dạng hình sao (Star Topology), mạng dạng vòng (Ring Topology) và mạng dạng tuyến (Linear Bus Topology). Ngoà i 3 dạng cấu hình kể trên còn có má»™t số dạng khác biến tÆ°á»›ng từ 3 dạng nà y nhÆ° mạng dạng cây, mạng dạng hình sao - vòng, mạng há»—n hợp,v.v....
Mạng dạng hình sao (Star topology)
Mạng dạng hình sao bao gồm má»™t trung tâm và các nút thông tin. Các nút thông tin là các trạm đầu cuối, các máy tÃnh và các thiết bị khác của mạng. Trung tâm của mạng Ä‘iá»u phối má»i hoạt Ä‘á»™ng trong mạng vá»›i các chức nÇŽng cÆ¡ bản là :
• Xác định cặp địa chỉ gá»i và nháºn được phép chiếm tuyến thông tin và liên lạc vá»›i nhau.
• Cho phép theo dõi và sỠlý sai trong quá trình trao đổi thông tin.
• Thông báo các trạng thái của mạng...
Các ưu điểm của mạng hình sao:
• Hoạt Ä‘á»™ng theo nguyên lý nối song song nên nếu có má»™t thiết bị nà o đó ở má»™t nút thông tin bị há»ng thì mạng vẫn hoạt Ä‘á»™ng bình thÆ°á»ng.
• Cấu trúc mạng Ä‘Æ¡n giản và các thuáºt toán Ä‘iá»u khiển ổn định.
• Mạng có thể mở rá»™ng hoặc thu hẹp tuỳ theo yêu cầu của ngÆ°á»i sá» dụng.
Nhược điểm của mạng hình sao:
• Khả nǎng mở rộng mạng hoà n toà n phụ thuộc và o khả nǎng của trung tâm . Khi trung tâm có sự cố thì toà n mạng ngừng hoạt động.
• Mạng yêu cầu nối Ä‘á»™c láºp riêng rẽ từng thiết bị ở các nút thông tin đến trung tâm. Khoảng cách từ máy đến trung tâm rất hạn chế (100 m).
Nhìn chung, mạng dạng hình sao cho phép nối các máy tÃnh và o má»™t bá»™ táºp trung (HUB) bằng cáp xoắn, giải pháp nà y cho phép nối trá»±c tiếp máy tÃnh vá»›i HUB không cần thông qua trục BUS, tránh được các yếu tố gây ngÆ°ng trệ mạng. Gần đây, cùng vá»›i sá»± phát triển switching hub, mô hình nà y ngà y cà ng trở nên phổ biến và chiếm Ä‘a số các mạng má»›i lắp.
Mạng hình tuyến (Bus Topology)
Theo cách bố trà hà nh lang các Ä‘Æ°á»ng nhÆ° hình vẽ thì máy chủ (host) cÅ©ng nhÆ° tất cả các máy tÃnh khác (workstation) hoặc các nút (node) Ä‘á»u được nối vá» vá»›i nhau trên má»™t trục Ä‘Æ°á»ng dây cáp chÃnh để chuyển tải tÃn hiệu.
Tất cả các nút Ä‘á»u sá» dụng chung Ä‘Æ°á»ng dây cáp chÃnh nà y. PhÃa hai đầu dây cáp được bịt bởi má»™t thiết bị gá»i là terminator. Các tÃn hiệu và gói dữ liệu (packet) khi di chuyển lên hoặc xuống trong dây cáp Ä‘á»u mang theo Ä‘iạ chỉ của nÆ¡i đến.
Loại hình mạng nà y dùng dây cáp Ãt nhất, dá»… lắp đặt. Tuy váºy cÅ©ng có những bất lợi đó là sẽ có sá»± ùn tắc giao thông khi di chuyển dữ liệu vá»›i lÆ°u lượng lá»›n và khi có sá»± há»ng hóc ở Ä‘oạn nà o đó thì rất khó phát hiện, má»™t sá»± ngừng trên Ä‘Æ°á»ng dây để sá»a chữa sẽ ngừng toà n bá»™ hệ thống.
Mạng dạng vòng (Ring Topology)
Mạng dạng nà y, bố trà theo dạng xoay vòng, Ä‘Æ°á»ng dây cáp được thiết kế là m thà nh má»™t vòng khép kÃn, tÃn hiệu chạy quanh theo má»™t chiá»u nà o đó. Các nút truyá»n tÃn hiệu cho nhau má»—i thá»i Ä‘iểm chỉ được má»™t nút mà thôi. Dữ liệu truyá»n Ä‘i phải có kèm theo địa chỉ cụ thể của má»—i trạm tiếp nháºn.
Mạng dạng vòng có thuáºn lợi là có thể ná»›i rá»™ng ra xa, tổng Ä‘Æ°á»ng dây cần thiết Ãt hÆ¡n so vá»›i hai kiểu trên. Nhược Ä‘iểm là đưá»ng dây phải khép kÃn, nếu bị ngắt ở má»™t nÆ¡i nà o đó thì toà n bá»™ hệ thống cÅ©ng bị ngừng.
Mạng dạng kết hợp
• Kết hợp hình sao và tuyến (star/Bus Topology)
Cấu hình mạng dạng nà y có bá»™ pháºn tách tÃn hiệu (spitter) giữ vai trò thiết bị trung tâm, hệ thống dây cáp mạng có thể chá»n hoặc Ring Topology hoặc Linear Bus Topology.
Lợi Ä‘iểm của cấu hình nà y là mạng có thể gồm nhiá»u nhóm là m việc ở cách xa nhau, ARCNET là mạng dạng kết hợp Star/Bus Topology. Cấu hình dạng nà y Ä‘Æ°a lại sá»± uyển chuyển trong việc bố trà đưá»ng dây tÆ°Æ¡ng thÃch dá»… dà ng đối vá»›i bất cứ toà nhà nà o.
• Kết hợp hình sao và vòng (Star/Ring Topology)
Cấu hình dạng kết hợp Star/Ring Topology, có một "thẻ bà i" liên lạc (Token) được chuyển vòng quanh một cái HUB trung tâm. Mỗi trạm là m việc (workstation) được nối với HUB - là cầu nối giữa các trạm là m việc và để tǎng khoảng cách cần thiết.
Các giao thức (Protocol)
Má»™t táºp các tiêu chuẩn để trao đổi thông tin giữa hai hệ thống máy tÃnh hoặc hai thiết bị máy tÃnh vá»›i nhau được gá»i là giao thức (Protocol).
Các giao thức (Protocol) còn được gá»i là nghi thức hoặc định Æ°á»›c của mạng máy tÃnh.
Äể đánh giá khả nÇŽng của má»™t mạng được phân chia bởi các trạm nhÆ° thế nà o. Hệ số nà y được quyết định chủ yếu bởi hiệu quả sá» dụng môi trÆ°á»ng truy xuất (medium access) của giao thức, môi trÆ°á»ng nà y ở dạng tuyến tÃnh hoặc vòng.... Má»™t trong các giao thức được sá» dụng nhiá»u trong các LAN là :
1. Giao thức tranh chấp (Contention Protocol) CSMA/CD
CSMA là viết tắt từ tiếng Anh: Carrier Sense Multiple Access, còn CD là viết tắt từ: Conllision Detect.
Sá» dụng giao thức nà y các trạm hoà n toà n có quyá»n truyá»n dữ liệu trên mạng vá»›i số lượng nhiá»u hay Ãt và má»™t cách ngẫu nhiên hoặc bất kỳ khi nà o có nhu cầu truyá»n dữ liệu ở má»—i trạm. Mối trạm sẽ kiểm tra tuyến và chỉ khi nà o tuyến không báºn má»›i bắt đầu truyá»n các gói dữ liệu.
CSMA/CD có nguồn gốc từ hệ thống radio đã phát triển ở trÆ°á»ng đại há»c Hawai và o khoảng nÇŽm 1970, gá»i là ALOHANET.
Vá»›i phÆ°Æ¡ng pháp CSMA, thỉnh thoảng sẽ có hÆ¡n má»™t trạm đồng thá»i truyá»n dữ liệu và tạo ra sá»± xung Ä‘á»™t (collision) là m cho dữ liệu thu được ở các trạm bị sai lệch. Äể tránh sá»± tranh chấp nà y má»—i trạm Ä‘á»u phải phát hiện được sá»± xung Ä‘á»™t dữ liệu. Trạm phát phải kiểm tra Bus trong khi gá»i dữ liệu để xác nháºn rằng tÃn hiệu trên Bus tháºt sá»± đúng, nhÆ° váºy má»›i có thể phát hiện được bất kỳ xung Ä‘á»™t nà o có thể xẩy ra. Khi phát hiện có má»™t sá»± xung Ä‘á»™t, láºp tức trạm phát sẽ gá»i Ä‘i má»™t mẫu là m nhiá»…u (Jamming) đã định trÆ°á»›c để báo cho tất cả các trạm là có sá»± xung Ä‘á»™t xẩy ra và chúng sẽ bá» qua gói dữ liệu nà y. Sau đó trạm phát sẽ trì hoãn má»™t khoảng thá»i gian ngẫu nhiên trÆ°á»›c khi phát lại dữ liệu. Ưu Ä‘iểm của CSMA/CD là đơn giản, má»m dẻo, hiệu quả truyá»n thông tin cao khi lÆ°u lượng thông tin của mạng thấp và có tÃnh Ä‘á»™t biến. Việc thêm và o hay dịch chuyển các trạm trên tuyến không ảnh hưởng đến các thủ tục của giao thức. Äiểm bất lợi của CSMA/CD là hiệu suất của tuyến giảm xuống nhanh chóng khi phải tải quá nhiá»u thông tin.
2. Giao thức truyá»n token (Token passing protocol)
Äây là giao thức thông dụng sau CSMA/CD được dùng trong các LAN có cấu trúc vòng (Ring). Trong phÆ°Æ¡ng pháp nà y, khối Ä‘iá»u khiển mạng hoặc token được truyá»n lần lượt từ trạm nà y đến trạm khác. Token là má»™t khối dữ liệu đặc biệt. Khi má»™t trạm Ä‘ang chiếm token thì nó có thể phát Ä‘i má»™t gói dữ liệu. Khi đã phát hết gói dữ liệu cho phép hoặc không còn gì để phát nữa thì trạm đó lại gá»i token sang trạm kế tiếp.
Trong token có chứa má»™t địa chỉ Ä‘Ãch và được luân chuyển tá»›i các trạm theo má»™t tráºt tá»± đã định trÆ°á»›c. Äối vá»›i cấu hình mạng dạng xoay vòng thì tráºt tá»± của sá»± truyá»n token tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i tráºt tá»± váºt lý của các trạm xung quanh vòng.
Giao thức truyá»n token có tráºt tá»± hÆ¡n nhÆ°ng cÅ©ng phức tạp hÆ¡n CSMA/CD, có Æ°u Ä‘iểm là vẫn hoạt Ä‘á»™ng tốt khi lÆ°u lượng truyá»n thông lá»›n. Giao thức truyá»n token tuân thủ đúng sá»± phân chia của môi trÆ°á»ng mạng, hoạt Ä‘á»™ng dá»±a và o sá»± xoay vòng tá»›i các trạm. Việc truyá»n token sẽ không thá»±c hiện được nếu việc xoay vòng bị đứt Ä‘oạn. Giao thức phải chứa các thủ tục kiểm tra token để cho phép khôi phục lại token bị mất hoặc thay thế trạng thái của token và cung cấp các phÆ°Æ¡ng tiện để sá»a đổi logic (thêm và o, bá»›t Ä‘i hoặc định lại tráºt tá»± của các trạm).
Các chuẩn của mạng máy tÃnh
Äể mạng đạt khả nÇŽng tối Ä‘a, các tiêu chuẩn được chá»n phải cho phép mở rá»™ng mạng để có thể phục vụ những ứng dụng không dá»± kiến trÆ°á»›c trong tÆ°Æ¡ng lai tại lúc lắp đặt hệ thống và điá»u đó cÅ©ng cho phép mạng là m việc vá»›i những thiết bị được sản xuất từ nhiá»u hãng khác nhau.
Há»™i đồng tiêu chuẩn quốc tế là ISO (International Standards Organization), do các nÆ°á»›c thà nh viên láºp nên. Công việc ở Bắc Mỹ chịu sá»± Ä‘iá»u hà nh của ANSI (American National Standards Institude) ở Hoa Kỳ. ANSI đã uá»· thác cho IEEE (Institude of Electrical and Electronics Engineers) phát triển và đỠra những tiêu chuẩn kỹ thuáºt cho LAN.
ISO đã Ä‘Æ°a ra mô hình 7 mức (layers, còn gá»i là lá»›p hay tầng) cho mạng, gá»i là kiểu hệ thống kết nối mở hoặc mô hình OSI (Open System Interconnection).
Chức nÇŽng của mức thấp bao gồm cả việc chuẩn bị cho mức cao hÆ¡n hoà n thà nh chức nÇŽng của mình. Má»™t mạng hoà n chỉnh hoạt Ä‘á»™ng vá»›i má»i chức nÇŽng của mình phải đảm bảo có 7 mức cấu trúc từ thấp đến cao.
• Mức 1: Mức váºt lý (Physical layer)
Thá»±c chất của mức nà y là thá»±c hiện nối liá»n các phần tá» của mạng thà nh má»™t hệ thống bằng các phÆ°Æ¡ng pháp váºt lý, ở mức nà y sẽ có các thủ tục đảm bảo cho các yêu cầu vá» chuyển mạch hoạt Ä‘á»™ng nhằm tạo ra các Ä‘Æ°á»ng truyá»n thá»±c cho các chuá»—i bit thông tin.
• Mức 2: Mức móc nối dữ liệu (Data Link Layer)
Nhiệm vụ của mức nà y là tiến hà nh chuyển đổi thông tin dÆ°á»›i dạng chuá»—i các bit ở mức mạng thà nh từng Ä‘oạn thông tin gá»i là frame. Sau đó đảm bảo truyá»n liên tiếp các frame tá»›i mức váºt lý, đồng thá»i xá» lý các thông báo từ trạm thu gá»i trả lại.
Nói tóm lại, nhiệm vụ chÃnh của mức 2 nà y là khởi tạo và tổ chức các frame cÅ©ng nhÆ° xá» lý các thông tin liên quan tá»›i nó.
• Mức 3: Mức mạng (Network Layer)
Mức mạng nhằm bảo đảm trao đổi thông tin giữa các mạng con trong má»™t mạng lá»›n, mức nà y còn được gá»i là mức thông tin giữa các mạng con vá»›i nhau. Trong mức mạng các gói dữ liệu có thể truyá»n Ä‘i theo từng Ä‘Æ°á»ng khác nhau để tá»›i Ä‘Ãch. Do váºy, ở mức nà y phải chỉ ra được con Ä‘Æ°á»ng nà o dữ liệu có thể Ä‘i và con Ä‘Æ°á»ng nà o bị cấm tại thá»i Ä‘iểm đó. ThÆ°á»ng mức mạng được sá» dụng trong trÆ°á»ng hợp mạng có nhiá»u mạng con hoặc các mạng lá»›n và phân bổ trên má»™t không gian rá»™ng vá»›i nhiá»u nút thông tin khác nhau.
• Mức 4: Mức truyá»n (Transport Layer)
Nhiệm vụ của mức nà y là xá» lý các thông tin để chuyển tiếp các chức nÇŽng từ mức trên nó (mức tiếp xúc) đến mức dÆ°á»›i nó (mức mạng) và ngược lại. Thá»±c chất mức truyá»n là để đảm bảo thông tin giữa các máy chủ vá»›i nhau. Mức nà y nháºn các thông tin từ mức tiếp xúc, phân chia thà nh các Ä‘Æ¡n vị dữ liệu nhá» hÆ¡n và chuyển chúng tá»›i mức mạng.
• Mức 5: Mức tiếp xúc (Session Layer)
Mức nà y cho phép ngÆ°á»i sá» dụng tiếp xúc vá»›i nhau qua mạng. Nhá» mức tiếp xúc những ngÆ°á»i sá» dụng láºp được các Ä‘Æ°á»ng nối vá»›i nhau, khi cuá»™c há»™i thoại được thà nh láºp thì mức nà y có thể quản lý cuá»™c há»™i thoại đó theo yêu cầu của ngÆ°á»i sá» dụng. Má»™t Ä‘Æ°á»ng nối giữa những ngÆ°á»i sá» dụng được gá»i là má»™t cuá»™c tiếp xúc. Cuá»™c tiếp xúc cho phép ngÆ°á»i sá» dụng được Ä‘ÇŽng ký và o má»™t hệ thống phân chia thá»i gian từ xa hoặc chuyển má»™t file giữa 2 máy.
• Mức 6: Mức tiếp nháºn (Presentation Layer)
Mức nà y giải quyết các thủ tục tiếp nháºn dữ liệu má»™t cách chÃnh quy và o mạng, nhiệm vụ của mức nà y là lá»±a chá»n cách tiếp nháºn dữ liệu, biến đổi các ký tá»±, chữ số của mã ASCII hay các mã khác và các ký tá»± Ä‘iá»u khiển thà nh má»™t kiểu mã nhị phân thống nhất để các loại máy khác nhau Ä‘á»u có thể thâm nháºp và o hệ thống mạng.
• Mức 7: Mức ứng dụng (Application Layer)
Mức nà y có nhiệm vụ phục vụ trá»±c tiếp cho ngÆ°á»i sá» dụng, cung cấp tất cả các yêu cầu phối ghép cần thiết cho ngÆ°á»i sá» dụng, yêu cầu phục vụ chung nhÆ° chuyển các file, sá» dụng các terminal của hệ thống,.... Mức sá» dụng bảo đảm tá»± Ä‘á»™ng hoá quá trình thông tin, giúp cho ngÆ°á»i sá» dụng khai thác mạng tốt nhất.
Hệ thống kết nối mở OSI là hệ thống cho phép truyá»n thông tin vá»›i các hệ thống khác, trong đó các mạng khác nhau, sá» dụng những giao thức khác nhau, có thể thông báo cho nhau thông qua chÆ°Æ¡ng trình Pastren để chuyển từ má»™t giao thức nà y sang má»™t giao thức khác.
Chuẩn IEEE
Tiêu chuẩn IEEE LAN được phát triển dá»±a và o uá»· ban IEEE 802. Tiêu chuẩn IEEE 802.3 liên quan tá»›i mạng CSMA/CD bao gồm cả 2 version bÇŽng tần cÆ¡ bản và bÇŽng tần mở rá»™ng. Tiêu chuẩn IEEE 802.4 liên quan tá»›i sá»± sắp xếp tuyến token và IEEE 802.5 gồm các vòng truyá»n token.
Theo chuẩn 802 thì móc nối dữ liệu được chia thà nh 2 mức con: mức con Ä‘iá»u khiển logic LLC (Logical Link Control Sublayer) và mức con Ä‘iá»u khiển xâm nháºp mạng MAC (Media Access Control Sublayer). Mức con LLC giữ vai trò tổ chức dữ liệu, tổ chức thông tin để truyá»n và nháºn. Mức con MAC chỉ là m nhiệm vụ Ä‘iá»u khiển việc xâm nháºp mạng. Thủ tục mức con LLC không bị ảnh hưởng khi sá» dụng các Ä‘Æ°á»ng truyá»n dẫn khác nhau, nhá» váºy mà linh hoạt hÆ¡n trong khai thác.
Chuẩn 802.2 ở mức con LLC tương đương với chuẩn HDLC của ISO hoặc X.25 của CCITT.
Chuẩn 802.3 xác định phÆ°Æ¡ng pháp thâm nháºp mạng tức thá»i có khả nÇŽng phát hiện lá»—i chồng chéo thông tin CSMA/CD. PhÆ°Æ¡ng pháp CSMA/CD được Ä‘Æ°a ra từ nÇŽm 1993 nhằm mục Ä‘Ãch nâng cao hiệu quả mạng. Theo chuẩn nà y các mức được ghép nối vá»›i nhau thông qua các bá»™ ghép nối.
Chuẩn 802.4 thá»±c chất là phÆ°Æ¡ng pháp thâm nháºp mạng theo kiểu phát tÃn hiệu thÇŽm dò token qua các trạm và đưá»ng truyá»n bus.
Chuẩn 802.5 dùng cho mạng dạng xoay vòng và trên cÆ¡ sở dùng tÃn hiệu thÇŽm dò token. Má»—i trạm khi nháºn được tÃn hiệu thÇŽm dò token thì tiếp nháºn token và bắt đầu quá trình truyá»n thông tin dÆ°á»›i dạng các frame. Các frame có cấu trúc tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° của chuẩn 802.4. PhÆ°Æ¡ng pháp xâm nháºp mạng nà y quy định nhiá»u mức Æ°u tiên khác nhau cho toà n mạng và cho má»—i trạm, việc quy định nà y vừa cho ngÆ°á»i thiết kế vừa do ngÆ°á»i sá» dụng tá»± quy định.
Mạng ETHERNET
Ethernet là mạng cục bá»™ do các công ty Xerox, Intel và Digital equipment xây dá»±ng và phát triển. Ethernet là mạng thông dụng nhất đối vá»›i các mạng nhá» hiện nay. Ethernet LAN được xây dá»±ng theo chuẩn 7 lá»›p trong cấu trúc mạng của ISO, mạng truyá»n số liệu Ethernet cho phép Ä‘Æ°a và o mạng các loại máy tÃnh khác nhau kể cả máy tÃnh mini. Ethernet có các đặc tÃnh kỹ thuáºt chủ yếu sau đây:
• Có cấu trúc dạng tuyến phân Ä‘oạn, Ä‘Æ°á»ng truyá»n dùng cáp đồng trục, tÃn hiệu truyá»n trên mạng được mã hoá theo kiểu đồng bá»™ (Manchester), tốc Ä‘á»™ truyá»n dữ liệu là 10 Mb/s.
• Chiá»u dà i tối Ä‘a của má»™t Ä‘oạn cáp tuyến là 500m, các Ä‘oạn tuyến nà y có thể được kết nối lại bằng cách dùng các bá»™ chuyển tiếp và khoảng cách lá»›n nhất cho phép giữa 2 nút là 2,8 km.
Sá» dụng tÃn hiệu bÇŽng tần cÆ¡ bản, truy xuất tuyến (bus access) hoặc tuyến token (token bus), giao thức là CSMA/CD, dữ liệu chuyển Ä‘i trong các gói. Gói (packet) thông tin dùng trong mạng có Ä‘á»™ dà i từ 64 đến 1518 byte.
Mạng TOKEN RING
Ngoà i Ethernet LAN má»™t công nghệ LAN chủ yếu khác Ä‘ang được dùng hiện nay là Token Ring. Nguyên tắc của mạng Token Ring được định nghÄ©a trong tiêu chuẩn IEEE 802.5. Mạng Token Ring có thể chạy ở tốc Ä‘á»™ 4Mbps hoặc 16Mbps. PhÆ°Æ¡ng pháp truy cáºp dùng trong mạng Token Ring gá»i là Token passing . Token passing là phÆ°Æ¡ng pháp truy nháºp xác định, trong đó các xung Ä‘á»™t được ngÇŽn ngừa bằng cách ở má»—i thá»i Ä‘iểm chỉ má»™t trạm có thể được truyá»n tÃn hiệu. Äiá»u nà y được thá»±c hiện bằng việc truyá»n má»™t bó tÃn hiệu đặc biệt gá»i là Token (mã thông báo) xoay vòng từ trạm nà y qua trạm khác. Má»™t trạm chỉ có thể gá»i Ä‘i bó dữ liệu khi nó nháºn được mã không báºn.
Các thiết bị kết nối chÃnh của LAN
Hub
Hub là má»™t trong những yếu tố quan trá»ng nhất của LAN, đây là điểm kết nối dây trung tâm của mạng, tất cả các trạm trên mạng LAN được kết nối thông qua HUB. Má»™t hub thông thÆ°á»ng có nhiá»u cổng nối vá»›i ngÆ°á»i sá» dụng để gắn máy tÃnh và các thiết bị ngoại vi. Má»—i cổng há»— trợ má»™t bá»™ kết nối dùng cặp dây xoắn 10BASET từ má»—i trạm của mạng. Khi bó tÃn hiệu Ethernet được truyá»n từ má»™t trạm tá»›i hub, nó được lặp lại trên khắp các cổng khác của hub. Các hub thông minh có thể định dạng, kiểm tra, cho phép hoặc không cho phép bởi ngÆ°á»i Ä‘iá»u hà nh mạng từ trung tâm quản lý hub.
Có ba loại hub:
• Hub đơn (stand alone hub)
• Hub phân tầng (stackable hub, có tà i liệu gá»i là HUB sắp xếp)
• Hub modun (modular hub)
Modular hub rất phổ biến cho các hệ thống mạng vì nó có thể dễ dà ng mở rộng và luôn có chức nǎng quản lý, modular có từ 4 đến 14 khe cắm, có thể lắp thêm các modun Ethernet 10BASET.
Stackable hub là lý tưởng cho những cơ quan muốn đầu tư tối thiểu ban đầu nhưng lại có kế hoạch phát triển LAN sau nà y.
Chú ý: Uá»· ban kỹ thuáºt Ä‘iện tá» (IEEE) Ä‘á» nghị dùng các tên sau đây để chỉ 3 loại dây cáp dùng vá»›i mạng Ethernet chuẩn 802.3.
• Dây cáp đồng trục sợi to (thick coax) thì gá»i là 10BASE5 (Tốc Ä‘á»™ 10 Mbps, tần số cÆ¡ sở, khoảng cách tối Ä‘a 500m).
• Dây cáp đồng trục sợi nhá» (thin coax) gá»i là 10BASE2 (Tốc Ä‘á»™ 10 Mbps, tần số cÆ¡ sở, khoảng cách tối Ä‘a 200m).
• Dây cáp đôi xoắn không vá» bá»c (twisted pair) gá»i là 10BASET (Tốc Ä‘á»™ 10 Mbps, tần số cÆ¡ sở, sá» dụng cáp sợi xoắn).
• Dây cáp quang (Fiber Optic Inter-Repeater Link) gá»i là FOIRL
Liên mạng (internetworking)
Việc kết nối các LAN riêng lẻ thà nh má»™t liên mạng chung được gá»i là Internetworking. Internetworking sá» dụng ba công cụ chÃnh là : bridge, router và switch.
Cầu nối (bridge):
Là cầu nối hai hoặc nhiá»u Ä‘oạn (segment) của má»™t mạng. Theo mô hình OSI thì bridge thuá»™c mức 2. Bridge sẽ lá»c những gói dữ liệu để gá»i Ä‘i (hay không gá»i) cho Ä‘oạn nối, hoặc gá»i trả lại nÆ¡i xuất phát. Các bridge cÅ©ng thÆ°á»ng được dùng để phân chia má»™t mạng lá»›n thà nh hai mạng nhá» nhằm là m tÇŽng tốc Ä‘á»™. Mặc dầu Ãt chức nÇŽng hÆ¡n router, nhÆ°ng bridge cÅ©ng được dùng phổ biến.
Bá»™ dẫn Ä‘Æ°á»ng (router)
Chức nÇŽng cÆ¡ bản của router là gá»i Ä‘i các gói dữ liệu dá»±a trên địa chỉ phân lá»›p của mạng và cung cấp các dịch vụ nhÆ° bảo máºt, quản lý lÆ°u thông...
Giống nhÆ° bridge, router là má»™t thiết bị siêu thông minh đối vá»›i các mạng thá»±c sá»± lá»›n. router biết địa chỉ của tất cả các máy tÃnh ở từng phÃa và có thể chuyển các thông Ä‘iệp cho phù hợp. Chúng còn phân Ä‘Æ°á»ng-định truyá»n để gá»i từng thông Ä‘iệp có hiệu quả.
Theo mô hình OSI thì chức nǎng của router thuộc mức 3, cung cấp thiết bị với thông tin chứa trong các header của giao thức, giúp cho việc xỠlý các gói dữ liệu thông minh.
Dá»±a trên những giao thức, router cung cấp dịch vụ mà trong đó má»—i packet dữ liệu được Ä‘á»c và chuyển đến Ä‘Ãch má»™t cách Ä‘á»™c láºp.
Khi số kết nối tǎng thêm, mạng theo dạng router trở nên kém hiệu quả và cần suy nghĩ đến sự thay đổi.
Bộ chuyển mạch (switch)
Chức nÇŽng chÃnh của switch là cùng má»™t lúc duy trì nhiá»u cầu nối giữa các thiết bị mạng bằng cách dá»±a và o má»™t loại Ä‘Æ°á»ng truyá»n xÆ°Æ¡ng sống (backbone) ná»™i tại tốc Ä‘á»™ cao. Switch có nhiá»u cổng, má»—i cổng có thể há»— trợ toà n bá»™ Ethernet LAN hoặc Token Ring.
Bá»™ chuyển mạch kết nối má»™t số LAN riêng biệt và cung cấp khả nÇŽng lá»c gói dữ liệu giữa chúng.
Các switch là loại thiết bị mạng má»›i, nhiá»u ngÆ°á»i cho rằng, nó sẽ trở nên phổ biến nhất vì nó là bÆ°á»›c đầu tiên trên con Ä‘Æ°á»ng chuyển sang chế Ä‘á»™ truyá»n không đồng bá»™ ATM.
Hệ Ä‘iá»u hà nh mạng - NOS (Network Operating System)
Cùng vá»›i sá»± nghiên cứu và phát triển mạng máy tÃnh, hệ Ä‘iá»u hà nh mạng đã được nhiá»u công ty đầu tÆ° nghiên cứu và đã công bố nhiá»u phần má»m quản lý và điá»u hà nh mạng có hiệu quả nhÆ°: NetWare của công ty NOVELL, LAN Manager của Microsoft dùng cho các máy server chạy hệ Ä‘iá»u hà nh OS/2, LAN server của IBM (gần nhÆ° đồng nhất vá»›i LAN Manager), Vines của Banyan Systems là hệ Ä‘iá»u hà nh mạng dùng cho server chạy hệ Ä‘iá»u hà nh UNIX, Promise LAN của Mises Computer chạy trên card Ä‘iá»u hợp mạng Ä‘á»™c quyá»n, Widows for Workgroups của Microsoft, LANtastic của Artisoft, NetWare Lite của Novell,....
Má»™t trong những sá»± lá»±a chá»n cÆ¡ bản mà ta phải quyết định trÆ°á»›c là hệ Ä‘iá»u hà nh mạng nà o sẽ là m ná»n tảng cho mạng của ta, việc lá»±a chá»n tuỳ thuá»™c và o kÃch cỡ của mạng hiện tại và sá»± phát triển trong tÆ°Æ¡ng lai, còn tuỳ thuá»™c và o những Æ°u Ä‘iểm và nhược Ä‘iểm của từng hệ Ä‘iá»u hà nh.
Má»™t số hệ Ä‘iá»u hà nh mạng phổ biến hiện nay:
• Hệ Ä‘iá»u hà nh mạng UNIX: Äây là hệ Ä‘iá»u hà nh do các nhà khoa há»c xây dá»±ng và được dùng rất phổ biến trong giá»›i khoa há»c, giáo dục. Hệ Ä‘iá»u hà nh mạng UNIX là hệ Ä‘iá»u hà nh Ä‘a nhiệm, Ä‘a ngÆ°á»i sá» dụng, phục vụ cho truyá»n thông tốt. Nhược Ä‘iểm của nó là hiện nay có nhiá»u Version khác nhau, không thống nhất gây khó khÇŽn cho ngÆ°á»i sá» dụng. Ngoà i ra hệ Ä‘iá»u hà nh nà y khá phức tạp lại đòi há»i cấu hình máy mạnh (trÆ°á»›c đây chạy trên máy mini, gần đây có SCO UNIX chạy trên máy vi tÃnh vá»›i cấu hình mạnh).
• Hệ Ä‘iá»u hà nh mạng Windows NT: Äây là hệ Ä‘iá»u hà nh của hãng Microsoft, cÅ©ng là hệ Ä‘iá»u hà nh Ä‘a nhiệm, Ä‘a ngÆ°á»i sá» dụng. Äặc Ä‘iểm của nó là tÆ°Æ¡ng đối dá»… sá» dụng, há»— trợ mạnh cho phần má»m WINDOWS. Do hãng Microsoft là hãng phần má»m lá»›n nhất thế giá»›i hiện nay, hệ Ä‘iá»u hà nh nà y có khả nÇŽng sẽ được ngà y cà ng phổ biến rá»™ng rãi. Ngoà i ra, Windows NT có thể liên kết tốt vá»›i máy chủ Novell Netware. Tuy nhiên, để chạy có hiệu quả, Windows NT cÅ©ng đòi há»i cấu hình máy tÆ°Æ¡ng đối mạnh.
• Hệ Ä‘iá»u hà nh mạng Windows for Worrkgroup: Äây là hệ Ä‘iá»u hà nh mạng ngang hà ng nhá», cho phép má»™t nhóm ngÆ°á»i là m việc (khoảng 3-4 ngÆ°á»i) dùng chung ổ Ä‘Ä©a trên máy của nhau, dùng chung máy in nhÆ°ng không cho phép chạy chung má»™t ứng dụng. Hệ dá»… dà ng cà i đặt và cÅ©ng khá phổ biến.
• Hệ Ä‘iá»u hà nh mạng NetWare của Novell: Äây là hệ Ä‘iá»u hà nh phổ biến nhất hiện nay ở nÆ°á»›c ta và trên thế giá»›i trong thá»i gian cuối, nó có thể dùng cho các mạng nhá» (khoảng từ 5-25 máy tÃnh) và cÅ©ng có thể dùng cho các mạng lá»›n gồm hà ng trÇŽm máy tÃnh. Trong những nÇŽm qua, Novell đã cho ra nhiá»u phiên bản của Netware: Netware 2.2, 3.11. 4.0 và hiện có 4.1. Netware là má»™t hệ Ä‘iá»u hà nh mạng cục bá»™ dùng cho các máy vi tÃnh theo chuẩn của IBM hay các máy tÃnh Apple Macintosh, chạy hệ Ä‘iá»u hà nh MS-DOS hoặc OS/2.
Hệ Ä‘iá»u hà nh nà y tÆ°Æ¡ng đối gá»n nhẹ, dá»… cà i đặt (máy chủ chỉ cần tháºm chà AT386) do đó phù hợp vá»›i hoà n cảnh trang thiết bị hiện tại của nÆ°á»›c ta. Ngoà i ra, vì là má»™t phần má»m phổ biến nên Novell Netware được các nhà sản xuất phần má»m khác há»— trợ (theo nghÄ©a các phân má»m do các hãng phần má»m lá»›n trên thế giá»›i là m Ä‘á»u có thể chạy tốt trên hệ Ä‘iá»u hà nh mạng nà y).
Các Phương tiện Kết nối mạng
liên khu vực (WAN)
Bên cạnh phÆ°Æ¡ng pháp sá» dụng Ä‘Æ°á»ng Ä‘iện thoại thuê bao để kết nối các mạng cục bá»™ hoặc mạng khu vá»±c vá»›i nhau hoặc kết nối và o Internet, có má»™t số phÆ°Æ¡ng pháp khác:
• ÄÆ°á»ng thuê bao (leased line). Äây là phÆ°Æ¡ng pháp cÅ© nhất, là phÆ°Æ¡ng pháp truyá»n thống nhất cho sá»± nối kết vÄ©nh cá»u. Bạn thuê Ä‘Æ°á»ng dây từ công ty Ä‘iện thoại (trá»±c tiếp hoặc qua nhà cung cấp dịch vụ). Bạn cần phải cà i đặt má»™t "Chanel Service Unit" (CSU) để nối đến mạng T, và má»™t "Digital Service Unit" (DSU) để nối đến mạng chủ (primary) hoặc giao diện mạng.
• ISDN (Integrated Service Digital Nework). Sá» dụng Ä‘Æ°á»ng Ä‘iện thoại số thay vì Ä‘Æ°á»ng tÆ°Æ¡ng tá»±. Do ISDN là mạng dùng tÃn hiệu số, bạn không phải dùng má»™t modem để nối vá»›i Ä‘Æ°á»ng dây mà thay và o đó bạn phải dùng má»™t thiết bị gá»i là "codec" vá»›i modem có khả nÇŽng chạy ở 14.4 kbit/s. ISDN thÃch hợp cho cả hai trÆ°á»ng hợp cá nhân và tổ chức. Các tổ chức có thể quan tâm hÆ¡n đến ISDN có khả nÇŽng cao hÆ¡n ("primary" ISDN) vá»›i tốc Ä‘á»™ tổng cá»™ng bằng tốc Ä‘á»™ 1.544 Mbit/s của Ä‘Æ°á»ng T1. CÆ°á»›c phà khi sá» dụng ISDN được tÃnh theo thá»i gian, má»™t số trÆ°á»ng hợp tÃnh theo lượng dữ liệu được truyá»n Ä‘i và má»™t số thì tÃnh theo cả hai.
• CATV link. Công ty dẫn cáp trong khu vá»±c của bạn có thể cho bạn thuê má»™t "chá»—" trên Ä‘Æ°á»ng cáp của há» vá»›i giá hấp dẫn hÆ¡n vá»›i Ä‘Æ°á»ng Ä‘iện thoại. Cần phải biết những thiết bị gì cần cho hệ thống của mình và độ rá»™ng của dải mà bạn sẽ được cung cấp là bao nhiêu. CÅ©ng nhÆ° việc đóng góp chi phà vá»›i những khách hà ng khác cho kênh liên lạc đó là nhÆ° thế nà o. Má»™t dạng kỳ lạ hÆ¡n được Ä‘Æ°a ra vá»›i tên gá»i là mạng "lai" ("hybrid" Network), vá»›i má»™t kênh CATV được sá» dụng để lÆ°u thông theo má»™t hÆ°á»›ng và má»™t Ä‘Æ°á»ng ISDN hoặc gá»i số sá» dụng cho Ä‘Æ°á»ng trở lại. Nếu muốn cung cấp thông tin trên Internet, bạn phải xác định chắc chắn rằng "kênh ngược" của bạn đủ khả nÇŽng phục vụ cho nhu cầu thông tin của khách hà ng của bạn.
• Frame relay. Frame relay "uyển chuyển" hÆ¡n Ä‘Æ°á»ng thuê bao. Khách hà ng thuê Ä‘Æ°á»ng Frame relay có thể mua má»™t dịch vụ có mức Ä‘á»™ xác định - má»™t "tốc Ä‘á»™ thông tin uá»· thác" ("Committed Information Rale" - CIR). Nếu nhÆ° nhu cầu của bạn trên mạng là rất "bá»™t phát" (burty), hay ngÆ°á»i sá» dụng của bạn có nhu cầu cao trên Ä‘Æ°á»ng liên lạc trong suốt má»™t khoảng thá»i gian xác định trong ngà y, và có Ãt hoặc không có nhu cầu và o ban đêm - Frame relay có thể sẽ kinh tế hÆ¡n là thuê hoà n toà n má»™t Ä‘Æ°á»ng T1 (hoặc T3). Nhà cung cấp dịch vụ của bạn có thể Ä‘Æ°a ra má»™t phÆ°Æ¡ng pháp tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° là phÆ°Æ¡ng pháp thay thế đó là Switched Multimegabit Data Service.
• Chế Ä‘á»™ truyá»n không đồng bá»™ (Asynchoronous Trangfer Mode - ATM). ATM là má»™t phÆ°Æ¡ng pháp tÆ°Æ¡ng đối má»›i đầu tiên báo hiệu cùng má»™t kỹ thuáºt cho mạng cục bá»™ và liên khu vá»±c. ATM thÃch hợp cho real-time multimedia song song vá»›i truyá»n dữ liệu truyá»n thống. ATM hứa hẹn sẽ trở thà nh má»™t phần lá»›n của mạng tÆ°Æ¡ng lai.
• ÄÆ°á»ng vi sóng (Microware links). Nếu cần kết nối vÄ©nh viá»…n đến nhà cung cấp dịch vụ nhÆ°ng lại thấy rằng Ä‘Æ°á»ng thuê bao hay những lá»±a chá»n khác là quá đắt, bạn sẽ thấy microware nhÆ° là má»™t lá»±a chá»n thÃch hợp. Bạn không cần trả quá đắt cho cách nà y của microware, tuy nhiên bạn cần phải đầu tÆ° nhiá»u tiá»n hÆ¡n và o lúc đầu, và bạn sẽ gặp má»™t số rủi ro nhÆ° tốc Ä‘á»™ truyá»n đến mạng của bạn quá nhanh.
• ÄÆ°á»ng vệ tinh (satellite links). Nếu bạn muốn được chuyển má»™t lượng lá»›n dữ liệu đặc biệt là từ những địa Ä‘iểm từ xa thì Ä‘Æ°á»ng vệ tinh là câu trả lá»i. Tầm hoạt Ä‘á»™ng của những vệ tinh cùng vị trà địa lý vá»›i trái đất cÅ©ng tạo ra má»™t sá»± cháºm trá»… (hoặc "bị che dấu") mà những ngÆ°á»i sá» dụng Telnet có thể cảm nháºn được
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y: