|
|
08-09-2008, 11:34 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 4
Mưu kế
Có lúc ngÆ°á»i toan đánh bể đầu.
Äầu ta chẳng bể sống cà ng lâu.
Sống lâu ta nghĩ trăm ngà n kế,
NghÄ© kế Ä‘Æ°a ngÆ°á»i xuống vá»±c sâu.
NGUYỄN XUÂN THỦY
Mưu kế
Văn gia Nicolas Gogol trong thiên tiểu thuyết Newsky Prospect viết:
"Thôi! Xin đừng có tin cái đại lá»™ Newsky đấy nữa. Má»—i lần tôi Ä‘i qua đó tôi đã phải kéo cổ áo lên để khá»i phải nhìn thấy những sá»± váºt mà tôi chợt bắt gặp. Tất cả chỉ là má»™t sá»± dối lừa quá»· quyệt, tất cả chỉ là giả trá che Ä‘áºy, không có lấy chút Ãt sá»± tháºt nà o. Bạn nhìn cái ông mặc áo lông cừu Ä‘i bên Ä‘Æ°á»ng kia, chắc bạn nghÄ© rằng ông ta là nhà triệu phú phải không? Lầm rồi, cả gia tà i ông ta chỉ còn chiếc áo sang trá»ng ấy thôi. Bạn nhìn thấy hai ngÆ°á»i vạm vỡ khôi ngô đứng trÆ°á»›c cổng nhà thá» kia, chắc bạn tưởng há» Ä‘ang bà n bạc vá»›i nhau vá» nghệ thuáºt kiến trúc hẳn. Lầm rồi, cả hai Ä‘ang đấu láo để tìm lý do tại sao hai con quạ lại chầu Ä‘Ãt và o nhau trên nóc nhà thá»... Äến đêm thì sá»± lừa đảo còn trắng trợn ghê gá»›m hÆ¡n, má»i mà u sắc Ä‘á»u giả tạo, má»i cá» Ä‘á»™ng Ä‘á»u vá» vịt..."
Äá»i sống xã há»™i là má»™t chuá»—i dà i những lừa lá»c. Thứ nhất là đá»i sống chÃnh trị. Chẳng hạn nhÆ° những nhà ngá»ai giao của các cÆ°á»ng quốc hay đế quốc. Cứ má»—i lần sá»a soạn chiến tranh thì há» nói rất nhiá»u vá» hòa bình và tình giao hảo thân thiện giữa các nÆ°á»›c. Ngá»ai trưởng của những cÆ°á»ng quốc hay đế quốc bắt đầu bênh vá»±c hoặc kêu gá»i má»™t há»™i nghị hòa bình có nghÄ©a là bên trong đã sẵn có má»™t kế há»ach chiến tranh tà n bạo. Vá»›i chÃnh trị lá»i nói tốt là để che việc là m tà n bạo.
Trong sinh há»at thÆ°á»ng nháºt, cÅ©ng nhÆ° trong sinh há»at chÃnh trị, Khổng Tá» vẫn nói: "Sảo nhi hiếu Ä‘á»™ tất công, dụng nhi hiếu Ä‘á»™ tất thắng, trà nhi hiếu mÆ°u tất thà nh" (Äã khéo rồi mà lại Ä‘o ngắm cho cẩn tháºn thì việc phải tốt, đã dùng mà biết cùng ngÆ°á»i cá»™ng tác thì phải thắng, Ä‘a trà mà lại nhiá»u mÆ°u thì phải thà nh).
PhÆ°Æ¡ng pháp láºp mÆ°u cổ nhân Ä‘Æ°a ra năm Ä‘iểm căn bản:
a) Trước hết là quyết đoán. Mưu mà còn hòai nghi thì chẳng bao giỠthà nh.
Sá»± thắng lợi của César, chÃn mÆ°Æ¡i phần trăm chÃnh là ở lúc vượt qua sông Rubicon. Lúc đến bên bá» sông, bá»—ng dÆ°ng César tá»± nhủ: Hay là thôi, ta còn đủ thì giỠđể quyết định trở lại. NhÆ°ng ông đã cháºn đứng ngay má»i ám ảnh có thể là m hại nghiệp lá»›n rồi mạnh dạn kéo quân lên cầu.
Trần HÆ°ng Äạo VÆ°Æ¡ng trá» kiếm xuống sông mà thá»: "Nếu không thắng giặc Nguyên quyết không trở vá» sông nà y nữa".
ChÆ° quân dục Viên Thiệu Ä‘uổi đánh Äổng Trác (Tà o Tháo?), Thiệu dùng dằng, cháºp sau nói thằng con yêu của ta nó bị mắc bệnh lở ngứa, ta áy náy không yên, chi bằng hãy nán cuá»™c binh Ä‘ao nà y lại cÅ©ng chẳng muá»™n gì.
b) Thứ nhì mưu quý là ở chỗ cần xét cho kỹ.
Lịch Tá»± CÆ¡ bà y mÆ°u xui Hán Cao Tổ trả lại đất cho các nÆ°á»›c, rồi cho há» là m chÆ° hầu. TrÆ°Æ¡ng LÆ°Æ¡ng nghe tin nói láºt Ä‘áºt chạy và o can. TrÆ°Æ¡ng LÆ°Æ¡ng quay ra bảo vá»›i Lịch Tá»± CÆ¡ rằng: Tiên sinh bà y mÆ°u đó má»›i chỉ biết má»™t mà chÆ°a biết hai.
Tà o Tháo là con cáo già chÃnh trị, thế mà trong Ä‘á»i ông nhiá»u lần phải nói câu: Nếu không được tiên sinh soi sáng thì quả nhân đã nhầm lá»›n.
c) Ba là thâm sâu:
Sá»± dÄ© sảo thà nh, dÄ© chuyết bại (việc thà nh nhá» lo toan khéo léo, bại vì vụng vá»). Trịnh VÅ© Công muốn đánh nÆ°á»›c Hồ nên Ä‘em con gái cho vua Hồ để vua Hồ tin. Rồi lại thiết triá»u mà há»i quần thần rằng muốn dùng binh thì đánh nÆ°á»›c nà o. Có má»™t vị tâu lên nÆ°á»›c Hồ nên đánh. VÅ© Công là m mặt giáºn mắng: Hồ là nÆ°á»›c anh em mà ngÆ°Æ¡i dám nói váºy sao. Mắng xong rồi lôi ra chém. Và i ngà y sau quân Trịnh ồ ạt kéo và o diệt tan nÆ°á»›c Hồ.
Äá»i Tống có ngÆ°á»i muốn trả thù má»™t kẻ quyá»n cao chức trá»ng, bèn vá» nhà viết quyển dâm thÆ° tuyệt tác, rồi Ä‘em tẩm thuốc Ä‘á»™c và o từng trang vì đã biết thói quen của kẻ quyá»n thế kia lúc Ä‘á»c sách hay nhấm nÆ°á»›c bá»t mà giở trang. Viết xong Ä‘em dâng cho kẻ thù Ä‘á»c. Mải say mê vá»›i bút pháp và dâm tình, kẻ quyá»n thế kia không hay là má»—i lần nhấm nÆ°á»›c bá»t để sang trang là má»™t lần Ä‘i dần đến cõi chết.
d) Bốn là chu đáo:
Ông Yết Tuyên Tá» nói: "Hà nh kế vụ thá»±c thi, váºn sảo tất phòng tổn, láºp mÆ°u lá»± trung biến... Thá» sách trở nhi háºu sách sinh, nhất Ä‘oan chà nhi sổ Ä‘oan khởi. Bách kế Ä‘iệp xuất, toà n vô, di sách". (Thi hà nh mÆ°u kế là phải là m đâu ra đấy, phải Ä‘á» phòng những tổn hại, láºp mÆ°u phải lo những biến chuyển bất kỳ... Dù cho kế sách nà y bị trở ngại đã có ngay kế sách khác thế và o. Má»™t tung ra có cả chục mÆ°u kế tiếp.)
Äể thắng tráºn XÃch BÃch, Khổng Minh và Chu Du đã phải láºp bao nhiêu mÆ°u mẹo má»›i lừa được Tà o Tháo. Giả mê ngủ để cho Tưởng Cán và o tròng. Khổ nhục kế Hoà ng Cái chịu đòn. Bởi sá»± ẩn hiện của Bà ng Thống để má»›m cho Tà o Thà o xÃch thuyá»n mà đốt cho dá»….
Ấy váºy mà vẫn còn thiếu gió đông, đến ná»—i là m cho Chu Du lo thà nh bệnh. Gia Cát láºp Ä‘Ã n cầu phong.
e) Äiểm tuyệt khó của mÆ°u là hai chữ thÃch đáng.
Yết Tuyên Tá» nói rằng: "Kế hữu khả chế ngu, bất khả chế trÃ, hữu khả chế trà bất khả chế ngu. Nhất dÄ© kế vi kế, nhất dÄ© bất kế vi kế. Duy kế chi chu, trà ngu tịnh chế. Giả trà giả nhi ngu, tức dÄ© kế thi. Ngu giả nhi trÃ, tức dÄ© trà đầu. Má»—i ngá»™ địch hồ sở kiến, phản hồ địch sở nghi, tác kế mịch bất thà nh hÄ©. Cố kết tất nhân nhân nhi đầu." (kế là để chế ngá»±, có kế chỉ để chế ngá»± kẻ ngu mà không chế ngá»± được ngÆ°á»i trÃ, nhÆ°ng cÅ©ng có kế chế ngá»± được ngÆ°á»i trà mà không chế ngá»± được kẻ ngu. Kế dÄ© nhiên là kế rồi, tuy nhiên có lúc không dùng kế mà chÃnh là kế. Kế nà o hết sức chu đáo thì má»›i mong chế ngá»± được cả hai ngÆ°á»i trà lẫn kẻ ngu. Trà bá» mặt nhÆ°ng trong lòng ngu thì rất dá»… mắc kế, kẻ ngu nhÆ°ng hay mÆ°u mẹo phải dùng trà mà lừa. Cho nên dùng kế cần xét từng ngÆ°á»i.)
Khổng Minh chỉ còn ba ngà n quân trong thà nh, bá»—ng nghe thám báo hà ng vạn quân TÆ° Mã à đến vây đánh. Ông ung dung sai ngÆ°á»i mở cổng thà nh, rồi sắp bà n rượu ngồi trên mặt thà nh gẩy Ä‘Ã n. TÆ° Mã à má»›i trông cảnh tượng ấy, trong bụng nghi hoặc Khổng Minh có mÆ°u gì nên vá»™i cho quân rút lui. Thấy TÆ° Mã à rút rồi, Khổng Minh tức tốc Ä‘em quân chạy.
Giả thá» TÆ° Mã à là Lã Bố, chắc Khổng Minh không dám dùng cái mÆ°u nguy hiểm đó. Lã Mông xin Tôn Quyá»n cho Lục Tốn ra thay mình lãnh đạo Kinh châu là mÆ°u lấy má»™t ngÆ°á»i giá»i nhÆ°ng chÆ°a tiếng tăm để lừa Vân TrÆ°á»ng vốn là con ngÆ°á»i hiếu danh, giả thá» Vân TrÆ°á»ng là Tuân Úc hay Quách Gia những con ngÆ°á»i cẩn trá»ng thì cái mÆ°u kia vô dụng.
NhÆ° váºy là mÆ°u kế lừa được ngÆ°á»i trà mà không lừa được kẻ ngu và mÆ°u kế lừa được kẻ ngu mà không lừa được ngÆ°á»i trÃ.
TrÆ°Æ¡ng Phi râu hùm vểnh ngược, hai mắt trợn trừng, tay cầm xà mâu, cưỡi ngá»±a đứng sững trên cầu. Lại thấy sau rừng có Ä‘á»™ng, bụi bay mù mịt, quân Tà o tưởng có quân mai phục, dừng ngay ngá»±a không dám tiến nữa. Các tÆ°á»›ng Tà o ai cÅ©ng sợ là mẹo Khổng Minh, không dám tiến gần nữa và bà y thà nh thế tráºn. Các tÆ°á»›ng Tà o đứng dà n hà ng chữ nhất ở bên tây cầu, rồi sai ngá»±a bảo vá»›i Tà o Tháo. Tháo nghe tin cÅ©ng láºt Ä‘áºt chạy đến. TrÆ°Æ¡ng Phi trợn mắt tròn xoe trông thấy háºu quân có tán vóc và ng, mão viết (mao việt?) tinh kỳ, Ä‘oán biết Tà o Tháo hòai nghi nên đến xem, Phi bèn hét lên má»™t tiếng cá»±c to rằng: ta là TrÆ°Æ¡ng Dá»±c Äức đây, ai dám địch vá»›i ta nà o. Tà o Tháo thấy TrÆ°Æ¡ng Phi kiêu dÅ©ng thế có ý muốn rút lui. NhÆ° váºy là bất kế vi kế.
Tam Quốc Chà diá»…n nghÄ©a kể: Năm Kiến HÆ°ng thứ ba, ở Ãch châu có tin báo rằng Man vÆ°Æ¡ng là Mạnh Há»ach khởi lá»an Ä‘em mÆ°á»i vạn quân xâm nháºp bá» cõi. Khổng Minh liá»n vá»™i vã và o chầu và tâu vá»›i Háºu chủ: Nay rợ phÆ°Æ¡ng Nam không phục là má»™t há»a lá»›n của nhà nÆ°á»›c. Tôi xin lÄ©nh má»™t đại quân đánh má»›i xong.
Giản Nghị đại phu VÆ°Æ¡ng văn Nghị cản nói: PhÆ°Æ¡ng Nam là xứ ma thiêng Ä‘á»™c, cây cối không má»c được. Thừa tÆ°á»›ng cầm quyá»n to nhà nÆ°á»›c không nên Ä‘em thân và o đó. Vả lại bá»n Mạnh Há»ach phản nghịch chẳng qua nhÆ° bệnh Ä‘áºu ghẻ mà thôi. Thừa tÆ°á»›ng chỉ nên sai má»™t đại tÆ°á»›ng Ä‘i đánh chắc chắn cÅ©ng thà nh công.
Khổng Minh nói: Äất Nam xa cách, nhân dân còn man rợ, thu phục tháºt khó. Ta phải xuất thân ra đánh, nên cÅ©ng liệu cÆ¡ mà là m, không có khinh thÆ°á»ng mà ủy thác cho ngÆ°á»i khác được.
..........................................
Lại nói vá» quân tà n đạo của Mạnh Há»ach là Úng DÄ© nghe tin Khổng Minh Ä‘em đại quân đến, liá»n cùng Cao Äịnh, Chu Bao thÆ°Æ¡ng nghị chia quân là m ba Ä‘Æ°á»ng. Cao Äịnh ở giữa, bên tả là Úng DÄ©, bên hữu là Chu Bao, tất cả dẫn năm sáu vạn quân ra nghênh địch. Cao Äịnh sai Ngạc Hóan là m tiá»n bá»™ tiên phong ra đón quân Thục.
Khi đại quân của Khổng Minh đã tiến đến địa pháºn Ãch châu, Tiá»n bá»™ tiên phong là Ngụy Diên, phó tÆ°á»›ng TrÆ°Æ¡ng Dá»±c, VÆ°Æ¡ng Bình vừa và o khá»i giá»›i khẩu thì gặp quân Ngạc Hóan đến. Hai bên dà n tráºn, Ngụy Diên ra ngá»±a mắng rằng:
- Phản tặc kia, mau mau đầu hà ng đi cho sớm.
Ngạc Hóan tế ngá»±a lại đánh nhau vá»›i Ngụy Diên. Äược và i hiệp, Diên giả thua chạy. Hóan Ä‘uổi theo, chừng được và i dặm, bá»—ng tiếng reo nổi dáºy ầm ầm, TrÆ°Æ¡ng Dá»±c, VÆ°Æ¡ng Bình hai mặt đổ ra chặn mất Ä‘Æ°á»ng vá». Ba tÆ°á»›ng hợp sức đánh đón vá», bắt được Ngạc Hóan, giải vá» trại ná»™p Khổng Minh. Khổng Minh sai cởi trói, cho ăn uống tá» tế, rồi há»i rằng:
- Ngươi là bộ tướng của ai?
Ngạc Hóan đáp: Tôi là bá»™ tÆ°á»›ng của Cao Äịnh.
Khổng Minh nói: Ta biết Cao Äịnh là ngÆ°á»i trung nghÄ©a, nay vì Úng DÄ© xúi giục, má»›i đến ná»—i thế. Ta tha cho mà y vá» bảo Cao Äịnh lại hà ng, kẻo mắc vạ to đấy.
Ngạc Hóan lạy tạ lui ra, vá» ra mắt Cao Äịnh, thuáºt lại chuyện Khổng Minh nhân đức và ngỠý cảm ân Khổng Minh biết ngần nà o.
Hôm sau Úng DÄ© đến chÆ¡i trại Cao Äịnh há»i rằng: Ngạc Hóan là m sao vỠđược thế?
Äịnh nói: Äó là Gia Cát Lượng tha cho vá».
DÄ© nói: Äây là mẹo của Gia Cát Lượng khiến cho chúng ta bất hòa vá»›i nhau đó. Cao Äịnh trong bụng hồ nghi, chÆ°a biết tin Ä‘Æ°á»ng nà o. Bá»—ng có tin Thục tÆ°á»›ng đến khiêu chiến. Úng DÄ© dẫn ba vạn quân ra nghênh địch, đánh nhau chÆ°a được và i hiệp, DÄ© đã quay đầu chạy mất. Diên dẫn quân Ä‘uổi đánh hai mÆ°Æ¡i dặm má»›i rút vá».
Hôm sau Úng DÄ© lại dẫn quân đến. Khổng Minh ba hôm liá»n không cho quân ra. Äến hôm thứ tÆ°, Úng DÄ©, Cao Äịnh chia quân là m hai Ä‘Æ°á»ng đến cÆ°á»›p trại Thục. Khổng Minh đã sai Ngụy Diên phục sẵn từ lâu. Quả nhiên, quân hai ngÆ°á»i kéo đến thì bị quân phục đổ ra giết mất quá ná»a và bắt sống rất nhiá»u. Nguỵ Diên giải cả vá» trại. Khổng Minh sai giam quân Úng DÄ© má»™t bên, quân Cao Äịnh má»™t bên, rồi cho quân sỹ nói phao lên rằng: nói là ngÆ°á»i của Cao Äịnh thì tha, còn ngÆ°á»i của Úng DÄ© thì giết sạch. Quân sỹ ai ai cÅ©ng nghe biết tin ấy cả. Má»™t lát Khổng Minh cho đòi bên quân Úng DÄ© lên trÆ°á»›ng mà há»i rằng: chúng bay là bá»™ hạ của ai? chúng nói dối rằng chúng tôi là bá»™ hạ của Cao Äịnh.
Khổng Minh liá»n tha tá»™i, lại cho ăn uống, rồi sai ngÆ°á»i Ä‘Æ°a ra khá»i coi, tha vá» trại.
Khổng Minh lại cho đòi quân của Cao Äịnh lên há»i, thì chúng nói rằng: Chúng tôi má»›i thá»±c là quân sỹ của Cao Äịnh.
Khổng Minh cÅ©ng tha, cho cÆ¡m rượu ăn uống và bảo: Hôm nay Úng DÄ© có sai ngÆ°á»i đến đầu hà ng muốn dâng đầu chủ chúng bay và đầu Chu Bao để lấy công, nhÆ°ng ta không nỡ thế. Chúng bay có phải bá»™ hạ của Cao Äịnh thì tha cho vá», không được là m phản nữa, nếu ta lại bắt được quyết không tha đâu.
Chúng cùng lạy tạ ra Ä‘i, vỠđến trại nhà , thuáºt chuyện lại vá»›i Cao Äịnh. Äịnh liá»n sai ngÆ°á»i đến trại Úng DÄ© dò la xem sao, thấy quân Úng DÄ© được tha vá», ai cÅ©ng có bụng cảm ân đức của Khổng Minh. Nhiá»u ngÆ°á»i muốn hà ng theo Cao Äịnh. NhÆ°ng Cao Äịnh vẫn chÆ°a yên tâm lại sai ngÆ°á»i đến thám trại Khổng Minh xem hÆ° thá»±c thế nà o, không ngá» bị quân canh bắt được Ä‘em ná»™p. Khổng Minh giả tảng không biết, cho là quân do thám của Úng DÄ©, má»›i gá»i và o trÆ°á»›ng há»i rằng:
- Nguyên súy mà y đã hứa Ä‘em ná»™p đầu Cao Äịnh, Chu Bao, là m sao để lỡ hẹn, không mang đến, thằng nà y lại sang đây do thám chi đây.
Tên quân ấy nói hà m hồ cho xong việc. Khổng Minh đãi cÆ¡m rượu, rồi viết má»™t bức thÆ°, giao cho hắn và dặn rằng: Mà y cầm giấy nà y vá» trao cho Úng DÄ©, bảo hắn là m mau Ä‘i, chá»› để lỡ. Tên quân lạy tạ trở vá», ra mắt Cao Äịnh trình tá» thÆ° của Khổng Minh lên, Cao Äịnh coi xong thÆ° giáºn nói rằng: Ta thá»±c lòng đãi nó, nó lại muốn hại ta, dung thứ sao được.
Láºp tức gá»i Ngạc Hóan lên thÆ°Æ¡ng nghị. Ngạc Hóan nói: Khổng Minh là ngÆ°á»i nhân đức ta là m phản không nên. Vả lại việc là m phản là tại Úng DÄ© gây ra cả, chi bằng giết quách hắn Ä‘i vá» hà ng Khổng Minh là hÆ¡n.
Äịnh há»i: Thế thì hạ thủ là m sao bây giá»?
Hóan nói: Chúa công là m mở tiệc rượu, má»i Úng DÄ© đến chÆ¡i. Nếu hắn không có bụng gì tất Ä‘i lại nhÆ° thÆ°á»ng. Nhược bằng không đến tất là có bụng khác. Chúa công nên Ä‘em quân đánh mặt trÆ°á»›c, tôi xin phục quân ở Ä‘Æ°á»ng nhá» mặt sau trại, thế nà o cÅ©ng bắt sống được hắn. Cao Äịnh nghe lá»i mở tiệc má»i Úng DÄ©. DÄ© quả nhiên nghÄ© lá»i quân sỹ tha vá» hôm trÆ°á»›c, không dám đến.
Äêm hôm ấy, Cao Äịnh dẫn quân kéo đến trại Úng DÄ©. Quân của Úng DÄ© được Khổng Minh tha vá» Ä‘á»u nhá»› Æ¡n Cao Äịnh, liá»n thừa cÆ¡ kéo cả vá» giúp Cao Äịnh. Quân sỹ chÆ°a kịp đánh nhau đã chạy tán lá»an. DÄ© vá»™i và ng lên ngá»±a lẻn ra Ä‘Æ°á»ng sau núi. Äi chÆ°a được và i dặm bá»—ng đâu tiếng trống nổi lên om sòm, má»™t tóan quân trà n ra, Ngạc Hóan cầm kÃch quất ngá»±a xông lên. DÄ© chÆ°a kịp trở tay, đã bị Hóan đâm má»™t nhát kÃch ngã lăn xuống ngá»±a, rồi chặt lấy đầu. Quân bá»™ hạ của DÄ© đầu hà ng cả, Äịnh dẫn hai tóan quân Ä‘em đầu DÄ© lại hà ng Khổng Minh. Khổng Minh ngồi trong trÆ°á»›ng quát quân sỹ lôi Cao Äịnh ra chém.
Cao Äịnh kêu rằng: Tôi cảm Æ¡n Thừa tÆ°á»›ng nên Ä‘em đầu Úng DÄ© vá» hà ng cá»› sao lại chém?
Khổng Minh cÆ°á»i ầm lên nói rằng: NgÆ°Æ¡i định trá hà ng che mắt ta ru?
Äịnh nói: Thừa tÆ°á»›ng lấy gì là m bằng mà cho tôi là trá hà ng?
Khổng Minh mở trát lấy ra má»™t phong thÆ°, Ä‘Æ°a cho và bảo rằng: Chu Bao đã sai ngÆ°á»i dâng hà ng thÆ° đến đây nói ngÆ°Æ¡i vá»›i Úng DÄ© kết nghÄ©a sống chết vá»›i nhau, có lẽ đâu má»™t chốc mà ngÆ°Æ¡i nỡ giết hắn, cho nên ta biết ngÆ°Æ¡i đến trá hà ng.
Äịnh kêu lên rằng: Chu Bao nó là m kế phản gián đấy, Thừa tÆ°á»›ng chá»› có tin.
Khổng Minh nói: Ta cÅ©ng chÆ°a vá»™i tin ngay má»™t mảnh thÆ° đâu, nhÆ°ng ngÆ°á»i có bắt được nốt Chu Bao thì ta má»›i coi là m thá»±c.
Äịnh nói: Thừa tÆ°á»›ng chá»› nghi, để tôi xin bắt nốt Chu Bao lại ná»™p có được không?
NhÆ° váºy là ngu giả nhi trà tức dÄ© chà đầu và bách kế Ä‘iệp xuất. (Kế ná» theo kế kia mà tiếp nối).
Váºn dụng mÆ°u lược
Sá»± váºn dụng mÆ°u lược biến hóa khôn lÆ°á»ng, nó thay đổi theo từng ngÆ°á»i từng việc, từng nÆ¡i từng lúc. Tuy nhiên cÅ©ng có thể khái quát và o mấy nguyên tắc sau đây:
1) Giữ bà máºt: Ông Quá»· Cốc Tá» nói: "Thánh nhân chi đạo tại ẩn giữ nặc" (đạo của ông thánh là ẩn máºt). Yết Tuyên Tá» nói: "MÆ°u thà nh Æ° máºt, hại Æ° tiết, tam quân chi sá»± mạc trá»ng Æ° máºt" (mÆ°u thà nh là do kÃn đáo, bại là do tiết lá»™, việc binh không gì trá»ng bằng bà máºt). CÆ¡ sở của mÆ°u lược là bà máºt cho nên Hòai Nam Tá» má»›i viết trong thiên Binh lược huấn rằng: "Binh quý mÆ°u chi bất trắc dã, hình chi ẩn nặc dã xuất Æ° bất ý, bất khả dÄ© thiết bị dã. MÆ°u kiến tắc cùng, hình kiến tắc chế. Cố thiện dụng binh giả, thượng ẩn chi thiên, hạ ẩn chi địa, ẩn chi Æ° nhân). (MÆ°u quý là ở chá»— bất trắc, không lá»™ hình tÃch để có thể bất kỳ đánh tá»›i là m địch không liệu được. Äể lá»™ hình thì mÆ°u cùng. Cho nên ngÆ°á»i giá»i việc binh tất phải giá»i vá» phép ẩn).
Là m chÃnh trị cÅ©ng chỉ có má»™t chữ ẩn đứng đầu, hãy giấu kỹ lá»±c lượng của ta, ý muốn của ta, sở trÆ°á»ng sở Ä‘oản của ta, nhÆ° thế cổ nhân gá»i là thượng thiện.
Trong bất cứ biến Ä‘á»™ng lịch sá» nà o kẻ thắng là kẻ giữ được bà máºt của mình và biết nhiá»u bà máºt của đối thủ. Fouché thắng Robespierre chỉ trên tráºn tuyến nà y, cả hai Ä‘á»u thông minh và giá»i chÃnh trị. NhÆ°ng Robespierre đã kém Fouché vá» mÆ°á»i năm là m giáo há»c trÆ°á»ng nhà dòng. MÆ°á»i năm ấy, Fouché phải chịu những quy luáºt của trÆ°á»ng rất khắt khe, khắc khổ thầm lặng và tối tăm. Nhá» không khà ngá»™t ngạt mà Fouché đã tìm đến má»™t cái há»c trên hẳn Robespierre là : kỹ thuáºt im lặng - má»™t nghệ thuáºt ngụy trang - thầm kÃn và tá»± chủ để quan sát - biết đến sâu kÃn tâm hồn con ngÆ°á»i. Fouché hÆ¡n Robespierre ở chá»— suốt Ä‘á»i Fouché không ai có thể nháºn thấy dù má»™t lần ông ta biến sắc mặt, mừng vui hay há»n giáºn, hãi sợ hay lo âu, những Ä‘Æ°á»ng gân trên mặt Fouché hoà n toà n do tâm não ông ta định Ä‘á»at, bá»™ mặt Fouché chẳng khác nà o bức tÆ°á»ng cao và dầy của má»™t nhà tu kÃn.
CÅ©ng nhÆ° Trotsky thua Staline sau nà y chÃnh cÅ©ng bởi tại Staline nắm được toà n bá»™ kế sách của Trotsky. Trotsky xá» dụng lại bà i há»c tháng MÆ°á»i 1917 tức là phÆ°Æ¡ng pháp tổng khởi nghÄ©a bằng cách lá»±a ra má»™t đạo quân kiên quyết chiếm trá»n các cÆ¡ sở trá»ng yếu để là m tê liệt bá»™ máy chÃnh quyá»n. Staline biết thế nên cÅ©ng tung ngÆ°á»i của mình chá»±c sẵn ở những nÆ¡i đó bắt trá»n tất cả những ngÆ°á»i của Trotsky. Khoảng ba giá» sau Trotsky má»›i biết kế há»ach của mình hoà n toà n thất bại.
Nói vá» sá»± kiện lịch sá» trên, nhà văn Malaparte có những nháºn định: Sức mạnh của Staline (má»™t ngÆ°á»i kém xa Trotsky vá» há»c vấn) là tÃnh nhẫn nại lạnh lùng. Staline nhÆ° má»™t con thú rình mồi, lặng lẽ theo dõi tất cả những hà nh Ä‘á»™ng vá»™i vã, sôi nổi của Trotsky bằng những bÆ°á»›c nặng ná» chắc nịch và cháºm chạp của má»™t anh chà ng nông dân. Staline kÃn nhÆ° miệng bình, lạnh nhÆ° miếng thép, còn Trotsky thì kiêu hãnh, bồn chồn nung nấu vá»›i quá nhiá»u tham vá»ng.
2) Váºn dụng mâu thuẫn: "Tam Quốc chà diá»…n nghÄ©a" hồi thứ 13 có Ä‘oạn:
Hiến Ãế khóc nói rằng: Trẫm bị hai thằng giặc ấy khinh nhá»n đã lâu. Nếu giết được thì may lắm.
DÆ°Æ¡ng BÆ°u tâu: Tôi có má»™t mẹo, trÆ°á»›c là m cho hai đứa tá»± tà n hại lẫn nhau rồi sau má»›i má»i Tà o Tháo Ä‘em binh và o giết sạch lÅ© giặc, yên triá»u đình.
Hiến Ãế há»i: Kế ấy là gì?
BÆ°u tâu: Tôi nghe vợ Quách DÄ© rất hay ghen, sai ngÆ°á»i Ä‘i lại vá»›i vợ nó, dùng kế phản gián, hai thằng giặc ấy tất giết lẫn nhau.
Vua liá»n viết tá» máºt chiếu, Ä‘Æ°a cho DÆ°Æ¡ng BÆ°u, sai BÆ°u thi hà nh kế ấy.
BÆ°u láºp tức sai vợ, lấy cá»› có việc đến phủ Quách DÄ©, nhân dịp bảo vợ DÄ© rằng: Tôi nghe Quách tÆ°á»›ng quân thÆ°á»ng cùng vá»›i phu nhân Lý TÆ° Mã có tÆ° tình vá»›i nhau, tình thân máºt lắm, nếu quan TÆ° Mã biết chuyện tất bị tai vạ. Phu nhân nên giữ gìn đừng cho Ä‘i lại nữa là hÆ¡n.
Vợ DÄ© Ä‘em lòng ngá» ngay chồng, nói: Thảo nà o đêm ấy nhà tôi không vá», chẳng hóa ra Ä‘i là m việc vô sỉ đó. Giá phu nhân không nói thì tôi không biết, để từ nay tôi xin giữ gìn.
Vợ BÆ°u từ giã vá». Vợ DÄ© ra tiá»…n, hai ba lần tạ Æ¡n rồi má»›i trở và o.
Ãược và i ngà y, Quách DÄ© lại sắp sang nhà Lý Thôi ăn yến. Vợ DÄ© ngăn nói rằng: Lý Thôi là ngÆ°á»i bất trắc lắm, vả lại thá»i nay ngÆ°á»i anh hùng không chắc đứng lâu được vá»›i nhau. Phu quân sang bên ấy, và dụ trong khi ăn uống, Lý Thôi đánh thuốc Ä‘á»™c, thiếp là m thế nà o?
Quách DÄ© nhất định không nghe. Vợ hai ba lần ngăn cản. Buổi chiá»u Lý Thôi sai ngÆ°á»i Ä‘em biếu má»™t mâm rượu. Vợ DÄ© bá» thuốc Ä‘á»™c và o đồ ăn rồi má»›i bÆ°ng và o cho chồng. DÄ© định ăn ngay thì vợ can lại nói: Ãồ ăn ở ngoà i Ä‘Æ°a lại, không nên ăn ngay. Nói rồi Ä‘em đổ má»™t Ãt cho chó ăn thá». Chó ăn chết liá»n.
Từ đấy Quách Dĩ bắt đầu ngỠLý Thôi.
Má»™t hôm tan chầu, Lý Thôi lại má»i Quách DÄ© vá» nhà uống rượu. DÄ© cÅ©ng đến. Tà n tiệc, DÄ© say má»›i trở vá». Ngẫu nhiên đêm hôm ấy Ä‘au bụng. Vợ thấy váºy má»›i nói: Thôi lại ăn phải thuốc Ä‘á»™c rồi!
Nói rồi Ä‘em nÆ°á»›c giải Ä‘á»™c cho uống. DÄ© uống xong thổ ra hết đồ ăn, thì khá»i Ä‘au bụng. DÄ© giáºn lắm nói rằng: Ta vá»›i Lý Thôi cùng toan việc lá»›n vá»›i nhau, nay bá»—ng dÆ°ng muốn hại ta. Ta không liệu trÆ°á»›c tất mắc tay nó.
Liá»n sá»a soạn giáp binh bản bá»™ Ä‘i đánh Lý Thôi. Có ngÆ°á»i bảo vá»›i Lý Thôi, Thôi nổi giáºn nói rằng: Quách DÄ© sao dám thế. CÅ©ng Ä‘em giáp binh bản bá»™ lại đánh.
Xã há»™i do mâu thuẫn xung Ä‘á»™t mà biến hóa. Là m chÃnh trị dá»±a và o mâu thuẫn là m đòn bẩy để thay đổi thá»i và tạo thế lá»±c. ChÆ°a thấy mâu thuẫn phát hiện thì phải tìm cách phát hiện mâu thuẫn. Mâu thuẫn chÆ°a có thì phải chế tạo mâu thuẫn.
Trong ná»™i chiến Quốc-Cá»™ng bên Tà u, tráºn tuyến mâu thuẫn rất rá»™ng lá»›n và đã được Cá»™ng sản khai thác triệt để. Tất cả bá»™ máy tuyên truyá»n của Cá»™ng sản được Ä‘á»™ng viên để dùng và o kế há»ach chế tạo mâu thuẫn.
Tá»· dụ: đối vá»›i hà ng ngÅ© Quốc Dân đảng, Cá»™ng sản phân định ra nhiá»u thà nh phần, nà o thà nh phần ngoan cố, thà nh phần tứ đại gia (Tưởng, Tống, Khổng, Trần), thà nh phần khai minh, thà nh phần tiến bá»™
Äối vá»›i giai cấp tÆ° bản, Cá»™ng sản chia ra nà o là : cÆ°á»ng hà o, quan liêu, tÆ° bản, giai cấp đại tÆ° bản, giai cấp tÆ° sản dân tá»™c.
Äối vá»›i nông dân Cá»™ng sản chia ra nà o là : địa chủ, phú nông, trung nông, bần nông, cố nông.
Äối vá»›i trà thức Cá»™ng sản hô danh từng phần tá» bằng những danh từ khác nhau nhÆ°: phần tá» dân chủ, phần tá» tiến bá»™, phần tá» bảo thủ, phần tá» lạc háºu.
Sau đó Cá»™ng sản má»›i chế tạo mâu thuẫn suốt lượt từ trên xuống dÆ°á»›i, từ dÆ°á»›i lên trên, địa chủ xung Ä‘á»™t vá»›i phú nông, trung nông oán ghét phú nông, bần cố, thù hằn địa chủ. Phe tứ hà o trong ná»™i bá»™ đảng quốc dân xung Ä‘á»™t vá»›i phe khai minh tiến bá»™ v.v... Phần tá» dân chủ đả kÃch phần tá» lạc háºu bảo thủ.
Cùng lúc ấy Cá»™ng sản lại mở ra má»™t mà ng lÆ°á»›i tráºn tuyến thống nhất là kháng Nháºt, thống nhất chiến tuyến để thu vá» má»™t mối mà cô láºp kẻ thù chÃnh.
Cá»™ng sản gá»i chung Ä‘Æ°á»ng lối trên là phân hợp chiến lược.
Chiến lược phân hợp ấy như sau:
Phân gồm có nhiá»u hình thức: phân hóa, phân tán, phân ly, phân cách, phân liệt, phân băng.
Hợp cÅ©ng có nhiá»u hình thức: liên hợp, kết hợp, đóai hợp, táºp hợp, củ hợp, Ä‘oà n kết, hợp tác.
Cùng nhằm và o mục tiêu phân chia kẻ thù là m cho lá»±c lượng đối phÆ°Æ¡ng yếu Ä‘i và táºp trung lá»±c lượng để cho mạnh lên. NhÆ°ng má»i hình thức phức tạp kể trên lại có những tác dụng khác nhau và má»—i hình thức trên là má»™t chiến thuáºt tinh vi đã được nghiên cứu kỹ cà ng.
3) Thuáºn phản: Thang đánh vua Kiệt, nhÆ°ng sợ ngÆ°á»i Ä‘á»i chê mình tham lam không phục, nên Thang láºp mÆ°u nhÆ°á»ng thiên hạ cho Quang VÅ©. NhÆ°ng lại sợ Quang VÅ© nháºn nên sai ngÆ°á»i đến nói vá»›i Quang VÅ© rằng: Thang giết vua mà lại muốn đổ tiếng ác cho ông bằng cách nhÆ°á»ng thiên hạ cho ông đấy. Quang VÅ© hoảng sợ không nháºn rồi nhẩy xuống sông chết. NhÆ° thế gá»i là thuáºn phản. Thủ Ä‘oạn nà y mang nhiá»u tÃnh chất Äông phÆ°Æ¡ng. Nó bắt nguồn từ triết lý của Bão Tá»: "Thánh nhân háºu kỳ thân nhi thân tiên, ngá»ai kỳ thân nhi thân tồn, phi kỳ vô tÆ° gia? Cố năng thà nh kỳ tÆ°." (Thánh nhân thÆ°á»ng đặt thân mình ở sau ngÆ°á»i để rồi mà lại ở trÆ°á»›c ngÆ°á»i. Không nghÄ© tá»›i thân mình để thân mình tồn tại. Là m Ä‘iá»u vô tÆ° để thà nh cái tÆ°.) Thủ Ä‘oạn thuáºn phản rất kỳ diệu. Nếu nhìn không kỹ ngÆ°á»i ta có thể bảo nó là những gì không tưởng, mÆ¡ hồ. Tá»· dụ Quá»· Cốc Tá» nói: "Dục cao phản hạ, dục thủ phản dữ" (muốn lên cao nên xuống thấp, muốn lấy thì nên cho) nhÆ°ng xin Ä‘á»™c giả hãy Ä‘á»c tiếp: giá»i dùng thuáºn phản thì lấy lùi là m tiến, lấy thủ là m công, lấy nhá» là m lá»›n, lấy thấp là m cao, lấy cong là m thẳng, lấy nhục là m vinh, lấy âm là m dÆ°Æ¡ng, v.v... thì nguyên tắc thuáºn phản sẽ dần dần hiển hiện tÃnh chất kỳ diệu của nó.
Koutouzov ra lệnh cho toà n thể quân Ä‘á»™i rút lui để cho Nã Phá Luân tiến và o nÆ°á»›c Nga. Lệnh của ông được má»i ngÆ°á»i đón nháºn vá»›i nụ cÆ°á»i mỉa mai cho là sỉ nhục. Rồi mùa đông tá»›i, quân Nã Phá Luân vì tiến mau quá mà không có củng cố nên sa lầy. Koutouzov hạ lệnh phản công toà n thắng. Thế chẳng là lấy nhục là m vinh, lấy thóai là m tiến đó sao.
Mao Trạch Äông bị Quốc quân Ä‘uổi ra khá»i sà o huyệt Thụy kim ở phÃa Nam. Quân Mao phải chạy ngược lên phÃa Bắc để đến Diên an, mà sau nà y Cá»™ng sản mệnh danh cuá»™c Ä‘i vÄ© đại đó là vạn lý trÆ°á»ng chinh. Sở dÄ© Cá»™ng sản có đủ tÆ° cách để gá»i là trÆ°á»ng chinh, nhá» biết áp dụng tà i tình nguyên tắc thuáºn phản. Phe Mao, Chu không chạy dà i, trái lại hỠđã lợi dụng tình thế tuyệt vá»ng nà y bằng cách suốt dá»c Ä‘Æ°á»ng Nam lên Bắc, há»… cứ nghỉ ngÆ¡i chá»— nà o là đánh chiếm chá»— ấy, rồi thá»±c hiện cải cách ruá»™ng đất để tuyên truyá»n. Khi nà o phe Quốc Dân đảng tá»›i lại chạy, nhÆ°ng dù sao há» cÅ©ng lÆ°u lại nÆ¡i vừa chạy những vết tÃch sâu Ä‘áºm của chủ nghÄ©a. Bởi thế nên tổng kết cuá»™c hà nh trình từ Thụy kim lên Diên an, ngÆ°á»i ta có thể nói thua vá» quân sá»± nhÆ°ng thắng vá» chÃnh trị.
Khoảng 1946, Tưởng Giá»›i Thạch mở cuá»™c tấn công quy mô và o sà o huyệt Cá»™ng sản. Tưởng gá»i là Bắc phạt. NhÆ°ng việc là m của Tưởng không được dân chúng ủng há»™, vì cuá»™c kháng chiến vừa xong dân chúng còn Ä‘ang hãi hùng vá»›i chiến tranh. Nay lại nghe thấy Tưởng phát Ä‘á»™ng chiến tranh nên toà n dân sôi nổi công kÃch há» Tưởng, khiến cho uy tÃn của há» Tưởng giảm sút nhiá»u lắm. Phản đối biến thà nh bạo Ä‘á»™ng khắp nÆ¡i.
4) Bạn thù: Khi Mao Trạch Äông đánh nhau vá»›i Tưởng Giá»›i Thạch, ông có Ä‘á» ra tám sách lược, đó là :
a) Quan Ä‘iểm trÆ°á»ng kỳ.
b) Vũ trang đấu tranh.
c) Căn cứ địa nông thôn.
d) Công tác nông dân.
e) Váºn Ä‘á»™ng quần chúng thà nh thị.
f) Công tác binh váºn.
g) Chiến tuyến thống nhất.
h) Công tác đặc vụ.
Tám sách lược trên nà y, trong có sách lược chiến tuyến thống nhất rất quan trá»ng đối vá»›i nguyên tắc sách ứng bạn thù và là má»™t khâu chÃnh của chiến tranh chÃnh trị. Sách ứng bạn thù là đấu trà nặng hÆ¡n đấu lá»±c. Không dùng máu mà dùng mÆ°u, không đánh mà hóa. Hóa cái hữu dụng của đối phÆ°Æ¡ng thà nh vô dụng. Hóa thế Ä‘a số của đối phÆ°Æ¡ng thà nh thiểu số. Hóa sở trÆ°á»ng của đối phÆ°Æ¡ng thà nh sở Ä‘oản. Hóa lá»±c lượng của đối phÆ°Æ¡ng thà nh lá»±c lượng của ta.
VÆ°Æ¡ng Doãn dùng kế mỹ nhân để biến Lã Bố Ä‘ang là thù của đám triá»u thần ra thù của Äổng Trác.
Fouché âm thầm dệt mà ng lÆ°á»›i để cô láºp Robespierre mà hạ thủ.
Hitler ký hòa Æ°á»›c vá»›i Nga để khá»i lo vá» mặt Äông cho rảnh tay giải quyết mặt Tây. Nga sô ký hòa Æ°á»›c vá»›i Äức để tranh thủ thá»i gian là m ổn định tình hình ná»™i bá»™.
ChÃnh sách viá»…n giao cáºn công của TrÆ°Æ¡ng Nghi giúp cho Tần thà nh công việc thống nhất.
Thiện biến và minh biến
Thá»i chiến quốc thần tá» nÆ°á»›c Tá» là TrÆ°Æ¡ng Sá»u bị bắt ở nÆ°á»›c Yên (Yên vÆ°Æ¡ng?) muốn giết Sá»u nhÆ°ng Sá»u trốn thóat. Chạy đến biên cảnh nÆ°á»›c Yên lại bị tên tiểu lại ở biên cÆ°Æ¡ng bắt được. TrÆ°Æ¡ng Sá»u má»›i nghÄ© ra má»™t kế, bèn ghé tai nói nhá» vá»›i tên tiểu lại kia rằng: "Vua Yên muốn giết tôi là vì có ngÆ°á»i bảo tôi có giấu viên ngá»c bÃch rất quý, vua há»i ngá»c, tôi lấy đâu ra mà dâng. Vua không tin, tra khảo, tôi nháºn liá»u là đã nuốt và o trong bụng rồi, vua bèn sai mổ bụng tôi để lấy may tôi trốn được. Bây giá» nếu ngà i không tha tôi thì khi bị giải trÆ°á»›c mặt Yên vÆ°Æ¡ng tôi sẽ khai là đưa ngá»c bÃch cho ngà i và ngà i cÅ©ng nuốt và o bụng rồi".
Tên tiểu lại nghe xong sợ hãi lắm bèn tha cho TrÆ°Æ¡ng Sá»u Ä‘i thóat.
NhÆ° váºy gá»i là phép thiện biến (hay biến hóa).
Kinh Dịch viết: "Cùng tắc biến, biến tắc thông". Sá»± váºt biến đổi không ngừng, con ngÆ°á»i sống trong xã há»™i mà không hiểu cái lẽ thÆ°á»ng biến tất sẽ lâm và o thế cùng. Dùng mÆ°u mà không biết biến mÆ°u tất mÆ°u cùng.
Thá»i đại trôi Ä‘i má»™t cách vô tình, lịch sá» tà n bạo lạnh lùng, nó tiến theo con Ä‘Æ°á»ng cần thiết của nó. Loạn Tháºp nhị Sứ quân lịch sỠđòi há»i má»™t lá»±c lượng đứng lên thống nhất và ngÆ°á»i thống nhất nó được gá»i là Vạn Thắng VÆ°Æ¡ng, đó là bÆ°á»›c Ä‘i không thể không có được. Tuy nhiên trong sá»± đòi há»i không tránh được của lịch sá» vẫn mở cho muôn ngà n lối khác nhau.
Äấu tranh chÃnh trị là váºn Ä‘á»™ng mÆ°u lược để biến tất cả những Ä‘iá»u kiện khách quan của lịch sá», của tình thế thà nh ra những cÆ¡ há»™i cho đảng, đó là điá»u mà Lénine luôn luôn nhắc nhở đảng viên của đảng ông.
NhÆ° váºy đấu tranh chÃnh trị thà nh bại tùy thuá»™c và o hai chữ thiện biến.
Sau bữa uống rượu luáºn anh hùng vá»›i Tà o Tháo, biết Tà o Tháo nghi mình nên LÆ°u Bị rất hãi sợ. Vừa lúc có xẩy ra việc Công Tôn Toản bị Viên Thuáºt đánh bại. LÆ°u Bị má»›i chạy ngay và o xin vá»›i Tà o cho mình cá» binh Ä‘i đánh Viên Thuáºt. Äó là cái mÆ°u biến của LÆ°u Bị nhÆ° Bị đã nghÄ© hôm trÆ°á»›c: Ta không nhân dịp tìm kế thóat thân cón đợi đến bao giá»? Tà o Tháo thấy LÆ°u Bị xin nhÆ° váºy, bằng lòng cho.
Huyá»n Ãức vá» nhà trá», suốt đêm thu xếp khà giá»›i và ngá»±a chiến Ä‘eo ấn tÆ°á»›ng quân, đốc thúc để Ä‘i cho chóng. Quan Công, TrÆ°Æ¡ng Phi má»›i há»i: Sao phen nà y anh Ä‘i vá»™i và ng thế? LÆ°u Bị đáp: Ta ở Hứa đô nhÆ° chim lồng cá lÆ°á»›i, chuyến nà y được Ä‘i nhÆ° cá và o bể lá»›n, chim lên mây xanh, không bị giam hãm trong lồng lÆ°á»›i nữa.
Bấy giá» Trình Dục và Quách Gia Ä‘i khám xét tiá»n lÆ°Æ¡ng vừa vá», nghe thấy Tà o Tháo đã sai LÆ°u Bị Ä‘em binh sang Từ châu, vá»™i và ng và o bẩm rằng: Sao thừa tÆ°á»›ng sai LÆ°u Bị Ä‘i đốc binh?
Tháo đáp: Cho ra để chặn Ä‘Æ°á»ng Viên Thuáºt. Dục nói: lúc LÆ°u Bị giữ chức mục ở Dá»± châu chúng tôi đã xin thừa tÆ°á»›ng giết Ä‘i thừa tÆ°á»›ng không nghe, nay lại cho Ä‘i cầm quân, thế là thả rồng xuống bể, Ä‘uổi hổ vá» rừng, sau nà y muốn trừ Ä‘i còn là m sao được nữa? Quách Gia nói: nếu thừa tÆ°á»›ng không giết LÆ°u Bị cÅ©ng chá»› nên sai Ä‘i ra ngòai. Cổ nhân dạy: má»™t ngà y thả giặc để lo muôn Ä‘á»i. Xin thừa tÆ°á»›ng nghÄ© lại.
Äầu năm 1947, toà n thể há»c sinh khắp nÆ°á»›c Trung Hoa xuống Ä‘Æ°á»ng vá»›i những biểu ngữ: Äả đảo chủ nghÄ©a đế quốc Mỹ. Quân Mỹ cút Ä‘i. Há»c sinh, sinh viên phẫn uất vá» vụ má»™t nữ sinh viên bị lÃnh Mỹ cưỡng hiếp. Các sá» gia gá»i đó là vụ Trầm Sùng, nữ sinh viên kia là Trầm Sùng. Sá»± thá»±c đấy là má»™t vụ cưỡng hiếp có tổ chức khéo léo để nhân cÆ¡ há»™i ấy mà Cá»™ng sản biến thà nh phong trà o bà i Mỹ. Trầm Sùng là má»™t nữ đảng viên đảng Cá»™ng sản. Theo bản Ä‘iá»u tra của nhà đương cục lúc ấy thì chÃnh Trầm Sùng đêm Réveillon đã má»i má»™t lÃnh Mỹ đến vá»›i cô và anh Mỹ say rượu ngá» nghệch kia đã mắc và o tròng.
Hòai Nam TỠnói:
"Thánh nhân giả, năng âm năng dÆ°Æ¡ng, năng nhược năng cÆ°á»ng tùy thá»i nhi Ä‘á»™ng tÄ©nh, nhân tÆ° nhi láºp công. Váºt Ä‘á»™ng nhi tri ká»· phản. Sá»± mạnh nhi sát kỳ biến. Hóa tắc vị chi tượng, váºn tắc vị chi ứng. Thị dÄ© chung chi nhi vô sở khốn".
(Báºc thánh nhân, lúc ẩn lúc hiện, lúc tá» ra yếu lúc là m ra mạnh tùy theo thá»i mà hà nh Ä‘á»™ng. Xét vốn mà gây lá»i. Lúc biến Ä‘á»™ng nhìn thấy ngay những mối mâu thuẫn, sá»± việc vừa nhô lên biết ngay đến những biến hóa để nhân hình tượng của biến hóa mà váºn dụng mÆ°u cho thÃch ứng).
NÆ°á»›c Ngụy Ä‘em quân đánh nÆ°á»›c Hà n, Hà n cầu cứu nÆ°á»›c Tá». Tá» Uy VÆ°Æ¡ng há»™i há»p quần thần lại há»i: nên cứu sá»›m hay cứu muá»™n?
Mưu thần Thà nh Hầu thưa: sớm hay muộn gì cũng chẳng bằng không cứu.
MÆ°u thần Äiá»n Ká»· nói: nếu không thì Hà n rÆ¡i và o tay Ngụy?
Tôn Tẫn bây giá» má»›i cháºm rãi nói: nếu bênh Hà n khi Ngụy chÆ°a đánh mà đã cứu nguy thì là ta thay Hà n mà chịu đòn vá»›i Ngụy. Ta kết thân vá»›i Hà n để chá»c cho Ngụy muốn phá Hà n quốc. tất nhiên Hà n quốc cà ng thấy cần phải Ä‘i vá»›i ta, bây giá» Ngụy mệt rồi, ta Ä‘em quân cứu Hà n tất phải thắng. NhÆ° váºy được cả lợi lẫn danh. NhÆ° váºy là minh biến.
Thừa thế và nắm cơ hội
Chu VÅ© VÆ°Æ¡ng sai ngÆ°á»i Ä‘i quan sát Ä‘á»™ng tÄ©nh của triá»u đình vua Trụ. NgÆ°á»i quan sát trở vá» bảo: Triá»u đình nhà ThÆ°Æ¡ng đã loạn rồi. VÅ© VÆ°Æ¡ng há»i: Loạn đến trình Ä‘á»™ nà o? NgÆ°á»i quan sát đáp: NgÆ°á»i tốt không thấy mà ngÆ°á»i xấu đầy Ä‘Æ°á»ng. VÅ© VÆ°Æ¡ng nói: Vẫn chÆ°a phải là thá»i cÆ¡ đã đến.
NgÆ°á»i quan sát lại Ä‘i sang nÆ°á»›c ThÆ°Æ¡ng, Ãt lâu sau vá» bảo: ThÆ°Æ¡ng triá»u cà ng loạn. VÅ© VÆ°Æ¡ng há»i: Loạn nhÆ° thế nà o? NgÆ°á»i quan sát đáp: Các ngÆ°á»i hiá»n đức phải bá» trốn. VÅ© VÆ°Æ¡ng nói: Vẫn chÆ°a phải là thá»i cÆ¡ đã đến.
NgÆ°á»i quan sát Ä‘Ã nh phải quay sang nÆ°á»›c ThÆ°Æ¡ng má»™t lần nữa. Ãt lâu sau vá» bảo rằng: ThÆ°Æ¡ng triá»u loạn lá»›n rồi. VÅ© VÆ°Æ¡ng há»i: Loạn đến mức nà o? NgÆ°á»i quan sát đáp: Dân chúng oán ghét thâm gan tÃm ruá»™t mà không ai dám hé răng. VÅ© VÆ°Æ¡ng vá»— tay cÆ°á»i nói: Äã đến lúc rồi đó.
Chu VÅ© VÆ°Æ¡ng đến tìm ông Lã Thái Công bà n mÆ°u phạt Trụ. Thái Công bà n: Tiểu nhân đầy Ä‘Æ°á»ng thì nhân mạng rẻ rúng, ngÆ°á»i hiá»n trốn chạy thì cÆ°Æ¡ng ká»· bắt đầu vỡ, dân oán mà không dám oán dám than, là chÃnh trị hà khắc đã quá mức, ta Ä‘em binh mà đánh tất sẽ thắng lá»›n.
Chu Vũ Vương điểm trên hơn ba ngà n quân tinh nhuệ, tiến đánh nhà Thương, thế như gió bão, và i ngà y bắt giết được vua Trụ tiêu diệt nhà Thương.
Kinh Dịch dạy "Thá»i thừa lục long nhi ngá»± thiên" (thá»i đến thì cưỡi sáu con rồng mà ngá»± trị cõi trá»i) nắm được cÆ¡ há»™i, thừa thế chỉ cần là m vừa phải cÅ©ng gây được công to. Lão Tá» nói: "Mạt triệu dị mÆ°u" (Ä‘iểm mạt hiện lên thì dá»… đánh).
Trung cá»™ng chiếm Trung Hoa lục địa nhanh nhÆ° cuá»™n đất để tiến, chẳng phải vì tại quân sá»± của Cá»™ng sản giá»i mà vì thừa được thế. Cái thế tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° cái thế của Chu VÅ© VÆ°Æ¡ng hÆ°ng binh phạt Trụ.
Thế nà o là cơ?
Äiểm chuyển biến của việc, chá»— giao Ä‘iểm của tình thế, lúc khẩn trÆ°Æ¡ng, gá»i là cÆ¡. Yết Tuyên Tá» nói:
"Hữu mục tiá»n tức thị cÆ¡, chuyển thuấn tức phi cÆ¡ dã, hữu thừa chi tức vi cÆ¡, thất chi tắc vô cÆ¡ dã. MÆ°u chi nghi thâm, tà ng chi nghi máºt, địch Æ° thức, lợi Æ° quyết." (Trông thấy ở trÆ°á»›c mắt đấy là cÆ¡, chá»›p mắt bá» qua Ä‘i thì đấy không phải là cÆ¡ nữa. Có thể thừa thế được gá»i là cÆ¡, không thể thừa thế được hoặc bá» lỡ Ä‘i thế là thất cÆ¡. Äứng trÆ°á»›c thá»i cÆ¡ phải mÆ°u cho sâu, giữ cho kÃn, nháºn cho tinh, rồi hà nh Ä‘á»™ng quyết liệt).
Thế nà o là thừa thế?
Nhân má»™t lợi Ä‘iểm chế tạo ra quyá»n là thừa thế. Thừa được thế khác nà o nhÆ° ngÆ°á»i lăn khối đá tròn từ trên đỉnh núi cao xuống.
Năm 1799 là năm thứ ba mà cuá»™c cách mạng Pháp Ä‘i và o chá»— đổ vỡ và há»—n loạn, con ngÆ°á»i chán nản và mệt nhá»c vì những vụ chém giết lẫn nhau và những cuá»™c vui sa Ä‘á»a. Thối nát, nghèo đói bắt đầu xuất hiện. CÆ¡ quan chấp chÃnh Directoire bị dân chúng báng nhạo khinh rẻ. Sở dÄ© cÆ¡ cấu nà y còn đứng vững được chÃnh là vì nÆ°á»›c Pháp chỉ muốn yên thân. Sau khi đã ấp ủ quá nhiá»u má»™ng ảo và sau nhiá»u lần vỡ má»™ng giỠđây nÆ°á»›c Pháp cần nghỉ ngÆ¡i. ChÃnh quyá»n Directoire yếu quá không đủ sức Ä‘em lại những gì dân chúng đòi há»i, thủ đô tÆ°Æ¡ng đối còn yên tÄ©nh chút Ãt, nhÆ°ng các tỉnh khác thì quá tệ. HÆ¡n lúc nà o hết nÆ°á»›c Pháp cần mong có má»™t vị lãnh tụ, má»™t ngÆ°á»i hùng.
Äôi lúc ngÆ°á»i ta đã nghÄ© đến dòng dõi của chế Ä‘á»™ quân chủ chuyên chÃnh là Louis XVIII. NhÆ°ng không thể xong được các tay tổ cách mạng sợ hãi bị trả thù nên quyết sống mái vá»›i dòng dõi nà y. Tuy nhiên cÅ©ng phải tìm ra giải pháp. Äúng lúc ấy thì má»™t tiếng sét nổ trên trá»i: tin Bonaparte bất thần trở vá» Pháp. Nghe tin ấy Sieyes nói: chúng ta Ä‘ang cần má»™t thanh gÆ°Æ¡m báu, đó là Bonaparte. Tin nà y vang dá»™i khắp Paris. Bonaparte Ä‘i đến đâu Ä‘á»u được thiên hạ chà o đón nồng nhiệt. Trong thâm tâm má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u nháºn thấy chuyến vá» của Bonaparte là cÆ¡ há»™i cứu vá»›t ná»n Cá»™ng hòa và thể chế dân chủ.
Ngay chiá»u hôm tin loan ra, tÆ°á»›ng Moreau mỉm cÆ°á»i nói vá»›i Sieyes rằng: Ban ngà y ông ta đứng đón nháºn những nghi lá»… và tụng chiếu lệ, nhÆ°ng đêm xuống thì bắt đầu cuá»™c đấu tranh gay go hÆ¡n vá»›i má»i quá»· kế, thủ Ä‘oạn.
Thá»at tiên Bonaparte tìm đến Barras Ä‘Æ°a ra Ä‘á» nghị ông sẽ dùng quân Ä‘á»™i là m cuá»™c đảo chÃnh để đòi há»i sá»a đổi bản hiến pháp. Hiến pháp má»›i, Barras sẽ được nắm trá»n quyá»n hà nh pháp còn Bonaparte thì nắm quân Ä‘á»™i. Barras thừa hiểu, má»™t khi Bonaparte nắm xong quân Ä‘á»™i rồi thì quyá»n hà nh pháp của mình còn nghÄ©a lý gì nữa, nên Barras từ chối. Thất vá»ng vá»›i Barras, Bonaparte tá»›i ve vãn Gohier, nhÆ°ng cÅ©ng không Ä‘em đến kết quả nà o khả quan hÆ¡n. Chỉ còn lại má»™t mình Sieyes, mặc dầu không Æ°a Sieyes lắm, nhÆ°ng chẳng là m thế nà o hÆ¡n. Bonaparte nhá» Talleyrand thu xếp cuá»™c gặp gỡ giữa ông và Sieyes, Sieyes thá»a thuáºn thảo tá» hiến pháp má»›i. Äược má»™t trong đám ngÆ°á»i vai vế của Directoire cùng âm mÆ°u rồi, bây giá» Bonaparte còn bốn trở ngại lá»›n lao nữa phải vượt qua:
1) Sự đồng lõa của bộ trưởng cảnh sát công an.
2) Barras không ngăn trở, Barras đứng trung láºp.
3) Những phÆ°Æ¡ng tiện tà i chánh quan trá»ng.
4) Sự ủng hộ của quân đội.
Fouché con ngÆ°á»i trầm lặng và thủ Ä‘oạn nhất lúc đó không bị Bonaparte thuyết phục, ông đã nhìn thấy rõ tình thế và tá»± ý ủng há»™ Bonaparte. ChÃnh Fouché đã khuyến khÃch Bonaparte phải hà nh Ä‘á»™ng gấp, thứ nhất là thá»a hiệp vá»›i Barras.
Bonaparte Ä‘i cùng vá»›i Fouché đến Barras. Chỉ má»™t cái lắc đầu của Barras là công việc thất bại. NhÆ°ng trÆ°á»›c Fouché, con nhện Ä‘á»™c nguy hiểm vá»›i mà ng lÆ°á»›i khắp nÆ¡i, Barras cảm thấy chán ngấy những cố gắng Ä‘Æ°Æ¡ng đầu quá Æ° gay cấn. Barras Ä‘Ã nh khuất phục và đặt Ä‘iá»u kiện bảo đảm lợi thế cho mình và bốn triệu đồng tiá»n và ng (giá bằng 40 triệu quan nặng) số tiá»n nà y do nhà tà i phiệt Collot ứng ra.
Còn trở ngại lá»›n nhất là quân Ä‘á»™i. Nói chung toà n thể quân Ä‘á»™i không phản đối việc là m của Bonaparte nhÆ°ng tâm lý không phản đối ấy có nhiá»u Ä‘iểm phức tạp nhÆ° há» lo ná»n Cá»™ng hòa có thể đổ vỡ, há» là quân Ä‘á»™i, há» muốn trung thà nh vá»›i chế Ä‘á»™. Trong khi ấy bá»™ trưởng chiến tranh Crancé thì nhất quyết chống lại bất cứ má»™t cuá»™c đảo chánh nà o. Crancé Ä‘em việc là m của Bonaparte tố cáo vá»›i Gohier và Moulin (hai nhân váºt quan trá»ng của Directoire). Vì quá mệt má»i Gohier và Moulin không coi lá»i của Crancé là quan trá»ng lắm, hai ông đợi bằng chứng. Crancé liá»n gởi máºt báo viên của ông đến nhÆ°ng tên máºt báo viên khi thấy việc là m trở nên to chuyện, sợ hãi chùn lại đến thú tháºt vá»›i Fouché. Fouché cho giam chặt tên nà y luôn. Crancé chịu thua.
Và cứ thuáºn buồm xuôi gió nhÆ° váºy Bonaparte nhẩy và o nắm toà n bá»™ chÃnh quyá»n nÆ°á»›c Pháp, bằng má»™t kỹ thuáºt đảo chÃnh má»›i nhất mà lịch sá» ghi là ngà y 19 Brumaire. Mặc dầu ngà y đó có nhiá»u sÆ¡ hở, vá» phần Sieyes cÅ©ng nhÆ° vá» phần Bonaparte, nhÆ°ng vẫn có Napoléon Äại đế ra Ä‘á»i bởi vì nhu yếu lịch sỠđòi há»i. Vì là má»™t cái thế không thể khác hÆ¡n được nữa.
TrÆ°á»›c ngà y 19 Brumaire, Bonaparte chỉ là má»™t anh quân nhân thuần túy, Bonaparte thắng vì đã thừa được thế lại có thêm Fouché bên cạnh để dạy mình nắm cÆ¡ há»™i. Sau ngà y 19 Brumaire ngÆ°á»i ta thấy cuốn sách gối đầu giÆ°á»ng của Bonaparte là những trÆ°á»›c tác của Machiavel. ChÃnh Bonaparte đã sai vị công thần của mình là Charles Phillips Toussaint dịch cuốn Le Prince và xuất bản và o năm 1799.
|
08-09-2008, 11:35 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 5
ChÃnh trị không phải là giấc mÆ¡ hoa trong chuyện thần tiên mà là má»™t thá»±c tế tà n nhẫn.
Thái Ä‘á»™ có cả hay là không có gì không phải là thái Ä‘á»™ chÃnh trị đúng. Má»—i giai Ä‘oạn chỉ có má»™t khả năng thá»±c hiện hạn chế. Má»—i giai Ä‘oạn cần má»™t ná»— lá»±c để thêm khả năng cho giai Ä‘oạn sau. Khổng Minh muốn Kinh châu là m bà n đạp lấy Ba thục, không có Kinh châu LÆ°u Bị không thể xÆ°ng vÆ°Æ¡ng đất Thục.
Má»i biện pháp chÃnh trị Ä‘á»u xây dá»±ng trên nguyên tắc từ dá»… đến khó, từ nhỠđến lá»›n, và tìm cho ra khÃa cạnh thuáºn lợi của chÆ°á»›ng ngại để vượt qua.
Má»i sá»± việc nút kết khó khăn nói khái quát bao giá» cÅ©ng có ba lá»ai:
thứ nhất: Tất cả những gì thuộc vấn đỠnhân sự;
thứ hai: Tất cả những gì thuá»™c vá» vấn Ä‘á» nhân lá»±c váºt lá»±c;
thứ ba: Tất cả những gì thuá»™c vấn Ä‘á» Ä‘iá»u kiện khách quan.
Äối vá»›i vấn Ä‘á» nhân sá»±, phÆ°Æ¡ng pháp giải quyết là tiêu diệt những phân tranh ná»™i bá»™, những thà nh kiến và xây dá»±ng má»™t lãnh đạo quyá»n vững chãi. Những khẩu hiệu chÃnh trị ta thÆ°á»ng nghe thấy nhÆ°: chấn áp phần tá» phản cách mạng Ä‘oà n kết, phê bình và đấu tranh để giải quyết mâu thuẫn để tiến tá»›i Ä‘oà n kết trên cÆ¡ sở má»›i, hết thảy Ä‘á»u là những biện pháp nhằm giải quyết vấn Ä‘á» nhân sá»±.
Äối vá»›i vấn Ä‘á» nhân lá»±c váºt lá»±c, phÆ°Æ¡ng pháp giải quyết là thu tháºp Ãt sau nhiá»u. Äảng cách mạng nà o lúc đầu cÅ©ng chỉ có năm mÆ°á»i ngÆ°á»i, sau má»›i thà nh ngà n vạn ngÆ°á»i. Äám cháy lá»›n nà o cÅ©ng khởi sá»± bằng ngá»n lá»a không to hÆ¡n ngá»n lá»a trên đầu que diêm.
Äối vá»›i vấn Ä‘á» Ä‘iá»u kiện khách quan, phÆ°Æ¡ng pháp giải quyết là xây dá»±ng khả năng đấu tranh căn cứ và o hoà n cảnh hiện thá»±c. Phải tháºn trá»ng quan sát những triá»u nÆ°á»›c lá»›n và nÆ°á»›c rút xuống của lịch sá». Biết biến cÆ¡ há»™i thà nh sá»± thá»±c, nhÆ°ng cÅ©ng biết ngừng ở đâu.
Nói vá» quy luáºt nhượng bá»™
Dostoevsky viết trong cuốn Nháºt ký của má»™t nhà văn:
... Bạn bÆ°á»›c xuống má»™t ga tỉnh nhá» và ngẫu nhiên được nghe tin chiến sá»± loan báo có hÆ¡n mÆ°á»i ngà n ngÆ°á»i chết, Ä‘iện tÃn vừa loan báo xong. Rồi bạn lại trông thấy má»™t chà ng trai trẻ vá»›i nét mặt say sÆ°a không phải anh ta hoan hỉ vì số tá» nạn nhÆ°ng vì anh ta say sÆ°a vì lý tưởng cao siêu, anh ta thà nh khẩn kêu gá»i: hỡi các ngÆ°á»i ngoan đạo, cuá»™c Ä‘á»i rồi cÅ©ng hủy diệt, tất cả Ä‘á»u hủy diệt.
Bạn hãy nhìn kỹ tên đó, bạn sẽ thấy ngay hình dáng của má»™t tên khốn nạn Ä‘ang tá»± đầu Ä‘á»™c mình và đầu Ä‘á»™c những ngÆ°á»i chung quanh.
Có kẻ kia, y thÆ°á»ng quỳ gối cảm ân Thượng đế vì y không bị đánh Ä‘áºp, nếu có ai đánh Ä‘áºp y, y cÅ©ng cảm ân Trá»i Pháºt là may mắn y không bị giết chết. Rồi có ai giết chết y, y sẵn sà ng cúi lạy Thượng đế đã giải phóng linh hồn bất diệt của y ra khá»i cái trái đất Ä‘au khổ nà y.
Trên đây là những lá»i công kÃch chủ nghÄ©a chủ bại.
Anton Tchekhov viết trong vở kịch Ba chị em:
Cuá»™c Ä‘á»i tháºt cam go. Có nhiá»u ngÆ°á»i trong chúng ta quá bi quan cho rằng tất cả sẽ dẫn chúng ta đến tuyệt địa và không còn hy vá»ng gì hết... nhÆ°ng rồi nó lại sáng sủa huy hoà ng, không lâu đâu tất cả rồi sẽ lại sáng lạn nhÆ° xÆ°a.
Sologub viết trong tiểu thuyết Ngôi nhà cÅ©, ngôi nhà có ngÆ°á»i bị tá» hình vì chÃnh trị:
à nghÄ© vá» Boris đã bị treo cổ không hỠám ảnh há». Những lúc ánh mặt trá»i chói chan, những lúc ánh trăng trong vắt bầu trá»i, chuyện ấy lại trở vá» thức tỉnh tâm hồn há»... Äôi lúc nó vò xé dằn vặt Ä‘á»›n Ä‘au... NhÆ°ng rồi chÃnh những dằn vặt vò xé Ä‘á»›n Ä‘au ấy lại trở lại thức tỉnh há».
Trên đây là những lá»i đầy hứa hẹn khi phải áp dụng sách lược đảo thóai.
Chỉ có những con ngÆ°á»i chÃnh trị sáng suốt lắm má»›i nắm được quy luáºt nhượng bá»™. Má»—i cuá»™c chiến tranh Ä‘á»u phải tiến hà nh má»™t cách rất biện chứng, nếu không hiểu nhÆ° thế, không thể lãnh đạo đấu tranh. Äấu tranh là hủy diệt những chÆ°á»›ng ngại trÆ°á»›c mắt để tiến, muốn hủy diệt những chÆ°á»›ng ngại đấu tranh cần lòng dÅ©ng cảm cứng rắn, nhÆ°ng không phải chỉ có hà nh Ä‘á»™ng dÅ©ng cảm cứng rắn vì đôi khi sá»± lùi bÆ°á»›c cÅ©ng là để hoà n thà nh việc tiến lên.
Quy luáºt nhượng bá»™ nhÆ° thế nà o?
1) Giữ chặt tráºn địa tối háºu, những cứ Ä‘iểm khác có thể tùy thá»i nhượng bá»™. Tá»· dụ bá» thà nh thị để giữ chặt nông thôn. Tuyên bố há»c táºp Tam Dân Chủ nghÄ©a để chặn cuá»™c tấn công quân sá»± nhằm tiêu diệt Cá»™ng sản của Tưởng Giá»›i Thạch. Bá» Thụy kim chạy lên Diên an.
2) Khoáng triển lá»±c lượng ra bên ngòai, nhÆ°ng có thể tùy thá»i bá» tùy thá»i chiếm. Tá»· dụ: Chấp nháºn rút lui khá»i Cuba để già nh lá»i cam kết của Mỹ đối vá»›i chế Ä‘á»™ Castro. Ký hòa Æ°á»›c Tilsit.
Nhượng bá»™ là chiến thuáºt không phải là chịu hà ng xin thua, nguyên tắc căn bản của nhượng bá»™ là lùi má»™t bÆ°á»›c để tiến hai bÆ°á»›c.
Nhượng bá»™ nhÆ° chÃnh sách của Phạm Lãi Văn Chủng nhằm bảo toà n lá»±c lượng, nhằm là m cho Ngô vÆ°Æ¡ng đắc ý. Có nhượng bá»™ ở Cối kê má»›i có thắng lợi ở Cô tô.
Nhượng bộ để là m gì?
Chiến tranh hay đấu tranh bắt đầu và chấm dứt bằng má»™t chuá»—i thắng lợi không gián Ä‘oạn không thể có trong lịch sá». Nó phải kinh qua những giai Ä‘oạn khác nhau, lên bổng xuống trầm.
..............
Nói vá» thá»a hiệp
Thá»a hiệp không kể lá»ai nà o và thá»a hiệp vá»›i bất cứ kẻ nà o trong những Ä‘iá»u kiện thuáºn lợi cÅ©ng cần thiết chẳng kém gì bạo lá»±c để đánh kẻ thù trong những Ä‘iá»u kiện thuáºn lợi khác. Cả hai Ä‘á»u hÆ°á»›ng chung và o mục Ä‘Ãch tránh bị tiêu diệt (bởi/và tiêu diệt?) đối phÆ°Æ¡ng.
Thá»a hiệp chÃnh trị mang rất nhiá»u hình thái, trong lịch sá» cáºn đại ngÆ°á»i ta thấy:
- Trung cá»™ng thá»a hiệp vá»›i Quốc dân đảng Trung Hoa cùng nhau kháng Nhât để dùng cuá»™c kháng chiến mà khoáng triển lá»±c lượng.
- Trung cá»™ng láºp tráºn tuyến thống nhất thá»a hiệp vá»›i các đảng phái để thêm vây cánh chống Tưởng.
- Trung cá»™ng Ä‘á» ra chÃnh sách thá»a hiệp vá»›i phú nông diệt địa chủ, rồi thá»a hiệp vá»›i trung nông để diệt phú nông, rồi lại Ä‘em bần cố nông diệt trung nông.
- Trung cá»™ng sau khi tiếp thu đại lục đã thá»a hiệp vá»›i các công thÆ°Æ¡ng kỹ nghệ gia để chấn chỉnh thÆ°Æ¡ng mại và công nghiệp, sau má»›i thay thế và tiêu diệt lần mòn.
- Trung cá»™ng thá»a hiệp vá»›i Anh vá» HÆ°Æ¡ng cảng để giải quyết lối thóat cho máºu dịch, và là m cái cá»a ngõ cho bang giao quốc tế.
- De Gaulle thá»a hiệp vá»›i Salan vá» vấn Ä‘á» Algérie để láºt đổ ná»n đệ tứ Cá»™ng hòa.
- De Gaulle thá»a hiệp vá»›i Ben Bella để giải quyết vấn Ä‘á» Algérie, để tiêu diệt đạo quân bà máºt (O.A.S.).
- Hồ Chà Minh thá»a hiệp vá»›i Leclerc để Ä‘em quân Ä‘á»™i Pháp lên Bằc Việt, Ä‘uổi quân Ä‘á»™i Tà u Ä‘i.
- Äảng Bôn-sê-vÃch thá»a hiệp vá»›i phe tÆ° sản Kerensky để chống chế Ä‘á»™ Tsar hoà ng.
- Thá»a hiệp của Tòa thánh vá»›i Phát xÃt để diệt phong trà o Cá»™ng sản ở Espagne.
Trên đây là kể những thá»a hiệp lá»›n, thá»a hiệp chÃnh sách, Ä‘á»i sống chÃnh trị còn hà ng trăm thá»a hiệp nhá» nhÆ°:
- Hai phe chiến tranh nhÆ°ng vẫn có thá»a hiệp trao đổi tù binh.
- Hai kẻ thù nhÆ°ng vẫn Ä‘á»u Ä‘á»u ký vá»›i nhau và rất tôn trá»ng những thá»a hiệp thÆ°Æ¡ng mại.
- Hai ranh giá»›i chiến thá»i nhÆ°ng vẫn có thá»a hiệp ngầm cho sá»± giao thÆ°Æ¡ng để giải quyết vấn Ä‘á» tin tức.
Lúc nà o thì buá»™c phải thá»a hiệp?
Khi cả hai bên Ä‘á»u nháºn thấy không thể lấn nhau được bÆ°á»›c nà o hết nữa, đó là lúc chÃn mùi cho má»™t sá»± thá»a hiệp. Khi má»—i bên Ä‘á»u có những khó khăn ná»™i bá»™ phải giải quyết, đó là lúc cần thiết má»™t sá»± thá»a hiệp.
Những năm sau của năm 1917, những tay áp phe quốc tế Ä‘á»u chịu ảnh hưởng của Urquhart nhất định đặt lại chế Ä‘á»™ Tsar hoà ng ở nÆ°á»›c Nga. Chế Ä‘á»™ má»›i của nÆ°á»›c Nga phải chịu biết bao cay cá»±c để chấn chỉnh ná»n thÆ°Æ¡ng mại. Khi đã khả quan rồi, chÃnh phủ Sô viết phái Krassine sang Anh để gặp Urquhart, ban đầu Urquhart vẫn bảo thủ ý kiến cÅ©, nhÆ°ng lúc Krassine Ä‘Æ°a ra nhiá»u Ä‘iá»u kiện má»›i có lợi, Urquhart đổi sắc diện và cầm bút viết và o giấy những chữ giá cả ra sao? số lượng bao nhiêu? ký kết mấy năm?
Tưởng Giá»›i Thạch bao vây Diên an để tiêu diệt Cá»™ng sản, vụ Tây an nổ ra, ná»™i bá»™ Quốc Dân đảng chia rẽ vì phong trà o kháng Nháºt sôi nổi, Tưởng Giá»›i Thạch Ä‘Ã nh chịu thá»a hiệp rút quân vá», tuyên chiến vá»›i Nháºt.
Thá»a hiệp là má»™t chiến thuáºt không thể không có, ná»™i dung của bất cứ thá»a hiệp nà o cÅ©ng có thể chứa Ä‘á»±ng nhiá»u mÆ°u mô. Cho nên khi thi hà nh thá»a hiệp phải Ä‘á» phòng chỉ nhìn và o hà nh Ä‘á»™ng đối phÆ°Æ¡ng và nhất định không để bị lôi cuốn bởi những lá»i, những chữ ký kết trong bản thá»a hiệp.
VỠviệc đưa đảng liên minh với phe tự do dân chủ, Lénine nói:
Cánh trà thức trong tổ chức của ta chỉ chú trá»ng và o mấy danh từ ngôn ngữ hão để là m Ä‘iá»u kiện thá»a hiệp. Còn cánh vô sản thì hoà n toà n trông cáºy và o sá»± tranh đấu. Cánh trà thức hy vá»ng và o những ngÆ°á»i tÆ° sản tốt, tÆ° sản đứng đắn. Cánh vô sản trông cáºy và o lòng tốt hay đứng đắn của tÆ° sản. Thá»a hiệp vì chÃnh trị đòi há»i nhÆ° váºy dù phải thá»a hiệp vá»›i bá»n tÆ° sản xấu xa nhất để chống lại bá»n vua chúa quý tá»™c. Rõ rà ng là vô sản ủng há»™ tÆ° sản dân chủ không phải tin tưởng và o lòng tốt của chúng mà là để đánh kẻ thù chÃnh của chúng ta là : Tsar.
Nói tóm lại, nguyên tắc căn bản của thá»a hiệp là :
Anh hãy cho tôi cái gì, tôi cũng sẽ biếu anh một thứ.
Không bao giá» có thá»a hiệp vÄ©nh viá»…n hay thá»±c sá»±. Trong thá»i gian thá»a hiệp, hai bên ký kết ngay từ lúc bắt đầu hạ bút ký kết đã sá»a soạn để vi phạm thá»a hiệp hoặc ngấm ngầm hoặc ra mặt.
Tuyên bố Quốc-Cá»™ng liên kết và kháng chiến chống Nháºt rồi vá» Nam kinh chấn chỉnh xong ná»™i bá»™, phe Quốc Dân đảng liá»n tạ sá»± Cá»™ng sản bất phục tòng mệnh lệnh để tÆ°á»›c súng ống, mệnh danh khu vá»±c Cá»™ng sản là gian khu mang quân lên tiá»…u phạt.
Ngược lại Cá»™ng sản sau khi chánh thức chịu quyá»n chỉ huy của Tưởng rồi, rảnh tay phóng ra phong trà o tuyên truyá»n chống Tưởng đã theo Nháºt, mở rá»™ng khu du kÃch Cá»™ng sản, tăng cÆ°á»ng võ trang chống Tưởng.
Hồ Chà Minh láºp chÃnh phủ liên hiệp vá»›i phe Nguyá»…n Hải Thần, nhÆ°ng liá»n sau đó nhiá»u cán bá»™ quốc gia bị Ä‘Æ°a Ä‘i thủ tiêu, nhiá»u khu vá»±c quốc gia bị bá»™ Ä‘á»™i V.M. tấn công.
Thủ Ä‘oạn thá»a hiệp có thể thu gá»n và o câu dÆ°á»›i đây:
Vừa đấu tranh vừa thá»a hiệp, muốn thá»a hiệp phải đấu tranh, muốn đấu tranh phải thá»a hiệp.
Thầy tu Jesuit Balthazar Gracian nói:
"Äá»i sống nhân lá»ai là má»™t cuá»™c đấu tranh chống lại sá»± quá»· quyệt của con ngÆ°á»i. NgÆ°á»i khôn ngoan bao giá» cÅ©ng dùng đủ má»i mÆ°u lược và o trong ý định của mình. Hắn ta không bao giỠđể hở cho ai biết hắn muốn là m gì, hắn có nhằm mục Ä‘Ãch nà o đó thá»±c đấy nhÆ°ng hắn phải tìm cách lừa không cho ai trông thấy cái dã tâm của hắn. Hắn tung ra những lá»i nói mà rút cục hắn là m những Ä‘iá»u mà không ai nghÄ© đến. Những lá»i nói chẳng qua chỉ để là m vừa lòng địch thủ của hắn, khi địch thủ báºn bịu vì những lá»i nói kia láºp tức hắn thi hà nh má»™t việc khác."
Äể đối phó vá»›i cuá»™c sống đó ngÆ°á»i ta phải dùng tá»›i trà thuáºt.
Phe đạo thống có thá»i khi nói vá» trà thuáºt thÆ°á»ng Ä‘Æ°a ra những tên gá»i khác nhau, kỳ diệu để khen, sảo quyệt để chê. Thá»±c ra trà thuáºt Ä‘á»u có phân biệt, khi đã dùng thủ Ä‘oạn thì thủ Ä‘oạn nà o cÅ©ng tốt miá»…n là nó mang đến hiệu quả. Còn sá»± xấu tốt của trà thuáºt là do dùng thủ Ä‘oạn ấy và o việc chÃnh hay và o việc tà , việc tầm thÆ°á»ng hay việc khác thÆ°á»ng.
Napoléon nói:
"Sở dÄ© tôi thắng tráºn Vandée là bởi tôi tá»± biến thà nh ngÆ°á»i Công giáo, nhÆ°ng sang đến Ai cáºp dÄ© nhiên tôi cần phải tin đạo Hồi. Và nếu có ngà y nà o tôi cai trị ngÆ°á»i Do thái tôi sẽ cho tu bổ ngay Ä‘á»n Salomon."
NgÆ°á»i chÃnh trị lúc nà o cÅ©ng bị chìm ngáºp trong những biến chuyển dồn dáºp, há» phải đáp ứng vá»›i bao đòi há»i từng giá». Há» có quyá»n nói thẳng thắn những Ä‘iá»u há» nghÄ© hôm nay, nhÆ°ng ngà y mai há» có quyá»n nói khác hẳn hay nói trái ngược những Ä‘iá»u há» vừa nói hôm trÆ°á»›c.NgÆ°á»i chÃnh trị có quyá»n nói hôm nay rằng chúng ta thất bại vì chÃnh sách má»m dẻo, bây giá» phải cứng rắn và ngà y mai há» vẫn cÅ©ng có quyá»n nói rằng: chÃnh sách cứng rắn có thể Ä‘em đến thất bại và ta lại phải má»m dẻo. Cái khó ở Ä‘iểm là m sao nói xuôi ngược nhÆ° thế mà ngÆ°á»i ta phải nháºn là đúng.
NhÆ° váºy ngụy trị là váºn dụng phÆ°Æ¡ng pháp giả diện và thiện biến.
Äức xâm chiếm Pháp, đảng Cá»™ng sản Pháp lao mình và o cuá»™c kháng chiến trong khi Nga Äức ký hòa Æ°á»›c bá» rÆ¡i đảng Cá»™ng sản Pháp.
Muốn cho chân tÆ°á»›ng thà nh tá»±u thì phải biết giả diện. Giả diện là má»™t khúc tuyến để Ä‘Æ°a chÃnh trị đến thà nh công.
Äế vÆ°Æ¡ng chuyên chế muốn cho đám quần thần khá»i tác loạn nên lấy há»c thuyết Khổng Tá» là m căn bản đạo đức sinh hoạt. Sá»± tôn thá» Khổng há»c cÅ©ng được kể nhÆ° má»™t lối dùng giả diện tuyệt diệu.
Trong 36 kế của Lã Thái Công, có kế "tiếu lý tà ng Ä‘ao" (trong cái cÆ°á»i giấu con dao sắc) cÅ©ng thuá»™c lá»ai giả diện. Ná»… Hà nh chá»i Tà o Tháo, Tà o Tháo vẫn cÆ°á»i rồi còn khen Ná»… Hà nh là con ngÆ°á»i tiết tháo hiếm có, nhÆ°ng Tà o Tháo đã âm mÆ°u để cho Hoà ng Tổ giết Ná»… Hà nh. Tháo mượn tay Hoà ng Tổ để tránh cho mình cái tiếng giết ngÆ°á»i hà o sảng trung lÆ°Æ¡ng. LÆ°u Bị nghe tiếng sét đánh rÆ¡i đôi Ä‘Å©a Ä‘ang cầm trên tay để cốt che Ä‘áºy cho Tà o khá»i nhìn thấy chà khà anh hùng. Tôn Tẫn không giả Ä‘iên chắc Bà ng Quyên đã giết chết.
Mao Trạch Äông trong thá»i gian kháng Nháºt đã nháºn được rất nhiá»u tiếp tế vÅ© khà của Mỹ nhỠở hà nh Ä‘á»™ng giả diện, chÃnh tÆ°á»›ng Marshall và nhiá»u yếu nhân Mỹ nháºn định Mao Trạch Äông không phải là Cá»™ng sản mà chỉ là nhóm cách mạng tiến bá»™ muốn cải cách ruá»™ng đất.
Giả diện là ngụy trà đối vá»›i ngÆ°á»i, nhÆ°ng đừng giả diện vá»›i chÃnh bản thân mình, nghÄ©a là đừng Ä‘em cái bá»™ mặt giả đó mà lừa luôn ta. Bởi thế khi Hứa Du há»i Tà o Tháo vá» số lÆ°Æ¡ng còn chừng bao nhiêu, lúc đầu Tà o Tháo còn nói dối quanh, sau Tà o Tháo phải thá»±c sá»± trình bà y để xin Hứa Du mách kế. Hẳn hòi Tà o Tháo váºn dụng để cho lòng quân khá»i nao núng, nhÆ°ng trong thâm tâm thì Tà o Tháo biết rõ rà ng cái thế nguy hiểm của mình.
Vá» phÆ°Æ¡ng pháp giả diện, chÃnh trị há»c Trung quốc Ä‘Æ°a ra hai nguyên tắc:
a) Giả diện dĩ cầu thực bất cầu danh (là m mặt giả để tiến tới cái thực chứ không chủ trương bỠngoà i hay danh nghĩa).
b) Hình dũ chân tắc giả diện dũ khả hoà nh hà nh vô kỵ (hình tướng cà ng thực bao nhiêu thì giả diện cà ng hoà nh hà nh tha hồ không còn lo gì nữa).
Con cáo đội lốt con cừu mới chắc ăn, con hoẵng đội lốt con hổ thì dễ chết.
Mục Ä‘Ãch của thủ Ä‘oạn
Äã nói thủ Ä‘oạn, đã biết thủ Ä‘oạn thì phải xá» dụng, đã xá» dụng thì xá» dụng đến cùng.
DÆ°Æ¡ng Tu giá»i chẳng kém gì Tà o Tháo, nhÆ°ng DÆ°Æ¡ng Tu chết vì năng mÆ°u nhi bất năng Ä‘á»™ng. Chỉ khoe cái giá»i nà o biết khẩu hiệu Kê cân là Tà o Tháo sắp rút, nà o biết Tà o Tháo muốn là m cá»a lá»›n. Cái biết ấy chỉ tổ là m cho Tà o Tháo nghi ngá». Thà nhÆ° Trần Cung giá»i nhÆ°ng đối láºp vá»›i Tà o Tháo, Tà o Tháo còn quý mến, thà nhÆ° Quách Gia Tuân Úc giá»i và đứng hẳn vá» phe Tháo. Chứ nhÆ° DÆ°Æ¡ng Tu dùng cái giá»i của mình là m mối lo cho ngÆ°á»i hay Ä‘em cái giá»i để chế riá»…u chỉ là má»™t hà nh Ä‘á»™ng khôn ngoan lắm oan trái nhiá»u.
Quá»· Cốc nói: "Biến sinh sá»±, sá»± sinh mÆ°u, mÆ°u sinh kế, kế sinh nghị, nghị sinh thuyết, thuyết sinh tấn, tấn sinh thóai". (Biến Ä‘á»™ng tạo ra sá»± việc, sá»± việc đòi há»i mÆ°u kế, muốn có mÆ°u kế thì phải bà n bạc, bà n bạc sinh ra thuyết nà y thuyết khác đặt định lẽ tiến lẽ thóai).
Hà nh Ä‘á»™ng bao giá» cÅ©ng Ä‘i song đôi vá»›i mÆ°u kế. MÆ°u kế là lo toan từ trÆ°á»›c, cho nên có thể nói rằng mÆ°u kế Ä‘i trÆ°á»›c hà nh Ä‘á»™ng. TÃnh trÆ°á»›c rồi má»›i hà nh Ä‘á»™ng sau, nhÆ° thế gá»i là mÆ°u định nhi háºu Ä‘á»™ng.
Mục Ä‘Ãch của mÆ°u là lợi. Tôn Tá» nói: Không có lợi không Ä‘á»™ng, không được gì không dùng, má»—i hà nh Ä‘á»™ng chÃnh trị phải dà nh cho được má»™t lợi Ãch.
Mục Ä‘Ãch là lợi nhÆ°ng phải biết phân tÃch được chữ lợi. Bá» lợi nhỠđể đến vá»›i lợi lá»›n. Thái tá» Äan hy sinh Phan Ô Kỵ để lấy phẩm váºt mà Tần Thủy Hoà ng Æ°a thÃch, thi hà nh kế thÃch Tần VÆ°Æ¡ng của Kinh Kha má»›i thà nh. NhÆ°Æ¡ng ThÆ° phải mượn cái đầu của Trang Giả để láºp uy. Lénine phải ký hiệp Æ°á»›c Brest Litovsk để cứu vãn cuá»™c cách mạng tháng MÆ°á»i. Äó là phÆ°Æ¡ng pháp trừ to lá»›n không cần thắc mắc đến cái nghÄ©a nhá» của Lý TÄ©nh khi ông Ä‘em quân đánh Äá»™t Khuyết, Ä‘Ã nh để TrÆ°Æ¡ng Kiệm vị sứ thần phải chịu chết. Hà n Phi nói:
"Hà nh tiểu trung tắc đại trung chi tặc, cố tiểu lợi tắc đại lợi chi tà n." (Lòng trung vặt là m hại lòng trung lớn lao, là m lợi nhỠmất lợi to.)
Há»at Ä‘á»™ng bao giá» cÅ©ng phải nhân hoà n cảnh nà o, thá»i cÆ¡ nà o. Thá»i cÆ¡, hoà n cảnh gá»i là thế. Thế cÅ©ng giống nhÆ° nÆ°á»›c đối vá»›i con cá. Cá được nÆ°á»›c má»›i thả cá»a vẫy vùng. NgÆ°á»i được thế dá»… bá» há»at Ä‘á»™ng. Khổng Tá» Ä‘i bao nhiêu nÆ°á»›c, rút cục không thi hà nh được đạo mình, chẳng phải vì đạo của ông không tốt, cÅ©ng chẳng phải Khổng Tá» là ngÆ°á»i xấu, chẳng phải là ông thiếu khả năng là m việc. Thá»i thế chÆ°a đến đấy thôi. Tuy nhiên Khổng Tá» cÅ©ng có má»™t phần lá»—i là ông không xét cho chÃnh xác thá»i thế. Bởi váºy ông bị rÆ¡i và o tình trạng má»™t nhà tiên tri tay không. Khổng Tá» là má»™t triết nhân hÆ¡n là má»™t nhà chÃnh trị. Cho nên sau nà y Hà n Phi phê bình Khổng Tá» rằng: Äiá»u ông nói cÅ©ng có thể Ä‘Æ°a đến lợi lá»›n, nhÆ°ng ông đã nói bằng những danh từ quá cao siêu, xa cách lòng ngÆ°á»i nên thất bại. Mạnh Tá» cÅ©ng váºy, cái thất bại của ông chẳng phải vô cá»›. Thá»i Chiến quốc sở dÄ© chỉ tôn trá»ng quyá»n lá»±c thá»±c tế trÆ°á»›c mắt, bởi vì lá»±c thống nhất hãy còn yếu quá, lá»±c thống nhất yếu thì cục thế phân láºp vẫn nặng ná». Trong cục thế phân láºp cần phải sống còn bằng lợi hại. Khoẻ thì ăn ngÆ°á»i, yếu bị ngÆ°á»i ăn. Muốn khá»e phải mÆ°u phải lợi hại. Trá»ng lợi trá»ng mÆ°u là cái thế Chiến quốc không cho phép nhân nghÄ©a của Khổng Mạnh phát triển. Khi nhà Hà n thống nhất, chÃnh trị vÆ°Æ¡ng đạo láºp thì thuyết nhân nghÄ©a kia má»›i đắc dụng.
Câu chuyện Ä‘iển hình vá» vấn Ä‘á» xét thế của Lý TÆ° tháºt lý thú. Theo Sá» ký Lý TÆ° chép: Và o cầu tiêu chợt thấy lÅ© chuá»™t ăn toà n của dÆ¡, đôi khi còn bị ngÆ°á»i bị chó Ä‘uổi đánh. Ông và o kho thóc, cÅ©ng thấy con nà o con ấy ăn thóc béo máºp, toà nhà rá»™ng lá»›n tha hồ tung tẩy, không bị ngÆ°á»i đánh cÅ©ng không bị chó Ä‘uổi. Lý TÆ° má»›i thở dà i nói rằng: NgÆ°á»i hiá»n vá»›i kẻ dở cÅ©ng không khác gì lÅ© chuá»™t, khác nhau chỉ vì biết tìm cho mình cái thế. Từ đấy ông dốc lòng cầu há»c, đến trÆ°á»ng của Tuân Khanh để há»c thuáºt đế vÆ°Æ¡ng. Chuá»™t ở cầu tiêu, Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên phải ăn của dÆ¡, chuá»™t ở vá»±a thóc Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên được ăn lúa. Thế định nhÆ° váºy. Thẩm thế là xét tìm Ä‘Æ°á»ng thuáºn lợi đẹp đẽ để tá»± xá». Há»c Tuân Khanh thà nh tà i rồi, Lý TÆ° ngồi nghÄ© việc thiên hạ, nháºn thấy Sở VÆ°Æ¡ng không đáng thá», sáu nÆ°á»›c kia yếu quá không hy vá»ng gì xây dá»±ng nghiệp lá»›n. Chỉ còn lại nÆ°á»›c Tần, liá»n quyết định đến Tần. Lý TÆ° và o từ biệt Tuân Khanh nói:
"Theo con nghÄ© cái thế tranh thiên hạ thì bây giá» phải ở trong tay nÆ°á»›c nà o có vạn cá»— xe trở lên. Nay con trông chỉ có nÆ°á»›c Tần đủ sức nuốt thiên hạ, xây dá»±ng nghiệp Äế VÆ°Æ¡ng, váºy con từ giã thầy để sang Tần Ä‘em những gì con há»c được của thầy ra thi thố."
Lý TÆ° đã áp dụng phÆ°Æ¡ng châm thức thá»i thế giả vi hà o kiệt của Tuân Khanh.
Äến nÆ°á»›c Tần gặp lúc vua TÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng vừa chết, Lý TÆ° liá»n tìm đến nÆ°Æ¡ng nhá» ngÆ°á»i có thế lá»±c ở Tần lúc đó là Văn TÃn hầu Lã Bất Vi. Nhá» Lã Bất Vi tiến cá», Lý TÆ° má»›i gặp được vua Tần. Lý TÆ° nói: Ngà y xÆ°a Tần Mục Công là m bá chủ chÆ° hầu mà không nuốt được sáu nÆ°á»›c là vì thế lá»±c chÆ° hầu còn mạnh, đức nhà Chu còn lá»›n. NhÆ°ng từ Tấn Hiếu Công đến nay, Chu Thất đã suy vi, chÆ° hầu yếu rồi. Tần có thể thừa thế sai bảo chÆ° hầu. Và chÆ° hầu phải thần phục Tần nhÆ° má»™t quáºn huyện. Vá»›i thế mạnh của ta, ta quét sạch má»™t phen để thồng nhất thiên hạ. Thế đã đến phải là m cho mau, nếu chần chừ chÆ° hầu hồi phục, liên minh vá»›i nhau thì tháºt khó tÃnh.
Tất cả cái há»c của Lý TÆ° là cái há»c vá» thuáºt thừa thá»i xá» thế.
NÆ°Æ¡ng tá»±a
Tay trằng tạo dá»±ng sá»± nghiệp, thà nh công chẳng phải nhá» bà n tay trắng mà nhá» những Ä‘iểm tá»±a. NÆ°Æ¡ng tá»±a cÅ©ng và nhÆ° chiếc cầu, con thuyá»n để ta qua sông. Nguyá»…n Trãi phải nÆ°Æ¡ng tá»±a Lê Lợi để trả thù nhà nợ nÆ°á»›c. Lý TÆ° phải nÆ°Æ¡ng tá»±a Lã Bất Vi, Ä‘Ã nh rằng Lý TÆ° có tà i song nếu không nhá» Lã Bất Vi thì cái tà i ấy chắc cÅ©ng mai má»™t Ä‘i. Äến cả Lã Bất Vi cÅ©ng phải nÆ°Æ¡ng tá»±a và o Tá» Sở. Nếu Lã Bất Vi coi Tá» Sở nhÆ° má»™t thứ hà ng hóa quý báu thì Lý TÆ° cÅ©ng trông cáºy ở Lã Bất Vi nhÆ° ngôi nhà che chở. Lại nói đến Tá» Sở, khi mẹ bị thất sủng đói khát ở Cam Ä‘an, vất vÆ¡ vất vưởng phải nÆ°Æ¡ng tá»±a và o tiá»n bạc của Lã Bất Vi. Sá»± nÆ°Æ¡ng tá»±a lẫn nhau giữa Lã Bất Vi và Tá» Sở, nẩy sinh ra má»™t vụ nÆ°Æ¡ng tá»±a khác là Hoa DÆ°Æ¡ng phu nhân. Hoa DÆ°Æ¡ng phu nhân không có con, được Tá» Sở để nÆ°Æ¡ng tá»±a(?) Cả ba lúc đầu chẳng có gì nÆ°Æ¡ng tá»±a, đã biết tìm đến nÆ°Æ¡ng tá»±a lẫn nhau. Vụ nÆ°Æ¡ng tá»±a nà y đã là m thay đổi lịch sá» không Ãt.
Hán Cao Tổ áo vải lên ngôi Thiên Tá», dùng chiến tranh Ä‘á»at thiên hạ. NgÆ°á»i Ä‘á»i sau cho rằng LÆ°u Bang không cần phải nÆ°Æ¡ng tá»±a. NhÆ°ng xét cho kỹ nếu không có sá»± tÆ° trợ của Lã Công có lẽ LÆ°u Bang cÅ©ng chẳng nên cÆ¡m cháo gì. Ấy là chÆ°a kể đến công lao của TrÆ°Æ¡ng LÆ°Æ¡ng, Tiêu Hà , Hà n TÃn, Phà n Khóai.
Trong chÃnh trị sá»± nÆ°Æ¡ng tá»±a rất là cần thiết. Hitler nếu không có Hinderburg che đỡ, chắc đảng Quốc xã không thể nắm chÃnh quyá»n. Lénine nếu không được Äức quốc thả vá» gây loạn, chắc cuá»™c cách mạng tháng MÆ°á»i sẽ do ngÆ°á»i khác là m.
XÆ°a kia còn có thể có ông tÆ°á»›ng râu xoăn không bao giá» chịu khuất thân dÆ°á»›i ngÆ°á»i nà o. Ai là m vua ở chá»— nà y, ông liá»n bá» Ä‘i nÆ¡i khác xÆ°ng hùng, dù phải trốn và o rừng ráºm là m thảo khấu.
NhÆ°ng ngà y nay không thể còn nhÆ° váºy được nữa. Xã há»™i kỹ nghệ tổ chức rất chặt chẽ, báºc thang xã há»™i Ä‘á»u trải qua những nâng đỡ che chở.
"Pour l ambitiuex l humilité est l échelle.
Vers laquelle le jeune grimpeur tourne le regard."
Hai câu nói của Brutus trong vở kịch Cesar, ta tháºt rõ rà ng tình trạng nÆ°Æ¡ng tá»±a và che chở trong chÃnh trị bây giá».
Cấy thế
Không có thế thì gây thế. Thế nhỠvun bón mà lớn lên.
Cấy thế ra khắp nơi.
Lý Thế Dân mở khoa thi để vÆ¡ vét nhân tà i thiên hạ vá» phò giúp. Lý Thế Dân lên ngôi do sá»± biến Huyá»n VÅ© Môn, trong vụ đó ông đã giết anh là Lý Kiến Thà nh và em là Lý Nguyên Cát. Biết việc mình thiên hạ không phục lắm nên Lý Thế Dân ra công tranh thủ quần chúng của Kiến Thà nh và Nguyên Cát bằng chÃnh sách hóa thù là m bạn, kết quả Ngụy TrÆ°ng và Lý TÄ©nh, hai tay chân đáng sợ của Kiến Thà nh và Nguyên Cát, trở vá» thần phục.
Tô Tần và TrÆ°Æ¡ng Nghi cùng há»c thầy Quá»· Cốc, khi Tô Tần đắc chà thì TrÆ°Æ¡ng Nghi còn túng quẫn. Tô Tần sợ nÆ°á»›c Tần phát Ä‘á»™ng chiến tranh quá sá»›m có thể là m hại cho công cuá»™c du thuyết hợp tung của mình, nên váºn Ä‘á»™ng cho TrÆ°Æ¡ng Nghi và o Tần vá»›i nhiệm vụ là m cháºm chiến tranh lại. Quả nhiên TrÆ°Æ¡ng Nghi thà nh công giúp Tô Tần nhÆ° sở nguyện.
Cái lá»±c vô địch là cái lá»±c có thế Ä‘i kèm bên. Có thế thì lá»±c há»at Ä‘á»™ng cà ng thêm lá»›n, thà nh công cà ng thêm nhanh chóng. Vua Nghiêu nhÆ°á»ng ngôi cho vua Thuấn, vua Thuấn nhÆ°á»ng ngôi cho vua VÅ© cÅ©ng nhÆ° nhà Hạ mất bởi nhà ThÆ°Æ¡ng, nhà ThÆ°Æ¡ng mất bởi nhà Chu, nhÆ°á»ng hay mất Ä‘á»u do thế không thể đừng được váºy, chẳng phải vua Nghiêu hiá»n đến Ä‘á»™ không nhÆ°á»ng ngôi cho con. Khi quyá»n hà nh ở trong tay Trần Thủ Äá»™, Lý Chiêu Hoà ng gả con(?) cho Trần Cảnh thì thế của nhà Lý kể nhÆ° mất hẳn. Huệ Tông dù có trốn và o chùa tu cÅ©ng không thóat khá»i tay Trần Thủ Äá»™ đã nhổ cá» thì nhổ cả rá»….
TrÆ°á»›c khi nhà Tấn tiêu diệt lục quốc, Tần đã có kế trồng thế rất tà i tình. Ban đầu Tần thi hà nh chÃnh sách ngồi yên để nuôi thế, lấn rợ Nhung phÃa Tây để mở rá»™ng lãnh thổ luyện táºp vÅ© nghệ để củng cố thế đã có. Sau đó là chÃnh sách thống nhất tiá»n tệ, cân Ä‘o và chÃnh sách tá»± do mua ruá»™ng đất, luáºt pháp bảo vệ tÆ° bản. ChÃnh sách nà y ban bố, những tay già u có tụ táºp vá» Tần nhÆ° nÆ°á»›c chảy, tiá»n thiên hạ đổ và o nÆ°á»›c Tần phát triển Tần thà nh đại cÆ°á»ng quốc. NhÆ° váºy gá»i là phép thá»±c thế (trồng thế). Thế do trồng mà có, do nuôi dưỡng bồi đắp mà lá»›n, cho tháºt khá»e rồi má»›i dùng. Không cấy thế tất không có thế, không có thế tất không thể thừa thế, nhÆ° không xe không ngá»±a không thể Ä‘i đâu.
Trồng thế còn phải biết nháºn thế. Tần nhân lúc lục quốc đánh lẫn nhau, ngồi yên để là m già u là m khoẻ cho nÆ°á»›c mình. NhÆ° váºy gá»i là dÄ© thế thà nh thế hay dÄ© thế dưỡng thế. Trồng thế còn phải biết phá thế. Tần dụng TrÆ°Æ¡ng Nghi đánh bại chÃnh sách hợp tung, phá xong thế hợp tung rồi, việc trồng thế của Tần cà ng thêm vững và ng thêm tÆ°Æ¡i tốt. Thế của kẻ khác bị phá, tức là thế của ta thà nh.
Lại còn những thuáºt khác nhÆ°:
- Mượn thế của ngÆ°á»i là m thế của ta.
- Tranh thế của ngÆ°á»i để dùng cho ta.
- Tranh thế của ngÆ°á»i để ta có thế.
- Dùng thế của địch mà phá thế của địch.
- Äể cho má»i ngÆ°á»i tranh thế, rút cục thế vá» ta.
Thóat dĩnh
Anh hùng hà o kiệt nhÆ° lưỡi gÆ°Æ¡m sáng quắc khi vị ngá»™ còn nằm trong bá»c. Lưỡi gÆ°Æ¡m sáng đó phải có lúc hiện ra. Sá»± hiện ra đó gá»i là thóat dÄ©nh.
Thóat dĩnh có trăm ngà n phương sách. Trung quốc có câu chuyện điển hình vỠthóat dĩnh là chuyện Trần TỠNgang.
Trần Tá» Ngang tá»›i kinh đô, chẳng ai thèm để ý đến ông. Trong khi ấy, tại kinh đô có ngÆ°á»i bán cây Ä‘Ã n quý giá đáng cả ngà n lạng và ng, ngÆ°á»i già u có thế lá»±c ở kinh đô cÅ©ng bà n tán vá» cây Ä‘Ã n, nhÆ°ng không má»™t ai hiểu tại sao cây Ä‘Ã n lại quý báu đến thế. Trần Tá» Ngang bèn đến chá»— ngÆ°á»i bán Ä‘Ã n, giữa lúc nhiá»u ngÆ°á»i tụ táºp đến xem ông nói: tôi biết chÆ¡i Ä‘Ã n nà y. Má»i ngÆ°á»i reo lên xin ông gẩy cho nghe. Trần Tá» Ngang hẹn ngà y mai hãy đến xóm Tuyên dÆ°Æ¡ng, ông sẽ trổ tà i. Hôm sau từ sáng sá»›m tinh mÆ¡ thiên hạ nô nức kéo đến. Trần Tá» Ngang ngồi trên phiến đá uống rượu ngâm thÆ¡ hồi lâu, ăn uống xong ông đứng dáºy cầm cây Ä‘Ã n và nói rằng: Ta là Trần Tá» Ngang, ngÆ°á»i quán đất Thục, văn chÆ°Æ¡ng chữ nghÄ©a trên Ä‘á»i chẳng ai bì kịp, thế mà đà nh chịu so so súi súi ở chốn kinh đô nà y, chẳng bằng cái thằng bán Ä‘Ã n ngu dốt. Nói xong ông giÆ¡ cao cây Ä‘Ã n Ä‘áºp xuống phiến đá, Ä‘Ã n vỡ tan thà nh trăm mảnh. Ai ai cÅ©ng sá»ng sốt, nhÆ°ng cÅ©ng từ đây thiên hạ biết đến Trần Tá» Ngang.
Fidel Castro mang quân và o trại Moncada, việc nà y Ä‘em cho Castro rất nhiá»u tiếng tăm đối vá»›i dân chúng trong nÆ°á»›c cÅ©ng nhÆ° đối vá»›i quốc tế.
Mao Trạch Äông nổi tiếng lên nhá» những bà i phê bình trong các đại há»™i đảng, và nhá» những tÆ° tưởng quân sá»±.
Nằm lấy Ä‘iá»u má»›i lạ để vượt ngÆ°á»i
Mahomet trong những ngà y đầu tiên thà nh láºp Hồi giáo, ông loan truyá»n chuyện Trá»i nói vá»›i ông ngòai đồng cá». Äể tụ táºp dân chúng nghe mình thuyết pháp, ông bèn nói đại lên rằng ông có phép gá»i những váºt vô tri vô giác biết cá» Ä‘á»™ng. Khi dân chúng bu đến đông nghẹt, ông liá»n diá»…n thuyết hồi lâu, dân chúng bị ông dụ hoặc quên mất việc là m phép kia.
Toà n bá»™ Evangile chỉ ghi chú những phép lạ của Jésus nà o chữa cho ngÆ°á»i mù thà nh sáng, nồi cÆ¡m bao ngÆ°á»i ăn không hết v.v...
Äá»i nhà Lý nhà sÆ° Minh Không Ä‘em đạo Pháºt và o chÃnh quyá»n bằng y thuáºt chữa cho vua khá»i hóa hổ.
Cải cách ruộng đất, phân chia ruộng đất là món quà kỳ lạ như một phép lạ của Cộng sản đem cho nhân dân mà thi hà nh kế dụ hoặc.
ÄÆ°a ra những Ä‘iá»u má»›i lạ thÃch hợp tâm lý và hoà n cảnh xã há»™i tượng trÆ°ng cho má»™t hy vá»ng hay cuá»™c đổi Ä‘á»i. Vượt ngÆ°á»i để gây vốn chÃnh trị.
Ba giai đoạn cho việc khoáng trương lực lượng
Theo Lã Vá»ng thì lá»±c lượng chÃnh trị lá»›n lên theo ba giai Ä‘oạn:
1) Thá»i kỳ chÆ°a có vốn thì phải khổ công, cố gắng tìm má»i cách lợi dụng thế bên ngòai.
2) Thá»i kỳ có chút vốn rồi thì phải đấu trÃ, đánh những tráºn nhỠđể thâu há»ach thắng lợi.
3) Vốn lá»›n rồi thì tranh thủ thá»i cÆ¡ cÆ°á»›p thiên hạ.
Lấy sá»± phát triển của Trung cá»™ng trên lục địa Trung Hoa và thế giá»›i là m tá»· dụ. Và o năm 1920, năm thứ hai của váºn Ä‘á»™ng văn há»c ngÅ© tứ, hoa kiá»u DÆ°Æ¡ng Minh Trai nghe lệnh của đệ Tam Quốc tế mang má»™t phÆ°Æ¡ng án thiết láºp đảng vá» nÆ°á»›c. Tá»›i Thượng hải, Trai gặp Trần Äá»™c Tú và Lý Äại Khâm hai giáo sÆ° đại há»c Bắc kinh tổ chức há»™i nghiên cứu chủ nghÄ©a Mác xÃt. Há»™i nghiên cứu nà y từ Thượng hải phát triển thà nh nhiá»u phân há»™i tại các tỉnh khác.
Há»™i phát triển có mòi vững chãi, Trần Äá»™c Tú liá»n biến Há»™i thà nh Äảng gồm những ngÆ°á»i đắc lá»±c và táºn tâm của há»™i, chừng gần năm chục ngÆ°á»i. Chủ trÆ°Æ¡ng của đảng trong những ngà y há»at Ä‘á»™ng đầu tiên là :
- Phát triển tổ chức.
- Äẩy mạnh tuyên truyá»n.
- Phát triển công váºn.
Mặc dầu là m việc rất hăng say nhÆ°ng kết quả chẳng được gì vì nhân dân Trung Hoa không hiểu đảng Cá»™ng sản là cái quái gì thấy có búa liá»m và lÅ© ngÆ°á»i tuyên truyá»n xung phong hò hét, dân chúng lại tưởng đám rÆ°á»›c hay đám xiệc. Trong khi đó Quốc Dân đảng vì láºt đổ Mãn Thanh nên rất nhiá»u ngÆ°á»i theo Äảng Cá»™ng sản Trung quốc liá»n thay đổi chiến lược. Chiến lược má»›i gồm có:
Äổi khẩu hiệu, trÆ°á»›c đây chỉ toà n khẩu hiệu Cá»™ng sản, bây giá» toà n khẩu hiệu dân tá»™c.
Bà máºt cho cá nhân gia nháºp Quốc Dân đảng để mượn thế của quốc dân đảng. Nhá» chiến lược má»›i Cá»™ng sản phát triển mạnh.
Tưởng Giá»›i Thạch lãnh đạo phe quân nhân của Quốc Dân đảng nhìn thấy âm mÆ°u tu hú đẻ nhá» của Cá»™ng sản nên quyết định dùng vÅ© lá»±c giải quyết, dù cho việc giải quyết nà y trong tình thế khó khăn thá»i đó có là má»™t chuyện dÅ©ng sỹ cắt cá» tay nhiá»…m Ä‘á»™c cÅ©ng Ä‘Ã nh chịu váºy.
Hà nh Ä‘á»™ng của phe Tưởng là m cho con thuyá»n Cá»™ng sản Ä‘ang thuáºn buồm xuôi gió bị đứng khá»±ng lại. Cá»™ng sản phải Ä‘Ã nh Ä‘Æ°a chiến lược má»›i là :
Kết thúc sự hợp tác với Quốc Dân đảng, nhưng vẫn duy trì liên lạc với phe Quốc Dân đảng thiên tả.
Dùng hai vạn đảng viên là m cơ sở vũ trang, vũ trang nông dân để triển khai đấu tranh cải cách ruộng đất.
Thanh trừng nội bộ.
PhÃa Tưởng Giá»›i Thạch, sau khi củng cố xong, ông tiếp tục dùng binh lá»±c Ä‘uổi đánh Cá»™ng sản.
Ở Diên an, Cộng sản sau một phen khánh kiệt lại bắt đầu gây vốn, nhỠcuộc kháng chiến việc là m ăn rất phát đạt cho đến ngà y có đủ lực tranh thiên hạ.
Lá» lối khoáng trÆ°Æ¡ng lá»±c lượng của Cá»™ng sản theo diá»…n trình từ Ä‘iểm đến tuyến và từ tuyến đến diện, cÅ©ng không khác gì ba giai Ä‘oạn của Lã Thái Công váºy.
Bà n vá» chữ thuáºt của ngÆ°á»i xÆ°a
Xét Ä‘á»™ng tÄ©nh của công việc để chế ngá»± công việc, biết ứng biến đến vô cùng. Äó là thuáºt. Nói đến chÃnh trị thì hai chữ vô cùng kia lại cà ng vô cùng nữa. ChÃnh trị đòi há»i biết bao nhiêu là thuáºt, nà o là thuáºt dùng ngÆ°á»i, thuáºt kinh tế, thuáºt cai trị, thuáºt chiến thắng, thuáºt hiệu triệu, thuáºt tranh dân, thuáºt biện thuyết lý luáºn v.v...
Nói đến thuáºt là nói đến há»c há»i không biết đến chá»— nà o là chừng vì thuáºt không có trình Ä‘á»™ nà o nhất định.
Ngà y xÆ°a Trịnh Tá» Sản được ngÆ°á»i Ä‘em đến biếu con cá. Ông má»›i sai ngÆ°á»i nhà thả con cá xuống ao nuôi. NgÆ°á»i nhà đem là m thịt ăn vụng, rồi và o bẩm lại vá»›i Trịnh Tá» Sản: Con cá khi thả xuống ao, nó quẫy Ä‘uôi mạnh và bÆ¡i nhanh mất hút. Trịnh Tá» Sản nghe xong rồi nói: Äúng lắm, đúng lắm! cá gặp nÆ°á»›c mà . NgÆ°á»i nhà ông Tá» Sản vá» nói chuyện vá»›i vợ con ông rằng: Ai bảo Trịnh Tá» Sản là con ngÆ°á»i trà mÆ°u, ta ăn thịt con cá mà ông cÅ©ng chẳng biết.
Mạnh Tá» nghe chuyện ấy má»›i phê bình: Äúng lắm, đúng lắm, ngÆ°á»i quân tá» có thể bị lừa dối bằng cái vẻ thẳng thắn. (Quân tá» khả khi dÄ© kỳ phÆ°Æ¡ng).
Nếu xá» dụng cho chÃnh xác chữ thuáºt thì hiệu quả của nó sẽ không lÆ°á»ng. Thuáºt là để thi hà nh mÆ°u kế. Nó chỉ được việc khi nà o nó tháºt tinh xảo. Tinh xảo ở đâu mà ra, ở há»c mà ra, cho nên cổ nhân nói bất há»c vô thuáºt (không há»c thì không có thuáºt) là nghÄ©a ấy.
Vá» thuáºt cai trị Quản Trá»ng khái quát và o bảy Ä‘iểm:
1) Tắc: Tức là tÃnh nguyên tắc và tÃnh quy luáºt
2) Tượng: Nên phân định ra từng lá»ai để đối phó.
3) Pháp: Äặt ra Ä‘iá»u lệ, tiêu chuẩn, má»±c thÆ°á»›c, ká»· luáºt.
4) Hóa: Thuyết phục đưa và o khuôn mẫu.
5) Quyết tắc: So sánh giữa lợi vá»›i hại, chết vá»›i sống, khó vá»›i dá»…, nguy hiểm và an toà n để đặt định kế há»ach.
6) Tâm thuáºt: Lấy lòng nhân ái và tấm lòng thà nh tháºt đối xá» vá»›i ngÆ°á»i vá»›i việc.
7) Kế số: Dùng mÆ°u kế hÆ° thá»±c, xa gần, má»m rắn để đối xá» vá»›i ngÆ°á»i vá»›i việc.
Thuáºt dùng ngÆ°á»i
NgÆ°á»i là vốn quý nhất của chÃnh trị. Cán bá»™ quyết định hết thảy.
.................................................. .................................................. .................................................. .................................
ChÃnh trị phÆ°Æ¡ng Äông cổ xÆ°a rất chú trá»ng đến vấn Ä‘á» dùng ngÆ°á»i và biết ngÆ°á»i. Khổng Tá» bảo rằng lÆ°á»i tìm ngÆ°á»i, dạy ngÆ°á»i, dùng ngÆ°á»i thì khó nhá»c khi trị việc, chăm biết ngÆ°á»i, dùng ngÆ°á»i và tìm ngÆ°á»i thì nhà n khi trị việc. Má»™t ná»a thuáºt chÃnh trị quy và o sá»± biết khai thác cái vốn quý báu đó váºy.
Nghiệp lớn của Lưu Bang cũng chỉ thu và o mấy chữ: Tri nhân thiện nhiệm
Vá» thuáºt đối phó vá»›i ngÆ°á»i để giải quyết việc tìm hiểu ngÆ°á»i, dùng ngÆ°á»i, các lý thuyết gia chÃnh trị Trung quốc khái quát và o tám nguyên tắc:
1) Lá»ai: Phân định ra từng lá»ai khác nhau. Hoà ng Thạch Công nói: ngÆ°á»i nà o cÅ©ng có thể dùng được, ngu, trÃ, dÅ©ng, bần. Kẻ trà thÃch láºp công, kẻ dÅ©ng thÃch thá»±c hiện chà nguyện, kẻ nghèo dá»… hám lợi, bá»n ngu liá»u lÄ©nh không sợ chết.
2) An: Là m sao dùng ngÆ°á»i mà ngÆ°á»i không ý thức được đã bị ta dùng. Sách Thân (?) viết: Trên chế ngá»± dÆ°á»›i nhÆ° phép Ä‘i câu tay câu phải cho tÄ©nh để cho cá không ngá» cái mồi câu có móc và o lưỡi câu. Từ gần mà chế ngá»± xa nhÆ° ngÆ°á»i cầm cÆ°Æ¡ng ngá»±a, tay phải Ä‘á»u đặn để xá» dụng chiếc hà m thiếc. Hãy nhìn đứa trẻ chăn gà chăn vịt sẽ thấy ngay phép trị dân. Äứa trẻ biết nghá» không gấp quá khiến cho gà vịt kinh hãi, không cháºm quá khiến gà vịt trì trệ. Lúc muốn cho bầy gà vịt rẽ phÃa nà o thì nó đứng chắn má»™t góc đê lại. Nó không bức bách vì bức bách là m gà vịt bay nhẩy tán loạn. Nó cÅ©ng không để sÆ¡ hở gà vịt má»—i con sẽ Ä‘i má»™t Ä‘Æ°á»ng. Trị dân cÅ©ng thế, là m thế nà o trị mà nhÆ° không trị má»›i tháºt là tuyệt giá»i.
Giả Nghị nói: từ quân thần đến thứ dân, ai ai cÅ©ng cảm thấy tình thế sắp nguy sắp đổ vỡ, không ai đứng yên ở pháºn mình tất Ä‘á»™ng loạn đến nÆ¡i. Tình hình nà y chẳng cần vua Thang vua VÅ©, chỉ cần má»™t tên Trần Thiệp cÅ©ng đủ là m sôi thiên hạ.
3) Tiện: Nên dá»… hiểu dá»… nghe. Kinh Dịch viết: "Dị tắc dị tri, gián (giản?) tắc dị tòng. Dị tòng tắc hữu công, dị tri tắc hữu thân. Hữu thân tắc khả cá»u, hữu công tắc khả đại. Khả cá»u tắc hiá»n nhân chi đức, khả đại tắc thánh nhân chi nghiệp. Dị, giản nhi thiên hạ chi lý đắc hỹ, thiên hạ chi lý đắc, nhi thà nh vị hồ kỳ trung hỹ". (Dá»… là dá»… biết, giản nên dá»… theo, dá»… theo nên việc má»›i thà nh, dá»… hiểu nên thân nhau? Có thân nhau việc má»›i lâu bá»n, việc có thà nh má»›i trở nên lá»›n. Giữ lâu bá»n là cái đức của hiá»n sỹ, gây được lá»›n lao là sá»± nghiệp của thánh nhân. Dá»… là m, dá»… hiểu, dá»… nghe là nắm được cái lý của thiên hạ. Có nắm được cái lý của thiên hạ thì má»›i thà nh công).
Hà n Phi Tá» nói: Lá»i nói bà hiểm khó khăn, đến báºc thượng trà còn không hiểu, huống chi còn Ä‘em nó để là m khuôn phép cho dân chúng thì dân chúng biết đâu mà là m. Ngà y nay chÃnh trị là công việc của dân gian, nên lấy những Ä‘iá»u Ä‘Æ¡n giản nhÆ° vợ chồng con cái thÆ°á»ng nói vá»›i nhau để trị dân. Bởi tìm những Ä‘iá»u dà nh cho báºc thượng trà để trị dân là công việc phản bá»™i chÃnh trị.
Vân Trung Tá» nói: NgÆ°á»i quân tá» không trách ngÆ°á»i không theo kịp, ngÆ°á»i không là m nổi không trách ngÆ°á»i bằng Ä‘iá»u ngÆ°á»i không biết.
4) Thế: Äẩy ngÆ°á»i và o cái thế khiến ngÆ°á»i Ä‘Ã nh phải chịu để ta dùng.
Tá» Hoà n Công há»i Quản Trá»ng vá» thuáºt là m thế nà o cho dân liá»u chết, là m cho dân giữ tÃn nghÄ©a.
Quản Trá»ng đáp: Có ba Ä‘iá»u gốc ấy là : dân mong bảo vệ ông cha, dân muốn gìn giữ nhà cá»a của cải, dân được lo lắng cho vợ con.
Vương Nhân Giám nói:
Có những việc bị bức bách và o cái thế không chiến đấu không xong như trước mắt hang sâu, đằng sau là hổ đói. Không là m cách vượt hang sâu thì ngồi chỠhổ đói đến ăn thịt hay sao.
Hà n Phi nói:
Muốn dạy thuần thục con chim, ngÆ°á»i dạy chim cắt bá»›t lông cánh khiến chim không bay được nữa và chịu ngÆ°á»i nuôi ăn. Nếu chịu để ngÆ°á»i cho ăn là m thế nà o chim không thuần phục. Vua trị quần thần cÅ©ng thế. Quần thần rá»i vua sẽ mất danh vị lợi lá»™c, há»i quần thần là m sao không phục.
5) Sát: Luôn luôn dò xét kiểm sóat để chống sá»± là m báºy là m loạn.
Quản Trá»ng viết trong thiên Cá»u thủ:
- Phải có mắt lớn, tai to để biết được cả những việc ngòai ngà n dặm, việc trong hầm trong xó để phá gian loạn.
- Nghe nhiá»u nhÆ°ng không cá»± tuyệt ngay cÅ©ng không hứa hẹn vá»™i và ng. Giữ lòng nhÆ° núi cao nhìn không thấy ngá»n, nhÆ° hố sâu dò không thấy đáy.
- Dùng việc là m thực tế để sáng tỠdanh nghĩa, rồi lại dùng danh nghĩa để thúc đẩy việc là m thực tế.
6) Chế: Váºn dụng và tổ chức phÆ°Æ¡ng pháp để chế ngá»±.
7) Ngu: Dùng thuáºt để là m cho ngÆ°á»i không hiểu bị ta dùng và o việc gì.
Khổng TỠnói: "Dân khả sỠdo chi bất khả sỠtri chi." (Bảo dân là m nhưng không cần bảo dân biết).
Hoà i Nam Tá» nói: "Trà giả dịch sá» quá»· thần, ngu giả tÃn chi, thÆ° dịch do vị thánh nhân dÄ© thần đạo thiết giáo." (NgÆ°á»i trà xá» dụng quá»· thần, kẻ ngu tin theo nhÆ° váºy, kinh Dịch gá»i là thánh nhân thiết láºp tôn giáo để dạy dá»—).
8) Cảm: Äem lòng thà nh cùng cÆ¡m no áo ấm mà cảm hóa ngÆ°á»i khiến cho ngÆ°á»i sống chết vì ta.
|
08-09-2008, 11:37 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 6
Hà nh vi chÃnh trị
Các nhà chÃnh trị lá»›n trong lịch
sá» thÆ°á»ng có cùng má»™t quy tắc
là thÃch ứng vá»›i Ä‘iá»u kiện thá»±c
tế, lá»±a thá»i lá»±a thế má»m dẻo uốn
theo những biến chuyển
VAUBAN
Trong chÃnh trị, phản bá»™i chỉ lÃ
công việc của thá»i gian.
TALLEYRAND
Hà nh vi chÃnh trị
Bất cứ hà nh vi nà o cÅ©ng Ä‘á»u là phản ứng của con ngÆ°á»i đối vá»›i sá»± khÃch phát và thá»±c tiá»…n của hoà n cảnh. Hà nh vi chÃnh trị là hà nh vi phản ứng của con ngÆ°á»i đối vá»›i sá»± khÃch phát chÃnh trị và hoà n cảnh chÃnh trị.
PhÆ°Æ¡ng pháp hà nh vi chÃnh trị phải chịu ảnh hưởng của hai biến cố:
Hà nh vi chÃnh trị (Attitudes politiques).
Hoà n cảnh chÃnh trị (situation politique).
Hà nh vi chÃnh trị có thể do Ä‘á»™ng cÆ¡ cá nhân mà biến đổi, có thể do hoà n cảnh chÃnh trị mà biến đổi, có thể biến đổi do cả hai.
Lá»— Trà Thâm giết ngÆ°á»i bị tầm nã chạy theo Tống Giang lên LÆ°Æ¡ng SÆ¡n Bạc láºp đảng phản kháng Tống triá»u. Ngô Dụng bất đắc chà vá» công danh thi cá» lên LÆ°Æ¡ng SÆ¡n Bạc là m mÆ°u sỹ mong láºt nhà Tống. Bá Di, Thúc Tá» chống lại nhà Chu bá» lên núi hái rau vi. Thảy Ä‘á»u là những hà nh vi chÃnh trị.
Tuy nhiên cần phải phân biệt hai lá»ai hà nh vi tiêu cá»±c và tÃch cá»±c. Tiêu cá»±c là không là m gì cả, khoanh tay chịu trói trÆ°á»›c hoà n cảnh chÃnh trị. TÃch cá»±c là đấu tranh vượt hoà n cảnh.
Hà nh vi tÃch cá»±c nhÆ° Savinkhov tả nữ chiến sỹ cách mạng Dora nhÆ° sau:
Nà ng thuá»™c và o lá»ai ngÆ°á»i dám tranh đấu hiếm có, nà ng đứng trÆ°á»›c mặt tôi trầm lặng, hÆ¡i buồn, dáng dấp ấy không lúc nà o mất Ä‘i trong cuá»™c Ä‘á»i ngắn ngủi của nà ng.
- Dora, chị có biết rằng chị sẽ phải từ bá» hết không? Từ bá» cả Ä‘á»i sống gia đình ấm cúng thân yêu.
- Vâng.
- Äể sống lén lút nay đây mai đó?
- Vâng.
- Và phải nháºn cái chết có thể đến được?
- Vâng.
- Và phải chém giết nữa?
Nà ng lặng Ä‘i, rồi cÅ©ng vẫn trả lá»i quyết liệt tuy lá»i nói hÆ¡i nhá» Ä‘i đôi chút: vâng.
HÃ nh vi tÃch cá»±c nhÆ° Don Camillo
Peppone chủ tịch Cá»™ng sản, chiá»u theo ý vợ, Ä‘Æ°a con đến nhà thỠđể là m phép rá»a tá»™i. Cha sở Don Camillo là kẻ thù của Peppone nhất định không chịu rá»a tá»™i cho con nhà vô thần. Peppone nổi giáºn là m dữ. Don Camillo há»i ý kiến Chúa phải đối phó nhÆ° thế nà o? Tiếp đây là cuá»™c đối thá»ai giữa Don Camillo và Chúa Jésus.
Chúa nói: Don Camillo, con vừa là m một chuyện rất không phải.
Don Camillo đáp: Chúa Jésus, xin chúa nghÄ© lại, rá»a tá»™i là việc thiêng liêng không phải chuyện đùa...
- Don Camillo, hôm nay con lại dạy ta vá» rá»a tá»™i nữa sao, con không nhá»› là chÃnh ta đã tạo ra nó Æ°? Ta muốn nhắc thêm lần nữa, con vừa là m má»™t chuyện rất không phải, bởi vì giả thỠđứa bé nà y chết, không rá»a tá»™i nó không được lên thiên Ä‘Ã ng, thế chẳng phải lá»—i tại con?
- Chúa Æ¡i, xin Chúa đừng quá bi thảm hóa việc Ä‘á»i, là m sao mà thằng nhãi ấy chết được. Nó hồng hà o và đẹp nhÆ° bông hoa.
- Thế không có nghÄ©a là nó không thể chết, giả thá» hòn ngói trên kia rÆ¡i trúng và o đầu nó, giả thá» tối hôm nay vá» nó lên kinh. Váºy bổn pháºn của con là rá»a tá»™i cho nó.
- NhÆ°ng, xin Chúa cho con nói thêm, nếu thế thà cho nó xuống địa ngục, để nó và o thiên Ä‘Ã ng là m gì cái giống con cái của bá»n đểu cáng. HÆ¡n nữa nó lại đòi con rá»a tá»™i vá»›i cái tên Lénine Liberto Antonio. Chúa nghÄ© xem danh tiếng thiên Ä‘Ã ng sẽ bị hoen ố bởi cái tên Lénine đó. Con vì muốn bảo vệ thiên Ä‘Ã ng...
- Thanh danh của thiên Ä‘Ã ng ấy là việc của ta. Chúa đổi giá»ng gay gắt. Äiá»u ta cần không phải là cái tên, miá»…n nó tháºt thà là được....
- Vâng thÆ°a Chúa con nhầm. Con sẽ thu xếp để là m theo ý Chúa. Tuy nhiên xin Chúa nhá»› cho con, lần nà y hỠđã Ä‘e dá»a để bắt con phải chịu, thì có ngà y chúng sẽ Ä‘em má»™t con chó đến bắt con rá»a tá»™i. Tháºt là nguy hiểm nếu để chúng bắt nạt mình được má»™t lần.
- Trong trÆ°á»ng hợp ấy con hãy cố gắng giảng giải cho chúng hiểu...
- Nhưng nếu chúng đánh con?
- Ráng chịu con ơi, hãy biết chịu đựng và đau khổ như ta.
Cá»±c chẳng đã, Don Camillo Ä‘Ã nh quay lại phÃa Peppone nói:
- Äược, tôi chịu là m phép rá»a tá»™i, nhÆ°ng vá»›i Ä‘iá»u kiện bá» cái tên phản Chúa ấy Ä‘i.
Peppone xắn tay áo xăm xăm lại nắm cổ Don Camillo, cha sở cÅ©ng chẳng vừa đấm trả má»™t "coup direct" và o mắt Peppone. Hai ngÆ°á»i váºt lá»™n dữ dá»™i. Don Camillo gần thua bá»—ng cha sở nghe tiếng Chúa Jésus: Äánh ngay Ä‘i Don Camillo, thằng Peppone nó hở phÃa trái kia. Don Camillo theo đúng lá»i Chúa, Ä‘áºp mạnh và o Peppone. Peppone bị cú bất ngá» không đỡ nổi ngã quay ra đất.
Chiá»u hôm đó, khi chỉ còn mình Don Camillo vá»›i Chúa, từ trên bà n thá» Chúa thú tháºt vá»›i Don Camillo rằng: vá» mặt chÃnh trị quả tình con giá»i hÆ¡n ta.
(TrÃch trong tiểu thuyết Le petit monde de Don Camillo của Giovanni Guareschi).
Lên thêm má»™t tầng cao nữa nghÄ©a là tầng của những ngÆ°á»i có thể gá»i là chÃnh trị nhà nghá» (the professionals), thì hà nh vi chÃnh trị tÃch cá»±c phải nhằm và o phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng nà o?
Nhà xã há»™i há»c Max Weber chỉ cho ta thấy định hÆ°á»›ng đó. Ông viết "Tout homme qui fait la politique aspire au pouvoir." (Tất cả những ngÆ°á»i là m chÃnh trị Ä‘á»u khát vá»ng chÃnh quyá»n). Hà nh vi lãnh đạm vá»›i chÃnh quyá»n nhÆ° TrÆ°Æ¡ng LÆ°Æ¡ng bá» Hán Cao Tổ vá» núi tu tiên, Äà o Tiá»m cáo quan vỠở ẩn là m bà i "Quy khứ lai từ" và Nguyá»…n Trãi vá»›i bà i "Côn sÆ¡n ca" là hà nh vi chÃnh trị đã chán nản vá»›i chÃnh trị. Khi đã chán nản vá»›i chÃnh trị thì không còn thá»±c sá»± là hà nh vi chÃnh trị nữa, nó đã chuyển sang tiêu cá»±c và mang nhiá»u tÃnh chất của má»™t triết nhân nhiá»u hÆ¡n của con ngÆ°á»i chÃnh trị.
Tuy nhiên không phải tÃch cá»±c là cuồng tÃn nhÆ° Dora hay ngang ngạnh cứ là m tá»›i nhÆ° Don Camillo. Con Ä‘Æ°á»ng chÃnh trị đầy chông gai và ngÆ°á»i ta chỉ vượt được nó bằng những bÆ°á»›c Ä‘i uyển chuyển khéo léo.
Dịch lý
Nhiá»u ngà n năm trÆ°á»›c, cổ nhân có những vị thánh sau khi đã quan sát và suy xét qua bao nhiêu thể nghiệm quý báu rồi viết thà nh kinh Dịch.
Kinh Dịch thu gá»n má»i lẽ biến đổi của sá»± váºt thà nh sáu mÆ°Æ¡i bốn loại hình. Hết thảy hoà n cảnh và hà nh vi trong cuá»™c sống Ä‘á»u không Ä‘i ra ngòai 64 lá»ai hình đó.
Kinh Dịch xuất hiện từ Ä‘á»i nhà Chu, tÃnh đến nay đã hÆ¡n ba ngà n năm. Khoảng thá»i gian nà y, Kinh Dịch được coi nhÆ° là khoa há»c của các đế vÆ°Æ¡ng. Äế vÆ°Æ¡ng há»c Dịch để biết lẽ mà trị thiên hạ, biết lẽ mà là m căn cứ cho chÃnh sách.
Hiểu lẽ nghÄ©a là biết chÃnh xác con Ä‘Æ°á»ng mình Ä‘i nhÆ° Bismarck nói: "Trong chÃnh trị, tôi áp dụng hệt nhÆ° má»™t ngÆ°á»i Ä‘i săn vịt trong vÅ©ng lầy. Tôi không bao giá» bÆ°á»›c, nếu không biết chắc trÆ°á»›c mặt tôi là má»™t khoảng đất tốt, tôi có thể bÆ°á»›c mà không ngã."
1-- Kháng long hữu hối: (tức là quẻ Cà n vi thiên).
Con rồng bay quá cao chỉ còn má»™t nÆ°á»›c là rÆ¡i xuống. Thiers bảo rằng: Là m chÃnh trị không nên thà nh công quá mức. (En politique, il ne faut pas trop réussir). Ở ngôi cao chÃnh là lúc con ngÆ°á»i chÃnh trị lâm nguy nhất. Nếu không đủ khả năng tà i trà thì chẳng khác nà o con rồng non mà đã cuá»™n bay lên cao vượt sức của nó. Thất bại chua cay của Hitler chÃnh là kết quả của những thắng lợi quá nhanh của ông. NhÆ° cây trứng cá lá»›n tháºt mau nên rá»… không sâu, không thể chống lại vá»›i sức gió to. Kẻ thừa được thế chỉ biết mù quáng phát triển mà không củng cố tất có Ä‘iá»u hối háºn vá» sau. Má»—i thà nh công Ä‘á»u cần sá»± củng cố để vững và ng tiến lên thà nh công khác. Không biết củng cố thì sẽ lâm và o cái cảnh Kháng long hữu hối.
2.-- Nhu thuáºn nhÆ° con tẫn mã: (tức là quẻ Khôn vi địa).
Ngược vá»›i con rồng là con tẫn mã (ngá»±a cái) tượng trÆ°ng cho ngÆ°á»i chÃnh trị Ä‘ang ở và o cái thế cá»±c khó chỉ có thể hết sức giữ gìn nhượng bá»™ má»›i khá»i nguy đến tÃnh mạng. LÆ°u Bị ở vá»›i Viên Thiệu trong khi Quan Vân TrÆ°á»ng ở vá»›i Tà o Tháo. Quân Viên Tà o đụng Ä‘á»™, Quan Vân TrÆ°á»ng để trả Æ¡n Tà o đã giết hai tÆ°á»›ng của phe há» Viên là Nhan LÆ°Æ¡ng Văn Xú. Tin báo vá», Viên Thiệu quay LÆ°u Bị, nếu LÆ°u Bị không có thái Ä‘á»™ chÃnh trị của con tẫn mã thì đã bị Viên Thiệu giết ngay. Thủ Ä‘oạn nhu thuáºn của LÆ°u Bị quả đã lên đến cao Ä‘á»™ khi ông quỳ xuống trÆ°á»›c Tôn phu nhân mà khóc vì trông thấy chung quanh Ä‘á»™ng phòng có nhiá»u ngÆ°á»i cầm binh khÃ.
Fouché có má»™t thá»i kỳ khá lâu lẩn tránh Robespierre không dám ra mặt Ä‘Æ°Æ¡ng đầu. Fouché nhẫn nại chỠđợi giá» phút Robespierre bÆ°á»›c hụt để xông tá»›i hạ thủ.
3-- Mầm non nẩy ra trong khối tuyết: (quẻ Thủy lôi độn).
Trá»i sắp giông bão thì không khà uất kết. ChÃnh trị sắp có biến chuyển lá»›n tất tình trạng ngá»™t ngạt. Ở và o thế nà y tuy đầy hy vá»ng nhÆ°ng cÅ©ng trà n ngáºp nguy nan. Sa chân nhỡ bÆ°á»›c má»™t có thể gây nên thất bại lá»›n lao (Kinh Dịch gá»i quẻ nà y là má»™t trong bốn quẻ khó khăn nhất). Mầm non cây cối Ä‘ang nẩy ra dÆ°á»›i là n tuyết phủ chỉ chá» tuyết tan là vÆ°Æ¡n lên. Cảnh nà y là cảnh đòi há»i sá»± chuẩn bị chu đáo tu dưỡng khả năng, đợi thá»i cÆ¡ đến để gấp rút ra tay nhÆ° TÆ° Mã à giả ốm chá» Tà o Sảng Ä‘i săn vùng dáºy chá»›p nhoáng đánh úp kinh đô Ngụy. Koutouzov chá» gió mùa đông thổi mà tấn công Nã Phá Luân. Lénine viết má»™t lá»at bà i vá» kỹ thuáºt tổng khởi nghÄ©a cho cán bá»™ há»c táºp.
4-- Cáºu bé ngồi trong căn nhà tối : (quẻ SÆ¡n thủy mông).
Lúc khởi thủy không có gì to lá»›n ngay. Phải há»c táºp, phải khinh thÆ°á»ng đấu tranh, Ä‘i từ nhỠđến lá»›n, Ä‘i từ không đến có. Kiên nhẫn và bá»n chà là hai Ä‘iá»u kiện cÆ¡ bản. Äảng Quốc xã khởi nghiệp vá»›i bảy ngÆ°á»i và đã có lần (1923) Hitler bị ăn cả trà ng đạn rồi bị giam và o ngục mấy năm trÆ°á»ng. Ở đấy ông nghiá»n ngẫm rồi viết ra cuốn Mein Kampf. Văn VÆ°Æ¡ng vui vẻ và o nhà ngục ở Dữu lý để suy nghÄ© cÆ¡ trá»i.
5-- Äợi đò sang ngang: (quẻ Thủy thiên nhu).
Có thá»±c lá»±c rồi, nhÆ°ng phải chỠđúng lúc để phát huy thá»±c lá»±c. Muốn qua sông thì hoặc phải tìm chá»— nông, hoặc phải đến nÆ¡i nÆ°á»›c đóng thà nh băng, hoặc phải đợi sóng bá»›t dữ, hoặc phải chỠđò ngang. César chỉ có thể vượt Rubicon đúng ngà y hôm ấy nghÄ©a là giữa lúc Rome cần có César. Äảng Bôn-sê-vÃch chắc chắn không thà nh công nếu không có khoảng thá»i gian đêm của chÃnh phủ Kérensky. CÅ©ng bởi lẽ nà y nên Khổng Minh má»›i thu xếp kế há»ach chá» mùa gió đông để thắng tráºn XÃch BÃch. Không đúng lúc là không xong. Năm 1960 Tổng thống Eisenhower quyết định sang thăm Nháºt, hai chÃnh phủ chÃnh thức thông báo Ä‘i và đón. Chẳng còn cái gì ngăn trở cuá»™c viếng thăm nà y nữa. Rút cục vì cái thế "Thủy thiên nhu" mà không thá»±c hiện được, lý do dân Nháºt rầm rá»™ biểu tình phản đối.
6-- Gặp kẻ ưa tranh kiện: (quẻ Thiên thủy tụng).
Va chạm vô Ãch là điá»u tối kỵ của chÃnh trị. Lạn TÆ°Æ¡ng NhÆ° má»—i lần trông thấy Liêm Pha liá»n bảo mã phu lùi xe và o ngõ hẻm, tá»± ẩn mình cho khuất mắt Liêm Pha, bởi Liêm Pha là võ tÆ°á»›ng hiếu thắng, chạm và o cái hiếu thắng ấy chỉ có hại cho nÆ°á»›c là mang đến sá»± chia rẽ ná»™i bá»™. Phải giảm bá»›t chủ trÆ°Æ¡ng cứng rắn để đạt thắng lợi. Thái Ä‘á»™ chÃnh trị cần chuyển biến luôn cho hợp vá»›i tình thế thá»±c tiá»…n. Äại úy Rohm vá»›i lá»±c lượng SS (SA?) quá trá»›n hoà nh hà nh nên đụng Ä‘á»™ vá»›i phe quân nhân, thiếu sá»± ủng há»™ của phe quân nhân thì đảng Quốc xã không thể nắm chÃnh quyá»n Ä‘uợc. Do đó Hitler phải giết Rohm. Vua Charles đệ nhị của Anh quốc đã tạo thanh thế cho Cromwell chặt cổ mình vì láºp trÆ°á»ng ngoan cố hẹp hòi.
7-- Ná»—i tân khổ của kẻ lãnh đạo: (quẻ Äịa thủy sÆ°).
Cái thế không thể lùi được nữa, phải phát Ä‘á»™ng chiến tranh, phải quyết liệt chỉ có má»™t con Ä‘Æ°á»ng duy nhất là chiến thắng. Äó là lúc cần bá»™ tham mÆ°u sáng suốt, cần quân Ä‘á»™i thiện chiến, cần những cán bá»™ tinh thông. Thiếu những Ä‘iá»u kiện nà y là m cÆ¡ sở khai váºn tất phải thất bại. Sở Bá VÆ°Æ¡ng sức muôn ngÆ°á»i khôn địch đánh đâu thắng đấy, má»™t sá»›m bá» mất Phạm Tăng là sá»± nghiệp kể nhÆ° sụp đổ. LÆ°u Bang, bác đình trưởng nhá» bé, vá»›i bá»™ tham mÆ°u TrÆ°Æ¡ng LÆ°Æ¡ng, Tiêu Hà , vá»›i tà i nguyên súy của Hà n TÃn chỉ má»™t tráºn Cai Hạ là cÆ°á»›p toà n thiên hạ. Napoléon cháºp chững bÆ°á»›c và o chÃnh trị, nếu không nhá» những váºn dụng chÃnh trị quá»· quyệt của Talleyrand và Fouché chắc hẳn Napoléon đã rÆ¡i đầu.
8-- NÆ°á»›c trà n ngáºp ruá»™ng đồng: (quẻ Thủy đại tỉ).
Khi nÆ°á»›c trà n ngáºp và o ruá»™ng thì lúa thi nhau má»c. Hoà n cảnh của xã há»™i sau thá»i gian xÆ¡ xác vì chiến tranh, má»i ngÆ°á»i vui vẻ thuáºn hòa để mừng rỡ váºn há»™i má»›i. NhÆ°ng coi chừng bên trong vẫn có những mầm mống đấu tranh gay gắt. NgÆ°á»i chÃnh trị đừng quên cuá»™c giải phóng nÆ°á»›c Pháp chẳng Ä‘uợc mấy ngà y hoan lạc liá»n đấy là những cuá»™c tranh già nh. De Gaulle ngÆ°á»i anh hùng giải phóng phải rút vá» nhà viết hồi ký vá»›i lá»i hứa hai mÆ°Æ¡i năm sau. NÆ°á»›c Việt sau 80 năm đô há»™ thá»±c dân Pháp, bình minh Ä‘á»™c láºp vừa ló rạng thì cÅ©ng khởi sá»± cuá»™c bắn giết quốc cá»™ng. Là m thế nà o để không thÆ°Æ¡ng tổn đại thế quốc gia dân tá»™c cÅ©ng không bị đứng sau ngÆ°á»i, đấy là điá»u tuyệt khó trong cái thế Thủy đại tỉ váºy.
9-- Mây u ám mà không mưa: (quẻ Phong thiên tiểu súc).
ChÆ°a có gì rõ rệt, lòng ngÆ°á»i muốn lắm mong lắm nhÆ°ng vẫn còn giữ thái Ä‘á»™ trông và chá» và nhÆ° kẻ lữ hà nh trú và o quán bên Ä‘Æ°á»ng, nếu vắng thì tiếp tục Ä‘i, mÆ°a thì dừng chân hẳn. NgÆ°á»i chÃnh trị ở trÆ°á»ng hợp nà y dù có thá»±c lá»±c chăng nữa mà hà nh Ä‘á»™ng chÆ°a chắc đã thà nh. Quyết định lúc mây u ám chÆ°a mÆ°a là quyết định "dáºy non", cho nên cuá»™c khởi nghÄ©a 1923 của Hitler má»›i thất bại. Äảng Cá»™ng sản Pháp lâm và o ngõ bà chẳng biết Ä‘á»™ng thủ thế nà o cho phải suốt thá»i kỳ hiệp Æ°á»›c Äức Nga thân thiện. Pháºt giáo đã ném ra và i chÃnh sách hòa bình khi má»›i chỉ được trông thấy và i đám mây hòa bình do C.I.A chiếu lên nên bị đại bại. Máºt vân bất (vÅ©?) là chuyện thÆ°á»ng hiện ra trên chÃnh trị, bởi thế thái Ä‘á»™ chÃnh trị truyá»n thống của ngÆ°á»i Anh là "wait and see" thÆ°á»ng là thái Ä‘á»™ chÃnh xác.
10-- Giẫm lên đuôi hổ: (quẻ Thiên trạch lý).
Lúc cá»±c nguy nan sống chết treo bằng sợi tóc. Tà i trà quyá»n biến được thá» thách đến mức tối Ä‘a. Quyết định cháºm là thua, quyết định sai là chết.
Gia Cát Lượng sá»±c bị đại quân TÆ° Mã à đến, biết có chạy ngay cÅ©ng chẳng thóat, liá»n mở toang cánh cá»a thà nh ngồi ung dung gẩy Ä‘Ã n lừa quân TÆ° Mã à sợ có quân mai phục rút lui ra xa rồi Gia Cát má»›i chạy.
Tà o Tháo hết lÆ°Æ¡ng trong tráºn chiến Quan Ä‘á»™, nẩy ra ý táo bạo cÆ°á»›p đốt kho lÆ°Æ¡ng của Viên Thiệu ở Ô sà o để giải nguy cho mình.
Ra lấy được Bắc hà rồ, Chúa Tây sÆ¡n cÅ©ng nháºn thấy cái ngÆ°á»i đáng quan tâm hÆ¡n hết ở đất Bắc là Nguyá»…n Hữu Chỉnh. Bởi Chỉnh là ngÆ°á»i trong bá»n lại hay giảo quyệt nên Chúa Tây sÆ¡n vẫn phải giá ngá»± bằng đủ má»i cách. Trong lòng Chúa Tây SÆ¡n nẩy ra ý, bá» rÆ¡i Chỉnh để cho ngÆ°á»i Bắc hà giết để trừ sạch háºu há»a. Chúa Tây SÆ¡n má»›i máºt sai các quan Ä‘á»u phải sắp sá»a nai nịt để chá» hiệu lệnh. NhÆ°ng ngòai mặt, Chúa Tây SÆ¡n vẫn là m ra vẻ ung dung nhà n hạ cho Chỉnh khá»i ngá» vá»±c. Canh hai đêm ấy, Chúa Tây SÆ¡n sai ngÆ°á»i và o cáo biệt vua Lê rồi thần tốc rút Ä‘i. Gần sáng quân máºt báo của Chỉnh vá» cho Chỉnh hay là Chúa Tây SÆ¡n rút Ä‘i rồi. Chỉnh nghe tin đó trong lòng cá»±c kỳ phân vân, tá»± biết mình thất thế, không dám ở lại, nhÆ°ng mà đi cÅ©ng khó, Ä‘Æ°á»ng thuá»· không có thuyá»n, Ä‘Æ°á»ng bá»™ không có quân, muốn trốn không có chá»— trốn, không biết nên Ä‘i Ä‘Æ°á»ng nà o. Trong lúc sống chết kinh khủng nhÆ° váºy, Chỉnh còn nói đùa rằng: Ta đã Ä‘i chÃn châu bốn biển, đến lúc trở vá» xó bếp lại bị chuá»™t chù cắn chân. Không sợ, không sợ, ta cứ ở đây xem sao.
Bấy giá» thuá»™c hạ của Chỉnh má»›i hÆ¡i vững dạ. Chỉnh bèn máºt sai mấy tên thủ túc ra bến CÆ¡ Xá tìm thuyá»n. Sáng ra, kiếm được má»™t chiếc thuyá»n buồm, há» liá»n vá» báo vá»›i Chỉnh. Chỉnh bèn Ä‘em cả mấy chục tên thuá»™c hạ cùng ra cá»a Ô Tây long. NgÆ°á»i ở kinh đô tứ phÃa kéo vá» Ä‘uổi bắt Chỉnh. Chỉnh tá»± vác gÆ°Æ¡m chống đánh và (mở?) Ä‘Æ°á»ng xuống đò chạy theo quân của Nguyá»…n Huệ. Khi nghe tin Chỉnh theo kịp mình, Nguyá»…n Huệ giáºt mình nói: Thằng chết lại khéo tìm Ä‘Æ°á»ng sống. Tháºt giống con quá»· dạ xoa rá»u rệu ám ảnh, cắt không thể đứt.
Phần Chỉnh ở dÆ°á»›i thuyá»n, thủ hạ chỉ còn vá»n vẹn ba chục ngÆ°á»i không dám bá» thuyá»n lên cạn. NgÆ°á»i xứ Nghệ an thấy Chỉnh cùng Ä‘Æ°á»ng, há» bà n nhau định ngà y khởi công bắt Chỉnh. Chỉnh biết thế má»›i tÃnh nÆ°á»›c bà i táo bạo là mÆ°u cÆ°á»›p tráºn Nghệ an vì nếu không đánh trÆ°á»›c thì cÅ©ng chết. Chỉnh bèn liá»u lên bá» thảo hịch má»™ quân, và ra lệnh cháºm má»™t khắc thì chém. Ở là ng ấy có và i ngÆ°á»i bÆ°á»›ng bỉnh, ná»a đêm Chỉnh Ä‘em toà n lá»±c đến chém sạch những kẻ chống lại lệnh của mình. Những ngÆ°á»i khác sợ phải theo Chỉnh, chỉ ná»™i trong mấy ngà y Chỉnh đã má»™ được ngà n quân. CÆ°á»›p được Nghệ an rồi, Chỉnh sai ngÆ°á»i ra bắc xin vua Lê phong cho mình là m Trấn thủ Nghệ an để tạo danh nghÄ©a. Gặp lúc Bắc hà kiêu binh lại nổi loạn, Chỉnh liá»n Ä‘em quân ra bắc giúp vua Lê dẹp loạn. Từ đó quyá»n Chỉnh ngang vá»›i vua.
Ngà y 1 tháng 11-1963, ông Ngô Äình Diệm bị xô và o cái thế giẫm lên Ä‘uôi hổ. Hồi chuông Ä‘iện thoại của ngÆ°á»i Mỹ yêu cầu ông từ chức và lên máy bay Ä‘i khá»i nÆ°á»›c. Ông từ chối và bị giết chết vì quyết định sai đó. Trong khi những Trujillo, Péron cÅ©ng ở trong cái thế tÆ°Æ¡ng tá»± đã quyết định trái ngược hẳn vá»›i ông Ngô Äình Diệm Ä‘á»u thóat chết.
11-- Thuáºn buồm xuôi gió: (quẻ Äịa thiên thái)
Khoảng giáp thế ká»· thứ 20, Âu châu đã có hÆ¡n 30 năm cá»±c thịnh, các nhà là m sỠđặt tên thá»i kỳ nà y là belle époque. Xã há»™i yên bình, buôn bán phát đạt, chinh phục dá»… dà ng, nhÆ° váºy kinh Dịch gá»i là cảnh địa thiên thái.
Thuáºn buồm xuôi gió nói lên cái lợi thế của ngÆ°á»i là m chÃnh trị trong quãng thá»i gian nà o đó, nhÆ° Napoléon kể từ 1812 là bắt đầu hết thá»i kỳ địa thiên thái.
12.-- BÆ°á»›c và o ngõ bÃ: (quẻ Thiên địa bÄ©)
à kiến dân chúng ngược vá»›i chÃnh phủ, việc là m của chÃnh phủ không được dân chúng ủng há»™, nhÆ° vị Tsar cuối cùng của dòng há» Romano và o những năm 1916, 1917. Mussolini lúc quân Äức Quốc xã trà n và o đất Ã, tổng thống Hoover (Hoa kỳ) trÆ°á»›c khủng hoảng kinh tế trầm trá»ng năm 1929, nhÆ° Trotsky trÆ°á»›c vụ án Mạc tÆ° khoa (Procès de Moscou). Soekarno sau vụ đảo chÃnh của Cá»™ng sản. ChÃnh trị chỉ ra thóat ngõ bà vá»›i thái Ä‘á»™ và hà nh Ä‘á»™ng của táºp Ä‘oà n Phạm Lãi, Văn Chủng và Việt VÆ°Æ¡ng Câu Tiá»…n sau nhục nhã Cối kê là đoà n kết, nhịn nhục và cố gắng lấy lại sức mạnh.
Nếu hà nh Ä‘á»™ng giống Tôn thất Thuyết, Nguyá»…n văn TÆ°á»ng và vua Hà m Nghi thì chỉ cà ng Ä‘i sâu và o ngõ bÃ.
13.-- Lúa chiêm gặp sấm: (quẻ Thiên há»a đồng nhân)
Lúa chiêm phải có sấm Ä‘á»™ng má»›i vuợt tốt lên. Khi Franco tiến quân vá» Madrid, nói vá»›i các báo rằng: "Tôi hiện có bốn đạo quân tiến đánh thủ đô, ấy là chÆ°a kể đạo quân thứ năm đã nằm sẵn tại đó." Äạo quân thứ năm của Franco là hệ thống tăng lữ Thiên Chúa giáo, Giáo hòang Pie 12 chống lại chế Ä‘á»™ Cá»™ng sản. Ngòai ra Franco còn được phe Äức Quốc xã táºn tình giúp đỡ.
Hitler thả sức má»™t mình không thể đủ khả năng láºt đổ cá»™ng hòa Weimar, nhÆ°ng quyết định của Von Hindenburg, Tổng thống Äức đã nhÆ° chất đạm do sấm là m tá»a xuống bón cho lúa chiêm quốc xã.
Kinh Dịch viết: Quân tá» hòa nhi bất đồng. Thế thiên há»a đồng nhân là thế mặc dầu có lá»±c sẵn nhÆ°ng phải cần sá»± giúp đỡ bên ngòai, tuy nhiên đấy chỉ là chuyện mượn sức thôi, không thể bị hóa.
14.-- Mặt trá»i giữa đỉnh trá»i: (quẻ Há»a thiên đại hữu)
Thá»i cÆ¡ cá»±c thuáºn tiện, lòng ngÆ°á»i, sức mạnh Ä‘á»u dÆ° dụ nhÆ° Bắc Bình VÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Huệ hai lần Ä‘em quân ra Bắc. Hãy táºp trung và o mục Ä‘Ãch và là m tá»›i không để lỡ thá»i cÆ¡. NhÆ°ng hãy cẩn trá»ng vì mặt trá»i lên đỉnh trá»i là tá»›i tuần Ä‘i xuống. Nếu không tiếp tục duy trì thì cán bá»™ sinh kiêu sa, lÆ°á»i biếng trong khi kẻ thù Ä‘ang quyết chà tổ chức phá há»ai.
15.-- Trong kho lúa đầy thóc tốt (quẻ Äịa sÆ¡n khiêm)
Lá»±c thiệt mạnh mà thái Ä‘á»™ rất khiêm hÆ° để tranh thắng. Lấy bá» cao của núi lá»›n mà đối vá»›i mức thấp của thung lÅ©ng. Ở địa vị lá»›n mà sá» dụng kẻ dÆ°á»›i thì thái Ä‘á»™ khiêm hÆ° lúc nà o cÅ©ng là thủ Ä‘á»an đáng áp dụng nhất. Lối gà o thét của Äức Quốc xã dá»a nạt chỉ ăn được thá»i gian đầu, vá» sau bị thù ghét. Lối xâm nháºp bằng chủ nghÄ©a, bằng mê hoặc, bằng ảo tưởng xã há»™i anh em nguy hiểm hÆ¡n. TÃnh kiêu hãnh khinh bạc của Trotsky nhổ nÆ°á»›c bá»t và o tay Staline khi Staline chìa tay ra chà o Trotsky, tất nhiên phải thua tÃnh tình nhẫn nhục, trầm lặng gan dạ của Staline.
16.-- Äắp lÅ©y Ä‘Ã o hà o: (quẻ Lôi địa dÆ°)
Mùa xuân tuy sấm chÆ°a Ä‘á»™ng lá»›n nhÆ°ng lá»™c cây cỠđã nẩy ra trong lòng đất, giấc ngủ triá»n miên của mùa đông sắp hết, đó là lúc đòi há»i sá»± chuẩn bị trên má»i mặt, những Ä‘iá»u dá»± đóan, dá»± ngôn suy tÃnh rất cần thiết. Lúc vừa thắng giặc, mải vui vá»›i chiến thắng ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng tá»± cho mình là tà i giá»i hÆ¡n ngÆ°á»i nên quên má»i nguy hiểm có thể Ä‘Æ°a dẫn đến đại bại. Napoléon đánh dấn tá»›i Moscou mà quên mất mùa đông của nÆ°á»›c Nga. Lúc vừa thất tráºn, bà ng hòang vá»›i thua thiệt, ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng không dám nghÄ© đến khả năng thắng trong tÆ°Æ¡ng lai. Cả hai tình trạng thiếu chuẩn bị, thiếu dá»± tri Ä‘á»u nguy hại nhÆ° nhau.
17.-- Sấm dáºy lá»—i thá»i: (quẻ Trạch lôi tùy)
Äang ở thế chủ Ä‘á»™ng, bị dồn và o thế bị Ä‘á»™ng, muốn tá»± Ä‘iá»u khiển cÅ©ng không được nữa, chẳng khác gì tiếng sấm giữa mùa thu, sấm vẫn lá»›n, nhÆ°ng cây lúa không cần nó nữa. Äấy là hòan cảnh của các lá»±c lượng chÃnh trị tại các nÆ°á»›c nhá» yếu trÆ°á»›c những biến chuyển chÃnh trị do các nÆ°á»›c đại cÆ°á»ng thao túng. Tất cả má»i há»at Ä‘á»™ng Ä‘á»u phải tùy thuá»™c má»™t thế khác. Thá»a thuáºn Nga- Mỹ can thiệp quân sá»± của Mỹ tá»›i Việt Nam đã biến Mặt tráºn Giải phóng miá»n Nam thà nh má»™t lá»ai sấm dáºy lá»—i thá»i Ä‘ang mạnh trở nên yếu.
18.-- Con ròi nằm trong ruột: (quẻ Sơn phong cổ)
Bên ngòai được che Ä‘áºy bằng nÆ°á»›c sÆ¡n tốt đẹp, bên trong đã bị mối ăn ruá»—ng. Tưởng Giá»›i Thạch sau Thế chiến thứ Hai, Ä‘Æ°a Trung quốc và o hà ng tứ cÆ°á»ng, kháng chiến thắng lợi, há»™i hoa đăng khắp nÆ¡i tÆ°ng bừng. Kỳ thá»±c đồng quan kim mất giá nhanh nhÆ° tên bay, ná»™i bá»™ Quốc Dân đảng lục tục chia rẽ, khắp má»i cÆ¡ quan bị Cá»™ng sản tiá»m nháºp phá há»ai. Chỉ má»™t năm chiến tranh Quốc Cá»™ng cái thế đại cÆ°á»ng của Tưởng sụp đổ tan tà nh.
Con ròi nằm trong ruá»™t là má»™t Ä‘iá»u rất đáng sợ đối vá»›i chÃnh trị. Vá»›i cá nhân Tần Cối, cá nhân Thái Tể BÄ© đã là m cho Tống và Ngô mất nÆ°á»›c dá»… dà ng. Bởi vá»›i vấn Ä‘á» chấn chỉnh, tổ chức ná»™i bá»™ bao giá» cÅ©ng là vấn Ä‘á» hà ng đầu của đấu tranh chÃnh trị. Nhiệm vụ của ngÆ°á»i lãnh đạo là sá»›m phát hiện những mâu thuẫn, mâu thuẫn giữa ta và địch và mâu thuẫn ná»™i bá»™.
19.-- Lâm cÆ¡ ứng biến: (quẻ Äịa trạch lâm)
ÄÆ°á»ng lối mượn gió bẻ măng. Có má»™t chủ trÆ°Æ¡ng nhất định nhÆ°ng cÅ©ng có má»™t sách lược khôn khéo lá»±a theo thá»±c tiá»…n trÆ°á»›c. Talleyrand Ä‘i há»™i nghị Vienne sau khi Napoléon bị lÆ°u đầy. Nhiệm vụ của Talleyrand là là m sao cho nÆ°á»›c Pháp vẫn giữ địa vị cÆ°á»ng quốc mặc dầu Pháp bại tráºn. Muốn thế Talleyrand phải áp dụng thái Ä‘á»™ tuyệt đối má»m dẻo có thể biến ra nhiá»u hình thù khác nhau.
20.-- Nhìn cơn gió lớn: (quẻ Phong địa quan)
CÆ¡n gió lá»›n thổi mạnh là m mù trá»i mù đất, đó là lúc vạn sá»± nan hà nh, dấn thân há»at Ä‘á»™ng sẽ Ä‘em đến nhầm lẫn bÆ°á»›c hụt. Tốt hÆ¡n hãy bình tâm tÄ©nh khÃ, kiên thủ cÆ°Æ¡ng vị cho qua cÆ¡n mù bụi. Nhìn tức là quan, ý nói chẳng những phải yên lặng còn phải kiểm thảo toà n bá»™ chÃnh sách. De Gaulle thá»i kỳ đệ Tứ Cá»™ng hòa bị hất ra ngòai, ông lui vỠẩn má»™t nÆ¡i để viết hồi ký, bồi dưỡng lá»±c lượng, suy tưởng chÃnh sách tÆ°Æ¡ng lai. Sau 14 năm ông xuất quân và thà nh láºp đệ NgÅ© Cá»™ng hòa Pháp. Sắp thua ở Hoa lục, Tưởng Giá»›i Thạch đẩy Lý Tôn Nhân ra là m Tổng thống để thân mình được rảnh gánh vác việc đảng, thu xếp căn cứ địa Äà i loan.
21.-- Có má»™t váºt cần Ä‘áºp vỡ: (quẻ Há»a lôi phê hạp)
Äây là má»™t thế chÃnh trị gặp chÆ°á»›ng ngại váºt len và o giữa và cần phải Ä‘áºp vỡ thì má»›i tiến đến mục tiêu. Tá»· dụ minh Æ°á»›c hợp tung của sáu nÆ°á»›c khiến Tần không thôn tÃnh được lục quốc, phải phá vỡ minh Æ°á»›c hợp tung má»›i mong xâm lấn thống nhất. Việt Câu Tiá»…n mê hoặc vua Ngô, vua Ngô có NgÅ© Tá» TÆ° can gián nên còn tỉnh táo, vì váºy phe Việt Câu Tiá»…n phải láºp mÆ°u giết NgÅ© Tá» TÆ° trÆ°á»›c. Năm 1945 quân Ä‘á»™i Trung hoa đóng ở Bắc vÄ© tuyến là má»™t chÆ°á»›ng ngại váºt ngáng giữa há»ng Việt Minh không cho nắm trá»n chÃnh quyá»n, quân Ä‘á»™i Trung hoa cÅ©ng đồng thá»i là má»™t chÆ°á»›ng ngại váºt trung gian không cho Pháp tiến và o miá»n Bắc. Việt Minh và Pháp đã thá»a thuáºn Ä‘áºp vỡ chÆ°á»›ng ngại váºt ấy bằng hiệp Æ°á»›c 9-3-1946.
22.-- Huy hòang của ngá»n đèn tà n: (quẻ Há»a sÆ¡n bÃ)
Thu sÆ¡n hồng diệp ánh tà dÆ°Æ¡ng, buổi chiá»u nắng xế rá»±c rỡ nÆ¡i chân trá»i và sau đấy là đêm tối. ChÃnh trị thấy hiện ra mà u sắc giả dối nà y, cuá»™c cách mạng Pháp đã được báo hiệu bằng kim cÆ°Æ¡ng và ng ngá»c há»™i hè tÆ°ng bừng của cuối triá»u vua Louis 16. Paris và o năm 1939 tháºt hoa lệ, các nhà lãnh đạo tin tưởng và o chiến lÅ©y Maginot thừa sức ngăn chặn xâm lược Äức, nÆ°á»›c Pháp mạnh hÆ¡n bao giá» hết. Nhiá»u chÃnh trị gia trong cÅ©ng nhÆ° ngòai nÆ°á»›c bị lừa vì vẻ huy hòang ảo ảnh đó.
23.-- Núi sáºp: (quẻ SÆ¡n địa bác)
Tình thế hết Ä‘Æ°á»ng cứu vãn, trên thân hình con sÆ° tỠđầy những vết thÆ°Æ¡ng ròi bá» nhung nhúc, nhÆ° chế Ä‘á»™ Tsar hòang năm 1917 và Tuởng Giá»›i Thạch năm 1949. Hitler sau khi thất tráºn tại Léningrad. An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng bị Trá»ng Thủy đánh cắp mất ná» thần.
24.-- Äợi mùa xuân đến: (quẻ Äịa lôi phục)
Do không khà tiêu trầm của 1905 tiến lên nhiệt náo hăng say của 1917. Lénine nhìn sá»± thất bại của cuá»™c nổi dáºy 1905 để rút ra bao kinh nghiệm đấu tranh, ông hy vá»ng sá»± khôi phục, ông chỠđợi má»™t mùa xuân nếu biết sá»a đổi lối là m việc. Lénine coi cuá»™c đấu tranh 1905 nhÆ° là việc phải há»c táºp của những ngÆ°á»i muốn là m sá», ông căn cứ và o Æ°u khuyết Ä‘iểm từ đấy mà suy nghÄ© cho kế há»ach má»›i. Phải có 1905 Lénine má»›i nháºn thấy rằng: vô sản công nghiệp đã đại bại vì không có quần chúng nông dân hưởng ứng cách mạng.
25.-- Trầm tÄ©nh mà nháºn xét biến hóa: (quẻ Thiên lôi vô vá»ng)
Nữ văn sỹ Pearl Buck trong cuốn Good Earth có tả thảm cảnh của bác nông dân VÆ°Æ¡ng Long Ä‘ang trà n ngáºp hy vá»ng vá»›i lúa chÃn đầy đồng thì bá»—ng đâu bão táp đổ xuống, sau đến châu chấu kéo đến phá há»ai đồng ruá»™ng. Có những lúc sá»± nghiệp chÃnh trị cÅ©ng chịu chung má»™t hòan cảnh vá»›i VÆ°Æ¡ng Long, bị những thế lá»›n ở đâu sáºp đến là m bao xây dá»±ng đổ vỡ. Trốn cÅ©ng chẳng được nà o, váºy hãy bình tÄ©nh tiếp thụ hòan cảnh má»›i nhÆ° bác VÆ°Æ¡ng Long nhẫn nại tiếp tục chiến đấu.
26.--TÃch thóc lúa và o trong vá»±a: (quẻ SÆ¡n địa đại súc)
Trong Việt Nam sá» lược, ông Trần Trá»ng Kim viết:
"May lúc ấy có má»™t đấng anh hùng nổi lên, kéo cá» nghÄ©a để chống vá»›i giặc Minh, trong 10 năm ấy lại được giang sÆ¡n cÅ©, và xây đắp lại ná»n Ä‘á»™c láºp cho nÆ°á»›c Nam. Äấng anh hùng ấy, ngÆ°á»i ở là ng Lam SÆ¡n, huyện Thụy Nguyên, phủ Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hóa, há» Lê, tên là Lợi. Äã mấy Ä‘á»i là m nghá» canh nông, nhà vẫn già u có, lại hay giúp đỡ cho kẻ nghèo khó, cho nên má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u phục, và những tôi tá»› Æ°á»›c có hà ng nghìn ngÆ°á»i... Ông giấu tiếng ở chốn sÆ¡n lâm, đón má»i những kẻ hà o kiệt, chiêu táºp những kẻ lÆ°u vong".
Bất cứ nghiệp lá»›n nà o trÆ°á»›c khi nó thà nh tá»±u cÅ©ng Ä‘á»u phải qua má»™t thá»i gian dưỡng trà tÃch lá»±c. TrÆ°á»›c khi mở má»™t chiến dịch tất cần Ä‘iá»u nghiên và chuẩn bị.
27.-- Săn mồi: (quẻ Sơn lôi dĩnh)
Kinh Dịch giảng SÆ¡n lôi dÄ©nh rằng: Quan dÄ©nh tá»± cầu khẩu thá»±c. à nói hãy Ä‘o miệng mà nuốt mồi. Lá»±c lượng chÃnh trị đã đủ để phát huy, nhÆ°ng coi chừng phải tÃnh sức mà tung hòanh. Kinh Dịch lại giảng thêm: Hổ thị trầm trầm, kỳ dục trục trục, nghÄ©a là con hổ đăm đăm nhìn và o con mồi cái thèm cuồn cuá»™n nổi dáºy. à nói đã Ä‘Ã nh nên lượng sức, nhÆ°ng cÅ©ng phải say mê tìm chiến thắng.
28.-- Vai mang quá nặng: (quẻ Trạch phong đại quá)
Con trăn quấn được heo rừng. Con heo rừng lá»›n, trăn nuốt và o bụng chÆ°a tiêu. Lúc ấy chÃnh là lúc con trăn yếu nhất.
Chung quanh chiến thắng là những nguy biến rình ráºp. Nháºt và o Trung quốc tháºt dá»…, nhÆ°ng chÃnh Nháºt đã sa lầy ở đó. Phe Brutus giết César rồi, nhÆ°ng không nắm vững tình hình, bị Marc Antoine dấy Ä‘á»™ng dân chúng đánh Ä‘uổi, Brutus phải tá»± vẫn. VÆ°Æ¡ng Dõan giết Äổng Trác rồi lên nắm chÃnh quyá»n, trong vòng và i tháng chÃnh quyá»n tan rã và bị Lý Thôi Quách DÄ© đâm chết.
29.-- Thác lÅ© đổ vá»: (quẻ Khảm vi thủy)
Hòan cảnh Ä‘en tối nhất cho ngÆ°á»i là m chÃnh trị mênh mông sóng nÆ°á»›c ngút trá»i. Äây là lúc mà ngÆ°á»i chÃnh trị cần hÆ¡n lúc nà o hết lòng gan dạ, nhẫn nại chiến đấu vá»›i sóng nÆ°á»›c trùng trùng, lúc nà o cÅ©ng giữ cho đầu nhô khá»i nÆ°á»›c không bị chìm. Phải có thái Ä‘á»™ ấy Mao Trạch Äông vá táºp đòan của ông má»›i thá»±c hiện được cuá»™c Vạn lý trÆ°á»ng chinh gian khổ suốt từ miá»n Nam lên miá»n Bắc, từ Thụy kim tá»›i Diên an. NgÅ© Tá» TÆ° trốn tránh vua Sở, chỉ má»™t đêm lo nghÄ© mà đầu đã bạc phÆ¡. Gia Long trốn lủi trong rừng, đói quá phải Ä‘Ã o củ chuối mà ăn.
30.-- Nắng đầu mùa: (quẻ Ly vi há»a)
Nắng đầu mùa hạ, Ä‘em ánh sáng diệp lục tố xuống cho cá» cây xanh tốt. Khà thế của má»™t lá»±c lượng Ä‘ang lên thay thế cho những gì đã lá»—i thá»i nhÆ° vị Hòang thái tá» lên nối ngôi vua, lòng trà n ngáºp bao lý tưởng tốt đẹp hăng hái. Tuy nhiên phải coi chừng vì Ly là lá»a, lá»a rất cần nhÆ°ng nếu quá lạm sẽ thà nh há»a tai. Ãnh nắng Ä‘em nguồn sống cho cá» cây, nhÆ°ng nếu nắng gắt sẽ là m sá»± sống héo hon. Vua Constantin của Hy lạp năm 1967 đã thất bại vì sá»± quá lạm gay gắt đó. VÆ°Æ¡ng Mãng sụp đổ vì thi hà nh chÃnh sách quá má»›i mẻ mà lại quá vá»™i vã.
31.-- Tân hôn chà hỷ: (quẻ Trạch sơn hà m)
Thá»i thế má»›i mẻ, lòng ngÆ°á»i quá rung Ä‘á»™ng bồng bá»™t. Äó là lúc mau mau chá»›p ngay nhân tâm chá»› để lỡ cÆ¡ há»™i, cảm tình lúc ban sÆ¡ tháºt quan trá»ng, nên việc hay hay dở không là do vấn Ä‘á» xá» sá»± lúc đầu. Năm 1945, Nháºt bản đầu hà ng, phe Quốc gia đã bá» cuá»™c chạy Ä‘ua vá»›i Cá»™ng sản để cÆ°á»›p lấy cái thế má»›i mẻ, gây thà nh cuá»™c chiến gian khổ kéo dà i cả mấy chục năm.
32.-- Nắm vững lẽ thÆ°á»ng: (quẻ Lôi phong hằng)
Churchill phê bình Hitler là anh chà ng bắt cá vụng vá», cáºy sức nhẩy ùm xuống ao quấy rá»™n nÆ°á»›c lên, rồi tay chá»™p con nà y tay bắt con khác rút cục mệt xác mà cá không bắt được hết. Nếu là tôi... lá»i Churchill, thì tôi sẽ từ từ tát cạn ao, ao khô cá nằm chá»nh á»nh chỉ việc thò tay tóm từng chú bá» và o rá». Trong tráºn Thế chiến thứ Hai, Churchill đã Ä‘em thái Ä‘á»™ trầm tÄ©nh của má»™t ngÆ°á»i lão luyện tuổi tác để mà chống thái Ä‘á»™ bá»™t khà thiên tà i của Hitler. Kết quả Churchill thắng. Dùng Ãt sức mà dà nh được thắng nhiá»u là lẽ thÆ°á»ng của chÃnh trị. Lôi phong hằng theo Dịch lý tìm được cái tÄ©nh trong sá»± Ä‘á»™ng. Tâm vững nhÆ° bà n thạch mà tung đòn ra đánh ngÆ°á»i. Tôn Tá» nói: "TrÆ°á»›c hết phải láºp được cái thế không bại rồi sau má»›i nói tá»›i chuyện thắng".
33.-- Chạy là hơn: (quẻ Thiên sơn độn)
Váºn khà suy thóai, không thể găng mà đương đầu, phải chạy để bảo tòan thân mạng. Năm 1907, tình hình má»—i ngà y má»™t nặng, táºp đòan Bôn-sê-vÃch ở Phần lan bị bao vây, vòng vây máºt vụ khép chặt dần. Trung Æ°Æ¡ng đảng bá»™ há»p gấp và chuyển cÆ¡ sở chạy sang má»™t nÆ°á»›c khác. Äêm di chuyển Lénine phải Ä‘i qua con sông đóng băng, bá»—ng má»™t tảng băng sụt dÆ°á»›i chân ông, may mắn Lénine thóat nạn, quay lại nhìn dòng nÆ°á»›c xóay, Lénine tá»± nghÄ© nếu vừa rồi mà thụt chân xuống thì tháºt là má»™t cái chết cá»±c ngu xuẩn.
Nguyá»…n Hòang thấy anh là Nguyá»…n Thông bị Trịnh Kiểm nghi ngá» giết Ä‘i, nên sợ có ngà y Trịnh Kiểm tÃnh đến chuyện ám hại cả mình, nên nhá» chị là bà Ngá»c Bảo xin Trịnh Kiểm cho và o trấn phÃa Nam.
34.-- Con ngựa phi nước đại: (quẻ Lôi thiên đại tráng)
Thừa thắng nhuệ khà nhÆ° con ngá»±a Ä‘ua vừa nghe hiệu lệnh khởi hà nh. NhÆ°ng má»›i và i vòng đã có nhiá»u con vì không biết dưỡng lá»±c vì tưởng mình đủ sức, nên yếu dần, có nhiá»u con chạy bừa bãi nên vấp ngã.
Vừa chiếm chÃnh quyá»n Nga, Trotsky lên tiếng cổ vÅ© cho cuá»™c cách mạng Ä‘á» trên tòan thế giá»›i ngay tức khắc, trong khi Lénine và nhất là Staline chủ trÆ°Æ¡ng nÆ°á»›c Nga trÆ°á»›c đã, hãy cách mạng cho nÆ°á»›c Nga thôi. ÄÆ°á»ng lối của Trotsky quả đã kém chÃnh xác, kém thá»±c tế không nhìn thấy rằng Nga sau 1917 chỉ là má»™t ngÆ°á»i ốm lâu ngà y má»›i khá»i. Nếu Ä‘Æ°á»ng lối ấy mà áp dụng thì tất cả nÆ°á»›c tÆ° bản Âu châu đã quây quần tiêu diệt bằng được "chÃnh thể xã há»™i" Nga để tá»± vệ.
35.-- Ãnh nắng ban mai: (quẻ Há»a địa tấn)
Nắng sá»›m đầy tia sáng hy vá»ng cho má»™t ngà y đẹp trá»i. Vạn sá»± khởi đầu nan, ánh nắng ban mai tượng trÆ°ng cho lá»±c lượng chÃnh trị má»›i xuất hiện nên cần Ä‘á»™ng viên khà sức để gây ấn tượng cho má»i ngÆ°á»i.
Táºp đòan trẻ trung của J.F. Kennedy tiến quân và o tòa Bạch ốc năm 1960, các báo chà gá»i là đợt sóng má»›i của Hoa kỳ đã là m cho không khà chÃnh trị Hoa kỳ mát mẻ trở lại, phe bảo thủ cảm thấy lo sợ.
36.-- Vầng thái dÆ°Æ¡ng rÆ¡i xuống đất: (quẻ Äịa há»a minh di)
Minh di, kinh Dịch giải là ánh sáng bị tiêu diệt. Trá»i đất tối hù, cà ng bÆ°á»›c cà ng hụt. Tốt hÆ¡n là ẩn má»™t nÆ¡i đợi trá»i sáng.
Vầng thái dÆ°Æ¡ng rÆ¡i xuống đất và nhÆ° ngÆ°á»i chÃnh trị tà i ba, nhÆ°ng bị bao vây bởi nhiá»u kẻ thù ganh ghét, thế tất phải lẩn trốn cho mau không thì há»a đến sau lÆ°ng.
Vầng thái dÆ°Æ¡ng rÆ¡i xuống đất cÅ©ng và nhÆ° ngÆ°á»i chÃnh trị trÆ°á»›c đây đứng trên má»™t cái thế chói lá»i nà o đó, nay thá»i cục biến chuyển cái thế ấy mất Ä‘i, nhÆ° Laurenti Béria sau khi Staline qua Ä‘á»i. Béria bị bao vây và bị bắt giết mặc dầu Béria rất quá»· quyệt cÅ©ng đã tÃnh trÆ°á»›c nhiá»u nÆ°á»›c cá».
37.-- Ngá»n lá»a bếp: (quẻ Phong há»a gia nhân).
Trở vá» nhà bên ngÆ°á»i vợ hiá»n vá»›i ngá»n lá»a bếp reo vui. Äây là má»™t thế chÃnh trị đã hết phát triển, nên phải cố thủ. Tôn Quyá»n ở Giang đông khi nối ngôi Tôn Sách rút kinh nghiệm những quẫy Ä‘á»™ng không ăn thua gì vì Giang Äông không đủ Ä‘iá»u kiện nhÆ° Trung Nguyên của nhà Ngụy, nên Ä‘Ã nh chỉ thu vén việc nhà củng cố đất Giang đông để nắm lấy má»™t khu vá»±c ngà y nà o mà thế chia ba chân vạc vẫn tồn tại. Ngá»n lá»a bếp của Tôn Quyá»n do tể tÆ°á»›ng Tưởng Uyển chịu trách nhiệm.
38.-- Hết thá»i kỳ chịu Ä‘á»±ng: (quẻ Há»a trạch tằng)
NÆ°á»›c vá»›i lá»a xung Ä‘á»™t nhau, xung Ä‘á»™t bùng nổ, hết thá»a hiệp, hết hòa thuáºn. Sá»± chịu Ä‘á»±ng nhau trong chÃnh trị chỉ có tÃnh cách tạm thá»i, đấu tranh má»›i là hiện tượng thÆ°á»ng xuyên. NgÆ°á»i chÃnh trị không lúc nà o được quên cảnh giác Ä‘iá»u ấy, luôn luôn Ä‘á» phòng và đóan biết trÆ°á»›c lúc nà o là lúc hết thá»i kỳ chịu Ä‘á»±ng.
Ba mÆ°Æ¡i năm là m việc chung vá»›i nhau cÅ©ng không đủ để ngăn Mao Trạch Äông quyết liệt tiêu diệt sinh mệnh và sá»± nghiệp chÃnh trị của LÆ°u Thiếu Kỳ.
Zinoviev, Kamenev và Staline đứng và o má»™t tráºn tuyến láºt đổ Trotsky. Kết cuá»™c Trotsky chỉ bị lÆ°u Ä‘Ã y, còn Zinoviev và Kamenev thì bị Staline thủ tiêu.
39.-- Băng giá là m tê cóng chân tay: (quẻ Thủy sơn kiển).
Kinh Dịch viết: "Kiển! nan dã. Hiểm tai tiá»n Kiển hiểm nhi năng chỉ. Tri hÄ© tai." NghÄ©a là : Kiển! Lúc khó khăn nguy hiểm ở trÆ°á»›c mặt. Thấy nguy mà dừng được. Thế má»›i gá»i là biết. ChÃnh quyá»n Kennedy, quyết liệt vá»›i việc Nga định biến Cuba thà nh căn cứ há»a tiá»…n ngay trong lòng châu Mỹ, hạ tối háºu thÆ° cho Nga. Khroutchev dịu ngay cấp tốc cho dá»i há»a tiá»…n khá»i Cuba. Robert Kennedy trÆ°á»›c khi ra tranh cá», ông có lẽ đã nghi hoặc sẽ bị giết nhÆ° anh ông nhÆ°ng ông vẫn quyết định tranh. Kết quả ông quỵ bởi âm mÆ°u sát hại.
Thấy nguy hiểm vẫn dấn thân, đó là thái Ä‘á»™ của ngÆ°á»i quân tá» nghÄ©a hiệp nhÆ°ng không phải là thái Ä‘á»™ chÃnh trị tốt.
40.-- Tuyết tan dưới ánh dương xuân: (quẻ Lôi thủy giải).
Cái thế bị dồn cục qua rồi, nay sự trói buộc đã hết, phải cướp cho mau những chỗ tốt trong thế mới không thì có chán vạn kẻ khác tranh cướp mất.
Cuối Ä‘á»i Äông Hán, váºn Ä‘á»™ng khăn và ng má»™t thá»i gian tung hòanh rồi tà n lụi, quần hùng sợ nhau ra tranh cÆ°á»›p thế của nhà Hán. Cuối cùng Tà o Tháo nhá» sách lược đúng đắn đã cÆ°á»›p được vị thế Æ°u việt nhất. Khổng Minh khi gặp LÆ°u Bị đã phải nói: Bây giá» thiên thá»i ở trong tay Tà o Tháo, địa lợi do Äông Ngô cai quản, sứ quân chỉ còn lại nhân hòa mà thôi.
41.-- Biết tự hy sinh: (quẻ Sơn trạch tổn).
Tổn ở đây không phải là tổn thất, tổn hại, mà là cắt ra má»™t khá»an tiá»n để đặt vốn và o công cuá»™c là m ăn tÆ°Æ¡ng lai. Biết tá»± hy sinh là kết quả của sá»± trông xa thấy rá»™ng.
Trần Anh Tôn tÆ°á»›c bá» bụng dạ hẹp hòi vá» uy tÃn Ä‘em Huyá»n Trân Công chúa gả cho vua Chiêm thà nh để lấy lá»… váºt hai châu Ô, châu Rà là m bà n đạp cho Ä‘á»i sau mở mang bá» cõi.
Cáºp thá»i VÅ© Tống Giang gặp ai cÅ©ng tá»± thu nhá» cái tôi của mình lại để phát triển uy thế chÃnh trị cho mình.
TrÆ°Æ¡ng LÆ°Æ¡ng Ä‘i dụ kẻ thất cÆ¡ lỡ váºn Hà n TÃn bằng thái Ä‘á»™ khiêm cung dâng biếu Hà n TÃn thanh kiếm báu.
42.-- Biết ăn trong lợi Ãch chung: (quẻ Phong lôi Ãch)
Tổ mà bị phá vỡ thì trứng tranh già nh cái chi?
Cái lợi trong chÃnh trị, trÆ°á»›c hết phải đặt nó và o thế chung, không thể nhìn Ä‘iá»u lợi hại nhÆ° ngÆ°á»i nhìn da con báo qua má»™t cái ống, hoặc chỉ thấy tòan mà u Ä‘en hoặc thấy tòan mà u và ng.
Sách Chiến quốc Sách chép:
Trong tráºn TrÆ°á»ng bình, Bình Äô Quân bảo vua Ngụy:
- Sao đại vÆ°Æ¡ng không theo chÃnh sách hợp tung để chống lại Tần?
Vua Ngụy đáp: Vì Tần hứa cắt đất Viên ung cho ta.
- Tôi cho rằng lá»i hứa đó là lá»i hão.
- Tại sao váºy?
- Tần và Triệu cầm cá»± nhau từ lâu ở TrÆ°á»ng bình mà bất phân thắng bại, nếu thiên hạ liên hiệp vá»›i Tần thì Triệu mất, Tần sợ đại vÆ°Æ¡ng đổi lòng nên Ä‘em đất Viên ung ra là m mồi nhá». Tần thắng Triệu rồi, liệu đại vÆ°Æ¡ng có dám đòi cắt đất Viên ung không?
- Không!
- Tần mà không thắng Triệu thì đại vương có thể khiến cho Hà n (Tần?) cắt đất Viên ung cho đại vương không?
- Không.
- Vì thế tôi má»›i cho rằng chuyện cắt đất Viên ung là chuyện hão huyá»n.
- Äúng.
43.-- Con hổ gà o dưới trăng: (quẻ Trạch thiên quyết)
Truyện Liêu Trai, Bồ Tùng Linh kể rằng:
Có má»™t vị tú tà i rất giá»i vá» thÆ¡, thiên tà i của hắn không được ngÆ°á»i Ä‘á»i biết thưởng thức, nên hắn giáºn dữ, Ä‘á»™ng mở miệng là chá»i bá»›i. Má»™t hôm bá»—ng dÆ°ng hắn uống hÅ© rượu lá»›n rồi thấy mình hóa thà nh con hổ. Hắn chạy lên rừng nằm gà o dÆ°á»›i trăng than trách trạng huống cô Ä‘Æ¡n. Bạn bè thân thiết Ä‘á»™ng lòng thÆ°Æ¡ng lên rừng thăm há»i. Con hổ nhất định lánh mặt, chỉ nhắn lá»i nhá» bạn hữu hãy vì mình mà phổ biến thÆ¡. Các bạn há»i: Tại sao không ra chà o há»i nhau? Hổ đáp: Nếu tôi ra tôi sẽ ăn thịt các anh mất, váºy các anh muốn thấy mặt tôi thì các anh hãy lùi ra dăm trăm thÆ°á»›c. Bạn hữu nghe lá»i hổ, ngoảnh lại nhìn quả nhiên thấy má»™t con hổ buồn bã tịch mịch Ä‘ang ngá»a lên nhìn trăng mà gà o thét.
Con hổ ấy chÃnh là má»™t chÃnh khách không thÃch ứng vá»›i tình thế trÆ°á»›c mặt, cái tà i khác lạ của con phượng trong bầy gà . Rõ rà ng là con cá mắc cạn.
Con hổ ấy chÃnh là má»™t nhà độc tà i đã đến lúc Ä‘iên cuồng.
44.-- Chuyện ngẫu nhiên áºp đến: (quẻ Thiên phong cấu)
Khổng Minh ngất Ä‘i khi nghe tin Phượng Sồ thảm bại bá» mình ở gò Lạc phượng, Ä‘iá»u mà Khổng Minh không há» tÃnh trÆ°á»›c. Phượng Sồ chết, ná»a kế há»ach của Khổng Minh há»ng theo.
Sinh há»at đầy dẫy những Ä‘iá»u bất ngá». ChÃnh trị là há»at Ä‘á»™ng cần tÃnh tóan, nhÆ°ng cà ng tÃnh tóan thì khi bất ngá» áºp đến cà ng là m nghiêng ngá»a bấy nhiêu.
Trong chÃnh trị cần khai thác được những cái không liệu trÆ°á»›c cÅ©ng nhÆ° cần tôi luyện vững chắc khả năng ứng phó được vá»›i má»i chuyện bất ứng xảy đến.
Tráºn Léningrad sở dÄ© Nga thắng bởi vì Nga nhá» tin tức Sorge nên biết chắc chắn không bị Nháºt bất ngỠđánh sang Sibérie, nên Nga có thể vững tâm Ä‘em đại quân từ Sibérie vá» cứu viện.
Tráºn Léningrad Äức thua vì không tÃnh đến việc Nga có thể rút đại quân từ Sibérie vá» tiếp sức giáp công.
Trotsky trên con Ä‘Æ°á»ng lÆ°u Ä‘Ã y, được má»™t nhà báo phá»ng vấn:
"Äiá»u gì là m ông ân háºn nhất?"
Trotsky đáp:
- Äiá»u khiến tôi ân háºn nhất là tôi không ngá» chÃnh Staline má»›i là kẻ thù lợi hại. TrÆ°á»›c kia tôi chỉ chú ý đến Zinoviev và Kamenev.
45.-- Há»i kế dân gian: (quẻ Trạch địa thúy)
Theo kinh Dịch thì Trạch địa thúy là sá»± tụ táºp. Ông vua đứng trÆ°á»›c má»™t tình thế má»›i, cần phải có sá»± quyết định má»›i mẻ táo bạo nhÆ°ng không muốn tá»± ý là m má»™t mình, nên tổ chức cuá»™c tế lá»… ngÆ°á»i xÆ°a. Ở đấy vua sẽ gặp nhiá»u ngÆ°á»i để thâu tháºp ý kiến. Má»—i cuá»™c tế lá»… ấy sá»± thâu tháºp ý kiến sẽ đặt trên cÆ¡ sở truyá»n thống lịch sá» của má»™t quốc gia.
Trần Nhân Tôn nghe tin quân Nguyên cất binh xong liá»n láºp tức cho triệu các bô lão dân gian há»™i tại Diên Hồng để bà n xem nên hòa hay nên đánh. Các bô lão Ä‘á»u đồng thanh xin đánh. Vua thấy dân gian má»™t lòng nhÆ° váºy, cÅ©ng quyết ý kháng cá»±.
46.-- Hạt giống má»›i gieo: (quẻ Äịa phong thăng)
Hạt giống má»›i gieo muốn được lá»›n lên còn phải tùy thuá»™c và o những Ä‘iá»u kiện khách quan, đất có mà u tốt không? mÆ°a có thuáºn, gió có hòa không?
DÄ© nhiên, những Ä‘iá»u kiện chủ quan đã cần phải có sẵn rồi, hạt giống cần tá»± có lá»±c má»›i mong nảy mầm bén rá»…, nhÆ°ng đối vá»›i Ä‘iá»u kiện khách quan thì hy vá»ng vá»›i thá»±c tế còn cách khá»ang nhau xa lắm.
Lá»±c lượng hay cá nhân chÃnh trị nà o cÅ©ng phải qua má»™t thá»i kỳ nà y. Cuốn sách Tả phái Ấu trÄ© bệnh (La maladie infantile du Communisme) của Lénine là cuốn sách viết cho những hạt giống chÃnh trị má»›i gieo. Cuốn Mein Kampf của Hitler viết trong tù là cuốn sách báo hiệu Quốc xã Äức nhá» những Ä‘iá»u kiện khách quan có lợi đã trổ mầm.
47.-- Cây bị hãm trong cháºu: (quẻ Trạch thủy khốn)
Cảnh khốn khổ của ngÆ°á»i chÃnh trị nhÆ° lá»i Mạnh Tá» nói: trá»i sắp trao trách nhiệm lá»›n cho ngÆ°á»i đó nên bắt ngÆ°á»i đó phải khổ cá»±c.
Thá»i kỳ Lénine sống ở Thụy sỹ, ông chỉ có má»™t chiếc áo rét, má»™t đôi giầy, trong nhà không bao giá» có ngá»n lá»a sưởi và giải trà duy nhất của Lénine là đi lững thững quanh hồ.
Việt VÆ°Æ¡ng Câu Tiá»…n thất tráºn Cối kê sang là m mã phu cho vua Ngô, nằm trên giÆ°á»ng tòan bằng củi gai, treo máºt đắng ở đầu giÆ°á»ng má»—i sáng Ä‘á»u nếm chất đắng.
Hitler không nhà không cá»a phải ngủ Ä‘Æ°á»ng và ăn cÆ¡m bố thÃ.
Cái quan trá»ng của thá»i kỳ nà y là sá»± thá» thách chà lá»›n, nếu chịu trăm ngà n tân khổ mà không giữ được tiết tháo, không kiên trì lòng tin và o công cuá»™c mình theo Ä‘uổi thì coi nhÆ° cây đã chết khô.
48.-- Giếng nÆ°á»›c ngá»t cho kẻ Ä‘ang khát: (quẻ Thủy phong tỉnh)
Thá»i xÆ°a các bá»™ lạc má»—i lần định cÆ° ở đâu Ä‘á»u Ä‘Ã o giếng. Khi giếng hết nÆ°á»›c thì bá»™ lạc bá» Ä‘i. Giếng nÆ°á»›c trong mát tháºt quý báu cho ngÆ°á»i Ä‘ang khát, cho nên đối vá»›i cổ nhân nÆ°á»›c giếng và nhÆ° má»™t mỹ đức.
Tuy nhiên không nên quên má»™t Ä‘iá»u: khát trông thấy giếng nhÆ°ng phải có gầu múc nÆ°á»›c giếng. Giếng vá»›i đồ váºt múc nÆ°á»›c không thể tách rá»i nhau. Thiếu gầu múc nÆ°á»›c, ngÆ°á»i khát sẽ chết vì giếng.
Nháºt Ä‘uổi Pháp, láºp chÃnh phủ Trần Trá»ng Kim. Nháºt bại tráºn đầu hà ng, giếng nÆ°á»›c mát đặt ngay trÆ°á»›c mặt chÃnh phủ Kim, chÃnh phủ Kim nhắm mắt buông xuôi vì không có gầu múc nÆ°á»›c, gầu múc nÆ°á»›c bấy giá» là khả năng chÃnh trị và kinh nghiệm chÃnh quyá»n.
Nháºt xâm chiếm Trung quốc, Uông Tinh Vệ bất đồng chÃnh kiến vá»›i Tưởng đã lâu, liá»n ùa theo Nháºt. Uông Tinh Vệ quả đã khát đến Ä‘á»™ không chịu Ä‘á»±ng được nữa nên lao đầu xuống giếng uống nÆ°á»›c rồi chết trong giếng.
49.-- Lá»i hô cách mạng đã vang dá»™i: (quẻ Trạch há»a cách)
Thá»i thế đòi há»i má»™t sá»± biến đổi lá»›n lao, Cách mạng!
Äáp ứng vá»›i nhu cầu cách mạng, phải lá»™t bá» tÆ° tưởng cÅ©, lá» lối hà nh Ä‘á»™ng lá»—i thá»i và thái Ä‘á»™ ngoan cố.
Sau khi đợt cách mạng đầu tiên bị Ä‘Ã n áp (1905), cách mạng Nga thóai trà o. Các công nhân mệt má»i vì những theo dõi chán nản tranh đấu. Phần tá» trà thức tá»± do thất vá»ng chui và o cái vá» tÆ° tưởng huyá»n bÃ, tôn giáo và nghệ thuáºt vị nghệ thuáºt. Phần tá» trà thức Mác xÃt chịu ảnh hưởng của má»™t thứ chủ nghÄ©a xét lại từ Äức thổi vá». Những ngÆ°á»i vai vế nhÆ° Bogdanov, Bazarov, Lounatcharski và cả Gorki nữa rủ nhau xây dá»±ng má»™t hình tượng Thượng đế cho chủ nghÄ©a xã há»™i.
Lénine hết sức lo ngại cho hiện tượng cách mạng tồi tệ nà y, ông đỠra công tác: đấu tranh nhằm phá tan đám sương mù duy tâm tôn giáo. Tác phẩm căn bản cho công tác nà y là cuốn: Matérialisme et Empiriocriticisme. Lénine viết:
"Giữa lúc mà quần chúng xông và o cuá»™c đấu tranh cách mạng má»›i mẻ và phong phú, nhiệm vụ của chúng ta là cấp tốc mở cuá»™c đấu tranh xây dá»±ng má»™t ná»n triết há»c cách mạng."
50.-- Táºp há»p các Ä‘iá»u kiện: (quẻ Hoả phong đỉnh)
Cổ nhân là m cái đỉnh vá»›i ba chân tượng trÆ°ng cho thiên, địa, nhân, cho thá»i, thế, cÆ¡, cho hòan cảnh, tà i lá»±c và trà lá»±c v.v... Mất má»™t chân, cái đỉnh không thể đứng vững được.
LÆ°u Bang được Tiêu Hà trông nom cho má»i việc thuá»™c vá» ná»™i chÃnh, được TrÆ°Æ¡ng LÆ°Æ¡ng dâng mÆ°u hay, nhÆ°ng vẫn chÆ°a phát triển mạnh vì còn thiếu má»™t vị nguyên súy. Do đó TrÆ°Æ¡ng LÆ°Æ¡ng má»›i giả là m ngÆ°á»i bán kiếm Ä‘i dụ Hà n TÃn vá» cho LÆ°u Bang.
Hitler năm 1923 thất bại và o tù, gặp Goebbels ông má»›i hiểu sức mạnh của tuyên truyá»n. Ra ngòai há»at Ä‘á»™ng có Goering Ä‘em vá» cho Hitler sá»± ủng há»™ của giai cấp quý tá»™c Äức. Nhá» thế Hitler má»›i cÆ°á»›p được đảng Quốc xã và chÃnh quyá»n Äức.
51.-- Sấm sét ầm ầm: (quẻ Chấn vi lôi)
Cả má»™t khá»ang trá»i bao la, bá»—ng đâu mây Ä‘en kéo đến rồi sấm sét vang rá»n, lúc sau mây mÆ°a tan hết, trá»i xanh hiện ra, con ngÆ°á»i bị hoảng sợ khá»anh khắc, bây giá» sá»± an định lại hồi phục.
Sấm sét tiếng lá»›n nhÆ°ng tác hại nhá». Không nên lấy kết quả gần nhất để mà phán đóan cả tÆ°Æ¡ng lai.
Liên sô phóng há»a tiá»…n mặt trăng khiến uy tÃn Liên sô chấn Ä‘á»™ng và uy tÃn Hoa kỳ vắng lặng. NhÆ°ng thá»i gian không bao lâu, lợi thế của Liên sô lúc đầu ầm ỹ rồi đến nay cÅ©ng chẳng còn âm hưởng gì nữa.
52.-- Núi sừng sững: (quẻ Cấn vi sơn)
Núi tượng trÆ°ng cho bất Ä‘á»™ng nghÄ©a là dừng lại trên má»™t Ä‘iểm nà o đó. Kinh Dịch viết: "Thá»i chỉ tắc chỉ, thá»i hà nh tắc hà nh, Ä‘á»™ng tÄ©nh bất thất kỳ thá»i." (Lúc cần dừng thì phải dừng, lúc cần là m thì phải là m, Ä‘á»™ng tÄ©nh cho đúng) - "Quân tá» dÄ© tÆ° bất xuất kỳ vị" (NgÆ°á»i chÃnh trị phải nghÄ© trên cái vị thế của mình).
Staline chống lại chủ trÆ°Æ¡ng gây cách mạng Ä‘á» trên tòan cõi Âu châu bằng chủ trÆ°Æ¡ng nÆ°á»›c Nga trÆ°á»›c đã. Staline nháºn định đúng Ä‘a số theo ông. Giả thá» khá»ang 1921 mà chủ trÆ°Æ¡ng của Staline không được thá»±c hiện, cách mạng Cá»™ng sản không chịu dừng lại trong khuôn khổ nÆ°á»›c Nga, có lẽ chế Ä‘á»™ Sô viết đã bị tiêu diệt.
Biết dừng lại là biết Ä‘o ngắm những Ä‘iá»u kiện hạn chế đối vá»›i hà nh Ä‘á»™ng.
53.-- Lòai thủy điểu bay lên: (quẻ Phong sơn tiệm)
Tiệm là tuần tá»± nhÆ° lòai thủy Ä‘iểu, má»›i đầu dá»i khá»i mặt nÆ°á»›c, rồi bay lên núi cao, rồi bay và o đất liá»n. Và nhÆ° chÃnh trị đã đến lúc cần phải Ä‘á»™ng thủ để tranh thế nhÆ°ng đòi há»i phÆ°Æ¡ng pháp đấu tranh từng báºc, không thể đòi ăn cả má»™t lúc, vượt từ Ä‘iểm nà y qua Ä‘iểm kia.
Khổng Minh bà y kế cho LÆ°u Bị dùng danh nghÄ©a mượn đất Kinh châu của Äông Ngô, mà gây Ä‘ao binh ngay khi LÆ°u Bị khó lòng thắng. Có Kinh châu là m vốn, là m bà n đạp LÆ°u Bị tiến chiếm Ba thục để trở thà nh má»™t chân trong ba chân vạc, gây nên nghiệp đế má»™t thá»i.
Tà o Tháo Ä‘em quân vá» kinh đô để bảo vệ nhà Hán Ở kinh đô rồi, Tà o Tháo dùng quân để láºt đổ nhà Hán.
54.-- Thị nữ của vua: (quẻ Lôi Trạch quy muội)
NgÆ°á»i con gái bị tuyển và o là m cung nữ là cái thế nhỡ nhà ng. Chỉ có dùng chÃnh sách má»m để thắng cứng, xá» sá»± táo bạo táo cấp chỉ gây ra tai hại. Quy muá»™i còn ngụ ý má»™t tÃnh cách không chÃnh thức tượng trÆ°ng cho những váºn Ä‘á»™ng ngầm bên trong của chÃnh trị.
Tà o Mạnh Äức và o ám sát Äổng Trác, Äổng Trác ngủ quay mặt bên trong, chợt trông gÆ°Æ¡ng thấy có ngÆ°á»i rút dao bèn lên tiếng há»i. Tà o Mạnh Äức vá»™i và ng quỳ xuống hai tay nâng Ä‘ao nói: Có thanh bảo Ä‘ao Ä‘em đến dâng thừa tÆ°á»›ng. Äổng Trác vui vẻ, Tháo rút được ra bên ngòai, ra cưỡi ngá»±a chạy thẳng má»™t mạch không còn dám ngóai cổ lại.
Hồ Chà Minh sang Pháp, cuá»™c Ä‘iá»u đình thất bại. Ná»a đêm Hồ đến nhà Marius Moutet thá»a thuáºn ký tạm Æ°á»›c mồng 6 tháng 3.
55.-- Mặt trá»i buồn thảm: (quẻ Lôi há»a phong)
Mặt trá»i trên cao là lúc đắc ý nhất của ngÆ°á»i chÃnh trị nhÆ°ng cÅ©ng là lúc cÆ¡n lo Ä‘iá»u buồn đến dồn dáºp, biết bao nhiêu khó khăn nguy hiểm Ä‘ang rình ráºp, Ä‘iá»u đáng lo ngại nhất cho ngÆ°á»i ở ngôi cao tuyệt đỉnh là thá»i suy sắp tá»›i. Tá»± cổ đến giá» "Ná»—i buồn thảm của vầng thái dÆ°Æ¡ng" luôn luôn xảy đến trong lịch sá» chÃnh trị. César bị táºp đòan Brutus giết - Napoléon thóat được rất nhiá»u âm mÆ°u hại quanh mình. Khroutchev bị hạ - J.F. Kennedy bị bắn - Mao Trạch Äông súyt bị láºt đổ v.v...
56.-- NgÆ°á»i lữ khách nhiá»u lo phiá»n: (quẻ Há»a sÆ¡n lữ)
Tình trạng của những nhà chÃnh trị lÆ°u vong, lÆ°u thóan sống trong tịch mịch bất an, tân khổ.
LÆ°u Bị e Tà o Tháo giết, nhân dịp Viên Thuáºt chuyển quân nên xin chặn Thuáºt. Từ đấy đến gần chục năm sống bôn ba.
Tấn Trùng NhÄ© bá» nÆ°á»›c Tấn ra Ä‘i sang nÆ°á»›c ngÆ°á»i gặp nhiá»u Ä‘iá»u nhục nhã.
De Gaulle ăn gá»i nằm nhỠở Luân đôn bị các chÃnh khách Anh, Mỹ khinh rẻ.
Tôn Thất Thuyết lưu vong bên Trung quốc, không chịu nổi cảnh khốn cùng phát điên.
Hòan cảnh nà y là hòan cảnh tuyệt đối bị Ä‘á»™ng đòi há»i thái Ä‘á»™ nhu hòa để thuáºn thá»i ứng địa.
57.-- Cây bồ công anh gặp gió mạnh: (quẻ Tốn vi phong)
Lá bồ công anh xoè lá»›n nhÆ° chiếc dù, thân lại nhẹ bâng, gặp gió tất lá»an phi. Tá»± mình chÆ°a là m gì được hết, hãy tìm những thế lá»›n để ẩn nấp.
- Nhà Nguyên sắp mất chÃnh quyá»n, giặc cÆ°á»›p nổi lên nhÆ° ong. Triá»u đình khoanh tay bó giáp chá» núi lở sông trà n, mở đầu cho thá»i kỳ quần hùng cắt đất chiếm cứ. Quần hùng cÅ©ng tiêu diệt xâm lấn lẫn nhau. Chu Nguyên ChÆ°Æ¡ng tức Minh Thái Tổ lúc khởi nghiệp chẳng khác gì cây bồ công anh gặp gió thổi, bay tứ tán hết ở vá»›i ngÆ°á»i nà y sau lại theo ngÆ°á»i khác.
-Vua Hiến Äế giữa cÆ¡n gió lá»an của bá»n há»an quan, ngá»ai thÃch và quân phiệt.
58.-- Miệng luỡi là gốc của há»a phúc: (quẻ Äòai vi trạch)
Thóan Từ nói rằng: Äòai là nói váºy. Trong cÆ°Æ¡ng mà ngòai nhu. Lấy giải thÃch thuyết phục để hòan thà nh cưỡng bách. Dân nghe dân chịu thì dân quên cả lao khổ nguy hiểm, hăng hái chiến đấu. Hitler viết: Ở thá»i kỳ đảo lá»™n, những việc xảy ra thÆ°á»ng tạo nên bởi lá»i nói.
Tô Tần du thuyết là m thà nh thế tráºn hợp tung sáu nÆ°á»›c cá»± lại Tần.
TrÆ°Æ¡ng Nghi du thuyết là m thà nh thế tráºn liên hòanh phá thế hợp tung của Tô Tần.
Gia Cát dùng miệng lưỡi khuất phục quần thần bên Äông ngô chịu đánh Ngụy, vì thế má»›i có thắng tráºn XÃch bÃch.
DÆ°Æ¡ng Tu hay khoe hão nên bị Tà o Tháo giết. Ná»… Hà nh hay chá»i phÅ© nên chịu há»a Hòang Tổ. Quan Vân TrÆ°á»ng hay nói kiêu nên ôm háºn ở Kinh châu.
59.-- Buồm căng trước gió: (quẻ Phong thuỷ hóan)
Lúc váºn và thế Ä‘ang lên, Ä‘ang từ nhá» biến thà nh rất lá»›n. Chiếm được chÃnh quyá»n rồi thì đến việc nắm lòng dân và chỉnh đốn ná»™i chÃnh. Nắm được lòng dân và chỉnh đốn ná»™i chÃnh rồi thì đến việc phát triển ra bên ngòai.
Buồm căng trÆ°á»›c gió là thuáºn lợi, nhÆ°ng hãy coi chừng gió lá»›n quá, hay sóng to quá có thể là m láºt thuyá»n.
VÆ°Æ¡ng Dõan thủ tiêu được Äổng Trác cầm nắm cả triá»u đình trong tay. Chỉ trong Ãt lâu chÃnh sá»± đổ nát phải chết dÆ°á»›i tay Lý Thôi, Quách DÄ©.
Äảng Cá»™ng sản nắm chÃnh quyá»n Tây ban Nha (1935-36) chÆ°a bao ngà y, rối loạn lung tung, Franco Ä‘em quân vỠđánh dẹp.
60.-- Äốt trúc huyá»n diệu: (quẻ Thủy trạch tiết)
Cây trúc có từng đốt, tượng trÆ°ng cho tÃnh cách tiết chế. Má»m dẻo nhÆ°ng biết lúc nà o thôi má»m dẻo. Cứng rắn nhÆ°ng biết lúc nà o thôi cứng rắn.
Không biết tiết chế sẽ nhÆ° con cáo ngáºp và o vÅ©ng lầy không thể cất chân lên mà bÆ°á»›c được. ChÃnh trị tiết chế theo hiện đại ngữ gá»i là đấu tranh có mức Ä‘á»™ vá»›i những danh từ chiến tranh hạn chế leo thang.
Tần Ä‘á» ra chủ trÆ°Æ¡ng viá»…n giao cáºn công, là lấy ve vuốt nÆ°á»›c xa để nuốt nÆ°á»›c gần là m mức Ä‘á»™.
Cá»™ng sản năm 1962 Ä‘á» ra chủ trÆ°Æ¡ng không là m tổn thÆ°Æ¡ng uy tÃn Mỹ để tránh sá»± can thiệp của Mỹ nhÆ°ng bây giá» thì Cá»™ng sản đã lâm và o cái cảnh con cáo ngáºp và o vÅ©ng lầy khó rút chân lên.
Sá» Việt, tiá»n nhân má»—i lần đánh Ä‘uổi giặc phÆ°Æ¡ng Bắc xong lại cầu hòa ngay, đôi khi thắng lá»›n mà vẫn dùng ngÆ°á»i và ng để thi hà nh chÃnh sách hòa hõan (vụ Liá»…u Thăng). Äó là chÃnh sách mức Ä‘á»™ truyá»n thống của chủ trÆ°Æ¡ng chặn phÃa Bắc cho yên để hòan thà nh mục Ä‘Ãch chủ yếu là phát triển xuống miá»n Nam.
61.-- Trái trứng sắp nở: (quẻ Phong trạch trung phù)
Phù là móng. Trứng sắp nở nhá» móng của gà mẹ quà o ra cho chóng vỡ vá».
ChÃnh trị đã đến lúc chÃn mùi, chỉ cần má»™t cố gắng cuối cùng cho cục thế thay đổi hẳn. Bất cứ thái Ä‘á»™ do dá»± nà o cho phút chót Ä‘á»u có thể là m hÆ° những kế há»ach trÆ°á»›c.
Napoléon ngà y 18, Brumaire đã bị má»™t phút do dá»± súyt là m há»ng việc, nếu Talleyrand và Fouché và (Lucien Bonaparte?) không xua quân và o áp đảo các nghị sỹ.
Mussolini thấy tình hình đã thuáºn tiện liá»n láºp tức Ä‘em tòan đảng tiến vá» La mã (La marche sur Rome).
Tuy nhiên không nên quên rằng cái móng sắc kia cần phải xỠdụng hết sức khéo léo, nếu vụng vỠtất vỡ cả trái trứng.
62.-- Cuá»™c sống thiếu thuáºn hòa: (quẻ Lôi sÆ¡n tiểu quá)
Do những hiá»m kỵ chồng chất nên ná»™i bá»™ đảng phát sinh xung Ä‘á»™t có thể trở thà nh thế phân liệt. Phân liệt ná»™i bá»™ Ä‘Æ°a dẫn đến nguy cÆ¡ "Binh địch dòm ngòai ngõ).
NgÆ°á»i Cá»™ng sản lý luáºn:
Mâu thuẫn và đấu tranh là tuyệt đối nhÆ°ng phÆ°Æ¡ng pháp giải quyết hay hình thức đấu tranh (là tÆ°Æ¡ng đối?) vì tÃnh chất mâu thuẫn không giống nhau. Mâu thuẫn giữa địch và ta có đối khóang còn mâu thuẫn ná»™i bá»™ không có đối khóang. Mâu thuẫn ná»™i bá»™ nhân dân có thể giải quyết hòa bình.
63.-- Thà nh công viên mãn: (quẻ Thủy hoả ký tế) (đúng ra là Há»a thuá»· ký tế)
Vạn sá»± đã đầy đủ nhÆ° ý muốn, từ nay vá» sau chỉ còn là công việc của chỉnh đốn sá»a sang, và mở mang. Äinh Bá»™ LÄ©nh diệt xong lá»an sứ quân. Bình Äịnh VÆ°Æ¡ng dẹp xong quân Minh. Gia Long khôi phục cÆ¡ nghiệp nhà Nguyá»…n. Ngà y nay thà nh công viên mãn chỉ có tÃnh cách tÆ°Æ¡ng đối.
64.-- Còn nhiá»u việc phải cố gắng: (quẻ Thủy há»a vị tế)
Kinh Dịch lấy quẻ Thủy há»a vị tế để kết thúc là muốn nói chÃnh trị, nhân sinh còn phải Ä‘i cuá»™c hà nh trình vô hạn, còn vô lượng số việc phải là m. Vị tế chỉ là chuyện nghỉ ngÆ¡i. Không được ngủ quên, vì sau giấc nghỉ ngÆ¡i ấy lại áºp đến má»™t hòan cảnh vị tế khác.
Khái quát Dịch lý ta thấy ngÆ°á»i chÃnh trị muốn có thái Ä‘á»™ chÃnh xác cho sá»± nghiệp chÃnh trị tất phải có khả năng biến sắc nhÆ° con caméléon mà văn sỹ Berthold Brecht đã Ä‘á» ra:
NgÆ°á»i đấu tranh chÃnh trị
Phải biết
Lúc nà o chiến đấu và lúc nà o không chiến đấu.
Nói sá»± tháºt và không nói sá»± tháºt.
Giữ lá»i hứa và không giữ lá»i hứa.
Xông pha nguy hiểm và trốn chạy nguy hiểm.
Là m cho ngÆ°á»i biết và tá»± là m cho mất tung tÃch.
NgÆ°á»i đấu tranh chÃnh trị
Chỉ có một phẩm hạnh duy nhất
Là đấu tranh cho chÃnh trị.
|
08-09-2008, 11:38 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 7
La politique c est jouer
aux hommes.
NAPOLÉON
ChÃnh trị là công việc có liên quan đến bốn mặt:
a) Cá nhân.
b) Quần chúng.
c) Dân tộc.
d) Lịch sá»
Váºy tâm lý chÃnh trị cÅ©ng có bốn mặt:
a) Tâm lý cá nhân.
b) Tâm lý quần chúng.
c) Tâm lý dân tộc
d) Tâm lý ảnh hưởng từ lịch sá»
Vua U VÆ°Æ¡ng nhà Chu thÃch già nh được nụ cÆ°á»i của Bao Tá»±, nên cho đốt lá»a gá»i chÆ° hầu để đánh lừa là m trò vui thú. Bao Tá»± khóai nghe tiếng lụa xé, vua U VÆ°Æ¡ng Ä‘em cả ngà n tấm lụa ra xé cho Bao Tá»± nghe. Chẳng bao lâu những trò ấy khiến cho U VÆ°Æ¡ng mất nÆ°á»›c.
Vua nhà Tống thÃch đá cầu, nên chá»n ngÆ°á»i đá cầu giá»i là m Tể tÆ°á»›ng đó là Tể tÆ°á»›ng Cao Cầu nổi tiếng của bá»™ Thủy há» truyện. Ông Cao Cầu chỉ biết đá cầu, không biết là m chÃnh trị nên đất nÆ°á»›c má»—i ngà y má»—i loạn.
Quan Công tÃnh khà bá»™c trá»±c hẹp hòi khinh bỉ Tôn Quyá»n là m mất Kinh châu, vì mất Kinh châu mà Ba thục cÅ©ng nhà o theo.
Äó là những hà nh Ä‘á»™ng theo tâm lý cá nhân là m há»ng chÃnh trị.
Vua Thang, vua VÅ© khởi binh ở Mục dã, Minh Ä‘iá»n để đánh Kiệt Trụ, thế nhÆ° chẻ tre. CÆ¡ nghiệp Kiệt Trụ sụp đổ trong khoảnh khắc.
Vua Lê Lợi đánh quân nhà Minh cứu dân thóat khá»i ách đô há»™.
Äó là những hà nh Ä‘á»™ng thuáºn theo tâm lý đại chúng để dá»±ng nghiệp chÃnh trị. Tranh thủ nhân tâm cổ nhân phân ra là m hai lá»ai:
1) Cầu hiá»n: (váºn dụng tâm lý cá nhân) KhÆ°Æ¡ng Tá» Nha nói: lấy mồi thÆ¡m câu cá má»›i có thể bắt cá ăn thịt, lấy mồi thÆ¡m nhá» ngÆ°á»i, ngÆ°á»i sẽ vì ta mà hết lòng hết sức. LÆ°u Bị ba lần lá»™i gió mÆ°a đến cầu Khổng Minh, nên khi Khổng Minh vá» vá»›i LÆ°u Bị là m việc cúc cung táºn tụy đến chết má»›i thôi.
2) Äắc dân: (váºn dụng tâm lý quần chúng): Văn VÆ°Æ¡ng cảm thấy vua Trụ có ý ghét mình, vá»™i và ng và o xin vá»›i vua Trụ và o đất Lạc tây, trả lại cho vua Trụ cả ngà n dặm đất Ä‘ai phì nhiêu để tránh há»a. Khổng Minh (Khổng Tá»?) phê bình Văn VÆ°Æ¡ng tháºt là ngÆ°á»i có nhân, biết khinh lợi lá»™c để tránh hoạn nạn, Văn VÆ°Æ¡ng tháºt là ngÆ°á»i mÆ°u trà biết bá» ra hà ng ngà n dặm đất để đổi lấy nhân tâm. Vua VÅ© dẹp xong nhà ThÆ°Æ¡ng, và o kho thấy ngá»c ngà châu báu nói đây là châu báu của chÆ° hầu, nên sai ngÆ°á»i trả lại cho chÆ° hầu. Thiên hạ Ä‘á»u khen vua VÅ© không tham tiá»n. Và o trong cung thấy bầy cung nữ, VÅ© VÆ°Æ¡ng nói đây là những con cái và tì thiếp của chÆ° hầu, bèn sai ngÆ°á»i trả lại chÆ° hầu. Thiên hạ Ä‘á»u khen vua VÅ© là ngÆ°á»i không tham sắc.
Äắc dân tâm là đừng ghét cái gì dân thÃch và đừng thÃch cái gì dân ghét. Hãy thuáºn ý dân.
Quản Trá»ng nói:
Vị nhân chủ đòi há»i ở dân những gì? Äòi dân vì mình mà cố gắng lao khổ, vì mình mà cố gắng hy sinh. Còn dân thì đòi há»i ngÆ°á»i lãnh đạo những gì? Äòi phải giải quyết cho dân no ấm, cho dân nghỉ ngÆ¡i, có công thưởng công, có tá»™i phạt tá»™i. Nay vị nhân chủ không thá»a mãn được những Ä‘iá»u đòi há»i của dân thì cÅ©ng đừng hòng đòi há»i lại dân Ä‘iá»u gì nữa.
Thay thế cá» búa liá»m bằng hòa sá»± lão (há»™i các bô lão Ä‘i dà n hòa cuá»™c tranh chấp giữa nông dân và địa chủ) để thá»±c hiện cải cách ruá»™ng đất.
Dưới chiêu bà i giải phóng dân tộc để thực hiện chủ nghĩa Cộng sản.
Äó là những chủ trÆ°Æ¡ng chÃnh trị thuáºn theo tâm lý dân tá»™c để đạt mục tiêu chÃnh trị.
Dựa theo phong trà o giải phóng dân tộc chống đế quốc.
Dựa theo phong trà o dân chủ đang lên.
Äó là những chủ trÆ°Æ¡ng chÃnh trị thuáºn theo tâm lý lịch sá».
Căn cứ trên bốn mặt tâm lý trên đây, Mạnh Tá» Ä‘Æ°a ra má»™t quy luáºt:
Äắc hồ binh dân vi thiên tá».
Äắc hồ thiên tá» vi chÆ° hầu.
Äắc hồ chÆ° hầu vi đại phu.
(Äược dân là m quân lá»±c có thể chiếm ngôi thiên tá». Äược lòng thiên tá», có thể được vua phong đất cho là m chÆ° hầu. Äược lòng chÆ° hầu có thể là m quan đại phu).
Tranh thủ ngÆ°á»i có từng thứ báºc từ thấp đến cao. Những báºc ấy không biệt láºp, trái lại còn liên hệ chặt chẽ, nó chỉ gián Ä‘oạn tùy theo chà khà con ngÆ°á»i, biết hay không váºn dụng theo thá»i thế.
De Gaulle đã Ä‘i vá»›i Salan và nhóm quân Ä‘á»™i ở Algérie đòi ly khai nÆ°á»›c Pháp để láºt đổ chế Ä‘á»™ đệ Tứ Cá»™ng hòa. NhÆ° váºy là De Gaulle dá»±a và o thế lá»±c chÆ° hầu. Machiavelli gá»i là "Les grands" để Ä‘Æ°a mình lên ngôi thiên tá». Rồi sau đấy De Gaulle bắt Salan trả lại Algérie Ä‘á»™c láºp. De Gaulle vẫn thắng vì ông có dân chúng nhiệt liệt ủng há»™.
Kroutchev chỉ là má»™t ngÆ°á»i nấp dÆ°á»›i bóng Staline, nhÆ°ng cÅ©ng trèo lên địa vị cao nhất nÆ°á»›c Nga Sô viết để thá»±c hiện má»™t Ä‘Æ°á»ng lối chÃnh trị má»›i.
CÅ©ng nhÆ° xÆ°a kia Trần Thủ Äá»™, nÆ°Æ¡ng nhá» nhà Lý rồi sau cÆ°á»›p ngôi nhà Lý dá»±ng láºp nhà Trần.
TÆ° Mã à chỉ là má»™t võ tÆ°á»›ng của nhà Ngụy, nhÆ°ng đã láºt nhà Ngụy để láºp nhà Tấn.
ChÃnh trị
Tâm lý chÃnh trị là gì?
Má»™t ngÆ°á»i nghèo đầu tắt mặt tối suốt ngà y không đủ miếng ăn than trách vá» cảnh nghèo cho rằng số pháºn mình cá»±c khổ
Gánh cực khổ đem đổ lên non,
Cong lưng mà chạy cực còn theo sau.
Äó là tâm lý thông thÆ°á»ng.
Má»™t ngÆ°á»i nghèo than thân trách pháºn nghÄ© thân mình không bằng con trâu chó, trong khi con cái nhà già u ăn mặc sung sÆ°á»›ng.
Phú nhân dưỡng kiá»u tá», cùng hán Ä‘Æ°Æ¡ng ngÆ°u sá».
(Nhà già u chăm bẵm chiá»u chuá»™ng con gái, tên nghèo là m cá»±c nhÆ° trâu).
Äó là tâm lý bắt đầu chuyển sang chÃnh trị.
Má»™t ngÆ°á»i nghèo lý luáºn:
NgÆ°á»i nghèo lạy nhà già u rồi không đứng dáºy được nữa.
Äó là tâm lý hoà n toà n chÃnh trị.
Má»™t anh tá Ä‘iá»n áo quanh năm không đủ che thân, cÆ¡m không đủ ấm cáºt, trông thấy ngÆ°á»i nà o cÅ©ng hãi sợ cung kÃnh, rồi có má»™t hôm hốt nhiên anh nghÄ©:
Äả đảo địa chủ.
Äó là tâm lý của ngÆ°á»i đã há»at Ä‘á»™ng chÃnh trị, hay muốn há»at Ä‘á»™ng chÃnh trị.
Tâm lý chÃnh trị mang nhiá»u sắc thái, ôn hòa, quá khÃch, phản Ä‘á»™ng, tiến bá»™, không tưởng, thá»±c tế, bị Ä‘á»™ng, chủ Ä‘á»™ng v.v...
Còn má»™t lá»ai tâm lý chÃnh trị khác là tâm lý chán chÆ°á»ng không cần biết đến chÃnh trị thÆ°á»ng hiện ra ở những xã há»™i quá nhiá»u tranh chấp chÃnh trị mà không có lá»±c lượng nà o khoẻ nhất, tốt nhất, giá»i nhất lãnh đạo, dân chúng nhìn chÃnh trị bằng con mắt thá» Æ¡, há» hầu nhÆ° đã tuyệt vá»ng, hoặc dân chúng bị đặt và o má»™t chế Ä‘á»™ chÃnh trị mà há» không muốn chút nà o, nhÆ°ng vì cuá»™c sống há» không thể là m sao khác được. Vá» tâm lý nà y sách Tấn Từ có kể má»™t chuyện nhÆ° sau:
Vua Tấn Ä‘i săn, Ä‘uổi con nai, hốt nhiên con nai chạy mất chợt thấy bên Ä‘Æ°á»ng có ngÆ°á»i nông phu, vua Tấn má»›i dừng ngá»±a há»i: Ta Ä‘uổi con nai nó chạy qua đây, nhà ngÆ°Æ¡i có biết nó chạy vá» hÆ°á»›ng nà o chăng? NgÆ°á»i nông phu lấy chân đá má»™t phÃa nói: HÆ°á»›ng nà y. Vua Tấn bá»±c bá»™i vì cá» chỉ xấc xược, nhÆ°ng dịu giá»ng há»i: Ta là vua nÆ°á»›c Tấn, ta Ä‘i săn, tại sao nhà ngÆ°Æ¡i chỉ cho ta bằng cá» chỉ thiếu cung kÃnh nhÆ° váºy? NgÆ°á»i nông dân đáp: Tôi chẳng biết vua nÆ°á»›c Tấn là ai, chÃnh sá»± của ông thế nà o đâu ăn nháºp gì vá»›i tôi, váºy nay có ngÆ°á»i tá»± nháºn là vua nÆ°á»›c Tấn há»i thì tôi lấy chân mà chỉ thì cÅ©ng được chứ gì.
Tâm lý thá» Æ¡ chán chÆ°á»ng vá»›i chÃnh trị thÆ°á»ng hiện ra ở những khu vá»±c chiếm đóng, hoặc chiến tranh đã kéo dà i quá lâu, hoặc khủng hoảng chÃnh trị triá»n miên.
NhÆ°ng chÃnh trị thì chỉ có má»™t thái Ä‘á»™ đối vá»›i bất cứ lá»ai tâm lý nà o. Äó là : Nếu anh không lý đến chÃnh trị, chÃnh trị cÅ©ng vẫn lý đến anh.
Tâm lý của những ngÆ°á»i há»at Ä‘á»™ng chÃnh trị
Biến chuyển lịch sá» do ngÆ°á»i tạo ra. Muốn có đổi thay, phải là m chuyện đổi thay, muốn có cách mạng phải là m cách mạng. NhÆ° váºy chÃnh trị sẽ quyết định bởi những ngÆ°á»i há»at Ä‘á»™ng chÃnh trị.
Những phần tá» nà o sẵn sà ng cho chÃnh trị bén rá»…? Và dá»… dà ng gia nháºp váºn Ä‘á»™ng? Eric Hoffer kể ra mÆ°á»i lá»ai:
a) Những ngÆ°á»i nghèo khổ.
b) Thanh niên nhiệt huyết và trà thức phần tá».
c) Những ngÆ°á»i tham vá»ng.
d) Những ngÆ°á»i bị gạt ra ngòai xã há»™i (outcasts).
e) Những kẻ không thÃch ứng được vá»›i cuá»™c sống, vá»›i xã há»™i (misfits).
f) Những kẻ Ãch ká»· quá Ä‘á»™.
g) Những ngÆ°á»i bị ám ảnh.
h) Những ngÆ°á»i bất túc vá» cÆ¡ thể hay tinh thần (impotents).
i) Những ngÆ°á»i hay phiá»n muá»™n.
j) Những tội phạm.
Bần dân
Không phải ngÆ°á»i nghèo nà o cÅ©ng mang tâm trạng bị hất hủi. Ở đồng ruá»™ng, thiếu gì bần cố nông là m lấm lưỡi áo rách tả tÆ¡i, nhÆ°ng tối nằm ổ rÆ¡m ngủ kỹ, ăn no vá»— bụng hát nghêu ngao, ai há»i gì cÅ©ng cÆ°á»i và cÆ°á»i rất thà nh thá»±c, rất yêu Ä‘á»i. Ở thà nh thị, thiếu gì đám ngÆ°á»i sống chui sống nhủi, tối vá» vùi đầu và o đánh bà i đánh bạc, hôm nà o bữa cÆ¡m ngon thì vui nhÆ° tết, chá»i tục và i câu rồi hÃt và i hÆ¡i thuốc là quên hết, không nghÄ© ngợi bất cứ Ä‘iá»u gì. Còn những ngÆ°á»i nghèo khác, sống an pháºn muốn yên thân nhÆ° thế mãi, xáo Ä‘á»™ng là m chi là m khổ thêm. Thấy há»—n loạn há» mở mắt ngạc nhiên, há» không thể ngá» rồi đây lại có thể đảo lá»™n hết thảy. NhÆ° váºy chứng tá» rằng không phải ngÆ°á»i nghèo nà o cÅ©ng sẵn sà ng lao và o chÃnh trị. Phần tá» sẵn sà ng lao và o chÃnh trị là những bần dân bị tá»a bại, có tâm trạng bị hắt hủi. Những kẻ đó là những ngÆ°á»i má»›i nghèo. Thông thÆ°á»ng chỉ những ngÆ°á»i nà o má»›i bị Ä‘á»a Ä‘Ã y và o cảnh khốn cá»±c má»›i sôi nổi vá»›i tâm trạng bị hất hủi. Nhá»› đến thá»i oanh liệt là ngá»n lá»a muốn đốt cháy mạch máu của há» (trÃch lá»i Eric Hoffer).
(It is usually those whose poverty is relatively recent, the new poor who throb with the ferment of frustration things is as a fire in their veins).
Loại ngÆ°á»i má»›i sa và o cảnh nghèo lúc nà o cÅ©ng sẵn sà ng gia nháºp và o phong trà o chÃnh trị bất kể mà u sắc nà o. Cuá»™c cách mạng Thanh giáo (Puritant revolution) ở Anh và o thế ká»· 17 nổi lên do những nông dân má»›i bị các địa chủ truất ruá»™ng là m đồng cá» doanh nghiệp chăn nuôi. Äám nông dân đó xÆ°a kia vẫn sống bằng nghá» nông tang nay trở thà nh lao công hay phải ngá»a tay Ä‘i xin ăn ở các đô thị, nÆ¡i đây đầy rẫy sá»± cùng khốn. Äám quần chúng nà y là chủ lá»±c cho cuá»™c vÅ© trang khởi nghÄ©a của Cromwell. Ở Ã, ở Äức bá»n ngÆ°á»i tiểu tÆ° sản bị mạt nghiệp vì khủng hoảng háºu chiến ồ ạt theo tiếng gá»i của Phát xÃt và Quốc xã. Sau khủng hoảng kinh tế 1929, thợ thuyá»n thất nghiệp, tÆ° nhân phá sản nhiệt liệt hưởng ứng chÃnh sách "new deal" của Roosevelt. Sau tráºn đói Ất dáºu, má»—i thà nh phần nông dân từ phú nông, trung nông, bần nông Ä‘á»u lao mình theo lá»i khuyến dụ cách mạng xã há»™i của Việt Minh.
NgÆ°á»i thợ có việc là m, mặc dù cùng khốn nhÆ°ng há» không cảm thấy bị hắt hủi vì há» quan niệm cái nghèo của há» là cái nghèo cổ truyá»n, há» Ãt phẫn ná»™ hÆ¡n ngÆ°á»i thợ bị mất việc, so vá» cùng khốn cùng ở má»™t mức vá»›i nhau thôi, nhÆ°ng so trạng thái tâm lý khác hẳn. NgÆ°á»i thợ bị mất việc luôn luôn cảm thấy bị ức chế, bị sỉ nhục bởi cái tráºt tá»± bất công trÆ°á»›c mặt. Do đó ngÆ°á»i thợ mất việc nghe ngay và theo ngay má»i ý kiến chÃnh trị chỉ nhằm thay đổi hiện tại.
Bây giá» nói đến kẻ nghèo mạt. Tâm lý đám dân nà y là đấu tranh cho cái no trông thấy đã. Há» chỉ cần má»™t bữa ăn khá hÆ¡n bữa cÆ¡m vẫn phải ăn, má»™t chá»— ngủ ấm hÆ¡n chá»— ngủ vẫn phải ngủ và bất cần đến chuyện xa xôi khác của chÃnh trị của xã há»™i. Äối vá»›i há» dạ dầy hôm nay no đầy là má»™t thắng lợi cho ngà y hôm nay rồi. Cách mạng hay phong trà o đối vá»›i há» hệt nhÆ° hiện tượng cÆ°á»›p cháo cúng sinh. Há» sẵn sà ng xô ra, lăn sả và o để già nh giáºt. ChÃnh đám quần chúng nghèo mạt nà y tụ táºp ở Petersbourg và Moscou đông nhÆ° kiến đã là m khà thế cuá»™c cách mạng tháng MÆ°á»i to lên gấp trăm ngà n lần. Tại Ấn Ä‘á»™ má»—i khi có phong trà o nà o cÅ©ng có thể trở nên vÄ© đại ngay là nhỠđám ăn mà y quây quần mong kiếm chác. Loạn kiêu binh ở Bắc hà đá»i vua Lê Chiêu Thống, bá»n nông dân loạn lạc bá» cầy bá» cấy lên kinh đô hoặc đón Ä‘Æ°á»ng ăn cÆ°á»›p tứ tung khiến cho tình trạng loạn cà ng nặng ná». Chúng không đòi há»i chÃnh trị chi hết, gặp ai lá»™t áo bóc sống. Äến nhÆ° bá»n chèo thuyá»n gặp vua Lê Chiêu Thống cÅ©ng cÆ°á»›p mất áo bà o ngá»c tỉ và cả là ng tranh nhau ra xin chức quáºn công.
Trà thức
Phần tá» trà thức gá»i nôm na là những ngÆ°á»i Ä‘á»c sách. Tâm lý của há» là tâm lý rất nháºy ứng vá»›i hết thảy thống khổ gây nên bởi sá»± áp bách của các ác thế lá»±c, đối vá»›i sinh há»at váºt chất cÅ©ng nhÆ° tinh thần. Äá»c sách, suy nghÄ© và phản ứng đối kháng vá»›i má»i ác thế lá»±c đã khiến cho phần tá» trà thức mặc nhiên thà nh má»™t lá»±c lượng chÃnh trị và má»™t giai cấp đặc thù không phân biệt già u nghèo, sang hèn. Giai cấp trà thức, khi thất nghiệp thì ná»—i thống khổ còn thâm sâu hÆ¡n hết thảy má»i giai cấp khác. ÄÆ°Æ¡ng nhiên nhu cầu cách mạng đối vá»›i giai cấp trà thức khẩn thiết hÆ¡n, tâm lý sinh tồn và tiến bá»™ nhiệt liệt hÆ¡n.
Äợt sóng đầu tiên của cách mạng Sô viết phát nguyên từ giai cấp trà thức tá»± do (Intelligentzia libérale) vá»›i cuốn Kinh bổn cách mạng (Catéchisme révolutionaire) vá»›i những ngÆ°á»i nổi tiếng nhÆ° Kropotkine, Bakounine, Plekanov, Herzen, Netchaev.
Tổ chức đấu tranh khủng bố chống lại Nga hoà ng là tổ chức nhân dân trả thù gồm những sinh viên đại há»c ở hai trÆ°á»ng Moscou và Saint-Petersbourg.
Äợt sóng đầu tiên chống lại chế Ä‘á»™ Sô viết bây giá» cÅ©ng phát nguyên từ tầng lá»›p trà thức vá»›i những vụ Dudintsev, Pasternak, và Evtouchenko, vụ Milovan Djilas.
Những kẻ không thÃch ứng được vá»›i cuá»™c sống
Những anh chà ng lâm và o ngõ bà mà danh từ Trung Hoa gá»i là BÄ© rất dá»… bị lôi cuốn và o phong trà o đấu tranh chÃnh trị, kẻ bà có nhiá»u hình thái. Thanh niên Ä‘á»— tú tà i, Ä‘á»— trung há»c đệ nhất cấp rồi không đủ tiá»n tiếp tục há»c hoặc không hà o hứng theo Ä‘uổi sá»± há»c nữa.
Quân đội khi hòa bình trở lại bị giải ngũ không biết là m gì kiếm sống.
NgÆ°á»i lỡ thá»i kiểu vứt bút lông Ä‘i viết bút chì, nhà nho trong thá»i buổi Tây sang.
Chà ng võ sỹ đạo vá»›i lưỡi kiếm, khi kỹ thuáºt đã phát minh ra chiếc súng.
Những kẻ đi giầy rách, mang ô rách, đánh bạc mất cơ nghiệp ở hương thôn.
Loại ngÆ°á»i kể trên mang tâm trạng bị hất hủi rất mạnh, nên dá»… biến thà nh những phần tá» quá khÃch trong má»i phong trà o chÃnh trị.
Bá»n có tâm lý Ãch ká»· quá sắc bén
Cà ng Ãch ká»· bao nhiêu, cà ng cảm thấy mình bị bá» rÆ¡i bấy nhiêu, bá»n ngÆ°á»i nà y khi vấp và o má»™t hoà n cảnh đối vá»›i há» kể nhÆ° tuyệt vá»ng sẽ biến ra cuồng tÃn. Há» sẽ lăn xả và o má»™t lý tưởng chÃnh trị nà o đó để chiến đấu chống lại tất cả những gì đã khiến cho há» không thá»a mãn. Khi yêu say mê mà bị cá»± tuyệt ngÆ°á»i con trai có thể tá»± tá», Ä‘i lÃnh chiến đấu gan dạ nhất, hay vùi đầu và o sách để quyết Ä‘á»— đạt. Vá»›i lòng cÆ°Æ¡ng quyết ấy mà nó trở thà nh ngÆ°á»i cách mạng, tất nhiên sẽ là thứ cách mạng cuồng nhiệt. Khi bị sỉ nhục nhÆ° Tô Tần vá» nhà vợ dá»n cÆ¡m nguá»™i cho ăn hoặc nhÆ° LÆ°u Bình bị DÆ°Æ¡ng Lá»… mắng Ä‘uổi, cả hai tức giáºn Ä‘em hết sức mình kiến tạo sá»± nghiệp.
Kẻ tham vá»ng
Phong trà o chÃnh trị trải ra trÆ°á»›c mắt những cÆ¡ há»™i vô cùng táºn sẽ thu hút vô số kẻ tham vá»ng ùa theo. Há» là những ngÆ°á»i muốn nhiá»u tiá»n, nhiá»u quyá»n, vinh quang chói lá»i. Bởi lẽ đó, xÆ°Æ¡ng cốt má»›i phÆ¡i trắng dá»c Ä‘Æ°á»ng trong những cuá»™c săn và ng ở miá»n Tây nÆ°á»›c Mỹ, những vụ tìm dầu há»a đã là m khá đông ngÆ°á»i mất nghiệp. Hạng ngÆ°á»i có thể hy sinh hết thảy cho tham vá»ng, Ä‘á»i sống êm ấm hạnh phúc mặc, thá»±c hiện tham vá»ng cái đã. Ngô Khởi giết vợ con để mong giữ chức tÆ°á»›ng súy. Lã Bất Vi gả vợ cho Công tá» Dị Nhân để cho đứa con trong bụng nối nghiệp vua.
Lá»ai phiá»n muá»™n
Trong vở kịch Lôi VÅ©, tác giả Tà o Ngu đã lồng kịch và o khung cảnh của má»™t khà háºu u uất mà trong đó các nhân váºt Ä‘á»u cảm thấy phiá»n muá»™n. Trong vở kịch Ba chị em, Anton Tchekov cÅ©ng Ä‘Æ°a ra những nhân váºt mang tâm trạng hoà n toà n phiá»n muá»™n.
Và tâm trạng phiá»n muá»™n nà o cÅ©ng chỉ có má»™t Æ°á»›c mÆ¡ là đổi thay, Æ°á»›c mÆ¡ có chà ng Trifimov đánh chiếc xe troika Ä‘Æ°a đến chân trá»i má»›i.
Cuá»™c sống trống rá»—ng khiến cho con ngÆ°á»i phiá»n muá»™n. Các bà già trầu thÆ°á»ng đến chùa cúng vái, giúp việc là m cá»— chay và cÅ©ng đã đấu tranh hăng hái nhất cho phong trà o Pháºt giáo. Những ngÆ°á»i vô công rồi nghá» thÆ°á»ng say mê và táo bạo trong các sòng bạc, luôn luôn Ä‘i lá»… bái, lên đồng bóng. Äó là những hà nh Ä‘á»™ng để thóat khá»i phiá»n muá»™n. Phong trà o Quốc xã ở Äức có những ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà rất già u có bá» tiá»n trợ giúp trÆ°á»›c cả những ông chồng ý thức chÃnh trị.
Khi phiá»n muá»™n xâm chiếm tâm hồn, con ngÆ°á»i có thể lao và o bất cứ việc gì không kể xấu tốt miá»…n là giải quyết ná»—i phiá»n muá»™n. Néron chẳng đã dám đốt thà nh Rome vì tâm hồn ông quá Æ° nháºy ứng vá»›i phiá»n muá»™n đó Æ°. Cách mạng Tân hợi được giá»›i phụ nữ quý phái ủng há»™ nhiệt thà nh là bởi hỠđã chán cảnh bó chân ở trong nhà là m trò chÆ¡i cho nam giá»›i. Câu thÆ¡ trong Cung oán Ngâm khúc của Nguyá»…n Gia Thiá»u:
Bực mình muốn đạp tiêu phòng mà ra
Tháºt đã nói lên hết cái phản ứng muốn phá phách của má»™t tâm trạng phiá»n muá»™n.
Những kẻ tội phạm
Äá»c Tây Hán Chà ngÆ°á»i ta thấy lý do trÆ°á»›c nhất của việc Bái Công khởi nghÄ©a là đi chăn tù, để tù chạy, sợ tá»™i nên tụ hợp các tù nhân lại chống trả chÃnh quyá»n.
Trên LÆ°Æ¡ng SÆ¡n Bạc kể từ Tống Giang, Lá»— Trà Thâm, Võ Tòng hầu hết Ä‘á»u là những phạm nhân Ä‘ang bị truy nã.
TrÆ°á»›c hoà n cảnh thá»±c tế há» lâm và o ngõ cụt. Trên tâm lý há» muốn rá»a háºn Ä‘á»i sống không mấy đẹp đẽ. Hai lẽ ấy đã khiến há» nung nấu má»™t nhiệt tình yêu nÆ°á»›c, cách mạng hay tôn giáo.
Nguyá»…n Nhạc đánh bạc thua hết tiá»n thuế nên bà n vá»›i hai em là Nguyá»…n Lữ, Nguyá»…n Huệ dùng mÆ°u cÆ°á»›p thà nh lấy đất khởi nghiệp dá»±ng nên thá»i Tây SÆ¡n oai hùng.
Quan Vân TrÆ°á»ng lúc cùng vá»›i LÆ°u Bị kết nghÄ©a tại vÆ°á»n Ä‘Ã o đã tá»± thú mình là má»™t tá»™i nhân tại Ä‘Ã o.
Ai là ngÆ°á»i đã đỡ Chúa Jésus đầu tiên khi Chúa mang cây thánh giá quá nặng gục ngã bên Ä‘Æ°á»ng, đó là ngÆ°á»i con gái nhầy nhụa tá»™i lá»—i Marie Madeleine.
Theo Eric Hoffer, những phong trà o má»›i, phong trà o nà o cÅ©ng nhÆ° giang tay đón đỡ kẻ phạm tá»™i, không những phong trà o má»›i đó xoa dịu vết thÆ°Æ¡ng cho kẻ phạm tá»™i mà còn là má»™t cÆ¡ há»™i tốt cho tà i năng của kẻ phạm tá»™i nẩy nở nữa. Bởi thế ngÆ°á»i giá»i gây phong trà o là ngÆ°á»i biết diá»…n tả tráºt tá»± cÅ© nhÆ° má»™t bức tranh đầy táºt bệnh và tá»™i lá»—i, còn phong trà o của ông ta là phÆ°Æ¡ng thuốc thần hiệu cao quý.
Äể chiêu má»™ đạo quân Tháºp tá»± lần thứ hai, Saint Bernard đã hiệu triệu bằng những lá»i nà y:
"Dù thế nà o mặc lòng, đây cÅ©ng là má»™t nhiệm vụ thiêng liêng để thá» kÃnh Chúa dù đối vá»›i những kẻ ngá»ai tình, trá»™m cÆ°á»›p, giết ngÆ°á»i hay đã phạm bất cứ tá»™i ác nà o khác. Tất cả hãy tá»›i đây theo lá»i Chúa gá»i".
ChÃnh trị Việt đã hoà n thà nh mỹ mãn công cuá»™c Nam tiến nhá» chÃnh sách mở lối thóat cho đám ngÆ°á»i tá»™i phạm, ra lệnh ai bằng lòng di dân khai phá thì được giảm tá»™i hay ân xá.
Váºn Ä‘á»™ng quần chúng
Khi nà o bất bình thì con ngÆ°á»i kêu lên. Bất bình vì những dục cầu bị ngăn trở tá»a triết (chiết?).
Khi nà o xã hội mà dân chúng phát sinh không khà ngột ngạt, những dục cầu căn bản:
a) Äổi má»›i.
b) Danh vá»ng.
c) TÆ°Æ¡ng lai.
d) Cơm ăn áo mặc.
e) Luyến ái.
f) An vui hạnh phúc.
Bị ức chế mà vá»ng trông chỉ thấy mÆ¡ hồ má»™t giải Ä‘Æ°á»ng má» tối buồn bá»±c vô duyên cá»›. Äá»i sống nhÆ° mất hứng thú, bá»±c dá»c nghi ngá» nhÆ° căn bệnh truyá»n nhiá»…m lan rá»™ng mãi ra. Äó là triệu chứng của phong trà o quần chúng.
Không khà ngá»™t ngạt ắt đã được ghi lại trong các tiểu thuyết và thi ca nÆ°á»›c Nga trong suốt thá»i kỳ háºu bán thế ká»· 19.
Những cơn say điên cuồng của thanh niên, quân đội mà Tolstoi diễn tả trong Chiến tranh và hòa bình.
Sá»± sa Ä‘á»a của ông già Karamazov, lòng hòai nghi, nổi loạn của những Karamazov con. Ná»—i phẫn uất của bác thợ giầy. Quyết định giết ngÆ°á»i của sinh viên Raskolnikov. Chán sống nhÆ° Kirilov mà nhà văn lá»›n Dostoevsky đã viết ra trong các cuốn Les frères Karamazov, Les Démons, Les Pauvres gens, Crime et Châtiment.
Những giá»t nÆ°á»›c mắt âm thầm của nhà văn Tchekov gá»i và o các nhân váºt truyện ngắn. Không khà ngá»™t ngạt tạo ra tâm lý quần chúng. Tâm lý quần chúng trải ra thà nh má»™t thứ dầu há»a để đợi mồi lá»a là những sá»± kiện chÃnh trị xảy ra những bà n tay xách Ä‘á»™ng, là nó bừng cháy, đám cháy đó là quần chúng váºn Ä‘á»™ng. Phong trà o quần chúng nếu không dẹp xuống hoặc không bị chế ngá»± sẽ chuyển thà nh quần chúng bạo Ä‘á»™ng.
Có năm nguyên nhân chÃnh khiến cho quần chúng bạo Ä‘á»™ng:
Thứ nhất: ChÃnh quyá»n suy yếu không biết quyết liệt đối phó. Khi tình trạng suy yếu bá»™c lá»™ rõ rệt là dân chúng không e dè nữa sấn đến tấn công nhÆ° vụ cÆ°á»›p ngục Bastille, vụ phá thuyá»n trà ở Boston của chÃnh phủ Anh. Nga hoà ng Nicholas đệ II từ tháng Ba trÆ°á»›c phong trà o dân chúng ông loay hoay chẳng biết giải quyết ra sao nữa. Äáng lẽ phải gá»i Ä‘oà n quân trung thà nh vá»›i ông vá» thì ông lại hoà n toà n giao váºn mệnh hoà ng cung cho Ä‘oà n quân đã Ä‘i theo cách mạng.
Thứ hai: ChÃnh quyá»n không chịu tìm hiểu tình tá»± váºn Ä‘á»™ng quần chúng, gán cho danh từ là m loạn rồi chỉ biết cứng rắn Ä‘Ã n áp khiến cho cả hai bên lâm và o thế cưỡi hổ nên phải liá»u sống chết. Cà ng Ä‘Ã n áp, phong trà o cà ng lên dữ dá»™i, nhÆ° vụ Thanh giáo cách mạng bên Anh, và chÃnh phủ Anh Ä‘Ã n áp cách mạng Mỹ. ChÃnh phủ Anh lâm và o tình trạng bên ngòai có vẻ mạnh, nhÆ°ng bên trong đã kiệt sức.
(Hai Ä‘iá»u nói trên có mâu thuẫn chăng? Äiá»u thứ nhất vì không quyết liệt nên váºn Ä‘á»™ng quần chúng sấn lên tấn công. Äiá»u thứ hai nói vì chỉ biết Ä‘Ã n áp nên thất bại. Không mâu thuẫn vì ở đây nói vá» thá»±c lá»±c chÃnh quyá»n chứ không nói vá» phÆ°Æ¡ng sách giải quyết. Nếu có thá»±c lá»±c thì Ä‘Ã n áp, Ä‘Ã n áp vá»›i thá»±c lá»±c thì váºn Ä‘á»™ng quần chúng Ä‘Ã nh chỉ nuốt háºn thôi. Nếu không có thá»±c lá»±c thì giải quyết bằng thủ Ä‘oạn khác ngòai thủ Ä‘oạn Ä‘Ã n áp).
Thứ ba: Quần chúng bạo Ä‘á»™ng vì đã quá cùng khổ, đói rét thúc bách sau lÆ°ng. Và o cÆ°á»›p ngục Bastille Ä‘a số là dân đói dân rét. Bằng chứng là trÆ°á»›c ngà y cÆ°á»›p phá Bastille bá»n nà y đã cÆ°á»›p phá tu viện Lazarite để chiếm năm chục xe lúa mì. Ở Nga cÅ©ng váºy, tháng ba 1917 cả trăm ngà n ngÆ°á»i đòi bánh ăn trÆ°á»›c hoà ng thà nh và trÆ°á»›c các cÆ¡ sở chÃnh quyá»n, náo loạn cả thà nh phố Petersbourg. Cách mạng Thanh giáo tại Anh do dân nghèo khổ oán háºn bá»n giáo sỹ vÆ¡ vét là m già u nên đứng dáºy đòi cải cách tôn giáo.
Thứ bốn: Dân chúng bạo Ä‘á»™ng bởi những lá»i, những khẩu hiệu khÃch lệ và hợp lý. Bà i Marseillaise, khẩu hiệu Tá»± do, Bình đẳng, Bác ái rất có công vá»›i cuá»™c cách mạng Pháp.
(Lá»i ngÆ°á»i đánh máy: không có thứ năm).
Äặc tÃnh của váºn Ä‘á»™ng quần chúng
Khi dân chúng đã chÃn mùi để có thể biến thà nh má»™t phong trà o thì quần chúng đó sẽ à o theo bất cứ phong trà o nà o lãnh đạo má»™t cách có hiệu lá»±c. Tại Äức đám thanh niên cuồng tÃn gia nháºp hoặc phong trà o Quốc xã hoặc phong trà o Cá»™ng sản. Năm 1945, Nháºt đầu hà ng, nếu váºn Ä‘á»™ng quốc gia đủ khả năng và có quyết tâm lãnh đạo thì cách mạng tháng Tám không phải là của Cá»™ng sản Việt Minh.
Còn má»™t hiện tượng khác cần chú ý lúc tình trạng Ä‘ang cÆ¡n sôi Ä‘á»™ng và đấu tranh giữa nhiá»u khuynh hÆ°á»›ng chÆ°a ngã ngÅ© thì má»™t ngÆ°á»i dù đã theo Cá»™ng sản rồi vẫn có thể cuồng tÃn trở lại vá»›i Quốc xã. Cuá»™c nổi dáºy của Pháºt giáo cÅ©ng váºy, có rất nhiá»u ngÆ°á»i Công giáo ủng há»™ phong trà o Pháºt giáo rất say sÆ°a. Äại úy Rohm thÆ°á»ng nói ông ta có thể trong và i tuần lá»… chuyển hóa má»™t đảng viên Cá»™ng sản cuồng tÃn nhất thà nh ra má»™t chiến sỹ Quốc xã nhiệt thà nh nhất. Ngược lại Karl Radek cÅ©ng hy vá»ng ở các đảng viên sÆ¡ mi nâu của Quốc xã nhÆ° những đảng viên Cá»™ng sản tốt tÆ°Æ¡ng lai.
NhÆ° váºy ta khả dÄ© nháºn ra những quy luáºt vá» phong trà o quần chúng nhÆ° sau:
1-- Váºn Ä‘á»™ng quần chúng thÆ°á»ng cạnh tranh bởi những khuynh hÆ°á»›ng chÃnh trị khác nhau, trong cạnh tranh đó bên nà y được ngÆ°á»i thì bên kia mất ngÆ°á»i.
2-- Những ngÆ°á»i tham gia váºn Ä‘á»™ng nà y có thể đổi mà u sắc để tham gia váºn Ä‘á»™ng khác mà vẫn không kém phần cuồng tÃn.
3-- Váºn Ä‘á»™ng quần chúng có thể thay hình đổi dạng từ váºn Ä‘á»™ng tôn giáo thà nh váºn Ä‘á»™ng cách mạng xã há»™i hay váºn Ä‘á»™ng yêu nÆ°á»›c, hay từ váºn Ä‘á»™ng cách mạng xã há»™i thà nh váºn Ä‘á»™ng quốc gia quá khÃch, hay từ váºn Ä‘á»™ng quốc gia quá khÃch thà nh váºn Ä‘á»™ng tôn giáo. Bởi lẽ phong trà o quần chúng thÆ°á»ng pha lẫn nhiá»u tÃnh chất khác biệt rất Ãt khi thuần má»™t tÃnh chất duy nhất. TrÆ°á»ng chinh xuất quốc của ngÆ°á»i Hébreus Ai cáºp là má»™t cuá»™c nổi loạn của nô lệ, đồng thá»i là má»™t váºn Ä‘á»™ng tôn giáo và phong trà o quốc gia. Những chiến sỹ Nháºt bản hồi Äệ nhị Thế chiến Ä‘a số có cuồng tÃn tôn giáo thần đạo. Cách mạng Pháp là má»™t váºn Ä‘á»™ng tôn giáo má»›i, tôn giáo tá»± do bình đẳng, những buổi mÃt tinh dân chủ là giáo Ä‘Æ°á»ng, những ngÆ°á»i chết trong ngục Bastille là các thánh tỠđạo. Äồng thá»i cách mạng Pháp cÅ©ng là phong trà o quốc gia, khắp nÆ¡i ngÆ°á»i ta treo biểu ngữ: NgÆ°á»i Công giáo Pháp sống và chết cho tổ quốc. Váºn Ä‘á»™ng canh cải tôn giáo ở Äức thá»i Luther liá»n má»™t lúc cÅ©ng là má»™t váºn Ä‘á»™ng nông dân và sá»± trá»—i dáºy của ý thức quốc gia. Cách mạng vô sản Nga, cách mạng Quốc xã Äức đầy rẫy nhiệt tình tôn giáo, cá» búa liá»m, dấu chữ vạn được thay thế cho cây tháºp tá»±.
Váºn Ä‘á»™ng quần chúng tại các nÆ°á»›c à châu là phong trà o yêu nÆ°á»›c, nhÆ°ng đồng thá»i cÅ©ng là những váºn Ä‘á»™ng cách mạng xã há»™i.
Tâm lý mong thay đổi
Sở dÄ© ngÆ°á»i ta gia nháºp váºn Ä‘á»™ng cách mạng là vì ngÆ°á»i ta muốn thay đổi những Ä‘iá»u kiện sinh há»at hiện thá»i. Không muốn tráºt tá»± cÅ© bởi tráºt tá»± cÅ© đặt địa vị của há» quá lép vế. Không muốn số pháºn bị áp bức của má»™t dân nÆ°á»›c lạc háºu. Không chấp nháºn giá trị tinh thần cÅ© vì nó Ä‘ang bóp chết tá»± do của con ngÆ°á»i. Váºn Ä‘á»™ng cách mạng là công cụ tốt cho Æ°á»›c vá»ng đổi thay.
Äạo Ki tô là cÆ¡n gió văn minh thổi và o những bá»™ lạc man rợ ở Âu châu. Hồi giáo là tổ chức thá»i đại hóa Ä‘á»i sống lạc háºu của các bá»™ lạc du mục để thống nhất các bá»™ lạc nà y thà nh quốc gia.
Vá» tâm lý Æ°á»›c vá»ng đổi thay có Ä‘iểm đáng chú ý là mặc dầu má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»u có những mục tiêu rất thá»±c hà nh nhÆ°ng nó chỉ trở thà nh phong trà o rá»™ng lá»›n khi nà o những mục tiêu thá»±c hà nh đó Ä‘uợc tôn giáo hóa nghÄ©a là là m cho chúng huyá»n bà thiêng liêng siêu việt. Vua Pierre la Grand của nÆ°á»›c Nga mang văn minh Tây phÆ°Æ¡ng vá» Nga để thay đổi Nga và o văn minh kỹ nghệ, ông thất bại. Trái lại Lénine thà nh công. Lý do Lénine đã khuấy Ä‘á»™ng được nhiệt tình dân chúng Nga bằng thứ tôn giáo má»›i: Cá»™ng sản chủ nghÄ©a.
TÃnh chất thiêng liêng của lòng yêu nÆ°á»›c đã Ä‘em Mustapha Kemal lá»±c lượng vÄ© đại hoà n thà nh cách mạng quốc gia và đẩy mạnh công cuá»™c tối tân hóa nÆ°á»›c Thổ nhÄ© kỳ thủ cá»±u.
Theo Eric Hoffer chÃnh vì Anh Mỹ không nắm được bà quyết "tôn giáo hóa" những mục tiêu thá»±c tế, nên thÆ°á»ng bị chá»™i tay khá»i nhiá»u phong trà o tại các nÆ°á»›c à châu. Chủ nghÄ©a dân chủ, triết lý thá»±c hà nh (pragmatisme) không có khả năng đốt cháy lên lòng cuồng tÃn của hà ng bao nhiêu triệu ngÆ°á»i trên những xứ sở phÆ°Æ¡ng Äông.
Tại sao phải tôn giáo hóa, phải là m cuộc đổi thay mang một ý nghĩa thiêng liêng thì mới gây được phong trà o quần chúng?
Ngà n xÆ°a cổ há»c chÃnh trị Äông phÆ°Æ¡ng đã Ä‘á» cáºp đến:
Thánh nhân dịch quá»· thần, ngu giả tÃn chi, dÄ© giáo dân.
(Thánh nhân sai quá»· thần, ngÆ°á»i ngu tin theo, dá»±a và o lòng tin ấy mà khiến dân).
Thánh nhân dĩ thần đạo thiết hóa, nhi thiên hạ phục hĩ.
(Thánh nhân dùng thần để dạy dỗ, thiên hạ phải sợ phục).
Nhân tâm con ngÆ°á»i vẫn mong đổi thay, nhÆ°ng đồng thá»i cÅ©ng lo sợ đổi thay vì không biết rằng nếu đổi thay số pháºn mình còn được nhÆ° cÅ© không? Ai ai cÅ©ng hãi hùng cái bất trắc. Cho nên con ngÆ°á»i chỉ lao và o há»at Ä‘á»™ng cho má»™t cuá»™c xoay chuyển khi nà o há» cảm thấy bị thúc giục bởi má»™t sức mạnh thiêng liêng mà há» tin rằng không có gì chống cá»± nổi. Thế hệ đã là m nên cuá»™c cách mạng Pháp là thế hệ của tÆ° tưởng khoa há»c chá»›m nở, trái đất là hà nh tinh quay chung quanh mặt trá»i không phải do bà n tay Thượng đế quay. Thế hệ say sÆ°a vá»›i sức vạn năng của lý luáºn và tin tưởng vô cùng và o bá»™ óc thông minh của con ngÆ°á»i. Chủ nghÄ©a nhân bản đã lấn át hẳn thần quyá»n và sá»± hiểu biết của tăng lữ.
Thanh niên Nga, thợ thuyá»n Nga ồ ạt đứng dáºy chống lại chế Ä‘á»™ Nga hoà ng vì há» cho rằng chủ nghÄ©a Mác xÃt phải thắng, chủ nghÄ©a Mác xÃt có sức mạnh bao la.
Thanh niên Äức nhìn thấy ở Hitler sức mạnh Thượng đế và những cuá»™c há»™i há»p đẹp nhÆ° vÆ°á»n thiên Ä‘Ã ng.
Sức mạnh huyá»n bà thiêng liêng gây cho quần chúng lòng tin mãnh liệt. Tuy nhiên thế cÅ©ng chÆ°a đủ, kèm bên cạnh tÃn ngưỡng phải có trÆ°á»›c mặt má»™t tÆ°Æ¡ng lai huy hoà ng Ä‘ang chỠđón. Nếu tâm lý quần chúng còn sợ hãi tÆ°Æ¡ng lai thì váºn Ä‘á»™ng khó mà vùng lên khoẻ khoắn. Phong trà o Pháºt giáo xệp xuống má»™t cách thảm hại là vì phong trà o nà y chỉ Ä‘em lại cho quần chúng đức tin Pháºt, Äạo, Pháp, nhÆ°ng khi nhìn và o tÆ°Æ¡ng lai thì cuá»™c Ä‘á»i đấu tranh cụt ngủn và vô vị. Quân Ä‘á»™i Mỹ lên, tiá»n Äô la tung và o trải ra trÆ°á»›c mặt má»i ngÆ°á»i, tÆ°Æ¡ng lai là m già u mau chóng, Pháºt Äạo Pháp bị bá» rÆ¡i liá»n, số đông sá»™ và o những phong trà o kiếm tiá»n. Tháºm chà những công chức vốn là những con ngÆ°á»i Æ°a sống bám chặt và o nếp cÅ©, coi đổi thay nhÆ° há»—n loạn, cÅ©ng không ngần ngại gì xin thôi việc để Ä‘i là m sở Mỹ. TrÆ°á»›c tÆ°Æ¡ng lai đầy hứa hẹn thì cả những anh nghèo mạt rệp, cÅ©ng nhÆ° những ngÆ°á»i có đôi chút tÆ° sản Ä‘á»u mang má»™t tâm lý Æ°a Ä‘i tìm và ng (ruée vers l or) giống hệt nhau. Ở Anh và o thế ká»· 17-18, lúc công nghiệp Anh bắt đầu phát triển rá»™ng rãi anh bần cố nông bá» ruá»™ng lên đô thị mong đổi Ä‘á»i, tay địa chủ không cầy cấy nữa để biến đất Ä‘ai thà nh những đồng cá» tiện lợi cho ngà nh chăn nuôi, cả già u lẫn nghèo cùng là m cách mạng.
Sức mạnh của căm thù
NgÆ°á»i chÃnh trị muốn khai thác sức mạnh quần chúng để hÆ°á»›ng và o mục tiêu chÃnh trị nà o đó thì trÆ°á»›c hết phải biết khai thác sức mạnh của căm thù.
Chúa Christ giảng vá» tình thÆ°Æ¡ng, thÆ°Æ¡ng thân, thÆ°Æ¡ng ai cùng đồng lá»ai, thÆ°Æ¡ng ai cùng hoà n cảnh. Giáo dân cà ng nghe vá» tình thÆ°Æ¡ng bao nhiêu cà ng căm thù bá»n quân dữ, bá»n thống trị, bá»n chủ nô bóc lá»™t bấy nhiêu. Căm thù đó lên đến cá»±c Ä‘á»™, khi các con chiên khóc thÆ°Æ¡ng Chúa bị đóng Ä‘inh trên thánh giá. Cho đến táºn bây giá» căm thù ấy vẫn còn khi ngÆ°á»i Công giáo cuồng tÃn nhìn những kẻ ngá»ai đạo và tưởng chừng nhÆ° những kẻ ấy là háºu thân của lÅ© ngÆ°á»i đã gây nên tá»™i ác kia.
Vá»›i lòng háºn thù, con ngÆ°á»i có thể quên quyá»n lợi thiết thá»±c bản thân, con ngÆ°á»i nhắm mắt là m bất cứ việc gì để trả háºn.
Có má»™t lần ngÆ°á»i ta há»i Hitler: Tại sao phải tiêu diệt Do thái?
Hitler trả lá»i: Chúng tôi bắt buá»™c phải tạo ra má»™t kẻ thù bằng xÆ°Æ¡ng bằng thịt để gây lòng thù háºn.
Rất đúng, nếu không có váºn Ä‘á»™ng thù háºn Do thái dÄ© nhiên sức mạnh Quốc xã phải giảm Ä‘i ná»a phần. TrÆ°á»ng hợp khác, má»™t ký giả há»i phái Ä‘oà n Nháºt bản sang nghiên cứu phong trà o Quốc xã vá» sá»± đã ghi nháºn được gì ở phong trà o nà y? Vị Trưởng phái Ä‘oà n đáp: Tháºt ghê gá»›m, chúng tôi cÅ©ng muốn có má»™t phong trà o tÆ°Æ¡ng tá»± tại nÆ°á»›c chúng tôi. NhÆ°ng tiếc thay nÆ°á»›c chúng tôi lại không có ngÆ°á»i Do thái.
Nếu không có tâm lý căm háºn gia đình há» Ngô, phong trà o Pháºt giáo chắc không thể lên chóng vánh thế. Tưởng Giá»›i Thạch chỉ bị dân chúng Trung quốc chán ghét sau khi Nháºt đã thua rồi, trÆ°á»›c kia há» yêu Tưởng, há» theo Tưởng chỉ vì lòng căm háºn giặc lùn. Mối thù chung có khả năng vô biên, nó đủ sức là m kết hợp những phần tá» khác biệt hẳn nhau vá» Ä‘á»i sống, vá» tÃnh tình, vá» trình Ä‘á»™ sinh há»at, vá» quyá»n lợi, do mối thù chung mà những phần tá» trên cảm thấy sá»± gần gÅ©i anh em.
Lúc yêu chúng ta không cần phải tìm đồng minh, trái lại chúng ta còn ghét bá» ganh tị vá»›i những ngÆ°á»i cùng sung sÆ°á»›ng trong sá»± được ân sủng nhÆ° ta. NhÆ°ng lúc thù háºn chúng ta thÆ°á»ng kết bạn vá»›i ngÆ°á»i nà o cùng chung mối thù háºn nhÆ° ta.
Háºn thù cà ng lên cao khi con ngÆ°á»i cảm thấy bất lá»±c, cảm thấy bị cô Ä‘Æ¡n, chá»›i vá»›i và nhát sợ. Khi ta nghÄ© rằng ta hÆ¡n kẻ kia, nếu kẻ ấy có báng nhạo ta, lừa đảo ta, ta có thể kinh bỉ nó nhÆ°ng không căm thù. Khổng Minh không căm giáºn Chu Du bao giá», ngược lại Chu Du luôn luôn muốn rá»a háºn vá»›i Khổng Minh, lòng căm thù sâu đến ná»—i Chu Du thổ huyết ra chết.
Háºn thù còn có nhiá»u biến thái khác. PhÆ°Æ¡ng ngôn Việt có câu: Giáºn cá chém thá»›t. Äau khổ và háºn thù không nối liá»n vá»›i nhau bằng hà ng dây trá»±c tiếp. Dân Nga bị máºt vụ của Staline hà nh hạ, lại nổi giáºn căm thù kẻ reo rắc chiến tranh, căm thù tÆ° bản. Dân Äức bị nhục nhã vì hòa Æ°á»›c Versaiiles lại chuyển căm thù và o dân Do thái.
Bị lòng thù háºn xâm chiếm tâm hồn con ngÆ°á»i chỉ muốn xáo trá»™n vì xáo trá»™n Ä‘em hỠđến cảm giác bình đẳng. Từ háºn thù má»›i nẩy sinh lòng nhiệt thà nh, tha thiết và hy vá»ng. Tranh của Van Gogh đẹp tăng theo ý thức háºn thù.
Tóm lại bản chất má»—i ngÆ°á»i là căm thù lẫn nhau (all men by nature hate each other - Pascal) tình thÆ°Æ¡ng và lòng từ bi há»· sả chỉ là những ấn tượng giả dối của cái rá»… căm thù.
Hà nh vi hy sinh trong váºn Ä‘á»™ng quần chúng
Ôm bom ba cà ng lăn xả và o chiến xa, Ä‘em thân lấp lá»— châu mai, lấy thân thể để chèn cho sÆ¡n pháo khá»i lăn xuống vá»±c. Äó là hà nh vi hy sinh cuồng tÃn.
Kinh Kha sang hà nh thÃch Tần Thủy Hoà ng. Äó là hà nh vi hy sinh có suy nghÄ©.
Hà nh vi hy sinh cuồng tÃn chỉ có khi nà o cá nhân đã hòa lẫn và o táºp thể, cá nhân không còn mang hiệu danh gì nữa. Cá nhân hết là Hùng, là DÅ©ng, là Dá»± Nhượng, là Chuyên ChÆ° v.v... Khi má»™t ngÆ°á»i đã chÃn mùi cho má»™t hà nh vi hy sinh cuồng tÃn, nếu có ai há»i anh là ai, ngÆ°á»i ấy sẽ trả lá»i: tôi là Cá»™ng sản, tôi là thanh niên Quốc xã, tôi là dân Hồi giáo, tôi là Pháºt tá» v.v... Nó đã tá»± xóa bá» lý lịch riêng tÆ°, từ nay sá»± vui buồn của nó, lòng kiêu hãnh và tin tưởng của nó hoà n toà n tùy thuá»™c sá»± thắng lợi hay thất bại của táºp thể. Nếu bị xa lìa táºp thể thì cÅ©ng chẳng khác gì xa lìa cuá»™c sống.
Thế chiến thứ Hai, theo con số thống kê thì tại các trại táºp trung của Äức, hầu hết những ngÆ°á»i đứng lên tranh đấu Ä‘á»u là những há»™i viên, Ä‘oà n viên hay đảng viên của má»™t táºp thể. Khi bị Ä‘em ra hà nh hình, há» hát bà i quốc tế ca, há» trầm tÄ©nh Ä‘á»c kinh, há» hô lá»›n tên tuổi anh hùng của tổ chức.
Hitler giết sáu triệu ngÆ°á»i Do thái, nhÆ°ng tá»›i Palestine công cuá»™c bà i trừ bị dừng lại vì ngÆ°á»i Do thái kháng cá»± rất hung dữ. Tại sao? Tại ở Palestine ngÆ°á»i Do thái sống táºp thể khác vá»›i những ngÆ°á»i Do thái Âu châu thuần phản ứng cá nhân. Ở Âu châu há» là những ngÆ°á»i Ä‘Æ¡n chiếc. Ở Palestine há» là con dân của má»™t dân tá»™c thông minh nhất thế giá»›i.
Dân tá»™c Nga run sợ trÆ°á»›c máºt vụ của Staline, nhÆ°ng cÅ©ng dân tá»™c nà y đã hăng hái vô cùng khi đánh nhau vá»›i quân Ä‘á»™i Äức. Tại sao? Tại trÆ°á»›c máºt vụ của Staline há» là những cá nhân bé nhá», nhÆ°ng trÆ°á»›c xâm lăng Äức há» là cả má»™t dân tá»™c vÄ© đại.
Nhân tâm
Nhân chi sÆ¡ tÃnh bản ác.
Trong cạnh tranh sinh tồn, tâm lý con ngÆ°á»i là tham sống, tham công danh, tham phú quý, tham lợi lá»™c.
Há» tranh đấu vì quyá»n lợi cá nhân.
Há» hy sinh vì sợ táºp thể bá» rÆ¡i.
HỠtin tưởng vì muốn trốn chạy sự cùng khổ của hiện tại.
HỠlà m cách mạng vì muốn trả thù.
Tất cả tâm lý trên khi bị cuốn và o váºn Ä‘á»™ng quần chúng trở nên má»™t thứ Ä‘am mê cuồng vá»ng đến ná»—i có thể tin bất cứ má»™t Ä‘iá»u gì. Con ngÆ°á»i trong váºn Ä‘á»™ng chẳng khác chi con thiêu thân trÆ°á»›c ánh đèn, anh chà ng máu mê trÆ°á»›c đám bạc.
Bởi váºy lÆ°Æ¡ng tâm luôn luôn chịu sá»± hiếp đáp của những thủ Ä‘oạn chÃnh trị.
Có những lý do kể dưới đây:
1) Nếp sống cÅ©, phong tục táºp quán thÆ°á»ng thao túng con ngÆ°á»i, nếu há» có thể nhắm mắt tòng cổ thì há» cÅ©ng có thể nhắm mắt theo sá»± quá khÃch má»›i mẻ, miá»…n cái má»›i có sức hấp dẫn mạnh. Quần chúng đã sẵn có ná»™ tÃnh, nhất đán nổi dáºy cÅ©ng vẫn là ná»™ tÃnh ấy nhÆ°ng theo sá»± dẫn dắt khác nhau mà thà nh những hình thù khác nhau.
2) Tâm lý quần chúng xung Ä‘á»™ng biến thà nh váºn Ä‘á»™ng quần chúng. Váºn Ä‘á»™ng nếu cứ để nguyên không má»™t bà n tay chÃnh trị nà o lãnh đạo, nó sẽ hệt nhÆ° má»™t ngÆ°á»i hà nh Ä‘á»™ng vô mục Ä‘Ãch, vô định pháp, gặp gì là m nấy. Nếu chỉ cái trÆ°á»ng mà trÆ°á»›c đây đã dạy dá»— nó nên ngÆ°á»i và bảo: Äấy là hình thức xâm lược văn hóa, thế là quần chúng không nghÄ© ất giáp gì nổi lá»a đốt luôn. Bảo bó chân là đẹp, tất cả Ä‘Ã n bà đá»u bó chân mặc Ä‘au Ä‘á»›n khổ sở.
3) Quần chúng tình cảm dá»… bị kÃch Ä‘á»™ng, thiếu bình hòa, già u tÃnh cấp bách, là m bất cứ Ä‘iá»u gì miá»…n là thá»a mãn lòng say sÆ°a, tâm trạng phản kháng và má»™t hy vá»ng háo hức. Năm 1789 quốc dân nghị há»™i quyết nghị bản tuyên ngôn nhân quyá»n Ä‘Æ°a lên vua, nhÆ°ng vua còn trù trừ chÆ°a phê chuẩn. Dân chúng không được tin tức nên bà n tán ồn à o. Lúc ấy đại Ä‘iện Versailles lại mở yến tiệc tÆ°ng bừng, vui đùa nhÆ° không coi bản tuyên ngôn và o đâu. Dân chúng hoà n toà n thất vá»ng, thêm và o đấy là nạn đói. Danton dá»±a đúng lúc lòng căm phẫn chÃn, lên diá»…n Ä‘Ã n quy tá»™i cho quốc vÆ°Æ¡ng, ông nói sở dÄ© chúng ta thiếu bánh ăn là tại vua cứ ở trong cung, nay hãy Ä‘em vua ra chợ thì chúng ta sẽ chắc hết đói. Các anh em hãy đến lôi ngÆ°á»i chịu trách nhiệm vá» việc bánh ăn cùng vợ con hắn ra chợ. Danton Ä‘ang thao thao bất tuyệt, má»™t thiếu nữ vừa đánh thanh la vừa hô to hãy trả cho chúng tôi bánh ăn, rồi má»™t số thiếu nữ khác ùa theo, ngÆ°á»i nà o ngÆ°á»i nấy mang gáºy gá»™c, dao nhá»n, giáo mác. Ngà y nhà vua quyết liệt giải tán quốc dân nghị há»™i, nên mang quân và o Ba lê Ä‘á» phòng dân chúng bạo Ä‘á»™ng. Dân chúng trông thấy quân Ä‘á»™i và o thà nh nên hãi sợ, chÆ°a biết là m thế nà o. Thấy tình cảnh suy sụp đến nÆ¡i má»™t luáºt sÆ° theo phe cách mạng liá»n đứng giữa đám đông hô hà o. Chạy bây giá» không được nữa, binh Ä‘á»™i của bạo chúa sắp tà n sát chúng ta đến nÆ¡i, chỉ còn má»™t cách cứu vãn tình thế là hãy vÅ© trang nhất tá» kiên quyết chiến đấu, để bảo vệ thân và bảo vệ những ngÆ°á»i tranh đấu cho tá»± do, là quốc dân nghị há»™i. Dân chúng nghe theo ồ ạt kéo đến phá ngục Bastille.
|
08-09-2008, 11:39 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Chương tám
Hứa Do rá»a tai vì có ông vua
muốn trao quyá»n chÃnh cho
mình, Sà o Phủ không cho trâu
uống nước ở nơi Hứa Do đã
rá»a tai. Äó là câu chuyện chÃnh
trị hoang Ä‘Æ°á»ng.
NgÆ°á»i ta thấy trên chÃnh trị lúc nà o cÅ©ng có sá»± đấu tranh trên ba mặt:
1) Äấu tranh giữa những ngÆ°á»i, những phe nhóm trong chế Ä‘á»™.
2) Äấu tranh giữa những chế Ä‘á»™ khác nhau.
3) Äấu tranh giữa quốc gia nà y vá»›i quốc gia khác.
Äấu tranh giữa Nguyá»…n Nhạc, Nguyá»…n Huệ, Nguyá»…n Lữ.
Äấu tranh giữa VÅ© Văn Nháºm, Nguyá»…n Hữu Chỉnh.
Äấu tranh giữa đảng Cá»™ng hòa và đảng Dân chủ tại Hoa kỳ, giữa đảng Dân chủ vá»›i nhau hay giữa đảng Cá»™ng hòa vá»›i nhau.
Äấu tranh giữa đảng Lao Ä‘á»™ng và Bảo thủ tại Anh quốc.
Äấu tranh giữa những phe phái trong trung Æ°Æ¡ng chÃnh trị cục tại Nga sô
Ä‘á»u là đấu tranh giữa cá nhân hay phe nhóm trong má»™t chế Ä‘á»™, Ä‘á»™ng cÆ¡ đấu tranh có thể là ngôi vị cá nhân, có thể là chÃnh sách.
Äấu tranh giữa Quốc Cá»™ng tại Trung hoa, Nam Bắc Hà n, Nam Bắc Việt nam.
Äấu tranh giữa đảng Bôn-sê-vÃch và Nga hoà ng.
Äấu tranh giữa ủy há»™i cách mạng Nasser và hoà ng gia Farouk
Ä‘á»u là đấu tranh giữa những chế Ä‘á»™ khác nhau, Ä‘á»™ng cÆ¡ đấu tranh là đưa lá»›p ngÆ°á»i má»›i lên ngôi vị lý tưởng, xây dá»±ng má»™t chế Ä‘á»™ xã há»™i và má»™t chÃnh quyá»n má»›i.
Äấu tranh giữa Nga-Mỹ.
Äấu tranh giữa Trung cá»™ng-Mỹ, giữa Trung cá»™ng-Nga sô.
Äấu tranh giữa Nam TÆ°-Nga sô, Pháp-Mỹ
Ä‘á»u là những đấu tranh giữa quốc gia nà y vá»›i quốc gia khác, Ä‘á»™ng cÆ¡ đấu tranh là độc láºp và chủ quyá»n của má»—i quốc gia, hay quyá»n lợi đất Ä‘ai tiá»n bạc của má»—i quốc gia.
Cả ba mặt đấu tranh trên có liên hệ khắng khÃt vá»›i nhau, liên hệ đó cà ng chặt chẽ trong chÃnh trị ngà y nay.
Xưa kia quân Thanh trà n sang giúp vua Lê Chiêu Thống là dùng nội chiến để xâm lược dựa và o cuộc đấu tranh giữa hai cá nhân, hai phe nhóm để giải quyết việc hai quốc gia.
Ngà y nay ngÆ°á»i ta nói đấu tranh giải phóng là hình thức cao nhất của đấu tranh giai cấp, tham chiến ở Việt nam là để bảo vệ sá»± nguyên vẹn của Châu Mỹ La tinh hay để Châu Mỹ La tinh vùng dáºy chống Hoa kỳ.
Những yếu tố chi phối của các mặt đấu tranh gồm có: Các lãnh tụ, các cÆ°á»ng thần đại tá»™c, các giai cấp, các đảng phái, các địa phÆ°Æ¡ng, các lá»±c lượng tà i chÃnh, các quân Ä‘á»™i, các bạn đồng minh, các chÃnh phủ. TÃnh chất đấu tranh không có gì đổi khác từ xÆ°a đến giá». Nếu cách đây hai ngà n năm César bị nhóm cÆ°á»ng thần đâm chết thì sau hai ngà n năm Kennedy cÅ©ng chết má»™t cách tÆ°Æ¡ng tá»± ở Dallas. Nếu xÆ°a kia Äổng Trác được các triá»u thần vá»i và o cung để phục binh mà giết thì bây giá» Béria cÅ©ng bị mai phục bắn chết trong buổi há»™i.
Lá» lối đấu tranh chỉ khác trên hình thức, nhÆ°ng bản chất vẫn váºy. Ngà y xÆ°a đức của Nghiêu Thuấn đồn vang bốn bể bằng lá»i truyá»n miệng thì ngà y nay phát thanh, Ä‘iện thị sách vở cùng bá»™ máy quảng cáo khổng lồ cÅ©ng là m in sâu hình ảnh vị tổng thống trong tâm chà đại chúng.
XÆ°a kia thế lá»±c là nhóm đại thần nhiá»u vây cánh trong triá»u hoặc các lá»±c lượng tá»± trị địa phÆ°Æ¡ng, hoặc các ông tÆ°á»›ng biên khu. Ngà y nay thế lá»±c là những đại tÆ° bản, những thống đốc, những quân khu trưởng, những cán bá»™ cao cấp, những cán bá»™ công nghiệp địa phÆ°Æ¡ng, những Ä‘oà n thể áp lá»±c (groupe de pression lobby).
Nói cho gá»n lại má»™t câu: Äấu tranh chÃnh trị là đấu tranh giữa các thế lá»±c chÃnh trị để Ä‘á»at quyá»n và giữ chÃnh quyá»n.
Vũ khà đấu tranh
Muốn tranh Ä‘á»at cái gì, Ä‘iá»u kiện tiên quyết của má»™t cá nhân, má»™t giai cấp, má»™t Ä‘oà n thể phải là má»™t cá nhân có quyá»n lá»±c, giai cấp có quyá»n lá»±c, Ä‘oà n thể có quyá»n lá»±c. Quyá»n lá»±c có hai mặt: quyá»n lá»±c váºt lý và quyá»n lá»±c tâm lý. Khi nói có binh quyá»n tất có quyá»n là nói quyá»n lá»±c váºt lý. Khi nói dân chúng ủng há»™ ngÆ°á»i ấy là nói quyá»n lá»±c tâm lý. Cả hai quyá»n lá»±c tâm lý váºt lý không tách rá»i nhau trái lại chúng phù trợ nhau. Nếu má»™t chÃnh quyá»n chỉ có quyá»n lá»±c váºt lý không thôi, chÃnh quyá»n đó Ä‘ang xuống dốc. Trái lại má»™t thế lá»±c mà quyá»n lá»±c váºt lý chÆ°a đáng kể, nhÆ°ng quyá»n tâm lý lá»›n mạnh là thế lá»±c Ä‘ang lên. Danh từ uy thế chÃnh trị để chỉ chÃnh quyá»n có đủ cả quyá»n lá»±c váºt lý lẫn quyá»n lá»±c tâm lý.
Tà o Tháo trong lúc hãy còn là m dÅ©ng sỹ Ä‘i dâng Ä‘ao giết Äổng Trác, vá»›i Tà o Tháo sau khi đã bình định xong Duyên châu rồi được triá»u thần gá»i vá» phò giá, mức chênh lệch nhau trên quyá»n lá»±c đã khác hẳn. TrÆ°á»›c kia chỉ là má»™t tên thÃch khách, sau nà y đã trở nên kẻ đứng trong đám ngÆ°á»i tranh thiên hạ.
Nông dân từng là ng từng xóm trÆ°á»›c kia là những kẻ đói khát vất vưởng, khi theo TrÆ°Æ¡ng Giốc chÃt khăn và ng đám nông dân đói khát ấy đã trở thà nh má»™t lá»±c lượng chÃnh trị là m rung Ä‘á»™ng cả chÃnh quyá»n nhà Hán. Hai trạng thái khác hẳn nhau gây nên bởi quyá»n lá»±c.
Nói đến quyá»n lá»±c trÆ°á»›c hết phải kể quyá»n lá»±c váºt lý, là m chÃnh trị là hữu binh tất hữu quyá»n. Xã Ä‘oà n nà o cÅ©ng bị chi phối bằng bạo lá»±c váºt lý, trong đám du đãng kẻ bắn súng, kẻ ném dao giá»i và có quả đấm chắc nịch là kẻ cầm đầu. Trong má»™t quốc gia phe chỉ huy là đoà n SS, lá»±c lượng tontons macoutes (danh từ để chỉ những đặc vụ ở các nÆ°á»›c Phi châu), quân Ä‘á»™i cảnh sát v.v.... Nếu há»i nhà nÆ°á»›c là gì? ngÆ°á»i ta có thể trả lá»i rằng nhà nÆ°á»›c là tổ chức có Ä‘á»™c quyá»n những vÅ© khà để cưỡng bách, những vÅ© khà nà y Ä‘em lại quyá»n lá»±c cho má»™t nhóm ngÆ°á»i, má»™t giai cấp hay má»™t đảng ở trong bá»™ máy nhà nÆ°á»›c. Äể chống lại vá»›i bá»™ máy đó, phe chống lại cÅ©ng phải kiến tạo được má»™t quyá»n lá»±c khả dÄ© Ä‘Æ°Æ¡ng đầu đến thắng lợi vá»›i nó.
Trong đấu tranh chÃnh trị những lá»±c lượng đấu tranh thÆ°á»ng được ném và o đấu trÆ°á»ng là : máºt vụ chống vá»›i đảng, quân Ä‘á»™i chống vá»›i quần chúng vÅ© trang, phe nhóm vÅ© trang ủng há»™ cá nhân chống má»™t cá nhân khác, giai cấp chống giai cấp, chÃnh sách chống chÃnh sách.
Quyá»n lá»±c váºt lý của những lá»±c lượng ấy là gì?
Tổ chức - Tiá»n bạc - PhÆ°Æ¡ng tiện bạo lá»±c.
Quyá»n lá»±c tâm lý của những lá»±c lượng ấy là gì?
Chủ nghÄ©a - TÃn ngưỡng - Uy danh - Truyá»n thống - Táºp quán.
ChÃnh quyá»n
Cổ thÆ° viết: Con rồng bay trên mây, nếu không mây thì rồng cÅ©ng chẳng khác gì con rắn. NgÆ°á»i hiá»n hÆ¡n kẻ bất tiếu là nhá» ngôi vị. Kẻ bất tiếu khuất phục ngÆ°á»i hiá»n bởi vì quyá»n cao vị tôn.
Sách Quá»· Cốc nói: Sá»± việc quý ở chá»— chế ngá»± được ngÆ°á»i và không cho ngÆ°á»i chế ngá»± ta. Sở dÄ© chế ngá»± được ngÆ°á»i là nhá» nắm được quyá»n váºy.
Quyá»n là cái chất quan yếu của chúng lá»±c, nó và nhÆ° cái cổ áo, cái mối giá»ng của lÆ°á»›i cá. Nắm được cái chốt quan yếu thì má»i lá»±c lượng Ä‘á»u quy tụ, giữ được mối giá»ng thì cả cái lÆ°á»›i không bị rối loạn.
Ở chÃnh trị đấu tranh là già nh quyá»n, giữ quyá»n, củng cố quyá»n.
Theo cổ há»c Äông phÆ°Æ¡ng nói vá» việc già nh quyá»n thÆ°á»ng phân biệt:
Sảo thủ vi thượng, hảo Ä‘á»at vi hạ.
(Khéo lấy là tốt nhất, phải tranh Ä‘á»at là hạ sách).
Thế nà o là khéo lấy. Cổ nhân Ä‘Æ°a ra tỉ dụ: Vua Nghiêu nhÆ°á»ng ngôi cho vua Thuấn. Thuấn không tranh Ä‘á»at ngôi của Nghiêu bằng vÅ© lá»±c, ông chỉ lên núi Lịch sÆ¡n đặt ra chÃnh sách canh tác để tranh dân của vua Nghiêu, nhiá»u ngÆ°á»i cảm phục đức của Thuấn nên ùa lên Lịch sÆ¡n. Thấy lòng dân đã ngã, vua Nghiêu liá»n nhÆ°á»ng ngôi cho Thuấn.
NhÆ° váºy gá»i là dùng đức để già nh quyá»n.
Thứ đến dụng công để già nh quyá»n. NhÆ° vua VÅ© trị thủy thà nh công, danh vang bốn biển, khắp bà n dân thiên hạ Ä‘á»u tôn VÅ© là m thần chủ của núi sông.
Thứ ba là dùng mÆ°u để dà nh quyá»n.
Vua Tá» Hoà n Công há»i Quản Trá»ng rằng: Tại sao Thang má»™t lúc mà có thể nuốt được thiên hạ của Kiệt?
Quản Trá»ng đáp: Vua Kiệt không cho dân đủ no, đủ ấm lại còn dùng hổ báo là m cho dân chúng kinh sợ. Còn Thang trái lại thấy ngÆ°á»i đói rét cho ăn cho mặc nên dân chúng ùa theo.
Tá» Hoà n lại há»i: Việc là m của Thang không phải sá»›m chiá»u mà xong, váºy tại sao Kiệt lại để yên cho Thang là m thế?
Quản Trá»ng đáp: Vì Kiệt mê Nữ Hoa, nên Thang Ä‘em và ng bạc đút lót. Vì Kiệt tin Khúc Nghịch, nên Thang dùng châu báu hối lá»™. Nhá» dùng Nữ Hoa và Khúc Nghịch và o âm mÆ°u, nên Thang đã thắng. Thang thắng bởi vì hai chÃnh sách: má»™t mặt giữ tÃn nghÄ©a vá»›i dân, má»™t mặt dùng âm mÆ°u quáºt đổ vua Kiệt.
Còn nhÆ° các vụ dùng chiến tranh để giải quyết vấn Ä‘á», dùng bạo lá»±c để giải quyết vấn Ä‘á» Ä‘á»u bị coi là hạ sách. Tuy nhiên danh từ hạ sách không há» chỉ định tÃnh chất xấu tốt, ác hay thiện. Tất cả tùy thuá»™c và o thá»i thế. Thế không cho phép dùng đức tất phải dùng lá»±c nhÆ° lá»i KhÆ°Æ¡ng Tá» Nha: "Thuáºn giả nhiệm chi dÄ© đức. Nghịch giả tuyệt chi dÄ© lá»±c." (Kẻ thuáºn theo thì lấy đức mà trị, kẻ nghịch ta thì dùng lá»±c mà tiêu diệt). "DÄ© chiến chỉ chiến, tuy chiến khả dã. DÄ© sát chỉ sát, tuy sát khả dã. DÄ© hình khứ hình, tuy trá»ng hình khả dã." (Lấy chiến tranh để ngăn cháºn chiến tranh thì chiến tranh cÅ©ng tốt. Lấy giết để ngăn cháºn sá»± giết chóc thì giết cÅ©ng được. Lấy hình phạt để chống tà n bạo thì hình nặng cà ng hay).
Liên hệ khắng khÃt giữa trong và ngòai
Cổ thư có câu:
"Äi thuyá»n, nÆ°á»›c và o thuyá»n mà không trét lại thì thuyá»n chìm, trét chá»— rỉ nÆ°á»›c rồi mà khinh sóng dữ của Thủy Thần thì thuyá»n đắm".
Trong bất cứ lá»ai đấu tranh chÃnh trị nà o ngÆ°á»i ta cÅ©ng buá»™c phải đối phó vá»›i hai phÃa, phÃa trong và phÃa ngòai. PhÃa trong là công việc ná»™i bá»™, phÃa ngòai là ứng chiến vá»›i địch. Bởi vì đấu tranh chÃnh trị rút lại chỉ là sá»± giải quyết mâu thuẫn. Nguyên nhân và khởi Ä‘iểm của đấu tranh là những mối mâu thuẫn. Mâu thuẫn thì bao giá» cÅ©ng có hai mặt: má»™t là mâu thuẫn trong diá»…n tiến phát triển của hết thảy sá»± váºt, hết thảy hiện tượng, hai là mâu thuẫn ná»™i tại ở trong lòng má»i sá»± váºt má»i hiện tượng. Nói dá»… hiểu hÆ¡n là mâu thuẫn ná»™i bá»™ và mâu thuẫn vá»›i ngòai. Tá»· dụ: Thục đánh nhau vá»›i Äông Ngô là mâu thuẫn vá»›i ngòai. Táºp Ä‘oà n Tiêu Chu Hoà ng Hạo và ấu chúa của Thục chống nhau vá»›i táºp Ä‘oà n Khổng Minh là mâu thuẫn ná»™i bá»™ Thục. Cả hai mâu thuẫn ná»™i bá»™, mâu thuẫn vá»›i ngòai kết hợp tạo thà nh ra những biến Ä‘á»™ng chÃnh trị. Má»™t tá»· dụ khác: Mâu thuẫn giữa táºp Ä‘oà n chống Staline vá»›i chÃnh sách của Staline đã khiến cho đại há»™i C.S. chuyển hÆ°á»›ng chÃnh sách đối ngá»ai và o con Ä‘Æ°á»ng sống chung hòa bình. ChÃnh sách đúng, Ä‘á»u là kết quả của nháºn thức chÃnh xác những mâu thuẫn và giải quyết thá»a đáng. Nhiệm vụ của ngÆ°á»i lãnh đạo là sá»›m phát hiện và phân biệt những mâu thuẫn.
Má»i hình thế chÃnh trị nà o cÅ©ng váºy, trÆ°á»›c mặt ta cÅ©ng có ba lá»ai mâu thuẫn:
1) Mâu thuẫn giữa địch và ta.
2) Mâu thuẫn nội bộ ta.
3) Mâu thuẫn nội bộ địch.
Những mâu thuẫn trên hoà n toà n không giống nhau vá» tÃnh chất cho nên phÆ°Æ¡ng pháp giải quyết hay hình thức đấu tranh cÅ©ng không giống nhau. Thông thÆ°á»ng thì mâu thuẫn giữa ta và địch là mâu thuẫn có đối kháng, phÆ°Æ¡ng pháp giải quyết và hình thức đấu tranh phải quyết liệt không Ä‘á»™i trá»i chung. Còn mâu thuẫn ná»™i bá»™ là mâu thuẫn không đối kháng, có thể dùng phÆ°Æ¡ng pháp và hình thức đấu tranh hòa bình để giải quyết.
Tuy nhiên không phải chỉ Ä‘Æ¡n giản nhÆ° thế. Có nhiá»u tình thế chÃnh trị phức tạp nên phÆ°Æ¡ng pháp giải quyết cÅ©ng nhÆ° hình thức đấu tranh cÅ©ng trở nên phức tạp.
Tá»· dụ sá»± liên hiệp kháng Nháºt giữa Trung cá»™ng và Quốc Dân đảng Trung hoa. Trung cá»™ng và Quốc Dân đảng vốn dÄ© là mâu thuẫn đối kháng tuyệt đối. NhÆ°ng cả hai đứng trÆ°á»›c cuá»™c xâm lăng của Nháºt và o Trung quốc thì mâu thuẫn giữa hai đảng trở thà nh mâu thuẫn phụ và mâu thuẫn giữa Nháºt vá»›i hai đảng má»›i là mâu thuẫn chÃnh. Ngược lại cuá»™c cách mạng tháng MÆ°á»i tại Nga, cuá»™c chiến tranh Nga Äức không là m giảm tÃnh đối kháng quyết liệt của phe Bôn-sê-vÃch vá»›i chế Ä‘á»™ Tsar. Những vụ gây rối loạn trong nÆ°á»›c còn là m cho Nga thất tráºn vá»›i Äức má»™t cách nhục nhã. Vấn Ä‘á» không phải là Cá»™ng sản Tà u yêu nÆ°á»›c hÆ¡n Cá»™ng sản Nga, mà là phÆ°Æ¡ng pháp giải quyết khác nhau để cùng Ä‘Æ°a lên thắng lợi. Giải quyết mâu thuẫn hay đấu tranh chÃnh trị ở đây không đánh giá bằng đạo đức, bằng giá trị luân lý, mà đánh giá bằng hiệu quả. Trung cá»™ng lý luáºn giá trị của liên hiệp kháng Nháºt nhÆ° sau:
- Tưởng Giá»›i Thạch táºp trung quân Ä‘á»™i để đánh Nháºt, sẽ không còn sức để cố tình tiêu diệt Cá»™ng sản.
- Với tư cách kháng chiến giải phóng dân tộc, Cộng sản sẽ thu hút được cảm tình của toà n dân thứ nhất là phần tỠtrà thức.
- Do hợp tác Quốc Cá»™ng, Cá»™ng sản khả dÄ© mở rá»™ng tuyên truyá»n và phát triển bằng phÆ°Æ¡ng thức hợp pháp trên toà n quốc.
- Chiến tranh kháng Nháºt Ä‘em lại cÆ¡ há»™i khoáng triển lá»±c lượng vÅ© trang.
Trong khi ở Nga Lénine Ä‘Æ°a ra khẩu hiệu: Biến chiến tranh đế quốc thà nh ra nhân dân vÅ© trang cÆ°á»›p chÃnh quyá»n từ tay vua quan quý tá»™c. Quyết liệt đấu tranh cho hòa bình. Nga cà ng thua tráºn đảng Bôn-sê-vÃch cà ng ra sức phá há»ai bên trong để láºt đổ chế Ä‘á»™ Nga hoà ng. Chiến tranh Nga Äức là chiến tranh đế quốc, mâu thuẫn giữa hai đế quốc đâm lợi cho cách mạng vô sản rất lá»›n.
Thòa hiệp của đảng Cá»™ng sản vá»›i phe Tưởng Giá»›i Thạch và không thá»a hiệp vá»›i chÃnh quyá»n Nga hoà ng để chống xâm lược chứng minh rằng tÃnh mâu thuẫn là quy luáºt chung nhÆ°ng có những tÃnh riêng biệt của má»—i hoà n cảnh. Bởi thế má»—i khi nói đến giải quyết mâu thuẫn hay đấu tranh chÃnh trị việc là m hà ng đầu là phải phân tÃch cụ thể má»™t hoà n cảnh chÃnh trị cụ thể (l analyse concrète d une situation concrète).
Ngòai ra má»—i phát triển của má»™t tình thế còn hà ng lá»at mối mâu thuẫn khác nữa là m cho tình thế cà ng rắc rối. Tá»· dụ nÆ°á»›c Trung hoa sau cách mạng Tân hợi, xã há»™i có nhiá»u mâu thuẫn phức tạp nhÆ° mâu thuẫn giữa xã há»™i cÅ© và tÆ° tưởng má»›i, mâu thuẫn giữa đế quốc vá»›i dân chúng, mâu thuẫn giữa các đế quốc trên đất Trung quốc, mâu thuẫn giữa thà nh thị và nông thôn, mâu thuẫn giữa ngÆ°á»i già u và ngÆ°á»i nghèo, mâu thuẫn trong ná»™i bá»™ của phe cách mạng, v.vv... Và má»—i mâu thuẫn lại mang tÃnh chất đặc biệt. Nếu không phân tÃch cụ thể từng hoà n cảnh cụ thể, tất không nắm vững tình thế. Không nắm vững tình thế thì không thể có sách lược đúng.
Cao lên từng nữa còn phải đặt vấn Ä‘á» mâu thuẫn vá»›i quan niệm sau đây: Äối kháng và mâu thuẫn hoà n toà n không giống nhau; khi má»™t tình thế chÃnh trị đã ổn định thì đối kháng tiêu diệt nhÆ°ng mâu thuẫn vẫn tồn tại.
Những mâu thuẫn tồn tại đó là gì?
Trong xã há»™i của chủ nghÄ©a xã há»™i vẫn có những mâu thuẫn giữa lợi Ãch quốc gia, lợi Ãch chung vá»›i lợi Ãch cá nhân, mâu thuẫn giữa ngÆ°á»i lãnh đạo và ngÆ°á»i bị lãnh đạo, mâu thuẫn giữa lối là m việc quan liêu cán bá»™ chÃnh phủ vá»›i nhân dân v.v...
Äể giải quyết những mâu thuẫn không đối kháng ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng dùng phÆ°Æ¡ng pháp hòa bình là thuyết phục và giáo dục vá»›i công thức: Äoà n kết - Phê bình - Äoà n kết.
Vấn đỠsách lược
Sách lược là gì?
Cuốn sách Que faire viết: Sách lược là kế há»ach có hệ thống vá»›i những nguyên tắc vững và ng được Ä‘em ra kiên quyết thá»±c hà nh. Sách lược của má»™t đảng là phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng, phÆ°Æ¡ng pháp, tÃnh chất há»at Ä‘á»™ng cùng hà nh vi chÃnh trị của đảng đó.
Lénine căn cứ và o tình thế chÃnh trị Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i đấu tranh của ông, mặc dầu sách lược mang muôn hình vạn trạng, nhÆ°ng ông đã khái quát và o hai lá»ai:
- Từ dÆ°á»›i lên trên gồm những quảng đại quần chúng, bãi công, biểu tình, vÅ© trang bạo Ä‘á»™ng, vÅ© trang uy hiếp, bá»™ Ä‘á»™i cách mạng, vÅ© trang nổi dáºy.
- Từ trên xuống dÆ°á»›i là thà nh láºp công khai những xã Ä‘oà n công há»™i, nông há»™i, thÆ°Æ¡ng há»™i để trá»±c diện đấu tranh, lợi dụng tuyển cỠđể đấu tranh nghị há»™i, để tham gia chÃnh quyá»n.
CÅ©ng theo Lénine thì muốn già nh thắng cho sách lược phải kiện toà n bốn công cụ chủ yếu của đấu tranh chÃnh trị là :
a) Huấn luyện giáo dục.
b) Tổ chức.
c) Tuyên truyá»n cổ Ä‘á»™ng.
d) Khẩu hiệu đấu tranh chÃnh trị.
Sách lược đấu tranh trong ká»· nguyên cách mạng và quốc tế chÃnh trị ngà y nay chứa Ä‘á»±ng má»™t ý nghÄ©a rất lá»›n. Nó bao gồm chÃnh trị sách lược và chÃnh trị chiến lược.
Danh từ sách lược chÃnh trị do Lénine sáng tạo.
Danh từ chiến lược chÃnh trị do Staline sáng tạo.
ÄÆ°Æ¡ng nhiên danh từ chiến lược chÃnh trị của Staline phát nguyên từ sách lược chÃnh trị của Lénine và danh từ sách lược chÃnh trị của Lénine cÅ©ng phát nguyên từ những tÆ° tưởng của Marx và Engels. NhÆ°ng trong văn phẩm của Marx và Engels chỉ nói vá» sách lược mà thôi và không há» Ä‘á» ra danh từ chÃnh trị sách lược. Äến nhÆ° chiến lược chÃnh trị thì Marx, Engels không nói tá»›i bao giá», ngoại trừ những luáºn văn vá» chiến tranh má»›i thấy có hai chữ chiến lược, nhÆ° váºy chiến lược trong tÆ° tưởng của Marx, Engels chỉ là chiến lược chiến tranh. Kinh qua bao cuá»™c đấu tranh đến Ä‘á»i Staline thì danh từ chiến lược chÃnh trị má»›i được sáng tạo. DÄ© nhiên bất cứ sá»± sáng tạo nà o cÅ©ng do nhu yếu cấp thiết của hoà n cảnh thá»±c tiá»…n. Danh từ chiến lược chÃnh trị nói được lên đặc tÃnh thá»i đại mà trong đó đấu tranh không còn phân biệt giữa chiến tranh và chÃnh trị nhÆ° trÆ°á»›c kia nữa.
TrÆ°á»›c kia má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u cho rằng chiến lược thuá»™c phạm vi quân sá»±. Quan niệm nà y không còn giá trị nữa, hiện tại ngÆ°á»i ta Ä‘á» cáºp đến chiến lược vá»›i sá»± bao quát cả chÃnh trị lẫn quân sá»±.
Trong đấu tranh bây giá», khi luáºn vá» sách lược tức thị là luáºn cùng má»™t lúc cả sách lược chÃnh trị lẫn sách lược quân sá»±. ChÃnh trị trong nhu yếu má»›i đã hẳn nhiên là má»™t lá»ai chiến tranh. Những cuá»™c bạo Ä‘á»™ng ám sát, tuần hà nh thị uy, bãi công bãi thị, du kÃch chiến v.v...đòi há»i sách lược chÃnh trị phải đặt trên luáºt tắc chiến lược của chiến tranh. Nếu Ä‘em chiến tranh và chÃnh trị tách rá»i nhau sẽ dá»… dà ng bị rÆ¡i và o những hà nh Ä‘á»™ng thiếu chÃnh xác trong cuá»™c đấu tranh phức tạp ngà y nay.
Những Ä‘iá»u không thể thiếu khi xây dá»±ng sách lược
Tưởng Giá»›i Thạch Ä‘em quân vây Thụy kim dẹp tan Cá»™ng sản, Cá»™ng sản trÆ°á»›c sức tấn công của quân Ä‘á»™i Tưởng đã chạy nhÆ° chuá»™t, vượt hà ng vạn dặm để Ä‘i ngược lên miá»n Bắc. Tráºn ấy Tưởng Giá»›i Thạch toà n thắng. NhÆ°ng nó tạo nên má»™t mặt khác của chÃnh trị là trong toà n trình lÆ°u thoán của Cá»™ng sản, nhá» sá»± lãnh đạo đúng nên nó đã biến thà nh cuá»™c vạn lý trÆ°á»ng chinh, bởi vì Cá»™ng sản chạy đến đâu là gieo rắc chủ nghÄ©a đến đó, má»—i khi dừng nÆ¡i nà o Cá»™ng sản láºp tức cho thi hà nh chÃnh sách cải cách ruá»™ng đất để phá uy thế chÃnh trị của phe Quốc Dân đảng, khi quân Quốc Dân đảng đến đánh Ä‘uổi Cá»™ng sản lại chạy nhÆ°ng chÃnh sách của hỠđã tạo thà nh mầm mống chống đối của quần chúng đối vá»›i chÃnh quyá»n phe Tưởng.
Napoléon xâm lược Nga, Napoléon bị đánh bại nhưng xã hội Nga đã chịu một thay đổi lớn lao do những tư tưởng cách mạng Pháp theo đoà n quân Napoléon và o đất Nga.
Bởi lẽ đó nên khi xây dá»±ng má»™t sách lược, ngÆ°á»i ta không thể quên tÃnh phát triển của sá»± việc qua những nguyên tắc biện chứng pháp kể sau đây để quan sát và nháºn thức tình thế.
1) Thái Ä‘á»™ hoà n toà n khách quan mà đo tÃnh quan hệ và vị thế của hết thảy má»i lá»±c lượng chÃnh trị trong xã há»™i. Äo tÃnh từng giai Ä‘oạn phát triển khách quan của xã há»™i ấy. Äo tÃnh quan hệ giữa xã há»™i nà y vá»›i xã há»™i khác.
2) Quan sát các lá»±c lượng chÃnh trị phải căn cứ và o khả năng Ä‘á»™ng của má»—i lá»±c lượng. Không được căn cứ và o tình trạng tÄ©nh chỉ của má»—i lá»±c lượng mà rút ra những nháºn thức lạc quan má»™t cách chủ quan.
3) Quan sát váºn Ä‘á»™ng không thể xuất phát từ quá khứ mà xuất phát từ tÆ°Æ¡ng lai.
4) Phân biệt được toà n thể với cục bộ.
5) Phân biệt được Ä‘iểm chÃnh và điểm phụ.
6) Nắm giữ được váºn Ä‘á»™ng để váºn dụng chÃnh sách những biến chuyển tÆ°Æ¡ng phản tÆ°Æ¡ng thà nh hay tÆ°Æ¡ng thà nh tÆ°Æ¡ng phản của má»—i biến Ä‘á»™ng chÃnh trị.
Sáu yêu cầu của sách lược
Thứ nhất. -- Trong cuốn Tả phái Ấu trÄ© bệnh Lénine viết: Má»™t quân Ä‘á»™i khi lâm chiến mà chÆ°a sẵn sà ng để há»c hiểu phÆ°Æ¡ng pháp, thủ Ä‘oạn, vÅ© khà của địch nhân thì quân Ä‘á»™i đó không thể thắng được.
ChÃnh trị cÅ©ng thế, má»—i sách lược Ä‘á»u mang hai tầng ý nghÄ©a:
a) Nháºn thức, há»c há»i tất cả những thủ Ä‘oạn và sách lược của địch.
b) Äánh những đòn chà mạng và o đối phÆ°Æ¡ng.
Thứ hai. -- Phải biết xá» dụng giá»i giang tất cả má»i sách lược. Trên chÃnh trị, trong tÆ°Æ¡ng lai có những Ä‘iá»u kiện không giống nhau sẽ đặt ta và o những tình thế hoà n toà n khác biệt, thủ Ä‘oạn hay sách lược nà y không thể thÃch dụng cho má»™t tình thế khác. Nếu không biết chuyển, di, biến, Ä‘á»™ng tất sẽ bị thất bại. Tá»· dụ có lúc phải dùng thủ Ä‘oạn đấu tranh công khai, hợp pháp, có lúc phải dùng thủ Ä‘oạn đấu tranh bà máºt, bất hợp pháp và có lúc phải phối hợp thủ Ä‘oạn công khai, hợp pháp vá»›i đấu tranh bà máºt bất hợp pháp.
Thứ ba. -- Má»™t mặt xá» dụng giá»i giang tất cả má»i sách lược, má»i thủ Ä‘oạn, mặt khác lại phải biết những khâu chÃnh yếu và trá»ng Ä‘iểm. Sá»± kiện chÃnh trị rất phức tạp và rối loạn buá»™c ta phải tìm ra đầu mối, tìm ra khâu chÃnh yếu, tìm ra trá»ng Ä‘iểm. Tá»· dụ: Năm 1917 Lénine Ä‘á» ra trá»ng Ä‘iểm chÃnh trị là thóat ly chiến tranh, những năm 1919-20 thì trá»ng Ä‘iểm chÃnh trị là vÅ© trang tá»± vệ và đến năm 1921 Lénine đặt trá»ng Ä‘iểm chÃnh trị là thóai rút có tráºt tá»±.
Thứ bốn. -- Má»i sách lược, má»i thủ Ä‘oạn Ä‘á»u căn cứ trên nhu yếu của hoà n cảnh hiện thá»±c. Äấu tranh là đối diện vá»›i những biến thiên của cục diện xã há»™i, đối đầu vá»›i hoà n cảnh cụ thể cho nên sá»± váºn dụng sách lược, váºn dụng thủ Ä‘oạn Ä‘á»u phải căn cứ trên quan hệ thá»±c lá»±c. Thay đổi sách lược, thay đổi thủ Ä‘oạn cÅ©ng căn cứ trên sá»± chuyển di của những quan hệ thá»±c lá»±c ấy.
Thứ năm. -- Lợi dụng nhược Ä‘iểm của địch. Nhược Ä‘iểm quan trá»ng nhất trên chÃnh trị là sá»± xâu xé ná»™i bá»™, và mâu thuẫn hà ng ngÅ©. Lénine viết: Muốn chiến thắng má»™t lá»±c lượng mạnh hÆ¡n, dÄ© nhiên chúng ta phải hết sức mở rá»™ng lá»±c lượng của ta, phải xem xét từng chi tiết nhá» nhất, phải phòng vệ chu máºt. NhÆ°ng cần thiết hÆ¡n nữa là phải chá»™p tháºt nhanh cÆ¡ há»™i chia rẽ của địch, phải tìm cách phát hiện rồi khoét sâu mâu thuẫn của địch.
Thứ sáu. -- Trong nguy hiểm, trong hy sinh há»c táºp và tôi luyện sách lược, bất cứ phÆ°Æ¡ng thức đấu tranh nà o cÅ©ng Ä‘á»u dẫn đến những hy sinh và nguy hiểm má»›i, Ä‘á»u bị Ä‘e dá»a bị phá há»ai bởi sá»± thiếu chuẩn bị và thiếu tổ chức. Bởi váºy luôn luôn nên đặt vấn Ä‘á» há»c táºp và tôi luyện sách lược trong cÆ¡n nguy hiểm và hy sinh. Má»—i lần gặp gãy đổ là má»—i lần phải xét lại và biến đổi thủ Ä‘oạn.Nếu nhÆ° không biết tôi luyện trong máu, trong lá»a thì không thể có năng lá»±c nắm được việc thá»±c hà nh bạo Ä‘á»™ng. Má»™t chiến sỹ hy sinh là để cho trăm chiến sỹ tiến bá»™.
Bạo động
Hãy dùng mắt đối mắt, răng đối răng. Bạo Ä‘á»™ng là kết quả tá»± nhiên của những đấu tranh chÃnh trị. NhÆ°ng trong lịch sá» thÆ°á»ng thấy rất nhiá»u vụ bạo Ä‘á»™ng chẳng Ä‘Æ°a đến kết quả gì ngòai chết chóc. Cho nên nói đến bạo Ä‘á»™ng không phải là đem bất bạo Ä‘á»™ng và o thay thế mà cần là nói phÆ°Æ¡ng pháp của bạo Ä‘á»™ng, tổ chức của bạo Ä‘á»™ng.
Cần nháºn định bạo Ä‘á»™ng nhÆ° thế nà o?
A) Phân biệt cá nhân bạo động và quần chúng bạo động.
B) Phân biệt bạo động với khủng bố.
Äá»c truyện kiếm hiệp, ngÆ°á»i ta thấy những hà nh Ä‘á»™ng giết bá»n tham quan ô lại do các tay nghÄ©a hiệp thi hà nh. Äá»c Zoro, ngÆ°á»i ta thấy những hà nh Ä‘á»™ng cứu khốn phò nguy của hiệp sỹ Zoro. Äấy cÅ©ng là những hà nh vi bạo Ä‘á»™ng, nhÆ°ng những hà nh vi nà y chứa Ä‘á»±ng rất Ãt chÃnh trị tÃnh.
Äá»c Äông Chu liệt quốc, hồi Kinh Kha sang Tần để hà nh thÃch Tần vÆ°Æ¡ng, Yên Thái tá» Äan cùng ba ngà n ngÆ°á»i tiá»…n Ä‘Æ°a Kinh Kha bên bá» sông Dịch. Äó là hà nh vi bạo Ä‘á»™ng hoà n toà n chứa Ä‘á»±ng chÃnh trị tÃnh nhÆ°ng là chÃnh trị giữa Yên Thái tá» và Tần VÆ°Æ¡ng.
Äá»c Tam Quốc ChÃ, có giặc khăn và ng nổi lên khả dÄ© gá»i là quần chúng bạo Ä‘á»™ng chống chÃnh quyá»n Äông Hán. Äá»c sá» Pháp có vụ cÆ°á»›p ngục Bastille, đó là hà nh vi bạo Ä‘á»™ng của quần chúng. Váºy có thể nói bạo Ä‘á»™ng trong đấu tranh chÃnh trị không phải là có những hà nh vi Zoro hay thÃch khách trong các truyện kiếm hiệp Tây hoặc trả Æ¡n trả oán nhÆ° Kinh Kha. Bạo Ä‘á»™ng trong đấu tranh chÃnh trị chỉ có má»™t mục tiêu duy nhất là m yếu chÃnh quyá»n thống trị và cÆ°á»›p Ä‘á»at thống trị quyá»n.
Lấy má»™t trÆ°á»ng hợp Ä‘iển hình, vụ mÆ°u sát Tsar hoà ng Alexandre đệ Nhị. Kể từ mùa thu 1879, tất cả há»at Ä‘á»™ng của phe cách mạng Alexandre II(?). Trong vòng hai năm trá»i, có tá»›i gần má»™t trăm mÆ°u toan, cuối cùng Alexandre II má»›i chết. Tiếp sau đó hà ng ngà n vụ khủng bố khác. Tuy nhiên chÃnh quyá»n chuyên chế quân chủ Nga vẫn chẳng nao núng. ChÃnh sách khủng bố chỉ có tác dụng rất hạn chế không đủ là m cho chế Ä‘á»™ sụp đổ. Ngược lại phe cách mạng để đạt đến những kết quả hạn chế đó cÅ©ng phải trả bằng má»™t giá rất đắt. Rút kinh nghiệm, Lénine đã không chấp nháºn bạo Ä‘á»™ng nhÆ° má»™t thứ chÃnh sách khủng bố, ông nói: Bạo Ä‘á»™ng khác hẳn sá»± khủng bố cá nhân. Cá nhân khủng bố chỉ là sản phẩm của những phần tá» trà thức yếu á»›t không biết đấu tranh lâu dà i và cÆ°Æ¡ng quyết. Hiện tại bạo Ä‘á»™ng là kết hợp, tổ chức đông đảo quần chúng để tiến hà nh Ä‘á»™ng tác quân sá»±. Bạo Ä‘á»™ng từ nay không còn mang những hình ảnh liá»u mạng đâm chém, hay bắn giết để thá»a lòng căm phẫn nữa. Từ nay bạo Ä‘á»™ng là kế há»ach quân sá»± giữa hai Ä‘á»™i ngÅ©.
Trong lịch sá» có rất nhiá»u vụ bạo Ä‘á»™ng bị Ä‘Ã n áp nhÆ°: Vụ Spartacus, vụ Pugatchev, vụ NghÄ©a Hòa Äoà n, Bạch Liên Giáo, Hồng Cân, Hoà ng Cân v.v... tuy có nhiá»u nguyên nhân khác nhau và điá»u kiện lịch sữ khác nhau, nhÆ°ng vụ nà o cÅ©ng có má»™t nguyên nhân chÃnh là thiếu phÆ°Æ¡ng pháp.
Vá»›i cái vốn há»c vấn vá» lịch sá» rá»™ng lá»›n nên Marx và Engels là hai ngÆ°á»i đầu tiên đã Ä‘á» ra má»™t cách chu đáo vấn Ä‘á» phÆ°Æ¡ng pháp bạo Ä‘á»™ng. Äại khái phÆ°Æ¡ng pháp ấy nhÆ° sau:
1) TrÆ°á»›c hết phải nháºn bạo Ä‘á»™ng là má»™t nghệ thuáºt. NhÆ° chiến tranh nó phải được thi hà nh cùng vá»›i sá»± tuân thủ triệt để má»™t số nguyên tắc, nếu sÆ¡ hở sẽ bị tiêu diệt.
2) Bạo Ä‘á»™ng là việc cá»±c hệ trá»ng, cho nên khi đã phát khởi bạo Ä‘á»™ng là phải có quyết tâm sắt đá tiến tá»›i cùng. Nếu chÆ°a đủ quyết tâm đó thì không được phát khởi bạo Ä‘á»™ng. Tại sao? Bởi vì bạo Ä‘á»™ng bao giá» cÅ©ng bị đặt trÆ°á»›c má»™t phÆ°Æ¡ng trình biến đổi đầy nguy hiểm, không thể nhất định biết trÆ°á»›c sẽ tiến đến đâu.
3) Phải tụ táºp được má»™t lá»±c lượng chống đối vá»›i địch cà ng lá»›n cà ng tốt. Lá»±c lượng nhá» yếu, vô ká»· luáºt, vô tổ chức chỉ là m mồi ngon cho địch tiêu diệt.
4) Chỉ có tấn công không có phòng thủ. Má»™t khi bạo Ä‘á»™ng đã được phát khởi rồi thì chỉ còn nÆ°á»›c tiến là cùng, phòng thủ là con Ä‘Æ°á»ng chết của bạo Ä‘á»™ng.
5) Thừa lúc địch không chuẩn bị mà đánh bất thần. NghÄ©a là không để thì giá» cho địch có thể táºp trung quân vá» bảo vệ chÃnh quyá»n.
6) Mỗi ngà y già nh thêm mỗi thắng mới. Thiếu sự thắng lợi mỗi ngà y tinh thần phe bạo động rất dễ suy sụp.
7) Tranh thủ bằng má»i cách những phần tá» giao Ä‘á»™ng và do dá»±. Khi bạo Ä‘á»™ng phát khởi, số đông đợi chá» kẻ chiến thắng mà ngã theo, váºy phải là m thế nà o cho ta có bá»™ mặt kẻ chiến thắng đó.
8) DÅ©ng cảm là điá»u kiện quan trá»ng nhất. Lúc bạo Ä‘á»™ng chỉ có má»™t Ä‘iá»u phải theo đó là dám là m, dám là m và dám là m.
Bốn khả năng
Khái quát nghệ thuáºt đấu tranh chÃnh trị ngÆ°á»i ta có thể Ä‘Æ°a ra bốn Ä‘iểm chÃnh yếu:
a) Khả năng là m việc bên cạnh quần chúng
Thá»i đại bây giá» là thá»i đại của quần chúng đấu tranh. Thá»i kỳ đấu tranh Ä‘an thuần giữa các chÃnh phủ, giữa các quân Ä‘á»™i, giữa các tÆ°á»›ng lãnh, giữa các giai cấp đã qua rồi. Ngà y nay, bất luáºn chÃnh phủ, quân Ä‘á»™i, tÆ°á»›ng lãnh, chÃnh đảng hay giai cấp nếu đấu tranh phải có cÆ¡ sở quần chúng nhân dân rá»™ng lá»›n.
Äể là m tốt, là m giá»i bên cạnh quần chúng thì việc phải là m phù hợp vá»›i ý thức và nguyện vá»ng của số đông. Hãy dùng đủ má»i phÆ°Æ¡ng pháp, phÆ°Æ¡ng tiện để hiểu quần chúng, há»c quần chúng và lãnh đạo quần chúng. Hãy chú ý đến việc Ä‘Ã o tạo cán bá»™ ngay trong lá»±c lượng quần chúng.
b) Khả năng hợp tán vá»›i những đồng minh chÃnh trị
Không bao giá» là m việc cô láºp. Äấu tranh chÃnh trị là chứng tá» năng lá»±c xây dá»±ng liên tục những tráºn tuyến, biết sát cánh là m việc vá»›i hết thảy những đồng chÃ, những bạn Ä‘Æ°á»ng, những táºp thể và đảng phái đồng minh.
c) Khả năng Ä‘Æ°a ra má»™t hình thức đấu tranh thÃch hợp
Má»i hình thức đấu tranh Ä‘á»u phải thÃch hợp vá»›i hoà n cảnh và điá»u kiện thá»±c tiá»…n và phát triển khả năng thÃch hợp đó đến mức có thể biến đổi rất nhanh má»—i khi cấp thá»i. Tuyệt đối không ngồi chá» quả rụng. Äấu tranh phải là m sức nóng để ấp cho gà con nở. Dù gặp trÆ°á»ng hợp mà điá»u kiện không mấy thuáºn lợi cÅ©ng phải cố gắng tÃch cá»±c há»at Ä‘á»™ng, vì chỉ có sá»± tÃch cá»±c há»at Ä‘á»™ng má»›i thay đổi Ä‘iá»u kiện từ khó khăn eo hẹp đến dá»… dà ng rá»™ng rãi. Ngay cả lúc váºn Ä‘ang Ä‘i xuống, chá»› khoanh tay mà nhìn, hãy phấn đấu đặt ná»n móng cho thắng lợi tÆ°Æ¡ng lai.
Phải nắm vững nghệ thuáºt tấn công cÅ©ng nhÆ° nghệ thuáºt thóai rút. Phải nắm vững nghệ thuáºt tiêu diệt cÅ©ng nhÆ° nghệ thuáºt thá»a hiệp. Nên hiểu rằng chiến thắng bao giá» cÅ©ng là kết quả của cả hai mặt tấn công và thóai rút. Tấn công chÃnh xác, thóai rút hợp thá»i, không thóai rút kiểu chạy dà i, không tấn công kiểu liá»u mạng (Il s agit de comprende que l on ne peut vaincre, sans avoir appris au préalable à attaquer convenablement et à se retirer convenablement).
d) Khả năng phát hiện được những khâu chÃnh của dây xÃch (principal maillon de la chaine).
Phát hiện những khâu chÃnh của dây xÃch là tìm thấy trong sá»± biến Ä‘á»™ng phức tạp những vấn Ä‘á» chÃnh trị quan trá»ng nhất để táºp trung lá»±c lượng và o nhiệm vụ chÃnh yếu.
Nói vỠđảng
Äấu tranh chÃnh trị trÆ°á»›c hết là đấu tranh tổ chức. Không tổ chức không thể gá»i là đấu tranh chÃnh trị được. Những ngÆ°á»i giác đấu (gladiateur) nếu không kết hợp và o chủ trÆ°Æ¡ng của Spartacus thì cuá»™c vùng dáºy không thể xảy đến, há» mãi mãi chỉ là những tên giác đấu mua vui cho giai cấp thống trị của đế quốc La Mã. Những đám thợ thuyá»n tranh đấu lẻ tẻ thì tranh đấu của há» có tÃnh cách tranh chấp kinh tế của Ä‘á»i sống hà ng ngà y, nhÆ°ng khi kết tụ lại thà nh má»™t lá»±c lượng thợ thuyá»n rá»™ng lá»›n trên toà n quốc thì má»›i tháºt là đấu tranh chÃnh trị. Trong đấu tranh chÃnh trị có cả muôn ngà n hình thức từ việc tham gia bầu cá», đến chiếm Ä‘á»at nghị trÆ°á»ng. Từ bãi công thị uy đến bạo Ä‘á»™ng cách mạng cÆ°á»›p chÃnh quyá»n. Äể hoà n thà nh những việc đó phải có tổ chức.
Không má»™t cuá»™c váºn Ä‘á»™ng chÃnh trị nà o có thể hoà n thà nh nếu không có má»™t tổ chức lãnh đạo vững và ng để duy trì sá»± liên tục đấu tranh. Không có má»™t đảng sắt thép được tôi luyện trong đấu tranh được lòng tin cáºy của quần chúng và giá»›i lãnh đạo quần chúng thì không thể đấu tranh chÃnh trị.
Má»™t đảng nhÆ° thế có ba đặc tÃnh:
1) Äi tiá»n phong (tiến bá»™ dÅ©ng cảm).
2) Quyết liệt (không là m ná»a chừng).
3) Có một ý thức hệ kiện toà n (lý thuyết đấu tranh).
Äối kháng vá»›i tổ chức thì phải biết váºn dụng tổ chức. Äảng tức là thủ Ä‘oạn váºn dụng tổ chức cao nhất. Phê bình vá» chiến tranh Quốc Cá»™ng ở Trung quốc, các phê bình gia cho rằng sở dÄ© Cá»™ng sản thắng là nhá» ba pháp bảo: Sách lược thống nhất chiến tuyến, đấu tranh vÅ© trang và kiến thiết đảng. Trong ba pháp bảo ấy thì kiến thiết đảng là chủ yếu.
Tất cả má»i mục Ä‘Ãch thuá»™c xã há»™i tÃnh hay văn hóa tÃnh, tất cả những công việc kinh tế, chÃnh trị, tất cả những chủ nghÄ©a, tôn chỉ, chÃnh sách, phÆ°Æ¡ng châm hay ý đồ thá»±c hiện được hay không Ä‘á»u nhá» tổ chức. Chỉ có tổ chức má»›i Ä‘em lại hiệu quả. Là m việc có tổ chức là thế nà o? Là phối hợp chÃnh xác (sau khi đã phân công hợp lý), là cấu thông ý chà (là m cho má»—i ngÆ°á»i cùng má»™t lòng nhất tâm nhất đức) là đưa ra quyết định chung, là gây dá»±ng má»™t quyá»n uy cho công việc.
Muốn giải quyết những đòi há»i trên, nhất là những đòi há»i ấy trong đấu tranh chÃnh trị thì chỉ có đảng đầy đủ khả năng đáp ứng hÆ¡n hết.
Äảo chÃnh
Hiện tượng chÃnh trị dị thÆ°á»ng phức tạp, nhÆ°ng nếu phân tÃch kỹ cà ng thì ta khả dÄ© nói được rằng: Từ cổ xÆ°a đến bây giá» hết thảy má»i hiện tượng chÃnh trị Ä‘á»u có chung má»™t đặc chất, đó là Thống trị. Thống trị là má»™t phÃa ra mệnh lệnh và má»™t phÃa phục tùng. Muốn sá»± ra lệnh được phục tùng thì phải có cưỡng chế. Cho nên thống trị gá»i là quan hệ cưỡng chế giữa mệnh lệnh và phục tùng.
Là m sao mà quan hệ cưỡng chế ấy phát sinh ra được?
Lòai ngÆ°á»i sống trong xã há»™i Ä‘á»u có quan hệ liên Ä‘á»›i, nhÆ°ng đồng thá»i cÅ©ng chống đối lẫn nhau. Quan hệ liên Ä‘á»›i Ä‘em đến cho chÃnh trị những công việc của chúng nhân. Sá»± chống đối Ä‘em lại cho chÃnh trị nhiệm vụ thống nhất hòa giải, hòa bình. Muốn thống nhất ý kiến, muốn dẹp tan tranh chấp, chÃnh trị phải Ä‘á»at được quyá»n cưỡng chế để buá»™c má»i ngÆ°á»i phục tùng. Quyá»n cưỡng chế thể hiện và o má»™t guồng máy chÃnh trị gá»i là nhà nÆ°á»›c (Etat).
NhÆ° thế chứng tá» rằng chÃnh trị là sá»± xá» dụng quyá»n lá»±c để cưỡng chế tiêu diệt hay ổn định những phân hóa đối láºp trong dân chúng mà duy trì hòa bình xã há»™i. CÆ°á»›p chÃnh quyá»n tức là cÆ°á»›p quyá»n cưỡng chế nói trên. Chiến tranh, cách mạng và đảo chÃnh là những thủ Ä‘oạn khác nhau tùy theo hoà n cảnh để cÆ°á»›p Ä‘á»at chÃnh quyá»n. Cách mạng và đảo chÃnh là hai thủ Ä‘oạn cÆ°á»›p chÃnh quyá»n.
Cuá»™c cách mạng nà o cÅ©ng phải tiến đến đảo chÃnh.
Tất cả má»i cuá»™c đảo chÃnh không nhất thiết là sẽ có cách mạng.
Váºy thì kỹ thuáºt cÆ°á»›p chÃnh quyá»n là kỹ thuáºt đảo chÃnh (coup d Etat).
Trong tự điển Littré giảng vỠnghĩa danh từ Coup d Etat như sau:
Le coup d Etat est une action qui décide de quelque chose d important pour le bien d Etat.
(Äảo chÃnh là má»™t hà nh Ä‘á»™ng có tÃnh quyết định má»™t Ä‘iá»u quan trá»ng cho lợi Ãch quốc gia).
Lá»i giảng nà y mÆ¡ hồ không xác thá»±c khi Littré nhấn mạnh và o hai chữ lợi Ãch. Những sá»± kiện chÃnh trị rắc rối ngà y nay chứng minh không phải chỉ có lợi Ãch. Bởi thế tốt hÆ¡n hãy hiểu đảo chÃnh nhÆ° má»™t kỹ thuáºt để Ä‘á»at thủ chÃnh quyá»n.
Äảo chÃnh là chuyện thÆ°á»ng thấy trong lịch sá». Chỉ Ä‘á»c trong Tam Quốc ngÆ°á»i ta tìm thấy nhiá»u vụ đảo chÃnh, tạm kể sÆ¡ lược dÆ°á»›i đây:
Vụ thứ nhất. -- Hà Tiến và o cung vây bắt Kiển Thạc và tháºp há»an quan.
Vụ thứ hai.-- Bá»n há»an quan TrÆ°Æ¡ng Nhượng phục binh giết Hà Tiến.
Vụ thứ ba. -- Ngô KhÆ°Æ¡ng và Viên Thiệu tấn công giết bá»n há»an quan TrÆ°Æ¡ng Nhượng.
Vụ thứ bốn. -- Äổng Trác bá» Thiếu Äế láºp Trần LÆ°u VÆ°Æ¡ng.
Vụ thứ năm. -- Tà o Tháo và Viên Thiệu khởi binh đánh Äổng Trác buá»™c Äổng Trác phải thiên đô.
Vụ thứ sáu. -- VÆ°Æ¡ng TÆ° Äồ dùng kế liên hòan giết Äổng Trác.
Vụ thứ bảy. -- Lý Thôi Quách Dĩ đem binh vỠbắt Vương Doãn.
Vụ thứ tám. -- Chiếu chỉ Ä‘ai áo và Tà o Tháo giết Äổng Phi.
Vụ thứ chÃn. -- Bà ng Thống cùng LÆ°u Bị cÆ°á»›p chÃnh quyá»n Tây Thục.
Vụ thứ mÆ°á»i. -- TÆ° Mã à láºt Tà o Sảng cÆ°á»›p ngôi nhà Ngụy.
Vụ thứ mÆ°á»i má»™t. -- Binh biến Ngụy Diên.
Vụ thứ mÆ°á»i hai.-- Hòang Hạo dìm KhÆ°Æ¡ng Duy.
Nhìn những vụ đảo chÃnh trong Tam Quốc, ngÆ°á»i ta thấy nhiá»u sắc thái khác biệt nhau. Äảo chÃnh để cÆ°á»›p ngôi, đảo chÃnh để phế láºp, đảo chÃnh chiếm đất là m vốn chÃnh trị, đảo chÃnh vì mâu thuẫn giữa các thế lá»±c má»›i cÅ© trong triá»u v.v... Sở dÄ© khác nhau vì nó cần đáp ứng vá»›i nhu yếu của cuá»™c thế chÃnh trị, nó tùy thuá»™c tâm lý con ngÆ°á»i và tùy thuá»™c những Ä‘iá»u kiện cùng khả năng hà nh Ä‘á»™ng.
Những lá»ai hình đảo chÃnh (type)
Äảo chÃnh hay bất cứ hiện tượng chÃnh trị nà o không bao giá» có thể hòan tòan giống nhau, vì nó bị chi phối bởi những Ä‘iá»u kiện khác biệt hẳn nhÆ° thá»i gian lịch sá», không gian, tình thế, chế Ä‘á»™ và trình Ä‘á»™ xã há»™i, mục tiêu chÃnh trị và những vị thế của những quyá»n lá»±c đấu tranh.
NhÆ°ng chẳng phải vì váºy mà không thể nói đến vấn Ä‘á» lá»ai hình của hiện tượng đảo chÃnh. Nếu cách đây hÆ¡n hai ngà n năm có Pisistrate ở Hy lạp Ä‘em má»™t đòan ngÆ°á»i vÅ© trang gáºy gá»™c và o thà nh Athènes cÆ°á»›p chÃnh quyá»n từ tay Solon và bá»n hà o phú quý tá»™c thì ngà y nay cÅ©ng có Mussolini vá»›i đòan sÆ¡ mi Ä‘en tiến và o thà nh Rome.
Có thể tạm phân những lá»ai hình đảo chÃnh thấy trong lịch sá» nhÆ° dÆ°á»›i đây:
- Äảo chÃnh thâm cung.
(Giết chóc bằng đầu Ä‘á»™c, bằng ám sát trong hòang cung để tranh Ä‘á»at quyá»n hà nh nhÆ° quyá»n thừa kế, quyá»n tôn thất ngá»ai thÃch v.v... Tỉ dụ hòang háºu Agrippine Pasyratis trong cổ sá» La mã và Ba tÆ°, Võ Tắc Thiên, Tây Thái háºu ở Trung hoa, Cù thị và Lữ Gia ở Việt nam v.v...
- Äảo chÃnh Catalinaire.
(Kết hợp các lá»±c lượng trong chế Ä‘á»™ để chống lại chÃnh quyá»n, kết hợp đấu tranh nghị trÆ°á»ng vá»›i quần chúng để suy đảo chÃnh quyá»n (Catalina chống Ciceron).
- Äảo chÃnh quân Ä‘á»™i Césarisme.
(Tình thế há»—n lá»an, má»™t ông lá»›n có uy tÃn, có quân quyá»n vá» láºt chÃnh phủ trung Æ°Æ¡ng đặt chế Ä‘á»™ khác.)
- Äảo chÃnh để chống lại má»™t cÆ°á»ng thần mà thế lá»±c Ä‘ang lên quá mạnh (Vua Louis 14 láºt thế lá»±c Fouquet).
- Äảo chÃnh Cromwell.
(Vua Charles I lạm dụng quyá»n hà nh, Cromwell lãnh đạo má»™t số lãnh chúa Ä‘em quân tấn công Luân đôn bắt vua Charles I Ä‘em xá» chém).
- Äảo chÃnh Bonapartisme.
(Kết hợp đấu tranh nghị há»™i vá»›i áp lá»±c quân Ä‘á»™i để tiêu diệt má»™t tình trạng chÃnh trị quá phân tán - Napoléon đệ Nhất ngà y 19, Brumaire - Napoléon đệ Tam ngà y 2 Déceembre 1851).
- Pronunciamientos.
(Quân Ä‘á»™i đảo chÃnh, cầm đầu bởi bá»™ máy junta do má»™t số sỹ quan hợp lại thÆ°á»ng thấy ở vùng Nam Mỹ).
- Äảo chÃnh bằng sá»± cÆ°á»›p chÃnh quyá»n theo phÆ°Æ¡ng thức hợp pháp. Hitler được Hindenburg má»i là m thủ tÆ°á»›ng, Mussolini được vua à thá»a thuáºn cho láºp ná»™i các.
- Äảo chÃnh quân nhân cách mạng.
Mustapha Kémal tại Thổ nhĩ kỳ.
Néguib và Nasser tại Ai cáºp.
- Äảo chÃnh khởi nghÄ©a Ä‘Æ°a đến cách mạng.
Tháng MÆ°á»i 1917 tại Nga.
- Äảo chÃnh trấn áp khởi nghÄ©a cách mạng
Franco tại Espagne năm 1936.
Kỹ thuáºn đảo chÃnh của Trotsky
Trotsky là ngÆ°á»i há»ach định ra kế há»ach đảo chÃnh và đưa cách mạng tháng MÆ°á»i của Nga đến thà nh công.
Ngà y 24, giữa thanh thiên bạch nháºt, Trotsky hạ lệnh tấn công. ChÆ°a đầy bốn tiếng đồng hồ tất cả các cÆ¡ sở kỹ thuáºt đã bị vệ binh Ä‘á» chiếm xong trong khi Kérensky vẫn giữ được hòan tòan má»i cÆ¡ sở hà nh chÃnh. Những cÆ¡ sở kỹ thuáºt nhÆ° giao thông, Ä‘iện tÃn, các nhà máy thất thủ đã là m tê liệt các cÆ¡ cấu hà nh chÃnh. Bị cú bất ngỠđó, ná»™i các Kérensky chạy ẩn và o lâu Ä‘Ã i mùa Äông và bị cô láºp. Tình hình lúc ấy tháºt là lạ. Ná»™i các Kérensky vẫn còn giữ chÃnh quyá»n nhÆ°ng không cai trị được nữa. ÄÆ°á»ng xe lá»a, trung tâm Ä‘iện lá»±c, kho than, kho lúa, kho dầu, v.v... hết thảy Ä‘á»u rÆ¡i và o tay phe Bôn-sê-vÃch. Dân chúng ùa ra Ä‘Æ°á»ng, sá»± rối tráºt tá»± ghê gá»›m là m cho bá»™ máy nhà nÆ°á»›c của Kérensky tê liệt hẳn. Tráºn quyết định thắng lợi vá» tay Bôn-sê-vÃch. Thắng lợi đó phần lá»›n nhá» tÆ° tưởng kỹ thuáºt của Trotsky.
Trong má»™t lần Ä‘Ã m thá»ai vá»›i Lénine vá» cuá»™c khởi nghÄ©a, Lénine nói: Cuá»™c khởi nghÄ©a của chúng ta nhất định không thể chỉ dá»±a trên âm mÆ°u của má»™t nhóm ngÆ°á»i, chúng ta phải đặt nó lên cÆ¡ sở của má»™t giai cấp tiá»n phong. Cuá»™c khởi nghÄ©a phải dá»±a trên Ä‘Ã cách mạng của tòan nhân dân. Cuá»™c khởi nghÄ©a phải nổ ra lúc cao trà o cách mạng lên tá»™t đỉnh.
Trotsky cÆ°á»i nói:
Hay lắm. NhÆ°ng nên nhá»› rằng tòan nhân dân quả là quá thừa đối vá»›i cuá»™c khởi nghÄ©a. Theo tôi, Ä‘iá»u cần của chúng ta là má»™t nhóm ngÆ°á»i quyết tâm, lạnh lùng và bạo Ä‘á»™ng đã được huấn luyện kỹ cà ng vá» kỹ thuáºt khởi nghÄ©a. Những ngÆ°á»i được huấn luyện sẽ chia từng tóan nhỠđến chiếm ngay đô thị bằng hết các Ä‘iểm chiến lược thứ nhất là những trung tâm kỹ thuáºt. Chúng ta phải khởi nghÄ©a theo cái nghÄ©a của má»™t cuá»™c đảo chÃnh. Sá»± huy Ä‘á»™ng ồn à o sẽ biến khởi nghÄ©a thà nh chiến tranh mất.
Và Trotsky tiếp:
Äiá»u quan trá»ng cho tất cả má»i Catalinaires trong lịch sá» là đáºp mạnh bất ngá» không cho địch kéo dà i thá»i gian. Tổ chức khởi nghÄ©a là bá»™ máy đảo chÃnh lạnh lùng và lặng lẽ. Bá»™ máy ấy Ä‘iá»u khiển bởi các tay chuyên viên.
Giá»ng tháºt thân máºt vá»›i Lénine, Trotsky tiếp thêm:
Chiến lược của đồng chà phức tạp và đòi há»i nhiá»u cÆ¡ há»™i tốt quá, còn vá»›i tôi khởi nghÄ©a không cần nhiá»u nhÆ° váºy, chỉ cần bá»™ máy tinh vi, hà nh Ä‘á»™ng mau lẹ nhÆ° trái đấm mạnh và o bụng kẻ tê liệt. Thế thôi!
Cách mạng và thủ Ä‘á»an
Cách mạng là má»™t biến Ä‘á»™ng chÃnh trị lá»›n lao, xẩy ra khi mà chế Ä‘á»™, tổ chức, cà ng ngà y cà ng tá» ra áp bách dân chúng, cà ng ngà y cà ng bất lá»±c trong việc giải quyết sá»± sinh sống của dân.
Tuy nhiên cách mạng không tá»± nhiên xảy ra, phải do ngÆ°á»i tranh đấu.
Tranh đấu không chỉ nhá» chÃnh nghÄ©a, thuáºn lòng trá»i hợp lòng ngÆ°á»i mà phải có thủ Ä‘á»an má»›i thắng.
Thủ Ä‘á»an quan trá»ng nhất của cách mạng để chống vá»›i chÃnh quyá»n áp bách là thủ Ä‘á»an đối phó vá»›i tổ chức áp bách, ngược lại chÃnh quyá»n áp bách có thể tiêu diệt được kẻ phản kháng mình hay không là tùy thuá»™c tổ chức áp bách có hiệu quả đến mức Ä‘á»™ nà o.
Tổ chức áp bách đó là lá»±c lượng cảnh sát chÃnh trị (la police politique).
Trong táºp Hồi ký, Fouché viết:
Bất cứ chÃnh phủ nà o muốn an tòan vững chãi thì trÆ°á»›c hết phải có má»™t tổ chức máºt vụ hết sức tinh tÆ°á»ng vá»›i những ngÆ°á»i chỉ huy nó tháºt sáng suốt. Nhiệm vụ của tổ chức cảnh sát cấp cao ấy rất lá»›n. Có lúc nó nhúng tay và o tất cả những âm mÆ°u của chÃnh quyá»n đại nghị và ném và o tay những phe phái các lá»ai "vÅ© khÃ" cần thiết để các phe phái chống lẫn nhau mà điá»u khiển chế Ä‘á»™. Có lúc nó quyết liệt ủng há»™ má»™t chế Ä‘á»™ Ä‘á»™c đóan. Cái khó khăn là hết thảy má»i hà nh Ä‘á»™ng Ä‘á»u tiến hà nh trong bóng tối, trong bà máºt đồng thá»i phải khám phá má»i dấu vết của chống đối. Ở má»i tình thế ngÆ°á»i lãnh đạo giá»i là ngÆ°á»i xá» dụng được mà ng lÆ°á»›i máºt vụ kia. Phần tôi, bằng tiá»n bạc Ä‘i xuyên qua những tá»™i lá»—i đầy rẫy của đô thị, tôi đã biến cả thà nh phố Ba lê là máºt vụ của tôi...
CÅ©ng bởi những lý do trên mà và o những năm 1904-1907, cuá»™c đấu trà giữa tổ chức máºt vụ Okhrana vá»›i phe cách mạng diá»…n ra rất khốc liệt và phe cách mạng đã rút được khá nhiá»u kinh nghiệm cần thiết cho đấu tranh bóng tối sau nà y.
Äể chống lại tổ chức Okhrana, phe cách mạng thà nh láºp tổ chức Naraidnaia Volia và sau đó là tổ chức O.C. (Organisation de Combat).
Ngà y 15 tháng 7-1904, Guerchouni, ngÆ°á»i cầm đầu tổ chức O.C. hạ lệnh ám sát bá»™ trưởng ná»™i vụ Plehve và khâm sai Bogdanovitch, các ngÆ°á»i nà y Ä‘á»u là những tay cá»± phách của tổ chức Okhrana.
Ngược lại Okhrana cÅ©ng trả lại tổ chức O.C. những đòn khủng khiếp, hết tổ nà y đến tổ khác bị khám phá. Trong văn khố của Okhrana ngÆ°á»i ta thấy hà ng vạn tấm "fiches" ghi rõ tông tÃch lý lịch gia thế bạn hữu của hầu hết anh em cách mạng. Từ đó những mÆ°u mô, những cạm bẫy được tung ra. Cuối cùng do thế lá»±c tiá»n bạc, do phÆ°Æ¡ng pháp là m việc chặt chẽ Okhrana tòan thắng và cách mạng chịu má»™t khá»ang thá»i gian thóai trà o cho tá»›i khi cuá»™c đại chiến 1914-1918, chế Ä‘á»™ Tsar má»—i ngà y thêm suy vì chia rẽ ná»™i bá»™, tổ chức Okhrana không còn đắc lá»±c nhÆ° trÆ°á»›c thì chế Ä‘á»™ Tsar sụp đổ.
Cái nguy hiểm của Okhrana đối vá»›i phe cách mạng là những kẻ Ä‘iá»u khiển nó đã rất đắc lá»±c trong việc biến những ngÆ°á»i cách mạng thà nh máºt vụ của há», biến nhiệt tình cách mạng thà nh sá»± thÃch thú tiêu diệt cách mạng, thÃch thú nguy hiểm Ä‘i hà ng đôi (Appetit de duplicité).
Hồi ấy ngÆ°á»i ta Ä‘á»c thấy trong nhiá»u tấm fiche của Okhrana những dòng tÆ°Æ¡ng tá»± dÆ°á»›i đây:
"Okladski tên cách mạng thiếu đức tÃnh cứng rắn, sống đói rách vô gia đình, có nhiá»u quan hệ đáng chú ý. Có thể dùng y mà không bắt y phải bá» lý tưởng chÃnh trị, chỉ cần y bằng lòng nháºn và i sứ mạng để khá»i bị kết án tá»."
Ãt lâu sau Okladski vượt ngục nhá» bà n tay bà máºt của Okhrana, cùng vá»›i mấy ngÆ°á»i khác nữa, số ngÆ°á»i nà y Okhrana dùng để che Ä‘áºy cho việc vượt ngục của Okladski có lý. Qua bốn năm cái fiche của Okladski được viết thêm:
Tháºt là má»™t agent có biệt tà i. Rất thÃch, rất lanh lợi lại rất khá vá» văn hóa. Y biết khắp mặt trong tổ chức Narodnaia Volia. Nhá» y mà chúng ta đã bắt được nhiá»u vụ quan trá»ng. Y say sÆ°a vá»›i công việc tìm tòi. Vá»›i số lÆ°Æ¡ng 230 rúp hà ng tháng so vá»›i các ngÆ°á»i khác đã quá lá»›n, nhÆ°ng thà nh tÃch của y đáng được tưởng thưởng hÆ¡n nhÆ° váºy.
Bao vụ na ná đã là m cho lực lượng chống đối yếu dần đến nỗi gần như tiêu trầm nếu không có cuộc Thế chiến I bùng nổ.
|
|
|
| |