|
|
08-09-2008, 11:00 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Ổn định kiểu Primakov
Váºy là cuá»™c khủng hoảng chÃnh trị đã được giải quyết. Äiá»u cốt yếu nhất là tình hình khủng hoảng tháng 9 diá»…n ra khi cả nÆ°á»›c Nga gần má»™t tháng không có ChÃnh phủ, đã không Ä‘Æ°a chúng ta Ä‘i trệch ra ngoà i khuôn khổ Hiến pháp.
Chúng ta đã có thá»i gian xả hÆ¡i, nhÆ°ng là để tỉnh ngá»™ và tìm câu trả lá»i cho các vấn Ä‘á»: chuyện gì đã xảy ra vá»›i chúng ta, háºu quả của khủng hoảng là gì và nói chung cần phải là m gì bây giá»?
Ai ai cÅ©ng Ä‘á»u quan tâm xem liệu nÆ°á»›c Nga có còn là má»™t nÆ°á»›c cá»™ng hoà thể chế Tổng thống nữa không? Liệu chÃnh quyá»n hiện tại có chuyển từ tay Tổng thống sang phe đối láºp hay không? Nếu ta lÆ°á»›t qua báo chà những ngà y ấy, Ä‘á»c các bà i bình luáºn chÃnh trị, thì sẽ thấy được má»™t câu trả lá»i giống nhau. NÆ°á»›c Nga không còn là má»™t đất nÆ°á»›c theo thể chế Tổng thống nữa. ChÆ°Æ¡ng trình cải cách tá»± do đã chấm dứt. Những nhân váºt cải cách trẻ tuổi từng có thá»i là m việc lâu dà i vá»›i Tổng thống đã Ä‘Æ°a đất nÆ°á»›c tá»›i bá» vá»±c khủng hoảng kinh tế. Nhiệm vụ cứu đất nÆ°á»›c khá»i bá» vá»±c đó, khắc phục sai lầm của những con ngÆ°á»i xa lạ trÆ°á»›c đó là nhiệm vụ cấp bách mà ChÃnh phủ thân tả của Primakov phải giải quyết. Rõ rà ng ChÃnh phủ nà y sẽ Ä‘i theo con Ä‘Æ°á»ng hoà n toà n khác. HÆ¡n nữa lại có Yuri Masliukov, má»™t nhà kinh tế theo trÆ°á»ng phái kế hoạch hoá thá»i Xô-viết là ngÆ°á»i đóng vai trò chủ chốt trong ChÃnh phủ nà y. Ông nà y còn là má»™t ngÆ°á»i kiên quyết ủng há»™ các tổ hợp công nghiệp - quốc phòng và Uy ban Kế hoạch ChÃnh phủ, má»™t đối thủ đầy thuyết phục của cuá»™c cải cách thá»i Gaidar.
Váºy là có thể cắm cây thánh giá xuống toà n bá»™ nấm mồ chÃnh sách của Yeltsin.
Trong khi đó tôi tuyệt đối không há» bị những tâm trạng lo lắng, tháºm chà bi kịch bao trùm toà n bá»™ báo chà lúc đó là m bối rối. Tôi bình tÄ©nh theo dõi ChÃnh phủ má»›i, bởi tôi tin tưởng chắc chắn má»™t Ä‘iá»u rằng thá»i Ä‘iểm khủng hoảng tồi tệ nhất đã lùi lại phÃa sau.
Tôi cố xác định xem chiến lược chÃnh trị má»›i của tôi sẽ ra sao. Phòng thủ, hay chỠđợi? Äiá»u nà y còn phụ thuá»™c và o Ä‘iá»u gì thá»±c tế sẽ diá»…n ra trong nháºn thức, trong tâm trạng của ngÆ°á»i dân. Rồi dần dần má»i ngÆ°á»i sẽ hiểu ra: xã há»™i chẳng há» hoảng loạn, thá»±c tế đã không diá»…n ra cái gá»i là sá»± sụp đổ hoà n toà n các giá trị tá»± do, chÃnh sách tá»± do từng được tuyên bố hồi tháng 9.
Cuá»™c khủng hoảng đã không là m ảnh hưởng đến những vùng xa xôi của nÆ°á»›c Nga. NgÆ°á»i dân tại các vùng thôn quê vá»›i vẻ mặt khó hiểu há»i ngÆ°á»i thà nh phố: khủng hoảng là cái gì? Xin hãy giải thÃch giùm cho... Những ngÆ°á»i nông dân Nga không có tiá»n gá»i trong ngân hà ng. Äiá»u nghịch lý nà y lại đóng vai trò tÃch cá»±c.
Äúng là đồng rúp sụt giá đã đánh mạnh và o giá cả, xét vá» mức sống thì má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u cảm nháºn thấy khủng hoảng. Song cÆ¡n giông tố đó không biến thà nh há»—n loạn. NgÆ°á»i dân dần dần thÃch nghi, và chÃnh Ä‘iá»u đó phần nà o đã cứu thoát chúng ta. Khủng hoảng trong lÃnh vá»±c không thanh toán nợ đã được khắc phục, con tim của ngân hà ng bắt đầu hoạt Ä‘á»™ng trở lại bình thÆ°á»ng cho dù hiện tại vẫn chỉ là sá»± há»— trợ má»™t cách giả tạo, nhÆ°ng dù sao...
Các ngân hà ng không già nh được trái phiếu ngắn hạn quốc gia cÅ©ng đứng vững trÆ°á»›c cÆ¡n chao đảo. Công nghiệp địa phÆ°Æ¡ng vốn trÆ°á»›c kia không có được khả năng vÆ°Æ¡n tá»›i thị trÆ°á»ng hà ng ngoại nháºp thì nay bÆ°á»›c đầu đã hồi sinh. Bất kỳ doanh nghiệp nà o - từ má»™t quán nhá» cho đến công ty dầu má» cỡ lá»›n Ä‘á»u há»c cách sống theo giá cả má»›i, theo cÆ¡ chế kinh tế hà khắc má»›i. NgÆ°á»i ta ngà y cà ng viết, cà ng nói nhiá»u đến chuyện khủng hoảng đã giúp là m là nh mạnh và thá» thách ná»n kinh doanh trong nÆ°á»›c. Tuy rằng thá» thách nà y vá» thá»±c chất cÅ©ng gây ra không Ãt choáng váng.
NhÆ°ng dù sao má»™t khi chúng ta đã không chết - thì có nghÄ©a là chúng ta đứng dáºy được.
Má»™t lần nữa chúng ta đã kịp dừng lại bên bá» vá»±c thẳm. Má»™t lần nữa số pháºn lại che chở nÆ°á»›c Nga. Những cuá»™c cách mạng, những biến Ä‘á»™ng xã há»™i mà những ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch luôn mÆ¡ tưởng đến đã không diá»…n ra. Váºy thì Ä‘iá»u gì đã cứu chúng ta má»™t lần nữa?
Cái mà chúng ta rêu rao bằng những lá»i lẽ hoa mÄ© nhÆ° “cải tổ†hay “cải cách thị trÆ°á»ng†thì báo chà phÆ°Æ¡ng Tây gá»i má»™t cách hết sức Ä‘Æ¡n giản và rõ rà ng: đó là cách mạng dân chủ. Ở nÆ°á»›c chúng ta hoà n toà n không có định nghÄ©a vá» thá»i kỳ quá Ä‘á»™ nhÆ° thế.
Giải thÃch vá» hiện tượng bất thÆ°á»ng nà y vừa Ä‘Æ¡n giản, lại vừa phức tạp: NÆ°á»›c Nga đã quá mệt má»i vá»›i các cuá»™c cách mạng rồi, tháºm chà ngán ngẩm vá»›i chÃnh cụm từ thể hiện hoặc là cuá»™c chÃnh biến, hoặc là thảm hoạ xã há»™i vô hình.
Chúng ta phản đối các cuộc cách mạng. Chúng ta đã chán ngấy cách mạng trong thế kỷ 20 nà y.
Xã há»™i Nga ủng há»™ ná»n dân chủ trong giai Ä‘oạn cải cách chÃnh trị quan trá»ng và đầy biến Ä‘á»™ng nà y. NhÆ°ng xã há»™i Nga đã và đang không muốn để xảy ra bất cứ thảm hoạ nà o. Vá»›i xã há»™i nà y, khái niệm “đấu tranh giai cấp†và “đấu tranh xã há»™i†không còn được chấp nháºn. Cách mạng trong nháºn thức của ngÆ°á»i dân Nga là cÆ¡n chấn Ä‘á»™ng, há»—n loạn, đói nghèo.
Ngay từ cuối những năm 80, tôi đã hoà n toà n nháºn thức rõ là nÆ°á»›c Nga ủng há»™ các cuá»™c cải cách cấp tiến, nhÆ°ng không tán thà nh kiểu cách mạng nhÆ° má»™t cái gì đó nguy hại gắn liá»n vá»›i nổi dáºy vÅ© trang, bạo lá»±c hoặc đảo chÃnh.
Những cuá»™c mÃt tinh ở MatxcÆ¡va ủng há»™ dân chủ diá»…n ra dÆ°á»›i thá»i Gorbachov Ä‘á»u hoà n toà n là những cuá»™c mÃt tinh hoà bình. Sá»± chống đối má»™t cách hoà bình của dân chúng đối vá»›i những ngÆ°á»i phục thù cá»™ng sản - đó chÃnh là điá»u thống nhất tất cả các tầng lá»›p khác nhau lúc đó. Äiá»u đó cÅ©ng giống nhÆ° “mùa xuân Prahaâ€, giống nhÆ° cuá»™c “cách mạng nhung lụaâ€. Tôi nháºn thấy rõ má»™t Ä‘iá»u: xã há»™i Ä‘ang trông chá» cải cách và xã há»™i hiện Ä‘ang há»™i đủ các yếu tố văn minh, trà n đầy Ä‘á»™ng lá»±c.
Thá»i gian đã chứng tá» rằng tôi đã đúng trong cách đánh giá của mình. Äất nÆ°á»›c bác bá» má»i mÆ°u đồ áp đặt vÅ© lá»±c. Ai cầm vÅ© khà đầu tiên, kẻ đó phải chịu thất bại. Äiá»u nà y đã đúng và o năm 1991, cÅ©ng nhÆ° 1993.
Sá»± lá»±a chá»n của nÆ°á»›c Nga rất rõ rà ng - đó là tái cÆ¡ cấu dân chủ đất nÆ°á»›c.
Song “hoà bình†không có nghÄ©a là “dá»… dãiâ€. Má»™t mặt, Ä‘á»™ng lá»±c tái thiết không đổ máu nà y (chống bôn-sê-vÃch, chống cá»™ng sản) giúp cho ná»n dân chủ đứng vững và chiến thắng. Song mặt khác, Ä‘á»™ng lá»±c đó cÅ©ng gieo và o lòng dân má»™t sá»± chỠđợi vô thức tá»›i má»™t Ä‘iá»u kỳ diệu xã há»™i nà o đó. Má»™t số hy vá»ng nÆ°á»›c Nga sẽ được những vá»ng tay lá»›n trên thị trÆ°á»ng thế giá»›i chà o dón, rồi láºp tức nÆ°á»›c Nga sẽ phát triển kinh tế thịnh vượng ngay nhÆ° há» từng mÆ¡ Æ°á»›c. Số khác hy vá»ng thị trÆ°á»ng tá»± do và sức cạnh tranh sẽ đến má»™t cách tá»± nhiên, sẽ không còn những con Ä‘Æ°á»ng “ổ gà â€, không còn những ngôi nhà “ổ chuá»™tâ€, không còn hà ng hoá kém chất lượng.
Không, không thể xảy ra những chuyện đó.
Cuá»™c cách mạng, tháºm chà mang tÃnh hoà bình, dù sao cÅ©ng là má»™t sá»± phá vỡ ghê gá»›m đối vá»›i tráºt tá»± cuá»™c sống cÅ©.
Những thay đổi nhanh chóng trong cuá»™c sống nhÆ° hình thức sở hữu, chế Ä‘á»™ Nhà nÆ°á»›c, thế giá»›i quan, hệ tÆ° tưởng và lợi Ãch quốc gia, tháºm chà cả biên giá»›i Ä‘á»u không thể không gây ra những cÆ¡n sốt trong xã há»™i, không thể không là m chấn Ä‘á»™ng những ná»n tảng cÆ¡ bản nhất của cá»— máy Nhà nÆ°á»›c.
Phải, cá»— máy Nhà nÆ°á»›c nà y đã bị suy yếu trầm trá»ng do háºu quả của cuá»™c “cách mạng thầm lặng†của chúng ta.
Má»™t chÃnh quyá»n thá»±c sá»± được ra Ä‘á»i từ kết quả của bất kỳ má»™t cuá»™c cách mạng nà o - dù thầm lặng hay ồn à o - tưởng nhÆ° diá»…n ra ở đâu đâu, váºy mà hoá ra lại ở “ngay trên mặt đấtâ€.
Tôi đã nháºn ra mối hiểm hoạ nà y. Và tôi phải nhanh chóng ngăn nó lại. thúc đẩy thiết láºp má»™t thể chế Nhà nÆ°á»›c Nga má»›i, áp dụng những cÆ¡ chế Ä‘iá»u hà nh má»›i, Ä‘Æ°a thà nh luáºt và sắc lệnh.
NhÆ°ng giỠđây tôi lại nháºn thấy tất cả khiếm khuyết của quá trình chuyển đổi nhanh chóng, song lại vá»™i vã nà y. Chúng ta không đánh giá hết chủ nghÄ©a vô ChÃnh phủ thâm căn cố đế vốn đã ăn sâu và o từng Ä‘Æ°á»ng gân thá»› thịt của ngÆ°á»i dân Nga, hỠđã không tin tưởng và o bất cứ giá»›i lãnh đạo nà o. Äiá»u nà y có nguyên cá»› của nó: Suốt những năm dÆ°á»›i chÃnh quyá»n Xô-viết dân chúng đã chán ngấy cái gá»i là “Nhà nÆ°á»›c†và chÃnh quyá»n của các quan chức lãnh đạo Äảng. Thế giá»›i quan Nga ngà y nay vá»›i ý nghÄ©a nà y được xác định Ä‘Æ¡n giản: Cần Ãt lãnh đạo hÆ¡n và Nhà nÆ°á»›c hãy Ãt can thiệp hÆ¡n và o công việc của chúng ta. Còn có má»™t quan Ä‘iểm khác tÆ°Æ¡ng phản vá»›i quan Ä‘iểm nà y, hoà n toà n trái ngược vá»›i hệ tÆ° tưởng vô ChÃnh phủ: cần phải Ä‘Æ°a đất nÆ°á»›c và o khuôn khổ bằng má»i giá, tháºm chà bằng cái giá thủ tiêu cả cải cách dân chủ!
NhÆ°ng dù ở thái cá»±c nà y hay thái cá»±c kia - cÅ©ng nhÆ° ở bất cứ thái cá»±c nà o khác, vẫn hoà n toà n không thể có được sá»± tháºt lịch sá». NÆ°á»›c Nga má»›i đã trải qua giai Ä‘oạn cách mạng dân chủ. Hiện tại cÅ©ng đến lúc quay trở lại ý tưởng thể chế Nhà nÆ°á»›c nhÆ°ng ở má»™t cấp Ä‘á»™ khác và dÆ°á»›i má»™t hình thức khác, nghÄ©a là quay trở lại má»™t thể chế Nhà nÆ°á»›c nhÆ°ng thể chế đó không cản trở con ngÆ°á»i. Thể chế Ä‘á»™ đó sẽ không đè nén, áp bức con ngÆ°á»i, mà trái lại bảo đảm cho há» má»™t cuá»™c sống ổn định và thịnh vượng.
Váºy mà giỠđây các tiêu chuẩn Ä‘Æ¡n giản nhất phải phục tùng ban lãnh đạo được bầu ra má»™t cách dân chủ lại bị coi là quay trở lại ná»n Ä‘á»™c tà i cá»™ng sản. Không thể nhÆ° váºy. NÆ°á»›c Nga Ä‘ang váºn Ä‘á»™ng theo hÆ°á»›ng Ä‘i đúng - xây dá»±ng má»™t quốc gia dân chủ, hùng mạnh, đúng đắn chứ không phải má»™t quốc gia Ä‘á»™c Ä‘oán, chuyên quyá»n.
Tôi cứ cố kiểm tra lại cảm giác của mình hồi mùa thu năm 1998: Äúng tháºt, dù trên báo chÃ, ở Duma hay Thượng viện, trong các bà i phân tÃch xã há»™i, tháºm chà cả trên Ä‘Æ°á»ng phố... không thấy bất kỳ ở đâu có những câu chuyện vá» chuyển giao chÃnh quyá»n hay sở hữu, vá» việc cần thiết phải áp dụng tình trạng khẩn cấp nà o đấy. Quả thá»±c bầu không khà lúc đó đáng lo ngại, ở nhiá»u khu vá»±c mùa đông sẽ rất khó khăn, nhÆ°ng... không còn ná»—i sợ hãi nhÆ° những ngà y đầu tiên - chúng ta sẽ chết, chúng ta sẽ đói, thiếu lÆ°Æ¡ng thá»±c, lạm phát má»™t ngà n phần trăm, giải tán Thượng viện và vân vân. Nhìn chung giá»ng Ä‘iệu của báo chà đã thay đổi - từ thất vá»ng đã chuyển sang ôn hoà , có suy nghÄ© và tỉnh táo. Không còn cÆ¡ sở để nảy sinh giai Ä‘oạn hai của cuá»™c khủng hoảng chÃnh trị, khủng hoảng quyá»n lá»±c trong nÆ°á»›c.
Äiá»u nà y có ý nghÄ©a gì đối vá»›i Tổng thống?
Có chứ.
Không gian chÃnh trị phần nà o đó được trao cho phe đối láºp, tức là ChÃnh phủ liên minh của Primakov. NhÆ°ng nó chỉ được trao và o thá»i Ä‘iểm hết sức cần thiết! GiỠđây, khi trong tay Ä‘a số Quốc há»™i táºp trung má»™t bá»™ pháºn đáng kể chÃnh quyá»n hà nh pháp thì há» sẽ không có quyá»n vá» mặt đạo đức, không có khả năng tiếp tục là m tròng trà nh con thuyá»n. Sáng kiến chÃnh trị của há» sẽ bị thu hẹp. Các biện pháp chống khủng hoảng là má»™t công việc nghiêm túc. Những biện pháp nà y không thể mang tÃnh chất hoạt Ä‘á»™ng chÃnh trị cÅ©ng nhÆ° mÆ¡ hồ mang tÃnh cách mạng. Dù có cố gắng, ChÃnh phủ Primakov cÅ©ng không thể Ä‘i ngược hÆ°á»›ng, không thể áp dụng các cuá»™c thá» nghiệm nguy hiểm kiểu cá»™ng sản đối vá»›i ná»n kinh tế.
Tôi cố theo dõi sát hơn sách lược và thái độ của Evgeni Maximovich.
Ông bắt đầu hà nh Ä‘á»™ng má»™t cách hết sức chÃn chắn, cân nhắc, không vá»™i và ng. Tháºn trá»ng lấy lòng các lá»±c lượng chÃnh trị, thÆ°á»ng xuyên chủ Ä‘á»™ng trao đổi ý kiến vá»›i ngÆ°á»i đứng đầu các đảng phái và lãnh đạo các khu vá»±c. Không áp dụng các bÆ°á»›c Ä‘i quá mạnh. Dần dần củng cố vị trà của mình. Ông già nh được sá»± ủng há»™ của các thống đốc. Ngoà i Masliukov, ông còn Ä‘Æ°a và o ChÃnh phủ nhiá»u ngÆ°á»i khác của mình nhÆ° nhà nông há»c Kulic, thống đốc tỉnh Leningrad Gustov và Georgi Boss, thà nh viên tin cáºy trong Ä‘á»™i ngÅ© của Luzkov.
Nói thá»±c tôi không nghi ngá» gì trÆ°á»›c việc Primakov nhanh chóng quen vá»›i cÆ°Æ¡ng vị má»›i, cÅ©ng nhÆ° ổn định vị thế của mình chỉ trong có và i tuần lá»…. Ông ta là má»™t nhân váºt có thâm niên trong bá»™ máy Nhà nÆ°á»›c, bao năm trá»i là m việc dÆ°á»›i thá»i Breznev vá»›i vai trò nhà nghiên cứu quốc tế, sau có mặt trong Bá»™ ChÃnh trị dÆ°á»›i thá»i Gorbachov, má»™t nhà ngoại giao, má»™t tình báo viên.
NhÆ°ng vá»›i tôi lúc nà y, Ä‘iá»u quan trá»ng hÆ¡n là cần phải hiểu xem Primakov sẽ lá»±a chá»n âm Ä‘iệu nà o để nói chuyện vá»›i đất nÆ°á»›c? Äể chÃnh vá»›i âm Ä‘iệu ấy toà n thể dân chúng - từ ngÆ°á»i dân lao Ä‘á»™ng cho đến những nhà lãnh đạo hà ng đầu, Ä‘á»u sẽ lắng nghe ông ta hÆ¡n.
Tôi có cảm tưởng là Primakov đã lá»±a chá»n hoà n toà n đúng âm Ä‘iệu của mình!
Ông ta biết cách trấn an má»i ngÆ°á»i bằng chất giá»ng hÆ¡i khô, pha chút hà i, phong cách diá»…n đạt cứng nhắc có chừng má»±c. Vá»›i phong thái cháºm rãi tin tưởng, Evgeni Maximovich biết là m dịu không khà căng thẳng bao trùm toà n xã há»™i hồi tháng 9 - thảng 10 và là m cho má»i ngÆ°á»i tin tưởng và o khả năng tình hình sẽ ổn định.
Nói thá»±c, đây cÅ©ng chÃnh là điá»u tôi trông cáºy.
Tóm lại, Primakov đã đạt được vị trà chắc chắn mà trÆ°á»›c đó chÆ°a má»™t Thủ tÆ°á»›ng Nga nà o có được. Vá» khách quan, có má»i cÆ¡ sở để khẳng định Ä‘iá»u nà y: ông được các lá»±c lượng chÃnh trị rất khác nhau, từ Văn phòng Tổng thống cho đến Duma Quốc gia ủng há»™, và có uy tÃn cao.
Khủng hoảng được tháo gỡ dần - đó đã là một thắng lợi.
Những gì ChÃnh phủ Primakov sẽ tiến hà nh trong kinh tế thì phải chá» tá»›i mùa xuân, khi đất nÆ°á»›c sống qua mùa đông, thì má»›i có thể phán xét được. Còn giỠđây tôi chỠđợi ở ChÃnh phủ Primakov không phải là những hà nh Ä‘á»™ng kiên quyết, mà ngược lại. Con bệnh “kinh tế Nga†vừa qua khá»i cÆ¡n sốt cao hiện không cần phải cho uống thêm thuốc nữa. Nó cần phải được nghỉ ngÆ¡i, lấy hÆ¡i, bình phục.
Quả thá»±c, ngay từ đầu không hiểu tại sao cánh báo chà lại chẳng thÃch thú gì ChÃnh phú Primakov. Há» cảm thấy rõ sá»± khó chịu ghê gá»›m nà y. Sau nà y má»›i rõ Ä‘iá»u gì đã kÃch Ä‘á»™ng báo chà chỉ trÃch má»™t cách vá»™i vã và theo tôi là vô lý: nhÆ° thế ná»™i các má»›i giữ bà máºt tuyệt đối. Bá»™ máy ChÃnh phủ được lệnh phải giấu kÃn tin tức trÆ°á»›c báo chÃ, hạn chế trả lá»i phá»ng vấn, các cuá»™c tiếp xúc vá»›i phóng viên Ä‘á»u phải qua kiểm soát nghiêm ngặt.
Äó là phong cách là m việc nhiá»u năm của Evgeni Maximovich trong các cÆ¡ quan máºt nhÆ° Uá»· ban Trung Æ°Æ¡ng Äảng cá»™ng sản Liên Xô, Bá»™ Ngoại giao, CÆ¡ quan Tình báo đối ngoại. NhÆ°ng hoạt Ä‘á»™ng của ChÃnh phủ và i năm gần đây đã công khai hoá. Phóng viên đã quen được thảo luáºn vá» những hà nh Ä‘á»™ng ChÃnh phủ sẽ áp dụng. Há» quen sống theo chuẩn má»±c của báo chà thế giá»›i.
Thế mà bá»—ng nhiên ở đây lại ban ra lệnh cấm “kiểu Xô-viếtâ€. Chuyện cá»n con chăng? Tiểu tiết chăng? Hoá ra không phải thế. Tôi hiểu rõ là có Ä‘iá»u gì đó đã xảy ra trong quan hệ giữa Thủ tÆ°á»›ng và giá»›i phóng viên khi trong cuá»™c gặp lần đầu tiên vá»›i tôi, Primakov đã mang theo “chiếc cặp đặc biệt†của mình. Trong chiếc cặp nà y ông ta thu tháºp hầu nhÆ° tất cả những gì báo chà viết vá» ná»™i các má»›i và ngÆ°á»i đứng đầu ná»™i các đó. Má»i chi tiết Ä‘á»u được cẩn tháºn gạch chân bằng bút dạ mà u. Nói thá»±c, khi nhìn thấy những thứ đó tôi dÆ°á»ng nhÆ° không tin và o mắt mình nữa. Có cần thiết không, khi không những chỉ Ä‘á»c, mà lại còn gạch chân và cắt chúng ra từ báo chà nữa chứ. Và điá»u chủ yếu là Primakov quyết định khiếu nại giá»›i báo chà vá»›i ai đây? Vá»›i tôi Æ°?
- Evgeni Maximovich, tôi đã quen vá»›i chuyện nà y từ lâu rồi... NgÆ°á»i ta viết vá» tôi hà ng ngà y, bao nhiêu năm rồi, và anh có biết là vá»›i giá»ng Ä‘iệu thế nà o không? Mà là m gì được bây giá», chẳng lẽ đóng cá»a các toà báo hay sao?
- Không, nhÆ°ng ngà i hãy thá» Ä‘á»c xem, thÆ°a Boris Nicolaevich. Chuyện nà y hoà n toà n là m giảm uy tÃn ná»n chÃnh trị của chúng ta.
Váºy là , vá»›i tinh thần ấy tôi nói chuyện vá»›i Primakov gần má»™t tiếng đồng hồ.
Mãi tôi không thể hiểu được chuyện nà y có ý nghÄ©a gì. Rồi sau chợt nhá»› là bản thân tôi trong những năm đầu tiên tham gia chÃnh trÆ°á»ng cÅ©ng đã phản ứng thế nà o vá»›i các bà i báo khác nhau trên báo chÃ. NhÆ°ng rồi tôi cÅ©ng dần dần há»c lược cách phân biệt tá»± do ngôn luáºn xã há»™i vá»›i những chuyện “đơm đặt†thô bạo. Suốt những năm qua, tôi luôn luôn bị báo chà chỉ trÃch, - còn Primakov thì nà o có phải chịu gì đâu. Ông ta không thể thay đổi thái Ä‘á»™ vá»›i giá»›i báo chà ngay được. Từng là má»™t phóng viên được tôi luyện dÆ°á»›i thá»i báo chà Xô-viết, nhiá»u năm là m việc cho báo “Sá»± tháºtâ€, ông ta đã nhìn thấy sau má»—i bà i báo là âm mÆ°u phức tạp nà o đó, ý đồ nà o đó hoặc mối Ä‘e doạ từ phÃa các đối thủ chÃnh trị. Xuất phát từ tÆ° duy lô gÃch Ä‘Æ¡n giản nhất cÅ©ng không thể nà o giải thÃch cho ông ta hiểu được. Äể tá»± vượt qua được chÃnh mình, ông ta cần phải có thá»i gian và có... thái Ä‘á»™ khác vá»›i cuá»™c sống.
Tháºt buồn là Evgeni Maximovich không thể tránh khá»i được mô-tÃp kiểu cÅ© thá»i Xô-viết, không tránh được trạng thái bị kÃch Ä‘á»™ng tinh thần nặng ná» do báo chà gây ra. NhÆ°ng tôi vẫn cố chịu Ä‘á»±ng.
Thế rồi thay vì “chiếc cặp đặc biệt†quen thuá»™c vá»›i những mảnh giấy cắt ra từ báo, ông ta còn mang tá»›i má»™t cái gì đó khác nữa kia - đó là má»™t và i trang kẹp chặt trong chiếc cặp tà i liệu văn phòng. “Xin ngà i hãy Ä‘á»c Ä‘iâ€. Tôi bắt tay và o Ä‘á»c. Äó là những tá» giấy nặc danh vá» má»™t quan chức tÆ°Æ¡ng đối có vai vế bị tố cáo tham ô, nháºn hối lá»™. hoạt Ä‘á»™ng tà i chÃnh bất hợp pháp và nhiá»u Ä‘iá»u tiếng xấu xa khác.
Tôi bảo:
- Evgeni Maximovich nà y, chúng ta hãy cùng nhau nghiên cứu nhé? Những hiện tượng nà y là thế nà o đây? Anh tin chúng tháºt à ? Chúng ở đâu ra đấy?
- Äây là những tà i liệu do các cÆ¡ quan đặc biệt chuẩn bị, thÆ°a Boris Nicolaevich. DÄ© nhiên là cần phải kiểm tra lại tất cả, nhÆ°ng...
- Nếu đó là sá»± tháºt thì tại sao không khởi tố ngÆ°á»i nà y Ä‘i.
Rõ là không hà i lòng trÆ°á»›c câu há»i của tôi, Primakov liá»n giấu cặp tà i liệu Ä‘i.
Những cảnh tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° váºy lặp Ä‘i lặp lại không phải mặt lần. Có lẽ trên bà n là m việc của Evgeni Maximovich có rất nhiá»u “tà i liệu†kiểu nà y.
Cuối cùng tôi đến phát chán chuyện nà y. Tôi liá»n quyết định kiểm tra má»™t trong số các “tà i liệu†của Primakov.
Chuyện nà y liên quan đến thứ trưởng Bá»™ Y tế Mikhail Zurabov. Trong tay Primakov có bức thÆ° nặc danh và ông ta Ä‘á»c thấy: Zurabov gần nhÆ° là kẻ cÆ°á»›p, có quan hệ vá»›i nhóm tá»™i phạm Kapcaz, v.v. (Sau nà y má»›i rõ là trên thá»±c tế vị Thứ trưởng trẻ tuổi nà y đã hà nh Ä‘á»™ng không cẩn tháºn khi tấn công bá»n mafia trong ngà nh dược, dồn ép chúng). Primakov cho gá»i Phó thủ tÆ°á»›ng Valentina Matvienko, yêu cầu ngay láºp tức cách chức vị thứ trưởng.
Tôi yêu cầu Putin kiểm tra tin nà y. Sau má»™t thá»i gian, Vladimir Vladimirovich mang tá»›i cho tôi tÆ° liệu thá»±c tế của CÆ¡ quan an ninh Liên bang vá» Zurabov. Dá»±a trên cÆ¡ sở số liệu của Cục An ninh Kinh tế FSB. Sá»± khác biệt tháºt ghê gá»›m. Trong “tÆ° liệu†của Primakov má»i thứ được tÆ°á»ng trình tháºt chÃnh xác nhÆ°ng lại hoà n toà n ngược lại.
Chẳng hạn trong tà i liệu của FSB có nói: “Không xác định được là Zurabov có quan hệ vá»›i nhóm tá»™i phạm trong số nhân váºt có nguồn gốc Kapcazâ€. Trong “tÆ° liệu†của Primakov: Nghi ngá» có quan hệ vá»›i các băng nhóm ngÆ°á»i Daghestan. Tà i liệu FSB: không xác định là có hiện tượng nháºn hối lá»™ từ công ty dược. Trong “tà i liệuâ€: Nghi có nháºn hối lá»™. Sá»± khác nhau là nhÆ° thế đấy.
Zurabov thá»±c sá»± là má»™t ngÆ°á»i trung thá»±c, đúng đắn, má»™t chuyên gia cẩn tháºn, thông minh. Tôi tiếp xúc gần vá»›i anh ta hÆ¡n khi anh ta trở thà nh cố vấn Tổng thống vá» các vấn Ä‘á» xã há»™i. Hiện giá» anh ta Ä‘ang là Chủ tịch Quỹ hÆ°u trà Nga.
Váºy là tôi đã hiểu ra cái công nghệ vu khống ngà y cà ng được tÃch tụ trên bà n là m việc của Primakov. Äảng tiếc là má»™t số cÆ¡ sở thÆ°Æ¡ng mại đã tiếp cáºn được má»™t số nhân viên bất mãn của FSB và của các cÆ¡ quan đặc biệt khác, mua chuá»™c má»™t số nhân viên bị Ä‘uổi việc từ các cÆ¡ quan nà y. NhÆ° váºy, há» sẽ chẳng khó khăn gì khi láºp “hồ sơ†vỠđối thủ cạnh tranh hay má»™t quan chức không thÃch hợp.
Số cá»±u sÄ© quan FSB hoặc nhân viên công tố láºp ra cho Primakov những “hồ sơ†đó, đồng thá»i lại không dẫn ra nhÆ°ng chứng cứ rõ rà ng không phải là Ãt. Là má»™t ngÆ°á»i cá»±c kỳ tháºn trá»ng, chÃn chắn, váºy mà trong khi đó ông ta lại có thể tin ngay những lá»i buá»™c tá»™i nà y mà không nghÄ© rằng ai đó sẽ được cấp những khoản khá khá cho những vụ “tố cáo†nà y. Cái tiểu sá» lâu Ä‘á»i của má»™t ngÆ°á»i lãnh đạo các cÆ¡ quan bà máºt Xô-viết đã tác Ä‘á»™ng nhÆ° váºy đó.
Số sÄ© quan FSB bị Ä‘uổi việc không chỉ láºp ra cho PrimacÆ¡v những hồ sÆ¡ vu khống, mà còn thÆ°á»ng xuyên lui tá»›i Thủ tÆ°á»›ng để phà n nà n vá» Putin. Evgeni Maximovich theo quán tÃnh vẫn có thái Ä‘á»™ khó chịu đối vá»›i Giám đốc FSB nhÆ° má»™t giáo chủ của cÆ¡ quan đặc biệt. nhÆ° má»™t ngÆ°á»i đồng chà lá»›n tuổi và có kinh nghiệm, tóm lại là nhÆ° má»™t Thủ trưởng. Còn Putin vẫn tá» thái Ä‘á»™ kÃnh trá»ng Primakov, không cho phép mình vượt ra ngoà i khuôn khổ tuổi tác và vị trÃ, nhÆ°ng đồng thá»i cÅ©ng kiên quyết giữ mình. Tuy nhiên sá»± hiểu lầm vẫn xảy ra.
Chẳng hạn nhÆ° các cá»±u tÆ°á»›ng lÄ©nh FSB bị Putin cho nghỉ hÆ°u đã mách vá»›i Primakov rằng Primakov và các thà nh viên gia đình há» bị... theo dõi. Primakov ngay láºp tức gá»i Ä‘iện cho Putin và yêu cầu không được theo dõi há» nữa. Putin vá»›i bản tÃnh lạnh lùng, kìm nén trả lá»i tÆ°Æ¡ng đối cÆ°Æ¡ng quyết và tuyên bố rằng cần phải tiến hà nh Ä‘iá»u tra và khởi tố vụ án ngay láºp tức nếu nhÆ° các chứng được được khẳng định và ông Ä‘á» nghị nêu ra nguồn tin nói trên.
Sá»± buá»™c tá»™i tháºt quá vô lý, dở hÆ¡i. Là m sao lại có thể theo dõi cả Thủ tÆ°á»›ng ChÃnh phủ? Là m sao có thể theo dõi má»™t ngÆ°á»i mà lúc nà o cÅ©ng có cả má»™t lá»±c lượng bảo vệ lá»›n kè kè bên cạnh, mà an ninh của con ngÆ°á»i đó là do cả má»™t cÆ¡ cấu - CÆ¡ quan Cảnh vệ Liên bang chịu trách nhiệm? Là m sao lại phải theo dõi con ngÆ°á»i nà y khi má»—i bÆ°á»›c Ä‘i của ông ta chẳng còn là điá»u gì bà máºt vá»›i bất cứ ai?
Putin đòi phải được Ä‘iá»u tra chÃnh thức. Evgeni Primakov rút lui ý kiến. Song việc buá»™c tá»™i vô lý trÆ°á»›c đó ông ta vẫn cho là hoà n toà n thá»±c tế.
Còn má»™t giai thoại nữa liên quan đến cái gá»i là “là m trong sạch†FSB. Rồi còn có tin trình báo lên Primakov rằng Giám đốc má»›i của FSB Ä‘ang thanh trừng các nhân viên cÅ©. Ông ta nhiá»u lần nói vá»›i tôi là Putin đã loại bá» những cán bá»™ an ninh có kinh nghiệm, Ä‘Æ°a và o ban lãnh đạo má»™t loạt những ngÆ°á»i trẻ, Ãt kinh nghiệm xuất thân từ Saint Peterburg. Cuối cùng tôi yêu cầu phải là m rõ vấn Ä‘á» nà y.
Putin xin phép tôi được tổ chức cuá»™c gặp vá»›i Há»™i đồng phụ trách FSB ở ngay buồng là m việc Thủ tÆ°á»›ng. Há» gặp nhau, và Primakov rất ngạc nhiên khi thấy trong Há»™i đồng phụ trách hầu hết là những khuôn mặt quen thuá»™c. Äại Ä‘a số các phó giám đốc là ngÆ°á»i cÅ©. Sau cuá»™c gặp đáng nhá»› đó, Evgeni Maximovich má»›i có thái Ä‘á»™ dịu hÆ¡n đối vá»›i FSB. Chỉ cần chú ý phân tÃch má»™t chút các chi tiết tÆ°Æ¡ng tá»± là má»i chuyện đâu và o đấy. Evgeni Maximovich nghi ngá» những ngÆ°á»i khác trong những chuyện dÆ°á»ng nhÆ° ông ta không coi là đáng xấu hổ đối vá»›i mình.
Còn tôi suốt thá»i gian dà i không hiểu vì sao vị Thủ tÆ°á»›ng của má»™t quốc gia lá»›n, thông minh, má»™t nhà chÃnh trị trà thức lại xá» sá»± trong các cuá»™c nói chuyện vá»›i tôi nhÆ° má»™t cán bá»™ của trÆ°á»ng phái cÅ©. Nếu dÆ°á»›i thá»i tôi nắm quyá»n mà tôi lại cứ tin và o những thói quen nhÆ° thế của Primakov thì chẳng mấy đã là m thay đổi cÆ¡ cấu chÃnh trị và kinh tế của nÆ°á»›c ta chỉ dá»±a và o những “hồ sơ†của mình và cảm giác chỉ quan phân định ai bạn, ai thù.
Tôi kiên trì khuyên Evgeni Maximovich không nên để ý đến bất kỳ chỉ trÃch nà o của các nhà chÃnh trị và kinh tế tá»± do, bất kỳ bà i báo nà o, bất kỳ tin đồn nà o vá» những mâu thuẫn có thể nảy sinh trong các cÆ¡ quan đặc biệt. “Tôi là Tổng thống, tôi ủng há»™ anh. Äó là điá»u cốt yếu†- Tôi từng nói vá»›i ông ta nhÆ° váºy.
Rồi dần dần tôi cảm thấy ông ta đã tiếp nháºn những lá»i khuyên của tôi, cố gắng hết mức để hiểu tôi.
ChÃnh và o mùa thu năm 1998, trong giá»›i thượng lÆ°u chÃnh trị nảy sinh cảm giác rằng Thủ tÆ°á»›ng Ä‘ang ngấm ngầm già nh quyá»n lá»±c của Tổng thống, nắm vá» tay mình cÆ¡ chế Ä‘iá»u hà nh Nhà nÆ°á»›c. Primakov ngà y cà ng gặp gỡ thÆ°á»ng xuyên hÆ¡n vá»›i các Bá»™ trưởng vÅ© lá»±c mà theo Hiến pháp chỉ chịu sá»± phục tùng của Tổng thống, luôn cố gắng đặt và o vị trà thứ hai, tức là vị trà Phó thủ tÆ°á»›ng những ngÆ°á»i thân cáºn của mình trong CÆ¡ quan Tình báo Äối ngoại. Báo chà bắt đầu viết rằng giá»›i thân cáºn Tổng thống đã “giao†tôi cho Primakov - hay là nhân viên văn phòng Tổng thống dÆ°á»ng nhÆ° đã thoả thuáºn vá»›i Evgeni Maximovich để há» sẽ được ở lại là m việc trong tÆ°Æ¡ng lai, vì thế mà cứ lặng nhiên ngắm nhìn quyá»n lá»±c tối cao trôi tuá»™t khá»i tay Tổng thống.
Tôi phản ứng trÆ°á»›c thông tin đồn đại nà y má»™t cách hoà n toà n bình thản. Tôi không sợ bất cứ cuá»™c đảo chÃnh “ngấm ngầm†nà o. Äiá»u chủ yếu đối vá»›i tôi là Primakov và ChÃnh phủ của ông ta sẽ lấp được khoảng trống chÃnh trị (hÆ¡n nữa lại còn có thể thoát khá»i khủng hoảng nữa) và phái cá»™ng sản cÅ©ng có ngÆ°á»i của mình tham gia và o ChÃnh phủ nà y.
Có rất nhiá»u ý kiến khác nhau vá» chiến lược kinh tế của Primakov thá»i đó.
Má»™t số nhà kinh tế phê phán gay gắt ông vì thiếu má»™t chÃnh sách dá»… hiểu. Má»™t số khác, có vẻ thân ChÃnh phủ thì khẳng định ChÃnh phủ không phạm sai lầm và rằng ná»n kinh tế đã bắt đầu có đôi chút tăng trưởng (nhá» liên tục giảm tỉ giá đồng rúp). Äiá»u đó là sá»± thá»±c: nhá» việc tỉ giá đồng rúp giảm Ä‘i gần nhÆ° ba lần, mà chúng ta đã dá»… dà ng hÆ¡n khi trả nợ lÆ°Æ¡ng, đảm bảo cấp tà i chÃnh cho các chÆ°Æ¡ng trình dá»± trữ của Nhà nÆ°á»›c, tăng thu ngân sách Mức sống thá»±c tế của ngÆ°á»i dân Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên trở nên giảm sút nhiá»u do lạm phát, nhÆ°ng dù sao bằng khả năng thuyết phục, bằng phong cách lãnh đạo Xô-viết của mình, ChÃnh phủ “mà u hồng†của Primakov đã giữ được dân chúng không tiến hà nh chống đối xã há»™i, biểu tình và gây ra cuá»™c “chiến tranh Ä‘Æ°á»ng rayâ€.
Dân chúng hưởng ứng khẩu hiệu của ChÃnh phủ má»›i: Sống theo thu nháºp, sản xuất và tiêu dùng hà ng ná»™i. DÆ°á»›i thá»i Thủ tÆ°á»›ng má»›i, ChÃnh phủ thì giúp đỡ ná»n kinh tế bằng cách ChÃnh phủ, vá» thá»±c chất, đã để ná»n kinh tế được bình yên.
Theo các cuá»™c thăm dò dÆ° luáºn xã há»™i, uy tÃn của Primakov ngà y cà ng cao và ổn định. Evgeni Maximovich, dù muốn hay không cÅ©ng đã há»— trợ tôi nhiá»u trong việc đạt được mục tiêu chÃnh trị chÃnh yếu là giữ đất nÆ°á»›c ổn định cho đến năm 2000, trÆ°á»›c bầu cá». Sau nà y, nhÆ° lúc đó tôi từng suy nghÄ©, chúng tôi sẽ cùng nhau tìm má»™t nhà chÃnh trị trẻ, mạnh mẽ và sẽ trao lại cho ngÆ°á»i đó ngá»n cá» chÃnh trị. Trao cho ngÆ°á»i ấy má»™t bà n đạp khởi Ä‘á»™ng, giúp đỡ ngÆ°á»i ấy phát huy tiá»m năng của mình.
Và chỉ bằng cách ấy chúng ta má»›i có thể già nh chiến thắng trong bầu cá».
|
08-09-2008, 11:03 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Lại và o viện
Ngà y 11 tháng 10 năm 1998, tôi đi thăm Uzbekistan và Cazastan.
Ngay từ đầu giá» chiá»u hôm trÆ°á»›c tôi đã bị sốt, nhiệt Ä‘á»™ tăng đến 40 Ä‘á»™, đến sáng hôm sau đã hạ sốt nhÆ°ng rõ rà ng là sức khoẻ không tháºt tốt. Các bác sÄ© chuẩn Ä‘oán: bị viêm phế quản. Há» tiêm kháng sinh cho tôi.
Naina và Tania cứ nà i nỉ tôi đừng Ä‘i. NhÆ°ng má»™t lần nữa tôi không nghe lá»i vợ con và các bác sÄ©. Không thể hoãn chuyến thăm, nhất là lại và o phút chót. Nếu tôi đã cảm thấy là cần, thì nhÆ° các váºn Ä‘á»™ng viên thÆ°á»ng nói dẫu có phải nghiến răng lại vẫn cứ phải Ä‘i.
Từ những phút đầu tiên, khi máy bay còn chÆ°a đáp xuống sân bay Tashkent, tôi đã cảm thấy trong ngÆ°á»i má»—i lúc má»™t khó chịu hÆ¡n. Tôi vượt qua được sá»± yếu á»›t thể xác chỉ bằng sức mạnh của ý chà và tinh thần.
Ở đây tôi nhất thiết phải cám Æ¡n Tổng thống Uzbekistan Karimov: Tôi không biết chuyến Ä‘i sẽ kết thúc thế nà o nếu không có sá»± cảm thông sâu sắc và am hiểu tình hình của ông ta. Tôi nhá»› rằng trong lá»… đón trá»ng thể, ngay trên Ä‘Æ°á»ng trải thảm Ä‘á», trÆ°á»›c Ä‘á»™i cáºn vệ danh dá»±, trÆ°á»›c biết bao ống kÃnh truyá»n hình, tá»± nhiên má»i thứ quay cuồng trÆ°á»›c mắt tôi.
Choáng đầu, chóng mặt. Chả đúng lúc một tà nà o. Nhưng may sao, Islam Karimov xuất hiện ngay bên cạnh, đỡ tôi và một thoáng sau tôi đã tỉnh lại.
Tiếp tục dùng kháng sinh liá»u cao để giảm sốt. Tôi vẫn cảm thấy khó thở, lại mệt. bá»ng rát trong lồng ngá»±c, thế giá»›i nhÆ° tròng trà nh không trá»ng lượng. Tuy váºy, từ Tashkent tôi vẫn bay vá» Alma-Ata, tại đó đã ấn định chuyến Ä‘i thăm thứ hai của tôi, gặp Nursultan Nazarbaev. Vì tôi bị ốm nên chÆ°Æ¡ng trình chuyến thăm được rút ngắn lại. Sau đó, dÆ°á»›i sá»± giám sát chặt chẽ của các bác sÄ© tôi trở vá» MatxcÆ¡va.
Thư ký báo chà mới của tôi, Dmitri Yakushkin, tuyên bố với các nhà báo: Cả tuần nà y Tổng thống sẽ ở Gorki, các bác sĩ khuyên ông nên tĩnh dưỡng.
Ngà y 14 tháng 10, bất chấp lá»i khuyên của thà y thuốc, tôi rá»i giÆ°á»ng bệnh và đến Kremli. Sá»± xuất hiện của tôi đã gây bất ngá» hoà n toà n cho báo chÃ, Duma và Há»™i đồng Liên bang. Ngà y 14 và 15 tháng 10, tôi tiến hà nh má»™t số cuá»™c gặp quan trá»ng: Các cuá»™c gặp đã được sắp xếp và o lịch công tác. NhÆ°ng má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u biết Tổng thống Ä‘ang nằm trên giÆ°á»ng bệnh. Kế hoạch lịch công tác tuần ngà y đã được huá»· bá». Chỉ trong vòng hai giỠđồng hồ các trợ lý của tôi đã triệu táºp tất cả những ngÆ°á»i được má»i từ trÆ°á»›c đến gặp Tổng thống tại Kremli.
Sau nà y tôi má»›i hiểu mình không lầm. VỠý nghÄ©a chÃnh trị, má»—i hà nh Ä‘á»™ng của tôi trong những ngà y nà y hoá ra có tác dụng. ChÃnh và o ngà y 14 tháng 10 đó Há»™i đồng Liên bang thảo luáºn Nghị quyết “Vá» kết quả hà nh Ä‘á»™ng phản kháng toà n Ngaâ€. Trong văn bản có những ngôn từ nhÆ° “má»™t ngà y B. Yeltsin còn giữ cÆ°Æ¡ng vị Tổng thống thì còn tạo ra sá»± Ä‘e doạ chế Ä‘á»™ Nhà nÆ°á»›c của nÆ°á»›c Ngaâ€. CÅ©ng chÃnh trong Nghị quyết nà y có yêu cầu Tổng thống “từ chức tá»± nguyện và không trì hoãnâ€. Chỉ còn thiếu mÆ°á»i má»™t phiếu nữa là quyết định của các thủ lÄ©nh địa phÆ°Æ¡ng được thông qua...
Äầu tháng 11, các đại biểu Duma đã Ä‘Æ°a ra xem xét dá»± án luáºt “vá» kết luáºn y tế vá» tình trạng sức khoẻ của Tổng thống Liên bang Nga“.
Chỉ còn thiếu năm phiếu nữa là luáºt được thông qua.
Bắt tôi phải từ chức vì lý do sức khoẻ là mÆ¡ Æ°á»›c từ lâu của những ngÆ°á»i cá»™ng sản, suýt nữa đã được thá»±c hiện theo luáºt định.
Äể hiểu Ä‘iá»u gì tạo nên “sá»± căng thẳng mùa thu†của các đại biểu Duma Quốc gia, của má»™t bá»™ pháºn thượng nghị sÄ© cánh tả cần trở lại má»™t đôi chút thá»i Ä‘iểm phê chuẩn Thủ tÆ°á»›ng má»›i, Evgeni Maximovich Primakov. Thoạt đầu các nhóm phái thuá»™c cánh tả hân hoan: “Chúng ta đã có thể xây dá»±ng má»™t ChÃnh phủ dân tÃnâ€. NhÆ°ng đám mây ảo tưởng chÃnh trị đã tan biến rất nhanh. Các đại biểu Duma hiểu rằng má»™t lần nữa há» lại không đạt được Æ°á»›c muốn xé rách Hiến pháp, hạn chế quyá»n lá»±c Tổng thống của tôi. HÆ¡n nữa, sá»± tồn tại trong ChÃnh phủ má»™t “phe cánh Ä‘á»â€ (các Phó thủ tÆ°á»›ng Masliukov và Kulic là ngÆ°á»i của Äảng cá»™ng sản Liên bang Nga), má»™t thái Ä‘á»™ thông cảm đầy đủ của chÃnh Primakov vá»›i những ngÆ°á»i cá»™ng sản đã loại bá» khả năng thao tác của há». Há» không thể công khai chỉ trÃch hay yêu cầu giải tán ChÃnh phủ. Cần phải có má»™t cái van xả khác nà o đấy để xả áp lá»±c chÃnh trị. Sau khi dá»± luáºt vá» kiểm tra y tế bắt buá»™c đối vá»›i sức khoẻ của tôi có sá»± chứng kiến của há» không được thông qua, há» cấp tốc Ä‘i tìm má»™t lý do khác để tiếp tục gây căng thẳng các quan hệ.
Ngà y thứ tÆ°, mùng 4 tháng 11, tÆ°á»›ng vá» hÆ°u Albert Macasov tại buổi mÃt tinh cạnh Äà i truyá»n hình Oxtankino đã hứa “sẽ tống sang thế giá»›i bên kia chục tên Do Thái hút máu ngÆ°á»iâ€. Äây chÃnh là cái cá»› để cho tất cả các sá»± kiện tiếp theo xảy ra. Buổi chiá»u hôm đó tất cả những đại biểu tỉnh táo trong Duma đã đòi lên án, buá»™c tá»™i Makashov vì chủ nghÄ©a bà i Do Thái. NgÆ°á»i ta lên án, thoả thuáºn mãi rồi soạn thảo má»™t Nghị quyết rất má»m má»ng, gần nhÆ° dịu dà ng “Vá» việc không chấp nháºn những hà nh vi và phát ngôn là m phức tạp quan hệ giữa các dân tá»™c trong Liên bang Ngaâ€. NhÆ°ng rồi Nghị quyết cÅ©ng không được thông qua. Lô gÃch của Ä‘a số Ä‘á» là : Nếu chÃnh sách kinh tế của Yeltsin dẫn đến “diệt chủng dân tá»™c Nga†thì việc kêu gá»i triệt hạ dân Do Thái là ... có thể được! Kể ra tâm can của vị tÆ°á»›ng nà y Ä‘ang dằn vặt lắm! Còn lên án ông ta ná»—i gì bây giá»?
Tháºt xấu hổ. Kinh tởm. Äúng, tất nhiên, chủ nghÄ©a bà i Do Thái đã từng tồn tại dÆ°á»›i chÃnh quyá»n Xô-viết, hÆ¡n nữa lại công khai, ở quy mô quốc gia dÆ°á»›i chiêu bà i “đấu tranh chống chủ nghÄ©a Xion và chủ nghÄ©a đế quốcâ€, nhÆ°ng sá»± lô mãng, công khai đến nhÆ°á»ng ấy, và lại còn từ má»™t diá»…n Ä‘Ã n cấp cao, thì chÆ°a ai dám cho phép mình được thể hiện.
Chủ nghÄ©a bà i Do Thái - cÅ©ng nhÆ° bất kỳ má»™t hình thức phân biệt chủng tá»™c nà o - tháºt là điá»u Ä‘á»™c ác ghê tởm. NhÆ°ng nói rằng nó có cá»™i rá»… nà o đó sâu sắc trong xã há»™i ta, trong nhân dân ta thì tôi không thể tin được. Cuá»™c sống bình yên hÆ¡n, sung túc hÆ¡n, ổn định hÆ¡n thì tất cả má»i ngÆ°á»i dần dần sẽ quên Ä‘i vấn Ä‘á» nà y.
Ngà y hôm sau tôi tuyên bố chÃnh thức: “Bất kỳ má»™t mÆ°u toan nà o nhằm và o mục Ä‘Ãch nhục mạ tình cảm dân tá»™c, hạn chế, ngăn cản các quyá»n của công dân vì dấu hiệu sắc tá»™c sẽ bị xá» lý theo Hiến pháp và Pháp luáºt của Liên bang Ngaâ€.
NhÆ°ng Tổng công tố “sấm sét†của chúng ta chẳng hiểu sao lại luống ca luống cuống. Theo Ä‘á» nghị của Bá»™ TÆ° pháp, Tổng Công tố cÅ©ng phải tiến hà nh kiểm tra những phát ngôn bà i Do Thái theo những chuẩn má»±c luáºt pháp. NhÆ°ng... Tháºt bất tiện khi phải thẩm vấn má»™t con ngÆ°á»i đáng kÃnh, má»™t Nghị sÄ© Quốc há»™i. Tổng công tố đứng đầu là Scuratov, không tìm thấy trong phát ngôn của Macasov yếu tố cấu thà nh tá»™i phạm và đã đình chỉ vụ án.
Victor Iliukhin, Nghị sÄ© Duma - đảng viên cá»™ng sản đã tuyên bố rằng trong giá»›i thân cáºn Tổng thống có quá nhiá»u ngÆ°á»i “gốc Do Tháiâ€, và đỠnghị thông qua má»™t Nghị quyết của Duma... vá» vấn Ä‘á» nà y. NÆ°á»›c Nga có hẳn má»™t tỉnh - vùng Krasnodar - nÆ¡i đây việc chá»i rủa bá»n Do Thái và bá»n “Xionit†trở thà nh mốt và tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u là m việc nà y, từ các đại diện của những đảng cánh hữu đến những ngÆ°á»i cá»™ng sản cuồng nhiệt, từ lãnh đạo Văn phòng Tổng thống địa phÆ°Æ¡ng đến vị thống đốc. Äà i truyá»n hình Krasnodar lại cổ vÅ© cho các phát ngôn kiểu nà y. Bà thÆ° Thà nh uá»· Äảng cá»™ng sản Liên bang Nga Thà nh phố MatxcÆ¡va Kuvaev hùng hồn tuyên bố. Dẫu Macasov có phát ngôn không đúng “nhÆ°ng chúng tôi Ä‘oà n kết vá»›i ông ấyâ€. Tại các cuá»™c mÃt tinh, Genadi Ziuganov bao giá» cÅ©ng ká» vai cùng Macasov. Còn tÆ°á»›ng Macasov nhÆ° được lên dây cót tại khắp các cuá»™c gặp, các chuyến Ä‘i tá»›i má»i miá»n đất nÆ°á»›c cứ luôn mồm rêu rao “âm mÆ°u Do Thái... âm mÆ°u Do Thái...â€.
Toa tà u đã chuyển bánh, không thể nà o dừng lại được. Äến cuối tháng 2 ở Novochercasy, khi phát biểu trÆ°á»›c những ngÆ°á»i Cô-dắc, vị tÆ°á»›ng nà y đã tuyên bố. “Tất cả những gì vì lợi Ãch nhân dân Ä‘á»u là hợp pháp. Quần chúng luôn luôn đúng. Chúng ta sẽ là những ngÆ°á»i bà i Do Thái và chúng ta phải chiến thắngâ€.
DÆ° luáºn xã há»™i đã phản ứng rất gay gắt. Gaidar gá»i Macasov là “tên chống Do Thái mang tÃnh thú váºt†và vì Äảng cá»™ng sản Ä‘oà n kết vá»›i Macasov, nên có thể bị coi là má»™t đảng Quốc xã. Hiện nay chúng ta có quyá»n... đặt lại vấn Ä‘á» vá» cấm Äảng cá»™ng sản hoạt Ä‘á»™ng.
Tất cả các báo Ä‘á»u đầy bà i viết vá» Macasov, tranh biếm hoạ, đả kÃch Macasov. Ông ta trở thà nh má»™t hình tượng quen thuá»™c. TÃnh chất bệnh hoạn trong “thế giá»›i quan†của ông ta đến mức nhiá»u ngÆ°á»i đã phải thốt lên: Thôi đủ rồi, viết vỠông ta quá đủ rồi, hãy quên cái vị tÆ°á»›ng vá» hÆ°u nà y Ä‘i.
NhÆ°ng, cái tÃnh chất nÆ°á»›c đôi của tình hình là ở chá»— phản ứng chÃnh thức của chÃnh quyá»n hầu nhÆ° không có gì, ngoà i má»™t tuyên bố của tôi. Bá»™ TÆ° pháp không tìm ra cÆ¡ sở pháp lý để cấm Äảng cá»™ng sản hoạt Ä‘á»™ng vá»›i tÆ° cách là má»™t đảng có hà nh vi phản Hiến pháp. Vụ án Macasov bị ỉm Ä‘i ở Viện Công tố. Primakov thì uá»· quyá»n cho má»™t cái bá»™ khiêm tốn là Bá»™ các vấn Ä‘á» dân tá»™c bà y tá» quan Ä‘iểm chÃnh thức của ChÃnh phủ. Còn bản thân Primakov thì chống việc cấm Äảng cá»™ng sản hoạt Ä‘á»™ng: “ Tôi có thái Ä‘á»™ hét sức tiêu cá»±c đối vá»›i việc nà yâ€.
CÅ©ng chÃnh mùa thu đó, ngà y 20 tháng 11 năm 1998, tại S. Peterburg xảy ra má»™t thảm kịch - vụ giết hại bà Galina Vasilievna Starovoitova. Tin nà y là m tim tôi thắt lại: Galina Vasilievna nhiá»u năm trên chÃnh trÆ°á»ng là mẫu má»±c của sá»± đúng đắn nhân đạo, trung thà nh vá»›i các lý tưởng của chúng ta. Starovoitova không há» cản trở hoặc quấy phá ai, bà là má»™t ngÆ°á»i lý tưởng trong chÃnh trị. Váºy ai đã giết bà ấy? Bá»n cuồng tÃn cháng? Bệnh Ä‘iên cuồng cá»™ng sản cuối năm 1998 đầu năm 1999 bùng lên đến mức trong các vụ án mạng có sá»± tham gia của các phần tá» quá khÃch, cá»±c Ä‘oan tả khuynh là hoà n toà n có thể. Äiá»u đó tạo nên không khà lo âu, thiếu tin tưởng, ai đó còn sợ hãi, khiếp đảm.
Tôi đã chú ý theo dõi và giỠđây, nhiá»u tháng đã qua Ä‘i, tôi vẫn tiếp tục theo dõi quá trình Ä‘iá»u tra. Trên bà n là m việc của tôi còn có má»™t báo cáo Ä‘á» ngà y 4 tháng 7 năm 2000. Hiện nay cuá»™c Ä‘iá»u tra Ä‘ang tiến hà nh theo ba hÆ°á»›ng giả thiết chÃnh. Tất nhiên tôi sẽ không là m cái việc phán xét khả năng nà o sẽ dẫn đến phát hiện được bá»n tá»™i phạm. Hy vá»ng rằng bá»n tá»™i phạm sẽ bị bắt và bị trừng trị.
Các sá»± kiện diá»…n ra rất nhanh. Những ngÆ°á»i cá»™ng sản rõ rà ng đã rắp tâm gây tình hình căng thẳng.
Muốn giải tán Äảng cá»™ng sản Æ°? Xin cứ việc! Khi đó hãy xem “mèo nà o cắn mỉu nà oâ€, - đó là những gì phÆ¡i bà y rõ rà ng trong các tuyên bố cuối mùa thu của há».
HỠđã không nói đùa.
Những lá»i kêu gá»i tÃnh sổ vá»›i giá»›i thân cáºn của Yeltsin ngà y cà ng vang lên rõ rà ng, dứt khoát hÆ¡n. Giữa tháng 12 diá»…n ra cuá»™c há»p của Uá»· ban Duma vá» bất tÃn nhiệm Tổng thống.
Trong chÆ°Æ¡ng trình nghị sá»± Ä‘iểm thứ năm là “tá»™i diệt chủng dân tá»™c Ngaâ€. Lại thấy rêu rao những cụm từ “âm mÆ°u Do Tháiâ€, phản bá»™i quyá»n lợi của nÆ°á»›c Nga, ảnh hưởng của các cÆ¡ quan đặc biệt phÆ°Æ¡ng Tây đối vá»›i Yeltsin. NgÆ°á»i báo cáo là đại biểu Victor Iliukhin.
Tổng Công tố từ chối đưa ra đánh giá pháp lý những phát ngôn của Iliukhin.
Trong những ngà y cuối tháng 11, Valentin Yumasev đến gặp tôi và thám dò thái Ä‘á»™ của tôi thế nà o đối vá»›i ý tưởng “anh ta xin từ chức, còn Bordiuza thay thế anh ta và kiêm chức ThÆ° ký Há»™i đồng an ninhâ€.
Lô gÃc của quyết định nà y chắc là phải có! Äúng là việc bổ nhiệm Primakov là m Thủ tÆ°á»›ng là má»™t thắng lợi chiến thuáºt, tạo khả năng để chuẩn bị những hà nh Ä‘á»™ng khác, song dù sao thì vá» mặt chÃnh trị, trong con mắt của xã há»™i đây lại là má»™t bà n thua Ä‘áºm của Tổng thống. Tình hình tháng 10 và tháng 11 chứng tá» rằng phe đối láºp sẵn sà ng chuẩn bị má»™t cuá»™c tấn công má»›i cho tá»›i mức hạn chế các quyá»n hạn hợp hiến của tôi và các vị thống đốc, tỉnh trưởng có thể trong má»™t mức Ä‘á»™ nhất định sẽ ủng há»™ phe đối láºp. Trong bối cảnh đó, chÃnh quyá»n của Tổng thống cần phải biểu dÆ°Æ¡ng, Ãt nhất là ở mức Ä‘á»™ biểu dÆ°Æ¡ng lá»±c lượng bá» ngoà i. Tháºt dá»… dà ng Ä‘áºp bà n Ä‘áºp ghế trên bục diá»…n thuyết ở Duma, đòi lão Yeltsin đáng nguyá»n rủa vá» vÆ°á»n, huy Ä‘á»™ng hà ng Ä‘oà n ngÆ°á»i biểu tình mang cá» Ä‘á» ra các quảng trÆ°á»ng khi Yeltsin nằm trong bệnh viện. NhÆ°ng sẽ rất khó là m việc đó hÆ¡n khi bên cạnh Tổng thống xuất hiện má»™t nhân váºt là Thượng tÆ°á»›ng đồng thá»i giữ hai chức vụ quan trá»ng nhất là Chánh Và n phòng Tổng thống và ThÆ° ký Há»™i đồng an ninh.
Và o thá»i của Chubais và Yumasev thì Văn phòng Tổng thống thuần tuý là má»™t Ä‘á»™i hình trà tuệ nằm trong bóng tối chÃnh trị (có Ä‘iá»u, cho đến nay tôi vẫn cho rằng quan Ä‘iểm đó là đúng). NhÆ°ng lúc nà y, và o thá»i Ä‘iểm căng thẳng thì nÆ°á»›c cỠ“hoán tượng†rõ rà ng là có lợi cho cÆ¡ quan nà y.
NhÆ°ng tôi đã dà nh má»t tuần để suy nghÄ©. Có má»™t cái gì đó là m tôi chÆ°a tháºt vừa lòng lắm đối vá»›i cái ý tưởng nà y. Ãt lâu sau tôi má»›i hiểu “cái gì đó†chÃnh là những mối nghi ngá» vá» bản thân Bordiuza. Viên tÆ°á»›ng trẻ nà y má»›i đây không lâu được bổ nhiệm là m Giám đốc CÆ¡ quan Biên phòng thay Andrei Nicolaiev xin từ chức. Sau đó anh ta được giao lãnh đạo Há»™i đồng an ninh, cÅ©ng vừa má»›i bắt đầu thÃch nghi vá»›i cÆ°Æ¡ng vị má»›i. Má»›i là m việc ở Kremli vẻn vẹn ba tháng trá»i đã định sắp sá»a là m bÆ°á»›c đại nhảy vá»t trên Ä‘Æ°á»ng công danh.
Yumasev năn nỉ thuyết phục tôi: “Cần thay bức tranh†cho Văn phòng Tổng thống. Bordiuza là má»™t quân nhân thá»±c sá»± trà tuệ, vá» thế giá»›i quan thì gần vá»›i thế hệ trẻ của chÃnh khách hÆ¡n là giá»›i tÆ°á»›ng lÄ©nh. Anh ta đã giao Æ°á»›c trÆ°á»›c là ban đầu sẽ trao đổi vá»›i Yumasev, còn sau đó... xét sau.
- Tôi sẽ không đi đâu hết, Boris Nicolaevich, tôi sẽ luôn luôn ở bên ngà i cùng với Bordiuza - Yumasev khẳng định.
Tất cả các biện pháp tác Ä‘á»™ng háºu trÆ°á»ng của vị cá»±u và tân Chánh Văn phòng Tổng thống Ä‘á»u không mấy thuyết phục. NhÆ°ng tôi đã đồng ý, không phải do tác Ä‘á»™ng của Yumasev mà hoà n toà n do má»™t nguyên nhân khác.
Ngay từ bấy giá» tôi đã cảm thấy trong xã há»™i Ä‘ang nổi lên nhu cầu vá» chất lượng má»›i của Nhà nÆ°á»›c, vá» má»™t cái cốt thép nà o đấy có thể củng cố toà n bá»™ cấu trúc chÃnh trị của má»™t chÃnh quyá»n. Nhu cầu vá» má»™t con ngÆ°á»i có tri thức. có phong cách dân chủ, biết suy nghÄ© theo cách má»›i cứng rắn theo lối nhà binh.
Má»™t năm sau, má»™t con ngÆ°á»i nhÆ° thế thá»±c sá»± đã xuất hiện - đó là Putin.
NhÆ°ng đó là chuyện má»™t năm sau. Còn bây giá», tôi tháºt sá»± nuối tiếc phải đồng ý cho Yumasev từ nhiệm. Valentin đã không lừa dối tôi. Sau khi từ chức, anh ta luôn luôn ở bên tôi, vẫn tiếp tục giúp đỡ tôi nhÆ° trÆ°á»›c đây. Ngay nhÆ° giỠđây, sau khi tôi đã từ chức. tôi vẫn cùng anh ta thân thiết, cùng nhau là m việc và viết ra cuốn sách nà y.
Ngà y 5 tháng 12, Valentin Yumasev mang đến khu nhà nghỉ Gorki-9 mấy dá»± thảo. xin chữ ký: Äó là sắc lệnh vá» việc miá»…n nhiệm cho anh ta, sắc lệnh vá» việc ThÆ° ký Há»™i đồng an ninh kiêm chức Chánh Văn phòng Tổng thống và sắc lệnh bãi nhiệm má»™t số trợ lý của Yumasev.
Ngà y 7 tháng 12, và o ba giá» chiá»u, tôi đến Kremli ký các sắc lệnh trên. NhÆ° váºy là trên cÆ°Æ¡ng vị ngÆ°á»i đứng đầu Văn phòng Tổng thống của riêng thống từ nay xuất hiện má»™t vị tÆ°á»›ng tuổi bốn mÆ°Æ¡i, cá»±u Giám đốc CÆ¡ quan Biên phòng Liên bang, Ä‘Æ°Æ¡ng kim ThÆ° ký Há»™i đồng an ninh Liên bang Nga, má»™t sÄ© quan chuyên nghiệp. Nicolai Nicolaevich Bordiuza.
Khoảng má»™t tháng sau, tôi cho gá»i Yumasev và bảo:
- Nà y Valentin, anh chắc là ta không mắc sai lầm đấy chứ? Tôi cảm thấy thiếu cái gì đó ở Bordiuzaâ€.
Yumasev kinh ngạc. Bá» ngoà i má»i chuyện hình nhÆ° êm xuôi cả Bordiuza đã cố gắng hết sức mình, cố gắng trở thà nh má»™t ngÆ°á»i chỉ huy. NhÆ°ng ngay từ đầu tôi đã thấy, có má»™t cái gì đó không ổn đối vá»›i anh ta.
Sau nà y tôi má»›i biết Ä‘iá»u gì xảy ra vá»›i Bordiuza. Vốn là má»™t sÄ© quan có Ä‘Æ°á»ng binh nghiệp chói lá»i trong hệ thống quân sá»±, anh ta hiểu biết không nhiá»u vá» cấu trúc của Ä‘á»i sống chÃnh trị hiện đại, không nắm bắt được những sắc thái kinh tế của nó, không thấy được những dòng chảy ngầm dÆ°á»›i mặt nÆ°á»›c. Tất cả công việc của ngÆ°á»i đứng đầu CÆ¡ quan Văn phòng Tổng thống, theo quan Ä‘iểm của anh ta Ä‘á»u phi lô gÃch, không thể chế hoá và lạ lùng. Rồi anh ta... lúng túng, hoang mang.
Trong con ngÆ°á»i Bordiuza bắt đầu có má»™t cái gì đó giống nhÆ° sá»± phân tâm, chia đôi tÃnh cách, sá»± căng thẳng ná»™i tâm là m anh ta thấy ngá»™t ngạt. Có lẽ tôi đã nháºn thấy chÃnh cái gò bó nà y trong hà nh Ä‘á»™ng của anh ta.
Trong cuá»™c sống thÆ°á»ng có chuyện nhÆ° thế. Äấy là tôi biết theo kinh nghiệm bản thân. Má»™t con ngÆ°á»i khoẻ mạnh, cÆ°á»ng tráng, đầy nghị lá»±c khi lâm và o hoà n cảnh không thÃch hợp, nhÆ° ngÆ°á»i ta nói “không phải sở trÆ°á»ng của mìnhâ€, chịu Ä‘á»±ng những cÆ¡n stress thÆ°á»ng xuyên, cÅ©ng có thể lăn ra ốm. Chỉ má»™t thá»i gian ngắn đảm nhiệm chức vụ lãnh đạo Văn phòng Tổng thống, viên tÆ°á»›ng trẻ Biên phòng bá»—ng cảm thấy có vấn đỠở tim.
NgÆ°á»i duy nhất Bordiuza cảm thấy thoải mái trong quan hệ hoá ra lại là Evgeni Maximovich Primakov. PhÆ°Æ¡ng pháp tÆ° duy của Primakov và cách thức ông ta tạo ra má»™t khung cảnh siêu bà máºt quanh mình được Nicolai Nicolaevich tiếp nháºn má»™t cách vô Ä‘iá»u kiện. Äến khi quan hệ của tôi vá»›i Thủ tÆ°á»›ng trở nên phức tạp, Bordiuza đã không chịu Ä‘á»±ng nổi.
Toà n bá»™ hệ thống chÃnh trị má»›i của nÆ°á»›c Nga háºu Xô-viết được gây dá»±ng tháºt lâu dà i và gian khổ. Chúng ta đã gạt bá» hết bá»n ngÆ°á»i tai to mặt lá»›n, đã bẻ gãy giáo mác. Có lúc, để duy trì sá»± đứng đắn của cÆ¡ cấu nà y, xã há»™i đã phải trả má»™t cái giá rất đắt nhÆ° đã xảy ra và o năm 1993.
Ở đây có thể nhá»› lại không chỉ tháng 10 năm 1993. Có thể nhá»› lại cả ngÆ°á»i đứng đầu Xô-viết Tối cao Khasbutalov, ngÆ°á»i đã tÃch cá»±c là m cho Hiến pháp lá»ng lẻo và vô hiệu. Có thể nhá»› lại cuá»™c trÆ°ng cầu dân ý vá» thể chế Tổng thống hay Nghị viện, nghÄ©a là quyết định nÆ°á»›c Nga theo chế Ä‘á»™ Cá»™ng hoà Tổng thống hay Cá»™ng hoà nghị viện. Có thể nhở lại bao nhiêu cuá»™c bá» phiếu ở Duma đòi tôi từ chức hoặc cách chức tôi và các cuá»™c khủng hoảng ở ChÃnh phủ.
Sau cuá»™c bầu cá» Tổng thống năm 1996, tôi hiểu rõ rà ng dứt khoát là cần thay đổi vai trò của Văn phòng Tổng thống. Nếu nhÆ° sau năm 1991 tôi xem nó nhÆ° má»™t bá»™ máy Ä‘iá»u hà nh là chÃnh tá»±a nhÆ° má»™t cấp kiểm tra nà o đó thì sau năm 1996 nó bắt đầu có vai trò má»™t bá»™ máy tham mÆ°u trà tuệ. Công việc của nhóm phân tÃch vẫn tiếp tục, chỉ có Ä‘iá»u giỠđây nó không phải nghiên cứu các ý tưởng váºn Ä‘á»™ng tranh cá», mà táºp trung xây dá»±ng các há»c thuyết, quan Ä‘iểm phát triển đất nÆ°á»›c.
Tất nhiên hai quan Ä‘iểm nà y từ trÆ°á»›c bầu cá» năm 1996 đã đấu tranh vá»›i nhau trong hà nh lang Äiện Kremli. Yuri Pertov, nguyên Bà thÆ° Tỉnh uá»· Sverdlov Äảng cá»™ng sản Liên Xô được tôi má»i vá» là m việc vá»›i tÆ° cách má»™t nhà tổ chức có kinh nghiệm, có nhiệm vụ kiểm soát toà n bá»™ Ä‘á»™i quân các quan chức Nhà nÆ°á»›c.
Sau đó đến lượt Sergei Philatov và o Äiện Kremli. DÆ° luáºn xã há»™i thì coi đây là má»™t con ngÆ°á»i có ảnh hưởng, tiếng nói có trá»ng lượng, má»™t ngÆ°á»i dân chủ tá»± giác, má»™t trà thức. Than ôi, vá» tÆ° chất má»™t con ngÆ°á»i, Philatov không phải là má»™t nhà chÃnh trị giá»i, cÅ©ng không phải là má»™t nhà phân tÃch thông tuệ. Anh ta đã biến Văn phòng Tổng thống thà nh má»™t loại Viện nghiên cữu khoa há»c vá» các vấn Ä‘á» dân chủ ở nÆ°á»›c Nga. Äã viết ra hà ng núi các báo cáo, Ä‘á» xuất và quan Ä‘iểm. NhÆ°ng hầu nhÆ° những thứ ấy chẳng bao giá» gắn vá»›i cuá»™c sống hiện thá»±c.
Vai trò chÃnh trong việc nghiên cứu xây dá»±ng chiến lược chÃnh trị thuá»™c vá» má»™t nhóm các trợ lý của Tổng thống, đứng đầu là trợ lý thứ nhất của tôi: Victor Iliusin. ChÃnh anh ta vá» thá»±c chất đã thá»±c hiện chức năng của ngÆ°á»i đứng đầu Văn phòng Tổng thống, đã xây dá»±ng má»™t bá»™ tham mÆ°u trà tuệ, năng Ä‘á»™ng có sức là m việc ở Äiện Kremli. Chỉ cần nhắc đến má»™t Ä‘iá»u cÅ©ng đủ thấy là chÃnh thá»i gian đó đã xuất hiện trong các văn phòng nà y những bá»™ óc thông minh nhÆ° Satarov, Baturin, Krasnov, Livshis và những ngÆ°á»i khác.
Äồng thá»i qua hà ng tháng, hà ng năm vai trò chÃnh trị của CÆ¡ quan an ninh Tổng thống và ngÆ°á»i bảo vệ chÃnh của tôi là Alexandr Korzakov lại tăng lên. Korzakov đã khục khặc dữ dá»™i vá»›i tất cả những ai không chấp nháºn ảnh hưởng của anh ta, tất cả những ai anh ta cho là thuá»™c phe khác. Anh ta can thiệp và o công việc của Ban ThÆ° ký của Tổng thống, Ä‘Æ°a, nháºn tà i liệu bất chấp thủ tục đã quy định rõ rà ng, xung Ä‘á»™t vá»›i cả Philatov và Iliusin, định thông qua Phó thủ tÆ°á»›ng Oleg Soskovets gây ảnh hưởng đến kinh tế của đất nÆ°á»›c. Vá» Korzakov tôi đã Ä‘á» cáºp ở má»™t chÆ°Æ¡ng khác, nhÆ°ng ở đây, má»™t lần nữa tôi nói luôn tôi nháºn hết má»i trách nhiệm vá» sá»± thăng tiến khác thÆ°á»ng và sá»± đổ nhà o hợp quy luáºt của anh ta, đó là má»™t sai lầm của tôi mà sau nà y chÃnh tôi đã phải trả giá.
Thống đốc Krasnodar, Nicolai Egorov được má»i vá» là m ngÆ°á»i đứng đầu Văn phòng Tổng thống năm 1995 vá»›i nhiệm vụ chủ yếu là phụ trách vấn Ä‘á» láºp lại hoà bình ở Chesnia. NhÆ°ng nhiệm vụ nà y cuối cùng lại là má»™t ngÆ°á»i hoà n toà n khác đảm nháºn - tÆ°á»›ng Lebed.
Sau bầu cá» năm 1996, tất cả Ä‘á»u thấy là thá»i của Korzakov và ngÆ°á»i của anh ta đã qua rồi. Và ở Äiện Kremli không cần có hai hay ba “thủ lÄ©nh không chÃnh thứcâ€, mà nói bằng ngôn ngữ chÃnh trị khô khan thì không cần có hai hay ba trung tâm quyá»n lá»±c. Vá»›i việc bổ nhiệm Chubais là m Chánh Văn phòng Tổng thống, công việc của cÆ¡ quan nà y mang tÃnh chất hoà n toà n khác. Má»™t mặt, đó là hệ thống quản lý ngà nh dá»c rõ rà ng vá»›i má»™t ká»· luáºt chặt chẽ trong ná»™i bá»™ táºp thể. Mặt khác, đó là má»™t Ä‘á»™i ngÅ© trẻ trung, mạnh mẽ vá» trà tuệ, những con ngÆ°á»i của má»™t thế hệ hoà n toà n khác, vá»›i những cách nhìn khác đối vá»›i cuá»™c sống và các quá trình Ä‘ang diá»…n ra trong nÆ°á»›c. Không bị rà ng buá»™c bởi những lá» thói cÅ©, há» say sÆ°a lao và o xây dá»±ng há»c thuyết và quan Ä‘iểm của má»™t nÆ°á»›c Nga má»›i, hiện đại.
Từ thá»i Ä‘iểm nà y, Văn phòng Tổng thống dá»± thảo các đạo luáºt chiến lược quan trá»ng nhất, xây dá»±ng các phÆ°Æ¡ng án cho Bá»™ luáºt thuế và Bá»™ luáºt đất Ä‘ai, quan Ä‘iểm vá» cải cách hệ thống Nhà nÆ°á»›c, cải cách cÆ¡ cấu Nhà nÆ°á»›c và nhiá»u vấn Ä‘á» khác. CÅ©ng chÃnh thá»i gian nà y, Văn phòng Tổng thống đã có quan Ä‘iểm hoà n toà n khác vá» thông Ä‘iệp Liên bang của Tổng thống gá»i Quốc há»™i - dÆ°á»›i thá»i Chubais, Yumasev và sau nà y là Volosin, tham gia xây dá»±ng văn bản quan trá»ng định hÆ°á»›ng cÆ¡ bản cho phát triển đất nÆ°á»›c trong năm tá»›i. Không chỉ có má»™t số quan chức hay những nhà tri thức riêng lẻ mà tất cả những lá»±c lượng Æ°u tú nhất, các bá»™, ban, ngà nh và hà ng loạt viện nghiên cứu đã được huy Ä‘á»™ng và o công việc nà y. Văn phòng Tổng thống trở thà nh má»™t bá»™ tham mÆ°u Ä‘Ãch thá»±c Ä‘Æ°a ra những ý tưởng, những quan Ä‘iểm quan trá»ng nhất, chiến lược phát triển và sách lược chÃnh trị.
Mùa hè và mùa thu năm 1999, Văn phòng Tổng thống dÆ°á»›i sá»± chỉ đạo của Alexandr Volosin đã thể hiện tiá»m lá»±c trà tuệ và toà n bá»™ tiá»m năng cá»±c kỳ mạnh mẽ của mình. Toà n bá»™ năng lá»±c trà tuệ, tất cả kinh nghiệm chÃnh trị tÃch luỹ được những năm qua đã được huy Ä‘á»™ng và o khoảnh khắc đầy kịch tÃnh nà y. Thắng lợi vang dá»™i - đó là thuáºt ngữ chÃnh xác mà Volosin cùng Ä‘á»™i hình của mình già nh được trong cuá»™c bầu cá» Duma tháng 12 năm 1999 là hoà n toà n bất ngỠđối vá»›i các đối thủ chÃnh trị của anh ta.
NhÆ°ng đằng sau thắng lợi nà y là má»™t công việc lâu dà i, hết sức tinh vi, chÃnh xác, tỉ mỉ và sắc sảo nhằm phân tÃch thÆ°á»ng xuyên tình hình hiện tại của đất nÆ°á»›c, vạch ra các cÆ¡ chế tác Ä‘á»™ng lên dÆ° luáºn xã há»™i, lên giá»›i thượng lÆ°u chÃnh trị ở trung Æ°Æ¡ng và địa phÆ°Æ¡ng v.v...
Công việc, mà sau nà y các đối thủ chÃnh trị của tôi gá»i là sá»± tác Ä‘á»™ng của Gia Äình - đúng thế, gia đình viết chữ hoa - đối vá»›i Tổng thống, thá»±c chất bao gồm: các cuá»™c gặp của tôi vá»›i Chánh Văn phòng Tổng thống, vá»›i các trợ lý của anh ta, vá»›i các cố vấn, thảo luáºn những Ä‘á» xuất do há» chuẩn bị và cuối cùng Tổng thống cho kết luáºn và ra quyết định. Tiếp theo, sau khi đã có quyết định là triển khai triệt để, vô Ä‘iá»u kiện.
Mấy năm gần đây tôi đã là m việc theo lược đồ nà y. Mặc dù ban đầu ngÆ°á»i ta có gá»i Chubais là “nhiếp chÃnhâ€, sau nà y gá»i Yumasev và Volosin là các thà nh viên của gia đình, thì bản chất những lá»i èo xèo, phà n nà n vẫn không thay đổi. Có vẻ nhÆ° sau lÆ°ng Tổng thống có ai đó Ä‘ang lặng lẽ ngấm ngầm hoạt Ä‘á»™ng.
Tôi xác nháºn. Quả tháºt, sau lÆ°ng tôi có má»™t Ä‘á»™i hình khổng lồ, vững chắc, Ä‘oà n kết. Còn nếu có ai đó thÃch cái thuáºt ngữ “Gia Äình†hÆ¡n thì có thể nói thế nà y: các thà nh viên của gia đình tôi gồm có Chubais và Volosin, Yumasev và Dzohan Pollyeva, Sergei Yastrzemski và Viacheslav Surkov, Ruslan Orekhov và Igor Shabdurasulov, Mikhail Kommisar và Alexandr Oslon và Mikhail Lesin, Yuri Zapol, Ksenia Polomariova và Konstantin Ernst, Oleg Dobrodeev và Sergei Zverev (hiện còn là m việc trong Văn phòng Tổng thống) và Igor Malashenko (những năm đầu sau bầu cá» 1996), Alexei Gromov và Olec Sysuev, Sergei Prikhodko và Dmitri Yacushkin, Andrei Shtorkh và nhiá»u, nhiá»u ngÆ°á»i khác (tôi không muốn là m Ä‘á»™c giả phải mệt má»i vì bảng thống kê danh sách), những ngÆ°á»i đã tham gia soạn thảo những quyết định quan trá»ng nhất đối vá»›i váºn mệnh đất nÆ°á»›c. Có ai đó có thể thÃch tôi, ai đó không, nhÆ°ng tôi không biết: Những ngÆ°á»i nà y Ä‘á»u có cái đầu là m việc tuyệt vá»i, Ä‘Æ°a ra những ý tưởng quan trá»ng. có giá trị. HỠđã là m việc vá»›i Tổng thống và là m việc vì đất nÆ°á»›c.
Văn phòng Tổng thống của Tổng thống - đó là cái tôi có thể tự hà o và đội hình của tôi có thể tự hà o.
Tuy nhiên, đã đến lúc trở lại với những sự kiện cuối năm 1998 đầu năm 1999.
Tôi hoà n toà n không nghi ngá» rằng cuá»™c khủng hoảng có liên quan đến sá»± sa sút sức khoẻ của tôi và vá»›i những hà nh Ä‘á»™ng hung hăng ở Duma. của Macasov và Iliukhin thay Yumasev là nÆ°á»›c cá» chiến thuáºt chÃnh xác. NhÆ°ng việc tiếp theo là gì? Mùa hè năm 1999 cứ nghiệt ngã tá»›i dần hạn chót cho việc tìm má»™t nhà chÃnh trị đặng có thể Ä‘Æ°a nÆ°á»›c Nga Ä‘i theo con Ä‘Æ°á»ng dân chủ sau bầu cá» Tổng thống 2000.
Trong khi đó cÆ¡ há»™i của Primakov chiếm ghế Tổng thống cứ tăng dần lên. ChÃnh những đại biểu cá»™ng sản trong Duma là những ngÆ°á»i đầu tiên nói Ä‘iá»u nà y. Bởi vì các chỉ số tÃn nhiệm qua thăm dò xã há»™i há»c của các ứng cá» viên có khả năng khác nhÆ°: Lebed, Yavlinski, Luzkov lúc đó thấp hÆ¡n nhiá»u và ngang vá»›i Primakov chỉ có Ziuganov nên báo chà cÅ©ng bắt đầu nhìn nháºn phÆ°Æ¡ng án nà y má»™t cách nghiêm túc. Má»™t số thì viết vá» việc nà y nhÆ° sá»± tụt háºu hoà n toà n, sá»± phục thù cá»™ng sản, quay trở lại mô hình cuá»™c sống Xô-viết, má»™t số khác coi đây là má»™t sá»± lá»±a chá»n không thể tránh khá»i của xã há»™i. Äiá»u đó cÅ©ng dá»… hiểu. Bất kỳ má»™t Thủ tÆ°á»›ng chống khủng hoảng nà o cÅ©ng Ä‘á»u có má»™t cÆ¡ sở chÃnh trị rá»™ng khắp xuất hiện hoà n toà n tá»± nhiên, hợp quy luáºt. “ổn định kiểu Primakov†vẫn nhÆ° trÆ°á»›c đây không rõ lắm trong kinh tế, không dá»… nháºn thấy trong cuá»™c sống của những ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng, đã trở thà nh ngá»n cá» chÃnh trị của phe đối láºp.
Tôi Ä‘oán rằng chắc các kế hoạch của Thủ tÆ°á»›ng Primakov có thể thay đổi. Sẽ xuất hiện những ham muốn, ban đầu còn có thể dè dặt, tháºn trá»ng, nhÆ°ng sẽ rõ rà ng hÆ¡n - trở thà nh Tổng thống. Tất nhiên tôi chỠđợi Evgeni Maximovich sẽ là ngÆ°á»i trÆ°á»›c tiên nói vá»›i tôi vá» Ä‘iá»u nà y.
NhÆ°ng Primakov vẫn hoà n toà n bình thản. Tôi còn nhá»›, mấy lần ông đã bảo tôi “Chúng ta sẽ cùng nhau rút lui vá» nghỉ ngÆ¡i và o năm 2000, Boris Nicolaevich, chúng ta sẽ cùng nhau Ä‘i câu cáâ€. Vẻ ngoà i chúng tôi vẫn tiếp tục giữ nguyên cách cÆ° xá» nhÆ° trÆ°á»›c: Cùng nhau là m việc, tiếp tục thảo luáºn những vấn Ä‘á» kinh tế trÆ°á»›c mắt, cùng tìm ứng cá» viên cho chức vụ Tổng thống tÆ°Æ¡ng lai. Tôi xem xét những ngÆ°á»i thân cáºn Primakov, Stepasin? Bá»™ trưởng Ngoại giao Ivanov? Ai?
NhÆ°ng Primakov không quan tâm đến những ngÆ°á»i đó. Há» không thuá»™c loại ngÆ°á»i cần tìm, toà n thợ bổ cúi, có uy tÃn gì trong xã há»™i đâu - ông ta nói. Ở đây cần có má»™t ngÆ°á»i thuá»™c kiểu khác
Các phụ tá của tôi nhiá»u lần phát hiện vá»›i tôi những mâu thuẫn trong lá»i lẽ của Primakov, nà o là ông ta miá»…n cưỡng ra sao khi nói vá» tình hình chÃnh trị sắp tá»›i, nà o là ông ta để lá»™ các kế hoạch của mình. Tất nhiên, đây có thể là thói quen tÃch luỹ qua những năm hoạt Ä‘á»™ng trong nghá» tình báo và ngoại giao. Rất muốn tin nhÆ° váºy.
Ngay từ tháng Giêng, tháng Hai, trong Văn phòng Tổng thống đã diễn ra các cuộc tranh cãi sôi nổi, quyết liệt xem liệu Primakov có tham gia tranh cỠTổng thống không?
Äúng, Primakov có khả năng táºp hợp quanh mình cái bá»™ pháºn của giá»›i thượng lÆ°u chÃnh trị tiếp tục mÆ¡ tưởng vá» cuá»™c phục thù chÃnh trị, vá» cuá»™c trở lại vá»›i các tráºt tá»± cÅ©: Không chỉ là những ngÆ°á»i cá»™ng sản, mặc dù há» cÅ©ng mong nhÆ° váºy. Äó còn là “đội quân thứ năm†của những ngÆ°á»i cá»™ng sản trong các cÆ¡ quan đặc biệt, má»™t bá»™ pháºn các lãnh tụ địa phÆ°Æ¡ng, các thống đốc tỉnh trưởng thưởng được coi là “những nhà kinh tế rắn rá»iâ€.
Äối vá»›i các tầng lá»›p rá»™ng rãi dân chúng nÆ°á»›c Nga, Primakov là má»™t hình tượng của hy vá»ng. Ông ta hứa mang lại tráºt tá»±, ổn định, không có bất cứ thay đổi và cải cách nà o, cái mà xã há»™i từ sau khủng hoảng mùa thu năm 1998 đã chỉ xem là sá»± Ä‘e doạ và tiêu cá»±c
Tôi bắt đầu cảm thấy tất cả sá»± nguy hiểm của tình thế Ä‘ang hình thà nh. Tôi hiểu rằng má»™t Primakov gần gÅ©i, chan hoà theo tình ngÆ°á»i Ä‘ang rất khách quan, gần nhÆ° ngoà i ý nguyện của mình, trở thà nh má»™t sá»± lá»±a chá»n có hay không rất nặng vá» chÃnh trị thách đố Ä‘Æ°á»ng lối của tôi, kế hoạch phát triển đất nÆ°á»›c của tôi.
Trong cuá»™c Ä‘á»i tôi, có má»™t tình tiết rất nhá», gần nhÆ° không để ý thấy. Thằng cháu ngoại Boria cố gắng giải thÃch cho tôi nghe má»™t nguyên tắc hoạt Ä‘á»™ng của chÆ°Æ¡ng trình vi tÃnh nà o đó. Tôi nghe cháu nói rất lâu và bá»—ng hiểu: thì ra cÅ©ng không Ä‘Æ¡n giản chút nà o.
Tôi nhìn lên bá»™ Ä‘iá»u khiển nhấp nháy và nghÄ©: tôi nhất thiết, Ä‘Æ¡n thuần là nhất thiết phải là m cho được để trong thiên niên ká»· thứ ba những ngÆ°á»i lãnh đạo nÆ°á»›c Nga phải là lá»›p ngÆ°á»i có đầu óc khác. Hãy mặc cho Tổng thống má»›i cứ vạch vòi tất cả lá»—i lầm của tôi, những thất bại, đổ vỡ trong các cải cách của chúng ta. NhÆ°ng miá»…n là ông ta phải là ngÆ°á»i kiến tạo. Äúng, tuổi trẻ không phải là liá»u thuốc chữa bách bệnh. Ngay trong những ngÆ°á»i lứa tuổi bốn mÆ°Æ¡i cÅ©ng có ngÆ°á»i thuá»™c diện tà i, cá»±c quyá»n. Có thể ngồi sau máy tÃnh và cảm thấy mình lạc háºu nhÆ° ngÆ°á»i vượn. NhÆ°ng sá»± thể không phải ở đó. NgÆ°á»i thay tôi cần bÆ°á»›c và o khoảng không gian tinh thần khác. Cần suy nghÄ© bằng các phạm trù khác hợp lý hÆ¡n thế hệ những nhà chÃnh trị đã Ä‘i qua giai Ä‘oạn sụp đổ của chủ nghÄ©a cá»™ng sản và những cuá»™c khủng hoảng chÃnh trị của nÆ°á»›c Nga má»›i. CÅ©ng nhÆ° chÆ¡i trò chÆ¡i Ä‘iện tá» phức tạp hÆ¡n, Tổng thống má»›i cần không phải là “tiêu diệt kẻ thừâ€, không phải là vượt những chÆ°á»›ng ngại váºt, mà là xây dá»±ng ná»n văn minh của mình. Äể là m được Ä‘iá»u nà y ngÆ°á»i lãnh đạo má»›i cần hiểu rõ ngôn ngữ của ná»n văn minh toà n thế giá»›i, của cái thế giá»›i má»›i mà má»i ngÆ°á»i, trong số đó có những đứa cháu chắt của tôi sẽ sống.
|
08-09-2008, 11:05 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Äồng chà tổng công tố
Tôi tháºm chà không muốn bắt đầu viết chÆ°Æ¡ng nà y.
Không má»™t ai và không khi nà o có thể bắt buá»™c tôi là m theo ý ngÆ°á»i khác, “theo luáºt chÆ¡i của ngÆ°á»i khácâ€. Váºy mà Yuri Skuratov đã lôi kéo được cả tôi, cả Há»™i đồng Liên bang và cả đất nÆ°á»›c ta và o má»™t vụ scandal nhá» nhen bẩn thỉu của anh ta.
“Ngà i công tố hiá»n là nh†đã biết cách phô bà y ra trÆ°á»›c bà n dân thiên hạ sá»± xấu hổ và nhục nhã riêng của mình và là m nhÆ° đó không phải là ná»—i xấu hổ của anh ta.
Dẫu sao cũng cần phải nói vỠanh ta.
NgÆ°á»i ta bảo rằng nÆ°á»›c Nga tháºt bất hạnh vá»›i những vị tổng công tố. Stepankov, Cazannic, Iliusenko - đó là mấy ngÆ°á»i tiá»n nhiệm của Skuratov: Skuratov lui và o quên lãng trong bóng Ä‘en của những sá»± kiện năm 1993. Cazannic thì phóng thÃch trÆ°á»›c thá»i hạn những kẻ tổ chức cuá»™c chÃnh biến rồi mất chức vá»›i bao ồn à o rùm beng. Còn Iliusenko thì bị tống và o nhà tù Lefortovo theo sáng kiến của những ngÆ°á»i kế nhiệm anh ta, Skuratov. Má»—i vị tổng công tố ra Ä‘i vá»›i những vụ bê bối khác nhau. Má»—i vị Ä‘á»u để lại má»™t má»› những vụ án chÆ°a được khám phá.
Tuy nhiên phải chăng chỉ có nÆ°á»›c Nga chịu bất hạnh? ở đâu mà chả có những vị công tố trung thá»±c và những vị công tố thiếu trung thá»±c. Những thằng ngu mặc bá»™ đồ chưởng lý và những con ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng. NhÆ°ng ở nÆ°á»›c ta, nÆ¡i cả hệ thống các quan hệ trong xã há»™i đã bị huá»· hoại nặng ná» thì lại xuất hiện mảnh đất tốt cho việc lôi kéo các ngà i công tố và o ná»n chÃnh trị. CÅ©ng trên cái ná»n nà y (tuy hoà n toà n khác nhau) mà cả ba ông công tố trÆ°á»›c Ä‘á»u “cháy trụiâ€.
Vá» thá»±c chất,Tổng công tố là má»™t công chức Nhà nÆ°á»›c thuần tuý. Không ai đòi há»i anh ta phải có má»™t nhãn quan chÃnh trị. HÆ¡n nữa phẩm chất dÆ°Æ¡ng nhiên nà y có thể phút chốc biến thà nh má»™t khiếm khuyết trên cÆ°Æ¡ng vị công tố uá»· viên.
Nhiệm vụ của uá»· viên công tố là phải trở thà nh kẻ thù của má»i hà nh Ä‘á»™ng vi phạm pháp chế.
Thá»i gian đầu má»›i Ä‘á» bạt Skuratov, tôi có cảm giác đã tìm được ngÆ°á»i cần tìm. Tôi gặp anh ta thÆ°á»ng xuyên. Yuri Ilich thông báo cho tôi vá» quá trình Ä‘iá»u tra những trá»ng án lá»›n nhất vá» giết ngÆ°á»i: nhà truyá»n giáo Alexandr Menhi, ngÆ°á»i dẫn chÆ°Æ¡ng trình truyá»n hình Vlad Lischiev, nhà báo Dmitri Kholodov, nhà doanh nghiệp Van Kivilidi. Tôi rất sốt ruá»™t vì đã mấy năm mà các vụ án nà y chÆ°a phá xong. Tôi cÅ©ng đã mấy lần nhắc Skuratov vá» việc nà y.
Vá»›i má»™t giá»ng nói nhá» nhẹ, vô hồn anh ta luôn luôn giải thÃch: các cuá»™c Ä‘iá»u tra Ä‘ang được tiến hà nh, phạm vi các đối tượng nghi vấn đã được xác định,Ä‘ang kiến giải giả thuyết nà y giả thuyết. khác...
NhÆ°ng tôi thấy trên thá»±c tế chả có gì xảy ra. Sá»± Ä‘Æ¡n Ä‘iệu bất táºn của những lá»i bao biện của Skuratov trở thà nh ná»—i bá»±c mình ngà y cà ng lá»›n.
Má»™t phẩm chất khác của Skuratov gây cho ngÆ°á»i ta niá»m lạc quan trong buổi đầu là tÃnh phi chÃnh trị có chủ ý của anh ta. NhÆ°ng, nhÆ° má»i ngÆ°á»i đã biết, xuất hiện “lãnh tụ tinh thần†của Tổng công tố- đó là đại biểu Äại biểu Duma Quốc gia Victor Iliukhin. ChÃnh cái ông Iliukhin, kẻ đã từng khởi tố hình sá»± Mikhail Gorbachov theo Ä‘iá»u “phản bá»™i Tổ quốcâ€, khởi tố tôi vá» tá»™i “diệt chủng dân tá»™c Ngaâ€. Iliukhin - tác giả má»i dá»± án luáºt vá» việc Yeltsin đã mất quyá»n lãnh đạo đất nÆ°á»›c. CÅ©ng chÃnh đại biểu Duma nà y, nhÆ° báo chà đã viết, đã có thá»i gian là m việc trong hệ thống công tố uá»· viên theo Ä‘Æ°á»ng KGB, hay lui tá»›i má»i cánh cá»a, kể cả cá»a và o phòng Tổng công tố. Äó, thá»±c chất chà ng Skuratov phi chÃnh trị của anh!
Bây giá» tôi má»›i hiểu tại sao lại thế. Yuri Skuratov, bên cạnh những phẩm chất không thể thay thế được đối vá»›i má»™t uá»· viên công tố - ý thức thừa hà nh, trà nhá»› tuyệt vá»i, tÃnh kiên trì - đã không có được cái quan trá»ng nhất - tÃnh cách Ä‘Ã n ông, tá»± tin và o bản thân,và o sức mình và trong má»™t nghÄ©a nà o đó chỉ là má»™t sá»± trống rá»—ng. Cần cấp tốc lấp lá»— trống nà y bằng má»™t ná»™i dung sáng sủa và thá»i sá»±. Và vừa hay là có Iliukhin.
Tôi hiểu là Skuratov chịu ảnh hưởng của những ai mách bảo anh ta con Ä‘Æ°á»ng dá»… dà ng nhất, con Ä‘Æ°á»ng của những vụ án chÃnh trị ồn à o nhất.
Trong số các chủ nhà băng và doanh nghiệp có những ngÆ°á»i bằng cách nà y hay cách khác có trá»±c tiếp tham gia và o số pháºn của Yuri Skuratov. Sau nà y má»›i rõ ra đó là “những ngÆ°á»i bạn hiểu khá sâu bản chất nhu nhược của ngà i Tổng công tốâ€. NgÆ°á»i đầu tiên biết cuá»™n phim khiêu dâm có sá»± tham gia của Tổng công tố lại là Nicolai Bordiuza. Là má»™t ngÆ°á»i lÃnh, má»™t sÄ© quan biên phòng chân chÃnh, không chịu nổi sá»± trác táng dÆ°á»›i má»i hình thức, Bordiuza thá»±c sá»± bị sốc.NhÆ°ng tạm thá»i ông Chánh văn phòng phủ Tổng thống quyết định chÆ°a cho tôi biết cái tin kinh tởm nà y. Khi gặp Skuratov, Bordiuza lạnh lùng bảo anh ta: trong hoà n cảnh nà y khá»i phải suy nghÄ© gì nhiá»u.
Skuratov nhẫn nhục viết đơn xin miễn nhiệm:
“Boris Nicolaievich vô cùng kÃnh mến!
Do khối lượng công việc nặng ná», thá»i gian gần đây tình trạng sức khoẻ của tôi suy sụp khá nặng (Ä‘au đầu, Ä‘au vùng tim,v.v...) vì váºy tôi Ä‘á» nghị ngà i Ä‘Æ°a ra Há»™i đồng Liên bang xem xét vấn Ä‘á» miá»…n nhiệm chức vụ Tổng công tố tôi Ä‘ang đảm nháºn. Äá» nghị xem xét giao cho tôi công việc đỡ nặng hÆ¡n.
Ngà y 01 tháng 02 năm 1994â€.
NhÆ°ng đến sáng hôm sau anh ta lại đến gặp Bordiuza và đỠnghị không được để lá»™ cuá»™n phim: “Chúng ta hãy quên nó Ä‘i. Các anh coi nhÆ° không biết gì. Còn tôi sẵn sà ng là m má»i việc theo yêu cầu của anhâ€.
Bordiuza trả lá»i: “Thứ nhất, Ä‘Æ¡n từ chức của anh nay đã đặt trên bà n chá» quyết định của Tổng thống. Thứ hai, nếu anh là má»™t ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng thì cần phải hiểu rằng, má»™t khi đã có má»™t bản sao tức là đã có năm chục bản khácâ€.
Äến lúc đó Skuratov quay ra van lạy, xin xá». Má»™t tháng sau bá»—ng dÆ°ng thay đổi hoà n toà n thái Ä‘á»™ “băng hình là m giả, ngÆ°á»i trong phim không phải tôiâ€.
Không phải má»—i ngÆ°á»i dá»… dà ng chịu Ä‘á»±ng Ä‘iá»u nhục nhã ấy. Skuratov đổ bệnh và quả tháºt phải và o Ä‘iá»u trị tại Bệnh viện Trung Æ°Æ¡ng. Cuá»™c há»p của Há»™i đồng Liên bang xét phê chuẩn việc cách chức Skuratov dá»± tÃnh và o ngà y 17 tháng Ba.
Äêm 16 sang ngà y 17 tháng Ba, Vô tuyến truyá»n hình Nga trên kênh 1 truyá»n trÃch Ä‘oạn băng hình trong đó “có ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông giống ngà i Tổng công tố Ä‘ang là m trò đồi bại vá»›i các gái bán hoa trong má»™t nhà tắm hÆ¡iâ€.
Sáng hôm sau, 17 tháng Ba, các vị Thượng nghị sÄ© gần nhÆ° nhất trà biểu quyết bác bá» việc cách chức Skuratov. Äá»™ nóng nảy của cuá»™c đấu tranh chÃnh trị đã đạt tá»›i tá»™t đỉnh.
Igor Stroev, Chủ tịch Há»™i đồng Liên bang trong cuá»™c trả lá»i phá»ng vấn đã nói đại khái: “Thảo luáºn gì ở đây? Má»™t con ngÆ°á»i Ä‘ang chịu bất hạnh đấy thôi!â€
Cho đến táºn khi có cuá»™c bá» phiếu bê bối vá» vụ Skuratov tôi không biết má»™t tà gì vá» cuá»™n phim khiêu dâm ná». Cả Nicolai Bordiuza lẫn các trợ lý khác Ä‘á»u không ai nói gì vá»›i tôi vá» cuá»™n phim hay cuốn băng hình. Khi Ä‘á»c Ä‘Æ¡n của Skuratov xin từ chức vì lý do sức khá»e, nói tháºt tôi thấy nhẹ cả ngÆ°á»i. Má»™t Tổng công tố yếu kém, vô vị tá»± rút lui. Không cần bắt buá»™c, không phải tốn công sức.
Các sá»± kiện ở Há»™i đồng Liên bang nổ ra nhÆ° sét giữa trá»i quang.
Tôi cho gá»i Skuratov, Primakov và Putin đến để là m rõ sá»± việc má»™t cách dứt khoát.
Trên bà n là m việc của tôi có chiếc cặp Ä‘á»±ng bức ảnh in ra từ cái băng hình kia, các kết quả giám định, tà i liệu của cuá»™c há»p của thượng viện vá» việc cách chức Skuratov. Trong các tà i liệu giám định nêu rõ kết quả phân tÃch giá»ng nói và hình ảnh trong phim cho thấy ngÆ°á»i trong đó đúng là ngà i Tổng công tố. Má»› ảnh tôi không xem, tôi gạt ra xa khá»i chá»— mình.
Trong lần gặp nà y, Skuratov lần đầu tiên nói vá» vụ án hình sá»± “Mabetexâ€, rằng anh ta bị săn lùng do đã khởi tố vụ án vá» Ä‘Æ°a hối lá»™ mà công ty nà y đút lót cho Borodin, Cục trưởng Cục Quản trị thuá»™c bá»™ máy của Tổng thống và các quan chức khác. Sau đó anh ta còn nói má»™t câu kỳ cục thế nà y:
- Boris Nicolaevich, nếu Ngà i để tôi lại là m Tổng công tố thì Ngà i khá»i phải lo lắng gì vá» vụ “Mabetexâ€, vụ đó nằm trong tầm kiểm soát của tôi.
- Vụ đó liên quan gì ở đây? Cần Ä‘iá»u tra thì cứ Ä‘iá»u tra. Hãy là m tất cả những gì các anh cho là cần thiết. Chúng ta bây giá» Ä‘ang nói đến má»™t việc hoà n toà n khác. Yuri Ilich, sau những việc xảy ra vá»›i anh: tôi cho rằng anh không thể tiếp tục là m Tổng công tố được nữa. Tôi không rầy la, không cãi cá» và cÅ©ng không an ủi anh đâu. Anh hãy viết Ä‘Æ¡n Ä‘i. Tôi không tiếp tục là m việc vá»›i anh nữa đâu!
Skuratov im lặng, nhÆ°ng không được lâu. Anh ta nói, anh ta cho rằng những quan hệ không bình thÆ°á»ng nhÆ° váºy là bất lợi cho công việc. Rằng anh ta muốn hoạt Ä‘á»™ng trong Ä‘á»™i hình của Tổng thống. Lại nói mãi vá» vụ án “Mabetexâ€. Nói, nếu ngÆ°á»i khác lên là m Tổng công tố sẽ khó mà giải quyết êm thấm cược vụ án phức tạp nà y. Sau đó, để cầu cứu sá»± trợ giúp, anh ta quay sang Primakov:
- Evgeni Macximovich, Ngà i nói với Boris Nicolaevich đỡ tôi đi chứ!
Tôi chá» xem Primakov trả lá»i ra sao.
Primakov im lặng khá lâu, sau đó cất tiếng:
- Nếu như Boris Nicolaevich bảo rằng không muốn là m việc với tôi nữa, tôi sẽ ra đi không ngoảnh lại. Anh cần phải rút lui đi, Yuri Ilich.
Bất ngỠSkuratov độp luôn:
- Còn Ngà i, Evgeni Macximovich, Ngà i đã phản bội tôi.
Có má»™t cảm giác tháºt ghê tởm, đê tiện trÆ°á»›c việc Skuratov công khai mặc cả má»™t vụ án hình sá»±.
Tất cả con ngÆ°á»i anh ta lúc ấy toát lên má»™t ý: Tôi sẽ là ngÆ°á»i của Ngà i, tôi sẵn sà ng là m tất cả. Miá»…n là để tôi ở lại là m việc. Tôi đã phải nhắc lại mấy lần: “Yuri Ilich, Tôi sẽ không là m việc vá»›i anh nữa. Äây, anh viết Ä‘Æ¡n Ä‘iâ€. Tôi cầm lấy cây bút, tá» giấy đẩy vá» phÃa anh ta.
Niá»m tin rằng chúng tôi đã hà nh Ä‘á»™ng đúng khi sa thải anh ta cứ lá»›n trong tôi từng phút má»™t. Má»™t vị công tố nhÆ° thế không chỉ yếu kém và tù mù mà lại cá»±c kỳ nguy hiểm nếu cứ để ngồi trên ghế cầm cân công lý. Bất kỳ má»™t tên tá»™i phạm nà o, má»™t kẻ hoạt đầu chÃnh trị nà o cÅ©ng có thể sá» dụng những cuốn phim, băng hình và o mục Ä‘Ãch vụ lợi. Mà sá»± việc đâu chỉ dừng lại ở mấy cuốn phim. Còn những dịch vụ gì và những ai đã bị con ngÆ°á»i nham hiểm nà y lợi dụng.
Ngay trong ngà y hôm đó, Skuratov viết má»™t Ä‘Æ¡n nữa xin từ chức: “Sau khi suy nghÄ© kỹ vá» cuá»™c há»p vừa qua của Há»™i đồng Liên bang, tôi muốn trÆ°á»›c tiên xin cảm Æ¡n vá» những đánh giá đối vá»›i công việc của tôi. Tuy nhiên xét hoà n cảnh công việc hiện tại cÅ©ng nhÆ° bầu không khà tâm lý, đạo đức quanh mình, tôi đã quyết định xin từ nhiệm...“
ChÃnh và o lúc đó, ngà y 17 tháng Ba đã bắt đầu những ngà y tháng đấu tranh khốc liệt mà trung tâm cuá»™c đấu tranh lại là Skuratov. NhÆ°ng bấy giá» còn chÆ°a ai biết gì. Tôi có cảm giác má»i cái Ä‘á»u rõ nhÆ° hai vá»›i hai là bốn, má»™t ông Tổng công tố nhÆ° váºy Ä‘Æ¡n giản là không xứng đáng vá»›i chức vụ cao cả đó. NhÆ°ng các ông nghị của nÆ°á»›c Nga lại tÃnh toán khác: Skuratov là công cụ quý báu trong cuá»™c đấu tranh già nh ảnh hưởng chÃnh trị của há».
Cần nhìn nháºn Skuratov cho đúng. Trong cái tháng nằm trong bệnh viện, mặc tất cả Ä‘au đởn “ở đầu và vùng tim†ngà i Tổng công tố không hỠđể lãng phà thá»i gian đã khẩn trÆ°Æ¡ng thu vén, táºp hợp má»i vụ án Ãt nhiá»u liên quan đến chÃnh trị. Äến hôm nay chỉ còn nghe thấy má»™t trong số các vụ đó là vụ sá»a chữa Äiện Kremli. NhÆ°ng lúc đó Skuratov đã tha lôi đến Há»™i đồng Liên bang má»™t đống cho thượng viện tha hồ lá»±a chá»n: Nà o là vụ bổ nhiệm phi pháp Chubais là m Tổng giám đốc Công ty cổ phần Năng lượng nhiên liệu thống nhất Nga EEC, nà o là vụ những kẻ phải chịu trách nhiệm vá» sá»± kiện ngà y 17 tháng 8 năm 1998 phá giá đồng rúp, hoà n trả nợ nÆ°á»›c ngoà i, châm ngòi khủng hoảnh kinh tế tà i chÃnh năm 1998, nà o bức thÆ° “Vá» các biện pháp thu hồi nguồn tà i chÃnh quốc gia bị gá»i trái phép ở nÆ°á»›c ngoà iâ€, nà o vụ lạm dụng ở Ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng. NhÆ° sau nà y má»i ngÆ°á»i đã rõ, tất cả những vụ án “chấn Ä‘á»™ng†nà y chẳng đáng lấy má»™t đồng xu mẻ.
Bây giá» tôi nháºn ra trÆ°á»›c mặt mình không phải má»™t con ngÆ°á»i thất tráºn, bị là m nhục, lầm Ä‘Æ°á»ng lạc lối mà là má»™t con ngÆ°á»i rắp tâm chá»n lá»±a và định vị rất rõ trên chÃnh trÆ°á»ng. Luôn cố gắng và kiên nhẫn, bằng hà nh Ä‘á»™ng khó nháºn thấy của mình, anh ta hết sức tá»± giác là m lợi cho các đồng minh má»›i. TrÆ°á»›c anh ta không ai có thể đẩy Tổng thống ra đối đầu vá»›i Há»™i đồng Liên bang. Skuratov đã là m được việc đó.
Tại Hội đồng Liên bang, Skuratov được Yuri Luzkov đảm bảo một sự ủng hộ.
ChÃnh đây là điá»u là m tôi lúc đó lo lắng nhất. Sau cuá»™c gặp đáng nhá»› ngà y 18 tháng Ba ấy, thái Ä‘á»™ của tôi đối vá»›i Skuratov trở nên hết sức rõ rà ng. Tôi không có quyá»n chịu Ä‘á»±ng anh ta trên cÆ°Æ¡ng vị Tổng công tố nữa. NhÆ°ng thái Ä‘á»™ của Luzkov tại Há»™i đồng Liên bang, các phát biểu của Luzkov bảo vệ Skuratov đối vá»›i tôi là má»™t phát hiện má»›i không mấy dá»… chịu. Nếu nói thá»±c thì đây là má»™t phát hiện không chỉ theo ý nghÄ©a chÃnh trị.
Äúng, tôi biết rằng Yuri Luzkov sẵn sà ng là m nhiá»u việc để thoả mãn những tham vá»ng của mình. Mùa thu năm ngoái, khi tôi cách chức Kirienko, giá»›i thiệu ChernomÆ°rdin trở lại là m Thủ tÆ°á»›ng và hai lần Hạ viện đã bác bá» thì Luzkov quay ra tấn công trá»±c diện và o Tổng thống. Những cú đòn của ông ta có thể biện minh bằng Æ°á»›c muốn cháy bá»ng chiếm chiếc ghế Thủ tÆ°á»›ng.
Hôm nay Luzkov lao ra cứu Skuratov, tại sao váºy?
Là má»™t ông chủ gia đình mẫu má»±c, má»™t ngÆ°á»i chồng và ngÆ°á»i cha Ä‘iển hình, Luzkov không thể không biết câu chuyện xấu xa vá» ngà i công tố trở nên khá ố thế nà o trÆ°á»›c con mắt xã há»™i. Việc đánh giá nó cho nghiêm khắc vá» mặt đạo đức là cần thiết nhÆ° thế nà o.
Vá»›i tÆ° cách là ngÆ°á»i lãnh đạo má»™t thà nh phố lá»›n, Luzkov không thể không hiểu rằng sá»± trong sạch của ngà i công tố quan trá»ng đến nhÆ°á»ng nà o, sẽ nguy hiểm biết bao cho xã há»™i khi má»™t ngÆ°á»i bảo vệ luáºt pháp có những quyá»n hà nh rá»™ng lá»›n nhÆ° thế lại có các mối quan hệ vá»›i giá»›i tá»™i phạm. vá»›i tÆ° cách má»™t nhà hoạt Ä‘á»™ng Nhà nÆ°á»›c, Luzkov cÅ©ng hiểu những việc ông ta là m thá»±c tế là phá há»ng trục dá»c của hệ thống lãnh đạo quốc gia khi thúc đẩy Tổng thống đối đầu vá»›i các lãnh đạo địa phÆ°Æ¡ng, những tỉnh trưởng, thống đốc, phá vỡ tÆ°Æ¡ng quan quyá»n lá»±c của các nhánh chÃnh quyá»n. Là má»™t nhà chÃnh trị, Luzkov cÅ©ng hiểu rằng bảo vệ Skuratov chắc gì đã trang Ä‘iểm thêm hình ảnh của ông ta trong con mắt của những ngÆ°á»i dân bình thÆ°á»ng.
Thế nhưng ông ta vẫn cứ quyết là m.
Tôi không thể tìm được bất cứ lý do nà o khác biện minh hoặc giải thÃch cho hà nh Ä‘á»™ng của Yuri Mikhailovich ở Há»™i đồng Liên bang, trừ má»™t Ä‘iá»u: Luzkov muốn bằng bất cứ giá nà o khuấy mạnh cuá»™c khủng hoảng nà y lên và nhảy ra lãnh đạo má»™t bá»™ pháºn các thủ lÄ©nh địa phÆ°Æ¡ng vá»›i tÆ° cách má»™t trung tâm quyá»n lá»±c má»›i. Má»™t trung tâm bất hợp pháp, phản hiến pháp, phá vỡ thô bạo các khuôn khổ của má»™t quá trình chÃnh trị.
NhÆ°ng tôi không cho phép là m Ä‘iá»u đó. Kể cả Luzkov hay bất cứ má»™t ngÆ°á»i nà o khác, không ai có thể dồn tôi và o góc tÆ°á»ng được. Cả cái cá»— xe song mã gồm Tổng công tố và ngà i Thị trưởng Thủ đô cÅ©ng không là m gì được, dẫu câu chuyện nà y vô nghÄ©a, gây nhiá»u thất vá»ng bằng những háºu quả thối tha bẩn thỉu của nó.
Tiện thể, xin kể lại, sau nà y tôi cứ suy nghĩ mãi, tại sao kết quả bỠphiếu ngà y 17 tháng Ba lại nhất trà đến thế. Tất cả chỉ có sáu vị Thượng nghị sĩ đồng ý cách chức Skuratov.
Chả lẽ lại chỉ có má»™t lý do là toan tÃnh chÃnh trị? Không, chắc hẳn phải có cái gì khác nữa.
Nói rằng các vị Thượng nghị sÄ© láºp tức tin và o giả thiết Yuri Ilich bất hạnh bị oan và là má»™t “thanh tra Catanhi của Nga†thì tôi không tin.
Có những nguyên nhân khác ấu trĩ hơn.
Chắc má»™t số ngÆ°á»i trong lúc ấy đã nghÄ© vá» bản thân mình, nhá»› vá» các sauna (nhà tắm hÆ¡i) và các nhà nghỉ, còn lại từ thá»i Xô-viết Tất nhiên không phải tất cả. NhÆ°ng mà nhiá»u. Tiếc rằng con ngÆ°á»i là má»™t thá»±c thể yếu Ä‘uối. Sá»± trong sạch tinh thần và đạo đức, sá»± đúng má»±c giản dị của nhà chÃnh trị, của công chức, của ngÆ°á»i lãnh đạo - ở nÆ°á»›c ta tất cả những Ä‘iá»u đó chỉ là lý tưởng.
Cuá»™c sống, vẫn nhÆ° trÆ°á»›c đây, còn xa vá»›i lý tưởng. Sá»± bất tÃn truyá»n thống của Nga cho thấy không thể sống theo các quy tắc, các luáºt thà nh ván và bất thà nh văn phản ánh rõ rà ng, ghê tởm trong toà n bá»™ câu chuyện vá» Skuratov.
Ngà y 27 tháng Ba, các Ä‘iá»u tra viên của Viện Tổng công tố Liên bang đến khám xét Äiện Kremli và phát hiện được “má»™t má»› tà i liệu†từ toà nhà số 14. Phải thà nh tháºt thừa nháºn, việc nà y đã là m tôi thấy vui mừng. Tôi tin tưởng rằng sá»± doạ dẫm tố giác của Skuratov, và vụ án hình sá»± “Mabetex†do anh ta láºp trong sá»± bà máºt nghiêm ngạt nhất, chẳng qua chỉ là má»™t quá»· kế vặt, má»™t quả mìn nhạy trong má»™t trò chÆ¡i nguy hiểm. Tôi cÅ©ng hiểu rằng mình đã Ä‘i theo con Ä‘Æ°á»ng hoà n toà n đứng. Hãy để cho các Ä‘iá»u tra viên và công tố viên tiếp tục công việc của mình trong phạm vi luáºt pháp. Äúng nhÆ° Tổng thống phải thá»±c hiện chức trách của mình - bảo vệ các lợi Ãch quốc gia, bất chấp má»i sá»±. Tôi cần phải phế bá» tên công tố đê tiện, và tôi sẽ là m được Ä‘iá»u đó.
Ngà y 2 tháng TÆ°, Phó Trưởng công tố MatxcÆ¡va khởi tố vụ án hình sá»± trên cÆ¡ sở chứng cá»› “lạm dụng trách nhiệm của Tổng công tốâ€.
Ngay láºp tức tôi ký sắc lệnh cách chức Tổng công tố của Skuratov do yêu cầu Ä‘iá»u tra vụ án. Sắc lệnh được chuẩn bị tuân thủ theo đúng Luáºt vá» Viện Công tố và Hiến pháp nÆ°á»›c Nga.
Vụ án hình sá»± nà y tạm thá»i chÆ°a kết thúc. (Quá trình kiểm tra các kết quả Ä‘iá»u tra và chứng cá»› tiếp theo cho thấy riêng các văn bản ghi nháºn các cuá»™c gặp gỡ của Yuri Ilich vá»›i gái là ng chÆ¡i đã không dÆ°á»›i bảy lần, má»—i lần Ä‘á»u dùng tiá»n của “bạn bèâ€, mà má»™t số nà y lại liên quan đến các vụ án hình sá»± khác). NhÆ°ng tôi tin rằng tá»›i lúc nà o đó cÅ©ng phải kết thúc vụ án nà y thôi.
NhÆ°ng khi ấy, tháng TÆ° năm 1999, thái Ä‘á»™ quyết liệt và cứng rắn của tôi đối vá»›i Skuratov không phải đã được nhiá»u ngÆ°á»i thông cảm, đặc biệt là ở Há»™i đồng Liên bang.
Các vị thống đốc địa phÆ°Æ¡ng ở nÆ°á»›c Nga luôn luôn là má»™t lá»±c lượng chÃnh trị to lá»›n. Tháºm chà trong thá»i Xô-viết, các vị Bà thÆ° thứ nhất khu uá»· (tá»± tôi có kinh nghiệm cá nhân) - đó là những ngÆ°á»i được bổ nhiệm chứ không phải do bầu cá», trong những thá»i Ä‘iểm quyết định của lịch sá» trở thà nh má»™t “đa số im lặng hùng hồn“ góp phần quyết định ngoặt tay lái khi thì sang tả, lúc thì sang hữu. Việc cất chức Khrutsov xảy ra trong bối cảnh má»™t cuá»™c âm mÆ°u trong Äảng khi nhóm của Breznev đã bà máºt đạt được thoả thuáºn vá»›i đại Ä‘a số các bà thÆ° thứ nhất các khu uá»·. Ngay cả việc bổ nhiệm Gorbachov cÅ©ng bằng cách đó. Không má»™t quyết định nà o thuá»™c loại nà y được thông qua nếu thiếu sá»± đồng ý của các vị Bà thÆ° thứ nhất. Sá»± tháºt là trÆ°á»ng hợp bổ nhiệm Gorbachov đã diá»…n ra dÆ°á»›i hình thức các cuá»™c gặp hoà n toà n công khai, cởi mở trong phòng nghỉ, hà nh lang Cung Äại há»™i, trong các phòng đặc biệt và ở khách sạn. Không thể thiếu những biện pháp giữ bà máºt tưởng nhÆ° vô Ãch.
Nhân tiện cÅ©ng cần nói luôn, trong Hiến pháp má»›i năm 1993 của Liên bang Nga mà ngÆ°á»i ta gá»i là bản Hiến pháp của Yeltsin - mặc dù có nhiá»u chuyên gia, luáºt gia, chÃnh trị gia cÅ©ng tham gia xây dá»±ng, soạn thảo - vai trò của các thủ lÄ©nh địa phÆ°Æ¡ng được viết rất rõ. Và lần đầu tiên, có thể là trong suốt chiá»u dà i lịch sá» cáºn và hiện đại, Ä‘iá»u nà y được công khai hoá. Chả cần phải gặp gỡ ở Phòng nghỉ, hà nh lang, không cần tổ chức các cuá»™c gặp gỡ bà máºt sau lÆ°ng các lãnh tụ.
Há»™i đồng Liên bang phê chuẩn má»—i má»™t dá»± luáºt. Má»—i má»™t quyết định quan trá»ng của quốc gia Ä‘á»u được công khai. Chúng ta Ä‘i bÆ°á»›c nà y hoà n toà n có ý thức khi ghi và o Hiến pháp vai trò của Há»™i đồng Liên bang là ngÆ°á»i bảo vệ xã há»™i khá»i những xáo Ä‘á»™ng, bất hoà và khủng hoảng chÃnh trị. Duma - má»™t thá»±c thể bị chÃnh trị hoá đến tá»™t Ä‘á»™,đặc biệt trong thá»i đại háºu cá»™ng sản, thá»i đại của những thay đổi sâu sắc. Há»™i đồng Liên bang kiá»m chế tối Ä‘a, có cân nhắc vá» chÃnh trị. Bởi vì má»—i má»™t tỉnh trưởng, má»™t thống dốc Ä‘á»u mang trên vai gánh nặng trách nhiệm lá»›n lao đối vá»›i địa phÆ°Æ¡ng mình.
Xung đột giữa Tổng thống với các Thống đốc là cực kỳ nguy hiểm cho đất nước.
Äể xây dá»±ng má»™t bầu không khà há»—n loạn và chia rẽ, há» chẳng cần gì đảo chÃnh quân sá»±, luáºn tá»™i để phế truất Tổng thống cÅ©ng nhÆ° bá» phiếu bất tÃn nhiệm ChÃnh phủ. Trong Há»™i trÆ°á»ng có cả má»™t trăm ông chủ của nÆ°á»›c Nga, má»™t trăm vị hầu tÆ°á»›c quân vÆ°Æ¡ng - tôi cÅ©ng chả biết gá»i há» thế nà o cho chÃnh xác hÆ¡n... Từ thá»i xa xÆ°a má»™t táºp hợp nhÆ° thế trong con mắt nhân dân là cả quyá»n lá»±c vô biên đến mức, nếu cần, có thể tÆ°á»›c bá» cả ngai và ng của Sa hoà ng.
Từ mùa thu năm ngoái, Yuri Luzkov đã tÃch cá»±c ủng há»™ Ä‘Æ°á»ng lối của những ngÆ°á»i cá»™ng sản đặt vấn Ä‘á» vá» việc tôi không đủ năng lá»±c hoạt Ä‘á»™ng trên cÆ°Æ¡ng vị Tổng thống.
- Ở nÆ°á»›c Nga đã thiết láºp ná»n Cá»™ng hoà Tổng thống, - Luzkov nói - má»™t cÆ¡ chế đòi há»i vai trò tÃch cá»±c của Tổng thống trong công việc Nhà nÆ°á»›c. Xã há»™i, Nhà nÆ°á»›c cần nháºn được câu trả lá»i của Tổng thống, rằng tá»± ông ta sẽ quyết định nhÆ° thế nà o vấn Ä‘á» liên quan đến sức khoẻ của ông ta.
Ngà y 21 tháng TÆ°, tại cuá»™c há»p Há»™i đồng Liên bang, Yuri Luzkov Ä‘á»c má»™t bà i diá»…n văn má»›i rá»±c lá»a bảo vệ luáºt pháp để bảo vệ Skuratov.
NhÆ°ng bằng mắt thÆ°á»ng, bất kỳ má»™t ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng nà o cÅ©ng Ä‘á»u thấy rõ lúc đó cÅ©ng nhÆ° hiện nay Luzkov đã đặt cược và toan giáºt món lợi kếch xù nhÆ° thế nà o. Các thống đốc và tỉnh trưởng trong vụ tranh luáºn vá» Tổng công tố đã Ä‘oà n kết lại xung quanh Luzkov bởi hai nguyên nhân. Thứ nhất, há» rất muốn có má»™t vị công tố của mình, má»™t công tố dá»… sai bảo. Thứ hai, quan trá»ng hÆ¡n, chÃnh lúc đó hỠđã nháºn ra chá»— yếu trong Hiến pháp của chúng ta: bằng cuá»™c bá» phiếu vá» việc bãi chức Tổng công tố, các lãnh tụ địa phÆ°Æ¡ng có trong tay má»™t công cụ cá»±c mạnh trong nÆ°á»›c để gây áp lá»±c đối vá»›i Tổng thống. Sá» dụng công cụ nà y ra sao, tạm thá»i há» chÆ°a biết, nhÆ°ng ai cÅ©ng muốn thá».
Nháºn thấy Ä‘iểm yếu của chÃnh quyá»n hà nh pháp trong thá»i gian cuá»™c khủng hoảng mùa thu, các vị Thống đốc và tỉnh trưởng lại có thêm má»™t lần kiểm tra sức bá»n của chÃnh quyá»n nà y nhằm tạo dá»±ng má»™t ngoại hình chÃnh trị cho nÆ°á»›c Nga hiện đại. Tôi cho rằng việc cải cách Há»™i đồng Liên bang hôm nay sẽ giúp tránh được những xung Ä‘á»™t tÆ°Æ¡ng tá»± trong tÆ°Æ¡ng lai giữa Tổng thống vá»›i lãnh đạo các khu vá»±c, địa phÆ°Æ¡ng. Tháºt nguy hiểm cho đất nÆ°á»›c khi các vị Thống đốc, những ngÆ°á»i đảm bảo sá»± ổn định ở các địa phÆ°Æ¡ng của Nga lại lao và o các gian kế chÃnh trị.
Tôi đã gặp má»™t số Thống đốc, đã há»i há» vá» thái Ä‘á»™ đối vá»›i vụ Skuratov. Vá» cÆ¡ bản hỠủng há»™ láºp trÆ°á»ng của tôi, nói rằng đất nÆ°á»›c không cần má»™t vì công tố nhÆ° váºy. Lợi dụng ảnh hưởng của mình cÅ©ng nhÆ° sá»± lệ thuá»™c của nhiá»u địa phÆ°Æ¡ng yếu kém và o MatxcÆ¡va, trong các câu chuyện váºn Ä‘á»™ng hà nh lang, háºu trÆ°á»ng, Luzkov luôn gây sức ép đòi các Thống đốc khác tham gia khởi loạn Hiến pháp, là m cuá»™c “phản đối công khaiâ€.
61 trong số 178 đại biểu Há»™i đồng Liên bang đã bá» phiếu đồng ý cách chức Skuratov. 79 phiếu chống. Trong số há» phần lá»›n là lãnh đạo các cÆ¡ quan láºp pháp của địa phÆ°Æ¡ng. Lần bá» phiếu trÆ°á»›c, chắc các bạn còn nhá»›, hoà n toà n là số liệu khác. Khi đó chỉ có 6 ngÆ°á»i đồng ý cách chức Skuratov.
Liệu có nhiá»u ngÆ°á»i trong số 79 vị bá» phiếu phản đối thá»±c sá»± tin tưởng rằng Skuratov sẽ mở chiếc cặp phù thuá»· ra, gá»i tên những kẻ đặt hà ng những vụ án giết ngÆ°á»i nghiêm trá»ng từng ồn à o bấy nay? Tôi cho rằng hầu nhÆ° chẳng có ai tin nhÆ° váºy cả. Việc bá» phiếu là kết quả của má»™t sá»± hăng hái thuần tuý chÃnh trị. HÆ¡n nữa, có cả má»™t bá»™ tham mÆ°u chỉ đạo ủng há»™ Skuratov, tại đó ngÆ°á»i của Luzkov và đại diện Äảng cá»™ng sản tiến hà nh gặp gỡ vá»›i các nghị sÄ©, còn hôm Há»™i đồng Liên bang bá» phiếu thì tất cả bá»n há» Ä‘á»u có mặt: nà o Ziuganov, nà o Iliukhin và nhiá»u đại biểu Viện Duma Quốc gia quan tâm đến việc tháo gỡ vụ scandal theo hÆ°á»›ng có lợi cho há».
Tôi nghÄ© rằng, giỠđây những ngÆ°á»i nà y hẳn đã có Ä‘iá»u kiện tá»± khẳng định: cái cặp bà máºt của Scuratov cÅ©ng trống rá»—ng nhÆ° ông chủ của nó váºy. Không má»™t chứng cứ má»›i, không má»™t tà i liệu nà o trong đó được Skuratov Ä‘Æ°a ra chứng minh.
Xin nói thêm, trÆ°á»›c lần bá» phiếu thứ hai ở Há»™i đồng Liên bang, Ä‘á»™i hình của tôi cố gắng đạt thoả thuáºn hoà bình vá»›i Luzkov. Trong số các ứng cá» viên và o chức vụ Tổng công tố tôi có xem xét Ä‘á» nghị Ä‘á» cá» cá»±u lãnh đạo Viện kiểm sát MatxcÆ¡va Genadi Ponomariov. Tôi đã Ä‘iá»u tra kỹ vá» Ponomariov qua Phó chánh văn phòng Lixov, ngÆ°á»i đã từng công tác lâu năm trong Viện kiểm sát tối cao và hiểu biết nhiá»u vá» Ponomariov. Lixov nháºn xét đây là má»™t công tố có năng lá»±c, Ä‘á»™c láºp và là má»™t ứng viên xứng đáng. Luzkov cÅ©ng ủng há»™ Ponomariov. NhÆ°ng để đổi lấy việc ủng há»™ Tổng thống cách chức Skuratov, Yuri Macximovich đòi phải trao táºn tay ông ta tá» giấy do tôi ký tên giá»›i thiệu Ponomariov để Há»™i đồng Liên bang xét. Luzkov muốn đặt Ä‘iá»u kiện buá»™c tôi chấp thuáºn. Äiá»u đó quả tháºt là m tôi rất ngạc nhiên.
Suốt những ngà y cuối tháng TÆ° đó tôi cố hiểu: Là m thế nà o mà câu chuyện vá» hà nh trình công tố bá»—ng nhiên đạt tá»›i má»™t quy mô chÃnh trị lá»›n nhÆ° váºy? Liệu có phải chỉ ở Há»™i đồng Liên bang?
Không, tất nhiên không chỉ ở Há»™i đồng Liên bang. Sau và i tuần lá»… đã rõ: ở nÆ°á»›c Nga đã bắt đầu má»™t thá»i đại má»›i - thá»i đại của những sá»± Ä‘Ã n áp kinh tế. Nó xảy ra từ từ, cháºm rãi. Và sắp sá»a đạt tá»›i phạm vi toà n quốc gia.
So sảnh có khi dẫn đến phạm sai lầm chống lại chân lý lịch sỠở nÆ°á»›c Nga đã từ lâu không có chuyên chÃnh vô sản, không có bắt bá»› hà ng loạt và bá»n quạ Ä‘en hoà nh hà nh ban đêm.
NhÆ°ng bắt ngÆ°á»i ta và o các nhà biệt giam để Ä‘iá»u tra trÆ°á»›c khi toà xá», tháºm chà theo các Ä‘iá»u khoản của luáºt kinh tế, tại sao ở ta vẫn không bị coi là điá»u đáng hổ thẹn. Mặc dù kinh nghiệm của thế giá»›i cho thấy: chỉ những kẻ bị tình nghi phạm các tá»™i đặc biệt nghiêm trá»ng má»›i bị áp dụng các biện pháp cách ly, ngăn chặn đó. Trong tình trạng chÆ°a hoà n thiện của hệ thống thuế, kiểm toán của ta thì việc “gá»i há»i và bắt giam†có thể vá»›i bất kỳ công dân nà o. Còn má»™t số vị công tố của chúng ta, trong bối cảnh trống rá»—ng hiện tại vá» cÆ¡ sở láºp pháp, đôi khi sẵn sà ng ký lệnh bắt bất kỳ má»™t chủ ngân hà ng nà o, tháºm chà cả đến má»™t nhân viên kế toán thÆ°á»ng hoặc má»™t nhà kinh tế - miá»…n là có “đơn đặt hà ngâ€.
Các tá»™i phạm kinh tế bị Viện Công tố và má»™t số nhân viên cÆ¡ quan đặc biệt lý giải rất tuỳ tiện và do đó đã trở thà nh mảnh đất tốt cho việc Ä‘e doạ tố giác, khống chế, đút lót, ăn hối lá»™ và lạm dụng chức quyá»n. ChÃnh từ trong vÅ©ng nÆ°á»›c nhÆ¡ bẩn nà y sinh ra vụ cassette vá» Skuratov.
Viện công tố bắt bá» tù các nhà doanh nghiệp. Cánh nà y đến lượt mình lại tìm cách Ä‘Æ°a các nhà công tố và o nhà lao. Dần dần cái hệ thống gây sức ép đối vá»›i dân thưởng đã vượt quá giá»›i hạn các vụ án hình sá»±. Ná»—i sợ hãi và khiếp đảm trÆ°á»›c những ngÆ°á»i khoác áo luáºt pháp đã bao trùm lên giá»›i doanh nhân nÆ°á»›c nhà trong suốt mùa xuân năm 1999. Các và dụ vá» những vụ bắt bá»›, khám xét, lục soát “điển hình†các văn phòng ngân hà ng, công ty cứ tăng lên từng ngà y.
Äối vá»›i tôi, việc nà y bắt đầu từ “vụ án Sopchac†năm 1996, và o thá»i Ä‘iểm bầu cá» Thống đốc Pite (Leningrad), trên bầu trá»i thà nh phố, máy bay rải truyá»n Ä‘Æ¡n “Anatoli Sopchac Ä‘ang liên quan đến hai vụ án hình sá»±â€. Quả tháºt Sopchac có liên quan đến hai vụ án nhÆ°ng là vá»›i tÆ° cách má»™t nhân chứng. Tất nhiên, không phải má»i ngÆ°á»i trong giá»›i thân cáºn vá»›i Sopchac Ä‘á»u trong sạch. NhÆ°ng vá»›i bản chất má»™t ngÆ°á»i đứng đắn, trung thá»±c, hÆ¡n nữa lại là má»™t luáºt sÆ° chuyên nghiệp, không khi nà o Sopchac lại Ä‘i sá» dụng “quyá»n lá»±c qua Ä‘iện thoạiâ€, lợi dụng tiá»m năng quyá»n thế của mình để gây sức ép hay trấn áp má»™t ai đó nhÆ° có những vị thống đốc, tỉnh trưởng vẫn là m. TÃnh thanh liêm của Sopchac đã bị ngÆ°á»i ta lợi dụng và o cuá»™c đấu tranh già nh quyá»n lá»±c. Ai đã lợi dụng?
Lúc bấy giá», năm 1996, đứng đằng sau ứng cá» viên Yakovlev là các nhà chÃnh trị ở MatxcÆ¡va, chủ yếu là Korzakov. Không có sá»± tham gia của bá»n há», máy bay rải truyá»n Ä‘Æ¡n là m sao mà cất cánh lên bầu trá»i thà nh phố. Các cÆ¡ cấu sức mạnh - gồm Viện công tố, Bá»™ Ná»™i vụ, CÆ¡ quan an ninh Liên bang - ra mặt trá»±c tiếp đấu tranh chống lại Anatoli Sopchac. Sau kỳ bầu cá», Skuratov thÆ°á»ng đến báo cáo vá»›i tôi vỠ“vụ án thà nh Piteâ€.
- Cần tiến hà nh Ä‘iá»u tra - Skuratov nói - Sopchac bị tình nghi trong những vụ tham ô lá»›nâ€.
Tôi luôn trả lá»i trÆ°á»›c sau nhÆ° má»™t:
- Các anh cứ nghiêm luáºt mà là m. Tôi có má»™t nguyên tắc Ä‘Æ¡n giản - má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u bình đẳng trÆ°á»›c pháp luáºt. Trong vấn Ä‘á» nà y không có “ngÆ°á»i mình†và “ngÆ°á»i khácâ€. Nếu tiếp cáºn vẩn Ä‘á» theo cách khác, anh không thể thà nh má»™t nhà chÃnh trị. Ngay cả việc Ä‘Æ¡n giản là không thể gá»i anh là má»™t ngÆ°á»i trung thá»±c.
NhÆ°ng các phụ tá của tôi lại có thông tin riêng của há» từ Peterburg vỠ“vụ án Sopchacâ€.
- ThÆ°a Boris Nicolaevich, ở đó ngÆ°á»i ta thà nh láºp mấy Ä‘á»™i Ä‘iá»u tra. Không thể tìm được gì. Há» Ä‘ang Ä‘Ã o bá»›i tại các căn há»™ của Sopchac, soi mói các khoản vay tÃn dụng ở ngân hà ng. CÅ©ng lại số không. Liệu việc nà y còn kéo dà i đến bao giá»?
Vá»›i tất cả những ngÆ°á»i đứng ra bảo vệ cho Sopchac, - Chubais, Yumasev, Nemtsov - tôi Ä‘á»u nhắc Ä‘i nhắc lại má»™t Ä‘iá»u “Nếu đã có nghi ngá», cần Ä‘iá»u tra và chứng minh con ngÆ°á»i đó có lá»—i hay không!â€.
Trong khi đó thì Ä‘á»™i Ä‘iá»u tra của Bá»™ Ná»™i vụ và Viện công tố cứ tiếp tục công việc ở Peterburg. Há» rất hy vá»ng sẽ nháºn được tà i liệu khống chế quan trá»ng đối vá»›i Sopchac để khởi tố má»™t vụ án trá»ng án vá» tham nhÅ©ng.
Cứ thế kéo dà i khá lâu. Yumasev má»™t lần nữa gặp Skuratov tại Äiện Kremli, sau đó gặp Bá»™ trưởng Ná»™i vụ Kulikov, nói vá»›i há» rằng anh ta thấy trong hà nh Ä‘á»™ng của cảnh sát và Viện kiểm sát má»™t yêu cầu chÃnh trị được đặt hà ng trÆ°á»›c chứ không phải mong muốn tìm ra sá»± tháºt và đạt đến chân lý. Hết Skuratov đến Kulikov lần lượt đến Ä‘á» nghị tôi ngăn cản không cho Văn phòng Phủ Tổng thống can thiệp và o cuá»™c Ä‘iá»u tra. Tôi lại phải má»™t lần nữa đảm bảo vá»›i mấy ngÆ°á»i đó rằng không và sẽ không có bất kỳ má»™t sá»± can thiệp nà o nữa.
Mùa xuân năm 1998 sau má»™t cuá»™c thẩm vấn thÆ°á»ng lệ Sopchac lên con Ä‘au tim và phải nằm viện.
Tôi nhá»› rõ cuá»™c nói chuyện vá»›i Nemtsov khi tôi Ä‘ang nghỉ ở Zavidovo, trong má»™t buổi gặp nà o đó theo chÆ°Æ¡ng trình. Äá»™t nhiên Boris Efimovich kể cho tôi nghe rằng Sopchac Ä‘au tim nặng, thế mà Viện công tố lại má»›i ra lệnh bắt giam anh ta.
Tất cả những việc nà y giống nhÆ° má»™t vụ truy nã bức hại. Tôi nhá»› là tôi đã im lặng rất lâu, mắt nhìn mãi và o má»™t Ä‘iểm. Những ý nghÄ© xót xa, nặng ná».
Tôi yêu cầu chuyển cho Skuratov mấy lá»i sau “Không được hãm hại, truy bức má»™t ngÆ°á»i Ä‘ang Ä‘au ốmâ€.
Và thủ trưởng Cơ quan an ninh Liên bang đã can thiệp và o tình cảnh của Sopchac.
HÆ¡n bất kỳ má»™t ngÆ°á»i nà o khác, Putin đã hiểu sá»± bất công trong những Ä‘iá»u xảy ra vá»›i thủ trưởng cÅ© và ngÆ°á»i thà y trên Ä‘Æ°á»ng chÃnh trị của mình. Anh ta đến ngay Peterburg, gặp nhóm bác sÄ©, gặp riêng Shevchenko nay đã là Bá»™ trưởng Y tế nói thẳng là muốn Ä‘Æ°a bệnh nhân Sopchac ra nÆ°á»›c ngoà i. Nhá» mấy ngà y nghỉ đầu tháng 11 (trÆ°á»›c đây là nhÅ©ng ngà y lá»… ká»· niệm Cách mạng tháng MÆ°á»i Nga), bầu không khà trong thà nh phố yên bình. Táºn dụng các mối quan hệ của mình ở Peterburg, Putin đã thoả thuáºn được vá»›i má»™t hãng hà ng không tÆ° nhân Ä‘Æ°a Sopchac lên máy bay sang Phần Lan. Và từ đó Anatoli Alexandrovich đã sang Paris.
Sopchac bị theo dõi chặt, bị áp dụng lệnh cấm xuất, không cho ra khá»i thà nh phố. NhÆ°ng ngÆ°á»i ta đã không cảnh giác lắm, cứ nghÄ© rằng trong cái thá»i buổi thá»±c dụng nà y của chúng ta, ai mà dám liá»u giúp đỡ má»™t tù nhân sắp “dá»±a cá»™tâ€. NhÆ°ng đã có má»™t con ngÆ°á»i nhÆ° thế. Sau nà y khi nghe kể vá» hà nh Ä‘á»™ng của Putin, tôi bá»—ng thấy trong lòng trà o lên má»™t tình cảm kÃnh trá»ng sâu sắc và biết Æ¡n con ngÆ°á»i nà y.
Tham nhÅ©ng ở nÆ°á»›c Nga là má»™t Ä‘á» tà i lá»›n lao và nhức nhối. Tôi hoà n toà n tin rằng kẻ có lá»—i chÃnh là ná»n kinh tế kém hiệu quả và hệ thống luáºt pháp tê liệt.
Trong suốt thá»i gian lên là m Tổng thống Nga tôi chÆ°a má»™t lần che giấu cho ai khá»i bị Ä‘iá»u tra hình sá»±, tôi không bao che, bênh vá»±c cho bất kỳ ai trÆ°á»›c toà án, cảnh sát, Viện kiểm sát, CÆ¡ quan an ninh Liên bang. Tôi nhắc lại má»™t lần nữa, tôi ủng há»™ sá»± bình đẳng hoà n toà n của tất cả má»i ngÆ°á»i trÆ°á»›c pháp luáºt. Tuy váºy, chÆ°a ai giải quyết được vấn Ä‘á» tham nhÅ©ng. Trong má»i ná»n kinh tế Ä‘ang trải qua quá trình phân chia sở hữu, tham nhÅ©ng là không thể tránh khá»i. Chỉ có thế bằng ná»— lá»±c chung, thống nhất lại má»›i có thể đấu tranh được vá»›i nó. Là m thế nà o mà buá»™c má»™t quan chức Liên bang không tham nhÅ©ng khi anh ta phải nuôi cả gia đình vá»›i năm - sáu nghìn rúp tiá»n lÆ°Æ¡ng tháng (mức lÆ°Æ¡ng trung bình của má»™t công chức cao cấp ở Nga, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i 200 đô la Mỹ) trong khi anh ta có quyá»n quyết định số pháºn những hợp đồng trị giá nhiá»u triệu. Tất nhiên, chỉ có má»™t con Ä‘Æ°á»ng duy nhất là tăng lÆ°Æ¡ng cho anh ta, là m cho cuá»™c sống của anh ta được đảm bảo hÆ¡n. NhÆ°ng Duma cá»™ng sản, các nhà chÃnh trị dÆ°á»›i má»i mà u sắc và dÆ° luáºn xã há»™i luôn chống đối quyết liệt con Ä‘Æ°á»ng nà y. Quả váºy, là m sao có thể tăng lÆ°Æ¡ng cho các quan chức Nhà nÆ°á»›c nếu những ngÆ°á»i là m công ăn lÆ°Æ¡ng, hưởng lÆ°Æ¡ng từ ngân sách Nhà nÆ°á»›c, những giáo viên, bác sÄ© còn Ä‘ang hưởng lÆ°Æ¡ng thấp. Tiá»n lÆ°Æ¡ng cho các quan chức cứ thấp, còn đút lót, hối lá»™, phù lạm thì cứ cao. Nhiá»u vấn Ä‘á» khác cÅ©ng không có được sá»± thống nhất ý kiến trong xã há»™i nhÆ° vá» thuế khoá, vá» sá»± tÆ°Æ¡ng thÃch và nhất quán giữa các luáºt lệ ở địa phÆ°Æ¡ng vá»›i Hiến pháp và các luáºt Liên bang, vá» cởi trói cho doanh nghiệp khá»i những cấm kỵ ngu xuẩn và vô bổ, vì can thiệp, cản trở doanh nghiệp là chúng ta đã vô tình tạo ra mảnh đất cho tham nhÅ©ng phát triển.
Äể vấn Ä‘á» là m sạch môi trÆ°á»ng nà y diá»…n ra nhanh hÆ¡n cần có má»™t Ä‘iá»u duy nhất: trả lại quyá»n cho tÆ° duy là nh mạnh. Cần có má»™t ná»n kinh tế hoạt Ä‘á»™ng, có sức sống, thuế thấp, lÆ°Æ¡ng cao cho nhân viên. Äồng thá»i, cái cần không phải là cứ bắt bá»›, bá» tù, trừng trị những “con lừa sai phạm†mà là phải tá»± mình quảng bá, nêu gÆ°Æ¡ng sá»± trong sạch vá» tinh thần. Chỉ có vá»›i đôi bà n tay sạch má»›i mong chiến thắng tham nhÅ©ng. Và chỉ có bằng má»™t Ä‘á»™i hình trung thá»±c má»›i Ä‘i tá»›i chiến thắng.
Bản thân tôi, tôi luôn tin tưởng đội ngũ của mình.
Tôi cứ suy nghÄ© mãi rằng những con ngÆ°á»i có tÆ° duy là nh mạnh trong các cÆ¡ quan bảo vệ pháp luáºt chắc Ä‘á»u hiểu rõ: câu chuyện vá» băng cassette của Skuratov chẳng qua chỉ là kết quả của má»™t trò chÆ¡i tay đôi hoặc tay ba mà suốt mấy năm qua, những ngÆ°á»i Ä‘iá»u khiển trò chÆ¡i trong các văn phòng của Viện Công tố, Bá»™ Ná»™i vụ chẳng phải ai khác ngoà i những chà ng Skuratov đó. Nắm được quyá»n hà nh nhÆ°ng lại mất định hÆ°á»›ng đạo đức
Tất nhiên cÅ©ng có những ngÆ°á»i chuyên nghiệp chân chÃnh, những dá»± thẩm viên kiểm sát Ä‘Ãch thá»±c là m việc trung thá»±c nhÆ° ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng nói “đang cà y trên mảnh đất nghiệp vụ†có những nhân viên Bá»™ Ná»™i vụ và CÆ¡ quan Phản gián Liên bang Ä‘iá»u tra các tá»™i phạm kinh tế - há» thá»±c sá»± muốn đấu tranh chống tá»™i phạm có tổ chức và tham nhÅ©ng. Khó mà nói được hỠđã cảm thấy gì khi biết câu chuyện Skuratov: xấu hổ, ngạc nhiên, thắc mắc hay căm giáºn? Há» sẽ phải là m gì, xá» sá»± ra sao khi mà chÃnh vị công tố chóp bu của nÆ°á»›c Nga lại có quan hệ vá»›i những phần tỠđáng ngá», những kẻ cung cấp gái gá»i cho ông ta.
Có thể câu chuyện của Tổng công tố còn kéo dà i nhiá»u tháng nữa. Còn má»™t lần biểu quyết thứ ba, và o mùa thu năm 1999. Các đại biểu Há»™i đồng Liên bang lại không đồng ý cách chức Tổng công tố.
Dù sao thì vụ việc nà y cÅ©ng không còn gì hấp dẫn nữa. Cái bá»™ pháºn chÃnh trị cấu thà nh của nó đã bị mất ý nghÄ©a rồi. Còn vá» pháp lý thì buồn tẻ và vô vị.
Chà ng Skuratov thất sủng tiếp tục lá»›n tiếng, tiếp tục phanh phui, nhÆ°ng hầu nhÆ° không còn ngÆ°á»i nghe. Thứ nhất, hình ảnh anh ta đã trở nên buồn cÆ°á»i. Anh ta tiếp tục Ä‘i lại trên chiếc xe mà u Ä‘en gắn hiệu công vụ, sống ở biệt thá»± của Nhà nÆ°á»›c, chÆ¡i bóng đá vá»›i Ä‘á»™i cảnh vệ và tá» ra thoả mãn vá»›i lối sống tá»± do, nhà n nhã đó.
NhÆ°ng sau tất cả chừng ấy thá»i gian, sau khi gặp gỡ Công tố Thuỵ SÄ©, bà Carla de Ponte, thÆ°á»ng xuyên trả lá»i phá»ng vấn, há»p báo ồn à o, Skuratov vẫn chÆ°a Ä‘Æ°a ra được Ä‘iá»u gì ngõ hầu thúc đẩy việc giải quyết các vụ việc anh ta đã Ä‘Æ°a ra hồi mùa xuân. Mặc dù trên thế giá»›i Skuratov được mang danh “chiến sÄ© đấu tranh vá»›i mafia Nga†nhÆ°ng ở Tổ quốc mình, anh ta đã hầu nhÆ° bị quên lãng hoà n toà n.
Nhiá»u lần ngÆ°á»i ta chê trách tôi vá» mấy hiệp thua Skuratov, rằng bằng chÃnh những hà nh Ä‘á»™ng của mình, chúng tôi đã vô tình thổi Skuratov lên, tạo sức nặng chÃnh trị cho anh ta.
Không, không thể để Skuratov là m việc ở Viện Công tố. Không chỉ là không được mà là nguy hiểm chết ngÆ°á»i. Theo ý tôi, đó là má»™t ngÆ°á»i vô nguyên tắc. Yuri có thể lợi dụng quyá»n hà nh Tổng Công tố của mình bà y ra trò gì ở đất nÆ°á»›c nà y có trá»i mà biết được. Äúng, nÆ°á»›c Nga má»™t thá»i gian dà i không có Tổng Công tố. NhÆ°ng trong trÆ°á»ng hợp nà y không có lại đỡ hại hÆ¡n.
Tôi cho vỠý nghÄ©a chÃnh trị thì quyết tâm của tôi trong vụ Skuratov đã là m sáng mắt nhiá»u ngÆ°á»i, là m tỉnh nguá»™i nhiá»u cái đầu nóng ở Há»™i đồng Liên bang.
NhÆ°ng giỠđây trở lại cái sá»± kiện hồi mùa xuân, tôi lại nghÄ© vá» má»™t chuyện khác. Skuratov, mà không chỉ có mình anh ta, muốn bắt giam nhiá»u nhà doanh nghiệp, nhiá»u vị lãnh đạo, nhiá»u đại diện của giá»›i thượng lÆ°u Nga. Bà i há»c từ câu chuyện vá» Skuratov còn ở chá»— là không thể để lâu, không thể không giải quyết dứt Ä‘iểm số pháºn má»™t anh công tố đã bị cách chức mà chÆ°a bị Ä‘uổi việc má»™t vụ án hình sá»±, má»™t cuá»™c Ä‘iá»u tra ầm Ä©, má»™t vấn Ä‘á» vá» trách nhiệm đạo đức. Khi mà trong má»™t đất nÆ°á»›c dân chủ không có luáºt pháp, không có các cÆ¡ chế và tổ chức của xã há»™i công dân thì ná»n dân chủ rất dá»… bị lái sang hÆ°á»›ng ngược lại.
Tháng 5 năm 2000, cÅ©ng cái Há»™i đồng Liên bang ấy đã thông qua quyết định cách chức Skuratov. Thế là kết thúc má»™t bản trÆ°á»ng ca vá» ngà i công tố.
|
08-09-2008, 11:07 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Kosovo
Chẳng bao lâu sau trên cái ná»n chÃnh trị đối ná»™i phức tạp ấy lại nổ ra má»™t quả bom khác - quả bom quốc tế. Cuối tháng Ba đã xảy ra cuá»™c khủng hoảng toà n cầu trong ná»n chÃnh trị quốc tế: chiến tranh ở Nam TÆ°.
Äâu là sá»± khác nhau trong quan Ä‘iểm của nÆ°á»›c Nga và các nÆ°á»›c Tây Âu đối vá»›i cuá»™c khủng hoảng Kosovo? PhÆ°Æ¡ng Tây thì kiên trì quan Ä‘iểm rằng cuá»™c chiến tranh bùng nổ ở Nam TÆ° là má»™t sá»± báo thù cụ thể đối vá»›i Milosevich, là cuá»™c đấu tranh đòi quyá»n của các dân tá»™c thiểu số, vì quyá»n con ngÆ°á»i.
Chúng ta cho rằng cuộc khủng hoảng Kosovo là có quy mô toà n cầu.
Sau các cuá»™c ném bom và o Belgrad toà n bá»™ nếp sống sau chiến tranh (kể từ sau chiến tranh thế giá»›i lần thứ hai) đã sụp đổ. Sụp đổ luôn tất cả các quy tắc được Liên Hợp Quốc xác định trong suốt chiá»u dà i mấy chục tháºp ká»· sau chiến tranh.
Äúng, cuá»™c xung Ä‘á»™t ở Kosovo đã được chặn lại. NhÆ°ng các vấn Ä‘á» của vùng nà y chÆ°a được giải quyết. Äiá»u gì sẽ xảy ra tiếp theo vá»›i Kosovo? Không má»™t ai biết được. Chiến tranh chỉ có củng cố thêm chế Ä‘á»™ của Milosevich, mặc dù tháºm chà chỉ có má»™t thá»i gian. Việc sá» dụng các lá»±c lượng quốc tế để trừng phạt bất kỳ má»™t quốc gia nà o, tà n phá kinh tế, văn hóa, thảm sát dân cÆ° của quốc gia đó - ở Nam TÆ° thì tà n phá ná»n công nghiệp, các di tÃch lịch sá», nhà thá», bảo tà ng - là má»™t Ä‘iá»u không gì nguy hiểm hÆ¡n đối vá»›i ná»n chÃnh trị thế giá»›i. Chấp nháºn những luáºt chÆ¡i đó chúng ta Ä‘ang phải đối mặt vá»›i má»™t cuá»™c khủng hoảng toà n cầu của các giá trị dân chủ. Chẳng bao lâu nữa, sức mạnh, chỉ sức mạnh thôi của má»™t nÆ°á»›c hoặc má»™t nhóm nÆ°á»›c sẽ quyết định tất cả trên thế giá»›i nà y. Thay vì tâm lý của ngÆ°á»i kiến tạo hoà bình toà n cầu ngà y cà ng rõ tâm lý của kẻ bảo kê, sen đầm quốc tế và cuối cùng là tâm lý của đất nÆ°á»›c - Ä‘á»™c tà i.
Tất cả những Ä‘iá»u đó tôi hiểu từ lâu. NhÆ°ng cuá»™c khủng hoảng ở Nam TÆ° đã buá»™c tôi không những chỉ suy nghÄ© mà phải ra những quyết định tháºt nhanh, đôi khi là những quyết định chá»›p nhoáng.
Ngà y 24 tháng Ba, lúc sắp bắt đầu các đợt oanh kÃch Nam TÆ°, Bill Cliton gá»i Ä‘iện thoại cho tôi vá» tình hình liên quan đến Kosovo ông ta nói rằng muốn thảo luáºn vá»›i tôi vá» tình hình liên quan đến Kosovo. Milosevich tiếp tục tấn công, Ä‘ang Ä‘Æ°a lá»±c lượng đến Kosovo, giết hại dân là nh, đốt cháy ở các thôn là ng...
Äúng Ä‘iá»u nà y tôi biết. NhÆ°ng tôi còn biết má»™t Ä‘iá»u khác. Cần phải tiến hà nh Ä‘Ã m phán chÃnh trị. Bất kỳ cuá»™c Ä‘Ã m phán nà o, tháºm chà không kết quả còn hÆ¡n má»™t lần bá» bom và tà n phá tất cả. Và o lúc đó, máy bay của Thủ tÆ°á»›ng Primakov đã quay lại trên vùng trá»i Äại Tây DÆ°Æ¡ng. Tôi nói vá»›i Clinton: Gá»i Primakov quay vá» - đây má»›i chỉ là bÆ°á»›c thứ nhất. Sẽ còn nhiá»u bÆ°á»›c khác tiếp theo.
Clinton cứ nằn nì, nói rằng má»i việc phụ thuá»™c và o tôi rằng tôi có nên cho phép Milosevich, cái thằng kẻ cÆ°á»›p ấy, phá vỡ các quan hệ của chúng ta, phá vỡ tất cả những cái mà chúng ta đã tốn biết bao công sức gây dá»±ng nên trong sáu năm qua hay không. Tôi nói vá»›i Clinton rằng, vá» phÃa tôi thì tôi không cho phép Ä‘iá»u đó xảy ra. Clinton lôi ra những con số. Ở châu Âu máu đã chảy, 250 nghìn ngÆ°á»i tị nạn đã phải dá»i bá» Kosovo. Nếu không ngăn chặn thì sẽ có tá»›i 2,5 triệu ngÆ°á»i tị nạn nữa. Nếu chúng ta không quyết định má»™t cái gì đó thì sẽ có má»™t Bosnia má»›i. Milosevich chỉ muốn dùng sức mạnh quân sá»± đè bẹp ngÆ°á»i Kosovo gốc Anbani.
Clinton còn là m tôi ngạc nhiên hÆ¡n khi Ä‘Æ°a ra má»™t luáºn cứ ông ta diá»…n đạt đại khái thế nà y: rất tiếc, tất nhiên, Milosevich là ngÆ°á»i Serbi. Giá nhÆ° ông ta là ngÆ°á»i Ailen hoặc là ngÆ°á»i khác thì chúng ta dá»… Ä‘oà n kết cùng nhau hÆ¡n. Chả lẽ Clinton nghÄ© rằng vấn Ä‘á» chỉ là sá»± cảm thông dân tá»™c của chúng ta đối vá»›i ngÆ°á»i Serbi? Chả có lẽ ông ta không hiểu rằng vấn Ä‘á» là ở thái Ä‘á»™ của ngÆ°á»i Mỹ đối vá»›i vấn Ä‘á» Kosovo, vá» số pháºn của cả châu Âu, cả thế giá»›i? Vấn đỠở đây không chỉ ở “tình anh em slavơ†nà o đó mà ngÆ°á»i ta gán ghép mối quan hệ Nga-Serbi. Chúng ta cÅ©ng phải hà nh Ä‘á»™ng đúng nhÆ° váºy má»™t khi vấn Ä‘á» tÆ°Æ¡ng tá»± xảy ra vá»›i bất kỳ má»™t nÆ°á»›c nà o khác nhÆ° Ba lan, Tây Ban Nha, hoà n toà n không quan trá»ng là nÆ°á»›c cụ thể nà o.
Tôi đã trả lá»i Cliton cụ thể nhÆ° sau:
- Tôi tin rằng nếu nhÆ° chúng ta tiếp tục cùng nhau hà nh Ä‘á»™ng, chúng ta sẽ láºt đổ được Milosevich.
Clinton cứ liên tiếp dẫn ra ý kiến chung của các nhà lãnh đạo các nÆ°á»›c châu Âu. Nói rằng, thái Ä‘á»™ của ngÆ°á»i châu Âu còn cÆ°Æ¡ng quyết hÆ¡n đối vá»›i những gì Ä‘ang diá»…n ra ở Kosovo. Cần tiến hà nh cú oanh kÃch đầu tiên, láºp tức Milosevich sẽ phải ngồi và o bà n Ä‘Ã m phán. Logic của NATO là thế.
Äáng tiếc, Clinton đã sai lầm: các cuá»™c ném bom đã không chặn đứng được Milosevich cả trong tháng Ba, tháng TÆ° hay tháng Năm. Chỉ có các cố gắng ngoại giao phối hợp của Nga, Phần Lan và Mỹ má»›i chặn được ông ta. Tôi nói vá»›i Bill:
- Không thể cho phép chỉ vì má»™t ngÆ°á»i mà hà ng trăm, hà ng nghìn ngÆ°á»i bị chết, không thể cho phép hắn ta bằng lá»i nói và hà nh Ä‘á»™ng lang đạo của hắn ta. Cần phải là m sao cho chung quanh hắn ta là những ngÆ°á»i khác và là m cho hắn không thể xá» sá»± nhÆ° hiện nay. Có thể là m được nhiá»u thứ, trong đó có thể thông qua kênh tình báo đối ngoại. Vì tÆ°Æ¡ng lai các quan hệ của chúng ta và tÆ°Æ¡ng lai an ninh của châu Âu, tôi Ä‘á» nghị anh bạn hãy bãi bá» cuá»™c tấn công nà y. Chúng ra có thể gặp nhau trên má»™t lãnh thổ nà o đó và cùng vạch ra sách lược đấu tranh vá»›i riêng cá nhân Milosevich. Chúng ta thông minh hÆ¡n, sáng suốt hÆ¡n và chắc có thể đạt Ä‘iá»u đó. TÃnh rá»™ng ra, cần là m Ä‘iá»u đó vì quan hệ của chúng ta và vì hoà bình ở châu Âu. ChÆ°a biết ai sẽ thay thế chúng ta. Tôi muốn nói là ai sẽ thay thế chúng ta là m cái việc cắt giảm vÅ© khà hạt nhân chiến lược. NhÆ°ng rõ rà ng là chúng ta cần tá»± là m - cắt giảm và cắt giảm những núi vÅ© khà nà y. Äó, đó là điá»u chúng ta cần là m! Tôi nhá»› rằng trong lúc nói chuyện tôi đã cố gắng dằn từng từ má»™t. rối Cố gắng là m sao đó tác Ä‘á»™ng tình cảm và cảm xúc lên ngÆ°á»i đối thoại.
Clinton trả lá»i rằng ông ta không chia sẻ ná»—i má»m lạc quan của tôi và o các biện pháp có thể tác Ä‘á»™ng lên Milosevich.
NhÆ° váºy chỉ có má»™t nghÄ©a - chiến tranh.
Vá» mặt con ngÆ°á»i, tôi không có gì phà n nà n Bill cả. Trong giá»ng nói của ông ta tôi tháºm chà nghe thấy cả sá»± cảm thông. NhÆ°ng, vá»›i tÆ° cách là Tổng thống Hoa Kỳ ông ta biểu lá»™ thái Ä‘á»™ cứng rắn và nhất quán cho ngÆ°á»i ta hiểu: các cuá»™c Ä‘Ã m phán Ä‘á»u vô nghÄ©a.
Äó là má»™t sai lầm. Sai lầm rất lá»›n.
Clinton còn Ä‘Æ°a ra má»™t luáºn cứ nữa, nghiêm trá»ng nhất: Milosevich - đó là nhà độc tà i cá»™ng sản cuối cùng Ä‘ang muốn phá liên minh giữa nÆ°á»›c Nga vá»›i châu Âu, Ä‘ang chống phá quá trình dân chủ hoá châu lục nà y.
NhÆ°ng tôi cÅ©ng có những luáºn cứ của mình: “Nhân dân chúng tôi giỠđây sẽ có thái Ä‘á»™ rất xấu đối vá»›i Hoa Kỳ và NATO. Tôi nhá»›, tôi đã phải vất vả nhÆ° thế nà o để thay đổi thái Ä‘á»™ của những con ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng và các nhà chÃnh trị ở đây, ở nÆ°á»›c Nga nà y đối vá»›i Hoa Kỳ và phÆ°Æ¡ng Tây. Äã rất khó khăn, nhÆ°ng tôi đã là m được. Còn bây giá» chả nhẽ chịu mất cả?â€
Cuá»™c nói chuyện nà y diá»…n ra và o cái lúc mà máy bay của NATO đã cất cánh và đang bay trên bầu trá»i. Ngà y mai đã là chiến tranh.
Cách đây không lâu tôi đã xem bá»™ phim “Giảo quyệt†mà tiếng Anh hình nhÆ° ngÆ°á»i ta đặt tên là “Cái Ä‘uôi lái con chóâ€. Má»™t bá»™ phim rất hay. Phim quay từ trÆ°á»›c cuá»™c khủng hoảng Kosovo. NhÆ°ng vá»›i má»™t sá»± trong sáng đến lạ lùng, những ngÆ°á»i là m phim đã thấy tất cả: nà o Ä‘iểm nóng kịch biến trên thế giá»›i nÆ¡i sẽ phát sinh bất hạnh (Ban-căng) nà o bối cảnh chÃnh trị ná»™i bá»™ nÆ°á»›c Mỹ, và nói chung cÆ¡ chế xuất hiện chiến tranh nhÆ° má»™t cái van hay cái cần Ä‘iá»u chỉnh những vấn Ä‘á» nà o đó khác, ná»™i bá»™.
NhÆ°ng trong cuá»™c sống chiến tranh thÆ°á»ng không phải “giả địnhâ€. Nó hoà n toà n thá»±c tế, đẫm máu, vá»›i những thÆ°Æ¡ng vong, tổn thất sinh mạng. Nó là m mất chất những ngÆ°á»i Ä‘iá»u hà nh nó vì nó là m cho con ngÆ°á»i quen vá»›i chuyên chế sức mạnh, là m cho há» quen không cần nghÄ© đến nguyên nhân của những gì Ä‘ang xảy ra trên thá»±c tế.
Theo quan Ä‘iểm của tôi, Ä‘iá»u gì đã xảy ra.
NgÆ°á»i Mỹ hết sức cần bằng má»i cách kÃch thÃch sá»± Ä‘oà n kết của khối Bắc Äại Tây DÆ°Æ¡ng. Äối vá»›i há» má»™t cuá»™c khủng hoảng các giá trị háºu chiến cÅ©ng là mối Ä‘e doạ nghiêm trá»ng, nhÆ°ng hoà n toà n từ khác, trên má»™t bình diện khác nÆ°á»›c Nga. Há» sợ má»™t sức mạnh Ä‘ang tÃch tụ dần của tÃnh tá»± chủ châu Âu. Tá»± chủ vá» kinh tế, chÃnh trị, tinh thần.
Äây là giả thiết cá nhân của tôi vá» các sá»± kiện. Tôi không áp đặt nó cho bất kỳ ai, mà chỉ Ä‘Æ¡n giản là muốn má»i ngÆ°á»i hãy ngẫm nghÄ© vá» khÃa cạnh nà y của cuá»™c khủng hoảng Kosovo.
Còn bây giỠxin trở lại các sự kiện ngà y ấy.
Äây là trÃch Ä‘oạn thông Ä‘iệp của tôi công bố ngà y 25 tháng Ba năm 1999, ngay sau khi bắt đầu các tráºn ném bom: “Trên thá»±c tế vấn Ä‘á» là âm mÆ°u của NATO bÆ°á»›c và o thế ká»· 21 trong sắc phục của tên sen đầm quốc tế. NÆ°á»›c Nga không bao giỠđồng ý vá»›i việc nà yâ€.
Bằng má»™t tuyên bố chÃnh trị, tất nhiên không thể ngăn chặn được thảm hoạ. Tôi hiểu rằng chấm dứt cuá»™c chiến tranh nà y chỉ có thể bằng những ná»— lá»±c hết sức to lá»›n và cùng má»™t lúc của nÆ°á»›c Nga trên cả hai mặt tráºn: Cần cả sức ép đối vá»›i NATO và cả sức ép đối vá»›i Nam TÆ°.
Nếu cuá»™c chiến tranh kéo dà i hÆ¡n hai tháng thì nÆ°á»›c Nga không tránh khá»i bị lôi kéo và o cuá»™c xung Ä‘á»™t. Cuá»™c “chiến tranh lạnh†má»›i đây Ä‘ang đến gần. Sá»± ổn định chÃnh trị trong nÆ°á»›c của chúng ta sau khi NATO ném bom Nam TÆ° đã trở nên hết sức phụ thuá»™c và o tình hình ở Ban-căng. Những ngÆ°á»i cá»™ng sản và dân tá»™c chủ nghÄ©a toan sá» dụng con bà i Ban-căng để phá vỡ sá»± cân bang lá»±c lượng trong xã há»™i chúng ta. “Bây giỠđây chúng ta được biết giá trị thá»±c sá»± của phÆ°Æ¡ng Tây, - những tiếng Ä‘iên loạn hô lên. - Chúng tôi đã chả thÆ°á»ng xuyên nhắc nhở, cảnh báo NATO là gì, những ngÆ°á»i Mỹ đáng nguyá»n rủa ấy có thể gây ra những gì sao. Hôm nay Nam TÆ°, ngà y mai sẽ là nÆ°á»›c Ngaâ€.
Rồi sau đó thì sao? Äiá»u gì sẽ xảy ra nếu quá trình chống Mỹ, bà i phÆ°Æ¡ng Tây hung hãn nà y không bị chặn lại?
Cuá»™c khủng hoảng ở nÆ°á»›c Nga sẽ là m căng thẳng hÆ¡n cuá»™c khủng hoảng trên thế giá»›i. Cuá»™c khủng hoảng lòng tin và o chÃnh quyá»n có thể dẫn đến những háºu quả chÃnh trị đối ná»™i nghiêm trá»ng. Thá»i gian nà y tôi tháºm chà không loại trừ khả năng xảy ra những vụ lá»™n xá»™n đông ngÆ°á»i, những hà nh Ä‘á»™ng vi phạm Hiến pháp. Nói cho cùng má»i cuá»™c chiến tranh Ä‘á»u Ä‘e doạ đến cách mạng.
ChÃnh Ä‘iá»u tôi đặc biệt lo ngại là tại sao những ngÆ°á»i cá»™ng sản và các phần tá» dân tá»™c chủ nghÄ©a không hiểu Ä‘iá»u nà y? Chẳng phải chÃnh đó là những thủ lÄ©nh mà chúng tôi và cá nhân tôi từng gặp hà ng chục lần. Nhiá»u ngÆ°á»i trong số há» còn gá»i tôi là bạn. Chả lẽ há» không thấy má»™t Ä‘iá»u Ä‘Æ¡n giản đến đến hiển nhiên: Bom đạn ở đó, chiến tranh ở Ban-căng - má»—i má»™t quả tên lá»a phóng xuống không chỉ là má»™t cú đòn giáng và o Nam TÆ°, mà gián tiếp và o nÆ°á»›c Nga sao.
Ở MatxcÆ¡va thá»±c sá»± là những ngà y không yên tÄ©nh. Xung quanh toà nhà Äại sứ quán Mỹ là cả má»™t đám đông cứ sôi lên. Gạch đá, chai lá» bay tá»›i tấp và o các cá»a sổ. Trên tÆ°á»ng nhà xuất hiện những dòng chữ bất nhã, bỉ ổi. Cái biệt thá»± nằm trên Ä‘Æ°á»ng Vòng tròn ấy cách lối sang Ä‘Æ°á»ng có và i bÆ°á»›c chân. Khu vá»±c bảo vệ cách ba mét kể từ Ä‘Æ°á»ng nhá»±a. Bất kỳ hà nh Ä‘á»™ng quá khÃch nà o có thể sá» dụng vÅ© khà đá»u có thể dẫn đến những háºu quả không thể lÆ°á»ng trÆ°á»›c được. Hồi đó công an đã bắt giữ má»™t nhóm quá khÃch có súng phóng lá»±u đạn đã lên đạn lao xe ngang bên cạch sứ quán Mỹ. Khó mà hình dung háºu quả vụ phóng tạc đạn.
Quốc há»™i Nga ra hết nghị quyết nà y đến nghị quyết khác. Các đại biểu Cá»™ng sản ở Duma tiến hà nh các cuá»™c Ä‘Ã m phán tÃch cá»±c vá»›i Milosevich vá» thà nh láºp liên mình quân sá»± của hai Nhà nÆ°á»›c. Bắt đầu công việc tuyển ngÆ°á»i tình nguyện tham gia chiến đấu bên cạnh ngÆ°á»i Serbi. Các nhà chÃnh trị dÆ°á»›i má»i mà u cá» kiếm Ä‘iểm thông qua cuá»™c xung Ä‘á»™t Kosovo. Thà dụ Thị trưởng MatxcÆ¡va Yuri Luzkov tuyên bố thẳng ủng há»™ những ngÆ°á»i biểu tình cạnh sứ quán Mỹ. Cảnh sát thủ đô thá»±c chất đứng bảo vệ những ngÆ°á»i biểu tình chứ không phải bảo vệ sứ quán Mỹ.
Mặc dù không phải tất cả xã há»™i trong những ngà y đó Ä‘á»u theo quan Ä‘iểm chống NATO hung dữ, kịch liệt nhÆ° mấy đại biểu Ä‘á» trong Duma, nhÆ°ng nhìn chung thái Ä‘á»™ của ngÆ°á»i dân Nga thá»±c sá»± lo lắng, căng thẳng. NgÆ°á»i ta cảm thông sâu sắc và chân thà nh tai hoạ của Nam TÆ° nhÆ° ná»—i Ä‘au của chÃnh mình. NgÆ°á»i Nga không chỉ lo lắng cho số pháºn ngÆ°á»i Serbi ở Cá»™ng hoà Serbi. Má»—i má»™t gia đình Nga Ä‘á»u có những ngÆ°á»i ra tráºn, Ä‘á»u có “trẻ em chiến tranh†nghÄ©a là những đứa trẻ mất cha mẹ trong chiến tranh. Cuá»™c chiến tranh thế giá»›i thứ hai vẫn còn gần chúng ta đến mức chúng ta chÆ°a quen coi nó là chuyện của lịch sá» xa xôi.
Vì thế chúng ta cảm nháºn bất kỳ má»™t sá»± căng thẳng nà o ở châu Âu nhÆ° má»™t tÃn hiệu bất ổn nhất. Cuá»™c xâm lược của NATO, dù cho há» có biện minh bằng những lý do tốt đẹp đến thế nà o thì đối vá»›i những ngÆ°á»i Nga vẫn là má»™t chấn Ä‘á»™ng tâm lý tháºt sá»±.
Các nghệ sĩ của chúng ta sang biểu diễn tại Belgrad. Báo chà của ta đầy những trang, bà i chống Mỹ.
Mấy năm sau 1991, xã há»™i chúng ta thá»±c sá»± đổi khác. Các quan hệ má»›i, các giá trị dân chủ - dân chủ, đôi khi ấu trÄ© và mù quáng dáºp khuôn phÆ°Æ¡ng Tây - xâm nháºp và o lối sống và sinh hoạt của từng ngÆ°á»i dân Nga quả là khó thấy được. Tuy không phải tất cả được chấp nháºn ngay, không phải má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u vừa lòng vá»›i sá»± thâm nháºp qua lại của các ná»n văn hoá, tÆ° tưởng, kinh tế, các hệ thống chÃnh trị và tâm linh, nhÆ°ng dần dần bằng những lá»— lá»±c lá»›n lao nhân dân ta bắt đầu nháºn thức, hiểu và tiếp nháºn cái thế giá»›i hoà n toà n má»›i và hoà n toà n không quen biết đối vá»›i chúng ta.
Thế mà chỉ và i tuần lễ chiến tranh ở Nam Tư tất cả những giá trị nà y có thể bị tà n phá, triệt để và một đi không trở lại
Như tôi đã nói ở trên, tôi đã hà nh động theo hai hướng: gây sức ép đối với NATO và gây sức ép với Milosevich. Cần chặn cuộc chiến tranh lại bằng bất cứ giá nà o.
Trong khi đó thì tÃnh toán của các nhà chiến lược và chÃnh trị NATO đã bị phá vỡ thảm hại. Nhân dân Nam TÆ° đã Ä‘oà n kết lại chống kẻ thù. Quân Ä‘á»™i Nam TÆ° tuy mất khả năng chiến đấu trên bầu trá»i nhÆ°ng hoà n toà n sung sức trên mặt đất, đã sẵn sà ng đối đầu vá»›i cuá»™c xâm lăng của lục quân NATO, có thể chiến đấu kiên cÆ°á»ng trên lãnh thổ của mình.
NÆ°á»›c Nga vẫn tÃch cá»±c tìm kiếm giải pháp hoà bình cho cuá»™c khủng hoảng.
Ngà y 14 tháng TÆ°, tôi bổ nhiệm Victor Stepanovich ChernomÆ°rdin là m đại diện của Tổng thống Nga vá» giải quyết tình hình ở Nam TÆ°. ChernomÆ°rdin đã tiến hà nh há»™i Ä‘Ã m nhiá»u giá» vá»›i Milosevich, khi tay đôi, khi thì cùng Tổng thống Phần Lan Martti Ahtisaari.
Tất nhiên, tôi lá»±a chá»n ChernomÆ°rdin không phải ngẫu nhiên. Äã có sức ép khá mạnh từ phÃa các nhà ngoại giao chuyên nghiệp. Há» cho rằng đối vá»›i các cuá»™c Ä‘Ã m phán loại nà y cần phải có má»™t nhà ngoại giao có má»™t bá» dà y kinh nghiệm, hà m cấp cao nên chăng cỡ Thứ trưởng Bá»™ Ngoại giao. Ngược lại, những ngÆ°á»i khác lại cho rằng do quan hệ căng thẳng vá»›i phÆ°Æ¡ng Tây nên cần có má»™t nhà chÃnh trị nổi tiếng được phÆ°Æ¡ng Tây kÃnh trá»ng là m ngÆ°á»i đứng đầu phái Ä‘oà n Nga. Há» tÃch cá»±c váºn Ä‘á»™ng tôi bổ nhiệm Gaidar, ngÆ°á»i từng đã sống nhiá»u năm ở Nam TÆ° khi bố anh ta là m phóng viên báo “Sá»± tháºt†ở đó. Sau má»™t thá»i gian suy nghÄ© tôi quyết định chá»n ChernomÆ°rdin.
Tôi đã tin tưởng trao cho Victor Stepanovich má»™t sứ mạng rất khó khăn. Có lẽ là không có má»™t nhà chÃnh trị nà o khác trong lúc ấy tôi có thể tin tưởng và trao sứ mạng đó. ChernomÆ°rdin là má»™t chÃnh khách có tên tuổi, có uy tÃn đối vá»›i cả Nam TÆ° lẫn phÆ°Æ¡ng Tây và trong con mắt giá»›i thượng lÆ°u chÃnh trị Hoa Kỳ. Sá»± kết hợp hiếm hoi nà y tạo Ä‘iá»u kiện cho ông ta có thể xây dá»±ng được tuyế đối thoại thoải mái, miá»…n là nắm vững định hÆ°á»›ng đến kết quả cuối cùng là nhanh chóng chấm dứt các hà nh Ä‘á»™ng quân sá»±.
ChÃnh tại đây ChernomÆ°rdin đã thể hiện các phẩm chất tốt nhất của mình, những phẩm chất của má»™t chiến binh già trên chÃnh trÆ°á»ng: Kiá»m chế, uyển chuyển, ý chà vững chắc để đạt được sá»± thoả hiệp hợp lý hợp tình.
Ngà y 22 tháng TÆ°, Tony Blair gá»i Ä‘iện thoại cho tôi. Äây đã không phải là cuá»™c nói chuyện đầu tiên của tôi vá»›i ông ta. Chúng tôi gá»i cho nhau đã ba hoặc bốn lần từ khi nổ ra cuá»™c khủng hoảng. Chúng tôi có má»™t cuá»™c trao đổi có thể nói là đặc trÆ°ng cho những ngà y đó.
Äây là trÃch Ä‘oạn từ bản tốc ký cuá»™c nói chuyện giữa tôi và Tony Blair. Tôi nói:
“Tôi tin rằng NATO đã phạm sai lầm lá»›n khi cứ tiếp tục ném bom lãnh thổ Nam TÆ°. Những háºu quả Ä‘á»u bị tÃnh sai hết. Thay vì sức ép đối vá»›i Milosevich, các anh đã củng cố lại vị thế của ông ta. Thay vì giải quyết các vấn Ä‘á» nhân đạo thì hôm nay chúng ta Ä‘ang đối mạt vá»›i má»™t thảm hoạ nhân đạo thá»±c sá»±. Thay vì tiến tá»›i quá trình Ä‘Ã m phán, phải nói London cÅ©ng mất quá nhiá»u sức cho quá trình nà y, chúng ta đã có má»™t bÆ°á»›c lùi vá» phÃa đối đầu quân sá»±. Chúng tôi Ä‘ang lo ngại trÆ°á»›c thông tin vá» những kế hoạch tiến hà nh chiến tranh trên mặt đất ở Kosovo do NATO soạn thảo. Tôi nói thẳng: đó là con Ä‘Æ°á»ng dẫn đến vá»±c thẳm đấy.
Anh Tony nà y, tôi kêu gá»i anh: Hãy dồn sức chấm dứt sá»± Ä‘iên rồ nà y. Äây là cuá»™c chiến tranh châu Âu- mà có thể là cuá»™c chiến tranh thế giá»›i đấy. Milosevich sẽ không đầu hà ng đâu. Nếu các cuá»™c ném bom chấm dứt sẽ mở ra con Ä‘Æ°á»ng khôi phục lại quá trình Ä‘Ã m phán giữa ngÆ°á»i Serbi và ngÆ°á»i Albani, giữa Nam TÆ° vá»›i NATO, kể cả Hoa Kỳ và VÆ°Æ¡ng quốc Anh. Hãy tỉnh ngá»™ bây giá» Ä‘i, kẻo ngà y mai sẽ muá»™n. Những kẻ đã gây ra cuá»™c chiến nà y mà không có sá»± phối hợp hà nh Ä‘á»™ng vá»›i Há»™i đồng Bảo an Liên Hợp Quốc sẽ phải chịu trách nhiệm vá» tất cả những gì có thể xảy raâ€.
Tôi chủ tâm Ä‘Æ°a ra đây toà n văn trÃch dẫn dà i nà y. Từ sau cuá»™c nói chuyện của tôi vá»›i Clinton đêm 24 tháng Ba tình hình đã có biến chuyển nhiá»u. Rõ rà ng các cuá»™c ném bom đã không mang lại Ä‘iá»u gì. NhÆ°ng láºp trÆ°á»ng, thái Ä‘á»™ của NATO cÅ©ng không há» thay đổi. Blair nhắc lại từng lá»i Clinton nói vá»›i tôi má»™t tháng trÆ°á»›c, rằng chúng tôi đã cố gang hết sức, đã ná»— lá»±c tối Ä‘a tại các cuá»™c Ä‘Ã m phán ở Rambuie để tìm kiếm giải pháp chÃnh trị, hoà bình cho vấn Ä‘á». NhÆ°ng những gì Milosevich đã là m vá»›i những ngÆ°á»i tị nạn, những hà nh Ä‘á»™ng của các lá»±c lượng quân Ä‘á»™i và cảnh sát Serbi thì chúng tôi không thể cho phép nếu xét từ quan Ä‘iểm đạo đức và tinh thần... Tôi há»i lại: Thế ném bom và o Ä‘oà n ngÆ°á»i tị nạn, trong đó có cả ngÆ°á»i Albani và ngÆ°á»i Serbi là cái gì - phải chăng cÅ©ng biện bạch bằng quan Ä‘iểm đạo đức, tinh thần?
Blair lảng tránh trả lá»i. Cuối cuá»™c nói chuyện anh ta chúc các cuá»™c há»™i Ä‘Ã m ChernomÆ°rdin - Milosevich đạt kết quả.
Các cuá»™c há»™i Ä‘Ã m giẫm chân tại chá»—. Các cuá»™c ném bom vẫn tiếp tục. Nam TÆ° dần biến thà nh đống đổ nát. Không còn các nhà máy Ä‘iện, các cầu bị đánh sáºp, không còn công nghiệp, không chất đốt, không thá»±c phẩm. Hà ng ngà y các phi công NATO thá»±c hiện tá»›i 2000 lượt bay. Má»™t nhiệm vụ cụ thể được đặt ra: tà n phá kinh tế của Nam TÆ°, má»™t đất nÆ°á»›c khác, không thuá»™c phe của há».
Ngà y 13 tháng Năm, Tổng thống Pháp Jacques Chirac đến Matxcơva thăm tôi trong một chuyến chớp nhoáng.
Tôi há»i Chirac:
- Các anh tiếp tục ném bom không thÆ°Æ¡ng tiếc xuống Nam TÆ°, còn nÆ°á»›c Nga thì các anh giao cho vai trò ngÆ°á»i liên lạc đặc biệt của NATO để áp đặt các tối háºu thÆ° của các anh. Chả lẽ các anh không thấy các anh đâu chỉ có ném bom và o Nam TÆ°.
Tôi nói với anh một cách thẳng thắn trên tình bè bạn - Tôi nói tiếp - chúng tôi không và sẽ không tham gia trò chơi nà y. Chúng tôi yêu cầu, nếu không chấm dứt thì hãy ngừng các cuộc ném bom.
Chirac nói rằng ông ta đến MatxcÆ¡va không chỉ để nói vá» Kosovo ông ta nhắc tôi rằng, chÃnh tôi là ngÆ°á»i thúc đẩy nÆ°á»›c Nga đến tÆ°Æ¡ng lai, trả nÆ°á»›c Nga vá» vá»›i cá»™ng đồng các dân tá»™c, còn Milosevich - đó là má»™t con ngÆ°á»i từ quá khứ, má»™t quá khứ xâu xa.
Tôi chăm chú lắng nghe Jacques.
Câu chuyện bỗng dưng chuyển sang hướng khác.
Chirac cho tôi hiểu rằng giữa các đồng minh trong NATO Ä‘ang tồn tại má»™t thế giá»›i quan của Mỹ và má»™t thế giá»›i quan của Pháp. Quan Ä‘iểm nà y của Mỹ tháºt Ä‘Æ¡n giản; thế giá»›i nà y nằm dÆ°á»›i sá»± lãnh đạo của nÆ°á»›c Mỹ vá» chÃnh trị. NhÆ°ng Pháp không tán thà nh. Ông ta nói rằng ông ta không muốn há»c thuyết vô duyên vá» thế giá»›i má»™t cá»±c sẽ thắng thế. NhÆ°ng vấn Ä‘á» hiện nay ngÆ°á»i Mỹ có các Ä‘iá»u kiện để thá»±c thi má»™t chÃnh sách nhÆ° váºy. Jacques trong má»™t đôi từ giải thÃch vá»›i tôi rằng thá»i gian gần đây, cụ thể là từ chỉ năm ngoái tình hình châu Âu thay đổi nhÆ° thế nà o do thay đổi các ChÃnh phủ.
Tất cả bắt đầu từ Tây Ban Nha, sau đó xuất hiện những Blair, Shroeder. Tất cả bá»n há» Ä‘á»™t ngá»™t ủng há»™ Ä‘Æ°á»ng lối cứng rắn của Mỹ, chắc là vì những vấn Ä‘á» chÃnh trị đối ná»™i cả thôi. Chà Ãt thì tôi cÅ©ng hiểu suy nghÄ© của Chirac nhÆ° váºy. NhÆ°ng - Tổng thống Pháp tiếp tục - nÆ°á»›c Pháp theo Ä‘uổi má»™t luáºn thuyết khác, quan Ä‘iểm vá» thế giá»›i Ä‘a cá»±c. Tháºm chà má»™t tiểu Ä‘oà n của chúng tôi ở Kosovo chỉ thá»±c hiện sứ mệnh thuần tuý nhân đạo - ông ta nói.
Cuối buổi nói chuyện Jacques bất ngá» tuyên bố quả quyết rằng tôi cần phải xác định dứt khoát: ủng há»™ hay chống Milosevich. NÆ°á»›c Nga chỉ có hai con Ä‘Æ°á»ng - ông ta nói - Trách nhiệm hay trở thà nh kẻ ngoà i cuá»™c hoặc dÆ°á»›i sá»± lãnh đạo của Yeltsin, hãy há»™i nháºp và o thế giá»›i hiện đại. NÆ°á»›c Nga cần phải khẳng định và chấp nháºn các nguyên tắc dân chủ, toà n nhân loại.
Tất cả Ä‘á»u đúng - Tôi nghÄ© - Chỉ có Ä‘iá»u là m sao tôi có thể chấp nháºn các nguyên tắc dân chủ ấy dÆ°á»›i cái máy sà ng bom ở Kosovo?
Victor Stepanovich đã năm lần Ä‘i lại gặp Milosevich. Bốn lần gặp tay đôi. Có khi các cuá»™c gặp kéo dà i tá»›i chÃn giá» liá»n không nghỉ. ChernomÆ°rdin nói lại vá»›i tôi rằng, trong những phút câu chuyện Ä‘i và o bế tắc, ông ta khẳng định vá»›i Milosevich: Chẳng lẽ anh cho rằng anh có thể thắng được cuá»™c chiến tranh nà y?
Milosevich đã trả lá»i:
- Không, nhưng chúng tôi sẽ không thất bại. Bốn trăm năm đã không ai khuất phục được chúng tôi. Cứ để hỠthỠcoi. Chiến dịch trên bộ nhất định sẽ thất bại.
Milosevich có cớ để tin và o thất bại của chiến dịch trên mặt đất nếu NATO định tiến hà nh. Quân đội Nam Tư có sức chiến đấu và đã hơn một tháng bị dội bom đang nóng lòng được chiến đấu. Nhân dân Nam Tư sẵn sà ng đoà n kết xung quanh Milosevich. Hơn nữa có lần Milosevich đỠnghị thẳng với Chernomưrdin hãy đà m phán như thế nà o để chiến dịch trên bộ diễn ra cà ng sớm cà ng tốt.
Khoảng một tháng sau thì Milosevich thay đổi thái độ. Ông ta không muốn cuộc xung đột leo thang mà đỠnghị chấm dứt chiến tranh.
- Nhưng tôi không thể chịu thất bại được†- ông ta tuyên bố với Chernomưrdin.
NÆ°á»›c Nga không thể thá» Æ¡ đứng ngó nhìn dân là nh Ä‘au khổ, ngÆ°á»i chết trong chiến tranh. ChernomÆ°rdin đã đẩy được Milosevich đến bà n Ä‘Ã m phán mặc dù Milosevich Ä‘Æ°a ra những Ä‘iá»u kiện không thể chấp nháºn được. Thà dụ, ông ta yêu cầu Ä‘Æ°a quân Ä‘á»™i nÆ°á»›c thứ ba, quân Nga, Ucraina và Belarussia mà Duma Nga Ä‘ang tÃch cá»±c thảo luáºn. à tưởng nà y hoà n toà n mang tÃnh trục lợi chÃnh trị, hiếu chiến và phi thá»±c tế. Tuy nhiên, tôi cÅ©ng đã chÆ¡i nÆ°á»›c cá» cho phép thảo luáºn, mổ xẻ cả Ä‘á» tà i nà y trong các cuá»™c Ä‘Ã m phán cốt là m sao cho Milosevich mất cảnh giác.
Trên thá»±c tế, mục Ä‘Ãch chÃnh công việc cua ChernomÆ°rdin là dụ dá»—, ép buá»™c Milosevich tiến hà nh các cuá»™c Ä‘Ã m phán hoà bình vá»›i phÆ°Æ¡ng Tây. ChernomÆ°rdin đã gây áp lá»±c rất mạnh đối vá»›i những tay thủ lÄ©nh cá»™ng sản cuối cùng của châu Âu, cho hắn ta hiểu rằng đừng mong gì há»— trợ quân sá»± từ nÆ°á»›c Nga và má»i tiá»m năng ủng há»™ chÃnh trị nay cÅ©ng đã hết.
ChernomÆ°rdin cÅ©ng đạt được thoả thuáºn của ngÆ°á»i Mỹ là sẽ chuyển giao cÆ¡ chế chÃnh trị của giải quyết cuá»™c khủng hoảng và o tay Liên Hợp Quốc, Ä‘Æ°a NATO ra khá»i khuôn khổ chÃnh trị của các cuá»™c Ä‘Ã m phán. Milosevich không thể chấp nháºn đầu hà ng dẫu là vá»›i nÆ°á»›c Nga hay vá»›i NATO. Victor Stepanovich lại hai lần bay sang Mỹ, Ä‘Ã m phán vá»›i Cliton hai tiếng, vá»›i Albert Gore bốn tiếng đồng hồ. Tám Ä‘iá»u kiện đầu hà ng được thoả thuáºn vá»›i Milosevich mặc dù dÆ°á»›i dạng khác, đã được Ä‘Æ°a và o bản Nghị quyết của Liên Hợp Quốc. Sá»± đầu hà ng bá»›t Ä‘i tÃnh chất nhục nhã. Nó được thể hiện dÆ°á»›i hình thức Nghị quyết của Há»™i đồng Bảo an Liên Hợp Quốc.
Milosevich Ä‘á» nghị cho thì giỠđể suy nghÄ© và thoả thuáºn vá»›i Quốc há»™i cÅ©ng nhÆ° giá»›i quân sá»± Nam TÆ°. Kết quả là văn bản được chấp nháºn không có má»™t sá»a đổi nà o.
Chernomưrdin đã là m những gì có thể. Chiến tranh đã chấm dứt.
Äồng thá»i Milosevich đã xá» sá»± hoà n toà n vô nguyên tắc. Trong quan hệ vá»›i nÆ°á»›c Nga ông ta đặt ra mục tiêu thổi bùng lên sá»± bất bình của ngÆ°á»i Nga đối vá»›i chÃnh sách đối ngoại của tôi khoét sâu mâu thuẫn trong xã há»™i, đẩy chúng ta đến sá»± đối đầu chÃnh trị và quân sá»± vá»›i phÆ°Æ¡ng Tây.
Ngà y 28 tháng Năm, trong chuyến Ä‘i Belgrad của ChernomÆ°rdin, phÃa Nam TÆ° thông báo là há» chấp nháºn những nguyên tắc chung vá» giải quyết cuá»™c xung Ä‘á»™t Kosovo do nhóm G-8 Ä‘á» nghị (đây là những kiến nghị của Há»™i nghị Ngoại trưởng các nÆ°á»›c G-8 há»p bà n chuyên vá» giải quyết vấn Ä‘á» Kosovo).
Ngà y 1-2 tháng Sáu tại Bonn, Cá»™ng hoà Liên bang Äức, ChernomÆ°rdin, Ahtisaari và Talbort đã thoả thuáºn ở Kosovo sẽ có hai lá»±c lượng: quân Nga và NATO.
Ngà y 2-3 tháng Sáu lại Belgrad diá»…n ra cuá»™c há»™i Ä‘Ã m giữa ChernomÆ°rdin, Ahtisaari vá»›i Milosevich. ChÃnh quyá»n Nam TÆ° đồng ý vá»›i kế hoạch giải quyết hoà bình vấn Ä‘á» Kosovo được thoả thuáºn ở Bonn. Kế hoạch ChernomÆ°rdin- Ahtisaari gồm thá»i Ä‘iểm. Những Ä‘iểm quan trá»ng nhất thá»±c ra là yêu cầu của NATO đặt ra trÆ°á»›c cuá»™c chiến tranh. Hồi hÆ°Æ¡ng tất cả ngÆ°á»i tị nạn, bố trà lá»±c lượng kiá»m chế của quốc tế, rút các Ä‘Æ¡n vị quân Ä‘á»™i và cảnh sát và giải quyết quy chế chÃnh trị của Kosovo trên cÆ¡ sở các thoả thuáºn đã đạt được ở Rambuie’te.
Vá» thá»±c chất thì Milosevich đã buá»™c phải trở lại Ä‘iểm xuất phát. Ông ta bị mất nhiá»u hÆ¡n những gì đã thoả thuáºn ở Rambuie’te. Nhá» có chiến tranh ông ta đã đạt được mục tiêu duy nhất: loại khá»i vÅ© Ä‘Ã i chÃnh trị tất cả những ngÆ°á»i đối láºp và đối thủ trong nÆ°á»›c bằng cái giá của hoang tà n đổ nát và có sá»± cô láºp hoà n toà n trên trÆ°á»ng quốc tế. Tôi cho rằng đây là má»™t trong những nhà chÃnh trị khả ố nhất mà tôi từng biết.
Tuy nhiên, trong cuá»™c xung Ä‘á»™t Kosovo đã xuất hiện những xu hÆ°á»›ng chÃnh trị tồi tệ nhất của châu Âu hiện đại: và dụ nhÆ° loại tiêu chuẩn nÆ°á»›c đôi. NgÆ°á»i ta khẳng định nhân quyá»n cao hÆ¡n chủ quyá»n, nghÄ©a là quyá»n con ngÆ°á»i cao hÆ¡n quyá»n lợi của từng quốc gia riêng lẻ. NhÆ°ng khi xâm phạm quyá»n của má»™t quốc gia, các ngà i đã vi phạm má»™t cách Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên thô bạo quyá»n của các công dân thuá»™c quốc gia nà y- trÆ°á»›c hết là quyá»n được đảm bảo an mình. Trong chiến tranh có hà ng nghìn ngÆ°á»i Nam TÆ° bị Ä‘au khổ? Lấy cái cân nà o mà cân Ä‘ong quyá»n của ngÆ°á»i Serbi ở Kosovo và ngÆ°á»i Albani ở Kosovo? Äúng dÆ°á»›i chÃnh quyá»n Milosevich ngÆ°á»i Anbani bị Ä‘Ã n áp dã man, bị buá»™c phải rá»i bá» quê hÆ°Æ¡ng mình. Äiá»u đó bây giá» lại xảy ra vá»›i ngÆ°á»i Serbi. Khác nhau chỉ có má»™t: trong trÆ°á»ng hợp trên thì kẻ tiến hà nh Ä‘Ã n áp là quân Ä‘á»™i Nam TÆ°, còn bây giá» là quân Ä‘á»™i giải phóng Kosovo KLA. Äây chÃnh là vấn Ä‘á» hiệu quả của chiến dịch quân sá»±.
Và đây là điá»u cuối cùng. Äêm mùng 4 tháng Sáu, tôi đã phải quyết định có nên đồng ý vá»›i kế hoạch của các nhà quân sá»± vá» việc có nên ném má»™t số quân đổ bá»™ đến chiếm sân bay Pristina, thủ phủ Kosovo? Má»i tà i liệu đã được ký giữa quân Nga và NATO. trong đó có thoả thuáºn: Các lá»±c lượng quân Ä‘á»™i giữ gìn hoà bình đồng loạt, trong cùng má»™t thá»i gian sẽ tiếp quản các vị trà được phân công. Liệu có cần ném quân chiếm trÆ°á»›c sân bay Pristina không?
Tôi cứ phân vân mãi. Quá nguy hiểm. Lúc nà y cần gì phải phô trương lòng dũng cảm, hung hổ vung nắm đấm sau khi đã tà n cuộc ẩu đả.
Tuy nhiên trong bối cảnh dÆ° luáºn xã há»™i châu Âu hoà n toà n không đếm xỉa đến thái Ä‘á»™ và láºp trÆ°á»ng của chúng ta, tôi quyết định nÆ°á»›c Nga nhất thiết phải là m má»™t việc coi nhÆ° cá» chỉ cuối cùng, dẫu nó chả có má»™t ý nghÄ©a quân sá»± nà o hết.
Vấn Ä‘á» không phải là những thắng lợi hay những thất bại ngoại giao cụ thể nà o. Vấn Ä‘á» là ở chá»— ta sẽ thắng bà n quyết định - Nga không thể để ngÆ°á»i ta thắng trong khÃa cạnh tinh thần, không cho ai chia rẽ ná»™i bá»™ mình, không để bị lôi kéo và o cuá»™c chiến.
Cá» chỉ tháng lợi nà y thể hiện trÆ°á»›c toà n thể châu Âu và thế giá»›i. ngay trÆ°á»›c mÅ©i má»™t táºp Ä‘oà n quân sá»± hùng mạnh của NATO.
Má»™t trang bi thảm của lịch sá» hiện đại đã được láºt qua. Tên lá»a và bom đã ngừng rÆ¡i trên đất nÆ°á»›c Nam TÆ°. Liệu có được lâu không.
Cách chức Primakov
Và o khoảng tháng giêng năm 1999, Quỹ “DÆ° luáºn xã há»™i†tiến hà nh má»™t cuá»™c Ä‘iá»u tra xã há»™i há»c thú vị: ai trong số các nhà lãnh đạo nÆ°á»›c Nga trong thế ká»· 20 có ảnh hưởng lá»›n nhất đến váºn mệnh đất nÆ°á»›c? Kết quả hoà n toà n gây thất vá»ng: đứng thứ nhất là Breznev, thứ hai là Stalin, thứ ba là Lenin.
Tôi cố hiểu lô gÃch của những ngÆ°á»i đã trả lá»i. ChÆ°a hẳn là thá»i gian gần đây trong thế giá»›i quan của má»i ngÆ°á»i đã xảy ra má»™t bÆ°á»›c thụt lùi ghê gá»›m đến nhÆ° váºy vá» phÃa sau, vá» vá»›i hệ tÆ° tưởng cá»™ng sản.
Vấn Ä‘á» là ở chá»— khác - suốt thá»i gian qua, đặc biệt là năm vừa qua, sau khủng hoảng mùa thu 1998 xã há»™i bùng lên khát vá»ng ổn định, không muốn bất kỳ má»t sá»± thay đổi nà o nữa.
Trong bối cảnh Tổng thống Ä‘ang cố đẩy nhanh cải cách, là m căng thẳng quá trình chÃnh trị, thì Thủ tÆ°á»›ng được đánh giá là nhân tố cÆ¡ bản của ổn định bên ngoà i và sá»± bình yên.
ChÃnh Ä‘iá»u đó đáp ứng được đòi há»i chủ yếu của quần chúng: “Hãy để chúng tôi yên!â€
Liệu tôi có quyá»n đứng ngoà i cuá»™c không? Liệu tôi có quyá»n cho phép Primakov cứ nhẹ nhà ng nắm lấy sáng kiến chÃnh trị rồi Ä‘Æ°a đất nÆ°á»›c quay trở lại chủ nghÄ©a xã há»™i, trở lại cái ngà y hôm qua lịch sá»? Liệu Ä‘iá»u đó có lợi cho nÆ°á»›c Nga không?
Tôi tin tưởng sâu sắc rằng không, tôi không có quyá»n đó. Tôi không có quyá»n cả vá» mặt đạo đức, chÃnh trị lẫn tình ngÆ°á»i.
Chúng ta đã cá»±c kỳ vất vả má»›i lôi được đất nÆ°á»›c nà y, dân tá»™c nà y ra khá»i chủ nghÄ©a xã há»™i, ra khá»i cảnh xếp hà ng và thiếu thốn, khá»i cảnh run rẩy trÆ°á»›c các cấp uá»· Äảng, và bây giá» bằng má»™t cái phẩy tay tất cả quay trở lại thì tháºt là má»™t tá»™i ác tháºt sá»±.
Buổi trao đổi khó chịu đầu tiên giữa tôi và Evgeni Maximovich xảy ra và o tháng giêng. Primakov Ä‘á» nghị Duma thảo luáºn má»™t kế hoạch nà o đấy vá» má»™t giải pháp chÃnh trị cho năm tá»›i, trÆ°á»›c bầu cá». Thá»±c chất kế hoạch đó là gì?
Tổng thống có trách nhiệm không được giải tán Duma quốc gia và chÃnh phủ. Duma chấm dứt việc luáºn tá»™i Tổng thống và không nêu vấn Ä‘á» bất tÃn nhiệm ChÃnh phủ. ChÃnh phủ không có quyá»n Ä‘Æ°a ra Duma xem xét vấn Ä‘á» tá»± bất tÃn nhiệm (trong Hiến pháp có Ä‘iểm nà y).
Ná»™i dung của thoả thuáºn nà y và tất cả các Ä‘iểm chủ yếu trong đó Ä‘á»u đã quá quen thuá»™c đối vá»›i tôi.
Äó là đỠcÆ°Æ¡ng của bản thoả thuáºn nổi tiếng được soạn thảo hồi mùa thu năm 1998 khi Duma xem xét Ä‘á» nghị ChernomÆ°rdin là m Thủ tÆ°á»›ng thay Kirienko. NhÆ°ng ChernomÆ°rdin đã bị Duma “quẳng Ä‘i†và văn bản nà y, vỠý nghÄ©a chÃnh trị đã bị chết yểu từ tháng 9.
Tại sao Primakov lại quyết định Ä‘Æ°a trở lại vấn Ä‘á» nà y? Xét theo quan Ä‘iểm lô gÃch thì hầu nhÆ° má»i việc Ä‘á»u trôi chảy: Duma Ä‘ang chuẩn bị tiến hà nh thủ tục luáºn tá»™i Tổng thống, còn Tổng thống thì ốm Ä‘au, bệnh táºt - tất cả những chi tiết đó cho thấy quá trình chÃnh trị cần phải có đòn bẩy nà o đó.
NhÆ°ng chÃnh quyá»n không phải là phép tÃnh số há»c, và cÅ©ng không phải là bá»™ ghép hình trẻ con. Äó là má»™t cÆ¡ thể sống, trong đó tất cả Ä‘á»u thay đổi từng tuần lá»…, đôi khi từng ngà y. Nếu nhÆ° hồi tháng 9 năm 1998 trong đợt xem xét ChernomÆ°rdin, cái “thoả thuáºn vá» không tấn công lẫn nhau†theo cách nói của báo chÃ, là má»™t sá»± nhượng bá»™ thì trong tháng giêng năm 1999 nà y nó là sá»± đầu hà ng hoà n toà n của chÃnh quyá»n Tổng thống.
Cùng vá»›i bức thÆ° vá» thoả thuáºn chÃnh trị, Primakov đã thảo luáºn vá»›i Chủ tịch Duma quốc gia Genadi Seleznev má»™t dá»± luáºt vá» các đảm bảo dà nh cho Tổng thống sau khi kết thúc nhiệm kỳ. Hoá ra tôi cẩu xin cái gì đó cho mình. Nếu các ngà i muốn thông qua dá»± luáºt đó thì xin má»i cứ việc. Thái Ä‘á»™, láºp trÆ°á»ng của tôi là nhÆ° váºy. NhÆ°ng sao lại phải hạn chế quyá»n hà nh? Vá»›i cái kiểu má»™t sá»± kết hợp nhÆ° váºy dá»± luáºt đó xem ra không chỉ Ä‘Æ¡n thuần gây thiệt hại mà là má»™t sá»± chèn ép trá»±c tiếp đối vá»›i tôi má»™t Tổng thống Ä‘Æ°Æ¡ng nhiệm.
Primakov và o thăm tôi ở bệnh viện mang theo văn bản trên. Tôi há»i:
- Evgeni Maximovich, là m sao mà Ngà i có thể mang má»™t văn bản đòi cắt xén bao nhiêu quyá»n hà nh của Tổng thống ra bà n vá»›i Duma và Há»™i đồng Liên bang mà tháºm chà lại không cho tôi hay, không trao đổi gì vá»›i tôi? Phải hiểu tất cả những cái nà y nhÆ° thế nà o đây?
Primakov lúng túng, tìm cách thanh minh:
- ThÆ°a Boris Nicolaevich, đây chÃnh là tôi đã hà nh Ä‘á»™ng vì lợi Ãch của Ngà i, lợi Ãch của toà n xã há»™i, lợi Ãch quốc gia. Tôi xin lôi vì không thoả thuáºn trÆ°á»›c vá»›i Ngà i, tôi sẽ láºp tức thu hồi văn bản nà y lại...
Cuá»™c trao đổi không há» thú vị chút nà o, nhÆ°ng tháºt cần thiết. Khi trở ra, Primakov nói phứa vá»›i các trợ lý của tôi rằng hình nhÆ° Boris Nicolaevich không hiểu đúng ông ta.
Primakov ngồi để chiếc cặp bằng da trên hai đầu gối. Loại cặp da nhỠấy tôi nhá»› lắm: các cán bá»™ lãnh đạo của Äảng, trong đó có các Uá»· viên Trung Æ°Æ¡ng Äảng cá»™ng sản Liên Xô, dùng để cất các giấy tá» quan trá»ng nhất vì vá»›i vị thế của mình há» không tiện xách theo những chiếc cặp to. Primakov rõ là muốn mở chiếc cặp, trình bầy vá» ná»™i dung bản thoả thuáºn chÃnh trị, nhÆ°ng tôi không cho ông ta cÆ¡ há»™i là m việc đó, và ông ta cứ ngồi nhÆ° váºy trong suốt cuá»™c nói chuyện vá»›i chiếc cặp da trên hai đầu gối. Tôi tháºm chà cảm thấy có phần thÆ°Æ¡ng hại ông ta.
Toà n bá»™ giai thoại nà y nói chung không có cái gì quan trá»ng. Hoà n toà n có thể những ý định của Primakov là chân thà nh. NhÆ°ng sá»± việc lại cho tôi cái cá»› để suy nghÄ© đến vấn Ä‘á» hoà n toà n khác: các cÆ¡ sở của Hiến pháp có thể bị xói mòn. cuá»™c cải cách chÃnh quyá»n từ ná»n Cá»™ng hoà Tổng thống sang ná»n Cá»™ng hoà Nghị viện có thể xảy ra má»™t cách lặng lẽ. Tôi vẫn coi Primakov là vị Thủ tÆ°á»›ng “của mình†và nhá»› rất rõ chúng tôi đã mất bao nhiêu sức lá»±c má»›i thuyết phục được ông ta đảm nháºn chiếc ghế nà y.
NhÆ°ng, nhÆ° tôi đã nói, mấy tháng qua bầu không khà chÃnh trị trong nÆ°á»›c đã thay đổi vá» cÆ¡ bản.
Trên tất cả các cÆ°Æ¡ng vị công tác của mình Primakov đặc biệt trung thà nh vá»›i tôi. Rất lịch lãm, ân cần, chu đáo và gần gÅ©i. Trong dá»™i ngÅ© các nhà chÃnh trị trẻ tuổi bÆ°á»›c và o chÃnh trÆ°á»ng sau năm 1991, tôi vá»›i ông ta là những lão là ng thá»±c thụ, những “đại gia†bắt đầu sá»± nghiệp chÃnh trị từ thá»i Xô-viết. Ông ta luôn nháºn thức rõ Ä‘iá»u nà y. Không bao giá» gây xung Ä‘á»™t. Giữ khoảng cách vá»›i cuá»™c dấu đá quyá»n lá»±c ở Kremli, vá»›i má»i biến Ä‘á»™ng ở háºu trÆ°á»ng. Là m việc lâu trong CÆ¡ quan Tình báo Äối ngoại ở Yasenevo, sau đó ở Bá»™ Ngoại giao trên Quảng trÆ°á»ng SmolnÆ°i, bình tÄ©nh, biết chăm lo vun vén đến danh tiếng của mình, má»™t nhà chuyên môn thá»±c sá»±. Ông ta biết rằng tôi đánh giá cao ông ta chÃnh vì Ä‘iá»u đó. ChÃnh những phẩm chất, kinh nghiệm và hiểu biết là yếu tố quyết định để tôi bổ nhiệm ông ta là m Thủ tÆ°á»›ng.
Vì sao tôi Ä‘á» cáºp má»™t cách chi tiết vá» những chuyện nà y? Tôi muốn bạn Ä‘á»c hiểu được ná»—i uẩn khúc rất khó lý giải trong quan hệ của chúng tôi: bởi vì khi bổ nhiệm Evgeni Maximovich là m Thủ tÆ°á»›ng ChÃnh phủ, tôi đâu có nghÄ© rằng chỉ và i tháng sau giữa chúng tôi sá»± không hiểu nhau đã trở thà nh má»™t bức tÆ°á»ng ngăn cách.
Äiá»u tháºt là nghịch lý: Má»™t Primakov “nhún nhÆ°á»ng†và “đoà n kết†dần dần lại trở thà nh má»™t nhân tố chủ yếu gây lo sợ đối vá»›i phần lá»›n giá»›i kinh doanh tức là giai cấp trung lÆ°u, đối vá»›i các phÆ°Æ¡ng tiện thông tin đại chúng, đối vá»›i nhiá»u nhà chÃnh trị và cả các phe nhóm đại biểu trong Duma Quốc gia.
Muốn hay không, Evgeni Maximovich đã táºp hợp xung quanh mình các lá»±c lượng phản đối kinh tế thị trÆ°á»ng, chống tá»± do hóa, tấn công quyá»n tá»± do ngôn luáºn và điá»u đó không thể không là m cho các nhà báo lo lắng.
Äặc biệt ấn tượng là tráºn Primakov xỉ vả Äà i truyá»n hình Nga. Triệu táºp hẳn má»™t táºp thể các nhà báo, ông ta đã mắng nhiếc há» suốt cả má»™t tiếng đồng hồ, moi móc ra nà o là các sai lầm, nà o là giá»ng Ä‘iệu không thể chấp nháºn được, Ä‘iá»u gì có thể và điá»u gì không được nói vá» ChÃnh phủ.
Tôi nhá»› trong má»™t cuá»™c gặp, khi ông ta hết lần nà y đến lần khác chá»i bá»›i các nhà báo, tôi đã chân thà nh khuyên ông ta:
- Evgeni Maximovich, đừng để ý đến Ä‘iá»u đó, không ai có thể là m chúng ta bất hoà , chúng ta đã thoả thuáºn vá»›i nhau thế nà o nhỉ, cùng nhau là m việc đến năm 2000, đúng không?
- Äúng váºy - ông ta trả lá»i.
Suy nghĩ một phút ông ta bỗng đỠnghị:
- ThÆ°a Boris Nicolaevich, ngay bây giá» ta gá»i má»™t nhóm phóng viên truyá»n hình đến. và Ngà i hãy nhắc lại những lá»i đó để cho tất cả cùng nghe.
Má»™t lúc sau các phóng viên vô tuyến truyá»n hình được má»i và o phòng và tôi đã nhấn mạnh từng từ:
- Quan điểm của tôi là : tôi là m việc đến kỳ bầu củ năm 2000. Quan điểm của Thủ tướng là : ông ấy là m việc đến kỳ bầu cỠTổng thống mới.
Tôi tiếp tục chìa tay cho ông ta, muốn cho má»i ngÆ°á»i cùng thấy rằng chúng tôi cùng má»™t Ä‘á»™i hình, cùng theo Ä‘uổi má»™t sá»± nghiệp, cùng là m má»™t việc.
Tôi nói, nhÆ°ng Primakov không nghe tôi, ông ta không thể hay không muốn nghe, thì tôi cÅ©ng không biết. Äôi khi tôi rất muốn nhắc ông ta “Evgeni Maximovich, hãy tỉnh ngá»™ lại Ä‘i! Quanh ta bây giá» là má»™t đất nÆ°á»›c khác rồi?â€. NhÆ°ng tôi ngại ông ta sẽ giáºn, nghÄ© rằng bị sỉ nhục.
Cũng có thể đây là một sai lầm của tôi.
Mùa xuân năm 1999 đó còn xảy ra má»™t sá»± kiện đáng nhá»› nữa trong dá»i sống xã há»™i của chúng ta. Trong má»™t cuá»™c há»p ChÃnh phủ. Bá»™ trưởng TÆ° pháp Pavel Krasheninikov báo cáo vá» vấn đỠân xá. Pavel Krasheninikov cho rằng đợt ân xá sắp tá»›i và o tháng 5, theo truyá»n thống sẽ miá»…n trách nhiệm hình sá»± cho những dối tượng không bị mắc các “trá»ng tá»™iâ€. Tổng số ngÆ°á»i được trả tá»± do sẽ là chÃn mÆ°Æ¡i tÆ° ngà n. Bá»—ng nhiêu Evgeni Maximovich ngắt lá»i Bá»™ trưởng Bá»™ TÆ° pháp: “Äây là má»™t biểu hiện nhân đạo, rất đúng - ông ta nói - NhÆ°ng Ä‘iá»u đó còn cần thiết là để dà nh chá»— cho số ngÆ°á»i sẽ bị bắt giam vá» các tá»™i phạm kinh tếâ€.
Chắc má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u nhá»› câu nà y. Mùa xuân ấy các công dân Nga lÅ© lượt xách va ly rá»i bá» Tổ quốc. Äã quá rõ là ngà i Thủ tÆ°á»›ng nổi tiếng được lòng dân Ä‘ang có tham vá»ng trở thà nh lãnh tụ toà n dân lại Ä‘ang sống trong cảnh trói buá»™c bởi các khuôn mẫu Xô-viết.
Tôi thá»±c sá»± Ä‘au lòng. Äó không phải là lá»—i lầm, mà là bi kịch của Primakov. Evgeni Maximovich không chỉ tá»± dồn mình mà dồn tất cả chúng ta và o ngõ cụt.
Trong nÆ°á»›c đã xảy ra các quá trình bất ổn. Äã khởi tố nhiá»u vụ án hình sá»± khó hiểu. Những ngÆ°á»i dân vô cá»› bị bắt giam. Má»™t số nhân viên các cÆ¡ quan đặc biệt trong lúc thẩm vấn và lục soát, khám xét các nhà doanh nghiệp đã không giấu giếm rằng: sắp tá»›i sẽ còn những đòn phục thù cho những năm tháng vừa qua. Gần nhÆ° toà n bá»™ giá»›i kinh doanh và doanh nhân cao cấp Nga sống trong Ä‘au buồn và thất vá»ng vá» tÆ°Æ¡ng lai của mình. Tình hình đó Ä‘e doạ đất nÆ°á»›c sẽ bị chia rẽ trong vấn Ä‘á» cÆ¡ bản nhất, đó là vấn Ä‘á» cải cách kinh tế.
Cuá»™c khủng hoảng Kosovo đã là m cho tinh thần chống phÆ°Æ¡ng Tây trong xã há»™i tăng lên, và Primakov hoà n toà n có thể táºp hợp được các nhà chÃnh trị luôn mÆ¡ tưởng đến sá»± cô láºp má»›i của nÆ°á»›c Nga, đến má»™t cuá»™c “chiến tranh lạnh†má»›i.
Nếu tiếp tục để Primakov lại trong chÃnh quyá»n sẽ xảy ra sá»± phân chia trong xã há»™i thà nh hai phe đối địch sâu sắc. Äó là má»™t xu hÆ°á»›ng nguy hiểm.
Việc kéo dà i quá trình nà y, trở lại các phÆ°Æ¡ng pháp lãnh đạo thá»i Xô-viết có thể sẽ biến việc cách chức Primakov thà nh xung Ä‘á»™t tháºt sá»±.
Äiá»u hoà n toà n rõ rà ng là tôi không thể chỠđến mùa thu hoặc đến năm 2000 nhÆ° tôi đã trù tÃnh trÆ°á»›c đây. Không thể được.
Tháng 3 tôi bổ nhiệm Alexandr Volosin thay Nicolai Bordiuza là m Chánh Văn phòng Tổng thống.
Quyết định cá» Volosin giữ cÆ°Æ¡ng vị nà y đã chÃn muồi hÆ¡n má»™t tháng trÆ°á»›c đó. Anh ta là m việc đã lâu trong Văn phòng và má»™t năm rưỡi trở lại đây là m Phó Chánh Văn phòng phụ trách các vấn Ä‘á» kinh tế. TrÆ°á»›c đây, tôi chÆ°a biết anh ta mấy, chỉ Ä‘á»c qua những báo cáo kinh tế do anh ta soạn gá»i riêng cho tôi. Mấy tháng gần đây chúng tôi gặp nhau hầu nhÆ° hà ng ngà y.
Volosin chịu trách nhiệm mảng kinh tế trong Thông Ä‘iệp Liên bang của Tổng thống gá»i Quốc há»™i. Tất nhiên trong quá trình thá»±c hiện công việc phức tạp nà y nảy sinh biết bao câu há»i. Tôi há»i các cá»™ng sá»± và há» há»i lại tôi.
Trong các buổi là m việc tôi thÆ°á»ng thảo luáºn kỹ vá»›i Volosin xem cần chú trá»ng khái quát vấn Ä‘á» gì, còn vấn Ä‘á» gì phải rất chi tiết. Tôi thấy Æ°ng cái cách anh ta trình bà y vấn Ä‘á» má»™t cách Ä‘iá»m đạm, hÆ¡i khô khan, cách anh ta diá»…n đạt, biểu lá»™ quan Ä‘iểm có các luáºn cứ chứng minh, cách tranh luáºn ôn tồn, không gay gắt. Volosin thuá»™c thế hệ các nhà chÃnh trị tuổi hÆ¡n bốn mÆ°Æ¡i, bÆ°á»›c và o chÃnh trÆ°á»ng không phải để là m chÃnh trị và danh vá»ng. Những thứ đó hỠđâu có cần. Bất cứ ai trong số há» (có lẽ Volosin hÆ¡n ai hết) lúc nà o cÅ©ng sẵn sà ng trở lại cuá»™c sống lặng lẽ Ä‘á»i thÆ°á»ng của mình. Không, há» tham gia chÃnh trÆ°á»ng là muốn là m cho chÃnh quyá»n mạnh hÆ¡n, hiệu quả hÆ¡n. Há» là m chÃnh trị cốt để chứng minh cho tất cả, trong đó có chÃnh bản thân há», rằng nÆ°á»›c Nga sẽ trở nên má»™t đất nÆ°á»›c văn minh và dân chủ.
Bá» ngoà i Volosin giống nhÆ° má»™t bác há»c mang nét đặc trÆ°ng của má»™t quan chức văn phòng. Khuôn mặt không biểu cảm của má»™t con ngÆ°á»i kÃn đáo. Nói năng nhá» nhẹ, khẽ khà ng. NhÆ°ng Alexandr Stalevich lại trở thà nh má»™t ngÆ°á»i hoà n toà n bình thÆ°á»ng, sôi nổi, má»™t ngÆ°á»i đối thoại thông minh, sắc sảo má»™t khi ta đã gần gÅ©i anh ta.
Tôi thÆ°á»ng dáºy sá»›m, và o bốn hoặc năm giá» sáng. Sau má»™t chầu nÆ°á»›c chè tôi lên phòng là m việc ở tầng hai, nÆ¡i để bà n là m việc có các tà i liệu khẩn cấp. Tôi cầm má»™t bản lên xem, đó là ná»™i dung Thông Ä‘iệp Liên bang. Tôi Ä‘á»c cho tá»›i chá»— không vừa ý.
Nhấc máy điện thoại “liên lạc đặc biệt†yêu cầu nối máy với Volosin. Và i giây sau có tiếng nhân viên tổng đà i:
- Thưa Boris Nicolaevich, Volosin đang cầm máy, liên lạc công khai.
“Công khaiâ€, nghÄ©a là không mã hoá. Vấn Ä‘á» là chá»— ở Volosin Ä‘ang sống ở căn há»™ trong má»™t ngôi nhà bình thÆ°á»ng trên đại lá»™ Lenin, Ä‘Æ°á»ng liên lạc đặc biệt không mắc tá»›i chá»— đó, cho nên tôi liên lạc vá»›i anh ta qua bÆ°u Ä‘iện thà nh phố. (Vì phải trao đổi vá»›i Volosin những vấn Ä‘á» bà máºt nên Ãt lâu sau vấn Ä‘á» má»›i được giải quyết. Các chuyên gia của FAPSI mang đến đặt ở phòng anh ta má»™t cái hòm đặc biệt. Volosin không được hà i lòng lắm vì cái hòm chiếm đến má»™t ná»a gian phòng chÃn mét vuông).
Dần dần qua những lần trao đổi khác nhau giữa tôi và anh ta xuất hiện mối quan hệ đặc biệt, rất tình ngÆ°á»i. Khi tôi hiểu đã đến lúc thay ngÆ°á»i Ä‘iá»u hà nh Văn phòng Tổng thống thì ứng cá» viên duy nhất là Volosin.
Sá»± tháºt là trÆ°á»›c khi ký sắc lệnh bổ nhiệm Volosin tôi có gá»i cho hai cá»±u Chánh Văn phòng Tổng thống của tôi là Chubais và Yumasev đến há»i xem hỠđánh giá thế nà o vá» Volosin. Äây là những ngÆ°á»i hiểu biết rất rõ công việc nà y, biết chÃnh xác trên cÆ°Æ¡ng vị nà y cần có những phẩm chất gì. Cả hai Ä‘á»u hoà n toà n ủng há»™ phÆ°Æ¡ng án của tôi. Khi Primakov biết vá» quyết định nà y, ông ta rất buồn, tháºm chà giáºn tôi. Vá» sau, không kìm được nữa ông ta há»i tôi:
- Thưa Boris Nicolaevich, vì sao Ngà i sa thải Bordiuza?
Tôi trả lá»i:
- Anh ta không là m nổi.
Có Ä‘iá»u tôi bảo Volosin Ä‘Ãch thân báo cáo cho Primakov biết việc bổ nhiệm anh ta và cách chức Bordiuza. Volosin gá»i Ä‘iện cho Primakov:
- Evgeni Maximovich, tôi là Volosin. Từ ngà y hôm nay, Tổng thống đã bổ nhiệm tôi là m Chánh Văn phòng Tổng thống.
Äiá»u đó, tôi nhắc lại má»™t lần nữa, đã là m Primakov rất buồn bá»±c. Ngay từ buổi đầu quan hệ của hỠđã không được ổn. Volosin là má»™t ngÆ°á»i hoà n toà n xa lạ vá»›i Thủ tÆ°á»›ng.
NÆ°á»›c Nga - đất nÆ°á»›c của những ngÆ°á»i đầy nhạy cảm. Chúng ta đã được sinh ra nhÆ° thế, biết là m sao. Trong chÃnh trị những sắc thái cảm xúc và tinh thần của con ngÆ°á»i lắm khi xoắn kết vá»›i nhau má»™t cách kỳ cục. Thà dụ, má»™t ngÆ°á»i cầm quyá»n ở nÆ°á»›c Nga thÆ°á»ng xuyên bị phê phán gay gắt, nhiá»u khi bị oán giáºn vô cá»› dù cho ngÆ°á»i đó giữ láºp trÆ°á»ng chÃnh trị nà o. Mặt khác, chÃnh ngÆ°á»i lãnh đạo đất nÆ°á»›c (trong trÆ°á»ng hợp nà y là Thủ tÆ°á»›ng) ở nÆ°á»›c Nga lại trở thà nh má»™t trung tâm chÃnh trị hùng mạnh Ä‘oà n kết các lá»±c lượng khác nhau nhất. Vá»›i ná»a năm là m Thủ tÆ°á»›ng chắc hẳn Evgeni Maximovich đã cảm nháºn được xu hÆ°á»›ng đó, cảm nháºn được viá»…n cảnh chÃnh trị của mình vá»›i tÆ° cách Thủ tÆ°á»›ng ChÃnh phủ có thể tham gia tranh cá» Tổng thống năm 2000 vá»›i vai trò thủ lÄ©nh má»™t phong trà o xã há»™i nà o đó.
NhÆ°ng xu hÆ°á»›ng nà y hoà n toà n không là m tôi vừa ý. Vá»›i tất cả sá»± trung thá»±c, đúng đắn của mình, tháºm chà trung thà nh vá»›i Tổng thống, Primakov dứt khoát không thể là vị Thủ tÆ°á»›ng bÆ°á»›c ra tranh cá» Tổng thống năm 2000. Theo ý tôi vai trò nà y nÆ°á»›c Nga cần dà nh cho má»™t con ngÆ°á»i vá»›i cá tÃnh trì tuệ hoà n toà n khác, thuá»™c thế hệ khác.
Dẫu muốn hay không thì Primakov đã táºp hợp quá nhiá»u sắc Ä‘á» cho cái cÆ¡ sở chÃnh trị của mình.
Còn việc cách chức Primakov xảy ra khá nhanh và dứt khoát thì những ngÆ°á»i có lá»—i chÃnh là những ngÆ°á»i đã sốt sắng xây dá»±ng nhÅ©ng pháo Ä‘Ã i chÃnh trị nà o đó ngăn cách giữa Thủ tÆ°á»›ng vá»›i Tổng thống.
Ngay từ ngà y 19 tháng 8, Ziuganov đã kêu gá»i sá» dụng các uá»· ban bãi công và các cuá»™c biểu tình của quần chúng để bảo vệ ChÃnh phủ (tuy các cuá»™c gặp tÆ° vấn giữa Primakov vá»›i lãnh đạo Äảng cá»™ng sản Liên bang Nga diá»…n ra thÆ°á»ng xuyên nhÆ°ng tôi không há»i gì Evgeni Maximovich tức là tôi đã không can thiệp và o chuyện nà y). Váºy là , những ngÆ°á»i cá»™ng sản láºp kế hoạch gây ra má»™t hiệp nữa cho cuá»™c đấu chÃnh trị và o tháng 5 - vòng bá» phiếu quyết định ở Duma luáºn tá»™i Tổng thống. Uá»· ban công tác vá» luáºn tá»™i đã là m việc suốt hÆ¡n má»™t năm qua. Có năm khoản buá»™c tá»™i: ngoà i tá»™i “diệt chủng dân tá»™i Nga†tôi đã nhắc ở trên còn có tá»™i là m tan rã quân Ä‘á»™i, sá»± kiện năm 1993, Hiệp Æ°á»›c Belovez và thà nh láºp Cá»™ng đồng các Quốc gia Ä‘á»™c láºp SNG, chiến tranh Chesnia.
ChÃnh là những ngÆ°á»i cá»™ng sản đã chá»n đúng thá»i Ä‘iểm cho cuá»™c bá» phiếu và o tháng 5. Có thể há» cho rằng má»™t vị Tổng thống Ä‘ang bị xem xét luáºn tá»™i, tÃnh mạng chÃnh trị treo trên sợi tóc bất định là m sao dám cách chức Thủ tÆ°á»›ng ChÃnh phủ. CÅ©ng có thể há» muốn hÃch mạnh hÆ¡n cho Tổng thống xung Ä‘á»™t vá»›i ChÃnh phủ, kêu gá»i quần chúng nổi loạn để cuối cùng ép Há»™i đồng Liên bang tấn công tôi. NhÆ°ng dù có nhÆ° thế hay không thì chÃnh việc luáºn tá»™i ở Duma đã đẩy nhanh việc cách chức Primakov. Bởi vì vá»›i tôi bây giá» vấn Ä‘á» còn lại thá»±c sá»± Ä‘Æ¡n giản: sa thải Primakov trÆ°á»›c hay sau khi Duma bá» phiếu.
Má»™t bá»™ pháºn đáng kể các trợ lý của tôi trong Văn phòng Tổng thống không tán thà nh cách chức Primakov trÆ°á»›c cuá»™c bá» phiếu. Lý lẽ của há» tháºt Ä‘Æ¡n giản: sau khi cách chức Primakov, việc luáºn tá»™i là không tránh khá»i. HÆ¡n nữa, Tổng thống tá»± dấn thân và o thủ tục luáºn tá»™i: sau khi giải tán ChÃnh phủ thân cá»™ng sản thì cánh tả trong Duma bằng bất cứ giá nà o cÅ©ng táºp hợp lại để gỡ gạc thất bại chÃnh trị.
Tôi nháºn định lại khác.
NÆ°á»›c cá» quyết Ä‘oán, bất ngá», tấn công bao giá» cÅ©ng áp đảo và vô hiệu hoá đối phÆ°Æ¡ng. HÆ¡n nữa, xem ra nó phải hoà n toà n phi lô gÃch và bất thÆ°á»ng, không tiên Ä‘oán được. Trong cả quãng Ä‘á»i là m Tổng thống, tôi đã nghiệm thấy Ä‘iá»u nà y là đúng.
Nếu theo láºp trÆ°á»ng chỠđợi thì không chỉ nguy hiểm trong lÄ©nh vá»±c tâm lý. Nếu cuá»™c bá» phiếu ở Duma đạt kết quả và các thủ tục phế truất bắt đầu thì trong trạng thái bất định tôi sẽ rất khó cách chức Primakov. Các đại biểu Duma Quốc gia biết rõ Ä‘iá»u đó không kém gì tôi.
Và i ngà y sau cuá»™c bá» phiếu Duma, má»™t cuá»™c há»p Há»™i đồng Liên bang đã được sắp xếp và o 17 tháng 5 để thông qua má»™t Nghị quyết đặc biệt ủng há»™ ChÃnh phủ. Theo đánh giá của tôi, có tá»›i má»™t Ä‘a số áp đảo các thượng nghị sÄ©, khoảng 120-130 ngÆ°á»i đã sẵn sà ng ủng há»™ Thủ tÆ°á»›ng.
Bá» phiếu ở Duma luáºn tá»™i Tổng thống, sá»± ủng há»™ của Há»™i đồng Liên bang đối vá»›i má»™t ChÃnh phủ. Má»™t tình thế nhÆ° váºy sẽ củng cố rất mạnh đến vị thế của Evgeni Maximovich. Còn đây là điá»u cuối cùng: sá»± tồn tại trên vÅ© Ä‘Ã i chÃnh trị má»™t nhân váºt chÃnh trị nặng ký nhÆ° Primakov, cả vá» mặt tâm lý và cả trá»±c tiếp thông qua các quan hệ, các thoả thuáºn khác nhau sẽ tác Ä‘á»™ng rất mạnh đến các đại biểu. Dẫu cho tôi có quan hệ tốt đến mức nà o đối vá»›i Evgeni Maximovich, tôi cÅ©ng không có quyá»n mạo hiểm vá»›i tÆ°Æ¡ng lai của đất nÆ°á»›c.
Việc cách chức Primakov thực tế đã được quyết định dứt khoát từ giữa tháng 4.
Bước đầu tiên là bổ nhiệm Sergei Stepasin là m Phó thủ tướng.
Theo Hiến pháp thì quyá»n Thủ tÆ°á»›ng chỉ có thể là ngÆ°á»i Ä‘Æ°Æ¡ng chức Phó thủ tÆ°á»›ng. Không ai trong số Phó thủ tÆ°á»›ng của Primakov là m tôi vừa ý.
Evgeni Maximovich đối xá» vá»›i Bá»™ trưởng Bá»™ Ná»™i vụ Sergei Stepasin nhẹ nhà ng, má»m dẻo, ngÆ°á»i duy nhất trong ChÃnh phủ được Thủ tÆ°á»›ng xÆ°ng hô “anh - tôiâ€. Evgeni Maximovich cho rằng Stepasin không nguy hiểm vá»›i ông ta nên đã đồng ý bổ nhiệm Stepasin.
Từ lúc nà y trên báo chà ngÆ°á»i ta bắt đầu bà n tán, tranh luáºn xem ai được Tổng thống chấm định kế nhiệm Primakov: nhà kinh tế Acsenenko hay ông Bá»™ trưởng Ná»™i vụ Stepasin.
Sá»± chỠđợi những thay đổi Ä‘ang lan toả khắp nÆ¡i. NgÆ°á»i ta Ä‘ang chỠđợi má»™t cái gì đó. Còn tôi cÅ©ng quyết định cùng tham gia trò chÆ¡i để kÃch thÃch thêm sá»± chỠđợi. Trong má»™t cuá»™c há»p thÆ°á»ng kỳ ở Kremli (đó là cuá»™c há»p của Uá»· ban chuẩn bị đón thiên niên ká»· thứ ba), giữa bà i phát biểu tôi bá»—ng ngừng lá»i và yêu cầu Stepasin chuyển chá»— sang ngồi cạnh tôi phÃa tay phải. TrÆ°á»›c ống kÃnh máy quay truyá»n hình là má»™t cảnh rất lạ mắt, khó hiểu đối vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i, nhÆ°ng rất quan trá»ng trong lúc đó là thủ tục chuyển chá»— của Sergei Vadimovich từ ghế nà y sang ghế khác gần tôi hÆ¡n.
Hồi đó còn cả nỗi ấm ức bị dồn tụ lâu ngà y, do một nguyên nhân đơn giản: tôi chưa quyết định ai sẽ là m Thủ tướng tiếp theo và chưa thể quyết định được cho đến ngà y cuối cùng.
Tôi không thể trao đổi, thảo luáºn vá»›i ai, trong khi phải quyết định bất ngá» và cái chÃnh là phải hết sức chÃnh xác.
Nghịch lý cÆ¡ bản là ở chá»— tôi đã chá»n rồi.
Äó là Vladimir Putin, Giám đốc CÆ¡ quan an ninh Liên bang. NhÆ°ng đặt anh ta lên ghế Thủ tÆ°á»›ng thì tôi chÆ°a thể, hãy còn quá sá»›m.
Ngà y 12 tháng 5, má»™t ngà y nắng đẹp, tôi đến Kremli là m việc. Chúng tôi ăn sáng cùng nhau nhÆ° má»i khi. Tôi nghÄ©: Hôm nay vợ tôi ở nhà mở vô tuyến và sẽ nghe tin Primakov bị cách chức.
Ra đến cá»a, nhìn và o mắt bà ấy, tôi bá»—ng nhủ thầm: bà đừng lo lắng gì. Äừng có xúc Ä‘á»™ng. Tất cả sẽ ổn thôi.
Cuộc chia tay với Primakov cực kỳ ngắn ngủi. Tôi thông báo ông ta đã bị cách chức và nói tôi cảm ơn ông ta vỠcông việc vừa qua.
Primakov cháºm chạp nói:
- Tôi xin chấp hà nh quyết định của Ngà i. Theo Hiến pháp, Ngà i có quyá»n là m Ä‘iá»u nà y, nhÆ°ng tôi cho rằng đây là má»™t sai lầm.
Tôi nhìn lại Evgeni Maximovich má»™t lần nữa. Tiếc tháºt. Tiếc quá.
Äây là má»™t cuá»™c bãi chức xứng đáng nhất trong tất cả các cuá»™c bãi chức tôi đã chứng kiến. Xét vỠý nghÄ©a chÃnh trị đây là má»™t Thủ tÆ°á»›ng rất mạnh. Má»™t nhân cách lá»›n, rất lá»›n.
Primakov lui ra, bÆ°á»›c nặng ná», mắt nhìn xuống.
Tôi cho má»i Stepasin và o phòng.
Thá»i gian trôi Ä‘i, nhÆ°ng không có gì thay đổi trong nháºn định trÆ°á»›c đây của tôi. Mặc cho bao nhiêu thá»i khắc khó khăn khác nhau trong quan hệ của chúng tôi, tôi tiếp tục đối xá» vá»›i Evgeni Maximovich vá»›i má»™t lòng kÃnh trá»ng lá»›n lao.
Tôi rất mừng vì giỠđây chúng tôi có thể không cần để tâm đến việc ai trong chúng tôi ở phÃa nà o của chiến tuyến chÃnh trị. Bây giá» chúng tôi cùng nhau mừng cho Tổng thống má»›i, hồi há»™p theo dõi nhÆ°á»ng bÆ°á»›c Ä‘i đầu tiên của anh ta.
Nếu muốn có thể cùng nhau Ä‘i câu cá. Mặc dù lúc đó, ngà y 12 tháng 5 khó mà mÆ°á»ng tượng được.
|
08-09-2008, 11:08 PM
|
Bất Diệt Ma Tôn
|
|
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
|
|
Nước cỠThủ tướng
Việc thăm dò uy tÃn luôn là “ngÆ°á»i bạn đồng hà nh†vá»›i toà n bá»™ Ä‘Æ°á»ng công danh sá»± nghiệp chÃnh trị của tôi. Tôi còn nhá»› rất rõ là ngÆ°á»i ta đã “đếm đầu ngÆ°á»i†thế nà o trong há»™i trÆ°á»ng rá»™ng mênh mông của Cung Äại há»™i và má»™t viện sÄ© toán há»c lăm lăm giấy, bút trong tay Ä‘i dá»c các hà ng ghế trong há»™i trÆ°á»ng nÆ¡i diá»…n ra Äại há»™i đại biểu nhân dân Liên Xô thá»i Gorbachov. Äó là khi ngÆ°á»i ta bầu tôi là đại biểu Xô-viết Tối cao và o năm 1989, mà Bá»™ ChÃnh trị thì hoà n toà n không muốn Ä‘iá»u nà y.
Tôi còn nhở ngÆ°á»i ta khao khát truất quyá»n tôi tại Xô-viết Tối cao Liên bang Nga thá»i Khasbulatov. Khi đó ngÆ°á»i ta cố gắng giải thÃch rằng tôi không còn được tÃn nhiệm và định cho nghỉ hÆ°u hồi mùa xuân 1993. Cả há»™i trÆ°á»ng ồn lên. Những con mắt của các đại biểu nhÆ° má»i khi lại ánh lên sá»± kinh ngạc: “bần cùng hoá nhân dânâ€, “là m tan tác nÆ°á»›c Ngaâ€. Hà ng bao năm nay: vẫn má»—i chuyện ấy.
Tôi lúc nà o cÅ©ng tin rằng Ä‘iá»u nà y cÅ©ng là dân chủ.
Äùng má»™t cái, và o đúng thá»i Ä‘iểm cuối sá»± nghiệp chÃnh trị của tôi thì diá»…n ra cái gá»i là “bá» phiếu bất tÃn nhiệmâ€. Những ngÆ°á»i cá»™ng sản đã mất bao nhiêu năm để Ä‘i đến quyết định nà y? Gần bảy năm. Hay là sáu năm nhỉ? Tôi không biết tÃnh từ thá»i Ä‘iểm nà o. Tôi còn nhá»› là đã có những ná»— lá»±c không ngừng muốn loại bá» tôi đã xuất hiện rất sá»›m, ngay từ năm 1991. Có Ä‘iá»u lạ là cả há», cả tôi Ä‘á»u quá hiểu rằng chuyện nà y chẳng giải quyết được vấn Ä‘á» gì cả. Äó chỉ là vở kịch. NhÆ°ng đồng thá»i...
NhÆ°ng đồng thá»i ở nÆ°á»›c Nga má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u có đầu óc tÆ° duy theo biểu tượng. Bất tÃn nhiệm - đó là biểu tượng mà những ngÆ°á»i cá»™ng sản bao năm trông chá» tá»›i kết cục cuối cùng của thá»i đại Yeltsin. Má»™t kết thúc bắt buá»™c. TrÆ°á»›c hạn định. Dù chỉ má»™t tháng, nhÆ°ng nhất định phải sá»›m hÆ¡n hạn định. Vì cái biểu tượng ấy, vì cuá»™c trình diá»…n chÃnh trị thÆ°á»ng kỳ mà ngÆ°á»i ta Ä‘ang tiến hà nh bao công việc đầy căng thẳng. Thủ tục bá» phiếu bất tÃn nhiệm là thủ tục mang tÃnh pháp lý thá»±c chất đó là má»™t phiên toà . Kết án tôi là những ngÆ°á»i chÆ°a bao giá» có những quyết định chÃnh trị lá»›n. Váºy mà hôm nay số pháºn Tổng thống Nga lại nằm trong tay há». Dù việc bá» phiếu là phải theo danh sách, nhÆ°ng quyết định nà y lại chẳng có tên tuổi gì cả: hà ng trăm đại biểu núp sau lÆ°ng nhau, trong những con số chạy nhoáng nhoáng trên mà n hình không có những khuôn mặt, những cặp mắt, những giá»ng nói sống Ä‘á»™ng. Chỉ Ä‘Æ¡n thuần là cÆ¡ chế của mÆ°u đồ chÃnh trị, má»™t cÆ¡ chế tồn tại Ä‘á»i Ä‘á»i nhÆ° chÃnh cuá»™c sống, lôi kéo vá» phÃa mình những ai dao Ä‘á»™ng và do dá»±.
Hà ng bao năm nay tôi phải gánh trách nhiệm nặng ná» trÆ°á»›c má»i việc và trÆ°á»›c tất cả má»i ngÆ°á»i đến mức thêm má»™t lá phiếu ủng há»™ cÅ©ng không thể và sẽ không thay đổi được kết quả trong toà n bá»™ tiểu sá» của tôi.
Thôi thì Ä‘Ã nh váºy, thá» xem những con số nà o sẽ hiện lên trên chiếc mà n hình mà u xanh lục đó?
Äối đầu vá»›i Quốc há»™i, vá»›i những nhà là m luáºt là ná»—i Ä‘au Ä‘á»›n - không chỉ đối vá»›i tôi, mà là vá»›i toà n thể đất nÆ°á»›c. Vì thế, kết quả cuá»™c bầu cá» Quốc há»™i là rất quan trá»ng ở thá»i Ä‘iểm hiện nay, năm 1999 nà y, không kém so vá»›i bầu cá» Tổng thống. Kết cục Quốc há»™i cÅ©ng cần phải đại diện cho những lợi Ãch xã há»™i thá»±c tế.
Má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u hiểu rằng những ngÆ°á»i cá»™ng sản nà y không phải là chủ nhân đất nÆ°á»›c, há» không có được sá»± ủng há»™ trong xã há»™i, không có ý chà chÃnh trị, không có tiá»m lá»±c trà tuệ. Váºy mà há» vẫn thà nh công trong việc táºp hợp má»™t bá»™ pháºn nhân dân, những ngÆ°á»i không thể tìm được cho mình cuá»™c sống má»›i và đang rÆ¡i và o tâm trạng bị bức bách, bất ổn.
NhỠ“sá»± Ä‘oà n kết chống kẻ thùâ€, sá»± Ä‘oà n kết những con ngÆ°á»i yếu Ä‘uối, cùng quẫn, mất lòng tin và o bản thân và cuá»™c sống của mình, từ trÆ°á»›c năm 1999 những ngÆ°á»i cá»™ng sản đã tạo được má»™t Ä‘a số ổn định trong Quốc há»™i ủng há»™. Má»™t bá»™ pháºn khác có tÆ° duy là nh mạnh, Ãt nhiá»u có biểu hiện tÃch cá»±c trong xã há»™i thì bị tan rã ra từng mảnh. Há» không tìm thấy ngÆ°á»i lãnh đạo của mình.
Chubais, Nemtsov, Kirienko, Hacamada, vá» thá»±c chất chÆ°a thể trở thà nh những nhà lãnh đạo thá»±c sá»±. Há» là các nhà kỹ trị, quản lý, chuyên gia. Thế hệ trẻ các chÃnh trị gia không có nhân váºt nà o đại diện chung cho toà n xã há»™i, có khả năng Ä‘oà n kết được tất cả các thà nh phần xã há»™i. Có lẽ ai đó trong số há» có thể trở thà nh biểu tượng của thế hệ má»›i, trở thà nh nhà lãnh đạo của giá»›i sinh viên, thanh niên, của các cô, cáºu trong thá»i đại tin há»c, của những ngÆ°á»i thuá»™c thế ká»· 21. Song để Ä‘iá»u đó trở thà nh hiện thá»±c, cần phải lao Ä‘á»™ng cáºt lá»±c, phát triển hoạt Ä‘á»™ng cho há». Tuy rằng, lẽ dÄ© nhiên, đó là những nhân váºt chÃnh trị được tôi đỡ đầu
Suốt thá»i gian dà i tôi cảm thấy Yavlinski là má»™t nhân váºt sáng giá, xuất sắc. Tôi cho là thể nà o cÅ©ng sẽ có lúc ông ta có thể táºp hợp được má»™t phong trà o dân chủ hừng mạnh quanh mình.
Tuy nhiên phái Yabloko ngà y cà ng biến thà nh má»™t “giáo phái bị chia rẽâ€, nÆ¡i trú ngụ của các phần tá» chống đối, bất đồng chÃnh kiến, khác tÆ° duy, hà nh Ä‘á»™ng theo khuôn mẫu cứng nhắc thá»i Xô-viết và luôn cho rằng tất cả những gì của chÃnh quyá»n Ä‘á»u là độc ác. Má»i sá»± nhân nhượng cÅ©ng là ác Ä‘á»™c. Bất cứ thoả thuáºn nà o cÅ©ng phải dá»±a trên những Ä‘iá»u kiện của há». Những gì sẽ diá»…n ra cÅ©ng thuá»™c quyá»n há» xét xá». Lúc nà o há» cÅ©ng bá» phiếu phản đối. Ná»n chÃnh trị hiện đại không kế thừa quan Ä‘iểm nhÆ° váºy. Quanh ta từ lâu đã là má»™t đất nÆ°á»›c thá»±c tế khác, má»™t cuá»™c sống thá»±c tế khác. Các nhà lãnh đạo phái Yabloko không muốn chấp nháºn Ä‘iá»u nà y.
Yavlinski và phái của ông ta có quan điểm tự do ủng hộ điểm buộc tội tôi vỠChesnia. Yavlinski bỠphiếu chống lại tôi.
NhÆ°ng các thà nh viên phái của ông ta lại ủng há»™ việc tá»± do lá»±a chá»n. Tôi không thấy có ý nghÄ©a gì trong cái “món cháo†chÃnh trị nà y. Ãp lá»±c Æ°? Dân chủ Æ°?
Tôi cảm giác là Yavlinski lẫn lá»™n trong chiến lược của mình. Cầm đầu phong trà o chống đối, nhÆ°ng đồng thá»i là phong trà o dân chủ (tôi hiểu Ä‘iá»u nà y qua mình và qua những ngÆ°á»i dân chủ cuối những năm 80) - có nghÄ©a là ở trong má»™t môi trÆ°á»ng đầy nhiệt lượng, có Æ°u thế lá»›n trong việc Ä‘Æ°a ra những sáng kiến và ý tưởng.
Thế nhÆ°ng chÃnh ở đây Yavlinski lại có lá»— hổng lá»›n. Thanh niên, trà thức muốn nháºn được từ phái Yabloko má»™t chÆ°Æ¡ng trình tÃch cá»±c. Thế nhÆ°ng chÆ°Æ¡ng trình đó lại chẳng có.
VỠphương diện nà y cuộc bỠphiếu ngà y hôm nay sẽ là một minh chứng cực kỳ có sức thuyết phục.
“Bà i há»c trá»±c quan vá» dân chủ†mà Yavlinski muốn dạy cho tất cả có thể quá đắt giá cho những ai khao khát sống trong má»™t nÆ°á»›c Nga bình thÆ°á»ng và dân chủ.
Váºy há» là ai, những ông nghị từng tÃch cóp hà ng bao lá»i buá»™c tá»™i chống tôi trong việc là m cái nà y, cái ná» bị đổ vỡ, “diệt chủng dân tá»™c Ngaâ€, “gây ra thảm hoạ Chesniaâ€?
Vá» thá»±c chất, trong số há» không có những nhà lãnh đạo chÃnh trị tháºt sá»± (ngoà i Ziuganov, Yavlinski, Zirinovski là hùng ngÆ°á»i kiên quyết là m việc vì mục tiêu của mình). NhÆ°ng ba lãnh tụ nà y, ta cứ gá»i là thế, là những nhân váºt đặc trÆ°ng. Váºy những ngÆ°á»i còn lại thì sao?
Trên thá»±c tế, trong Quốc há»™i Nga năm 1995 có khá nhiá»u ngÆ°á»i được bầu má»™t cách tình cá», không có các đảng phải thá»±c sá»±, không có truyá»n thống dân chủ ổn định, không có đạo lý đấu tranh chÃnh trị.
Vì thế trong Quốc há»™i có Ãt các nhà hoạt Ä‘á»™ng chÃnh trị chuyên nghiệp trong khi kẻ váºn Ä‘á»™ng hà nh lang thô bạo thì lại nhiá»u. NhÆ°ng tôi tin việc nà y có thể khắc phục được. Äến lúc à o đó chúng ta sẽ có má»™t Quốc há»™i vá»›i đúng nghÄ©a của nó và là m việc có chất lượng. Hiện tại thì vẫn phải là m việc vá»›i cái quốc há»™i Ä‘Æ°Æ¡ng nhiệm nà y. Tôi không tin là các đại biểu Quốc há»™i lại bá» phiếu phế truất tôi. Những lá»i ba hoa vá» các nguyên tắc lần nữa lại sẽ chỉ trở thà nh công việc quảng cáo không công trong các chÆ°Æ¡ng trình thá»i sá»±. Tôi hiểu há» không có cÆ¡ há»™i để chống lại ý chà chÃnh trị của tôi.
Genadi Seleznev, Chủ tịch Duma, hùng hồn tuyên bố sau khi Primakov bị cách chức: “Äến giá» thì cuá»™c bá» phiếu bất tÃn nhiệm sẽ tất yếu xảy raâ€. Tôi thì lại tin và o Ä‘iá»u ngược lại: sau khi Primakov bị cách chức, sẽ không có kết quả bá» phiếu bất lợi lo tôi. Tôi đã tÆ°á»›c bỠđược vÅ© khà của những đại biểu nà o còn Ä‘ang dao Ä‘á»™ng bằng hà nh Ä‘á»™ng cÆ°Æ¡ng quyết của mình.
Tôi vừa Ä‘i vừa hÃt thở không khà trong là nh trong vÆ°á»n, ngắm nhìn bầu trá»i tiết tháng 5. Dù sao cả lần nà y há» cÅ©ng sẽ hông thể thu đủ số phiếu.
Sau khi bãi chức Primakov, đối vá»›i tôi có má»™t thá»i Ä‘iểm rất quan trá»ng vá» mặt tâm lý mà hầu nhÆ° chẳng ai để ý thấy. Bất chấp má»i lá»i Ä‘e doạ biểu tình và đình công, bất chấp tuyên cáo của các vị thống đốc đánh tÃn hiệu tấn công Tổng thống nếu ông ta phế truất ChÃnh phủ, bất chấp uy tÃn cao, ổn định của Primakov, việc cách chức ông ta lại được tất cả thản nhiên chấp nháºn.
DÆ° luáºn xã há»™i ngay láºp tức chuyển sang vấn Ä‘á» bá» phiếu bất tÃn nhiệm. Vá» mặt tâm lý, việc bá» phiếu bất tÃn nhiệm đã “lấn át†vụ bãi chức nà y. Và còn má»™t nguyên nhân nữa, nguyên nhân cÆ¡ bản nhất là xã há»™i hoà n toà n không muốn xảy ra bất cứ chấn Ä‘á»™ng chÃnh trị nà o nữa, hỠđã quá chán ghét bất cứ hà nh Ä‘á»™ng quá mạnh mẽ nà o.
NghÄ©a là tÃnh toán của tôi là chÃnh xác. Giá» thì tất cả má»i chuyện Ä‘á»u phụ thuá»™c và o kết quả bá» phiếu.
Bản thân Evgeni Maximovich lại im lặng, không bình luáºn Ä‘iá»u gì, mà chỠđợi. Cần phải đánh giá đúng ông - chÃnh ông, má»™t nhà chÃnh trị thông thái, kinh nghiệm, cÅ©ng không muốn để bị lôi kéo và o trò chÆ¡i nguy hiểm nà y. TÃnh toán của ông hoà n toà n khác. Dù sao tình hình ráºp rình nhÆ° thùng thuốc súng nà y có thể cÅ©ng cuốn hút cả ông, lôi kéo má»™t cách từ từ và chÃnh xác. NgÆ°á»i ta Ä‘ang cố lợi dụng ông, hút ông và o cuá»™c đấu đá chÃnh trị.
Còn rất nhiá»u chuyện phụ thuá»™c và o việc Tổng thống sẽ Ä‘Æ°a ra ứng cá» viên nà o và o chức vụ Thủ tÆ°á»›ng sau khi Quốc há»™i tổ chức bá» phiếu. Bởi lẽ chÃnh từ thá»i Ä‘iểm nà y, vá» thá»±c chất, sẽ là bÆ°á»›c xuất phát của chiến dịch tranh cá» Tổng thống năm 2000.
Tôi có má»™t và i phÆ°Æ¡ng án. ChÃnh xác là ba phÆ°Æ¡ng án. Song quan trá»ng là cần phải cân nhắc, xem tÆ°Æ¡ng quan và bố trà các phÆ°Æ¡ng án nà y cho tÆ°Æ¡ng lai má»™t cách đúng đắn.
Mặc dù trên thực tế còn có cả ứng cỠviên thứ tư nữa.
NhÆ°ng giỠđây và o thá»i Ä‘iểm cuối tháng 4 đầu tháng 5 nà y tôi chÆ°a xem xét đến. Igor Ivanov là Bá»™ trưởng Ngoại giao. Văn phòng Tổng thống của tôi từ lâu đã “chấm†Ivanov rồi vì dá»±a và o thá»±c tế là ông ta đã có thá»i gian dà i là m việc vá»›i Primakov. NgÆ°á»i ta đã có má»™t số cuá»™c gặp gỡ sÆ¡ bá»™ vá»›i ông ta. Ivanov cho biết:
- Trong các cuá»™c bầu cá» Tổng thống và Quốc há»™i, tôi sẽ chỉ cùng Ä‘i cặp đối vá»›i Evgeni Primakov mà thôi. Cứ để cho Primakov đứng đầu đảng phái thân ChÃnh phủ trong Duma hiện nay. Trong trÆ°á»ng hợp nà y tôi sẽ cảm thấy thanh thản hÆ¡n khi là m Thủ tÆ°á»›ng.
Tháºt là má»™t cặp bà i trùng thuần tuý của các nhà ngoại giao. Song cuá»™c đấu tranh chÃnh trị mùa hè năm nay sẽ vô cùng nóng bá»ng, đến mức không thể chỉ dá»±a và o có sá»± Ä‘oà n kết mà đủ. Ivanov bị loại khá»i danh sách ứng cá» viên Thủ tÆ°á»›ng. Còn tôi thì cứ chỠđợi. Giá mà có được nhân váºt trẻ mà lại mạnh mẽ nhÆ° thế trong lá»±c lượng dá»± bị thì tốt biết bao.
Váºy thì, hiện tại những ai nằm trong danh sách của tôi đây?
Nicolai Acsenenko, Bá»™ trưởng Bá»™ Giao thông, cÅ©ng là má»™t ứng cá» viên sáng giá. Anh ta cÅ©ng nằm trong “danh sách Thủ tÆ°á»›ng†của tôi. Anh ta tá» ra thÃch hợp trên má»i phÆ°Æ¡ng diện. Má»™t ngÆ°á»i kiên quyết cứng rắn, có sức cuốn hút, biết cách ứng xá» vá»›i má»i ngÆ°á»i xung quanh, có quá trình là m việc lâu dà i và có thể nói là trưởng thà nh lên từ cấp cÆ¡ sở. Má»™t ngÆ°á»i lãnh đạo có năng lá»±c. NhÆ°ng Duma Quốc gia từ trÆ°á»›c đến nay Ä‘á»u không có thiện chà vá»›i anh ta. Việc Ä‘á» cá» anh ta sẽ là má»™t khả năng tốt để kÃch Ä‘á»™ng Duma, chuẩn bị cho cuá»™c đối đầu để rồi sau đó giá»›i thiệu má»™t ứng cá» viên hoà n toà n khác. Váºy đó là ứng cá» viên nà o? Stepasin hay Putin? Putin hay Stepasin?
Äó là má»™t Bá»™ trưởng Ná»™i vụ và má»™t Giám đốc CÆ¡ quan an ninh Liên bang. Cả hai Ä‘á»u Ä‘i lên từ Saint-Peterburg, Ä‘á»u cùng là m việc vá»›i Sobchac. Cả hai Ä‘á»u là những nhân váºt trà thức là những ngÆ°á»i của thế hệ trẻ. có năng lá»±c và luôn Ä‘á»™ng não. NhÆ°ng tÃnh cách há» má»›i khác nhau là m sao!
Stepasin dá»… nhân nhượng, thÃch ra oai và khoe khoang.
Tôi không tin rằng má»—i khi cần thiết anh ta lại có được sá»± kiên định, kiên quyết và quyết Ä‘oán vốn là những đức tÃnh cần thiết trong đấu tranh chÃnh trị. Tôi không thể tưởng tượng ra má»™t Tổng thống Nga mà lại thiếu những tÃnh cách nà y.
Trái lại, Putin có ý chà và quyết tâm. Tôi biết là anh ta có những đức tÃnh ấy. NhÆ°ng bản năng nhủ tôi rằng Ä‘Æ°a anh ta ra chÃnh trÆ°á»ng bây giá» còn quá sá»›m.
Phải để cho anh ta xuất hiện muá»™n hÆ¡n. Sẽ là không tốt nếu chỉ có quá Ãt thá»i gian tham gia và o chÃnh trị. Thế nếu để trì hoãn quá lâu thì Ä‘iá»u kiện xuất phát sẽ còn tồi tệ hÆ¡n. Sau những tháng hè nghỉ ngÆ¡i “lÆ°á»i nhácâ€, xã há»™i khó có thể quen ngay được vá»›i Putin. NhÆ°ng lại cÅ©ng không được để bà i toán Putin biến mất, không được để mất Ä‘i nhân tố bất ngá». Äây là điá»u hết sức quan trong đối vá»›i cuá»™c bầu cá». Nhân tố bất ngá» sẽ gắn vá»›i má»™t nhà chÃnh trị má»›i và có sức mạnh.
Vì váºy má»™t tình huống vô cùng khó khăn đã diá»…n ra. Vì còn quá sá»›m để Ä‘Æ°a Putin và o cuá»™c nên phải “lấp†thá»i gian quá Ä‘á»™ nà y bằng má»™t ứng cá» viên khác. Vấn đỠở đây hoà n toà n mang tÃnh kỹ thuáºt. Äiá»u ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng gá»i là cú nghi binh. Tôi chẳng còn cách nà o khác là giao vai nà y cho anh chà ng Sergei Vadimovich đáng mến và đứng đắn. ÄÆ°Æ¡ng nhiên tôi sẽ cố gắng nói vá»›i anh ta rằng vấn Ä‘á» cuá»™c bầu cá» Tổng thống sắp tá»›i vẫn còn để ngá» và anh ta vẫn còn có cÆ¡ há»™i để thể hiện mình.
Nhưng tôi sẽ không nêu tên Putin. Nhất định không!
Thá»±c tế không ai biết gì vá» phÆ°Æ¡ng án nà y. Ngay cả Putin cÅ©ng váºy. Sức mạnh của má»™t nÆ°á»›c cá» chÃnh trị bất ngá» chÃnh là ở chá»— nà y đây. Những nÆ°á»›c cá» nhÆ° váºy đã luôn giúp tôi thắng cả ván cá» kể cả những lúc tưởng nhÆ° tuyệt vá»ng không lối thoát. Sau cuá»™c bá» phiếu phế truất Tổng thống, phản ứng của Duma và Há»™i đồng Liên bang đối vá»›i cái tên “Putin†là không thể dá»± Ä‘oán được. Há» biết quá Ãt vá» anh ta, không hiểu đó là nhân váºt thế nà o. NhÆ°ng mối nguy hiểm chÃnh lại nằm ở chá»— hoà n toà n khác.
Putin và Primakov Ä‘á»u từng là sÄ© quan tình báo, trong tiá»m thức dÆ° luáºn được coi là ngang bằng nhau, nhÆ°ng há» dÆ°á»ng nhÆ° lại lấn át nhau. Äối vá»›i Primakov, cái tên Putin sẽ là ngòi nổ gây kÃch Ä‘á»™ng mạnh mẽ. Có thể Primakov sẽ phản ứng mạnh mẽ và tôi tháºm chà không loại trừ là ông ta sẽ tấn công lại. Sau khi tôi cách chức ông ta và sau khi viện Duma bá» phiếu phế truất tôi thì cần phải có má»™t thá»i gian để ngÆ°á»i ta dá»± Ä‘oán. Äây cÅ©ng là thá»i gian tạm nghỉ.
Chặng nghỉ ngÆ¡i nà y có thể được dà nh riêng chỉ cho Stepasin. Vá»›i anh ta thì Primakov sẽ có thái Ä‘á»™ hà i lòng. (Sau nà y, hồi mùa hè, khi Evgeni Maximovich để hết tâm trà và o cuá»™c bầu củ Tổng thống. Ông tháºm chà còn có ý tưởng thay đổi Hiến pháp, muốn Ä‘Æ°a lại và o Hiến pháp chức vụ Phó Tổng thống, nhằm giá»›i thiệu Stepasin cùng tranh cá» vá»›i mình: Primakov - Tổng thống, Stepasin - Phó Tổng thống). Trong khi đó bÆ°á»›c di chiến thuáºt vá»›i “Thủ tÆ°á»›ng tạm thá»i†lại ẩn chứa mối nguy hiểm nhất định. Sau và i tháng Stepasin cầm quyá»n, cả anh ta và cả nhiá»u ngÆ°á»i khác Ä‘á»u chắc chắn tin rằng anh ta sẽ là ứng cá» viên hà ng đầu cho cuá»™c bầu cá» Tổng thống năm 2000. Liệu tôi có quá là m phức tạp thêm tình hình không? Liệu có phải tôi Ä‘ang gà i bom nổ cháºm không?
Tóm lại, cứ để Putin chá» thá»i nhÆ° váºy có nên không?
GiỠđây quay trở lại vá»›i những sá»± kiện của những ngà y tháng 5 (1999) cách đây vừa tròn má»™t năm ấy, tôi phải thú nháºn rằng lúc đó tôi ở trong tâm trạng tÆ°Æ¡ng đối căng thẳng. Thá»±c tế suốt má»™t thá»i gian dà i, đúng ra là từ đầu năm 1998 nÆ°á»›c Nga vẫn tiếp tục khủng khoảng ChÃnh phủ. Hầu nhÆ° suốt má»™t năm rưỡi trá»i. DÄ© nhiên những trÆ°á»ng hợp nhÆ° váºy cÅ©ng đã từng tồn lại trong lịch sá» chÃnh trị thế giá»›i. Ngay cả ở những nÆ°á»›c phát triển nhÆ° Italia, Nháºt Bản, Pháp. Tháºm chà trong những năm 70 ở Italia đã thay mấy Ä‘á»i Thủ tưởng chỉ trong má»™t năm (nÆ°á»›c nà y là nÆ°á»›c theo thể chế nghị viện), nhÆ°ng tình hình kinh tế thì ổn định hÆ¡n.
Ở nÆ°á»›c Nga má»—i Thủ tÆ°á»›ng má»›i Ä‘á»u gây ấn tượng vá»›i dân chúng bằng vấn đỠđặc thù của mình. Chẳng hạn, và o tháng 8 năm 1998 lẽ ra đã phải tuyên bố tình trạng khẩn cấp trong nÆ°á»›c để giữ được quyá»n lá»±c cho những ngÆ°á»i cải cách trẻ. Äáng ra là phải nhÆ° thế. ChÃnh phủ kỹ trị của Kirienko không có bất kỳ nguồn lá»±c dá»± trữ chÃnh trị nà o (nói Ä‘Æ¡n giản là không tạo dá»±ng được lòng tin, ảnh hưởng đối vá»›i xã há»™i). ChÃnh phủ nà y không thể thoả thuáºn được vá»›i Duma, vá»›i các công Ä‘oà n vốn hay “gây chiến†vá»›i chúng ta, cÅ©ng nhÆ° vá»›i giá»›i doanh nghiệp. Trong khi đó để thá»±c hiện được Ä‘Æ°á»ng lối cứng rắn của mình, ChÃnh phủ cần phải có được má»™t sá»± ủng há»™ mạnh mẽ, tuyệt đối của toà n xã há»™i, hoặc là phải được xã há»™i quy phục vô Ä‘iá»u kiện! Thế nhÆ°ng tôi không thể tuyên bố tình trạng khẩn cấp GiỠđây việc là m nà y không còn phù hợp. NÆ°á»›c Nga không phải là Chile hay Achentina.
Ngược lại, Primakov có má»™t uy tÃn chÃnh trị lá»›n. NhÆ°ng ChÃnh phủ của ông ta có nguy cÆ¡ đẩy lùi tất cả các cuá»™c cải cách. Những mầm mống tá»± do kinh tế, và nói chung là tá»± do dân chủ vừa má»›i được nảy mầm và duy trì trong suốt những năm qua đã ngay láºp tức bị dáºp tắt. Äó là chÆ°a nói đến tá»± do ngôn luáºn, duy trì bầu không khà cạnh tranh chÃnh trị thông thÆ°á»ng.
NhÆ°ng má»—i má»™t lần cách chức ChÃnh phủ Ä‘á»u có những lý do chÃnh đáng của nó...
Song khi đó và o tháng 5 năm 1999, cuá»™c khủng hoảng ChÃnh phủ kéo dà i đã nhÆ° thanh gÆ°Æ¡m Damoles treo trên đầu tôi.
Tuy nhiên, sau khi cân nhắc kỹ lưỡng, tôi vẫn quyết định phải kéo dà i cuộc khủng hoảng nà y thêm và i tháng nữa. Có nghĩa là tôi sẽ đỠcỠStepasin và o chức Thủ tướng mặc dù biết rằng sẽ rất nhanh chóng phải chia tay với anh ta.
Tháºt mạo hiểm khi quyết định là m cho tình hình chÃnh trị bị khủng hoảng tá»›i lần thứ ba (sau khi cách chức Primakov và bá» phiếu phế truất tôi). Stepasin đã được Duma thông qua má»™t trăm phần trăm Ä‘a phần là nhá» và o thái Ä‘á»™ kÃnh trá»ng đối vá»›i Primakov. Äúng là ngay khi vừa dá»±ng Stepasin lên tôi đã biết rõ là thể nà o rồi tôi cÅ©ng “hạ bệ†anh ta. ChÃnh Ä‘iá»u nà y nhÆ° má»™t gánh nặng suốt ngà y đè lên tâm trà tôi.
Thá»±c lòng, cảm giác nà y có vẻ hÆ¡n rá»n rợn. Dân chúng hẳn tiếp nháºn má»i diá»…n biến tình hình má»™t cách trá»±c tiếp, ngay cả giỠđây cÅ©ng thế. Há» vui mừng và hồi há»™p, bất bình và lo âu cÅ©ng là trong tình hình hiện nay. Còn ta cứ sống và hiểu rằng tình hình nà y nhất định phải thay đổi, hÆ¡n nữa chỉ đúng hai tháng hoặc má»™t tháng nữa thôi và cÅ©ng bằng phÆ°Æ¡ng pháp ấy. Và không há» có niá»m vui nà o từ các sá»± biết trÆ°á»›c ấy, mà ngược lại là sá»± nặng ná». Tôi buá»™c phải nháºn vá» mình trách nhiệm trÆ°á»›c số pháºn của những ngÆ°á»i mà khó có thể Ä‘oán trÆ°á»›c được háºu quả hà nh Ä‘á»™ng nà y hay hà nh Ä‘á»™ng khác của ta sẽ tác Ä‘á»™ng đến há» thế nà o. Tôi hiểu rõ cảm giác nà y nhÆ° tá»± dÆ°ng có bóng Ä‘en bao trùm lên cuá»™c nói chuyện hay gặp gỡ thông thÆ°á»ng. Ta luôn phải biết cách quyết định trÆ°á»›c đối vá»›i hà nh Ä‘á»™ng nà y hay hà nh Ä‘á»™ng khác, số pháºn chÃnh trị nà y hay số pháºn chÃnh trị khác. và ta cÅ©ng cần phải biết giữ kÃn những Ä‘iá»u nà y, không để lá»™ ra ngoà i má»i ý nghÄ© của ta.
Còn có thêm lý do nữa.
Putin cần phải xuất hiện má»™t cách bất ngá», và o lúc các đối thủ chÃnh trị của chúng ta cuối cùng đã ngả hết con bà i khi cuá»™c đấu tranh trÆ°á»›c bầu cá» thá»±c sá»± bÆ°á»›c và o giai Ä‘oạn quyết liệt, khi tÃnh cách kiên quyết và cứng rắn của anh ta đáp ứng ở mức Ä‘á»™ cao nhất.
Song không chỉ có sá»± phân tÃch chÃnh trị nà y ngăn tôi trao đổi thẳng thắn, cởi mở lần cuối cùng vá»›i Putin khi anh ta vẫn tiếp tục lãnh đạo Há»™i đồng an ninh và CÆ¡ quan an ninh Liên bang mà không biết gì vá» các kế hoạch của tôi.
Xét vá» mặt tình cảm con ngÆ°á»i, tôi cÅ©ng thÆ°Æ¡ng anh ta. Tôi định Ä‘á» nghị vá»›i anh ta không Ä‘Æ¡n giản chỉ là má»™t sá»± “thăng quan tiến chứcâ€. Tôi muốn chuyển giao cho anh ta chiếc vÆ°Æ¡ng miện của tôi, trao cho anh ta giáo huấn chÃnh trị của mình: thông qua chiến thắng trong cuá»™c bầu cá», thông qua má»™t chÃnh sách tuy chÆ°a được lòng công chúng để bằng bất cứ giá nà o phải giữ vững được tá»± do, dân chủ và ná»n kinh tế thị trÆ°á»ng bình ổn trong nÆ°á»›c. Mang theo gánh nặng nà y trên mình đến năm 2000 là má»™t việc rất khó khà n, tháºm chà đối vá»›i cả má»™t ngÆ°á»i mạnh mẽ nhÆ° anh ta.
Váºy là vấn đỠđã được quyết định. Tôi sẽ Ä‘á» cá» Stepasin.
NhÆ°ng tôi tháºt sá»± thÃch thú khi đánh lừa được má»i ngÆ°á»i vá»›i cái tên Acsenenko. Các nghị sÄ© Duma ai cÅ©ng nghÄ© tôi sẽ Ä‘á» cá» chÃnh anh ta nên sẽ sẵn sà ng chiến đấu vá»›i tôi. NhÆ°ng trong khi đó há» lại được tôi giá»›i thiệu má»™t ứng cá» viên hoà n toà n khác.
Tôi cho gá»i Chánh Văn phòng Tổng thống Alexandr Volosin. Anh ta tá»›i để viết bản tÆ°á»ng trình trình lên Duma, còn tôi khi đó bấm máy gá»i cho Chủ tịch Duma Genadi Seleznev.
Tôi mở đầu vòng vèo rất dà i và cuối cùng nhÆ° “buá»™t miệng†đưa ra cái tên Acsenenko. Tôi đặt ống nghe xuống và thầm nghÄ©: rồi các vị sẽ ngạc nhiên thế nà o khi Ä‘á»c thấy tên Stepasin. Không sao, sẽ chỉ có lợi mà thôi.
Ứng cá» viên Stepasin được thông qua ngay từ lần đầu, má»™t cách dá»… dà ng, không há» căng thẳng. Ngà y hôm sau báo chà đưa tin ầm lên rằng Kremli đã chÆ¡i rất khôn khéo trong canh bạc nà y. Tất cả Ä‘á»u dá»± tÃnh vá»›i anh chà ng Acsenenko rất khó chấp nháºn rồi sau đó thở phà o nhẹ nhõm thông qua ngay Stepasin.
|
|
|
Từ khóa được google tìm thấy
|
co quan tinh bao fapsi, dinh nghia ascar, êîíêóðñû, êîìñîìîëåö, êðåäèòû, íîãòåé, ïîòòåð, ïðèêîëüíûå, ïðîìñâÿçüáàíê, öèôðîãðàä, õðåíîâûé |
| |