Philip Agee: "Kẻ phản bội" gây tổn thất lớn cho CIA
Báo Granma Internationacủa Đảng Cộng sản Cuba hôm 9/1 đưa tin cựu điệp viên CIA Philip Agee, 72 tuổi, đã qua đời tại Bệnh viện La Havana do bị nhiễm trùng phúc mạc. Tin Agee qua đời lập tức được Cục Tình báo trung ương Mỹ (CIA) chú ý theo dõi, và báo chí Mỹ đã không bỏ lỡ cơ hội lật lại "hồ sơ" về vụ "phản bội" của ông Agee cách nay hơn 30 năm.
Philip Burnett Franklin Agee sinh ngày 19/7/1935 trong một gia đình khá giả ở Tacoma Park, bang Florida, Mỹ. Là con trai độc nhất, Agee lớn lên trong điều kiện nuôi dưỡng cực kỳ tốt của gia đình, và đã dự định theo ngành luật sau khi tốt nghiệp Trường đại học Notre Dame vào năm 1956.
Thế nhưng, "duyên nợ" với ngành tình báo đã lôi kéo Agee ra khỏi trường luật. Ông gia nhập CIA vào năm sau (1957). Trải qua 3 năm huấn luyện các kỹ năng chiến đấu của một điệp viên thuần thục, Agee được giao nhiệm vụ đầu tiên vào năm 1960, hoạt động ngầm ở khu vực Mỹ Latinh, dính líu và can thiệp vào nhiều hoạt động dã man của CIA tại khu vực này.
Điệp vụ đầu tiên của Agee là thúc đẩy cắt đứt quan hệ ngoại giao giữa Ecuador và Cuba. Agee đã dùng mọi thủ đoạn mà CIA thường dùng – từ mua chuộc, hối lộ cho đến đe dọa, mạo danh. Trong 4 năm hoạt động ở Ecuador, theo chỉ đạo của CIA, Agee đã thao túng chính trường nước này theo hướng có lợi cho Mỹ, bất chấp việc gây bất ổn cho nước sở tại và nỗi thống khổ của dân chúng.
Năm 1965, Agee chuyển sang hoạt động tại Uruguay. Ông đã giúp tình báo Uruguay đặt thiết bị nghe lén phòng khách sạn của phái bộ ngoại giao nước Cộng hòa Arập thống nhất (UAE ngày nay). Ông cũng đã nhiều lần chỉ điểm các nhà hoạt động cánh tả giúp chính quyền độc tài Uruguay bắt bớ nhiều người.
Và trong một lần làm việc tại đồn cảnh sát thủ đô Montevideo vào tháng 12/1965, Agee tình cờ nghe được tiếng rên la của chính những tù nhân do ông chỉ điểm bị tra tấn ở xà lim gần bên. Đây là lần đầu tiên Agee cảm thấy bất an với công việc của mình sau khi nghe được những âm thanh đau khổ đó.
Thế nhưng, bước ngoặt làm thay đổi tư tưởng của Agee lại chính là cuộc gặp gỡ một cô gái Brazitheo tư tưởng cánh tả tên là Angela Camargo Seixas.
Sau này, Agee tiết lộ trong quyển sách nhan đề "Inside the Company: CIA Diary" (Bên trong công ty: Nhật ký CIA) xuất bản năm 1975 rằng, chính quan điểm thiên tả của Camargo Seixas đã ảnh hưởng đến tư tưởng của ông. Thật sự, trước đó Agee đã nhận thức ra tính man rợ trong các hoạt động hải ngoại của CIA và đã phần nào mất niềm tin vào cơ quan này do phải chứng kiến quá nhiều hoạt động tra tấn, giết người dã man mà CIA thực hiện hoặc ngầm hỗ trợ các chế độ độc tài trong khu vực Mỹ Latinh.
Ông viết: "Hồi gia nhập CIA, tôi tin rằng sự tồn tại của nó là cần thiết. Nhưng sau nhiều năm hoạt động cho cơ quan này, cuối cùng tôi đã hiểu rằng nó đã gây bao đau khổ, hàng triệu người trên khắp thế giới đã bị giết hoặc bị hủy hoại cuộc đời bởi bàn tay của CIA và các thể chế mà nó hỗ trợ".
Niềm tin bị tan vỡ, Agee bắt đầu chểnh mảng công việc của CIA từ năm 1969. Cũng từ đó, Agee tìm cách từ bỏ CIA để quay sang hợp tác với tình báo Cuba và KGB của Liên Xô. Ông đã thực hiện nhiều chuyến đi sang Cuba trong 2 năm 1971 và 1972 để tìm kiếm cơ hội hợp tác.
Trong hành lý của ông luôn luôn mang theo một "kho báu" tin tức tình báo mà sau này KGB mới khai thác được nhờ sự can thiệp của tình báo Cuba. Vì những chuyến đi này mà Agee bắt đầu bị CIA theo dõi từ năm 1972.
Agee quyết định nộp đơn xin thôi việc và bắt đầu các hoạt động chống phá CIA. Sau này, Oleg Kalugin, nguyên Cục trưởng Cục Phản gián của KGB tiết lộ rằng Agee từng tiếp xúc với Văn phòng chi nhánh KGB tại Mexico City để đặt vấn đề hợp tác và cung cấp tin tình báo quan trọng từ bên trong nội bộ CIA nhưng đã bị từ chối vì KGB khi đó chưa thể tin tưởng vào lời nói của Agee.
Thế là Agee sang Cuba tiếp xúc với Cơ quan Tình báo Cuba (DGI) để trao bộ tài liệu mật về danh tính hàng trăm điệp viên và các kế hoạch, chiến dịch của CIA và đồng minh trên khắp thế giới. Sau đó, DGI đã trao bộ tài liệu lại cho KGB khai thác, lật tẩy nhiều điệp viên ngầm quan trọng và phá hỏng nhiều âm mưu của CIA tại khu vực Mỹ Latinh, gây tổn thất lớn cho CIA.
Hoạt động chống phá CIA nổi tiếng nhất của Agee – lưu danh ông vào lịch sử tình báo thế giới – là sự kiện ông cho xuất bản quyển sách "Inside the Company: CIA Diary". Nội dung quyển sách kể lại một cách chuẩn mực các hoạt động hàng ngày của một điệp viên ngầm tiêu biểu, "được kể hoàn hảo và chính xác một cách chết người", theo nhận xét của Miles Copeland, cựu Trưởng trạm CIA ở Cairo (Ai Cập).
Và lồng ghép trong các hoạt động ấy là những màn tra tấn, hành hình và hàng loạt âm mưu ám sát, đầu độc...
Báo chí thời đó đã mô tả những điều nêu trong quyển sách là "một bức tranh đáng kinh tởm” về các hoạt động hậu trường của CIA. Điều quan trọng nhất của quyển sách chính là bản danh sách 250 điệp viên ngầm của CIA hoạt động tại các chi nhánh khắp châu Âu dưới các vỏ bọc là doanh nhân, nhà ngoại giao, trí thức, nhà nghiên cứu...
Vụ tiết lộ đã gây nên một "cuộc chiến" ầm ĩ ở châu Âu một thời gian. Agee bỗng chốc trở thành "bạn tốt" nhưng đồng thời cũng là "tội đồ" của một số nước Tây Âu. Tại Anh chẳng hạn, các tiết lộ của quyển sách đã vô tình giúp Cơ quan Tình báo hải ngoại MI-6 điểm mặt các điệp viên nằm vùng của Mỹ tại London, nhưng đồng thời cũng làm lộ diện vài điệp viên MI-6 ở Ba Lan.
Rốt cuộc, CIA chịu thiệt thòi nhiều nhất sau khi hàng loạt điệp viên kỳ cựu buộc phải rút khỏi vị trí công tác, đồng thời cơ quan này còn phải tốn kém chi phí luân chuyển điệp viên, phải xây dựng lại hàng loạt kế hoạch do bị bại lộ. Cho nên, Philip Agee đã được xếp vào hàng những "kẻ phản bội" gây thiệt hại lớn nhất, là vết thương lâu lành nhất trong lịch sử CIA.
Chưa dừng lại đó. Năm 1978, Agee và một số cộng sự còn thành lập bản tin Covert Action Information Bulletin chuyên cung cấp danh tính các điệp viên ngầm của Mỹ và đồng minh ở khắp thế giới. Ông đã lật tẩy một số nhà độc tài Mỹ Latinh làm gián điệp cho CIA như José Figueres Ferrer của Costa Rica, Louis Echeverria Alvarez (1970/1976) của Mexico, và Alfonso Lopez Michelsen (1974/1978) của Colombia.
Năm 1979, bản tin của Agee đã đăng loạt bài phơi bày toàn bộ hoạt động bỉ ổi của CIA ở châu Âu và châu Phi gây cho cơ quan này thêm một vố đau. Agee trở thành người đầu tiên bóc gỡ từng mảng lớn các hoạt động ngầm của CIA ở hải ngoại. Sau vụ này, Agee bị Bộ Ngoại giao Mỹ tước hộ chiếu.
Hoạt động chống phá CIA quyết liệt, nhưng Agee chưa bao giờ bị xét xử tại Mỹ vì lúc đó chưa có đạo luật nào để kết tội ông. Do hậu quả lớn và các hoạt động chống phá của Agee kéo dài nhưng không thể kết tội ông, Quốc hội Mỹ đã phải thông qua Đạo luật Bảo vệ danh tính điệp viên (IIPA) năm 1982 nhằm ngăn chặn và xét xử những trường hợp tiết lộ danh tính điệp viên trong tương lai.
Trong vụ tiết lộ danh tính nữ điệp viên Valerie Plame, ông Lewis Libby - cựu Chánh văn phòng Phó tổng thống Mỹ đã bị kết án tù chiếu theo đạo luật này.
Sau các hoạt động chống phá CIA đó, Agee bị CIA truy đuổi gắt gao. Ông đã phải chạy đến đảo quốc Grenada sinh sống và được chính quyền cách mạng do đảng Cộng sản nước này lãnh đạo cho nhập quốc tịch.
Thế nhưng không lâu sau, Mỹ mang quân xâm lược Grenada, lật đổ chính quyền cách mạng, Agee lại phải chạy sang Nicaragua, và sau đó sang Đức sinh sống từ năm 1990. Từ Hamburg, Đức, Agee thường xuyên đi đến các nước Nam Mỹ để thúc đẩy các lực lượng thiên tả trong khu vực đoàn kết lại.
Riêng với Cuba, Agee dành thời gian lưu trú lâu nhất. Ông có nhà riêng ở quận Vedado, La Havana, đã thành lập một công ty du lịch để giúp đưa những người Mỹ có thiện cảm sang Cuba du lịch. Ông còn mở trang web cubalinda.com để giúp quảng bá du lịch Cuba ra thế giới, bất chấp lệnh cấm vận của Mỹ.
Đồng thời ông cũng thường xuyên lên án gay gắt chính sách bao vây cấm vận của Mỹ chống Cuba suốt hơn 40 năm qua. Những ngày cuối đời, Agee hầu như sang Cuba ở hẳn để tránh sự truy đuổi của CIA.
Mặc dù đối với người Mỹ, Agee là "tội đồ", là "kẻ phản bội" không thể tha thứ, nhưng trong con mắt bạn bè, nhất là những người tiến bộ, yêu chuộng hòa bình trên khắp thế giới, Agee là một người bạn tốt đáng khâm phục.
Ông ca ngợi KGB, ca ngợi chủ nghĩa Cộng sản, và cho rằng chỉ có con đường của KGB, của Đảng Cộng sản Liên Xô chọn là đúng hướng. Khi đưa tin Agee qua đời hôm 9/1, tờ Granma Internationađã gọi ông là "một người bạn trung thành của Cuba và người bảo vệ nhiệt thành cuộc chiến đấu của các dân tộc vì một thế giới tươi đẹp hơn"
Nguyên Khang (tổng hợp)
(Theo CAND)
Các chủ đề khác cùng chuyên mục này:
