|
|
25-05-2008, 09:32 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 6
Lại bắt đầu má»™t cÆ¡n ác má»™ng nữa. Má»™t hôm và o buổi chiá»u, sau khi uống trà , tôi cùng vá»›i ông tôi ngồi Ä‘á»c Thánh thi, còn bà tôi thì rá»a bát Ä‘Ä©a. Bá»—ng nhiên cáºu Iakôp xá»™c và o phòng, đầu óc rối bù nhÆ° má»™t chiếc chổi nát. Không chà o há»i ai, cáºu ném cái mÅ© lưỡi trai và o má»™t góc nhà , vung tay, lắc đầu hăm hở nói tháºt nhanh:
-Bố Æ¡i, Miska là m sao ấy, anh ấy là m náo Ä‘á»™ng cả lên! Anh ấy ăn trÆ°a ở nhà con, uống rượu say rồi bắt đầu giở trò Ä‘iên rồ. Anh ấy Ä‘áºp vỡ bát Ä‘Ä©a, xé nát chiếc áo dà i Ä‘en của ngÆ°á»i ta đặt, Ä‘áºp vỡ cá»a kÃnh, chá»i con và chá»i cả lão Grigôri. Anh ấy Ä‘ang Ä‘i tá»›i đây và dá»a: "Tao sẽ vặt trụi râu, tao sẽ giết lão già !" Bố hãy coi chừng... ông tôi tì tay và o bà n, từ từ đứng dáºy, mặt nhăn lại, nhăn đến táºn mÅ©i, trông khiếp sợ nhÆ° má»™t cái rìu.
-Bà có nghe thấy không?
-ông tôi hét.
-Bà nghÄ© thế nà o, hả? Con mình đẻ rứt ruá»™t ra Ä‘ang đến giết cha đấy! Cứ việc, đã đến lúc rồi, các con ạ... ông tôi Ä‘i Ä‘i lại lại quanh phòng, ưỡn thẳng ngÆ°á»i lên, lại gần cá»a và vá»™i ngoắc chiếc móc sắt nặng và o lá»— móc khóa, rồi quay vá» phÃa cáºu Iakôp:
-Vẫn câu chuyện của hồi môn của con Vacvara mà chúng mà y muốn nắm lấy chứ gì? Äây phần mà y đây nà y! ông tôi gà củ tá»i và o gần mÅ©i cáºu. Cáºu vá»™i nhảy sang má»™t bên, vẻ tức giáºn.
-Kìa bố, con có dÃnh lÃu gì và o việc nà y đâu!
-Mà y ấy à ? Tao biết tá»ng mà y rồi! Bà tôi im lặng, vá»™i và ng thu tách chén và o trong tủ.
-Con đến đây để bảo vệ bố...
-Tháºt à ?
-ông tôi thốt lên, vẻ giễu cợt.
-Thế thì tốt lắm! Cám Æ¡n cáºu quý tá»! Bà nó Æ¡i, kiếm cái gì cho thằng cáo nà y: má»™t cái que thông lò hay má»™t cái bà n là cÅ©ng được! Còn mà y, Iakôp Vaxiliep, khi nà o thằng anh mà y xông và o thì mà y cứ việc lấy mà nện và o đầu tao!... Cáºu tôi đút tay và o túi và đi và o má»™t góc nhà .
-Nếu như bố không tin con...
-Tin mà y à ?
-ông tôi vừa giáºm chân vừa kêu lên.
-Không, tao tin bất cứ má»™t con váºt nà o, con chó, con nhÃm, nhÆ°ng còn mà y thì phải chá» xem sao đã! Tao biết: mà y đã cho thằng anh mà y uống rượu say rồi xúi bẩy nó! Nà o, bây giá» mà y đánh Ä‘i! Äánh ai thì tùy mà y chá»n: đánh nó hay đánh tao... Bà tôi thì thầm bảo tôi:
-Cháu chạy lên gác ngồi ở cá»a sổ coi. Khi nà o thấy cáºu Mikhailô ló đầu ra phố thì cháu chạy xuống đây ngay cáo cho bà biết! Äi mau lên... Vừa lo sợ ngÆ°á»i cáºu cuồng bạo xông và o, vừa tá»± hà o vá» nhiệm vụ mà bà tôi giao cho, tôi thò đầu ra ngoà i cá»a sổ, nhìn xuống Ä‘Æ°á»ng phố. ÄÆ°á»ng phố rất rá»™ng và phủ má»™t lá»›p bụi dà y; đá lát lá»™ ra qua lá»›p bụi nhÆ° những cục u to xa xa phÃa bên trái, con Ä‘Æ°á»ng chạy qua khe vá»±c và dẫn tá»›i quảng trÆ°á»ng sxtrôjnaia. ở đấy có má»™t tòa nhà mà u xám có bốn tháp ở bốn góc
-nhà tù cũ
-đứng sừng sững trên ná»n đất sét; phong cảnh đó có má»™t vẻ đẹp buồn buồn và rá»n rợn. Nắm đấm để thòi ngón cái giữa ngón trá» và ngón giữa (ý tục tÄ©u, khinh bỉ).
PhÃa bên phải, cách nhà tôi ba nhà , là quảng trÆ°á»ng Xennaia, cuối quảng trÆ°á»ng là má»™t tòa nhà mà u và ng của các tù khổ sai và chòi canh mà u chì của sở cứu há»a. NgÆ°á»i lÃnh gác của sở cứu há»a xoay quanh cái chòi có lá»— nhìn, nhÆ° con chó xoay quanh cái xÃch. Suốt cả quảng trÆ°á»ng bị những khe vá»±c cắt ra thà nh từng Ä‘oạn; ở đáy má»™t cái khe có má»™t vÅ©ng nÆ°á»›c mà u xanh nhạt. Xa nữa, vá» phÃa tay phải là cái đầm Äiukôp mà trÆ°á»›c kia, theo lá»i bà tôi kể, má»™t hôm và o mùa đông các cáºu tôi đã định dìm bố tôi xuống hố băng. Gần ngay trÆ°á»›c cá»a sổ là má»™t cái ngõ san sát những ngôi nhà nhá» mà u sắc sặc sỡ; cuối ngõ là má»™t ngôi nhà thá» to thấp lè tè gá»i là nhà thá» Ba Giám Mục. Nếu nhìn thẳng sẽ thấy những mái nhà giống nhÆ° những chiếc thuyá»n úp ngược nổi trên những lá»›p sóng của khu vÆ°á»n xanh biếc. Hết bị những cÆ¡n bão tuyết mùa đông dà i dằng dặc là m cho hao mòn lại bị những tráºn mÆ°a liên miên của mùa thu rầu rãi, những ngôi nhà bạc mà u của phố tôi phủ đầy bụi và nằm sát và o nhau nhÆ° những kẻ hà nh khất đứng chầu trên báºc cá»a nhà thá». Chúng mở toang những chiếc cá»a sổ ra vá»›i vẻ ngá» vá»±c và hình nhÆ° cÅ©ng cùng vá»›i tôi chỠđợi má»™t ngÆ°á»i nà o đó. NgÆ°á»i qua lại thÆ°a thá»›t, thong thả, nhÆ° những con gián ngáºp ngừng trên tấm sắt trÆ°á»›c lò. Má»™t luồng hÆ¡i nóng ngá»™t ngạt bốc lên chá»— tôi, sá»±c mùi bánh nÆ°á»›ng nhân hà nh lá và cà -rốt, má»™t mùi tôi rất ghét và bao giá» cÅ©ng là m cho tôi ngao ngán. Buồn quá; má»™t ná»—i buồn đặc biệt, gần nhÆ° không thể chịu nổi xâm chiếm tâm hồn tôi; ngá»±c tôi nhÆ° có má»™t dòng chì nóng bá»ng chảy và o, nó đè nặng từ bên trong nhÆ° muốn phá vỡ lồng ngá»±c, xÆ°Æ¡ng sÆ°á»n. Tôi có cảm tưởng mình phồng to lên nhÆ° cái bong bóng, và tôi cảm thấy cháºt chá»™i trong gian buồng nhá» bé nà y, dÆ°á»›i cái trần nhà giống nhÆ° má»™t cái nắp quan tà i. Cáºu Mikhain đây rồi. Cáºu dừng lại ở góc ngõ, ở góc căn nhà mà u xám và quan sát xung quanh. Cáºu đã kéo mÅ© lưỡi trai sụp xuống tai, hai cái tai nhô lên. Cáºu mặc chiếc áo vét mà u hung và đi đôi ủng đầy bụi cao đến táºn đầu gối.
Má»™t tay nhét và o túi quần kẻ ô vuông, còn tay kia vuốt bá»™ râu cằm. Tôi không thấy rõ mặt cáºu, nhÆ°ng cáºu đứng nom nhÆ° Ä‘ang sá»a soạn nhảy qua Ä‘Æ°á»ng phố và dùng đôi bà n tay Ä‘en sịt đầy lông lá bám chặt lấy ngôi nhà của ông tôi. Äáng lẽ phải chạy xuống dÆ°á»›i cáo tin cáºu đã đến, nhÆ°ng tôi không sao rá»i khá»i cá»a sổ. Tôi thấy cáºu Ä‘i rón rén qua Ä‘Æ°á»ng nhÆ° sợ bụi là m bẩn đôi ủng mà u xám của cáºu. Tôi nghe thấy cáºu mở cá»a quán rượu,
-cánh cá»a kêu rÃt lên, kÃnh rung lên lanh canh. Tôi vá»™i chạy bổ xuống dÆ°á»›i nhà , gõ cá»a phòng ông tôi.
-Ai đấy?
-ông tôi không mở, xẵng giá»ng há»i.
-Mà y đấy Æ°? Sao? Nó và o quán rượu à ? Äược, mà y lại lên trên ấy Ä‘i.
-Lên đấy cháu sợ lắm...
-Kệ xác mà y! Và thế là tôi lại ra đứng ở cá»a sổ. Trá»i đã tối; bụi ngoà i Ä‘Æ°á»ng có vẻ dà y thêm và đen hÆ¡n. Những vệt ánh sáng mà u và ng lan rá»™ng ra nhÆ° những vết dầu tại các khung cá»a sổ. ở ngôi nhà trÆ°á»›c mặt có tiếng nhạc, từ nhiá»u dây Ä‘Ã n ngân lên má»™t Ä‘iệu buồn buồn và réo rắt. Trong quán rượu ngÆ°á»i ta cÅ©ng hát; khi cá»a mở ra, má»™t giá»ng mệt má»i ồ ồ trà n ra Ä‘Æ°á»ng phố. Tôi biết đó là giá»ng của lão ăn mà y ráºm râu chá»™t mắt Nikituska; ở chá»— mắt phải lão là má»™t cục than hồng, còn mắt trái thì nhắm tịt. Khi cánh cá»a đóng lại, hình nhÆ° có má»™t nhát rìu chặt dứt bà i hát của lão. Bà tôi ao Æ°á»›c được nhÆ° lão ăn mà y: khi nghe những bà i hát của lão, bà tôi thở dà i và nói:
-Lão tháºt là có phúc! Những bà i thÆ¡ lão biết sao mà hay thế, kỳ diệu thế! Thỉnh thoảng bà tôi gá»i lão và o sân. Lão ngồi ở báºc cá»a tam cấp, tì và o gáºy, rồi hát, kể chuyện. Còn bà tôi ngồi cạnh lão, nghe và há»i:
-Khoan đã, có thá»±c Äức Mẹ cÅ©ng đã ở Riazan không? Lão ăn mà y trả lá»i, giá»ng trầm trầm và có vẻ tin chắc:
-NgÆ°á»i ở khắp má»i nÆ¡i, ở khắp má»i tỉnh... Sá»± mệt má»i ná»a tỉnh ná»a mê từ Ä‘Æ°á»ng phố dâng lên, ép chặt và đè nặng lên trái tim, cặp mắt tôi. Giá bà tôi lên đây vá»›i tôi thì hay biết bao! Hay là ông tôi cÅ©ng được... Tôi nghÄ© đến bố mẹ tôi: bố tôi là ngÆ°á»i thế nà o? Tại sao ông tôi và các cáºu tôi không thÃch bố tôi, còn bà tôi, bác Grigôri và mụ Epgênáa thì lại nói vá» bố tôi toà n những lá»i tốt đẹp nhÆ° váºy? Và mẹ tôi bây giỠở đâu? Cà ng ngà y tôi cà ng nghÄ© nhiá»u đến mẹ tôi, tôi đặt mẹ tôi và o trung tâm của má»i chuyện thần thoại và chuyện có tháºt do bà tôi kể. Việc mẹ tôi không muốn sống trong gia đình nà y lại cà ng Ä‘á» cao ngÆ°á»i trong những mÆ¡ Æ°á»›c của tôi. Tôi tưởng tượng mẹ tôi hiện nay Ä‘ang sống ở má»™t quán trá» cạnh Ä‘Æ°á»ng cái lá»›n vá»›i bá»n chuyên cÆ°á»›p bóc những hà nh khách già u có để chia của lấy được cho những ngÆ°á»i nghèo khổ. Có thể mẹ tôi Ä‘ang sống trong rừng, trong hang Ä‘á»™ng, tất nhiên, cÅ©ng vá»›i bá»n cÆ°á»›p lÆ°Æ¡ng thiện, nấu ăn cho há» và canh giữ số và ng lấy được. CÅ©ng có thể ngÆ°á»i Ä‘ang Ä‘i chu du khắp thiên hạ để đếm xem có bao nhiêu kho tà ng châu cáu trên trái đất nà y, nhÆ° "công nÆ°Æ¡ng" EngalÆ°tạêva cùng Ä‘i vá»›i Äức Mẹ. Äức Mẹ đã khuyên nhủ mẹ tôi nhÆ° khuyên nhủ "công nÆ°Æ¡ng" váºy: Tên nô lệ tham lam kia hỡi! Mi thu sao hết nổi bạc và ng, Hết ngá»c ngà trên khắp thế gian? Mi che sao được tấm thân trần trụi, Hỡi lòng tham vô đáy kia Æ¡i
-Châu cáu nà o che giấu nổi cho mi?...
Bà tôi cÅ©ng dùng những lá»i của "công nÆ°Æ¡ng" nữ tÆ°á»›ng cÆ°á»›p đáp lại NgÆ°á»i: Lạy Äức Mẹ, xin NgÆ°á»i tha thứ Và rủ lòng thÆ°Æ¡ng kẻ lá»—i lầm! Không phải vì mình mà con cÆ°á»›p bóc thế gian, ChÃnh chỉ vì đứa con trai duy nhất!... Äức Mẹ, hiá»n từ cÅ©ng nhÆ° bà tôi, bèn tha thứ cho mẹ tôi và nói: ôi, Mariuska, tai Æ°Æ¡ng của Thiên chúa giáo! Trong ngÆ°á»i mi có dòng máu Tacta Thôi, mi cứ Ä‘i theo con Ä‘Æ°á»ng đã tá»± vạch ra, ÄÆ°á»ng mi Ä‘i cÅ©ng sẽ là nÆ°á»›c mắt mi đó! Mi hãy lên rừng tìm dân MorÄ‘vin mà cÆ°á»›p phá, Hãy tá»›i thảo nguyên Ä‘uổi dân Kanmức Ä‘i xa, NhÆ°ng đừng hòng đụng tá»›i dân Nga... Nhá»› lại những chuyện thần thoại ấy, tôi tưởng nhÆ° mình Ä‘ang sống trong giấc mÆ¡. NhÆ°ng tiếng chân dồn dáºp, tiếng om sòm, tiếng gà o thét ở phÃa dÆ°á»›i sân là m tôi bừng tỉnh... Ló đầu ra cá»a sổ, tôi thấy ông tôi, cáºu Iakôp và ngÆ°á»i là m công trong quán rượu tên là Má»—lian -má»™t gã Tsêrêmit dở hÆ¡i -Ä‘ang đẩy cáºu Mikhain qua cá»a vÆ°á»n ra Ä‘Æ°á»ng.
NhÆ°ng cáºu khăng khăng má»™t má»±c không chịu. HỠđấm và o lÆ°ng, và o cổ cáºu, lấy chân đẩy cáºu ra, và cuối cùng cáºu ngã bổ nhà o và o đám bụi ngoà i Ä‘Æ°á»ng phố. Cánh cá»a con dáºp đánh sầm, chốt cá»a và ổ khóa kêu lách tách. Chiếc mÅ© lưỡi trai nhà u nát vút qua cổng và tất cả lại trở nên yên tÄ©nh. Cáºu nằm má»™t lát rồi từ từ đứng dáºy, quần áo tả tÆ¡i, đầu tóc rối bù. Cáºu nhặt má»™t hòn đá cuá»™i và ném và o cổng; má»™t tiếng ầm ầm phát ra nhÆ° gõ và o đáy thùng. Má»™t lÅ© ngÆ°á»i Ä‘en ngòm từ quán rượu xô ra, kêu thét lên, thở phì phì và hoa chân múa tay. Từ các cá»a sổ những đầu ngÆ°á»i thò ra; phố xá náo nhiệt lên, tiếng cÆ°á»i, tiếng quát tháo nổi lên ầm Ä©. Tất cả cái đó cÅ©ng giống nhÆ° má»™t câu chuyện thần thoại lôi cuốn nhÆ°ng khó chịu và khủng khiếp. Bá»—ng nhiên tất cả nhÆ° má» Ä‘i, má»i ngÆ°á»i không nói nữa và biến mất. ... Bà tôi ngồi trên cái hòm cạnh ngưỡng cá»a, ngÆ°á»i gáºp đôi lại, không Ä‘á»™ng Ä‘áºy và hầu nhÆ° nÃn thở. Tôi đứng trÆ°á»›c mặt, vuốt đôi má ấm dịu và ướt đẫm của bà tôi, nhÆ°ng có lẽ bà tôi không cảm thấy cái đó và rầu rÄ© lẩm bẩm:
-Lạy Chúa, chẳng lẽ Chúa không có đủ lẽ phải để ban cho con và con cái của con hay sao? Lạy Chúa, xin Chúa thương xót chúng con...
* * *
Tôi cảm thấy tuy ông tôi má»›i ở phố Pôlêvaia chÆ°a được hÆ¡n má»™t năm -từ mùa xuân năm ngoái đến mùa xuân năm nay -nhÆ°ng trong thá»i gian ngắn ngủi Má»™t dân tá»™c Phần-lan sống ở vùng Nijni -Nôpgôrôt. ấy nhà tôi đã nổi tiếng vá» chuyện nhá»™n nhạo. Hầu nhÆ° chủ nháºt nà o bá»n trẻ con cÅ©ng kéo nhau đến cổng nhà tôi, chúng lấy là m thú vị cáo tin cho bà con trong phố:
-Nhà Kasirin lại đánh nhau rồi! ThÆ°á»ng thÆ°á»ng cáºu Mikhain đến và o buổi chiá»u và suốt đêm cáºu vây giữ ngôi nhà là m cho những ngÆ°á»i sống ở trong đó Ä‘á»u khiếp sợ. Äôi khi cùng Ä‘i vá»›i cáºu có hai ba kẻ a tòng, những tên du côn ở Kunavinô. Chúng từ khe vá»±c lẻn và o vÆ°á»n và ở đó chúng dở đủ má»i trò ngông cuồng của lÅ© nát rượu ra, có lần chúng nhổ báºt những bụi cây phúc bồn tá» lên. Có lần chúng phá phách nhà tắm, là m gẫy vỡ má»i thứ có thể phá hủy được: sà n nhà , ghế dà i, chảo Ä‘un nÆ°á»›c. Còn bếp lò thì chúng dỡ tung. Chúng tháo Ä‘i mấy tấm ván lát sà n, phá cánh cá»a và khung cá»a sổ. ông tôi câm lặng, đứng ủ rÅ© bên cạnh cá»a sổ, lắng nghe bá»n chúng phá phách của cải của mình. Còn bà tôi thì chạy lăng quăng ngoà i sân, khuất trong bóng tối, song ngÆ°á»i ta nghe thấy giá»ng bà tôi vang lên, vẻ van lÆ¡n:
-Misa, mà y là m gì thế, Misa! Má»™t câu chá»i đê tiện và ngu xuẩn của ngÆ°á»i Nga từ ngoà i vÆ°á»n dá»™i và o đáp lại bà tôi. Có lẽ lý trà và tình cảm của bá»n súc sinh vang ra câu chá»i đó cÅ©ng không hiểu nổi ý nghÄ©a. Trong lúc nà y tôi không thể theo sau bà tôi, nhÆ°ng không có bà ở bên cạnh tôi cảm thấy rất sợ hãi. Tôi mon men xuống phòng ông tôi, nhÆ°ng vừa trông thấy tôi, ông tôi đã quát:
-Cút Ä‘i, thằng chết tiệt kia! Tôi bèn chạy lên gác thượng và qua lá»— mắt cáo, xuyên qua bóng tối của khu vÆ°á»n và sân tôi cố gắng không rá»i mắt khá»i bà tôi. Tôi sợ ngÆ°á»i ta giết mất bà , tôi kêu, tôi gá»i bà inh á»i cả lên. Bà tôi không lên, còn cáºu tôi Ä‘ang say rượu nháºn ra tiếng tôi liá»n chá»i mẹ tôi má»™t cách tục tằn và bỉ ổi. Có lần và o má»™t buổi chiá»u nhÆ° váºy, ông tôi ốm nằm liệt ở giÆ°á»ng. ông vừa lăn Ä‘i lăn lại cái đầu quấn chiếc khăn mặt trên chiếc gối vừa kêu gà o than thở:
-ChÃnh vì chúng nó mà chúng ta đã sống khổ sống sở, đã mắc tá»™i mắc nợ và đã cóp nhặt từng xu má»™t! Nếu tao không sợ mất thể diện thì tao sẽ Ä‘i gá»i cảnh sát tá»›i và ngà y mai sẽ Ä‘i gặp quan tổng đốc. NhÆ°ng nhÆ° thế thì nhục nhã biết bao! Có cha mẹ nà o lại Ä‘i nhá» cảnh sát truy nã con cái không? Thôi thì thằng già nà y cứ việc nằm yên đây. Bá»—ng nhiên ông tôi buông chân từ trên giÆ°á»ng xuống và loạng choạng Ä‘i ra cá»a sổ. Bà tôi đỡ lấy tay ông tôi:
-ông đi đâu đấy?
-Bà đốt nến lên!
-ông tôi thở hổn hển, hÃt mạnh không khà và ra lệnh. Bà tôi đốt nến xong, ông tôi cầm lấy cái đế cắm nến giÆ¡ ra trÆ°á»›c mặt nhÆ° ngÆ°á»i lÃnh cầm súng, rồi ông kêu tÆ°á»›ng lên qua cá»a sổ, giá»ng vẻ giá»…u cợt:
-Nà y, Miska, thằng trá»™m đêm, con chó dại, con chó ghẻ kia! Má»™t miếng kÃnh bên trên cá»a sổ láºp tức vỡ tan tà nh, bắn tung tóe và má»™t miếng gạch ná»a rÆ¡i ngay trên bà n, cạnh bà tôi.
-Không trúng rồi!
-ông tôi gầm lên và cÆ°á»i giống hệt nhÆ° tiếng khóc nức. Bà tôi bế ông tôi đặt và o giÆ°á»ng nhÆ° bế tôi váºy. Bà tôi sợ hãi nói:
-ông là m trò gì thế, ông là m trò gì thế, cầu Chúa phù há»™ ông! Thế nà y rồi nó cÅ©ng đến bị đầy Ä‘i Xibêri mất thôi! Lúc tức giáºn lên nó có hiểu Xibêri là cái quái gì đâu... ông vùng vằng và nức nở, giá»ng khà n khà n:
-Cứ để nó giết tao Ä‘i... Ngoà i cá»a sổ vẫn có tiếng hét, tiếng giáºm chân và cà o tÆ°á»ng của cáºu tôi. Tôi cầm miếng gạch ở trên bà n và chạy ra cá»a sổ. Bà tôi kịp nắm lấy tôi, đẩy và o má»™t góc, và kêu rÃt lên:
-A, thằng khốn kiếp... Lần khác, cáºu tôi lăm lăm cầm má»™t cái cá»c to và nhá»n, định tìm cách xông và o trong nhà . Cáºu đứng ở cái báºc tam cấp Ä‘en sì và đáºp phá cá»a. ở phÃa sau cá»a ông tôi cầm chiếc gáºy đứng đợi sẵn; ngoà i ra còn có hai ngÆ°á»i thuê nhà cầm gáºy gá»™c và vợ tên chủ quán ngÆ°á»i cao lá»›n cầm trục lăn giúp sức ông tôi. Bà tôi đứng đằng sau há» vừa giáºm chân vừa van nà i:
-Các ngÆ°á»i cứ để cho tôi ra gặp nó! Cho tôi nói vá»›i nó má»™t lá»i... ông tôi Ä‘Æ°a má»™t chân ra phÃa trÆ°á»›c nhÆ° ngÆ°á»i mujich cầm ngá»n giáo trong bức tranh "Săn gấu". Khi bà tôi chạy lại gần, ông tôi lẳng lặng dùng khuá»·u tay và chân khẽ đẩy bà đi. Tất cả bốn ngÆ°á»i đứng im vá»›i tÆ° thế sẵn sà ng đánh nhau trông tháºt là khủng khiếp. Trên bức tÆ°á»ng, le lói má»™t ngá»n đèn cháºp chá»n chiếu lá» má» xuống đầu há». Từ trên thang gác tôi nhìn tất cả cảnh tượng đó và tôi muốn kéo bà tôi lên gác. Cáºu tôi gắng sức phá cá»a và đã gần được, cánh cá»a lung lay, sắp sá»a tách ra khá»i bản lá» trên,
-bản lá» dÆ°á»›i đã long ra và kêu ken két. ông tôi nói vá»›i các chiến hữu của mình cÅ©ng vá»›i cái giá»ng rÃt lên ken két nhÆ° váºy:
-Xin bà con cứ việc nện và o chân và o tay cho, không nên nện và o đầu... ở bức tÆ°á»ng cạnh cá»a ra và o có má»™t chiếc cá»a sổ nhá» vừa lá»t đầu ngÆ°á»i. Cáºu tôi đã Ä‘áºp vỡ mặt kÃnh nên khung cá»a nham nhở mảnh kÃnh, trông Ä‘en ngòm nhÆ° con mắt bị khoét thủng. Bà tôi lao tá»›i chá»— đó, thò tay ra ngoà i sân vừa vẫy vừa kêu:
-Misa, vì Chúa, mà y cút ngay Ä‘i! Không có ngÆ°á»i ta đánh què bây giá», cút ngay Ä‘i! Cáºu tôi lấy cái cá»c nện luôn và o tay bà tôi; tôi nom thấy rõ có má»™t váºt gì to to trượt qua cá»a sổ và đáºp xuống tay bà tôi. Tiếp theo đó bà tôi khuỵu xuống, ngã váºt ra, nhÆ°ng mồm vẫn kịp kêu:
-Misa, chạy đi...
-A, bà là m cái trò gì thế?
-ông tôi gầm lên dữ dá»™i. Cánh cá»a báºt tung, cáºu tôi nhảy xổ và o cái lá»— Ä‘en ngòm đó. NhÆ°ng láºp tức cáºu tôi bị hất xuống chân báºc tam cấp nhÆ° má»™t xẻng bùn. Mụ chủ quán dìu bà tôi và o phòng ông tôi. Má»™t lát sau ông tôi đã có mặt ở đó và cau có lại gần nói:
-Nó đánh bà gẫy xương à ?
-ối, có lẽ bị gãy rồi,
-bà tôi nói, mắt vẫn nhắm nghiá»n.
-Còn nó thì thế nà o rồi?
-Không lo!
-ông tôi nghiêm nghị kêu lên.
-Tao có phải là con thú dữ đâu? NgÆ°á»i ta đã trói nó lại rồi, nó Ä‘ang nằm ở dÆ°á»›i nhà kho ấy. Tao đã rẩy nÆ°á»›c cho nó... Trá»i Æ¡i, sao mà nó Ä‘á»™c ác thế? Nó giống ai thế không biết? Bà tôi rên rỉ.
-Tôi đã cho ngÆ°á»i Ä‘i tìm mụ nắn khá»›p xÆ°Æ¡ng rồi, bà chịu khó má»™t chút!
-ông tôi vừa nói vừa ngồi xuống giÆ°á»ng bên cạnh.
-Chúng nó đến là m cho chúng mình chết sớm, chết trước tuổi mất, bà nó ạ!
-ông cứ đem chia tuốt của cải cho chúng nó...
-Thế còn con Vacvara? Hai ông bà nói chuyện lâu lắm: bà nói giá»ng khe khẽ và rên rỉ, còn ông thì quát tháo và có vẻ giáºn dữ. Sau đó má»™t mụ già gù bé loắt choắt tá»›i, cái miệng rá»™ng đến mang tai, hà m dÆ°á»›i rung rung, mồm há hốc nhÆ° miệng cá, cái mÅ©i quắm nhòm và o chiếc mồm qua môi trên. Không nhìn thấy rõ cặp mắt của mụ. Mụ lê Ä‘i má»™t cách khó nhá»c, má»™t tay chống gáºy kéo rê trên sà n, còn tay kia xách má»™t cái bá»c nhá» gì đó kêu lá»c xá»c. Tôi tưởng thần chết đến bắt bà tôi. Tôi chạy vá»™i lại chá»— mụ và hét tháºt to:
-Cút ra ngay! ông tôi túm lấy tôi má»™t cách thô bạo và lôi xá»nh xệch lên gác thượng...
Last edited by quykiemtu; 07-01-2009 at 03:02 PM.
|
25-05-2008, 09:34 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 7
Tôi hiểu khá mau rằng ông tôi có má»™t Chúa, còn bà tôi có má»™t Chúa khác. Äôi khi ngủ dáºy bà tôi ngồi trên giÆ°á»ng và chải mái tóc rất dà y của mình khá lâu. Bà tôi lúc lắc đầu, nghiến răng rứt từng mảng tóc Ä‘en nhánh, mượt nhÆ° tÆ¡, và chá»i rủa thì thầm để tôi khá»i thức dáºy:
-Chà , sao mà y không rụng hết cả đi, tóc với tai chết tiệt ở đâu ấy...
Sau khi gỡ đám tóc qua quýt, bà tôi tết nhanh thà nh những bÃm tóc dà y. Bà tôi rá»a mặt vá»™i và ng, thở phì phì, vẻ bá»±c tức. ChÆ°a rá»a sạch ná»—i tức giáºn khá»i khuôn mặt to lá»›n và nhăn nhó bởi giấc ngủ, bà tôi đã đứng trÆ°á»›c những bức tượng thánh. Thế là lúc đó bắt đầu buổi lá»… rá»a tá»™i ban mai tháºt sá»± khiến bà tôi láºp tức tÆ°Æ¡i tỉnh hẳn lên. Bà tôi ưỡn thẳng cái lÆ°ng gù, ngả đầu vỠđằng sau và âu yếm nhìn khuôn mặt tròn trÄ©nh của Äức Mẹ Kazan. Bà tôi vừa vung rá»™ng tay là m dấu rất thà nh tâm vừa nói thì thầm, giá»ng nồng nhiệt:
-Lạy Äức Mẹ Rất Thánh, xin NgÆ°á»i hãy ban Æ¡n là nh trong ngà y cho chúng con! Bà tôi cúi rạp xuống đất, sau đó từ từ ngẩng lên và lại thì thầm, giá»ng má»—i lúc má»™t say sÆ°a và xúc Ä‘á»™ng hÆ¡n:
-NgÆ°á»i là Nguồn vui, là Vẻ đẹp thanh khiết, là Cây táo nở hoa!... Hầu nhÆ° sáng nà o bà tôi cÅ©ng tìm thấy những lá»i ca tụng má»›i khiến tôi luôn luôn chú ý lắng nghe lá»i cầu nguyện của bà tôi.
-Hỡi Äức Mẹ của Chúa Lá»i. Äức Mẹ là trái tim trong trắng, siêu phà m, hằng che chở nâng đỡ con, Äức Mẹ là Mặt trá»i và ng ngá»c của con, xin Äức Mẹ giữ gìn cho con trÆ°á»›c má»i cám dá»—, đừng để cho con xúc phạm ai và cÅ©ng đừng để cho ai vô cá»› xúc phạm đến con. Cặp mắt Ä‘en của bà tôi nhÆ° mỉm cÆ°á»i và , nhÆ° trẻ hẳn lại, bà tôi lại giÆ¡ cánh tay nặng ná» là m dấu tháºt thong thả.
-Lạy Äức Chúa Giêsu, con Äức Chúa Lá»i, NgÆ°á»i hãy rủ lòng thÆ°Æ¡ng xót má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà có tá»™i, hãy vì Äức Mẹ của NgÆ°á»i... Lá»i cầu nguyện của bà tôi bao giá» cÅ©ng là má»™t lá»i cảm Æ¡n, má»™t lá»i ca ngợi chân thà nh và chất phác. Buổi sáng bà tôi cầu nguyện không lâu, vì còn phải đặt ấm xamôva. ông tôi không nuôi ngÆ°á»i ở nữa, và nếu đến giá» quá định mà vẫn chÆ°a có nÆ°á»›c trà là ông tôi tức giáºn chá»i bá»›i mãi. Có lần ông tôi dáºy trÆ°á»›c, bèn leo lên gác thượng thì bắt gặp bà tôi Ä‘ang cầu nguyện. ông tôi lắng nghe lá»i thì thầm của bà tôi má»™t lúc, cặp môi má»ng thâm sì trá» ra có ý khinh bỉ. Äến lúc uống trà ông tôi cà u nhà u:
-Tôi đã dạy bà phải cầu nguyện nhÆ° thế nà o bao nhiêu lần rồi, thế mà bà vẫn cứ lẩm bà lẩm bẩm theo ý bà tuốt, đồ dị giáo! Äầu óc cứ nhÆ° là gá»— ấy! Chúa nà o có thể chịu được bà !
-Chúa sẽ hiểu hết,
-bà tôi trả lá»i, vẻ tin tưởng.
-Bất kỳ nói vá»›i Chúa Ä‘iá»u gì, Chúa cÅ©ng có thể hiểu...
-Äồ TsuvasÆ¡ đáng nguyá»n rủa! ôi chao, lÅ© chúng bay... y... y tháºt là ...
Suốt ngà y, lúc nà o Chúa cÅ©ng ở bên bà tôi, bà tôi nói vá» Chúa vá»›i cả súc váºt nữa. Tôi thấy rõ rà ng tất cả má»i váºt: ngÆ°á»i, chó, chim muông, ong bÆ°á»›m và cây cá» Ä‘á»u dá»… dà ng và ngoan ngoãn phục tùng Chúa của bà tôi. Chúa đối vá»›i má»i ngÆ°á»i, má»i váºt trên trái đất Ä‘á»u tốt nhÆ° nhau, Ä‘á»u thân thiết nhÆ° nhau. Má»™t hôm con mèo được nuông chiá»u của mụ chủ quán tha con sáo từ ngoà i vÆ°á»n vá». Con mèo nà y rất ranh, tham ăn và khéo nịnh hót, lông xám, mắt và ng ánh, nó được cả nhà nà y và mụ chủ quán Æ°a thÃch. Bà tôi cầm lấy con chim bị thÆ°Æ¡ng và mắng con mèo:
-Mà y không sợ Chúa à , đồ tà n ác hèn hạ! Mụ chủ quán và ngÆ°á»i gác cổng nghe bà tôi nói liá»n rÅ© ra cÆ°á»i, nhÆ°ng bà tôi giáºn dữ quát há»:
-Các ngÆ°á»i tưởng loà i váºt không biết Chúa là gì chắc? Má»i sinh váºt Ä‘á»u hiểu Chúa không kém gì các ngÆ°á»i đâu, đồ nhẫn tâm. Khi thắng con ngá»±a Sarap béo phì, thấy nó có vẻ buồn buồn, bà tôi trò chuyện vá»›i nó:
-Mà y là tôi tá»› của Chúa, tại sao mà y lại buồn? à phải, mà y già lắm rồi... Con ngá»±a thở dà i và lắc đầu. Mặc dù bà tôi Ãt nhắc đến Chúa hÆ¡n ông tôi, Chúa của bà tôi đối vá»›i tôi vẫn tháºt dá»… hiểu và không đáng sợ, nhÆ°ng trÆ°á»›c mặt Chúa thì không thể nói dối được, là m nhÆ° thế tháºt là xấu hổ. Tôi sợ xấu hổ má»—i khi nói dối đến ná»—i tôi không bao giá» nói dối bà tôi. Tháºt ra không thể giấu giếm nổi vị Chúa quá tốt nà y Ä‘iá»u gì và ngay cả ý muốn giấu giếm tôi cÅ©ng không có. Má»™t hôm, mụ chủ quán cãi nhau vá»›i ông tôi, mụ chá»i ông tôi, tiện mồm chá»i luôn cả bà tôi, mặc dù bà tôi không can dá»± đến vụ cãi nhau nà y. Mụ chá»i má»™t cách Ä‘á»™c ác và ném cả củ cà -rốt và o ngÆ°á»i bà tôi.
-Nà y, thưa bà , bà là một con mẹ ngu ngốc
-bà tôi bình tÄ©nh nói vá»›i mụ, còn tôi thì rất tức và quáết định trả thù con mụ tà n ác ấy. Tôi vò đầu nghÄ© mãi để tìm cách trả miếng tháºt Ä‘au cho cái con mụ béo cằm đôi, tóc hoe, chẳng trông thấy cặp mắt hÃp đâu cả. Tôi đã được thấy nhiá»u vụ xÃch mÃch giữa những ngÆ°á»i thuê nhà vá»›i nhau. Tôi biết má»—i lần trả thù nhau há» thÆ°á»ng là m nhÆ° sau: cắt Ä‘uôi mèo, cho chó ăn bả, đánh chết gà hoặc ban đêm lẻn và o hầm nhà kẻ địch, đổ dầu há»a và o vại bắp cải và dÆ°a chuá»™t hay mở vòi thùng cÆ¡vat. NhÆ°ng tất cả những thủ Ä‘oạn đó Ä‘á»u chÆ°a vừa ý tôi; cần phải nghÄ© ra má»™t kế gì ghê gá»›m và khủng khiếp hÆ¡n thế. Tôi đã nghÄ© ra: rình lúc mụ chủ quán xuống hầm nhà , tôi liá»n đóng áºp cá»a hầm và khóa lại. Tôi nhảy Ä‘iệu múa cáo thù trên nắp hầm và vứt chìa khóa lên mái nhà . Xong đâu đấy, tôi chạy vá»™i và o nhà bếp vá»›i bà tôi. Bà tôi Ä‘ang nấu ăn, chÆ°a hiểu ngay được ná»—i vui sÆ°á»›ng của tôi. Khi hiểu rõ câu chuyện, bà tôi liá»n phết và o Ä‘Ãt tôi mấy cái, lôi tôi ra ngoà i sân và bắt tôi leo lên mái nhà tìm chìa khóa. Tôi ngạc nhiên vá» thái Ä‘á»™ ấy, lẳng lặng Ä‘Æ°a cho bà tôi chiếc chìa khóa và chạy trốn và o má»™t góc sân. Tôi thấy bà tôi giải thoát cho mụ chủ quán bị cầm tù, rồi cả hai ngÆ°á»i vừa Ä‘i ra sân vừa cÆ°á»i có vẻ thân máºt.
-Rồi sẽ biết,
-mụ chủ quán giÆ¡ nắm đấm béo máºp dá»a tôi, nhÆ°ng khuôn mặt béo hÃp mắt của mụ lại mỉm cÆ°á»i hiá»n háºu. Bà tôi nắm lấy cổ áo tôi, dẫn tôi và o bếp và há»i:
-Tại sao cháu lại là m như thế?
-Tại vì mụ ấy đã ném cà -rốt và o ngÆ°á»i bà ...
-Thế nghÄ©a là vì bà mà cháu giam mụ ấy à ? Ra thế đấy! Thằng ranh con, tao sẽ nhét mà y xuống gầm lò sưởi vá»›i lÅ© chuá»™t thì mà y má»›i khôn ra được! CÅ©ng đòi bảo vệ bà cÆ¡ đấy! Các ngÆ°á»i thá» nhìn cái bong bóng nà y má»™t tý kẻo nó vỡ mất bây giá»! Tao mà kể cho ông nghe thì cứ gá»i là ông lá»™t da mà y ra cho mà xem! Cút lên gác thượng há»c Ä‘i... Cả ngà y bà tôi không nói gì vá»›i tôi, nhÆ°ng đến tối, trÆ°á»›c kia cầu nguyện, bà tôi ngồi ở mép giÆ°á»ng và trịnh trá»ng nói những lá»i mà tôi không bao giá» quên được:
-Kiônka, cháu yêu của bà , cháu hãy nhá»› kỹ lấy Ä‘iá»u nà y: cháu không được dây và o việc của ngÆ°á»i lá»›n nhé! NgÆ°á»i lá»›n thÆ°á»ng hÆ° há»ng. HỠđã bị Chúa thá» thách, còn cháu thì chÆ°a, -cháu hãy sống theo sá»± hiểu biết của trẻ con thôi. Cháu hãy chá» cho đến khi nà o Chúa đụng đến tâm hồn cháu, bảo cháu là m gì, chỉ cho cháu con Ä‘Æ°á»ng của cháu. Cháu hiểu chÆ°a? Còn tìm xem ai có lá»—i gì thì đó không phải là việc của cháu. Chúa sẽ xét xá» và trừng phạt. Quyá»n ở Chúa, chứ không phải ở chúng ta! Bà tôi im lặng má»™t lát, hÃt thuốc lá, khẽ nheo mắt phải, rồi nói thêm:
-ChÃnh Chúa nhiá»u khi cÅ©ng không thể hiểu được lá»—i ở ai nữa.
-Chẳng lẽ Chúa lại không biết được tất cả má»i việc Æ°?
-Tôi ngạc nhiên há»i. Bà tôi khẽ trả lá»i, giá»ng buồn buồn:
-Nếu Chúa biết tất cả thì có lẽ nhiá»u chuyện ngÆ°á»i ta đã không là m nhÆ° thế nà y. Cháu ạ, chắc là Chúa từ trên thiên Ä‘Ã ng nhìn xuống dÆ°á»›i trần thế, xuống tất cả chúng ta, và có lúc Chúa đã phải than khóc: "Các ngÆ°á»i của ta Æ¡i, các ngÆ°á»i thân yêu của ta Æ¡i! ôi, ta thÆ°Æ¡ng hại các ngÆ°á»i lắm!" ChÃnh bà tôi cÅ©ng khóc nức nở rồi không buồn lau cặp má Æ°á»›t đẫm, bà tôi tá»›i luôn góc nhà cầu nguyện. Từ đấy Chúa của bà tôi đối vá»›i tôi lại cà ng gần gÅ©i và dá»… hiểu hÆ¡n. Khi dạy tôi, ông tôi cÅ©ng nói rằng Chúa ở khắp má»i nÆ¡i, cái gì cÅ©ng biết, cái gì cÅ©ng thấy, Chúa sẵn sà ng giúp đỡ má»i ngÆ°á»i trong bất kỳ việc gì, nhÆ°ng ông tôi cầu nguyện không giống bà tôi. Sáng sá»›m, trÆ°á»›c khi tá»›i góc nhà , đến trÆ°á»›c tượng thánh, ông tôi rá»a mặt rất lâu. Sau đó ông ăn mặc cẩn tháºn, chải đầu vuốt râu gá»n gà ng và soi gÆ°Æ¡ng. Sau khi sá»a gá»n lại chiếc áo sÆ¡-mi, cho chiếc khăn quà ng Ä‘en và o trong áo gi-lê, ông tôi má»›i rón rén bÆ°á»›c tá»›i trÆ°á»›c tượng thánh nhÆ° là m má»™t việc gì thầm vụng. Bao giỠông tôi cÅ©ng dừng lại ở chá»— mắt má»™t tấm ván, giống nhÆ° mắt ngá»±a. ông tôi đứng yên lặng má»™t lúc, cúi đầu, hai tay buông dá»c theo ngÆ°á»i nhÆ° má»™t ngÆ°á»i lÃnh. Sau đó ông tôi đứng thẳng, vóc ngÆ°á»i mảnh khảnh, và nói giá»ng trang nghiêm:
-"Nhân danh Cha và Con và Thánh thần!..." Tôi cảm thấy sau lá»i nói ấy gian phòng bá»—ng trở nên yên tÄ©nh lạ thÆ°á»ng,
-ngay cả ruồi cÅ©ng vo ve dè dặt hÆ¡n trÆ°á»›c. ông tôi đứng thẳng, ngẩng đầu, đôi lông mà y ráºm hÆ¡i xếch lên, dá»±ng đứng, bá»™ râu cằm và ng ánh vểnh ngang ra. ông tôi Ä‘á»c kinh mạch lạc nhÆ° Ä‘á»c má»™t bà i há»c thuá»™c lòng trÆ¡n tru, giá»ng vang lên rõ rà ng và nghiêm khắc.
-"Chúa Phán xét sẽ đến, và hà nh Ä‘á»™ng của má»—i ngÆ°á»i sẽ bị bóc trần..." ông tôi khẽ đấm và o ngá»±c và van vỉ:
-"Con chỉ có tá»™i đối vá»›i má»™t mình Chúa thôi, -xin Chúa hãy ngoảnh mặt Ä‘i đừng nhìn và o tá»™i lá»—i của con..." ông tôi Ä‘á»c "Kinh Lạy Cha" rà nh rá»t từng tiếng má»™t. Chân phải rung rung nhÆ° lặng lẽ giáºm theo nhịp cầu kinh, toà n thân rÆ°á»›n vá» phÃa tượng thánh, ông tôi nhÆ° cao hÆ¡n, mảnh hÆ¡n và khô hÆ¡n. Trông ông tôi vừa sạch sẽ vừa chỉnh tá», tiếp tục giá»ng khẩn khoản:
-"Hỡi Äức Mẹ, NgÆ°á»i đã sinh ra Äấng Cứu thế, xin Äức Mẹ hãy là m cho linh hồn con dịu bá»›t ná»—i khổ triá»n miên! Luôn luôn con dâng Äức Mẹ những tiếng rên rỉ của tim con, xin Äức Mẹ hãy cầu xin cho con!" Và ông tôi cất cao giá»ng hÆ¡n nữa, cặp mắt xanh đẫm lệ:
-"Lạy Chúa, xin Chúa hãy đánh giá lòng tin của con chứ đừng để ý đến việc là m của con, vì những việc là m đó không thể biện há»™ nổi cho con!" Rồi ông tôi là m dấu luôn tay và lúc lắc lia lịa, nhÆ° muốn húc đầu và o ai, giá»ng rÃt lên và nức nở. Sau nà y đến nhà thá» Do Thái tôi má»›i hiểu rằng ông tôi cầu nguyện nhÆ° ngÆ°á»i Do Thái. Chiếc xamôva đặt trên bà n đã sôi sùng sục từ lâu. Mùi bánh rán nóng vá»›i pho-mát tÆ°Æ¡i tá»a ra khắp phòng,
-chúng tôi đã đói! Bà tôi nhăn nhó đứng tá»±a lÆ°ng và o khung cá»a và thở dà i, mắt nhìn xuống sà n. ánh mặt trá»i tÆ°Æ¡i vui chiếu từ vÆ°á»n và o cá»a sổ; những giá»t sÆ°Æ¡ng Ä‘á»ng trên cà nh cây long lanh nhÆ° ngá»c trai, không khà ban mai đượm mùi thìa là , phúc bồn tá», và mùi táo chÃn ngon là nh. NhÆ°ng ông tôi vẫn cầu nguyện, ngÆ°á»i Ä‘u Ä‘Æ°a, giá»ng rÃt lên:
-"Chúa hãy dáºp tắt ngá»n lá»a khát vá»ng của con, vì con là má»™t kẻ khốn khổ và bị nguyá»n rủa!"
Tôi đã thuá»™c lòng tất cả những lá»i cầu nguyện buổi sáng và buổi tối của ông tôi, nên tôi chú ý theo dõi xem ông tôi có lầm lẫn chá»— nà o không, có bá» sót tiếng nà o không? Hiện tượng ấy Ãt khi xảy ra, nhÆ°ng nếu có thì tôi cảm thấy thÃch thú má»™t cách ác ý. Cầu nguyện xong, ông tôi nói vá»›i tôi và bà tôi:
-Chà o bà cháu mà y! Chúng tôi chà o lại và cuối cùng ngồi và o bà n. Khi ấy tôi mới nói với ông:
-Hôm nay ông quên mất chữ "hãy đánh giá"!
-Tháºt không?
-ông tôi há»i, vẻ băn khoăn và hoà i nghi.
-Äúng ông quên tháºt mà ! Äáng lẽ phải nói: "Chúa hãy đánh giá lòng tin của con, chứ đừng để ý đến việc là m của con" thì ông lại không nói "hãy đánh giá".
-Tháºt à !
-ông tôi kêu lên, cặp mắt chá»›p chá»›p ra vẻ ngượng nghịu. Sau nà y ông tôi sẽ tìm cách nà o đó để trả thù tháºt cay đắng vì lá»i chỉ dẫn đó cho mà xem, nhÆ°ng lúc nà y, nhìn thấy ông tôi lúng túng, tôi đắc ý không thể tả được. Có lần bà tôi nói đùa:
-ông nà y, có lẽ Chúa nghe mãi lá»i cầu nguyện của ông cÅ©ng phát chán,
-bao giỠông cÅ©ng lắp Ä‘i lắp lại những lá»i lẽ nhÆ° nhau thôi.
-Sao
-o?-ông tôi nói kéo dà i có vẻ giáºn dữ.-Bà nói cái gì đấy?
-Tôi bảo là từ khi nghe ông cầu nguyện, tôi chÆ°a bao giá» thấy ông nói vá»›i Chúa má»™t lá»i nà o thà nh khẩn từ đáy lòng mình cả! ông tôi Ä‘á» bừng mặt, ngÆ°á»i run lên, nhấp nhổm trên ghế, vừa ném chiếc Ä‘Ä©a con và o đầu bà tôi vừa kêu rÃt lên nhÆ° tiếng cÆ°a vấp và o mắt gá»—.
-Cút Ä‘i, mụ phù thủy! Khi kể cho tôi nghe vá» sức mạnh vô táºn của Chúa, bao giá» và trÆ°á»›c tiên ông tôi cÅ©ng nhấn mạnh đến tÃnh tà n bạo của Chúa: há»… ngÆ°á»i ta phạm tá»™i là bị dìm chết, nếu còn phạm tá»™i nữa thì bị thiêu chết, thà nh phố của há» bị phá hủy; Chúa lấy nạn đói và nạn dịch trừng phạt má»i ngÆ°á»i. Bao giá» NgÆ°á»i cÅ©ng là thanh kiếm treo trên trái đất, là tai há»a đối vá»›i kẻ có tá»™i.
-Tất cả những ngÆ°á»i vi phạm luáºt lệ của Chúa Ä‘á»u bị trừng phạt, bị Ä‘au khổ hoặc bị chết!
-ông tôi vừa răn dạy vừa gõ ngón tay xÆ°Æ¡ng xẩu lên mặt bà n. Tôi khó lòng tin được Chúa là ngÆ°á»i tà n ác. Tôi nghi rằng ông tôi cố tình bịa ra những chuyện ấy để gây cho tôi lòng sợ hãi không phải đối vá»›i Chúa, mà là đối vá»›i ông tôi. Tôi liá»n há»i thẳng:
-Có phải ông nói thế để cháu phải vâng lá»i ông không? ông tôi cÅ©ng đáp thẳng:
-Phải đấy! Nếu không, dá»… cháu chịu vâng lá»i ông đấy hẳn?!
-Thế còn bà ?
-Cháu đừng tin mụ già ngu dại ấy!
-ông tôi nghiêm nghị nói.
-Bà mà y ngay từ hồi còn trẻ đã ngu dốt, bà không biết chữ lại kém thông minh. ông sẽ cấm bà nói vá»›i cháu vá» những việc lá»›n nhÆ° váºy! Cháu trả lá»i ông xem nà o: có bao nhiêu cấp thiên thần tất cả và nhiệm vụ của há» ra sao? Tôi đáp rồi há»i luôn:
-Thế quan là ngÆ°á»i thế nà o ông nhỉ?
-ồ, cháu chỉ luẩn quẩn thôi nà o!
-ông tôi mỉm cÆ°á»i, mắt lim dim. ông tôi cắn môi suy nghÄ© và miá»…n cưỡng giảng giải:
-Chuyện đó không dÃnh lÃu gì vá»›i chuyện Chúa cả, quan chức là thuá»™c vá» ngÆ°á»i Ä‘á»i! Quan là ngÆ°á»i ăn pháp luáºt, hỠăn sống nuốt tÆ°Æ¡i pháp luáºt.
-Thế pháp luáºt là cái gì hở ông?
-Pháp luáºt là gì à ? Äó là những táºp quán,
-ông tôi nói vui vẻ và hà o hứng hơn, cặp mắt thông minh sắc sảo long lanh
-NgÆ°á»i ta sống chung vá»›i nhau và có má»™t hôm nà o đó há» thá»a thuáºn vá»›i nhau má»™t Ä‘iá»u gì đó tốt nhất, thế là chúng ta lấy cái đó là m táºp quán và đặt thà nh quá tắc, pháp luáºt! Và dụ nhÆ°: trẻ con muốn rủ nhau má»™t trò gì thì trÆ°á»›c hết phải thá»a thuáºn vá»›i nhau xem chÆ¡i nhÆ° thế nà o, theo những quá tắc nà o. Sá»± thá»a thuáºn nhÆ° váºy tức là pháp luáºt.
-Còn quan là thế nà o?
-Quan giống nhÆ° má»™t đứa đểu cáng, hắn vi phạm tất cả luáºt pháp.
-Äể là m gì hở ông?
-Thôi, chuyện đó thì cháu không thể hiểu nổi đâu!
-ông tôi cau mà y nghiêm nghị nói rồi lại răn dạy:
-Chúa ngá»± trị trên tất cả công việc của má»i ngÆ°á»i! NgÆ°á»i ta muốn thế nà y thì Chúa lại muốn thế khác. Tất cả má»i thứ của con ngÆ°á»i Ä‘á»u không bá»n vững. Chúa chỉ thổi má»™t cái là tất cả tan ra thà nh tro bụi. Có rất nhiá»u nguyên nhân khiến tôi chú ý đến chuyện quan lại nên tôi lại gạn há»i cặn kẽ:
-Thế sao hôm ná» cáºu Iakôp lại hát: Quan của Chúa là thiên thần sáng suốt, Quan của dân là nô lệ quỉ Xatăng! ông tôi nâng râu lên, nhâm nhấm nó và nhắm mắt lại, đôi má rung rung. Tôi hiểu rằng ông tôi Ä‘ang cÆ°á»i thầm.
-Äem trói chân mà y vá»›i thằng Iaska lại rồi Ä‘em quẳng xuống sông cho rảnh!
-ông tôi nói.
-Cáºu mà y không nên hát những bà i ấy, còn mà y cÅ©ng không nên nghe. Äó là những lá»i bông đùa của "những tÃn Äáng nhẽ nói là "NakônôveÄ‘" (nhà pháp luáºt) thì ông lão lại nói sai là "zakônôveÄ‘" (ngÆ°á»i ăn pháp luáºt). đồ cÅ©" do những ngÆ°á»i dị giáo, những giáo đồ của phái Raskônnich bịa đặt ra. ông tôi có vẻ suy nghÄ© và trông vá» phÃa xa, không nhìn tôi. Và ông tôi khẽ nói, giá»ng kéo dà i.
-ôi chao, lÅ© chúng bay... y... tháºt là ... Tuy đặt Chúa oai nghiêm lên cao hÆ¡n má»i ngÆ°á»i, nhÆ°ng cÅ©ng giống nhÆ° bà , ông tôi cÅ©ng má»i Chúa tham dá»± và o má»i công việc, và không những má»i Chúa, mà còn má»i rất nhiá»u thánh cùng tham dá»±. Hình nhÆ° bà tôi không biết phần đông các thánh, trừ thánh Nikôla, Iuri, Frôn và LavrÆ¡, mặc dù các thánh rất tốt và gần gÅ©i má»i ngÆ°á»i. Các thánh thÆ°á»ng Ä‘i khắp xóm là ng và thà nh thị, dá»± và o sinh hoạt của má»i ngÆ°á»i và có tất cả đặc tÃnh của ngÆ°á»i trần. Các thánh của ông tôi hầu hết Ä‘á»u tá» vì đạo. HỠđã đánh đổ các tượng thần, chống lại các vua chúa La Mã, và vì váºy mà bị tra tấn, lá»™t da hay thiêu sống. Có lúc ông tôi Æ°á»›c mÆ¡:
-Giá Chúa giúp tôi bán cái nhà nà y, dù chỉ được năm trăm bạc lãi thôi, thì tôi sẽ xin là m lá»… tạ Thánh Nikôla! Bà tôi cÆ°á»i và bảo tôi:
-Thánh Nikôla nà o lại Ä‘i giúp cái ông lão ngá»› ngẩn ấy bán nhà bán cá»a kia chứ! Là m nhÆ° thánh Nikôla không có việc gì tốt hÆ¡n nữa hay sao ấy! Tôi đã giữ cuốn lịch giáo há»™i của ông tôi rất lâu, trong đó có những dòng chữ viết tay của ông tôi. ở trang đối diện vá»›i ngà y ká»· niệm Thánh Joakim và Anna, ông tôi ghi bằng má»±c Ä‘á», nét chữ thẳng đứng: "Các vị thánh nhân từ nà y đã giúp tôi tai qua nạn khá»i". Tôi nhá»› mãi cái "tai nạn" ấy. Vì muốn giúp đỡ các con là m ăn thua thiệt, ông tôi bắt đầu là m cái nghá» cho vay nặng lãi và bà máºt nháºn cầm đồ. Có ngÆ°á»i nà o đó tố cáo, và má»™t đêm cảnh sát Ä‘á»™t nhiên áºp và o nhà khám xét. Lúc ấy cả nhà tháºt là ồn à o há»—n loạn, nhÆ°ng kết quả má»i việc Ä‘á»u bình yên vô sá»±. ông tôi liá»n cầu nguyện má»™t mạch cho đến khi mặt trá»i má»c và sáng sá»›m hôm sau, có tôi ở đấy, ông tôi đã ghi những dòng chữ trên và o quyển lịch. TrÆ°á»›c bữa ăn tối, hai ông cháu cùng Ä‘á»c Thánh thi, sách lá»… hoặc cuốn sách dà y của Efrem Xirin ăn xong ông tôi lại cầu nguyện, lá»i sám hối buồn buồn của ông tôi vang lên hồi lâu trong cảnh yên lặng: "Lạy Chúa Cha ở trên Trá»i, con biết mang gì đến dâng Chúa vì Chúa Ä‘á»i Ä‘á»i hằng có và phép tắc vô cùng... Xin Chúa gìn giữ cho con trÆ°á»›c má»i cám dá»—... Xin Chúa che chở cho con trÆ°á»›c má»™t số ngÆ°á»i... Xin Chúa ban cho con nÆ°á»›c mắt và nhắc nhở con rằng con là má»™t kẻ phà m trần..." Trái lại, bà tôi hay nói:
-ôi, hôm nay tôi mệt quá! Có lẽ tôi Ä‘i nằm chứ không cầu nguyện được... ông tôi thÆ°á»ng dẫn tôi Ä‘i nhà thá» và o thứ bảy và ngà y lá»… để dá»± lá»… tối. ở nhà thá» tôi đã phân biệt được khi nà o ngÆ°á»i ta cầu nguyện vị Chúa nà o: tất cả những lá»i mà cha cố và phụ lá»… Ä‘á»c là những lá»i cầu nguyện Chúa của ông tôi, còn ban hát lá»… thì bao giá» cÅ©ng hát ca ngợi Chúa của bà tôi. Lẽ dÄ© nhiên tôi phân biệt các Chúa rất Ä‘Æ¡n giản theo con mắt của trẻ con lúc bấy giá». Tôi nhá»› là sá»± phân biệt đó đã chia đôi tâm hồn là m cho tôi không yên lòng. Chúa của ông tôi đã là m cho tôi vừa ghét vừa sợ. Chúa không yêu ai cả và theo dõi má»i ngÆ°á»i bằng con mắt nghiêm khắc. Chúa tìm và nhìn thấy ở con ngÆ°á»i trÆ°á»›c tiên là cái xấu, cái Ä‘á»™c ác và tá»™i lá»—i. Rõ rà ng là Chúa không tin ở con ngÆ°á»i, luôn luôn chỠđợi những lá»i sám hối và thÃch trừng phạt. Dạo ấy những ý nghÄ© và tình cảm vá» Chúa là món săn tinh thần chủ yếu của tôi, là cái đẹp đẽ nhất trong cuá»™c sống của tôi, còn tất cả những ấn tượng tà n nhẫn và đê tiện khác chỉ là m cho tôi bị xúc phạm, gây nên má»™t cảm giác ghê tởm và buồn bã. Chúa là cái gì tốt đẹp và trong sáng nhất trong thế giá»›i chung quanh tôi, tôi nói đây là nói Chúa của bà tôi, ngÆ°á»i bạn hiá»n của má»i chúng sinh. Tất nhiên có má»™t câu há»i không thể không là m cho tôi băn khoăn: tại sao ông tôi không nhìn thấy vị Chúa vô cùng tốt là nh nà y nhỉ? Tôi không được phép ra ngoà i phố chÆ¡i, vì Ä‘Æ°á»ng phố hay kÃch Ä‘á»™ng tôi. Không những ấn tượng của Ä‘Æ°á»ng phố là m cho tôi say sÆ°a, và hầu nhÆ° bao giá» tôi cÅ©ng là thủ phạm của những chuyện om sòm và những hà nh Ä‘á»™ng bạo ngược. Tôi không kết bạn vá»›i ai cả, tụi trẻ con hà ng xóm coi tôi nhÆ° thù địch. Tôi không thÃch chúng gá»i tôi là Kasirin, chúng biết thế nên lại cà ng hay gá»i nhau:
-Trông kìa, thằng cháu lão Katsêi Kasirin đã ra kìa!
-Nện cho nó má»™t tráºn! Thế là bắt đầu cuá»™c ẩu đả. So vá»›i bá»n trẻ cùng lứa tuổi thì tôi và o loại khá»e và đánh nhau cÅ©ng tà i,
-chÃnh kẻ địch cÅ©ng phải thừa nháºn Ä‘iá»u đó nên chúng phải kéo bè kéo cánh má»›i dám tấn công tôi. NhÆ°ng dù sao thì lÅ© trẻ con hà ng phố cÅ©ng đè được tôi ra đánh. Má»—i khi vá» nhà , thÆ°á»ng thÆ°á»ng tôi bị chảy máu mÅ©i, sứt môi hoặc mặt mà y thâm tÃm, quần áo rách tả tÆ¡i và bê bết bụi. Bà tôi đón tôi vẻ sợ hãi, và nói, giá»ng thÆ°Æ¡ng xót:
-Mà y lại đánh nhau đấy à , thằng ôn con? NhÆ° thế thì còn ra nghÄ©a lý gì nữa, hả! Mà y xem đấy, nếu tao cÅ©ng dây và o thì... Bà tôi rá»a mặt cho tôi, đắp miếng bá»t bể, đồng xu đồng hoặc miếng băng có tẩm nÆ°á»›c chì và o vết bầm rồi khuyên nhủ:
-Tại sao cháu cứ đánh nhau luôn mãi thế? ở nhà thì cháu hiá»n là nh, thế mà há»… ra Ä‘Æ°á»ng là khác hẳn! Cháu không biết xấu hổ à ? Bà sẽ bảo ông không cho cháu ra Ä‘Æ°á»ng nữa... ông tôi trông thấy những vết tÃm bầm của tôi, nhÆ°ng không chá»i rủa bao giá», chỉ hầm hừ và là u bà u:
-Mà y đã lại được Ä‘eo má» Ä‘ay rồi! Tao cấm mà y không được chạy ra ngoà i Ä‘Æ°á»ng, nghe không, thằng Anika kia! Tôi không muốn ra ngoà i Ä‘Æ°á»ng lúc yên tÄ©nh, nhÆ°ng khi nà o nghe thấy tiếng vui đùa ồn à o của lÅ© trẻ con là tôi chạy ra khá»i sân ngay, mặc dù ông tôi đã ngăn cấm. Những vết bầm và vết sây sát không là m cho tôi sợ; chÃnh những trò đùa tai ác của lÅ© trẻ ở phố mà tôi đã quá quen thuá»™c bao giá» cÅ©ng là m tôi phẫn ná»™, khiến tôi Ä‘iên tiết lên. Tôi không thể nà o chịu nổi khi lÅ© trẻ xuỵt chó cắn nhau hoặc gà chá»i nhau, hà nh hạ mèo, Ä‘uổi dê của ngÆ°á»i Do Thái, chế giá»…u những ngÆ°á»i hà nh khất, say rượu và lão Igôsa chất phác, mệnh danh là "Thần Chết trong túi". NgÆ°á»i lão cao, gầy gò và đen sạm, quanh năm mặc chiếc áo da cừu nặng trình trịch. Mặt lão xÆ°Æ¡ng xẩu, mốc thếch, tóc cứng quèo. Lão lom khom Ä‘i ngoà i Ä‘Æ°á»ng phố, bÆ°á»›c loạng choạng, không nói không rằng, mắt cứ nhìn chằm chằm xuống đất. Lão có khuôn mặt Ä‘anh nhÆ° gang và cặp mắt buồn buồn nhá» tà khiến tôi vừa kÃnh trá»ng vừa sợ hãi. Tôi có cảm tưởng rằng con ngÆ°á»i nà y Ä‘ang loay hoay vá»›i những ý nghÄ© gì quan trá»ng, Ä‘ang tìm kiếm cái gì đó và không được quấy rầy lão. Bá»n trẻ con chạy theo lão và ném đá và o cái lÆ°ng gù của lão. Hình nhÆ° lão không thèm để ý tá»›i bá»n chúng và cÅ©ng không cảm thấy Ä‘au nữa. NhÆ°ng Ä‘á»™t nhiên lão đứng dừng lại, ngẩng đầu lên, bà n tay run run sá»a lại chiếc mÅ© lông Ä‘á»™i trên đầu rồi nhìn quanh nhÆ° vừa sá»±c tỉnh dáºy.
-Igôsa, Thần Chết trong túi! Igôạ, Ä‘i đâu đấy? Hãy cẩn tháºn, Thần Chết Trong túi ấy!
-Bá»n trẻ kêu ầm lên. Lão nắm lấy túi, sau đó cúi vá»™i xuống đất nhặt má»™t hòn đá, má»™t thanh gá»— hay má»™t nắm bùn khô. Lão vụng vá» vung cánh tay dà i và lẩm bẩm chá»i rủa. Bao giá» lão cÅ©ng chỉ dùng có ba tiếng khả ố nhất để chá»i,
-vá» mặt nà y thì nhất định là bá»n trẻ hÆ¡n hẳn lão. Äôi khi lão Ä‘uổi theo bá»n chúng, chân Ä‘i kháºp khiá»…ng, nhÆ°ng chiếc áo dà i là m lão vÆ°á»›ng chân không chạy được, lão ngã quỵ, bà n tay Ä‘en nhÆ° cà nh cây khô chống xuống đất. Bá»n trẻ con ném đá và o lÆ°ng, và o sÆ°á»n lão, những đứa liá»u lÄ©nh nhất chạy đến sát ngÆ°á»i lão và trút và o đầu lão má»™t nắm cát rồi bá» chạy. Má»™t ấn tượng khác ở ngoà i phố có lẽ còn nặng ná» hÆ¡n, đó là bác thợ cả Grigôri Ivanôvitạ. Bây giá» bác mù hẳn phải Ä‘i ăn xin. Bác cao lá»›n, chững chạc và câm Anika là má»™t nhân váºt trong thÆ¡ của tôn giáo nói vá» Anika và Thần chết. Anika cho mình là vô địch, đã chiến đấu Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c vá»›i Thần chết và đã thất bại. Trong bạch thoại thÆ°á»ng dùng vá»›i nghÄ©a: "Má»™t ngÆ°á»i bị Ä‘au khổ"..
Má»™t mụ già nhá» bé trông toà n má»™t mà u xám dắt tay bác. Mụ dừng lại dÆ°á»›i cá»a sổ các nhà , không bao giá» nhìn thẳng, và cất giá»ng the thé kêu van:
-Vì Chúa, xin các ông các bà hãy bố thà cho kẻ mù lòa đói khát... Còn bác Grigôri thì đứng im lặng. Cặp kÃnh râm của bác nhÆ° nhìn thẳng và o tÆ°á»ng nhà , và o cá»a sổ và bá»™ mặt những ngÆ°á»i qua lại. Bác khẽ Ä‘Æ°a cánh tay bị thuốc nhuá»™m ăn lên vuốt bá»™ râu xồm, nhÆ°ng cặp môi bác vẫn mÃm chặt lại. Tôi thÆ°á»ng trông thấy bác luôn, nhÆ°ng không há» nghe thấy má»™t tiếng nà o thốt ra từ cái miệng mÃm chặt ấy. Sá»± im lặng của ông già đã là m cho tôi rất khổ tâm. Tôi không thể nà o lại gần bác, không bao giỠđến gần bác. Trái lại, vừa trông thấy bác là tôi chạy vá»™i vá» nhà bảo bà tôi:
-Bác Grigôri Ä‘ang Ä‘i ở ngoà i Ä‘Æ°á»ng!
-Tháºt à ?
-Bà tôi kêu lên vá»›i giá»ng thÆ°Æ¡ng hại và lo âu.
-Cháu cầm lấy cái nà y chạy mau ra Ä‘Æ°a cho lão! Tôi từ chối, vẻ cục cằn và tức giáºn. Bà tôi bèn Ä‘i ra cổng và đứng ở vỉa hè nói chuyện vá»›i bác hồi lâu. Bác mỉm cÆ°á»i, chòm râu rung rung, nhÆ°ng bác nói rất Ãt và nhát gừng. Thỉnh thoảng bà tôi má»i bác và o bếp, cho bác ăn uống. Có lần bác há»i tôi đâu. Bà tôi gá»i, nhÆ°ng tôi chạy nấp và o đống củi. Tôi không thể đến gần bác được; đứng trÆ°á»›c mặt bác tôi cảm thấy xấu hổ không chịu nổi. Tôi biết bà tôi cÅ©ng xấu hổ nhÆ° váºy. Chỉ có má»™t lần tôi nói chuyện vá»›i bà tôi vá» bác Grigôri. Sau khi tiá»…n bác ra cổng, bà tôi lững thững quay và o sân, cúi đầu và khóc sụt sịt. Tôi lại gần và cầm lấy tay bà .
-Tại sao cháu lại chạy trốn lão?
-Bà tôi khẽ há»i
-Lão yêu cháu, lão là má»™t ngÆ°á»i rất tốt mà ...
-Thế tại sao ông không nuôi bác ấy hở bà ?
-Tôi há»i lại.
-ông ấy à ? Bà tôi đứng dừng lại, ôm ghì lấy tôi, nói vá»›i giá»ng tiên tri, gần nhÆ° thì thầm:
-Cháu hãy nhá»› lấy lá»i bà : Chúa sẽ trừng phạt ông bà má»™t cách phÅ© phà ng vá» tá»™i đã đối xá» vá»›i con ngÆ°á»i nà y nhÆ° váºy! Nhất định sẽ trừng phạt... Bà tôi nói quả không sai. Khoảng mÆ°á»i năm sau, khi bà tôi đã vÄ©nh viá»…n yên nghỉ, chÃnh ông tôi hóa Ä‘iên đã Ä‘i ăn xin khắp các Ä‘Æ°á»ng phố, van xin thảm thiết dÆ°á»›i cá»a sổ các nhà .
-Các bác đầu bếp phúc đức Æ¡i, xin các bác má»™t miếng bánh, má»™t mẩu bánh ngá»t thì hÆ¡n!
-ôi chao, lÅ© các ngÆ°á»i
-ì
-ì tháºt là ... Tôi chỉ còn nhá»› má»—i cái câu chua xót kéo dà i và kÃch Ä‘á»™ng lòng ngÆ°á»i của ông tôi trÆ°á»›c đây:
-ôi chao, lÅ© chúng bay... y... y tháºt là ... Ngoà i Igôsa và Grigôri Ivanôvitạ ra, có má»™t mụ Ä‘Ã n bà phóng đãng khiến tôi không dám ra phố đó là mụ Vôrônikha. Cứ đến ngà y lá»… là mụ lại xuất hiện, to lá»›n, tóc rối bù và say bà tỉ. Mụ có lối Ä‘i rất đặc biệt nhÆ° không Ä‘á»™ng Ä‘áºy chân, không chạm đất, mà chuyển Ä‘á»™ng nhÆ° má»™t đám mây Ä‘en, mụ vừa Ä‘i vừa nghêu ngao những bà i hát tục tÄ©u. Tất cả má»i ngÆ°á»i gặp mụ Ä‘á»u lẩn tránh và o các cổng nhà , góc tÆ°á»ng hoặc cá»a hiệu. Mụ Ä‘i đến đâu là nhÆ° quét sạch ngÆ°á»i đến đấy Mặt mụ xanh xám, sÆ°ng húp nhÆ° má»™t cái bong bóng, cặp mắt xám to tÆ°á»›ng tròn xoe nom tháºt buồn cÆ°á»i và khủng khiếp. Có lúc mụ vừa khóc vừa kêu:
-Các con Æ¡i, các con ở đâu? Tôi há»i bà tôi xem tại sao mụ lại nói nhÆ° thế.
-Cháu không nên biết chuyện đó!
-Bà tôi trả lá»i vẻ rầu rÄ©. NhÆ°ng dù sao bà tôi vẫn kể vắn tắt: mụ ta trÆ°á»›c đây lấy má»™t lão viên chức tên là Vôrônôp. Tên nà y muốn được thăng quan tiến chức liá»n Ä‘em hiến vợ cho má»™t tên quan trên của mình. Hắn Ä‘em mụ Ä‘i đâu không rõ. Mụ Ä‘i biệt nhà hai năm liá»n. Khi trở vá» thì hai đứa con của mụ
-một trai và một gái
-Ä‘á»u chết cả, còn chồng mụ vì lấy tiá»n nhà nÆ°á»›c Ä‘i đánh bạc, thua cả nên bị bá» tù. Thế là mụ khổ tâm quá đâm ra rượu chè, thÃch sống phóng đãng và hay phá rối. Má»—i ngà y lá»… cứ đến tối là cảnh sát lại lôi mụ vá»... ở trong nhà quả tháºt tốt hÆ¡n ra ngoà i phố. Tôi thÃch nhất những giá» sau bữa ăn trÆ°a, khi ông tôi đến xưởng nhuá»™m của cáºu Iakôp, bà tôi ngồi bên cá»a sổ kể cho tôi nghe những chuyện cổ tÃch rất hay và những chuyện khác, hoặc nói vá» chuyện bố tôi. Bà tôi cắt cái cánh gẫy của con sáo mà hôm trÆ°á»›c bà tôi giằng lại được ở con mèo, thay rất khéo cái chân gẫy của nó bằng má»™t cái chân gá»— nho nhá». Sau khi chữa cho con chim khá»i, bà tôi dạy nó nói. Có lúc bà tôi đứng hà ng giá» trÆ°á»›c cái lồng treo ở khung cá»a sổ, trông giống nhÆ° má»™t con thú to lá»›n và hiá»n từ. Giá»ng trầm trầm, bà tôi nhắc Ä‘i nhắc lại cho con chim Ä‘en nhÆ° hòn than có tà i bắt chÆ°á»›c tháºt nhanh:
-Nà o, nói Ä‘i: "Cho sáo ăn bá»™t!". Con sáo giÆ°Æ¡ng cặp mắt tròn xoe và linh hoạt của má»™t nhà khôi hà i nhìn bà tôi. Nó nhảy bằng cái chân gá»— trên đáy chiếc lồng mảnh dẻ, vÆ°Æ¡n cổ ra hót nhÆ° con chim và ng anh, bắt chÆ°á»›c chim cà cưỡng, chim cu cu, nó cố là m giá»ng mèo kêu, bắt chÆ°á»›c tiếng chó sủa, nhÆ°ng vẫn chÆ°a nói được tiếng ngÆ°á»i.
-Mà y đừng là m trò ranh nữa!
-Bà tôi nghiêm trang nói với con sáo.
-Nói Ä‘i: "Cho sáo ăn bá»™t!". Con khỉ có bá»™ lông chim Ä‘en kêu lên má»™t tiếng chói tai, giông giống nhÆ° lá»i bà tôi dạy nó. Bà tôi cÆ°á»i vui vẻ, giÆ¡ đầu ngón tay chìa cho con chim chút bá»™t mạch và nói:
-A! Tao biết mà y rồi, đồ láu cá, mà y giả vá». Cái gì mà y cÅ©ng nói được, cái gì mà y cÅ©ng biết! Thế là bà tôi dạy được con sáo biết nói. Ãt lâu sau, nó đòi ăn bá»™t khá sõi, và há»… thấy bà tôi là nó kêu lên má»™t tiếng kéo dà i giống nhÆ° tiếng "tà -à o
-bÃ
-ạ...". Lúc đầu lồng sáo treo ở phòng ông tôi, nhÆ°ng chẳng bao lâu ông tôi Ä‘uổi nó lên gác thượng vá»›i bà cháu tôi, vì con sáo đã há»c được trêu tức ông tôi. Lúc nà o ông tôi Ä‘á»c kinh mạch lạc thì con chim lại thò cái má» và ng và ng nhÆ° sáp ong qua kẽ lồng và rÃt lên:
-Tiu, tiu-tiu irr, tu irr, ti irr, tiu-u, u! ông tôi bá»±c mình lắm. Má»™t hôm ông tôi nổi nóng ngừng cầu nguyện, giáºm chân và thét lên dữ dá»™i:
-Tống ngay con quá»· nà y Ä‘i, không tao giết chết nó bây giá»! Trong nhà có nhiá»u cái thú vị, nhiá»u trò vui, nhÆ°ng thỉnh thoảng má»™t ná»—i buồn không sao chịu nổi bóp nghẹt tâm hồn tôi. Toà n thân tôi nhÆ° bị má»™t cái gì nặng đè lên và tôi có cảm tưởng nhÆ° mình sống khá lâu dÆ°á»›i má»™t cái hố Ä‘en sâu thẳm. Tôi nhÆ° mất hết cả thị giác, thÃnh giác và má»i cảm giác, mù lòa và sống dở chết dở...
Last edited by quykiemtu; 07-01-2009 at 02:53 PM.
|
25-05-2008, 09:35 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 8
ông tôi Ä‘á»™t nhiên bán ngôi nhà cho lão chủ quán, sau khi táºu má»™t ngôi nhà khác ở phố Kanatnaia. Phố nà y không lát đá, đầy cá» má»c, sạch sẽ và yên tÄ©nh, chạy thẳng ra cánh đồng, hai bên có những dãy nhà nhá», sÆ¡n mà u tÆ°Æ¡i tắn. Ngôi nhà má»›i tao nhã và đáng yêu hÆ¡n ngôi nhà cÅ©. Mặt chÃnh diện sÆ¡n mà u Ä‘á» thẫm nồng ấm và thanh bình, ba chiếc cá»a sổ mà u xanh da trá»i và má»™t chiếc cá»a sổ gác thượng có chắn song nổi báºt trên ná»n Ä‘á». Mái nhà bên trái có bóng cây du và bồ Ä‘á» sum sê phủ lên trên rất đẹp mắt. Ngoà i sân và trong vÆ°á»n có nhiá»u xó xỉnh thuáºn lợi hình nhÆ° cốt dùng để chÆ¡i trò ú tim. Äẹp nhất là khu vÆ°á»n, tuy nhá», nhÆ°ng cây cối ráºm rạp và chằng chịt trông hay hay. ở má»™t góc vÆ°á»n có căn nhà tắm nhá» xinh nhÆ° má»™t đồ chÆ¡i. ở góc khác có cái hố to khá sâu má»c đầy cá» dại, từ đám cá» nhô lên những thanh gá»— to cháy dở, đó là vết tÃch của căn nhà tắm bị cháy trÆ°á»›c đây. PhÃa bên trái khu vÆ°á»n là vách chuồng ngá»±a của nhà viên đại tá ạpxiannikôp, phÃa bên phải là tòa nhà của Betleng.
PhÃa trong cùng khu vÆ°á»n tiếp giáp vá»›i nhà cá»a vÆ°á»n tược của mụ bán sữa Pêtrôpna, má»™t mụ béo nhÆ° cái chuông có nÆ°á»›c da Ä‘á» hồng và tÃnh nết ồn à o. Ngôi nhà nhá» của mụ thấp lè tè trên mặt đất, vừa tối om om vừa cÅ© kỹ, rêu phong phủ kÃn. Hai chiếc cá»a sổ hiá»n là nh nhìn ra má»™t bãi rá»™ng có những khe sâu và những khu rừng xa xa trông nhÆ° những đám mây xanh nặng trÄ©u. Suốt ngà y bá»n lÃnh tráng chạy ngược chạy xuôi ở ngoà i bãi; lưỡi lê sáng loáng dÆ°á»›i ánh nắng xiên của mặt trá»i mùa thu. Ngôi nhà nà y cháºt nÃch những ngÆ°á»i mà tôi chÆ°a bao giá» thấy. Ná»a phÃa trÆ°á»›c có má»™t lão nhà binh già ngÆ°á»i Tacta ở cùng vá»›i mụ vợ béo lùn; mụ nà y léo nhéo suốt từ sáng đến tối. Mụ cÆ°á»i cÆ°á»i nói nói luôn mồm, hay chÆ¡i cây Ä‘Ã n ghi-ta trang hoà ng lá»™ng lẫy và cất giá»ng lanh lảnh hát má»™t bà i ca sôi nổi: Yêu má»™t nà ng chÆ°a thá»a, Nên kiếm thêm má»™t ả! Phải biết tìm má»›i xong. Nếu anh Ä‘i đúng Ä‘Æ°á»ng Tức khắc có phần thưởng, Phần thưởng chỠđợi anh ôi, phần thÆ°Æ¡-ưởng ngo-on là nh! Lão nhà binh ngÆ°á»i cÅ©ng béo tròn nhÆ° quả cầu ngồi bên cá»a sổ, khuôn mặt xám xanh căng phồng lên. Lão vui vẻ đảo Ä‘i đảo lại cặp mắt mà u hung, hút liên miên tẩu thuốc và ho nghe kỳ quái nhÆ° tiếng chó sủa:
-Vúc, vúc, vúc... Trong má»™t gian buồng nhỠấm áp ở phÃa trên hầm nhà và chuồng ngá»±a có hai ngÆ°á»i đánh xe ngá»±a ở: má»™t ngÆ°á»i bé nhá» tóc xám, đó là bác Piôt, và đứa cháu câm của bác là Xtiôpa, má»™t chà ng trai có nÆ°á»›c da bóng lá»™n và khuôn mặt giống nhÆ° cái khay bằng đồng Ä‘á». Ngoà i ra, anh lÃnh cần vụ Valây cÅ©ng ở đó. Anh ta là ngÆ°á»i Tacta, thân hình cao lêu nghêu, tÃnh tình không được vui vẻ. Tất cả những con ngÆ°á»i nà y Ä‘á»u má»›i lạ đối vá»›i tôi và hình nhÆ° có rất nhiá»u Ä‘iá»u bà ẩn. NhÆ°ng đặc biệt có bác ở trá» "Tốt Lắm" đã lôi cuốn được tôi. Bác thuê gian phòng dà i vá» phÃa sau ngôi nhà , cạnh bếp, có hai cá»a sổ trông ra vÆ°á»n và ra sân. Bác gầy còm, lÆ°ng gù, khuôn mặt trắng bệch, bá»™ râu Ä‘en sì tẽ ra là m đôi, cặp mắt Ä‘eo kÃnh trông rất hiá»n từ. Bác lầm lì, Ãt ngÆ°á»i để ý đến. Má»—i khi má»i bác ăn trÆ°a hay uống trà , bao giá» bác cÅ©ng đáp:
-Tốt lắm! Thế là có mặt hay vắng mặt bác, bà tôi Ä‘á»u gá»i bác là "Tốt Lắm".
-Liônka, cháu Ä‘i gá»i bác Tốt Lắm tá»›i uống trà ! Bác Tốt Lắm, tại sao bác xÆ¡i Ãt thế? Khắp phòng bác chất ngổn ngang hòm xiểng cùng những cuốn sách dà y in thứ chữ lạ, không phải chữ nhà thá».. Chá»— nà o cÅ©ng thấy những chai nÆ°á»›c đủ các mà u, những mảnh đồng và sắt, những thá»i chì. Suốt từ sáng đến tối bác mặc chiếc áo da mà u hung Ä‘á», chiếc quần xám kẻ ô vuông. Toà n thân bác bê bết những mà u và bốc ra má»™t mùi khó chịu. Äầu tóc bác rối bù, dáng Ä‘iệu vụng vá». Bác nấu chì, hà n những mảnh đồng, vừa cân những cái gì trên chiếc cân nhá» tà vừa là u bà u. Má»—i khi bị bá»ng, bác rống lên nhÆ° bò, vá»™i và ng thổi và o đầu ngón tay. Thỉnh thoảng bác lại sẩy chân khi Ä‘i vá» phÃa những bức đồ án treo trên tÆ°á»ng. Sau khi lau kÃnh, bác ngá»i những bức đồ án. Chiếc mÅ©i mảnh dẻ, thẳng và trắng bệch của bác gần nhÆ° đụng và o tá» giấy. Äôi khi Ä‘á»™t nhiên bác dừng lại giữa phòng hay bên cá»a sổ và đứng đó hồi lâu, mắt nhắm lại, mặt ngẩng lên; bác đứng im lặng nhÆ° má»™t bức tượng gá»—.
Tôi trèo lên mái nhà kho và nhìn xuống sân theo dõi bác qua chiếc cá»a sổ để ngá». Tôi thấy ngá»n lá»a xanh của chiếc đèn cồn đặt trên bà n và cái thân hình Ä‘en Ä‘en của bác viết gì đó trong cuốn vở nhà u nát; cặp kÃnh của bác ánh lên mà u xanh nhạt và lạnh lùng nhÆ° những mảnh băng. Công việc phù thủy của con ngÆ°á»i nà y đã giữ tôi hà ng giá» trên mái nhà , và khêu gợi lòng hiếu kỳ của tôi thêm sôi sục. Äôi lúc bác đứng trong khung cá»a sở, hai tay chắp sau lÆ°ng, nhìn thẳng lên mái nhà , là m nhÆ° không nhìn thấy tôi; cái đó khiến tôi rất bá»±c mình. Äá»™t nhiên bác gáºp đôi ngÆ°á»i lại, nhảy vá» phÃa bà n và lục lá»i cái gì đó. Tôi nghÄ© nếu bác già u có và ăn mặc sang trá»ng, thì tôi cÅ©ng sợ bác đấy. NhÆ°ng bác rất nghèo: cổ áo sÆ¡-mi bẩn thỉu và nhà u nát của bác lòi ra ngoà i cổ áo vét, chiếc quần vá đầy vết bẩn, bác Ä‘i đôi già y vải mòn vẹt không có bÃt tất. Những ngÆ°á»i nghèo Ä‘á»u không đáng sợ và cÅ©ng không nguy hiểm; thái Ä‘á»™ thÆ°Æ¡ng xót của bà tôi và thái Ä‘á»™ khinh bỉ của ông tôi đối vá»›i hỠđã vô tình là m cho tôi tin Ä‘iá»u đó. Má»i ngÆ°á»i trong nhà không ai Æ°a thÃch bác Tốt Lắm, cả nhà nói vá» bác vá»›i vẻ chế giá»…u. Mụ vợ vui tÃnh của lão nhà binh gá»i bác là "cái mÅ©i bằng phấn", bác Piôt gá»i bác là "được tá»… sÆ° và thầy phù thủy", ông tôi gá»i bác là "yêu thuáºt sÆ°" và "facmaxôn".
-Bác ấy là m gì thế hở bà ?
-Tôi há»i bà tôi. Bà tôi nghiêm khắc đáp lại:
-Không phải việc của mà y; im mồm Ä‘i... Má»™t hôm tôi đánh bạo tá»›i gần cá»a sổ nhà bác và há»i, cố giấu ná»—i hồi há»™p trong lòng:
-Bác là m gì đấy? Bác giáºt mình, nhìn tôi hồi lâu qua và nh mắt kÃnh và giÆ¡ cánh tay đầy vết lở loét và sẹo vì bá»ng vá» phÃa tôi, rồi nói:
-Trèo và o đây... Bác không má»i tôi và o qua cá»a, mà bảo tôi trèo qua cá»a sổ, Ä‘iá»u đó là m cho tôi cảm thấy mến phục bác hÆ¡n. Bác ngồi xuống chiếc hòm, đặt tôi ngồi trÆ°á»›c mặt, lúc thì đẩy tôi lui ra xa, lúc thì lại kéo dịch lại gần và cuối cùng bác há»i khẽ:
-Cháu ở đâu đến? Câu há»i đó tháºt là kỳ quặc, vì má»™t ngà y bốn báºn tôi ngồi ăn trong bếp bên cạnh bác! Tôi đáp:
-Cháu là cháu của ông bà nhà nà y...
-A, phải rồi,
-bác vừa nói vừa nhìn ngón tay mình rồi im lặng. Lúc đó tôi thấy cần phải nói cho bác rõ:
-Cháu không phải trong hỠKasirin, mà là trong hỠPêskôp...
-Pêskôp
-bác nhắc lại không đúng trá»ng âm.
-Tốt lắm.
Bác đẩy tôi lui sang má»™t phÃa rồi đứng dáºy, vừa Ä‘i lại bà n vừa nói:
-Thôi, cháu hãy ngồi yên nhé... Tôi ngồi rất lâu xem bác lấy cái dÅ©a dÅ©a miếng đồng cặp chặt trong má» cặp, mạt đồng và ng ánh rÆ¡i xuống miếng bìa cứng. Bác bốc má»™t vốc mạt đồng bá» và o cái tách dà y, cho thêm và o đó má»™t Ãt bá»™t trắng nhÆ° muối Ä‘á»±ng trong cái lá» con rồi rót và o má»™t chất gì ở trong cái chai Ä‘en thẫm. Trong tách có tiếng nổ lép bép, khói bốc lên, mùi hăng hăng xá»™c và o mÅ©i tôi. Tôi ho, lắc đầu, nhÆ°ng bác phù thủy ấy lại há»i tôi vá»›i vẻ khoe khoang:
-Mùi khó ngá»i à ?
-Vâng.
-Äúng rồi! Cái đó rất tốt, cháu ạ! "Có thế mà cÅ©ng khoe!"
-Tôi nghĩ bụng và nghiêm khắc nói:
-Nếu đã là mùi khó ngá»i thì không tốt rồi...
-Thế à ?
-Bác thốt lên và nháy mắt
-NhÆ°ng, cháu ạ, Ä‘iá»u ấy không phải bao giá» cÅ©ng đúng! Thế cháu có biết chÆ¡i xÆ°Æ¡ng không?
-Có ạ.
-Cháu có muốn bác là m cho một bộ bằng chì không? Loại ấy đấu thì tốt lắm!
-Có ạ.
-Thế thì cháu hãy mang tới đây một bộ xương mẫu nhé! Bác lại đến gần chỗ tôi, vừa cầm chiếc tách bốc khói trong tay vừa dùng một mắt liếc nhìn và o đó, bác đến trước mặt tôi và nói:
-Bác sẽ là m cho cháu má»™t bá»™ xÆ°Æ¡ng bằng chì, nhÆ°ng sau đó cháu đừng tá»›i chá»— bác nữa. Äồng ý không? Lá»i nói đó là m tôi rất bá»±c mình.
-Äã thế thì cháu sẽ không bao giỠđến đây nữa... Tức mình, tôi Ä‘i ra vÆ°á»n. ông tôi Ä‘ang loay hoay bón phân và o các gốc táo. Äang là mùa thu, lá cây đã rụng từ lâu.
-Lại đây, cháu xén cây phúc bồn tỠđi,
-ông tôi nói và đưa kéo cho tôi. Tôi há»i ông:
-Bác Tốt Lắm đang là m cái gì thế hở ông?
-Bác ấy là m há»ng cả căn phòng,
-ông tôi đáp vá»›i vẻ tức giáºn.
-Là m cháy thủng cả sà n, là m bẩn và bong cả giấy bồi tÆ°á»ng. ông sẽ bảo bác ta dá»n Ä‘i nÆ¡i khác mà ở!
-Cần phải là m như thế mới được,
-tôi tán thà nh và bắt đầu xén những cà nh phúc bồn tá» khô. NhÆ°ng tôi nói câu ấy quá vá»™i và ng. Những buổi tối mÆ°a gió, nếu ông tôi vắng nhà , bà tôi thÆ°á»ng tổ chức những buổi há»p mặt vô cùng thú vị ở nhà bếp. Bà tôi má»i tất cả má»i ngÆ°á»i trong nhà tá»›i uống trà : hai bác cháu ngÆ°á»i đánh xe ngá»±a, anh lÃnh cần vụ, mụ Pêtrôpna lúc nà o cÅ©ng hoạt bát, đôi khi cả mụ vợ vui tÃnh của lão nhà binh cÅ©ng đến, và bác Tốt Lắm bao giá» cÅ©ng đứng lì ở má»™t góc gần lò sưởi, bác không nói không rằng và không nhúc nhÃch. Anh chà ng câm Xtiôpa chÆ¡i bà i vá»›i Valây; anh lÃnh cần vụ ngÆ°á»i Tacta lấy quân bà i đét và o chiếc mÅ© to bè của chà ng câm và nói:
-Aô saitan! Bác Piôt thÆ°á»ng Ä‘em đến má»™t chiếc bánh mì trắng lá»›n và mứt "hạt quỳ" Ä‘á»±ng trong má»™t cái lá» lá»›n bằng sà nh. Bác cắt bánh mì ra thà nh từng khoanh, phết đầy mứt lên từng miếng rồi đặt những miếng bánh Ä‘á» thắm ngon là nh đó trên lòng bà n tay và cúi má»i từng ngÆ°á»i má»™t.
-Xin má»i!
-Bác má»i vá»›i giá»ng rất dịu dà ng. Khi ngÆ°á»i ta đã cầm lấy bánh, bác chú ý nhìn lòng bà n tay Ä‘en sì của mình và nếu thấy má»™t giá»t mứt nà o ở đó láºp tức bác thè lưỡi liếm sạch. Còn mụ Pêtrôpna thì mang đến má»™t chai rượu anh Ä‘Ã o, mụ vợ vui tÃnh của lão nhà binh thì mang hồ Ä‘Ã o và kẹo đến. Thế là má»™t bữa tiệc lá»›n bắt đầu. Bà tôi rất thÃch những cuá»™c vui nhÆ° thế. Ãt lâu sau hôm bác Tốt Lắm đã mặc cả vá»›i tôi để tôi không đến thăm bác nữa, bà tôi tổ chức má»™t tối vui nhÆ° váºy. Ngoà i trá»i mÆ°a thu đổ xuống à o à o không ngá»›t, gió rÃt lên, cây cối xà o xạc, cà nh cây quất sây sát cả tÆ°á»ng. Trong nhà bếp ấm cúng, rất dá»… chịu. Cả nhà ngồi quây quần bên nhau, má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u yên lặng má»™t cách đặc biệt thoải mái. Hôm đó, bà tôi hà o hứng kể rất nhiá»u chuyện cổ tÃch, cà ng nghe cà ng thấy hay. Bà ngồi ở mép lò sưởi, dá»±a chân và o báºc lên, và cúi xuống chá»— đám ngÆ°á»i được ánh lá»a của chiếc đèn con bằng sắt tây rá»i sáng. Má»—i khi cao hứng bà thÆ°á»ng trèo lên lò sưởi và giảng giải:
-Tôi phải nói từ trên cao xuống. Nói từ trên cao xuống vẫn tốt hÆ¡n. Tôi ngồi bên chân bà tôi, trên má»™t báºc rá»™ng, gần nhÆ° ở trên đầu bác Tốt lắm. Bà tôi kể má»™t câu chuyện rất hay vá» dÅ©ng sÄ© Ivan và nhà ẩn sÄ© Mirôn. Những lá»i ngá»t ngà o, xác đáng của bà tôi nhịp nhà ng tuôn ra: XÆ°a có viên tÆ°á»›ng dữ GorÄ‘iôn, Lòng dạ tối tăm, tim rắn nhÆ° đá, Ghét sá»± tháºt, hắn Æ°a trò hà nh hạ, Sống hung tà n nhÆ° con cú hốc cây. Hắn Ä‘iên cuồng ghét đắng ghét cay Nhà ẩn sÄ© Mirôn bất khuất
-NgÆ°á»i bảo vệ thiện căn và sá»± tháºt, NgÆ°á»i má»™t lòng vì thiên hạ quên mình. Viên tÆ°á»›ng sai tên Ä‘Ã y tá»› trung thà nh Là Ivanuska
-dũng sĩ: Tiếng Tacta: "A, đồ ma quỷ!".
-Ivankô, ngÆ°Æ¡i hãy mang gÆ°Æ¡m quý Äi chém đầu lão Mirôn kiêu ngạo cho ta, Rồi tóm râu Ä‘em đầu lão vá» nhà , Ta sẽ quăng cho chó nhá! DÅ©ng sÄ© Ivan tuân lệnh chủ Vừa Ä‘i vừa suy nghÄ© buồn rầu: "Việc nà y nà o ta có muốn đâu? Cưỡng sao được mệnh trá»i phán bảo?" Ivan giấu thanh gÆ°Æ¡m sau vạt áo Äến cúi chà o nhà ẩn sÄ© Mirôn:
-Chà o hiá»n nhân, bác có khá»e không? Chúa vẫn ban Æ¡n cho bác chứ? Nhà tiên tri mỉm cÆ°á»i tÆ° lá»± Trả lá»i y bằng lá»i lẽ sâu xa:
-Thôi đủ rồi, hỡi Ivanuskô, NgÆ°Æ¡i che giấu là m gì sá»± tháºt? Má»i việc trên Ä‘á»i Chúa Ä‘á»u biết tất, Äiá»u dữ, Ä‘iá»u là nh NgÆ°á»i nắm trong tay. Ta đã biết vì sao ngÆ°Æ¡i đến nÆ¡i nà y! Nghe dứt lá»i, Ivanka xấu hổ, NhÆ°ng y không dám cưỡng lá»i sai của chủ, Bèn rút gÆ°Æ¡m ra khá»i bao da, Lấy vạt lau, gÆ°Æ¡m sáng chói lòa.
-Bác Mirôn, tôi muốn giết bác Sao cho bác khá»i thấy thanh gÆ°Æ¡m sắc, NhÆ°ng không ngá» bác đã biết trÆ°á»›c rồi. Váºy bây giá» bác cầu Chúa Ä‘i thôi, Bác hãy cầu nguyện NgÆ°á»i lần cuối Cho bác, cho tôi, cho cả loà i ngÆ°á»i. Cầu nguyện xong tôi sẽ chặt đầu!... ông già Mirôn không chút lo âu, Lặng lẽ quì dÆ°á»›i cây sồi non trẻ, Cây sồi nghiêng mình chà o nhà ẩn sÄ©, ông già cÆ°á»i hiá»n háºu, bảo Ivan:
-Nà y Ivan, ngÆ°Æ¡i hãy coi chừng, Lá»i cầu nguyện cho loà i ngÆ°á»i dà i lắm! Tốt hÆ¡n hết đừng đợi chá» quanh quẩn, Äỡ mất công ngÆ°Æ¡i cứ giết ta ngay. DÅ©ng sÄ© Ivan giáºn dữ cau mà y Và thốt lên lá»i khoe khoang ngu ngốc:
-Tôi chỠhà ng trăm năm vẫn được! Bác cứ cầu nguyện đi, tôi đã nói là là m! Nhà ẩn sĩ cầu nguyện đến hoà ng hôn,
Rồi từ hoà ng hôn đến rạng sáng, Lại từ sáng đến ná»a đêm thanh vắng, Từ mùa hè cầu nguyện đến mùa xuân. Ngà y tháng qua, năm nối tiếp năm, Cây sồi non đã vÆ°Æ¡n lên trá»i thẳm, Quả sồi rụng đã má»c thà nh rừng ráºm, Mà lá»i cầu thiêng vẫn cứ còn vang! Cho tá»›i ngà y nay lá»i cầu nguyện vẫn còn, ông già vẫn thở than cùng Chúa: Xin Chúa hãy giúp ngÆ°á»i nghèo khổ, Xin Äức Mẹ ban niá»m vui sÆ°á»›ng cho loà i ngÆ°á»i. Còn dÅ©ng sÄ© Ivan vẫn đứng, Lưỡi gÆ°Æ¡m sắc đã từ lâu thà nh bụi, Binh giáp gỉ tiêu, áo quần tan lụi, Hè qua đông, y vẫn đứng trần truồng. Nắng đốt thiêu, y vẫn đứng vững và ng, Muá»—i hút máu, nhÆ°ng không sao cạn, Chó sói, gấu rừng không bén mảng, Giá băng, bão tuyết cÅ©ng không gần. ChÃnh y cÅ©ng không nhắc nổi bÆ°á»›c chân, GiÆ¡ không nổi tay, nói không nghe rõ, Chúa đã trừng phạt y nhÆ° váºy đó! Hình phạt của y đã rõ rà ng: Không được tuân theo lệnh bất lÆ°Æ¡ng, Không được nấp sau lÆ°Æ¡ng tâm kẻ khác! Còn lá»i cầu của ông già ẩn dáºt, Äến giỠđây còn văng vẳng tá»›i Chúa Trá»i, NhÆ° má»™t dòng sông trong vắt chảy ra khÆ¡i, Lá»i cầu nguyện cho chúng ta còn sống mãi! Ngay từ lúc bà tôi bắt đầu kể chuyện, tôi đã thấy bác Tốt Lắm có Ä‘iá»u gì băn khoăn: hai tay bác cứ giáºt giáºt má»™t cách lạ lùng, khi thì bác bá» kÃnh ra, khi thì Ä‘eo kÃnh và o, khi thì vung vẩy theo nhịp Ä‘iệu những lá»i nói du dÆ°Æ¡ng. Bác gáºt đầu, lấy đầu ngón tay khẽ ấn chặt lên mi mắt và luôn luôn dùng lòng bà n tay lau vá»™i trán và má nhÆ° là mồ hôi toát ra đầm đìa. Khi có ngÆ°á»i nà o đấy Ä‘á»™ng Ä‘áºy, ho hoặc lê chân, bác lại khẽ kêu lên giá»ng nghiêm khắc:
-Suỵt! Lúc bà tôi vừa kể hết, bác đứng phắt dáºy, vung vẩy tay và quay cuồng má»™t cách không tá»± nhiên rồi lẩm bẩm:
-Các ngÆ°á»i nên biết, chuyện đó rất kỳ lạ, cần phải ghi lại, nhất định là phải ghi! Chuyện đó rất thá»±c, đúng là chuyện của nÆ°á»›c ta... Bây giá» rõ rà ng là bác khóc, cặp mắt bác đầy lệ; lệ tuôn ra khắp xung quanh, cặp mắt tắm trong nÆ°á»›c mắt. Cái đó tháºt kỳ lạ và trông rất đáng thÆ°Æ¡ng. Bác chạy Ä‘i chạy lại khắp nhà bếp, nhảy nhót trông vụng vá» và buồn cÆ°á»i. Bác vung vẩy kÃnh trÆ°á»›c cái mÅ©i của bác, bác muốn Ä‘eo và o mắt, nhÆ°ng không là m sao móc nổi kÃnh và o tai. Bác Piôt mỉm cÆ°á»i; và nhìn bác, tất cả má»i ngÆ°á»i ngượng ngùng im lặng, còn bà tôi thì nói vá»™i vã:
-Xin cứ việc ghi, cái ấy không có tá»™i lá»—i gì cả. Loại chuyện nhÆ° váºy tôi còn biết khối...
-Không, chÃnh câu chuyện nà y cÆ¡! Chuyện nà y má»›i thá»±c là của ngÆ°á»i Nga,
-bác Tốt Lắm kêu lên vẻ xúc Ä‘á»™ng. Äá»™t nhiên bác dừng lại ở giữa nhà bếp và bắt đầu nói to, tay phải lia trong không khÃ, tay trái cầm chiếc kÃnh run run. Bác nói rất lâu, giá»ng rÃt lên giáºn dữ. Bác khẽ giáºm chân, luôn luôn nhắc Ä‘i nhắc lại Ä‘á»™c có má»™t câu:
-Không được sống theo lÆ°Æ¡ng tâm kẻ khác, phải, phải! Sau đó Ä‘á»™t nhiên giá»ng bác đứt quãng, bác im lặng nhìn tất cả má»i ngÆ°á»i và lẳng lặng Ä‘i ra, đầu cúi gầm có vẻ hối lá»—i. Má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u mỉm cÆ°á»i, ngượng nghịu nhìn nhau. Bà tôi lùi sâu và o bóng tối phÃa trong lò sưởi, và thở dà i má»™t cách nặng ná». Mụ Pêtrôpna lấy tay lau cặp môi dà y và đỠrồi há»i:
-Hình như bác ấy nổi nóng thì phải?
-Không phải,
-bác Piôt đáp.
-TÃnh bác ấy thế đấy. Bà tôi tụt xuống khá»i lò sưởi và lặng lẽ Ä‘un lại ấm xamôva, còn bác Piôt thong thả nói:
-Những ngà i nhÆ° váºy toà n là những ngÆ°á»i tÃnh khà bất thÆ°á»ng! Valây cà u nhà u, vẻ khó chịu:
-Những kẻ chÆ°a vợ thÆ°á»ng hay vÆ¡ vẩn nhÆ° váºy đấy! Má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u cÆ°á»i, nhÆ°ng bác Piôt vẫn tiếp tục nói, giá»ng kéo dà i:
-Äến ná»—i phải khóc cÆ¡ à ... Rõ rà ng trÆ°á»›c kia là má»™t con cá măng, bây giá» thì chỉ còn là má»™t con cá bống, mà chÆ°a chắc... Tôi cảm thấy buồn rầu, sá»± chán nản ở đâu đến đè nặng lên tâm hồn tôi. Bác Tốt Lắm là m cho tôi rất ngạc nhiên, tôi thấy thÆ°Æ¡ng hại bác quá,
-cặp mắt đầm đìa lệ của bác nhÆ° hiện lên rất rõ trÆ°á»›c mặt tôi. Äêm hôm ấy bác không ngủ nhà . Ngà y hôm sau ăn trÆ°a xong bác trở vá». Quần áo nhà u nát hết cả, bác đã bình tÄ©nh lại và trông bác rõ rà ng có vẻ ngượng nghịu.
-Hôm qua cháu đã là m ồn lên,
-bác nói với bà tôi, vẻ hối lỗi như đứa trẻ con.
-Cụ không giáºn chứ?
-Giáºn cái gì cÆ¡?
-Giáºn cháu đã can thiệp và o những việc không dÃnh lÃu đến cháu, đã nói quá lá»i?
-Bác không là m ai bá»±c mình cả... Tôi cảm thấy bà tôi sợ bác, không nhìn thẳng và o mặt bác và nói rất khẽ, giá»ng khác thÆ°á»ng. Bác tá»›i sát bên bà tôi và nói rất tá»± nhiên:
-Cụ xem, cháu đơn độc một cách đáng sợ, cháu chẳng có một ai thân thiết cả! Im lặng, im lặng mãi, rồi đột nhiên trong lòng cứ như sôi sục và bùng ra... Lúc đo cháu sẵn sà ng nói với cả hòn đá, cái cây... Bà tôi lùi lại để tránh xa bác ra.
-Bác phải lấy vợ đi...
-ôi!
-Bác thốt lên, nhăn mặt lại, xua tay rồi đi ra.
Bà tôi cau mà y nhìn theo bác, hÃt má»™t hÆ¡i thuốc lá và sau đó nghiêm khắc cấm tôi:
-Cháu coi chừng, không được quẩn quanh gần bác ấy; có mà trá»i biết được bác ta là ngÆ°á»i nhÆ° thế nà o... NhÆ°ng tôi lại bị bác lôi cuốn. Tôi đã nhìn thấy sắc mặt bác biến đổi nhÆ° thế nà o khi bác nói câu "cháu Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c má»™t cách đáng sợ". Trong lá»i nói đó có cái gì dá»… hiểu đối vá»›i tôi, là m tôi cảm Ä‘á»™ng, và tôi đã tìm đến bác. Tôi từ ngoà i sân nhìn và o cá»a sổ phòng bác; gian phòng trống trải và giống nhÆ° gian nhà kho trong đó ngÆ°á»i ta ném vá»™i và ng và bừa bá»™n những đồ váºt linh tinh vô dụng, chúng cÅ©ng vô dụng và kỳ quái nhÆ° chủ nhân chúng váºy. Tôi Ä‘i ra vÆ°á»n và nom thấy bác ở đó. LÆ°ng lom khom, tay ôm đầu, khuá»·u tay chống và o đầu gối; bác ngồi chênh vênh ở đầu má»™t cây gá»— bị cháy sém. Cây gá»— nà y bị đất phủ đầy, má»™t đầu ánh lên mà u than Ä‘en nhánh và nhô khá»i đám ngải cứu héo, gai và ngÆ°u bà ng. Ngay cái việc bác ngồi chênh vênh nhÆ° váºy lại cà ng khiến tôi có cảm tình hÆ¡n đối vá»›i bác. Mãi bác không nhìn thấy tôi; cặp mắt đỠđẫn nhÆ° mắt cú nhìn Ä‘i đâu xa. Sau đó Ä‘á»™t nhiên bác há»i có vẻ miá»…n cưỡng.
-Tìm bác à ?
-Không.
-Thế thì lại đây là m gì?
-Không là m gì cả. Bác bá» kÃnh ra, lấy chiếc khăn mùi soa có những đốm Ä‘á» Ä‘en ra lau kÃnh và nói:
-Nà o, ngồi xuống đây! Khi tôi ngồi bên cạnh bác, bác ôm chặt lấy vai tôi.
-Ngồi đây. Chúng ta sẽ ngồi im lặng. Äược không? NhÆ° thế đấy... Cháu bÆ°á»›ng lắm phải không?
-Vâng.
-Tốt lắm!
Chúng tôi ngồi im lặng rất lâu. Buổi chiá»u tÄ©nh mịch và êm dịu. Äó là má»™t trong những buổi chiá»u đầu thu buồn bã, khi cảnh váºt muôn mà u xung quanh phôi pha rõ rệt, má»—i giá» phút lại má»™t má» nhạt thêm; đất đã cạn hết cả hÆ°Æ¡ng thÆ¡m mùa hè phong phú của nó và chỉ còn tá»a ra mùi ẩm Æ°á»›t lạnh lẽo; không khà trong suốt lạ kỳ, trên bầu trá»i hồng hồng bóng quạ Ä‘en bay hối hả, gây nên những ý nghÄ© không vui. Tất cả Ä‘á»u lặng lẽ nhÆ° tá». Má»—i má»™t tiếng Ä‘á»™ng -tiếng cánh chim sá»™t soạt, tiếng lá rụng xà o xạc Ä‘á»u vang lên má»™t cách lạ lùng khiến cho ngÆ°á»i ta phải rùng mình sợ hãi; nhÆ°ng sau đó lại im phăng phắc; sá»± yên lặng đã bao trùm cả trái đất và choán lấy lồng ngá»±c. Trong những giá» phút nhÆ° váºy đã nẩy ra những ý nghÄ© rất thanh khiết và cao nhã, nhÆ°ng chúng má»ng manh và trong suốt nhÆ° mạng nhện, khôn tả được bằng lá»i. Chúng lóe lên trong chốc lát và biến mất rất mau nhÆ° những ngôi sao đổi ngôi, chúng nung nấu trong lòng má»™t ná»—i buồn, chúng vừa êm dịu vừa là m cho ngÆ°á»i ta xao xuyến, khiến cho tâm hồn sôi sục, tan ra nhÆ° thép chảy, dần dần bắt lấy khuôn khổ vÄ©nh viá»…n; ấy những Ä‘Æ°á»ng nét của tâm hồn đã tạo thà nh nhÆ° váºy đó. Tôi nép và o bên sÆ°á»n ấm áp của bác Tốt Lắm và cùng vá»›i bác nhìn bầu trá»i Ä‘á» thắm qua những cà nh táo Ä‘en Ä‘en, theo dõi những con chim khuyên bay nhá»™n nhịp, nhìn những con chim kim oanh rỉa ngá»n cây ngÆ°u bà ng khô để kiếm những hạt chát. Từ cánh đồng, những đám mây lá»m xá»m xanh biếc viá»n mà u Ä‘á» thắm Ä‘ang từ từ bay tá»›i; dÆ°á»›i đám mây, Ä‘Ã n quạ nặng ná» bay vá» tổ trong nghÄ©a địa. Tháºt là đẹp và không hiểu tại sao đối vá»›i tôi tất cả hình nhÆ° dá»… hiểu hÆ¡n và gần gÅ©i hÆ¡n thÆ°á»ng ngà y. Thỉnh thoảng bác thở dà i và há»i tôi:
-Äẹp không cháu? Äẹp tháºt! Cháu có thấy ẩm không? Có lạnh không? Bầu trá»i trở nên Ä‘en sẫm và má»i váºt xung quanh nhÆ° phồng to lên, bóng tối má» mịt ẩm Æ°á»›t trà n đến. Bác Tốt Lắm nói:
-Chúng ta Ä‘i vá» thôi! Äi... Tá»›i cá»a vÆ°á»n, bác dừng lại và nói rất khẽ:
-Bà cháu rất tốt,
-ôi, đất nÆ°á»›c chúng ta tháºt là tuyệt diệu! Bác nhắm mắt, mỉm cÆ°á»i và đá»c khe khẽ, nhÆ°ng rất rõ rà ng: Hình phạt của y đã rõ rà ng: Không được tuân theo lệnh bất lÆ°Æ¡ng, Không được nấp sau lÆ°Æ¡ng tâm kẻ khác!...
-Cháu hãy ghi nhá»› lấy Ä‘iá»u ấy, cần phải nhá»› rất kỹ! Bác đẩy tôi vá» phÃa trÆ°á»›c và há»i:
-Cháu có biết viết không?
-Không ạ.
-Phải há»c Ä‘i. Cháu phải há»c thông viết thạo để ghi lại những chuyện mà bà cháu kể, cái đó rất có Ãch, cháu ạ...
Chúng tôi kết thân vá»›i nhau. Từ hôm ấy lúc nà o tôi muốn đến chá»— bác Tốt Lắm cÅ©ng được. Tôi ngồi trên chiếc hòm có lót mảnh giẻ rách và tha hồ tá»± do theo dõi bác nấu chì, nung đồng; sau khi nung Ä‘á», bác lấy chiếc búa nhẹ có cán đẹp rèn những tấm sắt trên cái Ä‘e nhá», bác còn dùng bà n mà i, dÅ©a, đá nhám và cái cÆ°a má»ng dÃnh nhÆ° sợi chỉ. Bác luôn luôn cân các thứ trên chiếc cân bằng đồng rất nháºy. Bác pha các chất lá»ng khác nhau và o những chiếc tách dà y mà u trắng rồi nhìn chúng bốc khói và tá»a đầy phòng mùi hăng hăng. Bác nhăn mặt cắn đôi môi Ä‘á» nhìn và o cuốn sách dà y và lẩm bẩm những gì không rõ hoặc kéo dà i giá»ng khà n khà n khẽ ngâm: ôi, hoa hồng của Xarôn...
-Bác là m cái gì thế?
-Là m cái nà y, cháu ạ...
-Cái gì cơ?
-A -a, cháu thấy đấy, bác không biết nói thế nà o để cháu hiểu...
-ông cháu bảo có lẽ bác là m tiá»n giả...
-ông à ? ... Hừm! ông chỉ nói báºy thôi! Tiá»n, cháu ạ, chỉ là thứ không đáng kể...
-Nhưng lấy gì để mua bánh mì?
-Äúng, cháu ạ, mua bánh mì phải trả tiá»n, cháu nói phải...
-Bác thấy không! Mua thịt bò cũng phải...
-Mua thịt bò cÅ©ng... Bác khẽ cÆ°á»i rất đáng yêu, bác cù sau tai tôi giống nhÆ° tôi là má»™t con chó con và nói:
-Bác không là m sao có thể tranh cãi nổi vá»›i cháu. Cháu Ä‘á»™ng nói là là m cho bác câm nhÆ° hến. Tốt hÆ¡n cả là chúng ta cùng im lặng... Thỉnh thoảng bác tạm ngừng công việc và đến ngồi bên cạnh tôi. Chúng tôi nhìn rất lâu ra cá»a sổ xem mÆ°a rÆ¡i trên mái nhà , rÆ¡i xuống sân má»c đầy cá», xem những cây táo trụi lá xÆ¡ xác hẳn Ä‘i. Bác Tốt Lắm rất hà tiện lá»i nói, nhÆ°ng bao giá» cÅ©ng nói những lá»i cần thiết. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng má»—i khi muốn là m cho tôi chú ý đến cái gì, bác khẽ hÃch tôi và nháy mắt là m hiệu. Riêng tôi thì không nhìn thấy cái gì đặc biệt ở ngoà i sân cả, nhÆ°ng do những cái hÃch tay và do những lá»i nói vắn tắt ấy, tất cả những cái tôi nhìn thấy nhÆ° có ý nghÄ©a đặc biệt, tất cả Ä‘á»u in sâu và o trà nhá»› tôi. NhÆ° khi thấy má»™t con mèo chạy ra ngoà i sân, dừng lại trÆ°á»›c vÅ©ng nÆ°á»›c trong và nhìn cái bóng phản chiếu của nó rồi giÆ¡ cái chân má»m mại nhÆ° muốn đánh cái bóng đó, -bác Tốt Lắm khẽ nói:
-Giống mèo vừa kiêu ngạo vừa Ä‘a nghi... Con gà trống Mamai mà u hung và và ng óng bay lên Ä‘áºu ở hà ng rà o ngoà i vÆ°á»n, vá»— cánh và suýt nữa thì ngã; nó bá»±c mình, vÆ°Æ¡n cái cổ dà i ra, tức giáºn kêu cục cục.
-Vị tÆ°á»›ng nà y có vẻ tá»± phụ, nhÆ°ng không thông minh lắm... Anh chà ng Valây vụng vá» bÆ°á»›c trên bùn trông nặng ná» nhÆ° má»™t con ngá»±a già . Bá»™ mặt có đôi gò má cao của anh nhÆ° sÆ°ng lên. Anh khẽ nheo mắt, nhìn lên trá»i: má»™t tia nắng mùa thu trăng trắng chiếu thẳng lên ngá»±c anh, là m chiếc khuy đồng trên áo sáng rá»±c lên. Anh chà ng ngÆ°á»i Tacta nà y đứng dừng lại và lấy những ngón tay cong cong sá» và o chiếc khuy.
-Hệt nhÆ° hắn vừa được hưởng chiếc má»-Ä‘ay. Hắn Ä‘ang ngắm nghÃa... Tôi gắn bó vá»›i bác Tốt Lắm rất mau và rất máºt thiết. Bác trở thà nh cần thiết đối vá»›i tôi trong những ngà y tủi nhục đắng cay cÅ©ng nhÆ° trong những giá» phút vui sÆ°á»›ng. Bác tuy lặng lẽ, nhÆ°ng không cấm tôi nói tất cả những gì nảy ra trong đầu óc tôi, còn ông tôi bao giá» cÅ©ng ngắt lá»i tôi bằng má»™t tiếng quát nghiêm khắc:
-Không được nói ba hoa, thằng bẻm mép nà y!
Còn bà tôi cÅ©ng đã có nhiá»u Ä‘iá»u tâm sá»± lắm rồi nên bà tôi không muốn nghe và không muốn tiếp thu của ngÆ°á»i khác nữa. Bác Tốt Lắm bao giá» cÅ©ng chú ý nghe câu chuyện huyên thiên của tôi và đôi khi mỉm cÆ°á»i nói vá»›i tôi:
-Không phải thế, cháu ạ, đó là cháu bịa ra... Những lá»i nháºn xét vắn tắt đó của bác bao giá» cÅ©ng Ä‘Æ°a ra đúng lúc và rất cần thiết. Hình nhÆ° bác nhìn thấy hết tất cả những gì xảy ra trong lòng và trong đầu óc tôi, Ä‘oán được tất cả những lá»i nói thừa và nói dối tôi sắp nói ra. Bác nhìn thấy hết và thÆ°á»ng dùng má»™t câu thân máºt để cắt Ä‘i:
-Chú mà y chỉ nói láo! Tôi thÆ°á»ng có ý thá» tà i yêu thuáºt nà y của bác; có lần tôi bịa ra má»™t chuyện và kể y nhÆ° tháºt, nhÆ°ng bác vừa má»›i nghe má»™t tà đã lắc đầu tá» vẻ không tin:
-Hầy, chú mà y chỉ nói láo...
-Thế tại sao bác biết?
-Vì bác thấy rất rõ. Má»—i lần Ä‘i ra quảng trÆ°á»ng Xennaia lấy nÆ°á»›c, bà tôi thÆ°á»ng cho tôi Ä‘i theo. Má»™t hôm chúng tôi trông thấy năm tên tiểu thị dân đánh má»™t ngÆ°á»i mujich: há» quáºt anh ta xuống đất rồi xâu xé nhÆ° má»™t Ä‘Ã n chó cắn lẫn nhau. Bà tôi vá»™i đặt thùng nÆ°á»›c xuống, vừa vung vẩy đòn gánh, chạy vá» phÃa bá»n kia vừa quay lại phÃa tôi và kêu:
-Cháu chạy Ä‘i! NhÆ°ng tôi sợ hãi, chạy theo bà tôi và lấy sá»i đá ném và o bá»n kia, còn bà tôi can đảm lấy đòn gánh thúc và o chúng, Ä‘áºp và o vai, và o đầu chúng. Thêm má»™t đám ngÆ°á»i nữa áºp tá»›i, bá»n kia bá» chạy. Bà tôi rá»a ráy cho ngÆ°á»i bị đánh; bá»™ mặt của anh ta bị già y xéo lên. Bây giá» tôi vẫn còn thấy ghê tởm cảnh anh ta lấy ngón tay bẩn bịt lá»— mÅ©i bị rách, rồi vừa la hét, vừa ho; máu từ dÆ°á»›i ngón tay anh phun vá»t và o mặt, và o ngá»±c bà tôi. Bà tôi cÅ©ng kêu la, toà n thân run bắn lên. Khi trở vá» nhà , tôi liá»n chạy tá»›i chá»— bác Tốt Lắm và kể lại câu chuyện nà y cho bác nghe. Bác vứt bá» công việc đấy và đứng trÆ°á»›c mặt tôi, giÆ¡ chiếc Ä‘Å©a dà i nhÆ° má»™t thanh gÆ°Æ¡m và nghiêm nghị nhìn tôi trừng trừng, dÆ°á»›i cặp mắt kÃnh. Sau đó Ä‘á»™t nhiên bác ngắt lá»i tôi và nói giá»ng đầy ngụ ý khác thÆ°á»ng:
-Phải, má»i việc Ä‘á»u phải là m nhÆ° thế má»›i được! Tốt lắm! Äang bị xúc Ä‘á»™ng bởi những Ä‘iá»u mắt thấy tai nghe, tôi không kịp kinh ngạc vá» những lá»i của bác và tiếp tục nói; nhÆ°ng bác ôm lấy tôi và đi Ä‘i lại lại trong phòng, thỉnh thoảng lại vấp, rồi nói:
-Thôi, đừng nói nữa! Cháu ạ, cháu đã nói hết cả những Ä‘iá»u cần nói rồi
-hiểu chÆ°a? Hết cả! Tôi bá»±c mình im lặng, nhÆ°ng sau khi suy nghÄ©, tôi hết sức ngạc nhiên, ngạc nhiên đến không sao quên được và hiểu rằng bác đã chặn tôi rất kịp thá»i; thá»±c ra tôi đã nói hết cả rồi.
-Cháu ạ, cháu đừng chú ý đến những chuyện đó là m gì. Chuyện đó không đáng nhớ!
-Bác nói thêm. Äôi lúc Ä‘á»™t nhiên bác nói vá»›i tôi những lá»i mà suốt Ä‘á»i tôi không thể quên được. Tôi kể cho bác vỠđịch thủ của tôi là Kliusnikôp, má»™t thằng béo tốt, đầu to, má»™t đứa hay đánh nhau ở phố Nôvaia. Tôi không thể thắng nó trong lúc đánh nhau, và nó cÅ©ng không thắng nổi tôi. Bác Tốt Lắm chú ý nghe những lá»i than phiá»n của tôi và bảo:
-Äó chỉ là việc nhá» má»n! NhÆ° thế không phải là khá»e. Muốn khá»e tháºt sá»± thì phải nhanh nhẹn. Äá»™ng tác cà ng nhanh bao nhiêu thì cà ng khá»e bấy nhiêu
-hiểu chÆ°a? Chủ nháºt sau, tôi liá»n thá» dùng nắm đấm thụi tháºt nhanh và tôi đã thắng thằng Kliuạnikôp má»™t cách dá»… dà ng. Äiá»u đó là m tôi cà ng chú ý hÆ¡n tá»›i lá»i nói của bác Tốt Lắm.
-Phải biết nắm được má»i váºt, cháu hiểu chÆ°a? Biết cách nắm, đó là má»™t việc rất khó! Tôi không hiểu gì cả, nhÆ°ng tôi vô tình đã nhá»› những lá»i ấy và những lá»i tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° váºy. Tôi nhá»› chÃnh vì trong những lá»i nói Ä‘Æ¡n giản ấy có má»™t cái gì bà ẩn đến phát tức lên được: vì muốn "nắm" má»™t hòn đá, miếng bánh mì, cái tách, cái búa thì cần gì phải có má»™t tà i cán đặc biệt. Má»i ngÆ°á»i trong nhà cà ng ngà y cà ng không thÃch bác Tốt Lắm. Ngay cả con mèo đáng yêu của mụ thuê nhà vui tÃnh cÅ©ng không leo lên đầu gối bác nhÆ° vẫn leo lên tất cả má»i ngÆ°á»i, và không chạy lại theo tiếng gá»i dịu dà ng của bác. Tôi đánh nó vì tá»™i ấy, kéo tai nó, và gần nhÆ° khóc, tôi khuyên nhủ nó đừng sợ con ngÆ°á»i ấy.
-Quần áo bác sặc mùi axit nên mèo cũng không dám lại gần chỗ bác,
-bác giải thÃch. NhÆ°ng tôi biết tất cả má»i ngÆ°á»i, kể cả bà tôi, đã giải thÃch cái đó khác hẳn, giải thÃch vá»›i thái Ä‘á»™ thù địch, tức giáºn không đúng.
-Tại sao mà y cứ quấn lấy bác ấy?
-Bà tôi há»i, vẻ bá»±c tức.
-Coi chừng, bác ấy sẽ dạy cho mà y những trò... Mỗi lần ông tôi
-con chồn hôi hung Ä‘á»
-biết là tôi đến thăm bác Tốt Lắm thì ông tôi lại đánh tôi má»™t tráºn nên thân. Tất nhiên tôi không nói vá»›i bác vá» chuyện tôi bị cấm lui tá»›i chá»— bác, nhÆ°ng tôi kể thẳng cho bác biết vá» thái Ä‘á»™ của má»i ngÆ°á»i trong nhà đối vá»›i bác ra sao:
-Bà cháu sợ bác; bà cháu nói bác là thầy yêu thuáºt. ông cháu cÅ©ng bảo bác là kẻ thù của Chúa và là mối nguy hiểm đối vá»›i má»i ngÆ°á»i... Bác lắc lắc đầu nhÆ° là đuổi ruồi váºy; má»™t nụ cÆ°á»i rạng rỡ là m cho khuôn mặt trắng nhÆ° phấn của bác trở nên hồng hà o. Nhìn nụ cÆ°á»i của bác, lòng tôi thấy se lại, mắt nhÆ° má» Ä‘i.
-Cháu ạ, bác đã nhìn thấy cả!
-Bác khẽ nói.
-Tháºt đáng buồn, phải không cháu?
-Vâng!
-Tháºt đáng buồn, cháu ạ... Cuối cùng bác đã bị Ä‘uổi Ä‘i.
Một hôm tôi tới chỗ bác sau bữa uống trà sáng và thấy bác ngồi trên sà n, bác vừa xếp đồ đạc và o trong hòm vừa khẽ hát bà i "Bông hoa hồng của Xarôn".
-Thôi, chúng ta phải từ biệt nhau, bác dá»n Ä‘i đây...
-Sao bác lại đi? Bác chăm chú nhìn tôi rồi nói:
-Cháu không biết tháºt à ? Gian phòng nà y cần để cho mẹ cháu...
-Ai bảo thế?
-ông cháu...
-ông nói dối! Bác Tốt Lắm kéo tay tôi lại gần chỗ bác. Khi tôi ngồi xuống sà n, bác khẽ bảo:
-Cháu đừng giáºn nhé! Bác cứ tưởng cháu biết mà không nói vá»›i bác; nhÆ° váºy là không tốt, bác tưởng thế thôi... Không hiểu sao tôi cảm thấy buồn buồn và giáºn bác.
-Nghe bác nói đây,
-bác mỉm cÆ°á»i và gần nhÆ° nói thầm.
-Cháu có nhá»› bác đã bảo cháu là không được tá»›i chá»— bác không? Tôi gáºt đầu.
-Lúc đó cháu giáºn bác phải không?
-Vâng...
-NhÆ°ng bác không muốn là m cho cháu giáºn, cháu ạ. Cháu thấy không, bác biết là nếu cháu kết thân vá»›i bác thì ngÆ°á»i nhà cháu sẽ chá»i mắng cháu, phải không? Quả nhiên là nhÆ° thế chứ? Cháu đã hiểu vì sao bác nói nhÆ° váºy chÆ°a? Bác nói nhÆ° má»™t đứa trẻ cùng tuổi vá»›i tôi, tôi rất thÃch những lá»i của bác. Tôi có cảm tưởng rằng tôi đã hiểu bác từ lâu, hiểu ngay từ hồi đó và tôi nói cho bác biết:
-Cái đó cháu hiểu từ lâu rồi!
-Äấy! NhÆ° thế đấy, cháu ạ. ChÃnh là nhÆ° váºy, cháu thân yêu của bác... Lòng tôi nhÆ° thắt lại không sao chịu nổi.
-Tại sao ở đây không má»™t ai thÃch bác là thế nà o? Bác ôm tôi sát và o lòng, nháy nháy mắt rồi đáp:
-Bác là ngÆ°á»i khác Ä‘á»i, cháu hiểu không? ChÃnh vì thế đó. Bác không giống há»... Tôi kéo tay áo bác, không biết và cÅ©ng không hiểu nên nói gì.
-Cháu đừng giáºn,
-bác nhắc lại và ghé và o tai tôi thì thầm nói thêm:
-CÅ©ng không nên khóc... NhÆ°ng chÃnh nÆ°á»›c mắt bác Ä‘ang chảy ròng ròng dÆ°á»›i cặp mắt kÃnh đục má». Sau đó, cÅ©ng nhÆ° má»i khi, chúng tôi ngồi im lặng rất lâu, thỉnh thoảng má»›i trao đổi và i lá»i vắn tắt. Buổi chiá»u bác dá»n Ä‘i, bác thân máºt từ biệt cả nhà và ôm tôi rất chặt. Tôi Ä‘i ra ngoà i cổng và nhìn thấy bác ngồi lắc lÆ° trên chiếc xe ngá»±a có đôi bánh nghiến lên những cục bùn giá cứng. Ngay sau khi bác Ä‘i, bà tôi bắt tay ngay và o việc rá»a và cá» gian phòng bẩn thỉu. Tôi cố tình Ä‘i từ góc tÆ°á»ng nà y sang góc tÆ°á»ng kia để quấy rầy bà tôi.
-Cút ra!- Bà tôi quát khi đụng phải tôi.
-Tại sao lại đuổi bác ta đi?
-Im Ä‘i!
-Cả nhà toà n là ngÆ°á»i ngốc,
-tôi nói. Bà tôi lấy cái giẻ ướt quất và o tôi và kêu lên:
-Mà y hóa rồ mất rồi, thằng vô lại!
-Cháu không nói bà , trừ bà ra, tất cả những ngÆ°á»i khác toà n là ngốc hết,
-tôi chữa lại, nhÆ°ng cái đó vẫn không là m cho bà tôi nguôi giáºn. Lúc ăn tối, ông tôi nói:
-Thôi, Lạy Chúa! Má»—i lần tôi trông thấy lão ta là nhÆ° dao cắt ruá»™t và tá»± nhủ: "Cần phải Ä‘uổi lão ấy Ä‘i má»›i được!" Tôi tức quá, bẻ gẫy thìa và thế là lại bị má»™t tráºn đòn. Tình bạn của tôi vá»›i con ngÆ°á»i đầu tiên trong vô số những ngÆ°á»i tá»± cảm thấy xa lạ ngay trên đất nÆ°á»›c thân yêu của mình, nhÆ°ng lại tốt đẹp hÆ¡n ai hết, đã kết thúc nhÆ° váºy đấy.
Last edited by quykiemtu; 07-01-2009 at 02:50 PM.
|
25-05-2008, 09:37 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 9
Hồi nhá» tôi có cảm tưởng rằng tôi là má»™t cái tổ ong để những ngÆ°á»i khác nhau, những ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng và giản dị, giống nhÆ° những con ong, Ä‘em đến cho tôi máºt của những kiến thức và những ý nghÄ© của há» vá» cuá»™c sống; má»—i ngÆ°á»i, theo cách của mình, là m cho tâm hồn tôi phong phú lên rất nhiá»u. Máºt ấy thÆ°á»ng bẩn và đắng, nhÆ°ng dù sao kiến thức nà o cÅ©ng vẫn là máºt. Sau khi bác Tốt Lắm Ä‘i rồi, tôi kết thân vá»›i bác Piôt. Bác ta nom cÅ©ng tá»±a nhÆ° ông tôi: ngÆ°á»i gầy, gá»n gà ng và sạch sẽ, nhÆ°ng thấp hÆ¡n ông tôi và nhá» hÆ¡n; bác ta giống nhÆ° má»™t chú thiếu niên mặc giả là m ông già để đùa nghịch. Mặt bác có những nếp nhăn ngang dá»c Ä‘an và o nhau nhÆ° má»™t chiếc rây bá»™t; giữa những nếp da nhá» hai con mắt tinh nhanh nom rất buồn cÆ°á»i, vá»›i hai lòng trắng và ng và ng, nhảy nhót, giống hệt nhÆ° những con chim bạch yến trong lồng. Má»› tóc xám của bác xoăn tÃt, bá»™ râu cÅ©ng xoăn. Khi bác hút thuốc bằng tẩu, khói thuốc -cùng má»™t mà u vá»›i tóc -bốc lên cuồn cuá»™n. Cho đến cả lá»i nói của bác cÅ©ng quanh quéo, Ä‘iểm nhiá»u câu châm chá»c. Bác nói bằng má»™t giá»ng rì rầm và có vẻ thân máºt, nhÆ°ng tôi lại luôn luôn có cảm tưởng là bác Ä‘ang nhạo báng tất cả má»i ngÆ°á»i. Bác kể lại:
-Khi ấy tôi còn rất trẻ, bà cá tước Tatian Lecxepna sai tôi "là m thợ rèn".
Má»™t thá»i gian sau bà lại ra lệnh: "Äi giúp ngÆ°á»i là m vÆ°á»n!" Äược, có sao đâu! NhÆ°ng dù má»™t anh chà ng mujich có là m bao nhiêu Ä‘i nữa thì ngÆ°á»i ta cÅ©ng chẳng bao giá» bằng lòng anh ta cả. Thế rồi má»™t hôm khác bà ấy lại bảo: "Pêtruska, Ä‘i đánh cá!" Äối vá»›i tôi thì thế nà o cÅ©ng được, tôi bằng lòng Ä‘i đánh cá... NhÆ°ng vừa má»›i thấy thú vá»›i công việc nà y thì tôi lại phải từ biệt bá»n cá. Tôi phải ra thà nh phố đánh xe ngá»±a thuê. Äánh xe ngá»±a Æ°? Thì đánh! Rồi sau thế nà o nữa? Tôi vá»›i bà chủ không kịp thay đổi gì vì giải phóng đã đến và tôi ở lại vá»›i con ngá»±a. Bây giỠđối vá»›i tôi, con ngá»±a ấy thay thế cho bà cá tÆ°á»›c đấy. Con ngá»±a đó đã già lắm, trông nó ngÆ°á»i ta có cảm tưởng nhÆ° trÆ°á»›c kia lông nó trắng nhÆ°ng rồi má»™t hôm có má»™t gã thợ sÆ¡n say rượu nà o đó lấy các thứ sÆ¡n khác nhau quét lở dở lên bá»™ lông của nó. Chân nó vòng kiá»ng và thân hình nó nhÆ° bằng giẻ rách chắp vá lại. Cái đầu xÆ°Æ¡ng xẩu vá»›i cặp mắt mỠđục rÅ© xuống má»™t cách buồn bã, và được nối lá»ng lẻo và o thân bằng những tÄ©nh mạch nổi phồng và lá»›p da già nua, sá»n tã. Bác Piôt đối vá»›i nó có vẻ vì nể, không bao giỠđánh Ä‘áºp nó và gá»i nó là Tanka. Má»™t lần ông tôi há»i bác:
-Sao bác lại lấy tên đạo đặt cho súc váºt nhÆ° váºy?
-Không đâu, không đâu, cụ Vaxin Vaxiliep kÃnh mến Æ¡i! Trong đạo không có tên nà o là Tanka cả, chỉ có tên Tatiana thôi! Bác Piôt cÅ©ng là ngÆ°á»i có há»c và rất thông hiểu Kinh thánh. Bác luôn luôn tranh luáºn vá»›i ông tôi xem trong các thánh vị nà o thiêng hÆ¡n. Hai ngÆ°á»i thi nhau chỉ trÃch nghiêm khắc những kẻ phạm tá»™i trong Cá»±u Æ°á»›c, đặc biệt bị chỉ trÃch nhiá»u nhất là Abxalôn. Äôi khi hai ngÆ°á»i tranh luáºn hoà n toà n chỉ là vá» mặt ngữ pháp: hai ngÆ°á»i cãi nhau vá» vấn Ä‘á» nên dùng hình thức nà o của tiếng XlavÆ¡ cổ trong má»™t số bà i kinh.
-Tôi khác, bác khác!
-ông tôi nổi nóng, Ä‘á» mặt tÃa tai, và nhại lại vá»›i vẻ giá»…u cợt những cách nói của bác Piôt. Bác Piôt, giữa khói thuốc mù mịt, nói lại vẻ châm chá»c:
-Thế cách cầu kinh của cụ thì hÆ¡n gì? Äối vá»›i Äức Chúa Trá»i thì cÅ©ng váºy thôi! Có lẽ Chúa Trá»i khi nghe cụ cầu nguyện sẽ nghÄ©: "NgÆ°Æ¡i muốn cầu thế nà o thì cầu, nhÆ°ng dẫu sao thì ngÆ°Æ¡i cÅ©ng chẳng đáng giá bao nhiêu!"
-Cút đi, Lêcxây!
-ông tôi quát tôi giá»ng giáºn dữ, cặp mắt xanh long lanh. Bác Piôt rất Æ°a sạch sẽ và ngăn ngắp. Khi Ä‘i qua sân bác thÆ°á»ng lấy chân đá sang bên những phoi bà o, mảnh chai lá», xÆ°Æ¡ng xẩu. Bác vừa đá vừa nói, giá»ng chê trách:
-Äồ vô dụng, chỉ tổ vÆ°á»›ng cẳng! Bác là má»™t ngÆ°á»i hay nói, có vẻ tốt bụng và vui vẻ, nhÆ°ng có lúc hai mắt bác Ä‘á» ngầu những tia máu, má» Ä‘i và đỠnhÆ° mắt ngÆ°á»i chết. Những lúc đó bác ngồi co ro trong má»™t góc tối, yên lặng, cau có nhÆ° đứa cháu của bác.
-Bác là m sao thế, bác Piôt?
-Äi Ä‘i!
-Bác trả lá»i giá»ng khà n khà n và nghiêm khắc. Cùng ở phố chúng tôi, trong má»™t ngôi nhà nhá» có má»™t lão quý tá»™c. Hắn có cái bÆ°á»›u ở trên trán và má»™t thói quen hết sức kỳ lạ: cứ đến ngà y lá»… hắn lại ngồi bên cá»a sổ và lấy súng bắn đạn chì và o chó, mèo, gà , quạ và cả những ngÆ°á»i qua Ä‘Æ°á»ng mà hắn không thÃch. Má»™t lần bác Tốt Lắm bị hắn bắn và o sÆ°á»n. Äạn nhá» không xuyên qua được tấm áo dạ, nhÆ°ng có mấy viên lá»t và o túi áo. Tôi còn nhá»› bác ở thuê nhà tôi, qua cặp kÃnh đã ngắm nghÃa những viên đạn chì mà u xám rất chăm chú. ông tôi khuyên bác Tức Tatiana, gá»i má»™t cách thân máºt.
Tốt Lắm nên Ä‘i kiện, nhÆ°ng bác ném mấy viên đạn và o góc bếp và trả lá»i:
-Không đáng kiện. Má»™t lần khác lão bắn súng ấy lại bắn mấy viên đạn và o chân ông tôi; ông tôi tức giáºn, đệ Ä‘Æ¡n kiện lên tòa án và đi triệu táºp những nạn nhân khác ở quanh đấy và những ngÆ°á»i là m chứng. NhÆ°ng lão quý tá»™c bá»—ng biến đâu mất. Cứ má»—i lần ở ngoà i phố có tiếng súng nổ là bác Piôt
-nếu lúc đó có nhÃ
-lại vá»™i và ng chụp lên mái tóc xám chiếc mÅ© đã bạc phếch có cái lưỡi trai to tÆ°á»›ng mà bác vẫn Ä‘á»™i trong những ngà y nghỉ và hấp tấp chạy ra Ä‘Æ°á»ng. Bác thủ hai tay ra sau lÆ°ng, dÆ°á»›i vạt áo kaftan, nâng vạt áo lên nhÆ° Ä‘uôi con gà trống, phưỡn bụng ra phÃa trÆ°á»›c và đi má»™t cách bệ vệ trên hè. Bác Ä‘i qua cá»a nhà lão bắn súng rồi quay trở lại, rồi lại Ä‘i. Cả nhà chúng tôi đổ ra cổng đứng xem. Qua cá»a sổ bá»™ mặt xám ngoét của lão nhà binh cÅ©ng hiện ra, và phÃa trên bá»™ mặt đó là cái đầu vá»›i mái tóc và ng hoe của mụ vợ hắn. Từ trong sân nhà Betleng cÅ©ng có và i ngÆ°á»i chạy ra. Chỉ có ngôi nhà xám của lão ạpxiannikôp là im lìm nhÆ° chết không thấy ngÆ°á»i nà o xuất hiện cả. Äôi khi cuá»™c Ä‘i dạo của bác Piôt không thu được kết quả
-lão đi săn hình như không xem bác là một con mồi đáng bắn. Nhưng cũng có khi khẩu súng hai nòng lại nổ liên tiếp.
-Pà ng, pà ng... Không rảo bÆ°á»›c, bác Piôt Ä‘i lại phÃa chúng tôi và có vẻ rất hà i lòng, nói:
-Äạn rÆ¡i và o vạt áo cả! Má»™t lần đạn trúng và o vai và cổ bác. Bà tôi lấy kim khá»u đạn ra và trách bác Piôt:
-Tại sao bác lại trêu chá»c cái thằng má»i rợ ấy là m gì? Thế ngá»™ nhÆ° nó bắn bác mù mắt thì sao?...
-Không, không nguy hiểm gì đâu... Akưlina Ivanna,
-bác Piôt kéo dà i giá»ng trả lá»i ra bá»™ xem thÆ°á»ng.
-Thằng ấy có phải là hạng biết bắn đâu...
-NhÆ°ng sao bác cứ khuyến khÃch nó nhÆ° váºy?
-Tôi mà khuyến khÃch nó à ? Tôi chỉ muốn trêu cái lão ấy thôi... Rồi ngắm nghÃa những viên đạn gắp ra, đặt trong lòng bà n tay, bác nói:
-Xạ thủ hạng bét! Bà có biết không, ngà y trÆ°á»›c bà chủ tôi, bà cá tÆ°á»›c Tatian Lecxepna, có má»™t thá»i gian đã chá»n má»™t tay nhà binh là m chồng
-bà ta thay chồng nhÆ° thay đầy tá»› váºy. Tên lão ta là Mamôn Ilitạ. Chà , thằng cha bắn má»›i cừ là m sao!
Mà bà phải biết, lão chỉ bắn đạn má»™t thôi. Hắn để thằng ngốc Ignaska đứng dạng chân cách xa Ãt nhất là bốn mÆ°Æ¡i bÆ°á»›c, ở thắt lÆ°ng buá»™c má»™t cái chai lủng lẳng. Thằng Ignaska đứng dạng háng còn nhe răng ra mà cÆ°á»i, rõ đồ ngốc! Má»™t loại áo dà i thắt ở bụng. Lão Mamôn Ilitạ giÆ¡ súng lục lên và ... Pà ng! Cái chai vỡ tan. NhÆ°ng có má»™t lần thằng Ignaska Ä‘á»™ng Ä‘áºy
-có lẽ hắn bị ruồi trâu đốt
-thế là viên đạn trúng và o đầu gối hắn, và o giữa xÆ°Æ¡ng bánh chè! NgÆ°á»i ta gá»i thầy thuốc đến, ông ta cÆ°a phăng ngay chân hắn Ä‘i, và đem chôn cái chân đó... Thế đấy!
-Còn thằng ngốc ấy thì thế nà o?
-Hắn ấy à , hắn chẳng là m sao cả. Äồ ngốc thì cần gì tay vá»›i chân, hắn chỉ ăn cái ngốc của hắn cÅ©ng đủ no rồi. Bá»n ngốc thì ai ngÆ°á»i ta cÅ©ng mến, vì chúng chẳng là m hại ai bao giá» cả. NgÆ°á»i ta đã có câu nói: dù là thầy ký, thầy cai, nhÆ°ng nếu ngốc nghếch chẳng ai bá»±c mình... Những câu chuyện kiểu đó không là m cho bà tôi ngạc nhiên, chÃnh bà tôi cÅ©ng biết hà ng chục chuyện nhÆ° váºy. NhÆ°ng tôi thì hÆ¡i sợ, tôi há»i bác Piôt:
-Thế lão quý tá»™c có thể giết chết ngÆ°á»i được à ?
-Sao lại không được? Äược chứ. Bá»n quý tá»™c còn giết lẫn nhau nữa kia! Má»™t hôm, có má»™t gã sÄ© quan kỵ binh đến nhà bà Tatian Lecxepna, hắn sinh sá»± cãi nhau vá»›i lão Mamôn, thế là láºp tức cả hai liá»n vá»› lấy súng lục, Ä‘i và o vÆ°á»n, và ở đó, trên con Ä‘Æ°á»ng nhá» bên hồ, gã sÄ© quay kỵ binh ấy bắn cho lão Mamôn má»™t phát và o giữa gan! Thế là lão Mamôn ra nghÄ©a địa nằm, còn gã sÄ© quan thì vá» KapkadÆ¡, chẳng lôi thôi dà i dòng gì hết! Äó là chúng đối vá»›i nhau đấy, huống hồ đối vá»›i mujich và những kẻ khác! Bây giá» ngÆ°á»i ta không còn là của chúng nữa, chúng không thÆ°Æ¡ng hại gì đâu. TrÆ°á»›c kia thì dù sao chúng cÅ©ng còn thÆ°Æ¡ng vì là của riêng của chúng!
-ối dà o, ngay cả ngà y trước chúng cũng chẳng thương hại lắm đâu!
-Bà tôi nói. Bác Piôt đồng ý:
-Äúng thế đấy, của riêng nhÆ°ng là thứ riêng rẻ tiá»n... Tuy đối vá»›i tôi bác có vẻ dịu dà ng, bác đối vá»›i tôi tốt hÆ¡n là đối vá»›i ngÆ°á»i lá»›n và không lảng tránh con mắt tôi, nhÆ°ng trong con ngÆ°á»i bác vẫn có cái gì là m tôi không Æ°a. Trong những lúc đãi má»i ngÆ°á»i món mứt mà bác rất thÃch, bác thÆ°á»ng phết mứt và o bánh mì cho tôi nhiá»u hÆ¡n. ThÆ°á»ng Ä‘i phố vá» bác hay cho tôi kẹo mạch nha và bánh khô dầu bằng hạt quả anh túc. Nói chuyện vá»›i tôi bao giá» bác cÅ©ng có thái Ä‘á»™ nghiêm trang và giá»ng nói dịu dà ng:
-Sau nà y định sống thế nà o, chú mình? Äi lÃnh hay là m quan?
-Äi lÃnh.
-Phải đấy. Bây giá» Ä‘i lÃnh cÅ©ng dá»… chịu. Là m giáo sÄ© cÅ©ng tốt, chỉ cần thỉnh thoảng lại kêu: "Xin Chúa thÆ°Æ¡ng xót chúng con", có thế thôi! Là m giáo sÄ© có lẽ còn dá»… hÆ¡n Ä‘i lÃnh cÆ¡ đấy, nhÆ°ng là m anh Ä‘i ý muốn nói tá»›i cuá»™c giải phóng nông nô năm 1861. câu lại hÆ¡n cả; chẳng phải há»c gì hết, chỉ cần quen má»™t chút là được!... Bác là m những bá»™ Ä‘iệu tức cÆ°á»i để bắt chÆ°á»›c cá lượn quanh mồi nhÆ° thế nà o, các loại cá vược, cá dầy, cá mè má»—i khi mắc câu thì vùng vẫy ra sao... Äôi khi bác bảo để an ủi tôi:
-Cháu bá»±c tức má»—i khi ông cháu đánh cháu, nhÆ°ng nhÆ° váºy không nên, chú mình ạ. ông cháu đánh cháu là để dạy bảo cháu. Vả lại thứ đòn đó chẳng đáng kể và o đâu! Bà chủ bác, bà Tatian Lecxepna mà đánh thì phải biết! Bà ấy có riêng má»™t ngÆ°á»i để là m việc ấy, tên hắn là Krixtôpho. Hắn ta thạo nghỠđến ná»—i những địa chủ lân cáºn thÆ°á»ng đến xin bà cá tÆ°á»›c: "Bà Tatian Lecxepna, bà là m Æ¡n cho tôi mượn tên Krixtôpho vỠđể đánh lÅ© Ä‘Ã y tá»›!" Và bà ta cho mượn. Bác kể tỉ mỉ vá»›i vẻ thản nhiên: mụ cá tÆ°á»›c mặc áo dà i bằng xa-tanh trắng, trùm khăn má»ng mà u xanh da trá»i, ngồi trong má»™t chiếc ghế bà nh đỠđặt ở ngoà i hiên có những cá»™t tròn để xem Krixtôpho quất nam nữ nông dân.
-Tên Krixtôpho ấy tuy quê ở Riazan nhÆ°ng trông nhÆ° ngÆ°á»i TxÆ°gan hoặc Khôkhôn váºy. Râu mép hắn dà i đến mang tai, mõm xanh vì hắn cạo râu cằm. Không biết có phải hắn là má»™t thằng ngốc tháºt không, hay là hắn giả bá»™ nhÆ° thế để được yên thân. Nhiá»u lần, ở trong bếp, hắn rót má»™t chén nÆ°á»›c, bắt má»™t con ruồi, má»™t con gián hoặc má»™t con bá» dừa
-rồi lấy cái que từ từ dìm nó xuống nÆ°á»›c cho chết. Hoặc là hắn bắt ngay ráºn ở cổ áo Ä‘em dìm và o nÆ°á»›c... Những mẩu chuyện tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° thế đối vá»›i tôi đã khá quen thuá»™c, tôi đã được nghe nhiá»u những chuyện đó do ông bà tôi kể. Chúng muôn mà u muôn vẻ, nhÆ°ng tất cả Ä‘á»u giống nhau má»™t cách kỳ lạ: trong chuyện nà o cÅ©ng có cảnh hà nh hạ, chế giá»…u, săn Ä‘uổi con ngÆ°á»i. Tôi đã chán ngấy những chuyện đó, không muốn nghe nữa nên bảo bác đánh xe ngá»±a thuê:
-Bác kể chuyện khác cÆ¡! Những nếp nhăn trên mặt bác dồn cả vá» phÃa mồm, rồi lại chạy lên phÃa mắt, nhÆ°ng bác đồng ý:
-Thôi được, đồ tham lam! Kể chuyện khác váºy. Hồi đó ở chá»— bác có má»™t anh đầu bếp...
-Ai có?
-Bà cá tước Tatian Lecxepna.
-Sao bác lại gá»i bà ta là Tatian? Bà ấy là đà n ông hay sao?
-Tất nhiên bà ấy là đà n bà , nhÆ°ng bà ta lại có râu mép, Ä‘en... Bà ấy gốc là ngÆ°á»i Äức Ä‘en, loại ngÆ°á»i nà y trông giống nhÆ° ngÆ°á»i da Ä‘en váºy. NhÆ°ng Tên gá»i ngÆ°á»i Ukraina (theo cách gá»i khinh miệt của ngÆ°á»i Nga dÆ°á»›i thá»i Nga hoà ng). Trong tiếng Nga không có tên nam nà o là Tatian cả. Äây chỉ là má»™t cái tên bịa ra, tên đó có hình thức giống Ä‘á»±c để chỉ Ä‘Ã n ông, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i tên của Ä‘Ã n bà là Tatiana. ta hãy quay lại chuyện anh đầu bếp. Câu chuyện nà y buồn cÆ°á»i lắm, chú mình ạ... Trong "câu chuyện buồn cÆ°á»i" ấy có má»™t anh bếp là m há»ng cả má»™t mẻ bánh nÆ°á»›ng. Äể phạt anh ta ngÆ°á»i ta bắt anh phải ăn hết chá»— bánh ấy ngay má»™t lúc. Anh ta ăn hết và phát ốm. Tôi nổi cáu:
-Chuyện ấy chẳng buồn cÆ°á»i tà nà o!
-Thế thì thế nà o má»›i buồn cÆ°á»i? Nà o, nói Ä‘i!
-Cháu không biết...
-Váºy thì im mồm Ä‘i! Rồi bác lại kể Ä‘i kể lại những câu chuyện của bác, giống nhÆ° con nhện cứ chăng mãi cái mạng lÆ°á»›i của nó. Thỉnh thoảng, và o những ngà y lá»…, mấy đứa em há» tôi lại đến chÆ¡i: thằng Xaxa Mikhalôp buồn bã và lÆ°á»i biếng và thằng Xaxa Iakôvôp, ăn mặc chải chuốt, chuyện gì cÅ©ng biết.
Má»™t lần trong lúc ba đứa chúng tôi Ä‘ang Ä‘i "du lịch" trên các mái nhà , chúng tôi trông thấy trong sân nhà Betleng má»™t lão quý tá»™c mặc áo mà u xanh lá cây có lót lông thú ngồi trên má»™t đống củi cạnh tÆ°á»ng và đang chÆ¡i vá»›i mấy con chó con. Cái đầu hói nhá» và ng ệch của lão để trần. Má»™t đứa em há» tôi Ä‘á» nghị đánh cắp má»™t con chó, và láºp tức má»™t kế hoạch đánh cắp tà i tình được vạch ra: hai đứa em há» tôi sẽ ra ngay ngoà i Ä‘Æ°á»ng và đợi ở cổng nhà Betleng, tôi sẽ dá»a lão quý tá»™c và khi lão hoảng sợ bá» chạy thì hai đứa em há» tôi sẽ ùa và o sân và cÆ°á»›p lấy chó.
-NhÆ°ng mà dá»a thế nà o cho lão ta sợ được? Má»™t đứa em há» tôi Ä‘á» nghị:
-Mà y cứ nhổ má»™t bãi nÆ°á»›c bá»t và o đầu lão ta! Không biết nhổ và o đầu ngÆ°á»i khác có phải là má»™t tá»™i to lắm không? Tôi đã nhiá»u lần nghe nói và chÃnh tôi thấy ngÆ°á»i ta là m nhiá»u Ä‘iá»u còn tệ hÆ¡n nữa, vì thế tôi đã thá»±c hiện đầy đủ nhiệm vụ được giao cho. Thế là om xòm cả lên. Từ nhà Betleng cả má»™t Ä‘á»™i quân Ä‘Ã n ông và đà n bà kéo sang sân nhà chúng tôi, Ä‘i đầu là má»™t viên sÄ© quan trẻ đẹp trai. Vì lúc tôi phạm lá»—i thì hai đứa em há» tôi Ä‘ang Ä‘i chÆ¡i ngoan ngoãn ở ngoà i Ä‘Æ°á»ng, và cứ theo lá»i chúng thì chúng không biết gì vá» cái trò nghịch ngợm quá»· quái của tôi, cho nên ông tôi chỉ đánh có mình tôi. Thế là ông tôi đã là m hà i lòng tất cả má»i ngÆ°á»i trong nhà Betleng. Sau tráºn đòn, lúc tôi Ä‘ang nằm trên nóc lò sưởi ở trong bếp thì bác Piôt leo lên chá»— tôi. Bác ăn váºn nhÆ° ngà y há»™i, dáng Ä‘iệu có vẻ há»›n hở.
-Nghĩ ra được cái trò khá lắm đấy, chú mình ạ!
-Bác nói thì thầm.
-Äáng Ä‘á»i cái thằng dê già ấy. Phải nhổ và o mặt tất cả những đứa nhÆ° cái thằng ấy! Hay là lấy đá ném và o cái đầu thối tha của chúng nó!
TrÆ°á»›c mặt tôi hiện lên bá»™ mặt tròn nhẵn thÃn và trẻ con của lão quý tá»™c. Tôi còn nhá»› lão vừa lấy hai bà n tay bé nhá» lau cái đầu hói và ng, vừa kêu khe khẽ và rá»n rÄ© nhÆ° chó con. NghÄ© lại tôi hết sức xấu hổ, tôi căm thù mấy đứa em há» tôi. NhÆ°ng nhìn sát bá»™ mặt nhăn nheo của bác đánh xe tôi liá»n quên hết những Ä‘iá»u đó: bá»™ mặt ấy rung rung vá»›i má»™t vẻ đáng sợ và đáng ghét giống y nhÆ° bá»™ mặt của ông tôi lúc đánh tôi.
-Äi Ä‘i!
-Tôi hét lên và dùng cả tay lẫn chân đẩy bác Piôt ra. Bác cÆ°á»i hì hì, nháy mắt và tụt xuống. Từ đó trở Ä‘i, tôi không muốn nói chuyện vá»›i bác nữa, tôi bắt đầu lẩn tránh bác và đồng thá»i cÅ©ng bắt đầu theo dõi bác. Tôi Ä‘á» phòng nhÆ° thể mÆ¡ hồ chỠđợi má»™t Ä‘iá»u gì sắp sá»a xảy ra. Ãt lâu sau khi xảy ra câu chuyện vá»›i lão quý tá»™c, lại xảy ra má»™t chuyện khác. Từ lâu ngôi nhà im lìm của lão ạpxiannikôp khêu gợi trà tò mò của tôi. Tôi có cảm tưởng rằng ngôi nhà xám đó che giấu má»™t cuá»™c sống khác thÆ°á»ng, đầy bà máºt nhÆ° trong các câu chuyện cổ tÃch. Nhà Betleng rất ồn à o và vui nhá»™n. ở đây có nhiá»u tiểu thÆ° đẹp tiếp các sÄ© quan và sinh viên đến chÆ¡i, trong nhà luôn luôn có tiếng cÆ°á»i, tiếng la hét, tiếng hát và tiếng nhạc. Và ngay cả bá»™ mặt của ngôi nhà cÅ©ng có vẻ vui nhá»™n: qua lá»›p kÃnh cá»a sổ sáng lấp lánh, trông thấy những cháºu hoa mà u sắc rá»±c rỡ. ông tôi không thÃch cái nhà nà y. ông tôi gá»i tất cả má»i ngÆ°á»i trong nhà đó là "bá»n dị giáo, bá»n vô thần"; riêng đối vá»›i bá»n Ä‘Ã n bà thì ông tôi đặt cho má»™t cái tên thô tục mà có lần bác Piôt đã giải nghÄ©a cho tôi cÅ©ng bằng những lá»i thô tục vá»›i vẻ thÃch thú ác ý. Trái lại, ông tôi kÃnh nể ngôi nhà nghiêm trang và lặng lẽ của lão ạpxiannikôp. Äó là ngôi nhà má»™t tầng nhÆ°ng khá cao, trông ra cái sân đất sạch sẽ và vắng vẻ, trên mặt sân đầy cá» má»c, ở giữa có cái giếng có mái che, dá»±ng trên hai chiếc cá»™t nhá». Ngôi nhà tá»±a hồ nhÆ° thụt lùi và o phÃa trong để trốn tránh con mắt má»i ngÆ°á»i. Ba chiếc cá»a sổ hẹp hình cánh cung của ngôi nhà cách mặt đất khá cao, cá»a kÃnh mỠđục, ánh nắng chiếu và o tạo nên đủ má»i mà u sắc của cầu vồng. Vá» phÃa bên kia cổng có căn nhà kho, mặt trÆ°á»›c trông giống hệt nhÆ° ngôi nhà , cÅ©ng có ba cá»a sổ nhÆ°ng là cá»a sổ giả; trên bức tÆ°á»ng mà u xám ngÆ°á»i ta đắp những khuôn cá»a và ở giữa dùng vôi trắng kẻ thà nh những chấn song cá»a sổ. Những chiếc cá»a sổ giả đó nom rất khó chịu và toà n bá»™ căn nhà kho cà ng là m tăng thêm cái cảm giác bà máºt và âm thầm của ngôi nhà đó. Có má»™t cái gì nhẫn nhục hoặc kiêu hãnh trong sá»± yên lặng của khu nhà đó, của những chuồng ngá»±a trống rá»—ng và của những gian nhà xép vá»›i những chiếc cá»a lá»›n cÅ©ng trống rá»—ng nốt. Thỉnh thoảng ngÆ°á»i ta thấy má»™t lão già cao lá»›n, kháºp khiá»…ng Ä‘i dạo ở trong sân, cằm lão cạo nhẵn, nhÆ°ng lão để ria mép trắng cứng nhÆ° những chiếc kim. Äôi khi, má»™t lão già khác, râu quai nón, mÅ©i khoằm, dắt ra khá»i chuồng má»™t con ngá»±a xám, đầu to, ức lép, bốn chân mảnh khảnh. Ra đến sân con ngá»±a cúi đầu chà o tất cả má»i váºt xung quanh giống nhÆ° má»™t cô mụ hiá»n là nh. Lão thá»t chân lấy tay phát Ä‘en đét và o con ngá»±a, lão huýt sáo và thở dà i thÆ°á»n thượt.
Sau đó ngÆ°á»i ta cảm tưởng là lão già muốn Ä‘i khá»i nhà nhÆ°ng không thể nà o Ä‘i được vì lão đã bị bá» bùa. Hầu nhÆ° chiá»u nà o cÅ©ng váºy, có ba đứa trẻ chÆ¡i đùa ở trong sân cho đến tối mịt. Ba đứa cùng mặc áo cánh và quần dà i mà u xám, cùng Ä‘á»™i mÅ© nhÆ° nhau. Chúng có khuôn mặt tròn, mắt xám và giống nhau đến ná»—i tôi chỉ có thể phân biệt được chúng theo tầm vóc. Tôi quan sát chúng qua khe hở hà ng rà o, nhÆ°ng chúng không nhìn thấy tôi; tôi thì lại rất muốn chúng nhìn thấy tôi. Tôi thÃch xem chúng chÆ¡i những trò chÆ¡i không quen biết má»™t cách rất thú vị, vui vẻ và không bao giá» cãi nhau. Tôi thÃch cách ăn váºn của chúng, thÃch thái Ä‘á»™ săn sóc của chúng đối vá»›i nhau, nhất là của hai thằng anh đối vá»›i đứa em nhá», má»™t thằng bé ngá»™ nghÄ©nh và lanh lợi. Má»—i khi thằng em ngã là hai đứa anh lại cÆ°á»i, nhÆ° ngÆ°á»i ta vẫn thÆ°á»ng cÆ°á»i những ngÆ°á»i bị ngã, nhÆ°ng không phải cÆ°á»i má»™t cách Ä‘á»™c ác. Ngay lúc đó chúng đỡ thằng em dáºy, và nếu tay hoặc đầu gối nó bẩn thì chúng lấy lá ngÆ°u bà ng hoặc khăn tay lau các ngón tay và quần cho sạch. Thằng anh thứ hai nói má»™t cách hiá»n háºu:
-Em lóng ngóng quá! Chúng không bao giá» cãi nhau, không bao giá» gian láºn. Cả ba Ä‘á»u rất nhanh nhẹn, khá»e mạnh, không biết mệt má»i là gì. Má»™t lần tôi leo lên cây và huýt sáo gá»i chúng, chúng dừng ngay lại, rồi không vá»™i và ng, chúng túm lại, Ä‘Æ°a mắt nhìn tôi, và thì thầm bà n bạc gì vá»›i nhau. Tôi tưởng chúng định lấy đá ném tôi, liá»n tụt xuống đất, nhặt đá bá» và o túi, nhét và o trong áo rồi lại trèo lên cây. NhÆ°ng lúc nà y chúng đã chÆ¡i xa chá»— tôi, ở táºn phÃa cuối sân và xem chừng đã quên mất tôi. Tôi buồn quá, tuy váºy tôi cÅ©ng vẫn không muốn gây sá»± trÆ°á»›c. Má»™t lát sau có tiếng ngÆ°á»i gá»i chúng qua cá»a sổ:
-Äi vá», các con! Chúng thong thả và ngoan ngoãn Ä‘i và o hệt nhÆ° những chú ngá»—ng. Äã nhiá»u lần tôi ngồi trên cây phÃa trên hà ng rà o, há vá»ng chúng gá»i tôi xuống chÆ¡i vá»›i chúng, nhÆ°ng chúng không gá»i. Tôi đã chÆ¡i vá»›i chúng trong ý nghÄ©, và có lúc tôi đã say sÆ°a đến ná»—i hét lên hoặc cÆ°á»i tháºt to. Lúc đó ba đứa Ä‘á»u nhìn tôi và nói khẽ vá»›i nhau Ä‘iá»u gì, còn tôi ngượng quá bèn tụt xuống đất. Má»™t lần chúng bắt đầu chÆ¡i ú tim. Äến lượt thằng anh thứ hai Ä‘i tìm, nó đứng và o má»™t xó ở đằng sau nhà kho và lấy hai tay bịt mắt tháºt kÃn, còn hai anh em nó thì chạy Ä‘i trốn. Thằng anh nhanh nhẹn chui ngay và o trong má»™t cá»— xe trượt tuyết to tÆ°á»›ng ở dÆ°á»›i mái hiên nhà kho, còn thằng em thì cuống lên, cứ chạy quanh cái giếng không biết trốn và o đâu trông đến buồn cÆ°á»i. Thằng anh kêu:
-Má»™t... hai... Thằng em liá»n nhảy lên thà nh giếng, nắm lấy dây và đứng và o chiếc gầu không. Chiếc gầu biến mất, Ä‘áºp và o thà nh giếng phát ra những tiếng âm vang. Tôi sững sá» nhìn chiếc ròng rá»c trÆ¡n dầu lặng lẽ quay nhanh. NhÆ°ng láºp tức, tôi hiểu Ä‘iá»u sẽ xảy ra, tôi liá»n nhảy phắt xuống sân, kêu to:
-Ngã xuống giếng rồi!... Thằng anh thứ hai chạy tá»›i thà nh giếng cùng má»™t lúc vá»›i tôi, nó nắm lấy dây gầu nhÆ°ng bị nhấc bổng lên khiến tay nó bị bá»ng rát, nhÆ°ng tôi đã kịp chá»™p lấy sợi dây, và liá»n lúc đó thằng anh lá»›n chạy tá»›i giúp tôi kéo chiếc gầu lên. Nó nói:
-Khẽ chứ nhé!... Chúng tôi kéo được thằng bé lên ngay. Nó cÅ©ng sợ, bà n tay phải của nó rá»›m máu, má bị sây sát. Nó bị Æ°á»›t đến thắt lÆ°ng, mặt tái xanh nhÆ°ng vẫn mỉm cÆ°á»i. Nó rùng mình, hai mắt mở to, mỉm cÆ°á»i và nói, giá»ng kéo dà i:
-Em bị ng-ã... ã... ghê-e quá...
-Mà y tháºt là điên,
-thằng anh thứ hai nói, ôm lấy thằng bé, và lấy khăn tay lau máu trên mặt nó. Còn thằng anh lớn thì cau mà y nói:
-Äi và o thôi, đằng nà o cÅ©ng chẳng giấu được...
-Các cáºu liệu có bị đánh không?
-Tôi há»i. Nó gáºt đầu, sau đó chìa tay cho tôi và nói:
-Cáºu chạy đến nhanh lắm! Vui thÃch vì được khen, tôi chÆ°a kịp nắm lấy tay nó thì nó đã nói vá»›i thằng thứ hai:
-Äi và o nhà thôi, kẻo nó cảm bây giá»! Chúng ta sẽ bảo là nó bị ngã, nhÆ°ng đừng nói là ngã xuống giếng!
-Phải rồi, đừng nói,
-thằng em vẫn rùng mình, đồng ý.
-Bảo là em ngã và o vũng nước nhé! Rồi chúng đi và o.
Tất cả những chuyện đó xảy ra nhanh đến ná»—i lúc nhìn lại cà nh cây từ trên đó tôi đã nhảy xuống, tôi thấy nó vẫn còn rung rung và má»™t chiếc lá và ng rụng xuống. Có đến gần má»™t tuần không thấy ba anh em nhà ấy ra sân chÆ¡i, nhÆ°ng sau đó chúng lại xuất hiện, ồn à o hÆ¡n trÆ°á»›c. Thằng anh lá»›n nhìn thấy tôi trên cây, nó gá»i, giá»ng thân máºt:
-Xuống đây chÆ¡i vá»›i chúng tá»›! Chúng tôi leo lên cái xe trượt tuyết cÅ© để ở dÆ°á»›i mái hiên nhà kho rồi vừa ngắm nghÃa nhìn nhau, vừa nói chuyện rất lâu.
-Các cáºu có bị đánh không?
-Có,
-thằng anh lá»›n trả lá»i. Tôi thấy khó mà tin được rằng những đứa trẻ nà y cÅ©ng bị đánh nhÆ° tôi, tôi thấy tức thay cho chúng.
-Sao cáºu lại bắt chim?
-Thằng bé nhất há»i.
-Vì chúng nó hót hay lắm.
-Không nên bắt, cứ để cho chúng nó muốn bay đi đâu thì bay...
-Äược, tá»› sẽ không bắt nữa!
-NhÆ°ng cáºu hãy bắt cho mình má»™t con đã.
-Cáºu muốn chim gì?
-Chim gì hót vui ấy. Äể nhốt và o lồng.
-Thế thì chim bạch yến chứ gì?
-Mèo nó bắt mất,
-thằng thứ hai nói,
-mà bố cũng chẳng cho nuôi đâu. Thằng anh lớn đồng ý:
-Äúng đấy, bố chẳng cho đâu...
-Thế các cáºu có mẹ không?
-Không,
-thằng anh lớn nói. Nhưng thằng thứ hai chữa lại:
-Có, nhưng là mẹ khác, không phải là mẹ chúng tớ, chúng tớ không còn mẹ, mẹ chúng tớ chết rồi.
-Mẹ khác thì gá»i là dì ghẻ,
-tôi nói. Thằng anh lá»›n gáºt đầu:
-ừ. Và cả ba đứa có vẻ suy nghÄ©, gÆ°Æ¡ng mặt sầm lại. Qua những câu chuyện cổ tÃch của bà tôi, tôi đã biết thế nà o là dì ghẻ, vì váºy tôi rất thông cảm vá»›i sá»± yên lặng suy nghÄ© của bá»n trẻ. Chúng ngồi sát và o nhau, giống nhau nhÆ° những chú gà con. Tôi nhá»› lại chuyện mụ dì ghẻ phù thủy đã dùng mÆ°u đánh lừa để giả là m mẹ tháºt, tôi liá»n bảo chúng:
-Mẹ tháºt của các cáºu rồi thế nà o cÅ©ng sẽ vá», rồi các cáºu xem! Thằng anh lá»›n nhún vai:
-Chết rồi cÆ¡ mà , vá» là m sao được... Không được Æ°? Trá»i Æ¡i, biết bao nhiêu lần những ngÆ°á»i chết, tháºm chà đã bị xả ra thà nh từng miếng, mà chỉ cần vẩy cho Ãt nÆ°á»›c phép là lại sống lại; có biết bao nhiêu ngÆ°á»i chết mà không phải là chết tháºt, vì phép của bá»n phù thủy! Tôi bèn kể lại má»™t cách sôi nổi cho chúng nghe những chuyện của bà tôi. Lúc đầu thằng anh lá»›n chỉ mỉm cÆ°á»i, sau nó nhẹ nhà ng bảo:
-Những chuyện ấy chúng tá»› biết cả rồi, đấy là những chuyện cổ tÃch... Hai em nó im lặng nghe, thằng bé nhất mÃm chặt môi và phồng má lên, còn thằng kia thì chống khuá»·u tay lên đầu gối, cúi vá» phÃa tôi, tay kia quà ng lên vai em nó, ấn thằng nà y cúi xuống. Trá»i đã bắt đầu tối, những đám mây Ä‘á» treo lÆ¡ lá»ng trên các mái nhà . Bá»—ng dÆ°ng trÆ°á»›c mặt chúng tôi hiện ra má»™t lão già vá»›i bá»™ ria trắng, mình váºn chiếc áo nâu, dà i lùng thùng trông giống nhÆ° má»™t giáo sÄ©; đầu lão Ä‘á»™i chiếc mÅ© xù lông.
-Äứa nà o đây?
-Lão già há»i và chỉ và o tôi. Thằng anh lá»›n đứng dáºy, hất đầu vá» phÃa nhà ông tôi:
-Nó ở bên kia sang...
-Äứa nà o gá»i nó sang? Tức thì cả mấy đứa trẻ lặng lẽ bÆ°á»›c ra khá»i chiếc xe và đi vá» nhà , khiến tôi lại nghÄ© đến những con ngá»—ng ngoan ngoãn. Lão già nắm chặt lấy vai tôi và dẫn tôi qua sân ra cổng. Lão là m tôi sợ đến phát khóc, nhÆ°ng lão bÆ°á»›c dà i và nhanh đến ná»—i tôi chÆ°a kịp khóc òa lên thì đã ở ngoà i Ä‘Æ°á»ng rồi. Lão già dừng trÆ°á»›c cổng, giÆ¡ ngón tay dá»a tôi và nói:
-Cấm không được đến chỗ tao! Tôi cáu tiết:
-Tôi có thèm đến vá»›i lão đâu, đồ quá»· già ! Lão giÆ¡ cánh tay dà i ngoẵng ra và lại tóm được tôi. Lão lôi tôi Ä‘i trên hè phố và há»i tôi má»™t câu là m tôi choáng váng chẳng khác gì bị má»™t nhát búa nện và o đầu:
-ông mà y có nhà không? Không may cho tôi là ông tôi lại có nhà . Trông thấy lão già hầm hầm, ông tôi đứng dáºy. Äầu ngẩng lên, bá»™ râu vểnh vá» phÃa trÆ°á»›c, ông tôi nhìn và o cặp mắt đục và tròn nhÆ° hai đồng xu của lão già , hấp tấp nói:
-Mẹ nó Ä‘i vắng, còn tôi thì báºn luôn, thà nh thá» không có ai trông nom nó, xin đại tá tha lá»—i cho! Lão đại tá quát ầm cả nhà , rồi lão quay đằng sau trông cứng Ä‘á» nhÆ° má»™t cây gá»— và đi thẳng. Còn tôi thì má»™t lúc sau bị ném ra sân, và o trong chiếc xe của bác Piôt.
-Chú mà y lại bị tóm cổ rồi phải không?
-Bác vừa há»i vừa tháo ngá»±a ra khá»i xe.
-Tại sao bị đánh? Khi tôi kể chuyện cho bác nghe, bác nổi xung và rÃt lên:
-Thế mà y chÆ¡i vá»›i cái lÅ© con nhà quý tá»™c, lÅ© rắn non ấy là m gì? ChÆ¡i vá»›i chúng nó đã thấy sÆ°á»›ng chÆ°a! Bây giá» thì mà y Ä‘i mà nện cho chúng nó má»™t tráºn, còn chá» gì nữa! Bác ta nói nhÆ° thế rất lâu. Bá»±c mình vì tráºn đòn, lúc đầu tôi còn nghe bác vá»›i vẻ đồng tình, nhÆ°ng bá»™ mặt nhăn nheo của bác cứ rung rung má»—i lúc trông má»™t khó chịu thêm và là m tôi nhá»› lại rằng những đứa trẻ kia cÅ©ng sẽ bị đánh và đối vá»›i tôi chúng không có tá»™i gì cả.
-Sao tôi lại đánh chúng nó? Chúng nó tốt lắm. Bác chỉ toà n nói láo thôi!
-Tôi nói. Bác nhìn tôi và bất thình lình thét lên:
-Cút khá»i xe tao ngay!
-Äồ ngốc!
-Tôi nhảy xuống đất và hét lên. Bác liá»n Ä‘uổi theo tôi quanh sân, nhÆ°ng cứ bắt hụt mãi, vừa chạy bác vừa la, giá»ng lạc hẳn Ä‘i:
-Tao mà là đồ ngốc à ? Tao mà nói láo à ? Tao phải cho mà y... Bà tôi bÆ°á»›c ra cá»a bếp, tôi liá»n chạy tá»›i nép và o bà tôi. Còn bác Piôt thì phà n nà n:
-Tôi không thể sống được vá»›i cái thằng nhãi ranh nà y! Tôi nhiá»u tuổi hÆ¡n nó đến năm lần mà nó dám réo cha réo mẹ tôi ra mà chá»i, bảo tôi là đồ nói láo... Má»—i khi ngÆ°á»i ta đặt Ä‘iá»u ngay trÆ°á»›c mặt tôi, tôi thÆ°á»ng sững sá» và trở nên đần Ä‘á»™n vì kinh ngạc. Lúc nà y tôi cÅ©ng đỠđẫn cả ngÆ°á»i. NhÆ°ng bà tôi đã trả lá»i dứt khoát:
-ối chà , bác Piôt, tá»± bác đặt Ä‘iá»u ra thì có, nó không chá»i bác nhÆ° váºy đâu! Giá phải ông tôi thì ông tôi đã tin lá»i lão đánh xe rồi. Từ hồi đó trở Ä‘i bắt đầu má»™t cuá»™c chiến tranh âm thầm và gay gắt giữa bác Piôt và tôi: bác ta cố tìm má»i cách giả nhÆ° vô tình để xô đẩy tôi, lấy dây cÆ°Æ¡ng quáºt tôi, thả chim của tôi ra; má»™t lần bác ta còn Ä‘em chim của tôi cho mèo vồ. Bất cứ chuyện gì bác cÅ©ng Ä‘em mách ông tôi và luôn luôn bịa đặt thêm.
Cà ng ngà y tôi cà ng cảm thấy rằng bác ta cÅ©ng là đồ trẻ con nhÆ° tôi, chỉ có mặc nhÆ° ông già mà thôi. Vá» phÃa tôi, tôi tìm cách tháo già y gai của bác ta ra, tôi bà máºt gỡ và cứa đứt những sợi gai để khi bác ta xá» chân và o thì chúng đứt tung ra. Má»™t hôm tôi đổ hạt tiêu và o mÅ©i của bác là m cho bác ta hắt hÆ¡i hà ng giá» liá»n. Nói chung, tôi cố sức trong phạm vi khả năng của tôi không chịu thua kém bác ta. Và o những ngà y lá»…, suốt ngà y bác ta để ý theo dõi tôi và đã nhiá»u lần bắt gặp tôi nói chuyện vá»›i mấy đứa con lão đại tá là điá»u tôi đã bị cấm. Thế là bác Ä‘i tố cáo vá»›i ông tôi.
Tôi vẫn tiếp tục chÆ¡i vá»›i ba đứa bé kia và quan hệ giữa tôi vá»›i chúng cà ng ngà y cà ng trở nên thÃch thú. Trong má»™t ngách hẹp giữa bức tÆ°á»ng nhà tôi và hà ng rà o nhà ạpxiannikôp có má»™t cây du, má»™t cây bồ Ä‘á» và má»™t bụi hÆ°Æ¡ng má»™c ráºm rạp. Nấp sau bụi cây đó tôi khoét má»™t lá»— hổng hình bán nguyệt ở hà ng rà o. Mấy đứa con lão quý tá»™c, lần lượt từng đứa hoặc hai đứa má»™t, lại gần, và chúng tôi ngồi xổm hoặc quỳ nói chuyện khe khẽ vá»›i nhau. Má»™t đứa trong số ba anh em chúng phải luôn luôn đứng canh để Ä‘á» phòng lão đại tá bất chợt bắt gặp chúng tôi. Chúng kể cho tôi nghe cuá»™c sống buồn tẻ của chúng, và những chuyện đó là m tôi rất buồn. Chúng kể cho tôi nghe vá» những con chim tôi bẫy được Ä‘ang sống nhÆ° thế nà o và nhiá»u chuyện trẻ con khác, nhÆ°ng tôi nhá»› lại thì không bao giá» chúng nói má»™t lá»i nà o vá» dì ghẻ và bố chúng. ThÆ°á»ng thì chúng chỉ Ä‘á» nghị tôi kể chuyện cổ tÃch. Tôi kể lại những chuyện mà bà tôi đã kể, và nếu quên chá»— nà o thì tôi bảo chúng đợi, rồi chạy vá» nhà há»i lại bà tôi. Äiá»u đó thÆ°á»ng là m cho bà tôi rất hà i lòng. Tôi cÅ©ng kể cho chúng nhiá»u chuyện vá» bà tôi. Má»™t hôm thằng lá»›n thở dà i và nói:
-Có lẽ tất cả các bà đá»u rất tốt, bà mình trÆ°á»›c cÅ©ng rất tốt... Nó thÆ°á»ng nói má»™t cách buồn bã nhÆ° váºy: ngà y trÆ°á»›c, trÆ°á»›c kia, đã có lúc... dÆ°á»ng nhÆ° nó đã sống trên trái đất nà y má»™t trăm năm, chứ không phải mÆ°á»i má»™t năm. Tôi còn nhá»› nó có đôi bà n tay nhá», những ngón tay thon thon và ngÆ°á»i nó mảnh dẻ, yếu á»›t, cặp mắt nó rất sáng, nhÆ°ng dịu dà ng nhÆ° ánh sáng của những ngá»n đèn trong nhà thá». Hai em nó cÅ©ng rất đáng yêu, và cÅ©ng gây cho tôi má»™t sá»± tin cáºy hoà n toà n. Tôi luôn luôn muốn là m cho chúng vui thÃch, nhÆ°ng tôi Æ°a thằng lá»›n hÆ¡n cả. Mải nói chuyện, nhiá»u khi tôi không biết bác Piôt đã đến bên cạnh. Bác ta giải tán chúng tôi bằng má»™t tiếng quát lè nhè:
-Lại... nói chuyện?
Tôi nháºn thấy rằng cà ng ngà y bác cà ng hay có những cÆ¡n thẫn thỠủ rÅ©. Tháºm chà tôi còn Ä‘oán biết trÆ°á»›c được tâm trạng của bác má»—i khi bác ta Ä‘i là m vá»: thÆ°á»ng thÆ°á»ng bác mở cổng rất thong thả, bản lá» cổng rÃt lên má»™t tiếng dà i vẻ nhÆ° uể oải, còn nếu bác đánh xe có Ä‘iá»u gì bá»±c bá»™i thì bản lá» rÃt lên ngắn ngủi, nghe nhÆ° má»™t tiếng kêu Ä‘au Ä‘á»›n. Từ ngà y đứa cháu câm của bác ta vá» nhà quê lấy vợ, bác Piôt sống má»™t mình ở trên chuồng ngá»±a. Trong căn gác thấp vá»›i chiếc cá»a sổ bé tà tẹo, sá»±c mùi da mốc, mùi hắc Ãn, mùi mồ hôi và thuốc lá, vì thế không khi nà o tôi và o chá»— ở của bác cả. Bác lại để đèn khi Ä‘i ngủ, khiến ông tôi rất không bằng lòng:
-Coi chừng, không khéo bác thiêu cả tôi đi đấy, bác Piôt!
-Không đâu, cụ cứ yên trÃ! Ban đêm bao giá» tôi cÅ©ng để ngá»n đèn và o trong bát nÆ°á»›c,
-bác ta trả lá»i, mắt nhìn lảng Ä‘i chá»— khác. Nói chung bây giá» bác ta không nhìn thẳng và o mặt ai nữa. Äã từ lâu bác không tham dá»± những buổi tối uống trà của bà tôi nữa. Bác cÅ©ng không thết mứt má»i ngÆ°á»i nữa, mặt bác khô héo lại, những nếp nhăn hằn sâu hÆ¡n, bác Ä‘i lảo đảo, hai chân kéo lê nhÆ° má»™t ngÆ°á»i ốm. Có lần, và o má»™t buổi sáng trong tuần, tôi Ä‘ang cùng vá»›i ông tôi dá»n sân, vì đêm trÆ°á»›c tuyết rÆ¡i rất nhiá»u, bá»—ng thấy then cổng kêu lạch cạch rất lạ và má»™t viên cảnh sát bÆ°á»›c và o trong sân. Y lấy lÆ°ng đóng cổng lại và giÆ¡ ngón tay mà u xám béo múp vẫy ông tôi. ông tôi bÆ°á»›c tá»›i, viên cảnh sát cúi vá» phÃa ông tôi, tưởng chừng nhÆ° cái mÅ©i to tÆ°á»›ng của y bổ và o trán ông tôi. Y bắt đầu nói cái gì nghe không rõ, còn ông tôi thì hấp tấp trả lá»i:
-Vâng, ở đây! Bao giá»? Trá»i, để tôi nhá»› lại xem nà o... Bá»—ng ông tôi giáºt nẩy mình nom đến buồn cÆ°á»i và kêu lá»›n:
-Trá»i Æ¡i, tháºt thế Æ°?
-Khẽ chứ,
-viên cảnh sát nói giá»ng nghiêm nghị. ông tôi quay lại phÃa sau và trông thấy tôi.
-Nhặt lấy xẻng rồi Ä‘i và o trong nhà . Tôi nấp và o sau má»™t góc nhà thấy ông tôi và viên cảnh sát Ä‘i lên buồng bác đánh xe. Viên cảnh sát tháo chiếc găng ở tay phải ra, Ä‘áºp và o lòng bà n tay trái và nói:
-Hắn biết trÆ°á»›c nên đã bá» ngá»±a và biến mất rồi... Tôi chạy và o bếp kể lại cho bà tôi tất cả những gì tôi vừa trông vừa nghe thấy. Bà tôi Ä‘ang nhà o bá»™t trong thùng để là m bánh, đầu đầy bụi lắc la lắc lÆ°. Sau khi nghe tôi kể bà tôi Ä‘iá»m tÄ©nh nói:
-Chắc là ăn cắp cái gì... Äi chÆ¡i Ä‘i, việc gì đến mà y! Tôi lại vá»™i trở ra sân, và thấy ông tôi Ä‘ang đứng gần cái cổng nhá». ông tôi bá» mÅ©, ngá»a mặt lên trá»i và là m dấu. Nét mặt ông tôi đầy vẻ bá»±c tức, má»™t chân run run.
-Tao đã bảo mà y đi và o kia mà !
-ông tôi quát và giáºm chân xuống đất. Rồi ông tôi bÆ°á»›c theo tôi, Ä‘i và o bếp và gá»i bà tôi:
-Bà nó Æ¡i, lại đây! Hai ngÆ°á»i Ä‘i sang phòng bên và thì thầm ở trong đó rất lâu. Khi bà tôi trở và o bếp, tôi biết chắc có chuyện gì ghê gá»›m đã xảy ra.
-Bà sợ à ?
-Im đi, nghe không?
-Bà tôi khe khẽ đáp lại. Suốt ngà y trong nhà có không khà khó chịu, sợ hãi. ông tôi và bà tôi nhìn nhau lo lắng, nói năng thì thầm: những lá»i nói cá»™c lốc và khó hiểu của ông bà tôi khiến cho ná»—i lo của tôi cà ng tăng thêm.
-Bà nó hãy đi thắp tất cả đèn trước tượng thánh lên!
-ông tôi húng hắng ho, ra lệnh. Bữa ăn trÆ°a má»i ngÆ°á»i ăn vá»™i và ng và miá»…n cưỡng, nhÆ° thể Ä‘ang chỠđợi ai. ông tôi phồng má có vẻ mệt nhá»c và cà u nhà u:
-Quá»· sứ quả là mạnh hÆ¡n ngÆ°á»i tháºt!... Nó có vẻ ngoan đạo lắm, nó Ä‘i nhà thá»... Và rồi thì thế đấy... Hừ! Bà tôi thở dà i. Cái ngà y mùa đông u uất ấy chìm đắm trong má»™t mà u sÆ°Æ¡ng mù đục và bà ng bạc hầu nhÆ° kéo dà i mãi không dứt. Không khà trong nhà má»—i lúc má»™t trở nên lo âu và nặng ná» hÆ¡n. Buổi tối má»™t viên cảnh sát khác lại đến, ngÆ°á»i to béo, tóc mà u hung. Hắn ngồi trên chiếc ghế dà i ở trong bếp và lim dim ngủ, miệng thở khò khè, đầu chốc chốc lại chúi xuống. Khi bà tôi há»i hắn: "Là m thế nà o mà biết được chuyện đó, hở bác?"
-hắn Ä‘áºn Ä‘Ã mãi má»›i trả lá»i, giá»ng khà n khà n:
-Cái gì chúng tôi cÅ©ng biết hết, cụ không lo! Tôi còn nhá»› lúc ấy tôi ngồi cạnh cá»a sổ, ngáºm trong miệng má»™t đồng xu cổ cho nóng lên để tìm cách in lên lá»›p băng bám trên cá»a kÃnh hình thánh JorjÆ¡ đâm con rồng. Bá»—ng phòng ngoà i có tiếng ồn à o, cánh cá»a mở tung và mụ Pêtrôpna hiện ra trên ngưỡng cá»a, mồm kêu the thé:
-Nà y, ra mà xem, đằng sau nhà bác có cái gì ấy! Nhìn thấy viên cảnh sát, mụ định bỠchạy, nhưng lão cảnh sát đã nắm được váy mụ ta và cũng hốt hoảng kêu ầm lên:
-Äứng lại, mụ là ai? Mụ bảo ra mà xem cái gì? Vấp phải báºc cá»a, mụ Pêtrôpna ngã khuỵu xuống đất và kêu ầm lên, tiếng đứt quãng, giá»ng nghẹn ngà o đầy nÆ°á»›c mắt:
-Tôi Ä‘i vắt sữa bò, bá»—ng tôi thấy có cái gì ở trong vÆ°á»n nhà Kasirin. Tôi nghÄ© bụng: cái gì thế kia, có vẻ nhÆ° má»™t chiếc ủng thì phải? Äến lượt ông tôi cÅ©ng gà o lên, giáºm chân nhÆ° Ä‘iên dại:
-Nói láo, mụ đần Ä‘á»™n kia! Mụ là m thế nà o mà thấy được có gì ở trong vÆ°á»n nhà tao, hà ng rà o thì Má»™t loại tiá»n bằng đồng trị giá hai kôpêch, má»™t mặt có khắc hình Thánh JorjÆ¡ cưỡi ngá»±a cầm giáo đâm con rồng. cao, khe hở không có, chỉ nói láo! ở đây không có gì hết!
-Cha mẹ ôi!
-Mụ Pêtrôpna khóc nức nở, má»™t tay chìa vá» phÃa ông tôi, tay kia ôm lấy đầu.
-Phải rồi, tôi nói láo đấy! Tôi Ä‘ang Ä‘i vá» phÃa hà ng rà o nhà bác thì thấy có những vết chân ở má»™t chá»— tuyết bị giẫm lún be bét, tôi bèn nhìn qua hà ng rà o thì thấy hắn ta nằm...
-Ai... i...? Những tiếng kêu há»—n loạn của má»i ngÆ°á»i kéo dà i rất lâu tưởng nhÆ° không bao giá» chấm dứt. NhÆ°ng bá»—ng nhÆ° phát Ä‘iên, má»i ngÆ°á»i chen nhau ra khá»i bếp và chạy ra vÆ°á»n. Tại đây, bác Piôt nằm trong má»™t cái hố phủ má»™t lá»›p tuyết xốp, lÆ°ng dá»±a và o má»™t thanh gá»— cháy dở, đầu gục xuống ngá»±c. PhÃa dÆ°á»›i tai bên phải bác ta có má»™t vết rạch dà i sâu hoắm, Ä‘á» nhÆ° má»™t cái miệng; từ đó lòi ra những mảnh thịt tim tÃm nhÆ° những cái răng. Tôi sợ quá, nhắm mắt lại và qua hai hà ng lông mi tôi nhìn thấy trên đầu gối bác Piôt có con dao cắt da mà tôi đã quen thuá»™c, và cạnh đó những ngón tay Ä‘en sì, co quắp của bà n tay phải. Cánh tay trái váºt sang má»™t bên và ngáºp trong tuyết. Tuyết bên dÆ°á»›i cái xác đã tan hết, thân hình bé nhá» của bác đánh xe thuê lún sâu trong đống tuyết trắng mịn và trông cà ng giống má»™t đứa trẻ con. PhÃa bên phải bác, má»™t hình mà u Ä‘á» kỳ dị loang trên mặt tuyết trông nhÆ° hình má»™t con chim; phÃa bên trái, tuyết còn nguyên chÆ°a bị Ä‘á»™ng đến, mặt tuyết phẳng lì và sáng chói. Äầu bác ta cúi xuống vẻ ngoan ngoãn, cằm gáºp và o ngá»±c khiến cho bá»™ râu ráºm và xoăn xòe ra, má»™t chiếc thánh giá lá»›n bằng đồng nằm giữa những dòng máu đỠđã đông lại trên bá»™ ngá»±c để trần. Äầu tôi nặng trình trịch. Tiếng nói ồn à o là m tôi chóng mặt. Mụ Pêtrôpna không ngá»›t mồm kêu la; viên cảnh sát cÅ©ng quát tháo và sai anh Valây Ä‘i đâu không rõ. ông tôi thì gà o lên:
-Không được giẫm mất dấu! NhÆ°ng bá»—ng ông tôi cau mặt lại, nhìn xuống đất và nói to vá»›i viên cảnh sát, giá»ng hách dịch:
-Là m gì mà cứ kêu ầm Ä© lên thế, cái nhà bác nà y! Äây là sá»± trừng phạt của Chúa, đây là bà n tay của Chúa, váºy mà bác cứ giở mãi những câu ngu xuẩn ấy ra... Chao ôi, lÅ© chúng bay... y... y tháºt là ... Láºp tức má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u im lặng, tất cả Ä‘á»u nhìn và o ngÆ°á»i chết, thở dà i và là m dấu. Có nhiá»u ngÆ°á»i từ ngoà i sân chạy và o trong vÆ°á»n, há» leo qua hà ng rà o từ phÃa nhà mụ Pêtrôpna sang bị ngã, há» cà u nhà u. Những việc đó Ä‘á»u xảy ra trong yên lặng cho đến lúc ông tôi nhìn xung quanh và kêu lên vá»›i vẻ thất vá»ng:
-Bà con láng giá»ng Æ¡i, là m gãy hết phúc bồn tá» của tôi rồi! Không biết xấu hổ à !
Bà tôi nắm lấy tay tôi và dắt tôi và o nhà , vừa Ä‘i vừa khóc thút thÃt...
-Bác ấy là m sao thế?
-Tôi há»i. Bà tôi trả lá»i:
-Mà y không trông thấy hay sao? Suốt buổi tối cho đến khuya, ở dÆ°á»›i bếp và trong căn phòng bên cạnh lúc nà o cÅ©ng có đông ngÆ°á»i lạ tụ táºp, la hét. Cảnh sát ra lệnh; còn má»™t ngÆ°á»i trông giống nhÆ° thầy phụ lá»… thì hà hoáy viết và há»i má»i ngÆ°á»i, giá»ng nghe chẳng khác gì tiếng vịt kêu:
-Sao? Sao? Bà tôi má»i má»i ngÆ°á»i uống nÆ°á»›c trà ở trong bếp. Má»™t ngÆ°á»i béo tròn, mặt rá»—, có ria mép dà i ngồi và o bà n và kể lại, giá»ng nói rin rÃt:
-Tên tháºt của hắn là gì không ai rõ, chỉ biết hắn là ngÆ°á»i quê ở Elatma. Còn thằng câm thá»±c ra chẳng câm gì hết, nó đã thú nháºn cả rồi. Thằng thứ ba cÅ©ng nháºn rồi, ở đây còn có thằng thứ ba nữa. Chúng Ä‘i ăn trá»™m các nhà thỠđã từ lâu lắm rồi, đó là nghá» chuyên môn của chúng...
-Trá»i Æ¡i!
-Mụ Pêtrôpna thở dà i, mặt mÅ©i Ä‘á» bừng và đầm đìa mồ hôi. Tôi nằm trên nóc lò sưởi và nhìn xuống, tôi có cảm tưởng hình nhÆ° tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u lùn, to béo và đáng sợ...
Last edited by quykiemtu; 07-01-2009 at 02:48 PM.
|
25-05-2008, 09:38 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 10
Sáng sá»›m má»™t ngà y thứ bảy tôi và o vÆ°á»n rau nhà mụ Pêtrôpna để bẫy chim sÆ¡n thÆ°á»›c. Tôi rình rất lâu, nhÆ°ng những chú chim kiêu hãnh phô bá»™ ức Ä‘á», không chịu mắc bẫy. DÆ°á»ng nhÆ° muốn lấy vẻ đẹp chá»c tức tôi, chúng cứ diá»…u qua diá»…u lại nhởn nhÆ¡ trên lá»›p tuyết cứng lóng lánh nhÆ° bạc; chúng Ä‘áºu trên những cà nh cây phủ má»™t lá»›p băng dà y và đung Ä‘Æ°a nhÆ° những bông hoa tháºt là m tuyết rÆ¡i lả tả trông nhÆ° những tia lá»a mà u xanh biếc. Cảnh đó đẹp đến ná»—i tuy không bẫy được chim tôi cÅ©ng không thấy bá»±c mình. Tôi vốn không ham săn bắn lắm, hay nói cho đúng hÆ¡n, tôi thÃch việc Ä‘i săn hÆ¡n là kết quả. Tôi thÃch quan sát Ä‘á»i sống của những con chim nhá» và tôi hay nghÄ© đến chúng. Tháºt thú vị khi ngồi má»™t mình ở bên bá» cánh đồng phủ tuyết và nghe tiếng chim hót lÃu lo giữa cảnh tÄ©nh mịch trong suốt của má»™t ngà y băng giá, xa xa đâu đó vẳng lên tiếng nhạc của má»™t cá»— xe tam mã chạy qua
-con chim sÆ¡n ca buồn bã của mùa đông nÆ°á»›c Nga... Bị lạnh cóng và cảm thấy hai tai đã tê cứng, tôi thu dá»n bẫy và lồng chim, leo qua hà ng rà o để trở lại vÆ°á»n của ông tôi và đi vá» nhà . Cổng ra Ä‘Æ°á»ng mở Thị trấn trên sông ska cách Nijni -Nôpgôrôt 200 cây số vá» phÃa tây nam. má»™t bác mujich to lá»›n dắt ở trong sân ra ba con ngá»±a đã được thắng và o má»™t cá»— xe trượt tuyết lá»›n có mui che kÃn; ba con ngá»±a thở ra những là n hÆ¡i dà y đặc. Bác mujich vui vẻ huýt sáo... Tôi giáºt mình:
-Chở ai đến thế bác? Bác ta quay lại, đưa tay che mắt nhìn tôi rồi nhảy lên chỗ ngồi và nói:
-Giáo sÄ©! ồ, chuyện ấy không liên quan gì đến tôi cả. Nếu là giáo sÄ© thì chắc ông ta đến chá»— những ngÆ°á»i ở thuê.
-Nà o, những chú gà con nà y!
-bác mujich hét, huýt sáo và giáºt dây cÆ°Æ¡ng, là m cho bầu không khà yên tÄ©nh trở nên trà n đầy vui vẻ. Ba con ngá»±a nhất tá» lao vá» phÃa cánh đồng. Tôi nhìn theo chúng rồi khép cổng lại, nhÆ°ng khi tôi bÆ°á»›c và o gian bếp vắng vẻ thì nghe thấy ở phòng bên cạnh vang lên giá»ng nói rất to của mẹ tôi. Tôi nghe rõ tiếng mẹ tôi nói:
-Bây giá» các ngÆ°á»i định là m gì? Äịnh giết tôi hay sao? Không kịp cởi áo khoác ngoà i, tôi ném lồng chim, chạy và o phòng ngoà i và xô phải ông tôi. ông tôi nắm lấy vai tôi, nhìn và o mặt tôi bằng cặp mắt dữ tợn và vừa nuốt nÆ°á»›c bá»t vẻ khó nhá»c vừa nói giá»ng khà n khà n:
-Mẹ mà y vỠđấy, và o mà gặp mẹ mà y! NhÆ°ng khoan đã... ông tôi lay ngÆ°á»i tôi mạnh đến ná»—i tôi loạng choạng suýt ngã, rồi đẩy tôi vá» phÃa cá»a buồng:
-Äi, Ä‘i Ä‘i thôi... Tôi đụng đầu và o chiếc cá»a bá»c nỉ và vải sÆ¡n. Hai bà n tay tôi run lên vì lạnh và vì hồi há»™p, mãi không tìm được quả đấm. Cuối cùng tôi khẽ mở cá»a ra và dừng lại ở ngưỡng cá»a, hai mắt hoa lên:
-Nó đây rồi!
-Mẹ tôi nói
-Trá»i Æ¡i, nó lá»›n quá! Sao, không nháºn ra mẹ à ? ông bà cho nó ăn mặc gì mà lạ thế nà y, trá»i... Mà sao hai tai nó lại trắng thế kia! Mẹ lấy cho con xin Ãt mỡ ngá»—ng nhanh lên... Mẹ tôi đứng giữa phòng, cúi xuống và lá»™t quần áo ở ngÆ°á»i tôi ra. Mẹ tôi xoay tôi nhÆ° vần quả bóng. Thân hình to lá»›n của mẹ tôi mặc má»™t chiếc áo dà i mà u Ä‘á», sá» và o ấm và mịn, rá»™ng nhÆ° áo tÆ¡i choà ng của nông dân, có má»™t hà ng khuy lá»›n mà u Ä‘en chạy suốt từ vai chéo xuống táºn gấu. Tôi chÆ°a bao giá» nom thấy chiếc áo dà i nà o nhÆ° váºy cả. Tôi cảm thấy khuôn mặt mẹ tôi nhá» hÆ¡n và trắng hÆ¡n xÆ°a kia, hai con mắt to và có vẻ sâu hÆ¡n, tóc và ng óng hÆ¡n. Mẹ tôi vừa cởi quần áo cho tôi, vừa ném ra cá»a. Cặp môi Ä‘á» thẫm của mẹ tôi trá» ra có vẻ dè bỉu, và vẫn bằng giá»ng nói nhÆ° ra lệnh, mẹ tôi há»i:
-Sao con cứ lặng thinh thế? Con có bằng lòng không? Khiếp, cái áo mới bẩn chứ...
Sau đó mẹ tôi lấy mỡ ngá»—ng sát và o tai cho tôi. Tôi Ä‘au quá, nhÆ°ng ngÆ°á»i mẹ tôi tá»a ra mùi thÆ¡m mát dịu khiến tôi cảm thấy bá»›t Ä‘au. Tôi áp chặt và o ngÆ°á»i mẹ tôi và nhìn và o mắt mẹ tôi, cảm Ä‘á»™ng không nói gì được. Lẫn vá»›i tiếng nói của mẹ tôi, tôi nghe thấy giá»ng nói nhá» và buồn của bà tôi:
-Nó nghịch lắm, không ai bảo được, ngay cả ông nó nó cũng không sợ... ôi, Varya, Varya...
-Äừng than phiá»n nữa mẹ ạ, rồi sẽ ổn cả thôi! Bên cạnh mẹ tôi, tất cả má»i váºt xung quanh Ä‘á»u nhá» bé, đáng thÆ°Æ¡ng và già cá»—i. Tôi cÅ©ng cảm thấy tôi già nhÆ° ông tôi. Siết chặt tôi trong hai đầu gối rắn chắc, mẹ tôi Ä‘Æ°a bà n tay nặng ná», ấm áp vuốt tóc tôi và nói:
-Phải cắt tóc Ä‘i. Và nó cÅ©ng đến tuổi Ä‘i há»c rồi đấy. Con có muốn Ä‘i há»c không?
-Con đã há»c xong rồi.
-Phải há»c thêm má»™t Ãt nữa. ồ, con khá»e quá! Rồi mẹ tôi cÆ°á»i đùa vá»›i tôi, tiếng cÆ°á»i êm dịu và ấm áp. ông tôi bÆ°á»›c và o, vẻ mặt xám xịt, cau có, hai mắt Ä‘á» ngầu. Mẹ tôi lấy tay đẩy tôi ra và há»i to:
-Thế nà o, bố? Con Ä‘i chứ? ông tôi dừng lại bên cá»a sổ, lấy móng tay cạo lá»›p băng đóng trên cá»a kÃnh và im lặng rất lâu. Không khà xung quanh bá»—ng trở nên căng thẳng và tôi cảm thấy sá» sợ. CÅ©ng nhÆ° má»i khi, trong những phút căng thẳng nhÆ° váºy, tôi cảm thấy nhÆ° trên khắp ngÆ°á»i tôi có má»c thêm mắt và tai, ngá»±c tôi căng lên má»™t cách lạ lùng và tôi muốn hét lên.
-Lêcxây, đi ra ngoà i kia!
-ông tôi nói giá»ng khà n khà n.
-Sao váºy?
-Mẹ tôi há»i và lại ôm tôi và o ngÆ°á»i.
-Không Ä‘i đâu cả, Varya, tao cấm đấy... Mẹ tôi đứng dáºy, lượn Ä‘i lượn lại trong phòng tá»±a nhÆ° má»™t đám mây hồng trong buổi hoà ng hôn và dừng lại sau lÆ°ng ông tôi.
-Bố Æ¡i, bố nghe con nói... ông tôi quay lại và rÃt lên:
-Im Ä‘i!
-Hừ, quát tôi là không được đâu,
-mẹ tôi nói khẽ. Bà tôi Ä‘ang ngồi trên ghế Ä‘i-văng liá»n nhổm dáºy, giÆ¡ ngón tay ra Ä‘e:
-Vacvara! ông tôi ngồi xuống ghế, nói lắp bắp:
-Äừng có láo, mà y không coi tao ra gì phải không? Há»? Sao mà y lại dám nói thế? Và bá»—ng ông tôi gà o lên, giá»ng lạc hẳn Ä‘i:
-Mà y đã là m nhục tao, Varika!...
-Ra ngoà i kia!
-Bà tôi ra lệnh cho tôi.
Tôi xuống bếp, trong lòng nặng trÄ©u. Tôi leo lên nóc lò sưởi và lắng nghe rất lâu những tiếng nói ở bên kia vách; khi thì má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u nói cùng má»™t lúc, ngÆ°á»i ná» ngắt lá»i ngÆ°á»i kia; khi thì tất cả Ä‘á»u im lặng giống nhÆ° bá»—ng dÆ°ng má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u ngủ thiếp Ä‘i. Câu chuyện nói vỠđứa em mà mẹ tôi đã đẻ ra rồi Ä‘em gá»i ngÆ°á»i nà o đó. NhÆ°ng tôi không hiểu được vì sao ông tôi cáu: có phải vì mẹ tôi đẻ mà không xin phép ông tôi không, hay vì mẹ tôi không Ä‘em em bé vá» cho ông tôi? Má»™t lúc sau ông tôi bÆ°á»›c và o bếp, đầu tóc rối bù, mặt mÅ©i Ä‘á» bừng, có vẻ mệt nhoà i. Theo sau là bà tôi vừa Ä‘i vừa lấy vạt áo lau nÆ°á»›c mắt ở hai má. ông tôi ngồi xuống ghế dà i, hai tay chống lên ghế, lÆ°ng cúi lom khom, răng cắn lấy cặp môi xám run run. Bà tôi quỳ xuống trÆ°á»›c mặt ông tôi, nói khẽ và tha thiết:
-ông ơi, xin ông hãy vì Chúa mà tha thứ cho nó! Ngựa có hay mấy đi nữa cũng có lúc dở chứng.
Những ngÆ°á»i quyá»n quÃ, già u có mà chẳng có những chuyện nhÆ° váºy sao? Äà n bà là thế đấy! Thôi, hãy tha thứ cho nó. ở Ä‘á»i chẳng có ai là không có tá»™i lá»—i cả... ông tôi ngả ngÆ°á»i và o tÆ°á»ng, nhìn và o mặt bà tôi và cà u nhà u. ông nhếch mép cÆ°á»i, miệng méo xệch, rồi nghẹn ngà o nói:
-Phải rồi! Sao nữa? Bà thì ai mà bà chẳng tha thứ, bà sẵn lòng tha thứ tất. Chao ôi, lÅ© chúng bay... y... y tháºt là ... ông tôi cúi xuống, nắm lấy hai vai bà tôi mà lắc, miệng thì thầm rất nhanh:
-Thế còn Chúa, Chúa có tha thứ không? Chúng ta sắp sá»a xuống lá»— rồi mà còn bị Chúa trừng phạt đây. Gần trót Ä‘á»i rồi mà cÅ©ng chẳng được yên thân, chẳng được sung sÆ°á»›ng! Bà hãy nhá»› lấy lá»i tôi nói: rồi chúng ta sẽ chết nhÆ° những đứa ăn mà y cho mà xem, phải, sẽ chết nhÆ° đồ ăn mà y ấy! Bà tôi cầm lấy tay ông tôi, ngồi xuống bên cạnh và khẽ cất tiếng cÆ°á»i nhẹ nhà ng, vô tÆ° lá»±:
-Rõ khổ! NhÆ° đồ ăn mà y thì đã sao? ông sợ à . ông cứ việc yên trà ngồi nhà , tôi sẽ Ä‘i ăn xin. ông không lo, ngÆ°á»i ta sẽ cho, chúng ta sẽ không đói đâu! Thôi, ông đừng nghÄ© nữa! ông tôi bá»—ng cÆ°á»i khẽ và quay cổ lại, trông giống hệt nhÆ° má»™t con dê, ôm lấy cổ bà tôi, áp và o ngÆ°á»i bà , trông ông bé nhá», dúm dó. ông nức nở:
-ôi, ngốc quá, bà ngu ngốc má»™t cách ngây thÆ¡, dại dá»™t, trên Ä‘á»i nà y tôi chỉ còn có mình bà thôi! Bà chẳng thÆ°Æ¡ng tiếc cái gì cả, bà chẳng hiểu gì hết! Bà hãy nhá»› lại xem: chẳng phải là vì chúng nó mà chúng ta đã là m việc, mà tôi đã mắc tá»™i hay sao?
Bây giá» chỉ mong sao chúng Ä‘á»n đáp lại cho chúng ta chút Ãt... Tôi cÅ©ng nghẹn ngà o và không nén được nữa, tôi nhảy từ trên lò sưởi xuống, chạy lại chá»— ông bà tôi. Tôi khóc vì sung sÆ°á»›ng, vì chÆ°a bao giá» tôi thấy ông bà tôi nói vá»›i nhau những lá»i đẹp đẽ nhÆ° váºy. Tôi khóc vì Ä‘au xót, vì tôi chia sẻ ná»—i Ä‘au Ä‘á»›n của ông bà tôi, tôi cÅ©ng khóc vì mẹ tôi đã vá». ông bà tôi để tôi cùng khóc, coi tôi nhÆ° má»™t ngÆ°á»i ngang hà ng. Hai ngÆ°á»i ôm lấy tôi, siết chặt tôi trong tay, nÆ°á»›c mắt già n giụa. ông tôi áp mặt và o mặt tôi thì thầm và o tai:
-ôi, thằng quá»· con, mà y cÅ©ng ở đây à ? Mẹ mà y vá» rồi, bây giá» mà y sẽ ở vá»›i mẹ mà y, còn ông, lão quá»· già độc ác nà y thì chẳng được tÃch sá»± gì nữa rồi! Cả bà vẫn hay nuông chiá»u mà y nữa, cÅ©ng sẽ bị quên Ä‘i, có phải không? Chao Æ¡i, lÅ© chúng bay... y... y tháºt là ... Rồi đẩy bà cháu tôi ra, ông tôi đứng dáºy, nói to, giá»ng giáºn dữ:
-Chúng nó bá» ta Ä‘i cả, má»—i đứa Ä‘i má»™t ngả, đứa nà o lo thân đứa ấy. Nà o, gá»i nó và o đây! Cho xong chuyện Ä‘i... Bà tôi Ä‘i ra. ông tôi cúi đầu và quay vá» các tượng thánh:
-Lạy Chúa nhân từ, xin Chúa biết cho con!
Rồi ông nắm lấy tay đấm và o ngá»±c thình thịch đến ná»—i tôi thấy khó chịu, nói chung tôi không Æ°a cái kiểu ông tôi cầu Chúa, vì lúc nà o ông tôi cÅ©ng có vẻ nhÆ° muốn khoe khoang trÆ°á»›c Chúa. Mẹ tôi bÆ°á»›c và o, cái áo mà u Ä‘á» của mẹ tôi là m cho gian bếp có vẻ nhÆ° sáng hÆ¡n. Mẹ tôi ngồi trên chiếc ghế dà i cạnh bà n, ông và bà tôi ngồi hai bên; hai ống tay áo rá»™ng thùng thình của mẹ tôi trải ra trên vai ông bà tôi. Mẹ tôi dịu dà ng và nghiêm trang nói vá»›i ông bà tôi, còn ông bà tôi thì im lặng ngồi nghe, không ngắt lá»i. Lúc nà y ông bà tôi có vẻ trở thà nh nhá» bé bên cạnh mẹ tôi và tôi có cảm tưởng nhÆ° mẹ tôi Ä‘ang ngồi giữa hai đứa con. Mệt má»i vì xúc Ä‘á»™ng, tôi ngủ thiếp Ä‘i trên nóc lò sưởi. Äến chiá»u, ông bà tôi mặc bá»™ quần áo ngà y lá»… và đi dá»± lá»… nhà thá». ông tôi mặc bá»™ lá»… phục của phÆ°á»ng trưởng, ngoà i khoác chiếc áo bằng lông gấu chuá»™t, quần bá» ngoà i ủng. Bà tôi vui vẻ nháy mắt vá» phÃa ông tôi và bảo mẹ tôi:
-Nhìn bố mà y kìa, rõ nhÆ° má»™t con dê non! Mẹ tôi cÆ°á»i vui vẻ. Khi còn lại má»™t mình vá»›i tôi ở trong phòng, mẹ tôi ngồi xuống Ä‘i-văng, xếp chân vòng tròn, lấy tay ra hiệu bảo tôi ngồi xuống bên cạnh:
-Lại đây với mẹ! Thế nà o, con sống ra sao, kể chuyện cho mẹ nghe. Khổ lắm phải không? Tôi sống ra sao ư ?
-Con không biết.
-Tôi trả lá»i.
-ông có đánh con không?
-Bây giỠthì không hay đánh mấy.
-Thế à ? Con kể chuyện cho mẹ nghe Ä‘i, chuyện gì cÅ©ng được, nà o! Tôi không muốn kể vỠông tôi. Tôi bèn nói rằng trong căn nhà nà y trÆ°á»›c kia có má»™t ngÆ°á»i rất đáng mến ở thuê, nhÆ°ng chẳng ai Æ°a bác ta cả, cuối cùng ông tôi Ä‘uổi bác ta Ä‘i. Xem ra mẹ tôi không thÃch chuyện nà y, mẹ tôi bảo:
-ừ, thế còn chuyện gì nữa? Tôi bèn kể chuyện ba thằng bé, chuyện lão đại tá Ä‘uổi tôi ra khá»i nhà lão. Mẹ tôi ôm chặt lấy tôi, nói:
-Quân chó má! Rồi mẹ tôi im lặng, nheo mắt nhìn xuống sà n nhà , lắc đầu. Tôi há»i mẹ tôi:
-Tại sao ông lại giáºn mẹ?
-Vì mẹ có lỗi với ông.
-Äáng lẽ mẹ nên Ä‘em em bé vá» cho ông... Mẹ tôi giáºt mình, cau mà y, cắn môi. Rồi mẹ tôi phá lên cÆ°á»i, ôm chặt lấy tôi.
-Thằng quá»· quái! Cấm không được nói đến chuyện ấy, nghÄ© đến cÅ©ng không được, nghe chÆ°a! Mẹ tôi nói rất lâu, giá»ng thì thầm, vẻ mặt nghiêm trang, nhÆ°ng tôi không hiểu mẹ tôi nói gì. Má»™t lúc sau mẹ tôi đứng dáºy và đi Ä‘i lại lại trong phòng, vừa lấy ngón tay gõ gõ và o cằm, cặp lông mà y ráºm luôn luôn chuyển Ä‘á»™ng. Trên bà n, má»™t ngá»n nến mỡ bò Ä‘ang cháy. Nến chảy ra, ánh nến chiếu và o khoảng không trong tấm gÆ°Æ¡ng. Những bóng Ä‘en bẩn thỉu bò trên sà n nhà . Trong góc phòng, trÆ°á»›c tượng thánh, má»™t ngá»n đèn dầu cháy cháºp chá»n. DÆ°á»›i ánh trăng, những tấm kÃnh cá»a sổ phủ băng lóng lánh nhÆ° bạc. Mẹ tôi Ä‘Æ°a mắt nhìn xung quanh nhÆ° muốn tìm kiếm má»™t váºt gì trên trần nhà và trên những bức tượng trÆ¡ trụi:
-Bao giỠcon đi ngủ?
-Chốc nữa.
-à , mà buổi trưa con đã ngủ rồi.
-Mẹ tôi nhá»› ra và thở dà i. Tôi há»i:
-Mẹ muốn đi phải không?
-Äi đâu?
-Mẹ tôi ngạc nhiên há»i lại và , nâng đầu tôi lên, mẹ tôi nhìn và o mặt tôi rất lâu, lâu đến ná»—i nÆ°á»›c mắt tôi ứa ra.
-Sao thế con?
-Mẹ là m con đau cổ. Tôi thấy đau cả trong tim nữa. Tôi cảm thấy ngay rằng mẹ tôi sẽ không thể sống ở cái nhà nà y đâu và mẹ tôi sẽ lại đi thôi.
-Con lớn lên sẽ giống bố,
-mẹ tôi nói và lấy chân đá tấm thảm chùi chân sang bên.
-Bà có kể chuyện gì vỠbố cho con nghe không?
-Có.
-Bà rất yêu bố Macxim con, yêu lắm! Bố con cũng rất yêu bà ...
-Con biết rồi. Mẹ tôi nhìn ngá»n nến, nhăn mặt. Mẹ tôi thổi tắt nến Ä‘i và nói:
-Thế nà y dá»… chịu hÆ¡n! Äúng váºy, tắt nến Ä‘i ngÆ°á»i ta có cảm giác mát mẻ và sạch sẽ hÆ¡n. Những bóng Ä‘en bẩn thỉu biến mất và không còn nhảy múa nữa. Trên sà n nhà trải ra những vệt mà u xanh nhạt. Những tia lá»a và ng rá»±c lấp lánh trên cá»a kÃnh.
-Äá»™ trÆ°á»›c mẹ ở đâu? NhÆ° nhá»› lại má»™t Ä‘iá»u gì đã quên từ lâu lắm, mẹ tôi vừa kể tên má»™t số thà nh phố, vừa Ä‘i lại trong phòng, nhẹ nhà ng nhÆ° má»™t con chim cắt.
-Thế mẹ lấy đâu ra chiếc áo dà i nà y?
-Mẹ khâu lấy đấy. Má»i thứ mẹ Ä‘á»u là m lấy cả. Tôi lấy là m sung sÆ°á»›ng thấy mẹ tôi không giống má»™t ngÆ°á»i nà o khác. NhÆ°ng tôi buồn vì mẹ tôi Ãt nói quá, nếu tôi không há»i thì mẹ tôi chẳng nói gì hết. Má»™t lúc sau mẹ tôi lại ngồi xuống Ä‘i-văng bên cạnh tôi. Hai mẹ con cứ ngồi sát bên nhau, im lặng mãi đến khi ông bà tôi trở vá», ngÆ°á»i nồng nặc mùi sáp và hÆ°Æ¡ng trầm, thái Ä‘á»™ dịu dà ng và lặng lẽ má»™t cách trang trá»ng. Má»i ngÆ°á»i ăn tối có vẻ khách khà giống nhÆ° Ä‘i ăn cá»—. Trong lúc ăn, má»i ngÆ°á»i nói Ãt và tháºn trá»ng, dÆ°á»ng nhÆ° sợ là m mất giấc ngủ cháºp chá»n của má»™t ngÆ°á»i nà o đấy. Ãt lâu sau mẹ tôi quáết định dạy tôi há»c chữ cái phổ thông. Mẹ tôi hăng hái bắt tay và o việc đó. Mẹ tôi mua vá» những cuốn sách nhá», trong đó có cuốn "Vần quốc ngữ". Tôi há»c theo cuốn sách ấy và chỉ trong và i ngà y đã Ä‘á»c được chữ phổ thông. NhÆ°ng rồi mẹ tôi bắt tôi Ä‘á»c thuá»™c lòng các bà i thÆ¡, và thế là từ đó chúng tôi bắt đầu là m khổ lẫn nhau. Bà i thÆ¡ nhÆ° thế nà y: Con Ä‘Æ°á»ng thẳng, con Ä‘Æ°á»ng dà i, NgÆ°Æ¡i lấy của Trá»i bao khoảng không gian. Xẻng, rìu đâu dá»… mà san, ÄÆ°á»ng êm vó ngá»±a, Ä‘Æ°á»ng toà n bụi bay... Chữ cái Nga (xem chú thÃch ở trang ).
Tôi Ä‘á»c "vó ngá»±a" thà nh "vó cá»±a".
-Nà o, hãy nghĩ kỹ đi,
-mẹ tôi khuyên tôi.
-Sao lại "vó cá»±a"? Thằng quá»· quái! "Vó ngá»±a" chứ, hiểu chÆ°a? Tôi hiểu, nhÆ°ng vẫn cứ Ä‘á»c là "vó cá»±a", chÃnh tôi cÅ©ng lấy là m lạ. Thế là mẹ tôi cáu, bảo tôi là đần Ä‘á»™n và bÆ°á»›ng bỉnh là m tôi tháºt khổ tâm. Tôi cố gắng nhá»› những câu thÆ¡ đáng nguyá»n rủa ấy, và khi tôi Ä‘á»c thầm thì không sai, nhÆ°ng há»… Ä‘á»c to lên là thế nà o cÅ©ng bị nhầm. Tôi đâm ra căm thù những dòng chữ khó nắm được đó. Giáºn quá, tôi bèn cố tình xuyên tạc. Tôi chá»n những chữ đồng âm vô nghÄ©a Ä‘á»c liá»n má»™t mạch. Tôi rất thÃch thú khi những câu thÆ¡ ma quá»· đó không còn ý nghÄ©a gì nữa. NhÆ°ng trò chÆ¡i của tôi đã phải trả bằng má»™t giá khá đắt. Má»™t lần sau má»™t buổi há»c có kết quả, mẹ tôi há»i tôi đã há»c thuá»™c bà i thÆ¡ chÆ°a. Buá»™t miệng, tôi nói lẩm nhẩm: Con Ä‘Æ°á»ng, bức tÆ°á»ng, ngôi trÆ°á»ng, cái giÆ°á»ng. Vó ngá»±a, ghế tá»±a, dao rá»±a... Khi tôi nhá»› ra thì đã muá»™n. Mẹ tôi chống hai tay lên bà n, đứng dáºy và há»i rà nh rá»t từng tiếng:
-Như thế nghĩa là gì?
-Con không biết,
-tôi thất kinh, trả lá»i.
-Sao?
-Con Ä‘á»c váºy thôi ạ.
-Äá»c váºy là thế nà o?
-Äể đùa thôi ạ!
-Äứng và o góc nhà kia!
-Äể là m gì ạ? Mẹ tôi nhắc lại, không há» to tÆ°á»›ng nhÆ°ng có vẻ hăm dá»a:
-Và o góc nhà !
-Góc nà o cÆ¡ ạ? Mẹ tôi nhìn chằm chằm và o mặt tôi không trả lá»i khiến tôi bối rối. Tôi không hiểu mẹ tôi muốn gì. Trong góc nhà , phÃa dÆ°á»›i các tượng thánh, có má»™t chiếc bà n tròn nhá», bên trên để chiếc bình Ä‘á»±ng những loại cá» và hoa khô rất thÆ¡m. ở góc trÆ°á»›c mặt tôi có kê má»™t chiếc hòm, trên phủ má»™t tấm thảm. Góc thứ ba kê má»™t chiếc giÆ°á»ng, còn góc thứ tÆ° thì không có, vì chá»— đó là cái cá»a.
-Con không hiểu mẹ muốn cái gì.
-Tôi nói giá»ng tuyệt vá»ng. Mẹ tôi ngồi phịch xuống, im lặng, lấy tay xoa trán và hai má. Sau đó mẹ tôi há»i:
-Mà y đã bị ông bắt đứng và o góc nhà bao giỠchưa?
-Bao giỠạ?
-Một hôm nà o đó, tao biết là m sao được!
-Mẹ tôi thét và giÆ¡ tay Ä‘áºp hai cái xuống mặt bà n.
-Không, con không nhớ.
-Mà y có biết phải đứng và o góc nhà tức là bị phạt không?
-Không. Tại sao lại phạt ạ? Mẹ tôi thở dà i.
-Hừ, lại đây! Tôi bÆ°á»›c lại gần và há»i mẹ tôi:
-Sao mẹ lại gắt con?
-Thế tại sao con cứ cố tình Ä‘á»c sai bà i thÆ¡ Ä‘i nhÆ° váºy? Tôi cố sức giải thÃch cho mẹ tôi hiểu rằng má»—i khi tôi nhắm mắt lại thì tôi nhá»› được bà i thÆ¡ in trong sách nhÆ° thế nà o, nhÆ°ng há»… tôi cứ Ä‘á»c lên là thế nà o cÅ©ng lẫn sang những tiếng khác.
-Con không giả vỠđấy chứ? Tôi trả lá»i là không, nhÆ°ng ngay lúc đó tôi lại nghÄ©: "Có thể là mình giả vá» chăng?". Rồi Ä‘á»™t nhiên tôi thong thả Ä‘á»c lại bà i thÆ¡ và đá»c rất đúng. Äiá»u đó là m tôi kinh ngạc, và tôi sững sá» cả ngÆ°á»i. Äứng trÆ°á»›c mẹ tôi, tôi cảm thấy mặt tôi bá»—ng nhÆ° sÆ°ng lên, hai tai Ä‘á» bừng và nặng trình trịch, đầu óc choáng váng. Tôi ngượng chÃn cả ngÆ°á»i. Qua nÆ°á»›c mắt tôi thấy mặt mẹ tôi tối sầm lại, buồn rầu, hai môi mÃm chặt, cặp lông mà y nhÃu lại.
-Thế là thế nà o?
-Mẹ tôi há»i, giá»ng lạc hẳn Ä‘i.
-Váºy ra là con nói dối mẹ?
-Con không biết. Con không chủ tâm là m thế... Mẹ tôi cúi đầu xuống, nói:
-Tao tháºt khổ vá»›i mà y! Thôi, Ä‘i Ä‘i! Từ đó trở Ä‘i mẹ tôi cà ng bắt tôi há»c thuá»™c lòng nhiá»u thÆ¡ hÆ¡n. NhÆ°ng trà nhá»› của tôi thì cà ng ngà y cà ng khó tiếp thu những dòng chữ Ä‘Æ¡n Ä‘iệu ấy. ở tôi, cái ý muốn tai ác xuyên tạc các câu thÆ¡, chá»n những chữ khác để thay và o, mà tôi không tà i nà o cưỡng lại được, cà ng ngà y cà ng mạnh. Việc đó đối vá»›i tôi tháºt dá»… dà ng: những chữ không cần thiết cứ hiện ra hà ng đống trong đầu tôi và trong chốc lát chúng là m xáo trá»™n tất cả những chữ ở trong sách mà tôi phải há»c. Nhiá»u khi cả má»™t dòng chữ nhÆ° trở thà nh những váºt vô hình đối vá»›i tôi, và dù cho tôi cố gắng Ä‘uổi bắt thế nà o, chúng cÅ©ng không chịu lá»t và o trà nhá»› tôi. Bà i thÆ¡ Ä‘em lại cho tôi nhiá»u ná»—i phiá»n nhất có lẽ là bà i thÆ¡ đầy ai oán của hoà ng thân Viazemxki: Sáng sá»›m hay chiá»u tối, Bao ông già , bà góa, trẻ côi . . . . . . . . . . . . . . . Xin ngÆ°á»i vì Chúa giúp chúng tôi. Còn câu thứ ba: Xách bị kêu van ngoà i cá»a sổ. thì tôi thÆ°á»ng bá» mất. Bá»±c mình, mẹ tôi Ä‘em chuyện ấy mách ông tôi. ông tôi Ä‘e:
-Äồ hÆ° thân mất nết! Nó nhá»› được chứ có phải không nhá»› được đâu: Kinh thánh nó còn thuá»™c hÆ¡n tao. Nó nói láo đấy: cái gì nó đã há»c được thì cứ nhÆ° là khắc và o đá ấy! Mà y cứ nện cho nó má»™t tráºn! Bà tôi cÅ©ng kể tá»™i tôi:
-Chuyện cổ tÃch nó nhá»› hết, bà i hát nó cÅ©ng nhá»›, mà bà i hát chẳng là thÆ¡ thì là cái gì? Tất cả những Ä‘iá»u ấy Ä‘á»u đúng cả. Tôi cảm thấy tôi có lá»—i, nhÆ°ng há»… tôi cứ ngồi và o Ä‘á»c thÆ¡ là những chữ khác ở đâu lại bò đến nhÆ° những con gián và tá»± Ä‘á»™ng xếp thà nh những dòng chữ Ä‘á»u đặn. Ngoà i cổng nhà ta, Có bao ngÆ°á»i già và trẻ mồ côi Kêu van xin hạt cÆ¡m rÆ¡i, Xin được liá»n mang tá»›i Nhà mụ Pêtrôpna, Bán cho mụ nuôi gà , Rồi ra vá»±c uống rượu. Ban đêm nằm vá»›i bà tôi trên lò sưởi, tôi hay Ä‘á»c lại cho bà tôi nghe đến chán tai tất cả những gì tôi há»c được qua sách vở và tất cả những gì tôi tá»± đặt ra. Äôi khi bà tôi cÆ°á»i, nhÆ°ng thÆ°á»ng thì bà mắng tôi:
-Äấy, mà y chẳng thấy mà y có thể há»c thuá»™c lòng được là gì! NhÆ°ng không được chế giá»…u những ngÆ°á»i ăn mà y. Cầu Chúa hãy phù há»™ cho há»! Ngà y trÆ°á»›c Chúa cÅ©ng nghèo và tất cả các thánh cÅ©ng váºy... Tôi lẩm nhẩm: Tôi không thÃch ăn mà y, CÅ©ng chẳng Æ°a ông ngoại, Biết là m sao bây giá»? Lạy Chúa, hãy tha tá»™i! ông tôi luôn tìm cá»› Äể mà đánh Ä‘áºp tôi...
-Mà y nói cái gì thế? Äem mà cắt lưỡi Ä‘i!
-Bà tôi nổi nóng.
-Nhỡ ông mà y nghe thấy thì sao?
-Mặc kệ!
-Cháu không nên nghịch tinh nghịch quái là m khổ mẹ cháu! Cháu không hÆ°, mẹ cháu cÅ©ng đã có nhiá»u Ä‘iá»u khổ tâm rồi.
-Bà tôi khuyên tôi bằng giá»ng âu yếm và có vẻ đăm chiêu.
-Sao mẹ cháu lại khổ tâm.
-Thôi, im đi! Mà y không hiểu được đâu..
-Cháu biết rồi, tại vì ông...
-Mà y có im đi không nà o!
Cuá»™c sống của tôi tháºt nặng ná». Tôi có cái cảm giác gần nhÆ° tuyệt vá»ng, nhÆ°ng không hiểu sao tôi cứ muốn giấu nó Ä‘i, tôi là m ra bá»™ thản nhiên và nghịch ngợm. Mẹ tôi bắt tôi há»c cà ng ngà y cà ng nhiá»u, nhÆ°ng cà ng ngà y tôi cà ng không hiểu những Ä‘iá»u mẹ tôi dạy. Tôi há»c toán rất dá»… dà ng, nhÆ°ng tôi rất ghét môn chÃnh tả, còn ngữ pháp thì tôi hoà n toà n chẳng hiểu gì cả. NhÆ°ng Ä‘iá»u là m cho tôi khổ tâm nhất là tôi đã thấy rõ mẹ tôi phải sống Ä‘au khổ trong cái nhà nà y. Mẹ tôi cà ng ngà y cà ng hay cau có, nhìn má»i ngÆ°á»i bằng cặp mắt xa lạ, và thÆ°á»ng ngồi rất lâu bên cá»a sổ, yên lặng nhìn ra vÆ°á»n. Mẹ tôi có vẻ tiá»u tụy hẳn Ä‘i. Những ngà y đầu tiên má»›i vá» mẹ tôi nhanh nhẹn, tÆ°Æ¡i vui. Trái lại, bây giá» mắt mẹ tôi thâm quầng. Suốt ngà y mẹ tôi Ä‘i tha thẩn trong nhà , đầu tóc rối bù, quần áo nhà u nát, cúc áo không buồn cà i. Tôi khổ tâm thấy mẹ tôi tiá»u tụy nhÆ° váºy. Mẹ tôi lẽ ra bao giá» cÅ©ng phải đẹp đẽ, nghiêm trang, ăn mặc sạch sẽ hÆ¡n tất cả má»i ngÆ°á»i chứ? Trong giá» há»c, cặp mắt mẹ tôi sâu thăm thẳm thÆ°á»ng nhìn và o tÆ°á»ng, nhìn ra ngoà i cá»a sổ nhÆ° không trông thấy tôi. NgÆ°á»i há»i tôi bằng giá»ng mệt má»i, quên cả những câu tôi trả lá»i và ngà y cà ng hay cáu gắt. Äiá»u đó cÅ©ng là m cho tôi khổ tâm: tôi muốn mẹ tôi phải là ngÆ°á»i công minh hÆ¡n hết thảy má»i ngÆ°á»i, nhÆ° trong các chuyện cổ tÃch váºy! Thỉnh thoảng tôi há»i mẹ tôi:
-Mẹ ở đây khổ lắm phải không? Mẹ tôi trả lá»i giá»ng bá»±c tức:
-Không phải việc của mà y! Tôi cÅ©ng nháºn thấy hình nhÆ° ông tôi Ä‘ang mÆ°u mô má»™t việc gì khiến cho bà và mẹ tôi rất lo sợ. ông tôi thÆ°á»ng ngồi lì trong buồng mẹ tôi, và ông tôi than vãn, la hét, giá»ng nghe khó chịu nhÆ° tiếng sáo gá»— của lão chăn cừu gù lÆ°ng NikanôrÆ¡. Trong má»™t cuá»™c cãi nhau nhÆ° váºy mẹ tôi hét ầm cả nhà :
-Không, đừng có hòng! Mẹ tôi đóng sầm cá»a lại, còn ông tôi thì quát tháo ầm lên. Lúc bấy giá» là buổi tối, bà tôi Ä‘ang ngồi khâu vá cho ông tôi bên cạnh chiếc bà n ở trong bếp, miệng lẩm bẩm cái gì má»™t mình. Khi có tiếng cá»a đóng sầm lại, bà tôi lắng tai nghe và nói:
-Nó lại đến chá»— bá»n ở thuê rồi. Trá»i Æ¡i! Bá»—ng ông tôi từ ngoà i xá»™c và o bếp, chạy lại chá»— bà tôi và nện má»™t quả đấm và o đầu bà . Äoạn, vừa lắc bà n tay bị Ä‘au, ông vừa rÃt lên:
-Äừng có bép xép, mụ phù thủy kia!
-ông là một lão già ngốc,
-bà tôi vừa vấn lại tóc bị xổ vừa Ä‘iá»m tÄ©nh nói.
-Dá»… thÆ°á»ng ông tưởng tôi sẽ im chắc? Tôi mà biết được những mÆ°u mô gì của ông là tôi sẽ nói tất cho nó biết cho mà xem...
ông tôi lao vá» phÃa bà tôi và giÆ¡ nắm đấm nện liên tiếp xuống đầu bà tôi. Bà tôi không chống đỡ, cÅ©ng không đẩy ông tôi ra, bà tôi chỉ nói:
-Äược, cứ đánh Ä‘i, đánh nữa Ä‘i, đồ ngốc! Äấy, đánh Ä‘i! ở trên lò sưởi tôi liá»n lấy chăn, gối và ủng ném và o hai ngÆ°á»i, nhÆ°ng ông tôi Ä‘ang cÆ¡n giáºn nên không nhìn thấy. Bà tôi ngã lăn ra đất. ông tôi lấy chân đá và o đầu bà tôi, cuối cùng ông tôi vấp ngã lăn ra, là m đổ lênh láng cả thùng nÆ°á»›c. ông tôi bò dáºy, khạc nhổ và thở phì phì, nhìn ngó xung quanh bằng cặp mắt hung dữ rồi bá» chạy lên phòng riêng trên gác thượng. Bà tôi đứng dáºy, rên rỉ, rồi ngồi xuống ghế gỡ tóc. Tôi ở trên lò sưởi nhảy xuống. Bà tôi, giá»ng bá»±c tức, bảo tôi:
-Thu dá»n chăn gối lại rồi cất tất cả lên trên lò sưởi kia! Tưởng thế là hay lắm! Việc gì đến mà y? Cái lão quá»· già ấy, Ä‘ang tá»± nhiên thì nổi cÆ¡n lên... Äồ ngốc! Bá»—ng bà tôi nhăn mặt và rên rỉ rồi cúi đầu, gá»i tôi lại:
-ThỠxem xem chỗ nà y là m sao mà đau thế. Tôi rẽ mớ tóc dà y của bà tôi ra xem: thì ra một chiếc kim gà i đầu đã đâm sâu và o trong da đầu bà tôi. Tôi lôi chiếc kim đó ra, nhưng lại thấy một chiếc khác. Ngón tay của tôi như bị tê dại đi.
-Äể cháu gá»i mẹ cháu, cháu sợ lắm! Bà tôi xua tay:
-Mà y Ä‘iên à ? Gá»i mẹ mà y ấy Æ°? Cám Æ¡n Chúa, may mà mẹ mà y không nghe thấy, không trông thấy! Thôi, Ä‘i Ä‘i! Rồi, vá»›i những ngón tay má»m mại của má»™t ngÆ°á»i thợ thêu đăng-ten, bà tôi tá»± tìm lấy trong má»› tóc Ä‘en và dà y của mình. Äánh bạo, tôi giúp bà tôi lôi ra được hai chiếc kim nữa to và cong.
-Bà có đau không?
-Không sao. Mai bà sẽ Ä‘un nÆ°á»›c, gá»™i đầu má»™t cái là hết. Rồi, bà tôi dịu dà ng há»i tôi:
-Cháu yêu của bà , nhất là cháu đừng có nói gì vá»›i mẹ cháu rằng ông đánh bà đấy nhé! Nghe chÆ°a? ông cháu và mẹ cháu đã giáºn nhau sẵn rồi. Äừng nói nhé?
-Vâng.
-Äược, nhá»› đấy! Bây giá» bà cháu ta phải dá»n dẹp chá»— nà y lại. Mặt bà có sây sát gì không? Tốt, thế là mẹ cháu sẽ không hay biết gì hết... Bà tôi bắt đầu lau sà n nhà . Tôi thà nh tháºt bảo bà tôi:
-Bà tháºt là má»™t bà thánh! Bà bị hà nh hạ mãi nhÆ° thế mà bà vẫn chịu được!
-Äừng có nói nhảm! Tao mà là thánh à ? Há»c được ở đâu cái ấy đấy?
Bà tôi vừa bò trên mặt sà n để lau, vừa là u bà u rất lâu. Tôi ngồi trên báºc lò sưởi, nghÄ© cách trừng trị ông tôi trả thù cho bà . ChÆ°a bao giá» tôi thấy ông tôi đánh bà tôi tà n nhẫn và khủng khiếp nhÆ° váºy. TrÆ°á»›c mặt tôi, trong bóng tối lá» má», tôi nhÆ° thấy hiện ra bá»™ mặt Ä‘á» tÃa của ông tôi vá»›i đám tóc hung lất phất. Lòng tôi giáºn sôi lên, tôi bá»±c mình vì không tìm được cách trả thù cho tháºt Ä‘Ãch đáng. NhÆ°ng khoảng hai ba hôm sau, không hiểu có việc gì tôi trèo lên gác thượng và o buồng ông tôi. Tôi thấy ông Ä‘ang ngồi trên sà n, trÆ°á»›c má»™t cái há»™p mở ngá» và đang soạn những giấy tá» gì ở trong đó. Trên ghế có cuốn lịch Nhà thá» mà ông tôi rất quý: đó là mÆ°á»i hai tá» giấy dà y mà u xám, chia thà nh những ô vuông căn cứ theo số ngà y trong má»™t tháng, và trong má»—i ô vuông lại có in hình tất cả vị thánh của ngà y đó. ông tôi rất quý quyển lịch ấy, chỉ hãn hữu những khi nà o vì lý do gì đấy rất bằng lòng vá» tôi, ông tôi má»›i cho tôi xem. Còn tôi thì bao giá» cÅ©ng ngắm nghÃa những hình mà u xám in xÃt nhau nhá» xÃu và rất đáng yêu đó, vá»›i má»™t cảm giác đặc biệt.
Tôi có biết sá»± tÃch của má»™t số vị thánh trong đó nhÆ° Kirich và Ulita, Vacvara tá» vì đạo, Pantêlâymôn và nhiá»u vị thánh khác. Äặc biệt tôi thÃch nhất sá»± tÃch buồn thảm của thánh Alêcxây, ngÆ°á»i của Chúa, và những bà i thÆ¡ tuyệt diệu vá» NgÆ°á»i mà bà tôi thÆ°á»ng Ä‘á»c cho tôi nghe má»™t cách cảm Ä‘á»™ng. Nhìn thấy hà ng trăm hình ảnh thánh đó tôi lại thầm nghÄ© để tá»± an ủi rằng bao giá» thì cÅ©ng vẫn có những ngÆ°á»i Ä‘au khổ. NhÆ°ng bây giá» tôi quáết định phải cắt nát cuốn lịch đó ra. Thừa lúc ông tôi Ä‘i lại phÃa cá»a sổ để Ä‘á»c má»™t tá» giấy mà u xanh có in hình chim phượng hoà ng, tôi liá»n thủ luôn mấy tá» lịch và chạy tháºt nhanh xuống dÆ°á»›i nhà . Tôi lấy chiếc kéo trong ngăn bà n của bà tôi rồi leo lên nóc lò sưởi và bắt đầu cắt đầu các vị thánh. Cắt được má»™t hà ng, tôi bá»—ng thấy tiếc đã là m há»ng cuốn lịch, tôi bèn cắt theo Ä‘Æ°á»ng kẻ chia các ô vuông. NhÆ°ng tôi chÆ°a kịp cắt xong hà ng thứ hai thì ông tôi hiện ra, leo lên báºc lò sưởi và há»i:
-Ai cho mà y lấy lịch của tao? Nhìn thấy những miếng ô vuông rải rác trên mặt lò, ông tôi nhặt lên xem rồi vứt đi, rồi lại nhặt một ô vuông khác. Mồm ông tôi méo xệch, chòm râu rung rung. ông tôi thở mạnh đến nỗi những mảnh giấy nhỠbay tung cả xuống đất.
-Mà y là m gì thế nà y?
-Cuối cùng ông tôi hét lên, và cầm chân tôi lôi tháºt mạnh. Tôi ngã lá»™n xuống, bà tôi giÆ¡ hai tay ra đỡ lấy tôi. NhÆ°ng ông tôi giÆ¡ nắm đấm đánh bà tôi và tôi, miệng thét:
-Tao sẽ giết chết nó. Thánh Vacvara tỠvì đạo ở thế kỷ XV, bị bố là quan lại La Mã giết chết.
Mẹ tôi chạy đến. Tôi nấp và o góc nhà , cạnh lò sưởi. Mẹ tôi đứng chắn trước mặt tôi, rồi vừa đỡ và gạt những cánh tay ông tôi đang vung trước mặt vừa nói:
-Tháºt quá tệ! Bố hãy bình tÄ©nh lại! ông tôi ngồi phịch xuống chiếc ghế dà i ở bên cá»a sổ, tru tréo:
-Chúng nó giết tôi! Tất cả chúng nó Ä‘á»u chống lại tôi, ôi...
-Bố không biết xấu hổ à ?
-Mẹ tôi nói, giá»ng khà n khà n.
-Là m gì mà bố lúc nà o cÅ©ng cứ giả vá» giả vịt nhÆ° váºy? ông tôi la hét, giáºm hai chân xuống ghế, chòm râu vênh lên nom đến buồn cÆ°á»i, hai mắt thì nhắm nghiá»n lại. Tôi cÅ©ng cảm thấy nhÆ° ông tôi ngượng vá»›i mẹ tôi và ông tôi quả có giả vá» tháºt, vì thế nên má»›i nhắm mắt lại.
-Rồi con sẽ lấy vải dán lại những tỠlịch đó cho bố, lại chẳng đẹp và chắc hơn ấy à ,
-mẹ tôi vừa nói vừa ngắm nghÃa những tá» lịch còn nguyên và những mảnh đã bị cắt vụn ra.
-Lịch của bố cÅ©ng đã nhà u nát mủn cả ra rồi đây nà y... Mẹ tôi nói vá»›i ông tôi bằng giá»ng tá»±a nhÆ° nói vá»›i tôi trong những lúc bảo tôi há»c, khi tôi có Ä‘iá»u gì không hiểu. Bá»—ng ông tôi đứng dáºy, ra vẻ vá»™i vã, xốc lại áo sÆ¡-mi và gi-lê, khạc nhổ và nói:
-Mà y dán lại ngay trong ngà y hôm nay cho tao! Tao sẽ Ä‘em xuống cho mà y nốt những tá» còn lại... ông tôi bÆ°á»›c ra, nhÆ°ng Ä‘i đến ngưỡng cá»a lại quay lại, giÆ¡ ngón tay khòng khòng chỉ và o tôi và nói:
-Còn nó thì phải nện cho nó má»™t tráºn!
-Phải rồi!
-Mẹ tôi đáp. Quay vá» phÃa tôi, mẹ tôi há»i:
-Sao con lại là m thế?
-Con cố ý là m thế đấy! Ai bảo ông đánh bà ... ông còn đánh bà nữa thì con cắt râu đi ấy chứ! Bà tôi cởi chiếc áo ngoà i rách ra, lắc đầu, nói với vẻ trách móc:
-Thế mà cháu đã hứa vá»›i bà là cháu sẽ không nói đấy! Rồi nhổ nÆ°á»›c bá»t xuống sà n nhà , bà tôi nói thêm:
-Sao lưỡi mà y nó không sÆ°ng lên để cho mà y đừng ngá» nguáºy lưỡi nữa! Mẹ tôi nhìn bà tôi và đi Ä‘i lại lại trong bếp, rồi Ä‘i tá»›i bên tôi:
-ông đánh bà bao gi�
-Còn mà y nữa, Vacvara, mà y há»i nó thế mà không biết ngượng à ? Việc gì đến mà y nà o?
-Bà tôi bực tức nói.
Mẹ tôi ôm lấy bà tôi:
-ôi, mẹ, mẹ yêu quý của con!
-Thôi Ä‘i, mẹ mẹ con con cái gì! Lui ra! Hai ngÆ°á»i nhìn nhau và bá»—ng im bặt, buông nhau ra: ở phòng ngoà i có tiếng chân của ông tôi. Ngay từ khi má»›i vá», mẹ tôi đã đánh bạn vá»›i cái mụ ở thuê rất vui tÃnh là vợ lão nhà binh ở phòng ngoà i. Và hầu nhÆ° tối nà o mẹ tôi cÅ©ng sang chÆ¡i bên nhà mụ ta, ở đó có cả những bà sang trá»ng và những gã sÄ© quan ở nhà Betleng cÅ©ng đến. Äiá»u đó khiến ông tôi không thÃch. Äã nhiá»u lần, ngồi ăn tối ở trong bếp, ông tôi giÆ¡ cái thìa lên dá»a nạt, miệng là u bà u:
-Cái lÅ© khốn kiếp ấy lại tụ táºp vá»›i nhau rồi! Từ giỠđến sáng là chúng nó không cho ai chợp mắt được nữa đâu! Ãt lâu sau ông tôi yêu cầu những ngÆ°á»i thuê nhà dá»n Ä‘i nÆ¡i khác. Sau khi há» Ä‘i rồi, ông tôi chở ở đâu vá» hai xe toà n những đồ đạc linh tinh. ông tôi Ä‘em đặt và o hai phòng ngoà i và lấy má»™t cái khóa tháºt to khóa lại:
-Chẳng cần cho thuê nữa! Bây giá» tao sẽ má»i khách khứa đến chÆ¡i! Và từ đó cứ đến ngà y lá»… là trong nhà lại có khách. ThÆ°á»ng đến có bà em gái của bà tôi tên là Matriôna Ivanôpna là m nghá» thợ giặt. Bà ta có cái mÅ©i to, hay lắm lá»i, thÆ°á»ng mặc má»™t chiếc áo dà i lụa kẻ xá»c và trùm má»™t chiếc khăn mà u và ng óng. Cùng Ä‘i vá»›i bà có hai ngÆ°á»i con trai bà ta: má»™t ngÆ°á»i tên là Vaxili là m thợ vẽ, để tóc dà i, rất tốt và vui tÃnh, thÆ°á»ng mặc toà n má»™t mà u xám; ngÆ°á»i thứ hai là Victo thÃch mà u sắc lòe loẹt, đầu nhÆ° đầu ngá»±a, mặt dà i và đầy tà n hÆ°Æ¡ng. Vừa má»›i đến phòng ngoà i, chÆ°a kịp cởi già y cao-su, cáºu ta đã hát lên the thé hệt nhÆ° Pêtruska váºy:
-Bố AnÄ‘rây, bố AnÄ‘rây... Cái đó là m tôi rất ngạc nhiên và sợ hãi. Cáºu Iakôp thÆ°á»ng đến xách theo cây Ä‘Ã n ghi-ta. Cáºu hay cùng đến vá»›i má»™t bác thợ đồng hồ chá»™t mắt và hói đầu. Bác nà y mặc má»™t chiếc áo dà i Ä‘en, trông giống nhÆ° má»™t thầy tu. Bác ta rất kÃn đáo, bao giá» cÅ©ng ngồi và o má»™t góc, ngoẹo đầu sang má»™t bên má»™t cách kỳ lạ và mỉm cÆ°á»i, ngón tay chống và o chiếc cằm béo hai ngấn, cạo nhẵn. NÆ°á»›c da bác ngăm ngăm Ä‘en, con mắt Ä‘á»™c nhất của bác nhìn má»i ngÆ°á»i vá»›i vẻ chăm chú đặc biệt. Bác Ãt nói và thÆ°á»ng hay lặp Ä‘i lặp lại má»™t câu:
-Xin đừng phiá»n hà , thế nà o cÅ©ng được... Khi nhìn thấy bác ta lần đầu tiên, tôi bá»—ng nhá»› lại má»™t chuyện đã lâu lắm, khi chúng tôi còn ở phố Nôvaia. Má»™t hôm tôi nghe thấy ở ngoà i cổng có tiếng trống đánh dồn dáºp, náo Ä‘á»™ng. Chạy ra xem, tôi thấy má»™t chiếc xe ngá»±a cao, sÆ¡n Ä‘en Ä‘ang Ä‘i trên Ä‘Æ°á»ng từ phÃa nhà giam tá»›i quảng trÆ°á»ng, lÃnh và dân chúng vây chung quanh xe. Ngồi trên xe là má»™t ngÆ°á»i thấp bé bị xÃch, đầu Ä‘á»™i chiếc mÅ© tròn bằng dạ, trên ngá»±c Ä‘eo tấm bảng Ä‘en có ghi những chữ trắng lá»›n. NgÆ°á»i đó ngồi gục đầu xuống, tá»±a nhÆ° Ä‘ang Ä‘á»c tấm bảng, ngÆ°á»i lắc lÆ°, tiếng xÃch kêu lẻng xẻng. Vì váºy khi mẹ tôi bảo vá»›i bác thợ đồng hồ: "Äây là con tôi" thì tôi hoảng hốt, vá»™i lùi lại và giấu hai tay ra đằng sau.
-Xin đừng phiá»n hà ,
-bác ta nói, mồm nhếch lên phÃa mang tai bên phải, trông tháºt đáng sợ. Bác ôm ngang thắt lÆ°ng tôi, kéo tôi lại và nhẹ nhà ng xoay ngÆ°á»i tôi má»™t vòng. Sau đó bác buông tôi ra, nói vá»›i vẻ khen ngợi:
-Khá đấy, chú bé khá»e lắm... Tôi lủi và o má»™t góc nhà , ngồi thu lu trên chiếc ghế bà nh bằng dạ. Chiếc ghế to đến ná»—i tôi có thể nằm và o trong đó được. ông tôi rất hãnh diện vá» chiếc ghế ấy vì cứ theo lá»i ông tôi nói, thì chiếc ghế đó trÆ°á»›c kia là của cá tÆ°á»›c Gruzinxki. Ngồi trên đó tôi nhìn cuá»™c vui chÆ¡i tẻ nhạt của ngÆ°á»i lá»›n và ngắm nét mặt luôn luôn thay đổi má»™t cách kỳ lạ và khả nghi của bác thợ đồng hồ. Bá»™ mặt của bác ta lầy nhầy những mỡ, nhão nhoét nhÆ° sắp tan thà nh nÆ°á»›c. Má»—i khi cÆ°á»i, cặp môi dà y của bác lại dồn cả vá» phÃa bên má phải, còn chiếc mÅ©i nhá» xÃu cÅ©ng di Ä‘á»™ng tá»±a nhÆ° quả trứng đặt trên Ä‘Ä©a. Hai cái tai lá»›n vểnh lên cá» Ä‘á»™ng má»™t cách kỳ lạ, lúc thì rÆ°á»›n lên cùng vá»›i lông mà y của con mắt là nh, lúc thì cụp xuống hai bên gò má. Và khi đó ngÆ°á»i ta có cảm tưởng là nếu muốn, bác ta có thể dùng hai tai che kÃn mÅ©i, nhÆ° ta lấy hai bà n tay úp lại váºy. Thỉnh thoảng, những lúc thở dà i, bác ta lại để thò ra cái lưỡi Ä‘en, tròn nhÆ° cái chà y; rồi bác nhanh nhẹn Ä‘Æ°a lưỡi liếm má»™t vòng cặp môi dà y và nhá»n. Tất cả những cái ấy không có gì thÃch thú, mà chỉ là m cho tôi ngạc nhiên và khiến tôi nhìn bác thợ đồng hồ không rá»i mắt. Má»i ngÆ°á»i uống nÆ°á»›c trà pha rượu rum có mùi lá hà nh cháy; uống các thứ rượu ngá»t của bà tôi: có thứ mà u và ng nhÆ° và ng nén, có thứ Ä‘en nhÆ° hắc Ãn và có thứ mà u xanh lá cây; ăn varentại loại ngon và bánh bÆ¡ là m vá»›i máºt có rắc hạt anh túc. Ai nấy mồ hôi đầm đìa, thở phì phò, vừa ăn vừa khen ngợi bà tôi. Cuối cùng, khi đã ăn uống no nê, mặt mÅ©i Ä‘á» bừng, má»i ngÆ°á»i lá»… phép ngồi và o ghế và đỠnghị cáºu Iakôp chÆ¡i Ä‘Ã n, nhÆ°ng không tha thiết lắm. Cáºu cúi xuống cây Ä‘Ã n ghi-ta vừa gảy vừa hát theo bằng má»™t giá»ng nghe rất khó chịu: Chúng ta đã sống theo sở thÃch, Náo Ä‘á»™ng, xôn xao khắp phố phÆ°á»ng, Má»i chuyện chúng ta Ä‘á»u kể hết, Cho bà quý tá»™c ở Kazan... Tôi thấy bà i hát ấy tháºt là buồn.
-Iasa, mà y chơi một bà i nà o khác đi?
-Bà tôi nói
-Má»™t bà i thá»±c hay ấy! Môtráa, cô còn nhá»› những bà i hát ngà y xÆ°a không? Sá»a lại tấm áo dà i kêu sá»™t soạt, bà thợ giặt nói ra vẻ quan trá»ng:
-"Mốt" bây giá» khác rồi, bà chị ạ... Cáºu Iakôp nheo mắt nhìn bà tôi, nhÆ° thể bà ngồi cách xa lắm. Cáºu vẫn tiếp tục chÆ¡i những Ä‘iệu nhạc buồn, hát những lá»i nghe đến khó chịu. ông tôi nói chuyện vá»›i bác thợ đồng hồ vá»›i má»™t vẻ bà máºt và tÃnh toán cái gì đó trên mấy ngón tay. Bác nà y rÆ°á»›n lông mà y lên, ngó vá» phÃa mẹ tôi và gáºt đầu. Bá»™ mặt nát nhẽo của bác ta thoáng rung rung. Mẹ tôi bao giá» cÅ©ng ngồi giữa hai anh em Xecgêep. Vẻ mặt trang nghiêm, mẹ tôi thì thầm nói chuyện vá»›i cáºu Vaxili. Cáºu thở dà i và đáp:
-Phải đấy, chuyện ấy cần phải suy nghÄ© cho kỹ... Cáºu Victo thì cÆ°á»i có vẻ hể hả, lết hai chân sá»n sệt trên sà n rồi bá»—ng nhiên hát lên the thé:
-Bố AnÄ‘rây, bố AnÄ‘rây... Má»i ngÆ°á»i ngạc nhiên im bặt, Ä‘Æ°a mắt nhìn cáºu. Là m ra vẻ quan trá»ng, bà thợ giặt giải thÃch:
-Nó bắt chÆ°á»›c rạp hát đấy, chả ở đấy ngÆ°á»i ta hát nhÆ° váºy mà ... Có đến hai hay ba tối nhÆ° váºy, những buổi tối tháºt là chán hết sức đến ná»—i tôi không thể quên được. Sau đó, má»™t buổi trÆ°a chủ nháºt, ngay sau buổi lá»… cuối bác thợ đồng hồ lại tá»›i. Tôi Ä‘ang ngồi trong buồng giúp mẹ tôi gỡ những hạt cÆ°á»m trên má»™t bức thêu đã rách. Cá»a ra và o bá»—ng hé mở, bà tôi thò bá»™ mặt hoảng hốt và o và thì thà o:
-Hắn đến rồi đấy, Varya!
-Và lại biến Ä‘i ngay tức khắc. Mẹ tôi vẫn ngồi im, không nhúc nhÃch. Cá»a lại mở và ông tôi hiện ra trên ngưỡng cá»a, trịnh trá»ng nói:
-Vacvara, con mặc quần áo và o rồi ra đây! Không đứng lên, cÅ©ng chẳng buồn nhìn ông tôi, mẹ tôi há»i:
-Ra đâu?
-Äi, cầu Chúa thÆ°Æ¡ng cho mà y! Äừng cãi nữa! Hắn là ngÆ°á»i hiá»n là nh, thạo nghá», xứng đáng là bố của thằng Lêcxây...
ông tôi nói vá»›i vẻ quan trá»ng khác thÆ°á»ng. Hai bà n tay ông tôi cứ sát mãi và o hai bên sÆ°á»n, hai khuá»·u tay quặt ra sau lÆ°ng, run run, tá»±a nhÆ° chúng muốn nhoà i ra đằng trÆ°á»›c mà bị ông tôi giữ lại. Mẹ tôi bình tÄ©nh ngắt lá»i:
-Con đã bảo bố rằng không được mà lại...
ông tôi bÆ°á»›c tá»›i gần mẹ tôi, hai tay giÆ¡ ra phÃa trÆ°á»›c nhÆ° ngÆ°á»i mù, rồi cúi xuống, vẻ giáºn dữ, nói nhÆ° rên rỉ:
-Äi! Nếu không tao sẽ nắm tóc mà y lôi Ä‘i...
-Lôi à ?
-Mẹ tôi đứng dáºy, há»i lại. Mặt mẹ tôi tái Ä‘i, hai con mắt nhÃu lại trông tháºt đáng sợ. Mẹ tôi nhanh nhẹn cởi tất cả váy và áo ngoà i ra, chỉ còn mặc má»—i chiếc áo lót. Sau đó mẹ tôi tiến đến trÆ°á»›c mặt ông tôi:
-Äây, Ä‘Æ°a tôi ra! ông tôi nghiến răng lại, giÆ¡ nắm tay ra dá»a mẹ tôi:
-Vacvara, mặc áo xống và o! Mẹ tôi lấy tay gạt ông tôi ra, nắm lấy quả đấm cá»a:
-NÃ o, ta Ä‘i ra!
-Tao sẽ nguyá»n rủa mà y,
-ông tôi thì thà o.
-Tôi chẳng sợ! Thế nà o, ra chứ? Mẹ tôi mở toang cá»a ra, nhÆ°ng ông tôi nắm lấy vạt áo lót giữ lại rồi quỳ xuống, thì thà o:
-Vacvara, đồ quá»· sứ, mà y muốn chết hay sao! Äừng là m nhục tao... Rồi ông tôi rên rỉ khe khẽ, giá»ng thảm thiết:
-Bà nó Æ¡i, bà nó Æ¡i... Bà tôi đã đứng chắn lối Ä‘i của mẹ tôi và giÆ¡ hai tay xua mẹ tôi nhÆ° xua gà để dồn mẹ tôi và o trong buồng. Bà tôi cà u nhà u, tiếng nói rÃt qua kẽ răng:
-Varika, mà y định là m trò gì thế hở con ngốc kia? Äi và o, rõ không biết dÆ¡! Bà tôi đẩy mẹ tôi và o buồng, cà i cá»a lại, rồi cúi xuống, má»™t tay đỡ ông tôi dáºy, tay kia nhứ nhứ Ä‘e dá»a:
-ôi, lão quỷ già nà y, đồ ngu xuẩn! Bà tôi ấn ông tôi ngồi phịch xuống đi-văng như một con búp bê bằng giẻ rách, mồm há hốc, đầu lắc lư. Bà tôi quát mẹ tôi:
-Mặc áo xống và o, con kia! Mẹ tôi vừa nhặt chiếc áo dà i ở dưới sà n lên, vừa nói:
-Tôi không ra với lão ta đâu, mẹ hiểu chưa? Bà tôi đẩy tôi từ trên đi-văng xuống:
-Lấy cho tao gáo nÆ°á»›c, nhanh lên! Bà tôi nói khẽ, gần nhÆ° thì thầm, nhÆ°ng giá»ng bà bình tÄ©nh và kiên quáết. Tôi chạy ra phòng ngoà i. ở gian phòng phÃa trÆ°á»›c nhà có tiếng bÆ°á»›c chân Ä‘i lại nặng ná» và đá»u đặn. Trong buồng mẹ tôi bá»—ng có tiếng mẹ tôi thét lên:
-Mai tôi sẽ Ä‘i khá»i đây! Tôi và o bếp, ngồi xuống bên cá»a sổ, tưởng nhÆ° mình Ä‘ang trong giấc mÆ¡. Có tiếng ông tôi rá»n rÄ©, nức nở, tiếng bà tôi cà u nhà u, sau đó có tiếng đóng sáºp cá»a, và không khà lại trở lại yên tÄ©nh, ghê sợ. Sá»±c nhá»› ra là mình bị sai Ä‘i là m gì, tôi lấy cái gáo đồng, múc má»™t gáo nÆ°á»›c và bÆ°á»›c và o phòng ngoà i. Tôi gặp bác thợ đồng hồ Ä‘i ra, đầu cúi gằm, tay mân mê chiếc mÅ© lông, miệng là u bà u. Bà tôi chắp hai tay và o bụng, vừa Ä‘i theo vừa cúi chà o và nói khẽ:
-Bác cÅ©ng biết đấy, ép dầu ép mỡ chứ ai nỡ ép duyên... Bác ta vấp phải báºc cá»a, hấp tấp Ä‘i ra sân. Bà tôi Ä‘Æ°a tay là m dấu, toà n thân run lên, không biết bà tôi Ä‘ang cÆ°á»i hay Ä‘ang khóc thầm...
-Bà là m sao thế?
-Tôi chạy đến và há»i. Bà tôi giằng lấy gáo nÆ°á»›c, giá»™i và o chân tôi và quát:
-Mà y lấy nước mà đi đâu từ nãy đến gi�
Äóng cá»a lại! Rồi bà tôi trở và o phòng mẹ tôi, còn tôi lại Ä‘i xuống bếp. Tôi nghe thấy ông bà tôi và mẹ tôi ở buồng bên cạnh rên rỉ, than vãn và cằn nhằn lẫn nhau, hệt nhÆ° Ä‘ang phải khiêng những váºt nặng quá sức từ chá»— ná» sang chá»— kia váºy. Hôm ấy là má»™t ngà y trong sáng. Những tia nắng mùa đông chiếu xiên và o hai chiếc cá»a sổ, xuyên qua lần cá»a kÃnh phủ đầy băng. Trên chiếc bà n đã dá»n sẵn để ăn trÆ°a, bát Ä‘Ä©a bằng nhôm lấp lánh má»™t thứ ánh sáng mỠđục, má»™t chiếc bình Ä‘á»±ng nÆ°á»›c cÆ¡vat mà u hung Ä‘á» và má»™t chiếc nữa Ä‘á»±ng rượu vôtka mà u xanh thẫm có ngâm cây hoắc hÆ°Æ¡ng và tiểu liên kiá»u của ông tôi. Qua những chá»— băng tan trên cá»a sổ nhìn thấy tuyết trắng xóa lấp lánh trên các mái nhà . Các cá»™t hà ng rà o và nóc chuồng sáo nhÆ° Ä‘á»™i những chiếc mÅ© nhá» lóng lánh bằng bạc. Trong những chiếc lồng trà n đầy ánh nắng treo trên cá»a sổ, các chú chim của tôi Ä‘ang đùa nghịch: những con chim bạch yến vui nhá»™n, rất dạn ngÆ°á»i Ä‘ang hót lÃu lo, các chú chim sÆ¡n thÆ°á»›c hót lanh lảnh, chim kim oanh kêu thánh thót. NhÆ°ng cái ngà y vui vẻ, trong sáng và rá»™n rà ng đó không là m cho tôi vui được. Tôi cảm thấy nó vô Ãch và tất cả má»i thứ cÅ©ng Ä‘á»u vô Ãch. Tôi muốn thả những con chim của tôi ra. Tôi bèn hạ lồng xuống. Bá»—ng bà tôi xá»™c và o, Ä‘áºp hai tay và o hông, chạy đến bên bếp lò và rủa:
-Quân khốn kiếp! Quan ôn bắt chúng mà y Ä‘i! Mình tháºt là má»™t mụ già ngu ngốc... Bà tôi lôi ở trong bếp ra má»™t chiếc bánh nÆ°á»›ng, lấy ngón tay Ä‘áºp Ä‘áºp và o vá» ngoà i rồi giáºn dữ nhổ toẹt xuống đất.
-Thôi, thế là khô hết cả rồi! Mình chỉ định nÆ°á»›ng lại má»™t tà cho nóng! ôi, quá»· thần, sao không xé xác tất cả các ngÆ°á»i ra! Còn mà y, việc gì mà giÆ°Æ¡ng mắt thao láo ra nhÆ° cú vá» thế kia? Không hiểu tại sao tao lại không Ä‘áºp nát tất cả các ngÆ°á»i ra nhÆ° Ä‘áºp những chiếc lá» cÅ© váºy? Bà tôi khóc mếu máo, cầm chiếc bánh láºt Ä‘i láºt lại, mấy ngón tay gõ và o chiếc vá» khô cứng. Những giá»t nÆ°á»›c ắt lá»›n nặng ná» nhá» xuống vá» chiếc bánh. ông tôi và mẹ tôi bÆ°á»›c và o bếp. Bà tôi cầm chiếc bánh ném mạnh xuống bà n đến ná»—i nảy cả bát Ä‘Ä©a lên.
-Äây, trông xem, tại các ngÆ°á»i đấy! Sao các ngÆ°á»i không chết Ä‘i cho rảnh mắt! Mẹ tôi, thái Ä‘á»™ vui vẻ và bình tÄ©nh, ôm lấy bà tôi và khuyên bà tôi đừng buồn. ông tôi ngồi và o bà n, vẻ mệt má»i tiá»u tụy, buá»™c chiếc khăn ăn và o cổ. ánh nắng là m cặp mắt sÆ°ng húp của ông tôi nheo lại. ông tôi cà u nhà u:
-Thôi được, không sao đâu! Chúng ta cÅ©ng đã từng ăn những bánh nÆ°á»›ng ngon rồi. Chúa vốn hà tiện. NgÆ°á»i ta phụng sá»± Chúa năm nà y qua năm khác, nhÆ°ng để trả công, Chúa chỉ cho được và i phút hạnh phúc mà thôi... Äối vá»›i Chúa đừng có mong gì lá»i lãi... Nà o, ngồi xuống đây, Varya con! Thôi không nói đến chuyện ấy nữa. ông tôi nhÆ° ngÆ°á»i Ä‘iên, suốt bữa ăn chỉ toà n nói đến Chúa, đến Asap tá»™i lá»—i, đến ná»—i khó nhá»c của ngÆ°á»i là m cha... Bà tôi ngắt lá»i ông tôi, giá»ng bá»±c tức:
-Thôi, ăn đi! Mẹ tôi thì nói đùa, cặp mắt sáng long lanh:
-Thế nà o, ban nãy con sợ lắm phải không?
-Mẹ tôi há»i và lấy khuá»·u tay hÃch tôi. Không, lúc ấy tôi không sợ lắm, nhÆ°ng bây giá» tôi cảm thấy ngượng nghịu và tôi không hiểu gì cả. NhÆ° má»i ngà y lá»…, má»i ngÆ°á»i ăn rất nhiá»u và rất lâu. Và tôi có cảm tưởng nhÆ° đó không phải là những ngÆ°á»i ná»a giá» trÆ°á»›c vừa má»›i rầy la nhau, chá»±c đánh nhau, vừa má»›i khóc lóc, sụt sùi. Tôi không thể nà o có thể tin những chuyện cãi cá» khóc lóc của hỠđược nữa. Những giá»t nÆ°á»›c mắt, những tiếng la hét và những sá»± già y vò lẫn nhau đó thÆ°á»ng xảy ra luôn và cÅ©ng chấm dứt rất nhanh, tất cả những cái đó đã trở thà nh quen thuá»™c đối vá»›i tôi, cà ng ngà y cà ng Ãt là m tôi xúc Ä‘á»™ng và chỉ là m cho trái tim tôi rung Ä‘á»™ng rất Ãt thôi. Mãi rất lâu vá» sau tôi má»›i hiểu rằng những ngÆ°á»i dân Nga, do cuá»™c sống nghèo khổ và buồn tẻ, nói chung há» Æ°a giải trà bằng sá»± Ä‘au khổ, hỠđùa vá»›i nó nhÆ° con nÃt và Ãt khi cảm thấy xấu hổ vì bất hạnh. Giữa những chuá»—i ngà y vô táºn thì sá»± Ä‘au khổ là má»™t ngà y há»™i và cháy nhà là má»™t trò giải trÃ. Trên má»™t bá»™ mặt nhẵn thÃn thì vết sây sát cÅ©ng thà nh má»™t thứ trang sức...
Last edited by quykiemtu; 07-01-2009 at 02:45 PM.
|
|
|
| |