Tuyển tập truyện ngắn

Thu Lý
Tác giả: Hoàng Ngọc Hà

Ðã mấy chục năm rồi hai anh em tôi mới gặp lại nhau. Sau những cuộc chiến tranh đằng đẵng mấy chục năm trời, rồi lại đến lo công chuyện làm ăn, mỗi người mỗi cảnh chẳng có lúc nào mà nghĩ đến chuyện thăm viếng họ hàng.

Thế mà hôm nay anh ấy lừng lững xuất hiện mà lại đóng complê ca vát, rõ đúng là nhân vật thời đại đất nước đổi mới. Tôi ngỡ ngàng nhìn người đàn ông tóc bàng bạc mầu sương, đôi mắt hum húp mệt mỏi, chỉ đến khi anh nhoẻn miệng cười, trời, anh Hân! Vẫn cái cười hóm hỉnh, có duyên đã xua tan hết lớp thời gian phủ mờ trên khuôn mặt ngoại lục tuần.

Sau phút ôm chầm lấy nhau, lau mắt nhoèn ướt xúc động, hai anh em tĩnh tâm ngồi xuống sa lông nhấp chén trà sen, anh ngắm tôi lâu hồi lâu rồi thốt lên:

- Ôi bé Ngọc! Thế mà đã mấy chục mùa lá vàng rơi rồi!

Bao nhiêu hồi ức tuổi thơ tràn về, bé Ngọc hồi đó lên tám bây giờ sắp lên lão.

- Thời ấy ở Huế, em nhớ anh mê chị Thu Lý...

Anh ngả mình trên ghế, rút hộp thuốc bằng bạc chạm nổi, vẫn là cái hộp hình chim phượng xòa cánh. Ngày xưa tôi đã trầm trồ thán phục khi thấy anh Hân bật nắp hộp với dáng điệu thành thạo hào hoa, rút điếu thuốc châm lửa hút, nhưng vừa mới hít khói thì ho sặc sụa. Năm đó anh mười tám tuổi. Anh cần sắm cái hộp đó để chứng tỏ phong cách nam nhi.

Bây giờ anh lại bật nắp, nắp hộp không còn tự bật mạnh như trước, anh phải gỡ nắp ra, rồi rút một điếu từ tốn đưa lên môi bật lửa châm thuốc nhưng không hút mà lại đặt xuống cái gạt tàn. Im lặng, có lẽ những người thân gặp nhau chỉ nhìn nhau im lặng, là đã nói với nhau nhiều rồi, là làm sống dậy mọi hồi ức thơ ấu.

- Anh đã gặp lại Thu Lý hai lần... - Anh nhặt điếu thuốc đưa lên môi rít đỏ rực, rồi từ từ nhả khói, mắt mơ màng anh nói như người trong giấc mơ - Cô ấy vẫn như xưa, hoàn toàn không thay đổi...

Tôi ngỡ mình nghe nhầm:

- Anh nói sao, năm mươi năm rồi mà không thay đổi?

Anh thở dài, thốt lên cay đắng:

- ừ, vẫn đẹp hồn nhiên tuổi mười sáu.

- Chẳng lẽ thẩm mỹ viện của Pháp lại tài tình đến vậy?

- Không, đó là tạo hóa thật khôn lường.

Tôi chẳng hiểu gì, còn anh thì im lặng. Hồi lâu sau anh bắt đầu kể với tôi câu chuyện sau đây, mà có lẽ không phải kể với tôi, mà là suy ngẫm được thốt thành lời.

... Ngày đó tôi mê đắm nàng, nhưng nàng như ngôi sao xanh biếc trong đêm thẳm, tôi chỉ có thể ngước nhìn và ao ước. Một thằng học sinh trường litxê (học sinh bậc tú tài) đi trọ học trong một căn gác nghèo, tiền cơm tháng do bố mẹ ở quê gửi lên. Một thanh niên quê mùa và nghèo hèn. Còn nàng ở trong tòa biệt thự kiểu Pháp, có vườn bao quanh, kẻ hầu người hạ ăn mặc còn sang hơn đám học sinh như tôi.

Hàng ngày tôi đứng bên gác xép nhà bà chủ trọ, ngóng sang đợi chờ phút thiêng liêng của mỗi ngày, giờ nàng đi học về, bước từ xe tay xuống và thướt tha đi vào nhà. Con chó bông trắng nhảy cỡn quanh nàng, nàng ngồi xuống vuốt ve nó, có lúc nàng còn ôm đầu nó, ghé má ấp vào cái mũi đen ướt của nó. Ôi ước gì tôi được hóa thành con chó nhỏ ấy! Chỉ cần được nhìn ngắm nàng như thế là đủ cho một đêm vui sướng lâng lâng với những giấc mộng vàng.

Nếu hàng ngày con chiên ngoan đạo cần ngắm nguyện trước Ðức Mẹ Maria để lòng được thanh thản, thì Ðức Mẹ Maria của lòng tôi chính là Nàng.

Thế rồi một buổi chiều, tôi nhìn thấy bên tòa biệt thự ấy, không phải là chiếc xe tay kéo, mà là một chiếc ô-tô sang trọng, đen bóng, và từ đó bước ra một chàng trí thức (tôi đoán thế vì thấy anh ta mang kính trắng). Tay ôm một bó hoa hồng, anh ta bước đi mới chững chạc đàng hoàng làm sao, thật là một đấng hào hoa phong nhã. Anh ta vào nhà rất lâu, tôi đứng bên cửa sổ đã chồn chân, mới thấy anh ta được nàng tiễn ra cổng. Họ dừng lại nói chuyện hồi lâu bên cạnh xe, lúc đó anh ta rút trong túi ra hộp thuốc bằng bạc, bật nắp rút thuốc và khoan thai bật diêm châm lửa hút. Trời, phong thái mới thật là cao sang!

Từ hôm đó tôi quyết tâm phải mua bằng được một cái hộp bạc như thế, và bắt đầu tập hút thuốc. Chính lần ấy tôi đã đến nhà chú thím để khoe với cô cái hộp đẹp ấy, và bây giờ tôi vẫn giữ đây này, cũ rồi nhưng tôi không thể nào thay cái hộp khác được. Các con tôi cứ chế giễu tôi, nhà ngoại giao mà dùng thứ đó mất cả tư thế. Tôi bào chữa: đồ cổ mới quý! Chúng nó thì hiểu sao được kỷ niệm quý giá thế nào.

Khi đỗ tú tài phần thứ nhất, cha mẹ tôi mừng lắm, để khuyến khích tôi học hành, các cụ gửi thêm tiền hàng tháng để tôi may mặc bằng người. Tôi đã sắm đủ bộ cánh như những học sinh thành thị, tuy nhiên vẫn phải đi bộ đến trường, sắm được xe đạp thời ấy phải là con nhà giàu mới mua nổi.

Mỗi lần đi qua ngôi biệt thự ấy, tôi thường căn đúng giờ, lúc nàng bước lên xe để đến trường. Tôi gắng bước đi thật chững chạc, có lúc cũng dừng lại bật nắp hộp lấy thuốc để hút, dáng vẻ trầm ngâm suy tư, cố giữ thẳng đầu để không ngước nhìn hút theo chiếc xe kéo bon bon chạy.

Tình yêu mơ mộng ấy bỗng vỡ tan như bong bóng xà phòng khi Cách mạng Tháng Tám bừng lên một thời đại mới. Tôi gia nhập Vệ quốc đoàn "Xếp bút nghiên lên đường tranh đấu..." và quyết "Một ra đi là không trở về...". Nàng không còn ngự trị trong tâm hồn tôi nữa, mà lúc này tôi sống giữa đồng đội "Bao chiến sĩ anh hùng, lạnh lùng vung gươm ra sa trường"...

Những lời ca hào hùng ấy là những rung động của trái tim tôi thời kỳ đó. Gia đình, trường học, tình yêu đều trở thành vô cùng nhỏ bé, thậm chí có lúc tôi đã tự giễu mình về cái sự lãng mạn vô duyên ấy. Thế mà thỉnh thoảng trong giấc ngủ nơi chiến trận, hình ảnh khuê các của nàng lại hiện về trong giấc mơ, khi giật mình tỉnh dậy lại buồn cười nghĩ: chẳng hiểu cái cô tiểu thư ấy lúc chạy giặc tản cư thì có phải đi xe kéo không nhỉ?

Chín năm kháng chiến chống thực dân Pháp trôi qua như một dòng thác lũ, cuốn trôi phăng cả chế độ thực dân, và cuốn mất tăm cả nề nếp gia phong nho giáo, cùng với những kỷ niệm xưa.

Tôi đã quên hẳn nàng và đã yêu nhiều lần. Tôi yêu một cô y tá ở trường Lục quân, sau đó lại yêu một cô dân công trong chiến dịch Ðiện Biên, rồi suýt nữa lấy một cô bần nông trong cải cách ruộng đất. May nhờ cái tính vốn mơ mộng đa cảm, nhưng lại rụt rè trong hành động, cho nên những cô ấy cũng chỉ là những hình ảnh xáo trộn tâm trạng nhất thời mà thôi. Ðến khi hòa bình lập lại tôi lấy vợ, một nữ công nhân nhà máy dệt, một người đàn bà khỏe mạnh, hiền hậu và đảm đang.

Tôi tự hào về cách chọn lựa của mình, vừa đúng lập trường lại vừa yên ổn gia đình. Ðó là hậu phương vững chắc của người lính. Tôi đi vào cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước với tâm trạng bình thản, tự tin của người từng trải chiến trận.

Nhưng, những ngày kháng chiến này sao mà dài thế! Một ngày đêm chỉ hai mươi bốn tiếng mà dường như không chịu trôi đi cho: đêm đêm hành quân dọc Trường Sơn, lê chân nặng nhọc chỉ mong chóng sáng để được nghỉ ngơi. Ngày ngày nằm ẩn dưới hầm hào, rung chuyển váng óc vì bom rải thảm, lại mong chóng tối để tìm chút tĩnh lặng. Ngày này qua ngày khác, chai sạn đi trong gian khổ, đầu óc chỉ có mỗi mục tiêu: đi và đánh.

Vậy mà ngoảnh lại, hai mươi năm chiến tranh đã vụt qua như một ánh chớp. Chiến thắng lừng lẫy giải phóng miền nam.

Thế mà vừa hòa bình thống nhất, bước chân vào Sài Gòn hoa lệ, thì ý nghĩ đầu tiên là tìm gặp Nàng, làm như cuộc đi bộ suốt ba mươi năm ấy chỉ một mục đích là đi tìm nàng.

Thì ra những tình yêu đầu đời có sức bền dai dẳng ngoài ý thức mình. Tình yêu ấy đã chìm lắng trong tiềm thức.

Ngày đó tôi là một đại tá, một sĩ quan cao cấp của đội quân chiến thắng. Hào quang anh hùng của dân tộc tỏa sáng, khiến tôi lúc ấy cũng tự thấy mình oai phong lẫm liệt.

Tôi đã tìm ra địa chỉ nhà nàng. Ngôi biệt thự sang trọng hiện đại, lớn gấp mấy lần cái biệt thự ở xứ Huế trước kia. Tôi run run đưa tay lên bấm chuông, cảm giác hãi sợ hồi hộp y như lúc trước đứng chờ đợi nàng lên xe tay để đến trường mỗi buổi sáng.

Một anh người nhà ra mở cổng, anh ta cung kính cúi đầu thưa:

- Dạ thưa ngài, ngài cần gì ạ?

- Tôi muốn gặp bà Thu Lý.

Loáng qua mắt anh ta một ánh hãi hùng, anh ta lập cập thưa:

- Xin mời quý ngài vào.

Tôi dướn thẳng lưng, bước đĩnh đạc, cố giữ vẻ điềm tĩnh. Vào đến phòng khách, tôi choáng mắt trước căn phòng mênh mông kỳ ảo. Ðịnh thần lại tôi mới nhận ra bốn bề đều lắp gương phản chiếu, nên đồ đạc hiện đại như được nhân lên nhiều lần.

Cửa phía sau hé mở, một bà to béo, lộng lẫy phấn son, tóc uốn cao đen nhánh mầu tim tím, màu thuốc nhuộm. Bà ta đi ra nhẹ nhàng với nụ cười trên môi, nhưng giọng nói run run không giấu được nỗi lo sợ.

- Kính thưa ngài, ngài cần gặp tôi ạ?

Nàng đấy sao? Người đẹp trong mộng của tôi? Tim tôi hụt hẫng, lòng trở nên nguội lạnh, tôi chẳng còn là tôi nữa, nói gì với người đàn bà xa lạ này nhỉ?

Tôi đành gượng gạo nói:

- Tôi là Hân, khi xưa ở Huế cạnh nhà chị, không hiểu chị còn nhớ không?

- Ôi trời, thật mừng quá sức. Không ngờ những người cộng sản như anh mà cũng tình cảm như thế.

Chả lẽ lúc này lại phải giải thích dài dòng về tâm hồn cộng sản, tôi bèn lấy hộp thuốc ra bật nắp rút một điếu, định dùng thuốc che giấu sự lúng túng. Bỗng bà ấy cười vui vẻ:

- Tôi còn nhớ hồi đó anh mới tập hút, cứ ho sặc sụa hoài.

- A! Thế ra chị cũng biết chuyện ấy sao?

- Thì hàng ngày tôi vẫn dõi nhìn theo anh mà!

Niềm vui sướng muộn màng ấy làm tôi sững sờ, tim như ngừng đập. Nàng cũng chú ý đến tôi sao? Hình như mắt tôi hoa, Thu Lý vừa hiện ra ở cửa, nàng cao mảnh mai, mái tóc thề xõa ngang vai, áo dài trắng, tay xách cặp, nàng vẫn chỉ mười sáu tuổi. Tim tôi đập dội lên như thuở mười tám.

- Con chào má.

Bà ấy vui vẻ bảo con:

- Con chào bác Hân đi. - Quay sang tôi bà giới thiệu - Ðây là Thu Lý, con gái út của tôi đó!

Ðúng là Thu Lý rồi. Chợt lúc đó tôi nhìn thấy một ông khách, mặt béo phì phị, da xám xỉn, mặt đầy vết nhăn, tôi nghĩ lão già nào ấy nhỉ, sao lại nhìn mình chằm chặp thế kia.

- Con chào bác. Con xin phép vô nhà.

Giọng Nam bộ dịu dàng, nàng không nói tiếng Huế nữa sao? Tôi nhìn theo ngơ ngẩn, vẫn dáng điệu uyển chuyển duyên dáng ấy, nàng khuất sau cánh cửa. Tôi quay lại với bà chủ, và lúc này tôi chợt nhận ra lão già trước mặt chính là mình trong gương. Một câu hỏi nhói buốt tim, có lẽ nàng cũng thất vọng như mình, chàng thư sinh xưa đâu còn nữa.

Tôi vội cáo từ ra về, mặc cho bà ấy nài nỉ mời ở lại dùng bữa với gia đình...

***

- Ðấy là lần thứ nhất, thế còn lần thứ hai vào lúc nào? - Tôi háo hức hỏi, còn anh trầm ngâm im lặng, lát sau mới chậm rãi nói.

- Vừa gặp lại hôm kia, ở Paris.

Tôi nhổm dậy bồn chồn, thế là anh vừa ở Pháp về đã đến đây ngay. Chắc là có chuyện gì nên anh mới tìm người thân để dốc bầu tâm sự. Tôi lẩm nhẩm:

- Tức là tiếp sau hai mươi năm nữa mới gặp?

Anh tiếp tục kể.

***

... Sau đó tôi nghe tin nàng cùng gia đình sang Pháp định cư. Cũng phải thôi, cuộc sống cần lao của chúng mình đâu phải là môi trường mà nàng có thể sống được. Thú thật tôi chẳng mấy quan tâm đến bà chủ to béo giàu sang nọ đi đâu, ở đâu? Nhưng mà nàng Thu Lý mười sáu tuổi ấy đã hiện ra như một ảo ảnh, và nàng vẫn ám ảnh dai dẳng trong tâm trí tôi. Cô có hiểu không, lúc nào tôi cũng muốn tìm lại nàng, cũng may gia đình họ đã đi xa nên dần dần tôi cũng chẳng vương vấn gì nữa.

Cuộc sống mới đổi thay từng ngày, tôi đã chuyển sang công tác đối ngoại. Từ căn hộ ở khu chung cư, tôi đã chuyển sang ngôi biệt thự mới xây, cũng có khu vườn nhỏ bao quanh. Vợ tôi đã về hưu, người đàn bà xốc vác từng gánh cả gia đình trên vai vượt qua cuộc kháng chiến đằng đẵng. Ðã từng là chiến sĩ thi đua, báo cáo điển hình khắp nơi. Bây giờ suốt ngày đi chùa, tìm niềm thư thái trong chốn Phật thiền.

Còn tôi không còn quân phục sĩ quan, mà đã quen với lễ phục ngoại giao, lên xuống ô-tô đen bóng bước đi thật đàng hoàng, chững chạc giống như chàng trí thức đeo kính dạo nọ đã đến nhà nàng. Sự đổi đời quá chậm nên duyên phận không thành!

Lần vừa rồi có dịp sang Pháp làm việc, ý nghĩ đầu tiên là nhất định phải tìm gặp nàng. Tôi biết gặp cũng chẳng để làm gì, nhưng mà tôi chỉ muốn được nhìn thấy lại nàng, cần lắm lắm. Thật điên rồ, nhưng da diết mong đợi, hồi hộp run rẩy như những buổi sáng thuở xưa đón đợi nàng trước cổng để nhìn nàng lên xe đi học.

Nhà nàng bây giờ ở một căn hộ trên tầng năm, trong một tòa nhà lớn hiện đại. Bước từ thang máy ra, tôi bấm chuông ở cánh cửa có gắn biển đồng đề tên nàng. Cửa tự động mở, một bà già tóc bạc phơ, bước đi chập chững, đôi chân yếu ớt phải đỡ một tấm thân phồn thực mỡ màng, khuôn mặt phúc hậu vẫn đẹp. Bà nhìn tôi trân trân với ánh mắt bạc mầu, rồi một giọng trầm trầm như vang lên từ đáy ngực:

- Trời ơi! Anh Hân, anh vẫn tìm đến cố nhân sao?

Nơi đất khách quê người, gặp người quê hương thật xúc động, nước mắt ròng ròng lan tỏa trên khuôn mặt bà già theo những nếp nhăn thời gian. Thế mà lòng một nỗi bực dọc như vừa bị ai đánh tráo dối lừa. Tôi hờ hững bắt tay bà cụ già, rồi miễn cưỡng ngồi xuống chiếc ghế xa-lông sang trọng. Bà già lập cập đến bên tủ buýp phê lấy rượu, bánh, để tiếp khách.

Tôi lơ đãng ngắm nhìn căn phòng cực kỳ mỹ lệ và hiện đại, nhưng sao mà lạnh lẽo trống vắng quá đỗi.

Cửa lại tự động mở (lúc này tôi mới hiểu khi bấm chuông là cửa tự động mở, nếu không bị khóa). Nàng lại hiện ra sáng ngời nơi khung cửa. Vẫn mười sáu tuổi, dong dỏng cao, tóc xõa ngang vai, áo dài trắng tay cầm mấy bông hoa.

- Me voici, grande mère! (Cháu đây bà ơi).

Nàng chào bà bằng giọng đặc người Paris.

Bà Thu Lý quay ra nhìn, trông thấy nàng bà cụ reo lên:

- Cháu đến thăm bà đấy ư?

- Vâng, cháu vừa đi biểu diễn văn nghệ dân tộc ở hội nghị Việt kiều. Cháu hát được tặng hoa, cháu mang về tặng bà.

Bà già quay sang tôi hãnh diện giới thiệu:

- Ðây là cháu ngoại của tôi, cũng tên là Thu Lý.

Bà cười phô hàm răng giả rất đẹp, bà nói tiếp:

- Thu Lý đệ tam.

Tim tôi lịm đi rồi lại rộn ràng đập như trống trận. Nàng vẫn như xưa, hình như có cao hơn nhưng vẫn khuôn mặt ấy, mái tóc ấy, dáng dấp ấy, và đôi mắt tuyệt vời ấy. Tình cảm xao xuyến tràn ngập của tuổi mười tám trở về, nhưng thân thể của một lão ngoại lục tuần không chịu đựng nổi xúc động mãnh liệt ấy, tay tôi run lên, mắt hoa, mặt tái nhợt. Tôi lịm đi trên ghế. Tôi mơ màng cảm thấy bàn tay dịu dàng của cô bé đỡ tôi, và một chiếc khăn mặt ấm thơm tho nhẹ nhàng lau mồ hôi trán đang vã ra đầm đìa. Nàng bỏ vào miệng tôi một viên thuốc gì đó, rồi giúp tôi uống từng ngụm một thứ nước ngọt thơm và nóng.

Lát sau tôi tỉnh táo lại, cô bé ngồi cạnh tôi thân thiết, nói tiếng Việt bằng một giọng lơ lớ:

- Ôi, ông làm cháu sợ quá, có lẽ ông bị bệnh tim như bà cháu.

Tôi cười gượng gạo:

- ờ bệnh của tuổi già ấy mà.

- Bà cháu vẫn kể về ông cho cháu nghe đấy. Bà tả ông là một thư sinh đẹp trai và học rất giỏi.

Tim tôi lại dội lên, vậy là thời ấy nàng biết tôi rất rõ, và dành cho tôi một tình cảm không phải là ít. Tôi vui vẻ nói:

- Thời đó bà cháu đẹp lắm, giống hệt như cháu bây giờ.

Cô bé cười sáng ngời:

- Ai cũng bảo bà cháu đẹp, mẹ cháu và cháu giống nhau lại cùng đặt một tên, nhưng bà cháu là Thu Lý Phạm, mẹ cháu là Thu Lý Ðào, còn cháu là Thu Lý Hoàng. Bên này họ gọi nhau bằng họ nên cũng chả lẫn được.

Bà cụ già nãy giờ loay hoay gì trong bếp, lúc này đi ra tay bưng một chén chè hạt sen nóng.

- Anh ăn một chút chè sen xứ Huế mình. ở cái đất Paris náo nhiệt này dễ bị tress lắm.

Tôi vội đỡ chén chè, mùi hương sen lan tỏa, một chút quê hương, một thoáng xa xưa tràn vào không gian, xóa nhòa khoảng cách thời gian đằng đẵng nửa thế kỷ.

- Hôm nay, anh ở lại đây một hôm nhé. Tôi sẽ dẫn anh đi thăm thành phố hoa lệ này.

Tôi giật mình nghe giọng nói khàn đục của bà già, giấc mơ tan biến. Tôi chợt thấy bàn tay nõn nà của cô bé đặt trên tay tôi, bàn tay bệch bạc lốm đốm đồi mồi. Lòng tôi như tan chảy, ảo mộng cơ chừng sẽ biến mất.

Tôi vội vàng đứng dậy cáo từ:

- Thật tiếc, tôi đã đến giờ hẹn làm việc với sứ quán. Xin từ biệt Thu Lý của tôi.

Cho đến lúc này hình ảnh hai bà cháu xuống tận đường tiễn tôi vẫn lung linh trước mắt tôi, họ đứng đấy: một tàn úa, một rực rỡ. Ôi thời gian thật kinh khủng! Nhưng tạo hóa đã tái sinh, hình như thời gian chẳng hề trôi bao giờ.

***

Chuyện vãn với nhau quên mất cả bóng đêm đã phủ tấm màn đen lên khu vườn. Loang loáng ngoài đường phố những vệt sáng vùn vụt phóng qua, những đôi thanh niên cưỡi xe, ôm lưng nhau cười khúc khích, họ dạo chơi buổi tối bằng xe máy.

- Buổi tối cũng có niềm vui buổi tối phải không anh. Chúng ta vào ăn cơm đi, các cháu của anh hôm nay làm tiệc đãi anh đấy.

- ừ, niềm vui tuổi chúng ta là được xum vầy với gia đình, được gặp lại nhau, nhớ lại thời xa xưa và tiếc...

Anh nói vậy giọng trầm trầm nghẹn lại, tôi cướp lời:

- Không, không nuối tiếc làm gì. Chỉ đến lúc già mới thấy hết cái đẹp của thời trẻ, mới biết quý giá nó. Vậy là ta không mất gì hết. Thời gian trôi đi, nhưng thời trẻ của chúng ta có mất bao giờ!

Hạnh Phúc
Tác giả: Hoàng Ngọc Hà

Tôi sinh ra trong một gia đình hạnh phúc, cha mẹ tôi đã sống bên nhau ba mươi năm, theo trí nhớ của tôi thì hình như chưa bao giờ nghe thấy họ cãi cọ hoặc giận dỗi nhau. Vậy mà không hiểu sao cảm giác giả giả cứ ám ảnh, y như một người đàn bà đẹp hoàn hảo quá thì có vẻ như họ là sản phẩm của mỹ viện.

ẤN tượng nặng nề ấy khiến tôi kinh hãi mỗi khi nghĩ đến chuyện lập gia đình, mặc dù tôi đã từng yêu say đắm một cô gái duyên dáng dịu dàng. Nhưng rồi nàng chẳng đủ kiên nhẫn chờ đợi sự quyết đoán của tôi.

Nàng khóc nức nở trên vai tôi: "Chúng mình yêu nhau đã lâu mà sao anh thờ ơ thế?". Tôi lắp bắp trả lời: "Anh yêu em vô cùng, anh chỉ sợ mất em". Nàng thiết tha hỏi: "Thế tại sao anh không cưới em đi?".

Tôi run lên vì hạnh phúc và đau đớn nghe em hỏi vậy, biết nói sao cho phải đây? Em chân thành quá, thật thà quá, còn tôi thì rối bời: "Anh sợ, anh sợ lắm". Em ngạc nhiên: "Anh sợ điều gì mới được chứ? Cả hai gia đình đều quý chúng mình cơ mà?". Tôi ngu dại thốt lên: "Cưới nhau thì tình yêu sẽ tan biến mất, đó là điều anh sợ nhất". Nàng ngẩng phắt nhìn tôi với đôi mắt kinh hoàng, rồi nàng dằn giọng nói: "Anh là thằng điên, em không cần thứ tình yêu ấy của anh".

Nàng quay ngoắt bỏ chạy, và từ đấy nàng chẳng bao giờ gặp lại tôi nữa. ít lâu sau tôi nghe tin nàng lấy chồng, và gia đình nàng rất êm ấm.

Còn tôi, tôi vẫn yêu nàng, có lẽ càng yêu sâu sắc hơn, bền chặt hơn và tôi nghĩ có thể mãi mãi yêu nàng.

Không hiểu điều gì đã ngăn cản tôi tìm đến hạnh phúc gia đình. Nhiều lần mẹ tôi đã giục dã: "Này con, đã gần ba mươi rồi đấy, đến bao giờ mới chịu lấy vợ có cháu cho mẹ bế?". Tôi đột nhiên buột ra câu hỏi dớ dẩn: "Mẹ ơi, mẹ có hạnh phúc không?". Mẹ tôi lặng đi rồi lẩm bẩm: "Thế con thấy gia đình ta không hạnh phúc sao?". Tôi lẩn thẩn trả lời: "Gia đình ta êm đềm quá, có lẽ thiếu ngọn lửa tình yêu nên mới phẳng lặng như thế?. Mẹ tôi sững sờ buông rơi tấm áo đang vá, phải một lúc sau bà mới nhỏ nhẹ nói: "Mẹ ngẫm ra ở đời này cái Nghĩa quý hơn cái Tình con ạ". Nói xong mẹ tôi chống tay đứng dậy, lưng còng xuống lững thững đi về phòng riêng. Chẳng lẽ hạnh phúc là một gánh nặng?

Nếu mẹ tôi cư xử với tôi dè dặt như đối với khách lạ thì cha tôi lại thân tình cởi mở với tôi như bạn thân. Hai cha con có thể ngồi đàm đạo suốt đêm về mọi sự trên đời trừ chuyện gia đình. Một hôm tôi hỏi cha: "Thế nào là hạnh phúc hở cha?". Ông cười vỗ vai tôi: "Thế là con trai cha đã bắt đầu quan tâm đến hạnh phúc rồi đấy, cha mừng cho con". Tôi hỏi lại: "Cha có hạnh phúc không cha?". Cha cười cười: "Hạnh phúc tự nơi mình con ạ". Tôi ngơ ngác hỏi lại: "Sao lại thế được?". Cha nghiêm trang nói: "Nếu biết tự bằng lòng thì hoàn cảnh nào cũng có thể hạnh phúc". Thật mập mờ quá, hình như cha tôi muốn lẩn tránh điều gì đó. Biết vậy nên cha con tôi chẳng bao giờ trở lại với đề tài đó nữa.

Còn tôi vẫn triền miên gặm nhấm mối tình không thành của mình, và nhất quyết không muốn xây dựng một gia đình yên ổn mà lạnh lẽo như cái nhà mồ bằng cẩm thạch thật đẹp đẽ ở nghĩa trang xứ Ðạo quê tôi.

Có thể đó là hội chứng tâm thần của con người được sống trong một gia đình bão hòa về hạnh phúc???

Ðể tôi kể chuyện nhà tôi, mọi người thử xem xét có phải đó là một gia đình tuyệt vời không?

Cha tôi là giáo sư Ðại học Văn khoa, ông chinh phục lòng ngưỡng mộ của mọi người không chỉ bằng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân, mà chính là bằng những bài giảng có sức truyền cảm với kiến thức uyên bác và sự rung động tâm hồn. Nhiều nữ sinh viên đã thầm lặng say đắm thầy giáo của mình. Vậy mà cha tôi lấy mẹ tôi, một người đàn bà học vấn tầm thường mà dung nhan cũng chẳng có gì đặc sắc, tính nết lại trầm lặng. Thực ra tôi không hiểu hai người có yêu nhau không, họ đối đãi với nhau trân trọng như khách quý.

Tôi có hai đứa em gái song sinh xinh xắn vui vẻ. Cha tôi yêu quý chúng bởi các em tôi là niềm vui của gia đình, chúng tếu táo đùa nghịch suốt ngày. Mẹ tôi chăm sóc hai đứa cứ như hầu hạ những nàng công chúa. Tôi nghĩ vậy với đôi chút hậm hực, bởi mẹ tôi lạnh lùng xa cách tôi cứ như tôi là con riêng của cha. Nhưng tôi chẳng nhỏ nhen ghen tị, tôi cũng yêu các em tôi với tình thương bao dung của người anh cả, chấp gì cái thói nhõng nhẽo của bọn con gái.

Mẹ tôi có biệt tài nấu ăn rất ngon, mỗi bữa cơm mẹ thường sung sướng ngắm nhìn cha con tôi ăn ngon lành. Cha gắp một miếng thức ăn nhấm nháp rồi gật gù nói: "Cứ như thế này thì chẳng thể bỏ cơm nhà mà đi ăn quà được". Mẹ tôi tủm tỉm cười: "Ông cứ việc ăn quà, tôi có cấm ông đâu". Hai đứa em tôi ré lên cười: "Cơm là vợ, bồ là quà. Ai ai cũng phải ăn quà, ai ai cũng phải về nhà ăn cơm".

Tôi chợt nghĩ phân vân cha có người yêu không nhỉ? Chẳng lẽ một người hào hoa phong nhã như thế mà sống khô khan như vậy sao?

Gia đình tôi là một gia đình hạnh phúc, nhất định là thế, bởi vợ chồng rất mực chung thủy với nhau, con cái đều thành đạt cả, mọi người đều tự hào về nhau.

Thế mà tôi vẫn không tin cái hạnh phúc đó, càng chẳng muốn mình sẽ có một gia đình như thế. Vậy thì tôi mong muốn điều gì mới được cơ chứ?

Chính cái sự mung lung đó đã kìm giữ tôi với cuộc sống độc thân. Trái lại hai đứa em gái của tôi thì yêu đương cuồng nhiệt và thành lập gia đình rất sớm.

Mỗi đứa đều có một gia đình sung túc, chúng sống phong lưu vui vẻ, nhưng mà cãi cọ giận dỗi nhau suốt ngày, có khi còn định làm đơn ly dị nữa, vậy mà vợ chồng vẫn không thể rời nhau được một ngày.

Mẹ tôi cứ lắc đầu phàn nàn: "Yêu nhau lắm, cắn nhau đau".

Tôi cứ ngầm nghĩ mãi về câu nói của mẹ.

*
* *

Năm cha tôi bước vào tuổi sáu mươi ba, ông bị một cơn đột quỵ do nhồi máu cơ tim. Ông vẫn tự hào về sức khỏe của mình có thể làm việc thâu đêm suốt sáng mà vẫn tỉnh táo, chỉ phải tội hút thuốc lá liên miên. Mỗi buổi sáng mẹ tôi đem đổ một gạt tàn đầy ắp mẩu thuốc. Thế rồi bây giờ hậu quả đã ập đến một cách bất ngờ.

Tối hôm ấy cả nhà đang ngồi xem ti-vi, trên màn hình hiện lên hình ảnh một cô giáo đã luống tuổi nhưng vẫn còn rất đẹp, họ đưa tin cô vừa được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Ưu tú. Tôi bật dậy reo lên: "Cô Mai, giáo viên chủ nhiệm của con kia kìa". Cha tôi cũng nhổm dậy rồi bỗng từ từ xỉu đi trên ghế. Hai đứa em gái của tôi cùng xô đến lay gọi và kêu khóc ầm ĩ, còn tôi thì đứng sững như trời trồng. Mẹ tôi điềm tĩnh gạt hai đứa ra xa, từ tốn nói: "Ðể yên, đừng lắc như thế nguy hiểm lắm, gọi điện thoại cấp cứu đi". Mẹ nhẹ nhàng đỡ cha nằm xuống đi văng, lấy một viên thuốc trong túi áo cánh ra đặt dưới lưỡi cha, rồi xoa nhè nhẹ lên ngực một cách kiên nhẫn. Lúc đó tôi không hiểu tại sao mẹ lại sẵn thuốc như thế, chẳng lẽ mẹ đã tiên đoán được bệnh tình của cha sao? Sau này tôi mới biết mẹ đã bị suy động mạch vành từ lâu, nhưng bà lặng lẽ chịu đựng một mình. Khi bác sĩ cấp cứu đến, họ khen mẹ tôi đã xử lý tình huống bệnh tình của cha tôi rất kịp thời, nếu không thì khó mà cứu được. Cha đã hơi hồi tỉnh mở mắt ngơ ngác nhìn mọi người. Hai đứa em gái vô tích sự của tôi lúc này lại hơn hớn tếu táo nói với cha: "Suýt nữa thì cụ đã trốn đi Văn Ðiển rồi". Ðến nỗi cha phải bật cười, và hai tay vội ôm ngực đau đớn. Tức giận quá tôi đuổi hai đứa ra khỏi phòng. Mẹ tôi giúp các bác sĩ làm các công việc sơ cứu mãi cho đến sáng thì tạm ổn mới chuyển đi bệnh viện. Tôi nhìn mẹ tôi vừa khâm phục vừa băn khoăn, tại sao bà lại có thể lạnh lùng bình tĩnh đến thế? Bà cứ như là một y tá giỏi chứ không phải là người vợ yêu thương chồng.

Bệnh viện bảo cha tôi phải nằm viện từ hai đến ba tháng mới có thể phục hồi được, bác sĩ dặn dò mẹ tôi: "Quả tim của ông nhà bây giờ như quả trứng dập phải gượng nhẹ, nếu không thì sẽ vỡ tung ra đấy".

Mẹ tôi ở lại bệnh viện suốt ngày đêm với cha. Ðêm đêm bà không dám ngủ, mắt lúc nào cũng chăm chăm theo dõi màn hình nhịp tim. Còn ban ngày lại tất bật lo thuốc men, ăn uống cho cha. Cái bệnh tim này rất kỳ lạ, sau cơn đau đột ngột ban đầu, bây giờ lại chẳng còn dấu hiệu đau đớn nào, vậy mà phải nằm bất động, không được tiếp khách, thậm chí cấm cả đọc sách, và chỉ được ăn tí chút một. Bởi vậy mà cứ một giờ đồng hồ lại ăn một lần, mà mỗi lần chỉ được ăn nửa cốc sữa hoặc nửa bát xúp. Ðang ốm mà cha tôi vẫn đùa: "Cha bây giờ như trẻ sơ sinh, mẹ các con lại phải nuôi con mọn một lần nữa".

Hàng ngày tôi vào thăm cha vào lúc hết giờ làm việc. Tôi ở lại bệnh viện vài tiếng đồng hồ để mẹ tôi nghỉ ngơi chốc lát. Những lúc đó cha con tôi lại rì rầm tâm sự, bởi bác sĩ cấm nói nhiều sợ mệt tim. Cha tôi thường nắm chặt tay tôi "Con là người bạn tâm đắc nhất của cha". Quả có thế, ông vừa là cha vừa là bạn vong niên của tôi. Cha con tôi quấn quít nhau từ thuở tôi còn đi học mẫu giáo cho đến bây giờ, lúc nào hai cha con tôi cũng có chuyện để kể cho nhau nghe cùng tìm ra những nhận xét độc đáo nào đó để rồi cùng thú vị tán thưởng nhau.

Một buổi chiều rảnh rỗi công việc, tôi vào bệnh viện sớm để mẹ tôi được nghỉ dài hơn. Vừa đến phòng bệnh tôi nghe cha mẹ tôi đang nói chuyện, nên tôi ngồi xuống ghế ở hành lang, tôi không muốn ngắt quãng câu chuyện của hai người.

Cửa phòng he hé nên tôi nghe rành rọt câu chuyện của cha mẹ tôi.

Cha tôi nói: "Suốt đời mình đã tận tâm chăm sóc tôi, nếu không có mình thì tôi chẳng thể làm nên sự nghiệp gì".

Tiếng mẹ nhỏ nhẹ: "Ông đừng nói thế, tôi biết ơn ông vô cùng. Ông ơi tôi đã mắc tội lớn với ông, hôm nay tôi muốn nói thật mọi điều để ông xá tội cho tôi". Giọng trầm trầm của cha tôi: "Mình đừng nói, tôi biết hết rồi, biết từ lâu. Nhưng tôi cám ơn mình đã đem đến cho tôi một đứa con trai tuyệt vời".

Tiếng thút thít nghèn nghẹn: "Vậy ư? Vậy ra ông đã cưu mang người đàn bà lầm lỗi này, lại còn đem đến cho đứa con hoang tình cha con ấm áp, tôi xin quỳ lạy tạ ơn trời biển của ông". Tiếng cựa sột soạt. "Ðừng! Mình đứng dậy đi, đừng làm thế".

Tai tôi ù lên, mắt tôi tối sầm, ngực tôi đau tức, tôi vịn tường lần lần đi ra khỏi bệnh viện. Hết cơn choáng tôi phóng xe trên suốt dọc đường đê, rồi tôi đi vòng quanh Hồ Tây, và cuối cùng tôi đi ra bờ sông, lang thang suốt đêm mà đầu óc vẫn chẳng nghĩ ra được cái gì, chỉ ước muốn sao mình biến thành dòng nước để cứ trôi, trôi mãi chẳng bao giờ trở lại nữa. Tôi không dám giáp mặt cha, từ trước đến nay tôi yêu quý ông với tình yêu hồn nhiên của đứa con trai, còn bây giờ hóa ra ông lại là ân nhân của tôi, tôi biết dành cho ông tình cảm nào đây?

Tôi cũng không muốn gặp mẹ tôi nữa, người mẹ mà tôi hằng tôn sùng như Ðức Thánh Mẫu. Vậy mà suốt đời bà đã lừa dối tôi.

Tiếng gà eo óc gáy ở xóm ven bãi, mặt sông đã loang loáng ánh hồng, gió ban mai thấm đẫm sương đang tỏa lan mơn man mái tóc bù xù của tôi. Tôi chợt tỉnh lại. Trời ơi! Tôi đã làm gì thế này? Có lẽ cha mẹ tôi đang hốt hoảng lo lắng cho tôi, mà có thể vì thế bệnh tình cha tôi sẽ... Tôi không dám nghĩ tiếp nữa, tôi lao vào bệnh viện.

Phòng bệnh ngộn lên những máy móc, bình ô-xy, những bóng áo trắng đi lại khẩn trương, mẹ tôi quỳ xuống cạnh giường bệnh, mặt trắng bệch thất thần, mấy đứa em tôi đứng thút thút khóc. Cha tôi nằm thiêm thiếp, vầng trán xanh xao dưới mái tóc bạc lòa xòa. Tôi lao vào hét lên: "Cha ơi". Chợt mi mắt ông nhấp nháy, một tiếng gọi phào ra như hơi thở: "Con trai của cha!". Mọi người xôn xao: "Tỉnh lại rồi". Mẹ tôi ghé sát tai cha tôi nói: "Tôi mời cô Mai đến với ông nhé". Cha tôi lắc đầu: "Ðừng! Gặp cô ấy tim tôi đau lắm". Lặng đi một lúc rồi ông nói tiếp: "Nếu tôi ra đi, bà báo tin cho cô ấy biết". Mẹ tôi rũ xuống như tàu lá héo, nước mắt chan hòa. Cha tôi mỉm cười, đầu ngật ra khỏi gối.

Vừa lúc đó tia nắng sớm thả một bông hoa mai long lanh trên mặt gối trắng.

*
* *

Khi tôi viết chuyện này thì tôi đã cưới vợ và có một cậu con trai kháu khỉnh. Chẳng hiểu tại sao cháu rất giống ông nội. Không giống dáng nét mà giống ở thần thái khí sắc. Cũng điềm đạm mà hóm hỉnh, cũng có nét cười đôn hậu, và ánh mắt trong trẻo hơi buồn buồn.

Tôi thường đem cháu đến thăm bà Mai, cô giáo năm xưa của tôi, người đã dẫn dắt tôi đi vào con đường khoa học. Nhờ cô mà tôi đã đỗ thủ khoa khi tốt nghiệp phổ thông và được vào thẳng đại học. Sau này nối tiếp đà đó tôi đã bảo vệ thành công luận án Phó tiến sĩ xuất sắc và được chuyển tiếp làm luận án Tiến sĩ.

Vợ tôi là một người đàn bà hiền hậu. Mẹ tôi yêu quý con dâu hơn con trai của mình. Bao giờ mẹ tôi cũng yêu những người khác hơn yêu tôi.

Thỉnh thoảng mẹ tôi lại nhắc câu nói thuở trước: "Tình yêu vốn không bền, cho nên phải vun đắp cái Tình thành cái Nghĩa. Ðó là nền tảng vững chắc của một gia đình con ạ".

Tôi nghiệm ra quả có thế thật!

Hậu Thiên Đường
Tác giả: Nguyễn Thị Thu Huệ

Tôi cứ tưởng là mình đã quên mọi chuyện từ lâu. Bỗng dưng chiều nay, tất cả ùa về. Ðầy ắp ứ, như thể có ai đó đã thu gọn mọi thứ vào một cái bao tải to tướng, buộc chặt nút lại. Và nay, đem mở òa ra trước tôi. Ðầy đủ nguyên vẹn.

Khi tôi chợt hiểu ra ở đời mọi sự đều có thể xảy ra như thế cả thì cũng quá muộn rồi. Tuổi già sầm sập chạy đuổi sau lưng. Tôi thì quyết giở trò ú tim với nó bằng cách làm sao chạy trốn được nó càng lâu dài càng tốt. Hôm nay sinh nhật con gái. Nó tròn mười sáu tuổi. Mặt con gái tôi giống người bố của nó. Nó không bao giờ biết được điều đó vì khi nó hiện hữu trên đời này thì người thực sự là bố của nó đã ở một nơi xa tít tắp. Bây giờ, khi tôi bốn mươi tuổi, chợt thấy tại sao lâu nay mình để tuổi thơ của con trôi qua trong nỗi buồn của sự cô đơn và hứng chịu nỗi cay đắng của một người đàn bà bị phụ bạc. Bỗng nhiên, lâu lắm rồi, tôi mới lại thấy tội nghiệp nó. Ngày xưa, đã một lần tôi thấy tội nghiệp nó, khi nó chạy ra đón tôi khi đi họp về. Nó với tay đỡ lấy bó hoa của tôi, và ngã lăn xuống cầu thang. Máu trên đầu nó loang xuống mặt. Nó không khóc, chỉ mím môi lại và bảo: "Không sao đâu mẹ ạ. Con không đau đâu. Mẹ về, con mừng quá". Tôi đỡ nó dậy và nói: "Thì đã bao giờ mẹ không về đâu. Chỉ có sớm hay muộn thôi". Nó hơi cố cười. Dù sao tôi biết lúc ấy, nó rất đau: "Mẹ về sớm, hôm nay là sinh nhật con, mẹ mua hoa cho con, con sung sướng quá nên chạy ra đón". Tôi cay đắng nhận ra là con nói với tôi bằng tất cả tình cảm và sự mong chờ tình yêu của tôi với nó. Còn tôi. Lúc ấy, tôi không hề nhớ rằng ngày hôm nay là sinh nhật nó. Bó hoa ấy cắm ở hội nghị. Tan cuộc họp, hai ba người đàn ông loe xoe lôi nó ra khỏi những cái lọ và kính cẩn tặng tôi. Họ rất biết kết hợp những nhu cầu của bản thân và hoàn cảnh khách quan bên ngoài, làm sao vừa được lòng những người đàn bà như tôi. Và họ thì chẳng mất gì cả. Chỉ có con tôi là khổ thôi. Cũng như cái sự sinh ra nó trên đời này. Ngày ấy, khi sung sướng chúng tôi chỉ nghĩ đến mình, nhưng khi đau khổ tôi lại mang nó ra mà so, mà ngắm, và nhìn nó như một chướng ngại vật cản trở tôi trên bước đường đời. Nó chẳng có tội gì. Nó là sản phẩm của nỗi đam mê. Ai sướng. Ai hạnh phúc? Nó không biết. Chỉ được biết và được hưởng sự cô đơn, nỗi dằn vặt mà thôi.

Tôi cho con gái một trăm nghìn để làm sinh nhật. Mặt nó đờ dại đi vì sung sướng trước một hành động đẹp, và hiếm hoi của tôi. Tôi nuôi nó tương đối đầy đủ nhưng không mấy khi chăm sóc. Mà con gái lớn thì thích được chăm sóc. Khi ở nhà thì bố mẹ, khi lớn lên thì người tình, và sau đó là của chồng. Nó bảo: "Con sẽ mua được những gì mà con thích, phải không mẹ?" Tôi gật: "Phải, con mua gì tùy ý con chỉ có điều con không nên làm ầm ĩ. Mẹ không thích những gì lộn xộn".

Giọng nó run run: "Vâng, tuyệt lắm mẹ ạ! Chúng con sẽ lên Tây Hồ, thuê thuyền bơi và liên hoan luôn ở đó".

Tôi ậm ự vì thấy con vui. Lâu lắm rồi nó mới cởi mở với tôi như vậy. Thực ra, tôi và nó ít khi gặp nhau, tôi đi làm, nó đi học. Buổi chiều, thỉnh thoảng tôi ăn cơm với nó. Buổi tối tôi thường vắng nhà. Nó có một khuôn mặt đợi chờ. Nó hay nhìn tôi bằng cái vẻ mặt đợi chờ đó. Nếu tôi lạnh lùng thì nó lảng đi. Tôi vui vẻ và tỏ ý muốn gần nó, cái vẻ mặt ấy thoắt biến đi thay vào khuôn mặt tràn trề hạnh phúc. Bao nhiêu năm tôi luôn nhìn nó để tỉnh táo hơn trước đàn ông và mọi cạm bẫy.

Bỗng dưng hôm nay, mọi sự đó tan biến trong tôi. Con gái tôi lớn quá rồi. Sao lâu nay tôi không biết rằng ngực nó đã dội lên sau lớp áo và lưng nó đã nở nang hơn. Khuôn mặt nó đã đầy lên, loáng thoáng có cái trứng cá. Mặt nó vẫn còn trong sáng lắm. Nó đang loay hoay thay cái áo này mặc cái quần kia, hồi hộp như cô dâu sắp về nhà chồng.

- Hôm nay mẹ có đi nhảy không? - Nó hỏi

- Không, mẹ mệt mỏi rồi con ạ. - Tôi thở dài. Chợt thấy chán ngắt mọi chuyện. Nhạc dặt dìu. Những ngọn đèn mờ ảo và ngào ngạt trăm nghìn loại nước hoa. Hình như nó không làm tôi đam mê nữa. Thực ra, cũng nhờ đó mà tôi bớt đi những ngày đau khổ của tôi. Tôi luôn luôn ở ngoan ngoãn trong tay hết những người đàn ông này đến những người đàn ông khác, nhưng của ai cụ thể thì không. Tôi nhìn tôi trong gương. Khuôn mặt đàn bà sang tuổi bốn mươi. Mí mắt bắt đầu sụp xuống. Biết là mình vẫn còn đẹp, nhưng cũng bắt đầu nhầu nhò rồi.

Con gái chào:

- Con đi chơi mẹ nhé!

Tôi gật:

- Chúc con vui.

Hai chân nó ríu vào nhau, vì quần áo là lượt. Nó đánh tý son môi và ít quầng xanh ở mắt. Hình như nó phải chui vào đâu đó để làm việc này vì tôi chưa cho phép.

Cánh cửa đóng sập lại. Tôi nằm ngả ra giường.

Ðắng ngắt. Thế nào nhỉ? Bốn mươi tuổi tôi đã có cái gì cho mình. Tiền tài thì vớ vẩn chỉ đủ ăn và sống một cuộc sống đạm bạc. Một vài cái váy, áo để đi dạ hội và nhảy đầm. Công việc diễn ra đều đều và nỗi nghi ngờ đàn ông. Dù thiếu họ nhiều khi cuộc sống của tôi lắm lúc gay gay. Có những kẻ yêu tôi thật, thì tôi không ngửi được họ. Còn một vài người tôi yêu họ thì họ chỉ xuê xoa "chơi" với tôi. Biết làm sao được. Con cá trượt thường là con cá to. Không có cái gì trong tay mình là nhất cả. Bỗng dưng, tôi thấy sập xuống người mình, một nỗi trống trải hoang vắng khủng khiếp.

Hàng tối. Khi ông A, ông B đưa tôi về, con gái ra mở cửa và đỡ lấy chiếc xe cho tôi, vác qua phòng khách, nó lau bóng loáng để cất vào bếp, rồi nó pha cho tôi một chậu nước âm ấm và đưa hộp sữa rửa mặt cho tôi rửa sạch những thứ tôi bôi lên mặt. Rồi hai mẹ con đi ngủ. Thi thoảng, có đêm tôi ôm con gái, bàn tay sục vào gáy nó. Ðến khi lùa tay vào mớ tóc dài và dày của nó mới chợt thảng thốt tỉnh ra đấy là con gái mình, chứ không phải là người đàn ông hồi tối.

Lâu lắm rồi. Tối nay, tôi là người ở nhà và con gái tôi thì đi chơi. Người bạn nhảy của tôi cũng không đến. Anh ấy là người luôn rạch ròi mọi chuyện. Vợ con anh ấy là một cái lô cốt chắc chắn mà hàng ngày, hàng giờ anh ta cần mẫn nhặt nhạnh tý vôi, tý xi măng xây xây, trát trát. Và cái lô cốt của anh ngày càng to béo vững chắc. Thi thoảng, để xả hơi và để nạp nhiên liệu cho công việc xây dựng của mình, anh đi nhảy đầm. Rất gallant với phụ nữ và lúc nào cũng mang một vẻ mặt thành kính, tác phong giống như thể anh đang gù gù hệt như con chim câu, tha những cọng rơm đi dệt tổ ấm, chỉ thiếu con chim cái thôi. Có những lúc tôi bỗng thấy cần anh ta một cách ghê gớm. Tôi đạp xe đến cổng nhà anh, và nhìn vào. Anh đang ăn cơm. Xúc cho con một thìa, gắp cho vợ một miếng. Say sưa và sung sướng như thể họ là tất cả cuộc đời anh, không như anh phàn nàn với tôi. Anh hỏi tôi: "Ðố em: con gì ăn lắm nói nhiều, chóng già lâu chết?". Tôi nghĩ mãi không ra lắc đầu chịu thua. Anh bảo: "Ðấy là con vợ". Rồi thỉnh thoảng tôi có việc cần gặp anh buổi tối. Tôi nhờ trẻ con gọi và đợi anh ở đầu đường. Một lúc, anh hiện ra. Chiếc quần đùi vải lòng thòng, anh cởi trần lê đôi dép rách và tay xách một thùng rác. Chớp nhoáng vài câu và anh quay quả bước về, sau khi đã hoàn tất một trong nhiều nghĩa vụ với gia đình.

Tôi lại bàn học của con gái. Nét chữ nó tròn xoe nắn nót và hàng lối rất nghiêm chỉnh. Con người nó chắc cũng như dòng chữ nó viết. Một là một, hai là hai, chứ không hai cộng hai bằng năm như tôi. Nó đã yêu hay ghét, chỉ là thế chứ không bao giờ thay đổi. Một quyển sổ con ở góc bàn. Ngoài bìa là mấy câu thơ. Sổ nhật ký, Hóa ra con gái lớn hơn tôi tưởng rất nhiều. Trong sổ, nó ghi lung tung nhiều chuyện, chẳng đâu vào đâu. Cãi nhau với đứa này, khen đứa kia có đôi dép đẹp. Nó ước những cái cỏn con, vặt vãnh, "Ngày - Hôm đang ngồi trong lớp đợi mưa tạnh, chợt thấy cuối đường có một chị che cái ô đỏ. Ðẹp thế không biết. Trong mưa màu đỏ là màu đẹp nhất. Giá mình có một chiếc nhỉ?". "Ngày - Có một người đàn ông cởi trần, mặc quần đùi đang mang một chậu tã lót đầy phân ra máy nước giặt. Mình thì thấy kinh kinh, thế mà ông ta vừa giặt vừa cười một mình, lắm lúc môi nhọn ra như trêu ai, lại huýt sáo nữa. Chắc ông ta yêu con vợ lắm". "Ngày - Sao mẹ hay về khuya thế? Mình mà như mẹ, mình sẽ lấy chồng. Chọn người nào hiền lành và hơi ngu một tý để lấy mà không cần đi làm nhà nước, chỉ cần biết một nghề gia công nào đó như ông Chiu hàn nhôm đằng trước - mẹ sẽ sướng hơn là ở thế này. Mình thích những người thông minh nhưng ở với họ thì sợ lắm. Những buổi chiều chủ nhật, vợ chồng người ta đi chơi, mẹ thì ở nhà, còn đi chơi như mẹ, mình chẳng thích". "Ngày - Anh T ở trường bên cạnh, là giáo viên sang dạy hộ văn nghệ, thể dục cho lớp mình, hôm qua rủ mình mình đi xem phim. Mình cũng muốn đi nhưng chưa xin phép mẹ. Hai người đi cả nhỡ hai con mèo con chạy mất thì sao. Nó chưa quen nhà mà, mình thích anh ấy vì mắt anh ấy rất đẹp. Mặt thì lúc nào cũng buồn buồn như ngẫm ngợi điều gì. Những người đàn ông mặt lúc nào cũng hơn hớn lên mình cũng thích nhưng lại ngại. Họ hớn hở với mọi người như với mình, tin làm sao được. Không biết từ bao giờ mà mình có thói quen là cứ gặp anh ấy thì cả ngày mình vui lắm. Hôm nào không nhìn thấy anh ấy, mình cứ thấy văng vắng thế nào...".

Tôi thẫn người. Lâu nay, tôi cứ trượt trên những cái dốc nào. Sao không bao giờ tôi hỏi đến cuộc sống nội tâm của con. Lâu lắm rồi, hình như tôi chưa dừng lại ngoảnh về đằng sau để xem nhỉ, chỉ tiến thôi.

Tôi đọc tiếp.

"Ngày - Tự nhiên hôm qua anh ấy đi ngang qua lớp mình, vẫy mình ra rồi bảo: Triệu người quen có mấy người thân, khi lìa trần có mấy người đưa? Mình nóng bừng cả mặt. Anh ấy bỏ đi, mặt buồn rũ rượi. Cả ngày chẳng vào đầu mình được chữ nào".

"Ngày - Con Cúc "xoe" thì thầm: Tao hôn rồi đấy. Mình hỏi: Nó thế nào? Cúc bảo: Lúc ấy, tao cảm giác như rơi tõm xuống ao, chìm nghỉm đi. - Vừa nói, nó vừa nhắm nghiền mắt lại. Xuôi hai tay và lăn huỵch xuống sàn nhà. Rồi nó lại vùng phắt dạy. Mắt tít lên - Hôn hay lắm mày ạ. Thử đi. Không chết đâu mà sợ, chỉ sợ rồi nghiện thôi.

Thử đi.

Mình cười ngượng: thử thì thử với ai? Tự nhiên đang yên đang lành bỗng đè người ta ra mà bảo ông làm ơn cho tôi hôn thử ông một cái xem hôn nó mồm ngang mũi dọc thế nào? Họ lại chả tát cho vào mặt ấy và bảo rằng: Ðấy, hôn nó thế đấy.

Rồi mình và Cúc cười lăn ra. Kể ra, nếu biết hôn nó thế nào cũng hay".

Con tôi lớn thật rồi. Sao đến bây giờ tôi mới biết điều đó nhỉ? Những người đàn ông đi qua đời tôi như thể bất chợt họ gặp cơn mưa rào, mà họ thì không mang vải nhựa để che. Tôi là một cái hiên rộng để họ chạy vào đó, yên tâm, tưng tửng chờ cho qua cơn mưa, rồi về nhà. Hóa ra lâu nay, tôi đi đường tôi, còn con gái thì tôi tự tìm đường mà đi. Liệu nó còn đi lại con đường của tôi không?

"Ngày - mình nhớ anh ấy quá. Hai ngày không thấy anh ấy đâu. Hay anh ấy ốm rồi. Ði học về, mình cứ thấy ngơ ngác như thế nào ấy. Bỗng anh hiện ra ở đầu đường: "Bé con, mấy ngày vừa rồi anh phải có phi vụ làm ăn, nhớ em quá, phải đón em tại đây". "Ôi giời ơi, sao mà sung sướng thế. Mình yêu anh ấy mất rồi. Lúc ấy, mình không còn thấy cái gì ở trên đời này quan trọng bằng anh ấy. Thế là mình và anh đi chơi với nhau. Bây giờ, mình mới thấy việc mẹ cứ suốt ngày đi vắng là rất hay. Nếu mẹ hay ở nhà, có lẽ chẳng bao giờ đi chơi với anh ấy được như thế. Mẹ mắng chết. Vì mẹ bảo cái bọn đàn ông rặt một loài đểu cả, đừng nên tin ai. Mình thì thấy ai cũng đáng tin hết. Nhất là anh".

" Ngày - Cái Cúc "xoe" bảo: Anh chàng của cậu được đấy - Trông giống chàng Lút lắm. Tớ thích đàn ông phải như Hoanmanuen, vừa bàn nhau tống tiền người ta xong, lại mê cái đàn pianô ngay. Ðàn ông phải có hai bộ mặt, vừa tử tế, vừa đểu giả, thế mới quyến rũ. Chàng Lút của cậu tớ thấy gian gian. Mình chẳng nói gì. Gian, đểu hay tốt, mình cũng không quan tâm nữa, chỉ biết rằng anh ấy là người tuyệt nhất trần gian".

Tôi lặng người. Ðầu bỗng đau buốt. Bỏ quyển nhật ký của con ở đó, tôi đi ra sân. Mùa đông năm nay lạ lắm. Ban ngày thì nắng hoe hoe vàng, tối đến thì gió lồng lộng như mùa hè. Tôi cảm giác như mình đang bắt đầu đứng ở cuối con đường, nhìn thấy con mình đang dẫm chân lên những nơi mà tôi đã đi qua, nhưng không ngăn nó dừng lại được.

Thời gian trôi đi nhanh thật. Thoáng cái. Con gái đã biết yêu. Mới ngày nào nó còn lẫm chẫm chạy bằng đôi giày đỏ. Ra khỏi bệnh viện khi con bị viêm ruột thừa, bà kế toán cùng phòng bảo tôi: "Thương lấy nó một tí em ạ. Dù sao nó cũng là con em mình. Bây giờ thì em chưa thấy cần nó đâu. Nhưng sau này, lúc nào đó, nó sẽ là cái gậy cho em chống đấy".

Lúc ấy, tôi cười nhạt và không buồn tranh cãi với bà ta. Hóa ra bây giờ, cái sự đó cũng gần gần đến rồi.

Mười một giờ. Ðồng hồ nhà hàng xóm đong đưa thả nhịp. Con gái vẫn chưa về. Thì ra lâu nay nó đã đi và thường xuyên về muộn. Tôi lại không hề biết vì tôi cũng thường về muộn sau nó. Lòng tôi nóng như lửa đốt. Chẳng có một lý do gì để nó có thể về khuya đến như vậy được. Sinh nhật từ chiều cơ mà. Xung quanh hàng xóm ngủ im thin thít. Ðường vắng hoe hoắt. Tôi quay vào nhà. Ðến gần bàn học của con gái, định ngồi xuống nhưng tự nhiên cảm thấy hãi hãi trước những gì con ghi trong sổ. Thôi, thà không đọc nữa còn hơn là phải biết những gì khủng khiếp đang xảy ra với con mình. Tôi hồi hộp đợi nó về gần như hồi hộp chờ người tình giờ hò hẹn.

Mười một giờ ba mươi. Con về. Mặt nó nhợt nhạt phấn son, tóc nó bông lên đằng sau vai chứng tỏ có bàn tay xới vào đó. Nó cụp mắt xuống, tránh ánh mắt tôi. Thôi, xong rồi con ơi, mẹ đã qua những gì mà con đang đến. Không bao giờ chỉ nói chuyện và đùa cười lại nhạt cả phấn ở má và quầng xanh ở mi mắt. Tóc lại rối lên thế kia. Tôi cay đắng nghĩ và nhìn con. Sao tôi thương nó thế không biết. Vội vã thế con. Cuộc đời dài lắm. Mà những hoan lạc con người ai cũng phải trải qua thì ngắn vô cùng. Vội mà làm gì. Hai mươi tư tuổi mẹ mới biết thế nào là hạnh phúc thì lập tức một chuỗi đau khổ kéo theo. Thế mới hay, ai cũng nhem nhẻm nói rằng mọi thứ ở đời đều có giá của nó. Hoặc trồng cây gì thì ăn quả đó. Gieo gì gặt đấy. Nhưng tôi, tôi có gieo gì đâu mà sao đời tôi gặt toàn cỏ dại. Chẳng lẽ, một phút xiêu lòng mà lại khốn khổ đến thế này sao?

- Con xin lỗi mẹ, con đã để mẹ phải chờ! - Nó lúng búng trong mồm.

- Vui không con? - Tôi hỏi nó và chỉ muốn ôm nó vào lòng. Bỗng nhiên, nước mắt dâng ắp ứ trên mắt tôi.

- Cũng vui mẹ ạ ! - Nó trèo lên giường và chui vào chăn quay mặt vào tường.

- Sao lại cũng vui? Phải rất vui chứ?

Im lặng. Rồi tôi hỏi thêm vài câu nữa, nó đều không trả lời. Tôi lại giường, đặt tay vào vai nó. Nó quay mặt ra, ngơ ngác. Chứng tỏ từ nãy đến giờ nó không hề nghe câu hỏi của tôi.

- Gì đấy mẹ? - Nó hỏi, mắt tròn xoe.

Tôi lặng người nhìn nó. Xong thật rồi. Con gái tôi thành đàn bà thật rồi. Cái mặt nó ngây dại vì hạnh phúc, và ánh mắt nó như người có lỗi. Ngượng ngùng và đờ đẫn. Ðấy là ánh mắt của tôi mười mấy năm về trước. Lúc ấy, tôi như đi trên chín tầng mây mười tầng gió. Tôi không nhìn ai hết, không biết ai hết ngoài việc là tôi đang hạnh phúc. Tôi vừa bước vào thiên đường của đời người mà anh - người đàn ông đầu tiên trong đời đã mở cho tôi và đã dìu tôi vào đó. Người đàn ông ấy vừa mở cửa để cho tôi kịp thấy những vòng hào quang của nỗi đam mê thì lập tức, sau đó sáu tháng, anh ta dẫn tôi đến một cái hang sâu hun hút rồi đẩy tôi vào đó. Ðến tận bây giờ.

Ðứa nào nhỉ, đứa nào mang mất khuôn mặt đợi chờ của con gái tôi đi mất và trả cho nó khuôn mặt đàn bà, vừa đằm thắm vừa non nớt của cô bé tuổi mười sáu? Nó đã đến tuổi thành niên đâu cơ chứ. Tôi đau đớn nhìn con và nước mắt tôi chảy dài xuống má.

- Mẹ làm sao thế? Nó hốt hoảng, khuôn mặt đã trở lại bình thường.

- Không sao cả con ạ! - Tôi quay đi, không muốn con gái nhìn thấy mình khóc trước mặt nó. Ðấy là một hành động hiếm hoi của tôi.

Tôi lặng lẽ ra sân. Trăng mùa đông lạnh lẽo hắt ánh sáng từ đâu đó. Người tôi thoắt lạnh, thoắt nóng. Rồi bắt đầu run. Con gái đứng sau lưng.

- Vào nhà đi mẹ. Con xin lỗi đã làm mẹ buồn.

- Con yêu người con trai ấy lắm phải không? - Tôi hỏi. Im lặng. Rồi một lúc, nó khe khẽ trả lời:

- Vâng ạ!

- Con nhớ anh ấy lắm phải không?

- Vâng ạ!

- Lâu chưa?

- Gần bốn tháng ! - Nó có vẻ đỡ sợ hãi hơn.

- Và hai người đã gắn bó với nhau?

Im lặng, kể ra khi bắt đầu hỏi đến câu đó, tôi cũng nghĩ là con gái không trả lời được. Không một người đàn bà nào trả lời câu đó cả.

- Con năm nay mới mười sáu tuổi. Sao vội vàng thế? - Tôi cay đắng hỏi nó.

- Hai năm nữa, chúng con sẽ lấy nhau. Khi ấy con đủ tuổi để lấy chồng rồi! - Nó hớn hở dần lên.

- Ðấy chẳng lẽ là tất cả cuộc sống của con hay sao? - Tôi hỏi, tim buốt nhói vì một lần nữa, tôi lại chậm.

- Ðấy là thiên đường, mẹ ạ! - Nó ngẩng nhìn tôi, mắt lóe sáng - Chúng con sẽ đi làm, sẽ chỉ có nhau và những đứa con. Con sẽ không bao giờ phải buồn như mẹ.

Tôi im lặng, người lạnh ngắt. Con tôi bước vào cái gọi là thiên đường của tôi, cách đây mười sáu năm. Lại vẫn như vòng hào quang như tôi đã gặp. Ðến lúc nào, sẽ là một cái hang sâu hun hút?

- Chúng con sẽ ở cùng mẹ. Mẹ sẽ không phải buồn vì được làm bà ngoại của một lũ cháu - Nó vẫn say sưa.

Tôi có cảm giác như mình bỗng hóa thành đá. Thiên đường. Hình như ai trong đời cũng đã từng đặt chân tới đó. Chỉ khác nhau là thiên đường của họ là cái gì, và đem lại hạnh phúc cho họ ra sao. Có người thì chạy hết thiên đường này đến thiên đường khác, có khi vừa lao vào rồi lại chạy vọt ra ngay vì kinh hãi. Tôi đã từng gặp một người đàn bà và người đàn ông từ thiên đường về. Anh ta ngồi trước mặt tôi bên cạnh là một người đàn bà. Người đàn ông mặt bạc phếch, tóc tai dựng tứ phía, môi nhạt thếch và đang ngấu nghiến nhai. Ông ta ăn như bị chết đói hàng thế kỷ. Hai mắt còn đang đờ dại sinh động dần lên. Những sợi phở xào thun thút chui vào miệng anh ta, kèm rau sống, cà chua, như thể trong bụng anh ta có một tảng nam châm và các đồ ăn là vụn sắt hút nhau vậy. Chui từ từ, chui dần dần, ngon lành. Người đàn bà ngược lại. Mỏi mệt, ngơ ngác và không đói. Bà ta chỉ ngồi ngáp vặt. Tôi hỏi hai người đi đâu về mà mệt mỏi thế?

Người đàn bà hơi cười, nụ cười nhệnh nhạc như mếu. Người đàn ông tiếp tục nhai nốt miếng dở, nuốt đến ực rồi tợp một ngụm rượu khà một cái rồi bảo: Vừa lên thiên đường về! Rồi ông ta tiếp tục ăn như thể cái thiên đường ấy nó vặt trụi hết mọi sinh lực của anh ta vậy.

Tôi cười: Vừa lên thiên đường về, và bây giờ thì ở đâu?

- Ðịa ngục! - Anh ta lẩm bẩm, mồm vẫn nhai. Ðôi môi dày bóng loáng mỡ, những vụn mì bám li ti ở hàng râu con kiến.

Về sau này tôi có gặp lại anh ta và người đàn bà ấy (Họ cùng một cơ quan với nhau, và tôi thì làm ở bên cạnh). Họ lấy nhau. Hai bên đều bỏ vợ bỏ chồng vì cái gọi là hậu thiên đường nó to dần lên trong bụng người đàn bà. Người đàn bà trông nhàu nhò hơn, giống như một nắm giẻ lau. Rồi họ đẻ ra một đứa con, quặt quẹo vì bố mẹ chúng cũng mệt mỏi lắm rồi...

- Vào ngủ đi mẹ! - Con gái nói.

- Mẹ không ngủ được.

Con gái im lặng và quay vào.

Xa xa, có tiếng gà le te gáy. Gần sáng rồi.

*
* *

Tôi trở thành một người khác. Hình như cái sự già nó sập xuống với tôi rồi. Tôi không còn chơi trò ú tim với nó nữa. Mọi tâm trí, nghị lực và sức chịu đựng, tôi dành cho con gái. Tôi sợ. Tôi không thể yên tâm ở cơ quan đến chiều và đi thông tầm đến tối như trước nữa. Lúc nào tôi cũng tưởng tượng ra cảnh con gái tôi, mười sáu tuổi, nước mắt nhòe nhoẹt trên mi "Anh ấy bỏ con rồi" hoặc "Con sắp chết rồi mẹ ơi". Lúc nào tôi cũng chỉ thấy nó, đang bò từ bờ vực này đến bờ vực khác. Những vũ trường, những ánh đèn, làm tôi kinh hãi khi nghĩ rằng con gái mình sẽ ở trong đó. Tôi thường về nhà sớm, tối thì không đi đâu nữa.

Con gái tôi hỏi: - Sao dạo này mẹ không đi nhảy?

Tôi trả lời: - Mẹ mệt.

Nó hơi lạ lẫm và hơi khó chịu nhìn tôi. Ðã đến lúc nó không cần sự có mặt của tôi nữa rồi. Nó tưởng rằng đôi chân của nó đã cứng cáp lắm rồi. Tôi đau đớn nghĩ.

"Ngày - Hôm qua mình và anh ấy đi chơi. Mình phải nói dối mẹ là đi mua xà phòng thơm. Vào cửa hàng, toàn những bánh xà phòng sáu bảy nghìn. Mình mua một bánh ZET, mùi nó hăng hắc nhưng lại dễ chịu. Anh ấy trả lại chị bán hàng và chọn cho mình cái bánh xà phòng gì ấy. Nó to hơn cả ZET, cứng đanh và không có mùi thơm. Mình chưa dùng loại đó bao giờ. Bánh xà phòng anh ấy lấy có 2.500 đ thôi. Anh bảo: "Nó vừa to. Vừa bền lại rẻ". Chiều anh ấy mình cũng đồng ý mua. Lúc mình đưa tờ 10.000 đ, thì chị bán hàng trả lại 7.500 đ anh ấy giơ tay cầm lấy và đút ngay vào túi. Mình hơi ngại nhưng không dám hỏi vì có thể anh ấy quên. Chỉ sợ nếu mẹ hỏi thì không biết trả lời như thế nào. Rồi hai đứa ra bờ hồ ngồi. Mình thèm ăn bánh chuối rán. Anh ấy bảo "?n vặt làm gì, chua mồm!". Anh ấy ôm mình. Mình chẳng thấy chuyện gì quan trọng nữa".

"Ngày - Anh ấy biến đi đâu hai ngày rồi bảo mình: Anh cố gắng thu xếp công việc càng sớm càng tốt. Anh sẽ nuôi một đứa, còn mụ vợ nuôi một đứa. Anh sẽ đấu tranh với mụ vợ để chiến thắng. Mụ ta sẽ phải bật xới khỏi nhà và tay trắng. Rồi anh ấy sẽ lấy mình. Sao anh ấy khổ thế nhỉ? Ước gì mình có thể chia sẻ cho anh ấy được".

"Ngày - Sáng nay hai đứa đi ăn xôi. Bà bán xôi bảo: Hai bố con ngồi đây ăn xôi đi! Anh ấy cáu lắm mắng bà ấy là mắt chó giấy. Mình cố gắng lắm chỉ ăn được năm trăm. Mình thích ăn bún riêu cua. Anh ấy thì dứt khoát không ăn. Anh ấy bảo cái giống ấy nó ỏng bụng và chóng đói, ăn xôi chắc dạ hơn. Mình đưa năm nghìn trả tiền xôi hai đứa ăn hết 2.500 đ anh ấy bảo bà hàng xôi cứ giữ lấy mai ăn tiếp. Mình thì thế nào cũng được, miễn anh ấy vui vẻ thôi".

Tôi run rẩy đứng lên. Chống chếnh và quay cuồng. Sao lại thế hả con? Con lú mất rồi. Tôi phải làm gì bây giờ hả trời? Không phải còn đang chập chững ở miệng vực nữa mà con đang ở trong vực rồi. Bao giờ thì chìm xuống đáy?

Giống như người điên. Lại giống như kẻ bị mất của. Cũng như người đánh xổ số, chỉ chệch một số cuối cùng của giải độc đắc. Cuồng điên, tiếc nuối và bất lực. Tôi lao ra đường. Những khuôn mặt chạy ngược lại tôi, nhạt nhòa. Ai cũng mang khuôn mặt con gái. Chỉ có điều, đấy không phải là khuôn mặt đợi chờ mà là khuôn mặt đàn bà. Người đàn bà mười sáu tuổi.

Những hàng cây, những nẻo phố và người đông đúc.

Con tôi ở đâu? Bên những người đàn ông một vợ hai con chỉ thích ăn xôi cho chắc bụng lại còn bòn rút từng đồng một. ấy vậy mà con tôi, ngỡ rằng, nó đang ở thiên đường?

*
* *

... Mẹ ơi, mẹ đừng đi guốc cao thế, ngã thì sao? Không, mẹ không ngã đâu. Mẹ ơi, mẹ làm thế nào mà xinh thế? Mẹ chẳng làm gì con ạ. Mẹ ơi, mẹ đi chơi với con nhé. Không, mẹ bận rồi.

Con tôi ở đâu, giữa phố đông mịt mùng người và xe. Mạnh ai người ấy sống bởi gánh nặng của kiếp người đè ụp lên vai. Có một phải có hai, có hai phải có ba bốn. Hôm nọ. Nó về, thay quần áo, tôi lấy đi giặt. Chợt sững người vì mở quần áo nó đầy mùi khai nước giải trẻ con. Tôi hỏi nó tại sao, nó bảo: "Con anh ấy ốm, con phải đến trông đỡ vì anh ấy không thể nghỉ làm". Nó còn hãnh diện mắt sáng lên bảo rằng thằng nhóc quấn nó lắm, và con gái cảm thấy đứa trẻ như con trai của mình. Tôi cảm thấy tôi nhìn thấy nó, ngồi bên người đàn ông. Hắn nhếch nhác trong bộ quần áo màu gạch, bẩn thỉu và hôi hám. Hắn đang ôm hôn con gái tôi, hai bàn tay lùng sục trong áo nó. Con gái như mê đi trong vòng tay hắn. Chiếc cặp sách rơi dưới đất. Trên bàn là hai cốc cà phê loãng toét, họ vào quán đâu phải để uống nước.

Tôi cảm giác con gái tôi đang vuốt ve âu yếm hắn, xoa lên khuôn mặt nhăn nhúm vì tuổi tác của hắn với vẻ trìu mến và trải đời lắm. Hóa ra, đàn bà, ai cũng có những khả năng giống nhau: yêu đương, ghen tuông và cuồng si.

... Mẹ ơi, ngày sau con có phải khổ như mẹ không? Mẹ có khổ đâu? Có, mẹ có khổ, đêm nào con cũng thấy mẹ khóc? ừ, mẹ buồn mẹ khóc? Bố làm mẹ buồn à? Con đừng nhắc đến người đàn ông khốn nạn ấy nữa. Không, đấy là bố con, lúc nào con cũng đợi bố về...

Con ơi, con ở đâu. Sao khổ thế hả con, ai cứu con tôi bây giờ, ai giúp tôi lôi nó ra khỏi cái thiên đường địa ngục đó bây giờ?

Mắt tôi bỗng đập vào một rừng hoa. à không, pháo hoa chứ. Còn nhớ, năm hai mươi bốn tuổi, tôi và người tình đầu tiên lách chiếc xe đạp, từng tí một, giữa dòng người, chân chôn chặt dưới đất nhưng ai cũng ngửa cổ lên trời để xem pháo hoa. Từng chùm hoa lắc rắc trên bầu trời tím ngắt. Tôi ôm lấy anh, như nuốt từng vì sao rơi rụng như muốn hét lên vì hạnh phúc. Bây giờ, những chùm hoa đó lại trở về. Chỉ có điều, nó không rụng từ bầu trời tím nữa mà ùa thẳng vào mặt tôi.

Tôi không biết gì nữa ngoài cảm giác tất cả tan biến hết. Con gái. Người đàn ông thích ăn xôi buổi sáng cho chắc dạ và uống cà phê trong lúc yêu đương, lúc nào cũng chỉ cà phê. Những chùm pháo hoa... Thiên đường tuổi mười sáu!...

Chẳng còn gì. Ngoài sự hư vô. Bầu trời pháo hoa vụt tắt và mở ra hun hút một vực sâu...

*
* *

Cô gái ngẩng mặt, khẽ rùng mình:

- Anh, em tắc thở rồi. Gì mà tham!

Người đàn ông, giọng khẽ khàn đi:

- Anh yêu em, lúc nào cũng thèm em, không thể vắng được em trong những năm cuối cuộc đời anh.

Có tiếng vang từ ti vi của nhà chủ: "Mời nhận dạng... Công an quận... thông báo... vào hồi 6h34' ngày... có một vụ tai nạn xe cộ xảy ra trên đường... Nạn nhân là một phụ nữ khoảng trên 40 tuổi, mặc áo màu... xe đạp mi ni.. chân đi giầy... không mang giấy tờ tùy thân... Ai là người nhà, mời đến đồn công an... nhận diện và làm thủ tục".

Cô gái vội đặt tách cà phê xuống, nhưng người đàn ông cũng vừa tợp xong tách cà phê của mình và choàng tay ôm lấy cô gái. Cô nhắm nghiền mắt, say lịm đi, không kịp nhìn lên màn hình. Phải chăng đó là điều may mắn cuối cùng của cô trước khi bước vào... hậu thiên đường?

Họa Mi Đang Hót
tác giả: Ðỗ Chu

Nhiều năm qua rồi vậy mà anh Thiêm vẫn không sao quên nổi cảnh bãi sình lầy nơi quê nhà thuở ấy.

Thật rất vớ vẩn, chỉ là mấy bông lau bông sậy nhu nhơ lắt lay theo gió, những thân lau sậy bị lửa táp cháy đen đúa nom đến buồn. Gì nữa nhỉ, một chú bói cá vẫy cánh trên nền trời chiều và đâu đó lác đác vẫn đang còn tiếng súng nổ. ấy thế mà vẫn cứ nhớ mãi, nhớ lấy được là nghĩa làm sao.

Sắp già với nhau rồi, phải vậy không chị Lương. Thời trẻ trung tìm bạn đã là khó, nay luống thời, để tìm ra bạn tưởng là chuyện mò kim đáy bể mới phải. Nhưng với hai ông bà này thì không hẳn thế. Là vì chưa biết nên mới phấp phỏng dò đoán đấy thôi. Họ có chung một khoảng trời, có chung một vùng lau sậy kín đáo nhiều âu yếm và họ biết gìn giữ nó lâu bền.

Thế cho nên mọi người trong khắp khu tập thể quân đội vốn rất bình yên này mới ngớ cả ra với nhau khi thấy hai người bỗng thành một đôi bạn già tâm đầu ý hợp, thức với nhau thâu đêm suốt sáng mà vẫn còn chuyện để nói. Không hiểu cái đôi ấy họ to nhỏ với nhau những gì. Chà chà, ông trời sinh ra cái con người, nghĩ cũng hay.

Những người cao tuổi vốn thận trọng sự chờ đợi vốn là bản tính của họ; còn bọn trẻ thì khác, chúng cứ bô vô và hớn hở ra mặt, làm như thể trong khu mình sắp có đám hỷ, sắp có cảnh chim câu chữ lồng vui duyên mới không quên nhiệm vụ. Nghĩa là chúng nó hào hứng chào đón cái ngày mai đang tới với hai cụ một cách rất chân tình. Cô mới làm đầu đấy ạ, con nom cô lạ quá không dám nhận ngay, bao giờ cô cho tụi con cắn hạt dưa hở cô. Bác Lương à, tới đây trên cung Hữu nghị có cuộc thi người đẹp đêm Nôen, chúng cháu sẽ kéo bác cùng đi, bác mới đúng là ứng cử viên có hạng của khu ta chứ chẳng phải ai khác. Mấy năm trước tìm người đẹp trong khu ta chúng cháu cho rằng phải là bác Lý, khổ nỗi từ dạo nghỉ hưu bác ấy xuống mã nhanh quá, mặt tự nhiên đang trắng bỗng chốc xạm xanh như đít nhái, ăn nói thì cấm ca cấu cảu như người hóa dở. Chả bù cho lúc đương chức đương quyền, bà giáo sư viện trưởng khoa học kính đeo túi xách, bước lên xe đi làm mà trang trọng như sắp bay sang Mỹ hội đàm với ngài Poussue. Bác Lương ngồi phơi mặt ngoài chợ suốt ngày mà sao dáng lại vẫn sang, kẻ lên xe xuống ngựa mà sao chợt nhìn thấy mặt mũi lại bự ra, lại vác lên đến khiếp. Cứ bảo nhà phải có thổ công thổ địa phù hộ độ trì, vậy chứ hai mẹ con bác Lương thui thủi sống mấy chục năm trên căn gác sát nóc ngôi nhà cao tầng kia thì biết tìm thổ công thổ địa ở đâu mà thờ, sao họ sống vẫn cứ thơ thới, mẹ nào con nấy, ra đường gặp nhau còn muốn chào mời. Cái con Hoa nhà bác ấy sớm sớm ngoay ngoảy xách hàng ra chợ cho mẹ, lúc nhỏ người như cái mạ, như cái que, vậy mà bước vào tuổi dậy thì bỗng bồng bồng lên như một cô Tấm. Ði lấy chồng rồi, lại được đài truyền hình tuyển vào làm phát thanh viên rồi, người sao tên vậy, nó tươi sáng thế cho hiện lên màn hình cũng đỡ nhức mắt thiên hạ. Hôm nào bật ti vi gặp được con bé ấy đọc bản tin sáng đích thị hôm ấy làm ăn có may mắn, đi chơi cũng vui. Sắp tới bác Lương cũng có thể đi bước nữa lắm chứ, gặp lũ trẻ trong khu thấy chúng nói vui bác có tỏ ra khó chịu đâu, bác chỉ gạt đi, chúng mày bớt mồm bớt miệng để tao còn sống với chứ, sao cứ như liếu điếu thế hả, rõ là rỗi hơi.

Chị Lương nói, giá hôm đó em đừng lội ra chỗ ấy, đừng kéo anh lên.

Anh mà chết, chị Lương kêu lên như không thể tin, anh là người đâu có dễ chết thế. Gò má chị chợt ửng hồng, vầng trán sáng lên, đôi con mắt nhìn anh long lanh tinh quái. Chú mèo tam thể biết là chủ đang vui liền nhảy tót lên giường, nơi chị đang ngồi, quanh mình quấn hờ hững tấm chăn len. Ðập khẽ vào lưng nó, chị mắng yêu, muốn nghe lỏm hả, có xéo ngay không. Con mèo nũng nịu dụi đầu vào đùi chị, nó muốn được ở lại cùng họ.

Năm ấy em mười sáu mười bảy chứ mấy, nhưng hình như đã khôn hơn đám trẻ bây giờ nhiều. Bọn chúng bây giờ tính toán kiếm tiền thì lanh, các bà không kịp được, nhưng ý tứ xem chừng ít, phấp phới xanh đỏ vậy mà nhạt thếch. Chả biết ai khôn ai dại, chị thở dài, chỉ biết cũng đã sắp qua một kiếp với nhau rồi, cái khổ của lũ chúng ta là chưa chịu già cho, trong khi chúng nó, là em nói lũ trẻ đó, chúng nó lao vào sống hết mình, sống tàn bạo xả láng. Vậy mà đứa nào xem ra cũng sớm già, tưởng như con cháu chúng ta chưa hề có tuổi trẻ bao giờ. Là vì trong chúng không có gì để cháy cả. Anh bảo cái gì cháy. Một cái gì đó âm ỉ cháy, thật lâu bền. Ðừng nghĩ ngay rằng đấy là tình yêu, cái đó còn phải cao hơn tình yêu kia, một kiếp người tưởng chỉ cần có vậy cũng là quá đủ. Vâng, cũng là quá đủ. Em nhớ lúc ăn xong bát cháo anh quàng tay ôm lấy eo lưng em, nhột tưởng sắp chết đến nơi. Về sau em vẫn thầm trách sao anh nghịch thế, ông quỷ sứ chứ không phải người, người đâu có người lạ thế. Khắp lưng khắp vai em đến giờ vẫn cứ như đang có những cái gai của những cây sậy cứng quèo cắm vào, nhiều lúc em bật khóc một mình khi chợt nhớ tới cái đêm ăn nằm với anh. Bây giờ anh vẫn muốn làm thế một lần nữa đấy Lương ạ. Bây giờ thì không nên thế nữa. Sao. Em không biết, nhưng anh đừng, mọi chuyện đều đã lùi xa lắm rồi, mờ mờ tỏ tỏ như ta đi trong đám sương vào tiết giêng hai ấy. Ta chợt gặp, chợt gọi, rồi là tất cả lại tan biến đâu hết.

Chị rúc mặt vào tấm chăn phủ qua hai đùi gối. Mái tóc chị đã bạc trắng. Tóc anh nào có hơn gì. Anh lại gần đặt tay lên đó, vuốt từng sợi. Biết là không xuể, tóc chị đang rối bời. Anh nghe ai nói dạo này em năng đi chùa, em thường đi chùa nào. Khuất sau mé Hồ Tây có chùa Trích Sài, phong cảnh còn tạm gọi được là thanh vắng, mấy mụ già rủ nhau lên đó tìm sự khuây khỏa. Trích Sài có nghĩa là cây sậy cháy đấy, ở đó ngày xưa chắc hẳn nhiều lau sậy. Buổi em lẻn ra ngoài đồng sậy quê mình tắm táp, nom thấy cẳng chân anh ngọ ngậy trong bùn, sao em không sợ mà bỏ chạy nhỉ. Lúc đó thì không sợ, nhưng giờ nghe anh nói lại cảm thấy rờn rợn thế nào. Lôi được anh lên đã thấy cái miệng ngáp như bị ngạt, hàng tuần lễ nằm mê man lảm nhảm. Bố mẹ em bảo đấy là nó đang lúc ở trên trần lúc xuống âm ti, lang thang bờ mê sông lú. Người ta có thể sa vào cơ cảnh đó thật sao anh. Ðó là một vùng dở sống dở chết, về sau anh còn sa vào vùng ấy vài ba lần nữa. Trên người anh đếm được bao nhiêu vết thương là ngần ấy lần đã tới sát cõi âm. Quả là mơ màng lặn hụp, nhiều cái chưa bao giờ thấy có, không thể có, không dám tin, lạ lùng thật. Nhưng cứ tỉnh lại là chỉ thấy em, thấy một cô bé đang đi trên bờ đầm, bên những đám lau sậy cháy sém, vậy là biết mình còn sống, mình đã trở lại trần gian rồi. Mai đã là mùng một đầu tháng, anh có lên chùa cùng mấy đứa trong nhóm "bát tiên" chúng em không. Ði chứ, được rong chơi với các bà còn gì vui bằng, những tám bà tiên kia à. Tám đứa tám cảnh, rủ nhau lập thành một hội, có điều lệ hẳn hoi, có quỹ chung, lập được một năm, đi đâu cũng có nhau, đang vui thì một đứa lăn đùng ra chết, thọ năm mươi bảy tuổi, anh nghỉ ở nghĩa trang khu B Văn Ðiển. Ðến lượt em thì không biết là nên như thế nào đây, anh thế nào thì em cũng theo thế. Em phải năng ra ngoại thành, tìm về làng mà thăm thú đồng nước hoa cỏ, vui lây với muôn vật, như thế dễ chịu hơn. Ru rú trên nóc nhà này, mở mắt lại gồng gánh xuống chợ, xung quanh chỉ những xi-măng, là xi-măng người ngợm khéo sắp héo khô cả với nhau rồi. Nhà mới, đường mới, nhấp nhô chen chúc, trông vào đâu cũng là cảnh nhớn nhác tất tưởi. Sống thêm một ngày là thêm những lo toan ham muốn, chả mấy ai thoát được. Lo mẹ già con dại, lo chỗ ăn chỗ ở, thì cũng phải có chỗ che nắng che mưa, phải có cái mà đút vào mồm chứ sao. Thế nào đã đủ, sống là còn phải ganh đua với đời, còn phải lập ngôn lập đức lập công, công đức chả biết hay dở thế nào nhưng trước tiên cứ phải thấy có tiền tài có danh vọng cái đã. Tao phải khác mày, tao phải hơn mày. Ðấy, đã bao nhiêu năm nay anh lặn hụp giữa đám đông, một hai chỉ những chực ngoi lên, ngoi nữa lên. Chỉ đến buổi gặp lại em anh mới giật mình, anh muốn sống khác, nghĩ khác, có thể muộn nhưng bao giờ cũng vẫn kịp, hành trình qua một kiếp người thật quả khó khăn.

Anh gặp lại em hôm ấy là ở đâu nhỉ. ở ngoài chợ chứ còn ở đâu. ở ngay cái chợ của vợ con lính trong khu này này, cũng là duyên ông trời run rủi mà anh được gặp lại em, suốt một thời trai trẻ dọc ngang, qua chỗ nào cũng có ý tìm mà không gặp, mãi tới hôm được phân ngôi nhà mới, dọn về sống dưới này, bỗng thấy nóng ruột thèm một bát cháo tiết ăn cho mát, mới đánh liều mò ra chợ, sà vào đúng quán bà Lương. Chính mấy bà ngồi ngoài đó đã chỉ chỗ em ngồi cho anh tìm đến. Tưởng bác cần cao lương mỹ vị gì thì chợ này mới hiếm chứ tìm một bát cháo lòng thì xin cứ ra quán bà Lương.

Bây giờ khuya rồi, câu chuyện tạm gác lại đã, bà Lương cũng đang cảm thấy phải có cái gì cho vào bụng, vậy bà Lương sẽ nhóm lò làm cho bác Thiêm một tô cháo thật ngon, bác Thiêm chắc bằng lòng.

Chị Lương cười, nụ cười đến là tươi. Mà dáng chị xem vẫn cứ nhanh nhẹn xốc vác như thuở còn con gái. Những người đàn bà nhiều lam lũ bao giờ chả thế, không nhanh thì chết, không xốc vác cũng chết, chả nói bom đạn xa xôi gì mà trước tiên là chết đói. Khi thấy chị tung tấm mền len vụt đứng lên là con mèo tam thể liền vươn vai đứng theo ngay, nó lẻn ra bếp mau lẹ, bỏ anh Thiêm ngồi lại một mình.

ở đời mỗi tuổi mỗi già, lúc đó cái khiến cho người ta dễ buồn nhất có lẽ là mặc cảm bị bỏ quên, là sự cô quạnh, tính nết hóa thuần hơn, dễ dãi hơn, bớt đúng sai bớt đòi hỏi ở nhau hơn. Cũng là vì không muốn mất bạn.

Sáng sáng dậy lọ mọ đun một siêu nước pha ấm trà ngồi uống một mình trên tấm đi văng bọc gấm giả da hổ, hết nhìn mấy chậu cây cảnh lại nhìn sang bể cá vàng. Ðồng hồ điểm tám chín tiếng bính boong vẫn thấy ngày sao còn quá sớm. Nghỉ hưu là một nghệ thuật, không chịu khó lần ra cái nghệ thuật ấy thì sụp nhanh lắm. Chơi cá với người xưa cũng là cách dưỡng trí, còn gì im lặng nhiều suy tư hơn loài cá. Chơi cây với người xưa là để dưỡng lòng nhân ái, đến những kẻ thất phu hung hãn một khi trông vào cái cây cái hoa lòng dạ cũng mềm mại đi. Cho nên nếu hỏi người xưa sao hiền hậu hơn người nay, là bởi vì xưa rừng nhiều lắm, trong nhà ngoài đường đâu đâu cũng gặp cây, gặp chim. Nghe một tiếng chim lảnh lót đâu đó là con người ta chợt cảm thấy mình đang sống thanh thản giữa trời đất yên bình. Một con gáy thổ đồng khi nó gù mới khơi gợi làm sao, cứ như ta đang đi dưới một rặng tre nào, trên một cánh đồng lúa nào của miền đồi trung du những năm xa xôi. Có mấy anh làm như ta sành sỏi lắm, thật ra chỉ là một đám con nít so với các cụ ngày xưa. Các cụ là những ông bành tổ, chơi ra chơi, chơi cả một rừng bàng Yên Thái, khắp một vùng ven hồ những bàng là bàng, gốc bàng cổ thụ một người ôm không xuể. Cây bàng mùa xuân mùa hạ đẹp một cách, sang thu đông lá đỏ như giát đồng rồi lá trút xuống chỉ còn trơ cành, lại thấy đẹp một cách khác. Trong thành phố nếu không trồng sấu là phải trồng bàng, hai cây ấy chịu được gió bão, dễ tỉa mà lại cao tuổi thọ. Ngẫm mới thấy người xưa thật khôn ngoan, tưởng dung dị mà hóa ra sang quá, chúng ta giờ không bén gót. Ai lại đi chơi chó nhật chó phốc như một lũ rồ như thế bao giờ, có thứ chó nào lại đến vài chục triệu đồng một con mà vẫn nhắm mắt rước về, bắt vợ con nhường nhà, nhịn ăn nhịn mặc vì chó. Căn nguyên cũng chỉ tại trọng đồng tiền quá đấy thôi. Ðến khi giá chó sụt xuống, chả ai thèm mua thì thân phận của chúng thật đến là thảm. Bà Lương ngồi bán cháo ngoài chợ, mỗi lần thấy con chó nào ủ rũ bước tới, lông lá bẩn thỉu, mắt mũi kèm nhèm là bà lại thương hại vứt cho nó một miếng dồi, bà hỏi nó ân cần như hỏi người, chủ mày là ai, rõ khổ, đang sống trong thịt sữa bỗng chốc bị hất ra hè, một bước cầu bơ cầu bất là vậy đấy con nhé.

Chị Lương đâu phải là người được học hành nhiều, thời kỳ còn chế độ tem phiếu chị làm nhân viên quèn của một cửa hàng gạo, là vợ lính nên chị hóa công nhân của khu tập thể này. Ðến lúc chồng hy sinh, nhà cửa hồi đó rẻ ợt, chị mấy lần đã toan ôm đứa con gái dọn ra bên ngoài, mua một túp nhà nào có vườn, trồng thêm ít hoa, cộng với nhúm tiền lương hưu mất sức sống tùng tiệm. Cứ nấn ná nấn ná, chưa kịp đi đâu thì có chủ trương bung ra, mình tự cứu lấy mình, thế là chị lao ngay ra chợ. Chị có mặt ngoài đó ngay từ lúc cái chợ của vợ con lính vừa hình thành. Thoạt đầu nó chỉ mới là cái túp lều dựng tạm, hàng hóa bày biện cũng dè dặt, ăn nói cũng phải mắt trước mắt sau, người bán chưa quen với việc chợ búa và người đến mua cũng vậy. Giờ thì khác lắm rồi, họ đã làm chủ tình hình, họ đùa cợt trêu chọc nhau, nói kháy nhau, họ khoa chân múa tay nặng lời với nhau. Gọi nhau là thiếu tá, trung tá theo cấp bậc đã từng có của các ông chồng hiện đang còn sống hoặc đã hy sinh. Bà Lương được chị em gọi là bà đại úy, chức vụ gần như bét ở ngoài chợ. Cái chợ của mấy bà vốn lèo tèo mà nay đã ra dáng một cái chợ thực sự, đi từ xa người ta đã nhận ra tiếng ồn ào của một đám người tay cầm miệng nói.

Như đã thành lệ, thường cứ ngang trưa là anh Thiêm lại mò ra đó. Ông ấy ra rồi kia kìa, bây giờ chúng tôi biết gọi bà chị như thế nào đây, bà đại úy hay bà tướng. Chị Lương chỉ cười. Chị sắp cho anh một bát tiết canh có rắc lạc rang lên trên, mấy miếng ngon nhất của một cỗ lòng để phần dưới gầm chõng và một chén rượu. Khách lúc đó cũng đã vãn, anh có thể ngồi lâu lâu, chuyện trò với mấy bà bạn hàng ngồi bên chị Lương. Trong số năm sáu bà gần đó thì anh Thiêm ít nhiều có quen biết chồng của bốn bà. Cũng chỉ là quen sơ sơ vậy thôi, nói chung họ đều là cấp dưới của anh trong một lúc nào đó, ở mặt trận nào đó. Các bà cũng chẳng vừa, lý lịch đời tư của anh các bà nói vanh vách, trước anh sống ở chỗ nào trong thành phố, giữ cương vị nào trong thành, bà vợ anh bị bệnh gì và mất năm nào. Chỉ có hai điều quan trọng nhất thì mấy bà lại rất lơ mơ. Vậy chứ giữa cái ông Thiêm còm này và bà Lương có một bí mật gì chăng, không vậy sao họ vừa gặp mà đã quấn lấy nhau như mật ấy nhỉ. Một điều nữa, bà Lương có một mụn con gái, cái đó rõ rồi, nhưng ông ta với bà trước không được mụn con nào hay sao. Thực ra anh Thiêm cũng có một mụn con, một thằng con trai cao lớn lộc ngộc nhưng học hành thì có phần đuối, nó được gửi sang học nghề bên Ðức từ hàng chục năm trước, rồi nó ở lại không chịu về nữa, lấy vợ đẻ con luôn bên đó. Khi con người ta trở nên kẻ có đồng tiền thì ăn nói dễ thành ngạo ngược lắm. Vừa rồi anh đã viết cho vợ chồng nó một bức thư, kể chuyện mình về hưu, mới được chia một ngôi nhà khá khang trang trong thành phố, khuyên vợ chồng nó mang cháu về sống với ông nội vài năm cuối đời.

Nó trả lời tắp lự, nếu anh cần đô la thì nó có thể gửi ngay về chứ về nước thì nó không bao giờ còn nghĩ đến. Ngôi nhà của anh dù có khang trang cũng chỉ là khang trang so với những ngôi nhà xung quanh, chứ đã bằng sao được so với chỗ nó đang sống. Lý do làm nó sợ sự trở về đơn giản chỉ vì nó sợ khổ nghèo. Có vậy thôi. Nghe cứ ngỡ chuyện vui, ấy vậy mà là mất trắng một đứa con rồi đấy. Mất mà phải chịu, phải ngậm bồ hòn làm ngọt. Cái cay đắng ở đây là cái rất khó nói ra, thằng con đã sổ toẹt cả quá khứ và hiện tại, cái mà cha nó đã gắn bó, đã mất một đời mới tìm được. Cho nên những ai chủ quan đang quá trông đợi vào con cháu, đang rắp tâm kỳ vọng sự nhờ cậy vào chúng nó lúc mình về già thì xin hãy cứ từ tốn đôi chút, tỉnh táo đôi chút, kẻo lại thành kẻ hấc lờ, không khéo sẽ bị nhục.

Cũng còn rất may là anh Thiêm đã gặp lại được chị Lương. Ðã gặp lại không phải chỉ một quá khứ đẹp mà là một hiện tại cũng đẹp. Ðẹp như chị Lương, như chính cuộc đời chị vậy. Ði vòng rất lâu cái ngỡ đã mất bỗng chốc đã tìm lại được, mà tìm lại một cách đầy đặn, như chưa bao giờ bị mất.

Chỉ có một điều không thể không thấy, đấy là ở điểm xuất phát trước tóc họ đang xanh, còn hôm nay tóc họ đều đã bạc. Sự thể sẽ ra sao đây, mọi người xung quanh hỏi nhau như thế đã đành, chính họ cũng tự hỏi mình như thế.

Dẫu sao thì đời vẫn cứ rất hay - Ngay việc mọi người đang được hồi hộp bàn tán về họ cũng đã là hay. Sống để có cái cho người khác bàn làm sao dám nó là buồn được. Thế là vẫn đang rất trẻ, rất nồng cháy. Lũ trẻ bằng sự nhạy cảm của tuổi thanh xuân ngửi thấy ngay, đánh hơi thấy ngay. ở đây đang có những dấu hiệu không thể nói là đơn giản, rất tuyệt vời và giữa cuộc sống tưởng chừng tẻ nhạt, chuyện đó là hiếm, nó có mang một dư vị riêng. Hay là hai người đang muốn đặt một vấn đề gì mới mẻ cho cái khu phố lính này chăng. Có lẽ là không, nom ra họ vẫn cứ uể oải thế, lửng dửng và nhã nhặn thế, trước mắt tất cả.

Anh Thiêm nói, đôi khi đi trong rừng ta có thể bắt gặp xác một con họa mi nằm phơi khô trên cỏ, lũ kiến đen kiến đỏ bu kín. Cúi xuống nhìn thật kỹ thấy trên mình nó mang nhiều vết thương, có con mắt bị móc lòi ra, có con gãy cánh, rách cổ. Ðó chính là xác của những chàng dũng sĩ. Họa mi sống có đôi, mỗi đôi chiếm giữ một giang sơn, một vùng trời vùng đất. Một hôm nào đó có một chú họa mi từ đâu lạc đến, thế là cuộc tỷ thí bắt buộc phải xảy ra. Một là sống, là có tất cả, kể cả tình yêu, hai là chết. Hai con họa mi đực lao vào nhau chẳng còn biết trời đất là đâu, trời không còn thấy xanh nữa, đất không còn thấy chập chùng sông núi nữa, tất cả đều ngả nghiêng hoa cà hoa cải. Và con cái bay đâu đó, nấp đâu đó ra sức xùi, thúc giục người tình của mình không được nản chí, không được cam chịu thất bại. Một lần anh thấy có một con mi đực bị đối phương khóa chặt họng, hai chân đã duỗi ra giãy giãy, tưởng mười phần chết chín rồi, sắp xong một kiếp rồi, sắp mất tất cả rồi, vậy mà chỉ cần một tiếng xùi đúng lúc của con cái, nó bỗng thu hết tàn lực đạp bật kẻ thù ra để thoát hiểm. Rồi nó lao vào tiếp tục chiến đấu như vừa được tiếp thêm sức mạnh, như có phép thần giúp sức và sau cùng đối phương đành phải bỏ chạy.

Ngày anh bị thương nằm trong bãi sậy, càng cố gắng với vào thân mấy cây sậy cháy thì thấy mình càng ngập sâu xuống bùn. May mà gặp em. Lần ấy một mảnh đạn đã làm anh gãy đùi nhỉ. Phải, cái sẹo giờ vẫn không đầy lên nổi. Em có biết anh đủ sức sống trở lại là nhờ ở đâu không. Là nhờ có em lúc nào cũng ngồi ở bên cạnh, không hỏi han, không động viên an ủi, nhưng nhìn vào mắt em anh hiểu tất cả, chính em đã giục anh gắng mà sống, gắng mà đẩy lùi cái chết. Lúc anh sắp ra đi em đã tin cậy trao cho anh hết thảy những gì được xem là quý giá nhất của một đời con gái. Nhờ có tình yêu ấy mang theo mà nhiều năm sau này anh đã lần lượt vượt qua được mọi hiểm nghèo.

Anh tưởng chỉ em đã giục anh cố gắng phải sống thôi ư, ngược lại thì có, chính anh từ cái đêm trời đánh ấy cũng đã đi bên em, luôn luôn ở bên cạnh em, lúc vui nhất cũng như lúc buồn chán nhất, anh xui em nhiều chứ đâu phải là em đã xui anh. Em cũng đã đi qua không biết bao nhiêu đận tủi khổ, sống được đến hôm nay một phần là có hình bóng của anh đã bám theo suốt cả cuộc đời. Em ngồi giữa chợ, nói nói cười cười, lắng nghe chuyện này, trả lời chuyện kia, mà lòng dạ lúc nào cũng chỉ ngong ngóng chờ anh một hôm nào đó sẽ hiện ra, nhất định anh sẽ hiện ra. Rồi anh hiện ra thật, anh như người âm hiện về trước mắt em, cả ngày hôm đó em không còn làm ăn gì nổi nữa, em cũng không kịp cả khóc nữa, có đúng thế không.

Anh Thiêm trầm ngâm gật đầu. Anh ôm con mèo lên lòng vuốt ve nó như vuốt ve những kỷ niệm không thể quên. Rồi anh đứng dậy, ra đứng bên cửa sổ nhìn ra thành phố. Sương mù đầy trời, đúng là sương mãn thiên, như ý trong một câu thơ Ðường. Chẳng thấy nhà cửa, chẳng thấy đường xá, cây cối, cũng chẳng thấy bóng dáng một ai. Một buổi sáng đang tới, một ngày đang bắt đầu, giữa mờ mịt hơi sương.

Trong thinh không im lặng bỗng vang tới một tiếng chim lảnh lót. Họa mi hót. Một con họa mi của ai đang hót.

Chị Lương tung cái mền len ra giường rồi với tay ấn nút chiếc ti vi. Bản tin buổi sáng bắt đầu phát được mấy phút rồi. Chị gọi anh Thiêm lại ngồi bên mình. Anh nhìn trân trân vào màn hình, con bé hôm nay mặc áo dài vàng có thêu hoa cúc trắng trước ngực, nom nó trang trọng quá, giản dị quá. Và giống mẹ nó quá. Giống mẹ nó những năm giờ đây đã thành xa lắc xa lơ rồi chăng.

Anh vòng tay ôm lấy ngang lưng chị nhưng chị đã nhè nhẹ gỡ tay anh ra. Chị nắm lấy bàn tay anh hồi lâu rồi nói, tất cả đã lùi xa lắm rồi, hôm nay là ngày bọn em rủ nhau lên chùa, anh có đi thì cùng đi, thêm anh nữa là lại đủ bát tiên. Ôi con họa mi kia, sao mày vẫn cứ hót mãi thế, mày không thể im đi được sao.

Thung Mơ
Tác giả: Hà Nguyên Huyến

Chiều nào cũng vậy, khi cái xưởng cưa khép chặt hai cánh cửa gỗ nặng chịch, thì cũng là lúc không gian yên tĩnh nơi "Phố Núi", cửa rừng này được hoàn trả một cách đầy đủ, ăm ắp nguyên sơ... Trong cái khoảnh khắc ấy Lạc có cảm tưởng mình bị rơi tõm vào một thế giới khác. Anh bần thần đi hết phòng nọ đến phòng kia trong ngôi nhà nhiều tầng của mình, rồi thảng thốt như sợ ai nhìn thấy điều dị biệt trong tính cách của anh. Lạc là chủ một xí nghiệp đang vào thời kỳ làm ăn thịnh phát. Với số vốn liếng mà nhiều người nằm mơ cũng không thấy được dưới tay gần trăm công nhân "cô ta" xuất khẩu gỗ ký thẳng với nước ngoài... Lạc không thể ngờ đời mình lại có ngày như hôm nay!

*

Mồ côi cả cha lẫn mẹ, không họ hàng thân thích, Lạc tồn tại bên người chú họ xa tật nguyền, cả đời ông ta không hề tách rời xa cây nạng gỗ. Hai chú cháu lê lết lần hồi trong sự thương hại của người đời. Chơm chớm biết, Lạc đã hiểu thế nào là nỗi nhục của kẻ ăn xin. Người chú đột ngột qua đời, Lạc quyết định bỏ con đường này. Năm, sáu tuổi Lạc đã tự đi bộ một mình vào rừng lấy lá chuối gánh về bán cho phường thịt gói giò, nhọc nhằn đổi lấy miếng ăn, có những buổi một mình thui thủi nơi rừng chiều thăm thẳm. Lạc giận dữ vung những nhát dao phầm phập vào thân chuối. Nghe tiếng cây ngã ràn rạt hình như cậu thấy nguôi ngoai hơn.

Một hôm, giữa buổi trưa hè nồng nực, mưa rừng xối xả trút xuống, không nơi ẩn náu, Lạc bị trúng cảm khuỵu xuống cạnh một tảng đá lớn nằm kề bên bờ suối. Trong cái chập chờn mê tỉnh, Lạc cảm thấy một ông thần núi bế bổng mình lên, tiếng ông lào khào như tiếng gió lướt bên tai: "Tội nghiệp quá! chẳng biết con cái nhà ai đi đâu mà nên nông nỗi này?".

Lạc tỉnh dậy vào lúc gần sáng. Những thìa cháo củ mài sánh quyện đã giúp cậu lại sức. Lạc đưa mắt ren rén nhìn qua đống lửa đang rừng rực cháy giữa căn lều. Phía bên kia một cặp mắt long lanh, trong đáy mắt thỉnh thoảng cũng lóe lên hai đốm lửa, nhưng nồng ấm và chan chứa tình người đáp lại. Sau khi nghe Lạc kể về hoàn cảnh của mình, ông lão chép miệng thở dài bảo: "Thứ nhất thiếu mẹ, thiếu cha thứ nhì gánh vã, thứ ba sơn tràng". Mới tí tuổi đầu mà mày đã phải chịu đủ cái vất vả của con người rồi! "Ông lão vuốt bàn tay vụng về chai cứng của mình lên mái đầu khé nắng của Lạc, rồi vòng tay ôm cậu bé vào lòng. Từ hôm đó Lạc trở thành con nuôi người gác rừng.

*

Người gác rừng cả núi này đều quen gọi là lão Ngạc. Lão Ngạc là người khó hiểu và khó đoán tuổi, lão sống giản đơn bao năm nay trong một mái lều lợp lá cọ. Căn lều nằm án ngữ trước một lối mòn độc đạo dẫn lên núi, nhiều năm nay vắng người qua lại, cỏ lông lan mọc trùm lên nền đường, con đường chỉ còn lại những dấu vết mờ mờ. Vật dụng trong lều hầu như chẳng có gì đáng giá ngoài một chiếc lồng chim, chiếc lồng treo lơ lửng ngay trên đầu chỗ lão thường ngồi trong lều. Trong lồng chỉ duy nhất có một con rắn hổ mang to cỡ bắp tay, nằm cuộn khoanh ở đáy lồng, đầu ghếch lên cái cóng sứ tráng men. Một mầu xanh tảo, một mầu đỏ tía, thoạt nhìn tựa như một cục máu mới đông. Thỉnh thoảng thấy động con rắn lại ngóc đầu, mắt mở thao láo như hai hòn bi ve, mang bạnh ra, miệng phun phì phì những tiếng ghê rợn vốn có của loài rắn này. Có điều rất lạ là cửa lồng luôn mở mà con rắn không bò ra ngoài trốn đi. Một lần Lạc tò mò hỏi, lão Ngạc bảo: "Một tháng nó cũng ra đôi lần, tới kỳ luyện nọc nó lằm lỳ trong lồng, nhưng ta cũng không hề biết nó ra vào lúc nào".

Lão Ngạc bắn nỏ giỏi lắm, cánh thợ sơn tràng từ khi có lão canh giữ cánh rừng này lảng dần. Những lúc rảnh rỗi, Lạc mân mê cây nỏ, hỏi cách bắn, lão Ngạc bảo: "Ðạn ăn nên, tên ăn xuống, cứ thế mà bắn, mãi cũng thành tài". Một bữa Lạc tỳ đốc nỏ vào rốn, hai chân đạp vào hai cánh nỏ, những ngón tay như những cái móc thép quặp chặt vào sợi dây, cả người cậu gồng lên, chính Lạc cũng không ngờ mình cài được dây vào lẫy. Lão Ngạc trố mắt ngạc nhiên, bảo:

- Mày phải đi học thôi! - Hình như lão Ngạc đoán được sức mạnh của một cậu bé, một thứ nội lực tiềm tàng mà lửa cuộc đời đã hun đúc nên.

Mấy hôm sau lão Ngạc đưa Lạc xuống núi, lão gửi Lạc vào một trường nội trú của các học sinh người dân tộc. Chiều chiều nhìn về phía núi, lòng Lạc chạnh buồn vì cảm giác cô đơn, lạc lõng nhưng cậu không hề oán trách bởi lão Ngạc có bao giờ xuống núi đâu. Cả năm chỉ mỗi một lần, ấy là vào mùa xuân, lần nào lão cũng dắt Lạc theo. Lão về dự Hội làng Yến Vĩ! Yến Vĩ là một làng trù phú nằm cách xa chân núi. Hội làng tưng bừng vào đám, đám nào cũng vui, cũng cuốn hút nhưng lão chỉ xoắn vào đám chọi mi. Hội chọi mi kéo dài năm ngày từ tế khai xuân mùng mười tháng giêng, đến Tết nguyên tiêu rằm tháng giêng là hết Hội. Trong năm ngày ấy lão Ngạc là con người khác hẳn, lão vui vẻ hòa đồng, trên gương mặt phảng phất nét trẻ thơ.

Lão không có chim góp vui nhưng lão được mọi người bầu vào chân trọng tài. Lão đếm mỏ (thời gian cho trận đấu) cho mỗi cặp, có một năm vào chung kết là một cặp quá hăng. Lão Ngạc đếm đến gần bẩy trăm mỏ mới phân thắng bại. Trải đã năm ngày mà giọng lão vẫn sang sảng như tiếng chuông đồng. Nghe tiếng đếm đều đều thả nhịp chắc gọn, đanh thép, cuộc đấu như tăng thêm trang trọng quyết liệt. Mọi người bảo: "Lão Ngạc tốt giọng thật, mấy chục năm trời mà giọng lão vẫn như xưa..."

Thấm thoắt đã mười năm. Lạc tốt nghiệp xuất sắc trong kỳ thi phổ thông trung học và được tuyển vào đại học. Lòng phơi phới Lạc nhằm hướng núi ngược rừng. Nắng lấp lóa trải vàng trên những triền đồi thoai thoải...

Lạc bước chân vào lều, lão Ngạc vẫn như xưa, lão vẫn ngồi bình thản hút thuốc lào, khói thuốc từ miệng lão bay lên trùm kín cái lồng, con rắn lại nhịp nhịp cái đầu như say khói, nhìn thấy Lạc, lão Ngạc quắc mắt hỏi:

- Mày về đây làm gì nữa, hãy đi đi, đừng bao giờ quay lại cái xó rừng heo hút này nữa.

- Không, ông không thể sống như thế này được - Lạc gào lên - Chẳng lẽ sống mà như kẻ cầm tù, câm lặng suốt đời ư!

- Mày nói gì? - Giọng lão Ngạc chùng xuống - Mày phải đi học tiếp.

"Tao còn đủ sức nuôi mày, đừng để những tình cảm mê muội ràng buộc mình".

Lạc quỳ xuống, cậu nấc lên nghẹn ngào và bật gọi: "Cha ơi!". Ðôi mắt lão Ngạc vốn lành lạnh và hoang dại như mắt thú, giờ đây lặng lẽ lăn tròn những giọt nước mắt hiếm hoi. Phần đêm còn lại lão Ngạc đã kể về cuộc đời mình.

Lão tên thật là Nguyễn Phi Ngạc, con trai độc muộn mằn của một gia đình giầu có. Vì hiếm hoi nên cả nhà gọi lão là "Cậu". Năm 13 tuổi bố cậu bảo: "Cậu phải lấy vợ thôi, có lấy vợ cho Cậu thì mới hòng giữ được cái cơ nghiệp này". Ngạc nhe răng cười khì khì:

- Cậu cười gì? - Người bố quắc mắt.

- Lấy vợ để chúng nó giễu à, xấu hổ chết.

- Học hành là cái việc "đại đăng khoa" cậu đã chẳng đâu vào đâu. Ðến cái việc "tiểu đăng khoa" cậu cũng coi là một thứ trò đùa - Người bố nét mặt ràu ràu buông một tiếng thở dài thườn thượt.

Càng lớn Ngạc càng tỏ ra mình là người không còn hy vọng gì. Cậu lêu lổng khắp nơi nhưng cũng may không đụng vào cờ bạc, thuốc sái, cô đầu... mà chỉ một niềm đam mê chim. Trong muôn loài chim, cậu chỉ mê mỗi họa mi. Hễ thấy ai có chim hay cậu liền mang chim của mình đến gạ đấu cho bằng được. Ðược thì thôi, nếu chim của cậu thua thì cậu vật nài mua lại con chim thắng bằng mọi giá. Gặp những kẻ nhẫn tâm, lồng cái ý định "đào mỏ" vào, có nhiều con chim cậu phải mang cả ruộng ra mà đổi. Cứ như thế gia sản từ từ đội nón ra đi, cha mẹ cậu héo mòn trước những đam mê chết người đó. Một ngày kia bố mẹ đặt mình nằm xuống, Ngạc mồ côi vào cái tuổi thành niên. Nỗi đau mất cha mẹ cũng không làm cho Ngạc tỉnh ngộ, ngược lại được tự do Cậu lại càng ngông cuồng hơn. Trong nhà lúc nào cũng có hơn chục thực khách "cùng hội cùng thuyền". Mãi cũng nhàm, một bữa trong số bạn chơi có người bảo: "Tôi nghe nói chỉ có loài chim họa mi sống ở Thung Mơ mới là bách chiến bách thắng". Câu nói của người bạn như thổi bừng lên những đam mê của cậu đến tột cùng. Cậu lao vào Thung Mơ, tìm tòi, theo đuổi những cánh chim để thỏa mãn những khát khao rồ dại của mình.

Gần một năm trời trên núi, Ngạc mới mò về làng. Làng Yến Vĩ được chứng kiến niềm đam mê thứ hai của Ngạc. Ðó là một cô gái sống ở Thung Mơ, hai người nên vợ nên chồng. Họ xây hạnh phúc trong mái nhà của tiên tổ. Nhưng "tiếng cả nhà không", gia sản Ngạc đã phát tán tít tận phương trời nào. Trong hội chơi có người bảo: "Tiền ở trong tay cậu đấy! Việc gì mà phải tìm đâu xa". Cậu như tỉnh người ra sau nỗi đam mê bấy lâu. Cậu lại lao vào những cuộc đỏ đen, rốt cuộc tay trắng vẫn hoàn tay trắng.

Một năm làng Yến Vĩ đã vào kỳ chung cuộc, phần thắng như đã nằm trong tay mình, cậu Ngạc phởn phơ mặt mày. Bỗng có một người khách thuốc gần đây thường hay qua lại vùng này, lách đám đông len vào, miệng líu la líu lô:

- Còn tôi, tôi xin quyết đấu... chim của ông này sẽ thua!

- Sao ông dám quả quyết thế? Ngạc giật mình hỏi lại.

- Tôi dám chắc bởi chim của ông chỉ được nuôi dưỡng bằng nguyên khí trời đất, nên nó còn thô mộc vụng về, ông hãy nhìn chim của tôi xem - Người khách nói và chỉ vào trong lồng của mình.

Trong lồng nổi bật lên là hai cái cóng Tàu lóng lánh đối chọi nhau, làm nền cho thêm phần chói lọi.

- Ðây là hai cái cóng đựng thức ăn và nước uống - Người khách nói - Cái "âm" mầu xanh tảo đựng nước. Cái "dương" mầu tiết dê đựng thức ăn, men của nó được chế ra từ cặp ngọc trong vương phủ nhà Thanh. Mọi thứ đựng vào đây thì kiến, mối, côn trùng đều bất khả xâm phạm. Lại nữa: giảm độc tố, tăng cường sức lực cho chim đấu - Nói xong lão khách dương dương tự đắc.

- Cứ thử xem.

- Nếu vậy ta phải đánh cược!

- Cược gì?

- Nếu mỗ thua - Người khách trỏ tay vào ngực mình. Mỗ mất với ông đôi cóng này. Nếu ông thua thì... thì...

- Ông sẽ được con họa mi này của tôi - Cậu Ngạc tiếp lời.

- Tôi... tôi cần cái khác kia!

- Cái gì?

- Vợ ông.

Cậu Ngạc lắc đầu, hình như còn một chút gì sâu tận đáy lương tâm níu giữ lại. Nhưng cậu vẫn tin vào lời nói của ông bố vợ: "ở Thung Mơ này loài chim họa mi được uống nước đầu nguồn trong vắt, ăn quả chín đầu mùa. Sáng sáng vỗ cánh bay tít tận trời mới hòng thoát khỏi lòng thung. Họa mi là loài chim anh hùng, nghĩa hiệp, thủy chung... Mỗi cặp sống riêng một thung được gọi là quản thung". "Quản Thung Mơ" phải là con chim số một trong vùng bởi có nơi nào thiên nhiên hùng vĩ mà thơm thảo hơn được nơi đây. Họa Mi ở Thung Mơ là loài bách chiến bách thắng.

Lòng tự ái, nỗi đam mê và sự linh cảm chỉ có riêng cậu Ngạc mới có đã thầm mách bảo, Ngạc dứt khoát đặt một chữ "đấu" nặng chịch vào cuộc. Cả làng Yến Vĩ chưa bao giờ chứng kiến cuộc cá cược độc đáo, tàn nhẫn và bạc bẽo đến như vậy!

Người vợ ôm chặt đứa con trai nhỏ vào lòng, nức nở khóc, miệng bải lải van nài bất lực trước vòng người đen đặc, dần dần thít chặt chứng kiến cuộc đấu có một không hai ấy. Hơn bẩy trăm mỏ chưa phân thắng bại, con chim của người khách ra đòn rất phũ, mỗi đòn trúng đích con chim của cậu Ngạc bật ra, cơ hồ không thể đứng vững. Rồi bỗng chúng buông nhau, nhảy lên cầu uống nước. Con chim của người khách sau khi uống nước trong cái cóng ngửa cổ lên trời hót vang. Nguy cơ vỡ trận, cuộc đấu không thành... Trong nháy mắt như hai ánh chớp, chúng sà xuống lăn xả vào nhau. Sau khi tránh thoát "miếng cánh" hiểm hóc, con mi của cậu Ngạc quặp chặt lấy con chim kia, liên tiếp giáng xuống đầu nó những mỏ nặng như búa tạ. Con chim của người khách bật ngửa bụng, chân giãy tê tê... Con chim của cậu Ngạc cũng không đủ sức bay lên cầu nữa, cánh nó xõa ra, nhưng nó vẫn ngẩng cao đầu ca khúc khải hoàn trong tiếng reo hò của cuộc vui giã đám.

Cậu Ngạc thu lại đôi cóng Tàu độc đáo trước con mắt thèm khát của bao người. Con chim của cậu được phong danh "bất khả chiến bại". Có được con chim quý và đôi cóng Tàu, Ngạc lại càng say mê đấu, tiếng tăm lừng lẫy. Của cải, đồ đạc sau mỗi trận lại từ từ bò về. Dân làng Yến Vĩ bảo nhau: "Cách làm giầu của Cậu có một không hai".

Cậu Ngạc quý con chim đó lắm! Nó là cục vàng sống, nó là của gia bảo, nó là niềm kiêu hãnh của kẻ đam mê. Nó là sự sống của đời Ngạc. Việc phục vụ chim kiêng kỵ đầu phần là đàn bà con gái, Ngạc đi vắng chỉ duy nhất có đứa con trai là thay thế được, và cũng chính từ đây dẫn đến khúc ngoặt bất ngờ trong cuộc đời đam mê chim của cậu Ngạc.

Một hôm Ngạc đi ăn giỗ ở làng bên qua đêm mới về được. Ngạc dặn con thay mình cho chim uống, trong lúc sơ sẩy chim sổ lồng bay mất... Quá hoảng sợ, đứa trẻ trốn biệt tăm. Biết chuyện cả nhà bổ đi tìm, tìm mãi chẳng thấy. Vợ Ngạc thuê cả các phường câu về mò các ao đầm, sông suối mà vẫn "bặt vô âm tín". Buồn bã vợ Ngạc qua đời trong mòn mỏi... Ngạc bỏ nhà, bỏ làng ôm mối hận lên núi làm lều cạnh Thung Mơ mà ở... Nguyễn Phi Ngạc từ đó trở thành lão Ngạc gác rừng.

Lão Ngạc là một người mẫn cán với công việc. Từ ngày có lão, khu rừng vơi đi tiếng chặt gỗ và cưa gỗ. Lão bảo Lạc: "Cây lát da đồng trên đỉnh núi là linh hồn của núi này, nó là cây cột chống trời, nó mà đổ cả núi rừng này sụp xuống". Chẳng biết có phải vì đồng lương mà Sở Lâm nghiệp cấp cho lão sống, để lão làm việc hay vì cái gì? Có lẽ do lòng trắc ẩn, sự ăn năn hối hận trước những việc làm của mình, hay còn một nỗi đam mê sâu kín trong lòng mà lão không thể từ bỏ được, đó là hình bóng của người vợ, của những cánh chim họa mi cứ trú ở Thung này.

*

Lạc vào Ðại học Lâm nghiệp, anh chọn khoa Lâm sinh. Sau khi tốt nghiệp, anh một mực xin về đây lập một trạm nghiên cứu lâm sinh ngay bên cạnh căn lều của lão Ngạc mặt hướng nhìn xuống Thung Mơ. Từ trong thâm tâm Lạc muốn bù lấp những mất mát trong đời lão Ngạc, có làm được như thế lòng anh phần nào mới thanh thản được.

Một hôm đi kiểm tra cây trên cốt hai ngàn về, Lạc chột dạ nghe thấy tiếng nói nằng nặng của một người vùng xuôi đang ngồi trong lều. Lạc đứng ngoài vách và vô tình anh nghe được câu chuyện giữa hai người. Lão Ngạc bảo:

- Ông xuống núi đi, đừng bao giờ nói chuyện mua bán với tôi.

- Ông còn chê ít sao, hơn chục cây vàng, cả một gia tài chứ ít gì. Bao kẻ cày đầu, cắm mặt suốt cả cuộc đời mà chẳng có lấy mảy may... vả chăng ông không muốn nuôi chim nữa, đôi cóng ấy ông giữ làm gì.

- Tôi không bán, không bao giờ bán - Lão Ngạc gằn lên từng tiếng. Trong lồng con rắn thấy động cất cao đầu, bành mang bạnh ra phun những tiếng phì phì tức giận. Người khách lắc đầu đi giật lùi ra cửa, mắt lấm lét nhìn con rắn. Một lát sau con rắn lại bình thản nằm ghếch đầu lên hai cái cóng.

Ðời sống con người cũng như con sông, con suối, cũng thác ghềnh, cũng êm đềm và những khúc ngoặt. Lạc cũng có một khúc ngoặt như thế... Vài năm sau khi tốt nghiệp đại học, công việc và tháng ngày chậm chạp trôi đi như một thứ luật "nhắc lại" nhàm chán. Lạc không còn là một anh sinh viên nhiệt huyết, đầy hoài bão nữa, anh hiện nguyên hình là một thằng đàn ông trước cuộc đời đầy ma lực quyến rũ. Một hôm Lạc nói với lão Ngạc bằng cái giọng rầu rầu.

- Con phải đi thôi cha ạ! Cha hãy tha thứ cho con...

Lão Ngạc chỉ lặng lẽ cười nhạt, tiễn Lạc xuống núi bằng cái nhìn vời vợi. Nửa năm sau Lạc lên núi bảo với lão Ngạc rằng mình đã lấy vợ. Vợ Lạc là một cô gái con nhà buôn bán ở phố huyện, nấn ná mãi cho đến nửa đêm Lạc vò đầu bứt tai bảo lão Ngạc:

- Thưa cha, cha đã thương chúng con thì thương cho trọn vẹn. Cha hãy cho chúng con một ít, tạo điều kiện cho chúng con khởi nghiệp.

- Ta còn có gì đâu!

- Cha vẫn còn - Lạc năn nỉ mắt ngước nhìn cầu khẩn.

- Không được! - Lão Ngạc quắc mắt, hình như lão đã đoán được ý định của Lạc - Mà ta cũng báo cho anh biết, không thể động vào nó được, con rắn sẽ không tha mạng cho bất cứ ai mạo hiểm làm điều đó.

Vẻ mặt lão Ngạc đầy tức giận, xách nỏ, lão bỏ ra ngoài. Lạc nhìn theo, tuổi tác đã đè nặng lên vai lão. Lão Ngạc đi ngược lên núi, bàn chân lão choãi ra bám vào đá như bàn chân thạch sùng bám trên tường. Lão đi đơn độc lẻ loi, đến đỉnh núi chỗ cây "cột chống trời". Lão đứng im phăng phắc nhìn xuống Thung Mơ, dáng lão bất động như pho tượng đá. Lạc như kẻ cùng đường, anh ở lại mấy ngày chờ lão về để thuyết phục. Ðã mấy ngày mà chẳng thấy lão Ngạc quay lại lều. Lạc thấy lo lo, vào một buổi chiều tà, bóng tối luễnh loãng khắp Thung Mơ thì lão Ngạc về, bước vào lều, lão bảo:

- Cũng may, tìm mãi đến ngày thứ ba mới tìm được cái thế "tử địa" nếu không thì cũng đành bó tay. Con chim này tướng rất lạ, tản đầu, cát xanh, mắt ướt và đặc biệt "rập mềm" - nó sẽ đánh miếng quắp tuyệt vời. Ðây là lần cuối cùng ta cho anh, cầm lấy mang về mà kiếm tiền lập nghiệp.

Lạc nửa mừng, nửa lo xuống núi...

Qua hai mùa xuân hội làng Yến Vĩ, bằng con chim, Lạc có số vốn... đầu tiên. Cuối mùa xuân năm đó Lạc mở cửa lồng nói: "Mày hãy bay đi và đừng bao giờ mang oan uổng gieo xuống đầu tao". Bằng sự thông minh lanh lợi và tính quyết đoán, với một số vốn ít ỏi ban đầu nhờ vào con chim mang lại, Lạc đã trở thành giàu có, anh mở một xưởng cưa. Gỗ tròn, gỗ tấm, to nhỏ qua lưỡi cưa như hàm răng cá mập của Lạc là tan tành hết. Gỗ ra, tiền vào, rừng teo tóp, gỗ càng khan hiếm. Những phu gỗ đã phải vào sâu trong rừng. Qua chuyện của họ, Lạc biết cánh rừng bên này do lão Ngạc trấn giữ vẫn nguyên vẹn. Lạc muốn như thế bởi trong lòng anh không dễ một sớm một chiều mà quên đi lão Ngạc được. Từ ngày làm ăn phát đạt Lạc đã mấy lần đích thân lên núi đón lão về phụng dưỡng nhưng lão chối đây đẩy và buông một câu nhạt nhẽo: "Về đấy làm sao tôi sống nổi".

Chiều nay, khi đóng cửa xưởng cưa Lạc nhìn về phía núi, miệng lẩm bẩm: "Mũ núi mưa mai, đai núi mưa chiều", lưng chừng núi là một dải mây xám đục sũng nước giăng ngang như một bức tường thành... Lạc quên làm sao được những trận mưa rừng xối xả. Ký ức cứa vào lòng anh lạnh buốt. Anh nỡ phụ bạc cả một tấm lòng nhân hậu, đùm bọc anh từ thuở thiếu thời đến lúc trưởng thành. Giận hờn lẫn lộn, Lạc cáu gắt nói với vợ nhưng chính là để cho mình nguôi ngoai: "Cho lão chết, ôm một đống vàng mà phải sống nghèo, giam hãm đời mình nơi "thâm sơn cùng cốc", thật là lão già cố chấp!". Sáng hôm sau công việc lại kéo Lạc vào những bận rộn thường nhật.

*

Lạc lại ký được một hợp đồng xuất khẩu gỗ rất lớn, anh khấp khởi mừng thầm bảo vợ "Xong chuyến này mình lên đón lão Ngạc, chuyển hẳn ra thành phố làm ăn buôn bán cho nó nhàn". Nhưng khi đặt gỗ với các lái thì họ bảo: "Ðào đâu ra những cây gỗ ấy bây giờ, toàn là "nhóm một", "vanh" lớn như thế cây cũng phải hàng trăm tuổi, gỗ ấy phải rừng nguyên sinh mới có, cánh rừng này xin lạy cả nón!".

Tưởng họ chê ít. Lạc đặt giá cao gấp hai ba lần cũng chẳng ai nhận lời. Tìm mãi mới được một lái rất bợm nhận lời nhưng hắn lại bảo: "Chỉ có thể lấy ở vạt rừng mà lão Ngạc coi giữ là còn". Lạc bỏ đi ngay. Từ ngày đầu mở xưởng Lạc tuyên bố: "Có cho không cũng không lấy nếu là gỗ của vạt rừng ấy".

Một hôm có một lái đánh đến xưởng của Lạc mấy chục mét gỗ lát, giá cả phải chăng, Lạc ra xem, biết là "cây cột chống trời" đã bị phạm tới. Anh quay đi, lòng bồn chồn nhớ lão Ngạc, ông lái nhổ toẹt bãi nước bọt bảo: "Ðã là chó mà còn chê... của béo bở lại để thằng khác phỗng mất". Mối lợi như vừa tuột khỏi tay, máu kinh doanh xem đồng tiền làm trọng. Lạc quay lại, lái gỗ bảo: "Tôi biết "hèm" của ông rồi "cửu gỗ" phải vòng sang bên kia nói mới "đánh" được đấy"! Lạc giật mình hỏi:

- Thế ông già không biết à?

- Lão già khú ấy sắp chết rồi, cựa còn khó nói gì đến gác xách nữa, chúng nó chỉ sợ có cây nỏ thôi, mà hình như lão không đủ sức căng dây nữa.

Lạc đưa cây gỗ vào xẻ, thật đúng như tên của nó, từng súc gỗ rộng bản đông đặc như miếng tiết, nạc như khoanh giò lụa được bong ra, mới chỉ qua đường cưa đi mà vân gỗ đã nổi lên đẹp chưa từng thấy bao giờ. Lạc hình dung ra sau khi đã bào nhẵn nhụi, tráng qua một nước sơn mặt dầu áp mộc, hoa gỗ lồng lộng nở rực rỡ như một cái đuôi công xòe ra, ai dám chê. Lạc như cầm chắc món hàng sẽ được giao trót lọt.

Xuất xong lô hàng, tiền nong gọn ghẽ nhưng Lạc vẫn cảm thấy áy náy. Một cái gì phảng phất trong đầu anh khi xẻ tan "cây cột chống trời" ở rừng này. Sau rồi Lạc chặc lưỡi: "Chẳng qua là những lời nói của lão Ngạc ám ảnh". Anh lại lao vào những phi vụ làm ăn "hẩu" hơn nhiều.

Một đêm mùa hạ, trời oi bức ngột ngạt, mây đen tụ kín bốn bề mà chẳng có giọt mưa. Quãng nửa đêm, sấm chớp bỗng nổ vang trời, rồi mưa ào ạt trút xuống, như đổ nước, kéo dài mấy tiếng đồng hồ liền. Không khí dìu dịu, Lạc thiu thiu ngủ trong cái yên ả, mát mẻ của trời đất sau mưa, anh chập chờn thấy những tiếng ì ầm như từ trong lòng đất vọng tới, mỗi lúc một to, một gần... Ðến lúc Lạc cảm thấy như có ngàn vạn cặp ngựa đang cất vó tung bờm sầm sập từ trên núi lao xuống, anh chỉ kịp thét lên một tiếng man dại: "Lũ quét" và lôi vợ con lên tầng thượng tòa nhà. Bốn bề nước ào ạt đổ về tới một sức mạnh khủng khiếp.

Sáng hôm sau Lạc được chứng kiến quang cảnh đổ nát hoang tàn, chỗ hướng chính lũ đi, mặt đất bị rạch xuống như một dòng sông cạn. Cả nhà Lạc thoát chết nhờ tòa nhà xây cao và vững chắc như một cái lô cốt. Lạc thảng thốt giật mình. Mấy hôm sau Lạc quyết định mang lễ vật lên núi để "tạ thần gỗ" và nhân thể đón bằng được lão Ngạc về. Có lẽ lão đã già lắm rồi, không còn đủ sức gác rừng nữa, vả lại lương tâm không cho phép anh cứ trơ ra mà sống.

Ðến nơi, trong bời bời bông lau nở trắng xóa, cây cối như biến mất, chẳng còn nhận ra đâu là mái lều ngày xưa anh đã từng sinh sống. Tìm mãi mới thấy dấu vết của nền xưa, cỏ lông lan trùm kín nền đất lều. Ðang băn khoăn thì có một người Mán đi săn qua Lạc hỏi, người Mán chỉ cho biết họ đã chôn ông lão ở bờ suối.

Lạc bàng hoàng kinh sợ, anh lội qua suối đến chỗ người Mán chỉ. Một đống đá xếp lùm lùm làm dấu, bên trên những chiếc nan lồng bị thời gian hủy hoại giờ đây chỏng chơ, ải nát như một nắm xương của một khúc cá kho nục. Chẳng cầm đặng lòng mình, nước mắt Lạc rưng rưng.

Lạc lặng lẽ bày lễ vật ra trước nấm mồ lạnh đá, cắm xuống những nén nhang. Lạc bỗng giật thót mình, một tiếng "phè" làm anh ngây người chết đứng. Ðịnh thần anh nhận ra con rắn ngày xưa. Nó đã già lắm, thân hình mốc thếch nhưng cặp mắt vẫn tròn xoe lồi ra nhìn Lạc. Anh cắm hương rồi nằm phủ phục trên mặt đất nức nở gọi "Cha ơi"! Trời lặng gió, khói hương chầm chậm tỏa, con rắn lắc lư cái đầu. Lạc đi xuống Thung Mơ, lòng Thung tan hoang như một bãi chiến trường, đá lổng chổng lộn xộn vì những kẻ đào vàng lật lên, hai bên vách đá đựng đen sì lởm chởm chẳng còn một cội mơ nào sót lại. Trong đống đá Lạc nhìn thấy một vật gì mòng mọng... Anh lại gần nhặt lên xem thì ra đó là một mảnh vỡ của cái "cóng Tàu". Lạc tìm quanh quất rồi ghép lại, rung rung trong tay nó đỏ bầm như một cục máu. Vành của cái viền đáy cóng nổi bật bốn chữ Hán viết đá thảo "Khang Hy niên chế". Cái cóng tuột khỏi tay tóe ra đỏ rực trên nền đất. Lạc ngồi xuống tần ngần nhìn lại hai bàn tay mình, rồi anh ôm đầu gục xuống... Hoàng hôn buông lòng thung bịt bùng hoang dã.

... Mấy năm sau, trên một trục đường mới mở ven chân núi, thấp thoáng trong những vạt rừng trồng đang vào kỳ khép tán, có một nếp nhà sàn nhỏ, trước cửa treo một tấm biển lớn, biển có một dòng chữ đỏ thắm nổi bật giữa mầu xanh núi đồi: "Trạm nghiên cứu lâm sinh". Mọi người đi qua bảo: "Ðó là nhà của anh kỹ sư kiêm gác rừng có một cái tên ngồ ngộ "Lạc Rừng".