|
|
10-09-2008, 08:47 PM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 6
Äến Paris
Chúng tôi còn cách xa Paris lắm. Phải lên Ä‘Æ°á»ng trên những con Ä‘Æ°á»ng tuyết phủ và đi bá»™ từ sáng đến chiá»u ngược vá»›i gió bắc quất và o mặt chúng tôi.
Những Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng dà i nà y sao mà buồn thảm! Chúng tôi cứ lầm lì tiến tá»›i chẳng trao đổi vá»›i nhau lấy má»™t lá»i, mặt tái ngắt Ä‘i vì gió bấc, chân Æ°á»›t mà dạ dà y thì rá»—ng. Yên lặng là m tôi khổ sở không biết thế nà o mà kể; tôi cần nói, cần khuây khá»a; nhÆ°ng cụ Vitalis chỉ trả lá»i bằng và i từ ngắn gá»n má»—i khi tôi há»i câu gì.
May thay, Capi được cái dá»… thổ lá»™ tình cảm và thÆ°á»ng trong khi Ä‘i Ä‘Æ°á»ng tôi hay cảm thấy má»™t cái lưỡi ẩm và nóng đặt trên bà n tay tôi.
Tôi dịu dà ng vuốt ve nó. Nó có vẻ cũng sung sướng vì sự thể hiện lòng thương mến của tôi chẳng khác gì tôi sung sướng trước sự thể hiện lòng thương mến của nó. Trái tim của một con chó cũng chẳng kém nhạy cảm hơn trái tim của một đứa trẻ là bao.
Chúng tôi cứ Ä‘i bá»™ trên Ä‘Æ°á»ng cái, thẳng trÆ°á»›c mặt mà đi trong giá lạnh và tÄ©nh mịch của mùa đông, chỉ nghỉ ngÆ¡i bằng giấc ngủ ban đêm trong má»™t chuồng ngá»±a hay má»™t chuồng cừu vá»›i má»™t lát bánh má»ng là m bữa ăn tối.
Cây số tiếp theo cây số, Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng nà y tiếp theo Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng kia, chúng tôi dần tá»›i gần Paris, tôi nháºn ra Ä‘iá»u nà y không cần đến sá»± báo trÆ°á»›c của những cá»™t mốc cắm bên Ä‘Æ°á»ng: giao thông ngà y cà ng tấp náºp hÆ¡n, mà u tuyết phủ Ä‘Æ°á»ng xá bẩn hÆ¡n ở vùng đồng bằng Champagne Chúng tôi sẽ là m gì ở Paris, nhất là trong tình cảnh khốn khổ hiện nay? Äó là câu há»i tôi đặt ra cho mình vá»›i nhiá»u lo lắng và thÆ°á»ng chiếm trá»n tâm trà tôi trong những buổi Ä‘i bá»™ dà i đằng đẵng. Tôi muốn há»i cụ Vitalis nhÆ°ng không dám vì trông cụ rất u ám.
Cuối cùng má»™t hôm, theo cái cách cụ nhìn tôi, tôi cảm thấy sắp được biết cái Ä‘iá»u đã bao lâu hằng mong má»i.
Äó là và o má»™t buổi sáng, tối hôm trÆ°á»›c chúng tôi ngủ trong má»™t cái trại, sáng hôm sau lên Ä‘Æ°á»ng từ tinh mÆ¡, từ trên đỉnh má»™t sÆ°á»n đồi.chúng tôi đã thấy trÆ°á»›c mặt má»™t đám mây bằng hÆ¡i nÆ°á»›c mà u Ä‘en bay trên má»™t thà nh phố khổng lồ mà ngÆ°á»i ta chỉ phân biệt được mấy tòa nhà cao vút lên. Paris! Paris! Cuối cùng đã là Paris.
Tôi Ä‘ang cố gắng tá»± đặt mình và o trong đám lá»™n xá»™n nà o mái nhà , nà o gác chuông, nà o tháp Ä‘ang mất hút sau sÆ°Æ¡ng mù và khói thì cụ Vitalis cháºm bÆ°á»›c lại tá»›i bên cạnh tôi.
- Thế là đá»i chúng ta thay đổi rồi, cụ nói, chỉ bốn tiếng đồng hồ nữa chúng ta sẽ tá»›i Paris. Và ... ở Paris chúng ta sẽ chia tay nhau.
Tôi Ä‘Æ°a mắt nhìn cụ Vitalis. Cụ cÅ©ng nhìn tôi, mặt tôi tái Ä‘i, môi tôi run lên, thảy Ä‘á»u nói lên cho cụ biết những gì Ä‘ang diá»…n ra trong tôi.
- Cháu có vẻ lo lắng phải không?
- Cụ nói, cũng khổ não như tôi.
- Chúng ta chia tay nhau!
- Cuối cùng tôi nói khi những giây phút ngạc nhiên đầu tiên đã qua đi.
- Thằng bé tội nghiệp!
Câu nói nà y và nhất là giá»ng nói lên câu nói đó là m nÆ°á»›c mắt tôi trà o ra: đã lâu quá rồi tôi má»›i được nghe má»™t câu nói đầy thiện cảm đến thế!
- ôi! Cụ là con ngÆ°á»i tốt quá!
- Tôi kêu lên.
- Cháu má»›i là cáºu bé tốt, má»™t trái tim tà hon dÅ©ng cảm. Cháu thấy đấy, ở Ä‘á»i có những lúc ngÆ°á»i ta cảm thấy sung sÆ°á»›ng khi tìm thấy má»™t ngÆ°á»i mà ta có thể dá»±a và o được. ông sung sÆ°á»›ng có cháu bên cạnh, thấy cháu nghe ông nói mà mắt nhòa lệ ông nhẹ nhõm hẳn ngÆ°á»i. Bởi vì ông, chú Rémi bé bá»ng của ông ạ, ông cÅ©ng rất Ä‘au lòng.
Chỉ mãi vá» sau nà y, khi mà tôi đã có má»™t ngÆ°á»i để yêu tôi má»›i cảm nháºn và hiểu thấu tất cả sá»± đúng đắn của câu nói nà y.
- Khổ má»™t ná»—i là , cụ Vitalis nói tiếp, bao giá» ngÆ°á»i ta cÅ©ng phải chia tay đúng và o lúc cảm thấy ngược lại tức là muốn gần nhau hÆ¡n nữa.
- Nhưng, tôi rụt rè nói, chẳng lẽ cụ muốn bỠcháu ở Paris?
- Tất nhiên là không. Tá»›i cuối mùa đông ông để cháu cho má»™t padrone để hắn Ä‘Æ°a cháu và o trong đám trẻ cùng chÆ¡i Ä‘Ã n hác-pÆ¡. Riêng ông, ông sẽ dạy Ä‘Ã n hác-pÆ¡ và đà n vÄ© cầm cho bá»n trẻ ý là m việc trên Ä‘Æ°á»ng phố Paris. ở Paris há» biết ông, ông đã ở đây nhiá»u lần, từ Paris ông má»›i đến là ng cháu đấy. ông chỉ cần yêu cầu được dạy là ngÆ°á»i ta cho ông dạy nhiá»u không là m xuể. Má»—i ngÆ°á»i chúng ta sẽ sống theo má»™t cách riêng. Rồi đồng thá»i ông cÅ©ng lo dạy hai con chó thay thế cho Zerbino và Dolce. ông sẽ dạy chúng gấp, sao cho sang xuân ta lại có thể lên Ä‘Æ°á»ng, cháu Rémi bé bá»ng ạ, và ta sẽ không rá»i nhau nữa. Lúc nà y ông đòi há»i cháu phải dÅ©ng cảm và chịu Ä‘á»±ng. Sau nà y má»i việc sẽ khá hÆ¡n. Ta lại trở vá» cuá»™c sống tá»± do. ông sẽ Ä‘Æ°a cháu sang Äức, sang Anh. Cháu sẽ lá»›n lên, trà tuệ mở rá»™ng. ông sẽ dạy cháu nhiá»u Ä‘iá»u để cháu trở thà nh má»™t con ngÆ°á»i. ông đã cam kết vá»›i bà Milligan và ông sẽ giữ lá»i. Äể thá»±c hiện những chuyến du hà nh đó ông đã bắt đầu dạy cháu tiếng Anh, tiếng Äức, tiếng ý rồi đấy, đối vá»›i má»™t đứa trẻ ở tuổi cháu đó cÅ©ng là má»™t cái gì đáng kể, chÆ°a nói đến việc cháu đã mạnh mẽ rắn rá»i lên nhiá»u. Cháu xem đấy, Rémi bé bá»ng của ông ạ, tất cả không phải là lãng phÃ.
Thu xếp nhÆ° thế nà y có lẽ là thÃch hợp cho hoà n cảnh hiện tại của chúng tôi hÆ¡n cả. Bây giỠđây khi nghÄ© lại, tôi thấy chủ tôi đã tìm được cách giải quyết tốt nhất để ra khá»i tình thế tháºt tai hại của chúng tôi. NhÆ°ng những ý nghÄ© khi hồi tưởng không giống nhÆ° ý nghÄ© tôi có thoạt đầu.
Trong các Ä‘iá»u cụ nói tôi chỉ nhìn thấy hai thứ: sá»± chia ly của chúng tôi và tay chủ mà thôi. Trong những chuyến Ä‘i qua các là ng mạc và thà nh phố tôi đã gặp nhiá»u tay chủ, chúng thuê hoặc kiếm bá»n trẻ con từ chá»— nà y chá»— khác rồi dùng roi vá»t mà dẫn bá»n trẻ Ä‘i. Chúng không giống cụ Vitalis má»™t chút nà o ở chá»— Ä‘anh ác, bất công, luôn đòi há»i, say rượu, miệng lúc nà o cÅ©ng chá»i rủa, bà n tay lúc nà o cÅ©ng giÆ¡ cao chá»±c đánh.
Tôi có thể rơi và o tay một thằng chủ như thế lắm. Vả lại, ngay cả may mắn gặp chủ tốt thì cũng lại là một thay đổi.
Tôi muốn trả lá»i nhiá»u Ä‘iá»u lắm, những câu nói nhÆ° dồn lên tim tôi và miệng tôi nhÆ°ng tôi cố kìm nén lại. Chủ tôi đã đòi há»i tôi phải can đảm, phải nhẫn nhục, tôi muốn vâng lá»i cụ là m cụ khá»i Ä‘au khổ thêm. HÆ¡n nữa cụ không còn ở bên tôi nữa và tá»±a nhÆ° sợ phải nghe câu trả lá»i của tôi, cụ đã Ä‘i lên trÆ°á»›c tôi mấy bÆ°á»›c nhÆ° lúc nãy.
Tôi Ä‘i theo cụ, không bao lâu chúng tôi tá»›i má»™t con sông, qua má»™t chiếc cầu đầy bùn lầy chÆ°a từng thấy bao giá»; tuyết Ä‘en nhÆ° than giã nhá», phủ lên vỉa hè má»™t lá»›p di Ä‘á»™ng ngáºp đến mắt cá chân. Äầu cầu có má»™t ngôi là ng vá»›i những con phố hẹp, sau đó lại tiếp đến vùng quê nhÆ°ng những căn nhà ở đây chen chúc nhau rất thảm hại..Trên Ä‘Æ°á»ng cái xe cá»™ Ä‘i lại không ngừng. Tôi lên gần cụ Vitalis và đi bên phải cụ, Capi theo sát gót đằng sau.
Chẳng mấy chốc hết là ng quê, chúng tôi đến má»™t phố không nhìn thấy đâu là táºn cùng cả, hai bên xa xa là những căn nhà nghèo nà n bẩn thỉu không được đẹp nhÆ° nhà ở Bordeaux, Toulouse và Lyon. Tuyết được vun và o từng đống và trên những đống tuyết bẩn cứng nà y ngÆ°á»i ta đổ tro, rau cá» thối rữa, đủ các loại rác rưởi, không khà sặc mùi hôi thối, trẻ con chÆ¡i trÆ°á»›c cá»a nhà đứa nà o mặt cÅ©ng xanh xao, chốc chốc lại thấy những xe chở rất nặng Ä‘i qua, trẻ con tránh rất khéo léo.
- Chúng ta đang ở đâu thế nà y hả cụ?
- Tôi há»i.
- ở Paris con ạ.
Có thể tưởng tượng được không?
Thá»±c tế tháºt xấu xa và khốn khổ!
Äây là Paris mà tôi vẫn tha thiết mong được nhìn thấy?
Hỡi ôi! Äúng đấy, đây là nÆ¡i tôi sẽ sống qua mùa đông, xa cụ Vitalis... và Capi.
|
10-09-2008, 08:48 PM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 7
Một tay chủ
Tuy tất cả những gì quanh tôi Ä‘á»u là m tôi ghê tởm, tôi vẫn mở to mắt, hầu nhÆ° quên hoà n cảnh nghiêm trá»ng của chúng tôi, để nhìn xung quanh. Cà ng tiến sâu và o Paris tôi cà ng thấy Ãt những gì đáp ứng được hy vá»ng hão huyá»n của tôi. Rõ rà ng là Paris không bằng Bordeaux rồi.
Sau khi Ä‘i tháºt lâu trong má»™t phố lá»›n, ở đó có những cá»a hà ng cà ng to cà ng đẹp hÆ¡n khi chúng tôi tiếp tục Ä‘i, cụ Vitalis rẽ sang phải và ngay sau đó chúng tôi tá»›i má»™t khu hoà n toà n nghèo khổ:
những ngôi nhà cao và đen hầu nhÆ° chạm và o nhau ở trên cao, má»™t con suối không đóng băng chảy giữa lòng phố, và chẳng đếm xỉa gì đến là n nÆ°á»›c hôi thối cuá»™n trong đó, má»™t đám ngÆ°á»i đông nghịt cứ dẫn bá»™ trên vỉa hè nhầy nhụa. ChÆ°a bao giá» tôi trông thấy những khuôn mặt xanh xao đến nhÆ° thế, cÅ©ng chÆ°a bao giá» tôi trông thấy bá»n trẻ con cứ Ä‘i qua Ä‘i lại giữa.những ngÆ°á»i bá»™ hà nh má»™t cách táo tợn đến nhÆ° thế. Trong các quán rượu, mà quán rượu thì rất nhiá»u, có những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông và đà n bà đứng uống trÆ°á»›c những quầy rượu bằng thiếc, vừa uống vừa la lối om xòm.
ở góc má»™t ngôi nhà , tôi Ä‘á»c thấy tên phố Lourcine. Cụ Vitalis nhẹ nhà ng tách những nhóm ngÆ°á»i là m vÆ°á»›ng lối Ä‘i của cụ ra và tôi theo sát cụ chỉ sợ lạc mất cụ.
Sau khi qua má»™t cái sân lá»›n và má»™t lối Ä‘i chúng tôi tá»›i má»™t nÆ¡i nhÆ° má»™t loại giếng tối tăm và xanh ngăn ngắt chắc hẳn mặt trá»i không bao giá» chiếu tá»›i. NÆ¡i nà y trông còn tháºm tệ và đáng sợ hÆ¡n tất cả những gì tôi đã trông thấy cho tá»›i lúc ấy.
- Garifoli có nhà không?
- Cụ Vitalis há»i má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông Ä‘ang móc những giẻ lau lên tÆ°á»ng dÆ°á»›i ánh sáng của má»™t cái đèn.
- Tôi không biết, ông lên mà xem.
- Garifoli là tay chủ mà ông đã nói với cháu đấy.
- Cụ bảo tôi.
- Hắn ở đây.
Con phố, cái nhà đá»u không phải là những thứ có khả năng nâng lòng hăng hái của ngÆ°á»i ta lên. Váºy thì tay chủ nhÆ° thế nà o đây?
Cầu thang lên bốn tầng, tá»›i gần cá»a chúng tôi nghe thấy má»™t tiếng vụt gá»n, rồi má»™t tiếng nữa, tiếp ngay sau đó là má»™t tiếng kêu đến xé ruá»™t. Má»™t giá»ng Ä‘Ã n ông, giá»ng ngá»t ngà o đầu lưỡi, nói má»™t và i tiếng gì đó. Cụ Vitalis xông và o gian phòng và giáºt khá»i tay ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông kia, chẳng phải ai khác chÃnh là Garifoli, má»™t cái roi mà tay nà y Ä‘ang dùng để đánh má»™t đứa bé cởi trần. Chúng tôi ở trong má»™t nÆ¡i giống nhÆ° vá»±a thóc lá»›n. ở giữa là má»™t khoảng rá»™ng có má»™t lÅ© trẻ con, chung quanh kê Ä‘á»™ mÆ°á»i cái giÆ°á»ng.
TÆ°á»ng và trần mà u gì không thể định nghÄ©a nổi.
Trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i và o tôi thấy má»™t đứa bé ngồi trÆ¡ trá»i trong má»™t góc. GÆ°Æ¡ng mặt nó thể hiện cả ná»—i Ä‘au Ä‘á»›n và dịu hiá»n đến sâu sắc. NgÆ°á»i ta không thể nà o không nhìn nó bởi vì ở nó có má»™t nét quyến rÅ© toát ra từ đôi mắt đẫm lệ. NhÆ°ng tôi trở lại chú ý đến chủ tôi.
Cụ khoanh hai tay đứng trước mặt Garifoli.
Tất cả xảy ra quá nhanh khiến Garifoli ngạc nhiên mất một lúc.
- Tháºt là nhục nhã!
- Cụ Vitalis kêu lên.
- Ä Ãºng, tháºt nhục khi hà nh hạ trẻ con nhÆ° váºy!
- Việc gì cụ dây và o?
- Garifoli nói..
- Việc mà liên quan đến cảnh sát ấy.
- Cảnh sát?
- Garifoli kêu lên.
- Phải!
- Chủ tôi trả lá»i không để tay chủ kia là m cho e dè sợ sệt.
- Vitalis, nghe nà y, - Thằng cha đó bình tÄ©nh lại nói vá»›i má»™t giá»ng chế giá»…u.
- đừng có dá»a tôi là sẽ tuôn chuyện ra, bởi vì, vá» phÃa tôi, tôi cÅ©ng muốn tuôn chuyện ra đây. Nếu nhÆ° tôi nhắc lại cái Ä‘iá»u mà tôi biết, nếu nhÆ° tôi nói ra chỉ má»™t cái tên thôi thì ai sẽ là ngÆ°á»i phải lo giấu giếm ná»—i nhục nhã của mình nà o?
Chủ tôi im không trả lá»i được. Ná»—i nhục nhã của cụ? Tôi sá»ng sốt. Tôi chÆ°a kịp hết ngạc nhiên cụ đã nắm tay tôi lôi ra cầu thang. Cụ Vitalis cứ Ä‘i không nói câu gì chừng nà o chúng tôi còn ở trong phố đông ngÆ°á»i nhÆ°ng tá»›i má»™t phố nhá» vắng vẻ, cụ ngồi xuống má»™t cái cá»™t mốc, Ä‘Æ°a tay lên trán nhiá»u lần, ở cụ đó là dấu hiệu của sá»± lúng túng.
- Nghe theo lòng hà o hiệp là tốt, có lẽ thế, cụ nói nhÆ° nói vá»›i chÃnh mình, nhÆ°ng vì thế ta ra vỉa hè Paris trong túi không má»™t đồng xu. Con có đói không?
- Suốt từ lúc cụ cho cháu mẩu bánh mì sáng nay cháu đã ăn gì đâu.
- Thế thì cháu tội nghiệp của ta ơi, tối nay cháu phải nhịn đói mà đi ngủ thôi, nếu như ta biết được ta sẽ ngủ ở đâu!
Lúc nà y đã vá» khuya, lạnh cà ng ngà y cà ng buốt giá, gió bắc thổi vá», đêm nay sẽ gay go đây. Cụ Vitalis run lên. Trá»i tuy lạnh mà tay cụ nóng bá»ng, ngÆ°á»i cụ co giáºt từng hồi.
- Cụ ốm rồi!
- Tôi nói.
- ông sợ thế tháºt, đáng lẽ lúc nà y ông phải có má»™t cái giÆ°á»ng ấm, má»™t bữa cÆ¡m tối no nê trong má»™t căn buồng có lá»a sưởi. NhÆ°ng tất cả những cái đó chỉ là giấc mÆ¡ thôi! Giá» ta sẽ là m thế nà y nhé: Khi nà o ta gặp cảnh sát ta sẽ để há» Ä‘Æ°a vỠđồn váºy. ông rất muốn tránh Ä‘iá»u đó, nhÆ°ng ông không muốn để con chết rét, con Æ¡i, hãy can đảm lên.
Cụ Vitalis Ä‘i rất vất vả, thở to và hổn hển nhÆ° ngÆ°á»i Ä‘ang chạy. Tôi há»i cụ, cụ không trả lá»i và lấy bà n tay ra hiệu là cụ không nói được.
Chúng tôi cứ Ä‘i giữa những bức tÆ°á»ng mà trên cao treo lủng lẳng đây đó má»™t ngá»n đèn đêm, ngá»n đèn Ä‘ung Ä‘Æ°a vá»›i tiếng kêu của sắt cÅ©..Cụ Vitalis dừng lại, hết hÆ¡i.
- ông phải nghỉ thôi, không đi được nữa.
- Cụ nói.
Má»™t cái cá»a ra và o mở và o má»™t hà ng giáºu và bên trên hà ng giáºu đó dá»±ng má»™t đống phân chuồng to, gió thổi là m khô lá»›p rÆ¡m phủ trên cùng của đống phân và là m tung khá nhiá»u rÆ¡m rạ trên mặt phố ngay chân đống phân chuồng.
- ông sẽ ngồi đây thôi.
- Cụ nói.
Cụ ra hiệu cho tôi thu tháºp chá»— rÆ¡m lại, rồi ngã phịch trên lá»›p rÆ¡m rác ấy đúng hÆ¡n là ngồi xuống đó; răng cụ va và o nhau láºp cáºp và cả ngÆ°á»i cụ run lên. Khi tôi đã vun vén tất cả chá»— rÆ¡m thu tháºp được, tôi tá»›i ngồi bên cụ Vitalis.
- áp chặt ngÆ°á»i và o ông, cụ nói, và đặt Capi lên trên mình cháu, nó sẽ truyá»n cho cháu má»™t chút hÆ¡i ấm.
Cụ có vẻ mệt đến rã rá»i.
Liệu cụ có ý thức được tình trạng của mình không? Äiá»u đó tôi không bao giá» biết. NhÆ°ng lúc tôi thu rÆ¡m và o mình và áp sát mình và o thân cụ, tôi cảm thấy cụ cúi xuống mặt tôi và cụ hôn tôi. ThÆ°á»ng khi trá»i quá lạnh có thể là m ngÆ°á»i ta tê cóng và sững sỠđến mê Ä‘i nếu ở ngoà i trá»i. TrÆ°á»ng hợp của chúng tôi là nhÆ° váºy.
Vừa thu mình sát và o cụ Vitalis xong thì mắt tôi cứ dÃp lại. Tôi cố hết sức mở mắt ra nhÆ°ng không sao là m nổi, tôi cấu và o cánh tay mình tháºt mạnh nhÆ°ng da tôi không còn cảm giác gì, tôi khó lòng là m mình thấy Ä‘au dù chỉ hÆ¡i má»™t chút. Tuy nhiên chấn Ä‘á»™ng đó cÅ©ng là m tôi còn có được phần nà o ý thức. Cụ Vitalis, lÆ°ng dá»±a và o cánh cổng, thở má»™t cách mệt nhá»c.
Capi đã ngủ, nằm giữa hai chân tôi, nép mình và o ngực tôi. Trên đầu chúng tôi gió vẫn thổi à o à o. Trong phố không có một ai, ngay bên cạnh chúng tôi, ở xa xa, ở xung quanh chúng tôi, tất cả là một nỗi im lặng chết chóc. Cái im lặng là m tôi hãi hùng. Tôi cảm thấy như mình cũng sắp chết ở đây. ý nghĩ vỠcái chết đưa tôi trở vỠChavanon.
Tội nghiệp má Barberin! Chết mà không gặp lại má! Rồi tôi nghĩ đến Arthur, đến bà Milligan. Hai mắt tôi nhắm chặt, tim tôi lạnh cóng, hình như tôi ngất đi.
Tỉnh dáºy tôi thấy mình nằm trên má»™t cái giÆ°á»ng, phòng tôi nằm có má»™t ngá»n lá»a to chiếu sáng..Tôi nhìn quanh.
Tôi không há» biết căn phòng nà y cÅ©ng nhÆ° những khuôn mặt quanh tôi: má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông mặc áo vét mà u xám và đi đôi guốc mà u và ng, ba bốn đứa trẻ trong đó có má»™t đứa bé gái trạc năm, sáu tuổi nhìn chòng chá»c và o tôi vá»›i đôi mắt ngạc nhiên. Tôi nhá»m dáºy. Má»i ngÆ°á»i vồn vã quanh tôi.
- Cụ Vitalis đâu?
- Tôi há»i.
- Nó há»i cha nó đấy.
- Má»™t thiếu nữ có lẽ là chị cả của bá»n trẻ con nói.
- Äó không phải là cha tôi mà là chủ tôi, váºy cụ đâu? Con Capi đâu?
Cụ Vitalis mà là cha tôi có lẽ há» còn lá»±a lá»i nói vá» cụ vá»›i tôi nhÆ°ng vì cụ chỉ là chủ tôi nên há» xét thấy cứ Ä‘Æ¡n giản nói sá»± tháºt, và sau đây là những Ä‘iá»u há» cho tôi biết.
Khe cá»a nÆ¡i chúng tôi náu mình là nhà má»™t ngÆ°á»i là m vÆ°á»n. Khoảng hai giá» sáng ông ta mở cá»a Ä‘i chợ thấy chúng tôi nằm đó. NgÆ°á»i ta gá»i chúng tôi dáºy để lấy chá»— cho xe Ä‘i nhÆ°ng vì chẳng ai trong hai chúng tôi Ä‘á»™ng Ä‘áºy gì cả, chỉ có Capi sủa lên trả lá»i, há» nắm cánh tay chúng tôi lay dáºy. Chúng tôi chẳng cá»±a quáºy thêm chút nà o. Thế là há» nghÄ© có chuyện quan trá»ng đây.
NgÆ°á»i ta mang đèn tá»›i, kết quả khám nghiệm cho thấy cụ Vitalis đã chết rét còn tôi thì cÅ©ng chẳng hÆ¡n mấy tÃ. Tuy nhiên nhá» có Capi nằm trên ngá»±c tôi nên tôi còn giữ được chút hÆ¡i ấm và còn thoi thóp thở. NgÆ°á»i ta bèn mang tôi và o trong nhà ông là m vÆ°á»n, đặt và o trong giÆ°á»ng của má»™t đứa con vừa bị lôi dáºy. Tôi nằm đó sáu tiếng đồng hồ gần nhÆ° đã chết, nhÆ°ng rồi tuần hoà n được thiết láºp lại, thở mạnh lên, và tôi vừa má»›i tỉnh dáºy. Lạnh cóng và tê liệt đến nhÆ° thế cả vá» thể xác lẫn trà tuệ, thế nhÆ°ng tôi vẫn đủ tỉnh táo để hiểu tầm quan trá»ng của những lá»i tôi vừa được nghe. Cụ Vitalis đã mất!
NgÆ°á»i Ä‘Ã n ông mặc áo vét mà u xám, có nghÄ©a là ngÆ°á»i là m vÆ°á»n, đã kể cho tôi nghe câu chuyện nà y và trong khi ông kể cô bé con có cái nhìn ngỡ ngà ng không ngừng Ä‘Æ°a mắt nhìn cha. Khi cha cô nói đến chá»— cụ Vitalis chết, cô hiểu tin nà y là má»™t đòn thế nà o đối vá»›i tôi, bởi vì cô nhanh chóng dá»i khá»i góc mình đứng tiến vá» phÃa ngÆ°á»i cha, đặt bà n tay mình lên cánh tay ông còn bà n tay kia chỉ và o tôi đồng thá»i thốt lên má»™t âm thanh rất lạ không phải tiếng ngÆ°á»i, nó nhÆ° má»™t tiếng thở dà i êm Ä‘á»m đầy thÆ°Æ¡ng cảm..Lần đầu tiên kể từ khi chia tay vá»›i Arthur, tôi cảm thấy má»™t tình cảm tin cáºy và âu yếm, chẳng khác gì thá»i mà má Barberin nhìn tôi trÆ°á»›c khi ôm hôn tôi. Cụ Vitalis đã chết, tôi chỉ có má»™t mình thế mà hình nhÆ° tôi không cô Ä‘Æ¡n, cứ nhÆ° thể cụ vẫn còn bên cạnh tôi.
- Phải, con ạ, cô bé Lise của cha.
- NgÆ°á»i cha cúi xuống cô con gái.
- Äiá»u đó là m cho cáºu ta khổ tháºt đấy nhÆ°ng Ä‘Ã nh phải nói sá»± tháºt thôi; ta mà không nói cảnh sát cÅ©ng sẽ nói.
Và ông tiếp tục kể cho tôi nghe má»i ngÆ°á»i đã Ä‘i báo cảnh sát nhÆ° thế nà o, hỠđã mang cụ Vitalis Ä‘i ra sao, trong khi tôi được đặt và o giÆ°á»ng Alexis, cáºu con cả của ông.
- Còn Capi đâu ạ?
- Tôi há»i khi ông ngừng lá»i.
- Capi?
- Vâng, con chó ấy ạ?
- Nó đi theo cái cáng rồi.
- Một trong những đứa trẻ nói.
- Nó cứ khe khẽ kêu lên những tiếng kêu thảm thiết. Tôi quyết định đứng dáºy nhÆ°ng vừa đứng lên tôi suýt ngã, phải vịn và o má»™t cái ghế dá»±a.
- Cháu cảm thấy khó chịu ư?
- ông là m vÆ°á»n há»i tôi giá»ng thÆ°Æ¡ng cảm.
Tôi trả lá»i quả tôi thấy khó chịu trong ngÆ°á»i và nếu nhÆ° má»i ngÆ°á»i cho phép tôi sẽ ngồi cạnh ngá»n lá»a má»™t lúc. NhÆ°ng tôi không cần thêm hÆ¡i nóng, cái cần là thức ăn kia. Mùi thÆ¡m của súp bắp cải bay tá»›i chá»— tôi là m tôi cà ng yếu lả thêm.
Cô bé con có cái nhìn là lạ mà cha cô gá»i là Lise hình nhÆ° Ä‘oán được ý nghÄ© của tôi vì Ä‘á»™t nhiên cô bá» Ä‘i và ngay sau đó trở lại vá»›i má»™t Ä‘Ä©a súp bắp cải. Tôi yếu đến ná»—i nói không ra tiếng, tôi lấy tay ra hiệu cảm Æ¡n cô, nhÆ°ng ông bố không để tôi còn thì giá» nữa, ông nói:
- Cầm lấy Ä‘i, cáºu con trai của tôi ạ, Lise cho cáºu đúng thứ cần cho đấy và nếu cáºu muốn, sau Ä‘Ä©a nà y sẽ ăn thêm Ä‘Ä©a nữa. Tôi ngốn hết Ä‘Ä©a súp chỉ trong có và i giây.
Khi tôi đặt chiếc thìa xuống, Lise thốt lên má»™t tiếng kêu hà i lòng. Cô cầm lấy chiếc Ä‘Ä©a từ tay tôi Ä‘Æ°a cho cha Ä‘i lấy thêm rồi cô mang lại cho tôi vá»›i má»™t nụ cÆ°á»i. CÅ©ng nhÆ° lần đầu, Ä‘Ä©a súp hết chỉ trong má»™t thoáng..
- ái chà , cáºu bé của tôi, ông là m vÆ°á»n nói, ăn gá»n nhỉ. Tôi Ä‘á» mặt lên đến táºn mang tai nhÆ°ng sau má»™t lát, tôi thấy tốt nhất là nên thú tháºt, tôi bèn trả lá»i ngà y hôm qua tôi không ăn cÆ¡m chiá»u cÅ©ng không ăn cÆ¡m sáng.
- Còn chủ cháu thì sao?
- CÅ©ng nhÆ° cháu váºy. Súp là m tôi khá»e lên, tôi đứng dáºy định Ä‘i.
- Cháu định đi đâu?
- NgÆ°á»i cha há»i.
- Cháu đi tìm cụ Vitalis để nhìn mặt cụ lần cuối.
- Nhưng cháu biết chỗ nà o mà tìm? Cháu trỠở đâu?
- Chúng cháu chưa có chỗ ở vì vừa tới hôm qua.
- Thế cháu là m gì?
- Cháu chơi đà n hác-pơ, hát kiếm sống.
- Tốt nhất cháu nên trở vỠvới cha mẹ.
- Cháu không có cha mẹ.
- Thế thì cũng phải có chú, có dì chứ.
- Không, cháu chẳng có ai cả.
Vừa nói tôi vừa tiến vá» phÃa cá»a, chiếc Ä‘Ã n hác-pÆ¡ Ä‘eo trên lÆ°ng.
- Cháu không sợ những con Ä‘Æ°á»ng xa Æ°?
- DÄ© nhiên cháu thÃch má»™t cái giÆ°á»ng êm, má»™t chốn sưởi ấm.
- Cháu muốn giÆ°á»ng êm, sưởi ấm bằng lao Ä‘á»™ng chứ gì? Nếu nhÆ° cả ngà y phải Ä‘Ã o đất vất vả cháu có nháºn không? NhÆ°ng bảo đảm có bánh mì, tối vá» có giÆ°á»ng ngủ sẵn sà ng, cháu ăn Ä‘Ä©a súp mà trong lòng thá»a mãn đã kiếm được nó. Và cuối cùng, ở đây vá»›i chúng tôi cháu sẽ có má»™t gia đình. Má»™t gia đình!
Tôi sẽ không Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c nữa. Mấy cáºu con trai kia sẽ là anh em của tôi, cô bé Lise sẽ là em gái tôi. Trong những giấc mÆ¡ trẻ thÆ¡ của tôi tôi đã nhiá»u lần tưởng tượng mình tìm thấy cha và mẹ nhÆ°ng chÆ°a bao giá» nghÄ© đến mình có anh có chị có em. Thế mà bây giá» tá»± nhiên ngÆ°á»i ta mang lại cho tôi. Tôi vá»™i bá» dây Ä‘eo Ä‘Ã n xuống khá»i vai.
- Thế là trả lá»i rồi nhé.
- NgÆ°á»i cha cÆ°á»i má»™t cái cÆ°á»i thá»±c sá»± thoải mái.
- Cáºu con trai của tôi hãy treo Ä‘Ã n và o chiếc Ä‘inh nà y, khi nà o không muốn ở vá»›i chúng tôi nữa cáºu lại lấy nó xuống để mà bay Ä‘i..
- Cháu chỉ đi ra ngoà i một lần nà y thôi, tôi nói với ông, để đi tìm cụ Vitalis.
- Äúng quá rồi.
- Con ngÆ°á»i trung háºu đó nói. Ngôi nhà mà chúng tôi ngã khụy trÆ°á»›c cá»a thuá»™c vùng Glacière, ông là m vÆ°á»n ở đó tên là Acquyn. Lúc tôi được nháºn và o nhà nà y gia đình gồm có năm ngÆ°á»i: ngÆ°á»i cha, Pierre; hai con trai Alexis và Benjamin; hai con gái, étiennette -cô lá»›n và Lise - cô út.
Lise bị câm nhÆ°ng không phải là câm bẩm sinh. ở cô chứng câm không phải là do Ä‘iếc. Hai năm đầu cô nói được nhÆ°ng vá» sau, lúc gần bốn tuổi tá»± nhiên không nói được nữa. Tai nạn nà y xảy ra sau má»™t tráºn co giáºt, may mắn không ảnh hưởng đến trà thông minh của cô bé, cái gì cô cÅ©ng hiểu, hÆ¡n thế nữa cô còn thể hiện được tất cả má»i Ä‘iá»u.
Bà Acquyn mất sau khi sinh Lise được một năm, kể từ ngà y ấy chị étiennette là mẹ của gia đình. Chị ở nhà cơm nước, khâu vá...
Tôi treo cây Ä‘Ã n hác-pÆ¡ lên và chuẩn bị kể cho má»i ngÆ°á»i nghe chúng tôi đã Ä‘á»™t ngá»™t bị lạnh, bị kiệt lá»±c ra sao thì có tiếng cà o và o cổng vÆ°á»n và má»™t tiếng sủa rên xiết.
- Capi rồi!
- Tôi đứng ngay lên. Lise mở cá»a và Capi nhảy vá»t và o lòng tôi, tôi ôm nó trong tay, nó liếm và o mặt tôi và sủa lên những tiếng mừng rỡ.
Tôi nhìn ông Acquyn, ông hiểu tôi ngay.
- Capi sẽ ở đây cùng với cháu.
Con chó hình nhÆ° hiểu, nó nhảy xuống đất, Ä‘Æ°a chân phải lên chá»— trái tim, cúi chà o. Trẻ con cÆ°á»i thÃch thú lắm, nhất là Lise, tôi rất muốn Capi biểu diá»…n má»™t tiết mục cho bá»n trẻ con xem nhÆ°ng Capi nhảy lên đầu gối tôi, hôn tôi, rồi lại nhảy xuống đất kéo kéo tay áo vét của tôi.
- Nó muốn cháu đi ra ngoà i, nó có lý.
- Äể Ä‘Æ°a cháu đến chá»— chủ cháu đấy. Những nhân viên cảnh sát đã mang cụ Vitalis Ä‘i nói là há» cần thẩm vấn tôi và há» sẽ trở lại trong ngà y. Chá» há» lâu quá.
Thấy tôi lo lắng và đoán ra lý do, ngÆ°á»i cha Ä‘Æ°a tôi đến sở cảnh sát, ở đó ngÆ°á»i ta há»i tôi hết câu nỠđến câu kia. Những Ä‘iá»u tôi biết rất Ä‘Æ¡n giản tôi cứ việc kể ra.
- Còn bây giỠthế nà o?
- ông cẩm há»i. Äến đây ngÆ°á»i cha can thiệp và o câu chuyện..
- Chúng tôi sẽ trông nom cháu, nếu các vị giao cháu cho tôi. Giá» thì trả lá»i đến vấn Ä‘á» cụ Vitalis, Ä‘iá»u nà y khá khó đối vá»›i tôi vì tôi hầu nhÆ° không biết gì vá» cụ cả. Tuy nhiên có má»™t Ä‘iểm bà ẩn mà lẽ ra tôi có thể nói được: đó là chuyện xảy ra trong lần biểu diá»…n cuối cùng của chúng tôi khi cụ Vitalis hát hay đến ná»—i là m má»™t bà phu nhân phải ngạc nhiên và tán thưởng; lại còn những dá»a dẫm của Garifoli, tôi cứ tá»± há»i không biết có nên giữ im lặng hay không. Äiá»u mà chủ tôi cẩn tháºn giữ kÃn đến nhÆ° thế vá» cuá»™c Ä‘á»i mình liệu có thể để lá»™ ra sau cái chết của cụ không?
NhÆ°ng má»™t đứa trẻ khó mà giấu nổi ông cẩm cảnh sát cái gì. Cảnh sát là những ngÆ°á»i có cách thẩm vấn là m bạn thua ngay không thoát nổi. Äó là điá»u đã xảy đến vá»›i tôi.
- Chỉ còn cách dẫn nó đến nhà tay Garifoli nà y.
- ông cẩm nói với một nhân viên cảnh sát.
- Anh sẽ há»i thằng cha đó.
Cả ba chúng tôi cùng Ä‘i: nhân viên cảnh sát, ngÆ°á»i là m vÆ°á»n và tôi. Tôi dá»… dà ng nháºn ra căn nhà . Thấy cảnh sát đến, lại nháºn ra tôi nữa, Garifoli tái mặt. Tuy nhiên hắn trấn tÄ©nh ngay khi biết vì sao chúng tôi đến.
Hắn kể tóm lược những Ä‘iá»u mình biết:
- Æ¡n giản thôi. Cụ tên là Carlo Balzani. Cách đây khoảng ba mÆ°Æ¡i nhăm bốn mÆ°Æ¡i năm, ở ý, Carlo là ca sÄ© nổi tiếng nhất. NhÆ°ng má»™t ngà y kia cụ bị mất giá»ng, lúc đó, không còn là vua của các ca sÄ© nữa, cụ không muốn vinh quang của mình bị giảm sút do mất thanh danh ở những nhà hát không xứng đáng vá»›i mình. Cụ đổi tên, trở thà nh Vitalis. Cụ thá» là m rất nhiá»u nghá» nhÆ°ng không thà nh công. Cụ trở thà nh ngÆ°á»i là m trò chó. NhÆ°ng dù khốn khổ mấy Ä‘i nữa trong cụ vẫn còn lòng tá»± trá»ng, cụ sẽ chết vì hổ thẹn nếu công chúng biết rằng con ngÆ°á»i hiển hách Carlo Balzani đã trở nên cụ Vitalis nghèo túng hiện nay. Äó là lá»i giải thÃch Ä‘iá»u bà ẩn đã kÃch thÃch trà tò mò của tôi không biết đến bao nhiêu! Cụ Vitalis đáng phục quá! Giá nhÆ° có ngÆ°á»i bảo tôi cụ đã từng là m vua chắc tôi cÅ©ng chẳng ngạc nhiên.
Hôm sau ngÆ°á»i ta sẽ an táng chủ tôi và ngÆ°á»i cha hứa dẫn tôi đến dá»± lá»… an táng..NhÆ°ng hôm sau tôi vô cùng thất vá»ng vì không sao dáºy được, ban đêm tôi lên cÆ¡n sốt nặng. Tôi bị sung huyết phổi. ChÃnh nhá» tráºn sung huyết phổi đó mà tôi biết được lòng tốt của gia đình Acquyn và đức táºn tụy của chị étiennette.
Thầy thuốc bảo phải Ä‘Æ°a tôi Ä‘i nhà thÆ°Æ¡ng. NhÆ° váºy Ä‘Æ¡n giản nhất. Tuy nhiên ngÆ°á»i cha không theo lá»i khuyên nà y.
- Vì cháu rÆ¡i và o cá»a nhà tôi, chúng tôi phải giữ cháu.
Bệnh tôi kéo dà i và đau Ä‘á»›n, bị Ä‘i bị lại nhiá»u lần nhÆ°ng chị étiennette vẫn không há» giảm kiên trì và hy sinh. Rất nhiá»u đêm phải có ngÆ°á»i canh tôi, Alexis và Benjamin lần lượt thay nhau ngồi bên giÆ°á»ng tôi. Cuối cùng thì thá»i kỳ dưỡng bệnh cÅ©ng đến nhÆ°ng phải đợi tá»›i mùa xuân má»›i ra khá»i nhà được.
Äến lúc ấy Lise Ä‘Æ°a tôi Ä‘i chÆ¡i bên bá» sông Bièvre. Giữa trÆ°a khi mặt trá»i lên cao nhất, chúng tôi ra Ä‘i, tay nắm tay chúng tôi cứ Ä‘i thong thả, Capi Ä‘i đằng sau.
Trong những cuá»™c Ä‘i chÆ¡i của chúng tôi dÄ© nhiên Lise không nói gì nhÆ°ng chúng tôi không cần đến lá»i nói. Chúng tôi nhìn nhau và hiểu thấu nhau đến ná»—i chÃnh tôi cÅ©ng chẳng cần nói vá»›i em. Sau rồi thì sức lá»±c tôi lại trở lại và tôi đã có thể là m vÆ°á»n. Tôi sốt ruá»™t chỠđợi đến lúc nà y, vì tôi muốn mau mau là m cho má»i ngÆ°á»i những gì mà má»i ngÆ°á»i đã là m cho tôi, tôi muốn là m việc cho há», Ä‘á»n đáp lại bằng sức lá»±c của tôi những gì hỠđã cho tôi. Tôi chÆ°a bao giá» lao Ä‘á»™ng chân tay nhÆ°ng hình nhÆ° tôi lao Ä‘á»™ng được, Ãt nhất là rất can trÆ°á»ng, tôi cứ nhìn má»i ngÆ°á»i chung quanh mà là m theo.
Äó là mùa mà cây quế trúc bắt đầu được Ä‘em tá»›i các chợ Paris cho nên cha Acquyn lúc nà y trồng quế trúc, vÆ°á»n chúng tôi đầy má»™t giống cây nà y.
Công việc ngÆ°á»i ta giao cho tôi gồm có buổi sáng khi sÆ°Æ¡ng muối đã tan nhấc các tấm che lên và buổi tối trÆ°á»›c khi sÆ°Æ¡ng muối xuống thì lại Ä‘áºy chúng trên cây quế trúc. Ban ngà y tôi phải lấy má»™t lá»›p rÆ¡m phủ lên để cây khá»i bị nắng. Công việc kéo dà i khá lâu vì có hà ng mấy trăm tấm che má»—i ngà y phải nhấc lên đặt xuống hai lần và phải trông nom cây.
ở là ng tôi, tôi đã trông thấy những ngÆ°á»i nông dân là m việc nhÆ°ng tôi chÆ°a bao giá» có.má»™t ý niệm nà o vá» sá»± chuyên cần, lòng can đảm và cÆ°á»ng Ä‘á»™ lao Ä‘á»™ng của những ngÆ°á»i là m vÆ°á»n ở ngoại ô Paris. Há» dáºy sá»›m hÆ¡n mặt trá»i má»c nhiá»u, mặt trá»i lặn rất lâu rồi má»›i Ä‘i ngủ, Ä‘em hết sức mình ra lao Ä‘á»™ng suốt ngà y dà i đằng đẵng. Tôi cÅ©ng đã nhìn thấy ngÆ°á»i ta trồng trá»t trên đất, nhÆ°ng cÅ©ng lại không có ý niệm nà o vá» việc bằng lao Ä‘á»™ng ngÆ°á»i ta bắt đất phải sản xuất không nghỉ. ở nhà cha Acquyn tôi đã có thầy tốt bạn tốt.
Mặc dầu cuá»™c sống má»›i là m tôi rất mệt nhá»c nhÆ°ng, tôi quen vá»›i nó khá mau. Äang tá»± do Ä‘i đây Ä‘i đó bây giá» phải giam mình giữa bốn bức tÆ°á»ng má»™t căn vÆ°á»n và suốt từ sáng đến tối phải lao Ä‘á»™ng vất vả, nhÆ°ng ở đây tôi đã gặp má»™t thứ mà tôi tưởng đã mất Ä‘i vÄ©nh viá»…n: cuá»™c sống gia đình. Tôi có cái giÆ°á»ng của mình, có chá»— của mình ở bà n ăn nÆ¡i đã táºp hợp tất cả chúng tôi lại vá»›i nhau. Chúng tôi cÅ©ng có những giá» nghỉ ngÆ¡i vui chÆ¡i. Chiá»u chủ nháºt, tất cả chúng tôi tụ táºp dÆ°á»›i má»™t già n nho xinh xắn sát ngay nếp nhà ; tôi lấy Ä‘Ã n hác-pÆ¡ treo trên cái Ä‘inh xuống và dạo nhạc cho hai anh em và hai chị em nhảy. Khi há» chán nhảy thì há» bảo tôi hát các tiết mục của tôi cho há» nghe, bà i hát vá» thà nh phố Napolitaine bao giá» cÅ©ng gây cho Lise má»™t hiệu quả không sao cưỡng lại được: cứ hát đến Ä‘oạn cuối cùng là mắt em đẫm lệ.
Lúc đó để là m em khuây khá»a tôi chÆ¡i má»™t Ä‘iệu nhạc há» cùng vá»›i Capi. Äối vá»›i Capi chủ nháºt cÅ©ng là ngà y lá»… há»™i: chủ nháºt là m nó liên tưởng lại quá khứ.
Những ngà y chủ nháºt nà y cÅ©ng là những ngà y chủ nháºt của cụ Vitalis. Tôi chÆ¡i Ä‘Ã n hác-pÆ¡ và hát nhÆ° là đang có mặt cụ. Cà ng lá»›n lên tôi cà ng thêm hiểu cụ đối vá»›i tôi có ý nghÄ©a nhÆ° thế nà o. Hai năm trá»i trôi qua nhÆ° váºy, và vì ngÆ°á»i cha thÆ°á»ng Ä‘em tôi cùng Ä‘i chợ, Ä‘i đến kè bán hoa, đến Madeleine, Château d’Eau hoặc các cá»a hà ng hoa, dần dần tôi biết Paris.
Tôi đã trông thấy các tòa nhà , đã và o má»™t và i tòa nhà đó, tôi Ä‘i dạo dá»c theo kè sông, trên các đại lá»™, trong vÆ°á»n Luxembourg, Ä‘iện Tuiler-ies, Ä‘Æ°á»ng Champ Sélysées.
Cha Acquyn cÅ©ng có má»™t bá»™ sÆ°u táºp sách vá» thảo má»™c rất phong phú. Mùa đông đầu tiên của tôi trong gia đình tháºt là dà i, công việc là m vÆ°á»n cháºm lại trong nhiá»u tháng. Lúc đó để buổi tối.có công có việc, sách được phân phát cho chúng tôi Ä‘á»c.
Alexis và Benjamin không thừa hưởng được của cha thú há»c hà nh, thÆ°á»ng tối nà o cÅ©ng váºy, má»›i xem được ba bốn trang đã ngủ. Riêng tôi, Ãt ngủ hÆ¡n và tò mò hÆ¡n, tôi Ä‘á»c tá»›i táºn giá» Ä‘i ngủ má»›i thôi.
Lise không biết Ä‘á»c, nhÆ°ng thấy tôi đắm chìm trong sách em tò mò muốn biết cái gì đã là m tôi ham thÃch đến nhÆ° thế. Em muốn tôi Ä‘á»c cho em nghe, chỉ cho em xem. Äó là mối quan hệ má»›i giữa chúng tôi. Tôi dạy em vẽ. Dạy lâu và khó nhÆ°ng vui biết mấy khi em chỉ vạch và i nét ngÆ°á»i ta đã hiểu em muốn vẽ gì! Cha Acquyn ôm hôn tôi.
- Äược đấy, ông cÆ°á»i nói, sau nà y Lise sẽ trả nợ cháu.
Sau nà y có nghÄ©a khi em nói được vì ngÆ°á»i ta không từ bá» việc là m em lại biết nói. Chỉ có Ä‘iá»u các bác sÄ© nói rằng ngay lúc nà y chÆ°a thể là m gì được, phải chá» má»™t cÆ¡n kÃch Ä‘á»™ng đã.
Äược cha Acquyn nháºn là m con và bá»n trẻ đối xá» không khác gì anh em ruá»™t, có lẽ tôi sẽ ở nÆ¡i lạnh giá nà y mãi mãi nếu nhÆ° không có má»™t thảm há»a má»™t lần nữa lại xảy ra là m thay đổi Ä‘á»i tôi.
|
10-09-2008, 08:49 PM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 8
Gia đình ly tán
NgÆ°á»i cha là má»™t trong những ngÆ°á»i chá»n cây khéo nhất Paris; vì thế đến giai Ä‘oạn phải thá»±c hiện thao tác tế nhị là chá»n cây, có nghÄ©a là lá»±a ra những cây quế trúc nở ra hoa kép, ông báºn rá»™n suốt ngà y. Thá»i kỳ đó đối vá»›i chúng tôi, đặc biệt vá»›i étiennette, là thá»i kỳ xấu, vì các đồng nghiệp đến thăm nhau không bao giá» không uống đến má»™t lÃt, có khi ba lÃt rượu, má»—i lần ông Ä‘i thăm hai hay ba ngÆ°á»i là m vÆ°á»n khác ông Ä‘á»u trở vá» nhà mặt Ä‘á» gay, tay run, nói năng ngá»ng nghịu. Không bao giỠétiennette Ä‘i ngủ trÆ°á»›c khi ông vá», muá»™n mấy thì muá»™n. Lúc đó, nếu tôi còn thức, hoặc tiếng ông vá» là m tôi thức giấc, từ phòng tôi tôi nghe tiếng hai cha con trao đổi vá»›i nhau.
- Sao con không đi ngủ đi?
- NgÆ°á»i cha nói.
- Vì con muốn biết cha có cần gì không?
- Thấy cha không vỠăn tối Lise có nói gì không?
- Nó cứ nhìn và o chỗ cha mãi.
- Em nó đã ngủ chưa?
- Nó má»›i Ä‘i ngủ Ä‘á»™ mÆ°á»i lăm phút thôi, nó cứ muốn chá» cha. Sau má»™t lát im lặng:
- étiennette nà y, con là cô con gái ngoan, nghe cha bảo đây, ngà y mai, cha đến Louisot, cha thá» vá»›i con sẽ vỠăn tối. Hứa rồi đâu lại và o đấy, ông vẫn không vá» sá»›m hÆ¡n chút nà o má»™t khi đã nháºn má»™t ly rượu. NhÆ°ng không phải thÆ°á»ng thÆ°á»ng nhÆ° váºy.
HÆ¡n nữa thá»i kỳ chá»n cây cÅ©ng không lâu lắm, hết thá»i kỳ đó ngÆ°á»i cha lại không Ä‘i ra ngoà i nữa. Cha Acquyn, sau mùa quế trúc, trồng hoa cho những ngà y lá»… lá»›n và o tháng bảy nhất là và o tháng tám, tháng có ngà y lá»… Sainte - Marie và Saint - Louis; để phục vụ những ngà y đó chúng tôi chuẩn bị hà ng nghìn cây cúc sao Trung Quốc, cây vãn anh, cây trúc Ä‘Ã o, tất cả những gì khung vÆ°á»n và nhà kÃnh của chúng tôi chứa nổi. Phải là m sao cho hoa của chúng nở đúng và o những ngà y nói trên. Ai cÅ©ng biết Ä‘iá»u đó đòi há»i tà i năng, vì ai mà là m chủ được thá»i tiết, được mặt trá»i! Cha Acquyn còn hÆ¡n cả báºc thầy vá» nghệ thuáºt nà y.
Mùa hoa của chúng tôi tiên báo là sẽ tuyệt vá»i, chúng tôi đã ở và o ngà y mồng năm tháng tám và toà n bá»™ các cây hoa của chúng tôi đã đến Ä‘á»™ ra hoa. Chúng tôi đã là m việc vô cùng vất vả, không có lấy má»™t giá» nghỉ ngÆ¡i kể cả ngà y chủ nháºt. Tuy nhiên, vì tất cả đã đâu và o đấy, để thưởng công cho chúng tôi, chủ nháºt, ngà y mồng năm tháng tám hôm ấy chúng tôi được Ä‘i ăn tối ở Arcueil tại nhà má»™t ngÆ°á»i bạn của ngÆ°á»i cha, Capi cÅ©ng được tham dá»±. Chúng tôi sẽ là m việc cho tá»›i táºn ba, bốn giá» chiá»u hôm đó rồi má»›i Ä‘i.
Thá»±c hiện đúng nhÆ° thế, và i phút trÆ°á»›c bốn giá», ngÆ°á»i cha quay chìa trong ổ khóa cá»a lá»›n.
- Cả nhà lên Ä‘Æ°á»ng nà o!
- ông vui vẻ nói.
Chúng tôi thảy Ä‘á»u lá»™ng lẫy trong những bá»™ quần áo đẹp. Thá»i gian trôi nhanh đến ná»—i tôi không nháºn ra nữa, tôi chỉ biết là , và o cuối bữa ăn, má»™t ngÆ°á»i trong bá»n chúng tôi có nháºn xét là trá»i đầy mây Ä‘en, và vì bà n ăn được dá»n ngoà i trá»i dÆ°á»›i má»™t cây cÆ¡m cháy to, chúng tôi dá»… dà ng thấy ngay sắp có bão..
- Các con Æ¡i, phải mau mau vá», gió mà nổi lên có thể láºt nhà o các tấm che. Lên Ä‘Æ°á»ng thôi! Chúng tôi Ä‘á»u biết các tấm che lắp kÃnh là cả tà i sản của những ngÆ°á»i là m vÆ°á»n, gió mà đáºp vỡ kÃnh thì há» sạt nghiệp.
- Cha Ä‘i trÆ°á»›c đây, ngÆ°á»i cha nói, Benjamin và cả Alexis nữa, Ä‘i theo cha. Chị étiennette và tôi dắt tay Lise, em theo kịp chúng tôi rất vất vả là m chúng tôi có muốn Ä‘i nhanh cÅ©ng không được.
Liệu chúng tôi có đến nhà trÆ°á»›c cÆ¡n bão được không? Bá»—ng nhiên mÆ°a đá bắt đầu rÆ¡i xuống, lúc đầu chỉ và i viên, sau tá»›i tấp nhÆ° má»™t tráºn đá lở thá»±c sá»±. Chúng tôi phải lao và o trú dÆ°á»›i má»™t cái cổng.
Và thế là chúng tôi thấy má»™t tráºn mÆ°a đá khủng khiếp nhất mà ngÆ°á»i ta có thể tưởng tượng ra được. Chỉ má»›i má»™t lúc mà mặt phố đã phủ má»™t lá»›p trắng xóa nhÆ° giữa mùa đông; những viên đá to bằng trứng chim bồ câu rÆ¡i xuống Ä‘áºp ầm ầm và o những nÆ¡i mà thỉnh thoảng lại nổ ra tiếng kÃnh vỡ. Tất cả má»i thứ rÆ¡i đầy xuống phố, những viên ngói, những mảng lở thạch cao, những viên đá Ä‘en nát vụn.
- Trá»i ôi! Những tấm kÃnh!
- Chị étiennette kêu lên.
- Biết đâu cha đến được trước mưa đá thì sao?
- Ngay cả đến được cÅ©ng không kịp phủ chiếu rÆ¡m lên, thế là toi hết cả rồi. Cha sẽ sạt nghiệp, trá»i Æ¡i! Cha cần số tiá»n đó biết bao nhiêu!
Tôi muốn há»i chị étiennette, nhÆ°ng chúng tôi hầu nhÆ° không nghe thấy tiếng nhau, hÆ¡n nữa, chị nhìn mÆ°a đá rÆ¡i vá»›i bá»™ mặt sầu não nhÆ° ngÆ°á»i nhìn nhà mình bị cháy váºy.
Tráºn mÆ°a đá khủng khiếp kéo dà i Ä‘á»™ năm sáu phút rồi Ä‘á»™t ngá»™t ngừng lại nhÆ° lúc nó bắt đầu; mây bay vá» Paris và chúng tôi có thể Ä‘i được. Trong phố các viên đá lăn lông lốc nhÆ° những viên cuá»™i ở biển, chúng tạo thà nh má»™t lá»›p dà y đến ná»—i ngáºp mắt cá chân.
Chúng tôi mau chóng vá» tá»›i nhà : cá»a lá»›n vẫn để ngá»; chúng tôi vá»™i bÆ°á»›c và o vÆ°á»n. Quang cảnh má»›i hãi hùng là m sao! Tất cả Ä‘á»u bị Ä‘áºp vỡ tan tà nh, căn vÆ°á»n ban sáng đẹp là thế nay không còn lại má»™t chút gì.
NgÆ°á»i cha đâu? Chúng tôi Ä‘i tìm ông nhÆ°ng không thấy ông đâu, đến nhà kÃnh, nÆ¡i mà không má»™t miếng kÃnh nà o còn nguyên vẹn, chúng tôi.thấy ông quỵ ngÆ°á»i trên má»™t chiếc ghế đẩu giữa đống đổ nát đầy mặt đất, Alexis và Benjamin đứng im cạnh ông.
- ôi! Các con yêu quý của cha!
- Thấy chúng tôi đến gần, ông ngẩng đầu lên.
Rồi ông ôm Lise trong tay mà khóc.
Ngay sau đó tôi được biết qua chị étiennette và hai cáºu con trai vì sao mà ngÆ°á»i cha thất vá»ng đến thế. ông mua căn vÆ°á»n nà y đã mÆ°á»i năm và tá»± xây lấy ngôi nhà . NgÆ°á»i chủ bán đất cho vay tiá»n mua các váºt dụng cần cho nghá» trồng hoa của ông. Toà n bá»™ tiá»n sẽ trả trong mÆ°á»i lăm năm, má»—i năm trả má»™t lần. Cho tá»›i giai Ä‘oạn đó, ngÆ°á»i cha đã trả được Ä‘á»u đặn nhá» lao Ä‘á»™ng khó nhá»c và chịu thiếu thốn. Các đợt trả tiá»n cà ng thiết yếu khi mà chủ nợ chỉ chá» cÆ¡ há»™i, có nghÄ©a má»™t đợt trả cháºm nà o đó để lấy lại đất, nhà và má»i váºt liệu mà lại vẫn giữ, tất nhiên, số tiá»n đã thu mÆ°á»i năm trÆ°á»›c. Äó là cách lão ta đầu tÆ°, lão hy vá»ng trong mÆ°á»i lăm năm thế nà o chẳng có ngà y ngÆ°á»i cha không trả nổi cho nên lão má»›i liá»u đầu tÆ° nhÆ° thế.
Ngà y đó cuối cùng đã đến do mưa đá. Bây giỠsẽ xảy ra chuyện gì đây?
Chúng tôi không phải phân vân lâu, chỉ má»™t ngà y sau hạn trả tiá»n hà ng năm mà lẽ ra ngÆ°á»i cha đã trả bằng tiá»n bán cây, chúng tôi thấy má»™t ông mặc quần áo Ä‘en Ä‘i và o nhà đưa cho chúng tôi má»™t tá» giấy có dán tem trên đó viết và i chữ trong má»™t dòng để trống. Äó là ông mõ tòa.
Và kể từ ngà y ấy ông ta cứ đến luôn luôn đến nỗi cuối cùng thuộc tên chúng tôi.
- Chà o Rémi, ông ta nói, chà o Alexis; cô khá»e chứ cô étiennette? Và ông ta Ä‘Æ°a cho chúng tôi tá» giấy dán tem. NgÆ°á»i cha chạy khắp thà nh phố. ông Ä‘i đâu?
Có lẽ đến tòa án chăng? Chỉ nghĩ đến đó tôi đã cảm thấy sợ hãi. Cụ Vitalis cũng đã phải ra tòa, và kết quả thế nà o tôi đã rõ.
Äối vá»›i ngÆ°á»i cha thì kết quả phải chá» lâu hÆ¡n. Má»™t phần mùa đông trôi qua nhÆ° thế. Và dÄ© nhiên là chúng tôi không thể sá»a chữa nhà kÃnh và lắp kÃnh lại. Chúng tôi trồng rau và các loại hoa không phải che chắn, tuy không có lá»i lắm nhÆ°ng cÅ©ng gá»i là có công việc.
Má»™t buổi tối, ngÆ°á»i cha trở vỠủ rÅ© hÆ¡n má»i khi.
- Các con Æ¡i, ông nói, hết rồi..Tôi định ra ngoà i, tôi biết ông sắp nói má»™t Ä‘iá»u gì quan trá»ng mà có lẽ tôi không nên nghe. NhÆ°ng bằng má»™t cá» chỉ, ông giữ tôi lại.
- Con chẳng phải ngÆ°á»i trong gia đình hay sao? Các con Æ¡i, cha sắp từ bá» các con rồi. Má»™t tiếng kêu Ä‘au Ä‘á»›n thốt lên. Lise nhảy và o vòng tay ông vừa ôm hôn ông vừa khóc.
- ồ! Chẳng lẽ các con nghÄ© cha cố tình bá» những đứa con ngoan nhÆ° thế nà y hay sao? NhÆ°ng cha bị kết tá»™i không trả nổi tiá»n, vì cha không có tiá»n há» sẽ bán tất cả những thứ nà y Ä‘i, nhÆ°ng cÅ©ng không đủ cho nên ngÆ°á»i ta bắt cha Ä‘i tù năm năm. Trong thá»i gian ấy các con sẽ ra sao? Má»i ngÆ°á»i im lặng.
- Rémi sẽ viết thÆ° cho ngÆ°á»i em của cha là cô Catherine Suriot ở Dreuzy, giải thÃch cho cô rõ tình hình và má»i cô đến đây; vá»›i Catherine, ta sẽ quyết định. Lần đầu tiên tôi viết má»™t bức thÆ°, tháºt là má»™t sá»± bắt đầu ác nghiệt. Dầu sao, chúng tôi vẫn hy vá»ng. Cô Catherine sẽ đến, Ä‘iá»u đó cÅ©ng là đủ đối vá»›i những đứa trẻ nhÆ° chúng tôi.
Tuy nhiên cô đến không nhanh nhÆ° chúng tôi tưởng, và lÃnh gác bên thÆ°Æ¡ng mại, tức là những ngÆ°á»i Ä‘i bắt các con nợ, đến trÆ°á»›c cô.
NgÆ°á»i cha Ä‘ang định Ä‘i ra ngoà i thì chạm trán há», lúc đó có tôi Ä‘i cùng. Chỉ trong má»™t giây há» vây lấy chúng tôi. ông tái xanh Ä‘i nhÆ° bị choáng váng và bằng má»™t giá»ng yếu á»›t xin được ôm hôn các con.
- Äừng có khổ não quá ông bạn dÅ©ng cảm ạ, má»™t trong những ngÆ°á»i lÃnh gác nói, Ä‘i tù nợ không đến ná»—i kinh khủng lắm đâu. Tôi Ä‘i tìm mấy anh em trai trong vÆ°á»n.
Khi chúng tôi trở lại, ngÆ°á»i cha Ä‘ang bế Lise trong tay, em khóc sÆ°á»›t mÆ°á»›t. Má»™t trong những ngÆ°á»i lÃnh gác thì thầm và o tai ông cái gì đó tôi nghe không rõ.
- Phải, ngÆ°á»i cha nói, ông nói đúng, phải thế thôi.
Rồi Ä‘á»™t ngá»™t đứng lên, ông đặt Lise xuống đất, nhÆ°ng em cứ bấu chặt lấy ông không rá»i bà n tay ông ra..ạng ôm hôn étiennette, Alexis và Benjamin. Tôi đứng trong má»™t góc, mắt má» Ä‘i vì nÆ°á»›c mắt.
Ông gá»i tôi:
- Còn con, Rémi, con không đến ôm hôn cha ư? Con không phải là con của cha sao? Chúng tôi cuống cuồng cả lên.
- Các con cứ đứng đấy, ngÆ°á»i cha nói, cha ra lệnh đấy.
Và ông vá»™i và ng rá»i bá» chúng tôi sau khi đặt bà n tay Lise và o tay chị étiennette. Chúng tôi sững sỠđứng giữa bếp, ai cÅ©ng khóc. Chúng tôi vẫn biết thế nà o cÅ©ng có ngà y nà y, nhÆ°ng chúng tôi Ä‘á»u nghÄ© cô Catherine lúc đó sẽ có mặt.
NhÆ°ng cô Catherine chÆ°a đến. Cô đến sau khi ngÆ°á»i cha Ä‘i khá»i Ä‘á»™ má»™t giá» và thấy tất cả chúng tôi im lặng ở trong bếp không ai nói vá»›i ai má»™t lá»i. NgÆ°á»i mà cho đến lúc ấy vẫn nâng đỡ tinh thần chúng tôi đến lượt mình cÅ©ng phải quỵ: chị étiennette, xÆ°a nay vốn can đảm là thế, nay cÅ©ng yếu Ä‘uối nhÆ° chúng tôi.
Cô Catherine là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà cÆ°Æ¡ng nghị, đã từng là m vú nuôi ở Paris mÆ°á»i năm, cô hiểu những khó khăn ở Ä‘á»i nà y. Chúng tôi nhẹ hẳn ngÆ°á»i khi được nghe cô ra lệnh, được vâng lá»i cô. Äối vá»›i má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà nông thôn không của cải gì, phải gánh vác má»™t trách nhiệm nhÆ° váºy tháºt là nặng ná».
Cha của má»™t đứa bé cô nuôi trÆ°á»›c kia là m công chứng viên, cô đến há»i ý kiến ông nà y và theo lá»i khuyên của ông, số pháºn chúng tôi được định Ä‘oạt. Rồi cô đến nhà tù để nhất trà vá»›i ngÆ°á»i cha, tám ngà y sau khi đến Paris, cô cho chúng tôi biết quyết định nà y nhÆ° thế nà o.
Vì chúng tôi còn nhá» quá để tá»± Ä‘i là m nên má»—i má»™t ngÆ°á»i sẽ đến ở vá»›i chú hoặc cô sẵn sà ng nháºn đứa cháu: Lise ở vá»›i cô Catherine ở Morvan, Alexis ở nhà má»™t ngÆ°á»i chú ở Varses, Ben-jamin ở nhà má»™t ông chú khác là m vÆ°á»n ở Saint - Quentin, chị étiennette ở nhà má»™t ngÆ°á»i cô ở Esnandes. Tôi nghe những sá»± xếp đặt đó, chỠđến lượt mình.
NhÆ°ng vì cô Catherine không nói gì thêm, tôi bèn tiến lên há»i:
- Còn cháu thì sao ạ?
- Cháu ư? Cháu có phải trong gia đình đâu!.
- Cháu là m việc cho gia đình.
- NhÆ°ng cháu không phải ngÆ°á»i trong gia đình.
- Có chứ, có chứ, anh ấy là ngÆ°á»i trong gia đình.
- Tất cả Ä‘á»u nói.
Lise tiến tá»›i trÆ°á»›c mặt ngÆ°á»i cô, hai tay chắp lại, cá» chỉ đó còn nói lên nhiá»u hÆ¡n những lá»i nói dà i dòng.
- Cháu bé nhá» tá»™i nghiệp Æ¡i, cô Catherine nói, cô hiểu cháu lắm, nhÆ°ng ở Ä‘á»i nà y không phải việc gì ngÆ°á»i ta muốn Ä‘á»u có thể là m được, chỉ riêng cho gia đình không thôi miếng bánh đã quá nhá» rồi. Tôi cảm thấy không là m gì hÆ¡n được. Äiá»u cô Catherine nói chỉ quá đúng mà thôi. Cô Catherine cho chúng tôi biết ngà y mai sẽ chia tay rồi cô cho chúng tôi Ä‘i ngủ.
Vừa và o đến phòng tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u vây quanh tôi, Lise sà và o tôi mà khóc. Tôi hiểu rằng tuy ai nấy Ä‘á»u buồn vì phải xa cách nhau há» vẫn nghÄ© đến tôi, phà n nà n cho tôi, tôi cảm thấy mình đúng là anh em ruá»™t của há».
- Các anh chị nghe em nói nà y, tôi bảo há», em thấy rõ là các anh chị coi em nhÆ° ngÆ°á»i trong gia đình váºy.
- Äúng thế, bao giá» em cÅ©ng là em, anh ruá»™t của chúng tôi.
- HỠnói.
- Äược, thế thì em sẽ tá» ra cho các anh chị thấy em là em, anh ruá»™t của má»i ngÆ°á»i. Em sẽ lại lấy tấm da cừu và cây Ä‘Ã n hác-pÆ¡ xuống, em sẽ Ä‘i từ Saint - Quentin tá»›i Varses, từ Varses tá»›i Esnandes, từ Esnandes đến Dreuzy, em sẽ thăm lần lượt tất cả các anh chị. Em vẫn còn nhá»› các bà i hát, các Ä‘iệu nhạc nhảy, em sẽ tá»± kiếm sống. Trên nét mặt má»i ngÆ°á»i thấy rõ sá»± hà i lòng:
Tôi biết ý nghÄ© của tôi cÅ©ng là khát vá»ng của má»—i ngÆ°á»i. Chúng tôi cứ nói vá» dá»± định đó mãi. Rồi chị étiennette muốn chúng tôi và o giÆ°á»ng, nhÆ°ng nà o có ai ngủ được đêm hôm ấy.
Ngay từ sáng sá»›m, Lise đã Ä‘Æ°a tôi ra vÆ°á»n và là m tôi hiểu rằng em muốn tôi tá»›i thăm những ngÆ°á»i khác trÆ°á»›c em để em biết được tin tức của tất cả má»i ngÆ°á»i.
Há» phải ra Ä‘i lúc tám giá» sáng, cô Catherine đã thuê má»™t chiếc xe ngá»±a để trÆ°á»›c tiên Ä‘Æ°a má»i ngÆ°á»i và o nhà tù ôm hôn ông bố sau đó Ä‘em theo bá»c hà nh lý của từng ngÆ°á»i má»™t ra ga..Tá»›i bảy giỠđến lượt chị étiennette Ä‘Æ°a tôi ra vÆ°á»n.
- Chị muốn để lại cho em má»™t ká»· niệm, đó là bá»™ đồ của ngÆ°á»i ná»™i trợ; em sẽ thấy kim, chỉ, kéo, những thứ mà em cần đấy.
Trong khi chị étiennette nói chuyện với tôi thì Alexis cứ quẩn quanh ở chỗ chúng tôi. Chị và o nhà xong thì Alexis lại gần tôi.
- Anh có hai đồng má»™t trăm xu, Alexis nói, em nháºn má»™t đồng thì anh sẽ rất vui lòng. Trong năm chúng tôi, Alexis là ngÆ°á»i duy nhất có ý thức vá» tiá»n, chúng tôi vẫn thÆ°á»ng chế nhạo thói hà tiện của anh, anh luôn thu tháºp và vô cùng thÃch thú các đồng tiá»n má»›i. Việc anh cho tôi tiá»n là m tôi xúc Ä‘á»™ng quá, tôi muốn từ chối nhÆ°ng anh cứ ép tôi phải nháºn. Qua đó phải thấy là tình cảm của anh đối vá»›i tôi tháºt mạnh mẽ.
Benjamin cÅ©ng không quên tôi; anh cho tôi má»™t con dao đổi lấy má»™t xu "bởi vì dao là thứ cắt đứt tình bạn". Thá»i gian trôi nhanh quá.
Äến lúc nghe tiếng xe ngá»±a lại gần, Lise bèn từ phòng cô Catherine bÆ°á»›c ra và ra hiệu cho tôi theo em. Trong vÆ°á»n chúng tôi có má»™t cây hoa hồng Băng-gan ở má»™t góc hẻo lánh. Lise Ä‘i vá» phÃa cái cây, cắt má»™t cà nh hồng rồi chia cà nh hồng đó là m hai nhánh, má»—i bên có má»™t nụ hoa hà m tiếu, Ä‘Æ°a cho tôi má»™t nhánh. A! Tiếng nói của đôi môi tháºt chẳng nghÄ©a lý gì so vá»›i tiếng nói của đôi mắt! So vá»›i cái nhìn thì lá»i nói tháºt lạnh nhạt và trống rá»—ng biết bao!
- Lise! Lise!
- NgÆ°á»i cô gá»i.
Các bá»c quần áo đã Ä‘em lên xe cả rồi.
Tôi cầm lấy cây Ä‘Ã n, gá»i Capi, nó nhảy lên vì mừng rỡ, hiểu rằng chúng tôi lại lên Ä‘Æ°á»ng. Giá» phút chia tay đã đến. Cô Catherine rút ngắn giá» phút đó lại.
- ạm hôn cha hộ em với nhé!
- Tôi kêu lên...
Má»™t tiếng nức nở là m giá»ng tôi nghẹn lại. Xe ngá»±a Ä‘i mất.
Thế là hết. Má»™t ngÆ°á»i láng giá»ng chịu trách nhiệm đóng cá»a căn nhà , ông ta là m tôi tỉnh ná»—i sững sá»:
- Cháu không ở lại đây ư?
- ông ta há»i.
- Không ạ, cháu đi..
- Äi đâu?
- Cháu cứ thẳng trước mặt mà đi thôi.
Có lẽ ông là m một động tác vì tình thương, bởi vì ông chìa tay cho tôi:
- Nếu cháu muốn ở lại đây, ông nói, thì bác sẽ giữ cháu nhưng không có lương.
Tôi cảm Æ¡n ông. ông bá» Ä‘i. Thế là cá»a đóng lại. Tôi Ä‘eo dây Ä‘Ã n lên vai.
- Äi nà o, Capi!
Capi nhảy lên trước mặt tôi sủa vang.
Mặt trá»i đã lên cao ở chân trá»i, trá»i trong vắt và ấm áp.
Má»™t cuá»™c Ä‘á»i má»›i mở ra trÆ°á»›c mặt tôi.
Tôi chỉ là một đứa trẻ mà đã là chủ mình!
Hỡi ôi! Hoà n cảnh tôi tháºt đáng buồn.
Mặc dầu còn nhá» tôi đã phải chịu nhiá»u bất hạnh để trở nên tháºn trá»ng và khôn ngoan hÆ¡n những đứa trẻ bình thÆ°á»ng ở tuổi tôi, đó là má»™t lợi thế mà tôi đã phải trả bằng má»™t giá đắt.
Vì váºy, trÆ°á»›c khi lao mình và o con Ä‘Æ°á»ng mở ra trÆ°á»›c mặt tôi, tôi muốn Ä‘i thăm con ngÆ°á»i mà trong những năm cuối cùng nà y đã nhÆ° má»™t ngÆ°á»i cha đối vá»›i tôi, nếu nhÆ° cô Catherine không Ä‘em tôi theo cùng các con ông để tôi từ biệt ông thì tôi sẽ Ä‘i má»™t mình đến ôm hôn ông váºy.
ChÆ°a bao giá» tá»›i nhà tù nợ nhÆ°ng thá»i gian gần đây tôi đã nghe nói đến nó khá nhiá»u nên chắc chắn là có thể tìm được. Buá»™c Capi và o má»™t sợi dây thừng, tôi dắt nó Ä‘i đến nhà tù Clichy. Tôi ngừng lại má»™t lúc trÆ°á»›c khi dám và o tưởng nhÆ° mình và o đó sẽ bị bắt giữ. Tôi vẫn hình dung ra khá»i nhà tù rất khó nhÆ°ng tôi không biết muốn và o cÅ©ng chẳng dá»… dà ng gì. Cuối cùng, không chịu để ngÆ°á»i ta không cho mình và o, Ä‘uổi mình vá», tôi đã gặp được ngÆ°á»i tôi muốn gặp.
NgÆ°á»i ta Ä‘Æ°a tôi và o má»™t hà nh lang không thanh chắn, không chấn song sắt nhÆ° tôi đã nghÄ© và ngay sau đó ngÆ°á»i cha Ä‘i ra không bị xÃch xiá»ng gì cả.
- Cha Ä‘ang chá» con đây Rémi ạ, ông bảo tôi, cha đã mắng Catherine không Ä‘Æ°a con tá»›i. Trẻ con nói vá»›i cha là con trở lại nghá» hát. Con đã quên mình suýt chết vì đói và rét ở cá»a nhà ta rồi chăng?
Nếu tôi từ bá» cuá»™c Ä‘á»i đó thì chỉ còn má»™t cách là ở cố định má»™t chá»— nà o. NhÆ°ng là m váºy.sẽ thất hứa vá»›i chị étiennette, Alexis, Benjamin và Lise. Thá»±c tế chị étiennette, Alexis và Benjamin chẳng cần nhá» tôi, há» có thể viết thÆ° cho nhau; nhÆ°ng Lise, em không biết viết, cô Catherine cÅ©ng váºy, nếu tôi bá» Lise, em sẽ hoà n toà n bị bá» rÆ¡i.
Em sẽ nghĩ vỠtôi thế nà o?
- Thế chẳng lẽ cha không muốn con cho cha biết tin tức của các anh chị em con hay sao? -Tôi nói.
- Chúng có nói vá»›i cha vá» chuyện đó, nhÆ°ng không phải chỉ vì nghÄ© đến mình mà cha muốn con từ bá» cuá»™c Ä‘á»i ngÆ°á»i hát rong.
- ChÃnh vì váºy đấy cha ạ, nếu con từ bá» cam kết mà con đã hứa thì Ä‘iá»u đó có nghÄ©a con không nghÄ© đến Lise.
Ông nhìn tôi rất lâu rồi đột nhiên nắm lấy hai bà n tay tôi:
- Con trai của cha, cha sẽ ôm hôn con vì lá»i nói đó; con là má»™t đứa trẻ có tâm. Chỉ có hai chúng tôi ở trong hà nh lang, chúng tôi ngồi bên nhau trên má»™t chiếc ghế dà i, tôi lao và o tay ông.
- Cha chỉ muốn nói vá»›i con má»™t lá»i nà y nữa thôi, ngÆ°á»i cha nói tiếp:
- thôi Ä‘Ã nh nhá» Trá»i! Và cả hai chúng tôi ngồi im lặng má»™t lúc, nhÆ°ng thá»i gian đã hết, đã tá»›i lúc chúng tôi phải chia tay. Bá»—ng nhiên, ông lục túi áo gi-lê lôi ra má»™t chiếc đồng hồ quả quýt to, có dây da buá»™c và o khuyết áo.
- Chẳng nhẽ ta chia tay nhau mà con lại không mang theo má»™t ká»· váºt nà o của cha? Äây là chiếc đồng hồ của cha. Cha cho con. Nó chẳng có giá trị gì lá»›n lắm, nếu đáng giá, cha đã bán Ä‘i rồi. Nó chạy không được tốt, thỉnh thoảng lại phải lấy ngón tay đẩy. NhÆ°ng cuối cùng thì lúc nà y cha chỉ còn có thế.
Nói xong ông đặt chiếc đồng hồ và o tay tôi, rồi thấy tôi có vẻ muốn từ chối một món quà tặng quý đến thế, ông buồn bã nói thêm:
- ở đây cha không cần xem giá», thá»i gian chỉ trôi quá cháºm mà thôi. VÄ©nh biệt con, Rémi bé nhá» của cha. Và ông cầm tay tôi dắt ra cá»a. Tôi cảm Ä‘á»™ng khôn xiết.
Tôi đứng trên phố khá lâu, rất lâu là khác, không biết nên Ä‘i sang trái hay sang phải và có lẽ tôi còn đứng nhÆ° thế cho đến đêm nếu nhÆ°.tay tôi không bất ngá» chạm và o má»™t váºt tròn cứng. Má»™t cách máy móc và cÅ©ng không hiểu mình là m gì, tôi sá» và o nó: hóa ra cái đồng hồ của tôi. Äúng giữa trÆ°a.
Capi kéo ống quần tôi. Nó sủa lên vui mừng.
- Mà y muốn gì, Capi?
Nó nhìn tôi, chỠđợi mấy phút, vÆ°Æ¡n ngÆ°á»i lên đặt chân và o cái túi có chiếc đồng hồ. Nó muốn xem giỠđể nói vá»›i "cá» tá»a đáng kÃnh" nhÆ° thá»i là m việc cùng cụ Vitalis.
Tôi cho nó xem; nó nhìn khá lâu nhÆ° cố nhá»› lại, rồi bắt đầu vẫy Ä‘uôi, sủa lên mÆ°á»i hai tiếng. Thế là nó vẫn không quên. A! Chúng tôi sẽ kiếm được tiá»n vá»›i cái đồng hồ nà y đây! Thêm má»™t Ä‘iá»u tôi không tÃnh đến.
Vì chuyện nà y diá»…n ra giữa phố ngay cá»a nhà tù, có nhiá»u ngÆ°á»i đứng lại tò mò nhìn chúng tôi. Giá mà dám thì tôi đã chÆ¡i ngay má»™t buổi biểu diá»…n nhÆ°ng vì sợ cảnh sát nên tôi thôi. Nghá» của tôi lúc nà y cần nhất là má»™t cái bản đồ nÆ°á»›c Pháp, tôi biết ngÆ°á»i ta bán nó dÆ°á»›i kè sông, tôi quyết định mua má»™t cái. Tôi Ä‘i vá» phÃa kè.
Tá»›i nhà thá» Saint - Médard, hình nhÆ° tôi nháºn ra đứa trẻ Ä‘ang đứng dá»±a và o tÆ°á»ng nhà thá», đứa trẻ kỳ lạ mà tôi đã nhìn thấy ở nhà Garifoli, vẫn đôi mắt Æ°á»›t ấy, vẫn vẻ dịu dà ng nhẫn nhục ấy. Tôi lại gần, nó nháºn ra tôi.
- Có phải anh, nó nói, đến nhà Garifoli cùng với cụ già râu bạc trước hôm tôi và o bệnh viện không nhỉ?
- Tôi đấy. Garifoli vẫn là chủ anh à ?
- NgÆ°á»i ta đã bắt hắn rồi vì hắn đánh má»™t đứa trẻ nhiá»u quá đến ná»—i nó chết. Lần đầu tiên tôi thấy nhà tù có Ãch.
- Bá»n trẻ con thì sao?
- Tôi há»i.
- à ! Tôi có biết gì đâu. Tôi và o bệnh viện vì thằng cha Garifoli đối xá» vá»›i tôi tệ quá đến ná»—i tôi ốm. ở bệnh viện ra tôi vá» lại chá»— Garifoli thì chẳng còn ai, má»™t ngÆ°á»i hà ng xóm kể lại cho tôi nghe những Ä‘iá»u tôi vừa nói vá»›i anh. Thà nh ra tôi má»›i ở đây, không biết Ä‘i đâu, không biết là m gì..Tôi không già u có gì nhÆ°ng tôi đủ để là m cho thằng bé nà y không đến ná»—i chết đói. Tôi chạy đến cá»a hà ng bánh mì rồi quay vá» Ä‘Æ°a nó má»™t cái bánh mì tròn. Nó vồ lấy nhai ngấu nghiến.
- Còn bây giỠanh định là m gì?
- Tôi há»i nó.
- Tôi không biết. Tôi Ä‘ang định bán cây vÄ© cầm Ä‘i, lẽ ra tôi đã bán rồi nếu nhÆ° việc xa nó không là m cho tôi buồn bã quá. Cây vÄ© cầm nà y là niá»m vui, niá»m an ủi của tôi, những lúc buồn tôi tìm má»™t chá»— có thể đứng má»™t mình được rồi kéo Ä‘Ã n cho bản thân mình, lúc ấy tôi nhìn thấy tất cả những thứ đẹp đẽ ở trên trá»i, còn đẹp hÆ¡n cả trong mÆ¡ nữa.
- Thế sao anh không kéo đà n trong phố?
- Tôi đã chÆ¡i Ä‘Ã n trong phố rồi đấy chứ, nhÆ°ng chẳng ai cho tiá»n cả. Còn anh thì sao? Anh là m gì?
Không hiểu tình cảm khoe khoang trẻ thơ nà o đã gây cảm hứng cho tôi:
- Tôi là chủ gánh hát.
- Tôi nói.
- ồ! Thế anh có cho tôi nháºp và o gánh được không? Tên tôi là Mattia.
- Thằng bé nói.
- Nhưng cả gánh hát của tôi chỉ có thế nà y.
- Tôi chỉ và o Capi.
- Cần gì! Ta có hai ngÆ°á»i. ôi! Xin anh, đừng bá» rÆ¡i tôi, tôi sẽ ra sao? Tôi là m việc được, chÆ¡i vÄ© cầm được, là m tráºt khá»›p được, nhảy dây được, chui qua vòng được, hát được; anh muốn gì tôi là m nấy! Tôi không yêu cầu tiá»n, chỉ mong có cái ăn. Tôi mà là m tồi anh cứ việc đánh tôi, chỉ xin anh có má»™t Ä‘iá»u: đừng đánh tôi và o đầu. Nghe Mattia tá»™i nghiệp nói váºy tôi muốn khóc.
- Äược.
- Tôi bảo nó.
Nó láºp tức cầm lấy bà n tay tôi hôn lên đó: NÆ°á»›c mắt tôi dâng lên.
- Äi theo tôi, nhÆ° má»™t ngÆ°á»i bạn ấy!
- Tôi bảo. Và xóc lại chiếc dây đeo đà n hác-pơ trên vai:
- Tiến lên! Chỉ má»™t khắc đồng hồ sau chúng tôi ra khá»i Paris.
Gió hanh tháng ba là m Ä‘Æ°á»ng khô ráo, trên đất cứng Ä‘i bá»™ dá»… dà ng. Khà trá»i dịu, mặt trá»i rá»±c rỡ trên bầu trá»i không mây..Tháºt khác biệt biết bao so vá»›i cái ngà y tuyết rÆ¡i mà tôi và o Paris nÆ¡i tôi khát khao bao lâu nhÆ° má»™t vùng đất hứa!
Cuá»™c du hà nh của chúng tôi khởi đầu tháºt đẹp, tôi sải bÆ°á»›c trên con Ä‘Æ°á»ng vang tiếng bÆ°á»›c chân vá»›i đầy niá»m tin. Capi, được tháo dây buá»™c, chạy quanh chúng tôi, bất cứ cái gì và chẳng là m sao cÅ©ng sủa. Có lẽ nó chỉ vì thÃch mà sủa.
Bên cạnh tôi Mattia Ä‘i không nói năng gì, tôi cÅ©ng im lặng. Tôi đã hứa vá»›i Lise Ä‘i gặp hai anh của em và chị étiennette trÆ°á»›c em, nhÆ°ng tôi không cam kết sẽ thăm ai đầu tiên: Benjamin, Alexis hay chị étiennette? Tôi đến thăm ai trÆ°á»›c tiên sẽ do tôi chá»n, nghÄ©a là tôi có thể Ä‘i Cévennes, Charente hoặc Picardie.
Vì tôi ra khá»i Paris vá» phÃa nam, tôi chỉ còn chá»n hoặc Alexis hoặc chị étiennette. Má»™t trong những lý do là m tôi muốn Ä‘i xuống phÃa nam trÆ°á»›c, đó là vì mong gặp má Barberin. Nếu nhÆ° đã từ lâu tôi không nói tá»›i má, không có nghÄ©a có thể kết luáºn là tôi đã quên má. CÅ©ng không nên tưởng rằng tôi là kẻ vô Æ¡n đã không viết thÆ° cho má.
Biết bao lần tôi đã định viết cho má để bảo vá»›i má nhÆ° thế nà y: "Con luôn nghÄ© đến má và yêu má vá»›i cả tấm lòng con". NhÆ°ng, má»™t phần vì má không biết Ä‘á»c, phần khác, ná»—i sợ lão Bar-berin kìm tay tôi lại. Nếu Barberin nhá» thÆ° tôi mà biết tôi ở đâu, hắn có đòi lại tôi chăng? Rồi lại Ä‘em bán tôi Ä‘i lần nữa chăng? Có lẽ lão có quyá»n là m việc đó. NghÄ© đến đó thà tôi bị má Barberin buá»™c tá»™i là vô Æ¡n còn hÆ¡n vô phúc lại rÆ¡i và o quyá»n hà nh của lão Barberin.
NhÆ°ng bây giá» khi mà tôi muốn Ä‘i đâu thì Ä‘i, tôi có thể gặp lại má lắm chứ. HÆ¡n nữa, vì đã thu nháºn Mattia và o "gánh hát" của tôi, tôi thấy vấn Ä‘á» nà y cÅ©ng dá»… thôi. Tôi có thể cá» Mattia và o trÆ°á»›c, tôi khôn ngoan lùi lại sau. Nó sẽ lấy cá»› gì đó và o nhà má Barberin; nếu má có má»™t mình, nó sẽ kể sá»± thá»±c cho má nghe rồi ra báo cho tôi biết, tôi sẽ và o căn nhà nÆ¡i trôi qua tuổi ấu thÆ¡ của tôi để sà và o vòng tay bà vú nuôi, còn nếu nhÆ° lão Barberin Ä‘ang ở nhà thì Mattia sẽ Ä‘á» nghị má Barberin đến má»™t chá»— đã hẹn trÆ°á»›c để tôi được ôm hôn má. Vừa Ä‘i tôi vừa xây dá»±ng cả má»™t kế hoạch nhÆ° váºy. Lúc nà y chúng tôi Ä‘ang ở giữa chốn đồng quê chúng tôi có thể nghỉ chân má»™t lúc..Tôi bảo Mattia:
- Nếu anh muốn, chúng ta sẽ nghỉ một chút.
- Vâng nhÆ°ng tôi muốn xin anh xÆ°ng hô cáºu, tá»› vá»›i tôi.
- Tôi muốn thế lắm.
Thế là nó cÆ°á»i, má»™t cái cÆ°á»i chân thà nh dịu dà ng giÆ¡ hết cả răng ra, bá»™ răng trắng ngà trên khuôn mặt rám nắng.
Tôi lấy bản đồ ra trải trên cá». Tôi định hÆ°á»›ng khá lâu, cuối cùng vạch ra hà nh trình của mình nhÆ° sau: Corbeil, Fontainebleau, Montargis, Gien, Bourges, Saint - Amand, Montlucon. Có thể tá»›i Chavanon được và nếu gặp chút may mắn thì dá»c Ä‘Æ°á»ng chúng tôi sẽ không chết đói. Trong khi tôi nghiên cứu bản đồ, Mattia quan sát tôi má»™t cách chăm chú.
- Cáºu biết Ä‘á»c Æ°?
- Có chứ. Thế còn cáºu, cáºu không biết Ä‘á»c à ?
- Không.
- Thế có muốn há»c không?
- ồ! Có chứ.
- Äược, thế thì tá»› sẽ dạy cáºu.
Mở cái túi ra tôi bá»—ng có ý nghÄ© xem thỠở trong có những thứ gì. Tôi bèn bà y cả ra trên cá». Tôi có ba áo sÆ¡ mi bằng vải toan, ba đôi tất, năm khăn tay, tất cả Ä‘á»u còn rất má»›i, và má»™t đôi già y đã bắt đầu cÅ©. Mattia lóa mắt.
- Còn cáºu, cáºu có những gì nà o?
- Tôi há»i nó.
- Cây Ä‘Ã n và bá»™ quần áo mặc trên ngÆ°á»i.
- Äược!
- Tôi nói.
- Ta sẽ chia ra, vì ta là bạn mà : cáºu sẽ có hai áo sÆ¡ mi, hai đôi tất, ba khăn tay, có Ä‘iá»u là má»—i đứa sẽ Ä‘eo cái túi trong má»™t giỠđồng hồ.
Mattia muốn từ chối phần đầu của lá»i Ä‘á» nghị, nhÆ°ng tôi đã có thói quen chỉ huy, tôi không cho nó cãi lại.
Tôi bà y cái túi nội trợ mà chị étiennette cho tôi trên mấy chiếc áo sơ mi, cả cái hộp trong đựng bông hoa hồng của Lise nữa. Mattia muốn mở cái hộp ra nhưng tôi không cho phép, tôi cất cái hộp đó và o túi.
- Nếu cáºu muốn là m vui lòng tá»›, tôi bảo nó, thì đừng bao giá» mở cái há»™p nà y ra. Äó là má»™t quà tặng.
Từ khi trở lại khoác tấm da cừu và khoác cây Ä‘Ã n hác-pÆ¡, có má»™t Ä‘iá»u là m tôi khá lúng túng, đó là chiếc quần của tôi. Nghệ sÄ© không.mặc quần dà i. Äể xuất hiện trÆ°á»›c công chúng phải mặc quần cụt, Ä‘i tất trên có buá»™c chéo những sợi ruy-băng.
Tôi bèn mở cái túi nội trợ của chị étiennette ra, cầm lấy cái kéo.
- Trong khi tá»› sá»a cái quần, tôi bảo Mattia, cáºu cho tá»› biết tà i nghệ chÆ¡i vÄ© cầm của cáºu nà o. Nó cầm lấy Ä‘Ã n và bắt đầu chÆ¡i.
Trong thá»i gian đó tôi dÅ©ng cảm Ä‘Æ°a mÅ©i kéo và o cắt quần. Thoạt đầu tôi vừa cắt quần vừa nghe Mattia, sau rồi chẳng mấy chốc tôi dừng hẳn lại dá»ng tai lên nghe: Mattia chÆ¡i vÄ© cầm chẳng kém gì cụ Vitalis. Tôi vừa vá»— tay vừa há»i nó:
- Ai dạy cáºu Ä‘Ã n thế?
- Má»—i ngÆ°á»i má»™t tÃ, chủ yếu tá»± há»c trong khi là m việc. Tá»› chÆ¡i những gì nghe được ở ngÆ°á»i khác. Äến lượt tôi, tôi cÅ©ng muốn tá» cho Mattia biết mình cÅ©ng là má»™t tay chÆ¡i nhạc không tồi: Cầm lấy Ä‘Ã n hác-pÆ¡ tôi hát má»™t khúc mà tôi yêu thÃch.
Thế là , nhÆ° giữa những nghệ sÄ© vá»›i nhau, Mattia đáp lại lá»i ca của tôi bằng những cái vá»— tay. NhÆ°ng, sau khi chÆ¡i nhạc cho vui cÅ©ng phải nghÄ© đến chÆ¡i nhạc để có cÆ¡m chiá»u, có chá»— ngủ nữa chứ. Chúng tôi lại lên Ä‘Æ°á»ng.
- Cáºu dạy tá»› bà i hát của cáºu Ä‘i, Mattia nói, ta sẽ cùng hát, tá»› nghÄ© chẳng bao lâu tá»› sẽ đệm vÄ© cầm được, nhÆ° thế rất hay.
Sau Villejuif, chúng tôi đến má»™t ngôi là ng ná». Khi qua cổng má»™t cái trại chúng tôi thấy trong sân đầy ngÆ°á»i: Ä‘ang có đám cÆ°á»›i.
Tôi chợt có ý nghÄ© há» cần có ngÆ°á»i chÆ¡i Ä‘Ã n để nhảy, thế là tôi bÆ°á»›c và o, theo sau là Mattia và Capi. Tay ngả mÅ© chà o tháºt cung kÃnh, tôi Ä‘á» nghị vá»›i ngÆ°á»i đầu tiên gặp trên Ä‘Æ°á»ng và o. Äó là má»™t chà ng thanh niên to lá»›n có vẻ dá»… chịu, tÃnh tình Ä‘iá»m đạm.
- Nà y, các vị Æ¡i, anh ta gá»i, các vị nghÄ© sao nếu có chút nhạc? Ta đứng và o nhảy ca-Ä‘ri nà o! Chỉ và i phút sau ai nấy đứng thà nh từng nhóm ở giữa sân để nhảy.
- Cáºu có chÆ¡i được Ä‘iệu nhảy ca-Ä‘ri không?
- Tôi há»i khẽ Mattia vì tôi khá lo lắng.
- Äược...Nó kéo thá» Ä‘Ã n vÄ© cầm cho tôi nghe, may mà tôi cÅ©ng biết Ä‘iệu ấy. Thế là chúng tôi thoát hiểm.
NgÆ°á»i ta Ä‘em má»™t cái xe bò từ trong nhà để xe ra, cho chúng tôi lên đó. Tuy chÆ°a hòa nhạc vá»›i nhau bao giá» nhÆ°ng chúng tôi cùng chÆ¡i Ä‘iệu nhảy ca-Ä‘ri không đến ná»—i dở. CÅ©ng may chúng tôi chÆ¡i ở đây cho những đôi tai không sà nh nhạc cÅ©ng không khó tÃnh lắm.
- Có cáºu nà o trong hai cáºu biết chÆ¡i kèn đẩy coóc-nê không nhỉ?
- Anh thanh niên to lá»›n há»i chúng tôi.
- Có, có, Mattia trả lá»i, nhÆ°ng tôi không có kèn.
- Äể tôi Ä‘i kiếm, vÄ© cầm thì hay tháºt đấy nhÆ°ng hÆ¡i nhạt nhẽo.
- Cáºu chÆ¡i cả kèn đẩy nữa cÆ¡ à ?
- Tôi há»i Mattia.
- Cả kèn tÆ¡-rôm-pét có rãnh, cả sáo, tất cả các nhạc cụ. Quả thằng bé đáng quý tháºt. Chẳng mấy chốc kèn coóc-nê được mang đến, chúng tôi lại cùng chÆ¡i khúc nhảy ca-Ä‘ri, pôn-ka, van-xÆ¡... cứ nhÆ° thế cho đến tối. Chúng tôi mệt rã rá»i. Cô dâu xuất hiện.
- Thôi thôi, cô nói, hai đứa trẻ không Ä‘Ã n nổi nữa rồi. Chuẩn bị đặt tay và o túi tiá»n Ä‘i nà o.
- Nếu cô cho phép, tôi nói vá»›i cô, chúng tôi sẽ cho thủ quỹ của chúng tôi Ä‘i thu tiá»n ạ.
Tôi ném cái mÅ© của mình cho Capi, nó ngáºm và o mõm. Má»i ngÆ°á»i vá»— tay rầm ráºp khi thấy nó duyên dáng chà o ngÆ°á»i ta má»—i khi ngÆ°á»i ta cho tiá»n, nhÆ°ng Ä‘iá»u đáng giá hÆ¡n đối vá»›i chúng tôi là ngÆ°á»i ta cho nhiá»u lắm. Tôi theo dõi thấy những đồng bạc trắng xóa rÆ¡i xuống mÅ©, cuối cùng chú rể bá» và o má»™t đồng năm phrăng.
ChÆ°a phải đã hết. NgÆ°á»i ta má»i chúng tôi và o bếp ăn cÆ¡m và cho chúng tôi ngủ trong vá»±a thóc. Sáng hôm sau, khi rá»i căn nhà mến khách đó chúng tôi có vốn liếng là hai mÆ°Æ¡i tám phrăng. Cả má»™t tà i sản!
- Nhá» cáºu mà có đấy, Mattia ạ.
- Tôi bảo bạn tôi.
- Má»™t mình tá»› thì là m sao thà nh ban nhạc được. Chúng tôi lại lên Ä‘Æ°á»ng, lòng thênh thang đầy hy vá»ng. Cuối cùng tÆ°Æ¡ng lai mỉm cÆ°á»i vá»›i chúng tôi chăng?.
|
10-09-2008, 08:50 PM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 9
Một thà nh phố đen
Chúng tôi lại lên Ä‘Æ°á»ng, không đói không mệt vá»›i hai mÆ°Æ¡i tám phrăng trong túi nhá» sá»± đón tiếp nồng nhiệt mà ngÆ°á»i ta đã dà nh cho chúng tôi nhân má»™t đám cÆ°á»›i ở gần Villejuif.
Phải nói rằng chúng tôi đã toà n tâm toà n lá»±c chÆ¡i Ä‘Ã n cho cô dâu và các khách má»i của cô nhảy. Vá»›i hai mÆ°Æ¡i tám phrăng trong túi, chúng tôi là hai vị chúa tể, khi tá»›i Corbeil tôi đã có thể mua thoải mái má»™t số thứ không dại dá»™t chút nà o: trÆ°á»›c hết là má»™t cây kèn đẩy cÅ© ở má»™t cá»a hà ng sắt tuy không má»›i không đẹp nhÆ°ng được lau chùi kỹ cà ng bảo dưỡng cẩn tháºn, rất được việc cho chúng tôi; rồi những dây ruy-băng đỠđể buá»™c và o tất, cuối cùng má»™t túi cÅ© của quân Ä‘á»™i cho Mattia. Khi rá»i Corbeil, sau khi trả hết tiá»n những thứ đã mua, túi tiá»n chúng tôi có ba mÆ°Æ¡i phrăng bởi vì những cuá»™c biểu diá»…n ở.đây của chúng tôi thu được khá nhiá»u. Chúng tôi Ä‘iá»u hòa các tiết mục sao cho ở lại nÆ¡i nà y được nhiá»u ngà y. Sau nữa Mattia và tôi rất hợp nhau, đến ná»—i coi nhau nhÆ° hai anh em ruá»™t.
Sau khi rá»i Corbeil chúng tôi tiến vá» Mon-targis để tá»›i nhà má Barberin. Bây giá» tôi đã già u, tôi phải có quà tặng má chứ. Chẳng phải tìm tòi gì lâu. Có má»™t thứ sẽ có thể là m má sung sÆ°á»›ng hÆ¡n tất cả má»i thứ: đó là má»™t con bò cái.
Cái chÃnh lúc nà y là là m sao biết giá. Lần đầu tiên tôi há»i má»™t ông lái bò ông nà y cÆ°á»i và o mÅ©i tôi để trả lá»i. NhÆ°ng tôi không để ngÆ°á»i ta là m cho bối rối.
- Phải cho sữa tốt lại không ăn quá nhiá»u. Ông ta có má»™t con bò cái đúng theo yêu cầu của tôi, nếu Ä‘Æ°a ông năm mÆ°Æ¡i ê-quy thì con bò sẽ thuá»™c vá» tôi.
Còn lâu tôi má»›i có đủ món tiá»n lá»›n đó.
Chẳng lẽ không mua nổi nó sao? Khéo không mua nổi mất. NhÆ°ng nếu váºn may vẫn đến vá»›i chúng tôi nhÆ° những ngà y đầu tiên thì tôi có thể thu tháºp từng xu má»™t lắm chứ! Chỉ cần có thá»i gian thôi. Lúc đó má»™t ý tưởng má»›i nảy ra trong óc tôi.
Äáng lẽ đầu tiên Ä‘i Chavanon thì hãy Ä‘i Varses đã, nhÆ° váºy chúng tôi sẽ có đủ số thá»i gian bị thiếu nếu Ä‘i thẳng tá»›i Chavanon.
Phải Ä‘i Varses trÆ°á»›c đã, lúc vá» má»›i tá»›i nhà má Barberin. Buổi sáng tôi thông báo cho Mattia ý tôi, Mattia không phản đối gì cả. Chúng tôi mất ba tháng má»›i vượt qua ngần ấy cây số, nhÆ°ng tá»›i gần Varses tôi vui mừng đếm tiá»n thấy mình đã táºn dụng tốt thá»i gian:
Chúng tôi có một trăm hai mươi tám phrăng, chỉ thiếu hai mươi hai phrăng là mua được con bò cái. Từ Varses tới Chavanon chắc chắn chúng tôi sẽ kiếm được khá.
Varses, cách đây má»™t trăm năm, chỉ là má»™t ngôi là ng nhá» hẻo lánh giữa núi non. Tháºt quả trên mặt đất tháºt hiu quạnh: chỉ có đá vôi, đất truông, không cây cối ngoà i đây đó mấy cây dẻ, cây dâu tằm và và i cây oliviers còm cõi; đất không trồng trá»t được, chá»— nà o cÅ©ng thấy đá xám, đá trắng; chỉ những nÆ¡i đất hÆ¡i sâu má»™t chút má»›i.có chút ẩm thấp để má»™t Ãt thá»±c váºt sống được là m nổi báºt lên trông rất vui mắt.
Vì nÆ¡i đây trÆ¡ trụi nhÆ° thế nên hay xảy ra những tráºn lụt kinh khủng: má»—i khi trá»i mÆ°a, nÆ°á»›c cứ chảy theo những sÆ°á»n dốc trụi cây nhÆ° trên má»™t Ä‘Æ°á»ng phố lát đá và những con suối xÆ°a nay cạn khô nay chảy à o à o nhÆ° thác là m cho bá»—ng chốc bao nhiêu sông trong thung lÅ©ng đầy ắp lên rồi trà n ra, chỉ và i phút nÆ°á»›c ngáºp đến năm mét và hÆ¡n cả thế nữa.
Khi chúng tôi tá»›i ngoại vi Varses là ba giá» chiá»u, mặt trá»i rá»±c rỡ tá»a trên bầu trá»i trong vắt, nhÆ°ng cà ng tiến tá»›i ngà y cà ng tối Ä‘i; giữa bầu trá»i và mặt đất má»™t đám mây khói dà y đặc bốc từ những ống khói nặng ná» ra xâu xé lẫn nhau rồi lan dà i ngá»™t ngạt. Từ hÆ¡n má»™t giá» nay chúng tôi nghe thấy những tiếng vù vù rất mạnh, những tiếng rì rà o nhÆ° tiếng rì rà o của biển cùng vá»›i những tiếng Ä‘áºp đùng đục. Tiếng vù vù thì là tiếng quạt rồi còn những tiếng đục là tiếng búa và tiếng vồ. Tôi chỉ biết chú của Alexis là công nhân má» là m việc ở má» Truyère và chỉ có thế. Chú ở Varses hay ngoại ô Varses?
Và o tá»›i là ng tôi há»i thăm mỠở đâu, ngÆ°á»i ta chỉ cho tôi đến bá» bên trái của con sông Di-vonne. NgÆ°á»i ta cÅ©ng cho chúng tôi địa chỉ của chú Gaspard, chú ở cách đấy má»™t quãng ngắn trong má»™t phố quanh co và dốc đứng từ ngá»n đồi xuống con sông. Khi há»i thăm ông thì má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đang nói chuyện vá»›i má»™t bà hà ng xóm đã trả lá»i là là m việc xong đến sáu giỠông má»›i vá».
- Thế cháu há»i ông ấy có việc gì?
- Cháu muốn gặp Alexis.
Bà bèn nhìn tôi từ đầu đến chân và nhìn Capi.
- Cháu là Rémi phải không? Alexis có nói chuyện vá»›i chúng tôi, nó đợi cháu đến đấy. Thế còn cáºu nà y là ai?
- Là bạn cháu ạ.
Äó là bà thÃm của Alexis. Tôi cứ tưởng bà ta má»i chúng tôi và o trong nhà nghỉ ngÆ¡i vì đôi chân đầy bụi cÅ©ng nhÆ° khuôn mặt sạm nắng gió của chúng tôi cho biết rõ chúng tôi mệt lắm; thế nhÆ°ng bà ta chẳng là m gì cả chỉ nhắc lại là nếu chúng tôi quay lại lúc sáu giá» thì sẽ gặp Alexis. Cách đón tiếp nhÆ° váºy là m chúng tôi không muốn quay lại nhà là m gì nữa, chúng tôi Ä‘i đến đợi Alexis ở cá»a và o má» lúc gần sáu giá»..Tôi đứng đó vá»›i Mattia và Capi và sau sáu giá» Ä‘á»™ và i phút tôi bắt đầu nhìn thấy từ trong Ä‘Æ°á»ng hầm sâu thẳm và tăm tối những chấm sáng lá»›n dần. Äó là những ngÆ°á»i thợ má» tay cầm đèn trở lên chốn ban ngà y ban mặt.
Há» Ä‘i rất cháºm, bÆ°á»›c Ä‘i nặng ná» tá»±a nhÆ° bị Ä‘au đầu gối váºy, Ä‘iá»u đó sau nà y tôi má»›i biết, khi mà tôi bÆ°á»›c xuống những báºc lên xuống của chiếc thang dẫn xuống mức sâu nhất của má»; mặt há» Ä‘en nhÆ° mặt những ngÆ°á»i nạo ống khói, áo quần và mÅ© há» phủ đầy bụi than cùng những mảng bùn Æ°á»›t. Qua kho để đèn, từng ngÆ°á»i Ä‘i và o treo đèn lên má»™t cái Ä‘inh.
Mặc dù rất chú ý tôi không nhìn thấy Alexis, nếu anh không nhảy lên bá cổ tôi hẳn tôi đã để anh Ä‘i qua trÆ°á»›c mặt mà không biết: Ä‘en từ đầu đến chân nhÆ° thế bây giá» anh đâu còn giống ngÆ°á»i anh của tôi vẫn thÆ°á»ng chạy trên những lối Ä‘i ở vÆ°á»n xÆ°a kia?
- Äây là Rémi.
- Anh vừa nói vừa quay lại phÃa má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông khoảng bốn mÆ°Æ¡i tuổi Ä‘i bên cạnh. Tôi biết ngay đấy là chú Gaspard.
- Bá»n chú chá» cháu đã lâu.
- ông hiá»n từ nói.
Capi mừng rỡ vì gặp lại Alexis. Trong khi đó tôi giải thÃch cho chú Gaspard rà ng Mattia là má»™t ngÆ°á»i bạn của tôi, má»™t cáºu bé rất khá mà tôi đã quen từ lâu, chÆ¡i kèn đẩy không kém gì ai.
- Còn đây là Capi chứ gì, - chú Gaspard nói, - ngà y mai là chủ nháºt: nghỉ ngÆ¡i xong bá»n cháu biểu diá»…n cho chúng tôi xem má»™t buổi nhé. Alexis nói là con chó nà y thông thái hÆ¡n cả má»™t ông giáo hoặc má»™t kịch sÄ© đấy.
Tôi lúng túng trÆ°á»›c mặt bà thÃm bao nhiêu thì thoải mái vá»›i ông chú bấy nhiêu. Khi sắp sá»a vá» tá»›i nhà , chú Gaspard lại gần chúng tôi:
- Bá»n cháu ăn tối vá»›i chúng tôi nhé. ChÆ°a bao giá» có má»™t lá»i má»i nà o là m tôi vui đến thế bởi vì tôi Ä‘ang tá»± há»i liệu đến cá»a chúng tôi có phải chia tay nhau hay không, cách đón tiếp của bà thÃm chẳng là m tôi mảy may hy vá»ng.
- Äây là Rémi, - ông nói khi bÆ°á»›c và o nhà , - và bạn của cháu.
- Tôi đã gặp các cáºu ấy rồi.
Äược trôi qua buổi tối cùng ông, tôi tháºt sung sÆ°á»›ng, tháºt tình mà nói tôi cÅ©ng sung sÆ°á»›ng.được ăn cÆ¡m tối nữa. Suốt từ Paris chúng tôi cứ gặp đâu ăn đấy, Ãt khi được ăn má»™t bữa cÆ¡m thá»±c sá»±. Thá»±c ra vá»›i những gì thu được chúng tôi cÅ©ng khá già u, đủ để ăn những bữa cÆ¡m sang trá»ng trong các quán, nhÆ°ng còn phải dà nh tiá»n táºu bò nữa. CÆ¡m tối kéo dà i không bao lâu.
- Cháu sẽ ngủ với Alexis nhé.
- Chú Gaspard bảo tôi.
- Còn Mattia, nếu cháu đồng ý ngủ trong lò bánh mì, chú sẽ là m cho cháu má»™t cái giÆ°á»ng đệm rÆ¡m. Tối và phần lá»›n đêm đó tôi và Alexis dùng để bà n chuyện.
Chú Gaspard là thợ cuốc than, nghÄ©a là ông cuốc than trong má» bằng má»™t cái cuốc chim. Alexis là ngÆ°á»i đẩy goòng, có nghÄ©a đẩy than trên má»™t toa xe gá»i là xe goòng trên Ä‘Æ°á»ng ray từ nÆ¡i than được cuốc ra cho tá»›i má»™t cái giếng. Xe goòng trong có chứa than khi đến giếng được móc và o má»™t dây cáp có máy Ä‘Æ°a lên trên mặt đất.
Dù cho má»›i là thợ má» có Ãt lâu, Alexis đã yêu má», tá»± hà o vá» má», theo anh đó là cái mỠđẹp nhất, ly kỳ nhất xứ sở nà y, anh đặt và o câu chuyện kể của mình tất cả tầm quan trá»ng của má»™t ngÆ°á»i khách phÆ°Æ¡ng xa đến từ vùng đất lạ tìm được những đôi tai chú ý lắng nghe mình.
Alexis tiếp tục kể vá» cuá»™c sống của má», những hiểm nguy của má» nhÆ° vụ nổ ga khủng khiếp tức là nổ khà má» và i tuần trÆ°á»›c đây là m chết hà ng chục công nhân má», tai nạn nà y gây cho anh má»™t ấn tượng rất mạnh.
Những gì Alexis kể kÃch thÃch trà tò mò của tôi đến ná»—i tôi muốn xuống má» nhÆ°ng muốn xuống má» phải là thợ mỠđã. Tuy nhiên, má»™t sá»± tình cỠđã khiến tôi cảm nháºn được tất cả ná»—i hãi hùng đôi khi vẫn Ä‘e dá»a thợ má».
Tối hôm trÆ°á»›c ngà y tôi lên Ä‘Æ°á»ng, Alexis vá» nhà vá»›i má»™t bà n tay bị giáºp do má»™t tảng than rÆ¡i và o. Má»™t ngón tay anh nát ra đến má»™t ná»a, cả bà n tay giáºp tÃm bầm lại. Bác sÄ© của công ty đến nhà thăm và băng bó cho anh. Vết thÆ°Æ¡ng không trầm trá»ng nhÆ° Alexis phải nghỉ việc.
Chú Gaspard có tÃnh cách là đá»i là m sao ông chấp nháºn là m váºy, chẳng buồn chẳng giáºn bao giá», nhÆ°ng có má»™t Ä‘iá»u khiến ông mất cả hiá»n là nh: đó là có cái gì cản trở công việc của ông..Khi biết Alexis phải nghỉ là m việc trong nhiá»u ngà y, ông kêu tÆ°á»›ng lên. Ai sẽ đẩy xe goòng trong suốt thá»i gian nà y? Chẳng có ai thay nó cả, má» Ä‘ang thiếu ngÆ°á»i nhất là trẻ con.
Ông Ä‘i tìm má»™t ngÆ°á»i đẩy xe goòng nhÆ°ng lại vá» không. ông bắt đầu phà n nà n. Thấy ông buồn và hiểu vì sao ông buồn, đồng thá»i cảm thấy có nghÄ©a vụ trong trÆ°á»ng hợp nà y, mình nên có cách riêng để Ä‘á»n đáp lòng hiếu khách của ông đã dà nh cho chúng tôi, tôi bèn há»i ông đẩy goòng có khó lắm không.
- Chỉ việc đẩy nó trên Ä‘Æ°á»ng ray.
- Xe có nặng không ạ?
- Không đến nỗi nặng lắm.
- Alexis đẩy được thì chắc là cháu cÅ©ng đẩy được. Ông cÆ°á»i ầm lên nhÆ°ng sau đó trở lại đứng đắn ngay:
- Cháu là cáºu bé tốt quá, đúng thế đấy, ngà y mai cháu xuống má» vá»›i chú. Äúng là cháu giúp chú, nhÆ°ng có lẽ cÅ©ng có Ãch cho cháu. Nếu cháu thấy thÃch công việc nà y, thì nó còn hÆ¡n là cứ lang thang trên Ä‘Æ°á»ng. NhÆ°ng nếu nhÆ° thế thì Mattia sẽ là m gì? Tôi bèn há»i nó có muốn cùng Capi Ä‘i biểu diá»…n trong vùng lân cáºn không thì nó đồng ý.
- Tá»› sẽ rất hà i lòng tá»± mình kiếm nốt tiá»n táºu bò.
- Nó cÆ°á»i nói.
Qua ba tháng chúng tôi cùng ở vá»›i nhau, sống giữa không khà thoáng đãng, Mattia đã khác xa cáºu bé ốm yếu mà tôi gặp Ä‘ang đứng dá»±a và o nhà thá» Saint - Médard. Mặt trá»i và cuá»™c sống ngoà i trá»i đã Ä‘em lại sức khá»e cho nó, là m nó vui lên. Suốt hà nh trình lúc nà o nó cÅ©ng vui, cÅ©ng cÆ°á»i. Nếu không có nó không hiểu tôi sẽ ra sao?
Chúng tôi thá»a thuáºn vá»›i nhau trong thá»i gian tôi xuống má» Mattia sẽ Ä‘i biểu diá»…n để tăng thêm thu nháºp.
Sáng hôm sau ngÆ°á»i ta Ä‘Æ°a cho tôi bá»™ quần áo lao Ä‘á»™ng của Alexis. Tôi Ä‘i theo chú Gaspard.
- Chú ý và o nhé, - ông Ä‘Æ°a cái đèn cho tôi, - cứ theo chú mà đi. Chúng tôi Ä‘i sâu và o Ä‘Æ°á»ng hầm, ông Ä‘i trÆ°á»›c.
- Cháu mà trượt chân ở báºc thang thì bám chặt và o nhé, ở dÆ°á»›i kia sâu lắm và cứng lắm đấy..Không cần phải nghe những lá»i dặn dò nà y tôi đã đủ xúc Ä‘á»™ng rồi, bởi vì từ chá»— ánh sáng bÆ°á»›c và o trong đêm tối, từ mặt đất bÆ°á»›c và o trong lòng đất, ai chẳng thấy xốn xang trong lòng. Theo bản năng tôi quay lại phÃa sau: ban ngà y chỉ còn là má»™t chấm sáng nhá» tÃt táºn đầu kia. Tôi theo kịp bÆ°á»›c chân chú Gaspard rất nhanh.
- Äến báºc thang rồi đây nà y.
- Chẳng bao lâu ông nói.
Chúng tôi đến trÆ°á»›c má»™t cái lá»— Ä‘en ngòm và trong cái chiá»u sâu mà mắt tôi không thể lÆ°á»ng nổi tôi thấy những vệt sáng Ä‘ung Ä‘Æ°a, ở đầu và o thì lá»›n sau cứ nhá» dần đến Ä‘á»™ chỉ còn là những chấm nhá» khi chúng cứ cà ng ngà y cà ng xa Ä‘i. Äó là đèn của những thợ mỠđã và o má» trÆ°á»›c chúng tôi. Tiếng há» nói chuyện nghe nhÆ° tiếng rì rầm vẳng tá»›i táºn tai chúng tôi nhá» má»™t luồng không khà âm ấm thổi và o mặt, luồng không khà có mùi gì đó mà lần đầu tiên tôi ngá»i thấy: nó nhÆ° mùi ê-te lẫn vá»›i mùi ét-xăng.
Khi tá»›i nÆ¡i là m việc, chú Gaspard chỉ cho tôi phải là m những gì, và khi goòng đầy ắp than, ông cùng đẩy vá»›i tôi để dạy tôi cách đẩy goòng tá»›i táºn giếng, dạy tôi cách Ä‘Æ°a goòng và o những Ä‘Æ°á»ng tránh khi gặp những ngÆ°á»i đẩy xe goòng tá»›i từ phÃa ngược lại.
Kể cÅ©ng có lý khi nói rằng nghá» nà y không lấy gì là m khó lắm, sau và i giá» nếu nhÆ° tôi chÆ°a trở nên thà nh thạo thì cÅ©ng có thể gá»i là là m được. Chỉ chÆ°a khéo lắm chÆ°a quen lắm mà thôi, bù và o đó tôi buá»™c phải mất nhiá»u sức hÆ¡n, kết quả là là m được Ãt hÆ¡n và mệt nhiá»u hÆ¡n.
Cạnh nÆ¡i chú Gaspard là m việc, có má»™t ngÆ°á»i đẩy goòng láng giá»ng vá»›i tôi, lẽ ra là má»™t đứa trẻ nhÆ° tôi và các bạn tôi, thì lại là má»™t cụ già râu bạc trắng; nói bạc trắng vì và o ngà y chủ nháºt, ngà y ai nấy tắm rá»a sạch sẽ, bởi qua cả má»™t tuần lá»…, ngà y thứ hai râu xám ngà y thứ bảy râu Ä‘en. Cụ đến ngoà i sáu mÆ°Æ¡i tuổi. Ngà y xÆ°a, thá»i còn trẻ, cụ là thợ gá»—, có nghÄ©a chịu trách nhiệm bảo trì các cá»™t chống bằng gá»— để chống hầm, nhÆ°ng sau má»™t vụ sụt hầm cụ bị nghiá»n nát ba ngón tay Ä‘Ã nh phải bá» nghá». Công ty của cụ có cho cụ má»™t chút tiá»n trợ cấp vì tai nạn nà y xảy ra khi cụ cứu ba công nhân bạn. Cụ sống bằng tiá»n trợ cấp đó được và i năm. Công ty của cụ phá sản, cụ chẳng còn nguồn nà o mà sống, chẳng thuá»™c diện nà o, cụ phải và o má».Truyère đẩy goòng. Há» gá»i cụ là cụ giáo, bởi vì cụ hiểu biết nhiá»u Ä‘iá»u mà các thợ cuốc, thợ má» báºc thầy còn phải chịu, những ngÆ°á»i nà y sẵn sà ng nói lên nhÆ° váºy.
Trong giỠăn cÆ¡m chúng tôi là m quen vá»›i nhau và cụ thân vá»›i tôi rất nhanh. ở trong má» thÆ°á»ng ngÆ°á»i ta Ãt nói vì thế ngÆ°á»i ta gá»i chúng tôi là những ngÆ°á»i hay chuyện.
Những câu chuyện kể của Alexis không cho tôi biết hết những Ä‘iá»u tôi muốn biết, những câu trả lá»i của chú Gaspard cÅ©ng không là m tôi thá»a mãn, bởi vì khi tôi há»i chú:
- Than đá là gì hả chú? Thì lúc nà o chú cÅ©ng chỉ trả lá»i:
- Là than tìm được ở trong đất. NhÆ°ng khi tôi há»i cụ giáo cÅ©ng câu há»i ấy thì cụ lại trả lá»i khác hẳn:
- Nó không gì khác chỉ là than gỗ mà thôi:
Äáng lẽ cho và o lò sưởi những cái cây của thá»i đại chúng ta, ta lại cho và o đó cây cối má»c trong những khu rừng cổ đại đã biến thà nh than do sức mạnh của thiên nhiên, do cháy rừng, do núi lá»a, do Ä‘á»™ng đất.
Và khi tôi ngạc nhiên nhìn cụ thì cụ nói:
- Hôm nay ta không có thì giá» nói vá» chuyện đó, nhÆ°ng mai là chủ nháºt, cháu đến tôi, tôi sẽ giải thÃch cho cháu. Ngà y hôm sau tôi nói vá»›i chú Gaspard là mình đến thăm cụ giáo.
- à , chú cÆ°á»i, thế là cháu đã tìm được ngÆ°á»i để chuyện trò rồi đấy hả, Ä‘i Ä‘i, nếu lòng cháu muốn váºy. Chỉ có Ä‘iá»u là nếu nhÆ° cháu há»c được cái gì ở cụ thì cÅ©ng đừng lên mặt ta đây nhé. Tôi bÆ°á»›c và o thì cụ ra đón tôi.
- Tôi đã gá»i món biroulade rồi đấy, bởi vì tuổi trẻ có tai có mắt nhÆ°ng cÅ©ng có cả cổ há»ng nữa, muốn là m bạn vá»›i há» cách tốt nhất là là m thá»a mãn cả yết hầu há». Món biroulade là món hạt dê nÆ°á»›ng ngâm và o rượu trắng, ở vùng Cévennes nà y được má»i ăn món đó là má»™t vinh dá»±.
- Sau khi ăn món biroulade, tôi sẽ cho cháu xem bá»™ sÆ°u táºp của tôi. Bá»™ sÆ°u táºp nà y vô cùng phong phú, Ãt nhất là theo đánh giá của tôi, nó chiếm toà n bá»™ chá»— ở của cụ, trên các bà n và các giá nếu là váºt mẫu nhá», váºt mẫu lá»›n thì xếp dÆ°á»›i đất.
Äã từ hai mÆ°Æ¡i năm nay, cụ sÆ°u tầm tất cả những cái gì mà cụ thấy hay hay gặp trong khi là m.việc, và bởi vì khu mỠở lÆ°u vá»±c sông Cère và sông Divonne rất nhiá»u thá»±c váºt hóa đá, cụ có những mẫu rất hiếm mà nhà địa chất há»c và tá»± nhiên há»c nà o có được hẳn phải vô cùng sung sÆ°á»›ng.
Cụ vội nói và tôi cũng chăm chú nghe:
- Bởi vì cháu muốn biết thế nà o là than đá, cháu hãy nghe đây: mặt đất nÆ¡i chúng ta ở không phải lúc nà o cÅ©ng nhÆ° ngà y nay. Có những thá»i kỳ mà nÆ°á»›c ta phủ đầy loại cây giỠđây chỉ má»c ở những nÆ°á»›c nhiệt Ä‘á»›i. Rồi bá»—ng nhiên có má»™t cuá»™c cách mạng, toà n bá»™ lá»›p thá»±c váºt nà y bị thay thế bằng má»™t lá»›p thá»±c váºt khác hẳn, đến lượt nó lại bị thay thế bởi má»™t lá»›p khác nữa, cứ nhÆ° thế trong hà ng ngà n, hà ng triệu năm. Cây nhá» cây lá»›n tÃch tụ lại, vừa phân hủy vừa chồng lên nhau sinh ra nhiá»u lá»›p than đá. Tôi sẽ cho cháu xem những mẫu lấy từ vỉa ta gá»i là tÆ°á»ng hay là mái còn mang dấu ấn của cây cối, được giữ nhÆ° là thảo má»™c giữa những tá» giấy của táºp mẫu thảo má»™c.
Cuá»™c viếng thăm của tôi kéo dà i đến đêm vì cụ hiểu biết quá nhiá»u và những lá»i giải thÃch của cụ là m tôi say mê.
|
10-09-2008, 08:52 PM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 10
Ngáºp lụt
Ngà y hôm sau chúng tôi lại xuống má».
Tôi vừa đẩy chiếc xe goòng vá» phÃa giếng Sainte - Alphonsine lần thứ ba thì nghe thấy từ phÃa giếng má»™t tiếng gầm khủng khiếp. Có chá»— nà o sạt lở hay toà n bá»™ hầm bị sụt? Tôi lắng nghe, tiếng huyên náo vẫn tiếp tục và dá»™i Ä‘i tứ phÃa.
Cảm tưởng đầu tiên của tôi là khiếp vÃa lên được, tôi nghÄ© đến việc chạy trốn vá» phÃa thang nhÆ°ng vì đã nhiá»u lần bị má»i ngÆ°á»i chế giá»…u vì thói nhút nhát nên tôi xấu hổ mà đứng lại. Bá»—ng nhiên má»™t lÅ© chuá»™t luồn qua hai chân tôi mà chạy: rồi hình nhÆ° tôi nghe thấy má»™t tiếng lạ lùng lÆ°á»›t trên mặt đất và trên thà nh hầm vá»›i tiếng nÆ°á»›c vá»—. NÆ¡i tôi đứng vốn hoà n toà n khô cÆ¡ mà . Tôi lấy đèn soi rồi cúi xuống nhìn mặt đất.
Äúng là nÆ°á»›c, nÆ°á»›c từ giếng đến và ngà y cà ng dâng lên trong hầm..Bá» xe goòng trên Ä‘Æ°á»ng ray tôi chạy vá» nÆ¡i công trÆ°á»ng là m việc.
- Chú Gaspard ơi, trong mỠcó nước!
- Vớ vẩn!
- Chú nghe mà xem. Giá»ng tôi xúc Ä‘á»™ng đến ná»—i chú Gaspard ngừng cuốc để nghe, vẫn cái tiếng đó ngà y cà ng to hÆ¡n, nghe cà ng thê thảm hÆ¡n. Không còn nhầm lẫn gì nữa.
- Chạy nhanh đi thôi.
- ông bảo tôi.
Chú cầm lấy đèn, bao giỠđó cÅ©ng là động tác đầu tiên của ngÆ°á»i thợ má», rồi lén ngay và o Ä‘Æ°á»ng hầm.
ChÆ°a Ä‘i được mÆ°á»i bÆ°á»›c thì tôi thấy cụ giáo cÅ©ng xuống Ä‘Æ°á»ng hầm. Má»±c nÆ°á»›c tăng rất nhanh, lúc nà y đã lên tá»›i đầu gối là m chúng tôi tiến rất cháºm. Cả ba chúng tôi lúc Ä‘i qua các công trÆ°á»ng là m việc Ä‘á»u kêu to:
- Chạy đi, nước và o mỠrồi! Mực nước tăng với một tốc độ hoảng loạn, may thay chúng tôi ở ngay gần thang nếu không không thể nà o đến đó được. Cụ giáo tới thang trước tiên.
- Anh và cháu lên trước đi. Tôi già rồi, lương tâm yên ổn.
Lúc nà y chẳng câu nệ lá»… phép là m gì nữa, chú Gaspard lên trÆ°á»›c, tôi theo sau rồi đến cụ giáo, sau cụ má»™t quãng cách khá xa má»›i đến và i công nhân theo kịp chúng tôi. ChÆ°a bao giá» bốn mÆ°Æ¡i mét ngăn cách mức sâu thứ hai vá»›i mức sâu thứ nhất của mỠđược vượt nhanh nhÆ° thế! NhÆ°ng vừa tá»›i nấc thang trên cùng thì má»™t là n sóng nÆ°á»›c ùa xuống đầu chúng tôi là m đèn của chúng tôi tắt ngóm. Tháºt là má»™t thác nÆ°á»›c!
- Giữ cho chặt và o!
- Chú Gaspard kêu.
Chú, cụ giáo và tôi, chúng tôi bám tháºt chặt và o nấc thang để chống cá»± lại, những ngÆ°á»i đằng sau chúng tôi bị sóng kéo Ä‘i luôn, và chắc chắn là nếu chúng tôi còn phải leo mÆ°á»i nấc thang nữa hẳn chúng tôi cÅ©ng nhÆ° hỠđã bị rÆ¡i xuống rồi bởi vì chỉ ngay sau đó thác nÆ°á»›c trở thà nh má»™t khối lở ụp xuống.
Lên tá»›i mức trên cùng rồi chúng tôi vẫn chÆ°a thoát, muốn lên khá»i má» còn năm mÆ°Æ¡i mét nữa và ngay cả tầng hầm nà y cÅ©ng có nÆ°á»›c, ánh sáng thì không có..
- Ta nguy rồi.
- Cụ giáo nói vá»›i giá»ng hầu nhÆ° bình tÄ©nh.
- Rémi cháu cầu kinh đi.
Cùng lúc đó có bảy tám ánh đèn chạy tá»›i chá»— chúng tôi, nÆ°á»›c lên tá»›i đầu gối chúng tôi, không cần cúi xuống tay chúng tôi cÅ©ng chạm và o nÆ°á»›c. Äó không phải là má»™t thứ nÆ°á»›c lặng mà là luồng nÆ°á»›c cuốn, vừa trôi nó vừa kéo theo những tảng gá»— quay cuồng nhÆ° những chiếc lông chim.
Những ngÆ°á»i cầm đèn mà chúng tôi nhìn thấy định theo Ä‘Æ°á»ng hầm Ä‘i tá»›i thang và những báºc thang ở gần đấy, nhÆ°ng trÆ°á»›c dòng thác nhÆ° thế nà y thì việc đó không thể là m nổi bởi vì là m sao mà đẩy ngược được dòng nÆ°á»›c cÅ©ng nhÆ° kháng cá»± lại được sức thúc của nÆ°á»›c và những tảng gá»— nó cuốn theo?
Há» cÅ©ng thốt ra lá»i mà cụ giáo thốt ra lúc nãy:
- Chúng ta nguy rồi! HỠtiến đến chỗ chúng tôi.
- Äi lối nà y, phải rồi.
- Cụ giáo nói, cụ là ngÆ°á»i duy nhất trong chúng tôi còn giữ được chút bình tÄ©nh.
- NÆ¡i duy nhất ta trú ẩn được là nÆ¡i công trÆ°á»ng cÅ© ấy.
Công trÆ°á»ng cÅ© là má»™t phần của mỠđã bị bá» Ä‘i từ lâu không ai lai vãng trừ cụ giáo, cụ vẫn thÆ°á»ng tá»›i thăm khu đó má»—i khi cần tìm hiểu má»™t Ä‘iá»u lạ lùng nà o đó.
- Các anh quay lại Ä‘i, - cụ ra lệnh, - Ä‘Æ°a tôi má»™t cái đèn, tôi sẽ dẫn các anh Ä‘i. Bình thÆ°á»ng má»—i khi cụ nói ngÆ°á»i ta hay giá»…u cụ đôi chút nhÆ°ng lúc nà y tất cả mấy cái đèn Ä‘á»u được Ä‘Æ°a ra. Cụ vá»™i và ng cầm lấy má»™t chiếc, tay kia kéo tôi Ä‘i, cụ dẫn đầu cả Ä‘oà n. Vì chúng tôi Ä‘i cùng chiá»u vá»›i dòng nÆ°á»›c nên Ä‘i khá nhanh. Sau khi Ä‘i dá»c theo Ä‘Æ°á»ng hầm má»™t lát, cụ dừng lại.
- Ta không còn thá»i gian nữa rồi. NÆ°á»›c lên nhanh quá. Quả tháºt nÆ°á»›c mau chóng chiếm cứ chúng tôi, từ đầu gối tôi nó lên tá»›i háng, từ háng lên đến ngá»±c.
- Phải trèo và o một dốc ngách hầm thôi.
- Cụ giáo nói.
- Sau đó thì sao? Dốc ngách hầm chẳng dẫn đến đâu cả!
Quả thá»±c đó là má»™t cái túi cùng, nhÆ°ng chúng tôi không còn thá»i gian chỠđợi và chá»n.lá»±a, hoặc và o má»™t dốc ngách hầm và có lấy và i phút trÆ°á»›c mặt có nghÄ©a hy vá»ng sống sót hoặc cứ theo Ä‘Æ°á»ng hầm mà đi dù biết chắc chắn chỉ và i giây là bị chìm nghỉm.
Cụ giáo dẫn đầu, chúng tôi Ä‘i và o trong má»™t dốc ngách hầm. Hai ngÆ°á»i trong số chúng tôi cứ Ä‘i theo Ä‘Æ°á»ng hầm, chúng tôi không bao giá» trông thấy há» nữa. Trong má» là má»™t sá»± huyên náo đáng sợ: tiếng đất đá sụt lở, tiếng nÆ°á»›c xoáy, tiếng nÆ°á»›c đổ xuống, tiếng gãy răng rắc của gá»— chống hầm, tiếng không khà bị nén nổ bùng, tất cả là m chúng tôi sững sá» mê muá»™i.
- Táºn thế chứ không còn là cái gì nữa!
- Lạy Trá»i, hãy thÆ°Æ¡ng chúng con! Suốt từ lúc và o trong dốc ngách hầm, cụ giáo không nói gì nữa, tâm hồn cụ bay bổng cao hÆ¡n những lá»i phà n nà n vô tác dụng.
- Các con Æ¡i, - cụ nói, - không thể để ta mệt thế được, nếu ta cứ dùng tay chân mà bấu và o vách dốc của ngách hầm nhÆ° thế chẳng mấy chốc ta sẽ rá»i rã, phải Ä‘Ã o lấy những Ä‘iểm tá»±a giữa những phiến than đá.
Lá»i khuyên đó rất đúng nhÆ°ng cÅ©ng rất khó thá»±c hiện, có ai mang theo cuốc chim đâu, tất cả chúng tôi Ä‘á»u mang đèn nhÆ°ng không ai có má»™t dụng cụ nà o trong tay.
- Lấy những cái móc ở đèn mà đà o.
- Cụ giáo nói.
Thế là ngÆ°á»i nà o ngÆ°á»i ấy bắt đầu Ä‘Ã o đất, công việc chẳng dá»… dà ng gì, vách của ngách hầm vừa dốc vừa trÆ¡n. NhÆ°ng ai cÅ©ng biết rằng nếu trượt tay trượt chân má»™t cái là chết, vì thế má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u Ä‘Ã o khá»e Ä‘á»u khéo tay. Chỉ và i phút chúng tôi đã Ä‘Ã o được má»™t cái hốc đặt chân và o được. Những tiếng Ä‘á»™ng trong má» vẫn dữ dá»™i nhÆ° trÆ°á»›c. Chúng tôi sợ hãi nhìn nhau, ngÆ°á»i ná» tìm trong mắt ngÆ°á»i kia lá»i giải thÃch mà trà óc của bản thân mình không Ä‘em lại được.
Cụ giáo, sau một hồi im lặng, nói tiếp:
- Chúng ta Ä‘ang ở trong không khà của má»™t cái chuông, không khà bị nÆ°á»›c dồn ép tụ lại trong hầm nà y đến bây giá» lại kháng cá»± lại nÆ°á»›c và đẩy lùi nÆ°á»›c. Chẳng khác gì ngÆ°á»i ta vứt má»™t cái cốc úp ngược xuống nÆ°á»›c trong má»™t cái xô, nÆ°á»›c không bao giá» trà n lên đáy cốc cả. Cái cốc vẫn rá»—ng nhá» không khà ở trong.
ở đây cÅ©ng thế. NÆ°á»›c không thể lên đến chá»—.chúng ta được. Ta không chết Ä‘uối nhÆ°ng cÅ©ng khó mà sống sót. Không khà không thoát Ä‘i đâu được vì ngách hầm nà y đóng kÃn. Không khà tù hãm thì ta cÅ©ng bị tù hãm. Im lặng và sợ hãi bao trùm má»™t lúc.
Cụ giáo lại nói tiếp:
- Theo ý tôi tốt nhất chúng ta nên Ä‘Ã o má»™t cái thá»m nhÆ° chiếu nghỉ ở cầu thang ấy, chúng ta có bảy ngÆ°á»i hai cái thá»m là đủ.
Má»i ngÆ°á»i bắt đầu và o việc, thắp lên bốn cái đèn. Sau ba giá» là m việc không nghỉ, vá»›i móc đèn, vá»›i dao, chúng tôi đã Ä‘Ã o được má»™t cái thá»m phẳng có thể ngồi trên đó được.
- Phải tiết kiệm đèn, - cụ giáo nói, - thắp một cái thôi.
Má» lúc nà y im lặng, dÆ°á»›i chân chúng tôi nÆ°á»›c đứng yên. Trong mỠđầy nÆ°á»›c, sau khi trà n ngáºp tất cả má»i Ä‘Æ°á»ng hầm từ đáy lên tá»›i trần má», nÆ°á»›c giam chặt chúng tôi trong dốc ngách hầm nà y, giam chặt còn hÆ¡n trong những bức tÆ°á»ng đá. Cái im lặng âm thầm không sao thâm nháºp được còn đáng sợ, đáng ngạc nhiên hÆ¡n cả cái ồn à o huyên náo lúc nÆ°á»›c vỡ ụp và o. Chúng tôi bị chôn sống trong má»™t nấm má»™.
Không khà nặng ná» khó thở, chúng tôi ngá»™t ngạt, tai ong ong lên. Không còn ý niệm nà o vá» thá»i gian. Bây giá» là trÆ°a hay là sáu giá» chiá»u?
Bỗng nhiên giữa yên lặng có tiếng chú Gaspard cất lên:
- Theo tôi ấy mà , - ông nói, - chưa ai là m gì để cứu chúng ta cả, ta đã nghe thấy gì đâu.
- Phải là m cho há» thấy là ta còn sống, -cụ giáo nói, - hãy Ä‘áºp và o vách hầm tháºt mạnh và o. Không phải chá», má»™t ngÆ°á»i trong chúng tôi có đôi bốt to bắt đầu Ä‘áºp mạnh và o vách, tiếng Ä‘á»™ng nà y cÅ©ng nhÆ° ý tưởng gây ra tiếng Ä‘á»™ng đó là m chúng tôi đỡ đỠđẫn. NgÆ°á»i ta có nghe thấy tiếng chúng tôi không? NgÆ°á»i ta có trả lá»i chúng tôi không?
Má»™t cuá»™c tranh luáºn nổ ra vá» việc má»i ngÆ°á»i sẽ dùng cách nà o để cứu chúng tôi, kết quả là giả sá» có má»™t táºp hợp nhân há»c đến ngoạn mục và trong những Ä‘iá»u kiện tháºt thuáºn lợi, Ãt nhất chúng tôi cÅ©ng phải ở trong cái ngôi má»™ nà y đến tám ngà y. Tám ngà y! Khi ý thức được Ä‘iá»u nà y thì chúng tôi không ai bà n luáºn gì nữa.
- Nghe kìa.
- Má»™t ngÆ°á»i thợ má» nói..
- Cái gì váºy?
- Có tiếng động trong nước.
- Äó là anh là m rÆ¡i má»™t miếng đá đấy.
- Không. Tiếng nà y đục.
Chúng tôi lắng nghe. Tai tôi vốn rất thÃnh thế mà cÅ©ng chẳng nghe thấy gì cả. Những ngÆ°á»i bạn của tôi, vì đã quen vá»›i những tiếng Ä‘á»™ng trong má», phấn khởi hÆ¡n tôi.
- Äúng rồi, - cụ giáo nói, - có cái gì đó trong nÆ°á»›c tháºt.
- Tiếng nước chảy xuống thôi.
- Không. Tiếng nà y không liên tục mà từng hồi Ä‘á»u đặn.
- Từng hồi Ä‘á»u đặn! Ta sống rồi! Các con Æ¡i! Äó là tiếng những chiếc xe ben thả gầu xuống múc nÆ°á»›c giếng lên!
- Gầu tát nÆ°á»›c! Thế là cùng má»™t lúc tất cả chúng tôi hòa cùng má»™t giá»ng lặp lại mấy tiếng nà y. Và chúng tôi nhá»m ngÆ°á»i lên.
Không khà không còn ngá»™t ngạt nữa, thà nh của dốc ngách hầm không còn đè nặng lên chúng tôi nữa, chúng tôi thở dá»… dà ng hÆ¡n, tim chúng tôi Ä‘áºp mạnh trong lồng ngá»±c.
Tuy nhiên, trÆ°á»›c khi nhìn thấy ánh mặt trá»i, nghe tiếng gió thổi trong cà nh lá, chúng tôi còn phải ở lại đây trong nhiá»u ngà y dà i nghiệt ngã và thế là chúng tôi lại lo buồn tuyệt vá»ng. Trong lúc nà y ngÆ°á»i ta mau chóng tổ chức cứu nạn, các kỹ sÆ° dẫn đầu Ä‘oà n thợ má» của các má» xung quanh chạy tá»›i. Má»™t đám đông, hốt hoảng vì những tiếng nổ tiếng rung cÅ©ng đổ tá»›i. Má»™t trăm hai mÆ°Æ¡i ngÆ°á»i gá»i tên không thấy.
- Chồng tôi đâu?
- Cha tôi đâu?
- Trả con tôi đây!
Những giá»ng nói ngắt quãng, những câu há»i nghẹn ngà o vì nức nở. Biết trả lá»i thế nà o? Và công cuá»™c cứu nạn bắt đầu. NgÆ°á»i ta Ä‘Ã o cầu may, nhÆ°ng há» cứ Ä‘Ã o. NgÆ°á»i ta Ä‘Ã o và o các Ä‘Æ°á»ng hầm má»™t cách không mệt má»i, ngÆ°á»i ta đặt các xe múc nÆ°á»›c. Kỹ sÆ° hy vá»ng là má»i ngÆ°á»i ẩn trong khu công trÆ°á»ng cÅ©.
Nếu nhÆ° thá»i gian tháºt là dà i đối vá»›i những ngÆ°á»i ở ngoà i Ä‘ang tìm cách giải phóng chúng.tôi, đối vá»›i chúng tôi, những tù nhân bất lá»±c, nó còn đằng đẵng hÆ¡n nhiá»u.
Tiếng xe múc nÆ°á»›c chẳng là m cho niá»m vui bá»™t phát của chúng tôi lúc ban đầu tồn tại được lâu. NgÆ°á»i ta cứu chúng tôi, đó là niá»m hy vá»ng, nhÆ°ng tát cạn nÆ°á»›c liệu có nhanh không? Äó là ná»—i lo lắng.
Äau Ä‘á»›n vá» tinh thần còn kèm thêm Ä‘au Ä‘á»›n vá» váºt chất. TÆ° thế chúng tôi buá»™c phải cầm cá»± trên thá»m nghỉ tháºt vô cùng má»i mệt, không thể là m được cá» Ä‘á»™ng nà o cho giãn gân cốt và chúng tôi nhức đầu ghê gá»›m.
- Ta uống được không nhỉ?
- Chú Gaspard há»i.
- Tha hồ, nÆ°á»›c thì thiếu gì, - cụ giáo trả lá»i, - Rémi sẽ xuống lấy nÆ°á»›c, nó nhẹ nhất mà .
- Lấy và o đâu?
- Lấy và o ủng của tôi đây nà y.
- Một thợ mỠtên là Carrory nói.
NgÆ°á»i ta Ä‘Æ°a tôi chiếc ủng và tôi chuẩn bị xuống múc nÆ°á»›c.
- ChỠmột chút, - cụ giáo nói, - để tôi đưa tay cho đã.
Äúng lúc cụ cúi xuống, cụ nhà o ra trÆ°á»›c và không hiểu cụ lỡ Ä‘Ã hay do lâu không cá» Ä‘á»™ng ngÆ°á»i bị cứng, hoặc vỉa than lở ra dÆ°á»›i sức nặng của cụ, cụ trượt luôn xuống, đầu chúc chìm nghỉm trong nÆ°á»›c. Chiếc đèn cụ soi cho tôi cÅ©ng biến mất. Ngay láºp tức chúng tôi ngáºp trong bóng tối Ä‘en ngòm và má»™t tiếng kêu thất thanh cùng lúc thoát ra từ ngá»±c chúng tôi. Tôi Ä‘ang trong tÆ° thế xuống nÆ°á»›c, tôi ngã ngá»a ngÆ°á»i ra và lao xuống nÆ°á»›c chỉ sau cụ giáo Ä‘á»™ má»™t giây. Ngay láºp tức tôi cảm thấy má»™t bà n tay co quắp bấu và o vai tôi và tôi bị kéo và o trong nÆ°á»›c. Äạp chân má»™t cái tôi ngoi lên: bà n tay vẫn bấu chặt và o tôi.
- Cụ giữ chặt lấy cháu, cụ giáo ạ, cụ được cứu thoát rồi. Cứu thoát! Cả hai chúng tôi nà o có ai được cứu thoát, vì tôi chẳng biết bÆ¡i vá» phÃa nà o.
- Thắp đèn lên.
- Tôi nói. Ngay láºp tức ánh đèn xuất hiện, tôi chỉ cần duá»—i cánh tay là chạm và o bá». Chú Gaspard và Carrory Ä‘Æ°a tay há» cho chúng tôi, trong khi Pagès, má»™t thợ má» khác, soi đèn cho chúng tôi. Cụ giáo được kéo lên thá»m trong khi tôi đẩy cụ từ phÃa sau. Cụ lên rồi đến lượt tôi lên.
- Lại đây cháu, - cụ nói, - để tôi ôm hôn cháu. Cháu đã cứu tôi.
- Thì cụ đã cứu sống tất cả chúng cháu đấy thôi.
- Thế là , - Carrory nói, - anh ta là ngÆ°á»i không bao giá» bị ảnh hưởng bởi xúc Ä‘á»™ng, tôi mất chiếc bốt à ?
- Äể cháu Ä‘i tìm. NhÆ°ng má»i ngÆ°á»i ngăn tôi lại.
- Thôi, má»i ngÆ°á»i hãy Ä‘Æ°a cháu chiếc bốt khác váºy, Ãt nhất cháu cÅ©ng Ä‘em được nÆ°á»›c vá»! Thoát khá»i chết Ä‘uối, cụ giáo và tôi bị Æ°á»›t sÅ©ng từ đầu đến chân là m cho chân tay căng rá»i rã. Lạnh cóng là m chúng tôi không thể quên được chuyện đó. Má»i ngÆ°á»i Ä‘Æ°a áo vét cho chúng tôi. Sau sá»± cố nà y chúng tôi lại mê muá»™i cả ngÆ°á»i và nghÄ© đến cái chết. Có lẽ ý nghÄ© nà y đè nặng lên các bạn tôi hÆ¡n là tôi vì trong khi há» tỉnh thì cuối cùng tôi ngủ thiếp Ä‘i. NhÆ°ng chá»— ngồi không thoải mái chút nà o có nguy cÆ¡ rÆ¡i xuống nÆ°á»›c. Lúc đó cụ giáo giữ đầu tôi trong cánh tay cụ. Cụ giữ không quá chặt chỉ đủ để tôi đừng rÆ¡i xuống nÆ°á»›c mà thôi, tôi nhÆ° má»™t đứa trẻ nằm trên đầu gối mẹ. Cụ không phải chỉ có cái đầu vững và ng mà còn có má»™t trái tim nhân háºu nữa. Khi tôi hÆ¡i thức dáºy, cụ đổi tay cho đỡ má»i rồi lại ngồi tháºt im và bảo tôi:
- Cháu cứ ngủ đi, đừng sợ. Và tôi lại ngủ tiếp.
Thá»i gian cứ trôi. TÆ° thế của chúng tôi không còn chịu Ä‘á»±ng nổi nữa. Liệu đã đến lúc chúng tôi được cứu ra chÆ°a? Chúng tôi nghi ngá» vô cùng.
Tuy nhiên việc tát nÆ°á»›c được tiến hà nh không ngừng dÆ°á»›i sá»± lãnh đạo của má»™t ông kỹ sÆ° luôn Ä‘á»™ng viên thợ má» vá»›i má»™t niá»m tin, má»™t hy vá»ng sắt đá.
- Các bạn Æ¡i, còn má»™t ngà y nữa, - ông nói vá»›i những ngÆ°á»i thợ má», - tôi đòi há»i ở các bạn những gì mà những ngÆ°á»i bạn của các bạn đòi há»i, các bạn ở địa vị há» mà xem.
Niá»m tin khiến ông hăng hái đã truyá»n sang trái tim những ngÆ°á»i thợ má». NgÆ°á»i ta cứ Ä‘Ã o sâu xuống mãi. Äến ngà y thứ bảy, trong khi thay đổi vị trÃ, má»™t ngÆ°á»i thợ cuốc và o tá»›i vỉa than tưởng nhÆ° nghe thấy những tiếng Ä‘áºp yếu á»›t.
Anh ta dán tai và o lá»›p than rồi gá»i má»™t ngÆ°á»i.bạn đến cùng nghe vá»›i mình. Cả hai im lặng và má»™t lát sau má»™t tiếng yếu á»›t Ä‘á»u đặn lặp Ä‘i lặp lại vẳng tá»›i tai há». Äến lượt há», há» lấy cuốc chim gõ gõ. Láºp tức tin nà y được truyá»n Ä‘i rất nhanh.
Ông kỹ sÆ° đã đúng! DÆ°á»›i đó vẫn còn có ngÆ°á»i sống. Tin tức lan khắp thà nh phố nhÆ° má»™t vệt thuốc súng, đám đông chạy tá»›i má» Truyère.
Công việc cà ng khẩn trÆ°Æ¡ng hÆ¡n, các công ty bạn gá»i đến những thợ cuốc tinh nhuệ nhất. Hy vá»ng cÅ©ng tăng lên khi nÆ°á»›c rút dần.
Trong ngách hầm, lúc nghe thấy tiếng gõ trả lá»i của các bạn, chúng tôi bị tác Ä‘á»™ng chẳng kém gì lúc nghe thấy tiếng xe múc nÆ°á»›c thả gà u xuống các giếng.
- Thoát rồi!
Ai nấy thốt ra má»™t tiếng kêu vui mừng. Rồi, cÅ©ng giống nhÆ° sau khi nghe thấy tiếng gầu múc nÆ°á»›c, hy vá»ng lại biến thà nh tuyệt vá»ng. Tiếng cuốc chim cho biết những ngÆ°á»i cứu nạn còn ở xa lắm. Chỉ có cụ giáo là còn nói năng má»™t cách can trÆ°á»ng nhÆ°ng dần dần sá»± ủ rÅ© của chúng tôi cÅ©ng lan sang cụ. Nếu nhÆ° chúng tôi có thể uống thì chúng tôi không thể có cái ăn, cái đói trở nên không còn có thể chịu nổi nữa.
Chúng tôi ngồi im không Ä‘á»™ng Ä‘áºy, chỉ còn duy trì cuá»™c sống bằng tiếng cuốc chim và tiếng gà u múc nÆ°á»›c. Dần dần những tiếng Ä‘á»™ng nà y ngà y cà ng to lên, nÆ°á»›c rút xuống, ngÆ°á»i ta đến gần chúng tôi hÆ¡n. NhÆ°ng há» có đến kịp không?
Chúng tôi ngà y cà ng yếu lắm rồi.
Cuối cùng chúng tôi nghe thấy tiếng nói của các bạn tôi, há» nghe thấy tiếng chúng tôi. Rồi chúng tôi nói chuyện được vá»›i há». Há» thốt lên mấy tiếng thống thiết sau đây:
- Các anh có bao nhiêu ngÆ°á»i? Chú Gaspard trả lá»i:
- Sáu!
Im lặng má»™t hồi. Có lẽ ở ngoà i hy vá»ng má»™t con số lá»›n hÆ¡n.
- Mau lên các bạn, - chú Gaspard kêu lên, -chúng tôi kiệt sức rồi.
- Tên các bạn là gì?
- Bergounhoux, Pagès, Carrory, cụ giáo, Rémi, Gaspard.
Äó là lúc Ä‘iếng ngÆ°á»i nhất cho những ngÆ°á»i đứng ngoà i. Khi ông kỹ sÆ° tuyên bố chúng tôi chỉ có sáu, má»i ngÆ°á»i thất vá»ng đến Ä‘au Ä‘á»›n..Hỡi ôi! Trong số má»™t trăm hai mÆ°Æ¡i ngÆ°á»i mẹ và ngÆ°á»i vợ chỉ có bốn ngÆ°á»i niá»m hy vá»ng trở thà nh sá»± thá»±c. Biết bao Ä‘au Ä‘á»›n! Biết bao nÆ°á»›c mắt! Vá» phÃa chúng tôi, chúng tôi nghÄ© đến những ngÆ°á»i có thể được cứu thoát.
- Có bao nhiêu ngÆ°á»i được cứu thoát? Không ai trả lá»i.
- Chắc hỠkhông nghe tiếng.
- Há» không muốn trả lá»i thì đúng hÆ¡n.
- Hãy há»i há» xem chúng ta đã ở trong má» bao nhiêu lâu?
- MÆ°á»i bốn ngà y. Giá» thì không còn lâu nữa đâu. Các bạn hãy can đảm lên. Chỉ còn và i giá» nữa thôi.
Tôi tưởng nhÆ° mấy giá» nà y là những giá» dà i nhất trong cảnh tù hãm của chúng tôi, dù thế nà o Ä‘i nữa cÅ©ng là những giá» Ä‘au khổ nhất. Má»—i nhát cuốc chúng tôi lại tưởng là nhát cuốc cuối cùng. NhÆ°ng sau nhát đó lại tiếp đến nhát khác, sau nhát khác nà y lại đến nhát khác nữa. Các xe múc nÆ°á»›c cÅ©ng không ngừng hoạt Ä‘á»™ng phút nà o, nÆ°á»›c cứ từ từ rút xuống. Có Ä‘iá»u lạ là giá» phút giải phóng cà ng tá»›i gần chúng tôi cà ng yếu lả Ä‘i. Cuối cùng dốc ngách hầm được mở ra từ phÃa trên: ánh đèn rá»i và o là m chúng tôi lóa mắt. NhÆ°ng chỉ trong phút chốc chúng tôi lại rÆ¡i và o bóng tối Ä‘en ngòm: má»™t luồng không khà khủng khiếp là m tắt phụt đèn!
Lại phải chỠthêm! Cùng một lúc có tiếng động mạnh trong nước ở dưới hầm, và quay lại tôi thấy một ánh sáng chói di động trên nước lõm bõm.
- Can đảm lên! Can đảm lên!
- NgÆ°á»i ta kêu lên.
Má»i ngÆ°á»i đồng thá»i đến cứu chúng tôi từ hai phÃa. ChÆ°a kịp nói lá»i nà o tôi đã rÆ¡i và o tay ông kỹ sÆ°. Vừa vặn tôi ngất Ä‘i.
Tôi ý thức được là ngÆ°á»i ta mang tôi Ä‘i, rồi ngÆ°á»i ta bá»c tôi và o trong nhiá»u tấm chăn. Tôi nhắm mắt lại nhÆ°ng ngay sau đó tôi cảm thấy má»™t cái gì chói lá»i đến ná»—i phải mở mắt ra. Chúng tôi ra đến giữa trá»i.
Cùng má»™t lúc má»™t cái bóng trắng nhảy và o tôi: đó là Capi nhảy phắt và o hai tay ông kỹ sÆ°.để liếm và o mặt tôi. Tôi cÅ©ng cảm thấy có ai nắm lấy bà n tay phải tôi và hôn tôi. Äó là Mattia. Tôi nhìn xung quanh: má»™t đám đông vô kể, im lặng và xúc Ä‘á»™ng.
NgÆ°á»i ta mang tôi đến táºn văn phòng má», ở đó đã có sẵn những cái giÆ°á»ng chỠđợi chúng tôi. Hai ngà y sau tôi Ä‘i bá»™ trong phố xá Varses, tất cả má»i ngÆ°á»i trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘á»u dừng lại nhìn tôi. Có những ngÆ°á»i đến bắt tay tôi, nÆ°á»›c mắt lÆ°ng tròng. CÅ©ng có những ngÆ°á»i, ngược lại, lại quay Ä‘i. Äó là những ngÆ°á»i Ä‘ang tang tóc, há» xót xa tá»± há»i tại sao thằng bé mồ côi nà y lại sống sót trong khi ngÆ°á»i chủ gia đình ná», cáºu con trai kia lại ở lại dÆ°á»›i má», lại là những cái xác khốn khổ bị nÆ°á»›c cuốn Ä‘i.
|
|
|
| |