"Kiến trúc sư" Trần Quốc Hương.
Ngồi chỠở phòng khách của Khu biệt thá»± Hồ Tây, tôi mÆ°á»ng tượng rằng ông - má»™t huyá»n thoại tình báo đã Ä‘i và o lịch sá» sẽ là má»™t ngÆ°á»i quắc thÆ°á»›c, mạnh mẽ và dÄ© nhiên, có phần nghiêm nghị. Äể rồi, khi đồng chà Phạm Văn Hùng - sÄ© quan bảo vệ má»i ông và o phòng, tôi đã ngỡ ngà ng khi trÆ°á»›c mặt là ông cụ nhá» nhắn, đẹp lão, vá»›i nụ cÆ°á»i hiá»n háºu, phong thái nhẹ nhà ng, thấm đẫm văn hóa phÆ°Æ¡ng Äông.
Vá»›i chiếc áo khuy ngang mà u ngà và tấm khăn rằn quà ng cẩn tháºn trên cổ, trông ông hệt má»™t ông già phÆ°Æ¡ng Nam giản dị. Trong câu chuyện, má»—i lần kể vá» mẹ hay những ngÆ°á»i phụ nữ đã giúp đỡ ông trong cuá»™c Ä‘á»i hoạt Ä‘á»™ng cách mạng và thay ông chịu bao Ä‘au khổ, ông Ä‘á»u không giấu nổi nghẹn ngà o. Ông - “kiến trúc sư†của má»™t mạng lÆ°á»›i tình báo vá»›i những chiến công đã Ä‘i và o lịch sỠđây Æ°? Câu há»i ấy cứ vang lên trong đầu tôi suốt cuá»™c chuyện trò.
Con Ä‘Æ°á»ng trở thà nh nhà tình báo
Nhắc đến các nhà tình báo nổi tiếng nhÆ° Phạm Xuân Ẩn, VÅ© Ngá»c Nhạ, Lê Hữu Thúy, Phạm Ngá»c Thảo – những ngÆ°á»i mà tên tuổi đã vượt ra khá»i biên giá»›i vì sá»± cống hiến của há» cho sá»± nghiệp giải phóng dân tá»™c, không thể không nhắc đến ông - ngÆ°á»i mà má»—i chiến công của các Ä‘iệp viên huyá»n thoại ấy Ä‘á»u gắn bó vá»›i sá»± chỉ đạo mang tầm chiến lược của ông. Äó chÃnh là nhà tình báo Trần Quốc HÆ°Æ¡ng, còn gá»i là MÆ°á»i HÆ°Æ¡ng - Ủy viên Trung Æ°Æ¡ng từ khóa IV đến khóa VI, Bà thÆ° Trung Æ°Æ¡ng Äảng, Trưởng ban Ná»™i chÃnh Trung Æ°Æ¡ng và đã được trao tặng - Huân chÆ°Æ¡ng cao quý nhất.
Tên tháºt của ông là Trần Ngá»c Ban, quê ở Vụ Bản, Bình Lục, Hà Nam. Là con trai út má»™t gia đình tÆ° sản, nhÆ°ng ông lại tham gia cách mạng từ rất sá»›m, lúc má»›i 13 tuổi, nhá» sá»± giác ngá»™ của ngÆ°á»i thầy há»c Nguyá»…n Äức Quỳ - sau là Bà thÆ° Tỉnh ủy Hà Nam, rồi Thứ trưởng Bá»™ Văn hóa. Äược thầy Quỳ giá»›i thiệu, ông lên Hà Ná»™i gặp các ông TrÆ°á»ng Chinh, Lê Toà n ThÆ°, Hoà ng Äình Tuất rồi gặp Bác Hồ và cà ng ý thức rõ hÆ¡n vá» việc tham gia cách mạng của mình.
Năm 1941, ông bị Pháp bắt cùng vá»›i ông Nguyá»…n Thá» Chân vì treo cá» Cá»™ng sản và rải truyá»n Ä‘Æ¡n, rồi bị tống giam hÆ¡n má»™t năm trÆ°á»›c khi ra tòa án binh của Pháp. NhÆ°ng do còn nhá» tuổi, ông đã được trả tá»± do vá»›i lá»i cảnh báo của má»™t máºt thám Pháp: “Äừng thấy nó nhá» tuổi mà coi thÆ°á»ng, Cá»™ng sản đã ăn và o máu của nó rồiâ€. Năm 1943, ông đã trở thà nh đảng viên Äảng Cá»™ng sản. TrÆ°á»›c và sau Cách mạng tháng Tám, ông là m thÆ° ký riêng của Tổng Bà thÆ° TrÆ°á»ng Chinh và là má»™t trong những ngÆ°á»i chuẩn bị chu đáo cho buổi ra mắt quốc dân của Chủ tịch Hồ Chà Minh và ChÃnh phủ lâm thá»i tại Quảng trÆ°á»ng Ba Äình ngà y 2/9/1945.
Ông MÆ°á»i HÆ°Æ¡ng trong chÆ°Æ¡ng trình giao lÆ°u "Ký ức thá»i hoa lá»a" tổ chức tại Há»c viện cảnh sát nhân dịp 30/4/2008.
Ông vẫn còn nhá»› rõ vì sao mình bÆ°á»›c chân và o nghá» tình báo: “Khoảng tháng 7/1954, Xứ ủy Nam Kỳ cỠđồng chà Lê Äức Thá» ra gặp Trung Æ°Æ¡ng để bà n vá» chiến lược cách mạng và xin Trung Æ°Æ¡ng cá» tôi và o đó. Tổng Bà thÆ° TrÆ°á»ng Chinh xin ý kiến và được Bác Hồ đồng ý. Anh TrÆ°á»ng Chinh gặp tôi giao nhiệm vụ và nói: “Khó khăn nhiá»u lắm đấy, Ä‘i không biết bao giá» trở lại. Phải suy nghÄ© cho kỹ, nếu thấy Ä‘i không được thì cứ báo cáo, Trung Æ°Æ¡ng không épâ€. Bác Hồ cÅ©ng gặp tôi dặn dò: “Công việc thì các chú khác đã dặn chú kỹ rồi, xem là m được thì nháºn và đã nháºn thì đừng phụ lòng Trung Æ°Æ¡ng, Ä‘i sao nhá»› vá» váºy!â€.
Thế là ông nháºn nhiệm vụ. Rồi ghé vá» thăm mẹ, bởi ông hiểu rằng, vá»›i việc ra Ä‘i của ông, không ai khổ hÆ¡n mẹ. Thấy con Ä‘á»™t ngá»™t trở vá», linh cảm của ngÆ°á»i mẹ cho bà cụ biết sẽ là khởi đầu má»™t cuá»™c chia tay dằng dặc, nên cụ lặng lẽ nấu má»™t nồi cháo thịt cho con ăn, rồi giục ông Ä‘i ngủ. Ông nghẹn ngà o nhá»› lại: “Tôi nằm nghỉ trên tấm phản, mẹ ngồi bên cạnh âu yếm rá» nắn khắp mặt mÅ©i, chân tay tôi. Cho đến táºn bây giá», tôi vẫn còn cảm thấy hÆ¡i ấm nóng từ những giá»t nÆ°á»›c mắt của bà rÆ¡i trên mặt tôi đêm đóâ€. Không ai ngá» chuyến Ä‘i ban đầu dá»± định chỉ 6 tháng, đã kéo dà i tá»›i 10 năm.
Và o Nam, lạ nÆ°á»›c lạ cái, nhÆ°ng ông may mắn được các đồng Ä‘á»™i thân thiết, nhất là ông Phan Trá»ng Tuệ - từng là bạn tù và ông Lê Toà n ThÆ° giúp nắm bắt tình hình để cùng ông Mai Chà Thá» và Cao Äăng Chiếm nhanh chóng mở các lá»›p huấn luyện nghiệp vụ tình báo.
Năm 1958, ông sa và o tay giặc. Biết ông là cán bá»™ cao cấp, anh em há» Ngô tìm cách “chuyển hÆ°á»›ng†tÆ° tưởng để sá» dụng. ÄÃch thân Ngô Äình Nhu bố trà gặp ông tại nhà nghỉ mát của Ngô Äình Cẩn ở cá»a Thuáºn An (Huế) để hòng lung lạc. Không khuất phục được, chúng đã Ä‘Æ°a ông và o danh sách 200 tù nhân cần thủ tiêu, nhÆ°ng chÆ°a kịp thá»±c hiện thì cuá»™c đảo chÃnh Diệm xảy ra.
Ông nhá»› lại những ngà y tháng ấy: Chúng liên tiếp há»i cung cả ngà y lẫn đêm, không cho ngủ, nếu ngủ gáºt là chúng đánh, nhằm là m cho ông căng thẳng tinh thần đến không chịu nổi. Ông bảo, nó muốn thế thì mình phải trụ vững. CÆ¡m tù chỉ có má»™t Ä‘Ä©a nhá», chúng còn trá»™n muối sống và o, thì ông lá»±a từng hạt cÆ¡m để ăn có sức mà tranh đấu. HÆ¡n nữa, “đôi mắt trong veo của cáºu con trai đầu lòng nhìn tôi lúc chia tay thÆ°á»ng hiện vá», góp phần Ä‘á»™ng viên tôi đủ nghị lá»±c không sa ngã trÆ°á»›c quân thù. Chỉ vì má»™t lẽ Ä‘Æ¡n giản đến khó tin là , tôi sợ mình không dám nhìn và o đôi mắt đó khi gặp lại, nếu không giữ được khà tiết cách mạngâ€.
NgÆ°á»i thầy của những nhà tình báo anh hùng
Vá»›i vai trò má»™t “kiến trúc sư†của má»™t mạng lÆ°á»›i tình báo, ông MÆ°á»i HÆ°Æ¡ng là ngÆ°á»i có tầm nhìn sâu sắc, toà n diện và tinh tế vá» thế mạnh, khả năng là m tình báo và phẩm chất của từng ngÆ°á»i. TrÆ°á»›c khi và o Nam, qua sá»± giá»›i thiệu của ông NghÄ©a, Bà thÆ° tỉnh Thái Bình, ông MÆ°á»i HÆ°Æ¡ng đã xây dá»±ng ông VÅ© Ngá»c Nhạ là m cÆ¡ sở. Äây là nÆ°á»›c cá» quan trá»ng cho má»™t kế hoạch dà i hÆ¡i mà ông tÃnh đến, xứng danh má»™t nhà tình báo chiến lược.
Nháºn nhiệm vụ trong Ban Äịch tình Xứ ủy, vá»›i vá» bá»c là giáo viên dạy tÆ° tại Sà i Gòn, ông MÆ°á»i HÆ°Æ¡ng đã móc nối thà nh công vá»›i Ä‘iệp viên VÅ© Ngá»c Nhạ để triển khai tiếp kế hoạch đã vạch. Thá»±c hiện chỉ đạo của ông MÆ°á»i HÆ°Æ¡ng, ông VÅ© Ngá»c Nhạ đã chiếm được lòng tin của linh mục Lê Hữu Từ - Giám mục giáo xứ Phát Diệm, trở thà nh ngÆ°á»i đại diện trong quan hệ vá»›i chÃnh quyá»n há» Ngô rồi gây được ảnh hưởng trong gia đình Diệm, tạo nên những chiến công lừng lẫy trÆ°á»›c khi bÆ°á»›c và o tiểu thuyết “Ông cố vấn†nổi tiếng của nhà văn Hữu Mai.
Vá»›i Ä‘iệp viên xuất sắc Lê Hữu Thúy (Äại tá, Anh hùng LLVTND, nguyên mẫu của nhân váºt Lê Nguyên VÅ© trong “Äiệp viên giữa sa mạc lá»a†của Nhị Hồ), ông MÆ°á»i HÆ°Æ¡ng khai thác triệt để sá»± thông minh lanh lợi, sá»± hiểu biết cÅ©ng nhÆ° các mối quan hệ của Lê Hữu Thúy vá»›i các nhân váºt chóp bu trong chÃnh quyá»n Diệm, tạo nên vá» bá»c vững chãi cho Ä‘iệp viên nà y chui sâu và o hà ng ngÅ© của địch, phục vụ các yêu cầu của cách mạng.
Khi đã chiếm trá»n lòng tin của Tổng trưởng Ná»™i vụ Huỳnh Văn Nhiệm, rồi chinh phục cả Bảy Viá»…n - thủ lÄ©nh Bình Xuyên lẫn Năm Lá»a - tÆ°á»›ng của Hòa Hảo, Lê Hữu Thúy đã thà nh công trong việc khÆ¡i sâu mâu thuẫn giữa các tổ chức giáo phái vá»›i chÃnh quyá»n há» Ngô, buá»™c Diệm phải mất rất nhiá»u thá»i gian cùng binh lá»±c để ổn định tình hình, tạo thá»i cÆ¡ cho cách mạng miá»n Nam có thêm thá»i gian và điá»u kiện xây dá»±ng, củng cố lá»±c lượng.
Vá»›i từng Ä‘Æ°á»ng Ä‘i nÆ°á»›c bÆ°á»›c của chiến lược gia MÆ°á»i HÆ°Æ¡ng, Ä‘iệp viên Phạm Ngá»c Thảo đã tiếp cáºn Ngô Äình Diệm và bằng tà i năng cá nhân, nhanh chóng được Diệm đặc biệt tin cẩn và trá»ng dụng, rồi leo cao trong chÃnh quyá»n ngụy. Năm 1965, Phạm Ngá»c Thảo đã tiến hà nh đảo chÃnh định láºt đổ Nguyá»…n Khánh nhÆ°ng việc không thà nh nên bị địch sát hại.
Nhìn thấy khả năng thiên phú của ông Phạm Xuân Ẩn, từ rất sá»›m, MÆ°á»i HÆ°Æ¡ng cùng ông Mai Chà Thá» quyết định Ä‘Æ°a Phạm Xuân Ẩn sang Mỹ há»c nghá» báo để vá» nÆ°á»›c phục vụ cách mạng. Kế hoạch được thá»±c hiện trá»n vẹn khi vá»›i vá» bá»c nà y, nhà tình báo tà i ba Phạm Xuân Ẩn đã có cÆ¡ há»™i diện kiến nhiá»u nhân váºt quan trá»ng của cả Mỹ lẫn ngụy, để khai thác và chuyển vá» háºu cứ những thông tin có giá trị vá» các chiến lược đặc biệt của kẻ thù, giúp quân ta có kế hoạch đối phó và đáºp tan má»i âm mÆ°u của địch và vững bÆ°á»›c đến thắng lợi trá»n vẹn.
Chiến công rất lá»›n của ngÆ°á»i thầy tình báo MÆ°á»i HÆ°Æ¡ng còn là , trong chiến dịch Hồ Chà Minh lịch sá», ông đã chỉ huy mạng lÆ°á»›i tình báo góp phần giải phóng Sà i Gòn gần nhÆ° nguyên vẹn, đỡ tốn xÆ°Æ¡ng máu.
Ông kể: “Lúc còn sống, đồng chà Lê Äức Thá» và má»™t cán bá»™ tình báo đã gặp DÆ°Æ¡ng Văn Minh để há»i thẳng rằng, Ä‘iá»u gì là m cho ông tuyên bố án binh bất Ä‘á»™ng trong ngà y 30/4/1975, thì DÆ°Æ¡ng Văn Minh nêu nhiá»u lý do, trong đó cùng vá»›i lá»±c lượng quân Ä‘á»™i còn có sá»± tác Ä‘á»™ng của má»™t số nhóm thuá»™c lá»±c lượng an ninh của taâ€.
Thế nhÆ°ng, nhắc vá» những chiến công lẫy lừng ấy, “kiến trúc sư†MÆ°á»i HÆ°Æ¡ng giản dị: “Thà nh tÃch mà các anh ấy có được, là do sá»± lãnh đạo của Trung Æ°Æ¡ng và các lá»±c lượng cách mạng, do tà i năng và lòng quả cảm của chÃnh các anh đó, còn tôi chỉ là ngÆ°á»i được giao chắp nối các đầu mối. Hoạt Ä‘á»™ng tình báo nhÆ° diá»…n kịch và các nhà tình báo trên đã thá»±c hiện xuất sắc vai diá»…n của mìnhâ€.
PhÃa sau hà o quang
Không thể nói hết sá»± lá»›n lao trong những chiến công mà ông MÆ°á»i HÆ°Æ¡ng và đồng Ä‘á»™i đã láºp lên cho ná»n Ä‘á»™c láºp của dân tá»™c. NhÆ°ng mấy ai biết rằng, phÃa sau vầng hà o quang chói lòa ấy, là bao mất mát, hy sinh, thầm lặng nhÆ°ng dai dẳng, để đến hôm nay, nhắc lại thôi cÅ©ng đủ là m ông Ä‘au lòng.
Ngà y ông và o Nam hoạt Ä‘á»™ng, cả 2 đứa con còn nhá» xÃu. Vì yêu cầu bà máºt, cuá»™c chia tay không hẹn ngà y vá» của ông chỉ có vòng tay bịn rịn và cặp mắt trong veo, nhòe Æ°á»›t của cáºu con trai nhá». 10 năm không tin tức, vì nguyên tắc hoạt Ä‘á»™ng và mất tá»›i 6 năm ông ở trong tù. Trở ra Bắc, đứa con gái nhá» lẫm chẫm bò lúc ông Ä‘i, chạy vuá»™t khá»i tay cha: “Bà ngoại Æ¡i, có ông nà o đến nháºn là bố con!â€. NhÆ°ng Ä‘au Ä‘á»›n nhất là ông phải đối diện vá»›i sá»± tan vỡ của cuá»™c sống tình cảm vợ chồng.
Lại thêm gần 10 năm nữa và o Nam hoạt Ä‘á»™ng. Dằng dặc gần 2 tháºp niên ấy, các con ông tiếng là có cha nhÆ°ng rất Ãt khi được gặp chứ nói gì được ông chăm sóc. NhÆ°ng cùng vá»›i các con, ông cÅ©ng chịu nhiá»u mất mát. Ngà y đất nÆ°á»›c thống nhất, má»i ngÆ°á»i hân hoan Ä‘oà n tụ, còn ông, ná»—i cô Ä‘Æ¡n thấm táºn đáy lòng. Ông không dám trách ai, bởi biết rằng, vì nhiệm vụ cao cả, ông đã không thể là m tròn vai trò của ngÆ°á»i chồng, ngÆ°á»i cha trong gia đình.
Cả cuá»™c Ä‘á»i ông cứ lặng lẽ hy sinh cho đất nÆ°á»›c. Mãi gần 10 năm sau ngà y giải phóng, đã ở tuổi 60, ông má»›i lại có được hạnh phúc muá»™n mằn
Thanh Hằng (theo CAND)
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y: