Tể Tướng Lưu Gù

[Cánh gà nướng]

Hồi Thứ Năm

Khéo đoán án lạ, nêu cao đức tài,
Tốt đẹp nên người, rõ được bản sắc.

Lại nói một hôm, Lưu Dung đang cùng Cao Tri phủ đang trò chuyện ở án đường, chợt nghe một hồi trống thân oan nổi lên. Cao Tri phủ vội kéo Lưu Dung đến đại sảnh, vừa đi vừa chơi bảo:
- Việc này lại làm mệt đến anh rồi!
Đến nơi, lập tức thăng đường, ba ban nha thuộc đứng vào, rõ oai nơi xử án. Chỉ thấy một bà già, quỳ xuống đất miệng kêu to: “Xin lão gia cứu mệnh".
Lưu Dung thấy bà cụ khoảng ngoài sáu mươi, mặt đầy bối rối, nước mắt ròng ròng, mặc chiếc áo vải, đầu tóc rồi tung. Lưu Dung nhẹ nhàng bảo:
- Bà già kia, tên họ là gì? Bao nhiêu tuổi? Nhà ở đâu? Có oan uổng gì?
Bà già nói:
- Tiểu nhân họ Trương, lấy chồng là Chu Tùng, sinh được một con trai là Chu Thạch Đầu, thường làm thuê để sống, ngụ ở Tam Hương. Chồng tôi chết đã vài năm nay, chỉ một mình Thạch Đầu làm nuôi cả nhà. Thạch Đầu vốn hiếu thuận, đối xử với tôi rất chu đáo, mỗi lần làm thuê về, không quên mua thức gì đó cho tôi ăn. Hôm qua tận đêm không thấy về nhà, tôi không yên lòng, canh năm hôm nay, tôi đã mò dậy, đến chợ để tìm, bạn của nó bảo, nó đánh chết người, bị quan địa phương bắt về phủ rồi. Tôi tìm đến chỗ giam thì họ không cho vào thăm, do đó tôi mới đánh trống kêu oan. Tôi chỉ có một đứa con trai, cứ cung cách của nó, là người hiền lành ngay thẳng, quyết không có chuyện giết người, xin đại gia tin ở tôi, tha cho nó!
Lưu Dung hỏi nha thuộc:
- Chuyện này ra sao?
Nha thuộc thưa:
- Thưa đại nhân, chuyện như thế này, hai đứa con áp giải Chu Thạch Đầu về phòng giam, lúc cửa thành vừa mở, trời còn sớm, nên chưa kịp bẩm báo.
Lưu Dung vội nói:
- Thăng đường ngay.
Hai viên thuộc lại dẫn Chu Thạch Đầu vào, Chu Thạch Đầu bị trói bằng dây thừng to. Họ đến trước thềm liền quỳ cả xuống. Lưu Dung bảo hai viên thuộc lại:
- Cởi trói cho anh ta. Anh ta giết người như thế nào? Các ngươi nói cho tường tận.
Chu Thạch Đầu nhìn thấy mẹ, khóc to lên một tiếng, nói:
- Mẹ ơi, con oan quá!
Nha thuộc quát:
- Im ngay, không được làm ầm ĩ!
Chu Thạch Đầu cúi đầu .
Chỉ thấy tiếng viên thuộc lại nói:
- Tối qua, bọn con đi tuần đến cửa sau miếu Quan Đế ngoài cửa Tây, thấy Chu Thạch Đầu tất tả chạy vào trong miếu, có vẻ khả nghi, liền gọi lại, hỏi anh ta làm gì? Anh ta ú ớ đáp lại rồi chạy về nhà. Con thấy trên người anh ta có vết máu, giơ đèn lên soi thấy tay đầy máu, chúng con liền trói lại, tiến vào miểu tra soát, chỉ thấy ở gian sau Vương Tiểu Ca chết trên mặt đất, mặt đầy máu. Lại thấy chỗ ngủ của cô ấy rối tung cả lên, con cho là việc lấy của giết người nhưng khám trên người Chu Thạch Đầu không thấy có tiền, con chợt nhớ lại, Vuông Tiểu Ca hôm trước có đến chỗ con, vui vẻ khoe với con, cô ta dã tìm được việc làm. Có một người con gái của gia tướng rất tốt đã nhận cô ta làm người ở, vài hôm nữa thì đến nhận việc. Con nghĩ rằng bọn họ ăn uống say sưa, rồi ẩu đả làm chết người”.
Câu nói của viên thuộc hạ chưa dứt thì bà già họ Chu kêu rên:
- Nói gì thì cũng giữ lấy chút phúc đức chứ, con trai tôi xưa nay chưa bao giờ ngồi với con gái, các người...
Viên thuộc hạ cao giọng quát:
- Im mồm.
Lưu Dung nhìn Chu Thạch Đầu hỏi:
- Chu Thạch Đầu, ngươi bao nhiêu tuổi? Người có giết người hay không?
Chu Thạch Đầu đáp:
- Tiểu nhân hai mươi ba tuổi, lấy nghề làm thuê để sống, nuôi mẹ già, xưa nay chưa hề ẩu đả, đánh nhau với ai!
Lưu Dung lại hỏi:
- Thế thì người vào trong miếu làm gì.
Chu Thạch Đầu đáp:
- Trong miếu có đám đánh bạc, mỗi lần gặp ngày không ai thuê mướn, con cũng vào đánh, được một vài tiền, để mua cho mẹ con vài thứ có thể ăn được.
Lưu Dung bảo:
- Ngươi có lòng hiếu cũng thật tốt, nhưng nếu cuộc bạc không chiều lòng hiếu, không thắng thì sao?
Chu Thạch Đầu nói:
- Trong bàn có một cửa, tuy không thắng liền liền, nhưng đánh thì 10 lần cũng được tám.
- Nói ta nghe xem nào?
Chu Thạch Đầu thưa:
- Chỉ cần đừng tham, và đừng có đánh to, khi con vào, xem cửa nào may, liền theo đó mà đánh, nếu chưa nắm được nước bạc thì cứ xem nó đổ cửa đen, cửa đỏ ra sao rồi mới đặt tiền. Con cũng chẳng được nhiều, mỗi lần chỉ được một vài trăm tiền, được lưng lửng thì không đánh nữa, do đó nếu có thua cũng chẳng thua bao nhiêu...
Lưu Dung nói:
- Hôm qua người không kiếm được việc, đi đánh bạc phải không? ~
Chu Thạch Đầu thưa:
- Đúng như lão gia nói, hôm qua con chờ ở chợ đến tận tối, chẳng kiếm được việc gì, đành dắt lừa vào điếm đánh bạc định được gần tám trăm thì về nhà. Vào đến trong miếu, chẳng thấy ai, đến nhà Vuông Tiểu Ca gọi lên một tiếng, cũng chẳng thấy ai trả lời, tiểu nhân liền vào nhà tìm. Vào đến trong nhà có vật gì vướng vào chân, quay lưng dùng tay mà sờ, thì hóa ra một người. Tiểu nhân vội vã đánh lửa xem thì là Vương Tiểu Ca, mình đầy máu. Tiểu nhân cùng Vương Tiểu Ca, xa không oán, gần không thù, đánh cô ta làm gì! Xin đại nhân xem xét.
Lưu Dung hỏi:
- Không được khai gian nửa lời đấy nhé!
Chu Thạch Đầu thưa:
- Tiểu nhân đâu dám khai gian.
Lưu Dung gọi viên thư lại bảo Chu Thạch Đầu điểm chỉ vào tờ khẩu cung, rồi bảo nha thuộc:
- Đem Chu Thạch Đầu giam tạm ở phòng dưới, không cần hạ ngục.
Nha thuộc đem Chu Thạch Đầu đi. Lưu Dung bảo Chu Trương Thị:
- Bà bất tất phải lo lắng, bản quan sẽ xét rõ ai ngay ai gian. Khi nào ngay, gian chưa xét ra, bà hãy đừng về nhà, bà không có tiền cũng đừng lo, bản quan cấp cho năm lạng bạc, bà lánh tạm ra ngoài mà chờ tin tức.
Nói rồi bảo nha thuộc:
- Đem cho bà ta năm lạng bạc rồi đưa ra ngoài.
Lưu Dung bảo thuộc hạ lên đường, đến hiện trường khám tử thi, lại nghe thấy tiếng trống kêu oan đánh vang lên, Lưu Dung bèn bảo:
- Xem ai đánh trống đem lên trên nhà này!
Chỉ thấy một bà già tất tất tưởi tưởi tiến đến, quỳ trước nhà, miệng kêu cứu mệnh.
Lưu Dung nói:
- Bà già kia chớ sợ, họ tên là gì? Bao nhiêu tuổi? ở đâu? Có việc gì bẩm báo, từ từ mà nói, ta sẽ cứu xét.
Chỉ thấy bà già thưa:
- Tôi tên là Lưu Thục Mẫn, hiện năm mươi sáu tuổi, dưới gối chỉ có một đứa con sinh muộn, năm nay mười lăm tuổi, vẫn còn đang đi học nhà ở tại ngõ Dương Gia, cửa Đông. Nhà láng giềng của tôi có người đàn bà hạ lưu, suốt ngày chỉ ngắm vuốt, cùng một đám thanh niên hư hỏng, bất kể đẹp xấu đều là khách làng chơi của ả. Sau này có một người mới dọn đến, tên là Lý Cương, làm nghề đồ tể, trong nhà lúc nào cũng có một phản thịt lợn, lại giỏi đánh đấm, đánh bạt cả lũ thanh niên, độc chiếm Lưu Đường Thị. Lưu Đường Thị tuy sợ hắn, nhưng tính nết vốn dâm đãng, ả thấy con trai tôi trên đường đi học, liền tóm lại liếc mắt đưa tình. Con trai tôi sợ như sợ cọp, về nhà nói rõ cùng tôi, liền không dám đến trường, suốt ngày không ra khỏi nhà, tránh mặt Lưu Đường Thị. Chẳng dè, Lưu Đường Thị mò đến tận nhà, nhờ con trai tôi viết thư mắt cứ lia liếc hoài. Tôi nhịn không nổi, bảo cho ả mấy câu, tưởng là ả sẽ buồn mà thôi, dè đâu ả lại kích động gã gian phu Lý Cương đến tận nhà tôi, buông những lời tục tằn chửi bới, không sao lọt tai. Nó dọa rằng nếu như con trai tôi mà dan díu với con gian phụ thì nó sẽ đánh chết, đại nhân nghĩ mà xem, thế là kẻ làm giặc lại hò hét định hại người ta, đem chuyện con đàn bà xấu xa kia quyến rũ con tôi thành chuyện con trai tôi rủ rê. Nếu như con trai tôi cứ chịu nằm im thít tránh xa, con đàn bà kia không thỏa nguyện, ắt là lại xui thằng gian phu đến làm ầm ĩ đòi mạng. Tôi là đàn bà góa, cố giữ lấy một mụn con trai cho chồng cũng không nổi, còn mặt mũi nào ông thấy chồng tôi ở dưới đất. Cầu xin đại nhân chiếu phép nước mà cứu cho.
Nói đoạn cứ đập đầu hoài xuống đất.
Lưu Dung nói:
- Lưu Thục Mẫn, đứng dậy mà nói, không phải quỳ.
Bà hãy đem những lời khai rõ tình hình vừa rồi, viết thành một bản, bản quan sẽ có cách. Bà hãy về nhà, giữ con trai mình cho thật tốt. Bên ngoài bất luận có chuyện gì cũng không được hỏi han, cứ bưng tai bịt mắt, ta sẽ sai người đến bảo vệ mẹ con bà. Bây giờ hãy về nhà đã!
Lúc bấy giờ đã gần trưa, Lưu Dung mời Cao Tri phủ đến thưa lại mọi việc, hối thúc nha thuộc, quân lính ăn cơm gấp, xuất pháp đến miếu Quan Đế xem hiện trường, khám tử thi, chờ đám liêu thuộc ăn cơm, Lưu Dung cũng đi dùng bữa.
Trong nháy mắt, Lưu Dung và nha thuộc đến thẳng cửa Tây.
Cách cửa Tây không xa, là miếu Quan Đế, dựng ở hướng bắc, quay mặt về phía nam. Lưu Dung ngắm kỹ, xem ra có chỗ không ổn. Cửa trước có bốn gốc thông cao ngất, bóng che cả cửa rừng, ở bên cửa chính, có hai cửa ngách bên phải và bên trái. Khung cửa đều xây vòm đá, cánh cửa đều sơn thứ sơn dầu màu đỏ, trên mặt có gắn những thanh đồng óng ánh. Giữa thượng phương trên cao, treo một biển viết bốn chữ đại tự. Hộ quốc thiền lâm. Nhìn nhũng dòng lạc khoản in trên biển, Lưu Dung mới biết đây là chữ Vua viết. Đến trước cửa, có người báo cho lão hòa thượng, ông bèn đem theo hàng chục sư tăng ra nghênh đón, Lưu Dung vội đáp lễ.
Lão Hòa thượng mời Lưu Dung đến nhà phương trượng dùng trà. Lưu Dung nói:
- Xin trước cho xem xét hiện trường, khám nghiệm thi thể, sau đó sẽ xin đến để nghe sư chỉ giáo.
Lão hòa thượng đi trước dẫn đường, qua ba tầng thiền viện, qua chiếc sân thông đến cửa sau. Viện này chỉ có mấy phòng. Ba gian phòng phía tây là nơi thờ, phía đông có một phòng nhỏ, Vương Tiểu Ca ngụ ở đó. Đám tùy tùng theo Lưu Dung vào trong phòng, đám liêu thuộc đứng đợi ở sân chờ hầu hạ. Lưu Dung thấy Vương Tiểu Ca mắt ngửa lên trời nằm trên đất ở gian ngoài, mồm mũi toàn là máu, mắt có chút lồi ra, da mặt xanh mét, Lưu Dung bảo nha thuộc khám nghiệm, mình theo vào bên trong.
Trong nhà có một cái giường kê dựa vào tường, trên giường, chăn bị hất sang một bên, gối bị đẩy xuống đất, đểu bị người khác lật lên. Lưu Dung bỗng chú ý, trên chăn có in một vết tay máu. Lưu Dung vội dặn tùy tùng: “Đem cái chăn này về phủ”. Người tùy tùng vội cuốn lại đem đi. Lưu Dung nhìn lại bốn phía, không thấy điều gì khả nghi nữa mới từ trong đi ra.
Lúc ấy, nha thuộc khám nghiệm cũng vừa xong, ghi hết hình tích thi thể lại. Lưu Dung nhìn qua, đại lược ghi rằng người chết khi sống có giằng co, bị một kẻ có sức mạnh đấm vỡ óc, hộc máu mũi, máu mồm ra mà chết. Lưu Dung đưa mắt nhìn lão hòa thượng, mỉm cười bảo:
- Lão phương trượng, sao người lại cho bọn nhà bên vào miếu tụ họp đánh bạc? Người há chẳng biết "gian gần với giết người, cờ bạc gần với trộm cắp ư?".
Lão hòa thượng vội cúi mình đáp:
- A di đà Phật! Tội đấy ạ! Tội đấy ạ! Đại nhân cho tiểu tăng này nói cho rõ. Người chết là Vương Tiểu Ca tuy ở gian nhà nhỏ ấy, nhưng chúng tăng chùa chúng tôi không đến đó làm công việc nhà chùa, không dùng gian nhà kho ấy, chỉ để cho Vương Tiểu Ca mua đông bán tây đem về các thứ ăn uống hàng ngày. Cái chàng trai trẻ kia rất thực thà, dù đến không báo qua cho nhà chùa, người trong chùa đều tin anh ta. Vả lại tiểu tăng hàng ngày lo nhiều việc như chăm phật điện, các thí chủ đến đều lo tiếp đón chu đáo. Lại có nhũng thời gian qui định để làm công đức, từ sáng đến chiều, không rỗi rãi lúc nào. Lo việc chùa có vài ba nơi, làm xong các việc đèn nhang, đều về nhà cả, cửa sau chỉ có một mình Vương Tiểu Ca lo giữ, việc xấu đều xảy ra từ đó.
Vài đêm trước đây, tiểu tăng vừa tọa thiền xong, cảm thấy, mắt vẫn chưa chợp nổi, các đồ đệ đã đi ngủ cả, tiểu tăng đến sau sân chùa tìm mấy hạt muối, mới biết trong nhà Vương Tiểu Ca có người đánh bạc ăn tiền.
Lúc ấy tiểu tăng không dám làm họ kinh động, lấy muối đem về. Hôm sau, tiểu tăng không để ai biết, lại đến nhà Vương Tiểu Ca hỏi gã sự việc hôm trước, liền bảo:
- Phòng sư ở, tụ họp đánh bạc, tin mà truyền ra, thì uy tín nhà chùa mất hết, còn ai đến dâng hương nữa!
Vuông Tiểu Ca lúc ấy nói: “Xin đại hòa thượng cho con được giãi bầy, vì con trẻ người non dạ, nghĩ không được chu đáo, từ sau không để xảy ra việc này nữa, cuộc đánh bạc chiều qua là canh cuối cùng thôi. Con có thích gì thú cờ bạc ấy đâu, chẳng qua là bị người ép thôi. Nhân vì có một người quen biết lâu năm, giới thiệu cho con một người con gái nhà gia thế. Cô ấy rất ưng con, ngắm thử xong, bằng lòng cho con đến ở. Con lấy đâu ra tiền? Bèn nghĩ tìm một số người bạn thân xin giúp đỡ, mỗi người vài lạng bạc, để sắm vòng tay, mua vài bộ quần áo, bàn qua tính lại, vẫn không vay nổi tiền. Có đứa bạn mách kế: "Ở đây mỗi tháng thường có kẻ tụ tập, chi bằng mở canh bạc to, mọi người kéo đến đánh, sân sau chùa lại vắng, không ai biết đâu!”. Con muốn có tiền, liền nghe lời, nếu ai nghe lời cô ta mời, đều kéo đến đánh bạc, thì cũng kiếm được vài lạng bạc. Có người giục thêm, con lại càng liều làm. Chiều qua họ kéo đến, canh bạc ấy cũng có nhiều người dư tiền. Sau đêm ấy, thầy cho người đến xét hỏi , con đành giấu nói quanh nói quẩn.
Bần tăng hỏi cô ấy: vòng và quần áo con đã sắm chưa. Cô ấy nói: "Vòng con đã đánh rồi, còn năm lạng bạc để sắm quần áo". Cô ấy quay vào còn lấy cho bần tăng xem, thấy chiếc vòng là một thứ vàng pha, trên mặt có nhũng vân hoa sen, bần tăng hơi bận tâm, liền bảo: Hoa sen vốn là vật thanh tịnh chốn cửa Phật, sao lại khắc vào vòng tay con gái?
Vương Tiểu Ca phân trần: "Theo con nghĩ thì đây không phải là hoa sen mà chỉ là hoa súng thôi. Nhân vì con gái nhà gia tương kia tên là Hà Hoa, con sắm chiếc vòng này để biếu, bầy tỏ chút lòng thành".
Bởi cô ấy là người phàm trần, bần tăng cũng chẳng lưu ý nữa. Đó là tất cả sự việc đã xảy ra, bần tăng thuật lại để đại nhân lượng xét.
Lưu Dung đưa mắt cho một viên thư lại, bảo: -"Lão phương trượng nói gì, người ghi hết cả đấy chứ?”
Viên thư lại nói:
- Dạ, đã ghi rõ.
- Đưa cho lão phương trượng xem.
Lão hòa thượng xem từ đầu chí cuối một lượt, gật đầu bảo:
- Ghi rất đúng! Ghi rất đúng.
Viên thư lại theo thói quen bảo:
- Xin lão phương trượng áp chỉ.
Lão hòa thượng liền áp dấu tay vào. Lưu Dung đứng dậy cáo từ, nói với hòa thượng:
- Báo cho người nhà Vương Tiểu Ca biết, đem xác về chôn. Bản quan nhận định từ cô ấy, sẽ tìm ra hung thủ!
Liền đem nha lại rời miếu về phủ đường.
Lưu Dung về phủ, ngồi bên vườn hoa nhỏ, bảo nha thuộc đem vân tay của chu Thạch Đầu ra đối chiếu với vết tay in trên chiếc chăn đem về từ trong miếu, thì so với nhau to, nhỏ rất khác xa. Thế là đã rõ. Ông biết rõ là Chu Thạch Đầu không phải là hung thủ, mà là do nghi hoặc mà bắt giữ lại. Ông gọi Văn Thừa và Tưởng Kỳ đến đem vân tay của Chu Thạch Đầu và vết máu cho họ xem rồi bảo:
- Rất rõ ràng Chu Thạch Đầu không phải là hung thủ, hai người nên cải trang ra ngoài dò xét tìm được cho đúng kẻ giết nguời. Hạn cho các người ba ngày, phải hoàn thành sứ mệnh.
Hai người nghe dứt, vội vàng cải trang mà đi. Văn Thừa bảo Tưởng Kỳ:
- Này chú em, ta đi đằng nào nhỉ?
Tưởng Kỳ nói:
- Theo như bản án, ta hãy theo dõi bọn đánh bạc.
Bây giờ chúng ta hãy tìm Chu Thạch Đầu, hỏi anh ta xem đánh canh bạc ấy là nhũng đứa nào. Văn Thừa nghe có lý, liền đến chỗ Chu Thạch Đầu đang ở, Chu Thạch Đầu nói nhớ được vài đứa. Hai người cố ghi lòng, rời nha môn, lặng lẽ điều tra một lượt, chẳng thấy gì khả nghi, thế là ngày đầu đã trôi qua.
Đến ngày thứ hai, họ lại theo những kẻ đánh bạc nói đến hôm trước, đến dò xét, cũng không thu được kết quả.
Đến ngày thứ ba, hai người cau có, lại ra khỏi nha môn.
Tưởng Kỳ nói:
- Anh này, hôm nay là hết hạn đấy, không tìm thấy gì thì ăn nói làm sao đây?
Văn Thừa nói:
- Ta đi vào quán rượu, sống chết ra sao, thì hãy uống một trận đã đời cái đã!
Hai người vào trong quán, thấy quán có bốn bàn rượu. Vì chỗ hẹp nên rất gần nhau. Ở một bàn có hai người, một bàn khác cũng có hai người, một người mặc đồ màu lam, một người màu xanh ăn nói lỗ mỗ, không phải là người đúng mực.
Người mặc áo xanh nói:
- Anh đã nghe nói đến vòng đai hoa chưa! Cái đám con gái nói không biết thế nào mà tin. Nghe nói có đứa nào đấy vớ đi một thứ đồ ngọc, chẳng biết là đứa nào.
Người mặc áo lam nói:
- Cái cành hoa ngọc ấy là loại ngọc quý đấy. Suốt đêm hôm qua chúng nó thì thào bán bán, mua mua. Một miếng thịt cũng chẳng có. Thằng cha ấy cũng chẳng thiết mở lò mổ, trời sáng vẫn vùi đầu vào ngủ, ngủ đi ngủ lại cho đến mặt trời ngả về tây mới dậy ăn cơm, lại ra cửa đi luôn, có được vòng hà hoa, chỉ có một người thôi!
Hai người kia đến chủ hàng bưng ra hai vò rượu, mua một đĩa đồ nhắm, ôm đến bàn ngồi. Lúc ấy, nghe đứa mặc áo xanh nói:
- Đứa ấy là đứa nào đấy? Nói với cậu bao giờ thế?
- Cách đây vài ngày - Đứa mặc áo lam nói.
Đứa mặc áo lam còn khà khà, túm lấy vai đứa mặc áo xanh bảo:
- Thằng ngốc, tôi nói con bé hư đốn ấy mà các cậu không tin ư? Sáng sớm hôm qua tôi còn thấy cái thằng Lý Cương béo như con lợn ấy đến, con bé đón ở cửa, trên tay đeo cái vòng vàng, đẹp đến mê hồn. Đi, cậu không tin đi mà xem.
Nói đoạn hai đứa vội đi luôn.
Lại thấy hai đứa quay đầu, một đứa chĩa mồm vào nói với đứa kia:
- Cứ đợi đấy, sớm muộn rồi sẽ rõ thôi!
Văn Thừa đưa mắt cho Tưởng Kỳ, hai người ra khỏi quán rượu, thấy hai đứa kia đang đi đến một ngôi nhà trống. Hai người nấp ở phía sau theo dõi
Đến ngôi nhà trống, cách cửa hàng thịt lợn không xa, hai người kia dừng lại, huơ chân múa tay, không biết nói gì, dừng lại một lát lại đi. Văn Thừa và Tưởng Kỳ liền tiến vào cửa hàng thịt, chỉ thấy ngồi trên ghế có một người đàn bà, khá xinh đẹp, đang cùng với một gã to lớn trò chuyện.
Người kia thấy Văn Thừa, Tưởng Kỳ tiến đến, cười nói:
- Hai bác đến mua thịt lợn phải không ?
Hai người thấy một gã to lớn, thân cao hơn tám thủ vai lớn, lưng tròn, tay to bè, mắt vằn đỏ rất dữ dằn. Văn Thừa cười nói:
- Tôi đến không phải để mua thịt, mà nhờ ông tìm cho mươi chiếc mật lợn để ngâm thuốc, tiền bao nhiêu cũng được, ông trưởng lò mổ có giúp được không?
Gã to béo nghe qua hình như có chút ngài ngại. Người đàn bà đang ngồi, tiến đến, cười bảo Văn Thừa:
- Bác cần ngay ư?
Văn Thừa đáp:
Nếu có ngay thì càng tốt, nhược bằng kiếm cho được, đợi vài ngày cũng được.
Người phụ nữ đưa tay ra bảo:
- Hiện chỉ có ba cái, có dùng hay không?
Ả chìa ba ngón tay ra chỉ số mật lợn.
Văn Thừa đưa mắt nhìn Tưởng Kỳ, Tưởng Kỳ nhìn, chỉ thấy người đàn bà tay đeo vòng, trên vòng có khắc hình hoa súng.
Văn Thừa nói:
- Thầy thuốc bảo mười cái, thiếu một cũng không được Vài ngày nữa chúng tôi lại đến xem.
Nói xong lui ra, về nha môn bẩm lại. Sớm hôm sau lên công đường, Lưu Dung xin Cao Tri phủ đem sai nhân đem lính đến cửa đông bắt Lý Cương và Lưu Đường Thị. Binh lính đi không lâu, giải can phạm đến. Lý Cương và Lưu Đường Thị quỳ dưới thẩm. Lưu Dung hỏi Lý Cương người ở đâu, bao nhiêu tuổi.
Lý Cương đáp:
- Tiểu nhân là Lý Cương, hiện ba mươi tuổi, người huyện Hoàng, Tỉnh Sơn Đông, lấy nghề mổ lợn để sinh nhai. Năm ngoái dời lại Thấp Châu ở cửa đông mở một cửa hàng thịt lợn. Lấy vợ là Lưu Đường Thị, tiểu nhân yên phận làm ăn, không biết đại nhân gọi có việc gì?
Lưu Dung lại hỏi Lưu Đường Thị người ở đâu? Lấy Lý Cương thì ai làm mối?
Lưu Đường Thị bẩm:
- Tiểu phụ nhân hiện nay hai mươi sáu tuổi, là người địa phương. Lấy chồng là Lưu Phủ Nghĩa. Chẳng may chồng mất sớm, năm ngoái có người láng giềng làm mối lấy Lý Cương.
Lưu Dung hỏi Lý Cương:
- Nhà người đâu có chịu sống đúng mực, tìm người này người kia gây sự, lừa dối vợ góa con côi, sao dám nói là yên phận làm ăn!
Lý Cương phân trần:
- Tiểu nhân đâu dám. Xin đại nhân đừng nghe kẻ khác nói quấy.
Lưu Dung đem tờ tố cáo của Lưu Thục Mẫn đọc cho hắn nghe. Người thư lại lấy ra đọc một lượt. Lưu Dung hỏi Lý Cương có những việc như thế không? Lý Cương đáp:
- Sự việc ấy có, không phải là tiểu nhân đến gây sự, mà con trai bà ta bỡn cợt vợ con, nên đến chỉ mặt thôi.
Lưu Dung nói:
- Bỡn coi như thế nào?
Lý Cương đáp:
- Vợ con nhờ anh chàng kia viết thư, hắn nhận giấy, sinh lòng kia nọ, cầm lấy tay vợ con.
Lưu Dung hỏi:
- Lý Cương nói thế có đúng hay không?
Lưu Đương Thị nói:
- Sự việc ấy có, không biết anh chàng ấy hửu tâm hay vô tâm, nhưng không dám nói. Con nói chuyện ấy với Lý Cương, cũng là nói chơi thôi, không ngờ cậu ấy lại tưởng là thật.
Lưu Dung hỏi:
- Anh chàng kia cầm tay nào của ngươi?
Lưu Đương Thị giơ luôn tay phải ra nói:
- Tay này ạ!
Lưu Dung thấy trên tay Lưu Đường Thị có cái gì lấp lánh lại hỏi:
- Trên tay ngươi là cái gì vậy?
Lưu Đường Thị nói:
- Đây là chiếc vòng mà Lý Cương vừa mới đánh cho con.
Lưu Dung nói.
- Tháo ra cho ta xem.
Lưu Đương Thị tháo ra đưa cho viên nha thuộc đặt lên trên án. Lưu Dung hỏi:
- Chỉ có một cái thôi ư?
Lưu Đương Thị lại đưa tay trái tháo ra một chiếc nữa nói:
- Còn một cái nữa đây ạ!
Lưu Dung liền cầm hai chiếc vòng ngắm kỹ thấy phía trong có khắc hai chữ "Thiên Xương". Lưu Dung khẽ hỏi viên thư lại:
- Ở đây có cửa hàng vàng bạc nào là Thiên Xương không?
Thư lại nói:
- Ở cửa tây có cửa hàng Thiên Xương, bán đồ trang sức.
Lưu Dung gật đầu, quay mặt lại hỏi Lý Cương:
- Ngươi lấy hai chiếc vòng này từ đâu thế?
Lý Cương nói:
- Đánh ở tỉnh ngoài ạ.
Lưu Dung lại nói:
- Vòng đánh đã ba năm, lấy Lưu Đường Thị sao người không đem tặng mà gần đây mới đưa cho?
Lý Cương nói:
- Để ở trong hành lý nên con quên mất.
Lưu Dung cười bảo:
- Có thật thế không? Ta hỏi thì người bảo đánh từ ngoài tỉnh mà.
- Dạ nhớ không rõ!
- Đánh mất bao nhiêu tiền?
- Dạ, nhớ không rõ.
Lần Dung cười ầm lên:
- Hay thật! Tục ngữ có câu: "Hỏi ba lần không biết, thần tiên cũng chẳng ra gì! Ngươí không biết thì có người khác biết”
Liền quay lại bảo Văn Thừa:
- Cho mời chủ cửa hàng trang sức Thiên Xương ở cửa tây đến, để đối chất xem sao?
Nha thuộc nghe lệnh vội đi ngay.
Không bao lâu, chủ cửa hàng Thiên Xương quỳ trước công đường. Lưu Dung vội hỏi:
Mời đúng dậy, đứng mà nói. Hiện nay có hai vật trang sức, nhà ngươi xem có nhận ra không?
Liền truyền đem hai chiếc vòng đưa cho người chủ cửa hàng. Anh ta xem một lát, cố nhớ, rồi đưa lại vòng và nói:
- Bẩm đại nhân, chiếc vòng này đúng là cửa hiệu con làm, nét khắc hoa súng này con rất nhớ, người đánh chiếc vòng này là người đàn bà ở căn nhà nhỏ ở cửa tây, rất quen thuộc với chúng con, cô ta bảo đánh kiểu vòng hoa súng này, mỗi cái là một đồng cân rưỡi, là vàng pha, cộng cả hai chiếc giá hai lạng hai bạc, không biết đại nhân có hỏi gì thêm không?
Lưu Dung cười nói:
- Người đã nhớ nó ra, hẳn nhận ngay ra nó, chẳng còn việc gì hỏi nữa, mời lui về.
Lưu Dung hỏi Lý Cương:
- Người nghe hết rồi chứ!
Lý Cương trả lời:
- Trong khoảng trời đất này thiếu gì thứ giống nhau.
Lưu Dung không thèm bắt bẻ, chỉ bảo nha thuộc:
- Hãy lấy vân tay của hắn!
Lý Cương in vân tay lên, Lưu Dung lại sai đem chiếc chăn lấy ở trong miếu ra, đem vân tay của Lý Cương so với vết vân tay trên chăn, không sai một ly. Lý Cương mặt biến sắc, mồ hôi trên trán nhỏ giọt.
Lưu Dung nói:
- Đây mới phải là trong trời đất thiếu gì cái giống như đấy chứ!
Lưu Dung liền vỗ bàn, quát lớn:
- Lý Cương, người đánh chết Vương Tiểu Ca ra sao, khai ra!
Lý Cương vẫn bướng nói:
- Con không biết Vương Tiểu Ca.
Lưu Dung nói:
- Mang Chu Thạch Đầu ra đây.
Nha lại vâng một tiếng, triệu Chu Thạch Đầu tới quỳ dưới thềm:
- Chu Thạch Đầu, ngươi có nhận ra, đây là ai không?
Chu Thạch Đầu, theo tay chỉ, nhận ra Lý Cương, bèn nói:
- Dạ, nhận được. Người này là Lý Cương, làm nghề bán thịt lợn ở cửa đông, con đã từng đánh bạc với anh ấy ở trong miếu.
Lưu Dung hỏi Lý Cương:
- Người đến miếu đánh bạc mà bảo không quen Vương Tiểu Ca phải không? Nay chứng cứ đã rõ ràng, nói nhận hay không nhận cũng thế thôi, khai ra thì khỏi bị thịt nát, thân đau!
Lý cương biết không thú nhận không xong liền bảo:
- Tiểu nhân bị kẻ xấu lôi kéo, cũng có đánh bạc. Con cũng không biết trong miếu đánh bạc to thế, mấy lần đánh không thắng, lại thiếu tiền, sau có lúc thua, có lúc được, đâm lao theo lao, tiền bán hàng đều nướng sạch cả.
Con định đi vay tiền để gỡ, Vương Tiểu Ca lại bảo mọi người, không đến chơi nữa, nhà chùa cũng biết, sợ quan đến bắt bạc. Đám người chơi rục rịch đi, thế là tất cả tản mát hết. Con càng nghĩ càng cay, kể chuyện với bè bạn. Có người nói, anh lâu nay ở chốn giang hồ, sao lại không hiểu ra! Cuộc chơi bạc ấy, anh chịu mất ư, sao không đi cướp lại, lại còn kêu ca gì!
Con càng ngẫm càng tức, lại dám báo bắt ta ư? Mờ đất hôm sau, con đóng cửa hàng đi tìm Vương Tiểu Ca, bảo cô ta trả lại tiền cho con, chúng con càng nói càng lú lẫn, liền động thủ, đấm đá một hồi, đánh cô ta ngã xuống đất, không dậy nổi. Con liền vào trong nhà lấy cái chăn của cô ấy lôi ra năm lạng bạc. Trong bụng nghĩ: Thế là được. Nào ngờ, Vương Tiểu Ca phận mỏng, chịu không nổi vài quả đấm đã chết. Xin quan lớn khai ân, tiểu nhân chỉ đi hỏi tội kẻ lừa dối lấy tiền, chứ không có ý lấy của, giết người.
Lưu Dung bảo hắn điểm chỉ vào tờ khai, sau sẽ liệu, bắt giam vào ngục, bảo nha thuộc khoan hãy thu lại vòng của Lưu Đường Thị, lại bảo Chu Thạch Đầu rằng:
- Ngươi có hiếu với mẹ được mọi người mến phục, nhưng không yên tâm làm lụng, lại đi xoay tiền, như thế là không giữ nổi mình, đáng phạt đánh năm mươi gậy, nhưng nghĩ người là con có hiếu, lại mấy ngày nay bị mắc cửa quan, nhà cửa rỗng không, ta thưởng cho mười lạng bạc, mang về nhà mà tiêu dùng, lên gặp nha dịch mà lĩnh, chóng chóng về nhà kẻo mẹ ngươi mong.
Chu Thạch Đầu chỉ biết gật đầu, trong lòng muôn vàn đội ơn, nha thuộc đưa Chu Thạch Đầu ra. Lưu Dung bảo:
- Thoái đường!
Ông lui về phòng riêng nghỉ, uống vài chén trà ngon, đang nghĩ đến việc định tội Lý Cương, chợt thấy đám tùy tùng, gấp gáp chạy tới, miệng hô:
- Đại nhân, ra ngay công đường tiếp chỉ.
Lưu Dung nghe thấy vội mời Cao tri phủ đến công đường, chỉ thấy một nội giám già, tay cầm thánh chỉ đứng ở chính giữa, trông thật uy nghiêm, Cao Tri phủ vội vàng quỳ xuống, xụp lạy xong, chỉ thấy viên nội giám già cao giọng đọc:
“Lắng nghe ý chỉ: đem việc nhà phủ ở Đồ Thấp Châu giao cho Lưu Dung, ngay lập tức tiến kinh, gia phong làm quyền Phủ Doãn Phủ Khai Phong, Long đồ các đại học sĩ, chiếu theo luật nước, hợp với lòng người, rất hợp ý trẫm. Chiếu thư đến, lập tức lên đường, chớ trái lệnh.
Khâm thử “
Quan nội giám tuyên đọc xong, thánh chỉ đặt lên án, Cao Tri phủ cúi đầu tạ ơn và mời viên nội giám về thư phòng dùng trà. Nội giám cảm ơn, từ chối, cùng bốn Cẩm y vệ sĩ xin về ngay. Cao Tri phủ không dám giữ, đành tiễn ra khỏi phủ. Ngoài phủ đã sẵn năm con ngựa, mọi người đều lên yên. Viên nội giám ngồi trên lưng ngựa vẫy tay chào. "Hẹn gặp ở kinh thành!", năm con ngựa phóng đi như bay.
Cao Tri phủ lui vào trong trường, mời Lưu Dung tới. Lưu Dung cười nói:
- Xỉn chúc mừng quan lớn!
Cao Tri phủ cười bảo:
- Được huynh giúp đỡ, tôi mới được như ngày hôm nay!
Nói xong cả hai đều cười vang.
Từ đó Lưu Dung nổi tiếng xa gần.

[Cánh gà nướng]

Hồi Thứ Sáu

Gia Hòa, lật lại án giết người
Hòa Thân vâng mênh đến Hồ Nam

Lại nói vua Càn Long từ lúc có Hòa Thân bên mình, rất tin cẩn, sủng ái, mấy lần định thăng chức cho, nhưng đều bị Lưu Dung và các đại thần ngăn trở, cho rằng, Hòa Thân là người tổ tiên không có công tích lớn, bản thân lại không có quân công, trị dân giỏi, nếu như nhà vua đề bạt, e rằng chưa hợp lý triều liệt, khiến cho y kiêu ngạo, các quan trong triều không phục.
Càn Long nghe nói đành thôi, tìm cách khác. Hòa Thân nghe được, hận Lưu Dung và các quan cùng duộc đến thăm căn cốt đế.
Mùa hè năm ấy, mấy năm mưa thuận, gió hòa, nạn binh đao trong thiên hạ đã ngưng, vị vua thời thái bình ấy sáng xem thư, họa, chiều nghe đàn hát, lúc hứng thì làm thơ, thật nhiều điều tự đắc. Đột nhiên, vua xem một phần bản tấu về vụ giết người ở Hồ Nam của tuần phủ Lý Nhân Bồi chưa được sáng tỏ, liền nhíu lông mày. Vua càng xem thì càng thấy tình hình vụ án lằng nhằng, hung thủ là ai cũng chưa có cách cứu xét rõ ràng. Vua càng xem càng tức, người nóng bùng, lại thêm tiếng ve ở ngoài sân cứ rống riết. "Biết rồi! Biết rồi" (1), không chịu dứt. Càn Long tức chuyển thành giận, liền vỗ tay lên bản án tấu: "Chẳng nên trò trống gì. Chẳng nên trò trống gì!". Coi việc hình ngục ở Hồ Nam là án Sát Thẩm Thế Phong đúng là kẻ bất tài. Nếu như hắn để hết lòng vào công việc, thì bản án thế này, tra hỏi đã lâu mà vẫn chẳng rõ ràng chi cả? Cái gã Thẩm Thế Phong này, chẳng có thực tế, hão huyền, gặp việc đến không gắng sức. Lý Nhân Bồi làm tuần phủ không chịu đôn đốc, giúp đỡ Thẩm Thế Phong, vô trách nhiệm, chỉ biết duyệt y đề nguyên những việc làm của cấp dưới, cũng không phải là một quan tuần phủ tốt.
Càn Long tuy bực tức, nhưng một lúc sau nghĩ đến Hòa Thân, bụng nghĩ: Sao lại không cử Hòa Thân rời kinh đô đi xét vụ án này nhỉ? Nếu làm tốt, ta nâng đỡ hắn cũng có lý do, quần thần cũng hết nói ra nói vào. Nếu Hòa Thân làm không nên việc, thì để nguyên cho y làm việc trong cung, cũng chẳng có gì trở ngại.
Vua Càn Long nghĩ vậy, liền viết chiếu, giao cho Hộ Nam tuần phủ là Thường Quân lo xét vụ án này.
-----------------
(1) Tiếng ve kêu gần với tiếng: tri liễu. tri liễu nghĩa là “Biết rồi, Biết rồ” làm cho Càn Long bực mình.

Do đó vụ án thành to chuyện, Thường Quân lại chỉ nghe một bên, nên hai tháng sau, án vẫn cứ ỳ ra đó. Càn Long biết, rất giận, nên lại ra thánh chỉ, cử Hòa Thân đem người đến Hồ Nam cùng Thường Quân lo liệu xử lý vụ án.
Các quan nào biết thâm ý của Càn Long trong việc sai phái này, nhưng Hòa Thân thì rõ mười mươi, tạ ơn vua, lập tức sắm sửa hành trang đến lo việc ở Hồ Nam.
Lại nói về cái thôn làng ở huyện Gia Hòa, châu Quế Dương, tỉnh Hồ Nam, nơi có vụ án đã làm cho vua Càn Long bực túc.
Thôn ấy, không to, không nhờ quanh quẩn có hai mươi ba hộ, bao gồm bảy trăm tám mươi bảy nhân khẩu. Trong thôn có hai anh em họ Hầu, sống chung với nhau rất thân thiết, bao lâu nay vẫn sống yên ổn. Anh lớn sinh được ba trai là Hầu Học Thiên, Hầu Giác Thiên và Hầu Thất Lang. Người em cũng sinh được ba trai, đặt tên là Hầu Kỷ Thiên, Hầu Nhạc Thiên, Hầu Phụng Thiên. Sáu anh em họ Hầu này, tuy ăn cùng một mâm mà lớn, nhưng mỗi người lại không cùng một cha mẹ sinh ra, thường ngày vẫn nhau, chia bè ra đánh lộn. Người anh cả thấy vậy chỉ lắc đầu than thở. Ông ta thấy như hiện ra trước mắt, mình tuổi cao, sống chẳng được bao lâu, thấy cảnh con cháu tranh nhau gia sản kiện tụng dẫn đến nhà tan, người mất mà đau lòng. Người anh cả hai ba lượt bàn bạc, gọi cả sáu đứa vừa con vừa cháu lại lấy điều anh em hòa thuận gia đình thịnh vượng mà giảng giải. sau này điền sản chia thành sáu phần, mỗi người một phần, làm văn tự, giao hẳn cho từng người. Sau cùng, ông trịnh trọng khuyên bảo. "Đất núi, vườn rừng chia đến từng người, chỉ là để các con trồng trọt, chứ không được bán, nếu như ai bán đi đất cát của tổ tông, những đứa khác phải ngăn giữ lại. Ngăn giữ không nghe, thì các con thu lại phần của nó, chia đều cho nhau. Kẻ nào bán đất, một tấc cũng không cho.
Người anh nói xong, người em lại thêm: "Các con ơi, làm thế cũng là để anh em khỏi hại lẫn nhau, mà giữ được sản nghiệp của tổ tiên. Các con nên nghĩ đến nỗi khổ tâm của chúng ta".
Học Thiên, Kỷ Thiên đều đã lớn. Họ so với các em hơn vài tuổi, nghe người già nói, gật đầu liên tiếp. Còn bốn anh em kia thì ngó nghiêng, uống trà... chẳng thèm để ý đến những lời của hai ông già. Hầu Giác Thiên, là , đứa ham đánh bạc, thường ăn trộm đồ trang sức của vợ đi chơi bời, bán hết sạch. Anh chàng cho rằng khi để chia của, chia ruộng, tha hồ muốn làm gì thì làm, đủ sức mà lăn lóc ở các đám bạc. Nghe người già căn dặn, nửa câu nuốt cũng chẳng trôi, đầu u, tai điếc.
Hai ông già về phòng mệt lử, nghĩ bụng: một gia đình lớn từ nay chia sẻ, tan nát, bất giác, nước mắt ròng ròng, suốt đêm không ngủ. Mùa xuân năm ấy, hai ông già lâm bệnh, thuốc thang không khỏi, đều qua đời. Việc xảy ra từ Hầu Học Thiên, anh chàng mê cờ bạc, mà bắt đầu là chuyện bán sản nghiệp.
Tháng bảy, trời nắng như nung. Chó thè lưỡi nằm dưới bóng cây mà thở. Kỷ Thiên, Nhạc Thiên, Phụng Thiên, thấy Giác Thiên đột nhiên hối hả chạy đến, cử chỉ bối rối, khùng khùng như có chuyện gì không vừa ý, Hầu Nhạc Thiên đã quá quen với cậu em họ này (1) bèn nói:
- Ngày thường chú chỉ ăn, uống, ngủ, lười chảy thây. Hôm nay trời nóng thế, sao đi đâu mà hớt hải thế này?
Nói một hồi mới biết Hầu Giác Thiên lại đánh bạc thua, những muốn bán điền sản, liền bàn với Hầu Học Thiên, Hầu Thất Lang, nếu được ủng hộ, thì vài hôm nữa sẽ làm văn tự. Cũng may Hầu Kỷ Thiên không có nhà, được em là Hầu Phụng Thiên đồng tình khuyến khích.
Hai anh em đến nhà Hầu Giác Thiên thấy học Thiên, Giác Thiên, Thất Lang ba anh em đang bàn chuyện bán điền sản. Chỉ nghe Hầu Thất Lang nói:
- Anh Hai này, cứ cái chuyện ruộng đất mà xét, làm ăn một năm đằng đẵng, chẳng kiếm được là bao, anh bán trước, tôi bán sau, bán được tiền chúng ta lên tỉnh buôn bán.
Học Thiên thấy Nhạc Thiên, Phụng Thiên đến liền bảo họ thôi đừng nói nữa, ho lên một tiếng Nhạc Thiên trầm mặt hỏi:
- Mấy anh em bàn bạc chuyện gì vậy?
Giác Thiên thấy Nhạc Thiên hầm hầm liền bảo:
- Muốn gây sự đánh nhau hả?
-----------------
(1) Theo phong tục người Hán anh em một khi có con thì người nào sinh trước là anh. Do đó Nhạc Thiên là con ông em vẫn coi Giác Thiên là em họ (ND).

Hắn vừa đáp vừa giơ chiếc ghế lên.
- Chỉ sợ không đánh đó thôi - Nhạc Thiên một mình xông vào - Có phải bàn chuyện bán điền sản không ?
Học Thiên đỏ bừng mặt. Giác Thiên và Thất Lang ắng miệng không nói. Phụng Thiên bị Nhạc Thiên lôi vào. Lúc ấy Phụng Thiên gọi Nhạc Thiên lại khuyên:
- Anh ạ, anh cai quản nhà cửa không như thế được đâu. Cả nhà đã được ăn chia, ai có phần người nấy, để cho nó bán đi, là ngăn mua oán đấy. Anh mà đứng ra khuyên can, chỉ khiến cho Giác Thiên càng muốn bán đi thôi. Nhạc Thiên nói:
- Ai đòi các người điền sản? Cha chúng ta nằm chưa yên mồ, Giác Thiên đã bán chác rồi, thì họ ở dưới suối vàng có yên lòng được không? Tao chỉ muốn giữ nguyên được cơ nghiệp tổ tiên.
Phụng Thiên bị Nhạc Thiên răn dạy cho một thôi, đành miễn cưỡng nhảy vào, đứng một bên không nói năng gì. Vả lại anh ta còn trẻ, có nói cũng chẳng ai chịu nghe.
Trong nhà lạnh ngắt. Một lúc sau, Nhạc Thiên lại nói:
- Các người im re thế? Tôi nghe được rồi, có phải chuyện Giác Thiên định làm văn tự giao cho người ta không?
Anh ta lại ra rả nói nào là ruộng đất là căn bản, nào là trái di chúc phá nát cơ nghiệp tổ tiên khiến cho Giác Thiên bực, Thất Lang nổi nóng. Giác Thiên ra vào đám bạc, vốn có máu kẻ ăn chơi, gã sinh cùng năm cùng tháng với Nhạc Thiên, nhưng ra sau một chút nên phải gọi Nhạc Thiên bằng anh. Lúc đó, vì trọng luân thường, em trước mặt anh phải tôn trọng, lễ phép, nghe Nhạc Thiên nói một hồi hắn chỉ một tiếng "Vâng". Đến cuối, liền buộc miệng nói:
- Anh nói dai quá, để làm gì kia chứ! Chỉ tốn nước bọt thôi! Mắt đỏ vằn lên rồi kia, bà chị dâu mà tra hỏi, tôi sợ là không ổn đấy!
Thất Lang là kẻ thô bạo nói:
- Anh Nhạc Thiên, người ta bán ruộng của người ta, anh xía miệng vào làm gì?
Nhạc Thiên nghĩ: "mình nói nửa ngày, bọn họ chẳng chịu nghe nửa lời”, lòng bục bội, nói:
- Thế là đàn gẩy tai trâu đấy!
- Sao anh lại đi mắng ngươi thế?
- Ai mắng mày?
- Anh mắng chúng tôi là trâu - Thất Lang to tiếng, chúng ta cùng ruột thịt sinh ra, tôi là trâu thì anh là đồ súc sinh!
Lời qua tiếng lại, chẳng chịu thôi. Hai bên mắng nhau. Nhạc Thiên nhớ đến lời dặn của cha, chú liền nói:
- Ta chẳng sợ các người làm tới đâu nhé! Ta không cho các người bán!
- Các người giữ cũng không nổi!
- Giữ nổi đấy!
- Mày về mà giữ vợ con mày ấy, chớ giữ xằng ở nơi khác.
Nhạc Thiên và Thất Lang đối lời chan chát. Cả hai mặt đỏ hết, mắt tròn xoe, phun ra những lời chẳng ra sao. Học Thiên lớn hơn thấy em ruột là Thất Lang cùng em họ cãi nhau dữ dội, liền vội khuyên ngăn:
- Đừng cãi nhau nữa! Đừng cãi nhau nữa.
Nhạc Thiên đang lúc máu nóng bốc lên đầu nói:
- Anh là anh lớn, không dám mở miệng, các anh muốn bán ruộng đất hả? Kẻ có lỗi với tổ tiên, chính là anh đấy!
Học Thiên xì ra một câu:
- Mày...
Thất Lang gân cổ lên:
- Anh ơi, hắn có lý hắn, hắn là chó dại cắn càn, Giác Thiên bán, tao bán đấy, xem mày làm gì nổi nào. Tao nhất định bán ruộng đấy?
Nhạc Thiên nói:
- Tao giữ đấy! Cha chú đã nói, đứa nào bán thì giữ ruộng lại chia đều cho những người không bán.
Giác Thiên cười nhạt:
- Ngươi muốn mua dây buộc mình hả, định lấy ruộng của tao hả, đừng có ảo tưởng.
Hắn chỉ tay ra ngoài bảo:
- Đây là nhà tôi, mời ra khỏi nhà!
Hai bên tranh cãi một hồi, từ ghế đứng phắt dậy, Giác Thiên tiến đến gần, vung tay xỉa vào mặt Nhạc Thiên, làm xước một miếng da. Nhạc Thiên giơ tay sờ thấy có vết máu, biết Giác Thiên đánh mình liền kêu to:
- Mày dám đánh người hả?
Nói đoạn muốn kẻo Giác Thiên đến trưởng họ để phân giải, người nọ giằng người kia, kéo đi, kéo lại, dẫn đến đấm đá, người này thoi, người kia đấm, cú vào bụng, cú vào lưng, huỳnh huỵch, huỳnh huỵch, túm lại thành một đám đánh lộn. Trước hai người đánh nhau, một người can, không xong, thế là cũng xông vào đấm thụi. Nhạc Thiên tuy khỏe, có sức mạnh, song Phụng Thiên thì ở bên không dám xông vào, Học Thiên, Giác Thiên, Thất Lang đánh tay không nổi, liền tìm khí giới. Giác Thiên túm lấy một gậy gộc, Học Thiên, Thất Lang đều cầm lấy đòn gánh, từ trong nhà lôi nhau ra ngoài, thế là mọi người kéo đến xem, vây kín cả nhà ngoài và khoảng đất trống, đúng đông nghịt. Rồi anh em vợ con cũng kéo đến, đám đàn bà thấy đàn ông đánh nhau, không dám tiến lên can, chỉ biết kêu khóc ầm ĩ, dẫm chân kêu khổ, càng thêm hỗn loạn.
Một người đàn bà đến bên lau nước mắt cầu cứu:
- Làng nước ơi, hãy cứu giúp chúng tôi!
Chị ta là vợ Hầu Kỷ Thiên, là chị dâu của Nhạc Thiên và Phụng Thiên.
Ba anh em Hầu Học Thiên càng đánh càng hăng, đòn gánh, gậy gộc múa loạn, Nhạc Thiên, Phụng Thiên tay không, chống làm sao nổi, trong nháy mắt đều bị đánh thương tích khắp mình. Nhạc Thiên, Kỷ Thiên, Phụng Thiên hàng ngày rất thương yêu nhau, Nhạc Thiên sợ em là Phụng Thiên đau liền lấy mình che cho, nhận tất cả gậy đòn gánh của mấy ông anh họ nên thương tích càng nặng. Học Thiên, Giác Thiên, Thất Lang cũng bị đau, nên quá mù thành mây, Giác Thiên giơ gậy phang vào lưng Nhạc Thiên, còn Thất Lang thì nhè đầu Nhạc Thiên giáng cho một chiếc đòn gánh "Không xong rồi!”, người đứng xem , kêu thốt lên.
“Ối giời ơi” vợ của Kỷ Thiên là Lưu Thị thấy sinh mạng của em chú Nhạc Thiên, liền nhảy vào can. Chị đến sau lưng Thất Lang cắn vào vai một miếng. Đúng lúc Thất Lang vung cao đòn gánh đánh ngay vào thóp đầu Nhạc Thiên bị trúng đòn trời giáng, không đứng nổi nữa, mắt hoa lên ngã lăn quay ra, máu tươi ở đầu vọt ra, bắn đỏ cả trên đất.
Vợ Kỷ Thiên vội kêu to lên:
- Đừng đánh nhau nữa. Chết người rồi!
- Chết người rồi.
Ngườl làng cũng kêu lên. Nhũng người nhát gan, chân run lên, cũng có người thì chạy mất.
“Chết người!". Học Thiên, Giác Thiên kinh hãi. Không xong rồi! Nhạc Thiên nằm trên đất không động đậy.
- Chạy nhanh thôi!
Học Thiên vứt đòn gánh bỏ chạy. Giác Thiên cũng hốt hoảng co giò chạy nốt. Thất Lang thấy hai anh chạy cả, vội dứt ra khỏi tay bà chị dâu họ đang lôi kéo, chạy tháo thân.
Lưu Thị bị Thất Lang đẩy ngã ngồi xuống đất, khóc hu hu lên.
- Anh! Phụng Thiên chạy đến bên mình Nhạc Thiên gọi thật to. “Hãy còn thở!" một ông già nhà bên để tay lên mũi Nhạc Thiên thử nói:
- Chị Lưu, Phụng Thiên, bây giờ không phải là lúc kêu khóc, hãy gấp đi cứu người.
Lưu Thị, Phụng Thiên, lau nước mắt. Ông già dẫn dắt mọi người xúm lại đem Nhạc thiên vào trong nhà, lay gọi người thì đến chỗ thờ thần lấy ra tro bát hương, rắc lên chỗ chấn thương của Nhạc Thlên dùng vải bó lại, một mặt đi mời thầy thuốc đến thăm. Ông ta bảo:
- Nhạc Thiên sống được chỉ còn nhờ tổ tiên phù hộ nổi thôi!
Lưu Thị, Phụng Thiên nghe đến đó lăn khóc chết đi sống lại Mặt trời xế về tây, nắng chiếu đỏ trên mái nhà, Hầu Kỷ Thiên mới về. Mới đến làng, nghe chuyện về anh em của mình, liền không về nhà mình, đến ngay nhà Nhạc Thiên, hốt hoảng đến bên giường, gặp nhau, anh em hỏi han một thôi, hai hàng nước mắt chảy rơi cả xuống đất.
Nhạc Thiên thấy anh cả về, định cố gượng dậy, nhưng Kỷ Thiên giơ tay ngăn lại, nói:
- Em ơi, em bị thương nặng thế, cần gì phải giữ lễ.
- Anh!
Nhạc Thiên cầm lấy tay anh đem mọi chuyện từ chuyện Giác Thiên muốn bán ruộng, Học thiên, Thất Lang giúp đỡ, Nhạc thiên ngăn giữ ra sao, anh em Học Thiên không chịu nghe lẽ phải, xúm lại đánh, kể lại một lượt.
Anh chàng nắm chặt lấy tay Kỷ Thiên nói:
- Anh, em bị Giác Thiên cầm gậy đánh vào mạng sườn, bị Thất Lang đánh vỡ đầu. Anh hãy báo thù cho em.
- Em hãy cứ chữa chạy vết thương trước đã.
- Anh, vết thương của em khó mà khỏi - Nhạc Thiên thở dài nói - Cơ nghiệp của tổ tiên rơi vào tay anh em Học Thiên rồi khuynh gia bại sản. Sau khi em chết, anh hãy khuyên ngăn họ, nếu không thì còn mặt nào trông thấy cha, bác mình ở dưới suối vàng nữa!
Kỷ Thiên gật gật đầu bảo:
- Em cứ nghỉ đi, để anh đi thăm Phụng Thiên.
Nhạc Thiên vội nắm lấy tay Kỷ Thiên, giữ lại:
- Anh ơi, anh đừng đi, nghe em nói đã. Anh em ta được mấy người, sợ một thời gian nữa chẳng còn đủ đâu.
- Em đừng nghĩ thế, rồi em sẽ khỏi.
- Khỏi làm sao dược!
Lúc đó, Phụng Thiên cũng tới, Nhạc Thiên vẩy ta gọi đến bên giường, bảo:
- Này em, vết thương của em có nặng không?
- Không nặng, không nặng đâu anh ạ.
- Anh có mệnh hệ nào, lấy ai giúp đỡ em đây! Nhạc Thiên nói rồi, ứa hai hàng nước mắt.
Phụng Thiên cúi đầu nói:
- Anh Hai ơi, anh đừng nói thế, do việc em làm em không hết phận sự, anh em chúng nó xúm đến, anh mới đến nông nỗi này!
Nhạc Thiên nói càng ngày càng yếu dần, bảo:
- Em trai của anh...
Một lúc sau, Nhạc Thiên chợt mở to mắt phều phào:
- Bác ơi, cha ơi, con không can nổi Giác Thiên bán cơ nghiệp..., con...con...con...
Anh ta ngoẹo đầu, thở hắt ra...
Trong nhà bỗng vang lên tiếng khóc.
Hầu Kỷ Thiên tức đầy ruột, phát cuồng lên, ra khỏi nhà đến ngay tìm Học Thiên, Giác Thiên và Thất Lang, nhưng ba anh em hắn đã tuyệt vô ân tín.
Bên tai Kỷ Thiên vang lên tiếng dặn dò của Nhạc Thiên và tiếng kêu khóc của vợ con em mình, Kỷ Thiên liền đem những lời của Nhạc Thiên kể lại, làm đơn kiện, ngày hôm sau đến cửa công, huyện Gia Hòa tố cáo, kêu oan.
Thế thì viên quan tắc trách nào đã làm cho Đúc vua phải nổi cơn lôi đình vậy?
Viên quan dấm dớ đó chính là viên quan huyện Gia Hòa tên là Cao Đại Thành.
Cao Đại Thành xuất thân đỗ cử nhân, từ bé chí lớn chỉ nằm dài đọc sách, không biết gì ngoài mấy tiếng: Đức Thánh nói rằng, Kinh Thi bảo rằng. Làm quan huyện, Cao biến công đường thành phòng đọc sách, đến nỗi lúa hay cỏ cũng không phân biệt, trong huyện lũ lụt, ruộng đồng bị ngập, thu hoạch thất bát cũng không hay. Nhà nông xin được giảm tô thuế, quan huyện ngồi kiệu đi thăm đồng, nhìn thấy cỏ hoang là lúa lép trên nó lấy làm vui, liền bảo: Các người bảo mùa màng thất bát hả, lúa tốt thế kia cơ mà! Được mùa lúa, lại xin giảm tô thuế là thế nào? Định lừa dối bản chức phải không?
Dân chúng nói:
- Bẩm quan, đấy đâu phải là lúa, là cỏ hoang đấy ạ!
Quan huyện họ Cao nói:
- Cỏ hả! Chính bản chức đã ăn thứ "cỏ" ấy vào bụng rồi đây, rất thơm ngon đấy.
- Thưa đúng là cỏ hoang ạ.
- Hoang với chẳng hoang. Dù cỏ hoang cứ no bụng là được, hoang lại càng ngon, như gà rừng kia, ăn lại chẳng ngon hơn cả gà nhà ấy à!
Dân chúng không nhịn nổi cười. Quan huyện của họ là người như thế đấy, dân trong huyện không biết nói thế nào để quan hiểu, do đó cũng chẳng cả buồn đến xin xỏ nữa. Quan ngồi trên công đường đọc sách, thấy chim sẻ bay ra bay vào trong sân, liền lắc lư ngâm rằng: "nha thuộc công đường vắng, chim chóc đầy sân quan". Quan ngâm bài thơ của Vương Duy, Vương Duy có câu thơ ấy, tặng Phòng Uyển họ Lưu. Phòng Uyển là một vị quan giỏi đời nhà Đường, làm quan thanh liêm, do đó dân no mà để nhàn, ít chuyện, ít việc, vì được lòng dân. Vì thế mà công đương nha thuộc mới vắng vẻ, chính là Vưong Duy ca tụng ông. Cái vắng vẻ của công đường của Phòng Uyển khác cái vắng vẻ của công đường của Cao Đại Thành, nhưng họ Cao lại tự cho mình như Phòng Uyển, tự mình bốc thơm mình. Thực ra hắn làm sao sánh được với Phòng Uyển.
Quan mù mờ thế, làm sao nổi việc. Vị quan ấy tiếp đơn tố cáo của Hầu Kỷ Thiên, thấy việc quan hệ đến tính mệnh con người, liền ngâm: “Đục trong rồi sẽ rõ. Tính mệnh lớn như trời", quan không dám bỏ qua, ngày mồng bảy tháng bảy nhận đơn, rục rịch chuẩn bị, đến 12 tháng 7, chiếu theo nguyên đơn, đến khám nghiệm. Cao tri huyện đi kiệu vừa tới, Hầu Kỷ Thiên đón vào trong nhà để hầu tiếp.
Cao tri huyện xua tay:
- Không vội! "Thời mà đến cứ liệu sao cho hợp, làm trước thì vội vã, mà làm sau thì bất cập" Quan luôn miệng ngâm nga một câu trong sách Thái Bạch âm kinh của Lý Liêm, ý tứ rằng, khi thời cơ đến, thời gian chẳng cần vội, đến lúc nắm bắt đi việc là nắm bắt được. Thế nhưng, Hầu Kỷ Thiên nghe nào có hiểu! Anh ta cũng chẳng hỏi làm gì, có biết đâu là quan đang mù mờ. Quan huyện họ Cao, cao giọng bảo:
- Lại cả đây!
Nha dịch, tùy tùng chạy cả lại.
Cao tri huyện truyền cho gọi đám Hầu Kỷ Thiên tới, lại sai người lo đi khám nghiệm tử thi, sau mới vào nhà ngồi, nghe Kỷ Thiên thuật lại chuyện Nhạc Thiên bị đánh chết. Một lúc sau, đám khám nghiệm tử thi về thưa lại tình hình khám xét, Cao tri huyện, nhắm mắt lắng nghe, đột nhiên mở to mắt hỏi:
- Có khám sai, khám dối không đấy?
- Bẩm đại nhân, không đâu ạ!
Bọn nha thuộc khom lưng trả lời.
Cao tri huyện lại đọc to lên câu nói của Tô Thức, trong bài Thạch Trung Sơn ký: "Việc không mắt thấy tai nghe, ức đoán có hay không? Làm được chăng?", liền đứng dậy, bọn tay chân biết quan muốn thân đi khám nghiệm , bèn dẫn đường. Hầu Nhạc Thiên tuy chết đã ba ngày, tuy gặp trời nóng, nhưng sau khi bị đánh chết, thân thể còn cường tráng nên vết thương vẫn chưa bị mất dấu, nhìn khắp mình vẫn nhận rõ. Đám tay chân chỉ vào cạnh sườn ngươi chết còn tím bầm bảo: “Chỗ da thịt tím dập kia, là do gậy đánh vào. Vết thương trên đầu khiến người bị nạn đến chết, có vết lõm xuống, có hình tam giác là do đòn gánh giáng vào nên gây ra thương tích”. Cao tri huyện xem xét hết, bảo ghi vào bản khám tử thi.
Một lúc sau, sai nhân đem Hầu Học Thiên, Hầu Giác Thiên giải tới. Hầu Thất Lang đã trốn mất, đi đâu không rõ Cao tri huyện hỏi Hầu Học Thiên, Giác Thiên:
- Hầu Thất Lang đâu.
- Tiểu nhân không biết.
- Không được dối trá!
- Tiểu nhân không biết. Quả là không biết ạ!
“Hừm, nó cố trốn cũng không thoát”. Cao tri huyện lập tức sai gia nhân vây bắt Hầu Thất Lang. Sau đó sai ngươi trói Hầu Học Thiên, Hầu Giác Thiên, truyền các láng giềng nhà họ Hầu, cùng những người làm chứng có liên quan đến vụ án, tất cả mười người giải tất về huyện, chuẩn bị ngày thứ hai thăng đường xét án. Chiều hôm đó, Cao tri huyện không cả đọc sách. Quan nghĩ: Ba anh em tiếp tay đánh chết Hầu Nhạc Thiên, vết thương đến chết Hầu Nhạc Thiên chỉ có một chỗ, chắc là do một người đánh. Vậy thì trong ba người, ai là hung thủ? Quan cho rằng giết người thì đền mạng, ắt là phải chết chém. Ba anh em tất chẳng ai lại nhận là hung thủ. Xem ra cũng khó đây. "Ái dà, chỉ còn cách ra hình mới được thôi!”. Sau quan lại tự phủ định ý này: "Không ổn, không ổn, Ta nghe chúa thông minh, trị nhục hình phạt nhẹ!". Mạnh Tử có nói: dân hướng về nhân nghĩa vậy, như nước chảy xuôi thú chạy theo làn dốc vậy! Ta lấy cái nhẽ nhân nghĩa mà xem xét, thì để họ tự nhận. Thế là Cao tri huyện gà gà dim mắt buồn ngủ...
Đến hết ngày thứ hai cũng không thấy Cao tri huyện xét hỏi gì. Quan thăng đường chỉ đem đạo nghĩa anh em ăn ở với nhau nói mấy câu, sau đó dở án văn ra xem lần lượt, trước hết hỏi tên họ, tuổi tác phạm nhân, sau hỏi đến tại sao lại gây án mạng. Khi hỏi Hầu Học Thiên, Học Thiên nhất mục không nhận đánh Hầu Nhạc Thiên, anh ta nói, không tham gia vào chỗ đánh nhau, mà chỉ ra sức ngăn cản, trong lúc sô sát, anh chưa hề đánh người, lại còn bị Nhạc Thiên đánh phải. Quan đành bảo đưa Hầu Học Thiên ra, đem Hầu Giác Thiên tới. Khi Hầu Giác Thiên quỳ trước công đương, Cao tri huyện vỗ bàn nói:
- Ngươi phải khai thật ra!
- Vâng ạ. Hầu Giác Thiên trả lời!
- Người có đánh lộn với Hầu Nhạc Thiên không?
- Dạ có ạ!
- Người chết trên sườn có vết thương là do đâu?
- Tiểu nhân đánh ạ.
- Vết thương bên sườn trái là do người đánh ư?
- Tiểu nhân đánh !
- Vết thương ở trên đầu cũng do ngươi gây ra ư?
- Tiểu nhân đánh ạ!
- Người hãy kể lại cho cặn kẻ!
Tiểu nhân được cha cho thừa kế một phần tài sản, định bán đi một ít. Các em ruột của con là Hầu Học Thiên, Hầu Thất Lang đều đồng ý cho con bán. Em họ là Nhạc Thiên đến ngăn cản, lại lớn tiếng đòi lấy phần ruộng của con, lại ra tay đánh con. Lúc ấy con cáu tức, đánh lại khiến nó bị thương vào mặt, xước da. Nhạc Thiên người to khỏe, con không đánh nổi, kêu lên rồi tìm thứ gì đánh lại. Con đã đánh bị thương nó vào sườn trái sau đó lỡ tay lại đánh vào đầu nó. Con thật không có ý giết người, mà trong lúc ẩu đả, ngộ làm hắn bị thưong đến nỗi nguy đến tính mệnh. Con xin chịu gánh tội.
Gọi đến người làm chứng, có người cũng thao thao bất tuyệt, có người thì ấp a ấp úng nói không gãy góc, có người lúc nói một đằng, lúc nói một nẻo, lung tung, . điều trước mâu thuẫn với điều sau, lúc thế này, lúc thế khác Cao tri huyện thấy thế vẫy tay cho những người làm chứng lui ra, truyền lệnh hỏa tốc vây bắt Hầu Thất Lang, quan nghĩ rằng bắt được Hầu Thất Lang, nghe hắn ! khai ra, thì vụ án mới rõ đầu đuôi được. Bởi vậy, quan cho người niêm yết bố cáo: "Cất giấu Hầu Thất Lang sẽ bị tội. Tố cáo chỉ chỗ Hầu Thất Lang ẩn náu là có thưởng".
Bố cáo vừa dán, sáng sớm ngày thứ hai, có người tên là Trần Mậu Thúc chạy đến cửa quan mật báo, nói Hầu Thất Lang ẩn náu tại nhà gã. Cao tri huyện phát lệnh cho người tróc nã, rồi lại muốn thật chắc, thân ra tay đi bắt. Cao Đại Thành vội thăng đường thẩm vấn. Nhưng Hầu Thất Lang trái lại không nhận đã giết người.
Cao tri huyện quát hỏi:
- Người khai thực tình đấy chứ?
- Con xin khai thực, con không đánh nhau.
Cao tri huyện trên cao quát xuống.
- Nói láo! Người xung quanh đều thấy ngươi xông vào đánh!
- Con không đánh nhau chỉ khuyên can. Những người hàng xóm họ trông nhầm đấy ạ!
- Mọi người đều trông nhầm cả ư?
Thất Lang cúi đầu không nói, một lúc sau, thưa:
- Con can gián, lại bị Hầu Nhạc Thiên đấm lui đấm tới, trúng mấy quả, nên cũng đánh lại hắn vài cái.
- Chỉ đấm vài đấm thôi ư?
- Vâng!
- Thế không đánh người chết, sao lại phải chạy trốn?
- Con trẻ người non dạ . . .
Cao tri huyện bất giác nổi giận, bởi vì có mấy người láng giềng làm chứng rằng Hầu Thất Lang lúc đầu chưa đánh nhưng khi đánh thì rất hung hăng. Thế mà bây giờ Thất Lang một mực không nhận, còn ra thế nào. Ngừng một lát quan bảo: "Hình phạt sẵn sàng".Hai bên vệ si đẩy Hầu Thất Lang nằm xuống.
Cao tri huyện hỏi:
- Có nói thật không?
- Bẩm đại nhân, câu nào con cũng nói thật cả.
- Đánh
Cao tri huyện vừa truyền xuống thì "Đốp" chiếc gậy lớn đã vút xuống mông Hầu Thất Lang. Hầu Thất Lang kêu to lên rằng: "Bẩm quan lớn, oan uổng quá quan đánh chết con, con cũng chẳng là hung thủ đâu!".
Hầu Thất Lang kêu ầm lên, mỗi tiếng kêu rên khẩn thiết khiến Cao tri huyện mủi lòng. Quan liền nghĩ: Hầu Thất Lang đâu phải là gỗ đá, hắn cũng da thịt ấy, đánh đến thế mà miệng vẫn một mực nói thế nào như thế, hay là hắn oan thật!
Quan bảo nha dịch thôi không đánh nữa, lui khỏi công đường về hậu sảnh, nhớ lại hai ngày thẩm vấn, nghi đến Hầu Giác Thiên khai nhận trách nhiệm về mình, tội phạm chính đã rõ, dù có vặn đi vặn lại, hắn vẫn cứ nhận là thủ phạm, thấy vụ án có vẻ thuận lợi, trong lòng lại phấn chấn. Quan cho rằng, mình thi hành nhân chính có hiệu quả. Quan lại nhớ đến thiên Vi Chính trong sách Luận Ngữ có ghi một lời nói, không thể không đọc to lên được "Thi hành nhân chính bằng đức độ, tiếng thì vang, điềm thì hay. Ở một nơi nào mà muôn sao tụ họp”. Quan rất lấy làm vừa lòng.
Cái anh chàng mọt sách ấy có biết đâu bị người khác lừa.
Nguyên do là ba anh em họ Hầu đã bàn nhau về cách khai báo.
Ngày mồng 9 tháng 7 ấy, anh em họ Hầu thấy việc đánh chết Hầu Nhạc Thiên xảy ra, bảo nhau trốn khỏi huyện thành, trú ở một quán rượu của một nhà ở ngã tư, túm tụm cả mấy đứa, hối hận trong lúc quá nóng, đã khiến xảy ra việc đáng tiếc. Hầu Học Thiên nhớ đến một người quen là Trần Mậu Thúc, vốn vào nam ra bắc, hiểu biết nhiều, được gọi là “một nửa Gia Cát", do đó nhờ Trần nghĩ kế giúp.
Chỉ thấy Trần Mậu Thúc tướng ngũ đoản, mặt dài, tai nhỏ, mắt bé, râu thưa, mũi to, môi mỏng, ngón tay nhỏ ngắn. Trần đến, anh em họ Hầu vội ra nghênh tiếp.
Hầu Học Thiên run run nói:
- Anh em chúng tôi có chút việc nhờ anh giúp đỡ!
Trần Mậu Thúc phe phẩy chiếc quạt giấy nói:
- Được thôi! Được thôi? Anh em nhà các cậu cứ nói ra, tớ xem sao, gì mà cứ phải ấp úng.
- Anh giúp chúng tôi việc khó này, chúng tôi xin hậu tạ.
Trần Mậu Thúc ngồi xuống ghế, bảo:
- Chỗ thân thích nói làm gì chuyện tạ ơn. Chuyện gì vậy?
Thất Lang vội nói:
- Chúng tôi đã đánh chết Nhạc Thiên.
- Chà!
Trần Mậu Thúc kinh hãi trợn mắt lên, chiếc quạt giấy trên tay ngang phe phẩy, ít phút sau, mới trở lại bình thường. Gã đảo mắt nhìn ba anh em họ Hầu một lượt, hạ thật thấp giọng, bảo:
- Các cậu tìm tôi để lo kế thoát thân phải không?
Anh em họ Hầu gật đầu liên tiếp.
Trần Mậu Thúc có điều gì khó khăn, chưa thấy nói rõ chủ ý, không phải vì tình mà được, gã chưa nói, nhổ một bãi nước bọt, mặt đừ ra, đang cố nghĩ. Mạng người rất trọng, quan phủ không thể không tra xét, xét không ra, muôn việc đều qua, xét mà ra, thì cũng chẳng hay gì cho gã "Vì người khác mưu việc, trước hết hãy mưu việc cho mình". Gã tự dặn mình liền nghĩ kế sao cho vạn toàn. Gã cau mày rồi chợt gấp chiếc quạt giấy lại nói:
- Sự việc cần phải có tuần tự. Trước là tiểu nhân, sau là quân tử, tôi đã có chủ ý, nhưng quan phủ đang tra xét, các cậu đừng ngăn tôi...
Học Thiên, Giác Thiên cùng vội nói:
- Không ạ! Không ạ!
- Việc này không thể vì nghĩa được, nhung theo kiểu' này, liệu là ai đây.
Hầu Thất Lang ngập ngừng nói:
- Ai làm theo cách ấy thì không phải chết chứ?
Trần Mậu Thúc xòe quạt ra bảo:
- Thất Lang giỏi đấy!
Gã bảo anh em họ Hầu kể lại một lượt chuyện đánh Nhạc Thiên đến chết. Hầu Học Thiên liền đem chuyện Hầu Giác Thiên đem bán ruộng, Nhạc Thiên đến ngăn, điều qua tiếng lại, không ai chịu ai, cuối cùng ấu đả.
Giác Thiên dùng gậy đánh vào sườn Nhạc Thiên, Thất Lang dùng đòn gánh bổ vào đầu. Học Thiên cũng cầm đòn gánh nhưng chưa đánh, kể hết đầu đuôi. Trần Mậu Thúc nghe xong gật đầu, đợi Học Thiên nói hết, bảo:
- Theo lời các cậu vừa nói thì Thất Lang dùng đòn gánh đánh Nhạc Thiên đến chết. Theo pháp luật em họ đánh chết anh họ phải chết chém. Nếu như chiếc đòn gánh của Học Thiên mà đánh, phải là anh ruột đánh chết em ruột, chỉ phải chịu tội đi đầy phương xa không phải chết. Lúc ấy Học Thiên cũng cầm đòn gánh, nếu như Học Thiên chịu nhận là đã đánh.
Trần Mậu Thúc vừa nói xong, Thất Lang mơ hồ thấy được con đường sống, hai mắt nhìn dồn vào Học Thiên.
Giác Thiên ra vào chốn cờ bạc, chịu ảnh hưởng của đám dân ăn chơi rượu thịt, thường hay bàn chuyện giang hồ nghĩa khí. Bây giờ nhìn em trai bị tội chết chắc trong lòng cũng chẳng nở. Hắn nói:
- Anh cả ơi, chỉ còn trông vào anh thôi! Thất Lang mà nhận đánh thì ắt là phải chịu chết. Nếu anh mà nhận, phải chịu án đi đầy cũng là khổ đấy nhưng bảo tồn được tính mệnh. Còn việc, anh vì các em mà chịu tội thay, chúng em cũng chẳng quên ơn, đem ruộng đất bán đi lo cho anh thì sau lúc chịu án rồi cũng được yên lòng.
Hầu Học Thiên mặt rầu rầu, không nói gì. Rất lâu sau, gã mới nói:
- Anh tuy cầm đòn gánh, nhưng không đánh người.
Xóm giềng đều nhìn thấy, nếu như anh nhận, quan phủ liệu có tin không? Vả lại, hai con anh còn nhỏ, vợ lại là vợ kế, nếu bị đầy ra biên ải, làm sao yên tâm được!
Bàn đi tính lại, Học Thiên không chịu nói nữa. Giác Thiên thấy gấp lắm rồi, nói:
- Thế thì tôi đi nhận vậy. Sự việc là do tôi bán ruộng mà xui nên gây phiền cho anh em, tôi nhận là phải nhất.
Lại nói, tôi và Hầu Nhạc Thiên sinh cùng năm, cùng tháng, cùng ngày, nhung chỉ khác về giờ thôi. Nó sinh giờ ngọ, tôi sinh giờ thân, quan phủ làm sao mà dò xét được hết? Tôi nhận luôn là anh họ hắn, cũng có thể được miễn tội.
Trần Mậu Thúc tỏ ý tán thưởng. Việc Giác Thiên nhận thay anh em họ Hầu, kế hoạch thế là tất, để hắn mưu tính lo cho. Dù cho anh em họ Hầu đã hứa là không hé gì đến chuyện của hắn ở quan phủ, hắn cũng không thể sơ khoáng. Hắn đã có chủ ý "Vài hôm nữa, Cao tri huyện nhất định về làng khám nghiệm thi thể, Học Thiên, Giác Thiên hãy về nhà để giữ ông ta ở đấy. Thất Lang ở lại nhà tôi vài hôm, chờ huyện cho vây bắt..."
Gã sắp đặt đúng vào lúc quan huyện sục các nơi, dán công bố truy bắt Thất Lang, liền đi tố cáo. Gã quay lại nói với anh em họ Hầu .
- Sở dĩ phải sắp đặt như thế bởi vì ba anh em nhà cậu tất cả đã trốn ra ngoài, người làng đều biết. Các cậu cùng về một lượt, thế là khẩu cung sẽ khớp, quan phủ sẽ đoán ra chúng ta mưu mẹo với nhau. Thất Lang trốn tại nhà tôi, tôi lại dấu kín, ai dám bảo tôi là người không thân thích? Chỗ cất dấu này không phải là chuyện tình nghĩa sao?
Nghe Trần Mậu Thúc nói một hồi, ba anh em họ Hầu cảm động đến rơi nước mắt đều nghe theo. Lòng dạ họ đang như thế, sao không theo cách Trần Mậu Thúc bàn được!
Bốn người bàn kế đã xong, Hầu Học Thiên bảo chủ quán đem dọn ra một bàn rượu, đãi Trần Mậu Thúc. Anh em nhà Hầu suốt ngày hồi hộp lo sợ, nghe Trần Mậu Thúc sắp đặt một hồi, lại thấy có cơ hi vọng. Họ liền nâng chén uống đến tận khuya mới ra về.
Cao Đại Thành mù mờ làm sao biết được chuyện bàn kín đáo của họ. Cao đem việc Hầu Giác Thiên nhận mình là thủ phạm, coi như vụ án đã làm rõ, có thể kết thúc.
Quan bảo thư lại viết bản tường trình rõ lời cung khai, làm thành văn bản đệ lên châu Quế Dương. Tri Châu Quế Dương lúc ấy là Trường Hoành Toại làm quan xét án ở trên tỉnh nên việc ở Châu do tri huyện huyện Lâm Vũ là Vạn Giới làm thay. Vạn Giới nhận được bản văn tường trình vụ án của huyện Gia Hòa, liền điều phạm nhân đến châu để thẩm vấn, khẩu cung vẫn chẳng khác gì ở huyện, nhân Hầu Giác Thiên khai là anh em họ của Hầu Nhạc Thiên, Vạn Giới liền chiếu pháp luật ghép Giác Thiên vào tội lưu đầy và bẩm báo lên chủ quản hình sự tỉnh Hồ Nam là án sát và cũng là nơi cao nhất xét xử vụ này. Hầu Kỷ Thiên, Hầu Phụng Thiên nghe được phán quyết ấy sao lại chịu phục? Phụng Thiên liền lên tỉnh khiếu các quan châu huyện xét xử thiếu công bằng. Lúc này, Cao Tri huyện đang hào hứng vươn thơ, tay cầm một cuốn thơ của người xưa gật gù ngâm nga: "hổ dữ đà đuổi khỏi, dậy người như dậy chim hoang". Chợt có trận gió noi lên, thổi rơi cả chiếc mũ nhỏ xuống đất rồi còn lăn lăn mãi, quan không khỏi buột miệng thốt ra: "Cái mũ the này đội không ổn rồi, hay là gia thuộc người chết đã lên tỉnh để kháng cáo?”

[Cánh gà nướng]

Hồi Thứ Bảy

Kháng cáo chỉ mong rõ oan khuất,
Tuần phủ tự đoán việc trước mắt.

Hầu Phụng Thiên quả đã lên tỉnh đệ đơn đòi xét lại vụ án. Anh ta từ huyện Gia Hòa ra đi, đến Quế Dương theo đường thủy từ phía bắc, qua Lỗi Dương đến Hành Dương, qua Tương Giang đến Đại Tây môn thượng ngạn. Đại Tây môn là nơi đường thủy đường bộ gặp nhau, Hầu Phụng Thiên sau khi lên bờ quay lại ngắm cảnh phố xá, dọc sông thuyền buôn đậu san sát, trên bờ hàng quán liền nhan, đúng là chốn phồn hoa. Hầu Phụng Thiên đi ngang thành đến thẳng phố huyện. Đó chính là chỗ công đường của quan coi hình án. Lúc ấy quan án sát là Thẩm Thế Phong chưa thăng đường. Phụng Thiên cầm tờ đơn luôn miệng kêu oan. Quan án họ Thẩm hỏi bên ngoài có ai kêu oan gì vậy?
- Bẩm đại nhân, đó là Hầu Phụng Thiên ở huyện Gia Hòa, châu Quế Dương.
Quan án họ Thẩm nghe thấy tên Hầu Phụng Thiên nghĩ ngay đến bản án tối hôm qua mình vừa xem xét, nhớ ra là Hầu Phụng Thiên là em người bị chết. Lúc bản tường trình của Vạn Thúc gửi tới Thẩm Thế Phong đã lưu ý, lập tức chuyển đạt tới Châu Quế Dương, để Vạn Thức xem xét lại. Vạn Thức chẳng cả xử lại mà cứ bẩm báo lên trên là cấp huyện xét không có gì sai lầm, Thẩm Thế Phong thấy Hầu Phụng Thiên đến trước án sát kêu oan liền bóp đầu trước văn bản nói:
- Vụ án này đã đã phúc duyệt, đã rất rõ ràng, còn kêu oan nỗi gì?
Quan trầm ngâm bảo:
- Giữ đơn của nó lại, bảo nó hãy về đã!
Vừa lúc ấy, tuần phủ Lý Nhân Bồi cho người đến mời Thẩm Thế Phong đến bàn việc, Thẩm Thế Phong phẩy ống tay áo cho tan buổi làm việc. Thẩm gọi người đến mời hỏi:
- Lý đại nhân gọi hạ quan đến bàn việc gì vậy?
- Việc có dính líu đến Trương hoành Toại!
Trương Hoành Toại là tri phủ Quế Dương. Có việc gì không rõ ràng về Trương Hoành Toại mà phải mời mình đến nhỉ? Quan bảo tùy tùng sắm kiệu, tự vào phòng đổi mũ áo, ngồi kiệu đi đến dinh xét án, tiến vào cửa trái, tuần phủ Lý Nhân Bồi được báo Thẩm Thế Phong đến mời vào phòng trong, sau khi đã an tọa, Lý Nhân Bồi nói trước:
- Thẩm đại nhân, ta đã xem xét kỹ bản án vụ ẩu đả ở huyện Gia Hòa, thấy sự việc không rõ, có nhiều chỗ còn nghi hoặc. Đơn kiện ghi rõ trên thi thể người chết có hai vết thương, một do đòn gánh phần vào, một do gậy vụt, chỗ bị thương ở đầu chỗ bị thương ở sườn, phạm nhân Hầu Giác Thiên nhận cả hai chỗ đều do gã gây ra. Thế thì, đã dùng gậy đánh người bị thương ở sườn, lại dùng đòn gánh phang được vào đầu, một người cùng một lúc sao lại có thể dùng hai hung khí?
Lý Nhân Bồi cứ chậm rãi nói. Thẩm Thế Phong cứ như ngồi phải kim. Vừa rồi Hầu Phụng Thiên lại đến cửa quan kêu oan, Thẩm nghĩ đến những giọt nước mắt và tiếng kêu khẩn thiết của anh ta khi ấy, liền vội nói:
- Bàn về lý thì vụ án cũng có chỗ chưa rõ ràng, nhưng khi xem xét lại vẫn chưa tỏ tường, nay Lý đại nhân đã chỉ ra, tôi như vén mây thấy mặt trời, tôi xin vâng theo!
Lý Nhân Bồi vẫy vẫy tay, nói:
- Bản chức nghĩ, vụ án vẫn chưa phúc thẩm. Tri châu Quế Dương là Thẩm Hoành Toại lên tỉnh đã lâu nay ví thử lại bảo ông ta giao việc văn thư ở tỉnh tức tốc quay về Quế Dương xét lại vụ án, cho nên mới mời Thẩm đại nhân đến trượt bàn bạc, xem nên như thế nào?
- Lý đại nhân đã có phương kế, mọi việc thật đã được tính kỹ càng!
Lý Nhân Bồi bàn hết việc, gót trà tỏ ý tiễn khách.
Thẩm Thế Phong vội đúng dậy, Lý Nhân Bồi đưa tiển tận cổng ngoài, quan án họ Thẩm từ tạ cáo lui. Truơng Cao Toại cũng là loại thông minh, miệng nói, tay làm, nhưng bụng dạ tham lam. Sau khi làm xong việc ở trên tỉnh quan đi suốt ngày đêm, về đến Quế Dương. Bởi vì khi Tuần phủ tiếp ông ta, bèn chỉ rõ chỗ còn nghi hoặc trong lời nói còn để lộ ra đối với tri huyện Lâm Vũ, người thay mặt tri châu Quế Dương. có chỗ chưa bằng lòng, mà Vạn Thức lại có quan bố chính đứng ở phía sau, đè nén người khác, thì đối xử với Trương Hoành Toại sao đây?
Thế thì, Trương Hoành Toại xét rõ vụ án này, lại có quan hệ gắn bó với tuần phủ Lý Nhân Bồi, không những quan tri châu không ngồi yên được mà còn phải đổi đi ấy chứ!
Trương Hoành Toại về đến Quế Lâm, lập từ bắt đem phạm nhân từ trại giam tới, xét đi hỏi lại, lại tra hỏi những án chung của nguyên cáo, rút cuộc làm rõ được hai điểm: Thứ nhất, hai bên ẩu đả, Hầu Học Thiên, Hầu Thất Lang cùng cầm đòn gánh, Hầu Giác Thiên cầm gậy gỗ, mà người chết, đầu bị đòn gánh phang, rõ ràng không phải do Hầu Giác Thiên đánh, nguyên án lại cho rằng Hầu Giác Thiên là thủ phạm, thật là sai lớn. Thứ hai Hầu Giác Thiên đúng là cùng người chết, sinh cùng năm.. cùng tháng, cùng ngày, nhưng lại không cùng giờ, Hầu Nhạc Thiên đẻ trước, Hầu Giác Thiên ra sau. Chính vụ giờ sinh hai người này không giống nhau, nên mới có chỗ lắt léo, trong thôn thường bàn tán khá nhiều, nên đã bỉết người nào hơn tuổi. Dù cho hai ngươi sinh chỉ cách nhau vài giờ thì Hầu Nhạc Thiên là anh họ, Hầu Giác Thiên là em họ, vậy mà án lại phê "anh họ đánh em họ", đáng lý phải là "em họ đánh anh họ", đó là một điểm sai nữa.
Lúc Trương Hoành Toại đã xét thấy Hầu Giác Thiên không phải là hung thủ, nhà Hầu Học Thiên, Hầu Giác Thiên, Hầu Nhất Lang loạn cả lên. Bà mẹ của họ khóc chết đi sống lại, liền cho gọi “nửa Gia Cát". Trần Mậu Thúc tới. Khi Trần tới, bà mẹ quỳ xuống van nài:
- Cháu Trần, ta chỉ còn cách dựa vào cháu, cháu nên nghĩ cách cứu Thất Lang. Ta và các con ta chẳng bao giờ dám quên ân đức . . .
Trần Mậu Thúc từ ở chốn giang hồ đã lâu, làm sao làm ngơ nổi. Từ mắt thấy cô ruột quỳ xin, từ xưa nay chưa thế, liền cúi đầu nói:
- Xin cô mẫu đúng dậy, đừng làm cháu đau lòng. Nếu như muốn cứu được Thất Lang, chỉ còn độc một cách: “Học Thiên phải đứng ra nhận..."
Nói xong, Trần Mậu Thúc đưa bà mẹ vào trong ngực. Bà mẹ nói với Hầu Học Thiên:
- Con nên sớm nhận đi, nếu không mẹ quỳ lạy trước con đây...
Hầu Học Thiên khóc ròng nói:
- Mẹ, mẹ... con xin nhận.
Trần Mậu Thúc vừa đạo diễn xong thì thấy tiếng truyền lệnh thật oai nghiêm:
- Giải phạm nhân Hầu Học Thiên, Hầu Thất Lang vào!
Trên công đường, Trương Hoành Toại, tinh thần hào hứng, sắc mặt bừng bừng. Lúc này, Trương cho là tri huyện Gia Hòa Cao Đại Thành ngu dốt, kẻ thay mặt tri châu Vạn Thức làm việc tồi. Trương đã tìm ra vụ án đang ngầm vui với thắng lợi. Trong lúc đánh lộn, dĩ nhiên chỉ có Hầu Học Thiên, Hầu Thất Lang là cầm đòn gánh. Thế thì thủ phạm không là Học Thiên thì phải là Thất Lang. Sau khi Trương thăng đường, trước đem Hầu Thất Lang tới, Trương oai nghiêm trừng mắt nhìn Hầu Thất Lang một lúc rồi hỏi:
- Hầu Thất Lang, có phải người cầm đòn gánh đánh vào đầu Hầu Nhạc Thiên không?
- Thưa, tiểu nhân không đánh ạ!
- Không dùng trọng hình, chắc người chưa chịu khai.
Trương Tri Châu quát một tiếng, sai nha đè Hầu Thất lang, cầm gậy đánh. Hầu Thất Lang mình mẩy đầy vết gậy, quằn quại ngất đi, khi tỉnh vẫn không chịu nhận.
Trương Hoành Toại bảo thôi, đem Hầu Học Thiên vào hỏi mấy câu lại hạ lệnh gia hình, mới đánh vài gậy, Hầu Học Thiên nhận là đánh chết người.
- Sao lần trước, ngươi không nhận?
Bẩm đại nhân, con trai con gái còn nhỏ, vợ con lại là vợ kế, nhân vì hung hãn, sau khi chịu hình án thì con ai nuôi, do đó con phải xin Giác Thiên nhận cho.
Học Thiên đem lời Trần Mậu Thúc dặn liền nói:
- Giác Thiên nói vì chuyện bán ruộng của nó mà em con phải đến cửa quan, làm liên lụy đến anh em con do đó lần trước nó mới đứng ra nhận.
Trương Hoành Toại nghe, thầm gật đầu: "Có lý, có lý...”, Trương lấy chúng cứ, cho là Tri huyện Cao Đại Thành huyện Gia Hòa mù mờ nên mắc mưu Trần Mậu Thúc mà xử sai. Trương có biết đâu mình lại rơi vào lần thứ hai lầm lẫn vẫn do bàn tay của Trần Mậu Thúc. Ông quan tri châu dương dương tự đắc ấy, lập tự đem những diễn biến của vụ án viết bản tương trình, lại ghi chép lời khai của phạm nhân, gửi lên dinh án sát trên tỉnh.
Quan án Thẩm Thế Phong đọc bản tường trình, rất đồng tình, nghĩ, Trương Hoành Toại dẫu tham lam, nhưng làm việc rất có năng lực.
Thẩm Thế Phong lại chuyển lên tuần phủ Lý Nhân Bồi xem xét.
Lý Nhân Bồi duyệt bản tường trình, hết mối nghi hoặc, song quan như người mắc bệnh sợ gió, quan nghĩ, nguyên cáo nói hung thủ chính là Hầu Thất Lang, nguyên thẩm thì cho là Hầu Giác Thiên, Trương Hoành Toại phúc thẩm lại kết luận thủ phạm là Hầu Học Thiên, lúc thế này, lúc thế kia, thực giả sao đây? Mình phê chuẩn ư? Sợ lại làm sai lần nữa? Không phê ư? Thế là cứ để cho Thẩm Thế Phong múa may trước mắt, làm gì thì làm ư?
Quan đối với cấp dưới thường khoan dung. Dù là tuần phủ, quan cao hạng nhất, tuy nhiên, một viên quan cũng có bao nhiêu mối quan hệ, truy tội người này, thì mình cũng làm khổ cho người ta một chút. Do còn chút phân vân liền tâu lên vua Càn Long, xin Đức vua định đoạt.
Nào biết khôn ngoan lại bị khôn ngoan phản. Chỗ Lý lúng túng, khiến vua phiền lòng suy nghĩ. Nhà vua đọc xong tờ tấu của Lý Nhân Bồi, liền cầm bút, viết một lèo bản dụ chỉ dài, khiển trách Thẩm Thế phong không nhận rõ được sự việc, phê Lý Nhân Bồi xét duyệt quan liêu, truyền thanh chỉ, điều Lý Nhân Bồi đến Phúc Khai, bãi chức của Thẩm Thế Phong. Cử Thương Quân làm Hồ Nam tuần phủ, Bình Dụ làm quyền án sát, sai họ đến xét áp cho kỹ càng.
Vụ án thêm một lần phức tạp, lại dội lên một đợt sóng lớn. Khi Thẩm Thế Phong bị cách chức, Lý Nhân Bồi bị chuyển đi nơi khác, sóng lớn vẫn chưa thôi, Thường Quân đến, lại càng dấy lên thêm dữ.
Hoàng đế đã giáng chỉ, Thường Quân đâu dám coi thường, quan vừa đến Hồ Nam, liền đem vụ đánh chết người của họ Hầu ra xem xét ngay.
Đêm mùa thu đã khuya, trời cao lành lạnh, trăng sáng sao thưa. Thường Quân ngồi xét án, giấy tờ dầy đến hàng thước, này là sơ thẩm của Cao Đại Thành, này là phúc thẩm của người được quan án ủy thác là Vạn Thức, này là tái thẩm của tri châu Phúc Dương Thẩm Hoành Toại... xét hỏi từ đầu đã chất thành đống, châu, huyện tường trình đã đủ cả, quan cầm đọc lúc nghĩ đi, lúc nghĩ lại thấy trước có vẻ đã minh bạch, sau lại thấy mù mờ, chưa nói xét đoán, cứ đọc từng đoạn lý giải của họ chẳng thấy gì là rõ ràng. Cuối cùng quan đẩy đám hồ sơ sang bên, gọi:
- Gia nhân đâu?
- Bẩm lão gia, truyền bảo gì ạ?
- Cho Quế Dương tri châu Trương Hoành Toại vào gặp ta.
Thừơng Quân xét án thấy chưa rõ, cho gọi Trương Hoành Toại, liền đi đến với người thiếp trẻ vừa cưới về, vui với người đẹp một lúc.
Trương Hoành Toại vâng lệnh đến, đây là lần đầu gặp Thường Quân, liền mặc áo mũ chỉnh tề, theo cửa trái tiến vào, trước trình bản lý lịch của mình, sau làm lễ ra mắt. Thường Quân làm oai đón lấy, rồi cho Trương Hoành Toại ngồi bên, gia nhân đun trà lên. Một lúc sau, Thường Quân đưa mắt bảo:
- Vụ án giết người ở huyện Gia Hòa, có đến ba người cùng là hung thủ, cuối cùng thì sao?
Bẩm đại nhân, cứ như bỉ chức nhìn nhận thì...,
Trương Hoành Toại nghiêng nghiêng mắt, thấy Thường Quân nhắm cả hai mắt lại, liền không biết nói thế nào.
- Nói đi!
- Vâng ạ !
Trương Hoành Toại nói:
- Anh em họ Hầu ở Gia Hòa huyện có sáu người, anh lớn có ba người con là: Hầu Học Thiên, Hầu Giác Thiên, Hầu Thất Lang. Em thứ hai cũng có ba con là : Hầu Kỷ Thiên, Hầu Nhạc Thiên và Hầu Phụng Thiên. Người con thứ hai của anh trưởng là Hầu Giác Thiên đem ruộng đi bán, mấy anh em ruột của hắn ủng hộ, anh em họ là Hầu Nhạc Thiên ngăn lại, cãi vã kịch liệt, không thôi được dẫn đến đánh lộn. . .
Trương Hoành Toại như kể chuyện với trẻ con, Thường Quân nghe chỉ gật đầu. Trương Hoành Toại biết vị tuần phủ này chưa biết đâu vào đâu, liền nảy ra một ý nghĩ: Lúc đánh lộn, Hầu Học Thiên, Hầu Thất Lang đều cầm đòn gánh, Hầu Giác Thiên thì cầm gậy, lúc ấy Hầu Kỷ Thiên đi đâu chưa về, Hầu Nhạc Thiên rủ Hầu Phụng Thiên đi cùng. Hầu Phụng Thiên còn trẻ, Hầu Nhạc Thiên một chống trả với ba, sau đó bị Hầu Học Thiên cầm đòn gánh đánh vào đầu bị thương.
Trương Hoành Toại thấy Thường Quân cau mày, đến chỗ thấy tên người đang lưu ý, thì nghe Thường Quân hỏi:
- Nguyên thẩm, phúc tra trong các tình huống sao lại ra thế này?
- Nguyên thẩm là Cao Đại Thành ở huyện Gia Hòa, ông ta đã cho phạm nhân đã khai nhận là Hầu Giác Thiên. Bản tường trình đưa lên châu, quan thay mặt xét án là Vạn Thức phúc thẩm, Hầu Giác Thiên so với người bị đánh chết là Hầu Nhạc Thiên hơn tuổi, Vạn Thức qui án là anh họ đánh em họ nên phạt tội đi đầy.
Em ruột người chết là Hầu Phụng Thiên không phục lên tỉnh kháng cáo. Quan tuần phủ tiền nhiệm là Lý Nhân Bồi sai bỉ chức xem xét lại.
Trương ghé nhìn Thường Quân dò xét ý tứ rồi nói tiếp:
- Bỉ chức xem kỹ bản án, phát giác thấy người chết trên mình có hai vết thương, một ở sườn trái, do gậy đánh mà bị, một ở đỉnh đầu, chỗ thóp mu, do đòn gánh phang vào. Hầu Giác Thiên khai cả hai đều do hắn gây ra, một người thì làm sao cầm được hai thứ hung khí?
Trương thấy việc Lý Nhân Bồi từng phải nghe mình, nhìn lên Thưởng Kiến, thấy không động tĩnh gì, do đó càng được dịp khoe mẽ công lao:
- Bỉ chức thấy chỗ uẩn khúc đó, liền xem xét kỹ lại thủ phạm, chứng cứ vụ án, lại phát hiện thấy Hầu Giác Thiên cùng người bị đánh chết sinh cùng năm, cùng tháng, cùng ngày, vậy ai là anh? ai là em? Không thể không xem xét. Bỉ chức liền tra hỏi, mới biết Hầu Giác Thiên sinh sau người chết vài giờ, là em họ, vậy kết luận là anh họ đánh em họ mà ghép tội lưu đầy là sai lầm lớn...
Trương Hoành Toại nói một thôi một hồi, thao thao bất tuyệt, chỉ thấy Thường Kiến liên tục gật đầu: "Có lý, có lý". Tuần phủ so với tri châu cấp chức rất xa, quan quên cả việc hỏi han, liền nói:”Trương Hoành Toại, sáng suốt làm việc giỏi, chỉ làm tri châu, thực chưa xứng tài, nay phủ Thường Đức thiếu chức tri phủ, ta nhất định cất nhắc người!".
Trương Hoành Toại vội đứng dậy vái tạ:
- Cảm ơn quan lớn để mắt tới!
Quả nhiên, Thường Kiến dâng sớ lên xin vua Càn Long, và Trường Hoành Toại đã thăng cấp làm tri phủ Thường Đối..
Tuần phủ Lý Nhân Bồi phải điều đi nơi khác. Án sát Thẩm Thế Phong bị cách chức, rõ ràng là sóng lớn đã nổi. Tin tức truyền đến huyện Gia Hòa, anh ruột người bị nạn là Hầu Kỷ Thiên thấy vụ án có biến động khác, thủ phạm chính là Hầu Thất Lang vẫn ở ngoài vòng pháp luật Anh ta lại vượt nghìn dặm từ huyện Gia Hòa lên huyện huyện, lên tỉnh lại một lần khiếu nại, những mong báo thù cho em ruột. Anh lại đến dinh án sát nộp đơn, nhờ quan quyền án sát Lưu Bỉnh Dụ xem xét.
Lưu Bỉnh Dụ chỉ là người được ủy nhiệm ở dinh án sát. Lưu lại nghe Hòa Thân sẽ nhanh chóng đến nhận việc thay vua xem xét vụ án. Lại nói, tuần phủ Thừơng Kiến đã nghe tin lời bẩm báo của Trường Hoành Toại, cho rằng thủ phạm là Hầu Học Thiên. Dù thế nào đi nữa, công việc có phí công, uổng súc, nhưng là tình máu mủ, Kỷ Thiên dù chỉ còn chiếc áo mỏng dính da, cũng quyết làm cho ra lẽ. Tuy nhiên, vụ án đã kinh động đến tai vua, vua cho là “gặp việc không đủ sức để gánh vát” mà đổi bãi chức các quan tiền nhiệm. Hầu Kỷ Thiên đến cửa quan, kháng cáo, nếu lý lẽ không minh bạch, làm không tốt, thì quan lại rơi vào cảnh như Thẩm Thế Phong, cho nên quan ủy phái quyền tri phủ Ích Dương Tạ Ngoạn thụ lý việc này. Thường Kiến rất nghiêm túc dặn họ Tạ rằng: "Phải suy xét cho chuẩn xác, nhanh chóng tìm ra lý lẽ, chớ thoái thác trách nhiệm".
Nói về Chu Y Viên là người ngoại 50 tuổi, ngươi đậm, mặt vuông, tai to, cũng có mưu lược. ông ta xuất thân cử nhân, hai mươi tám tuổi làm quan huyện, hơn hai mươi năm sau mới thăng tri phủ Ích Dương mà mới chỉ gần đây được quyền tri phủ. Ông ở lâu giới quan chức hàng quan bậc dưới tiếp xúc nhiều với thực tế, tích luỹ được nhiều kinh nghiệm. Ông đem bản án ở huyện Gia Hòa ra xem xét kỹ lưỡng, thấy có nhiều chỗ nghi vấn ông cho rằng, thứ nồi đã nấu cơm sống nhiều lần, lần này không dễ nấu được chín. Nghĩ suốt một đêm, liền có một chủ ý: "một mình đi sâu vào vụ án xem xét, phải đánh vào lòng người trước hết".
Sang ngày thứ hai, ông cùng với Lưu Bỉnh Dụ bàn bạc:
- Quan nên mượn công đường xét án.
- Thế nào gọi là biện pháp "mượn công đường"?
Chu Y Viên giải thích:
Mượn công đường án sát. Vụ án này đã rất phiền phức, thực khó phá đấy. Lần xét xử này, cần tỏ rõ thanh thế, uy lực, mời Lưu đại nhân thăng đường, bỉ chúc xin tự xét hỏi.
Lưu Bỉnh Dụ ưng thuận. Phòng xét xử vọng lên: “Thăng đương". Tiếng rất vang. Hai hàng phụ tá nhắc lại thêm uy vũ. Các ban, các bộ phận khác, những quân lính, hiệu úy, tuốt gươm đúng ở hai bên. Lưu Bỉnh Dụ, Tạ Trọng Ngoạn đã ngồi yên vị. Lưu Bỉnh Dụ uy nghiêm truyền:
- Cho Hầu Kỷ Thiên vào.
Hầu Kỷ Thiên vội vào, nhìn thấy một công đường bài thiết, dàn người rất oai vệ, không biết lành dữ ra sao, lòng hoang mang, hoảng hốt quỳ xuống, tâm trí chưa ổn định.
Chu Y Viên trước cũng hỏi tên họ quê quán theo trình tự xét xử rồi hỏi:
- Hầu Kỷ Thiên, người bảo nguyên thẩm xét chưa đúng, vậy hung thủ là người nào?
- Chính... chính hung thủ là Hầu thất...Thất Lang ạ! Hầu Kỷ Thiên rồi cũng nói ra được.
Tạ Trọng Ngoạn hỏi lại:
- Ai?
Hầu Kỷ Thiên đã lấy lại được tinh thần:
- Bẩm, Hầu Thất Lang.
Tuy vậy, Hầu Kỷ Thiên vẫn chưa nói rõ tại sao hung thủ lại là Hầu Thất Lang. Tạ Trọng Ngoạn liền không vội truy ép. Ông ta không ra giọng uy nghiêm và ôn tồn hỏi:
- Có chứng cớ không? Hầu Học Thiên đã ở công đừơng nhận hết, không thay đổi, sao ngươi dám phủ định?
- Có chúng cớ ạ! - Hầu Kỷ Thiên cúi đầu nói - Hầu Thất Lang sau khi bị giải đi, ở trong ngực viết văn tự làm bằng, lấy 17 mẫu ruộng do hắn đứng tên, sang tên cho vợ Hầu Giác Thiên là Tưởng Thị. Chị ta đúng là chi dâu, vợ chồng họ thông đồng với Thất Lang nhận tội thay cho hắn. Các quan xét án đều cho rằng Hầu Giác Thiên gây chuyện từ việc bán ruộng, không dính dáng đến Hầu Thất Lang, nên cho là hắn không đánh chết người, làm sao biết chuyện hắn sang tên ruộng cho Hầu Giác Thiên.
- Người từ đâu mà biết được.
- Người trong ngục là Trương Thăng tố cáo cho con !
Chu Y Viên đột nhiên quát lớn:
- Hầu Kỷ Thiên, người dám vu cáo ư?
Tiểu nhân cứ thực mà nói, nếu sai, xin chịu tội. Chu Y Viên sắc mặt lại bình thường, thân thiết nói:
- Hầu Kỷ Thiên, ngươi nhớ đến em ruột chết oan quyết chí báo thù, khó mà không nói sai, ta chưa trị ngươi tội vu khống, hãy cho ngươi về nhà đã!
Hầu Kỷ Thiên luôn luôn dập đầu xuống, nói:
- Tiểu nhân nói sự thục, đúng là thực ạ!
Nói rồi, hắn úp mặt xuống đất, khóc to lên:
- Đại nhân, đúng là thực mà, thực mà!
Chu Y Viên đưa mắt cho Lưu Bỉnh Dụ, Lưu vẫy tay áo nhẹ nhàng bảo:
- Việc xét xử tạm thôi!
Ông cùng Tạ Trọng Ngoạn ra lối sau, chỉ thấy Hầu Kỷ Thiên vẫn nằm phục xuống đất khóc: "Quan lớn ơi, con không hề vu khống, con nói thực mà!".
Chu Y Viên quay đầu lại mỉm cười. Ông tin vào Hầu Kỷ Thiên nói thực, ông cảm thấy điều không có trong bản án, lại cực kỳ quan trọng, nếu tra xét dược chuẩn xác, sẽ tìm ra được hung thủ. Chu Y Viên làm việc chu đáo, tại nhà nghỉ bàn bạc với Lưu Bỉnh Dụ vài câu, liền lập tức khởi hành, thân đến châu Quế Dương, bắt Hầu Tưởng Thị. Tạ Trọng Ngoạn cũng bí mật đi Quế Dương, không cho ai biết và cũng không đánh động đến huyện Gia Hòa.
Hầu Tưởng Thị đột nhiên bị gọi lên công đường. Chu Y viên rõ đó là một người đàn bà gan góc, ắt không chịu nói hết sự tình. Lại biết Hầu Tưởng Thị tuy là một người đàn bà nhà quê, nhưng từ khi nảy sinh ra vụ án, đều có xin tiếp kiến các quan huyện, quan tri châu, nên cũng chẳng hề sợ cửa quan. Sau khi thị bị đem đến công đường, thì không nhận có liên quan đến vụ án. Thị nói:
- Thưa quan lớn, tôi là đàn bà trong nhà, có đâu dính dáng đến chuyện của đàn ông. Xin quan lớn minh xét.
“Minh xét” đây có phải là lời ăn tiếng nói của người đàn bà nhà quê không? Vả lại, thị không kêu khóc, thái độ thế đó. Tinh thần thái độ của Hầu Tưởng Thị khiến Chu Y Viên lưu ý. Dẫu vậy, ông vốn là người hiểu đời, lập tức biết mình có lầm hay không. Ông một mặt cho tạm giam Hầu Tưởng Thị, một mặt cho người di tra xét nhà họ Hầu. Không bao lâu, gia nhân trở về, chẳng thu thập được gì cả Thật là khó cho Chu Y Viên. ông chắp hai tay đi tản bộ ở công đường nghĩ "Hầu Kỷ Thiên bữa nọ tố cáo việc Hầu Thất Lang sang tên ruộng cho chị dâu, đó là điều khẳng định, không phải là nói dông dài. Hầu Thất Lang trong lúc viết văn tự, thì lấy giấy bút ở đâu, điều được viết ấy hẳn không phải là không có! Chính Hầu Kỷ Thiên đã từng nghe bọn lính coi ngục bàn tán về chuyện này. Hầu Thất Lang viết gì, bọn lính ngục trái lại, nói là không rõ. Hầu Tưởng Thị một mực không chịu nhận việc này, trước sau như một. Chu Y Viên vỗ vào 1 trán nói: "có đấy”. Ông liền truyền lệnh: Tìm Trương Thiên Hoành tới!".
Một lúc sau, Trương Thiên Hoành tới. Đó là một người trạc ba mươi tuổi, lông mày rậm, mắt to, cử chỉ nhanh nhẹn. Anh ta là gia nhân của Chu Y Viên, làm việc cẩn. thận, thành thục, lại linh hoạt, đáng được sai đến huyện Trường Sa. Lần này, Chu Y Viên đến huyện Quế Dương công cán, liền đem theo làm người giúp việc. Trương Thiên Hoành vào ra mắt Chu Y Viên, thi lễ. Chu Y Viên nói.
- Miễn lễ! miễn lễ!
Hai thầy trò hỏi han nhau đôi chút, liền đi vào chuyện chính. Quan tri phủ với người học trò vẫn thường bên nhau từ thuở hàn vi, nên tình nghĩa quan hệ rất thân thiết, sâu nặng, nên Chu Y Viên đã gọi Trương Thiên Hoành đến Quế Lâm giúp mình xét án. Chu Y Viên ôn tồn kể lại chuyện Hầu Kỷ Thiên đến kháng cáo và Hầu Tưởng Thị không chịu nhận. Trương Thiên Hoành cũng là người nhạy bén, nói:
- Bẩm quan, quan cho tôi đi làm rõ trắng đen, đem bản văn tự ấy về!
- Anh thực là người sáng suốt!
- Dạ, chút sáng suốt ấy, cũng do tôi học lỏm được ở quan lớn đấy ạ! - Trương Thiên Hoành nói - Tưởng Thị nếu đã đem văn tự đi khỏi chắc chỉ còn dựa vào đám thông gia và những người thân gần nhất, cứ lần theo những người ấy, thì sẽ tìm được chỗ cất dấu bản văn tự.
Chu Y Viên gật đầu ưng ý, nói:
- Đúng, ta cũng có ý nghĩ ấy, anh đem vài người, đi nhanh, về nhanh, tìm cách lấy cho được văn tự. Chu ghé sát Trưởng Thiên Hoành nói:
- Việc này không chỉ rất cần cho vụ án mà còn liên quan đến mấy vị quan phủ, ngươi kín đáo hành sự, chớ có phô trương.
Trương Thiên Hoành đến huyện Gia Hòa, gọi những người lân cận hỏi han về nhũng người thân thích, bạn bè của Tưởng Thị, đặc biệt hỏi đến những người thông gia, dâu rể của ả. Được biết con rể là Lưu An Vị gần đây thường đến thăm mẹ vợ, khi đến, hai mẹ con đóng cửa bàn bạc, khi đi dáng vẻ có vội vàng, hoảng hốt. Hình tích khả nghi. Trương lập tức cho đòi Lưu An Vị. Anh chàng Lưu An Vị còn trẻ, chưa đầy hai mươi tuổi, sinh tại ở vùng chân quê, cũng chưa am hiểu chuyện đời là bao. Trường Thiên Hoành ra uy hỏi một chập, Lưu An Vị sợ trách nhiệm, quả nhiên khai ra việc Hầu Thất Lang viết văn tự giao cho Hầu Tưởng Thị và lấy đưa cho. Trương Thiên Hoành thu được chứng cứ, ngay đêm ấy vội trở lại Quế Dương.
Ngày thứ hai, Chu Y Viên thăng đương xét án, đem Tưởng Thị từ trại giam tới xét hỏi. Tưởng Thị vẫn chối là không có chuyện Thất Lang viết văn tự. Chu Y Viên đập bàn, quát:
- Mụ đàn bà to gan kia, có thật thế không? Ông liền đem thủ bút của Hầu Thất Lang tới, Tưởng Thị nhìn thấy, mặt trắng bệch, liền đập đầu nói:
- Con nhận, con nhận, xin quan lớn khoan thứ cho!
- Phải khai cho thực, nhược bằng dấu diếm, thì ta sẽ gia hình đấy.
Tưởng Thị dập đầu nói:
- Bẩm quan lớn, con khai. Khi xảy ra vụ án, chồng con là Hầu Giác Thiên, anh chồng con là Hầu Học Thiên và em chồng là Hầu Thất Lang bị bắt, giam vào ngục. Con nghe nói là người bị chết là do đòn gánh đánh vào đầu mà chết. Chồng con cầm gậy, Nhạc Thiên không phải là do anh ấy đánh chết. Bởi vì, chồng con vào ngục, con chưa kịp lo chạy chọt. Một bữa vào ngục thăm, Thất Lang chợt quỳ trước mặt khóc van xin, rằng để chồng con nhận là thủ phạm, thì tính mạng không lo gì, chỉ phải đi đầy.
Chú ấy sẽ đem phần ruộng tốt 14 mẫu sang tên cho để nuôi gia đình. Con chưa bằng lòng. Chú ấy bảo đi đầy chỉ dăm, ba năm rồi về. Chồng con hàng ngày vẫn vào ra đám cờ bạc, đồ trang sức của con cũng lấy trộm, bán đi hết, lại muốn bán luôn ruộng đất. Anh ấy lại có tình nhân ở bên ngoài, ít khi về nhà ngủ. Con nghĩ người chồng như thế, cũng nên xa cách ít lâu. Nếu như anh ta ở nhà, ruộng đất cũng không giữ nổi. Con nghĩ nếu anh ấy bị đi đầy thì cũng xa luôn người đàn bà kia, thứ đến ruộng đất cũng giữ được, với con, với gia đình đều có lợi.
Con biết Thất Lang xin cứu mệnh, thì cũng chẳng tính đếm gì, con bảo thế vẫn còn ít, Thất Lang cắn răng nâng lên là 17 mẫu. Con liền bằng lòng. Trong bụng nghĩ ngồi hứa với nhau, nếu sau này lại trở mặt, mình lại không được gì con bèn kiên trì bảo Thất Lang viết văn tự, chú ấy bằng lòng ngay. Con mang khế ước về, để ở nhà. Về sau Trương Tri châu xét lại vụ án, cho rằng Giác Thiên lúc ấy có gậy, không phải là hung thủ... Con nghe được đâm hoảng, thứ nhất sợ quan phủ phát giác, truy cứu đến chuyện văn tự, thứ hai chồng con là Giác Thiên lại lấy văn tự mà đánh bạc, nên để ở nhà không ổn, con gọi con rể là Lưu An Vị giao cho giữ hộ, nó nhát gan không dám nhận. Con bảo con gái đến nói cho một trận, Lưu An Vị đành nhận cầm cho...
Chu Y Viên tra hỏi ra sự việc, nhận định hung thủ chính là Thất Lang. ông lại lấy văn tự và các bằng chứng khác trình lên tỉnh. Lưu Bỉnh Dụ hỏi rõ tình hình, liền vội bẩm với Thường Quân. Chu Y Viên sau khi xét án xong, nhân lúc rỗi việc? liền mặc áo xanh, đội mũ nhỏ, thường ra vào quán trà, quán rượu, ngày ngày vui thú, nào biết ông đang tham gia dò xét, lần dò một người, một thời đã từng làm náo động kinh thành.
Người mà Chu Y Viên lần dò ấy là ai? Là Trương Hoành Toại.
Một bữa, Chu Y Viên đến thăm chùa Khai Phúc. Chùa này là một di tích lâu đời nổi tiếng ở Trường Sa. Thời Ngũ Đại Thập Quốc, vua Sở là Mã ân dựng lên, ở bên núi Tử Vi, mặt sau tựa vào Hồ Bích Lãng, khoảng trời nước mênh mang, khí tượng thật khác thường. Sau con của Mã ân là Hy Phạm lại làm thêm Vườn Hội Xuân, nhà gia yến. Đến thời Bắc Tống, nơi này đã phát triển thành một vùng phong cảnh, có hồ Bạch Liên, giếng Long Tuyền, tháp Xá Lợi, tầng tầng lầu gác. Tiến vào cửa núi, mặt trước là vùng nước lớn, nước trong ngăn ngắt, hoa sen đỏ đung đưa. Đó chính là chỗ phóng sinh trước cung điện, trước nước có cầu ván qua bờ. Tầng điện thứ nhất, là Tam Thánh Điện thờ Phật A Di Đà, Quan Thế âm, Đại Thế Chí Bồ Tát. Tầng điện thứ hai là Đại Hùng bảo điện, thờ Thích Ca Mâu Ni pháp thân cao lớn, vàng biếc lộng lẫy. Tầng thứ ba thờ Tỳ Lư Phật, trên lầu chứa nhiều kinh Phật rất quý. Phía đông diện là phòng khách, nhà trái, mái tây là nhà chùa. Chu Y Viên sau khi bước vào, nhà sư ra đón tiếp, hỏi đến pháp danh trụ trì, mới biết là bậc cao tăng. Hai bên trò chuyện về thiền, đem trà tới sư Pháp Tính nói:
- Thưa ngài, nước pha trà này lấy từ giếng Uyên Ương thực ra là hai giếng, mà ngẫu nhiên hợp một, nên gọi là giếng Uyên Ương. Nước trong mát ngọt. Có một điều lạ, khi pha trà vào, thì nước như sẵn có từ hai giếng dần ngấm vào trà, rót thấy hơi cuộn vào nhau như một đôi uyên ương thì đó cũng là một điềm lành.
Chu Y Viên mỉm cười nói:
- Thử xem triệu về tôi có tốt không.
Nói rồi, ông cầm lấy ấm rót chỉ thấy một làn hơi trắng, cuộn thành một vòng tròn trên miệng chén. ông nhìn thiền sư Pháp Tính, thấy sư thay đổi sắc mặt, biết là diềm chẳng lành, liền lặng suy nghĩ. Lúc đó, hơi trà chợt thành hai luồng, cuồn cuộn bay lên, Pháp Tính liền bảo:
- A di đà Phật, cát nhân thiên tượng, thái tôn, ngài sắp tới gặp chuyện bị chèn ép, nên cẩn thận, nhung sau họa lui, phúc đến, sẽ được thăng tiến.
Pháp Tính nói sự thật, trái lại Chu Y Viên lại chưa cho là thế. Ông uống trà, từ biệt thiền sư, ra cửa mà đi. Ông cười thầm Pháp Tính, người đã nương cửa Phật, miệng còn nói “uyên ương", "thăng tiến", chưa quên được cõi trần, thế thì tu cũng hư danh thôi. Ông quay về phủ, có người đến báo:
- Tri phủ họ Trương đến thăm.
Trương Hoành Toại từ cửa sau bước vào, mặt mày tươi rói. Từ ngày, Trương nghe nói Chu Y Viên thụ mệnh xét lại vụ án chết người, lòng cũng chẳng ngại. Bởi nghe nói Chu Y Viên có nhiều từng trải. Hai người trước đây làm việc vốn chẳng ưa gì nhau, Trương sợ Chu Y Viên mượn cơ hội trả thù. ông ta vốn ở Thường Đức, lại đặc phái đi xem xét lại tình trạng của vụ án ở đất này, nhưng Chu Y Viên đã phòng ngừa người khác ra tay ngầm, thấy công việc khó khăn nên hành sự kín đáo, vừa mới dò xét đã chắc gì tìm ra được điều gì. Lại chuyện Chu Y Viên xét hỏi Hầu Tưởng Thị, lấy được văn tự, sự việc mới xét được cặn kẽ. Ông đem tình hình nói với Trương Hoành Toại, Toại lập tức ruột nóng như lửa, ngồi đứng không yên. Vốn là Trương Hoành Toại đã từng xét vụ án này, được Thường Quân khen ngợi, cho làm tri phủ. Chức "Thái Thú Hoành Đường" ngồi chưa ấm chỗ, Chu Y Viên đã tỏ rõ rằng Trương xét án sai. Đó không phải là chuyện gấp ư? Nếu đúng Hầu Thất Lang là hung thủ, Trương Hoành Toại chẳng những bẽ mặt, lại có đến bao nhiêu vị quan khác cũng bẽ mặt theo. Trương nghiến răng, mím lợi nói: “Chu Y Viên, người thật là lắm chuyện!". Trương quyết cùng Hạ Thanh đi một chuyến, từ Thường Đức vội khởi hành lên tỉnh, trước hết gặp Thường Quân. Trương mang theo cá bạc Động Đình, rùa vàng Quân Sơn, vịt bầu Vũ môn, vây cá, trà tuyết trên núi cao, bức thêu hoa cúc ở Lưu Dương, rất nhiều đặc sản. Thường Quân tiếp Trương, hàn huyên đôi câu, bảo:
- Chu Y Viên xét án cho hung thủ là Hầu Thất Lang. Việc này ra sao đây?
Trương Hoành Toại, trầm giọng như tự trách, nói:
- Bẩm đại nhân, Chu tri phủ cùng bỉ chức có mâu thuẫn, đã cùng tôi có lúc tranh cãi, tôi có quá lời nói lại ông ta, về sau cũng hối lại. Trương không nói hai người va chạm về việc gì, cũng không trách cứ gì lắm Chu Y Viên, cứ nói hàm hàm, hồ hồ, tự mình than trách: chẳng ngờ đến thế này...
Tuần phủ Thường Quân là một viên quan ậm ờ, cũng chẳng thèm hỏi giữa Trương và Chu có mâu thuẫn gì, chỉ nghe Trương Hoành Toại tự trách mình, liền khen tinh thần nghiêm khắc với mình của Trương, gật đầu nói:
- Thì ra thế à?
Trương Hoành Toại bám lấy Thương Quân nói:
- Chu tri phủ làm thế, chỉ sợ đâu chỉ nhằm vào tôi.
Rồi trong như muốn nói nữa lại thôi.
Thường Quân dẫu ậm ờ, nhưng nhắc đến chuyện quan trường lấn át nhau thì rất nhạy cảm, bèn bảo:
- Nói xem nào!
“Sâu vào tổ phượng, phương bay rồi", vốn là một câu nói chơi, nhưng lúc này hẳn có ý Trương Hoành Toại lúc này sẵn chủ ý, Trương biết Thưởng Quân học hành chẳng ra sao, cũng chẳng biết mẹo luật gì, dẫu câu thơ này, Thường Quân cũng chẳng hiểu mà cái câu “Sâu vào tổ phương, phương bay rồi, Đầu cắm cỏ xanh có bấy người, mưa lớn dội ào ngang dốc núi, Bạn bè nào có thấy thêm ai!” đó là câu thơ đùa, chê nhũng bác thích bốn chữ “Phong, hoa, tuyết, nguyệt", đến trẻ con cũng thuộc, chỉ có Thưởng Quân là không hiểu, nhung vừa nhắc qua, Thường Quân nghe qua cau mày lại.
Thực ra, Thương Quân nghe rất hiểu. Nguyên do là Tuần phủ Lý Nhân Bồi, Thường Quân đến thay ông ta. Thế chẳng là "Sâu vào tổ phượng, phượng bay rồi" ư? Thế ra ta là sâu, Lý Nhân Bồi là chim ư? Mình là Thường Quân chiếm sào huyệt của Lý ở Hồ Nam ư? Thường Quân thế là bừng bừng nổi giận, hiện ra sắc mặt, nói:
- Đừng có nói dông dài. Đúc vua bắt làm việc, ai mà chẳng phải nghe.
Dù Thường Quân có nói thế, Trương Hoành Toại đâu chịu làm thằng ngốc, Trương đi guốc trong bụng Thường Quân, nhưng Trương cáo từ lui ra. Cứ theo lễ mà nói thì các quan ở phủ, ở sảnh thấy các quan Tổng Đốc, Tuần Phủ, khi từ biệt phải vái Tổng Đốc, Tuần Phủ ba vái.
Tổng Đốc, Tuần phủ đứng dậy, không đưa tiễn, không phải vái lại đáp lễ. Lần này, Thường quân tiếp Truơn Hoành Toại tiễn ra tận ngoài, đó chính là lấy lễ đối với án sát, bố chính mà tiễn Trương. Trương Hoành Toại thấy thế, biết Thường Quân lấy lễ với quan cao đối với mình gã liền thấy mình có thể thẳng lưng để toan tính với Chu Y Viên.
Trường và Chu y Viên gặp nhau, đưa đẩy vài câu khách sáo, Trương cất lời nói trước:
- Nghe nói xem xét hung thủ ở huyện Gia Hòa, Chu đại nhân có cao kiến, tôi chưa được nghe.
Chu Y Viên biết Trương Hoành Toại muốn tranh cải, ông cũng biết Trương từng được Thưởng Quân cất nhắc, gần đây lại vinh thăng tri phủ Thường Đức, ông chưa vội bàn đến tội phạm, chỉ ôn tồn nói:
- Trương Đại nhân, tôi được tiếp việc xét xử vụ án Gia Hòa, cũng do cấp trên sai làm, không làm không được. Cũng chẳng hề có ý thay đổi gì, nhưng Hầu Kỷ Thiên lên tỉnh kháng cáo, nhất định cho thủ phạm là Hầu Thất Lang, tôi hỏi hắn có chúng cớ gì không, hắn nói Thất Lang trong ngục có viết văn tự, đem 17 mẫu ruộng tặng cho vợ Hầu Giác Thiên, xin Giác Thiên nhận làm hung thủ. Tôi đến Quế Dương xét hỏi, lấy được chúng cớ, thấy có việc ấy. Nếu như Trương đại nhân, có điều gì nghi ngờ về việc này, thì cứ hỏi, Hầu Thất Lang nếu không phải là hung thủ, tại sao lại đem ruộng tặng cho chị dâu!
Trương Hoành Toại nói:
- Anh em họ từng là ruột thịt sâu nặng, thấy anh phải đầy ra biên ải, tự mình giúp đỡ, thì có gì là lạ đâu! Vả lại cái văn tự ấy chắc gì Thất Lang đã viết!
Chu Y Viên không khỏi túc giận nhưng cố nén nói:
- Nghe Trương đại nhân nói, ý muốn trách Chu Y Viên này tạo chúng cớ, để chống lại ngài ư?
- Tục ngũ có câu: cơm trong âu cách gỗ đấy! Câu “Lòng người dấu sau da bụng, cơm trong âu cách gỗ" là một câu tục ngữ ở Hồ Nam, ý nói lòng người hay dở dói. Chu Y Viên nghe xong, mặt xầm xuống, ông biết Trương Hoành Toại có người đứng phía sau, liền nói:
- Trương đại nhân cũng biết câu tục ngũ ấy ư?
- Cái gì?
- Lấy lòng tiểu nhân để đo lòng quân tử!
Ta chẳng biết tiểu nhân là ai, cái vụ án dân sự này, thật đáng bực mình, không hóa thành có, người tạo ra chứng cớ, họ không phải là hạng tiểu nhân ư!
Hai người điều qua, tiếng lại, càng ngày càng gay gắt. Trương Hoành Toại nổi nóng bảo:
- Chu đại nhân, ta khuyên ông nên chấm dứt việc này đi!
- Ta chẳng sợ ai uy hiếp đâu!
Trương Hoành Toái cười nhạt, bảo:
- Không sợ ư? Thế thì quả là gan đấy, quả là gan đấy!
Nói xong, Trương phẩy tay áo đi ra, lên kiệu, bảo lính ”Về ngay dinh án sát".
Chu Y Viên thấy Trương Hoành Toại đùng đùng như thế, ngang ngược vô lối, không thể nhịn cơn tức được.
Thấy Trương Hoành Toại bỏ về dinh án sát, vẫn chưa tan cơn tức, ông hậm hực bước về phòng. Ông mài mục, giở giấy, viết một tờ tường trình, tự nói mình tài kém ít học, không thể gánh nổi trọng trách, xin thôi khỏi chức thẩm phán. Lưu Bỉnh Dụ tiếp Chu nói:
- Chu đại nhân, không muốn đấu đá, lui về cũng được, người được hoàng thượng phái đến xét vụ án này là Hòa Thân. Ông ta chẳng bao lâu sẽ tới, chẳng muốn thấy các vị tranh cãi nhau đâu!
Lưu phê chuẩn lời xin của Chu Y Viên. Chu sau khi giao lại công việc, lập tức quay về ích Dương. Dù ông đã thôi chức thẩm phán, nhưng mắt vẫn không rời chuyện trên tỉnh, xem động tỉnh ra sao.
Quả nhiên, Hòa Thân lại cùng Thường Quân đấu trí, sóng gió Trường Sa lại nổi dậy, càng ngày càng dữ, một loạt đám quan lại trong cơn gió thổi lá bay, rơi rụng hàng loạt.

[Cánh gà nướng]

Hồi Thứ Tám

Hòa Thân xét xong án giết người
Cao tăng bói giỏi cũng ứng nghiệm

Lại nói Hòa Thân đến Hồ Nam, xem hết văn bản, đã rõ hết chuyện, vụ án cũng không phức tạp, chỉ còn việc dẫn dắt thẩm hình án với các quan, sao cho uyển chuyển, vả lại ông đã rõ ý của nhà vua, không còn ngại ngần gì, quyết tâm làm cho tỏ vụ án ở Gia Hòa.
Khi Đức vua đã phê án sát Thẩm Thế Phong là "ít hiểu biết, không có năng lực" và cách chúc ông ta, thì Hòa Thân lại càng tỏ ra cố gắng để khỏi phụ lòng tin cậy của Càn Long.
Lại nói Thường Quân thấy Hòa Thân đến, nghĩ bụng: Với Hòa Thân, mình đã từng nghe tiếng, chỉ có là chưa có dịp làm quen. Không biết Đức Vua cử ông ta đến Hồ Nam có ý tứ gì. Nếu như có ý vun đắp, sao lại cho cái chức án sát quèn. Còn như nếu là ở bên hoàng thượng bị thất sủng thì ta cũng chẳng có gì phải ghen tức với ông ta. Lại nghe nói Hòa Thân lòng tham vô đáy, ta cũng có cách đối phó, chẳng phải lo, cứ ngồi xem thử diễn biến ra sao.
Đang còn nghĩ thì Hòa Thân đã đến. Được lời của nhà vua, lòng đầy hăm hở, ông ta đang có những dự tính. Vùi đầu ở nha môn, đóng cửa không tiếp khách, suốt ba ngày đọc văn bản.
Ông ta phát hiện từng điểm nhỏ của đơn bên nguyên lời khai của bị cáo cứ thay đổi bất thường. Dẫu biến hóa có nhiều, nhưng rút cuộc chỉ nhằm một điểm, bằng trăm phương ngàn kế sao cho đổi được tội tử hình sang tội lưu đày. Điều này khiến ông nghĩ đến cách xử lý vụ án. Lại hiểu thêm rằng, xoay quanh một án kiện, các quan xoay vào việc trắng đen làm rõ, chẳng chịu nghe nhau, chỉ có một cái án này, mà đã bao người phải va vấp. Tình cảnh này khác chi là hai đội đá cầu, ai cũng muốn giữ cầu, để đánh bại bên kia. Nghĩ được như vậy, ông có chủ ý cho người đi tìm tri phủ Trường Sa là Lý Bạt.
Lý Bạt vốn từ Hàng Châu, nhân khi Hòa Thân lần thứ nhất hộ giá thăm phía nam, chơi với nhau thân thiết. Lý Bạt đến, liền bảo:
- Hòa huynh, anh gọi tôi đến có việc gì? Xem kịch hay uống rượu?
Hòa Thân nói:
- Anh Lý ơi, tôi mời anh đến không xem kịch cũng không uống rượu, mà xin anh cùng tôi xét vụ án ở huyện Gia Hòa.
- Chà chà, vụ án vốn rất rắc rối, anh định kéo xuống trước chắc!
- Đã gọi là bạn thiết, tôi ngã xuống nước, anh đứng trên bờ yên lòng nổi sao?
Lý Bạt lè lưỡi nói:
- Gay thật! Tiểu đệ nào đã rõ quái gì đâu. Hòa huynh muốn gỡ được vụ án này, tôi xin tiến cử một người, không biết Hòa huynh nghĩ sao đây?
- Xin Lý huynh nói nhanh lên!
- Đó là tri phủ Ích Châu tên là Chu Y Viên. Người này chơi với tôi cũng thường thường thôi, nhưng nghe nói ông ta xét việc thường đến nơi đến chốn, lại từng trải nhiều, vụ án Gia Hòa chắc là ông ta phá được.
Hòa Thân nghe nói rất mừng, lập tức sai người đi Ích Châu mời Chu Y viên.
Ngày thứ hai, Hòa Thân phát lệnh, gồm cả một lô người liên quan đến vụ án hoặc nhân chứng, cho gọi tới bắt đầu xét hỏi, trai gái, già trẻ có đến khoảng mười người.
Mấy kỳ hỏi cung, Hầu Thất Lang, miệng vẫn khăng khăng không nhận hành hung đánh chết người. Hầu Học Thiên thì luôn nhận từ đầu chí cuối là đánh chết người xin cam chịu tội. Hầu Giác Thiên khai là cầm gậy đánh vào sườn trái, tự nhận là Thất Lang đã mua chuộc, của em mạo nhận là anh để tránh tội tử hình, chuyển nặng thành nhẹ.
Hòa Thân cùng Chu Y Viên, Lý Bạt cùng nghiên cứu tìm ra ba mâu thuẫn: thứ nhất Học Thiên đã là thủ phạm, thì hắn so với Nhạc Thiên lớn tuổi hơn, anh họ đánh em, tội sẽ nhẹ, từ đầu đến cuối nhận là giết người, không để cho Giác Thiên nhận; thứ hai, nếu như Hầu Thất Lang chưa đánh chết người, tại sao lại phải đem điền sản tặng cho anh, xin anh nhận là thủ phạm, thứ ba Giác Thiên trước nhận là người bị chết, liền phản cung là vì sao? ngày thứ hai, sau khi thăng đường, hai người đem ba anh em Hầu Học Thiên lên công đường, đem ba điều ấy ra truy hỏi, ba người chưa chuẩn bị, trả lời từ sau mâu thuẫn, dần dần lộ ra. Quan cầm thú đập lên bàn, nói:
- Chúng mày nghĩ lại cho kỹ đi, nghĩ kỹ rồi hãy nói!
Đồng thời, quan dặn gia nhân giam ba người cách biệt nhau, không cho bất kỳ ai được đến thăm hỏi.
Khi bãi đường, Hòa Thân nói:
- Lý huynh, chứng cứ không đủ, thật khó đoán xét, anh có kế hay nào không?
Lý Bạt nói:
- Phạm nhân cứ nói quẩn quanh mãi thế, chắc hẳn là có ẩn tình chi đây. Lại xét hỏi chúng, chắc cũng vô ích, nếu như tìm được người. làm chứng, may ra mới có thể có kết quả.
Hai người bàn kế xong, lại bàn đến chuyện hỏi người làm chứng. Một hôm truyền gọi chị dâu bị người đánh chết là Hầu Lưu Thị tới, quả nhiên là được. Nguyên do, Hầu Lưu Thị vào cái ngày gây án, bị Hầu Thất Lang đụng ngã, bên dưới người bị chảy máu, liền sang bên nhà mẹ tạm ở. Mấy lần xét án, không ai nghĩ đến chị ta. Chị ta với vợ Thất Lang là chị em họ, dù có thấy cảnh đánh nhau ở hiện trường cũng không dám nói. Bởi vì nếu như Thất Lang phải chịu cực hình, thì cô em họ cũng thành người góa bụa, trong lòng chị không nỡ. Bữa ấy, bệnh tật lại đến, lại thấy đám công sai đến, áp giải chị lên tỉnh.
Hầu Lưu Thị chưa đến cửa quan lần nào, vừa tiến vào công đường, hai chân bủn rủn, mặt trắng bệch. Chị đang mất hồn thì Hòa Thân lại hỏi:
- Hầu Lưu Thị, bữa ấu đả ấy, người có mặt không ?
Môi tái nhợt, run run, chị mãi mới nói lên được:
- Có ạ!
- Ai đã đánh vào đầu Nhạc Thiên.
- Thất...Thất Lang...Thất...
- Có chứng cớ không?
- Thất Lang cầm đòn gánh bổ xuống, con sợ xẩy ra chuyện, liền từ phía sau, cắn vào lưng hắn một miếng!
- Chuyện này thật đấy chứ?
- Con nói thực ạ!
Hòa Thân cho giải Thất Lang ra khỏi ngực, lột áo ra nhìn, vai trái của Hầu Thất Lang quả có vết cắn. Hòa Thân cho Hầu Lưu Thị và Hầu Thất Lang đối chất, Hầu Thất Lang đành nhận tội. Đến đấy, Hòa Thân mới buột mồm nói:
- Như thế thì hoàng thượng yên tâm được rồi!
Xử án xong, ông ta lấy kiệu cùng Chu Y Viên đến dinh quan tuần phủ. ông có ý muốn mời Thường Quân hội thẩm với mình, sau đó hai bên cùng tâu về triều đình.
Hòa Thân làm như thế, tỏ ra kết hợp chặt chẽ với Thường Quân, hai bên cùng hỗ trợ, trị dân Hồ Nam tốt, cũng là làm chỗ đứng vững ở đây. Kiệu vừa đến trước dinh, Hòa Thân bảo đỗ lại, ông ta để Chu Y Viên chờ ở ngoài đại sảnh, mình theo cửa trái mà vào, gặp quan trên. Thường Quân thấy Hòa Thân vâng mệnh vua chỉ định làm án sát, không dám coi thường, vội sắp xếp nghi lễ ra đón, sau khi đã vào đến công đường, tuần phủ Thường Quân ngồi chính giữa, Hòa Thân giữ lễ ngồi bên. Sau khi dùng trà, Hòa Thân nói:
- Thưa Thường đại nhân, bỉ chức sau khi xem xét vụ án huyện Gia Hòa, tìm được chứng cớ mới, hung thủ không phải là Hầu Học Thiên, mà là em hắn tức Hầu Thất Lang.
Thường Quân không đợi Hòa Thân nói hết, tựa lưng nhìn đoán, bảo:
- Hòa đại nhân trẻ tuổi làm như thế, có sợ là tuổi trẻ bồng bột không?
Hòa Thân rất ngạc nhiên, nói:
- Dạ, quan tuần phủ nói như thế là thế nào?
Thường Quân nghĩ: Ta đến nhận chức nghe Trương Hoành Toại bẩm báo, tin tưởng chẳng nghi hoặc gì, do đó trọng dụng Trương Hoành Toại. Nay Hòa Thân lật ngược việc xét xử trước, như thế thì khác gì cho là Thương Quân cũng là thứ "hiểu biết ít, không có năng lực". Chẳng nói đến chuyện ấy thì cũng là dùng người không gánh vác nổi công việc hay sao? Do đó lòng quan tuần không vui Lại nói, ông ta thấy Hòa Thân còn trẻ, cho là làm gì đã có kinh nghiệm.
Hòa Thân chẳng biết nói thế nào, uống thêm một chén trà. Ở công đường, chủ nhân mời thêm một chén trà tức là có ý tiễn khách, Hòa Thân không thể ngồi lâu, đành đứng dậy cáo từ.
Ra khỏi dinh tuần phủ, Hòa Thân đem việc ở dinh nói lại với Chu Y Viên.
Hai người không nói gì, lên kiệu về dinh.
Về đến dinh án sát, Hòa Thân vẫn muốn giữ quan hệ tốt với Thường Quân, không ngờ Thường Quân lại đối xử như thế, Hòa Thân cho rằng, lão ta dưới mắt coi như chẳng có ai, đợi hết vụ án này, Hòa Thân sẽ cho lão biết tay. Nghĩ thế, ông ta bảo khiêng kiệu đến dinh quan bố chính.
Quan bố chính gọi cho đầy đủ là Thừa Tuyên Bố chính, gọi gọn là quan Bố Chính, cũng gọi là Phiên Ty, dưới quyền Tổng Đốc Tuần phủ, nắm giữ tài chính, dân chính, điều bổ, cách chức các quan trong một tỉnh, cũng có thể tham gia xử án. Tuần Phủ, Phiên Ty, Niết Ty là ba dinh lớn.
Hòa Thân đến, Hùng Học Ký cau mày, đành ra đón tiếp. Hai bên dàn mặt, Hòa Thân liền đem chuyện mình xét án kể lại một lượt, xin Hùng Học Ký đứng ra cùng làm. Hùng Học Ký vốn người sợ việc, ngại dở dói. Ông ta cũng vừa được thăng chức bố chính lại là người bạn thân của quan bố chính Hách Thăng Ngạch, mà ông này là người thân của con gái Thường Quân. Hùng Học Ký nghĩ: Ta mới làm quyền bố chính chưa được mấy ngày, quan tuần phủ Thường Quân là người thân thích, ta làm việc dưới trướng ông ấy, sao lại có thể đắc tội với họ được. Nếu như Hòa Thân có sai sót với Đức Vua, lại tuổi trẻ, không biết lượng phận mình, tự hắn chuốc lấy tội thôi. Do đó khoanh tay nói:
- Hòa Thân đại nhân tuổi trẻ như thế, được hoàng thượng yêu, tất đã rõ vụ án...
Ông ta tỏ ra mình quý trọng Hòa Thân liền nói:
- Tôi đang bận việc thu lương thực, thuế má, mấy năm gần đây thân thể mỏi mệt, cũng muốn giúp Hòa đại nhân một tay, nhung lực chẳng tòng tâm, không sao ôm nổi, xin Hòa đại nhân lượng cho.
Ông ta nói năng rất mềm mỏng.
Hòa Thân không biết làm thế nào, trong bụng muốn chưởi "đồ giảo hoạt", đành cáo lui. Hùng Học Ký thân mật cầm tay Hòa Thân, tiễn ra tận cổng ngoài. Hòa Thân lên kiệu về dinh, lòng buồn bục, lui về phòng riêng, đem các tờ trình của Trương Hoành Toại ra xem xét kỹ lưỡng, không khỏi ngạc nhiên. Nguyên do Trương Hoành Toại mới nghe quan án đem lật ngược lời khai của Hầu Học Thiên, rất kinh sợ, liền vội báo lên trên, cố chứng minh là mình xét đoán đúng, trong lúc diễn giải để lộ ra những lời bất mãn với dinh án sát.
“Thật đáng ghét" Hòa Thân phát cáu. Ông nghĩ mình đến Hồ Nam xét án, hết lòng chí công vô tư, ai ngờ lại bị tuần phủ chèn ép, Phiên ty lạnh lùng, quan cấp dưới là Trương Hoành Toại dám chống trả. Hòa Thân bực lắm.
Càng nghĩ càng bực, ông ta cầm bút, viết một tờ tấu rõ các việc qua những ngày xét xử dâng lên vua Càn Long, trong đó cũng nói rõ thái độ khinh mạn của Thường Quân và Trương Hoành Toại, cho ngựa lưu tinh chạy đưa đến kinh thành. Thường quân cũng không chịu kém, cũng viết một bản tấu, nói rõ Hòa Thân mới nhậm chúc bên Ty niết (dinh án sát), đã vội nhẹ dạ cả tin khi lấy khẩu cung, vội lật ngược những cách xử của người trước.
Càn Long cùng một lúc nhận được hai bản tấu, xem thấy bên dinh tuần phủ, dinh án sát tố cáo lẫn nhau, vô cùng tức giận. Giữa lúc triều đình đông đủ, nói:
- Thường Quân cho là Hòa Thân lần đầu rời kinh đô đi xét án, không biết khiêm nhường. Hắn lẽ nào không biết là Hòa Thân là do trẫm sai đi ư? Thật đáng ghét!
Liền lập tức sai hình bộ thị lang Kỳ Thành Ngạch cùng lang trung là Viên Đàn, trước hãy đến Vũ Xuơng gặp Tổng Đốc Hồ Quang Định Trường cùng xét vụ án này.
Lại hỏi:
- Các khanh nghe rõ chưa?
Ai cũng biết Càn Long làm thế là có ý giúp thêm cho Hòa Thân, nay sai người đi, việc lại càng rõ. Cử người đi lo cùng xét án, chính là để truyền lệnh đến giúp Hòa Thân vững chí, bền gan. Các quan được sai đi, đâu dám trễ tràng, vội vàng thu thập hành lý lên đường. Họ vừa mới rời kinh đô, tin tức đã truyền đến Hồ Nam, giông gió động lại trỗi, đất Lưỡng Hồ một phen lại nổi sóng cồn.
- Quan khâm sai đã đến!
- Quan khâm sai đến Gia Hòa xét vụ án chết người.
Các quán trà, quán cơm ở Trường Sa bàn tán ran ran.
Tin tức truyền đến dinh án sát, đến nhà lao, Hầu Kỷ Thiên, Hầu Phụng Thiên thấy nỗi oan của anh em họ được giãi bầy, vui mừng khác thường. Hầu Học Thiên, Hầu Giác Thiên, Hầu Thất Lang lại cố giữ bình tĩnh.
Nhân có chứng cứ của Hầu Lưu Thị, Hầu Thất Lang thừa nhận là hung thủ, Hầu Học Thiên, Hầu Giác Thiên không còn lo nguy đến tính mạng nữa nên cũng chẳng vội vã, còn Hầu Thất Lang vì đã nhận là thủ phạm, một hai chắc sẽ chết nên nghiến răng, nghiến lợi, khổ sở, sợ hãi.
Khâm sai đến, Hòa Thân biết rõ ý của Càn Long, chí khí lại càng tăng lên gấp bội. Do đó, ông ta vô cùng cao hứng. Tuần phủ Thường Quân thì sao? Ông này cho rằng Trương Hoành Toại xét xử thế là đúng, cũng chẳng vội vàng. Nhưng người hốt hoảng không yên là Trương Hoành Toại. Toại cho rằng nếu như mình nhận là xét xử sai lầm, thì họa sẽ ập xuống đầu. Toại từng châm chọc Chu Y Viên, nói kháy Hòa Thân... nếu bây giờ ngã ngựa thì chẳng những tài sản mất sạch, mà tính mạng cũng không toàn. Nghĩ tới nghĩ lui, chỉ có cách lấy tiền mà dẫy. Toại đã từng nghe nói Kỳ Thành Ngạch vốn rất hám tiền.
“Thôi thôi, cách dùng tiền là hay nhất", Trương Hoành Toại từ lúc lui về, cố nghĩ ra đến cửa nào từ để xong chuyện, đột nhiên Toại nghĩ đến quan bố chính mới bổ nhiệm là Hách Thanh Ngạch, liền vỗ vỗ trán mà nói:
- Ta thật lẫn lộn không nghĩ đến ông này!
Trương Hoành Toại gọi người tâm phúc là Hạ Thanh, lấy ra vàng 400 lạng, thư mật một bức, bảo Hạ Thanh rằng:
- Ngươi lên thành đến dinh Bố Chính gặp quan lớn Hách Thanh Ngạch, xin quan liệu bề nói đỡ, cùng quan khâm sai giữ nguyên như bản xét xử ban đầu, ta sẽ ra ơn người rất trọng hậu.
Hạ Thanh đi suốt ngày đêm đến Trường Sa, Quan bố chính Hách Thanh Ngạch tiếp hắn ở trong phòng. Hách Thanh Ngạch vốn là thông gia với con gái Thường Quân, với Kỳ Thành Ngạch đi lại cũng mặn mà. Ngạch vốn là người tham bỉ, thô tục, được làm quan ở kinh thành rất hám tiền. Hắn đến Hồ Nam làm bố chính lại mong một phen kiếm ra tiền. Hắn đến nhậm chức không lâu, Thường Quân muốn tố cáo, nhưng Trương Hoành Toại cản ngăn, nên chiếu cố cho hắn. Do Thường Quân chỉ dẫn hai người mới gặp nhau đã trở nên thân thiết. Trương Hoành Toại mấy lần đem quà ở địa phương đến biếu, Hách Thanh Ngạch đều nhận cả. Hách Thanh Ngạch sau khi gặp Hạ Thanh, trước hết hỏi thăm Trương Hoành Toại dạo này ra sao, sau đuổi hết người nhà ra, liền hỏi:
- Hạ Thanh, chủ ngươi phái ngươi đến có việc gì vậy?
Hạ Thanh đem vàng và thư ra rồi nói:
- Cũng vẫn là vụ án huyện Gia Hòa, bẩm Hách đai nhân, đây là bốn trăm lạng vàng, chủ con xin quan nói với quan khâm sai đại thần chiếu cố đến, giữ như đúng lần quan con xét xử. Bốn trăm lạng vàng này, quan con đưa ngài để tùy nghi dùng để có thể được việc.
Hách Thanh Ngạch xem thư xong, xé đi bảo:
- Ừ, ừ, nên chuyển lời của ta đến chủ ngươi bảo là cứ yên tâm, này Hạ Thanh, ta viết cho chủ ngươi một bức thư, nhất thiết phải do ngươi chuyển đến đấy nhé.
Hạ Thanh rời dinh Bố Chính, rẽ vào một ngõ nhỏ ở phía nam, hốt hoảng bước đi, đến thăm luôn Định Vương đài. Định Vương đài là một cổ tích của Trường Sa. Con thứ mười của Hán Cảnh Đế là Trường Sa Vương Lưu Phát, để vận chuyển gạo đến Trường An bằng thuyền lại từ Trường An chở đất đến Trường Sa, đắp thành đài cao, mỗi lần lên để trông về mẹ, tỏ lòng thương nhớ. Sau khi ông chết lấy tên hiệu là Định nên đời sau gọi là Định Vương đài. Định Vương đài xây xong, trên đất cũ lại xây Miếu Định Vương. Nơi đó, nền móng huy hoàng, sân vườn tao nhã, lại có lầu bia, đài nghỉ. Người đến dâng hương, diễn tuồng rất đông dần dần biến thành nơi tam giáo, chín dòng, khá nô nức.
Bạn rượu thịt của Hạ Thanh ở đây rất đông, thường đến rong chơi, ăn uống. Quán hàng nhiều, các món nhắm như thịt bò hầm, cơm bát bảo, chân giò lợn, bỏ lò, tiết canh lợn, đậu phụ hầm xương đều có đủ. Hạ Thanh rất thích món đậu phụ như hầm. Món đậu phụ này, tươi, thơm, ăn rất khoái khẩu. Hạ Thanh đến Trường Sa chưa kịp ăn gì, bụng cứ mang máng thấy còn quên một điều gì. Hạ Thanh liền đi tìm hàng đậu phụ như hầm, chợt có một người đến vỗ vào vai, bảo:
- Này chú Hạ Thanh, chú tìm đậu phụ như phải không?
Gã ngoảnh đầu lại nhìn, thì đó là Trương Thiên Hoành.
Hai người vấn là chỗ bạn rượu thịt khỏi phải nói!
- Anh Trương! Sao hôm nay anh rỗi rãi đến chốn rong chơi này.
Trương Thiên Hoành vốn cũng thích chén món đậu phụ như. Cả hai đều thân nhau. Trương Thiên Hoành nói:
- Tớ với cậu giống nhau mà, cậu quên rồi sao?
Hai người nếm chút ít món đậu phụ như. Trương Thiên Hoành nói:
- Chú Thanh, em đến Trường Sa, sao không đến thăm anh!
Hạ Thanh nói:
- Em cũng vừa đến hôm nay.
Gã liền đem sứ mệnh được giao tỉ tê kể lại với Trương Thiên Hoành. Trương Thiên Hoành ngầm sợ hãi. Hoành vốn là người nhà tin cậy của Chu Y Viên. Trường và Chu Y Viên vừa đi dò xét việc Hầu Tưởng Thị, lấy được bút tích của Hầu Thất Lang đem tặng ruộng cho ả. Trong thời gian đó, gã biết chuyện Chu Y Viên và Trương Hoành Toạ; cãi cọ nhau về vụ án ấy. Trương Thiên Hoành vốn hết lòng với Chu Y Viên, liền nghĩ: May quá, Hạ Thanh lại gặp mình. Thế nhưng phải vun đắp cho chủ mình chứ!
Suốt cả cuộc dạo chơi trong phủ thành, gã không hé lộ gì, chỉ cùng Hạ Thanh đi chơi, đến lúc Hạ Thanh chán, liền chia tay. Sau đó, gã đem chuyện nói cho Chu Y Viên rõ.
Chu Y Viên được Trương Thiên Hoành bẩm báo, từ sợ sau mừng. Chu sợ vì biết 400 lạng vàng đâu phải là nhỏ, Kỳ Thanh Ngạch vốn là kẻ hám tiền. Nếu như Ký ra tay nhận giúp thì sự thật đâu còn nữa. Vả lại Trương Hoành Toại đã trở thành người tâm phúc của Thường Quân, cùng quan bố chính Hách Thanh Ngạch, rất thân thiết, thế thì công việc của Chu sẽ gặp phải khó khăn, đường làm quan cũng khó nốt. Mừng vì nhân bữa nay đến thăm chùa Khẩu Phúc, uống trà pha nước giếng uyên ương, Pháp tính thiền sư bảo mình ban đầu bị chèn ép sau này họa sẽ qua phúc sẽ đến. Từ lúc xét vụ án ở huyện Gia Hòa, Trương Hoành Toại từng làm náo động cửa quan. Chu lẩm bẩm một mình: Thiền sư đoán dễ thường linh nghiệm ở đoạn trước, còn đoạn san có phải nhờ vụ án này mà mình được thăng tiến hay không? Chắc là sư đã dự đoán được! Việc này quan hệ rất lớn, ta mà lộ ra, ắt làm không lợi. Chu lại nghĩ đến Lý Bạt. Lý Bạt và Hòa Thân cùng xét án, cùng bị Trương Hoành Toại châm chọc, cùng đã nhiếc Chu Y Viên khi cùng vào trại giam xét hỏi. Chu Y Viên quyết định cùng Lý Bạt, cả hai hiệp sức, do đó Chu viết cho Lý Bạt một bức thư hẹn với Lý cùng bàn mưu kế.
Chu Y Viên tính toán. Lý Bạt cũng tính toán. Lý sau khi biết được tình hình, nhớ lại lúc cùng Hòa Thân xem xét vụ án, Trương Hoành Toại đã cười nhạo mình, lòng không thích thú gì. Giờ thì, Trương hối lộ quan khâm sai, chính là lúc ta trả miếng, nhưng sợ trong tay không chứng cớ thực, lại đánh động đến Trương Hoành Toại, thêm đắc tội với bố chính Hách Thanh Ngạch, tuần phủ Thường Quân, thế thì mình chịu sao nổi. Lý nghĩ tới nghĩ lui, thấy phải nhờ Chu Y Viên giúp một tay, nếu sức còn yếu phải liên kết với Hòa Thân thì mới hy vọng thành công được. Do đó, Lý giở giấy, viết cho Hòa Thân một bức mật thư, dùng lối chiết tự mà viết: "Nghe có kẻ phản cung lấy bốn trăm lạng, sai đến hai Xích, định lật ngược vụ án!".
Hòa Thân vẫn là Hòa Thân, ông ta vốn cùng Chu Y Viên, Lý Bạt đang loay hoay xoay trở, tiếp được thư kín. đọc thì biết người phản cung là Trương Hoành Toại, hai Xích (l) là chỉ Hách Thanh Ngạch, ông cười nhạt bảo:
- Trương Hoành Toại, Trương Hoành Toại, ngươi thật thông minh quá đấy.
-----------------------------------
(1) Lối viết chiết tự. hai chữ Xích ghép lại thì thành chữ Hách.

Ông gọi người nhà bảo: "Đem kiệu tới!".
- Bẩm, đi đâu ạ?
- Đến dinh tuần phủ.
Quan tuần phủ đã đi thị sát ở Nhạc Dương rồi ạ!
- Ta đến ra mắt quan Khâm sai!
Một chiếc kiệu bát cống ra khỏi dinh án sát, nhằm thẳng dinh tuần phủ ở phía Thiên Thành Đông mà đi. Ở trong dinh tuần phủ, khâm sai Kỳ Thành Ngạch đang cơn tức giận, tím vì đám nha dịch đang ghé tai thì thầm trong ánh mắt như có điều gì khác thường. Kỳ Thành Ngạch cho gia nhân ngầm xét hỏi, mới biết bọn nha dịch đang đồn đại rằng quan đang "phát tài". Sao lại phát tài ? Tiền bạc từ đâu đến? Chẳng ai biết rõ. Vừa lúc ấy, có một người đến, hành lễ xong nói:
- Bẩm quan, quan án sát xin được gặp.
- Mời vào!
- Mời quan án sát vào!
Hòa Thân mặc áo bào tía, thêu lân, ngoài áo choàng phía trước ngực thêu hình con báo, bởi vì người xưa cho rằng linh báo là vật thần, tượng trung cho có thể xét đoán ngay gian, chính tà, do đó quan ngụ sử, quan án sát thường choàng áo thêu hình con báo. Kỳ Thành Ngạch là quan thị lang bộ hình, hàng nhị phẩm, Hòa Thân là quan tam phẩm, nhưng Kỳ Thành Ngạch là Khâm sai, nên chẳng phải bàn về phẩm thứ.
Hòa Thân xuống kiệu, đưa danh thiếp, một lúc sau được truyền vào: Mời vào. Hòa Thân vào phủ đường vái lạy. Kỳ Thành Ngạch nâng dậy nói:
- Miễn lễ, miễn lễ.
Ngồi xuống, uống trà, Hòa Thân nói:
- Tôi xin gặp đại nhân, có việc bẩm báo.
- Mời nói!
Hòa Thân chầm chậm thuật lại:
- Vụ án giết người ở huyện Gia Hòa, theo như bản chức xét án thì Hầu Thất Lang chính là hung thủ, nhung bản án xét lần đầu ở huyện Gia Hòa lại cho thủ phạm là Hầu Giác Thiên, sau này Trương Hoành Toại, xử lại, thay đổi, cho là Hầu Học Thiên. Theo chứng cớ của bỉ chức tra xét, ông ta đã xử lầm. Xét án khó có thể không có khi lầm, nhưng có điều là Trương Tri phủ sợ phải sửa lại, thì mất mặt, nên cứ gắng duy trì, lại ngăn trở người khác xét xử .
- Tôi có nghe thấy chuyện này, nhưng phải trái còn phải chờ xét xem đâu là thật đã.
Kỳ Thành Ngạch, trả lời trôi chảy, đường hoàng, chính đại .
Hòa Thân nói:
- Tôi ngược lại có tìm ra được đầu mối, cho nên mới lại bẩm báo. Ông ta cho người mang bốn trăm lạng vàng, một phong thư kín, xin quan bố chính Hách Thanh Ngạch giúp đỡ xin với đại nhân giữ nguyên như lời phán xét lần đầu.
Kỳ Thành Ngạch ngạc nhiên:
- Thế thật ư?
- Bên ngoài đồn đại rất nhiều.
Hòa Thân đang nói thì dừng lại, ông ta thấy những múi thịt trên mặt Kỳ nhúc nhích, liền nói tiếp:
- Đại nhân chưa nghe thấy gì ư?
- Hạ Thanh bây giờ ở đâu?
- Tôi đã ra lệnh giam lại.
- Rắc rối thật!
Kỳ Thành Ngạch, mặt lạnh băng, trong lòng ngầm kinh hãi. Hết cơn sợ, ông ta lại bốc nóng. Bốn trăm lạng vàng, đâu phải là nhỏ. Nửa đời làm quan của ta cũng chưa thấy. Vậy mà khắp thành ran ran chuyện ăn hốí lộ thế thì ta chịu sao được. Ông ta không thể không oán bọn Trương Hoành Toại. Ông nghĩ: "Việc hối lộ đã xảy ra, số vàng lại nhiều, ắt có người lấy, lấy cũng không nổi. Ta chỉ dụng tâm xét rõ vụ án, khiến dân chúng Hồ Nam thấy ta là một người thẳng thắn, trong sạch". ông nghiêm mặt nói:
- Hòa đại nhân, ta chịu ơn sâu của nhà vua, thay hoàng thượng lo việc, làm sao trái tình, trái lý được. Ta nhất định xét xử rõ ràng vụ án này, cứ thực tâu lên. Hòa đại nhân cứ yên tâm.
Kỳ Thành Ngạch làm ở bộ Hình nhiều năm, ông ta dẫu ham tiền nhưng xét án cũng vốn có tiếng. Sau khi tiền Hòa Thân ông cùng tổng đốc Định Trường, lang trung Ngô Đàn duyệt lại một lượt giấy tờ của vụ án, tìm tòi một chập, ông ngầm phục Hòa Thân và Chu Y Viên.
Chà, bọn họ xét được một số điểm rất quan trọng, Chu y Viên đường hoạn lộ trôi nổi, làm quan nhiều năm, tích lũy được nhiều kinh nghiệm xét xử, đã tìm ra chuyện Hầu Thất Lang nhường lại ruộng cho chị dâu, lật ngược tất cả. Hòa Thân dẫu tuổi còn trẻ, từ chị dâu người chết là Hầu Lưu Thị lấy được chứng cớ lúc Hầu Thất Lang hành hung, rõ ràng khó có thể không công nhận. Người này trẻ tuổi nhưng có năng lục, lại được nhà vua dìu đắt, tương lai trước mắt chẳng không phải xoàng.
Ông lại nghĩ mình làm ở bộ Hình lâu năm, lần này lại do hoàng thượng sai đi, nếu như không tìm được những chứng cớ xác thực khi tra xét, tất bị người đời sau chê cười. Càng xét duyệt văn bản vụ án, ông càng nghĩ ngợi: Tại sao Hầu Thất Lang cứ nhất mực từ chối? Tại sao bọn nhà quê như lũ Hầu Học Thiên kia, lại biết anh họ đánh em thì tội nhẹ? Khẩu cung của họ làm sao lại cùng nhất trí được. Chắc bên trong có nhũng điều lắt léo.
Theo kinh nghiệm lâu năm của ta, phía sau anh em nhà họ Hầu, tất có người bầy cho kế sách. Kỳ Thành Ngạch vỗ trán, tự nhắc đi nhắc lại: người đó là ai?
Ông ta đem tên nhũng người có liên quan trong vụ án rà soát lại hết, cũng như lời cung khai của từng người suốt nửa ngày, lôi ra được một lô, chợt có một cái tên lọt vào mắt Kỳ Thành Ngạch: đó là Trần Mậu Thúc. Hầu Thất Lang sau khi gây án trốn tại nhà hắn. Sau hắn ra tố cáo với quan trường. Năm nay trạc hơn năm mươi tuổi, chức nghiệp không, buôn bán, làm thợ, làm ruộng cũng không. Ông, sau khi đã chú ý đến Trận Mậu Thúc, lai duyệt bản án, thấy các quan xét lần đầu đều không chút ý đến hắn. Kỳ Thành Ngạch gõ gõ xuống bàn:
- Đây phải là trò chữ nghĩa, ta từ đó cần phải đi xem xét phát hiện nhiều lần dính dáng đến cái đám khai cung lần đầu hoặc kẻ tham gia trong vụ án...
- Gia nhân đâu?
- Dạ, bẩm quan, con đây ạ!
Một gia nhân tiến vào. Kỳ Thành Ngạch sai anh ta vào ngục hỏi những người bị giam và người làm chứng xem Trần Mậu Thúc là ai. Gia nhân về báo, Trần Mậu Thúc với anh em nhà họ Hầu vốn là con người cô ruột. Người này vào nam ra bắc, hiểu rằng biết nhiều, thừơng gọi là "một nửa Gia Cát".
Vậy hả? Vậy hả? Kỳ Thành Ngạch gật đầu liên tiếp. Rồi ông sai người đi suốt ngày đêm đến huyện Gia Hòa bắt Trần Mậu Thúc. Ít lâu sau, Trần Mậu Thúc bị giải đến Trường Sa, Kỳ Thành Ngạch càng tra hỏi, Trần Mậu Thúc cứ chối. Kỳ Thành Ngạch lại đem đám danh sách những người liên quan đến vụ án ra xem, phát hiện ra anh em nhà họ Hầu sau khi gây án, đến ẩn náu ở một quán rượu ở phố Chữ Thập, liền cho người đòi chủ quán tới.
Khi dẫn chủ quán vào, ông hỏi:
- Khi anh em họ Hầu ở trong quán, thường có ai đến đấy?
Chủ quán trả lời ngay: - Trần Mậu Thúc.
Lần hỏi cung lại Trần Mậu Thúc, Kỳ Thành Ngạch hất đầu hỏi:
- Trần Mậu Thúc, ngày mồng 10 tháng bảy, người cùng anh em họ Hầu bàn bạc chuyện gì ở quán rượu phố Chữ Thập, huyện Gia Hòa? Sao lại đem Hầu Thất Lang về nhà ngươi? Sau ba ngày tại sao ngươi lại đi tố cáo?
Chuyện vỡ lở rồi, Trần Mậu Thúc lòng đầy hoảng sợ. Kỳ Thành Ngạch đem trọng hình ra oai, Trần Mậu Thúc chịu không nổi, liền khai thực:
- Anh em nhà họ Hầu sau khi trốn ở quán rượu, cho người đến tìm con, bảo là do việc bán ruộng, Hầu Giác Thiên đánh lộn với Hầu Nhạc Thiên, Giác Thiên dùng côn đánh vào sườn, Thất Lang thì cầm đòn gánh đánh vỡ đầu Nhạc Thiên dẫn đến chết. Con cho là anh họ đánh em họ chết thì tội nhẹ, do đó lúc đầu Giác Thiên nhận là đánh chết người. Sau bị Trương Hoành Toại tìm ra Giác Thiên là em họ, mẹ của anh em họ Hầu lại tìm Trần Mậu Thúc này, Thúc liền bàn để Học Thiên nhận.
Trần Mậu Thúc kể xong, luôn dập đầu, tự đánh vào mặt, xin được tha tội.
Kỳ Thành Ngạch lấy được chứng cớ quan trọng và những khuất tất này, trong lòng rất cao hứng, liền mời Định Trường, Ngô Đàn đến bàn tiệc, quyết định đến ngày hôm sau thăng đường xét xử.
Trước hết cho gọi Hầu Giác Thiên. Nhân vì Hầu Giác Thiên kém tuổi Hầu Nhạc Thiên, lại dám nhận xằng là anh họ, lại chuyện Hầu Thất Lang nhường cho vợ hắn mười bảy mẫu ruộng, tất nhiên là dặn Giác Thiên phải nhận tội. Lúc Giác Thiên quỳ xuống, Kỳ Thành Ngạch xét hỏi rõ rành từng việc, rồi lớn tiếng vỗ bàn quát:
- Hầu Giác Thiên! Có phải người sau khi gây án trốn ở quán rượu cho mời Trần Mậu Thúc để bàn ngầm với nhau không ?
Uy danh khâm sau đại thần dẫu ghê, nhưng không bằng ông ta thẩm vấn đã lật ngược lại tất cả mọi chuyện. Hầu Giác Thiên hoảng sợ, liên tục gật đầu nói:
- Con quả có làm việc ấy!
Liền đem chuyện Hầu Thất Lang chính là thủ phạm khai rõ tường tận.
Lấy khẩu cung của Giác Thiên xong, quan lại sai dẫn Học Thiên và Thất Lang vào. Cả hai đều lần lượt khai ra những lời khai như các lần trước.
Kỳ Thành Ngạch gọi Hầu Giác Thiên ra đối chất, Hầu Giác Thiên khóc mà nói:
- Anh ơi, em ơi, Trần Mậu Thúc bị tra hỏi, đã đem chuyện anh em ta bàn kín ở quán rượu khai ra, khi quan hỏi đến tôi, tôi cũng đã khai thực rồi, Thất Lang anh thực có lỗi với em.
Nói đoạn khóc rống lên.
Hầu Thất Lang nói:
- Bẩm quan lớn, tôi xin khai, tôi là hung thủ, Hầu Nhạc Thiên do tôi đánh chết. Tôi khai hết rồi. Xin quan tha cho anh cả và anh hai tôi.
Hầu Học Thiên thấy việc đã đến thế, liền than thở:
- Thất Lang, anh sở dĩ không khai khẩu cung, thực là muốn gánh vác cho em. Chỉ vì mẹ cố tìm đường sống cho em, anh mới nhận thay. Hiện nay em đã nhận, nếu như mẹ lại cho anh khai ra thì anh còn mặt mũi nào nhìn thấy mẹ nữa!
Đến đây thì án đã rõ rành.
Sau khi lui khỏi công đương, Kỳ Thanh Ngạch cùng với Tổng Đốc Hồ Quang bàn bạc, đem mọi việc tâu lên vua Càn Long. Kỳ Thanh Ngạch tâu hết, đề xuất ý kiến để xử lý: Hầu Thất Lang đánh chết anh, phải chịu án chém. Hầu Giác Thiên đánh lộn với anh, lại mạo nhận là anh người bị giết, đầy đi ba ngàn dặm. Hầu Học Thiên phạt đánh 80 trượng, gông cùm hai tháng. Trần Mậu Thúc vốn đỗ võ tú tài, lột bằng cấp, miễn tội đánh. Định Trường nhất trí với cách xử lý vụ án Gia Hòa.
Lại đem chuyện Trương Hoành Toại xử án lầm lại lấy vàng hối lộ, Hách Thanh Ngạch nhận vàng không chịu xét xử lại. Tuần phủ Thường Quân bao che, nhất nhất nói rõ, ông đặc biệt khen Hòa Thân xét xử cẩn thận, giỏi giang. Càn Long xem tờ tấu, tức giận bừng bùng, liền cách chức Thường Quân, bắt phải về thành đô ra mắt, sẽ quyết sách sau. Hách Thanh Ngạch cũng bị bãi chức. Trương Hoành Toại bị đầy làm xung quân hiệu lực ở nơi xa, cách chức tri huyện Gia Hòa. Hòa Thân về kinh sẽ trọng dụng sau.
Hòa Thân từ đó càng được Càn Long tin dùng. Sau này Hòa Thân làm quân cơ đại thần, thăng Nội các đại học sĩ, liền đem Chu Y Viên về kinh. Chu Y Viên về kinh lại đem theo Trương Thiên Hoành.
Từ đó Chu Y Viên thành mưu sĩ của Hòa Thân.
Trương Hoành Thiên trở thành người tâm phúc của Hòa Thân.

[Cánh gà nướng]

Hồi Thứ Chín

Lưu Dung Nhậm chức Hồ Châu mục
Thi, Dương hai họ ác như hùm

Lại nói Hòa Thân từ khi rời Hồ Nam về kinh chỉ có một vài năm, đã làm đến quan tột bậc, là Quân cơ đại thần, kiêm Nội vụ phủ đại thần lại kiêm Thống lĩnh quân bộ, Tổng lý Hành dinh sự vụ, sau kiêm chức Thị Vệ nội đại thần, kiêm Phiên viện (Bộ Hộ) Thượng Thư, do được vua Càn Long tin yêu, nên luôn luôn ở bên vua không rời. Bất kể hoàng thân quốc thích, công thần, văn sĩ không ai không tôn sùng Hòa Thân. Vua Càn Long không một ngày rời Hòa Thân, lại đem công chúa thứ 10, gả cho con Hòa Thân là Phong Thân ân Đức. Công chúa gặp Hòa Thân gọi là đại nhân. Hòa Thân cũng hết lòng cung phụng công chúa. Mỗi khi vào phường phố, công chúa thích thứ gì, chỉ hé miệng Hòa Thân đã bảo cửa hàng bán luôn cho. Càn Long cười bảo: Làm dâu một nhà chồng tiêu tiền như phá vì con mới thỏa. Hòa Thân với Càn Long là chỗ có con gả cho nhau. Do đó Hòa Thân hành động không sợ ai. Thê thiếp, đầy tớ, của riêng trong nhà, có thứ Càn Long cũng không bằng. Quan lại trong ngoài đều là phe phái của ông ta. Lại có bọn tay chân, dựa vào Hòa Thân, không có việc gì ác độc không làm.
Ngự sử Tào Tích Ngọc thấy người thân cận của Hòa Thân là Lưu Toàn, mượn thế phất lên, nhà cửa giầu đột khởi liền làm một bản tâu. Vua Càn Long sai đình thần xét hỏi, đình thần không dám xét kỹ, chỉ cho rằng Tào Tích Ngọc nghe đồn không có chứng cớ, mắc vào tội nói nhảm không đúng. Một tên thái giám còn không làm gì nổi, huống hồ chính Hòa Thân.
Hòa Thân dẫu thế, vẫn kiêng một người: đó là Lưu Dung. Một lần Lưu Dung và Hòa Thân phò giá đi tuần phương nam, các quan châu phủ các nơi đều đến đón tiếp Đức vua, nhưng buổi đến châu Tế Ninh, Sơn đông Nhan Hi Thâm đi phát chẩn đến đón vua chậm. Hòa Thân bèn nói: "Cái gã hỗn hào này, dám láo đến thế. Chẳng những không đưa người phục dịch, lại không đến đón vua, dưới mắt không coi nhà vua là gì, tội đáng chém".
Càn Long cũng không vui, cũng muốn nói như vậy. Lưu Dung vội chạy lên thưa rằng: "Con người này tội thật lớn, nhưng do phát chẩn mà mắc lỗi, dẫu là có tội với Đức Vua, cũng không thể coi là tội trọng, Hòa đại nhân không nên chỉ vì một việc, mà phải xét cả đại thể". Càn Long nghe ra liền quay lại bảo Hòa Thân tội nhỏ tâu thành tội to, quả là hồ đồ. Lần ấy làm Hòa Thân bẽ mặt. Những việc như thế, làm sao Hòa Thân chẳng ghét giận Lưu Dung.
Hòa Thân đã canh cánh muốn cho Lưu Dung mấy trận, chí ít cũng phải ra khỏi kinh đô, rời thật xa đức vua. Do đó mấy lần đã tâu với vua, nơi này cần người đến tuần sát, tri châu nơi kia cần phải điều người thay.
Hòa Thân nghĩ, một ngày nào đó, có người nào không gánh vác nơi công việc, sẽ có chủ ý đẩy Lưu Dung đến nơi cần tống đi.
May sao chức Hồ Châu Mục cần người thay cho Đinh Phụ Ưu. Vua Càn Long liền cử Lưu Dung làm Tri phủ Hồ Châu, tỉnh Chiết Giang. Hòa Thân được biết, bỗng toan trù tính lại, thì ván đã đóng thuyền. Hòa Thân thấy sự đã rồi, thỉ tự trách mình là tính việc chưa thật kỹ.
Nguyên do đất Chiết Giang vốn là đất Hòa Thân ở đã lâu đã sẵn có cơ ngơi, lại thêm ông ta là quan lớn, nên nhà cửa dinh thự xây cũng khá nhiều. Vả lại thân bằng cố hữu, ỷ thế của quan lớn, không việc gì là không làm. Nay cử Lưu Dung xuống chăn dân ở Hồ Châu, có khác gì "lậy ông tui ở bụi này". Do đó càng nghĩ càng tức. Không biết cách nào khác, chỉ lập tức báo cho người nhà được biết, không được sơ ý.
Khỏi nói Hòa Thân mưu mẹo những gì, chỉ nói đến việc Lưu Dung đến Chiết Giang nhậm chức.
Một hôm, bạn thân của Lưu Dung là ngự sử Ngô Đông Hồ mở tiệc tại nhà để tiễn Lưu Dung. Trong tiệc ngự sử họ Ngô hỏi Lưu Dung:
- Lưu đại nhân, quan anh có biết đất Chiết Giang là đất của ai không?
Lưu Dung cười đáp:
- Tôi há chẳng biết đó là vườn sau của Hòa đại nhân ư!
Ngô Ngự sử nói:
- Biết là tốt, nhưng trong vườn sau lại có nội thất. Chẳng biết Lưu đại nhân đã biết hay chưa?
Lưu Dung nói:
- Xin ngài cho nghe.
- Nội thất ấy chính là đất Hồ Châu. Người trong nhà ấy chính là hai họ Thi và họ Dương. Đại nhân đến đất phải xem trọng đấy!
Lưu Dung nghe xong cười nói:
- Đa tạ Ngô Đại Nhân, tôi xin ghi nhớ!
Hai người rong chuyện vài câu. Lưu Dung nắm tay cung kính trước chủ nhân, cười nói:
- Tôi tuy đã làm quan được bấy lâu, nhung ra ngoài lần này là một. Xin quan anh là bạn cố tri, cho lời chỉ bảo.
Ngô Ngụ Sử trầm ngâm một lúc, thành khẩn nói:
- Đạo đức văn chương của quan anh, vốn đã có sẵn, chẳng phải nói nhiều. Nhưng cái đạo làm quan lấy muôn dân là chủ ý, trước hãy coi trọng chữ "dậy dỗ”, sau mới phải dùng đến “hình". Đó đâu chỉ, kẻ này thường bình luận, mà là chuyện không thể không bàn tới. Được hỏi đến, đâu chẳng dám hết mình mà nói, theo ý nghĩ nông cạn của tôi, quan anh đi lần này chỉ nên: bình tĩnh, chăm chỉ, chịu nghe, yêu dân, tám chữ ấy thật đáng lưu tâm, chẳng có gì hơn thế được.
Lưu Dung gật đầu nói:
- Tám chữ của quan anh thật đầy đủ, tôi xin ghi nhớ không quên. Mấy năm gần đây nghe nói bọn quan lại ở Chiết Giang làm nhiều điều không tốt, các quan chức chỉ lo các chuyện khuất tất, không để ý gì đến việc quan, tôi dẫu với đường hoạn lộ chưa có nhăm nhe gì, chỉ mong làm việc tốt, việc úng xử với đạo làm người, xin được chỉ giáo đôi điều!
Ngô Ngự sử nói:
- Một lời nên lưu ý là: "Sự việc không thể căn cứ vào lời người ta nói?". Cho dù gió táp, sóng xô, cứ đường thẳng mà đi. Cho dù ai đó đặt bầy, chỉ lấy lòng thành đối đãi. Việc nhỏ ắt phải tòng quyền, chính đạo không thể lìa xa, chỉ cần trong lòng không cong vẹo. Lời nói cũng nên sợ. Đến như bạn bè tốt làm quan cùng lứa, cùng trạc tuổi tôi, như Nam Trực Lệ Ngô Thái Thú, mấy người ở Nam Châu, Thái Thương Châu, tôi đã có lời nhắn gìn, nhờ họ chú ý đến quan anh. Đó đều là những người bạn có thể nhờ cậy lúc cấp bách, gặp việc có thể bàn bạc được.
Lưu Dung nghe xong, cảm ơn mãi rồi từ biệt.
Về đến phủ, dặn dò gia nhân là Văn Thân, Tưởng Kỳ thu xếp hành trang, lại sắp xếp cho phu nhân là Lâm đại gia và cô hầu gái là Kỷ Hà, tạm lưu lại kinh đô, đợi đến nơi sắp đặt đâu vào đấy, sẽ cho người về đón.
Bữa đó, ba thầy trò Lưu Dung, nhẹ nhàng từ kinh đô xuất phát, xuống phía nam, trên đường không dám sơ khoáng.
Tuy đã vào tháng hai, nhưng một giải Giang Nam non xanh nước biếc, cây cối xum xê. Trên đường tới Hồ Châu, ba con ngựa nối nhau đi. Lưu Dung cưỡi ngựa đi trước, nhìn thấy trên đường không có người, liền ghìm cương ngựa đợi Văn Thừa, Tưởng Kỳ và hỏi:
- Thành Hồ Châu còn xa không? Liệu trưa nay có tới?
Văn Thừa lên trước, cười đáp:
- Hồ Châu cách đây năm mươi dặm, ta đi từ giờ Thìn giờ sắc trời đã chuyển sang giờ Tý, đã đi hết giờ Thìn, tính ra đoạn đường chỉ được chừng hai mươi dặm, đi như thế này, thì trước giờ Ngọ cũng đến được Hồ Châu.
Lưu Dung gật đầu, Tưởng Kỳ liền hỏi:
- Bẩm quan, thầy trò ta vào thành, rồi đến dinh phủ luôn chứ ạ?
Lưu Dung nghe liền cười:
- Chắc là ngươi đói rồi sợ tiến vào dinh phủ thì quá bữa trưa. Thế thì, cứ vào thành đã, ăn chút gì rồi hãy tính sau.
Tưởng Kỳ vội cười bảo:
- Con sớm nay, sợ đi không có gì ăn trưa, liền ăn một chút rồi. Chỉ sợ quan ban sớm dùng bữa hơi ít, có ăn một bát cháo nhỏ, nên không ổn thôi. Sớm con đã lưu tâm mang theo chút bánh phục linh, quan có dùng không ạ?
Lưu Dung xua tay cười bảo:
- Không cần. Chỉ qua giờ Thìn là ta đến nơi, chỉ sợ ngươi không chén được thôi.
Tưởng Kỳ nghe vậy rất vui, liền cùng với Văn Thừa ăn bánh phục linh ngay phía sau Lưu Dung, rồi lại cùng đi gấp.
Lưu Dung ruổi ngựa đi trước, trong đầu đang nghĩ khi đến tỉnh vấp một số tình huống. Nguyên là, sau khi Lưu Dung đến tỉnh tuần phủ Hà Trung Thừa thấy ông từ kinh đô cử về, lại có tiếng lâu năm ở bên vua, so với các vị quan khác khác hẳn, do đó không dám đón tiếp qua loa, khi tiếp kiến, lấy lễ đặc biệt mà đãi. Khi Lưu Dung rời tỉnh, còn bầy tiệc rượu mà tiễn, còn mời cả các quan ở châu phủ cùng tiếp, rất nồng hậu, thật là hiếm thấy, song sự ân cần thì chưa lộ, vì, khi Lưu Dung thưa qua rồi hỏi ông ta chỉ bảo cho việc chăm lo chính trị ở Hồ Châu, thì Hà Trung Thừa chẳng đề xuất được gì, chỉ nói chung chung:
- Hồ Châu lo việc gồm có sáu huyện, là quê của lúa, của cá, tiền lương đủ đầy, kho tàng rất sẵn, gần đây các quan quận thú chưa hết trách nhiệm, chính sự có thiếu sót, ông mà về ngồi chăn dân ở đấy thì Hồ Châu có thể nói là gặp người, chắc là sẽ làm tốt.
Hà Trung Thừa nói nửa chừng như thế, là dụng tâm có hai điều, thứ nhất muốn nói rõ, đất Hồ Châu vốn có nhiều chuyện, quan chức địa phương vốn thô lậu, là chuyện từng đã xẩy ra; thứ hai, Lưu Dung về phủ, liệu có làm gì nổi không, hay là cũng chẳng khác gì người trước. Cả hai điều chẳng liên quan gì đến ta!
Hà Trung Thừa làm gì chẳng biết Hồ Châu là đất cấm của Hòa Thân, nên mới lấp lửng thế.
Đến phủ viện khác thì một vài quan chức cũng giao đãi vài câu với Lưu Dung. Các vị ấy đều là nhũng ngươi hầu hạ bên mình quan tuần phủ, họ cũng chẳng mặn mà, chức tước cũng không cao. Trừ có một người là viên ngoại lang ở phủ, còn đều là ở các ban bệ, do đó các việc về điền, hộ, binh bị, tiền thóc, hình án, bàn mưu tính kế, đều do chân tay của quan tuần phủ cả, chẳng phải bận tâm, mà có bàn thì cũng chẳng có ảnh hưởng gì.
Vì quan chức nha lại ở các ty, các đạo bên dưới, đối với đám này đều vị nể. Gọi họ là những người thắp lửa, còn họ thì cho rằng một giải đất Chiết Giang công việc thật sáng giá.
Theo truyền thuyết , Tăng Quốc Phiên đánh bọn Thái Bình Thiên Quốc lần nào cũng thua. Một bận, nha vua sai người xuống hỏi tình hình đánh đấm, Tăng Quốc Phiên chỉ biết cày đầu viết tờ tấu, trong khi đó nói cái "cớ" ông luôn bị thua liền dùng chữ "càng đánh, càng thua". Trong phủ tạng có một vị mạc khách (1) xem xong, cả sợ lập tức nói với Tăng Quốc Phiên rằng: Viết như thế này, đức vua nhất định bắt tội, Tăng Quốc Phiên nghe xong hỏi nên viết như thế nào, vị mạc khách ấy thưa: "Rất đơm giản, quan lớn chỉ cần đổi mấy chữ “càng đánh càng thua” viết ngược lại thành "càng thua càng đánh" thôi.
--------------------------
(1) Nhũng người có học thức được nuôi trong nhà các đại thần gọi là mạc khách để khi có việc thi bầy kế, bày mưu.

Tăng Quốc Phiên theo kế mà làm. Quả là, khi đức vua đọc tờ tấu, không nhũng không bắt tội lại còn khen ngợi, lập tức cử người đến ủy lạo lại phong cho Tăng Quốc Phiên là “ông tướng không chịu lù”. Do đó mới biết công của người mạc khách kia quan trọng nhường nào.
Lại nói các quan chức trong dinh, thấy quan tuần thủ có biệt nhởn với Lưu Dung, thì cũng tỏ vẻ coi trọng ông. Trong tiệc, Lưu Dung không thể không hỏi họ về cách cai trị Hồ Châu nên như thế nào? Họ đều nói:
- Hồ Châu sáu huyện rất giàu có, nhưng thói đời ở đó giảo trá, không thể không cẩn thận.
Lưu Dung nghe thế, băn khoăn, liền hỏi:
- Chuyện này tôi nghe nhiều người nói không giống nhau, lại làm quan ở kinh thành đã lâu, chẳng biết gì, xin các quan cho biết đến Hồ Châu thì nên làm việc gì trước?
Một người trong bọn họ liền nói:
- Đức Thánh thuở xưa chẳng dạy rằng: Thi hành chính lệnh khó, đều là tội của đám nhà giầu. Nhà giầu đây là kẻ tai to mặt lớn. Một giải đất Hồ Châu, làm gì cũng không qua mặt được họ Thi, họ Dương nếu mọi việc Lưu đại nhân, cùng bàn cùng lo với họ thì lo gì chuyện dân chúng ở đó khó trị, vả lại quan lớn chưa có lợi thế. Lưu đại nhân vốn cao minh, cần gì phải dặn dò nhiều.
Nghe được thế thôi, Lưu Dung cũng thấy bổ ích khi chịu hỏi han, liền để tâm phòng ngừa. Từ đó đến khi tiệc tan, Lưu Dung không hỏi gì thêm, bọn họ cũng không nói thêm gì, rồi cùng nói lời tạm biệt.
Kỳ thực, trong đám người đó có một người nào lại không qua lại nhà hai họ Thi, Dương: huống hai nhà họ Thi, họ Dương từ lúc nhận được thư của Hòa Thân đã dặn dò một số người, thăm dò cho được hư thực Lưu Dung ra sao để còn toan tính. Lưu Dung nào biết được như thế. Khi vừa chân ướt, chân ráo làm sao biết cặn kẽ được, cũng không muốn phô trương, nên chỉ nhẹ nhàng thăm dò một vài người thôi.
Lúc ấy đám nho sĩ ở Hồ Châu ở trên tỉnh cũng nhiều, Lưu Dung những ngày lưu ở đó, cũng đã chú ý tiếp xúc đôi lúc với họ. Trong số họ đa phần là đám sĩ tử, hoặc là người buôn bán, cũng chẳng biết Lưu Dung là thế nào nên nói rất thật lòng. Họ bảo:
- Dân Hồ Châu chúng tôi chất phác thực thà, lại là nơi đất tốt, sản vật phong phú, dân chúng chẳng phải là thiếu đói đâu Nhưng vài năm gần đây tình hình không giống trước nữa. Từ lúc hai họ Dương, họ Thi lo xây nhà xây cửa cho Hòa Thân, nuôi gia nhân đầy tớ, khiến cư dân Hồ Châu kêu khổ triền miên. Mà các quan từng đến đây nhậm chức không ai không là người thân hoặc bạn bè của họ. Thảng hoặc có một vài viên quan ngay thẳng cũng chẳng dám nói nhiều, hoặc bị cô lập, hoặc bị đổi đi nơi khác, chẳng còn biết ra sao. Do thế mà Hồ Châu là thiên hạ của hai nhà họ Thi, họ Dương rồi.
Lưu Dung tuy người chưa đến Hồ Châu, nhưng việc Hồ Châu thì đã rõ khá nhiều. Chỉ còn lo làm sao giải quyết được tình trạng này. Ông cũng biết họ từ Hồ Chân lên tận tỉnh đón, nhưng ông cố tránh, mà chỉ cùng Văn Thừa, Tưởng Kỳ lặng lẽ đến Hồ Châu.
Lúc này, trên mình ngựa, Lưu Dung đang nhớ lại những điều tai nghe, mắt thấy ở trên tỉnh, nên dáng trầm ngâm, chợt đã tiến vào đất Hồ Châu.
Đất Hồ Châu vốn là nơi thủy, bộ đều thuận tiện, đặc biệt thành quách một giải, đường lớn gặp nhau. Tất là nơi dân buôn qua lại, mười phần tấp nập. Lưu Dung vừa tới cửa thành đã xuống ngựa, Văn Thừa, Tưởng Kỳ cũng xuống ngựa, cả ba đi bộ tiến vào, nháy mắt đã đến đường chính. Lưu Dung đi lên trước thấy dăm ba khách đi đường đang ngồi nói chuyện xuông, liền đến chào và hỏi thăm xem ở đâu, gần đây một chút, có thể dừng chân dùng cơm được.
Một người già đáp lễ nói:
- Trước mắt không xa, có hiệu "Khách Hương Cư”, của ông chủ họ Trịnh, là một người nấu ăn giỏi, rượu ở đấy cũng ngon, cửa hàng sạch sẽ, quan khách dừng chân là thích hợp.
Ngươi bên cạnh lại nói trái lại:
- Đừng đến đấy, "con gái" ông Trịnh vừa mất hôm qua, hôm nay đem chôn, chắc là “Khách Hương Cư" không mở cửa.
Nhưng ông già thì xua tay bảo:
- Anh không biết đâu, con gái ông Trịnh chôn sáng nay, quả là vậy, nhưng quán "Tiên Khách lai" của ông anh cả họ Trịnh không mở, chứ quán "Khách Hương Cư” của ông em họ Trịnh thì vẫn mở, chính mắt tôi trông thấy mà!
Có một người than rằng:
- Cô con gái đẹp như hoa như ngọc thế, vừa tròn là tuổi, thế mà chết thảm thê quá! Chao ơi, sự đời sao lại đến thế!
Lưu Dung nghe qua mấy câu, trong lòng đã rõ, lại chợt nghe một tiếng quát dẹp đường từ xa vọng đến, rồi gió ngựa bỗng vang lên, hai mươi bốn con ngựa nòi từ trong thành chạy ra ngoài thành, chỉ thấy người cưỡi ngựa mặc áo nhà quan, mang cờ, quạt, tán, lọng đang đi đâu, như thể để tham dự một buổi tiệc mừng rất quan trọng, họ đi còn xa, mấy người đã lùi vào một bức tường đổ, để tránh đoàn người, ngựa.
Một người già nói:
- Đi đón quan đấy. Nghe nói quan tri phủ mới bổ nhiệm từ kinh đô đã sớm đến tỉnh, chắc là cử người đi đón tiếp. Chẳng biết có phải hay không. Bữa qua có truyền đến một tin, nói rằng quan tri phủ hôm nay đúng giờ ngọ sẽ đến Hồ Châu, chắc đám người kia đi đón chứ gì?
Một người khác bảo:
- Không biết quan tri phủ mới này thế nào? Xem kiểu cách này, xem ra cũng thanh thế đấy!
Một người nữa nói:
- Hẳn là thế, vị quan này từ kinh đô cử tới, nếu không được nhà họ Hòa nói cho mấy câu, thì làm sao được bổ về Hồ Nam.
Người có tuổi nói:
- Chưa hẳn thế, nghe nói vị tri phủ này do hoàng thượng sai đi, vì vậy mới im ắng như thế.
Một người nói:
- Nếu như thế, thì vị quan này cũng phải đối phó ra trò ở đây đấy nhỉ.
Một người khác không chịu, bảo:
- Hầy hà, đừng có nói, mấy lần đổi quan rồi, đã một người nào dám động đến ai đâu.
Lưu Dung liền hỏi một câu:
- Mấy vị nói đến người nào vậy?
Mấy người liền xua tay bảo:
- Chúng tôi đều là người đất này, nói năng bô lô ba la ấy mà, quan khách là người ngoài đến biết cũng vô ích, giờ chẳng còn sớm, nên tìm quán cơm mà ăn đi.
Ba thầy trò Lưu Dung đều cáo từ, nhằm quán "Khách Hương Cư" mà tới. Đi không bao xa, quả nhiên thấy một quán hàng sạch sẽ ở một góc phố, trên biển viết: "Khách Hương Cư". Cửa ngoài quét dọn sạch bóng, cửa sổ mở thoáng sáng, trong kê bàn ghế, lúc này đã quá giờ dùng bữa, trong nhà chỉ có vài ba người rỗi việc...
Ba người bước vào cửa, kéo ghế ngồi. Lưu Dung ngồi giữa Văn Thừa, Tưởng Kỳ ngồi hai đầu bàn. Lúc ấy một ông già đem trà tới, vội cười hỏi:
- Ba vị quan khách bữa nay đến thật chẳng may, nhà hàng chúng tôi có việc, bữa trưa cũng đã qua, đám người nhà bếp cũng vừa đi, chỉ còn mình lão, trà rượu có thế nào, xin quý khách bỏ qua cho.
Lưu Dung nói:
- Cụ chớ nói thế, nhà có việc, nên người nhà không đông đủ được, cụ còn có món gì cũng được, chỉ mong mang nhanh ra đây thôi!
Ông già vâng dạ rồi đi lấy món ăn.
Một lúc, các món dọn ra, cũng chu đáo lắm. Lưu Dung đã biết ông chủ này họ Trịnh, chủ cửa hàng này. Ba người đang ăn thì nghe phía vách bên kia có tiếng khóc . Lưu Dung nghĩ ngay đến chuyện mấy vị vừa chỉ đường nói, nhìn vào trong nhà không thấy người lạ, liền hỏi ông Trịnh:
- Sao trong ấy lại có tiếng khóc?
Ông Trịnh than thở nói:
- Phía trong ấy là bà chị dâu tôi vì cháu gái tôi mất tối hôm qua, chị dâu tôi vừa chôn cất cháu xong, thương đau mà khóc.
Lưu Dung nghe nói, liền hỏi:
- Quãng đường vừa đi qua, tôi cũng đã nghe nói, chẳng biết tại sao, vì chuyện gì mà đến chết người thế?
Ông Trịnh nghe qua, lắc đầu, kêu khổ:
- Ôi dào, thà chẳng nói cho xong, các vị là người chẳng có liên quan, nghe chỉ thêm phiền!
Lưu Dung nói:
- Tôi đều là những ngươi quê xa, chuyện ở đây chẳng dính dáng gì, thân bằng cố hữu chẳng có ai, chẳng qua đi buôn chuyến đến đây, giữa đường nghe được việc xảy ra ở Hồ Châu, không biết thật hay giả, hiện nay trong quán không có người lạ, ông cứ nói, đừng ngại!
Ông già thở dài đến lâu nói:
- Tôi biết ba vị là người ngoài đến đây, chẳng biết làm sao chứ chuyện nhà chúng tôi nói ra cũng vô ích, chỉ tổ để người ta chê cười.
Lưu Dung nói:
- Chớ nói thế! Chuyện thiên hạ nếu được ra lẽ, thì lo gì ai cười chê! Tuy là chuyện trong gia đình của ông, chúng tôi là kẻ giang hồ, nghe được cũng thêm hiểu biết.
Ông già vốn không hay nói, nhung Lưu Dung gạn hỏi, không dừng được bụng nghĩ, nói ra được dù thêm đau lòng, nhưng cũng có người chia xẻ, liền giơ hai ngón tay ra, nói:
- Xin hỏi các vị quan khách có biết đất Hồ Châu chúng tôi có hai nhà cự phách không?
Lưu Dung nói:
- Chỉ nghe nói ở dọc đường, biết ngọn ngành thì chưa đâu ông ạ?
Ông già Trịnh nói:
- Đất Hồ Châu chúng tôi có hai nhà quan lớn: một là nhà họ Thi, người đây gọi là "Hòa gia Thi", tức là “mưu sĩ họ Hòa"; một nhà là nhà họ Dương, dân đây gọi là “dê họ Hòa" (1) của dải đất Hồ Châu, họ Thi chiếm quá nửa. Ruộng đất huyện Ô Trình, họ Dương chiếm sáu phần mười. Hai họ này lại thông gia với nhau. Từ trước đến nay đã ở đây, họ hàng đông lắm. Bây giờ lại là người nhà của quan nội vụ đại thần Hòa Thân, nhà họ Thi rất thân với chị Hòa Thân. Từ ngày Hòa Thân về triều làm nội vụ đại thần, có nhiều người theo lên kinh hầu hạ nên chẳng coi ai ra gì, có việc gì chẳng phải qua mắt họ.
------------------------
(1) Chữ Dương là họ Dương, đồng âm với dương là con dê, cũng như chử Thi đồng âm với sư là thầy hoặc mưu sĩ (sư gia). (ND)

Hai họ này, vì là những nhà đứng đầu ở châu thành này, lại có chỗ dựa là Hòa Thân, nên họ Dương, họ Thi, muốn tiền có tiền, muốn thế có thế, muốn gì được nấy. Dân chúng Hồ Nam không dám ho he. Cháu gái tôi chết cũng là do thằng Thi Mẫn.
Số là nhà họ Trịnh vốn cũng không phải là dân cơ ở đây, mấy đời hiếm con trai, lấy tên cửa hàng là mấy chữ “Tiên khách lai”, chuyên bán trà, bán quà. Đến đời hai anh em ông Trịnh hiện nay, nảy ra ý mở thêm một quán “Khách Hương Cư” làm cửa hàng cơm. Từ lúc khai truơng đến giờ đã hai chục năm, hai anh em gắng gỏi làm ăn, đã có tiếng ở Hồ Nam, cơ ngơi cũng khá. Hai anh em tuy đã ở riêng nhung chỉ cách nhau một bức vách, vẫn coi như chung một nhà. Ông anh cả không có con trai chỉ sinh được một gái năm nay tròn mười tám rất xinh đẹp, hàng phố vẫn thường gọi là "Trại Tây Thi". Cô này tính tình đoan trang, thường ngày ngoài việc học hành nữ công, chỉ giúp đỡ các việc cho cha mẹ. Không ló ra khỏi phố ngõ, thế mà không hiểu sao, bị một người nhà “hoa Sư gian” là Thi Mẫn trông thấy. Hắn biết nơi làm cửa hàng của ông Trịnh vốn là nhà của Dương Thăng, bảo ông gả con gái để làm thiếp của hắn. ông Trịnh nhà chỉ có một mụn con gái, nói đến chuyện nhà họ Thi đã chán, huống chi lại để thành người nhà họ Thi, lại càng chán. ông Trịnh bèn nói:
- Tôi chỉ có mình nó là gái, rời sao nổi, tôi định nhắm cho cháu một đám ở rể để nối nghiệp nhà.
Thi Mẫn nghe qua, bực bội, cầu nhàu:
- Biết thế, ta sẽ cho nó tan tành, muốn chết thì khó gì!
Thi Mẫn cử mấy thằng đầy tớ hung ác, đêm trước bắt cô ta đi. Sau khi Thi Mẫn cưỡng bức cô xong, lại cho bọn ác nô thay nhau cưỡng đoạt cô suốt đêm, cả hôm trước vẫn dấu bặt tin không cho ai biết. Cô gái họ Trịnh, uất ức xấu hổ, ngay hôm ấy đã tìm cách tự tử. Sớm nay, vợ ông già họ Trịnh nhờ người làm của hai cửa hàng giúp đỡ, mới đem được con gái về chôn. Chính từ lúc đi chôn con về, hai người đau đớn khóc lóc, khiến Lưu Dung nghe thấy.
Lưu Dung nghe ông em kể một lượt, liền chau mày hỏi:
- Tính mạng trọng như trời, bị lăng nhục mà chết, sao không đến cửa quan hình án mà tố cáo! Ông già họ Trịnh vội lắc đầu nói:
- Những việc như thế này đâu xảy ra ở thành Hồ Châu một lần, hai lần, rất nhiều người căm tức, nhưng chẳng ai dám tố cáo. Không tố cáo thì không sao, ai mà tố cáo, ắt rơi vào cảnh nhà tan, người mất, bao nhiêu năm nay đều như thế cả.
Lưu Dung nói:
- Nghe nói tri phủ Hồ Châu mới sắp đổi đến, sao không đến tố cáo với ông ta?
Ông già Trịnh, cười chua chát nói:
- Quan khách không biết, các vị tri phủ phủ tiền nhiệm không hiểu vì lẽ gì, cũng tiếp nhận một vài vụ án, rút cục quan cũng buông trôi, chẳng thấy xét xử gì, rồi cũng thôi. Vị quan tri phủ này chỉ có không dính líu gì với hai họ Thi, họ Dương kia thì dân chúng mới niệm “a di đà phật" được, có thể mới mong ông ta vì dân mà cởi oan được!
Lưu Dung nghe xong, chỉ lẳng lặng ăn cơm cho xong liền bảo Tưởng Kỳ trả tiền, cảm ơn, rồi ra khỏi "Khách Hương Cư" đi thẳng về phủ. Ba thầy trò Lưu Dung đến dinh, quả là thấy trong dinh vắng tanh vắng ngắt, hỏi người canh cổng, được biết, tất cả đều đã đi đón quan phủ mới.
Chẳng cần nói các nha thuộc, ban bộ tiếp tri phủ mới Lưu Dung ra sao, chỉ nói Lưu Dung khi cầm ấn, liền triệu tập các thuộc lại coi việc tiền thóc, hình án, hỏi han về dân tình các việc khác, từ thầy cả cho đến người tiểu lại, chẳng thấy ai dám nói gì. Lưu Dung nhớ lại những điều mình từng để nghe, trong lòng đã rõ được vài phần.
Trưa hôm ấy, ông cho gọi người giữ việc hình án trong phủ đến hỏi về việc tố tụng ở Hồ Nam, ông này chỉ nói:
- Nơi này việc chính lệnh đơn giản, hình án nhẹ, tuy dân có người ngỗ ngược nhưng việc kiện cáo cũng chẳng có là bao!
Lưu Dung hừm một tiếng, rồi đi thẳng vào sự việc, hỏi:
- Ta trên đường nhậm chức, nghe nói trong thành Hồ Châu, ỷ thế, bọn nhà giầu, ác bá, cưỡng đoạt con gái nhà lành cũng có khi cưỡng hiếp cho đến nỗi uất mà chết, những việc to tát như thế, sao không đến cửa quan tố cáo?
Vi nha thuộc coi hình án nói:
- Bẩm quan lớn, quả là những người dân đến tố cáo không có là bao. Lưu Dung nói:
- Ta đến nhậm chức chẳng qua mới được mấy ngày, nghe nói trong thời gian này có một nhà giầu có thế lực muốn ép lấy con gái dân thường không được, bức tử cô gái nhà họ Trịnh, những việc như thế, bọn các người cũng không biết ư?
Nghe hỏi đến chuyện ấy, vị kia vội nói:
- Quả không dám giấu gì quan lớn, bọn chúng tôi việc này cũng nghe phong phanh được một vài, chỉ tiếc khổ chủ không tố cáo, quan phủ có thụ án cũng không lấy gì làm căn cứ!
Lưu Dung nghe, cười cười bảo:
- Bọn các người không biết được sự thể, nhưng có biết tại sao khổ chủ lại không dám tố cáo không?
Đang lúc Lưu Dung đang vặn hỏi người coi việc hình án thì Văn Thừa xăm xăm tiến đến, đứng ở bên cạnh.
Lưu Dung biết anh ta có việc muốn bẩm, liền nói:
- Có việc gì gấp vậy?
Văn Thừa nói:
- Bẩm, hiện nay hai nhà họ Thi, họ Dương gửi đến một hòm niêm phong, con không dám nhận đến xin lời chỉ bảo của quan lớn.
Lưu Dung nhìn qua chiếc hòm kín, lại mở xem tờ trình quà biếu, liền bảo người nha thuộc rằng.
- Hai họ Thi, họ Dương là bọn như thế nào? Chẳng quen biết gì ta sao lại đem lễ lạt cho ta thế này? Chắc là có ẩn tình chi đây?
Viên nha thuộc đưa mắt thử xem cuối cùng Lưu Dung xử lý thế nào đây, thấy Lưu Dung hỏi, vội thưa:
- Họ Thi, họ Dương vốn là hai nhà giầu có tiếng ở châu này, cũng là người có đầu có mỏ ở đây, bữa nay đưa lại chút ít lễ bạc, đại khái cũng mong đại nhân biết đến cho.
Lưu Dung nghe xong bèn bảo:
- Cũng gọi là phóng tay đấy chứ! Gọi là qua quít mà những hai ngàn lạng bạc, so với bổng lộc của ta thì quá nhiều.
Viên nha thuộc kia nghe nói thế, liền thưa:
- Tôi nghĩ ắt là họ Thi, họ Dương chắc có bắt mối với một số chuyện buôn bán ở đây chưa biết tình hình thế nào, nên có chút lòng thành mong được cảm nhận.
Lưu Dung cười nhạt hỏi Văn Thừa:
- Người đem lễ đến còn đây không?
Văn Thừa nói:
- Bẩm, vẫn chưa đi, còn chờ xem quan lớn bảo sau ạ!
Lưu Dung bảo: “Rất tốt", rồi quay lại dặn Văn Thừa:
- Anh ra bảo người ấy rằng, ta đã xem qua rồi, phiền chủ nhân của anh ta đã quá quý hóa, cái tình ấy ta xin nhận, còn bạc thì gói lại rồi đem trả. Lại nói rõ cho người đưa danh thiếp để cho y chịu nghe. Quay về, ngươi giữ lấy tờ danh thiếp và thư riêng của họ.
Văn Thừa nghe rõ, cứ theo thế mà làm.
Viên nha thuộc thấy vậy, xem ra thấy Lưu Dung không hỏi thêm gì nữa, bèn nói:
- Cho phép tiểu nhân tra xét thêm cho rõ rồi sẽ thưa lại với quan lớn.
Lưu Dung thấy hỏi thêm cũng vô ích, liền cho hắn về.
Đêm đó, một ngọn đèn hãm nhỏ như hạt đậu, Lưu Dung ngồi suy nghĩ. Ông nghĩ việc đến giữa ban ngày vừa qua, biết rằng họ Thi, họ Dương vô cớ lại đem lễ lớn đến như thế. Chắc hẳn ra họ có dụng tâm. Những điều mà đám nha lại, thuộc hạ, nói nữa nạc, nửa mỡ cũng đủ cho mình suy nghĩ. Nếu như bọn họ có dây rễ, thứ nhất cũng chẳng có chứng cớ xác thực nào, thứ hai, lời nói thì chưa hẳn đã đúng. Nếu họ không có liên hệ thì can gì mà cứ ấp a, ấp úng thế. Xem ra bọn họ, quá nửa đang chờ xem ta như thế nào, xem hành động của ta ra sao sẽ liệu bề tiến thoái. Lưu Dung nghĩ thế, càng thấy hai họ Dương, họ Thi vốn có rễ sâu bám chắc ở đất này, một sớm mà bốc đi được, hẳn là khó. Ra tay sao đây, còn phải nghĩ chán. Tự ta phải hết sức thận trọng, nếu không xong, không nhũng không trị được bọn chúng, mà chính lại bị Hòa Thân chơi cho một đòn.
Lưu Dung đang nghĩ, thấy bên ngoài đánh tiếng, liền hô:
- Ai ở bên ngoài thế?
Chỉ thấy bên ngoài, Tưởng Kỳ đáp vọng vào:
- Bẩm quan lớn, có người trong phủ xin được gặp quan lớn ạ, con đã nói quan đã ngủ, chớ làm kinh động.
Lưu Dung bảo:
- Cho anh ta vào!
Chỉ thấy tiếng kẹt cổng, một viên thuộc lại cầm một chồng giấy tờ các vụ án tiến vào trong phòng.
Lưu Dung vặn đèn lên nhìn cho rõ, viên lại ấy khoảng bốn mươi tuổi, vốn là nha lại trong phủ, nhưng chưa biết tên họ là gì. Chỉ thấy người ấy tiến đến thi lễ rồi nói:
- Đêm rồi con làm quan thức giấc, xin được tha tội.
Thấy Lưu Dung vẫn ngồi lạnh lùng lại nói:
- Quan lớn không nhận ra tiểu nhân ư?
Lưu Dung nói:
- Người làm việc ở bộ phận xét án, không hiểu đêm hôm có việc gì vậy?
Người kia nói:
- Đại nhân quả là quên tiểu nhân rồi, bốn năm trị ở kinh đô, tôi đã được ngài ra tay cứu vớt, tôi mới có ngày nay, nay xin được làm lễ tạ ơn quan lớn!
Lần Dung chợt nhớ ra bảo:
- Anh là Hà Liên?
Người kia vội vái và đáp:
- Vâng đúng đấy ạ!
Nguyên do, bốn năm về trước, Hà Liên ở kinh thành mở một cửa hiệu thêu quần áo, kiêm may mặc. Một hôm, gia nhân của Hòa Thân là Trương Thiên Hoành, đem người đến cửa hàng nhỏ của Hà Liên, nói muốn có một chiếc áo cực đẹp bằng vóc đại hồng thêu chỉ tía pha với loại chỉ tơ mầu đen cực tốt, lại thêu cả chùm hoa. Hẹn cho ba ngày sẽ đến lấy. Hà Liên trong lòng rất thích thú, cho là một chuyện rất quan trọng trong mua bán, nên đem hết mọi thứ vật liệu làm ngày làm đêm. Đợi ba ngày sau, Trương Thiên Hoành quả nhiên cho người đến lấy.
Nhưng khi cầm xem thì hạnh họe là đo sai kích thước và đường may còn vụng, không thể nhận được, lại còn nói là Hà Liên đã làm lỡ việc lớn, bắt anh ta phải bồi thường. Hà Liên ra sức tranh cãi, liền bị gã kia đánh cho gần chết, cửa hàng cũng bị phá, đồ đạc bị cướp đi. Hà Liên không nhịn được cơn tức giận, liền đến cửa quan tố cáo ai ngờ Trương Thiên Hoành sau khi vào kinh đô, đâu có còn là kẻ bình thường, chỉ một vài ngày, đã hoạt động khá ghê, chẳng biết sợ là gì. Hắn lại là người nhà của Hòa Thân, ai chẳng sợ hắn đôi ba phần, không có gì còn bịa chuyện ra mà gây sự!
Viên quan hình án xem qua, liền chẳng phân giải gì lại còn tìm đám người lăng nhăng làm chứng, phản cung cho rằng Hà Liên tố cáo không thực, lừa tiền, bôi xấu người khác. Cuối cùng không những chẳng được bồi thường về cửa hàng lại bị xử đi đầy. May sao, năm ấy triều đình cho xem xét lại các án hình, sai Lưu Dung phúc tra những nơi có nhiều vụ tồn động. Lưu Dung xem vụ án này, biết rõ nỗi khổ của Hà Liên, bèn phê sự việc dẫu xẩy ra, nhưng tra hỏi vô căn cứ liền thả Hà Liên ra. Hà Liên rất cảm kích về việc làm của Lưu Dung, sau khi ra khỏi nhà lao, liền trở về nơi ở cũ là Hồ Nam, rồi chạy làm một chân thuộc lại về hình án, nay thấy ân nhân đưa về làm tri phủ, lòng cảm kích, nhưng trước đám đông người không tiện, lại biết Lưu Dung là người khác thường, nên đêm hôm chờ dịp đến ra mắt. Hà Liên đến ắt là có chuyện muốn nói.