16-10-2008, 05:08 PM
Phi Thăng Chi Háºu
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 1,213
Thá»i gian online: 3 tuần 1 ngà y 1 giá»
Thanks: 286
Thanked 0 Times in 0 Posts
Má»™t Ná»a Äà n Ông Là Äà n Bà - TrÆ°Æ¡ng Hiá»n Lượng
Tên truyện : Má»™t Ná»a Äà n Ông Là Äà n BÃ
Tác giả : TrÆ°Æ¡ng Hiá»n Lượng
Dịch giả : Phan Văn Các , Trịnh Trung Hiếu
Nguồn : vnthuquan
Äánh máy : ÄạoCấy
Äá» Từ của tác giả
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y:
Tà i sản của ngudoc
16-10-2008, 05:09 PM
Phi Thăng Chi Háºu
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 1,213
Thá»i gian online: 3 tuần 1 ngà y 1 giá»
Thanks: 286
Thanked 0 Times in 0 Posts
LỜI NHÀ XUẤT BẢN
Bạn Ä‘á»c có trong tay cuốn tiểu thuyết MỘT NỬA ÄÀN ÔNG LÀ ÄÀN BÀ của nhà văn Ä‘Æ°Æ¡ng đại Trung Quốc nổi tiếng TrÆ°Æ¡ng Hiá»n Lượng.
Ông thuá»™c lá»›p nhà văn trung niên Ä‘ang Ä‘á»™ chÃn,là lá»±c lượng nòng cốt sáng tác Văn há»c hiện nay mà phần lá»›n đã từng là nạn nhân của Ä‘Æ°á»ng lối tả khuynh từ cuối tháºp ká»· 50 cho đến 10 năm Cách mạng văn hoá khủng khiếp.
TrÆ°Æ¡ng Hiá»n Lượng quê ở Giang Tô,sinh năm 1936 tại Nam Kinh.Tồt nghiệp trung há»c năm 1954 ông đến Ngân Xuyên(Ninh Hạ) là m giáo viên trÆ°á»ng văn hoá cán bá»™.Bắt đầu là m thÆ¡ khi còn là há»c sinh trung há»c, đến năm 1957 ông đã có hÆ¡n 60 bà i thÆ¡ đăng trên các báo và tạp chÃ. Năm đó trÆ°á»ng ca Khúc Hát Äại Phong của ông bị phê phán bản thân ông bị quy chụp là hữu phái và bị Ä‘Æ°a Ä‘i cải tạo lao Ä‘á»™ng. Äến năm 1979 ông má»›i được minh oan và được trả lại tá»± do. Ông trở lại sáng tác hÆ¡n 20 năm treo bút.
Hai truyện ngắn Hồn và Xác và Xéc-Pu-Lăc của ông lần lượt già nh được giải thưởng truyện ngắn ưu tú toà n quốc năm 1980 và 1983.Cây Lục Hoá đoạt giải truyện vừa ưu tú toà n quốc lần thứ ba.
Thá»I thanh niên ông yêu văn há»c Nga và Pháp. NhỠảnh hưởng gia đình, ông bồi đắp cho mình ná»n tảng vững chắc vá» văn hoá cổ Ä‘iển Trung Quốc.Trong 20 năm chịu án oan, ông suy ngẫm vá» số pháºn của riêng mình và của đất nÆ°á»›c,chuyên tâm nghiên cứu triết há»c và chÃnh trị kinh tế há»c Mác-XÃt.
Ông có lần tá»± nói vá» mình: Bản thân tôi có cảm nghÄ© rằng mình có thể là má»™t con ngÆ°á»i sôi nổi và kiên định.Bất cứ lúc nà o tôi cÅ©ng có má»™t niá»m tin vững nhÆ° bà n thạch đối vá»›i Tổ Quốc tôi, đối vá»›i dân tá»™c vÄ© đại của chúng tôi. Niá»m tin ấy có được không hoà n toà n nhá» sách vở mà phần lá»›n nhá» thể há»™i trong cuá»™c sống gian nan khốn khổ của mình.
Truyện viết vá» số pháºn của ChÆ°Æ¡ng VÄ©nh Lân má»™t thanh niên trà thức bị quy chụp hữu phái Ä‘i từ trại cải tạo nà y đến trại cải tạo khác trong không khà đà n áp ngá»™t ngạt và khủng bố ghê rợn của đấu tố và cách mạng văn hóa.Con ngÆ°á»i bị Ä‘Ã y Ä‘á»a tÆ°á»›c Ä‘oạt hết má»i nhân quyá»n, kể cả cái quyá»n là m má»™t sinh váºt giống Ä‘á»±c,bị tha hóa đến mức khi được là m má»™t công nhân nông trÆ°á»ng, được phép lấy vợ cÅ©ng không còn đủ năng lá»±c của ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông bình thÆ°á»ng trong sinh hoạt vợ chồng.
HÆ¡n 20 năm trăn trở,suy tÆ°,váºt vã và bị cuá»™c Ä‘á»i, giằn vặt, xô đẩy, nhà o nặn.
Má»™t xã há»™i trà n ngáºp không khà khủng bố, đảo Ä‘iên, lừa dối, ngá»™t ngạt hiện lên qua những ngÆ°á»i tù Ä‘Ã n ông và tù Ä‘Ã n bà . Những ngÆ°á»i tù và những kẻ coi tù,những ngÆ°á»i bị tố giác và những kẻ Ä‘i tố giác, qua lý tưởng cao đẹp của những trà thức giác ngá»™ chân chÃnh và sá»± xa Ä‘á»a của những kẻ khoác áo cách mạng Ä‘i thá»±c hiện cái gá»i là chuyên chÃnh đối vá»›i những tù nhân bị gán tá»™i kẻ thù giai cấp.
NhÆ°ng tác phẩm không dừng lại ở việc tố cáo cách mạng văn hóa mà đã đặt ra nhiá»u vấn Ä‘á» nhân văn rá»™ng lá»›n, có ý nghÄ©a nháºn thức lại chủ nghÄ©a xã há»™i, nháºn thức lại chủ nghÄ©a Mác nhÆ° chúng ta thÆ°á»ng nói.
Bản dịch của chúng tôi cố gắng cung cấp má»™t lượng thông tin khiêm tốn đến bạn Ä‘á»c, có gì sai sót mong bạn Ä‘á»c vui lòng chỉ bảo.
Tháng 01-1989
NXB LAO ÄỘNG
--------------------------
Äã bao lần tôi muốn ghi chép lại quãng Ä‘á»i ấy nhÆ°ng không viết ra được, chẳng phải ân háºn hổ thẹn vì nó, mà chÃnh vì thấy cần dấu Ä‘i những sá»± việc nhục nhã trong đó. Tá»± mình thÆ°á»ng đối láºp ngay vá»›i chÃnh mình, ánh mặt trá»i chiếu qua ô cá»a sổ, nắng chiá»u phủ má»™t mầu và ng kim rá»±c rỡ trên tÆ°á»ng đông. Con thiêu thân Ä‘áºu trên bức tranh sÆ¡n thủy bá»—ng bay lên, lặng lẽ đảo quanh trong phòng. Mặt trá»i đã sắp Ä‘i hết chặng Ä‘Æ°á»ng của nó, nhÆ°ng ngà y mai nó sẽ má»c lên, lại theo con Ä‘Æ°á»ng vÄ©nh hằng bất biến ấy mà vòng lại từ đầu; nhÆ°ng con thiêu thân có lẽ không chỠđược đến ngà y mai thì đã chết và hóa thà nh tro bụi.Trên cõi Ä‘á»i nà y hà ng triệu sinh váºt sống rồi chết, loà i tá»± giác loà i không tá»± giác, nhÆ°ng tất cả Ä‘á»u truy cầu sá»± trÆ°á»ng sinh hoặc lẽ vÄ©nh hằng đến ná»±c cÆ°á»i.Thá»±c ra sinh váºt nà o cÅ©ng Ä‘á»u đạt tá»›i vÄ©nh hằng, dẫu rằng cái vÄ©nh hằng ấy chỉ kéo dà i má»™t tÃch tắc đồng hồ mà thôi, trong má»™t tÃch tắc ấy đạt tá»›i cái vÄ©nh hằng! Tôi đâu có muốn truy cầu cái vÄ©nh hằng hÆ° vô viển vông ấy, cái vÄ©nh hằng đã tồn tại ngay trong cuá»™c Ä‘á»i tôi.
VÄ©nh hằng là gì? Tháºt ra đấy chỉ là cảm giác là sá»± báºp bá»nh bất định của cuá»™c Ä‘á»i.
Cảm giác đâu có nắm bắt được, nhãng Ä‘i má»™t tà là biến mất, cảm giác đâu có tên gá»i hình thể, và cÅ©ng chẳng biểu đạt được bằng bất cứ khái niệm nà o. Thá»i gian cứ trôi Ä‘i mãi, cuối cùng cảm giác sẽ lắng lại, Ä‘á»ng thà nh má»™t hạt nhân không tan Ä‘i được nữa và vùi sâu chôn chặt trong trái tim con ngÆ°á»i. Còn con ngÆ°á»i lại chẳng thể nà o giải thÃch nổi cảm giác, vì con ngÆ°á»i đâu thể nháºn thức được chÃnh mình. Những gì không nháºn thức được là có ý nghÄ©a vÄ©nh hằng, vÄ©nh hằng tồn tại trong phút chốc. Tôi biết, trong cảm giác thoáng qua phút chốc ấy của tôi đã dồn nén kinh nghiệm của loà i ngÆ°á»i tá»± cổ chà kim.
Mặt trá»i sắp lặn mà n đêm sắp buông, có má»™t thứ nữa sắp đến là giấc mÆ¡. Giấc mÆ¡ ấy có lẽ là hình dáng bá» ngoà i của hạt nhân bên trong.
….Lau lách xà o xạc bên Ä‘Æ°á»ng. Rìa Ä‘Æ°á»ng là con mÆ°Æ¡ng thoát nÆ°á»›c, nÆ°á»›c chảy róc rách trong xanh thấu đáy, rất giống suối khe vùng rừng núi. Từng bầy cá giếc nhá», dà i hÆ¡n đốt ngón tay quẩn quanh dÆ°á»›i đám cá» nÆ°á»›c xanh rá»n bên rìa mÆ°Æ¡ng, chốc chốc chúng lại nhô lên đám lÆ°á»n nhá» Ä‘en Ä‘en, hoặc phô ra phần bụng trắng bạc lấp loáng nhÆ° những đốm sáng. Nắng và ng tá»a khắp bốn bá», không gian mênh mông lặng lẽ, trên con Ä‘Æ°á»ng đất thoai thoải hằn rõ vệt bánh xe in sâu chẳng khác gì hai dải Ä‘Æ°á»ng ray lõm xuống. Tôi Ä‘i trên Ä‘Æ°á»ng, bÆ°á»›c chân nặng trÄ©u mà nhẹ tênh. Lát sau bụi đất dÆ°á»›i chân tôi bốc lên mù mịt nhÆ° sÆ°Æ¡ng mai, khiến má»i váºt trở nên mỠảo má»m mại. Tôi cứ theo vệt bánh xe bÆ°á»›c tiếp, tôi cảm thấy mình có thị lá»±c kỳ lạ qua lá»›p bụi và ng dầy dặc nhìn rõ những cái mình ý thức được. Tôi tá»±a hồ nhìn thấy má»™t chú mèo: lông xám có viá»n trắng, nó đứng gồng cong lÆ°ng lên vẻ cảnh giác trÆ°á»›c mặt tôi. Cả thân mình chắn ngang Ä‘Æ°á»ng, hai chân trÆ°á»›c sau đặt đúng trên hai vệt bánh xe, ánh mắt sáng quắc chằm chằm nhìn tôi,dÆ°á»ng nhÆ° sẵn sà ng bá» chạy.
Äây là con mèo chúng tôi đánh mất - tôi biết.
Bỗng không thấy con mèo đâu nữa, nó đã biến đi như một cái bóng
Giấc mơ là một thế giới vô thanh…
NhÆ°ng tôi lại nhìn thấy bốn con vịt Ä‘ang bÆ¡i trong dòng mÆ°Æ¡ng. Nhìn cổ và phần Ä‘uôi cong lên của chúng, tôi Ä‘oán trong đó có hai con vịt cái. CÅ©ng nhÆ° chú mèo, lÅ© vịt mà u xám cánh có lông trắng lốm đốm. Chúng lặng lẽ bÆ¡i ngược dòng mÆ°Æ¡ng, dÆ°á»ng nhÆ° cố ý dẫn tôi và o cõi sâu lắng của ký ức cảm giác.
Tôi bất giác Ä‘i theo phÃa sau chúng, nhÆ°ng tá»›i vÅ©ng nÆ°á»›c sâu lau lách ráºm rạp thì chúng ngoe ngoảy Ä‘uôi, lượn má»™t vòng, rồi xuôi theo dòng nÆ°á»›c quay trở lại chui và o lùm cá».
Tôi vẫn bước tiếp trong lớp bụi và ng như sương mù. Tôi vất vả nhấc đôi chân nặng trĩu, nhưng lại bước đi rất là nhẹ nhà ng, như một cánh chim bay ngược gió.
Qua khá»i vÅ©ng nÆ°á»›c sâu, lÅ© vịt lại chui ra khá»i đám lau lách. NhÆ°ng không phải bốn con vịt to kia, mà là bốn chú vịt con. Toà n thân chúng má»™t mà u lông tÆ¡ và ng óng, dÆ°á»ng nhÆ° chúng sẽ hòa tan dần và o đám bụi và ng, sẽ tan biến dần trong không khÃ. Thế nhÆ°ng rõ rà ng chúng Ä‘ang bÆ¡i lá»™i rất thá»a thich, vừa bÆ¡i vừa ngoẹo những cái đầu tà hon ngây ngô nhìn tôi. Những cái má» cong tá»›n lên kia dÆ°á»ng nhÆ° Ä‘ang cÆ°á»i cợt chế giá»…u.
Tôi chợt ý thức được, bốn con vịt to vứa nhÃn thấy kia, chÃnh là lÅ© vịt mà chúng tôi đã đánh mất. Bốn chú vịt con nà y là hình bóng thá»i non tÆ¡ của chúng.
Thá»i khắc Ä‘ang trôi ngược trở lại. Váºy liệu tôi có thể trở lại thá»i kỳ ấy chăng dẫu chỉ là trong má»™ng?
Thế là tôi bèn sải tay bÆ¡i ngược dòng thá»i gian, tìm lại bóng dáng đã mất.
NhÆ°ng giấc mÆ¡ của tôi lần nà o cÅ©ng tá»›i đây là bị ngắt quãng, tiếp theo sau đó là má»™t má»› cảm giác mÆ¡ hồ, mỠảo, mù mịt, là giấc mÆ¡ trong giấc mÆ¡. NhÆ°ng tôi lại tỉnh táo ý thức được rằng cảm giác mÆ¡ hồ mỠảo, mù mịt ấy má»›i là cái chìm nổi báºp bá»nh của cuá»™c Ä‘á»i Ä‘Ãch thá»±c. à nghÄ©a và lẽ vÄ©nh hằng của cuá»™c Ä‘á»i Ä‘á»u nằm trong đám mÆ¡ hồ, mỠảo ấy.
Mặt trá»i lại đã má»c lên và con thiêu thân không biết đã bay Ä‘i đằng nà o, không biết có còn sống không. Lúc ấy, tôi nghÄ© tại sao tôi không dùng ngòi bút để bổ sung và nối tiếp giấc mÆ¡ kia? Ghi chép lại má»™t cách chân thá»±c, thẳng thắn, mạch lạc, rõ rà ng cái quá khứ đã mất Ä‘i? Chẳng có gì đáng phải cảm thấy hổ thẹn ân háºn, chẳng có gì cảm thấy nhục nhã, là m sao lại có thể Ä‘em đạo đức trong quan niệm mà phán Ä‘oán và đánh giá cảm giác của cuá»™c Ä‘á»i.Còn nhÆ° lý trà ư? Aristote đã từng nói: “Phà m những gì chÆ°a từng có trong cảm giác, tức là không tồn tại trong lý trÃâ€. Con thiêu thân chết Ä‘i, sẽ chẳng ai chịu trách nhiệm vá» cuá»™c Ä‘á»i quá ngắn ngủi của nó, váºy thì ai còn có quyá»n chê trách Ä‘á»™ cong và đưá»ng bay của nó.
Mặt trá»i rá»i thẳng và o tôi, tia nắng dÆ°á»ng nhÆ° xuyên thấu qua lồng ngá»±c tôi, và tôi dÆ°á»ng nhÆ° bồng bá»nh trong ánh sáng và ng kim, rá»i khá»i cõi trần thế ồn à o nà y rồi. Tôi lợi dụng ngay tâm trạng vừa có, má»™t tâm trạng xuất thế lâng lâng thanh thản, vá»™i vã tung ngÆ°á»i vùng dáºy, hăng hái cầm bút hối hả viết tháºt nhanh. Tôi biết, nếu không thế thì chỉ má»™t lát sau thôi, chÆ°a chừng tôi thay đổi ý định nà y mất.
Tà i sản của ngudoc
16-10-2008, 05:11 PM
Phi Thăng Chi Háºu
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 1,213
Thá»i gian online: 3 tuần 1 ngà y 1 giá»
Thanks: 286
Thanked 0 Times in 0 Posts
PHẦN THỨ NHẤT
ChÆ°Æ¡ng Má»™t
Có thể trÆ°á»›c kia tôi có gặp cô ta mà không để ý, cÅ©ng có thể tôi chÆ°a từng gặp cô ta bao giá». Dẫu sao lần nà y cô ta đã để lại cho tôi má»™t ấn tượng vô cùng sâu sắc.
Hai tháng trÆ°á»›c, tôi được Ä‘iá»u khá»i tổ lá»›n Ä‘i chăm sóc cánh đồng lúa nÆ°á»›c. Ở Ä‘á»™i lao Ä‘á»™ng cải tạo, tôi là tổ trưởng tổ lá»›n, Ä‘iá»u đến tổ chăm sóc ruá»™ng đồng, tôi vẫn là m tổ trưởng. Äá»™i trưởng VÆ°Æ¡ng, ngÆ°á»i Ä‘iá»u tôi ra đây, là má»™t cán bá»™ vùng nà y, má»™t ông già nhá» thó xuất thân nông dân, ngồi hút thuốc cuốn sâu kèn bảo tôi:
- Äiá»u mà y ra là m Ä‘á»™i trưởng, là lãnh đạo tÃn nhiệm mà y. Chà ! MÆ°á»i hai thằng nà y khó quản lắm! Thằng nà o cÅ©ng là m giá»i, nhÆ°ng thằng nà o cÅ©ng lắm khuyết táºt. Äồ ** Ä‘á»±c ạ, mà y mà quản được mÆ°á»i hai thằng cha nà y, ra trại sẽ là m giám đốc nhà máy quản được hà ng trăm hà ng nghìn ngÆ°á»i đấy .
Lúc đó ông ta ngồi xổm trên Ä‘áºp con mÆ°Æ¡ng nhánh cao cao, còn tôi thì vừa từ cá»a mÆ°Æ¡ng tÆ°á»›i đã dẫn đầy nÆ°á»›c bÆ°á»›c lên, chân đất, đứng trÆ°á»›c mặt ông. Ông hình nhÆ° còn định nói gì nhÆ°ng lại thôi,chỉ lặng lẽ hút thuốc suy nghÄ© đăm chiêu. Vẻ trầm tÆ° hiện rõ trên khuôn mặt nhá» gầy khô đầy nếp nhăn. DÄ© nhiên tôi không biết ông ta nghÄ© gì, chỉ biết rằng bất cứ anh cán bá»™ lao Ä‘á»™ng cải tạo nà o cÅ©ng Ä‘á»u chÆ°ng ra vẻ mặt ấy, khi chỉ có má»™t mình giao nhiệm vụ đặc biệt cho má»™t phạm nhân lao cải ( lao Ä‘á»™ng cải tạo ) nà o đó. Vẻ trầm tÆ° thể hiện sá»± nghiêm nghị, mà sá»± nghiêm nghị lại chứng tá» rằng giữa ông ta và anh có má»™t ranh giá»›i không được vượt qua. Vẻ mặt ấy còn chứng tá» sá»± bố trà sắp xếp của ông ta là tháºn trá»ng, đã được cân nhắc kỹ cà ng, tá»›i mức đã mở xem hồ sÆ¡ của anh và được má»™t táºp thể cấp cao hÆ¡n thảo luáºn và quyết định rồi, đồng thá»i cÅ©ng nói lên tầm quan trá»ng của nhiệm vụ được giao phó. Cán bá»™ trình Ä‘á»™ văn hoá thấp nói năng kém cá»i, thÆ°á»ng dùng vẻ trầm mặc để buá»™c anh không được coi thÆ°á»ng cách nói năng cá»™c lốc của há». Lặng yên không nói mà buá»™c anh phải ý thức được là : từ bây giá», vì sá»± “tÃn nhiệm†nà y cái gánh nặng trên vai anh đã nặng hÆ¡n. HÆ¡n nữa, đối vá»›i anh bây giá» không còn chỉ là sá»± cải tạo bình thÆ°á»ng nữa, mà là sá»± cải tạo gấp bá»™i, do đó thÆ°á»ng có thể giúp anh có được cÆ¡ há»™i láºp công, lÄ©nh thưởng, tháºm chà còn được phóng thÃch trÆ°á»›c thá»›i hạn. Vì váºy đây lại thÆ°á»ng thÆ°á»ng là mấu chốt số pháºn cả Ä‘á»i anh.
Trong vẻ trầm mặc ông ta cố tình tạo ra ấy chứa Ä‘á»±ng cả phần thiện ý mà ông ta được phép bà y tá» nữa, tôi hiểu nhÆ° váºy.
Ông ngồi trên Ä‘áºp con mÆ°Æ¡ng hút thuốc, tôi đứng dÆ°á»›i Ä‘áºp, cứ phải lấy bà n chân bên nà y xoa mu bà n chân để trần bên kia, liên tục đổi bên mà cá» xát. Khi lúa má»›i gieo xuống ruá»™ng thì muá»—i chÆ°a ra Ä‘á»i, nhÆ°ng từng Ä‘Ã n bá» chó tụ táºp thà nh đám, kéo nhau ùa tá»›i đốt anh đến Ä‘iên ngÆ°á»i. Loại bá» nà y bé hÆ¡n cả hạt cát hạt bụi nà y, chui và o tai, và o mi mắt, và o cổ và o gáy,và o chân tóc, Ä‘Å©ng quần ngÆ°á»i ta…..đúng là không lá»— hở nà o chúng không chui và o được. Nó mà đốt chá»— nà o, thì chá»— ấy láºp tức sÆ°ng tấy lên má»™t cục to bằng mấy trăm lần nó.Tôi vừa phải xoa chân, vừa phải vung tay xua, cứ thế mà huÆ¡ tay huÆ¡ chân ngÆ°á»›c nhìn ông Ä‘á»™i trưởng. Thế mà ông vẫn không nói. Ông Ä‘i tất sợi, Ä‘á»™i mÅ©, tay lại Ä‘ang cầm thuốc, ông có đầy đủ thiết bị phòng chống bá» chó, vì thế ông đâu có vá»™i Ä‘i ngay. Äại Ä‘á»™i đã Ä‘i khá xa. Cuối con Ä‘áºp nhánh cao cao, là chá»— ngoặt của dòng mÆ°Æ¡ng, dÆ°á»›i gốc liá»…u to, ánh chiá»u tà và ng óng dá»i chiếu xuống quần áo Ä‘en của tù nhân. Há» Ä‘i thà nh hà ng, vai vác cuốc, tay vung vẩy.Trông theo bóng há» xa dần, cảm thấy tinh thần há» phấn chấn tháºt là đáng mến. Chá»— dòng mÆ°Æ¡ng rẽ ngoặt ấy chÃnh là chá»— Ä‘i qua là ng xóm có Ä‘Ã n bà con gái. DÄ© nhiên tình thân thiết của tôi đối vá»›i há», chủ yếu bởi tôi chÃnh là má»™t thà nh viên của há». Trên thế giá»›i nà y, tôi thuá»™c vá» Ä‘á»™i lao Ä‘á»™ng cải tạo, chứ đâu phải thuá»™c vá» xứ sở nà o khác. Huống hồ phÃa ấy còn văng vẳng tiếng hát sao mà quen thuá»™c, tiếng hát hoà và o nhịp chảy róc rách của dòng nÆ°á»›c vang vá»ng trên cánh đồng vừa má»›i gieo hạt:
… … …
Cải tạo, cải tạo, cải cái tạo nà y à !
Buổi tối trở vá», được má»™t…. gáo đầy à !
Hầy hầy! a hơ hầy hầy! a… hơ hầy.
Dẫu bị bá» chó đốt, bất giác tôi vẫn mỉm má»™t nụ cÆ°á»i tinh nghịch đồng cảm. Äấy là mấy câu cuối bà i “đội ca Ä‘á»™i lao cải†do anh em tù nhân chúng tôi tá»± sáng tác ra. Bà i “đội ca Ä‘á»™i lao cải†kể lại Ä‘á»i sống hằng ngà y của ngÆ°á»i tù lao cải bằng thổ ngữ địa phÆ°Æ¡ng - Tây Bắc khôi hà i dà dá»m, phổ theo là n Ä‘iệu “Ninh Hạ đáo tình†hà i hÆ°á»›c nhẹ nhà ng. Là n Ä‘iệu chủ đạo ấy đã thể hiện vẻ lạc quan bên trong hà ng rà o đầy thép gai. “Cải tạo, cải tạo, cải cái tạo nà y a!†hát lên theo thổ âm địa phÆ°Æ¡ng, rất là giống tiếng phổ thông Ä‘ang được phổ cáºp “ xúi quẩy, xúi quẩy, xúi cái quẩy lắm thay†còn “buổI tối trở vá», má»™t gáo đầy…a†đấy là má»™t gáo đầy cháo thÆ¡m phÆ°ng phức xiết bao hấp dẫn rắc nhiá»u hà nh hoa, sợi gạo đặc quánh “Ộc á»™câ€, “ộc á»™c..†Cô cấp dưỡng khom lÆ°ng bên chiếc thùng to tÆ°á»›ng bốc hÆ¡i nghi ngút, ráng sức vung lia lịa cánh tay to khoẻ, nhanh nhẹn và chÃnh xác nhÆ° máy, cầm chiếc gáo sắt ngắn cán to nhÆ° cái bát tá»™, múc từng gáo đầy, từng gáo đầy “cháo mì há»—n hợp†đổ và o cháºu cÆ¡m của ngÆ°á»i tù lao cải. Trong thứ “cháo mì há»—n hợp†ấy còn tÆ°á»›i thêm cả mồ hôi ngÆ°á»i cấp dưỡng, bởi thế cái âm hưởng “ộc á»™c, á»™c á»™c†và cái Ä‘á»™ng tác nhÆ° máy ấy, Ä‘á»u tháºt sá»± chứa chan mùi vị tình ngÆ°á»i.
Tôi muốn mau mau trở vá» vá»›i Ä‘á»™i ngÅ© ấy, mau mau trở lại trại tù, mau mau vá» huởng nháºn “má»™t gáo đầy†ấy. Cái tiếng húp cháo “xì xụp, xì xụp†trong trại tù ấy má»›i tuyệt diệu là m sao!
NhÆ°ng Ä‘á»™i trưởng VÆ°Æ¡ng chÆ°a ban lệnh tôi đâu dám Ä‘i. Äây là luáºt lệ quy củ của Ä‘á»™i lao cải. Tôi đã am hiểu tÆ°á»ng táºn toà n bá»™ cái luáºt lệ ấy, vì tôi đã lao cải hai lần. ChÃnh vì tôi đã hai lần lao cải, đã “hai lần bệ kiến†chÃnh vì tôi am hiểu toà n bá»™ luáºt lệ, nên vừa áp giải và o Ä‘á»™i lao cải đã được vinh dá»± là m ngay đại tổ trưởng cai quản bốn nhóm gồm sáu mÆ°Æ¡i tÆ° tù nhân. Nay tháºt hÆ¡n xÆ°a, chuyến lao cải nà y sáng sủa hÆ¡n chuyến trÆ°á»›c nhiá»u. Trong Ä‘á»™i lao Ä‘á»™ng cải tạo phải tuân thủ má»™t hệ thống quan niệm và tiêu chuẩn hoà n toà n khác vá»›i thế giá»›i bên ngoà i. Kể tháºt kỳ quái nhÆ°ng nghÄ© lại cÅ©ng bình thÆ°á»ng thôi. Ở bên ngoà i, những ngÆ°á»i có vấn Ä‘á» chÃnh trị thì bị khinh rẻ không được trá»ng dụng, những kẻ đạo đức đồi bại thÆ°á»ng được đối xá» nhÆ° “mâu thuẫn trong ná»™i bá»™ nhân dân†coi là mắc chút sai lầm trong sinh hoạt, thuá»™c vá» tiểu tiết, được xếp và o loại đối tượng Ä‘oà n kết và giáo dục. Trong Ä‘á»™i lao cải, tù chÃnh trị lại hầu nhÆ° Ä‘á»u được cán bá»™ lao cải tÃn nhiệm. Dẫu rằng sá»± tÃn nhiệm ấy chỉ thể hiện trong phạm vi cá»±c kỳ hạn hẹp, nhÆ°ng rõ rà ng là thái Ä‘á»™ đối vá»›i há» khác hẳn vá»›i Ä‘á»™i hình sá»±. Không những thế Ä‘á»™i lao cải còn biết thá»±c hiện “ nhân táºn kỳ tà i†ai thạo nghá» gì, ngÆ°á»i ấy được bố trà và o nÆ¡i phát huy được sở trÆ°á»ng riêng. Bản thân Ä‘á»™i lao cải là má»™t vÆ°Æ¡ng quốc riêng, đủ mặt trăm nghá» nông, công, thÆ°Æ¡ng nghiệp, bao dung được má»i nghá» lao Ä‘á»™ng khác nhau. Có má»™t thầy thuốc ở ngoà i chỉ suốt ngà y quét dá»n chuồng xÃ, và o đến Ä‘á»™i lao cải lại là m bác sÄ© chủ trì ná»™i khoa. Ôi và o cái năm tháng rối ren há»—n loạn nà y, Ä‘á»™i lao cải tháºt là thiên Ä‘Æ°á»ng.
Dù rằng tên tù lao cải nà y chẳng được hết lòng cung kÃnh đứng trÆ°á»›c mặt ông, mà cứ khua tay múa chân lia lịa, vặn vẹo thân mình liên tục, xoa tai gãi má không ngừng, chốc chốc lại ngẹo đầu ngá»a cổ, nhÆ°ng Ä‘á»™i trưởng Ä‘á»™i lao cải không há» trách mắng, vẫn ngồi trầm tÆ° hút Ä‘iếu thuồc cuốn to sù dà i ngoẵng ấy. Tôi không Ä‘i, còn có má»™t ý khác nữa, tôi cho rằng ông còn muốn tiết lá»™ vá»›i tôi má»™t tin gì đó bên ngoà i. CÅ©ng nhÆ° Ä‘á»™i trưởng Tạ mà tôi từng quen biết, ông cán bá»™ lao cải nà y quả là con ngÆ°á»i tốt bụng, hay nói hay cÆ°á»i, lòng dạ lÆ°Æ¡ng thiện.
Con ngÆ°á»i từ nhá» lăn lá»™n là m ăn nÆ¡i cao nguyên hoà ng thổ, tâm hồn lẽ Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên cÅ©ng thuần phác nhÆ° chất đất mầu và ng; lao Ä‘á»™ng nông nghiệp thủ công truyá»n thống khiến đầu óc há» luôn giữ được những quan niệm truyá»n thống, khi bá»—ng dÆ°ng tung ra “phải đấu tranh giai cấp, ngà y nà y sang ngà y khác, tháng ná» tiếp tháng kia†há» tháºt không sao hiểu nổi. Chẳng hạn nhÆ° khi đám tù lao cải chúng tôi ở ngoà i đồng vừa là m vừa hát bà i “đội ca Ä‘á»™i lao cải†hay khi kể chuyện tiếu lâm cá»±c kỳ tục tÄ©u trắng trợn giữa những năm tháng phải lên tiếng hát “bà i ca ngữ lục†nà y, thì ông ta chỉ ngồi xổm trên bá» ruá»™ng lắng nghe, đã không quát mắng chúng tôi, lại còn bá» mÅ© ra, vá»— vá»— cái chá»m đầu trá»c lóc, hoác miệng cÆ°á»i than thở: “chà chà , chúng bay những thằng ** Ä‘á»±c! Chà chà chúng bay những thằng ** Ä‘á»±c!…†ấy là ông bà y tá» lá»i tán thưởng chân thà nh. Khi nghe tin dân quân Việt Nam bắn rÆ¡i được nhiá»u máy bay Mỹ, ông cÅ©ng đã dùng “những thằng ** Ä‘á»±c†để tán dÆ°Æ¡ng dân quân Việt Nam. Chúng tôi còn để ý thấy khi ông ná»±ng dá»— cháu ông - có má»™t hôm, ông bế đứa cháu lên ba ra đám ruá»™ng tù nhân lao cải Ä‘ang là m, ông cÅ©ng ná»±ng là thằng **! Bởi thế tù nhân lao cải má»—i lần nghe ông gá»i mình “thằng đĩ†thì Ä‘á»u cảm nháºn được hÆ¡i ấm gia đình.
Mùa hè năm ngoái, và o cái tháng vừa bắt đầu “đại cách mạng văn hoá†thì đại Ä‘á»™i chúng tôi Ä‘ang là m cỠở ruá»™ng lúa nÆ°á»›c. Äá»™i trưởng VÆ°Æ¡ng cùng công an cảnh sát được và o phố lị tham quan táºp thể “Triển lãm thà nh quả đại cách mạng văn hoá†của tỉnh, khi vá» tá»›i nông trÆ°á»ng ông không vá» nhà , mà đội xùm sụp cái mÅ© vải má»ng giống hệt chiếc bánh xèo, vá»™i vá»™i và ng và ng, sải chân bÆ°á»›c nhÆ° chạy ra ruá»™ng. Ông đứng trên bá» Ä‘Æ°a mắt tìm kiếm, rồi khi nhìn thấy tôi, ông liá»n băng qua hai con mÆ°Æ¡ng nhá», mừng rỡ gá»i:
“Chà chà ! Thằng ** ChÆ°Æ¡ng VÄ©nh Lân! Năm 57 mà y là m cái thÆ¡ gì thế, chữ viết to bằng trái Ä‘Ã o, treo ở phòng triển lãm đấyâ€.
Ông vừa nói vừa giÆ¡ tay mô tả hạt Ä‘Ã o to bằng nà o. Ngón tay cái và ngón tay trá» sù sì Ä‘en xỉn của ông chụm lại thà nh má»™t vòng tròn. Má»™t vòng tròn to khá»e chắc nịch, không có mảy may tứ thÆ¡ cao siêu bay bổng nà o, nhÆ°ng chÃnh nó biến thÆ¡ thà nh má»™t sức mạnh váºt chất má»™t cách đầy hình tượng “Chà chà thằng **! Chữ gì to quá Ä‘i thôi! Mẹ kiếp, mà y viết giá»i tháºt đấy….â€.
Thá»i đó, má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u nghÄ© rằng ý nghÄ©a của câu chữ tá»· lệ thuáºn vá»›i cỡ chữ to hay bé, chả là ngÆ°á»i ta đã bắt đầu dùng chữ Ä‘áºm cỡ to số má»™t để in tất cả má»i câu “ngữ lục Mao chủ tịch†trong tất cả má»i loại văn chÆ°Æ¡ng. Cứ thế ông cho bà i thÆ¡ tôi viết năm 1957 nhất định là quan trá»ng lắm, chả thế mà chữ viết “to bằng cả hạt Ä‘Ã oâ€. Tháºt ra đây là bản “chứng cá»› tá»™i phạm†trÆ°ng bà y để phê phán, nhÆ°ng theo cách suy nghÄ© đánh giá của ông nó lại già nh được má»™t vị trà đặc biệt. Nghe ông bô bô gà o thét, các tù nhân lao cải khác Ä‘á»u quay nhìn cả vá» tôi, ánh mắt long lanh vẻ kinh ngạc và tôn kÃnh. Tôi lẳng lặng không nói gì, vẫn lom khom cắm cúi là m cá», nhÆ°ng trong lòng bất giác vừa Ä‘au buồn, vừa kiêu hãnh. ChÃn năm đằng đẵng đã trôi qua, nhÆ°ng ở ngoà i kia ngÆ°á»i ta vẫn túm chặt không buông tha tôi, lại còn Ä‘em thÆ¡ tôi ra “biêu giá»…u cảnh cáoâ€.
NhÆ°ng mặt khác, Ä‘iá»u ấy chẳng chứng tá» tôi đã trở thà nh má»™t nhân váºt lịch sỠđó sao?
Nhân váºt lịch sá» tháºt ra là do quần chúng tạo dá»±ng nên, không hoà n toà n do công hay tá»™i lá»›n nhá» của bản thân ngÆ°á»i ấy quyết định. Miá»…n là không bị lãng quên ta trong bất cứ “phong trà o quần chúng†nà o là ngÆ°á»i ấy Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên già nh được vị trà lịch sá» nhất định. Và số pháºn của nhân váºt lịch sá» là do lịch sá» chi phối, chứ không há» tùy thuá»™c và o ý chà của bản thân anh ta. Tôi đứng lên vo viên nắm cá» dại trong tay, vứt lên bá» ruá»™ng. Tôi nhìn ra dẫy núi xa xa trang nghiêm và trầm mặc. Tôi cúi xuống rẽ mạ ra tìm cá» dại, mặt nÆ°á»›c bùn đục ngầu lấp lánh phản chiếu những vòng sáng long lanh, triá»n miên biến ảo. Ôi! Hai bức tranh đó chÃnh là lịch sá»: ổn định và biến hoá. Là con ngÆ°á»i, thì vừa phải lấy bất biến ứng vạn biến, lại vừa phải ráng sức tìm kiếm cái Ä‘a biến, để thÃch ứng vá»›i lịch sá»!
Khi tôi má»™t lần nữa đứng lên, vứt đám cá» dại khác lên bá» ruá»™ng, tôi chợt thấy mình to ra, cao lên khác nà o má»™t anh hùng trong bi kịch. Tôi Ä‘Æ°a mắt nhìn các bạn tù Ä‘ang cắm cúi là m cỠở quanh mình giống nhÆ° chúa Giêsu trên cây giá tháºp tá»± ở Bãi Sá» nhìn hai tên cÆ°á»›p đứng hai bên tả hữu, tá»± nháºn “ tôi là con của thánh thầnâ€, váºy mà trong lòng trà o dâng ná»—i thÆ°Æ¡ng xót nẩy sinh từ cảm giác Æ°u việt vá» tinh thần.
Cám ơn ông đã cung cấp tin cho tôi!
Trong cảnh khốn cùng và khuất phục con ngÆ°á»i cần được thấy mình là đúng, cần được tá»± cao tá»± đại để nâng đỡ mình đứng vững.
Quả nhiên lịch sá» biến đổi nhanh chóng đến kinh ngÆ°á»i. Mùa thu gặt xong, đám tù lao cải bắt đầu gùi cõng từng bó lúa lên Ä‘Æ°á»ng cái rồi chở tiếp bằng xe bò vá» sân to. Cánh đồng đã gặt quang, dÆ°á»›i các gốc rạ mà u và ng dà y đặc chi chÃt, đã lá»™ ra đất nguyên sÆ¡ nâu xỉn ẩm Æ°á»›t. Từ trên Ä‘áºp mÆ°Æ¡ng nhánh cao cao nhìn ra chung quanh, mặt đất bốc hÆ¡i ngùn ngụt; trên cánh đồng mÆ°Æ¡ng, lạch và bá» ruá»™ng ngang dá»c chia cắt thà nh những ô nhá» nhÆ° bà n cá», đám tù lao cải quần áo tù Ä‘en kịt đông nhÆ° kiến tất báºt chạy Ä‘i chạy lại. Chúng tôi xếp những lượm lúa nặng trÄ©u buá»™c bằng sợi cá» lên bá» ruá»™ng, chất gá»n và o Ä‘oạn dây dà i để sẵn trên bá», sau đó thắt chặt nút dây ở lÆ°ng, ngồi thụp xuống , dùng dây néo tháºt lá»±c sợi dây ở lÆ°ng đã buá»™c chéo chữ tháºp, rồi ráng sức nhÆ°á»›ng ngÆ°á»i lên phÃa trÆ°á»›c, chồng lúa cao ép chặt và o lÆ°ng, thế là gùi cõng Ä‘i. Tôi là đại tổ trưởng dÄ© nhiên là phải đầu tầu gÆ°Æ¡ng mẫu, thông thÆ°á»ng thì tôi cõng nhiá»u hÆ¡n má»i ngÆ°á»i. Ở đây không có gì phân biệt, chẳng kể gì xuất thân gia đình, trình Ä‘á»™ văn hoá, lý lịch trong sạch hay không trong sạch, “lao Ä‘á»™ng cải tạo†là nghá» nghiệp cố định của chúng tôi; thế nên chỉ biết lao Ä‘á»™ng và lao Ä‘á»™ng giá»i má»›i có thể già nh được đãi ngá»™ đặc biệt. Tôi biết lao Ä‘á»™ng và lao Ä‘á»™ng giá»i thì tôi được quản lý ngÆ°á»i khác, trách mắng ngÆ°á»i khác, tôi được “tÃn nhiệm†trở thà nh má»™t tù nhân tá»± do, khi vá» trại tôi chẳng những được “má»™t gáo đầyâ€, mà ngoà i “má»™t gáo đầy†ấy có thể còn thêm “má»™t gáo đầy†nữa. Lao Ä‘á»™ng sáng tạo ra con ngÆ°á»i, vì thế bản tÃnh nguyên thủy của con ngÆ°á»i tá»± nhiên hÆ°á»›ng vá» lao Ä‘á»™ng chân tay; lao Ä‘á»™ng chân tay vất vả và căng thẳng sẽ là m sống dáºy bản tÃnh từ lâu đã trở thà nh ý thức tiá»m tà ng của con ngÆ°á»i trót bị ná»n văn minh vùi lấp, bá»—ng chốc Ä‘Æ°a con ngÆ°á»i lùi ngược lại hằng triệu năm, cảm nháºn được má»™t thứ khoái cảm tâm lý rằng chÃnh mình Ä‘ang phát triển, chÃnh mình Ä‘ang đổi thay, phẩm chất của mình Ä‘ang phong phú lên.
Äi ngược lại hằng triệu năm vá» trÆ°á»›c để tái hiện quá trình tiến bá»™, hãy hưởng thụ lấy niá»m thoả mãn và sÆ°á»›ng vui trong quá trình ấy!
Từ sau ngà y tôi Ä‘á» tà i lao Ä‘á»™ng chân tay vá»›i Hải Há»· Há»·, từ sau ngà y tôi được Mã Anh Hoa nuôi dưỡng thà nh má»™t ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng chân tay bình thÆ°á»ng, tÃnh đến nay năm năm đã trôi qua, không biết đã bao nhiêu lần trong lao Ä‘á»™ng tôi được hưởng thụ niá»m thá»a mãn và sÆ°á»›ng vui của tổ tiên xa xÆ°a.
Há»… lao và o lao Ä‘á»™ng cầm cán cuốc và o tay, đặt bao tải lên vai, ép bó lúa và o lÆ°ng là tôi mê mẩn đến phát cuồng lên, giống nhÆ° nhân váºt nữ đáng yêu trong truyện “Củ Ấu Ä‘á» tÆ°Æ¡i†cứ Ä‘i đôi hà i qủy và o là nhẩy lấy nhẩy để, nhẩy mãi, nhẩy hoà i cho tá»›i lúc chết.
Cứ cõng lúa lên lÆ°ng là tôi thÆ°á»ng nảy sinh tâm lý tham lam, cứ muốn thá» lượng xem bản thân mình rốt cuá»™c chịu Ä‘á»±ng nổi má»™t áp lá»±c lá»›n bao nhiêu. Không có gì để chứng minh rõ mệnh đỠ“thế giá»›i do váºt chất tạo nên†má»™t mệnh Ä‘á» căn bản của triết há»c, bằng trá»ng lượng đè trên lÆ°ng. Má»™t bó lúa to bằng cái mông con trâu, tù lao cải thông thÆ°á»ng chỉ cõng được hai đến ba bó, nhÆ°ng tôi cõng năm bó còn chÆ°a đã, phải cõng sáu bó, sáu bó còn chÆ°a đã, phải cõng bảy bó…đi qua cạnh Ä‘á»™i trưởng VÆ°Æ¡ng, Ä‘á»™i trưởng VÆ°Æ¡ng còn khen ngợi: “Chà chà , thằng ** nà y, thồ khoẻ hÆ¡n cả lừa!â€
Hừ! Lừa kia đã thấm và o đâu?!
Tôi là tôi đấy chứ!
Hãy dẹp lòng tá»± trá»ng thÆ°Æ¡ng xót yếu má»m
Chuẩn bị một tinh thần khác hẳn
Giao tranh cùng số pháºn má»™t phen!
Vi cõng nhiá»u lúa, tôi thÆ°á»ng xuyên được Ä‘á»™i trưởng VÆ°Æ¡ng giúp đỡ. Khi tôi thÃt xong bó lúa, ngồi thụp xuống đất, néo gùi và o vai, chuẩn bị nhún ngÆ°á»i dáºy, thì Ä‘á»™i trưởng VÆ°Æ¡ng chạy đến nâng giúp tôi phÃa sau. Có bà n tay nâng đỡ khác hẳn vá»›i không có bà n tay nâng đỡ. Giây phút nhún ngÆ°á»i đứng dáºy, chẳng khác gì giây phút váºn Ä‘á»™ng viên cá» tạ khi nắm lấy đòn tạ nặng chỉ cần hai chân đứng thẳng lên được, thì cái váºt đè trên lÆ°ng nặng thế nà o Ä‘i nữa cÅ©ng cất bÆ°á»›c được
- Äừng dốc sức thế! Äừng dốc sức thế!
Ông bảo:
- Dốc sức thế, rồi thổ huyết, thì khổ cả Ä‘á»i đấy!
Có hôm tôi luồn hai vai và o dây néo ở lÆ°ng xong xuôi rồi, ông chạy đến, nhÆ°ng không nâng giúp, mà nhoà i ngÆ°á»i lên trên bó lúa sau lÆ°ng tôi, thở dà i bảo:
- Ôi chao! Thằng ** nà y, mà y cứ ở lỳ trong đội lao cải mà lại hay.
Tôi nghe ông chép miệng sau lưng tôi.
- Mà y nghÄ© thế nà o nà o? Hôm kia và o phố, tao thầy bà thÆ° tỉnh ủy cùng vá»›i chủ tịch tỉnh Ä‘á»u bị ngÆ°á»i ta lôi Ä‘i diá»…u phố đấy! Äá»™i mÅ© giấy cao Æ¡i là cao tay lại còn gõ cháºu thủng: “Tôi là phái Ä‘i theo Ä‘Æ°á»ng lối tÆ° bản! - Tôi là phái Ä‘i theo Ä‘Æ°á»ng lối tÆ° bản!†Mà y nghÄ© thế nà o nà o? Lần trÆ°á»›c bá»n tao Ä‘i tham quan cái gì “Triển lãm thà nh quả đại cách mạng văn hóa†Hồng vệ binh bảo rằng bá»n Ä‘i theo Ä‘Æ°á»ng lối tÆ° bản âm mÆ°u che dấu tá»™i trạng của chúng nên dở trò bịp bợm, bảo là tỉnh chúng ta chÆ°a há» là m “đại cách mạng văn hoáâ€, bây giá» phải xếp bà thÆ° tỉnh ủy, chủ tịch tỉnh và o cùng loại vá»›i địa chủ, phú nông, phản Ä‘á»™ng, phá hoại, hữu phái, tất cả sà ng lá»c lại má»™t lần nữa. Hèn chi, ngoà i phố, sau bà thÆ° tỉnh ủy kéo cả má»™t xâu dà i loại ngÆ°á»i nhÆ° chúng mà y, trai có gái có, đếm không xuể nữa. Tất cả Ä‘á»u Ä‘á»™i mÅ© giấy bồi nhé, có kẻ bị cạo trá»c ná»a đầu; có kẻ bị bôi mặt nhÆ° há»â€¦ Ôi thằng ** Æ¡i, tống mà y và o Ä‘á»™i lao cải là phúc đức cho mà y lắm! Không thế, cứ để mà y ở bên ngoà i bây giá», thì cÅ©ng nhÆ° đám ấy thôi, ngÆ°á»i ta lại không trị cho mà y đến chết à !
Bông cá» vá»±c cá» và o mặt tôi, ngÆ°a ngứa. Mùi lá thuốc già ở miệng ông xá»™c và o mÅ©i tôi, Ä‘ang cÆ¡n thèm thuốc mà không được hút, thì cái mùi ấy cÅ©ng giúp được mình đã thèm. Qua mẫu tin ông kể, tôi bá»—ng thấy toà n thân lâng lâng thÆ° thái: lịch sá» cứ biến đổi theo tốc Ä‘á»™ nà y, thì cái thá»i cÆ¡ then chốt xoay chuyển váºn mệnh cả nÆ°á»›c và số pháºn từng ngÆ°á»i còn xa được nữa không?
Thế là tôi cà ng là m nhÆ° phát rồ, bảy bó chÆ°a đã tôi cõng lên tám bó! Äá»™i trưởng VÆ°Æ¡ng thất kinh:
- Thằng ** Æ¡i! Không muốn sống nữa hả? Còn hai mÆ°Æ¡i năm nữa mà y má»›i ra khá»i đây còn khối việc cho mà y là m đấy.
- Không sao ông giúp tôi nà o.
Tôi quay ngÆ°á»i lại, cởi dây néo lÆ°ng, thêm và o má»™t bó nữa. Hồn quá»· bị đè dÆ°á»›i tầng đáy, dẫu trá»ng lượng mÆ°á»i bẩy tầng địa ngục trên đầu không giảm, nhÆ°ng chỉ cần phÃa trên lung lay chao đảo đôi chút, thì hồn quá»· cÅ©ng sẽ cảm thấy nhẹ nhà ng đôi phần. Huống hồ tôi lại còn có thêm “phúc pháºn†quý hoá thế nà y: trong thế giá»›i hôm nay, ai dám nghÄ© rằng Ä‘á»™i lao cải mà “sáu Ä‘iá»u luáºt công an†quy định rõ “không được đụng tá»›i†lại chÃnh là chốn Ä‘Ã o nguyên bên ngoà i thế giá»›i con ngÆ°á»i?
….
NhÆ°ng lần nà y ông lại không tiết lá»™ cho tôi má»™t tin gì, ông cứ ngồi im lặng lẽ hút thuốc trà n.Tôi rất thất vá»ng, bị bá» chó đốt đến là khốn khổ. Chiếc máy kéo, kéo theo máy gieo hạt hăm tÆ° hà ng Ä‘áºu ở bên Ä‘Æ°á»ng, suốt ngà y nắng đốt bốc lên mùi dầu máy nồng nặc. Mùi dầu máy hoà n toà n lạc lõng vá»›i mùi bùn đất.. Äất Ä‘ai cổ thuần phác xÆ°a nay dÆ°á»ng nhÆ° chối từ công cụ hiện đại bằng sắt thép, và tẩy chay nốt má»i mùi vị của nó, bởi thế cái mùi dầu máy nồng nặc nà y hết sức khó ngá»i. Cuối cùng không chỠđợi được nữa, tôi há»i:
- Thưa đội trưởng Vương, còn việc gì nữa không?
- Hừm! - Ông quay đầu lại là m nhÆ° lúc đó má»›i phát hiện ra tôi, vẫn còn đứng dÆ°á»›i Ä‘áºp mÆ°Æ¡ng nÆ°á»›c nÆ¡i ông Ä‘ang ngồi.
- Không.
Ông nói rồi nhoà i ngÆ°á»i ra phÃa trÆ°á»›c trao cho tôi ná»a Ä‘iếu thuốc lá cuá»™n hút dở:
- MÃ y vá» Ä‘i!
“Mà y vá» Ä‘i†tức là bảo tôi vá» trại của Ä‘á»™i lao cải, chứ không phải vá» má»™t nÆ¡i nà o khác. Äiá»u ấy tôi biết.Tôi cầm mẩu cuá»™n thuốc của ông, cấu phần Ä‘uôi ông đã ngáºm Æ°á»›t, nhÆ°ng vừa cấu thì cả mẩu thuốc rã ra. Mẹ kiếp kỹ thuáºt cuốn thuốc của ông thua tôi. Có Ä‘iá»u chẳng sao cả, tôi cÅ©ng có thuốc. Äá»™i lao cải hà ng tháng có phát được mấy đồng tiêu vặt, và cÅ©ng có thuốc để mua, bây giá» không nhÆ° năm 60 nữa rồi. Tôi rút há»™p kim tiêm bằng nhôm nhặt được ở đống rác bên cạnh trạm xá ra, cẩn tháºn đổ dúm lá thuốc của ông ta và o trong, rồi lấy trong chiếc há»™p kim tiêm rất giống há»™p Ä‘á»±ng thuốc bằng bạc nà y ra má»™t Ä‘iếu thuốc nguyên vẹn, châm lá»a hút: “Vá» thôiâ€.
Tin tức ông để lá»™ cho tôi qua vẻ trầm mặc kéo dà i ấy, còn nhiá»u hÆ¡n những gì ông nói ra. Cái há»—n loạn ở ngoà i, sá»± biến đổi vÅ© bão của lịch sá», có lẽ chÃnh ông ta cÅ©ng không nói được cho rõ rà ng. Ông ta không nói, chứng tá» rằng, loạn đến mức ông chẳng có cách nà o nói cho được; ông ta không nói, chứng tá» rằng, biến Ä‘á»™ng đến mức khiến ông mắt trợn trừng miệng á»› ra rồi. Äiá»u ấy không há» gì, tôi có thể tưởng tượng ra được. Tất thảy tù nhân lao cải Ä‘á»u là ngÆ°á»i theo chủ nghÄ©a Hê-Ghen: có thể từ “không†là m thà nh “có†ngay. Trên thế giá»›i nà y hoà n toà n không thể tồn tại không gian và thá»i gian trống rá»—ng, ở những chá»— thoạt trông tưởng chừng trống vắng ấy tháºt ra lại chứa chan niá»m hy vá»ng sống Ä‘á»™ng nhất.
Sự bố trà sắp xếp nà y của ông ta, đã khiến tôi gặp được cô ấy.
Tà i sản của ngudoc
16-10-2008, 05:12 PM
Phi Thăng Chi Háºu
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 1,213
Thá»i gian online: 3 tuần 1 ngà y 1 giá»
Thanks: 286
Thanked 0 Times in 0 Posts
ChÆ°Æ¡ng Hai
Kỳ thá»±c thì mÆ°á»i hai phạm nhân Ä‘iá»u từ các tổ đến không khó quản nhÆ° lá»i Ä‘á»™i trưởng VÆ°Æ¡ng. Äá»™i trưởng VÆ°Æ¡ng bảo rằng khó quản, là nhìn từ góc Ä‘á»™ cán bá»™ lao cải và coi tôi là con ngÆ°á»i khác vá»›i mÆ°á»i hai con ngÆ°á»i ấy. Từ thuở phát minh ra chế Ä‘á»™ ngục tù đến nay, không có biện pháp nà o sáng suốt hÆ¡n được việc dùng phạm nhân cai quản phạm nhân. Má»™t không khà dân chủ bình đẳng sẽ nhanh chóng khởi Ä‘á»™ng lên tÃnh tÃch cá»±c và tÃnh tá»± giác của phạm nhân bị cai quản. Nhất là tổ chăm sóc ruá»™ng đồng nà y của chúng tôi, ở giữa cánh đồng rá»™ng cách xa trại bảy tám dặm.
Căn nhà đất dá»±ng trên má»™t gò đất khá cao bên con mÆ°Æ¡ng nhánh; Ä‘á»™i sản xuất của công xã ở ngay bên kia mÆ°Æ¡ng đối diện vá»›i chúng tôi. Ở đây không có vá»ng gác, không có mạng Ä‘iện, không có ông cai cầm súng. Chúng tôi lại được nghe tiá»ng gà gáy, tiếng chó sủa; và o mùa hoa liá»…u quế hÆ°Æ¡ng bên phÃa mÆ°Æ¡ng nÆ°á»›c chúng tôi nở rá»™, ong của Ä‘á»™i sản xuất vù vù bay đến từng Ä‘Ã n, tá»±a hồ nhÆ° xóa bỠđược tÆ°á»ng lÅ©y thâm nghiêm ngăn cách con ngÆ°á»i vá»›i con ngÆ°á»i. Phạm nhân có gia đình dÆ°á»ng nhÆ° được trở vá» nhà , phạm nhân không có gia đình thì cảm thấy được tá»± do đôi chút. Vả lại tù nhân tá»± do Ä‘iá»u vỠđây, tất thảy Ä‘á»u là tù ngắn hạn hoặc sắp mãn hạn tù, trong những năm tháng nhÆ° thế nà y, có được cảnh Ä‘iá»n viên tốt đẹp nhÆ° thế nà y, thì hà tất còn phải trốn Ä‘i đâu?
Và o lúc lúa nẩy mầm, hoa liá»…u quế hÆ°Æ¡ng trên cây dá»c bá» mÆ°Æ¡ng bắt đầu tà n. Những bông hoa mà u và ng rá»±c rỡ, lấm tấm rụng xuống mÆ°Æ¡ng, trôi xuôi dòng nÆ°á»›c, có bông bị cà nh liá»…u rủ loà xoà mặt nÆ°á»›c cản Ä‘Æ°á»ng nÃu lại. Hoa bám quanh cà nh liá»…u lại kéo vá» vô số bông hoa và tÆ¡ liá»…u khác, chúng kết thà nh từng mảng hoa óng và ng Ä‘an xen những sợi tÆ¡ bạc lóng lánh dáºp dá»n trên mặt nÆ°á»›c. Hết ngà y lao Ä‘á»™ng ở ruá»™ng lúa vá», chúng tôi ngồi xổm trên bá» mÆ°Æ¡ng ăn cÆ¡m chiá»u. DÆ°á»›i hà ng liá»…u bên kia mÆ°Æ¡ng từng Ä‘Ã n trẻ con nông dân, đứa đứng đứa ngồi, ngây ngô chằm chằm nhìn lÅ© ngÆ°á»i quấn áo Ä‘en chúng tôi nhÆ° những con ngÆ°á»i kì dị. Quần áo Ä‘en giống hệt áo chùng thâm của cha cố trùm kÃn má»™t vẻ thần bÃ: há» can tá»™i gì nhỉ? Số kiếp nà o đã dồn Ä‘uổi há» táºp trung lại đây?…Từ đây, những tâm hồn thÆ¡ dại thấm dần ná»—i khiếp sợ cõi Ä‘á»i, khiếp sợ tÆ°Æ¡ng lai.
Nếu đại Ä‘á»™i có lÃnh gác áp giải, xếp hà ng Ä‘i dá»c bá» muÆ¡ng ra đồng là m việc, thì bà con nông dân kéo ra xem còn đông hÆ¡n nhiá»u. Ngay cả ngÆ°á»i táºn đâu đâu đến là ng nà y thăm bà con thân thÃch cÅ©ng phải xem bằng được “bá»n tù lao cải†nhÆ° xem má»™t tiết mục đặc sắc hấp dẫn.
- á»’ nhìn kìa…còn Ä‘eo cả kÃnh nữa đấy!
- Ờ tay kia, tay kia…trông đẹp trai đấy chứ!
- Sao kia! Cho mà y lấy nó là m chồng…
- Äồ chết dẫm, tao vả và o cái mồm…của mà y bây giá»!
Tất nhiên đó là đám đà n bà con gái.
Trong chốc lát hỠcãi nhau lộn ẩu ầm ỹ cả lên.
Thế là bá»—ng dÆ°ng thà nh má»™t sân khấu ngoà i trá»i, khán giả cÅ©ng là diá»…n viên rất sôi nổi. Lâu dần thà nh lệ, nếu chúng tôi ra đồng vá» trại mà không nhìn thấy há», nhất là những cô gái trẻ mặc áo hoa đứng bên kia mÆ°Æ¡ng nÆ°á»›c nhìn sang chỉ trá», thì chúng tôi lại thấy quạnh vắng, các chà ng trai Ä‘i trong hà ng, sẽ uể oải rã rá»i, dẫu rằng hôm ấy công việc chẳng nặng nhá»c gì. Nếu ngÆ°á»i ra xem đông, thì hầu nhÆ° tất cả tù nhân Ä‘á»u phấn chấn hẳn lên, Ä‘á»™i trưởng VÆ°Æ¡ng không ra lệnh hát ( hát cÅ©ng phải theo lệnh ) cÅ©ng cứ hát.
Trong tất cả “ca khúc cách mạngâ€, chúng tôi thÃch nhất hai bà i:
Mặt trá»i lặn sau núi Tây, ráng Ä‘á» bay.
Chiến sĩ bắn bia trở vỠdoanh trại.
VÃ :
NgÆ°á»i cá»™ng sản - chúng ta khác nà o những hạt giống!
Hát tá»›i từ “hạt giống†cánh tù trẻ lại nháy mắt liếc sang nhìn những cô gái đứng bên kia bá» mÆ°Æ¡ng. Äá»™i trưởng VÆ°Æ¡ng cho tù nhân hát bà i gì cÅ©ng được, nhÆ°ng phải hát cho Ä‘á»u hát cho vang, và ông chá»i ngay thằng ** Ä‘á»±c để tỠý khen ngợi. Mãi sau nà y, bá»n cảnh vệ Ä‘á» nghị vá»›i cục lao cải qua Ä‘Æ°á»ng dây lÃnh cảnh vệ, cục lao cải má»›i Ä‘Æ°a ra quy định: trong thá»i kỳ cách mạng phi thÆ°á»ng nà y, tù nhân lao Ä‘á»™ng chỉ được phép hát “Phà m là quân phản Ä‘á»™ng, anh không đánh, nó không đổ nhà oâ€. NhÆ°ng tá»›i năm 1967, cục công an, viện kiểm sát, toà án Ä‘á»u bị Ä‘áºp nát, những cÆ¡ quan nhất loạt thi hà nh chế Ä‘á»™ quân quản, đại biểu quân Ä‘á»™i “cao quý†thì “thông minh†hÆ¡n cán bá»™ lao cải xuất thân nông dân “đê tiện†- chân lý là kẻ cao quý thì thông minh, kẻ đê tiện thì ngu xuẩn ngữ lục đã phán truyá»n thế - đã cảm nháºn bằng trá»±c giác rằng các “bà i ca ngữ lục†đá»u sẵn có tÃnh chất phÆ°Æ¡ng pháp luáºn, giai cấp nà o, phe phái nà o cÅ©ng lợi dụng được, cÅ©ng Ä‘á»u được soi sáng để lÄ©nh há»™i má»i vấn Ä‘á». Và dụ cái anh gá»i là “loà i phản Ä‘á»™ng†thì bá»n há» lại bảo là cái khác kia, anh là m sao được nà o? - Äối vá»›i loại ngÆ°á»i lòng dạ khôn lÆ°á»ng ấy anh là m sao biết được trong lòng hỠ“loà i phản Ä‘á»™ng†là chỉ ai? Thế là láºp tức ra lệnh tù lao cải dứt khoát không được phép hát “bà i ca ngữ lục†nữa. NhÆ°ng ngoà i “bà i ca ngữ lục†ra, lúc đó chẳng còn bà i nà o đáng được hát cả, thế là , trong má»™t buổi liên hoan tết của Ä‘á»™i lao cải bà i “Ninh Hạ đáo tình†do tù nhân tá»± biên tá»± diá»…n, đã biến thà nh khúc ca phổ biến của Ä‘á»™i lao cải.
….
Cải tạo, cải tạo, cải cái tạo nà y à !
Buổi tối trở vá», má»™t gáo đầy a!
Hây hây! A hơ hây hây! A hơ hây!
Ở tổ trông coi ruá»™ng đồng chúng tôi, “má»™t gáo đầy†do chúng tôi cá» tù nhân trá»±c nháºt vá» gánh ra. Chúng tôi có đôi thùng thiếc lá»›n, dù là cÆ¡m gì Ä‘i nữa, thì má»—i bữa tù trá»±c nháºt cÅ©ng gánh vá» hai thùng đầy ắp. Nguyên tắc ở ngoà i là m nhiá»u hưởng nhiá»u bị phê phán tÆ¡i bá»i không còn gì, nhÆ°ng trong Ä‘á»™i lao cải trÆ°á»›c sau vẫn thi hà nh không đổi. Khi ấy dÆ°a chuá»™t đã chÃn, cà chua bắt đầu nhuốm hồng. Äi qua vÆ°á»n rau ngÆ°á»i trá»±c nháºt gánh cÆ¡m thế nà o cÅ©ng lôi vá» khối rau quả tÆ°Æ¡i ngon vừa trẩy xong. NgÆ°á»i trông coi vÆ°á»n rau cÅ©ng là tù tá»± do, mà tất cả tù tá»± do Ä‘á»u thuá»™c má»™t tầng lá»›p vá»›i nhau nên thÆ°Æ¡ng yêu nhau, no đói có nhau. Chúng tôi được ăn cà chua và dÆ°a chuá»™t sá»›m hÆ¡n cả những “ông cai†và cán bá»™ lao cải cùng vợ con của há». TÃnh tÆ°Æ¡ng đối của tá»± do ở đây được thể hiện triệt để: bất cứ ở đâu, há»… anh tá»± do hÆ¡n ngÆ°á»i khác má»™t chút thôi, anh sẽ kiếm được nhiá»u lợi lá»™c hÆ¡n; mà lợi lá»™c nhiá»u hay Ãt hoà n toà n tá»· lệ nghịch vá»›i mức Ä‘á»™ mất tá»± do ở lúc đó; ở nÆ¡i mất tá»± do nhất mà anh được buông lá»ng má»™t tý thôi, lợi lá»™c kiếm được sẽ nhiá»u nhất.
Hai gáo đầy - chứ không phải má»™t gáo đầy – ăn xong rồi lại nhai thêm má»™t đống cà chua, dÆ°a chuá»™t nữa và o, tất cả bá»n chúng tôi Ä‘á»u tức bụng không Ä‘i lại được nữa. Chúng tôi nằm ká»nh trên sÆ°á»n dốc bá» mÆ°Æ¡ng, gối đầu lên cánh tay. Äại Ä‘á»™i hết giá» là m việc vá» cả rồi, bốn bá» trở nên vắng lặng khác thÆ°á»ng. Äám quạ vá» Ä‘áºu trên cây liá»…u già ỉa xuống, phân quạ luồn qua cà nh lá rÆ¡i bồm bá»™p trên bá» mÆ°Æ¡ng phủ đầy đất và ng. Mặt trá»i khuất sau đỉnh núi, cánh đồng đã dẫn đầy nÆ°á»›c phút chốc mát dịu hẳn Ä‘i. Ếch nhái đã kêu mấy tiếng giáo đầu rá»i rạc. Tiếng kêu kéo dà i uể oải, tưởng chừng chúng Ä‘ang ngáp dà i ngái ngủ. Lát sau chúng Ä‘ua nhau gà o to tháºt lá»±c, cả cánh đồng Ä‘á»™t nhiên rá»™n rạo tiếng “ì á»™p! ì á»™p!†vừa rá»™n rà ng vừa giáºn dữ. Chúng nhÆ° muốn già nh lại thế gian từ trong tay con ngÆ°á»i, hÆ¡n nữa xem ra chúng có vẻ trà n trá» niá»m tin tất thắng. Lúc ấy, gió chiá»u cÅ©ng hiu hiu từ cánh đồng lúa mênh mông bát ngát thổi vá», kéo theo vô số những đốm sáng nhẩy nhót lấp lánh. Tôi nhắm mắt lại đắm mình và o cõi Ä‘iá»m tÄ©nh vô tri. Äiá»m tÄ©nh vô tri là trạng thái tinh thần tối Æ°u trong cảnh Ä‘á»i, cÅ©ng được rèn luyện rất tá»± nhiên trong cảnh chỠđợi dằng dặc. BÆ°á»›c ngoặc lịch sá» chÆ°a xẩy ra, con ngÆ°á»i tháºt sá»± bất lá»±c, hà nh Ä‘á»™ng mà phạm tá»™i, thì chi bằng ngấm ngầm mà suy nghÄ©.
NhÆ°ng tôi suy nghÄ© những gì? Tôi chẳng suy nghÄ© gì hết. Thế giá»›i bên ngoà i đã hoà n toà n trệch khá»i quy luáºt Mác đã tìm ra, sách vở đã bị quẳng Ä‘i, nghe đâu có thế má»›i tháºt sá»± tuân theo lá»i Mác “vÅ© khà phê phán không bằng sá»± phê phán bằng vÅ© khÃâ€. Bởi váºy, nó đã khiến Ä‘á»™i trưởng VÆ°Æ¡ng hoảng hồn, mắt trợn trừng, miệng á»› ra, còn tôi cứ tưởng mình sáng suốt tà i giá»i hÆ¡n Ä‘á»™i trưởng VÆ°Æ¡ng, cÅ©ng thấy bà ng hoà ng sá»ng sốt. Vẻ trầm mặc của Ä‘á»™i trưởng VÆ°Æ¡ng đã gây ra cho tôi cảm giác mông lung trống rá»—ng mặc dầu tôi đã gá»i gắm và o đây bao nhiêu hy vá»ng hão huyá»n viển vông mà hoà n toà n cần thiết, nhÆ°ng thá»±c sá»± thì tôi suy nghÄ© vá» xã há»™i má»™t cách vu vÆ¡ vô căn cứ mà thôi. Spi-nô-za đã nói “Dốt nát đâu có phải là luáºn cứâ€.
Mặc mẹ nó suy nghÄ© là m gì! Cứ là m má»™t tù nhân lao cải Ä‘Æ¡n giản thế thôi. Äá»™i trÆ°á»ng VÆ°Æ¡ng đối xá» vá»›i tôi khác vá»›i các tù nhân lao cải khác, nói ra tháºt xấu hồ, ngay từ xÆ°Æ¡ng tủy tôi đã là má»™t tù nhân lao cải thá»±c thụ rồi còn gì, vì trong những nghá» tôi đã là m ở Ä‘á»i nà y, thì tÃnh ra nghá» tù nhân lao cải tôi là m lâu nhất.
Nằm dưới chân bỠmương đã chán, đám tù nhân bắt đầu duỗi chân vươn tay cho thoải mái.
- Mẹ kiếp! Äêm tối thế nà y có hồn ma Ä‘Ã n bà hiện lên thì hay nhỉ.
- Ma đà n bà hiện lên nhưng đừng tóc tai rũ rượi, mà giá được môi son má phấn thì hay.
- Eo ôi! Ma thắt cổ có cái lưỡi thè lè dà i thÆ°á»n thượt Ä‘á» lòm lòm, liếm và o mặt má»™t cái, đủ hết hồn bá» mẹ rồi.
- Má»™t hồn ma con gái thì không đủ chia, tốt nhất là má»™t lÅ©, mÆ°á»i ba cô, chúng mình chia má»—i thằng ôm má»™t cô.
- Tổ trưởng của chúng mình không cần đâu, cáºu ta là trà thức mà !
- Trà thức thì sao nà o? Trà thức thì không có con b…. à ?
Tôi vẫn nhắm mắt, nhÆ°ng bất giác không nhịn được, cÅ©ng phì cÆ°á»i thà nh tiếng vá»›i há». Tôi cảm giác được lúc đó ánh mắt của há» Ä‘ang dồn cả và o tôi. Tôi được há» kÃnh trá»ng, tách tôi ra khá»i bá»n, nhÆ°ng từ ná»™i tâm tôi lại hÆ°á»›ng hẳn vá» há». Từ năm 1958, sau khi “công xã hoáâ€, ngoà i pháp luáºt ra còn thêm và o đủ các loại chế Ä‘á»™ quy định, chúng lấp kÃn má»i kẽ hở của Ä‘á»i sống nông thôn má»™t cách khắc nghiệt chÆ°a từng có. NgÆ°á»i nông dân chẳng khác gì sủng thần thân tÃn của vua Sy-ra-cu trong truyá»n thuyết cổ Hy Lạp, trên đầu lÆ¡ lá»ng má»™t lưỡi gÆ°Æ¡m Äê-mô-crÃt, không biết lúc nà o sẽ bất thần lao xuống chặt đầu… MÆ°á»i hai tổ viên trông coi đồng ruá»™ng do tôi chỉ huy, Ä‘á»u là những trai cà y lá»±c lưỡng theo việc đồng áng. Nghe há» bình tÄ©nh kể vá» tá»™i trạng của mình, thì có cảm giác khác nà o má»™t là n gió nhẹ hiu hiu thổi lÆ°á»›t giữa rừng cây.
- Khổ quá, không ăn trộm thì là m thế nà o. Bụng đói mà …
Má»™t anh chà ng mÅ©i tẹt ăn cắp phân hoá há»c cùa Ä‘á»™i Ä‘em bán, bị xá» năm năm tù, giá» kể lại anh ta còn lấy là m may lắm.
- Äáng Ä‘á»i! Tá»› lấy tiá»n chữa bệnh cho mẹ già tá»›, xá» tá»› ngồi tù năm năm, không bắt tá»› phải Ä‘á»n tiá»n nữa.
- Hì hì! Tá»› cÅ©ng may - Má»™t cáºu khác kể - Tá»› cho bò của Ä‘á»™i sản xuất ăn thế nà o mà chÆ°á»›ng bụng lên chết! Tòa há»i tá»›, anh thÃch Ä‘i lao Ä‘á»™ng cải tạo hay Ä‘á»n tiá»n? Tá»› đắn Ä‘o suy nghÄ©: Ä‘i cải tạo còn được cÆ¡m ăn, thế là tá»› đến đây. Äến đây, thấy không đến ná»—i nà o! Phải cái không có Ä‘Ã n bà . Thôi chịu Ä‘á»±ng má»™t tý váºy….
Có khi há» cÅ©ng há»i tôi:
-Tổ trưởng Chương ơi, anh là m sao mà phải và o đây?
-Tớ ấy à ? Tớ chẳng vì sao cả.
Há» toét miệng cÆ°á»i thông cảm “chẳng vì sao cả†cÅ©ng phải và o Ä‘á»™i lao cải hầu nhÆ° đã trở thà nh má»™t việc quen thuá»™c bình thÆ°á»ng quá rồi, giống nhÆ° ăn no thì ợ, nhiá»…m lạnh thì ốm, thế thôi, chẳng ai hÆ¡i đâu tìm hiểu ngá»n ngà nh: do đâu “chẳng vì sao cả†lại tống ngÆ°á»i ta và o Ä‘á»™i lao cải? Thái Ä‘á»™ chẳng há» oán thán, mặc cho Ä‘á»i mình số pháºn mình nhÆ° chiếc lá rụng lênh đênh trên dòng nÆ°á»›c, trôi dạt đến đâu thì đến của hỠđã thể hiện thái Ä‘á»™ ngoan ngoãn, nhẫn nhục, vui vá»›i mệnh trá»i ngấm sâu trong linh hồn dân tá»™c chúng ta. Sống cùng vá»›i há», có lúc tôi đâm ra nghi ngá» bản thân mình: việc gì phải suy nghÄ©? Äứng trÆ°á»›c định mệnh, suy nghÄ© liệu có Ãch gì không?
Ôi, định mệnh!
Tôi biết vì sao há» lại nghÄ© đến hồn ma Ä‘Ã n bà , nghÄ© đến con ma thắt cổ. Căn nhà đất cách xa đại Ä‘á»™i lao Ä‘á»™ng cải tạo chúng tôi Ä‘ang ở - nói theo trong sách giáo khoa chiến thuáºt của Nháºt Bản - thì là “ngôi nhà độc láºpâ€, từ những năm đầu của tháºp niên 50 xây dá»±ng nông trÆ°á»ng lao cải đến nay, vẫn đứng trÆ¡ trá»i trên cánh đồng mênh mông, bằng phẳng, trải bao năm tháng dãi gió dầm mÆ°a. NgÆ°á»i ta kể rằng và o khoảng giữa những năm 50, cái là ng nhá» bên kia mÆ°Æ¡ng nÆ°á»›c, có má»™t cô gái trẻ đẹp, chống lại việc gả bán ép buá»™c của cha mẹ, giữa ban ngà y đã băng qua mÆ°Æ¡ng và o căn nhà nà y thắt cổ tá»± tá». Ở đây thắt cổ tá»± tá» rất tiện, căn nhà trống hoang, trÆ¡ rui trÆ¡ xà , xà rui nà o cÅ©ng buá»™c được dây cả. HÆ¡n nữa và o lúc công việc đồng án đã vãn, ai còn đến căn nhà độc láºp, hoang vắng bá» không của nông trÆ°á»ng lao cải “nghiêm cấm ngÆ°á»i và o†để mà ngăn cản cô ta tá»± kết liá»…u Ä‘á»i mình kia chứ? Äám tù nhân lao cải trên mÆ°á»i năm tù ngồi, kể lại chuyện nà y đến nay vẫn rất say sÆ°a hấp dẫn.
- Ôi, xinh lắm nhá! Cô ta Ä‘i giầy Ä‘á», hai bÃm tóc to, bóng mượt! Da mặt trắng nõn, lông mà y dà i. Khi bá»n mình đỡ cô ta xuống, ngÆ°á»i hãy còn má»m….
Có ngÆ°á»i bảo, cô ta đái Æ°á»›t sÅ©ng cả quần, lưỡi cô thè ra dà i Æ¡i là dà i, nghe nói ngÆ°á»i nà o thắt cổ chết Ä‘á»u nhÆ° thế cả. NhÆ°ng phần lá»›n tù nhân lao cải Ä‘á»u cho rằng nói váºy là bêu xấu cô ta, há» ra sức vẽ cô thà nh má»™t nà ng tiên. Những tù nhân đến sau nhÆ° tôi không được nhìn táºn mắt, tất nhiên chẳng sùng bái gì cô cả, chỉ muốn cô trở lại nguyên hình má»™t con ngÆ°á»i bằng xÆ°Æ¡ng bằng thịt. “Chịu Ä‘á»±ng má»™t chút váºyâ€, những lúc bị giầy vò hà nh hạ, bất giác lại lấy cô ra là m chá»— dá»±a an ủi vá» tinh thần.
Ôi, cô gái dũng cảm, trong trắng, không rõ tên tuổi, hãy thông cảm và tha thứ cho chúng tôi nhé.
Có hôm, buổi tối nông trÆ°á»ng bá»™ có chiếu phim, Ä‘á»™i trưởng VÆ°Æ¡ng thông tri cho chúng tôi Ä‘i xem – xem phim là “há»c táºp†mà - để lại má»™t ngÆ°á»i quản nÆ°á»›c ruá»™ng ban đêm là được. Lần nà o tôi cÅ©ng để cho mÆ°á»i hai tổ viên Ä‘i hết, má»™t mình tôi ở lại “ngôi nhà độc láºpâ€. Là m lãnh đạo dẫu chỉ là thủ trưởng của tù nhân, cÅ©ng cứ phải công bằng đúng má»±c, tá»± mình phải hy sinh, có thế má»›i được sá»± tôn trá»ng và phục tùng của kẻ bị lãnh đạo. Ếch nhái ì á»™p, nÆ°á»›c mÆ°Æ¡ng róc rách, gió lÆ°á»›t trên lúa non nhÆ° than nhÆ° khóc, giống nhÆ° má»™t dà n hợp xÆ°á»›ng lúc bổng lúc trầm. Ngoà i cá»a sổ trá»i tối Ä‘en nhÆ° má»±c, trên tấm kÃnh cá»a sổ loang lổ vết bùn bẩn thỉu. Ngá»n đèn dầu bằng hạt Ä‘áºu thức cùng tôi Ä‘á»c sách. Khi tôi chỉ thấy bóng mình in má» má» lên bức tÆ°á»ng đất nham nhở bùn, tôi liá»n nghÄ© ngay số 13. MÆ°á»i ba! Con số nà y không tốt là nh tý nà o. Con số nà y sẽ gá»i cô ấy hiện ra đây mất.
Quả nhiên cô Ä‘u ngÆ°á»i từ xà nhà xuống. Thoạt tiên là má»™t đám hÆ¡i sÆ°Æ¡ng sặc sỡ chÆ°a thà nh hình thể, Ä‘á»ng lại trên mặt đất, rồi nhanh chóng ngÆ°ng tụ lại thà nh má»™t cô gái xinh đẹp sống Ä‘á»™ng hẳn hoi, hệt nhÆ° lá»i bác tù già đã nói, hai bÃm tóc Ä‘uôi sam bóng mượt, lông mà y dà i cong vút, đôi mắt lúng liếng, da dẻ, dẫu dÆ°á»›i ánh đèn dầu tù mù, cÅ©ng cứ phô ra mà u trắng hồng mÆ¡n mởn. Cô mặc cả áo bông Ä‘á» mùa đông, và đúng là cô Ä‘i giầy Ä‘á». Căn nhà đất tồi tà n sÆ¡ sà i có cô đến bá»—ng rá»™n rà ng ấm áp hẳn lên.
Cô vuốt áo nhe nhẹ, e thẹn bÆ°á»›c lại gần tôi, cất tiếng thở than não nuá»™t, sưởi ấm lòng ngÆ°á»i:
- Chao ơi, khổ quá!
- Äến đây em – Tôi Ä‘Æ°a tay ra đón cô Em khổ, anh cÅ©ng khổ, đôi ta hãy ở cùng nhau.
- Em nói anh chứ - Cô đặt tay lên vai tôi, thân hình yểu Ä‘iệu mà ấm nóng áp sát ngÆ°á»i tôi, mắt nhìn và o cuốn sách Ä‘ang mở rá»™ng trÆ°á»›c mặt tôi. - Anh khổ, chứ em không khổ nữa đâu. NgÆ°á»i ta chết Ä‘i, thì chẳng còn Ä‘au khổ gì hết.Tối nà o em cÅ©ng thấy anh chá» má»i ngÆ°á»i ngủ cả, má»›i bò dáºy Ä‘á»c sách. Hà tất phải thế nhỉ? Chá»› có hủy hoại sức khá»e nhÆ° váºy anh Æ¡i!
Giá»ng cô tháºt u buồn ai oán. Tôi ôm lấy eo lÆ°ng thon thả đáng yêu của cô. Cô tá»± cho mình là không khổ mà lại quan tâm đến tôi, Ä‘iá»u ấy khiến tôi cảm Ä‘á»™ng. Tôi cay đắng bảo:
- Em cũng khổ quá đấy. Vì đâu còn trẻ măng đã phải đi tìm cái chết? Sống dù sao cũng còn hơn chết! Giá em còn sống thì hay biết mấy?
- Sống không nổi nữa - Thân hình cô Ä‘u Ä‘Æ°a nhè nhẹ, khiến tôi có cảm giác nhÆ° chìm và o ảo má»™ng - NgÆ°á»i ta ép gả em cho ngÆ°á»i em không muốn lấy, anh bảo còn sống sao được nữa? - Giá»ng cô lại thẽ thá»t - Lúc ấy giá có anh ở đây có phải hay không. Äúng cái ngà y phải Ä‘i lấy chồng, em đã chạy đến đây treo cổ tá»± tá». Hôm ấy giá có anh, em chẳng thắt cổ đâu.
Tôi kéo cô và o lòng mình, để cô ngồi lên đùi, vuốt ve đôi bÃm tóc mượt mà :
- Tất cả Ä‘á»u do xã há»™i cả thôi. Chúng ta vẫn chÆ°a tháºt sá»± đạt tá»›i nam nữ bình đẳng, chÆ°a tháºt sá»± có tá»± do hôn nhân. Anh Ä‘á»c sách, suy nghÄ© tìm tòi xem thế nà o để xây dá»±ng má»™t xã há»™i tháºt sá»± bình đẳng giữa ngÆ°á»i và ngÆ°á»i.
Cô hầu nhÆ° không tin lá»i thuyết giáo của tôi, quay ngoắt lại bảo:
- Äến Ä‘á»i kiếp nà o má»›i được thế hả anh. Äến mÆ¡ tưởng cÅ©ng chẳng dám nữa là ! Ông bà thÆ° khu ủy chá»— chúng em cÅ©ng nói váºy, loa Ä‘Ã i cÅ©ng ra rả gà o lên luáºn Ä‘iệu ấy, nhÆ°ng có được tà gì đâu anh! Thế nhÆ°ng chết Ä‘i là hÆ¡n anh ạ! Nếu anh coi em là ngÆ°á»i sống thì em sẽ sống lại ngay - Cô lại ngẩng mặt lên âu yếm bảo - NgÆ°á»i tình lý tưởng của em! Anh đừng há»c thói ba hoa khoác lác của loa Ä‘Ã i nữa. Em hát cho anh nghe nhé. Lâu lắm rồi em không hát. Lâu nay vẫn giữ kÃn trong lòng để hát cho ngÆ°á»i em yêu.
Äoạn cô cất tiếng hát khe khẽ. Tiếng hát vẫn u buồn ai oán, nhÆ°ng trong trẻo du dÆ°Æ¡ng, trÆ°á»›c mặt tôi hiện ra bãi bồ công anh và ng rá»±c trong tiết xuân, chẳng ai trông nom, mặc cho ngÆ°á»i Ä‘á»i giầy xéo:
Pha lê trong suốt trước song.
Hà m răng ai trắng cứ trông anh cÆ°á»i.
Cá»a hai cánh mở há» má»™t phÃa.
Cất tiếng cÆ°á»i anh hãy và o đây.
Say sưa cuối mắt đầu mà y.
Là n mi chấp chới nói thay nỗi lòng…
Từng đôi chim hÆ°á»›ng trá»i nam.
Pháºn hèn em quyết ăn nằm cùng anh.
…….
NhÆ°ng đám bạn tù lao cải đã vá»!
Từ xa, đã nghe tiếng cÆ°á»i đùa ồn à o vui vẻ.
Cô gái phút chốc lại biến thà nh đám hÆ¡i sÆ°Æ¡ng sặc sỡ. Tiếng ca, thể xác, hÆ¡i ấm thảy Ä‘á»u tan biến hết. Các tổ viên của tôi, và o đến nhà , đã bá» từng vốc dÆ°a chuá»™t và cà chua ra trÆ°á»›c mặt tôi.
- Kẻ cắp đâu chịu vá» không! - Há» Ä‘ua nhau nói - ăn Ä‘i ăn Ä‘i. Giống dÆ°a nà y vá» sù sì nhÆ°ng giòn lắm đấy! - Cáºu mÅ©i tẹt Ä‘Æ°a bà n tay còn bẩn hÆ¡n cả dÆ°a, xoa liá»n mấy cái lên quả dÆ°a, coi nhÆ° đã chùi sạch Ä‘Æ°a cho tôi. Anh đã coi há» là kẻ trá»™m cắp, thì há» cÅ©ng nháºn mình là kẻ trá»™m cắp. HÆ¡n nữa khi ngÆ°á»i nông dân nà o cÅ©ng Ä‘i ăn trá»™m, không ăn trá»™m má»›i là không bình thÆ°á»ng, thì dÄ© nhiên trá»™m cắp cÅ©ng chẳng có gì đáng hổ thẹn nữa.
Rồi hỠlôi chăn đệm ra, lịch kịch rải đệm ra, dũ chăn, mùi hôi khét lẹt bỗng chốc lan toả khắp nhà . Chui và o chăn đệm rồi, hỠvẫn còn tán nhảm hồi lâu:
- Nà y, cái con Ngô Quỳnh Hoa cầm chắc là tằng tịu vá»›i Hồng ThÆ°á»ng Thanh rồi! Bá»™ Ä‘á»™i ở cùng Ä‘Æ¡n vị vá»›i nhau, suốt ngà y ra và o đụng chạm mà không ăn nằm vá»›i nhau, tá»› đếch tin.
- NgÆ°á»i miá»n nam chúa khá»e cái khoản ấy lắm. Chả là khà háºu nóng ná»±c…
- Tá»› nghe nói, ngÆ°á»i miá»n nam ra nhà xà không phân biệt nam nữ đâu nhé.
- Ở bên nÆ°á»›c Nháºt, trai gái tắm chung má»™t nhà tắm nhá!
- Cứ gì phải nÆ°á»›c Nháºt! Năm ná» tá»› lá»› xá»› mò ra Thượng Hải, cÅ©ng và o lúc nóng bức, chÃnh mắt tá»› trông thấy, má»™t lÅ© cả trai lẫn gái, đùa giỡn vùng vẫy trong má»™t hồ nÆ°á»›c lá»›n đấy!
- Không mặc quần áo à ?
- Mặc quần áo đếch gì! Mặc quần áo thì là m sao đùa giỡn vùng vẫy trong hồ nước được? Mẹ kiếp tất cả trần như nhộng.
- Cháºc, cháºc….
Còn tôi, tôi ôm cô gái của mình mà ngủ. Tôi chừa ra má»™t khoảng trống trong chăn, dà nh cho tấm thân má»m mại nhÆ°ng hÆ° ảo của cô.
Má»™t hôm, không biết Ä‘á»™i lao cải lôi ở đâu vá» bá»™ phim “Lênin tháng mÆ°á»iâ€. Anh em xem xong rất thÃch thú cảnh Va-xi-li ôm hôn từ biệt vợ.
- Ôi! Tuyệt quá! Trong phim ảnh cũng có cắn vợ.
- Hừ! Ôm lấy mặt rồi cứ thế gặm.
- Cáºu đã gặm vợ lần nà o chÆ°a! Hì hì gặm lần nà o chÆ°a?
- Nói đi, nói đi! Thà nh khẩn thì được khoan hồng, ngoan cố thì bị nghiêm trị
Thuáºt ngữ tra tấn tù nhân nhá»› rất kỹ, thÆ°á»ng luôn miệng nói hằng ngà y.
- Gặm cái đếch gì, mặt bẩn bỠmẹ! Tớ ghếch phốc một cái lên ngựa, là phóng một mạch đến Hà Tây…
Hôn “thì bẩn bá» mẹ†còn chung đụng các bá»™ pháºn khác thì không “bẩnâ€! Tình yêu tháºt ra là má»™t biểu hiện của văn hoá. Ở nÆ¡i thiếu văn hoá, ở những con ngÆ°á»i thiếu văn hoá, hoà n toà n không có thứ tình yêu thanh cao tao nhã, không có nghi lá»… phiá»n phức tao nhã thanh cao, chỉ có thứ tình dục nguyên thủy nhất và cÅ©ng là cÆ¡ bản nhất.
Và o đến nhà là tắt đèn ngay.
Ôm lấy cục cưng thân thiết nà y.
A - ới – a, là – i - ới – i!
Ngá»n đèn hạt Ä‘áºu đã tắt, trong căn nhà cô gái thắt cổ tối Ä‘en nhÆ° má»±c, má»i ngÆ°á»i đã ngủ cả. Kẻ thì ngáy, ngÆ°á»i thì nghiến răng, có anh lại rên rỉ: anh tù để chết bò kia lại nghêu ngao hát mấy câu, cuối cùng chép miệng mấy cái,rồi cÅ©ng chìm và o giấc ngủ say sÆ°a.Trong căn nhà đất nà y, má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u mÆ¡ thấy Ä‘Ã n bà , nhÆ° ánh lá»a tÄ©nh Ä‘iện, láºp loè sáng bừng lên trong mÆ¡ tưởng của cánh Ä‘Ã n ông nà y.
Ôi ma chướng! Quả là ma chướng!
Tôi không thể bảo đây là dâm đãng thấp hèn. Con ngÆ°á»i tôi, cÆ¡ thể cÆ°á»ng tráng má»›i ngoà i ba mÆ°Æ¡i tuổi của tôi cÅ©ng xốn xang rạo rá»±c thứ ma chÆ°á»›ng ấy. Kinh Pháºt “Äại trà độ luáºn†có viết:
- Há»i: Vì sao gá»i là ma quá»·?
- Äáp: Nó cÆ°á»›p Ä‘i trà tuệ tÃnh mệnh, nó phá hoại cái gốc của đạo pháp, công đức, thiện lÆ°Æ¡ng.
NghÄ©a là , Ä‘Ã n bà có thể hủy hoại sạch sà nh sanh hết má»i thứ trà tuệ, đạo đức, giáo dưỡng, lÆ°Æ¡ng thiện Trá»i đã phú cho ngÆ°á»i ta. NhÆ°ng thôi cút mẹ mà y Ä‘i cho rồi! Äã từ lâu coi tao là “kẻ thù giai cấp†lao cải má»™t lần, rồi lại lao cải hai lần, “chống phái hữu†đã qua hà ng chục năm rồi mà còn Ä‘em thÆ¡ của tao ra “bêu giá»…u cảnh cáoâ€, túm chặt lấy tao không chịu buông tha; nhà Pháºt lại còn rêu rao “lục đạo luân hồi, sống chết nối nhauâ€, tao đây thá» há»i còn đầu thai kiếp nà o nữa đâu? Những thứ trà tuệ, đạo đức, giáo dưỡng ấy còn có Ãch gì?
Tù nhân lao cải chúng tôi khi ngủ Ä‘á»u trần nhÆ° nhá»™ng, má»™t là để tiết kiệm quần áo ( ngoà i bá»™ đồ Ä‘en thui ra, quần áo lót tù nhân phải bá» tiá»n ra mua, hoặc nhá» ngÆ°á»i nhà gá»i cho ) hai là để khá»i sinh ráºn. Nằm trong chăn, lấy bà n tay thô ráp vuốt ve bá»™ ngá»±c chắc nịch khoẻ mạnh của mình tôi cảm thấy bứt rứt không yên, dÆ°á»ng nhÆ° vuốt ve má»™t con dã thú sẵn sà ng gầm rống lên. Tình yêu từ lâu đã tắt lịm trong trái tim tôi; tình yêu của tôi, ngÆ°á»i yêu của tôi đã biến Ä‘i táºn đẩu táºn đâu mất tăm mất tÃch. ChÃnh vì yêu nà ng, tôi đã không để nà ng chịu chung số pháºn hiểm nguy, tôi lìa bá» nà ng là để trả lại tá»± do cho nà ng; chÃnh vì yêu nà ng, tôi đã không nghÄ© nhiá»u đến nà ng. NghÄ© đến nà ng lại hoá ra giả dối, chẳng khác gì trút món nợ tình cảm lên thân nà ng. HÆ¡n nữa nếu tâm hồn được thÆ°Æ¡ng nhá»›, được tình yêu xoa dịu, thì không thể có sức cứng rắn của đấng trượng phu để chống chá»i vá»›i hiện thá»±c phÅ© phà ng. Tôi đã thấy quá nhiá»u: bao ngÆ°á»i đã gục đổ trÆ°á»›c hiện thá»±c phÅ© phà ng, phần lá»›n là ngÆ°á»i Ä‘a sầu Ä‘a cảm, quyến luyến gia đình, vợ bìu con dÃu.
Tình yêu thanh khiết nhÆ° Ä‘oá hoa bách hợp trằng ngần, mối tình đầu e ấp run rẩy, khuôn mặt nhá» nhắn á»ng hồng lung linh ráng chiá»u, là n hÆ°Æ¡ng u uẩn lả lÆ°á»›t, bồng bá»nh huyá»n ảo, mÆ¡ má»™ng lãng mạn kiểu Pháp, tình yêu lý tưởng kiểu Pla-Tông..v..v.. tất cả Ä‘á»u bị xoá bá» sạch trÆ¡n bởi áo Ä‘en, bởi xếp hà ng, bởi báo cáo và điểm danh, bởi khổ chiến và nhảy vá»t…Chỉ còn trÆ¡ lại đòi há»i sinh lý và thú tÃnh. Äáng sợ là chung quanh không thiếu những cô gái đáng yêu, nhÆ°ng quả tháºt trong trái tim mình đã chẳng còn mảy may rung Ä‘á»™ng của tình yêu. Thế là tình yêu khác giá»›i chỉ dồn và o xác thịt; tình yêu quay vá» vá»›i bản năng. Tình cảm và da thịt Ä‘á»u trở nên thô ráp sần sùi. Mắt chẳng còn ánh lên vẻ dịu hiá»n, mà hoá thà nh u tối nhÆ° mắt loà i cú vá». Tôi sá» thấy được trong lồng ngá»±c tôi, trong khoang bụng tôi có má»™t con váºt hung hăng dữ dằn Ä‘ang cấu xé tôi. Tôi nghe thấy hÆ¡i thở gừ gừ thâm hiểm của nó, cảm thấy má»™t mạch ngầm sục sôi nhÆ° lá»a đốt, lồng lá»™n Ä‘iên cuồng rần ráºt khắp cÆ¡ thể tôi. Äấy không phải là tôi, hoặc giả là má»™t cái tôi khác nhÆ°ng rất có thể nó sẽ lao vút ra cà o xé tôi thà nh trăm mảnh, rồi liếm láp cặp môi đẫm máu của nó, vồ chụp ngay kẻ khác giá»›i đầu tiên mà nó bắt gặp.
Tôi ngủ thiếp Ä‘i. Tôi mÆ¡ thấy Ä‘Ã n bà . NhÆ°ng ngay trong tiá»m thức tôi, Ä‘Ã n bà cÅ©ng mÆ¡ hồ mỠảo, chẳng cụ thể gì. Năm nay tôi đã 31 tuổi, từ tuổi dáºy thì cho tá»›i nay, tôi chÆ°a bao giá» cá» xát thá»±c sá»± vá»›i da thịt Ä‘Ã n bà . Tôi thèm được nhÆ° những ngÆ°á»i nông dân Ä‘ang ngủ cùng tôi trong căn nhà đất nà y, vùng nà y có táºp quán tảo hôn. Trong giấc mÆ¡ há» còn nhá»› lại cả quá trình chung đụng vá»›i ngÆ°á»i khác giá»›i. Trong những giấc mÆ¡ nÆ¡i tù ngục nà y, há» dÅ© bỠđược gông xiá»ng, tá»›i được cõi cá»±c lạc. Còn vá»›i tôi cả Ä‘Ã n bà trong mÆ¡ vẫn vô cùng trừu tượng: má»™t thứ má»m má»m không rõ hình hà i ngá» nguáºy nhÆ° giun, má»™t mảng mà u sặc sỡ của Pi-Cát-Xô thá»i cuối Ä‘á»i, má»™t đám mây trắng hoặc khói nhạt lững lá» bất định. NhÆ°ng tôi ráng sức tá»± nhủ mình : đấy chÃnh là đà n bà !
Có lúc Ä‘Ã n bà lại tan hoà và o những thứ đã khiến tôi vui thÃch say mê: Ä‘Ã n bà là điếu thuốc thÆ¡m yểu Ä‘iệu, vá»›i Ä‘Æ°á»ng cong tuyệt mỹ, là chiếc bánh mà n thầu trắng xốp, chua dôn dốt vừa ngon, là cuốn sách mở kêu sá»™t soạt, giấy trắng tá»±a mà u da, là chiếc cuốc dùng rất vừa tay có cái cán gá»— cầm và o nhÆ° nắm lấy cổ tay ai… Tôi đã cùng tất cả ngần ấy thứ rÆ¡i xuống vá»±c thẳm, hưởng thụ niá»m khoái cảm sinh lý trong cõi tối tăm vô bá» bến.
Tà i sản của ngudoc
18-10-2008, 11:13 AM
Phi Thăng Chi Háºu
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 1,213
Thá»i gian online: 3 tuần 1 ngà y 1 giá»
Thanks: 286
Thanked 0 Times in 0 Posts
ChÆ°Æ¡ng Ba
Công việc chăm sóc đồng lúa vất vả nhất trong bốn mÆ°Æ¡i ngà y, từ gieo giống, tÆ°á»›i nÆ°á»›c cho tá»›i lúc cây lúa vÆ°Æ¡n thẳng lên mặt ruá»™ng. Bốn mÆ°Æ¡i ngà y ấy gá»i là “thá»i kỳ bảo dưỡng mạâ€. Hết thá»i kỳ nà y thì cả mÆ°á»i ba ngÆ°á»i Ä‘á»u thÆ° thả hÆ¡n. Mạ non trên hÆ¡n hai trăm mẫu ruá»™ng của chúng tôi đã lên Ä‘á»u tăm tắp; hÆ¡n ba nghìn mẫu ruá»™ng xanh biếc má»™t mà u. NhÆ°ng Ä‘á»™i lao cải không rút ngÆ°á»i của chúng tôi Ä‘i. Äá»™i trưởng VÆ°Æ¡ng vốn thà nh thạo nghá» nông. Ông biết cái nhà n rá»—i của ngÆ°á»i chăm sóc Ä‘á»™ng ruá»™ng lúc nà y, chÃnh là để bù đắp lại ná»—i vất vả ngà y đêm trong bốn mÆ°Æ¡i ngà y trÆ°á»›c đó. Huống hồ, dạo nà y bên ngoà i lại Ä‘ang liên tiếp tống ngÆ°á»i và o Ä‘á»™i lao cải, đến ná»—i Ä‘á»™i tiếp đón không xuể. “Äại cách mạng văn hoá†đã sáng tạo má»™t năng suất phạm tá»™i phá ká»· lục thế giá»›i, cục lao cải ngà y ngà y còn Ä‘ang Ä‘au đầu vá»›i vấn đỠăn ở cho hà ng loạt tá»™i phạm má»›i Ä‘Æ°a và o, nên chẳng cần rút vá»™i ngÆ°á»i của tổ chúng tôi vá» trại là m gì.
Anh chà ng mÅ©i tẹt vá» trại gánh cÆ¡m kể là , anh ta gặp ở vÆ°á»n rau má»™t tù nhân vừa má»›i giải và o trại, ngÆ°á»i ấy bảo anh; công bố xét xá» của toà án dán kÃn hết cả Ä‘Æ°á»ng phố.
Trá»i Æ¡i! May mà và o sá»›m, chứ không thì bây giá» cÅ©ng bị tóm và o rồi. Và o sá»›m thì lại ra sá»›m! MÆ°á»i ba ngÆ°á»i chúng tôi Ä‘á»u lấy là m mừng, nghÄ© rằng tháºt phúc đức cho số pháºn chúng tôi.
Sau thá»i kỳ bảo dưỡng mạ, toà n bá»™ cao nguyên hoà ng thổ bá»—ng chốc hiện lên má»™t mà u xanh bao la. Bốn bá» Ä‘á»u xanh: xanh núi, xanh sông, xanh đồng ruá»™ng và cả bầu trá»i cÅ©ng tưởng chừng trà n trá» chất men ngà o ngạt mùi hÆ°Æ¡ng hoang dã say ngÆ°á»i. Äà n bồ nông bất chấp biển gá»— “nghiêm cấm ra và oâ€, bất chấp hà ng rà o dây thép gai tua tủa, cứ ung dung đến giang đôi cánh mà u tro bạc bay là là trên mặt nÆ°á»›c xanh. Chú cò lêu đêu bÆ°á»›c cháºm rãi trên ruá»™ng nÆ°á»›c, vẻ lặng lẽ trầm tÆ°, trông giống hệt Ä‘á»™i trưởng VÆ°Æ¡ng,vịt giá»i là m tổ trong đám lau lác bên mÆ°Æ¡ng tiêu, tất báºt lo toan cho cái gia đình cá»n con của chúng. Äà n chim nÆ°á»›c tung cánh bay chấp chá»›i trong nắng và ng rá»±c rỡ, tiếng chim rá»™n rà ng vang vá»ng khắp cánh đồng bát ngát. Mạ non lặng lẽ hút lấy nhá»±a sống trong lòng đất ,dáºp dá»n theo là n gió. Äất trá»i hoà n hảo chẳng cần đòi há»i gì thêm, còn con ngÆ°á»i thì khát vá»ng tình yêu.
Äá»™i trưởng VÆ°Æ¡ng thÆ°á»ng xuyên đến khu ruá»™ng lúa, tay chắp sau lÆ°ng, má»™t mình quanh quẩn trên bá» ruá»™ng, kiểm tra công việc của chúng tôi. Chiếc áo mà u xanh bá»™ Ä‘á»™i khoác há» hững trên ngÆ°á»i, ông bÆ°á»›c Ä‘i táºp tá»…nh ngả nghiêng trông chẳng khác gì má»™t con rối có gắn lò xo. Mạ đã lên Ä‘á»u, chúng tôi không sợ ông kiểm tra, cÅ©ng chẳng cần phải Ä‘i theo ông. Chúng tôi vẫn là m việc của chúng tôi nhÆ° thÆ°á»ng, mò cá, bắt vịt giá»i, hay ngồi dÆ°á»›i bóng liá»…u vá bá»™ quần áo tù chẳng bao giá» là nh lặn. Cho tá»›i má»™t hôm đã kiểm tra khắp lượt, ông đến trÆ°á»›c mặt tôi ra lệnh:
- Bảo những thằng ** ấy, sá»a sang, đắp cho chắc những miệng tÆ°á»›i tiêu, bá» ruá»™ng chá»— nà o bé đắp thêm và o. Và i ngà y nữa đại Ä‘á»™i đến là m cỠđấy.
Lúc ấy chúng tôi má»›i tất báºt đứng lên.
Sáng sá»›m ba hôm sau, chúng tôi ăn xong suất cÆ¡m trá»±c nháºt gánh vá», Ä‘ang rá»a cháºu cÆ¡m và bát Ä‘Ä©a, má»™t tổ viên Ä‘i đổ nÆ°á»›c, phấn khởi chạy vá» căn nhà đất, hét toáng lên:
- Äại Ä‘á»™i đến rồi!
Ai nấy Ä‘á»u xúc Ä‘á»™ng, kể cả tôi. Ở đại Ä‘á»™i tôi không có ngÆ°á»i thân, cÅ©ng chẳng có bạn bè, nhÆ°ng Ä‘oà n ngÆ°á»i mặc quần áo tù Ä‘en ngòm ấy vô cùng hấp dẫn tôi. Khi chÆ°a ra tổ trông coi ruá»™ng, ngà y đêm tôi sống ở đấy. Chế Ä‘á»™ luáºt lệ khắc nghiệt và máy móc đã tạo cho bầy ngÆ°á»i những táºp quán chung, luáºt lệ sống chung, và cả những tiếng lóng chỉ có chúng tôi hiểu vá»›i nhau. Tôi cÅ©ng ngÆ¡ ngÆ¡ ngác ngác buông bát Ä‘Å©a xuống, cùng má»i ngÆ°á»i lao ra cá»a.
Lâu lắm rồi mới được gặp lại đại đội ơi!
SÆ°Æ¡ng mai chÆ°a tan hết. Mặt trá»i má»›i má»c, ánh và ng da cam má»›i chỉ lấp ló ngá»n liá»…u và bạch dÆ°Æ¡ng mà n đêm còn quyến luyến mặt đất. Äứng trên gò chúng tôi nhìn vá» phÃa bắc Ä‘áºp mÆ°Æ¡ng nhánh, má»™t Ä‘oà n ngÆ°á»i má» má» xam xám nhÆ° những u hồn Ä‘ang di chuyển nhanh vá» phÃa chúng tôi. Há» từ từ tiến gần chá»— chúng tôi. Xám đã chuyển thà nh Ä‘en mặt mÅ©i há» cÅ©ng hiện rõ dần. Những khuôn mặt nghiêm trang hoặc lÆ¡i lả, khắc khổ hoặc phóng đãng, tÆ°Æ¡i cÆ°á»i hoặc ủ dá»™t, hiá»n là nh hoặc Ä‘á»™c ác, bảnh trai hoặc xấu dáng, tất cả lÆ°á»›t qua rất nhanh dá»c bá» mÆ°Æ¡ng theo tiếng chân bÆ°á»›c lá»™n xá»™n. Äiá»u khiến ngÆ°á»i ta kinh sợ lạ kỳ là phép mầu nà o đã bắt gom vỠđây đủ các hạng ngÆ°á»i khác hẳn nhau nhÆ° nÆ°á»›c vá»›i lá»a nà y, rồi Ä‘em đóng lên tất cả những khuôn mặt ấy má»™t dấu ấn “vết hằn lao cảiâ€. Vẻ mặt há» không đến ná»—i tiá»u tụy, vì và o thá»i vụ báºn rá»™n, ăn uống không đến ná»—i quá tệ. NhÆ°ng từng ấy khuôn mặt Ä‘á»u mang vẻ lạnh lùng của thầy tu khổ hạnh và vẻ Ä‘a nghi của thầy kiện già đá»i. Nhất là đưá»ng hằn pháp lệnh hai bên cánh mÅ©i nối vá»›i nếp nhăn bên mép, tạo nên cái tÆ°á»›ng “đằng xà văn nháºp khẩu†mà tÆ°á»›ng số tối kỵ “vết hằn lao cải†đau khổ, không thấy có trên gÆ°Æ¡ng mặt những công dân bình thÆ°á»ng, không những là biểu trÆ°ng cảnh ngá»™ hiện tại của há», mà còn quy định cả tâm lý u tối ảm đạm suốt Ä‘á»i há» sẽ không sao thoát nổi.
Anh em tổ trông coi đồng ruá»™ng đứng trang nghiêm trên gò đất không há» giá»…u cợt há», cÅ©ng không thấy tá»± hà o gì, lẳng lặng nhìn Ä‘oà n tù Ä‘i qua. Äứng ngoà i Ä‘oà n ngÆ°á»i ấy, chúng tôi má»›i cảm thấy uất ức nặng ná», má»›i thấy được số pháºn mình tháºt thê thảm. Tại sao lại thế nhỉ?Có đúng là chúng tôi tranh nhau từ nhà ra đây để xem đại Ä‘á»™i không! Äúng rồi, nhÆ°ng chúng tôi lại không cảm nháºn được tâm trạng của bà con trong là ng khi kéo ra xem Ä‘oà n tù lao cải. Äứng ngoà i, há» nhìn thấy má»™t thế giá»›i khác, còn chúng tôi lại nhìn thấy chÃnh bản thân mình. Äá»™i ngÅ© mà u Ä‘en ấy có má»™t chức năng là khi nó nuốt chá»ng anh, thì anh sẽ hoà tan trong đó, anh hoà n toà n không còn nữa.
Muốn nhìn rõ mặt mình phải đứng cách gương một cự ly nà o đó.
- Kìa! Hãy còn.
Trên gò đất có ngÆ°á»i quẳng má»™t Ä‘iếu thuốc đã châm vá» phÃa bá» mÆ°Æ¡ng. Cảnh vệ quay nhìn chúng tôi nhÆ°ng không can thiệp. Má»™t ngÆ°á»i tù lao cải Ä‘ang Ä‘i trên bá» mÆ°Æ¡ng vá»™i nhặt lấy, chúm miệng rÃt lấy rÃt để mấy hÆ¡i, rồi chẳng khác gì chuyá»n gáºy chạy tiếp sức, Ä‘Æ°a ngay cho ngÆ°á»i khác. Tuy chúng tôi Ä‘á»u được phát tiá»n tiêu vặt, nhÆ°ng tù trong đại Ä‘á»™i muốn mua gì chẳng được dá»… dà ng nhÆ° tù tá»± do.
Rồi anh em trong tổ chúng tôi thi nhau tung những quả cà chua, dÆ°a chuá»™t hồi hôm qua chÆ°a ăn hết sang phÃa bá» mÆ°Æ¡ng. Kẻ tung ngÆ°á»i hứng Ä‘á»u rất vui mừng hồ hởi, chẳng khác gì những cầu thủ Ä‘á»™i bóng bầu dục của nÆ°á»›c Mỹ. Tiếng cÆ°á»i đầy sức quyến rÅ© vang vá»ng trong sÆ°Æ¡ng sá»›m Ä‘ang tan dần. Có ngÆ°á»i cứ tưởng rằng tù lao cải suốt ngà y cứ ủ rÅ© rầu rÄ©. Không đâu! NhÆ° váºy thì là sao chịu Ä‘á»±ng cho hết cái hạn tù dà i dằng dặc? Cứ phải kiếm ra cái gì đó mà là m cho khuây khá»a đôi chút. Hà ng ngÅ© có phần chuệch choạc. nhÆ°ng lÃnh cảnh vệ chỉ quát “nhanh lên nà o!â€, “nhanh lên nà o!â€. Vá»›i những con ngÆ°á»i Ä‘ang cÆ°á»i, há» cÅ©ng không nỡ thúc báng súng? Có lẽ há» cÅ©ng có chút nghi ngá», những con ngÆ°á»i nà y tháºt sá»± có tá»™i chăng. Tháºt chẳng khác nà o những ngÆ°á»i bạn chiến đấu trong má»™t Ä‘Æ¡n vị bá»™ Ä‘á»™i, tôi nghÄ© thế. NhÆ°ng kẻ thù của Ä‘á»™i ngÅ© nà y là ai? Không biết! Chẳng ai có thể trả lá»i cho được, mặc dầu từ lâu hỠđã bị kết án là “kẻ thù giai cấpâ€.
Äoà n ngÆ°á»i đã qua hết. Bụi đất trên bá» mÆ°Æ¡ng dần dần lắng xuống. Nhóm Ä‘i đầu đã tá»›i bá» ruá»™ng, Ä‘á»™i trưởng VÆ°Æ¡ng Ä‘ang giục há» cởi giầy Ä‘i bá»™ xuống. Anh em tổ tôi tung hết cà chua, dÆ°a chuá»™t rồi, niá»m hứng khởi dÆ°á»ng nhÆ° vẫn chÆ°a tan, trên từng gÆ°Æ¡ng mặt vẫn thoáng má»™t nụ cÆ°á»i tinh nghịch. Äáng lý nên khóc thì há» lại cÆ°á»i. Váºy đấy là chá»— má»m yếu hay là chá»— cứng rắn của tÃnh ngÆ°á»i? Bá»—ng, má»™t ngÆ°á»i trong tổ tôi chỉ tay lên phÃa bắc, quay đầu lại phấn khởi gà o lên:
- Hãy còn nữa kìa!
Cáºu mắc tá»™i là m chết bò nghển cổ lên nhìn, rồi nhoẻn miệng cÆ°á»i ranh mãnh.
- Äá»™i nữ đấy!
Äúng là đội nữ!
NhÆ°ng từ xa không tà i nà o nháºn ra được há» là nữ. NgÆ°á»i tù để chết bò có lẽ ngá»i thấy mùi Ä‘Ã n bà bằng khứu giác. Há» cÅ©ng mặc áo tù Ä‘en tóc cắt ngắn cÅ©n. TrÆ°á»›c năm 1966, khi tôi vừa bị giải và o Ä‘á»™i lao cải, lao Ä‘á»™ng trên sân phÆ¡i thì từ xa đã phân biệt được rõ nam và nữ, vì khi ấy tù Ä‘Ã n bà vẫn còn Ä‘Æ°Æ¡c phép tết Ä‘uôi sam. Sau năm 1966 là n gió xóa bổn cÅ© ở bên ngoà i Ä‘á»™t nhiên ùa và o, chỉ trong má»™t đêm, tù Ä‘Ã n bà bất kể già trẻ Ä‘á»u phải cắt tóc bằng hết. Má»™t ngÆ°á»i nữ tù tá»± do ở vÆ°á»n rau, vốn là má»™t bà đồng Ä‘á»™i bát nhang, đã ngoà i sáu mÆ°Æ¡i tuổi, cÅ©ng bị xén nốt lá»n tóc chỉ còn và i sợi lÆ¡ thÆ¡ bạc trắng. Xá» bà bẩy năm tù giam bà không há» oán thán lại còn cảm Æ¡n chÃnh quyá»n:
- Ra tù tôi sẽ đèn nhang cúng bái cụ Mao!
Nhưng khi cắt cái búi tóc của bà thì bà kêu khóc thảm thiết, gà o đến đứt hơi khản tiếng:
- Trá»i Pháºt Æ¡i! Khốn nạn thân tôi! Khốn nạn thân tôi! Cách mạng cách đến cả túm lông cằn của tôi rồi!
Bà ta còn hát nhÆ° lên đồng, chẳng ai nghe rõ lá»i hát quái đản kỳ quặc của bà ta, chỉ biết má»™t tháng sau bà lăn ra chết. ChÃnh tôi là đại tổ trưởng đã dẫn bốn ngÆ°á»i tù Ä‘Ã n ông Ä‘i nháºp liệm cho bà . Hôm ấy chúng tôi theo sau Ä‘á»™i trưởng VÆ°Æ¡ng mặt mà y ủ dá»™t và o trại tù Ä‘Ã n bà khiêng xác bà đồng Ä‘i trÆ°á»›c mặt đám tù Ä‘Ã n bà đang sợ run nhÆ° cầy sấy. Bốn anh tù Ä‘Ã n ông khiêng không vững, tấm ván cá»a nghiêng ngả chao đảo, tá» báo phủ diện pháºp phồng rồi bay xuống đất. Tôi thấy cặp mắt thất thần khô đét của bà phẫn ná»™ hÆ°á»›ng lên trá»i. Tôi Ä‘Æ°a hai ngón tay vuốt mắt cho bà , nà o ngá» xác bà đồng đã khô quắt nhÆ° que củi, mà mi mắt vẫn còn Ä‘Ã n hồi co dãn. Tôi vuốt xuôi xuống, thì nó lại từ từ co trở lại nhÆ° ốc sên:
- Mà y là m gì thế? Tại sao bắt tao phải nhắm mắt? Tao phải mở mắt tháºt to kia.
Äứng bên ngÆ°á»i chết, cái chết thảm khốc, và điá»u bà ẩn vÄ©nh hằng chẳng ai lý giải được, đã khiến tôi bá»›t tò mò Ä‘i, tôi không dám liếc sang đám tù Ä‘Ã n bà và trại giam của há», mặc dầu đây là má»™t dịp tham quan cá»±c kỳ hiếm hoi. Chỉ khi bà đồng lại mở mắt trừng trừng nhìn lên, tôi thấy đám Ä‘Ã n bà con gái rú lên kinh hãi và khóc lóc thảm thÆ°Æ¡ng, có cả tiếng va Ä‘áºp loảng xoảng, chẳng biết ai quá hãi đánh đổ cả cháºu cÆ¡m.
Chúng tôi đã đặt bà đồng già chết không nhắm được mắt và o trong “bá»™ vá» dòn†đóng bằng gá»— bạch dÆ°Æ¡ng. “Bá»™ vá» dòn†là tiếng lóng của tù lao cải, so vá»›i từ “quan tà i ván má»ng†của nhà văn sáng tạo ra, thì hình tượng hÆ¡n nhiá»u. Xem ra bà đồng nà y vẫn còn gặp may, chứ tù chết năm 60 thì bá»™ vá» dòn cÅ©ng chẳng có, chỉ có manh chiếu cói mà thôi. Hồi ấy, suýt nữa tôi đã được bó bằng manh chiếu nhÆ° váºy.
Tù Ä‘Ã n bà và tù Ä‘Ã n ông được cách ly tuyệt đối. Äến mức tù Ä‘Ã n ông chúng tôi tưởng chừng quên hẳn là còn có tù Ä‘Ã n bà đang ở đây. NhÆ°ng rút cục thì cùng ở má»™t nông trÆ°á»ng, cùng má»™t loại lao Ä‘á»™ng, cùng Ä‘i chung má»™t con Ä‘Æ°á»ng, há» sống sá» sá» ngay cạnh chúng tôi. Có anh tù hình sá»± trẻ mÅ©i thÃnh nhÆ° chó ***, chỉ ngá»i cÅ©ng biết, tù Ä‘Ã n bà hôm nay, Ä‘i là m ở đâu, Ä‘i qua con Ä‘Æ°á»ng nà o, tháºm chà biết cả hôm nay trong Ä‘á»™i Ä‘Ã n bà đã xảy ra chuyện gì. má»™t mẩu dây bá»c cao su rÆ¡i trên Ä‘Æ°á»ng, chiếc vòng tay thay cho xuyến bạc dùng là m đồ trang sức khi há» bị tÆ°á»›c Ä‘oạt hết má»i lạc thú trên Ä‘á»i, đây chÃnh là dấu hiệu Ä‘Ã n bà của Ä‘á»™i lao cải. Mẩu dây bá»c cao su ấy đã khiến tù Ä‘Ã n ông tÆ¡ tưởng, thêu dệt bao nhiêu là chuyện. Giầy lao cải cỡ nhá», dấu chân bé xÃu nhÆ° chân trẻ con, vết chân thon thon in má» má» trên mặt đất, rồi thì vụn mà n thầu, vụn khoai tây vứt bừa trên cá» ( tù Ä‘Ã n bà thÆ°á»ng ăn Ãt hÆ¡n tù Ä‘Ã n ông ), Ä‘á»u nhÆ° lối mòn quanh co thanh vắng trong vÆ°á»n hoa, biến thà nh nÆ¡i để hai bên trai gái hẹn hò gặp gỡ. DÄ© nhiên chỉ là gặp gỡ trên tinh thần, chẳng khác gì giấc mÆ¡ trong đêm tối, vÄ©nh viá»…n chẳng bao giá» thà nh hiện thá»±c, trừ phi cả hai Ä‘á»u là tù tá»± do.
Äiểm danh chiá»u xong vá» trại, khi tất cả chÆ°a ngủ, cánh tù già ngồi sưởi bên lò lá»a kể cho tù má»›i nghe bao nhiêu chuyện trai gái phóng đãng, tù già là Hô-Me của Ä‘á»™i lao cải, lịch sá» nông trÆ°á»ng nhá» hỠđược lÆ°u truyá»n lại. Theo há» kể, Ä‘i ở tù Ä‘Ã n bà khốn đốn hÆ¡n Ä‘Ã n ông. Thần kinh yếu Ä‘uối không chịu Ä‘á»±ng được cảnh cô Ä‘Æ¡n, há» phải tìm kiếm sá»± vuốt ve, chiá»u chuá»™ng và chăm sóc. Có ngÆ°á»i đứng sau song sắt tán tỉnh lÃnh cảnh vệ:
- Ông cai ơi, con chuột nhà ông có muốn ngoáy lỠmỡ không?
Chỉ cần có dịp tốt thôi - dịp tốt bao giá» cÅ©ng do ngÆ°á»i tạo ra dịp tốt không phải từ trên trá»i rÆ¡i xuống, dây thép gai 5 ly cÅ©ng không cản nổi nhÆ°ng cÆ¡n hứng tình của há», có ngÆ°á»i lăn xả và o ôm lấy tù Ä‘Ã n ông tá»± do.
GiỠđây hỠđã đến.
SÆ°Æ¡ng mai đã tan hết. Ãnh nắng da cam đã xuống tá»›i bá» mÆ°Æ¡ng, dấu chân loạn xạ trên mặt đất trông chẳng khác gì những Ä‘Æ°á»ng hoa văn chồng chéo kỳ dị. Äây tháºt sá»± là con Ä‘Æ°á»ng lầm lá»—i đầy khổ ải. Trá»i mù sÆ°Æ¡ng nên không có gió, liá»…u xõa cà nh lặng lẽ; lau lách và cá» nÆ°á»›c rìa mÆ°Æ¡ng đứng trÆ¡ trÆ¡ chÄ©a ngá»n lên trá»i, tá»±a hồ đám tù Ä‘Ã n bà nà y chẳng có gì đáng quan tâm cả. Äoà n tù Ä‘Ã n bà bÆ°á»›c Ä‘i nhanh nhẹn, diá»…u qua chá»— chúng tôi nhÆ° Ä‘i duyệt binh vẻ khiêu khÃch ra mặt. Äúng váºy, dáng há» Ä‘i tháºt nhanh nhẹn, có ngÆ°á»i còn là m dáng thÆ°á»›t tha yểu Ä‘iệu, vì đám Ä‘Ã n bà ra là m đồng nà y còn rất trẻ.
NhÆ°ng nếu không nhìn dáng há» Ä‘i, nếu há» cÅ©ng đứng im nhÆ° lau lách và cá» nÆ°á»›c, thì ai tin được há» là đà n bà ? Cuốn Phục sinh mô tả Ma-dÆ¡-lô-va bÆ°á»›c trên đại lá»™ Vla-di-mia để Ä‘i Xi-bê-ri hình nhÆ° cô ta vẫn mặc váy; tôi không nhá»› rõ mà u trắng hay mà u xám, nhÆ°ng đúng là váy, đâu còn được trùm khăn nữa. Còn tù Ä‘Ã n bà ở đây thì mặc quần áo tù mà u Ä‘en hoà n toà n cùng kiểu vá»›i tù Ä‘Ã n ông. Quần áo nhÆ° bao tải rá»™ng thùng thình, đã dấu kÃn hết má»i nét đặc trÆ°ng nữ giá»›i của há». Há» biến thà nh má»™t loại Ä‘á»™ng váºt nam không ra nam, nữ không ra nữ, xấu xà hÆ¡n cả đám tù Ä‘Ã n ông. Há» là cái gì váºy? Há» là đà n bà ư? “Äà n bà †chẳng qua chỉ là má»™t khái niệm được gán cho há» theo thói quen mà thôi. Há» không có eo, không có ngá»±c, cÅ©ng chẳng có mông; trên từng gÆ°Æ¡ng mặt phì phị, mà u bồ quân, dẫu không có “vết hằn lao cải†nhÆ°ng vẫn toát ra vẻ hoang dã của những con thú cái. Nhiá»u ngÆ°á»i vừa Ä‘i vừa cắn hạt quỳ xanh, liếc nhìn chúng tôi bằng đôi mắt trắng dã nhÆ° cá chết, ra vẻ kênh kiệu tá»± đắc, và dÆ°á»ng nhÆ° đây chÃnh là cách há» là m dáng gợi tình. Vá» hạt quỳ dÃnh quanh miệng, bẩn thỉu chẳng khác gi đám bá»t dãi trắng xoá trong miệng phun ra.
Tôi bỗng thấy dạ dà y đau quặn lên và ợ chua.
Tôi quay mặt Ä‘i, tôi không dám nhìn há» nữa. Há» sẽ huá»· hoại lòng ngưỡng má»™ của tôi, vùi dáºp hứng thú của tôi đối vá»›i Ä‘Ã n bà , tháºm chi còn dáºp tắt cả niá»m hy vá»ng của tôi và o cuá»™c Ä‘á»i. Cứ nghÄ© nếu nhÆ° ngÆ°á»i con gái mà tôi đã từng yêu, hình tượng nghệ thuáºt phụ nữ mà tôi đã từng say sÆ°a, mà tôi đã thưởng thức, bị bắt và o đây để rồi hình hà i cÅ©ng biến dạng Ä‘i nhÆ° thế nà y, cõi Ä‘á»i nà y còn gì đáng lÆ°u luyến nữa?
Tôi quay lÆ°ng lại bá» mÆ°Æ¡ng, báºt lên những tiếng ho.
Trá»i Æ¡i! Mẹ Æ¡i!
Tôi chợt nghÄ© rằng, con ngÆ°á»i vượn đầu tiên lấy lá cây hay da thú che kÃn phần hạ bá»™ của mình, nhất định là má»™t con vượn cái….
Tà i sản của ngudoc