TT - Từ 8g hôm nay (14-6), bắt đầu lá»… viếng nguyên Thá»§ tướng Võ Văn Kiệt tại Há»™i trưá»ng Thống Nhất, TP.HCM. Cả ngà y 13-6, đông đảo ngưá»i dân đã đội mưa đến viếng chú Sáu Dân tại Bệnh viện Thống Nhất và Há»™i trưá»ng Thống Nhất trong trà n đầy tiếc thương.
16 giá» ngà y 13-6, trá»i Sà i Gòn đột ngá»™t đổ mưa tầm tã. Dòng ngưá»i đổ vá» há»™i trưá»ng Thống Nhất viếng linh cữu nguyên Thá»§ tướng ChÃnh phá»§ Võ Văn Kiệt - chú Sáu Dân - dà i dằng dặc trong mưa. Chú Sáu được đưa vỠđây lúc 10g30 từ Bệnh viện Thống Nhất.
Äại sảnh há»™i trưá»ng Thống Nhất như ấm cúng hÆ¡n khi hà ng trăm ngưá»i vá» viếng chú Sáu Dân chiá»u nay là bà con thân bằng quyến thuá»™c, bạn bè thân hữu; những đồng sá»±, cá»™ng sá»± cá»§a chú qua các thá»i kỳ... Ai cÅ©ng Ä‘au buồn, ai cÅ©ng tiếc thương và ai cÅ©ng chà o nhau bằng câu chia sẻ: "Chú ra Ä‘i đột ngá»™t quá, Ä‘au quá, tiếc quá!". Những cái nắm tay nhau rất chặt là m chúng tôi nhá»› cái nắm tay cá»§a chú Sáu Dân má»—i khi gặp chú.
Trà n ngáºp tiếc thương
Gia đình nguyên Thá»§ tướng Võ Văn Kiệt và đội quân danh dá»± là m lá»… di quan từ Bệnh viện Thống Nhất vá» Há»™i trưá»ng Thống Nhất ngà y 13-6 - Ảnh: T.T.D.
Dòng ngưá»i lặng lẽ và thà nh kÃnh và o viếng chú. Chú nằm đó, giữa há»™i trưá»ng, ấm cúng trong chiếc quan tà i giản dị. Nét mặt thanh thản vẫn thần thái như Ä‘ang ngá»§ giấc ngá»§ sâu. Khói nhang dìu dặt trong tiếng nhạc cá» bà i Hồn tá» sÄ© trầm hùng. Bà Phan Lương Cầm - vợ chú - và các con, cháu đứng má»™t bên, chắp tay bái tạ từng ngưá»i khách má»™t, cảm Æ¡n từng ngưá»i viếng ông. Mấy ngà y nay bà thiếu ngá»§, từ khi ông được đưa vá» từ Singapore trưa 11-6 và lưu giữ tại nhà vÄ©nh biệt ở Bệnh viện Thống Nhất.
Không có nhiá»u nước mắt, chỉ trà n ngáºp sá»± tiếc thương. Chưa kịp và o khuôn viên dinh Thống Nhất, trên lỠđưá»ng Nam Kỳ Khởi NghÄ©a, đạo diá»…n Lê Văn Duy ray rứt: "Anh Sáu Ä‘i khi bá»™ phim tà i liệu chúng tôi là m vá» anh vẫn còn dang dở, má»›i là m được ba táºp phim. Táºp đầu giá»›i thiệu thá»i gian anh ở TP.HCM. Táºp hai nói vá» tình cảm cá»§a anh đối vá»›i đồng bà o Hà Ná»™i và Tây Bắc. Táºp ba vá» miá»n Tây - quê hương anh. Táºp bốn dá»± định sẽ thá»±c hiện những thà nh công lá»›n mang dấu ấn trong từng giai Ä‘oạn cá»§a anh. Nhưng, không còn kịp nữa...".
Ông Duy nói: "Anh Sáu hay má»i anh em đến nhà dùng cÆ¡m, động viên, gợi ý cho anh em nghệ sÄ© sáng tác. Ãt ai biết bà i hát được nhiá»u ngưá»i yêu thÃch Em còn nhá»› hay em đã quên cá»§a Trịnh Công SÆ¡n do anh Sáu gợi ý sáng tác để kêu gá»i trà thức ở lại vì thá»i ấy có nhiá»u trà thức bá» TP ra Ä‘i".
Trước đó và o buổi sáng, ở Bệnh viện Thống Nhất, nhiá»u ngưá»i đã đến viếng khi khâm liệm chú. Ông Năm Nghị (Phạm Chánh Trá»±c, nguyên phó chá»§ tịch UBND TP.HCM) bồi hồi: "Cuá»™c Ä‘á»i chú Sáu Dân là cuá»™c Ä‘á»i lo cho dân, cho nước. Ông là m được nhiá»u việc vì việc nà o ông là m cÅ©ng vá»›i má»™t động lá»±c duy nhất: cho dân, cho nước".
Äông đảo bà con viếng nguyên Thá»§ tướng Võ Văn Kiệt trong niá»m xúc động - Ảnh: T.T.D
Ông Năm Nghị tá»± hà o là ngưá»i được là m việc vá»›i chú Sáu từ năm 1963, khi chú là bà thư Khu á»§y Sà i Gòn - Gia Äịnh, còn ông Năm Nghị trong cánh Ban cán sá»± sinh viên há»c sinh đấu tranh. Ông Năm Nghị nói rất nhiá»u thanh niên thế hệ ông và sau nà y đã sống có sá»± tác động rất mạnh mẽ cá»§a má»™t ngưá»i mang tên Võ Văn Kiệt.
Trong tâm tưởng bà con
Buổi sáng, khi chú còn nằm ở Bệnh viện Thống Nhất, bên ngoà i sân chúng tôi gặp má»™t Ä‘oà n những ông bà cụ hom hem, chân run, lưng còng, ngưá»i áo bà ba trắng, ngưá»i áo sÆ¡mi Ä‘en còn nguyên những nếp gấp vuốt cứng. Các ông bà dắt nhau qua những lối Ä‘i quanh co, tay nắm chặt và gá»i nhau à ới "Coi chừng lạc!". Äến dãy ghế đá, má»i ngưá»i má»›i buông tay nhau ra, ngồi xuống thở dốc và rút khăn tay chấm nước mắt.
Há»i má»›i biết đây là em há» gá»i chú Sáu Dân bằng anh, cháu gá»i ông Sáu Dân bằng chú, cháu gá»i bằng ông... Ngưá»i thì được xe đón từ VÅ©ng Liêm lên chiá»u qua, ngưá»i thì đón xe đò từ 1g sáng. Má»i ngưá»i lau nước mắt rồi bảo nhau: "Thấy ông Sáu vẫn hồng hà o lắm, thương quáâ€.
Gia đình nguyên Thá»§ tướng Võ Văn Kiệt và đội quân danh dá»± là m lá»… di quan từ Bệnh viện Thống Nhất vá» Há»™i trưá»ng Thống Nhất ngà y 13-6 - Ảnh: T.T.D.
Ông Hai Biểu, 83 tuổi, kể: "Ông Sáu là chú Út tui đó, ba tui thứ ba, ổng thứ chÃn nên tui vá»›i ổng thà nh ra suýt soát tuổi. Váºy chá»› ổng là m lá»›n, còn tui thì là m ruá»™ng đó giá», vì ổng giá»i. Má»™t há» có được má»™t ngưá»i váºy là mừng rồi". Bà Ba (em hỠông Sáu) thở dà i: "Má»—i lần ổng vá» VÅ©ng Liêm là má»—i lần rá»™n rà ng cả xóm. Váºy là ...". Im lặng. Ngồi má»™t hồi, ông Hai Biểu, bà Ba lại nắm tay mấy ngưá»i con cháu: "Thôi, thấy ổng lần cuối là được rồi. Tụi bay đưa tao ra bến xe, đón xe vá»".
Äoà n xe nghi thức nghiêm trang đưa nguyên thá»§ tướng Võ Văn Kiệt vá» dinh Thống Nhất. Mấy ông bà cụ vá»›i giá»ng nói và dáng Ä‘iệu "rặt" VÅ©ng Liêm lại dẫn nhau vá» sông Háºu, trả ngưá»i thân yêu cá»§a mình cho đất nước, non sông...
Ä.Ä. - P.V. - Y.T.
* Hãy đặt tên cho đại lá»™ đông - tây là đưá»ng Võ Văn Kiệt. Tôi nghÄ© rằng vá»›i công lao cống hiến cá»§a nguyên thá»§ tướng Võ Văn Kiệt dà nh cho TP.HCM, hãy đặt tên ông Võ Văn Kiệt cho con đưá»ng lá»›n cá»§a thà nh phố. Con đưá»ng nà y mang tên ông sẽ nhắc chúng ta luôn đổi má»›i, cải cách để đưa nước nhà đi lên".
NGUYỄN HỒNG PHONG
(phongnhster@...)
* "Má»›i đây thôi còn thấy ông nói trên báo chà vá» việc mở rá»™ng Hà Ná»™i, xây dá»±ng thà nh phố hai bên sông Hồng cần phải tháºn trá»ng... Váºy mà ... Tôi nghÄ© tuổi cao ai cÅ©ng có lúc vá» vá»›i đất, nhưng sá»± ra Ä‘i cá»§a ông khiến những ngưá»i dân như tôi ai cÅ©ng thấy thương tiếc, bởi ông là má»™t ngưá»i lãnh đạo lo cho dân nhiá»u. Tôi vẫn còn nhá»› những chÃnh sách đổi má»›i ông cho thi hà nh khi còn là thá»§ tướng đã khiến những công nhân là m việc tại Nhà máy Ä‘iện cÆ¡ Hà Ná»™i lúc đó như tôi rất hồ hởi, tin tưởng vì Ä‘á»i sống và thu nháºp cá»§a mình được nâng lên".
Ông NGUYỄN TRà LÂN
(50 Hà ng Cót, quáºn Hoà n Kiếm, Hà Ná»™i)
* "Những ngưá»i bạn quanh khu tôi sống ai cÅ©ng thấy bất ngá», thương tiếc khi nghe tin ông mất. Bởi ông là má»™t nhà lãnh đạo tà i năng, có Æ¡n vá»›i dân, có cống hiến không mệt má»i vá»›i đất nước.
Tôi vẫn thưá»ng xuyên theo dõi báo chà và nháºn thấy mặc dù ông đã ở cái tuổi gần đất xa trá»i rồi mà vẫn không mệt má»i trút những tâm huyết cá»§a mình vá»›i thá»i cuá»™c, vá»›i đất nước trên mặt báo. Ngưá»i dân như chúng tôi quà trá»ng những đóng góp cá»§a ông cho đất nước. Äồng thá»i cÅ©ng mong muốn đất nước mình có nhiá»u nhà lãnh đạo tà i năng, lo nhiá»u cho dân, nghÄ© nhiá»u đến đất nước như ông".
Ông NGUYỄN VÄ‚N QUÃ
(phưá»ng Hà ng Than, quáºn Ba Äình, Hà Ná»™i)
* "Äến táºn bây giá» tôi vẫn còn nhá»› y nguyên hình ảnh nguyên thá»§ tướng Võ Văn Kiệt khi ông vừa bước chân xuống sân bay Pleiku để dá»± lá»… khởi công xây dá»±ng Nhà máy thá»§y Ä‘iện Yaly. Vá»›i dáng vẻ nhanh nhẹn, hoạt bát, tác phong giản dị mà gần gÅ©i, ông đã để lại trong tôi má»™t ấn tượng vô cùng sâu Ä‘áºm vá» má»™t vị lãnh đạo cá»§a đất nước thá»i kỳ đổi má»›i.
Qua theo dõi báo chà tôi thấy ông hằng ngà y vẫn song hà nh cùng đất nước trong má»i tình huống, vụ việc. Sá»± ra Ä‘i quá đột ngá»™t cá»§a ông khiến nhiá»u ngưá»i, trong đó có tôi, cảm thấy bị hụt hẫng".
Ông NGUYỄN CHÃNH
(81 Hải Phòng, Äà Nẵng)
Ngồi hà ng giá» trên xe máy trước há»™i trưá»ng Thống Nhất trưa 13-6, anh Trần Hữu Minh (nhà ở Hạnh Thông Tây, P.11, Q.Gò Vấp, TP.HCM) nói: "Thấy báo đăng sáng nay đưa linh cữu chú Sáu vá» quà n ở đây nên mình vá»™i chạy ra để được nhìn chú Sáu lần cuối. Mình trước đây là thanh niên xung phong ở tổng đội 9, đóng quân ở cây số 96 La Ngà , Äồng Nai, xuất ngÅ© năm 1987 vá» nhà theo nghá» quay phim, chụp ảnh.
Mình ấn tượng vá» chú bởi chú rất tình cảm, sôi nổi, gần gÅ©i vá»›i thanh niên, nhất là thanh niên xung phong thà nh phố. Mình muốn và o để viếng chú lần cuối nhưng đông ngưá»i viếng quá, thôi đứng ngoà i nà y tưởng nhá»› chú cÅ©ng mãn nguyện rồi".
N.C.THÀNH
Giã biệt ngưá»i đội viên danh dá»± cá»§a Lá»±c lượng TNXP TP.HCM
TT - Xin cho tôi được gá»i lại từ thân yêu đó để giã biệt chú Sáu Dân kÃnh yêu cá»§a Lá»±c lượng Thanh niên xung phong (TNXP).
Và o những năm 1976-1977, khi Lá»±c lượng TNXP má»›i được thà nh láºp, trong đó có mảng hoạt động đưa và o giáo dục táºp thể các thà nh phần tệ nạn xã há»™i, và nhiệm vụ khó khăn đó đã được chú Sáu Dân mạnh dạn giao cho Lá»±c lượng TNXP non trẻ. Chú đã sáng láºp ra ngôi trưá»ng mang tên Thanh niên xây dá»±ng cuá»™c sống má»›i vá»›i bao ý tưởng, mong muốn tuổi trẻ TP.HCM sẽ luôn là những công dân tốt.
Má»™t ngà y cuối tuần ở cánh rừng Xuyên Má»™c, tôi cùng các TNXP ở Trưá»ng Thanh niên xây dá»±ng cuá»™c sống má»›i thấy má»™t chiếc xe Jeep lặng lẽ, không còi, không ồn ã từ từ tiến và o cổng trưá»ng. Bước xuống xe là chú Sáu Dân láºp tức đến văn phòng doanh trại thăm há»i, cùng chúng tôi dùng bữa cÆ¡m chiá»u đạm bạc cá»§a TNXP. Tối hôm đó, bên ánh đèn dầu tù mù được Ä‘iểm thêm ánh sáng bằng lá»a cá»§a cây rừng, chú Sáu Dân đã dạy chúng tôi biết bao Ä‘iá»u. Những bà i lý luáºn chÃnh trị mà chú giảng dạy cho chúng tôi đã trở thà nh lối sống, niá»m tin cá»§a biết bao TNXP chúng tôi.
Äêm ấy, tôi đã lặng lẽ khóc vì xúc động. Những đội viên ở mái trưá»ng cÅ© cá»§a tôi năm xưa chắc hôm nay cÅ©ng như tôi Ä‘ang khóc tiếc thương má»™t ngưá»i cách mạng chân chÃnh.
TRÆ¯Æ NG THỊ CẨM NHUNG
(đội viên TNXP 30 năm trước)
.........................
Bà i thÆ¡ "tổng kết cuá»™c Ä‘á»i"
TT - Ngà y 20-8-1998, Thủ tướng Võ Văn Kiệt vỠAn Giang và đã có chuyến thị sát các công trình thoát lũ ra biển Tây. Tháp tùng cùng Thủ tướng trong chuyến đi nà y, ông Nguyễn Minh Nhị (lúc đó đang là phó chủ tịch UBND tỉnh An Giang) đã có dịp trò chuyện cùng Thủ tướng, nghe Thủ tướng tâm tình vỠchuyện dân sinh.
Ông Nguyá»…n Quang Long, 50 tuổi, ở P.6, Q.8, TP.HCM, chạy xÃch lô, ngồi Ä‘á»c các bà i viết vá» chú Sáu Dân trên báo Tuổi Trẻ sáng 13-6 ở công viên Hoà ng Văn Thụ, Q.Tân Bình. Ông Long là bá»™ đội xuất ngÅ© năm 1982 sau khi hoà n thà nh nhiệm vụ ở chiến trưá»ng Campuchia. Ông nói: "Chú Sáu Dân là má»™t lãnh đạo lo cho dân nhiá»u lắm. Chú luôn quan tâm đến ngưá»i nghèo, lo cho anh em thanh niên xung phong, bá»™ đội xuất ngÅ©. Lúc không còn là m thá»§ tướng, chú vẫn lo cho dân, có những bà i báo rất chà lýâ€.
N.CÔNG THÀNH
Cảm kÃch tấm lòng cá»§a ngưá»i lãnh đạo, hai tuần sau, và o dịp nghỉ lá»… 2-9, chỉ trong độ hai giá», ông Bảy Nhị đã cho ra Ä‘á»i bà i thÆ¡ Thá»§ tướng cá»§a nhân dân. Bà i thÆ¡ sau đó đã đến tay Thá»§ tướng, do chÃnh tác giả viết lá»i đỠtặng trân trá»ng "KÃnh tặng chú Sáu Dân". Thá»§ tướng coi xong, gá»i Ä‘iện thoại cho tác giả, bảo: "Cáºu tổng kết cuá»™c Ä‘á»i tôi rồi đóâ€.
Hôm nay, nghe tin nguyên thá»§ tướng Võ Văn Kiệt qua Ä‘á»i, ông Nguyá»…n Minh Nhị rưng rưng. Ông Nhị kể lại những ká»· niệm cÅ©: "Tại há»™i thảo vá» kênh VÄ©nh Tế - Thoại Ngá»c Hầu tổ chức ở Long Xuyên cách đây gần chục năm, trong lúc giải lao, ông Võ Văn Kiệt nói: "Các tỉnh phải quan tâm nghiên cứu khoa há»c vá» vùng đất và con ngưá»i sở tại. Sắp tá»›i cÅ©ng cần phải tổ chức há»™i thảo vá» chúa Nguyá»…n, triá»u Nguyá»…n để có cái nhìn thấu đáo, công bằng trong quá trình phát triển vùng đất phương Nam nà y. Chúng ta còn nợ tiá»n nhân nhiá»u quá!".
Lại nhá»› có lần ông bảo vá»›i tôi vá» chuyện những nhân sÄ©, trà thức thá»i Nam bá»™ kháng chiến: "Chúng ta Ä‘i theo cách mạng, nếu mất chỉ mất cái quần đùi, còn há» hi sinh cả sá»± nghiệp, công danh, Ä‘iá»n sản, vinh hoa phú quÃâ€. Ông là váºy, luôn có cái nhìn Ä‘a diện.
Ông Nhị nói ông Võ Văn Kiệt có công nhiá»u vá»›i ÄBSCL: "Ngoà i hai chương trình lá»›n là khai thác Äồng Tháp Mưá»i và tứ giác Long Xuyên là hà ng loạt các chương trình nối tiếp như ngá»t hóa bán đảo Cà Mau, chương trình 327, chương trình thoát lÅ© ra biển Tây, chương trình xây dá»±ng cụm tuyến dân cư vượt lÅ© và nhà ở cho ngưá»i nghèo ÄBSCL... Trong quá trình thá»±c hiện những chương trình ấy đã phát sinh những khó khăn, buá»™c các địa phương phải "xé rà o" để thu hút nguồn nhân lá»±c, tà i chÃnh. Há»i ý kiến, ông bảo: "Cái gì có lợi cho dân mà không vi phạm pháp luáºt thì các chú cứ là m". NhỠđó mà ÄBSCL sá»›m trở thà nh vá»±a lúa cá»§a cả nước".
Giá»ng ông Nhị nghẹn ngà o: "Má»™t ngưá»i bước và o tuổi cổ lai hi như ông Kiệt mà còn dà nh hết tâm trà cho dân, cho nước như thá»i gian qua, tôi nghÄ© ông xứng đáng ở và o tầm ngưá»i hiá»n và hiếm xưa nay".
Thủ tướng của nhân dân
KÃnh tặng chú Sáu Dân
Trên cao nhìn thấu những lá»u tranh
Xem đồng biết hướng lũ thoát nhanh
Tôn ná»n, dá»±ng cá»c nâng nhà ngáºp
Gieo mùa và ng lúa, phủ đồi xanh.
Æ i! Ngưá»i Anh cả cá»§a quê hương
Ngưá»i lÃnh già đi má»i nẻo đưá»ng
Há»i nhà nông được bao nhiêu đất?
Há»i trẻ em có được đến trưá»ng?
Lo đong gạo bữa cả Hồ Thà nh
Xây Trị An dẫn điện Hòa Bình
Trằn trá»c Mưá»ng Tè sao hết khổ?
Dung Quất - miá»n Trung phải phất nhanh!
Lặn lá»™i suy tư vốn sở trưá»ng!
Chống Tây, chống Mỹ chẳng chồn chân
Phá vây già nh đất miá»n khu 9
Ná»›i rá»™ng bang giao, mở thị trưá»ng.
Lo cứ là lo bạc mái đầu
Mà lòng nà o có thấy yên đâu?
Nên lòng dân nặng ơn non nước
Tên anh đồng nghĩa chữ đồng bà o.
Vẫn là Thủ tướng của nhân dân!
Vẫn là anh Sáu má»i gia đình
Lồng lá»™ng bóng soi miá»n sông nước
Äá»i nặng ân tình, đất nặng chân.
Long Xuyên, 9-1998
NGUYỄN MINH NHỊ
TẤN ÄỨC ghi
Nguyên chá»§ tịch nước Lê Äức Anh:
Anh Sáu Dân đã là m là là m đến cùng
TT - Anh Sáu Dân (bà danh đồng chà Võ Văn Kiệt) còn sống thì còn giúp nhiá»u cho đất nước, bởi anh là ngưá»i có kinh nghiệm, lại nhiá»u trăn trở vá»›i sá»± nghiệp cách mạng và sá»± phát triển cá»§a đất nước.
Anh Sáu Dân là con ngưá»i cách mạng, lo cho cách mạng, cho đất nước. Äó là con ngưá»i trung thá»±c, thẳng thắn, là m cái gì là là m đến cùng, thấy gì được, chưa được Ä‘á»u nói thẳng không há» né tránh.
Cả hai cuá»™c kháng chiến cá»§a dân tá»™c và thá»i kỳ đổi má»›i, anh Sáu Dân luôn là ngưá»i kiên cưá»ng, nghị lá»±c, không ngại nguy hiểm, gian khổ, luôn luôn vượt lên hiểm nguy, khó khăn để hoà n thà nh nhiệm vụ. Äó là điểm nổi báºt và xuyên suốt con ngưá»i anh Võ Văn Kiệt - Sáu Dân.
Anh là má»™t trong những nhà lãnh đạo nòng cốt cá»§a Äảng, cá»§a đất nước và luôn kiên cưá»ng, vá»›i tư duy sáng tạo, khoa há»c và quyết tâm cao, đã là m là là m tá»›i cùng. Anh Võ Văn Kiệt là ngưá»i có tư tưởng cách mạng tiến công trong lÄ©nh vá»±c chÃnh trị, quân sá»± cÅ©ng như kinh tế - xã há»™i. Có lúc tư tưởng cách mạng tiến công cá»§a anh quá quyết liệt, Ä‘i trước thá»±c tiá»…n cuá»™c sống nên lúc đầu không phải đã được má»™t số ngưá»i đồng tình, á»§ng há»™.
Có lần tôi nói vá»›i anh: "Trái tim anh nóng và cả cái đầu cÅ©ng nóng". Anh Sáu Dân nói lại: "Mình nói mưá»i Ä‘iá»u, sắp trẻ chà Ãt cÅ©ng nghe được má»™t và i Ä‘iá»u".
(Theo Cổng thông tin Ä‘iện tá» ChÃnh phá»§)
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y: