- Năm Giáp Thân 144, nhân dân châu quáºn Nháºt Nam và Cá»u Chân (miá»n Trung) khởi nghÄ©a, đánh chiếm các thà nh ấp, là m lao Ä‘ao chÃnh quyá»n đô há»™ của nhà Hán.
- Năm Máºu Thân 468, tháng 4, Lý TrÆ°á»ng Nhân lãnh đạo ngÆ°á»i Việt ở Bắc Bá»™ nổi dáºy chống Tống thắng lợi, già nh được quyá»n tá»± trị và xÆ°ng là Thứ sá» Giao Châu.
- Năm Giáp thân 984, triá»u Tiá»n Lê cho đúc tiá»n “Thiên Phúc trấn bảoâ€, củng cố quốc phòng và mở mang bá» cõi, xây dá»±ng kinh đô Hoa LÆ°, Ninh Bình.
- Năm BÃnh Thân 1056, tháng 5, vua Lý Thái Tôn ban chiếu khuyến nông, bắt đầu thá»±c thi chÃnh sách khuyến khÃch phát triển nông nghiệp.
- Năm Giáp Thân 1224, tháng 11, công chúa Chiêu Thánh (Lý Chiêu Hoà ng) lên nối ngôi lúc mới 7 tuổi, trở thà nh nữ hoà ng trẻ nhất và duy nhất trong lịch sỠViệt Nam.
- Năm Nhâm Thân 1272, tháng 7, Lê Văn HÆ°u soạn xong bá»™ sách Äại Việt sá» ký đồ sá»™ gồm 30 quyển, là công trình sá» há»c toà n diện, quy mô nhất thá»i kỳ cổ trung đại Việt Nam.
- Năm Giáp Thân 1284, tháng 10, Trần HÆ°ng Äạo công bố Hịch tÆ°á»›ng sÄ© đầy nhiệt huyết và tiến hà nh tổng duyệt binh, gấp rút chuẩn bị chống 50 vạn quân Nguyên - Mông sắp sang xâm lược.
- Nguyá»…n Trãi (1380 - 1442): Sinh năm Canh Thân, quê Hà Tây, nhà văn hóa, nhà thÆ¡, danh sÄ© thá»i Hồ và Lê, bút hiệu ức Trai. Mẫn cảm, nhân háºu, Ä‘a tà i, là m quan triá»u Hồ (1400 - 1407) sau khi Ä‘á»— Thái há»c sinh (tiến sÄ©) lúc má»›i 20 tuổi. Năm 1418 và o Thanh Hóa, tạo dá»±ng chiến lược quân sá»± và đưá»ng lối ngoại giao, phò tá Lê Lợi lãnh đạo khởi nghÄ©a Lam SÆ¡n chống giặc Minh toà n thắng. Từ năm 1428, trở thà nh đại thần nhà Lê (Lê sÆ¡), đảm trách lÄ©nh vá»±c chÃnh trị văn hóa. Ngoà i Bình Ngô đại cáo oai hùng nhÆ° 1 bản tuyên ngôn Ä‘á»™c láºp, ông còn là tác giả của hà ng trăm bà i thÆ¡ thấm đẫm tinh thần yêu nÆ°á»›c thÆ°Æ¡ng dân và nhiá»u tác phẩm giá trị vá» triết há»c, tÆ° tưởng, văn luáºn, lịch sá», địa lý: Quân trung từ mệnh táºp, Văn bia VÄ©nh Lăng ở Lam SÆ¡n, Quốc âm thi táºp, DÆ° địa chÃ, ức Trai di táºp, Ngá»c ÄÆ°á»ng di cảo, Gia huấn ca.
- Năm BÃnh Thân 1416, tháng 3, Lê Lợi tổ chức Há»™i thá» LÅ©ng Nhai (Thanh Hóa), cùng 18 ngÆ°á»i kết là m anh em và dá»±ng cá» khởi nghÄ©a, nguyện chung lòng đánh giặc cứu nÆ°á»›c.
- Năm Máºu Thân 1428, tháng 1, khởi nghÄ©a Lam SÆ¡n toà n thắng. Tháng 2, Bình Ngô đại cáo được công bố nhÆ° má»™t bản tuyên ngôn Ä‘á»™c láºp của dân tá»™c. Ngà y 29 tháng 4, Lê Lợi lên ngôi Hoà ng đế, mở đầu thá»i Háºu Lê (1428-1786), đặt lại quốc hiệu là Äại Việt; đại xá, khen thưởng và miá»…n giảm tô thuế cho dân, ban hà nh luáºt lệ, thiết láºp bá»™ máy nhà nÆ°á»›c trung Æ°Æ¡ng táºp quyá»n.
Giai đoạn sau Minh thuộc
- Äà o Duy Từ (1572 - 1634): Sinh năm Nhâm Thân, quê Thanh Hóa, nhà văn hóa nghệ thuáºt và quân sá»±, danh thần thá»i chúa Nguyá»…n. Giá»i văn thÆ¡, tinh thông sá» sách, lý số và binh pháp, nhÆ°ng xuất thân dòng tá»™c là m nghá» ca xÆ°á»›ng, theo luáºt triá»u Lê - Trịnh không được Ä‘i thi, ông bá» và o Äà ng Trong láºp nghiệp. Tà i đức dần bá»™c lá»™, được chúa Nguyá»…n chiêu dụng, phong là m Ná»™i tán. Táºn tuỵ giúp chúa vá» quân sá»±, chÃnh trị, văn hóa, Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i chúa Trịnh Äà ng Ngoà i, ông từng thiết kế, chỉ đạo đắp các công trình phòng thủ quân sá»± quan trá»ng và là tác giả của bá»™ binh thÆ° Hổ trÆ°á»›ng khu cÆ¡. Bên cạnh đó, ông còn sáng tác hai khúc ngâm trÆ°á»ng ca Ngá»a long cÆ°Æ¡ng vãn (136 câu) và TÆ° Dung vãn, trở thà nh ngÆ°á»i đầu tiên là m thÆ¡ lục bát, má»™t thể loại thÆ¡ có câu chữ hà i hòa, vần Ä‘iệu nhịp nhà ng, dá»… Ä‘i và o lòng ngÆ°á»i, sau nà y phổ biến trong ná»n thi ca Việt Nam. Ông cÅ©ng sáng tác nhiá»u văn thÆ¡, ca khúc, biên đạo má»™t số Ä‘iệu múa được lÆ°u truyá»n rá»™ng rãi. Ngoà i ra, ông còn có công truyá»n bá, phát triển nghệ thuáºt hát bá»™i ở miá»n Nam, khởi thảo vở tuồng SÆ¡n háºu nổi tiếng và được coi là ông tổ của nghá» hát tuồng.
- Năm Nhâm Thân 1632, chúa Nguyá»…n ở Äà ng Trong bắt đầu cải cách mạnh mẽ việc quản lý, phân loại quan chức, quy hoạch địa giá»›i, là m sổ há»™ tịch và ấn định chế Ä‘á»™ thuế khóa.
- Nguyá»…n CÆ° Trinh (1716 - 1767): Sinh năm BÃnh Thân, quê Thừa Thiên Huế, nhà thÆ¡, danh thần thá»i chúa Nguyá»…n, bút hiệu Äạm Am. Văn võ song toà n, Ä‘á»— hÆ°Æ¡ng tiến (cá» nhân), là m quan đến Thượng thÆ° Bá»™ Lại. Ông rất được trá»ng vá»ng bởi am hiểu chÃnh trị, doanh Ä‘iá»n, ngoại giao, láºp công lá»›n trong việc mở nÆ°á»›c, an dân, có bản tÃnh liêm khiết và tà i năng thÆ¡ phú; từng gia nháºp Chiêu anh các - má»™t há»™i thÆ¡ quy tụ những cây bút nổi tiếng ở Äà ng Trong, được nể phục bởi bút pháp Ä‘á»™c đáo và phong thái tao nhã. ThÆ¡ văn ông còn truyá»n tụng nhiá»u, cả chữ Hán lẫn chữ Nôm, đặc sắc nhất là bà i vè Sãi vãi. Tác phẩm nà y dà i tá»›i 340 câu, Ä‘á» cao Nho giáo, châm biếm tà đạo, được viết vá»›i phong cách hoạt kê Ä‘a dạng, vừa trang nghiêm vừa hà i hÆ°á»›c, hùng biện mà dà dá»m, mang tÃnh triết lý nhÆ°ng rất sinh Ä‘á»™ng, có ảnh hưởng lá»›n đến nhiá»u sáng tác văn há»c dân gian nÆ°á»›c nhà .
- Năm Máºu Thân 1788, ngà y 22 tháng 12, Nguyá»…n Huệ lên ngôi Hoà ng đế (Quang Trung), đóng đô ở Phú Xuân (Huế), rồi xuất binh thần tốc ra Bắc đánh 29 vạn quân Thanh vừa trà n sang xâm lược.
- Năm Canh Thân 1812, tháng 8, soạn xong bá»™ luáºt tổng hợp lá»›n nhất trong lịch sá» phong kiến nÆ°á»›c ta là Quốc triá»u Luáºt lệ hay Luáºt Gia Long gồm 22 quyển vá»›i 398 Ä‘iá»u.
- Năm BÃnh Thân 1836, tháng 2, triá»u Nguyá»…n cá» Phạm Hữu Nháºt Ä‘em binh thuyá»n đến Ä‘o đạc và cắm mốc, xác định chủ quyá»n toà n vẹn trên quần đảo Hoà ng Sa. Tháng 7, khuyến khÃch ngÆ°á»i Việt há»c ngoại ngữ và tiến hà nh cải cách giáo dục sâu rá»™ng, định rõ kỳ sát hạch cho cả thầy lẫn trò.
- Phan Chu Trinh (1872 - 1926): Sinh năm Nhâm Thân, quê Quảng Nam, nhà thÆ¡, nhà văn, chà sÄ© yêu nÆ°á»›c thá»i cáºn đại, bút hiệu Tây Hồ, Hy Mã. Năm 1901 Ä‘á»— phó bảng, được bổ nhiệm là m Thừa biện Bá»™ Lá»…. Hoạt bát, nhạy bén, sá»›m giác ngá»™ cách mạng, năm 1905 ông từ quan, cùng các bạn Ä‘i khắp Việt Nam cổ vÅ© đấu tranh và liên kết trà thức, văn sÄ© yêu nÆ°á»›c. Năm 1906 bà máºt sang Nháºt Bản gặp Phan Bá»™ Châu, khởi xÆ°á»›ng duy tân, cải cách nÆ°á»›c nhà . Năm 1911 sang Pháp, gặp Nguyá»…n ái Quốc và Phan Văn TrÆ°á»ng, thảo luáºn vấn Ä‘á» Ä‘á»™c láºp, tá»± do, dân chủ. Năm 1925, ông vá» Sà i Gòn, sôi nổi tham gia những hoạt Ä‘á»™ng tiến bá»™. Ông để lại nhiá»u tác phẩm thÆ¡ văn đầy nhiệt huyết cách mạng và gây tiếng vang lá»›n, đóng góp tiêu biểu cho dòng văn há»c yêu nÆ°á»›c: Tây Hồ thi táºp, Santé thi táºp (gồm hÆ¡n 200 bà i thÆ¡); ThÆ° thất Ä‘iá»u (thÆ° vạch 7 tá»™i của vua bù nhìn Khải Äịnh); Giai nhân kỳ ngá»™ diá»…n ca, Quốc tỉnh hồn ca (thÆ¡ hiệu triệu, thức tỉnh đồng bà o, tạo dân khà mạnh, Ä‘á» cao dân quyá»n).
- Trần Ngá»c Diện (1884 - 1944): Sinh năm Giáp Thân, quê Tiá»n Giang, nhà văn bút danh Hồ Biểu Chánh, Thứ Tiên. Năng Ä‘á»™ng, thạo ngôn ngữ, là m ký lục, thông ngôn, được thăng dần đến chức Äốc phủ sứ. Vốn liêm khiết, thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i nghèo khổ, lại ham mê văn chÆ°Æ¡ng, ông chán ghét chÃnh trị, từ quan rồi sống vá»›i nghiệp văn đến cuối Ä‘á»i. Ông sáng tác rất nhiá»u, để lại hÆ¡n 100 cuốn tiểu thuyết và các thể loại: nghiên cứu, phê bình văn há»c, dịch thuáºt, biên đạo hát tuồng. Ông cho ra Ä‘á»i hà ng loạt tiểu thuyết đầu tiên trong văn há»c Việt Nam: Cay đắng mùi Ä‘á»i, Con nhà nghèo, Con nhà già u, CÆ°á»i gượng, Khóc thầm, Vì nghÄ©a vì tình, Ngá»n cá» gió đùa, Tình má»™ng, ở theo thá»i, Äoạn tình còn, VÆ°á»n xÆ°a ghé mắt...
- Trần Khánh GiÆ° (1896 - 1947): Sinh năm BÃnh Thân, quê Hải Phòng, nhà báo, nhà văn, bút danh Khái HÆ°ng (tạo bởi sắp xếp đảo lá»™n các chứ cái trong trên Khánh GiÆ°). Là thà nh viên sáng láºp và cây viết trụ cá»™t của nhóm Tá»± lá»±c Văn Ä‘oà n, chủ bút hai tá» tuần báo Phong Hóa, Ngà y nay. Ngoà i là m báo, viết truyện vá»›i văn phong đầy nghệ thuáºt, thÆ¡ má»™ng, hà o hoa, ông còn hăng hái tham gia các đảng phái chÃnh trị chủ trÆ°Æ¡ng chống Pháp. Ông góp công lá»›n trong việc truyá»n bá, sá» dụng chữ quốc ngữ, đồng thá»i là ngÆ°á»i tiên phong của trà o lÆ°u văn há»c lãng mạn Việt Nam vá»›i nhiá»u tác phẩm đặc sắc, các truyện dà i: Hồn bÆ°á»›m mÆ¡ tiên, Trống mái, Gia đình, Äợi chá», Thoát ly, Ná»a chừng xuân, Tiêu SÆ¡n tráng sÄ©...; các táºp truyện ngắn: Tiếng suối reo, Dá»c Ä‘Æ°á»ng gió bụi... và táºp kịch thÆ¡ Tụy lụy.
- VÅ© Äình Long (1896 - 1960): Sinh năm BÃnh Thân, quê Hà Tây, nhà soạn kịch. Yêu nghệ thuáºt, sôi nổi hoạt Ä‘á»™ng văn chÆ°Æ¡ng, báo chà và say mê viết kịch. Là m việc tại Sở Há»c chánh Hà Ná»™i, chủ trÆ°Æ¡ng thà nh láºp hà ng loạt tá» báo văn hóa và mở Nhà xuất bản Tân Dân từ năm 1925. Sau Cách mạng tháng Tám, tham gia Há»™i Văn hóa cứu quốc và năm 1954 được bầu là m Uá»· viên Ban Chấp hà nh Há»™i nghệ sÄ© Sân khấu. Ông là nhà soạn kịch Việt Nam đầu tiên và sáng tác được nhiá»u vở kịch rất giá trị: Tổ quốc trên hết, Toà án lÆ°Æ¡ng tâm, Tình trong khói lá»a, Chén thuốc Ä‘á»™c, Äà n bà má»›i, Thá» nÆ°á»›c, Tây sÆ°Æ¡ng tân kịch, Công Tôn nữ Ngá»c Dung...
- Hoà ng Ngá»c Phách (1896 - 1973): Sinh năm BÃnh Thân, quê Hà Ná»™i, nhà nghiên cứu văn há»c, bút danh Song An. Tốt nghiệp trÆ°á»ng SÆ° phạm Äông DÆ°Æ¡ng, tham gia truyá»n bá quốc ngữ, viết văn, dạy há»c nhiá»u nÆ¡i và nổi tiếng ngay khi cho xuất bản tác phẩm đầu tay là tiểu thuyết Tố Tâm (1925). Sau Cách mạng tháng Tám, giữ các chức Giám đốc của Há»c khu Bắc Ninh (1945 - 1951), Khu Giáo dục XII (1947 - 1948), trÆ°á»ng Cao đẳng SÆ° phạm Trung Æ°Æ¡ng (1951), rồi vá» công tác tại Bá»™ Giáo dục, chuyên viết sách nghiên cứu văn há»c. Ông có nhiá»u tác phẩm công phu (Thá»i thế vá»›i văn chÆ°Æ¡ng, Giai Ä‘oạn văn há»c Việt Nam...), góp phần công lá»›n trong việc hình thà nh, gìn giữ, phát triển tiếng Việt; là nhà văn lãng mạn tiá»n phong viết bằng chữ quốc ngữ đầu tiên của văn há»c nÆ°á»›c ta.…
- Nguyá»…n Khoa Văn (1908 - 1954): Sinh năm Máºu Thân, quê Thừa Thiên Huế, nhà văn cách mạng, bút danh Hải Triá»u, XÃch Nam Tá». Tháng 6-1930, ông trở thà nh đảng viên lá»›p đầu Äảng Cá»™ng sản Äông DÆ°Æ¡ng. Ngá»n bút sắc bén của ông từng áp đảo đối phÆ°Æ¡ng trong những cuá»™c bút chiến, tranh biện rầm rá»™ vá» nghệ thuáºt trên diá»…n Ä‘Ã n văn hóa Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i. Và o Sà i Gòn, gia nháºp Thà nh ủy, hoạt Ä‘á»™ng sôi nổi nên bị Pháp bắt giam năm 1931. Tháng 7-1932 ra tù, bà máºt hoạt Ä‘á»™ng cách mạng, đồng thá»i công khai viết trên các báo, tạp chà hợp pháp để truyá»n bá chủ nghÄ©a Mác và quan Ä‘iểm của Äảng vá» nghệ thuáºt vị nhân sinh. Tháng 8-1940 lại bị giặc bắt an trà ở Huế đến tháng 3-1945. Sau Cách mạng tháng Tám, tham gia kháng chiến chống Pháp, là m Giám đốc Sở Tuyên truyá»n và ủy viên Ban Chấp hà nh Chi há»™i Văn nghệ của Liên khu IV. Ông là nhà văn cách mạng tiêu biểu, vá»›i bút pháp sắc sảo, mạnh mẽ, ái quốc đã tạo nên nhiá»u chuyên Ä‘á» văn luáºn gây tiếng vang lá»›n: Duy tâm hay duy váºt, Văn sÄ© và xã há»™i, Vá» văn há»c và nghệ thuáºt... Ông được trao tặng Giải thưởng Hồ Chà Minh vá» Văn há»c Nghệ thuáºt.
- Lê Hằng PhÆ°Æ¡ng (1908 - 1973): Sinh năm Máºu Thân, quê Quảng Nam, nhà thÆ¡, bút danh Hằng PhÆ°Æ¡ng. Thuở nhá» há»c ở quê nhà , sau ra sinh sống vá»›i cha Ä‘ang là m việc tại trÆ°á»ng Viá»…n Äông Bác cổ Hà Ná»™i. Từ năm 1929, bà bắt đầu sáng tác thÆ¡ và viết báo, rất được mến má»™ bởi bút pháp đằm thắm, hồn háºu mà trong sáng, tá»± nhiên. Sau năm 1945 hoạt Ä‘á»™ng trong Há»™i phụ nữ Cứu quốc, rồi vá» là m ở Ban Nghiên cứu Văn Sá» Äịa. Bà là tác giả của hà ng loạt bà i thÆ¡ hay trên báo chÃ, sau được thu tháºp lại và xuất bản thà nh các táºp: HÆ°Æ¡ng xuân, Mùa gặt, HÆ°Æ¡ng đất nÆ°á»›c.
- Lê Long Vân (1908 - 1988): Sinh năm Máºu Thân, quê Bến Tre, nghệ sÄ© sân khấu, nghệ danh Ba Vân. Có năng khiếu và say mê ca múa nhac, từ nhỠđã dà y công luyện táºp, năm 12 tuổi gia nháºp gánh hát Äồng Bà o Ban, rồi lần lượt hoạt Ä‘á»™ng các gánh hát Tái Láºp Ban, Tân HÆ°ng Ban, NghÄ©a Hiệp Ban, PhÆ°á»›c CÆ°Æ¡ng, Äại PhÆ°á»›c CÆ°Æ¡ng, diá»…n xuất lão luyện, tinh tế đủ các vai: há», lão, Ä‘á»™c, văn, võ... Suốt 60 năm nhiệt tình vá»›i nghá» sân khấu, tà i năng của ông nổi báºt, không nghệ sÄ© nà o sánh kịp trong những vai mình thủ diá»…n, nhất là ở các vở kịch Men rượu hÆ°Æ¡ng tình, Vó ngá»±a truy phong, NgÆ°á»i ven đô, Khi ngÆ°á»i Ä‘iên biết yêu, Tây Thi gái nÆ°á»›c Việt... Tiếng tăm lừng lẫy trên toà n quốc, ông được khán giả nhiệt liệt ca ngợi vá»›i biệt hiệu thân máºt “Quái kiệt†và Nhà nÆ°á»›c phong tặng Nghệ sÄ© Nhân dân.
- Nguyá»…n Gia Trà (1908 - 1993): Sinh năm Máºu Thân, quê Hà Tây, há»a sÄ© sÆ¡n mà i. Năng Ä‘á»™ng, tá»± chủ, tà i hoa, năm 1929 và o há»c trÆ°á»ng Mỹ thuáºt Äông DÆ°Æ¡ng và trang trÃ, thiết kế phụ bản cho nhiá»u tá» báo Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i. Sau khi Pháp tái chiếm Hà Ná»™i, ông sang Trung Quốc rồi vỠđịnh cÆ° ở Sà i Gòn từ năm 1950. Vẽ rất nhiá»u tranh triển lãm trong và ngoà i nÆ°á»›c, được giá»›i há»™i há»a hết sức tán thưởng, khâm phục vá» nghệ thuáºt tạo hình má»›i lạ, Ä‘á»™c đáo. ChÃnh quyá»n Việt Nam và Pháp sÆ°u táºp tranh ông, trÆ°ng bà y tại Phủ Chủ tịch, Dinh Tổng thống, các viện bảo tà ng mỹ thuáºt ở Hà Ná»™i, Thà nh phố Hồ Chà Minh, Paris, Toulouse. Ông là báºc thầy ngà nh sÆ¡n mà i Việt Nam, để lại ấn tượng khó quên cùng những bức tranh đặc sắc: Chải tóc, Cảnh thiên thai, VÆ°á»n xuân Trung Nam Bắc, Khi tỉnh rượu lúc tà n canh…
- Năm Canh Thân 1920, ngà y 25 tháng 12 lãnh tụ Nguyá»…n ái Quốc tham dá»± đại há»™i Tour của Äãng xã há»™i Pháp, bá» phiếu ủng há»™ việc gia nháºp Quốc tế Cá»™ng sản, trở thà nh ngÆ°á»i cá»™ng sản Việt Nam đầu tiên tham gia sáng láºp Äảng Cá»™ng sản Pháp.
- Phan Ngá»c Hoan (1920 - 1989): Sinh năm Canh Thân, quê Quảng Trị, nhà thÆ¡, bút hiệu Chế Lan Viên, Chà ng Văn. Thông minh, linh Ä‘á»™ng, nghị lá»±c, là m thÆ¡ từ nhá», sá»›m sáng danh bởi bút pháp kiêu hùng, mạnh mẽ mà nhân háºu, sâu sắc, tà i hoa. Ông Ä‘i nhiá»u nÆ¡i ở cả ba miá»n Bắc - Trung - Nam, há»c, dạy văn, viết báo, tham gia kháng chiến chống Pháp. Năm 1954 táºp kết ra Bắc, hoạt Ä‘á»™ng sôi nổi, giữ nhiá»u cÆ°Æ¡ng vị quan trá»ng trong các tổ chức văn hóa (ủy viên ThÆ°á»ng trá»±c kiêm ủy viên Ban thÆ° ký của Há»™i Nhà văn, ủy viên Ban Văn hóa - Giáo dục của Quốc há»™i...), được giá»›i văn há»c nghệ thuáºt trong và ngoà i nÆ°á»›c ngưỡng má»™. Vá»›i hà ng loạt tác phẩm đầy suy tÆ° mà sắc sảo, nhạy bén: Äiêu tà n, Những bà i thÆ¡ đánh giặc, Và ng sao, Những ngà y nổi giáºn, Phê bình văn há»c, Suy nghÄ© và phê bình..., ông là nhà thÆ¡ trà tuệ và triết lý xuất sắc nhất trong ná»n thi ca hiện đại Việt Nam. Ông được trao tặng Giải thưởng Hồ Chà Minh vá» Văn há»c Nghệ thuáºt.
- Năm Nhâm Thân 1932, ngà y 10 tháng 3, mở đầu cuá»™c tranh luáºn rá»™ng rãi và quyết liệt giữa trà o lÆ°u thÆ¡ cÅ© vá»›i thÆ¡ má»›i, dẫn đến thắng lợi của phong trà o thÆ¡ má»›i, tạo bÆ°á»›c ngoặt quan trá»ng cho tiến trình ná»n thi ca nÆ°á»›c nhà .
- Năm Giáp Thân 1944, ngà y 7 tháng 5, Tổng bá»™ Việt Minh ra chỉ thị vá» chuẩn bị khởi nghÄ©a trên toà n quốc. Ngà y 22 tháng 12, thà nh láºp Äá»™i Việt Nam Tuyên truyá»n Giải phóng quân - tiá»n thân của Quân Ä‘á»™i nhân dân Việt Nam - và ngà y nà y được vinh dá»± chá»n là m ngà y Quốc phòng toà n dân.
- Năm BÃnh Thân 1956, ngà y 1 tháng 5, hÆ¡n 20 vạn công nhân và nhân dân lao Ä‘á»™ng Sà i Gòn xuống Ä‘Æ°á»ng đấu tranh chống Mỹ - Diệm. Ngà y 8 tháng 6, Bá»™ ChÃnh trị Trung Æ°Æ¡ng Äảng ra nghị quyết vá» tình hình và nhiệm vụ cách mạng miá»n Nam. Ngà y 8 tháng 10, khai mạc Äại há»™i thà nh láºp Há»™i Liên hiệp Thanh niên Việt Nam.
- Năm Máºu Thân 1968, ngà y 29 tháng 1, mở mà n cuá»™c tổng tiến công và nổi dáºy Xuân Máºu Thân chống Mỹ - ngụy đồng loạt trên khắp miá»n Nam. Ngà y 31 tháng 10, Tổng thống Mỹ Johnson buá»™c phải tuyên bố chấm dứt vô Ä‘iá»u kiện việc ném bom bắn phá miá»n Bắc Việt Nam.
- Năm Canh Thân 1980, ngà y 23 tháng 7, anh hùng Phạm Tuân cùng các phi công Liên Xô thá»±c hiện chuyến du hà nh đặc biệt, trở thà nh ngÆ°á»i Việt Nam đầu tiên bay và o vÅ© trụ. Ngà y 18 tháng 12, Quốc há»™i thông qua Hiến pháp nÆ°á»›c Cá»™ng hòa xã há»™i chủ nghÄ©a Việt Nam.
- Năm Nhâm Thân 1992, ngà y 5 tháng 4, tại Hòa Bình, khởi công xây dá»±ng hệ thống tải Ä‘iện 500 Kv Bắc - Nam. Ngà y 15 tháng 4, Quốc há»™i thông qua Hiến pháp má»›i 1992. Ngà y 22 tháng 7, Việt Nam chÃnh thức gia nháºp Hiệp Æ°á»›c Hữu nghị và Hợp tác Äông Nam á (Hiệp Æ°á»›c Bali) và nâng quan hệ ngoại giao lên cấp đại sứ vá»›i nhiá»u nÆ°á»›c trên thế giá»›i.
- Phùng Quán (1932 - 1995): Sinh năm Nhâm Thân, quê Thừa Thiên Huế, nhà văn, nhà thÆ¡. Thuở nhá» há»c ở Huế, rồi và o bá»™ Ä‘á»™i chống Pháp nÆ¡i chiến trÆ°á»ng miá»n Trung. Sau năm 1954 ra Hà Ná»™i, là m công tác thông tin tuyên truyá»n và văn há»c nghệ thuáºt. Bằng văn phong mạnh mẽ, trà n trá» nhiệt huyết, lại ngá»™ nghÄ©nh, lạ kỳ, ông tạo ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn Ä‘á»c qua các tác phẩm: Vượt Côn Äảo, Tiếng hát địa ngục Côn Äảo, Trên bá» Hiá»n LÆ°Æ¡ng, Tuổi thÆ¡ dữ dá»™i, Tiếng Ä‘Ã n trong rừng thẳm, Trăng hoà ng cung, ThÆ¡ Phùng... Ông được coi là thi sÄ© Ä‘á»™c đáo báºc nhất cả vá» lối sống lẫn bút pháp trong là ng thÆ¡ Việt Nam.
- Năm Giáp Thân 2004, cả nÆ°á»›c bÆ°á»›c và o xuân má»›i vá»›i sá»± ổn định chÃnh trị cùng những thà nh tá»±u to lá»›n, chuyển biến tÃch cá»±c vá» kinh tế, văn hóa, xã há»™i, khoa há»c - công nghệ. CÅ©ng năm nay, chúng ta ghi nhá»› và vui mừng tiến hà nh nhiá»u lá»… ká»· niệm trá»ng đại: 50 năm chiến thắng Äiện Biên Phủ (1954-2004), 60 năm thà nh láºp Quân Ä‘á»™i nhân dân (1944-2004), 200 năm quốc hiệu Việt Nam được chÃnh thức tuyên bố và công nháºn (1804-2004)...
Nguyễn Anh Hùng
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y: