Trần Thị Thu Thá»§y tên tháºt Trần Thị Thá», trú tại thôn Tám, Trảng Tranh, Tỉnh Thừa Thiên. Thuở thiếu thá»i, trà tuệ thì thưá»ng thôi, tuy thế, tÃnh Thá»§y tháºt thà , thá»§ thỉ thù thì, thá»n thà thá»n thẻn, tháºt thương! Tá»›i tuổi trăng tròn, Thá»§y tròn trặn, tươi tắn, trắng trẻo, tay tròn trÄ©nh, tóc thÆ¡m thÆ¡m, tháºt tuyệt!
Thủy tuyệt trần, tôi tả thì thô thiển. Thôi thì tà m tạm thế.
Trai tráng trong thôn Tám, từ trai tÆ¡ tá»›i tuổi tứ tuần, từ tuổi tứ tuần tá»›i tuổi thất tháºp, thoạt trông thấy Thá»§y, tất thảy tấm tắc trầm trồ:
“Trá»i! Trắng tá»±a tuyết!â€
“Thon thả thế!â€
“Tóc tháºt thướt tha!â€
“Trác tuyệt! Trác tuyệt!â€
Trai tÆ¡ thổn thức, tứ tuần tÆ¡ tưởng, thất tháºp thẫn thá». Thấy Thá»§y thấp thoáng, tất thảy táo tác, tháºp thà tháºp thò, tháºt tá»™i. Tứ tuần thách trai tÆ¡: tán thắng Thá»§y thì thua tam trâu. Thất tháºp thách tứ tuần: tán thắng Thá»§y thì thua tám thúng tiá»n. Thách thì thách thế thôi, thua Thá»§y tất tần táºt. Thá»§y tá»±a thần tiên, trai tráng trong thôn thì thô thiển, tiá»n tà i trắng trÆ¡n, thân thế thấp tè, thế thì tán tá»›i trăm tuổi!
Tiếng tăm Thá»§y truyá»n trong toà n tỉnh.Thư từ tá»›i tấp tá»›i tay Thá»§y. Thư thì thá»§ thỉ tâm tình. Thư thì tranh thá»§ trình thêm thân thế, tiá»n tà i. Thư thì than thở tức tưởi. Thư thì thêm thÆ¡, thêm tranh, trang trà tháºt trang trá»ng... Trong tám tháng trên tám trăm thư, tháºt thế!
Trai tráng trong tỉnh tìm tá»›i tán tỉnh Thá»§y tá»›i trăm thằng. Tám thằng thân tôi: Thằng Thịnh, thằng Tâm, thằng Thông, thằng Thìn, thằng Thỉ, thằng Trung, thằng Tuy, thằng Tuấn tán tỉnh tà i thế, tà ta tà tởn tá»›i tán Thá»§y, tốn tiá»n trăm tiá»n triệu, tiêu tiá»n tá»›i trắng tay, thua tiếp tục thua. Tám thằng thất thểu tìm tá»›i tôi than thở:
“Thôi! Tiá»n thế, tà i thế, táºp tá»…nh tá»›i tán Thá»§y thêm thiệt thòi.â€
Tôi thÃch Thá»§y, tuy thế tôi tỉnh táo tá»± thấy: trà tuệ tôi tầm thưá»ng, tiá»n tà i thiếu thốn, thân thế tiếng thì to, thá»±c tình thanh thế tổ tiên thôi, thân thế tôi thấp tẹt. Tôi trù tÃnh: thư từ tán tỉnh, tráºt! Tiá»n tà i: tráºt! Thân thế: tráºt. Tổ tiên ta từng truyá»n tụng: tham thì thâm. Thư từ, thân thế, tiá»n tà i... tráºt tráºt tráºt! Thua thua thua! Thá»§y thÃch tinh tế, trung thá»±c, tháºt thà , thế thôi. Tôi tÃnh toán tháºt tình tiết: từ thị trấn Tân Tiến táºn tụy tá»›i thôn Tám tìm Thá»§y tâm tình, từ từ, từ từ, tránh trắng trợn, tránh thô thiển, thỉnh thoảng thêm tà tranh, thêm tà thÆ¡ tặng Thá»§y, trá»i thương trá»i trợ thá»§ thì tất thà nh.
Trá»i thương tôi tháºt. Tá»›i thôn Tám, thấy Thá»§y trÆ¡ trá»i, thui thá»§i trên thá»m, tôi thÃch thú thấy tôi tÃnh toán trúng.
Tôi trấn tÄ©nh, từ từ tiến tá»›i táºn thá»m, thì thầm:
“Thá»§y! Tôi tên TrÃ, Trần Trá»ng TrÃ, thầy thuốc Tây...â€
“Trần Trá»ng TrÃ!â€, Thá»§y trầm trồ, “Thầy thuốc trị tim, trị tháºn, trị toà n thân thể, tiếng tăm truyá»n tám tỉnh!Trá»i, trẻ thế! Trẻ thế!†Thá»§y tấm ta tấm tắc.
Tôi trùng tên thầy TrÃ, thầy thuốc thiên tà i trên tỉnh. Thá»§y tưởng thế, tháºt trúng tá»§, trá»i toà n thương tôi!
Thấy tình thế tháºt thuáºn tiện, tôi tiếp tục thá»§ thỉ:
“Thá»§y, tôi trốn thầy, trốn thá»§ trưởng, trốn tránh tất thảy, từ thị trấn Tân Tiến tá»›i tìm Thá»§y!â€
Thủy trao tôi tách trà , thẹn thùng:
“Thá»§y tháºt tầm thưá»ng, tìm Thá»§y tháºt trá»› trêu...â€
Tôi tÃu tÃt:
“Thá»§y! Thá»§y! Thá»§y tránh tá»± ti. Thá»§y tháºt tuyệt trần, tiếng thÆ¡m truyá»n từ tỉnh Thanh tá»›i tỉnh Thừa Thiên, tháºt thế!â€
“Thầy Trà tưởng thế thôi...â€, tiếng Thá»§y trong trẻo, thánh thót.
Tôi thá»§ng thẳng tán tỉnh, thầm thầm thì thì, tu từ tháºt tốt, thỉnh thoảng thêm tà thán từ. Thấy Thá»§y thinh thÃch, tôi tấn tá»›i, thả từng tiếng tháºt tha thiết:
“Tháng tư, tôi trông thấy Thá»§y tha thướt trong thị trấn. Tôi thảng thốt: Trá»i, tiên từ trên trá»i tá»›i thị trấn! Từ tháng tư tá»›i tháng tám, tối tối tôi thao thức, trằn trá»c. Tâm thần tôi trục trặc, thân thể tiá»u tụy. Tưởng tượng thấy Thá»§y trẻ trung, tươi tắn, tôi thổn thức: Thiếu thá»§ trưởng thì thảnh thÆ¡i, thiếu trá»i thì tổn thá», thiếu Thá»§y thì tắc thở! Thá»§y! Trái tim tôi trà n trá» tình thương Thá»§y. Tôi tìm tá»›i Thá»§y trao trá»n trái tim tháºt thà , trái tim trong trắng, trái tim thân thương, trái tim trẻ trung, trái tim trung thá»±c... Tôi thá», tôi trao trá»n!â€
Thấy tôi thá» thốt tháºt tha thiết, tháºt táºn tình, Thá»§y thấy thương thương, thẹn thò túm tóc thá»n thẻn:
“Thôi thôi, Trà thôi thá» thốt...â€
Thá»§y tin tôi, tháºt tuyệt! Thế thì tôi toà n trúng tá»§, tháºt tuyệt! Tôi từ thá»§ thỉ tâm tình tiến tá»›i thá» thốt trầm trá»ng, toà n từ to tát:
“Thá»§y tin tôi, thương tôi thì tôi thôi thá» thốt. Thá»§y thiếu tin tưởng thì tôi tiếp tục thá». Tôi thương Thá»§y, tha thiết trao trá»n tình tôi tá»›i Thá»§y. Thá»§y tuyệt tình tôi thì tôi tá»± tá». Tôi theo Thá»§y tá»›i trăm tuổi, tôi tuyệt tình Thá»§y thì tôi tắc tá»!â€
“TrÃ!â€, Thá»§y thổn thức, “Thá»§y tin TrÃ, thương TrÃ...â€
Tôi trúng to, trúng to!
Trăng tròn tháng tám thấp thoáng trong tre, trá»i thu tươi tốt, tiếng thu thánh thót. Tôi tấn tá»›i tìm tay Thá»§y. Tay Thá»§y trong tay tôi.
“Thá»§y... Trà thương Thá»§y, thương tá»›i táºn tim...â€, tôi thì thầm, từ từ thÆ¡m tay Thá»§y.
Thá»§y thẽ thá»t từng tiếng, từng tiếng tháºt thương:
“TÃnh Thá»§y tháºt thà , thương thì thương tháºt. Trà tâm tình thế, Thá»§y tin. Tất thảy tình thương, Thá»§y trao trá»n. Thá»§y tin: tình ta thắm thiết!â€
Tới tháng thứ tám, tôi trâng tráo tuyệt tình Thủy. Tôi trốn tránh Thủy. Thủy tất tả tìm tôi từ tháng tám tới tháng tư, từ tỉnh Thừa Thiên tới tỉnh Thanh thì thấy tôi. Thủy túm tay tôi tấm tức:
“TrÃ! Thá»§y tìm TrÃ...â€
“Tìm tôi? Tôi tiá»n thì thiếu, tà i thì thấp. Tìm tôi tháºt trá»› trêu.â€
“TrÃ!â€, Thá»§y tức tưởi thét to.
Tôi thong thả từng tiếng:
“Tình ta thế thôi. Thương tôi, Thá»§y tất thiệt thòi.â€
“TrÃ!’’, Thá»§y thút thÃt, “Thá»§y trúng thai...’’
“Trúng thai?’’, Tôi trÆ¡ tráo tá»§m tỉm. “Thông tin tháºt trÆ¡ trẽn!’’
“Trá»i, thằng tráo trở! Tháºt tởm!†Thá»§y tức tối thét.
Thá»§y tát tôi tá»›i tấp, thụi tôi tứ tung, toà n thân tôi thâm tÃm. Tóc tai Thá»§y tÆ¡i tả, tay túm tóc tôi, tay thụi trúng tháºn tôi.
“Thôi!â€, Tôi trợn tròng, thét. “Tôi thế thôi, Thá»§y trách tôi thì trách! Tránh!†Tôi tức tốc thúc Thá»§y tránh tôi.
Tránh thoát Thá»§y, tôi túc tắc tá»›i tám tư - Tô Tịch tìm Thanh TrÃ