19-09-2008, 04:44 PM
Phi Thăng Chi Háºu
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 1,213
Thá»i gian online: 3 tuần 1 ngà y 1 giá»
Thanks: 286
Thanked 0 Times in 0 Posts
Hà nh Trình Công Ti-ki - Thor Heyerdahl
Tên truyện : Hà nh Trình Công Ti-ki
Nguyên tác : Kon Tiki
Tác giả : Thor Heyerdahl
Nguồn : http://vietnamcayda.com
Äánh máy : lonely_wolf
ChÆ°Æ¡ng I
Truyá»n thuyết vá» Công Ti-ki
Äôi khi ta tá»± thấy mình ở trong má»™t hoà n cảnh kỳ quặc và dần dần bị lôi cuốn má»™t cách tá»± nhiên và o hoà n cảnh đó. NhÆ°ng khi đã lao sâu và o bất chợt ta không khá»i ngạc nhiên và vấn đỠđặt ra là tìm hiểu vì sao sá»± việc đã diá»…n ra lạ lùng đến nhÆ° váºy. Chẳng hạn, nếu anh Ä‘i trên má»™t cái bè vá»›i má»™t con vẹt và năm bạn đồng hà nh, thế nà o cÅ©ng có lần anh thức giấc trong má»™t buổi sáng đẹp trá»i, giữa biển cả mênh mông, có thể sảng khoái hÆ¡n thÆ°á»ng lệ và anh trầm ngâm suy nghÄ©. ChÃnh trong má»™t buổi sá»›m mai đó, trong quyển nháºt ký còn ẩm hÆ¡i sÆ°Æ¡ng của tà u biển, tôi đã ghi lại: "17 tháng 5, ngà y Ä‘á»™c láºp của Na Uy. Biển mênh mông. Gió lá»™ng. Hôm nay phiên tôi là m cấp dưỡng và bắt được bảy con cá bay nằm trong khoang bè, má»™t con má»±c trên nóc ca-bin và má»™t con cá lạ ở trong túi ngủ của Toóc-xten".
Äến đây tôi ngừng bút và và i ý nghÄ© thoáng qua trong óc: “Cái ngà y 17 tháng 5 nà y má»›i kỳ quặc là m sao! Má»™t cuá»™c sống bất thÆ°á»ng vá» má»i mặt. Câu chuyện bắt đầu nhÆ° thế nà o nhỉ?â€. Quay sang trái, trÆ°á»›c mắt tôi biển xanh bao la vá»›i những đợt sóng tung bá»t trắng xóa cuồn cuá»™n Ä‘uổi theo nhau không ngừng vá» phÃa chân trá»i xa tÃt mù tắp nhÆ° Ä‘ang chạy trốn. Quay sang phải, trong ca-bin, má»™t anh chà ng nằm ngá»a, râu ria lởm chởm Ä‘ang Ä‘á»c Gá»›t. Những ngón chân anh ta khoan khoái thá»c và o khe mái bằng tre thÆ°a thá»›t của chiếc ca-bin cháºt hẹp, nÆ¡i ở chung của chúng tôi. Lấy chân gạt con vẹt xanh lăm le Ä‘áºu lên quyển nháºt ký, tôi gá»i:
- Nà y Ben. Nói có trá»i, cáºu có thể cho mình biết cái gì đã thúc đẩy chúng ta tiến hà nh công việc nà y không?
Anh chà ng hạ quyển sách của Gá»›t xuống dÆ°á»›i bá»™ râu cằm hung hung và ng óng và trả lá»i:
- Rõ chán! Cáºu biết Ä‘iá»u đó hÆ¡n mình vì chÃnh cáºu là ngÆ°á»i Ä‘á» xuất ý kiến đáng nguyá»n rủa đó. NhÆ°ng dù sao mình vẫn cho ý kiến đó tháºt là tuyệt.
ÄÆ°a ngón chân lên cao hÆ¡n, trên khe nẹp của mái ca-bin, anh ta lại bình thản Ä‘á»c tiếp tác phẩm của Gá»›t. PhÃa trÆ°á»›c ca-bin, trên mặt sà n bằng tre, ba bạn khác Ä‘ang là m việc dÆ°á»›i ánh nắng nhÆ° thiêu nhÆ° đốt. Há» Ä‘á»u mình trần, da sạm nắng, râu ráºm, lÆ°ng nhá»… nhại mồ hôi. Há» có vẻ nhÆ° chÆ°a bao giá» là m việc nà o khác hÆ¡n là lênh đênh trên má»™t cái bè theo hÆ°á»›ng tây vượt qua Thái Bình DÆ°Æ¡ng. E-rÃch, tay cầm loại thÆ°á»›c Ä‘o các vì sao để biết hÆ°á»›ng Ä‘i (còn gá»i là thÆ°á»›c lục phân) và má»™t bó giấy, bò và o ca-bin.
- Chúng ta Ä‘ang ở vị trà kinh tuyến 98 Ä‘á»™ 46 phút tây, 2 phút nam. Các cáºu Æ¡i! NhÆ° váºy là hà nh trình của chúng ta ngà y hôm qua Ä‘i khá đấy chứ!
Cầm cây bút chì của tôi, E-rÃch vẽ lên bản đồ treo trên vách tre má»™t vòng tròn nhá», cuối má»™t chuá»—i 19 vòng tròn nhá» khác tạo thà nh má»™t Ä‘Æ°á»ng cong mà điểm xuất phát là Ca-lao, hải cảng của Pê-ru. Héc-man, Nút và Toóc-xten cùng bò và o để quan sát vòng tròn nhá» má»›i vẽ. Hình tròn nà y so vá»›i hình tròn trÆ°á»›c cho thấy chúng tôi đã tiến gần những đảo của Thái Bình DÆ°Æ¡ng được bốn mÆ°Æ¡i hải lý
- Các cáºu xem nà y! GiỠđây chúng ta cách bá» biển Pê-ru 1570 km.
Héc-man kiêu hãnh nói. Nút nháºn xét má»™t cách có lý:
- Chúng ta còn phải vượt 6430 km nữa để tới những hòn đảo gần nhất.
Toóc-xten thêm và o:
- Nói cho tháºt chÃnh xác chúng ta Ä‘ang ở cách đáy biển 5000 mét và ở dÆ°á»›i mặt trăng bằng má»™t số sải tay.
Bây giá» chúng tôi Ä‘á»u rõ hiện Ä‘ang ở vị trà nà o trên biển và tôi có thể tá»± há»i mình tại sao tại sao chúng tôi lại ở đây. Con vẹt xanh Ãt chú ý Ä‘iá»u đó. Äiá»u nó thÃch thú là được Ä‘áºu trên quyển nháºt ký. Trong khi đó, biển vẫn trải tròn mênh mông bao la khoảng trá»i. Mà u xanh nÆ°á»›c biển nhÆ° chá»i vá»›i mà u xanh của trá»i. Phải chăng có thể má»i việc đã bắt đầu và o mùa đông trÆ°á»›c tại văn phòng má»™t viện bảo tà ng ở Niu-oóc hay có thể là mÆ°á»i năm trÆ°á»›c nữa trên má»™t hòn đảo nhá» của quần đảo Mác-ki-dÆ¡ nằm giữa Thái Bình DÆ°Æ¡ng. Nếu nhÆ° gió mùa đông bắc đẩy chúng tôi quá vá» hÆ°á»›ng nam, biết đâu chúng tôi sẽ cáºp bến hòn đảo nhỠấy hay vá» phÃa đảo Ta-hi-ti và quần đảo Tu-a-mô-tu. Tôi hình dung lại rất rõ hòn đảo nhá» vá»›i những dãy núi mà u xám xịt lởm chởm vá»›i rừng xanh tá»a theo sÆ°á»n núi đến táºn biển và những hà ng dừa mảnh dẻ trên bá» biển Ä‘ang Ä‘u Ä‘Æ°a trong gió. Hòn đảo nhỠđó là Pha-tuy-hi-va. Từ đảo đó đến chá»— chúng tôi Ä‘ang lênh đênh trong không gian không có đất liá»n nà y Ãt nhất cÅ©ng hà ng nghìn hải lý. Trong óc đã gợi lại hình ảnh thung lÅ©ng nhá» hẹp U-i-a, nÆ¡i nó tá»a ra biển cả và nhá»› rất rõ má»—i buổi chiá»u từ bãi biển hoang vu, chúng tôi ngồi ngắm đại dÆ°Æ¡ng bao la vô táºn ấy nhÆ° thế nà o. Hồi ấy, tôi cùng Ä‘i vá»›i vợ tôi chứ không chung đụng vá»›i lÅ© quỉ ráºm râu nhÆ° ngà y nay. Chúng tôi sÆ°u tầm đủ loại Ä‘á»™ng váºt, những tượng quà và những di tÃch khác của má»™t ná»n văn hóa thá»i cổ xÆ°a đã suy tà n. Äặc biệt tôi nhá»› lại má»™t buổi tối và không thể tin rằng thế giá»›i văn minh hình nhÆ° là hÆ° ảo và xa lạ; chúng tôi đã sống gần má»™t năm trên đảo mà chỉ có chúng tôi duy nhất là ngÆ°á»i da trắng. Tá»± nguyện từ bá» má»i lợi Ãch và ná»—i Ä‘au khổ của cuá»™c sống văn minh, chúng tôi sống trên má»™t cái chòi do chúng tôi tá»± là m dÆ°á»›i bóng những rặng dừa trên bá» biển, sinh sống bằng những thứ mà rừng nhiệt Ä‘á»›i và Thái Bình DÆ°Æ¡ng có thể cung cấp cho chúng tôi.
Qua cái trÆ°á»ng há»c gian khổ nhÆ°ng hiệu quả ấy, chúng tôi đã thu tháºp được má»™t số kiến thức vá» những vấn Ä‘á» kỳ lạ của Thái Bình DÆ°Æ¡ng. Tôi cho rằng vá» mặt váºt chất và tinh thần, chúng tôi đã lần theo dấu vết của những ngÆ°á»i cổ xÆ°a đầu tiên, từ má»™t xứ sở xa lạ nà o đó đã Ä‘i đến các đảo nà y. Và tiếp đó những con cháu há», ngÆ°á»i Pô-li-nê-di đã sinh sống bình yên trên đảo cho đến ngà y những ngÆ°á»i cùng mà u da trắng nhÆ° chúng tôi đã xuất hiện đổ bá»™ lên quần đảo, má»™t tay cầm kinh thánh, tay kia cầm thuốc nổ và rượu mạnh. Tối hôm đó nhÆ° biết bao lần trÆ°á»›c, chúng tôi ngồi trên bãi cát dÆ°á»›i ánh trăng vằng vặc nhìn ra biển. Tỉnh táo và hòa mình trong cảnh thần tiên bao quanh mình, chúng tôi không bá» qua má»™t cảm xúc nà o: vừa hÃt thở hÆ°Æ¡ng thÆ¡m của rừng ráºm, mùi nồng mặn từ biển cả, vừa lắng nghe tiếng gió xà o xạc thổi trên những ngá»n dừa. Tiếng gió bị lấp Ä‘i bởi tiếng gầm vang rất Ä‘á»u đặn của những ngá»n sóng cả từ ngoà i khÆ¡i trà n và o bá», xô và o vách đá lấp lánh và tung lên nhÆ° núi lở. Sau đó trở lại im lặng khi sóng bể rút ra để chuẩn bị cho má»™t cuá»™c tấn công má»›i và o bá» biển gan góc cứng rắn. Vợ tôi nói:
- Tháºt lạ, ở phÃa bá» bên kia đảo không bao giá» có những ngá»n sóng nà y.
Tôi trả lá»i:
- Không, vì chúng ta ở chá»— quay ra phÃa có gió thổi.
Cứ nhÆ° váºy chúng tôi ngồi ngắm biển. Biển nhÆ° muốn khẳng định là từ hÆ°á»›ng đông đến, phải từ hÆ°á»›ng đông, hÆ°á»›ng đông. Äó là cÆ¡n gió đông muôn thuở vượt qua chân trá»i là m xáo Ä‘á»™ng sóng biển, khoét sâu xuống và cuốn những là n sóng đến các đảo ấy mà chúng tấn công không ngừng để cuối cùng tan Ä‘i, khi chạm những vách đá và đá ngầm. Còn gió thì vượt qua bá» biển, qua rừng, qua núi, tiếp tục cuá»™c hà nh trình qua các đảo vá» hÆ°á»›ng tây, phÃa mặt trá»i lặn... Biển cả và những đám mây ngay từ ngà y sÆ¡ khai vẫn Ä‘i theo hÆ°á»›ng đó nhÆ° váºy. Những ngÆ°á»i đầu tiên đặt chân lên những hòn đảo nà y cÅ©ng biết rõ Ä‘iá»u đó. Ngay cả chim muông và côn trùng cÅ©ng hiểu nhÆ° váºy. Cá» cây trên đảo cÅ©ng bị sá»± kiện nà y chi phối. Và chÃnh bản thân chúng tôi cÅ©ng biết rằng ở xa, xa tÃt phÃa bên kia chân trá»i, ở táºn phÃa đông nÆ¡i Ä‘ang có những đám mây hiện ra, cách đây 8000 km, là bá» biển Nam Mỹ, mà giữa chúng tôi vá»›i bá» biển ấy chỉ là biển cả mênh mông. Vừa nhìn mây trôi và mặt biển cuá»™n sóng dÆ°á»›i ánh trăng, chúng tôi ngồi nghe má»™t cụ già , mình trần, ngồi xổm trÆ°á»›c mặt chúng tôi, Ä‘ang gây đống lá»a để giữ lại ánh sáng má» dần của má»™t ngá»n lá»a gần tà n. Ông già cháºm rãi nói:
- Ti-ki xÆ°a kia vừa là thần vừa là má»™t thủ lÄ©nh. ChÃnh Ti-ki là ngÆ°á»i đã Ä‘Æ°a tổ tiên tôi đến những đảo nà y mà chúng tôi hiện Ä‘ang sinh sống. TrÆ°á»›c kia tổ tiên chúng tôi sinh sống ở má»™t xứ sở lá»›n phÃa ngoà i biển cả.
Ông già lấy que cá»i đống than cho lá»a khá»i tắt ngấm. Ông trầm ngâm suy nghÄ©. Ông thấy nhÆ° mình Ä‘ang sống trong quá khứ mà biết bao ká»· niệm đã gắn bó vá»›i ông, ông tôn sùng thá» phụng tổ tiên ông và biết rõ công trạng của há» từ thá»i các vị thần thánh xa xÆ°a, và ông Ä‘ang chá» ngà y vá» vá»›i há». Ông già Tây-tê-tu-a đó là ngÆ°á»i Ä‘á»™c nhất còn sống ở những bá»™ lạc đã diệt vong, ở bá» biển phÃa đông Pha-tuy-hi-va nà y. Ông không rõ mình đã bao nhiêu tuổi, nhÆ°ng da ông răn reo, râu Ä‘en nhÆ° vá» cây, dÆ°á»ng nhÆ° đã khô cằn vá»›i nắng gió hà ng thế ká»·. Chắc chắn ông là má»™t trong số Ãt dân ở các đảo nà y, nhá»› những truyá»n thuyết đã được cha ông kể lại vá» Ti-ki, vị thần và thủ lÄ©nh của Pô-li-nê-di, là ngÆ°á»i con của mặt trá»i và vẫn còn tin chuyện đó.
Äêm đó, nằm trên chiếc chòi nhá» bé, câu chuyện kể của ông già Tây-tê-tu-a vá» Ti-ki và xứ sở đầu tiên của thổ dân trên đảo cứ ám ảnh chúng tôi. Từ xa, tiếng ầm vang dá»™i của sóng trà o là m cho tôi tưởng nhÆ° tiếng nói của thá»i xa xÆ°a có Ä‘iá»u gì Ä‘ang muốn kể lại. Tôi không thể nà o chợp mắt được. Äối vá»›i tôi, và o lúc nà y, ý niệm vá» thá»i gian nhÆ° không còn nữa và tôi tưởng nhÆ° Ti-ki và các bạn của ông, lần đầu tiên đổ bá»™ lên bá» biển nà y, ở ngay dÆ°á»›i chá»— chúng tôi ở. Tôi nảy ra ý nghÄ© và há»i vợ tôi:
- Em có thấy ở khu rừng trên cao kia những hình tượng lá»›n bằng đá của Ti-ki mà kiểu cách rất giống những tảng đá khổng lồ được ngÆ°á»i xÆ°a đục đẽo hiện còn thấy ở Nam Mỹ, vết tÃch còn lại của những ná»n văn minh đã suy tà n không? Tôi có cảm giác nhÆ° nghe thấy tiếng rì rầm tán thưởng của những đợt sóng bể Ä‘áºp và o đá rồi lại từ từ rút ra. Rồi tôi ngủ thiếp Ä‘i. Có thể má»™t loạt các sá»± kiện đã bắt đầu nhÆ° váºy, hay nói cho đúng, đã xảy ra để cuối cùng dẫn đến việc sáu ngÆ°á»i chúng tôi cùng chú vẹt xanh lênh đênh trên chiếc bè ở ngoà i khÆ¡i bá» biển Nam Mỹ. Tôi còn nhá»› khi trở vá» Na Uy, tôi đã là m cho cha mẹ tôi bá»±c mình và mẹ tôi sá»ng sốt nhÆ° thế nà o khi tôi Ä‘em tặng cho bảo tà ng Ä‘á»™ng váºt của trÆ°á»ng đại há»c Tổng Hợp những bình Ä‘á»±ng các loại bá» dừa và cá, nghiên cứu Ä‘á»™ng váºt để chuyển sang nghiên cứu vá» các bá»™ tá»™c nguyên thủy. Những Ä‘iá»u bà ẩn của Thái Bình DÆ°Æ¡ng mà đến nay chÆ°a ai giải thÃch nổi là m cho tôi say mê. Tất cả Ä‘iá»u đó phải có sá»± giải đáp hợp lý và tôi tá»± xác định hÆ°á»›ng Ä‘i là tìm hiểu vá» nhân váºt truyá»n thuyết Ti-ki. Trong những năm sau đó, âm vang của sóng dá»™i và o đá, những di tÃch của rừng núi hoang vu đã nhÆ° má»™t giấc mÆ¡ xa xôi trong tiá»m thức tôi, nhÆ° bổ khuyết thêm cho việc nghiên cứu vá» những bá»™ lạc ở Thái Bình DÆ°Æ¡ng.
Tháºt vô Ãch nếu muốn diá»…n đạt lại tÆ° tưởng và hà nh Ä‘á»™ng của ngÆ°á»i cổ xÆ°a mà chỉ thông qua kiến thức sách vở và những cuá»™c tham quan ở viện bảo tà ng. Ở thá»i đại chúng ta, Ä‘iá»u nà y lại cà ng không thể thá»±c hiện được đối vá»›i ngÆ°á»i thám hiểm muốn đạt tá»›i nhiá»u lÄ©nh vá»±c mà vẻn vẹn sá» dụng má»™t phÆ°Æ¡ng tiện: đó là giá sách để nghiên cứu. Những tác phẩm khoa há»c, báo chà ở thá»i kỳ những nhà thám hiểm đầu tiên và biết bao nhiêu thứ sÆ°u tầm để tại các viện bảo tà ng của châu Âu và châu Mỹ đã cung cấp cho tôi khá nhiá»u chất liệu. Sau việc phát hiện ra châu Mỹ, kể từ khi ngÆ°á»i da trắng đặt chân lên những hòn đảo của Thái Bình DÆ°Æ¡ng, nhiá»u nhà bác há»c thuá»™c đủ má»i ngà nh, hầu nhÆ° đã sÆ°u tầm được rất nhiá»u Ä‘iá»u vá» những ngÆ°á»i dân sinh sống ở các vùng biển phÆ°Æ¡ng nam cùng các dân tá»™c ở vùng quanh đó. NhÆ°ng không má»™t ai Ä‘i đến thống nhất nháºn định vá» nguồn gốc những ngÆ°á»i dân đã sinh sống trên những hòn đảo tách biệt nhau, ở phÃa đông Thái Bình DÆ°Æ¡ng, ngay cả nguyên nhân tại sao chỉ có hỠở vùng nà y. Khi những nhà thám hiểm châu Âu Ä‘i qua đại dÆ°Æ¡ng nà y, lá»›n nhất trong các đại dÆ°Æ¡ng, hỠđã phát hiện ở giữa vùng nà y rất nhiá»u đảo nhỠđầy núi nhấp nhô cùng những dải san hô. Những vùng biển rá»™ng tách rá»i chúng vá»›i nhau và giữa chúng vá»›i thế giá»›i bên ngoà i. Äảo nà o cÅ©ng có ngÆ°á»i ở từ lâu, trÆ°á»›c khi các nhà thám hiểm châu Âu đặt chân tá»›i đó. Khi tá»›i đảo, các nhà thám hiểm đã được các thổ dân, vóc ngÆ°á»i cao, khá»e, đẹp chỠđón há» trên bá» cùng vá»›i tặng phẩm nhÆ° lợn, gà và chó. Há» gốc từ đâu Ä‘i đến đây?Không má»™t dân tá»™c nà o hiểu tiếng nói há». Tá»± phong cho mình là những nhà khám phá ra các đảo, những ngÆ°á»i da trắng đã thấy trên những đảo có thể ở được, những ruá»™ng được cà y cấy, những là ng mạc có Ä‘á»n thá». Há» còn thấy ở má»™t và i hòn đảo những kim tá»± tháp cổ xÆ°a, những con Ä‘Æ°á»ng được lát đá và những tượng đá cao bằng tòa nhà bốn tầng. NhÆ°ng sá»± giải thÃch vá» bà ẩn trên Ä‘á»u thiếu. Há» nguồn gốc nà o và từ đâu tá»›i đây? Có thể nói không sợ lầm lẫn rằng những lá»i giải đáp vá» các Ä‘iá»u bà ẩn đó cÅ©ng khá nhiá»u nhÆ° những sách vở đã Ä‘á» cáºp đến chúng. Nhiá»u nhà chuyên môn thuá»™c các lÄ©nh vá»±c khác nhau đã Ä‘Æ°a ra nhiá»u giải đáp. NhÆ°ng sau đó các Ä‘iá»u khẳng định của há» Ä‘á»u bị các bằng chứng của các chuyên gia là m việc trong các ngà nh khác bác bá». NgÆ°á»i ta đã lần lượt cho rằng xứ sở gốc của ngÆ°á»i Pô-li-nê-di là Ma-lai-xi-a, ấn Äá»™, Trung Quốc, Nháºt Bản, ả Ráºp, Ai Cáºp, Cô-ca-dÆ¡ vùng đông nam nÆ°á»›c Nga, Äại Tây DÆ°Æ¡ng, tháºm chà cả nÆ°á»›c Äức và Na Uy nữa. NhÆ°ng má»—i lần Ä‘á» cáºp tá»›i lại xuất hiện má»™t và i mâu thuẫn quáết định, không vượt qua được và vấn Ä‘á» lại phải Ä‘em ra xét lại. Và chá»— nà o mà khoa há»c phải bó tay thì ở đó trà tưởng tượng lại nảy sinh. Những khối đá có hình tượng huyá»n bà và những vết tÃch lạ khác, hiện có ở đảo Pa-cÆ¡, má»™t hòn đảo gần nhất và bá» biển châu Mỹ, là đỠtà i nảy sinh ra đủ loại giả thuyết. Nhiá»u ngÆ°á»i cho rằng các váºt tìm thấy ở đảo Pa-cÆ¡ vá» nhiá»u mặt có liên quan đến những vết tÃch của ná»n văn minh tiá»n sá» Nam Mỹ. Phải chăng trÆ°á»›c đây đã có má»™t dải đất nối liá»n chúng vá»›i nhau mà nay đã chìm sâu dÆ°á»›i đại dÆ°Æ¡ng? Phải chăng đảo Pa-cÆ¡ và các hòn đảo khác của Thái Bình DÆ°Æ¡ng có những di tÃch tÆ°Æ¡ng tá»± Ä‘á»u là dấu vết còn lại của má»™t lục địa đã chìm sâu xuống đáy biển? Thuyết nà y xem ra có thể chấp nháºn được, nhất là đối vá»›i những ngÆ°á»i ngoà i cuá»™c. NhÆ°ng các nhà địa chất và bác há»c khác thì há» lại không coi trá»ng ý kiến đó. Qua việc nghiên cứu các loà i ốc và côn trùng trên những đảo ở Thái Bình DÆ°Æ¡ng, các nhà động váºt há»c đã chứng minh rõ là , từ khi có lịch sá» nhân loại những hòn đảo đó hoà n toà n cách xa nhau cÅ©ng nhÆ° xa các lục địa quanh đó nhÆ° hiện nay. NhÆ° váºy chúng ta có thể biết má»™t cách chắc chắn là nguồn gốc khởi thủy của ngÆ°á»i dân trên đảo Pô-li-nê-di và o má»™t thá»i kỳ nà o đó, dù muốn hay không, hỠđã dùng bè, mảng để đến, hoặc bị trôi giạt và o những hòn đảo hẻo lánh nà y. Ngắm kỹ thổ dân trên đảo, ta không thể nghÄ© rằng há» có mặt ở đây từ rất nhiá»u thế ká»· nay. Mặc dù dân Pô-li-nê-di sống rải rác trên má»™t vùng biển mênh mông lá»›n hÆ¡n bốn lần diện tÃch toà n châu âu, trên các hòn đảo khác nhau, há» vẫn sá» dụng chung má»™t tiếng nói. Từ đảo Ha-oai ở phÃa bắc đến quần đảo Tân Tây Lan ở phÃa Nam, từ Xa-moa ở phÃa đông đến đảo Pa-cÆ¡ ở phÃa tây cách nhau hà ng nghìn hải lý, tất cả những bá»™ lạc sống rải rác đó nói các thổ ngữ cùng má»™t ngôn ngữ gốc mà chúng ta gá»i là tiếng Pô-li-nê-di. Không nÆ¡i nà o có chữ viết, trừ má»™t và i bản khắc gá»— chữ tượng hình khó hiểu mà thổ dân đảo Pa-cÆ¡ còn giữ lại được, dù không má»™t ai và ngay cả bản thân há» nữa cÅ©ng không sao hiểu nổi. Thế nhÆ°ng há» lại có những trÆ°á»ng lá»›p mà môn há»c chủ yếu là lịch sá» giảng dạy bằng thÆ¡ ca. Ở Pô-li-nê-di, lịch sá» cÅ©ng ngang nhÆ° tÃn ngưỡng. Há» thá» cúng tổ tiên và sùng cái các thủ lÄ©nh đã qua Ä‘á»i từ thá»i Ti-ki và há» coi là con của mặt trá»i. Hầu nhÆ° ở khắp nÆ¡i, những thổ dân có há»c Ä‘á»u có thể Ä‘á»c tên các thủ lÄ©nh của đảo từ khi hỠđặt chân tá»›i đó. Äể dá»… nhá»›, há» thÆ°á»ng dùng má»™t hệ thống phức tạp các nút thắt trên những dây thừng được chia ra nhiá»u nhánh, theo cách là m giống nhÆ° ngÆ°á»i Anh-ca ở Pê-ru.Các nhà bác há»c thá»i nay đã thu tháºp tất cả các phả hệ địa phÆ°Æ¡ng của các đảo khác nhau, há» nháºn thấy có sá»± phù hợp tháºt chÃnh xác vá» tên ngÆ°á»i cÅ©ng nhÆ° vá» số lượng các thế hệ. Cứ cho rằng bình quân má»™t thế hệ của dân Pô-li-nê-di là và o khoảng hai mÆ°Æ¡i nhăm năm thì việc di dân đến các đảo ở Thái Bình DÆ°Æ¡ng và o khoảng 500 năm sau Công nguyên. Má»™t ná»n văn minh má»›i cùng vá»›i dòng há» má»›i của các thủ lÄ©nh cho thấy đã có má»™t cuá»™c di dân lần thứ hai, muá»™n hÆ¡n, và o khoảng năm 1100. Những cuá»™c di dân tÆ°Æ¡ng đối má»›i đó xuất phát từ đâu? Hình nhÆ° Ãt nhà nghiên cứu quan tâm đến sá»± kiện có tÃnh chất quyết định nà y và cho rằng đó là má»™t dân tá»™c ở và o thá»i kỳ đồ đá nguyên thủy và mãi rất lâu sau há» má»›i đổ bá»™ lên sinh sống trên những đảo nà y. Mặc dầu trà thông minh và ná»n văn minh của há» rất tiến bá»™ vá» má»i mặt, há» chỉ mang theo trong khi di dân những chiếc rìu và dụng cụ của thá»i kỳ đồ đá và sá» dụng chúng rất phổ biến trên những đảo há» trú ngụ. Nếu không kể đến những bá»™ lạc sống rải rác trong rừng sâu hoang vu và má»™t số chủng tá»™c còn lạc háºu, ta không nên quên rằng ná»n văn minh thá»±c sá»± ở trình Ä‘á»™ đó chỉ xuất hiện ở tân lục địa (tức là châu Mỹ) và o khoảng năm 500 và năm 1100. Ở châu Mỹ, tại những vùng mà ná»n văn minh của dân Anh-Ä‘iêng được coi là phát triển cao nhất, ngÆ°á»i ta hoà n toà n chÆ°a biết sá» dụng sắt mà vẫn dùng những rìu bằng đá và công cụ cùng loại nhÆ° đã thấy dân các đảo ở Thái Bình DÆ°Æ¡ng sá» dụng cho đến thá»i kỳ các đảo nà y được phát hiện. Số lá»›n các ná»n văn minh Anh-Ä‘iêng ở phÃa đông rất gần gÅ©i vá»›i ná»n văn minh của Pô-li-nê-di. Ở phÃa tây chỉ có những bá»™ lạc da Ä‘en nguyên thủy của châu Úc và Mê-la-nê-di, há» hà ng xa vá»›i ngÆ°á»i da Ä‘en ở châu Phi và xa hÆ¡n nữa là quần đảo In-đô-nê-xi-a và bá» biển châu Phi mà ở đó có lẽ thá»i kỳ đồ đá xuất hiện sá»›m hÆ¡n má»i nÆ¡i khác. Sá»± quan tâm của tôi vá» nghiên cứu cá»±u lục địa, sau chuyển dần sang việc nghiên cứu các ná»n văn minh của dân Anh-Ä‘iêng ở châu Mỹ đã hoặc chÆ°a biết tá»›i, vì trÆ°á»›c đây chÆ°a má»™t ai nghiên cứu chúng.Còn nhÆ° cá»±u lục địa thì có biết bao nhà bác há»c đã bá» nhiá»u công sức và o việc đó. Trên bá» biển Thái Bình DÆ°Æ¡ng quá vá» hÆ°á»›ng đông cho đến táºn dãy núi Ang-Ä‘Æ¡, hiện nay là nÆ°á»›c cá»™ng hòa Pê-ru, những di tÃch còn khá nhiá»u để tiến hà nh tìm tòi. XÆ°a kia ở nÆ¡i đây, má»™t dân tá»™c mà ta chÆ°a rõ đã sinh sống và xây dá»±ng má»™t trong những ná»n văn minh và o loại kỳ lạ nhất thế giá»›i. Dân tá»™c nà y không còn tồn tại nữa. HỠđã để lại những tượng khổng lồ hình ngÆ°á»i bằng đá giống nhÆ° những tượng thấy ở PÃt-kéc, ở quần đảo Mác-ki-dÆ¡ và ở đảo Pa-cÆ¡, cùng những kim tá»± tháp đồ sá»™ có báºc giống nhÆ° những kim tá»± tháp ở Ta-hi-ti và ở Xa-moa. Vá»›i những rìu bằng đá, dân Anh-ca đã xẻ núi lấy ra những khối đá lá»›n nhÆ° má»™t toa tà u, chuyển xa nhiá»u dặm Ä‘Æ°á»ng đến má»™t nÆ¡i xa dá»±ng đứng thẳng lên hoặc chồng lên nhau tạo thà nh những ná»n phẳng cao, những bức tÆ°á»ng hoặc những cổng đồ sá»™ nguy nga, không khác chút nà o những di tÃch thấy trên các đảo ở Thái Bình DÆ°Æ¡ng.
NgÆ°á»i Anh-ca đã ngá»± trị vùng núi non nà y và o lúc những ngÆ°á»i Tây Ban Nha đầu tiên đến Pê-ru. Há» kể lại vá»›i ngÆ°á»i Tây Ban Nha rằng trÆ°á»›c khi hỠđến thống trị vùng nà y thì nÆ¡i đây đã có giống ngÆ°á»i thần da trắng sinh sống và xây dá»±ng nên những công trình đồ sá»™, nhÆ°ng xa lạ và lạc lõng so vá»›i khung cảnh ở nÆ¡i đây. Những ngÆ°á»i đã xây dá»±ng những công trình trên tuy đã mất, không còn để lại dấu vết gì vá» nòi giống, vẫn được coi nhÆ° những báºc thầy khôn ngoan và hiá»n là nh, từ phÆ°Æ¡ng bắc đến đây từ thuở bình minh của thá»i đại. Tổ tiên ngÆ°á»i Anh-ca đã được há» dạy nghá» kiến trúc, cách trồng trá»t và canh tác, truyá»n thụ cho các phong tục và táºp quán của há». Không giống nhÆ° những ngÆ°á»i Anh-Ä‘iêng khác, há» có mà u da trắng và râu dà i. Há» còn cao lá»›n hÆ¡n ngÆ°á»i Anh-ca. Cuối cùng hỠđã rá»i bá» Pê-ru ra Ä‘i má»™t cách Ä‘á»™t ngá»™t cÅ©ng nhÆ° lúc hỠđến đó. NgÆ°á»i Anh-ca đã thay thế há» nắm quyá»n ở vùng nà y trong khi những ngÆ°á»i khai hóa da trắng đó Ä‘i vá» hÆ°á»›ng tây vượt qua châu Äại DÆ°Æ¡ng và hoà n toà n không còn thấy xuất hiện ở bá» biển Nam Mỹ nữa. Äặt chân lên những đảo ở Thái Bình DÆ°Æ¡ng, ngÆ°á»i Âu rất ngạc nhiên thấy nhiá»u thổ dân da trắng nhÆ° há» và ngÆ°á»i nà o cÅ©ng để râu. Trên nhiá»u đảo có những gia đình hoà n toà n dá»… nháºn thấy bởi mà u da sáng, tóc Ä‘á» hung hay và ng hoe, những đôi mắt xanh xám vá»›i chiếc mÅ©i khoằm, tạo cho há» dáng dấp gần giống ngÆ°á»i Xê-mÃt. NgÆ°á»i Pô-li-nê-di nói chung lại có da và ng au, tóc Ä‘en nhánh và mÅ©i phẳng. Những ngÆ°á»i có bá»™ tóc mà u Ä‘á» hung, tá»± cho mình cái tên U-ru-kê-u và nói rằng há» trá»±c tiếp thuá»™c dòng giống của các thủ lÄ©nh đầu tiên, những thần da trắng nhÆ° Tăng-ga-roa, Ca-nê và Ti-ki. ở khắp Pô-li-nê-di còn lÆ°u truyá»n những truyá»n thuyết vá» những ngÆ°á»i da trắng bà ẩn, mà con cháu há» là những thổ dân ở những đảo nà y.
Năm 1722, khi Rô-gi-uán phát hiện đảo Pa-cÆ¡, ông ta hết sức ngạc nhiên thấy những ngÆ°á»i da trắng trên bá» biển. Dân trên đảo nà y có thể liệt kê tên những tổ tiên nà o của há» có mà u da trắng từ thá»i đại Ti-ki và Hô-tu Ma-tua và há» là những ngÆ°á»i đầu tiên xuất phát từ "má»™t xứ sở đầy núi non ở phÃa đông đã bị nắng mặt trá»i là m cho khô cằn" vượt biển đến sinh sống tại đảo nà y. Trong khi nghiên cứu tìm tòi ở Pê-ru, tôi phát hiện trong ná»n văn minh, trong chuyện thần thoại, và trong ngôn ngữ có nhiá»u dấu vết kỳ lạ đã thúc đẩy tôi Ä‘Ã o sâu hÆ¡n nữa vấn Ä‘á», và táºp trung sá»± chú ý nhiá»u hÆ¡n để Ä‘i đến xác định được vị thần ở Pô-li-nê-di gốc ở đâu. Và tôi đã đạt được Ä‘iá»u mình mong muốn. Trong khi nghiên cứu truyá»n thuyết ở dân Anh-ca vá» vua mặt trá»i Vi-ra-cô-sa, vị thủ lÄ©nh tối cao của dân tá»™c da trắng nay không còn nữa, tôi Ä‘á»c thấy: "Vi-ra-cô-sa là từ của ngôn ngữ Anh-ca (Kết-sua) vì thế ở và o thá»i đại gần đây mà thôi. Trong thá»i kỳ cổ đại ở Pê-ru, ngÆ°á»i ta thÆ°á»ng gá»i thần mặt trá»i Vi-ra-cô-sa là Công Ti-ki hay I-la Ti-ki có nghÄ©a là Ti-ki-mặt trá»i hay Ti-ki-ngá»n lá»a. Công Ti-ki là ngÆ°á»i ông và vua mặt trá»i của dân da trắng theo truyá»n thuyết và hỠđã để lại nhiá»u di tÃch lá»›n ở bên bá» hồ Ti-ti-ca-ca. Theo truyá»n thuyết, những ngÆ°á»i da trắng có râu bà ẩn đó bị má»™t thủ lÄ©nh tên là Ca-ri ở thung lÅ©ng Cô-kin-bô tấn công. Trong má»™t cuá»™c chiến đấu trên má»™t hòn đảo ở hồ Ti-ti-ca-ca giống da trắng bị tà n sát, nhÆ°ng Công Ti-ki cùng các bạn chiến đấu của mình đã thoát chết, rồi sau đó Ä‘i tá»›i bá» biển Thái Bình DÆ°Æ¡ng, để cuối cùng từ đó vượt biển Ä‘i vá» hÆ°á»›ng tây và vÄ©nh viá»…n không còn thấy nữa". Tôi tin chắc rằng thần mặt trá»i Ti-ki da trắng đã bị săn Ä‘uổi khá»i Pê-ru bởi tổ tiên ngÆ°á»i Anh-ca, chÃnh là thần da trắng Ti-ki con trai của mặt trá»i mà thổ dân ở Thái Bình DÆ°Æ¡ng đã sùng bái, coi nhÆ° ngÆ°á»i sáng láºp ra dòng giống của há». Những chi tiết vá» Ä‘á»i sống của Ti-ki, mặt trá»i ở Pê-ru cùng vá»›i địa danh cÅ© của những nÆ¡i xung quanh hồ Ti-ti-ca-ca lại thấy xuất hiện trong các chuyện dã sá» lÆ°u truyá»n rá»™ng rãi trong thổ dân trên những hòn đảo ở phÃa đông.
NhÆ°ng ở khắp vùng Pô-li-nê-di, tôi thu tháºp được những dấu vết cho thấy là các bá»™ lạc hiá»n hòa của Công Ti-ki đã không thể tá»± bảo vệ lâu dà i những hòn đảo nà y được. Những thuyá»n chiến lá»›n nhÆ° những hải thuyá»n của bá»n cÆ°á»›p biển Vi-kinh ghép đôi lại vá»›i nhau đã chở những ngÆ°á»i Anh-Ä‘iêng từ phÃa đông bắc đến Ha-oai hay xa hÆ¡n nữa vá» phÃa nam đến các đảo nà y. HỠđã pha trá»™n dòng máu vá»›i con cháu của Công Ti-ki và mang đến cho xứ sở nà y má»™t ná»n văn minh má»›i. Äó là dân tá»™c thứ hai ở giai Ä‘oạn thá»i kỳ đồ đá đã đến Pô-li-nê-di và o khoảng năm 1100: há» chÆ°a có kim loại, đồ gốm, chÆ°a biết là m bánh xe, chÆ°a có khung cá»i, chÆ°a biết cà y cấy lúa. Vì váºy cho nên và o lúc ngÆ°á»i Äức xâm chiếm Na Uy, tôi đã tìm kiếm ở Cô-lông-bi thuá»™c Anh những phiến đá khắc trổ theo phong cách cổ xÆ°a của Pô-li-nê-di trong số những ngÆ°á»i Anh-Ä‘iêng miá»n tây-bắc.
Hết quay trái lại quay phải, rá»a cầu thang gác của doanh trại, đánh ủng, há»c vô tuyến Ä‘iện, nhảy dù, cuối cùng là theo Ä‘oà n xe cảng Muốc-măng Ä‘i Phần Lan và ở đó vá»›i máy móc kỹ thuáºt suốt cả mùa đông ảm đạm, không có chút ánh sáng mặt trá»i. Hòa bình trở lại. Và má»™t ngà y nà o đó luáºn thuyết của tôi đầy đủ, tôi sẽ Ä‘em Ä‘i trình bà y ở Mỹ.
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y:
Tà i sản của ngudoc
Last edited by Memory; 20-09-2008 at 10:23 PM .
19-09-2008, 04:49 PM
Phi Thăng Chi Háºu
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 1,213
Thá»i gian online: 3 tuần 1 ngà y 1 giá»
Thanks: 286
Thanked 0 Times in 0 Posts
ChÆ°Æ¡ng II
Äoà n thám hiểm ra Ä‘á»i
Và o má»™t buổi tối, trên má»™t hòn đảo ở Thái Bình DÆ°Æ¡ng, bên ngá»n lá»a ở ngoà i trá»i, má»™t cụ già địa phÆ°Æ¡ng Ä‘ ã kể cho chúng tôi nghe những dã sá» và chuyện bá»™ lạc của ông. Nhiá»u năm sau, tôi lại được gặp má»™t ông già khác, lần nà y tại má»™t văn ph òng là m việc hÆ¡i tối trên tầng thượng má»™t viện bảo tà ng ở Niu-oóc. Quanh chúng tôi là những tủ kÃnh được sắp xếp cẩn tháºn. Tủ trÆ°ng bà y những mảnh đồ gốm, vết tÃch của má»™t quá khứ xa xÆ°a. Trên tÆ°á»ng xếp những d ãy dà i sách, trong số đó có những cuốn là tác phẩm do má»™t ngÆ°á»i viết. Các cuốn nà y gần nhÆ° không có nổi mÆ°á»i ngÆ°á»i Ä‘á»c. Ông già đ ã Ä‘á»c tất cả các cuốn sách đó và có viết má»™t và i cuốn, Ä‘ang ngồi ở bà n, nét mặt vui vẻ dÆ°á»›i là n tóc bạc trắng. Chắc chắn là thấy tôi Ä‘ ã Ä‘i và o lÄ©nh vá»±c mà ông Ä‘ang theo Ä‘uổi, tôi thấy hai tay ông bám lấy ghế vá»›i nét mặt lo lắng nh ìn tôi nh Æ° má»™t kẻ đến phá ngang khi ông Ä‘ang thắng lợi, ông thốt lên:
- Không! Không bao giá». Ông già Nô-en cÅ©ng sẽ có thái Ä‘á»™ bá»±c dá»c nhÆ° thế nếu ngÆ°á»i ta dám khẳng định ngà y Chúa giáng sinh năm tá»›i sẽ rÆ¡i đúng và o ngà y thánh Giăng.
Ông già nói tiếp:
- Anh nhầm, hoà n toà n nhầm.
Vừa nói ông vừa lắc đầu một cách bực bội như muốn xua đuổi ý mà tôi vừa gợi cho ông.
- NhÆ°ng ông Ä‘ ã Ä‘á»c những dẫn chứng của tôi đâu!
Tôi nhấn mạnh và đưa bản thảo của tôi để ở trên bà n cho ông.
- Những dẫn chứng! - Ông nói - Không thể coi những vấn Ä‘á» thuá»™c vá» nhân chủng há»c nhÆ° má»™t bà ẩn trong tiểu thuyết trinh thám được.
Tôi nói:
- Tại sao lại không được? Những kết luáºn của tôi căn cứ và o những quan sát của chÃnh bản thân tôi và và o các sá»± kiện Ä‘ ã được khoa há»c xác nháºn.
Ông ôn tồn nháºn xét:
- Mục Ä‘Ãch của khoa há»c là sá»± nghiên cứu thuần túy chứ không phải là mong muốn chứng minh rằng cái nà y hoặc cái kia là đúng.
Ông cẩn tháºn để bản thảo của tôi mà ông chÆ°a Ä‘á»c sang má»™t bên, nghiêng m ình xuống bà n và nói:
- Nam Mỹ là cái nôi của má»™t và i ná»n văn minh kỳ lạ nhất của quá khứ. Äiá»u đó hoà n toà n đúng, nhÆ°ng chúng ta chÆ°a biết r õ những ná»n văn minh khi đó nhÆ° thế nà o và nó Ä‘ ã mai má»™t ở đâu, khi ngÆ°á»i Anh-ca nắm quyá»n cai quản. NhÆ°ng dù sao, có má»™t Ä‘iá»u mà chúng ta có thể khẳng định là không có má»™t dân tá»™c nà o ở Nam Mỹ Ä‘ ã Ä‘i tá»›i những đảo ở Thái Bình DÆ°Æ¡ng.
Ông nhìn tôi dò xét và tiếp:
- Anh có biết tại sao không? Câu trả lá»i tháºt Ä‘Æ¡n giản, bởi v ì há» là m gì có tà u bè để Ä‘i tá»›i đó.
Tôi ngáºp ngừng cãi lại:
- HỠcó thể dùng bè mảng để đi được lắm chứ. Những bè mảng bằng gỗ ban-xa như ông biết đấy.
Ông mỉm cưỠi bình thản đáp lại:
- Äược, anh có thể thá» Ä‘i bằng bè mảng từ Pê-ru đến những đảo ở Thái B ình DÆ°Æ¡ng xem.
Trá»i Ä‘ ã muá»™n.
Tôi bị Ä‘á»™t ngá»™t vì câu há»i bất ngỠđó. Hai chúng tôi đứng dáºy, nhà bác há»c già thân máºt vá»— vai tôi, tiá»…n ra cá»a và nói rằng nếu cần sá»± giúp đỡ thì cứ lại gặp ông và khuyên tôi từ nay trở Ä‘i nên Ä‘i chuyên và o má»™t vấn Ä‘á» Pô-li-nê-di hay châu Mỹ và không nên gá»™p hai lÄ©nh vá»±c khác nhau lại. Ông quay lại văn ph òng và gá»i tôi để trao trả táºp bản thảo mang tiêu Ä‘á»: "Những mối quan hệ tiá»n sá» giữa Pô-li-nê-di và châu Mỹ". Cầm bản thảo trong tay, tôi lặng lẽ xuống thang ra vá» giữa cảnh ồn à o của thà nh phố.
Tối hôm đó, tôi đến g õ cá»a má»™t ngôi nhà cÅ© tại má»™t nÆ¡i hẻo lánh của xóm Grin-u ýt. Tôi đến đây sẵn sà ng Ä‘em theo những vấn Ä‘á» nhá» và cảm th ấy nó trở nên quá phức tạp cho công cuá»™c nghiên cứu của mình. Má»™t ngÆ°á»i nhá» bé, mảnh dẻ, vá»›i chiếc mÅ© dà i, hé mở cá»a, nh ìn thấy tôi đã tÆ°Æ¡i cÆ°á»i mở rá»™ng cá»a đón tôi và o. Ông Ä‘Æ°a thẳng tôi và o nhà bếp xinh xắn và giao nhiệm vụ cho tôi chuẩn bị bát, Ä‘Ä©a. Trong khi đó, ông vừa tăng thêm thức ăn, vừa là m công việc nấu nÆ°á»›ng muôn thuở nhÆ°ng rất ngon là nh. Ông nói:
- Anh đến đây tháºt là hay. Thế nà o, ổn cả chứ?
Tôi nói:
- Tháºt đáng buồn! Chẳng ai muốn Ä‘á»c bản thảo của tôi.
Ông dá»n thức ăn ra và chúng tôi bắt đầu ngồi ăn. Ông nói:
- Việc đáng tiếc chÃnh là ở chá»— tất cả những ngÆ°á»i mà anh đến gặp, há» Ä‘á»u cho rằng anh muốn lao và o má»™t việc kỳ cục không tưởng. Anh nên biết rằng ở đây là nÆ°á»›c Mỹ. Không thiếu g ì ngÆ°á»i có ý nghÄ© lạ lùng nhÆ° thế đâu.
- Thế c òn những vấn đỠkhác nữa chứ!
- Äúng! Lại còn cách Ä‘á» cáºp vấn Ä‘á» của anh. Há» là những nhà chuyên môn. Há» không tin má»™t phÆ°Æ¡ng pháp là m việc, mà phÆ°Æ¡ng pháp đó lại liên quan đến đủ má»i ngà nh, từ ngà nh thá»±c váºt đến ngà nh khảo cổ há»c. Há» Ä‘á»u tá»± giá»›i hạn trong lÄ©nh vá»±c chuyên môn của hỠđể có thể Ä‘Ã o sâu hÆ¡n và táºp trung và o các chi tiết. Khoa há»c hiện nay Ä‘ òi há»i Ä‘i sâu vá» chuyên ngà nh. NgÆ°á»i ta không quen vá»›i việc lấy rải rác ở má»—i ngà nh má»™t số dữ kiện để tổng hợp lại thà nh má»™t táºp hợp, má»™t Ä‘á» tà i.
Ông đứng dáºy, mang lại má»™t bản viết tay dà y cá»™p và nói:
- Anh hãy nhìn xem. Äó là tác phẩm cuối cùng của tôi vá» h ình mẫu chim trong các bức thêu dân gian ở Trung Quốc. Tôi đã mất bảy năm trá»i để là m công tr ình nà y và má»™t nhà xuất bản đã nháºn ngay. Bây giá» ngÆ°á»i ta thÃch những khảo cứu chuyên Ä‘á».
Ông Các-lÆ¡ nói có l ý. NhÆ°ng đối vá»›i tôi muốn giải đáp các vấn Ä‘á» vá» Thái B ình DÆ°Æ¡ng mà lại không là m sáng tá» nhiá»u khÃa cạnh cần thiết th ì khác gì chÆ¡i tr ò chắp hình bằng những mảnh cùng má»™t mà u sắc. Chúng tôi thu dá»n bà n ăn và tôi giúp ông rá»a bát Ä‘Ä©a.
- Thế nà o, có g ì má»›i ở trÆ°á»ng đại há»c Si-ca-gô không?
- Chẳng có g ì mới lạ cả.
- Thế còn ông bạn cũ của anh ở viện bảo tà ng, hôm nay đã nói thế nà o?
Tôi dè dặt trả lá»i:
- Ông ta cÅ©ng không quan tâm đến vấn Ä‘á» nà y lắm. The o ý ông ta thì dù ngÆ°á»i Anh-Ä‘iêng có dùng bè mảng Ä‘i chăng nữa, cÅ©ng không thể Ä‘Æ°a ra giả thuyết rằng há» Ä‘ ã phát hiện ra những đảo ở Thái Bình DÆ°Æ¡ng.
Ông bạn nhỠcủa tôi đột nhiên lau nhanh tay chiếc đĩa vẻ nôn nóng và nói:
- Äúng váºy. Nói cho đúng ra, ngay tôi đây cÅ©ng thấy có những lý lẽ vững chắc để chống lại thuyết của anh.
Tôi buồn rầu nhìn nhà nhân chủng há»c vóc ngÆ°á»i nhá» bé mà xÆ°a nay tôi vẫn coi nhÆ° má»™t bạn đồng minh trong má»i thá» thách. NhÆ° thông cảm vá»›i tôi, ông vá»™i v ã nói tiếp:
- Bạn hãy hiểu tôi cho đúng. Má»™t mặt tôi thấy anh cÅ©ng có lý nhÆ°ng mặt khác tôi thấy trong vấn Ä‘á» nà y có Ä‘iá»u g ì đó không thể chấp nháºn được. Tác phẩm của tôi vá» những h ình mẫu chim cÅ©ng ủng há»™ cho luáºn thuyết của anh.
Tôi nói:
- Anh Các-lÆ¡, tôi hoà n toà n tin chắc rằng ngÆ°á»i Anh-Ä‘iêng Ä‘ ã vượt qua Thái B ình DÆ°Æ¡ng và tôi cÅ©ng muốn đóng má»™t cái bè tÆ°Æ¡ng tá»± tiến hà nh má»™t cuá»™c hà nh tr ình, để chứng minh đó là má»™t Ä‘iá»u có thể là m được.
- Anh tháºt là điên rồ!
Cho đó là chuyện tếu, ông bạn tôi cÆ°á»i khẩy vỠý kiến ấy nhÆ°ng dù sao ông ta cÅ©ng có vẻ lo ngại.
- Anh không tin là điá»u đó có thể là m được Æ°?
- Bằng một cái bè! Anh điên rồi chắc?
Không biết nói g ì hÆ¡n, ông nh ìn tôi đầy lo lắng và chỠđợi ở tôi má»™t nụ cÆ°á»i chứng tá» là tôi vừa bông đùa cho vui thôi. NhÆ°ng vô Ãch. Tôi thấy rằng không ai muốn chấp nháºn luáºn thuyết của tôi, bởi vì tôi cố tìm cách nối hai xứ sở vá»›i nhau nhÆ° Pê-ru và Pô-li-nê-di cách nhau chỉ là biển cả mênh mông, ngoà i cách dùng bè mảng thá»i tiá»n sá» ra không c òn cách nà o hÆ¡n nữa. Các-lÆ¡ nh ìn tôi vá»›i vẻ hoang mang và bảo:
- Thôi, ta đi uống tà chút đ ã. Và chúng tôi đã cùng nhau uống cạn bốn ly rượu.
------
Tuần đó là kỳ hạn mà tôi phải trả nợ. Cùng lúc đó tôi nháºn được giấy của ngân hà ng Na Uy thông cáo là tôi không c òn đô-la trong tà i khoản. Vấn Ä‘á» bây giá» là hạn chế chi tiêu và lo sao cho có ngoại tệ. Tôi chuẩn bị hà nh lý và đáp xe Ä‘iện ngầm Ä‘i Brô-clin. Tôi được chấp nháºn và o câu lạc bá»™ thủy thủ Na Uy, ở đó việc ăn uống tÆ°Æ¡ng đối khá và giá cả hợp vá»›i túi tiá»n của tôi lúc nà y. Tôi có má»™t ph òng nhỠở tầng hai, nhÆ°ng đến bữa ăn, tôi ăn cùng má»i ngÆ°á»i tại ph òng ăn lá»›n ở tầng dÆ°á»›i cùng. Ở đây có nhiá»u thủy thủ, kẻ Ä‘i, ngÆ°á»i đến. Há» gồm đủ hạng ngÆ°á»i, tầm vóc, tÃnh t ình khác nhau, nh Æ°ng há» Ä‘á»u có má»™t nét chung: khi nói vá» biển cả, há» biết nên nói vá» Ä‘iá» u gì. Tôi đã há»c được má»™t Ä‘iá»u là sóng biển trở nên dữ dá»™i, không phải do Ä‘á»™ sâu của biển cả hoặc là do xa đất liá»n mà trái lại ở gần bá» biển thÆ°á»ng có nhiá»u đợt sóng hung h ãn nhất. Những chá»— biển nông, những đợt sóng trà o vá»— bá» hay những luồng nÆ°á»›c chảy có thể gây nên cho đất liá»n những đợt sóng dồi dữ dá»™i hÆ¡n là ở giữa biển cả. Má»™t chiếc thuyá»n nhá» Ä‘i giữa đại dÆ°Æ¡ng c òn dá»… dà ng h Æ¡n Ä‘i dá»c theo bá» biển. Tôi c òn được biết thêm rằng má»™t con tà u lá»›n gặp b ão, biển nổi sóng dữ dá»™i, dá»… có nguy c Æ¡ bị sóng nháºn chúi mÅ©i hoặc Ä‘uôi tà u xuống nÆ°á»›c, là m cho rất nhiá»u tấn nÆ°á»›c biển trà n Ä‘áºp lên khoang tà u, là m xoắn cong những ống thép má»™t cách dá»… dà ng. NhÆ°ng má»™t chiếc tà u nhá» biết nổi trên lÆ°ng sóng th ì tà u đó chỉ dáºp dình lên xuống trên ngá»n sóng và hầu nh Æ° bao giá» cÅ©ng thoát khá»i tai nạn. Biết bao ngÆ°á»i Ä‘ ã được cứu thoát chỉ bằng những chiếc xuồng cấp cứu nhá» trong khi tà u lá»›n của há» lại bị sóng nháºn ch ìm xuống biển. Nh Æ°ng các thủy thủ không hiểu biết g ì vá» bè mảng cả. Má»™t chiếc bè không phải là má»™t cái thuyá»n, chẳng c ó cạp mà cÅ©ng chẳng có sống thuyá»n. Nó chỉ là má»™t váºt nổi mà ngÆ°á»i ta dùng trong khi chỠđợi má»™t con tà u nà o đó đến cứu.
Tuy nhiên cÅ©ng có má»™t thủy thủ Ä‘ ã có những hiểu biết và đánh giá đúng mức vá» bè mảng. Anh ta Ä‘ ã b Æ¡i Ä‘i trên má»™t miếng ván suốt ba tuần lá»… sau khi tà u chiến của anh bị bá»n Äức phóng ngÆ° lôi bắn ch ìm ở giữa Äại Tây DÆ°Æ¡ng. Anh ta nói:
- Má»™t cái bè th ì không tá»± trôi được; gặp gió nó thÆ°á»ng quay ngược trở lại. Tôi t ìm thấy ở th Æ° viện những chuyện vá» ngÆ°á»i châu Âu đầu tiên Ä‘ ã tá»›i bá» biển phà a tây của Nam Mỹ. Những phác há»a và miêu tả vá» những chiếc bè lá»›n bằng gá»— ban-xa của ngÆ°á»i Anh-Ä‘iêng Ä‘á»u có trong đó. Những bè nà y có buồm vuông, má»™t mảnh gá»— đáy để chống giạt và má»™t mái chèo dà i ở Ä‘uôi dùng là m bánh lái. NhÆ° thế là có thể Ä‘iá»u khiển được bè.
Nhiá»u tuần Ä‘ ã trôi qua tại câu lạc bá»™ thủ thủ. Tôi không nháºn được trả lá»i của Si-ca-gô hoặc của những thà nh phố mà tôi Ä‘ ã gá»i các tá» sao bản thảo trình bà y thuyết của tôi. Thế rồi và o má»™t ngà y thứ bảy, tôi Ä‘i đến má»™t quyết định quan trá»ng. Tôi đến m á»™t nhà cung tiêu cho ngà nh hà ng hải ở phố Va-te để mua má»™t bản đồ Thái B ình D Æ°Æ¡ng. Ở đây ngÆ°á»i ta Ä‘ ã trịnh trá»ng tôn tôi lên địa vị "thuyá»n trưởng".
Có bản đồ trong tay, tôi đáp tà u Ä‘i ngoại ô á»t-xai-ninh, nÆ¡i mà cuối tuần nà o tôi cÅ©ng thÆ°á»ng đến chÆ¡i nhà má»™t cặp vợ chồng trẻ ngÆ°á»i Na Uy. Há» có má»™t trang trại tháºt là tuyệt. Anh chồng nguyên là cá»±u đại úy hải quân, hiện nay là trưởng ph òng má»™t công tá hà ng hải ở Niu-oóc, công tá Phrết On-xân Lai-n Æ¡.
Sau khi vùng vẫy thoải mái trong bể bÆ¡i, tâm hồn khoan khoái là m tôi quên hết cuá»™c sống ở thà nh phố má»™t tuần qua. Chị Am-giá»›c mang rượu ra, chúng tôi ngồi ngay trên b ãi cá» d Æ°á»›i ánh nắng và cùng nhau thưởng thức. Không thể im lặng lâu hÆ¡n nữa, tôi trải tấm bản đồ ra b ãi cá» và há»i Vin-hem rằng liệu má»™t chiếc bè có thể chở được ngÆ°á»i từ Pê-ru đến táºn các đảo ở Thái B ình D Æ°Æ¡ng được không? Vin-hem hÆ¡i kinh ngạc. Anh không nh ìn và o bản đồ mà nh ìn thẳng và o tôi và trả lá»i ngay là điá»u nà y có thể được. Sá»± khẳng định của Vin-hem là m cho tôi cảm thấy nhÆ° trút được gánh nặng. Tôi biết rằng vấn Ä‘á» nà o thuá»™c vá» hà ng hải hay biển cả, đối vá»›i Vin-hem vừa là nghá» nghiệp, vừa là điá»u tâm đắc nhất của anh. Tôi bắt đầu tiết lá»™ cho Vin-hem biết dá»± định của tôi. Anh tuyên bố ngay đó là sá»± Ä‘iên rồ, là m cho tôi sững sá» và ngắt lá»i anh:
- Nhưng anh vừa nói là có thể được mà !
Vin-hem xác nháºn:
- Thá»±c ra đúng nhÆ° váºy, nhÆ°ng sá»± thà nh công th ì rất mong manh. Anh ch Æ°a bao giá» vượt biển trên má»™t chiếc bè bằng gá»— ban-xa nên anh tưởng tượng có thể bất cứ lúc nà o muốn dùng nó vượt qua Thái B ình D Æ°Æ¡ng là được ngay. Có thể thông đồng bén giá»t và cÅ©ng có thể bị thất bại. NgÆ°á»i Anh-Ä‘iêng cổ xÆ°a Ä‘ ã dá»±a và o những kinh nghiệm tÃch luỹ đã từ bao Ä‘á»i rồi. Má»™t chiếc bè Ä‘i được tá»›i Ä‘Ãch rất có thể Ä‘ ã có đến sáu chiếc bè bị ch ìm, tháºm chà có tá»›i hà ng tră m chiếc trong những thế ká»· qua. NhÆ° anh vừa nói, ngÆ°á»i Anh-ca há» Ä‘i thà nh từng Ä‘oà n bè trên biển, nếu có sá»± cố, há» có thể ứng cứu lẫn nhau. C òn anh, anh trông chá» và o ai vá»›t anh giữa biển cả mênh mông? Cho rằng anh mang theo cả máy thu phát vô tuyến Ä‘iện Ä‘ ể sá» dụng trong trÆ°á»ng hợp gặp nạn, anh tưởng rằng có thể dá»… dà ng t ìm thấy chiếc bè của anh giữa muôn trùng sóng biển và cách xa đất liá»n hà ng ngà n hải l ý hay sao? Bão tố có thể hất anh ra khá»i bè và ng Æ°á»i ta cÅ©ng không thể đến cứu anh kịp và anh có đủ thá»i gian để chết Ä‘uối nhiá»u lần. Thôi! Tốt hÆ¡n hết là h ãy bình tÄ©nh chỠđợi ở đây để ngÆ°á»i ta có thá»i gian Ä‘á»c bản thảo của anh. H ãy viết thêm th Æ° và thúc giục há» nhiá»u hÆ¡n nữa, nếu không anh sẽ chẳng thu được kết quả g ì đâu.
- Tôi không thể chỠđợi lâu hÆ¡n nữa vì tôi sắp hết tiá»n rồi.
- Váºy anh hãy đến ở vá»›i chúng tôi. Vả chăng là m sao anh có thể thá»±c hiện cuá»™c thám hiểm nà y mà túi tiá»n rá»—ng tuếch?
- Má»™t cuá»™c thám hiểm dá»… hấp dẫn ngÆ°á»i ta hÆ¡n là má»™t bản thảo chÆ°a được ai Ä‘á»c đến.
- Nhưng liệu anh sẽ được lợi gì ở bản thảo ấy?
- Tôi sẽ bẻ gãy má»™t láºp luáºn có trá»ng l ượng chống lại luáºn thuyết của tôi. Äấy là chÆ°a nói đến khoa há»c sẽ Ãt nhiá»u quan tâm đến công việc nà y.
- Nhưng nếu thất bại?
- Nếu váºy tức là tôi sẽ chả có g ì để chứng minh cả!
- NhÆ° thế là anh định phÆ¡i bà y cho má»i ngÆ°á»i thấy sá»± phá sản luáºn thuyết của anh?
- Có lẽ, nhÆ°ng nhÆ° anh Ä‘ ã nói dù sao cÅ©ng có thể có má»™t phần m Æ°á»i Ä‘ ã đến Ä‘Ãch trong cuá»™c hà nh tr ình nà y tr Æ°á»›c chúng ta.
Äến đây các cháu trong nhà chạy ra nô đùa đánh cầu và chúng tôi gác lại không tranh luáºn nữa trong cả ngà y hôm đó.
Ngà y nghỉ cuối tuần tiếp theo, tôi lại đến á»t-xai-ninh mang theo cả tấm bản đồ. Lần nà y khi ra vá», trên tấm bản đồ của tôi Ä‘ ã có má»™t Ä‘Æ°á»ng bút ch ì kẻ dà i từ bá» biển Pê-ru đến táºn những đảo Tu-a-mô-tu ở Thái Bình D Æ°Æ¡ng. Anh bạn đại úy hải quân của tôi Ä‘Ã nh chịu không thể là m tôi thay đổi ý kiến và chúng tôi đã để hà ng giá» cùng nhau dá»± tÃnh vá» tốc Ä‘á»™ chiếc bè. Sau khi tÃnh toán, Vin-hem thốt lên:
- ChÃn mÆ°Æ¡i bảy ngà y, nhÆ°ng anh nên nhá»› đó là tÃnh toán vá» mặt lý thuyết trong Ä‘iá»u kiện thuáºn lợi má»™t cách lý t ưởng, nghÄ©a là lúc nà o cÅ©ng thuáºn buồm xuôi gió, và vá»›i má»™t chiếc bè có thể hoạt Ä‘á»™ng tùy theo dá»± cáo thá»i tiết. Nói tóm lại là phải mất Ãt nhất bốn tháng cho chuyến Ä‘i nà y và thá»i gian chuẩn bị th ì còn lâu hÆ¡n nhiá»u.
Gian buồng nhỠở câu lạc bá»™ thủy thủ tối hôm đó đối vá»›i tôi nhÆ° thân thiết hÆ¡n, khi trở vá» ngồi bên giÆ°á»ng vá»›i tấm bản đồ. Tôi ngắm nh ìn gian buồng rồi đứng lên Ä‘o và tÃnh diện tÃch của ph òng hoà n toà n đúng nhÆ° khi Ä‘o đạc chiếc giÆ°á»ng và tủ áo nhá» của tôi.
À đúng rồi! Chiếc bè phải lá»›n hÆ¡n nữa má»›i đúng. Nghiêng m ình qua cá»a sổ, tôi nhìn thấy má»™t góc trá»i xa xa đầy sao của thà nh phố mà chỉ ở nÆ¡i cao má»›i nh ìn thấy được. Có thể chiếc bè đối vá»›i chúng tôi cháºt chá»™i nhÆ°ng không gian vẫn c òn đủ chá»— cho mặt trá»i và các vì sao. Ở phố 72, gần công viên trung tâm có má»™t câu lạc bá»™ khá kÃn đáo của Niu-oóc.
Má»™t tấm biển nhá» bằng đồng bóng loáng ghi dòng chữ: "Câu lạc bá»™ những nhà thám hiểm" nh Æ° gợi cho khách qua Ä‘Æ°á»ng có Ä‘iá»u g ì khác th Æ°á»ng ở sau những bức tÆ°á»ng ngôi nhà ấy. NhÆ°ng má»™t khi Ä‘ ã đặt chân và o trong ngôi nhà , ngÆ°á»i ta có cảm giác nhÆ° lạc và o má»™t thế giá»›i xa lạ ở cách Niu-oóc hà ng ngh ìn cây số. Không còn thấy những dòng xe ô tô ng ược xuôi và những ngôi nhà chá»c trá»i sừng sững. Khi cánh cá»a thông ra thà nh phố được khép lại, ta nhÆ° rÆ¡i và o trong má»™t bầu không khà gợi lên má»™t cuá»™c Ä‘i săn sÆ° tá», cảnh núi non hay nhÆ° Ä‘ang sống ở miá»n cá»±c Bắc, đồng thá»i c òn xen lẫn cảm giác nh Æ° Ä‘ang ngồi xa-lông của má»™t du thuyá»n đầy đủ tiện nghi Ä‘ang Ä‘i v òng qua nh thế giá»›i. Những chiến lợi phẩm thu được trong các cuá»™c săn lùng, t ìm kiếm nh Æ° hà m ã, h Æ°Æ¡u nai, những súng săn các loà i muông thú, những bá»™ ngà voi, những trống tráºn cùng những mÅ©i lao, những tấm thảm Anh-Ä‘iêng, tượng thần, mô h ình tà u bè, lá cá» và ảnh c ùng những bản đồ được bố trà bao quanh gian ph òng, n Æ¡i mà các há»™i viên há»p nhau để ăn trÆ°a hoặc nghe cáo cáo của các thuyết tr ình viên từ những n Æ°á»›c xa xôi trở vá». Sau chuyến Ä‘i đến quần đảo Mác-ki-dÆ¡, tôi được kết nạp là há»™i viên hoạt Ä‘á»™ng của há»™i.
Là má»™t trong những há»™i viên trẻ, Ãt có trÆ°á»ng hợp vắng mặt trong các cuá»™c há»p khi tôi có mặt ở thà nh phố, v ì váºy và o má»™t buổi tối trá»i m Æ°a của tháng 11, tôi đến sinh hoạt ở đây và ngạc nhiên thấy trụ sở không nhÆ° má»i lần. Ở giữa ph òng được đặt má»™t chiếc bè cao su bÆ¡m căng cùng những khẩu phần và các trang thiết bị cần thiết cho má»™t chiếc xuồng cấp cứu, c òn trên t Æ°á»ng và bà n là những cái dù, áo mÆ°a và tất cả những trang bị cần cho vùng Bắc Cá»±c. Tôi lại c òn thấy cả những nồi dùng ch Æ°ng cất nÆ°á»›c biển để lấy nÆ°á»›c ngá»t cùng nhiá»u thiết bị kỳ lạ khác nữa.
Má»™t há»™i viên má»›i được kết nạp là đại tá Hát-xkin ở Viện nghiên cứu trang bị của không quân sẽ thuyết tr ình có kèm thao tác, để giá»›i thiệu tÃnh năng vá» má»™t loạt những trang bị quân sá»± má»›i, mà theo ông ta có thể Ä‘em sá» dụng trong tÆ°Æ¡ng lai và o các cuá»™c thám hiểm khoa há»c ở vùng biển Nam cÅ©ng nhÆ° ở vùng biển Bắc. Sau buổi thuyết tr ình là má»™t cuá»™c tranh luáºn sôi nổi và hà o hứng. Vá»›i dáng ng Æ°á»i cao lá»›n, vạm vỡ, nhà thám hiểm Äan Mạch mà má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u biết tiếng, ông Pi-tÆ¡ Phrin-xin đứng dáºy, bá»™ râu cằm rất ráºm của ông lắc lÆ° vá»›i vẻ hoà i nghi. Ông hoà n toà n không tin và o những chứng nháºn phát minh má»›i. Có lần đáng lẽ phải dùng xuồng Ca-i-ắc và o hang tuyết của ngÆ°á»i Et-xki-mô th ì ông ta lại dùng má»™t chiếc xuồng bằng cao su và má»™t cái lá»u gấp. Ông Ä‘ ã suýt mất mạng vì sá»± thể nghiệm nà y. Tr Æ°á»›c tiên ông gần chết cóng trong má»™t cÆ¡n b ão tuyết vì khóa kéo cá»a lá»u bị b ăng đóng, dÃnh chặt không mở ra được. Sau đó, và o má»™t ngà y ông Ä‘i câu, lưỡi câu Ä‘ ã móc và o xuồng là m cho chiếc xuồng xì h Æ¡i bẹp gà và ch ìm xuống. Ông ta và má»™t ng Æ°á»i bạn là dân Et-xki-mô phải cố gắng lắm má»›i và o tá»›i bá» và ngÆ°á»i ta Ä‘ ã dùng chÃnh loại xuồng Ca-i-ắc để cứu ông. Ông thừa nháºn rằng má»™t phát minh hiện đại chỉ ngồi trong phòng thà nghiệm, dù rằng có tà i ba đến mấy Ä‘i chăng nữa, cÅ©ng không thể nà o tưởng tượng hay hÆ¡n những kinh nghiệm từ hà ng ngà n năm mà dân Et-xki-mô Ä‘ ã áp dụng trong xứ sở của há». Cuá»™c tranh luáºn chấm dứt bằng má»™t Ä‘á» nghị đặc biệt của đại tá Hát-xkin. Những há»™i viên hoạt Ä‘á»™ng của Há»™i, trong các cuá»™c thám hiểm sắp tá»›i, có thể tùy ý lá»±a chá»n để sá» dụng trong cuá»™c hà nh tr ình, những dụng cụ má»›i phát minh mà ông vừa giá»›i thiệu vá»›i Ä‘iá»u kiện là sau khi trở vá» phải thông cáo lại vá»›i Viện thà nghiệm của ông những nháºn xét của há» vá» các dụng cụ đó.
Tối hôm đó, tôi là ngÆ°á»i cuối cùng rá»i khá»i câu lạc bá»™ để ra vá». Tôi muốn xem xét lại từng chi tiết của trang bị má»›i tinh mà tôi được tiếp xúc má»™t cách ngẫu nhiên và tôi sẽ toà n quyá»n sá» dụng nó nếu tôi muốn. Tháºt là đúng lúc v ì tôi Ä‘ang cần: má»™t trang bị để cứu ngÆ°á»i nếu chẳng may chiếc bè gá»— của chúng tôi bị vỡ trong lúc không có chiếc nà o gần đó. Sáng hôm sau, trong lúc Ä‘ang ăn sáng tại Câu lạc bá»™ thủy thủ, đầu óc tôi vẫn Ä‘ang bị thu hút vá» trang bị nà y th ì má»™t chà ng trai ăn mặc chững chạc, có dáng dấp má»™t nhà thể thao, mang khẩu phần đến ngồi ăn cùng bà n vá»›i tôi.
Chúng tôi bắt chuyện và biết rằng anh ta cÅ©ng không phải là thủy thủ Ä‘i biển mà là má»™t kỹ sÆ° tốt nghiệp TrÆ°á»ng đại há»c bách khoa ở TÆ¡-rông-ken. Anh đến Mỹ để mua má»™t và i phụ tùng máy, đồng thá»i trau dồi thêm kinh nghiệm vá» kỹ thuáºt các máy là m đông lạnh. Anh ở gần đây nên thÆ°á»ng ghé đến ăn nÆ¡i nà y v ì món ăn ở đây nấu theo kiểu Na Uy rất ngon. Anh há»i tôi là m g ì, và tôi trình bà y s Æ¡ lược vá»›i anh vá» dá»± định của tôi. Tôi c òn cho anh biết, nếu hết tuầ n nà y mà tôi không nháºn được trả lá»i chấp nháºn vá» bản thảo của tôi, tôi sẽ bắt đầu tiến hà nh công việc để chuẩn bị việc thám hiểm bằng bè. Anh ta không nói g ì nh Æ°ng rất chăm chú nghe.
Má»™t và i ngà y sau, chúng tôi gặp lại nhau tại ph òng ăn. Gặp tôi, anh há»i ngay:
- Anh đã quyết định vỠchuyến đi chưa?
- Nhất định tôi sẽ đi.
- Bao giá»?
- Cà ng sá»›m cà ng tốt. Nếu kéo dà i lâu thêm nữa th ì bão tố từ Nam Cá»±c sẽ đổ đến và cÅ©ng là mùa b ão ở quanh các đảo. Trong Ãt tháng nữa thế nà o tôi cÅ©ng cần rá»i Pê-ru, nhÆ°ng trÆ°á»›c hết tôi phải lo sao cho có tiá»n để dà n xếp ổn thá»a má»i công việc.
- Các anh có bao nhiêu ngÆ°á»i cùng Ä‘i?
- Tôi có ý định mang theo sáu ng Æ°á»i, nhÆ° váºy cuá»™c sinh hoạt táºp thể trên bè sẽ đỡ tẻ nhạt Ä‘Æ¡n Ä‘iệu và nhÆ° váºy má»—i ngà y má»—i ngÆ°á»i phải Ä‘iá»u khiển tay lái của bè trong bốn giá».
Anh có vẻ nghiá»n ngẫm ý kiến nà y của tôi và mạnh dạn nói:
- Tôi cÅ©ng muốn Ä‘i cùng. Tôi có thể phụ trách vá» mặt kỹ thuáºt, tất nhiên cÅ©ng nên kiểm chứng lại cho chÃnh xác tốc Ä‘á»™ gió, hải lÆ°u và sóng biển để củng cố cho kinh nghiệm. Anh nên nhá»› rằng sẽ phải băng qua những vùng biển cả mênh mông không phải là đưá»ng tà u bè qua lại nên không ai r õ là nh Æ° thế nà o. Má»™t cuá»™c hà nh tr ình nh Æ° váºy tạo Ä‘iá»u kiện cho việc khảo sát vá» khà tượng thủy văn rất bổ Ãch và tôi có dịp áp dụng nhữ ng kiến thức của tôi vá» nhiệt Ä‘á»™ng há»c.
Nhìn nét mặt cởi mở của anh, tôi hiểu con ng Æ°á»i đó sẽ c òn mang lại nhiá»u Ä‘iá»u tốt là nh và tôi nói:
- Tháºt tuyệt, thế là chúng ta sẽ cùng Ä‘i vá»›i nhau.
Anh ta tên là Héc-man Vát-din-gÆ¡, cÅ©ng là thủy thủ Ä‘Æ°á»ng sông nhÆ° tôi. Và i ngà y sau, tôi má»i Héc-man đến Há»™i những nhà thám hiểm. Chúng tôi gặp ngay nhà thám hiểm Bắc Cá»±c Pi-tÆ¡ Phrin-xin. Ông nà y có đặc Ä‘iểm dá»… nháºn ra trong đám đông vá»›i vóc ngÆ°á»i to lá»›n, râu ráºm, trông ông ta nhÆ° sứ giả của tun-Ä‘ra. Má»™t không khà khác thÆ°á»ng bao quanh ông chẳng khác g ì khi ông cầm dây để dắt gấu Ä‘i chÆ¡i. Chúng tôi dẫn ông đến trÆ°á»›c tấm bản đồ lá»›n treo trên tÆ°á»ng và thổ lá»™ vá»›i ông vá» dá»± định của chúng tôi: vượt Thái B ình D Æ°Æ¡ng bằng má»™t chiếc bè Anh-Ä‘iêng.
Vừa nghe chúng tôi nói, ông vừa vuốt râu và đôi mắt xanh vẻ trẻ trung mở to để lắng nghe. Nghe xong ông giáºm mạnh chiếc chân gá»— xuống sà n, xốc lại thắt lÆ°ng và nói:
- Hay lắm, các bạn trẻ! Tôi rất muốn đi theo các anh.
Nhà du hà nh già miá»n Grô-en-lân rót đầy bia và o cốc vại má»i chúng tôi và tá» vẻ rất tin tưởng và o phÆ°Æ¡ng tiện Ä‘i lại cổ xÆ°a của bá»™ tá»™c tiá»n sá» cÅ©ng nhÆ° sá»± khéo léo của há» trong việc t ìm ra ph Æ°Æ¡ng tiện Ä‘i sao cho phù hợp vá»›i thiên nhiên, trên biển cả cÅ©ng nhÆ° trên đất liá»n. Ông Ä‘ ã từng dùng bè xuôi trên các dòng sông lá»›n của miá»n Xi-bia và đ ã từng kéo theo tà u của ông những bè của thổ dân dá»c theo bá» biển Bắc cá»±c. Thỉnh thoảng ông lại Ä‘Æ°a tay vuốt ch òm râu và cuối cùng ông nói là má»™t thá»i đại huy hoà ng Ä‘ang mở ra trÆ°á»›c chúng tôi. Nhá» sá»± nhiệt t ình ủng há»™ của ông Phrin -xin đối vá»›i dá»± định của chúng tôi, nên công việc được tiến hà nh rất khẩn trÆ°Æ¡ng là m cho cáo chà ở Xcăng-Ä‘i-na-vÆ¡ phải quan tâm đăng nhiá»u bà i vá» vấn Ä‘á» nà y.
Ngay sáng hôm sau, có ngÆ°á»i g õ cá»a phòng tôi ở Câu lạc bá»™ thủy thủ, báo có ng Æ°á»i cần gặp tôi ở Ä‘iện thoại. Sau cuá»™c nói chuyện qua Ä‘iện thoại, ngay chiá»u hôm đó, Héc-man và tôi cùng đến mấy ngôi nhà ở trong má»™t khu sang trá»ng của thà nh phố. Má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông trẻ, ăn mặc chải chuốt, già y láng bóng, mặc bá»™ đồ mà u xanh lÆ¡ phủ ngoà i bằng má»™t chiếc KAYAK: má»™t loại xuồng là m bằng da hải cẩu mà thổ dân Grô-en-lân má»™t đảo ở Bắc Mỹ thÆ°á»ng dùng. Dân Et-xki-mô ở Bắc cá»±c thÆ°á»ng Ä‘Ã o hốc trong những tảng băng để trú ngụ khi Ä‘i săn. Ão ngủ bằng lụa, ông tiếp chúng tôi. Chúng tôi có cảm giác Ä‘ang đứng trÆ°á»›c má»™t con ngÆ°á»i má»m yếu. Má»™t chiếc khăn tay thÆ¡m nức để chùi mÅ©i, ông ta xin lá»—i chúng tôi v ì Ä‘ang bị nhức đầu sổ mÅ©i. Tuy váºy chúng tôi cÅ©ng biết rằng trong chiến tranh, ngÆ°á»i phi công trẻ nà y Ä‘ ã nổi tiếng ở Mỹ vì đã láºp được nhiá»u chiến công. Vẻ Ä‘iá»m đạm, ông ngồi giữa hai nhà cáo trẻ vẻ cÆ°Æ¡ng quyết sôi nổi và hoạt bát. Chúng tôi có biết má»™t trong hai ngÆ°á»i đó vá» khả năng viết phóng sá»± của anh ta.
Chai rượu U ýt-ki hảo hạng Ä‘ ược mở ra, ông chủ nhà tuyên bố rất quan tâm đến cuá»™c hà nh tr ình của chúng tôi và đỠnghị c ung cấp kinh phà cần thiết vá»›i Ä‘iá»u kiện chúng tôi sẽ viết những bà i cáo và đi các nÆ¡i để cáo cáo sau khi trở vá». Tất cả Ä‘á»u được thá»a thuáºn và chúng tôi cạn chén để bà y tá» niá»m hân hoan vá» sá»± hợp tác may mắn giữa hai bên, má»™t bên là những ngÆ°á»i ủng há»™ vá» mặt tà i chÃnh cho cuá»™c hà nh trình và bên kia là những ng Æ°á»i tham gia và o cuá»™c hà nh tr ình đó. Thế là từ nay, má»i vấn Ä‘á» kinh tế Ä‘á»u được giải quyết và chúng tôi thoát khá»i má»i sá»± quấy rầy của các chủ nợ. Héc-man và tôi lúc nà y chỉ c òn lo việc thà nh láºp Ä‘oà n và mua sắm trang thiết bị, đóng xong chiếc bè để có thể khởi hà nh trÆ°á»›c mùa dông b ão. Ngay ngà y hôm sau, Héc-man xin thôi công việc kỹ s Æ° ở cÆ¡ quan anh và chúng tôi bắt tay và o việc má»™t cách nghiêm túc. Những nhân viên ph òng thà nghiệm của không quân hứa chuyển cho chúng tôi những thứ đã yêu cầu và Câu lạc bá»™ những nhà thám hiểm còn gá»i nhiá»u h Æ¡n, v ì cuá»™c hà nh trình của chúng tôi là má»™t c Æ¡ há»™i để há» Ä‘em ra thá» nghiệm trang thiết bị của há».
Sá»± khởi đầu tháºt tốt là nh. GiỠđây trÆ°á»›c hết là t ìm ngay được bốn ngÆ°á»i sao cho phù hợp và sẵn sà ng cùng Ä‘i, và sau đó c òn chuẩn bị thá»±c phẩm cần thiết cho cuá»™c hà nh trình. Nhóm ng Æ°á»i cùng Ä‘i vá»›i nhau trên má»™t chiếc bè phải được lá»±a chá»n kỹ cà ng, nếu không chỉ sau má»™t và i tuần xa đất liá»n, lênh đênh má»™t m ình trên biển cả, rất có thể xảy ra những vụ lá»™n xá»™n hoặc nổi loạn. Tôi không muốn sá» dụng những thủy thủ chuyên nghiệp vì thá»±c ra sá»± hiểu biết của há» vá» việc Ä‘i bè không hÆ¡n g ì chúng tôi. H Æ¡n nữa, nếu sau nà y thà nh công, ngÆ°á»i ta sẽ cho rằng được nhÆ° váºy v ì chúng tôi là thủy thủ là nh nghá» nhất chứ đâu phải ngÆ°á»i đóng bè cổ xÆ°a của Pê-ru. Dù sao chúng tôi cÅ©ng Ä‘ang cần má»™t ngÆ°á»i Ãt nhất biết sá» dụng thÆ°á»›c lục phân và ghi lại Ä‘Æ°á»ng Ä‘i trên bản đồ để là m cÆ¡ sở cho các báo cáo khoa há»c sau nà y. Tôi nói vá»›i Héc-man:
- Tôi bi ết má»™t há»a sÄ© tÃnh tình rất sôi nổi, lại biết ch Æ¡i cả Ä‘Ã n ghi-ta nữa. TrÆ°á»›c kia, anh ta há»c ở trÆ°á»ng hà ng hải và đ ã nhiá»u lần tham gia các cuá»™c hà nh trình vòng quanh thế giá»›i, tr Æ°á»›c kia rá»i bá» nghá» nà y để trở vá» nhà vá»›i chiếc bút lông và giá vẽ. Tôi biết a nh ta hồi còn nhá» và chúng tôi th Æ°á»ng cắm trại ở trên núi vá»›i nhau ngay ở quê hÆ°Æ¡ng. Tôi sẽ viết thÆ° cho anh ấy và chắc chắn anh ấy sẽ đến vá»›i chúng ta.
Héc-man bảo:
- Thôi cÅ©ng tạm được, nhÆ°ng chúng ta cÅ©ng cần có má»™t ngÆ°á»i biết sá» dụng Ä‘iện Ä‘Ã i nữa chứ!
- Sao, điện đà i ư!
Tôi kêu lên sợ h ãi.
- Tháºt là chuyện lạ Ä‘á»i! Má»™t chiếc máy vô tuyến Ä‘iện trên má»™t chiếc bè thá»i kỳ tiá»n sá» ? Tháºt là lạc l õng.
- Không hẳn thế. Äó là má»™t biện pháp ph òng xa. Chúng ta có thể ch Æ°a cần dùng đến nhÆ°ng mang Ä‘i cÅ©ng không ảnh hưởng g ì đến luáºn thuyết của anh cÆ¡ mà . HÆ¡n nữa chúng ta cÅ©ng cần có máy phát để truyá»n Ä‘i các thông tin vá» khà tượng và các Ä‘iá»u khác nữa chứ. Trái lại, chúng ta mất g ì khi nháºn được những tin báo trÆ°á»›c vá» mÆ°a b ão vì châu Äại DÆ°Æ¡ng nà y Ä‘ ã có má»™t bả n tin thá»i tiết nà o đâu, mà dù có chăng nữa liệu nó có phục vụ g ì cho chúng ta ở trên chiếc bè nà y.
Láºp luáºn của Héc-man dần dà đã là m tiêu tan sá»± phản đối của tôi vì tôi vốn ác cảm vá»›i các thiết bị Ä‘iện, nà o là ổ cắm, nà o núm vặn. Tôi phải thú nháºn:
- Tháºt là má»™t sá»± ngẫu nhiên kỳ lạ! Tôi lại khá thà nh thạo trong việc sá» dụng những máy thu phát nhá» liên lạc bằng vô tuyến Ä‘iện giữa các nÆ¡i có khoảng cách xa, v ì trong chiến tranh hỠđã nhét tôi và o má»™t Ä‘Æ¡n vị thông tin vô tuyến. Anh biết đấy, quân Ä‘á»™i há» cÅ©ng lịch sá»± không dùng đến khả năng chuyên môn của anh. Thôi được, tôi sẽ viết thÆ° cho Nút Hô-glan và cho cả To-xtên Ra-cá nữa!
- Anh biết hỠà ?
- Tôi gặp Nút lần đầu tiên ở nÆ°á»›c Anh và o năm 1944. Nút Ä‘ ã được ngÆ°á»i Anh tặng thưởng huân chÆ°Æ¡ng v ì anh đã tham gia trong cuá»™c hà nh quân nhảy dù để ngăn chặn bá»n Äức sản xuất bom nguyên tá». Trong vụ phá hoại nÆ¡i chứa nÆ°á»›c nặng ở Ri-u-can, anh ta phụ trách Ä‘iện Ä‘Ã i. Tôi Ä‘ ã quen anh ta khi anh ta vừa từ Na Uy trở vá» cuá»™c hà nh quân tại đó. Lần nà y th ì bá»n máºt thám Äức Giét-ta-pô đã bắt được anh Ä‘ang sá» dụng Ä‘iện Ä‘Ã i giấu trong l ò s ưởi má»™t bệnh viện sản khoa ở s-xlô. Tụi Äức Ä‘ ã dò tìm thấy địa Ä‘iểm và ngôi nhà đ ã bị lÃnh Äức vây kÃn. Các lối ra và o Ä‘á»u có súng đại liên bịt chặt. Tên Phen-me chỉ huy Giét-ta-pô Ä‘Ãch thân đứng chỠở giữa sân để bắt tụi lÃnh lên bắt Nút xuống. NhÆ°ng Nút Ä‘ ã trốn thoát. Vá»›i khẩu súng ngắn, Nút đã mở má»™t Ä‘Æ°á»ng thoát từ nhà kho đến hầm chứa trên trần nhà , rồi từ sân sau, anh băng qua tÆ°á»ng thoát ra ngoà i, dÆ°á»›i là n mÆ°a đạn bá»n Äức bắn theo. T ôi lại gặp Nút tại má»™t địa Ä‘iểm bà máºt trong má»™t tòa lâu Ä‘Ã i cổ ở nÆ°á»›c Anh. Nút ở Na Uy vá», sau khi tổ chức liên lạc bằng vô tuyến Ä‘iện dÆ°á»›i l òng đất cho hÆ¡n má»™t trăm máy thu phát ngay trong l òng Na Uy bị chiếm đóng. Tôi cÅ©ng đã kết thúc lá»›p huấn luyện nhảy dù và chúng tôi có ý định nhảy dù gần s-xlô. NhÆ°ng thá»i kỳ đó, quân Ä‘á»™i Nga Ä‘ ã tiến và o vùng Kiêc Kên và má»™t s Æ° Ä‘oà n nhá» quân Ä‘á»™i Na Uy được Ä‘iá»u từ E-cốt đến Phần Lan để tham gia dẫn Ä‘Æ°á»ng cho quân Ä‘á»™i Liên Xô mở các cuá»™c hà nh quân. Tôi tham gia và o Ä‘Æ¡n vị ấy và gặp lại Toóc-xten.
Ở vùng nà y, mùa khô nhÆ° ở vùng Bắc Cá»±c. B ình minh cá»±c Bắc chỉ há»ng lên trên bầu trá»i đầy sao, ngà y cÅ©ng nhÆ° đêm chỉ là má»™t mà u Ä‘en bao trùm lên chúng tôi. Rét đến tÃm cả ngÆ°á»i trong những bá»™ quần áo bằng lông thú. Chúng tôi đến má»™t vùng thuá»™c đất nÆ°á»›c Phần Lan, nÆ¡i đây chỉ là má»™t đống tro tà n v ì bị cháy thiêu trụi. Má»™t chà ng trai vá»›i đôi mắt xanh ánh lên nét vui nhá»™n, láu lỉnh cùng vá»›i bá»™ tóc hung bù xù, từ má»™t cái ch òi ở trong núi, b Æ°á»›c ra. Äó là Toóc-xten Ra-cá. Toóc-xten Ä‘ ã được cứu thoát ở nÆ°á»›c Anh, và sau khi theo há»c má»™t lá»›p huấn luyện quân sá»±, anh được bà máºt phái đến má»™t vùng lân cáºn của Tá»-rom-xoe ở Na Uy. Toóc-xten ẩn náu để hoạt Ä‘á»™ng cùng vá»›i má»™t Ä‘iện Ä‘Ã i nhỠở gần nÆ¡i bá» neo của chiến hạm Tiếc-pÃt. Suốt mÆ°á»i tháng liá»n, anh liên tục gá»i vá» nÆ°á»›c báo cáo hà ng ngà y vá» má»i hoạt Ä‘á»™ng trên chiếc chiến hạm nà y. Ban đêm, anh lợi dụng dây trá»i của má»™t tên sÄ© quan Äức để phát Ä‘i và nhá» và o các báo cáo Ä‘á»u đặn của Toóc-xten mà ngÆ°á»i Anh Ä‘ ã oanh kÃch đắm chiến hạm Tiếc-pÃt. Toóc -xten Ä‘i qua Thụy Äiển để vá» nÆ°á»›c và má»™t lần nữa anh lại nhảy dù mang theo Ä‘iện Ä‘Ã i, xuống những ngá»n đồi hoang vắng ở Phần Lan, vùng háºu tuyến của quân Äức. Äến khi quân Äức rút lui, Toóc-xten Ä‘ ã từ chá»— ẩn nấp, lúc nà y đã là háºu tuyến của chúng tôi, mang máy và đỠnghị chúng tôi sá» dụng Ä‘iện Ä‘Ã i của anh để thay thế cho trạm thu phát chÃnh của chúng tôi Ä‘ ã bị mìn phá hủy. Tôi sẵn sà ng đánh cuá»™c vá»›i anh là Nút và Toóc-xten không muốn ở nhà và vui l òng cùng nháºp bá»n vá»›i chúng ta.
Héc-man gợi ý:
- Anh thá» h á»i há» xem.
Tôi viết ngay cho E-rÃch, Nút và Toóc-xten má»™t lá thÆ° ngắn, chẳng cần mà u mè thuyết phục, ná»™i dung nhÆ° sau: "M ình sẽ là m bè gá»— v ượt Thái B ình D Æ°Æ¡ng để bảo vệ láºp luáºn cho rằng những ngÆ°á»i ở Pê-ru Ä‘ ã di dân đến những đảo ở Pô-li-nê-di. Các bạn có muốn cùng tham gia không? Mình không đảm bảo gì h Æ¡n vá»›i các bạn ngoà i chuyến hà nh tr ình Ä‘i và vá» không mất tiá»n nà y, các bạn c òn có dịp để thá»±c hà nh khả năng kỹ thuáºt của bản thân nữa. Trả lá»i m ình ngay!"
Ngà y hôm sau, bức Ä‘iện đầu tiên báo rằng Toóc-xten sẽ đến. Sau đó E-rÃch và Nút cÅ©ng nháºn lá»i.
C òn ng Æ°á»i thứ sáu cho nhóm, chúng tôi cÅ©ng có chủ định vá»›i má»™t và i ngÆ°á»i, nhÆ°ng rồi lại gặp những trở ngại, Héc-man và tôi lại phải lao và o vấn Ä‘á» lÆ°Æ¡ng thá»±c và thá»±c phẩm. Trong chuyến Ä‘i nà y, chúng tôi kh ông có ý định dùng thịt hà mã hay khoai ph Æ¡i khô là m thức ăn, chẳng phải v ì chúng tôi muốn tá» ra là ng Æ°á»i da Ä‘á» thá»±c thụ nhÆ° công việc chúng tôi Ä‘ang thá»±c hiện, mà ý định của chúng tôi l à để kiểm tra thá»±c chất chiếc bè Anh-Ä‘iêng, khả năng di Ä‘á»™ng cÅ©ng nhÆ° tải trá»ng của nó cùng các yếu tố khác để có thể Ä‘Æ°a chiếc bè đến Pô-li-nê-di vá»›i toà n bá»™ nhóm chúng tôi. Các báºc tiá»n bối của chúng tôi chắc chắn Ä‘ ã sống bằng thịt, cá và khoai ph Æ¡i khô, v ì đó là những thức ăn chÃnh và quen thuá»™c của há». Chúng tôi cÅ©ng thá» là m để xem có đúng nhÆ° há», có thể kiếm được cá tÆ°Æ¡i và nÆ°á»›c mÆ°a để dùng trong lúc Ä‘i Ä‘Æ°á»ng. Vá» phần cung cấp, tôi thá»±c hiện chế Ä‘á»™ khẩu phần trong quân Ä‘á»™i nhÆ° chúng tôi Ä‘ ã quen là m trong thá»i kỳ chiến tranh.
Äúng lúc đó, má»™t phụ tá má»›i của tùy viên quân sá»± Na Uy ở Oa-sinh-tÆ¡n được bổ nhiệm đến. Tôi Ä‘ ã từng là phó cho ông khi ông chỉ huy má»™t đại Ä‘á»™i ở Phần Lan và biết ông BÆ¡-giÆ¡n Rô-hôn nà y là má»™t tay sừng sá», hăng hái, cứng đầu cứng cổ và rất bảo thủ. Tôi viết thÆ° cho ông BÆ¡-giÆ¡n tr ình bà y hoà n cảnh và đỠnghị ông qua sá»± nhạy cảm trong giao dịch, phát hiện cho chúng tôi má»™t ngÆ°á»i nà o đó có quan hệ vá»›i tổ chức háºu cần và quân Ä‘á»™i Hoa Kỳ. Tháºt là may mắn nếu nhÆ° ph òng thà nghiệm vá» thá»±c phẩm cung cấp lại cho chúng tôi các loại khẩu phần dã chiến má»›i, nh Æ° c húng tôi đã thá»±c nghiệm vá» những trang bị cho không quân. Hai ngà y sau ông B Æ¡-giÆ¡n từ Oa-sinh-tÆ¡n Ä‘ ã Ä‘iện cho chúng tôi rằng ông đã tiếp xúc vá»›i bá»™ pháºn liên lạc đối ngoại của Bá»™ chiến tranh Mỹ và ở đây ngÆ°á»i ta muốn biết cụ thể vá» việc nà y. Tôi và Héc-man vá»™i Ä‘i ngay Oa-sinh-tÆ¡n. Tại văn ph òng tùy viên quân sá»±, ông B Æ¡-giÆ¡n cho chúng tôi biết:
- Tôi tin rằng má»i việc Ä‘á»u ổn thá»a. Ngà y mai, chúng ta sẽ được bá»™ pháºn liên lạc đối ngoại tiếp và Ãt nhất chúng ta cÅ©ng được má»™t lá»i hứa hẹn nà o đó của đại tá.
Äại tá đây là ông á»t-tÆ¡ Mun-tÆ¡ Cát, tùy viên quân sá»± Na Uy. Ông tá» ra rất nh ã nhặn và sẵn sà ng viết cho chúng tôi má»™t th Æ° giá»›i thiệu.
Sáng hôm sau, chúng tôi đến gặp ông á»t-tÆ¡, ông rất nhiệt t ình lấy xe riêng Ä‘Æ°a chúng tôi đến Lầu Năm Góc, trụ sở của Bá»™ chiến tranh. Äại tá và ông BÆ¡-giÆ¡n mặc quân phục trang trá»ng ngồi phÃa trÆ°á»›c, c òn tôi và Héc-man ngồi phÃa sau, nhìn qua cá»a xe, Lầu Năm Góc, tòa nhà rá»™ng nhất thế giá»›i, n Æ¡i đặt các công sở của Bá»™ chiến tranh. Bá»™ chiến tranh khổng lồ nà y vá»›i hai mÆ°Æ¡i nhăm cây số Ä‘Æ°á»ng hà nh lang và ba mÆ°Æ¡i ngh ìn nhân viên là m việc, được tăng thêm vẻ trang trá»ng vá»›i sá»± có mặt của các nhân viên cao cấp trong giá»›i quân sá»±, lại sẽ trở thà nh nÆ¡i mà chúng tôi sắp tr ình bà y vá» chiếc bè Anh- Ä‘iêng của chúng tôi. ChÆ°a bao giá», trÆ°á»›c kia và sau nà y nữa, chuyện chiếc bè được Ä‘em ra bà n bạc đối vá»›i chúng tôi sao lại nhá» bé đến thế, đối vá»›i cả Héc-man và tôi.
Sau khi Ä‘i qua không biết bao nhiêu hà nh lang và lối Ä‘i, chúng tôi má»›i tá»›i văn ph òng liên lạc đối ngoại. Xung quanh má»™t chiếc bà n lá»›n bằng gá»— bồ Ä‘Ã o, những sÄ© quan mang quân phục má»›i cứng cùng ngồi vá»›i chúng tôi. Tại đây, thủ trưởng của văn ph òng sẽ chủ trì cuá»™c há»p. Äó là má»™t sÄ© quan của TrÆ°á»ng v õ bị Oét-po ăng, dáng nghiêm nghị, vạm vỡ, ngồi choán cả má»™t đầu bà n. Thoạt tiên ông lúng t úng vì ch Æ°a h ình dung được mối liên hệ giữa chiếc bè gá»— của chúng tôi vá»›i Bá»™ chiến tranh Mỹ, nhÆ°ng qua những lá»i khéo léo mà đại tá Mun-tÆ¡ Cát tr ình bà y và qua các câu há»i của sÄ© quan ngồi quanh bà n đã là m cho há» dần dần chú ý nhiá»u đến vấn Ä‘á» của chúng tô i. Bức thÆ° của ph òng thà nghiệm vá» trang bị của không quân được ông chăm chú xem rất kỹ và sau đó, ông ra lệnh vắn tắt và r õ rà ng cho ban tham m Æ°u là phải giúp chúng tôi Ä‘i đến kết quả bằng má»i cách cần thiết. Ông chúc chúng tôi má»i sá»± may mắn và rá»i ph òng há»p. Sau khi ông Ä‘i khá»i, má»™t đại úy trẻ đã nói nhá» vá»›i tôi:
- Tôi cuá»™c rằng anh sẽ có đủ má»i thứ cần thiết. Câu chuyện của anh đã có tác dụng nh Æ° má»™t cuá»™c hà nh quân nhá» và đem lại má»™t sá»± đổi má»›i trong cách là m việc quan liêu của thá»i b ình. Dù sao cÅ©ng l à má»™t dịp tốt để các trang bị của chúng tôi được Ä‘em ra thá» nghiệm.
Văn ph òng liên lạc đối ngoại thu xếp cho chúng tôi cuá»™c gặp gỡ vá»›i đại tá LÆ¡-vÃt, là m việc ở ph òng thà nghiệm của Bá»™ Tổng chỉ huy. Héc-man và tôi được ô-tô Ä‘Æ°a đến đó. Äại tá LÆ¡-vÃt là má»™t ngÆ°á»i cao lá»›n nh ã nhặn, dáng dấp má»™t nhà thể thao, đã cho má»i tất cả các sÄ© quan phụ trách các bá»™ pháºn lại. Tất cả há» Ä‘á»u tá» vẻ sẵn sà ng giúp đỡ chúng tôi và c òn Ä‘á» nghị Ä‘Æ°a ngay má»™t số thứ để chúng tôi Ä‘em ra dùng thá». HỠđáp ứng vượt quá các nguyện vá» ng cao nhất của chúng tôi và liệt kê tất cả những gì mà chúng tôi cần, từ khẩu phần ăn dã chiến cho đến dầu chống nắng và túi ngủ không thấm nÆ°á»›c. Sau đó há» dẫn chúng tôi Ä‘i tham quan các thứ đồ dùng, nếm thá» những khẩu phần đặc biệt được đóng gói rất cẩn tháºn, thá» loại diêm vẫn cháy dù Ä‘ ã bị ngấm n Æ°á»›c, được xem cụ thể những loại bếp dầu kiểu má»›i, những thùng chứa nÆ°á»›c, túi bằng cao su, già y, dụng cụ nhà bếp, những con dao nổi được trên mặt nÆ°á»›c và tất cả những g ì có Ãch cho má»™t cuá»™c hà nh trình nh Æ° của chún g tôi. Tôi nhìn Héc-man, thấy anh thÃch thú nh Æ° má»™t đứa trẻ được bà cô già u có dẫn và o hiệu kẹo mứt.
Ông đại tá to lá»›n dẫn đầu Ä‘oà n giải thÃch cho chúng tôi r õ những phát minh huy hoà ng đó. Các nhân viên tham mÆ°u Ä‘i theo ghi chép tất cả số lượng và loại hà ng mà chúng tôi ngỠý cần. T ưởng rằng nhÆ° thế là đ ã thắng lợi, tôi muốn vá» ngay khách sạn nghỉ ng Æ¡i để thanh thản suy tÃnh th ì Ä‘á»™t nhiên ông đại tá nói vá»›i tôi:
- Thôi bây giỠchúng ta đến gặp thủ trưởng để ông ấy quyết định xem có thể cung cấp cho các anh những thứ nà y không?
Tôi thấy tim mình nh Æ° thót lại. Thôi thế là phải là m lại từ đầu, lại phải dùng tà i hùng biện để thuyết phục. Có trá»i mà biết ông thủ trưởng nà y là ngÆ°á»i thế nà o!
Äó là má»™t sÄ© quan có dáng ngÆ°á»i thấp bé vá»›i bá»™ mặt rất nghiêm nghị, ngồi sau má»™t chiếc bà n, đôi mắt xanh, sắc của ông nh ìn chúng tôi má»™t cách dò xét. Thấy chúng tôi và o, ông má»i ngồi rồi Ä‘á»™t nhiên há»i đại tá LÆ¡-vÃt, mắt vẫn không rá»i chúng tôi:
- Thế nà o, các ông đây muốn g ì?
- Ồ! Một và i thứ lặt vặt thôi ạ!
Äại tá LÆ¡-vÃt vá»™i trả lá»i và nói má»™t và i nét lá»›n vá» mục Ä‘Ãch của việc váºn Ä‘á»™ng nhá» cáºy nà y. Trong khi đó, vị thủ trưởng im lặng ngồi nghe không má»™t chút phản ứng và thản nhiên há»i lại:
- Äể có Ä‘i có lại, váºy các ông nà y sẽ cho chúng ta những g ì?
Bằng những lá»i lẽ để cho ai cÅ©ng vừa lòng, đại tá LÆ¡-vÃt trả lá»i:
- Thá»±c ra, trong những Ä‘iá»u kiện gian khổ, các ông nà y sá» dụng những thứ cung cấp má»›i của chúng ta cÅ©ng nhÆ° má»™t phần các trang bị, há» sẽ có thể cung cấp cho chúng ta những tà i liệu quà báu.
Không rá»i mắt khá»i chúng tôi, viên sÄ© quan khắc nghiệt nà y ngả ngÆ°á»i trên ghế bà nh vá»›i má»™t vẻ cháºm r ãi không chút kênh kiệu là m cho tôi cảm giác nh Æ° chết lặng Ä‘i ở trên ghế da, khi ông cất tiếng lạnh lùng nói:
- Tôi cÅ©ng chÆ°a thấy r õ khi trở vá», há» sẽ Ä‘em lại cho ch úng ta được g ì.
Im lặng bao trùm má»i ng Æ°á»i. Äại tá LÆ¡-vÃt xốc lại cổ áo và má»i ngÆ°á»i không ai dám hé răng.
- Nhưng mà ,
Äá»™t nhiên ông nói lá»›n và khóe mắt ông sáng lên.
- L òng dÅ©ng cảm và sáng kiến cÅ©ng đáng kể lắm chứ. Äại tá LÆ¡-vÃt, ông h ãy cung cấp tất cả những thứ nà y cho há».
Trên xe trở vá» khách sạn, lòng tôi trà n ngáºp vui s Æ°á»›ng, bá»—ng Héc-man phá lên cÆ°á»i. Tôi lo lắng há»i:
- Anh điên hay sao đấy?
Héc-man vẫn tiếp tục cÆ°á»i không chút tá»± ái:
- Không đâu! Chẳng là tôi má»›i tÃnh toán lại thấy trong số thá»±c phẩm của chúng ta có đến 684 há»™p dứa là thứ mà tôi thÃch nhất.
Hà ng trăm công ngh ìn việc phải tiến hà nh và gần nh Æ° phải là m cùng má»™t lúc, khi mà sáu ngÆ°á»i chúng tôi cùng bè gá»— và hà ng Ä‘em theo phải được táºp trung tại má»™t địa Ä‘iểm trên bá» biển Pê-ru. Ấy váºy mà trÆ°á»›c mắt chúng tôi chỉ c òn vẻn vẹn có ba tháng mà trong tay lại không có cây đèn thần của A-la-Ä‘anh. Chúng tôi đáp máy bay Ä‘i Niu-oóc mang theo thÆ° giá»›i thiệu của văn ph òng liên lạc, để gặp giáo sÆ° Be-rÆ¡ ở TrÆ°á»ng đại há»c Cô-lô-bi-a. Giáo sÆ° là giám đốc ủy ban nghiên cứu vỠđịa l ý của Bá»™ chiến tranh và chÃnh giáo s Æ° qua dây nói Ä‘ ã hạ lệnh Ä‘em đến cho Héc-man những dụng cụ quý v à máy móc cần thiết cho Ä‘o lÆ°á»ng khoa há»c. Chúng tôi lại Ä‘i tiếp bằng máy bay đến Oa-sinh-tÆ¡n để gặp đô đốc Cla-vÆ¡ ở Viện nghiên cứu hà ng hải của hải quân Mỹ. Ông già già u kinh nghiệm vá» biển và tốt bụng nà y Ä‘ ã triệu táºp các sÄ© quan tr Æ°á»›c tấm bản đồ Thái B ình D Æ°Æ¡ng và giá»›i thiệu chúng tôi:
- Các bạn trẻ nà y có ý định Ä‘iá»u chỉnh lại tr ên các bản đồ vá» các hải lÆ°u. Cần phải giúp đỡ há».
Sau đó má»i việc Ä‘á»u tiến hà nh trôi chảy. Äại tá Lân-xtên, ngÆ°á»i Anh, Ä‘ ã há»p các tùy viên quân sá»± của n Æ°á»›c Anh ở Oa-sinh-tÆ¡n để thảo luáºn vá» những khó khăn có thể xảy ra cÅ©ng nhÆ° những khả năng may mắn Ä‘i tá»›i thà nh công của chúng tôi. Chúng tôi đã nháºn được nhiá»u ý kiến giúp đỡ v à má»™t số thiết bị Ä‘ ã được chá»n lá»c gá»i từ nÆ°á»›c Anh tá»›i để sá» dụng thể nghiệm cho cuá»™c hà nh tr ình bằng bè nà y. Ông cụ phụ trách c Æ¡ quan y tế ở Anh Ä‘ ã giá»›i thiệu nồng nhiệt vá»›i chúng tôi má»™t loại "bá»™t chống cá máºp". Theo ông, đối vá»›i má»™t con cá máºp hung hãn chỉ cần vứt má»™t nhúm bá»™t xuống n Æ°á»›c là cá máºp phải lẩn Ä‘i ngay. Tôi lá»… phép há»i:
- Thưa ông, liệu có thể hoà n toà n tin và o tác dụng của bột nà y không?
Ông mỉm cÆ°á»i trả lá»i:
- Thá»±c ra đó cÅ©ng là điá»u mà chúng tôi Ä‘ ang cần tìm hiểu.
Khi có việc vá»™i, cần Ä‘i lại nhanh chóng đã có máy bay thay cho tà u há»a, ô-tô thay cho đôi chân và túi tiá»n cÅ©ng lép dần theo.
Sau khi phải để lại chiếc vé trở vá» Na Uy của tôi, để lấy tiá»n chi dùng, chúng tôi phải đến g õ cá»a bạn bè và những ngÆ°á»i cho vay vốn để kinh doanh ở Niu-oóc, hy vá»ng có thể giải quyết được vấn Ä‘á» tà i chÃnh. NhÆ°ng chúng tôi Ä‘ ã vấp phải má»™t số vấn Ä‘á», vừa không dá»± kiến trÆ°á»›c, vừa dá»… là m cho nản chÃ.
Ông trông nom vá» tà i chÃnh lại Ä‘ang bị ốm liệt giÆ°á»ng, c òn hai ngÆ°á»i cá»™ng sá»± của ông ta không đủ thẩm quyá»n giải quyết, dù rằng há» vẫn tôn trá»ng giao Æ°á»›c kinh tế Ä‘ ã thá»a thuáºn, nh Æ°ng phải đợi ông phụ trách b ình phục chứ không thể là m khác được. Há» Ä‘á» nghị vá»›i chúng tôi tạm ho ãn lại, nh Æ°ng không thể được v ì biết bao nh iêu công việc Ä‘ang được tiến hà nh khẩn trÆ°Æ¡ng không thể ngừng lại được.
Chỉ c òn cách kiên trì giữ nguyên nh Æ° váºy v ì đã quá muá»™n để đình cả lại. Những ng Æ°á»i cho vay vốn của chúng tôi Ä‘Ã nh Ä‘i đến thá»a thuáºn hủy bá» giao Æ°á»›c để chúng tôi có thể tá»± lo lấy ở nÆ¡i khác nhanh chóng hÆ¡n. Lúc nà y hai chúng tôi lang thang trên Ä‘Æ°á»ng phố, Héc-man lẩm bẩm:
- Tháng chạp, tháng giêng, tháng hai.
Tôi tiếp lá»i:
- Và cùng lắm là tháng ba, chúng ta phải lên Ä‘Æ°á»ng thôi.
Nếu nhÆ° các việc c òn lại có vẻ còn má» mịt thì sá»± việc trÆ°á»›c mắt chúng tôi là cuá»™c hà nh tr ình nà y có mục Ä‘Ãch rõ rà ng, chứ chúng tôi không là m những chuyện giáºt gân, hiếu kỳ giống nh Æ° các diá»…n viên nhà o lá»™n trong chiếc thùng ton-nô lao theo thác nÆ°á»›c Ni-a-ga-ra hay giống nhÆ° những ngÆ°á»i Ä‘ ã đứng trên ngá»n cá»™t cá» suốt trong mÆ°á»i bảy ngà y đêm. Héc-man nói:
- Trong cuộc hà nh tr ình nà y, chúng ta chả cần đến kẹo cao-su và nước giải khát Cô-ca-cô-la.
Vá» Ä‘iểm nà y, chúng tôi hoà n toà n nhất trà vá»›i nhau. Chúng tôi có thể xoay xở để có tiá»n cua-ron Na Uy nhÆ°ng không thể dùng nó để giải quyết được những khó khăn của chúng tôi ở phÃa bá» Äại Tây DÆ°Æ¡ng nà y.
Rất Ãt có hy vá»ng để được khoản trợ cấp nà o đó v ì luáºn thuyết chúng tôi Ä‘Æ°a ra c òn ch Æ°a được má»i ngÆ°á»i nhất trÃ, c òn Ä‘ang tranh cãi và cuá»™c hà nh trình của chúng t ôi trên chiếc bè chÃnh là nhằm để bảo vệ và chứng minh tÃnh chất đúng đắn của luáºn thuyết trên. Chúng tôi nháºn thấy rằng từ giá»›i báo chà cho đến các nhà cổ Ä‘á»™ng tÆ° nhân Ä‘á»u không muốn bá» tiá»n đầu tÆ° và o công việc nà y, v ì ngay chÃnh bản thân há» và công tá b ảo hiểm Ä‘á»u cho đó là má»™t cuá»™c hà nh tr ình tá»± sát. Nh Æ°ng nếu chúng tôi trở vá» an toà n chắc chắn má»i việc lại sẽ khác hẳn. Hoà n cảnh ngà y cà ng tối tăm và trong nhiá»u ngà y chúng tôi vẫn chÆ°a t ìm ra lối thoát. Vừa lúc đó, đại tá Mun-cÆ¡ Cát lại xuất hiện:
- Thế nà o các bạn trẻ! Các anh Ä‘ang gặp khó khăn phải không? Äây là má»™t ngân phiếu để giúp các anh bắt tay và o việc. Các anh sẽ hoà n lại cho tôi khi nà o các anh từ Pô-li-nê-di trở vá».
Tiếp theo, rất nhiá»u ngÆ°á»i khác giúp chúng tôi nhÆ° đại tá Mun-tÆ¡ Cát cùng vá»›i những khoản vay riêng Ä‘ ã giúp chúng tôi không cần đến sá»± há»— trợ của các đại lý v à các công ty. Những bè gá»— cổ xÆ°a của dân Pê-ru Ä‘á»u là m bằng gá»— ban-xa. Loại gá»— nà y ở trạng thái khô có tá»· trá»ng bé hÆ¡n li-e. Cây ban-xa má»c ở Pê-ru nhÆ°ng chỉ có ở sau d ãy núi Ang-cÆ¡, v ì váºy ở thá»i kỳ ng Æ°á»i Anh-ca há» Ä‘ ã phải Ä‘i ngược bá» biển đến táºn E-cu-a-Ä‘o bên bá» Thái B ình D Æ°Æ¡ng, để hạ từng cây lá»›n mang vá». Chúng tôi cÅ©ng có ý định phải l à m nhÆ° váºy. Những khó khăn vá» di chuyển hiện nay không giống nhÆ° ở thá»i ngÆ°á»i Anh-ca . Chúng tôi có thể có ô-tô, máy bay và nhá» các phòng nháºn tổ chức các cuá»™c du lịch, tham quan, nh Æ°ng đâu có phải là hoà n toà n dá»… dà ng. C òn má»™t khó kh ăn nữa là vấn Ä‘á» nháºp cảnh.
Nếu may mắn qua được cá»a khẩu th ì cÅ©ng còn mệt vì phải xin dấu hà ng chồng giấ y tá» và vá» thủ tục nháºp cảnh. Äiá»u là m cho chúng tôi lo ngại đối vá»›i các ông nà y, các nhân viên mang áo khuy đồng, là chúng tôi không thể Ä‘i đến bá» biển Nam Mỹ cùng vá»›i các h òm xiểng đầy ắp những váºt lạ và sợ rằng vá»›i số vốn liếng tiếng Tây Ban Nha quá Ãt á»i, chúng tôi không thể nà o nói cho há» hiểu để cho phép nháºp cảnh và o Pê-ru rồi lại từ đó ra Ä‘i trên chiếc bè, mặc dù chúng tôi Ä‘ ã bá» mÅ© ra để tá» vẻ cung kÃnh há». Không được phép th ì rất có thể há» sẽ tống cổ chúng tôi và o nhà giam. Thấy tình hình nh Æ° váºy, Héc-man bảo:
- Không thể được, cần phải có giấy giá»›i thiệu của nhà cầm quyá»n.
Má»™t ngÆ°á»i bạn chúng tôi là phóng viên tại Liên hiệp quốc Ä‘ ã dẫn chúng tôi đến trụ sở Liên hiệp quốc. Tại đây, chúng tôi hết sức ngỡ ngà ng, bÆ°á»›c và o má»™t ph òng há»p lá»›n có nhiá»u nhân váºt của tất cả các nÆ°á»›c Ä‘ang ngồi sát bên nhau, trên những d ãy ghế, để nghe những lá»i hùng biện của má»™t đại biểu Nga Ä‘ang tr ình bà y tr Æ°á»›c má»™t tấm bản đồ thế giá»›i rá»™ng lá»›n treo trên tÆ°á»ng, phÃa cuối ph òng há»p.
Tranh thủ lúc phòng yên tÄ©nh, anh bạn phó ng viên Ä‘ ã má»i được má»™t đại biểu của Pê-ru và sau đó cả đại diện của E-cu-a-Ä‘o, sang ph òng bên để chúng tôi được gặp.
Ngồi trên chiếc ghế da lá»›n, há» hết sức chăm chú nghe chúng tôi tr ình bà y dá»± kiến chuyến v ượt biển nhằm chứng minh luáºn Ä‘iểm là những dân tá»™c văn minh của nÆ°á»›c há» xÆ°a kia, Ä‘ ã là những ng Æ°á»i đầu tiên đặt chân lên những h òn đảo ở Thái Bình D Æ°Æ¡ng. Cả hai Ä‘á»u hứa sẽ báo cáo lên chÃnh phủ và đảm bảo giúp đỡ, khi chúng tôi đến đất nÆ°á»›c há». T ình cá» Ä‘i qua phòng, vị Tổng th Æ° k ý Ä‘ ược biết chúng tôi là ngÆ°á»i đồng hÆ°Æ¡ng, Ä‘ ã đến bên chúng tôi và má»™t ngÆ°á»i nà o đó Ä‘ ã há»i liệu ông có thÃch Ä‘i cùng chúng tôi trên chuyến bè nà y không? Ngay ở đất liá»n ông Ä‘ ã gặp khá nhiá»u bão tố rồi.
Ben-gia-manh Cô-ben, phó Tổng th Æ° k ý Liên hiệp quốc, đồng thá»i lại là nhà khảo cổ nghiệp dÆ° có tên tuổi, Ä‘ ã gá»i tôi má»™t phong th Æ° để giá»›i thiệu cho bạn là tổng thống Pê-ru. Tại đây, chúng tôi gặp cả đại sứ Na Uy Vin-hem Vôn Mun-thÆ¡-Ä‘Æ¡ Moóc-ghên-xtiếc; từ hôm đó ông Ä‘ ã là chá»— dá»±a quý giá cho chúng tôi trong cuá»™c hà nh trình. Thế r ồi, chúng tôi mua hai vé và đáp máy bay Ä‘i Nam Mỹ. Khi máy bay bắt đầu cất cánh chúng tôi cảm thấy ngÆ°á»i mệt nhoà i, là ngÆ°á»i trên ghế nhÆ°ng trong l òng cảm thấy nhẹ nhõm vá»›i ý nghÄ© đã v ượt qua được giai Ä‘oạn thứ nhất của chÆ°Æ¡ng tr ình và giỠđây chúng tôi chỉ còn việc tiến thẳng và o cuá»™c phiêu l Æ°u.
Tà i sản của ngudoc
19-09-2008, 04:54 PM
Phi Thăng Chi Háºu
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 1,213
Thá»i gian online: 3 tuần 1 ngà y 1 giá»
Thanks: 286
Thanked 0 Times in 0 Posts
ChÆ°Æ¡ng III
Ở Nam Mỹ
Máy bay bắt đầu nghiêng cánh xuyên qua những đám mây mà u sữa trải dà i dÆ°á»›i chúng tôi nhÆ° má»™t lá»›p đệm tuyết chói chang dÆ°á»›i ánh mặt trá»i để hạ cánh xuống Ä‘Æ°á»ng băng. HÆ¡i nÆ°á»›c Ä‘á»ng thà nh băng ở cá»a máy bay bắt đầu tan nhÆ° những tảng mây treo lÆ¡ lá»ng và đ ã thấy xuất hiện má»™t tấm thảm dà i xanh rá»n của những cánh rừng tráºp trùng. Chúng tôi Ä‘ang bay trên nÆ°á»›c Cá»™ng h òa Pê-ru và hạ cánh xuống sân bay nhiệt Ä‘á»›i Ga-i-a-kin. Xuống máy bay, trên tay c òn mang những áo khoác ngoà i mà hôm qua còn mang trên mình, chúng tôi cảm thấy má»™t không khà nóng bức ngá»™t ngạt, giữa những ng Æ°á»i phÆ°Æ¡ng nam ồn à o mang trang phục nhiệt Ä‘á»›i, trong khi chúng tôi ngÆ°á»i nà o áo cÅ©ng đẫm mồ hôi dÃnh chặt và o lÆ°ng.
Các nhân viên hải quan và nhân viên trông nom việc nháºp cảnh đến chà o và ôm chúng tôi trong v òng tay và đưa chúng tôi ra xe ô tô vá» khách sạn tốt nhất ở thà nh phố và cÅ©ng là khách sạn có tiện nghi. Tá»›i nÆ¡i chúng tôi chạy vá»™i và o buồng tắm nằm dà i ngâm m ình trong bồn tắm dÆ°á»›i v òi n Æ°á»›c lạnh. Tổng thÆ° k ý Liên hiệp quốc thá»i kỳ đó là ngÆ°á»i Na Uy.
Chúng tôi Ä‘ ã đến xứ sở của gá»— ban-xa và phải mua đủ số cần thiết để đóng má»™t chiếc bè. Trong ngà y đầu tiên, chúng tôi phải t ìm hiểu vá» hệ thống tiá»n tệ tại n Æ¡i đây và há»c má»™t và i tiếng Tây Ban Nha để há»i Ä‘Æ°á»ng vá» khách sạn. Sáng hôm sau, chúng tôi phải Ä‘i nhiá»u nÆ¡i hÆ¡n. Héc-man Ä‘ ã thá»a mãn được sá»± mong muốn của anh từ khi c òn con nÃt là được sá» táºn tay má»™t cây dừa nÆ°á»›c thá»±c sá»±. C òn tôi thì nh Æ° má»™t b ình chứa l Æ°u Ä‘á»™ng phải mang vác đủ thứ, nà o là rau và hoa quả, rồi sau đó chúng tôi má»›i quyết định Ä‘i thÆ°Æ¡ng lượng việc mua gá»—. Khổ thay! Nói th ì dá»…, là m má»›i thấy khó. Gá»— ban-xa có thể mua được rất nhiá»u, nhÆ°ng không phải những thân cây nguyên vẹn là loại mà chúng tôi cần. Ä Ã£ lâu lắm, ở bá» biển nà y không còn cây gá»— ấy nữa. Cuá»™c chiến tranh vừa qua đã hủy diệt hết. Ng Æ°á»i ta Ä‘ ã hạ hà ng nghìn cây để chuyển đến các nhà máy sản xuất máy bay, loại gá»— nà y xốp và rất nhẹ. NgÆ°á»i ta c òn mách cho chúng tôi biết chỉ có má»™t n Æ¡i duy nhất c òn các loại cây to, ở mãi táºn trong rừng sâu của n Æ°á»›c nà y. NhÆ° váºy là chúng tôi phải tá»± Ä‘i hạ lấy các cây gá»— đó. Theo các nhà chức trách ở đây cho biết, chúng tôi không thể thá»±c hiện được việc đó, v ì mùa m Æ°a Ä‘ ã bắt đầu. ÄÆ°á»ng ở trong rừng bị ngáºp và lầy bùn sâu. Muốn lấy gá»— trong rừng phải chá» sáu tháng nữa, hết mùa mÆ°a, Ä‘Æ°á»ng khô ráo, má»›i có thể là m được.
Trong lúc khốn đốn nà y, chúng tôi t ìm đến Äông Guýt-xta-vô Vôn Bá»›t-svan, còn được gá»i là ông vua gá»— ban-xa ở E-cu-a-Ä‘o. Héc-man Ä‘ ã trình bà y bản phác há»a chiếc bè cù ng vá»›i qui cách gá»— mà chúng tôi cần. Ông vua gá»— nhá» bé gầy quắt nà y, Ä‘ ã Ä‘iện cho các đại lý tìm ngay cho chúng tôi số gá»— cần thiết. Nh Æ°ng ở tất cả các nhà máy của ông chỉ có những tấm ván hoặc những khúc gá»— ngắn, không có má»™t khúc nà o có thể dùng được. Hai cây còn lại ở trong kho của Äông Guýt-xta-vô thì đã khô cứng, chả giúp gì được cho chúng tôi. Tháºt là vô Ãch nếu cứ cố t ìm kiếm nữa, Äông Guýt-xta-vô b èn nói vá»›i chúng tôi:
- Má»™t trong những ngÆ°á»i anh em của tôi, có má»™t đồn Ä‘iá»n lá»›n trồng cây gá»— ban-xa. Ông ta tên là Äông Phê-đê-ri-cô ở Ki-vê-đô, má»™t thà nh phố nhỠở m ãi táºn trong rừng sâu. Nếu các ông đến đó được, th ì sau mùa m Æ°a, sẽ t ìm cho ông có đủ số gá»— cần thiết. Còn bây giá» không còn cách nà o h Æ¡n nữa v ì ngáºp lụt.
Äông Guýt-xta-vô đã khẳng định nhÆ° thế, ngay cả đến các nhà chuyên môn vá» gá»— ban-xa cÅ©ng nói nhÆ° váºy. Thế đấy! Ä Ã£ đến táºn Ga-i-a-kin mà cÅ©ng không thể đóng bè, dù đến sá»›m nhiá»u tháng Ä‘i chăng nữa, chúng tôi cÅ©ng không thể tá»± Ä‘i hạ các cây gá»— đó được, và nhÆ° thế là quá muá»™n.
- Thá»i gian gấp quá rồi!
Héc-man nói.
Tôi tiếp lá»i:
- Cần phải có gỗ ban-xa. Chiếc bè đó phải giống hệt như chiếc bè cổ xưa, nếu chúng ta muốn được an toà n.
Chúng tôi Ä‘ ã tìm thấy ở khách sạn má»™t tấm bản đồ há»c sinh, trên đó rừng được in mà u xanh, núi mà u nâu, c òn các nÆ¡i có dân cÆ° được khoanh má»™t v òng tròn Ä‘á». Bản đồ đó cho thấy vùng rừng xanh kéo dà i liên tục từ Thái B ình D Æ°Æ¡ng đến táºn chân d ãy núi Ang- Ä‘Æ¡.
Tôi nảy ra ý nghÄ©: vì không thể nà o v ượt qua được vùng bá» biển để đến vùng gá»— ban-xa ở Ki-vê-đô, chúng tôi có thể từ ná»™i địa vượt qua các núi trá»c đầy băng tuyết, Ä‘i thẳng và o rừng sâu để đến đó. Äó là khả năng duy nhất mà chúng tôi Æ°á»›c Ä‘oán. Tại sân bay, má»™t chiếc máy bay váºn tải nhá», nháºn chở chúng tôi đến Ki-tô, thủ đô của xứ sở kỳ lạ nà y, chÆ¡i vÆ¡i trên cao nguyên của dãy núi ng- Ä‘Æ¡, cách mặt biển 3000m.
Từ trên máy bay nh ìn xuống, tr Æ°á»›c khi bị mây che khuất, chúng tôi thỉnh thoảng thấy những khoảng rừng xanh cùng vá»›i những d òng sông lấp lánh. Khi bay v ượt qua lá»›p mây phÃa dÆ°á»›i, đồng bằng nhÆ° Ä‘ang giấu m ình dÆ°á»›i là n hÆ¡i nÆ°á»›c mênh mông nhÆ° biển cả, và ở phÃa trÆ°á»›c mặt chúng tôi là những triá»n núi khô cằn cùng vá»›i những ngá»n núi đá trá»c nhô lên trên những lá»›p mây trong khoảng trá»i xanh biếc. Dù rằng gần Ä‘Æ°á»ng xÃch đạo, máy bay lượn qua sÆ°á»n núi và nhÆ° lần theo má»™t sợi dây vô hình, bay dá»c cho đến khi hết các dải tuyết dà i lấp lánh. Máy bay lượn giữa khe núi và hạ cánh xuống má»™t cao nguyên ph ì nhiêu phủ đầy mà u xanh của cây cối mùa xuân ở gần thủ đô kỳ lạ nhất thế giá»›i nà y.
Phần đông trong số 150 ngh ìn dân ở Ki -tô, là ngÆ°á»i da Ä‘á» miá»n núi thuần chất hoặc lai tạp, v ì đã từ lâu, tr Æ°á»›c cả thá»i kỳ Cô-lông và ngÆ°á»i da trắng t ìm ra châu Mỹ, thì n Æ¡i đây Ä‘ ã là thủ đô của tổ tiên ngÆ°á»i da Ä‘á». Thà nh phố nà y mang những nét riêng biệt vá»›i những tu viện cổ kÃnh, chứa Ä‘á»±ng nh ững kho tà ng nghệ thuáºt vô giá, những công trình kiến trúc nguy nga của thá»i kỳ ng Æ°á»i Tây Ban Nha cai trị. Tất cả những công tr ình đó vÆ°Æ¡n lên trên những mái nhà thấp lè tè xây bằng gạch hay bằng đất phÆ¡i khô của ngÆ°á»i Anh-Ä‘iêng. Dá»c theo những d ãy t Æ°á»ng, chằng chịt những phố nhá» cháºt hẹp đầy những ngÆ°á»i dân Anh-Ä‘iêng miá»n núi khoác những khăn choà ng sặc sỡ mà u Ä‘á», đầu Ä‘á»™i mÅ© rá»™ng và nh do há» tá»± là m lấy. NgÆ°á»i th ì dắt theo lừa chở đầy hà ng mang ra chợ, ngÆ°á»i th ì nằm co quắp, ngủ gà ngủ gáºt, dá»c theo các chân tÆ°á»ng dÆ°á»›i ánh nắng mặt trá»i. Má»™t và i xe ô-tô chở những nhà qu ý phái gốc Tây Ban Nha, mặc trang phục miá»n nhiệt Ä‘á»›i, phải chạy cháºm, bóp còi liên hồi, má»›i Ä‘i được trong những phố nhá» Ä‘Æ°á»ng má»™t chiá»u, đầy những trẻ con, lừa, và những ngÆ°á»i da Ä‘á» Ä‘i chân đất...
Trên cao nguyên nà y, vá»›i không khà trong là nh và tinh khiết, cùng vá»›i những núi non bao bá»c tạo cho Ä‘Æ°á»ng phố ở đây má»™t vẻ huyá»n ảo kỳ lạ. Gioóc, anh bạn cùng Ä‘i máy bay vá»›i chúng tôi mệnh danh là "phi công Ä‘iên" là ngÆ°á»i ở Ki-tô, d òng dõi má»™t gia đình Tây Ban Nha đã lâu Ä‘á»i sinh sống ở đây. Anh dẫn chúng tôi đến ở tại má»™t khách sạn cÅ© rÃch, á»p ẹp. Khi thì cùng Ä‘i vá»›i chúng tôi, khi thì má»™t mình, anh chạy khắp má»i n Æ¡i để t ìm kiếm ph Æ°Æ¡ng tiện chuyên chở chúng tôi vượt núi Ä‘i đến Ki-vê-đô ở giữa rừng sâu. Buổi chiá»u, chúng tôi lại gặp nhau tại má»™t quán cà -phê Tây Ban Nha, Gioóc chỉ Ä‘em lại cho chúng tôi những tin chả có g ì đáng vui cả.
Äến phải bỠý định đến Ki-v ê-đô mất. Chẳng t ìm đâu ra ngÆ°á»i, xe cá»™, giúp chúng tôi vượt núi hay Ãt ra dẫn Ä‘Æ°á»ng cho chúng tôi qua rừng ráºm trong lúc mùa mÆ°a Ä‘ ã bắt đầu, nếu bị sa lầy trong rừng thì rất dá»… bị phục kÃch. Cách đây không lâu, má»›i năm ngoái thôi, ngÆ°á»i ta Ä‘ ã tìm thấy ở miá»n Äông E-cu-a-Ä‘o, mÆ°á»i kỹ sÆ° của má»™t Công ty dầu lá»a Mỹ bị bắn chết bằng tên tẩm thuốc Ä‘á»™c là loại vÅ© khà đi săn của ngÆ°á»i da Ä‘á» sống ở vùng rừng núi. Há» rất đông, sống trần truồng và lang thang khắp các rừng ráºm nhiệt Ä‘á»›i.
"Má»™t số trong bá»n há» săn đầu ngÆ°á»i"
Bằng má»™t giá»ng ồ ồ, Gioóc phá»u phà o vừa nói vừa nh ìn Héc-man, Ä‘ang bình thản vừa ăn thịt bò vừa nhắp r ượu vang. Gioóc hạ thấp giá»ng và nói tiếp:
- Anh tưởng tôi cÆ°á»ng Ä‘iệu Æ°? Mặc dù bây giá» Ä‘ ã nghiêm cấm nh Æ°ng vẫn c òn có ng Æ°á»i sinh sống bằng cách bán các đầu ngÆ°á»i Ä‘ ã khô teo lại. Không tà i nà o kiểm soát nổi chuyện buôn bán nà y được, và ngay hiện nay, những ngÆ°á»i da đỠở trong rừng vẫn thÆ°á»ng chặt đầu kẻ thù của hỠở những bá»™ lạc du cÆ°. Há» Ä‘áºp vỡ sá», bá» sá» Ä‘i và nhồi cát nóng và o da đầu là m cho đầu ngÆ°á»i khi teo lại cÅ©ng chỉ to bằng đầu con mèo, mà vẫn giữ được h ình dáng và cả nét mặt nữa. XÆ°a kia, những chiếc đầu kẻ thù nà y là những chiến lợi phẩm qu ý giá, và giỠđây, loại hà ng láºu nà y khá hiếm. Có những ngÆ°á»i da Ä‘á» là m trung gian mang những thứ hà ng nà y cho khách mua ở bá» biển, để những ngÆ°á»i nà y bán lại cho khách du lịch bằng má»™t giá cắt cổ.
Gioóc nhìn chúng tôi vá»›i vẻ đắc thắng. Anh ta không ngá» rằng ngay trong ngà y hôm đó, Héc-man và tôi bị lôi kéo và o gian nhà của ngÆ°á»i gác cá»a, ở đây ngÆ°á»i ta Ä‘ ã gạ bán cho chúng tôi hai đầu ngÆ°á»i, vá»›i giá má»—i đầu là má»™t ngh ìn viên Ä‘Æ°á»ng. Hiện nay, có những đầu giả là m bằng đầu khỉ, nhÆ°ng hai chiếc đầu nà y là đầu ngÆ°á»i da Ä‘á» chÃnh cống, hoà n toà n giống hệt nhÆ° khi c òn sống, từng nét nhá» cÅ©ng không bị mất Ä‘i. Äó là đầu má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông và má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà to bằng quả cam. NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà đó rất đẹp. Lông mi và má»› tóc Ä‘en vẫn dà i nhÆ° lúc c òn sống.
Bà ng hoà ng vì chuyện nà y, tôi tá» vẻ lo ngại là rất có thể còn có những kẻ s ăn đầu ngÆ°á»i ở phÃa tây dải núi nà y. Vẻ buồn rầu, Gioóc nói:
- Biết thế nà o mà nói trÆ°á»›c được. Anh sẽ nói sao nếu anh bạn của anh biến mất và sau đó trên thị trÆ°á»ng lại thấy chiếc đầu teo nhá» lại của anh ta? Sá»± việc nhÆ° thế có lần Ä‘ ã xảy đến vá»›i má»™t ngÆ°á»i bạn tôi.
Nói xong, Gioóc nh ìn tôi vá»›i má»™t vẻ thách thức. Héc-man cháºm rãi nhai món bÃt-tết, vá»›i sá»± ham thÃch kÃn đáo, Ä‘á» nghị Gioóc:
- Anh hãy kể cho chúng tôi nghe câu chuyện ấy.
Tôi đặt dao, dĩa xuống và Gióoc bắt đầu kể câu chuyện sau:
Hai vợ chồng Gioóc trÆ°á»›c kia sống trong má»™t trạm ở sâu trong rừng. Tại đây, Gioóc vừa Ä‘ ãi và ng vừa mua lại và ng kiếm được của những ngÆ°á»i Ä‘ ã i và ng khác. Cặp vợ chồng Gioóc lúc đó có má»™t ngÆ°á»i bạn là dân địa phÆ°Æ¡ng. Anh ta vẫn thÆ°á»ng đến đổi và ng lấy hà ng hóa. Má»™t hôm, anh bạn ấy bị giết chết trong rừng. Gioóc phát hiện ra hung thủ và định bắn chết hắn. NhÆ°ng chÃnh tên nà y bị t ình nghi là kẻ bá n các đầu ngÆ°á»i nên Gioóc hứa tha chết cho hắn, nếu hắn chịu mang ná»™p ngay chiếc đầu mà hắn vừa cắt. Nó nháºn lá»i. Khi trông thấy chiếc đầu của bạn, Gioóc rất xúc Ä‘á»™ng v ì chiếc đầu chỉ to bằng nắm tay và trông rất giống đầu ngÆ°á»i bạn vừa bị giết. Anh bồi hồi mang chiếc đầu đó vá», là m cho vợ nháºn ra đầu đó, chết khiếp và ngất xỉu. Gioóc phải cất và o trong h òm. Khà háºu miá»n rừng núi ẩm thấp nên không bao lâu, đầu đó bị mốc meo nên Gioóc phải Ä‘em ra phÆ¡i ngoà i nắng. Anh treo chiếc đầu lên dây phÆ¡i quần áo và vợ Gioóc, má»™t lần nữa lại ngất Ä‘i khi trông thấy nó.
Rồi má»™t hôm, má»™t con chuá»™t nhắt đã chui và o hòm gá»— gặm nham nhở chiếc đầu của bạn anh, buá»™c Gioóc phải Ä‘em chôn và o má»™t lá»— nhá» trên sân bay vá»›i l òng th Æ°Æ¡ng tiếc và tá»± nhủ dù sao đây cÅ©ng là má»™t con ngÆ°á»i .
Tôi vỠkhen: "Bữa ăn hôm nay ngon tuyệt", với ý muốn chuyển sang đỠt à i khác.
Sáng hôm sau, dưới bóng cây khuynh diệp tại một biệt thự riêng ở ngoà i thà nh phố, chúng tôi cùng ngồi với vợ chồng ông Brin, tổng l ãnh sự của chúng tôi.
Ông Brin không tháºt tin là cuá»™c hà nh trình dá»± định đến Ki-vê-đô có thể là m cho chúng tôi thay đổi ý kiến vá» mức Ä‘á»™ quan trá»ng, nh Æ°ng ... ở trong vùng mà chúng tôi dá»± định đến c òn có những toán c Æ°á»›p Ä‘ang hoà nh hà nh. Ông Ä‘Æ°a ra cho những mẩu tin đăng trên báo chà địa phÆ°Æ¡ng cho biết trong mùa khô, quân Ä‘á»™i sẽ được Ä‘iá»u đến đó để tiêu diệt các toán cÆ°á»›p Ä‘ang hoà nh hà nh ở các vùng lân cáºn Ki-vê-đô. Äi đến nÆ¡i đó lúc nà y là điên rồ, không thể nà o t ìm được ngÆ°á»i dẫn Ä‘Æ°á»ng hoặc phÆ°Æ¡ng tiện.
Trong khi Ä‘ang tr ò chuyện, má»™t chiếc x e gÃp của Äại sứ quán Mỹ chạy qua, là m chúng tôi nảy ra má»™t ý nghÄ©.
Cùng Ä‘i vá»›i ông Tổng lãnh sá»±, chúng tôi đến gặp ông tùy viên quân sá»± Mỹ, má»™t con ngÆ°á»i lịch sá»±, dáng thể thao, mặc bá»™ ka-ki, chân Ä‘i ủng cưỡi ngá»±a, niá»m nở tiếp chúng tôi. Ông há»i tại sa o chúng tôi lại lạc lõng đến táºn dãy núi Ang- Ä‘Æ¡ nà y trong khi báo chà lại loan tin rằng chúng tôi sắp ra khÆ¡i trên má»™t chiếc bè. Chúng tôi giải thÃch cho ông ta r õ là gá»— để đóng bè hiện c òn ở trong rừng sâu. Chúng tôi đã Ä‘i đến táºn nóc lục địa mà vẫn chÆ°a tìm ra được và đỠnghị ông tùy viên quân sá»± cho mượn má»™t chiếc máy bay cùng vá»›i hai cái dù hoặc má»™t chiếc xe gÃp vá»›i má»™t ngÆ°á»i lái thông thuá»™c Ä‘Æ°á»ng sá ở đây. Lúc đầu, ông im lặng sững sá» trÆ°á»›c sá»± tin chắc nhÆ° Ä‘inh đóng cá»™t của chúng tôi. ông mỉm cÆ°á»i gáºt gù trả lá»i vẻ miá»…n cưỡng:
- Thôi được! V ì các ông không Ä‘Æ°a Ä‘á» nghị thứ ba để tôi lá»±a chá»n, tôi Ä‘Ã nh đồng ý vá»›i Ä‘á» nghị thứ hai váºy.
Sáng hôm sau, đúng 5 giá» 15, má»™t chiếc xe gÃp đã đến Ä‘á»— ngay cá»a khách sạn và má»™t đại úy công binh E-cu-a-Ä‘o đến gặp chúng tôi, để sẵn sà ng cùng Ä‘i. Ông ta nháºn được lệnh Ä‘Æ°a chúng tôi đến Ki-vê-đô dù Ä‘Æ°á»ng khô hay lầy lá»™i. Chiếc xe gÃp chất đầy b ình xăng, vì dá»c Ä‘Æ°á»ng không có trạm cung cấp xăng, ngay cả xe qua lại cÅ©ng không có. NgÆ°á»i bạn má»›i nà y là đại úy A-guy-ét-tô A-lếch-xÃt An-xa-rết, dao súng Ä‘eo đầy ngÆ°á»i để Ä‘á» ph òng bá»n c Æ°á»›p. Chúng tôi đến đất nÆ°á»›c nà y cốt để mua gá»— đóng bè nên ăn mặc chỉnh tá» lịch sá»±, nà o com-lê, ca-vát nên toà n bá»™ trang bị Ä‘i rừng của chúng tôi vẻn vẹn có túi đồ há»™p, má»™t máy ảnh cÅ© vừa mua lại và má»—i ngÆ°á»i chỉ có má»™t chiếc quần ka-ki tà ng. Ông Tổng l ãnh sá»± còn ép chúng tôi mang theo má»™t khẩu súng ngắn kiểu Pa-ra-ben-lôm cùng rất nhiá»u đạn dá»± trữ để tiêu diệt bá»n cÆ°á»›p dá»c Ä‘Æ°á»ng.
Chiếc xe gÃp băng qua các phố nhá» vắng tanh, dÆ°á»›i ánh trăng má» nhạt chiếu lên những bức tÆ°á»ng quét vôi trắng. Ra khá»i thà nh phố, xe lao vá» phÃa nam vá»›i tốc Ä‘á»™ lá»›n, trên con Ä‘Æ°á»ng cát miá»n núi khá tốt. Äoạn Ä‘Æ°á»ng tốt thoải mái nà y dẫn chúng tôi đến La-ta-cun-ga, má»™t là ng ở miá»n núi vá»›i những ngôi nhà không có cá»a sổ của những ngÆ°á»i Anh-Ä‘iêng dá»±ng lên bừa b ãi xung quanh má»™t nhà thá» miá»n quê quét vôi trắng và má»™t sân có rặng dừa râm mát. Xe rẽ sang má»™t con Ä‘Æ°á»ng m òn, ngoằn ngoèo nhá» hẹp, l ượn vá» phÃa tây qua các đèo núi. Chúng tôi bÆ°á»›c và o má»™t thế giá»›i mà cảnh tượng ngay trong mÆ¡ cÅ©ng không h ình dung nổi.
Äó là thế giá»›i của ngÆ°á»i Anh-Ä‘iêng miá»n núi, nằm vá» phÃa đông của mặt trá»i và phÃa tây của mặt trăng, nếu không kể không gian và thá»i gian. Trên suốt chặng Ä‘Æ°á»ng, chúng tôi không gặp má»™t chiếc xe nà o mà chỉ thấy những mục đồng Ä‘i chân đất, khoác áo păng-xô mà u sặc sỡ, chăn những bầy hà m ã có b Æ°á»›c Ä‘i thủng thẳng. Äôi khi có toà n bá»™ cả những gia Ä‘ ình ng Æ°á»i da Ä‘á» Ä‘i dá»c theo Ä‘Æ°á»ng mà ngÆ°á»i chồng cưỡi la Ä‘i trÆ°á»›c, vợ chạy bá»™ theo sau, đầu Ä‘á»™i đủ các loại mÅ©, lÆ°ng địu con nhá», vừa chạy vừa quấn len. Còn lừa và la thồ đầy những củi cà nh, cói và các loại chum vại thủng thẳng Ä‘i sau.
Cà ng Ä‘i sâu và o miá»n núi nà y lại cà ng hiếm ngÆ°á»i Anh-Ä‘iêng nói được tiếng Tây Ban Nha và cho đến lúc mà vốn liếng vá» ngôn ngữ của A-guy-ét-tô cÅ©ng khôn g còn tác dụng nữa. Những chòi rải rác thà nh từng cụm đây đó ở trên núi, Ãt thấy xây bằng đất sét mà hầu hết là bện bằng cá» khô và cà nh nhá». Dân vùng nà y, da mặt nhăn nheo và rám nắng cÅ©ng nhÆ° những túp lá»u của há», cho ta cảm giác nhÆ° há» chui ra khá»i l òng đất bị ánh nắng nóng nhÆ° thiêu nhÆ° đốt rá»i và o vách đá của núi Ang-Ä‘Æ¡. Há» nhÆ° h òa lẫn vá»›i đất, đá, đồng cá» vùng núi cÅ©ng chẳng khác g ì cá» cây ở đây. Dân da đỠở miá»n núi nà y nghèo xác xÆ¡, vóc ngÆ°á»i nhá» bé nhÆ°ng lại dẻo dai, khá»e nhÆ° thú dữ và nhanh nhẹn, khéo tay nhÆ° những dân tá»™c cổ xÆ°a. Há» Ãt nói, lại hay cÆ°á»i. Những ngÆ°á»i mà chúng tôi gặp Ä‘á»u có nét mặt rạng rỡ và bá»™ răng trắng nhÆ° tuyết. Không có g ì chứng tá» là ng Æ°á»i da trắng Ä‘ ã lợi lá»™c hay mất mát cái gì, dù chỉ là má»™t xu nhá» khi há» qua đây. Tại vùng nà y, tuyệt nhiên chúng tôi không thấy có má»™t biển quảng cáo hay má»™t cá»™t chỉ Ä‘Æ°á»ng; nếu ta vứt xuống lá» Ä‘Æ°á»ng má»™t vỠđồ há»™p bằng sắt tây hay má»™t mẩu giấy vụn th ì thổ dân đến nhặt ngay và coi đó là má»™t thứ dụng cụ gia Ä‘ ình quý báu.
Xe chúng tôi leo lên nhữn g con Ä‘Æ°á»ng dốc nắng nhÆ° thiêu nhÆ° đốt, trÆ¡ trụi không có lấy má»™t bụi hay bóng cây nà o. Xe lại tiếp tục đổ dốc đến những thung lÅ©ng cát hoang vắng chỉ thấy những cây xÆ°Æ¡ng rồng, để rồi lại leo thẳng lên phÃa trÆ°á»›c tá»›i đỉnh núi cao nhất phủ tuyết trắng xung quanh và má»™t cÆ¡n gió lạnh buốt thổi đến là m xe chúng tôi phải Ä‘i cháºm lại, để áo sÆ¡ mi không bị từng mảng băng Ä‘á»ng lại, Ä‘iá»u nà y là m cho chúng tôi luyến tiếc khà háºu nóng bức của rừng nhiệt Ä‘á»›i. Chúng tôi phải vượt qua nhiá»u chặng Ä‘Æ°á»ng dà i giữa các núi non, trên các khoảng đất lởm chởm đá, mép núi có cá», để t ìm những Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng má»›i. Khi đến vách núi phÃa tây, nÆ¡i mà d ãy núi Ang- Ä‘Æ¡ đổ xuống đồng bằng tạo thà nh vách đứng th ì con Ä‘Æ°á»ng m òn chúng tôi Ä‘ang Ä‘i trở nên gồ ghá», đục thà nh báºc thang và o vách núi đá bở. Quanh chúng tôi là vách cao dá»±ng đứng và vá»±c thẳm. Chúng tôi hết sức tin tưởng và o tà i lái xe của anh bạn A-guy-ét-tô Ä‘ang gáºp ngÆ°á»i lại để lái xe tránh các bá» vá»±c nguy hiểm. Äá»™t nhiên, má»™t luồng gió mạnh thổi tạt và o mặt: hóa ra chúng tôi Ä‘ ã đến táºn má»m núi ở phÃa ngoà i cùng, nÆ¡i mà núi hạ thấp dần xuống thà nh những vá»±c sâu cho m ãi đến táºn vùng rừng ráºm, phÃa dÆ°á»›i chúng tôi là vá»±c sâu đến bốn ngh ìn mét. Tầm mắt chúng tôi bị chặn lại, không thể nhìn thấy biển cây xanh rá»n ở sâu thăm thẳm đến chóng cả mặt, vì khi xe chở chúng tôi vừa tá»›i bá» vá»±c thì những dải mây dà y bay đến vây kÃn chúng tôi nhÆ° hÆ¡i nÆ°á»›c thoát ra từ má»™t chiếc nồi của mụ phù thủy.
Trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i xuống, không má»™t trở ngại nà o xảy ra. Xe xuống dần, qua nhiá»u ngoặt gấp, dá»c theo khe núi và bá» vá»±c. Cà ng xuống thấp, không khà cà ng ẩm Æ°á»›t và nóng hÆ¡n từ rừng sâu thoát ra ngá»™t ngạt oi bức. Trá»i bắt đầu mÆ°a, lúc đầu c òn nhá» sau đổ xuống nhÆ° trút nÆ°á»›c, Ä‘áºp và o xe rà o rà o nhÆ° tiếng trống. Từ hai bên sÆ°á»n núi cạnh chúng tôi, nÆ°á»›c thoát ra má»™t mà u nâu sẫm, chảy à o à o là m cho chúng tôi có cảm giác nhÆ° Ä‘ang cưỡi trên sóng, bá» lại Ä‘Ã ng sau những đồng bằng khô cằn, để Ä‘i và o má»™t thế giá»›i khác mà những cà nh cây, những tảng đá, những triá»n đất sét Ä‘á»u má»m nh ão và phủ đầy rêu xanh. Những chiếc lá khổng lồ xuất hiện lÆ¡ lá»ng ở lÆ°ng đồi trông nhÆ° những chiếc dù xanh Æ°á»›t đẫm. Chúng tôi Ä‘ ã đến cá»a rừng, cây cối còn th Æ°a cùng vá»›i những ch òm rá»… tua dà y đặc, những mảnh rêu xanh và những cây leo. NÆ°á»›c chảy róc rách khắp nÆ¡i.
Khi các triá»n dốc giảm dần th ì rừng đầy c ây cối Ä‘á»™t ngá»™t hiện ra nhiá»u nhÆ° má»™t đạo quân, nuốt chá»ng chiếc xe gÃp nhá» bé Ä‘ang ì ạch l ăn bánh trên Ä‘Æ°á»ng lầy đất sét. Chúng tôi Ä‘ ã đến giữa rừng ráºm, không khà nóng ẩm đượm mùi lá cá», trá»i Ä‘ ã xẩm tối. Chúng tôi để xe dÆ°á»›i má»™t mái ch òi khô ráo, ng Æ°á»i n óng hầm háºp, mồ hôi vã ra nh Æ° tắm. Những bầy ruồi quấy rầy chúng tôi ở trong ch òi Ä‘á»u bị chết Ä‘uối vì c Æ¡n mÆ°a ngà y hôm sau. Chiếc xe được chất đầy chuối và quả lạ, lại tiếp tục lên Ä‘Æ°á»ng.
Chúng tôi băng qua rừng ráºm, xuống thấp nữa, nhiá»u lúc tưởng nhÆ° Ä‘ ã xuống đến cuối dốc rồi. Bùn ngà y cà ng nhiá»u nhÆ°ng xe vẫn tiếp tục Ä‘i và bá»n cÆ°á»›p th ì ẩn nấp quanh đâu đó. Cứ Ä‘i nhÆ° váºy cho đến lúc con Ä‘Æ°á»ng bị má»™t d òng sông rá»™ng đầy bùn vắt ngang, là m cho chiếc xe tiến thoái lưỡng nan, phải bá» cuá»™c v ì không thể nà o Ä‘i ngược hay xuôi dá»c theo bỠđược. Chúng tôi thấy trong khu rừng thÆ°a má»™t cái ch òi có mấy ng Æ°á»i lai Anh-Ä‘iêng Ä‘ang phÆ¡i má»™t tấm da cáo lên tÆ°á»ng. Những con chó và gia cầm th ì sục sạo đây đó hoặc nằm Æ°á»n trên những đống quả ca-cao phÆ¡i ở phÃa ngoà i. Chiếc xe gÃp lắc lÆ° b ò và o đến nÆ¡i là m má»i ngÆ°á»i huyên náo. Những thổ dân nói được tiếng Tây Ban Nha cho biết đây là sông Pa-lăng và phÃa bá» bên kia là Ki-vê-đô. Không có má»™t chiếc cầu nà o, mà sông th ì sâu, n Æ°á»›c chảy xiết, nên há» cho rằng tốt hÆ¡n hết là giúp chúng tôi Ä‘Æ°a cả ngÆ°á»i và xe qua sông bằng bè. PhÆ°Æ¡ng tiện kỳ diệu nà y có sẵn ở ngay bá» sông. Những thân cây cong queo to bằng bắp tay và bắp đùi được buá»™c lại vá»›i nhau bằng những dây rừng và tre thà nh má»™t chiếc bè nguyên thủy dà i, rá»™ng bằng hai chiếc xe gÃp. Lót ván xuống từng bánh xe, chúng tôi cố sức đẩy xe lên bè. Các cây gá»— của bè bị ch ìm sâu xuống n Æ°á»›c bùn nhÆ°ng vẫn đủ sức để chở chúng tôi và chiếc xe, chÆ°a kể cả bốn ngÆ°á»i thổ dân cởi trần, da nâu sạm, Ä‘ang dùng những chiếc sà o dà i để đẩy bè Ä‘i. Héc-man và tôi cùng cất tiếng há»i:
- Phải gỗ ban-xa không?
Má»™t ngÆ°á»i trong bá»n há», lấy chân đá và o thân cây, gáºt đầu xác nháºn.
D òng n Æ°á»›c cản là m cho chiếc bè xoay tr òn nh Æ°ng những ngÆ°á»i thổ dân vá»›i chiếc sà o dà i Ä‘ ã đẩy bè chếch d òng và o chá»— n Æ°á»›c lặng. Äây là chuyến Ä‘i đầu tiên của chúng tôi trên má»™t chiếc bè bằng gá»— ban-xa và cÅ©ng là lần đầu tiên trông thấy loại gá»— nà y. Chúng tôi sang được bá» bên kia và nhÆ° thế là chuyến Ä‘i đến Ki-vê-đô Ä‘ ã thắng lợi.
Hai dãy nhà gá»— quét hắc Ãn, cùng vá»›i những con diá»u hâu Ä‘áºu im ở trên mái nhà lợp bằng lá cá» Ä‘ ã tạo thà nh má»™t khung cảnh mà ng Æ°á»i ta gá»i là phố và toà n thể thị trấn nà y chỉ có váºy thôi. Thấy chúng tôi, dân ở đây, da Ä‘en cÅ©ng nhÆ° da nâu sẫm, trẻ cÅ©ng nhÆ° già đá»u bá» những g ì Ä‘ang cầm trong tay cùng ùa ra cá»a và lao ra đứng trÆ°á»›c xe ô-tô, ồn à o nhÆ° ong vỡ tổ. Há» trèo lên mui, chui xuống gầm, leo lên xe, chúng tôi phải khÆ° khÆ° giữ chặt những thứ mang theo trong khi A-guy-ét-tô Ä‘ang đánh váºt má»™t cách tuyệt vá»ng vá»›i tay lái. Cuối cùng, chiếc xe bị nổ lốp nghiêng vá» má»™t bê n. Chúng tôi đã đến và được há» tay bắt mặt mừng chà o đón.
Äồn Ä‘iá»n của Äông Phê-đê-ri-cô ở gần đó vá» phÃa hạ lÆ°u con sông. Theo con Ä‘Æ°á»ng trồng những cây muá»—m, chiếc xe gÃp của chúng tôi kháºp khiá»…ng Ä‘i và o trong sân cùng vá»›i Héc-man, A-guy-ét-tô và tôi.
Ông già Phê-đê-ri-cô, ngÆ°á»i gầy g ò cùng sống vá»›i cháu là chú bé Eng-giê-lô ở n Æ¡i heo hút nà y, Ä‘ ã cùng chạy ngay ra đón. Chúng tôi truyá»n đạt ý kiến của Äông Guýt-xta-vô cho ông, còn chiếc xe gÃp nằm tr Æ¡ trá»i ở sân và má»™t cÆ¡n mÆ°a ngắn bất thần đổ xuống khu rừng. Má»™t bữa tiệc được dá»n ra tại biệt thá»± của Äông Phê-đê-ri-cô, nà o là lợn sữa, nà o là gà quay trên bếp lá»a và chúng tôi ngồi quanh má»™t khay chất đầy quả lạ. Chúng tôi tr ình bà y cho ông rõ vì sao chúng tôi đến táºn đây. Qua lÆ°á»›i cá»a sổ, mÆ°a rừng rất to đã thổi đến chá»— chúng tôi mùi đất sét và hoa thÆ¡m.
Tuy già , nhÆ°ng Äông Phê-đê-ri-cô năng nổ nhÆ° má»™t chà ng trai. Từ hồi nhá», ông Ä‘ ã hiểu biết vá» những chiếc bè gá»— ban-xa. Ba m Æ°Æ¡i năm trÆ°á»›c đây, ông Ä‘ ã sống ở vùng bá» biển và thấy những ng Æ°á»i Anh-Ä‘iêng ở Pê-ru thÆ°á»ng ngược d òng theo bá» biển trên những chiếc bè lá»›n chở cá đến bán ở Ga-i-a-kin. Các bè đó có thể chở đến hai tấn cá khô chất trong lá»u tre ở giữa bè, có lần c òn mang theo cả Ä‘Ã n bà , trẻ con và gà , chó.
Äang giữa mùa mÆ°a, t ìm được những cây lá»›n nhÆ° há» thÆ°á»ng dùng để đóng bè tháºt là khó khăn, dù Ä‘i bằng ngá»±a, v ì khu vá»±c trồng gá»— ban-xa ở trong rừng bị ngáºp lụt và bùn lầy. Äông Phê-đê-ri-cô cố gắng để giúp chúng tôi.
Ở khu rừng bên, gần trại có má»™t và i cây to má»c rải rác nhÆ°ng chúng tôi lại cần nhiá»u. Buổi tối, mÆ°a tạnh được má»™t lúc, chúng tôi dạo chÆ¡i dÆ°á»›i những rặng cây muá»—m xung quanh biệt thá»±. Äông Phê-đê-ri-cô có đủ các loại phong lan hoang dại trên thế giá»›i, lủng lẳng bám và o những sá» dừa bá»a đôi. Khác vá»›i phong lan trồng, các loại cây hiếm nà y có mùi thÆ¡m rất dá»… chịu. Héc-man cúi xuống để mÅ©i và o má»™t bông hoa th ì má»™t váºt gì dà i và mảnh giống nh Æ° má»™t con lÆ°Æ¡n bóng nhẫy ló ra từ những chiếc lá trên đầu Héc-man. Nhanh nhÆ° chá»›p, Eng-giê-lô vung ngá»n roi lên, con rắn quằn quại rÆ¡i xuống, và má»™t giây sau lại má»™t con nữa bị Eng-giê-lô dùng gáºy có ngạnh chẹn cổ nghiến nát đầu.
- Rắn Ä‘á»™c, cắn chết ngÆ°á»i đấy.
Eng-giê-lô vừa nói vừa chỉ cho chúng tôi hai nanh độc của con rắn.
Lúc nà y, chúng tôi có cảm giác ở dÆ°á»›i những khóm lá kia chá»— nà o cÅ©ng có rắn Ä‘á»™c, nhất là trên đầu gáºy của Eng-giê-lô c òn lủng lẳng má»™t con rắn chết. Thế là chúng tôi nhẹ nhà ng quay và o trong nhà . Trong khi Héc-man Ä‘em con rắn xanh đó ra để lá»™t da thì Äông Phê-đê-ri-cô kể cho chúng tôi nghe những chuyện quái đản vá» rắn Ä‘á»™c và nhữ ng con trăn tròn to nh Æ° những cái Ä‘Ä©a. Äá»™t nhiên, chúng tôi nh ìn thấy ở trên t Æ°á»ng bóng hai con b ò cạp khổng lồ, to bằng con tôm hùm Ä‘ang hùng hổ giÆ°Æ¡ng cà ng xông và o đánh nhau. ÄÃt chúng dá»±ng lên, v òi Ä‘á»™c ở Ä‘uôi con nà o cÅ©ng sẵn sà ng nhả ná»c giết địch thủ . Hình ảnh đó tháºt là kinh khủng, nhÆ°ng khi chuyển cây đèn dầu sang má»™t bên, chúng tôi má»›i thấy rằng đó chỉ là hai con b ò cạp bình th Æ°á»ng to bằng ngón tay Ä‘ang đánh nhau ở mép bà n mà ánh đèn Ä‘ ã hắt bóng chúng lên t Æ°á»ng. Äông Phê-đê-ri-cô cÆ°á»i và nói:
- Thôi mặc chúng. Con ná» sẽ giết con kia. Chúng ta chỉ cần con sống sót để Ä‘uổi gián trong nhà . Các anh phải giắt mà n cho kỹ xung quanh giÆ°á»ng nằm. Ngay cả trÆ°á»›c khi mặc quần áo cÅ©ng phải giÅ© cẩn tháºn th ì má»›i yên tâm. Tôi đã bị bò cạp cắn hai lần, nh Æ°ng tôi vẫn không chết. Tôi ngủ ngon nhÆ°ng má»—i lần tiếng kêu ầm Ä© của con tắc kè và những con dÆ¡i lại là m tôi thức giấc và nghÄ© đến những con quái váºt có ná»c Ä‘á»™c đó.
Sáng hôm sau. Chúng tôi thức giấc với bao ý nghĩ hà o hứng sẽ cố gắng đi tìm xem có thấy được gỗ ba n-xa thì A-guy-ét-tô nhắc chúng tôi:
- Tốt h ơn hết là h ãy giũ quần áo đi đã.
Trong khi A-guy-ét-tô nói nh Æ° váºy, th ì má»™t con bò cạp từ tay áo s Æ¡-mi của anh rÆ¡i xuống đất. Nhanh nhÆ° mÅ©i tên, nó chui ngay và o khe sà n nhà .
Má»™t lúc sau, khi mặt trá»i má»c, Äông Phê-đê-ri-cô cho ngÆ°á»i và ngá»±a Ä‘i khắp các ngả, dá»c theo các Ä‘Æ°á»ng để t ìm các cây gá»— có thể dùng được. Nhóm chúng tôi gồm Äông Phê-đê-ri-cô, Héc-man và tôi. Chúng tôi nhanh chóng đến khu rừng thÆ°a mà Äông Phê-đê-ri-cô biết có má»™t cây gá»— khổng lồ Ä‘ ã lâu Ä‘á»i. Vượt lên trên tất cả các cây má»c xung quanh, thân cây gá»— ban-xa nà y có Ä‘Æ°á»ng kÃnh gần má»™t mét.
Theo phong tục của những đảo ở Thái B ình D Æ°Æ¡ng, trÆ°á»›c khi hạ cây phải đặt tên nên chúng tôi gá»i cây đó là KOU, tên má»™t vị thần Pô-li-nê-di gốc châu Mỹ. C húng tôi vung rìu lên và khu rừng vang lên giòn giã tiếng rìu chặt cây. Thà rằng chặt cây li-e bằng má»™t l ưỡi r ìu cùn còn h Æ¡n là chặt cây gá»— ban-xa đầy nhá»±a nà y. Bổ và o cây, lưỡi r ìu lại báºt trở lại và tôi đã bổ không biết bao nhiêu nhát. Héc-man phải thay tôi và cứ nhÆ° váºy chúng tôi lần lượt thay nhau cầm r ìu chặt cây. Các mảnh gá»— bay ra xung quanh, còn chúng tôi thì mồ hôi nhá»… nhại vá»›i cái nóng oi ả của rừng ráºm nhiệt Ä‘á»›i. Äến hết ngà y, cây gá»— má»›i rung rinh khi bị r ìu chặt và o, giống nh Æ° con gà trống đứng có má»™t chân và cuối cùng cây gá»— má»›i nặng nỠđổ xuống kéo theo cả những cà nh và cây nhá» gần đấy. Chúng tôi chặt trụi các cà nh để trÆ¡ thân cây và bắt đầu bóc vá» theo Ä‘Æ°á»ng chữ chi nhÆ° cách là m của ngÆ°á»i da Ä‘á». Bá»—ng nhiên Héc-man buông rÆ¡i r ìu khá»i tay và nhả y cẫng lên, nhÆ° biểu diá»…n má»™t Ä‘iệu nhảy chiến đấu của dân Pô-li-nê-di, tay bóp chặt lấy đùi và từ trong quần rÆ¡i ra má»™t con kiến bóng nhẫy to bằng con b ò cạp, vá»›i má»™t cái ná»c dà i ở Ä‘uôi. Con kiến nà y hẳn có má»™t cái vá» nhÆ° tôm hùm v ì chúng tôi phải khó khăn lắm má»›i nghiá»n được nó bằng gót chân.
- Äó là con Công-gô.
Äông Phê-đê-ri-cô hÆ¡i khó chịu nói tiếp
- Con váºt nhá» bé bẩn thỉu nà y c òn ghê tởm h Æ¡n b ò cạp. Äối vá»›i ngÆ°á»i khá»e, nó đốt th ì không nguy hiểm.
Chân Héc-man bị s Æ°ng tấy nhÆ°ng Ä‘iá»u đó cÅ©ng không ngăn nổi anh cùng chúng tôi cưỡi ngá»±a theo các Ä‘Æ°á»ng m òn trong rừng để tìm những cây gá»— ban-xa lá»›n. Thỉnh thoảng, những tiếng r ăng rắc tiếp theo là tiếng cây đổ nặng nỠở đâu đó trong rừng hoang vu là m Äông Phê-đê-ri-cô gáºt đầu thá»a m ãn. Äiá»u đó có nghÄ©a là những thổ dân Ä‘ ã hạ được thêm những cây gá»— ban-xa lá»›n cho việc đóng bè. Chỉ trong má»™t tuần lá»… Ä‘ ã hạ được mÆ°á»i hai cây ban-xa lá»›n. Tất cả Ä‘á»u được đặt tên các nhân váºt thần thoại Pô-li-nê-di trong đó có tên những nhân váºt nguồn gốc ở Pê-ru từ thá»i xa xÆ° a đã cùng Ti-ki v ượt biển. Các thân cây đầy nhá»±a được ngá»±a kéo vỠđến Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng cuối cùng th ì Äông Phê-đê-ri-cô cho xe bánh xÃch chở đến bá» sông ở phÃa trÆ°á»›c trại. Các thân cây nà y không thể nhẹ bằng gá»— li-e được. Má»—i cây nặng khoảng má»™t tấn và chúng tôi rất nôn nóng muốn xem các cây gá»— đó nổi trên mặt nÆ°á»›c nhÆ° thế nà o. Chúng tôi đẩy từng cây má»™t đến mép bá» sông, dùng loại dây rừng chắc buá»™c và o từng đầu thân cây để khi Ä‘Æ°a xuống nÆ°á»›c không bị d òng n Æ°á»›c cuốn Ä‘i. Sau đó chúng tôi Ä‘em lăn tất cả xuống sông. Các cây gá»— lăn tròn trên mặt n Æ°á»›c, ná»a ch ìm ná»a nổi khi chúng tôi giẫm chân lên trên cÅ©ng không chìm bao nhiêu. Chúng tôi chặt những sợi dây leo để buá»™c các cây gá»— lại vá»›i nhau tạm thá»i thà nh hai chiếc bè, chiếc ná» kéo chiếc kia. Trên hai chiếc bè đó, chúng tôi chất lên tất cả những cây tre và dây leo để chằng buá»™c sau nà y. Cùng Ä‘i vá»›i Héc-man và tôi c òn có hai thổ dân lai gốc dân tá»™c nà o không rõ nên chúng tôi không thể dùng má»™t ngôn ngữ chung để trao đổi vá»›i há».
Sau khi cắt đứt dây neo để giữ bè, chiếc bè bị cuốn và o dòng n Æ°á»›c xoáy sau đó xuôi nhanh theo d òng n Æ°á»›c. Äi v òng qua khúc ngoặt của dòng sông, chúng tôi nhìn thấy qua là n bụi n Æ°á»›c do sóng vá»—, những bạn bè thân thiết Ä‘ang đứng trên má»m đất ở trÆ°á»›c trại vẫy chà o từ biệt. Sau đó, chúng tôi và o trong túp lá»u con dá»±ng trên bè lợp bằng lá chuối còn t Æ°Æ¡i, phó mặc việc lèo lái chiếc mảng cho hai ngÆ°á»i thuyá»n chà i địa phÆ°Æ¡ng da ngăm ngăm rất thông thạo: má»™t đứng phÃa mÅ©i, má»™t đứng phÃa Ä‘uôi, má»—i ngÆ°á»i cầm má»™t mái chèo to. Vẻ uể oải hững há», há» Ä‘iá»u khiển dá»… dà ng chiếc bè vượt qua những khúc mà d òng n Æ°á»›c chảy tháºt xiết và chúng tôi bị chao đảo, nghiêng ngả nhÆ° Ä‘ang khiêu vÅ© giữa những cây gá»— ngáºp nÆ°á»›c và các b ãi cát bồi của dòng sông.
Hai bên bá» sông là rừng ráºm bạt ngà n sừng sững nh Æ° bức tÆ°á»ng kiên cố. Những con vẹt và rất nhiá»u loà i chim mà u sắc sặc sỡ từ các rặng lá bay ùa ra khi chúng tôi Ä‘i qua. Má»™t đôi lần, má»™t con cá sấu từ trên bá» lao xuống sông biến Ä‘i trong lá»›p nÆ°á»›c bùn. NhÆ°ng sau đó, chúng tôi gặp má»™t con quái váºt thÃch thú hÆ¡n nhiá»u. Äó là con kỳ Ä‘Ã hoặc c òn gá»i là thằn lằn khổng lồ, to nh Æ° cá sấu. Cổ rất to, lÆ°ng có gai nhÆ° răng cÆ°a, nằm lim dim trên bỠđất sét, trông tưởng nhÆ° nó nằm ngủ ở đây từ thá»i tiá»n sá». Khi chúng tôi Ä‘i qua, nó không chút Ä‘á»™ng Ä‘áºy. Hai ngÆ°á»i thổ dân ra hiệu cho chúng tôi đừng bắn. Má»™t lúc sau, chúng tôi lại thấy má»™t con nhá» hÆ¡n, dà i chừng má»™t mét. Thấy chúng tôi, nó b ò vá»™i để lẩn mình trên má»™t cà nh cây to v Æ°Æ¡n ra táºn chiếc bè. M ình nó bóng nhẫy, mà u xanh biếc, gi Æ°Æ¡ng cặp mắt lạ lùng nhÆ° mắt rắn nh ìn chúng tôi Ä‘i qua. Sau nà y khi Ä‘i dá»c theo má»™t ngá»n đồi phủ đầy cây dÆ°Æ¡ng xỉ, chúng tôi lại trông thấy ở trên đỉnh đồi má»™t con kỳ Ä‘Ã , có thể nói là to nhất, đứng sừng sững bất Ä‘á»™ng giữa trá»i.
Ngá»±c và đầu nó vÆ°Æ¡n cao lên trông nhÆ° má»™t con rồng chạm trổ của Trung Quốc. Khi chúng tôi Ä‘i vòng sát ngá»n đồi, nó vẫn không há» cá»±a quáºy. Xa hÆ¡n vá» phÃa hạ lÆ°u, chúng tôi ngá»i thấy mùi khói bốc ra từ những mái ch òi lợp rạ ở những khu rừng th Æ°a trên bá» sông. Chúng tôi, dân trên bè trở thà nh mục tiêu cho sá»± t ò mò của thổ dân ở đây. Khi thấy chúng tôi, những ngÆ°á»i dân lai da Ä‘á», da Ä‘en và Tây Ban Nha có vẻ nhÆ° có Ä‘iá»u g ì lo lắng. Thuyá»n của hỠđể ở trên bá» sông. Äó là má»™t loại thuyá»n Ä‘á»™c má»™c là m bằng thân cây khoét rá»—ng. Äến giỠăn, chúng tôi ra lái thay cho hai ngÆ°á»i thổ dân để há» nấu cá và hạt mÃt trên má»™t cái bếp mà ngá»n lá»a được Ä‘iá»u chỉnh bằng đất sét Æ°á»›t. Trong các bữa ăn trên bè chúng tôi có khi c òn có cả gà quay, trứng và các hoa quả lạ ở vùng nà y. Các cây gá»— ghép thà nh bè vẫn tiếp tục chở chúng và chở cả chúng tôi xuôi ra biển. Nếu bây giá» nÆ°á»›c mÆ°a có đổ xuống tà tách quanh chúng tôi cÅ©ng chẳng há» g ì vì cà ng m Æ°a th ì dòng n Æ°á»›c lại cà ng chảy xiết và bè xuôi cà ng nhanh.
Khi mà n đêm buông xuống trên sông, từ trên bá» vá»ng lại má»™t bản h òa tấu inh tai nhức óc: cóc, ếch, nhái, á»…nh Æ°Æ¡ng, dế mèn và muá»—i tất cả Ä‘á»u kêu, hát, hay rÃt lên thà nh má»™t bản hợp ca không ngừng của muôn và n âm thanh. Äôi khi c òn nghe thấy tiếng gà o nh Æ° chá»c thủng mà n đêm của mèo rừng, tiếp đó là những tiếng kêu rÃu rÃt sợ h ãi của chim muông bị bà y thú rừng Ä‘i ăn đêm săn Ä‘ uổi. Äôi lúc cÅ©ng thoáng thấy ánh lá»a yếu á»›t hắt ra từ má»™t cái chòi cùng những tiếng kêu và chó sủa, còn phần lá»›n thá»i gian chúng tôi th Æ°á»ng ngồi trÆ¡ trá»i dÆ°á»›i v òm sao cùng vá»›i dà n nhạc giao h ưởng của núi rừng. Chỉ khi trá»i mÆ°a hoặc buồn ngủ, chúng tôi má»›i chịu chui và o lá»u để chợp mắt cùng vá»›i khẩu súng lục luôn luôn sẵn sà ng nhả đạn.
Cà ng Ä‘i xuôi xuống, chúng tôi thấy nhiá»u ch òi h Æ¡n cùng những vạt đất Ä‘ai trồng trá»t của dân địa phÆ°Æ¡ng. Dần dần ở hai bên bá» sông Ä‘ ã xuất hiện những là ng xóm thá»±c sá»±. Việc Ä‘i lại trên sông thÆ°á»ng dùng thuyá»n Ä‘á»™c má»™c đẩy bằng những cây sà o dà i, má»™t đôi nÆ¡i, chúng tôi c òn trông thấy những chiếc bè chở đầy những buồng chuối hãy còn xanh. Ở n Æ¡i con sông Pa-lăng đổ và o sông Ga-i-a, nÆ°á»›c ở đây rất sâu, thuáºn lợi cho tà u thủy chạy guồng Ä‘i từ Vanh-xÆ¡ đến Ga-i-a-kin. Tranh thủ thá»i gian qu ý báu, Héc-man và tôi chuyển lên Ä‘i tà u thủy, thuê hai chiếc v õng để nằm ở trên tà u, chạy qua nhiá»u đồng bằng đông đúc nà y là chúng tôi đến nÆ¡i. Hai anh bạn da nâu đẩy bè theo sau, trông coi việc chuyên chở số gá»— đó để dùng và o việc đóng bè.
Äến Ga-i-a-kin, Héc-man và tôi chia tay nhau. Héc-man ở lại cá»a sông Ga-i-a để đón bè gá»— ban-xa thả trôi vá». Sau đó chuyển gá»— lên tà u chạy ven chở Ä‘i Pê-ru và ở đó anh sẽ Ä‘iá»u khiển việc đóng bè, má»™t chiếc bè giống hệt của ngÆ°á»i da Ä‘á» cổ xÆ°a thÆ°á»ng dùng. C òn tôi sẽ đáp máy bay của Ä‘Æ°á»ng hà ng không phÃa nam đến Li-ma, thủ đô Pê-ru chá»n địa Ä‘iểm thuáºn lợi cho việc đóng bè.
Máy bay bay trên Ä‘á»™ cao khá lá»›n trên bá» Thái B ình D Æ°Æ¡ng. Má»™t bên là những núi non hoang vu của đất nÆ°á»›c Pê-ru, má»™t bên là đại dÆ°Æ¡ng lấp lánh ở dÆ°á»›i chúng tôi má»™t khoảng cách khá lá»›n. Äây sẽ là nÆ¡i chúng tôi đáp bè để ra Ä‘i. Nh ìn từ trên máy bay, biển bao la nh Æ° vô táºn. Xa xa, rất xa vá» phÃa tây, trá»i nÆ°á»›c nhÆ° h òa vá»›i nhau ở Ä‘Æ°á»ng chân trá»i, và tôi không thoát được ý nghÄ© rằng sau Ä‘ Æ°á»ng chân trá»i kia có hà ng trăm biển giống nhau lồi ra l õm và o, bao quanh phần đại dÆ°Æ¡ng diện tÃch bằng má»™t phần năm của trái đất trÆ°á»›c khi xuất hiện dải đất đầu tiên của Pô-li-nê-di. Tôi cố gắng hÆ°á»›ng má»i ý nghÄ© vá» t Æ°Æ¡ng lai, khi mà chỉ mấy tuần nữa chúng tôi sẽ trôi lênh đênh trên chiếc bè, trên biển cả bao la xanh biếc, và tôi lại cố xua Ä‘uổi ý nghÄ© nà y đã là m cho tôi Ä‘au thắt ở dạ dà y, giống nhÆ° trÆ°á»›c kia khi bắt đầu nhảy dù.
Äến Li-ma, tôi đáp tà u Ä‘iện đến ngay c ảng Ca-lao để tìm địa Ä‘iểm đóng bè. Cảng lúc nà y đầy tà u bá» neo, cần cẩu và kho hà ng, chÆ°a kể đến những kho hà ng của thuế quan và các văn ph òng của ban quản trị. Các bãi biển gần đó cÅ©ng rất đông ngÆ°á»i, nhÆ° váºy rất có thể có những kẻ t ò mò đến phá phách ch iếc bè và các trang bị, ngay khi chúng tôi vắng mặt.
Ca-lao hiện nay là cảng quan trá»ng nhất của má»™t đất nÆ°á»›c có bảy triệu dân cả da trắng và da Ä‘en. Không nhÆ° ở E-cu-a-Ä‘o, ở Pê-ru đóng má»™t chiếc bè là má»™t việc lạ lùng, v ì váºy tôi thấy chỉ ở má»—i má»™t cách là là m thế nà o lá»t được và o phÃa trong những bức tÆ°á»ng bê tông lá»›n của quân cảng. Ở đây có quân lÃnh mang vÅ© khÃ, canh gác các cổng ra và o bằng sắt, luôn luôn nghi ngá», giám sát và hăm dá»a đối vá»›i tôi hay bất cứ ai không được phép mà lảng vảng quanh những bức tÆ°á»ng nà y.
Nếu được phép và o trong đó là chúng tôi thoát được. TrÆ°á»›c đây ở Oa-sinh-tÆ¡n, tôi Ä‘ ã gặp tùy viên hải quân của Pê-ru và được ông ta viết cho má»™t lá thÆ° giá»›i thiệu. Sáng mai tôi sẽ mang thÆ° đến Bá»™ hải quân để xin được gặp Bá»™ trưởng Ma-nu-en Ni-ê-tô. Ông tiếp khách và o buổi sáng trong má»™t phòng khách lịch sá»± bà y biện đồ đạc kiểu thá»i đế chế, sáng loáng những gÆ°Æ¡ng lá»›n đặt trên tÆ°á»ng và trang trà thếp và ng. Má»™t lúc sau, ông xuất hiện trong bá»™ quân phục đại lá»…. Äó là má»™t ngÆ°á»i máºp mạp, thấp, vẻ cứng nhắc nhÆ° Na-pô-lê-ông, giá»ng ông dứt khoát và mạch lạc. Ông há»i tôi vá» l ý do đến gặp ông v à tôi Ä‘ ã trình bà y lý do của việc nà y rồi xin ông cho phép được sá» dụng địa Ä‘iểm của công trÆ°á»ng hải quân để đóng bè.
Với một vẻ khó chịu, vừa nói ông vừa g õ ngón tay xuống bà n:
- Anh bạn trẻ! Äáng lẽ đến đây anh phải qua cá»a chÃnh nhÆ°ng anh lại và o bằng cá»a sổ. Tôi sẵn sà ng giúp anh, nhÆ°ng tôi phải nháºn được lệnh vá» việc nà y của Bá»™ ngoại giao. Tôi không thể nà o để cho ngÆ°á»i nÆ°á»›c ngoà i và o táºn xưởng sá»a chữa, đóng tà u của hải quân chúng tôi để tá»± ý đặt công tr Æ°á»ng. Anh h ãy viết Ä‘Æ¡n gá»i lên bá»™ trưởng Bá»™ ngoại giao. Chúc anh may mắn!
Tôi lo ngại nghÄ© đến nạn thủ tục giấy tá» Ä‘i lại để cuối cùng chả đâu và o đâu, tan thà nh mây khói. Hạnh phúc trong những ngà y gian khổ khó khăn thá»i xÆ°a, Công ti-ki chÆ°a há» biết đến những thủ tục Ä‘Æ¡n từ phức tạp nà y. Äược Bá»™ ngoại giao chấp nháºn, không phải là má»™t chuyện dá»… dà ng mà đầy khó khăn: Na Uy chÆ°a có đại sứ của m ình ở Pê-ru và mặc dù ông tổng lãnh sá»± của chúng tôi rất sốt sắ ng, cÅ©ng không thể Ä‘Æ°a tôi và o gặp các viên chức của Bá»™ ngoại giao được. Tôi lo ngại công việc đến đây sẽ phải giáºm chân tại chá»— mất. Bức thÆ° giá»›i thiệu của Cô-hen gá»i cho tổng thống nÆ°á»›c cá»™ng h òa Pê-ru lúc nà y sẽ giúp Ãch cho tôi. Qua sÄ© quan cáºn vệ, tôi Ä‘á» nghị xin gặp tổng thống Pê-ru, Giô-dê Bu ýt-xta-man-tê Ri-vê-rô. Mấy hôm sau, tôi được triệu táºp đến dinh tổng thống và o buổi trÆ°a.
Li-ma là má»™t thà nh phố hiện đại, vá»›i ná»a triệu dân, nằm trên má»™t đồng bằng xanh tÆ°Æ¡i, dÆ°á»›i chân những ngá»n núi hoang vu. Vá» mặt kiến trúc, nhất là vá»›i những khu vÆ°á»n và đồn Ä‘iá»n, chắc chắn đó là má»™t trong những thủ đô đẹp nhất thế giá»›i, tá»±a nhÆ° má»™t phần của Cốt Äa-duya hay của Ca-li-phoóc-ni, hiện đại xen kẽ vá»›i kiến trúc cổ kÃnh thá»i xÆ°a, của Tây Ban Nha.
Dinh tổng thống ở trung tâm thà nh phố, có lÃnh gác quân phục mà u rá»±c rỡ. Ở Pê-ru, xin được yết kiến tổng thống là quốc sá»±, Ãt ngÆ°á»i được gặp tổng thống, trừ phi trên mà n ảnh. Hai quân nhân Ä‘eo ngù sáng loáng dẫn tôi qua các báºc thang đến đầu má»™t hà nh lang. ở đây, ba ngÆ°á»i mặc thÆ°á»ng phục ghi tên tôi và o sổ và tôi được Ä‘Æ°a qua má»™t cái cá»a rá»™ng lá»›n là m bằng gá»— sồi và má»™t gian ph òng có kê má»™t bà n dà i và những dãy ghế bà nh. Má»™t ng Æ°á»i y phục mà u trắng tiếp tôi, má»i tôi ngồi rồi biến Ä‘i. Má»™t lát sau, cánh cá»a lá»›n được mở ra, tôi được Ä‘Æ°a và o má»™t gian ph òng lá»™ng lẫy h Æ¡n, má»™t ngÆ°á»i dáng bệ vệ trong bá»™ quân phục rất Ä‘Ä©nh đạc, đến gặp tôi. Tôi đứng thẳng dáºy và tá»± nghÄ© có lẽ đây là tổng thống. NhÆ°ng không phải. NgÆ°á»i mặc quân phục lon và ng lấp lánh má»i tôi ngồi xuống má»™t chiếc ghế bà nh kiểu cổ có tá»±a lÆ°ng thẳng và rồi ngÆ°á»i ấy cÅ©ng lại biến mất. Má»›i ngồi được chừng má»™t phút th ì cánh cá»a mở, má»™t ng Æ°á»i phục vụ cúi chà o, dẫn tôi sang má»™t gian ph òng lá»›n s Æ¡n son thiếp và ng vá»›i những bà n ghế lá»™ng lẫy tráng lệ. NgÆ°á»i phục vụ Ä‘ ã lủi nhanh nh Æ° khi anh ta xuất hiện, để tôi ngồi má»™t mình trên má»™t ghế bà nh có l Æ°ng tá»±a kiểu cổ. Qua các cá»a mở ở trÆ°á»›c mặt, tôi thấy má»™t d ãy buồng vắng ngắt. Tất cả Ä‘á»u im phăng phắc.
Má»™t tiếng ho nhá» kÃn đáo từ những phòng xa xa cÅ©ng nghe rõ. Có tiếng chân Ä‘Ä©nh đạc Ä‘i tá»›i, tôi vụt đứng dáºy vá»›i vẻ ngáºp ngừng để chà o má»™t ông mặc quân phục dáng dấp bệ vệ Ä‘ang tiến vá» phÃa tôi. Th ì ra cÅ©ng vẫn ch Æ°a phải là tổng thống. Tôi cÅ©ng Ä‘oán được ông nà y định nói g ì, đại khái ông nói rằng tổng thống chuyển lá»i chà o đến tôi, chỉ trong lát nữa há»™i nghị vá»›i các bá»™ trưởng sẽ kết thúc, lúc đó tổng thống sẽ tiếp tôi.
MÆ°á»i phút sau, có tiếng nhẹ nhà ng Ä‘i tá»›i, lại phá tan sá»± yên lặng ở đây má»™t lần nữa, lần nà y th ì má»™t ông mang quân hà m, Ä‘eo ngù và ng tiến và o. Tôi vá»™i và ng đứng dáºy trịnh trá»ng chà o. Ông cÅ©ng trịnh trá»ng cúi ngÆ°á»i thấp hÆ¡n để chà o lại và sau khi dẫn tôi qua rất nhiá»u ph òng, b Æ°á»›c lên thang gác có trải thảm êm, tôi được Ä‘Æ°a và o má»™t căn ph òng nhá», đồ đạc chỉ có má»™t chiếc ghế bà nh và má»™t chiếc ghế dà i có tá»±a bằng da. Má»™t ông nhá» bé mặc trắng bÆ°á»›c và o. Tôi kiên nhẫn tá»± há»i ông nà y c òn định dẫn tôi Ä‘i đến đâu nữa đây. Ông ta không dẫn tôi Ä‘i đâu cả mà lại thân máºt chà o tôi và vẫn đứng nguyên: đó là tổng thống Bu ýt-xta-man-tê Ri-vê-đô. Vốn tiếng Anh của tổng thống chỉ gấp đôi vốn t iếng Tây Ban Nha Ãt á»i của tôi. Sau khi chà o há»i nhau nhÆ° thÆ°á»ng lệ, ông ra hiệu má»i tôi ngồi và vốn liếng ngôn ngữ chung của chúng tôi Ä‘ ã cạn. Ng Æ°á»i ta có thể diá»…n đạt nhiá»u việc bằng cách ra hiệu hay bằng Ä‘iệu bá»™, nhÆ°ng lại không thể là m nhÆ° váºy đối vá»›i việc xin phép đóng bè ở trong má»™t quân cảng ở Pê-ru. Tôi Ä‘oán là tổng thống không hiểu tôi nói g ì và bản thân ông ấy cÅ©ng thấy rõ Ä‘iá»u đó, nên ông ra ngoà i má»™t lúc và trở lại cùng vá»›i má»™t vị bá»™ trưởng không quân. Äó là tÆ°á»›ng Rê-vê-rê-đô, má»™t con ngÆ°á»i vạm vỡ, dáng thể thao, mặc bá»™ quân phục không quân, trên ngá»±c Ä‘Ãnh đôi cánh biểu thị của quân chủng. Ông nói tiếng Anh rất thạo, giá»ng Mỹ. Tôi xin lá»—i vá» sá»± hiểu lầm và nói lại rằng tôi không có ý định đóng b è ở sân bay quân sá»± mà là quân cảng. TÆ°á»›ng Rê-vê-rê-đô cÆ°á»i và nói cho tôi r õ là ông được gá»i đến đây để là m phiên dịch. Thế rồi, cứ từng Ä‘oạn má»™t luáºn thuyết của tôi được phiên dịch cho tổng thống nghe. Ông nghe rất chăm chú và qua tÆ°á»›ng Rê-vê-rê-đô, ông đặt ra nhiá»u câu há»i rất xác đáng và cuối cùng ông nói:
- Nếu đúng nhÆ° là các đảo ở Thái B ình D Æ°Æ¡ng trÆ°á»›c hết là do ngÆ°á»i Pê-ru khám phá th ì n Æ°á»›c Pê-ru phải quan tâm đến cuá»™c hà nh tr ình nà y. Hãy cho tôi biết chúng tôi có thể giúp gì cho các ông, chúng tôi sẽ cố gắng thá»±c hiện.
Tôi xin má»™t địa Ä‘iểm trong khu vá»±c doanh trại quân Ä‘á»™i, ở đó tôi xin phép được đóng bè, ra và o công trÆ°á»ng và má»i sá»± dá»… dà ng trong việc nháºp cảng những trang thiết bị, cùng má»™t kho để chứa các trang thiết bị đó, được sá» dụng má»™t khu đóng tà u bè, được sá»± giúp đỡ của nhân viên hải quan và má»™t tà u dắt bè ra khÆ¡i, khi cuá»™c hà nh tr ình bắt đầu. Theo sá»± phá»ng Ä‘oán của tôi qua dáng Ä‘iệu của tổng thống, tôi thấy vá»›i vẻ nôn nóng, tổng thống há»i ngÆ°á»i phiên dịch:
- Anh ấy đỠnghị g ì?
- Không có gì lớn lắm!
Rê-vê-rê-đô nháy mắt nhìn tôi và trả lá»i tổng thống.
Tá» vẻ hà i lòng, tổng thống gáºt đầu chấp nháºn. TrÆ°á»›c khi kết thúc buổi tiếp kiến, Rê-vê-rê-đô hứa là ngay trong ngà y hôm nay bá»™ trưởng Bá»™ ngoại giao sẽ nháºn được chỉ thị riêng của tổng thống và bá»™ trưởng hải quân Ni-ê-tô sẽ được quyá»n tá»± do giúp đỡ chúng tôi nhÆ° yêu cầu. TÆ°á»›ng Rê-vê-rê-đô vừa cÆ°á»i vừa lắc đầu nói vá»›i chúng tôi:
- Trá»i phù há»™ cho tất cả các anh.
Sau đó, má»™t ngÆ°á»i thÆ° k ý dẫn tôi đến b ên ngÆ°á»i sÄ© quan cáºn vệ Ä‘ang chá» tôi. Ngà y hôm ấy, các báo chà ở Li-ma Ä‘ ã Ä‘Æ°a tin vá» má»™t cuá»™c thám hiểm của Na Uy trên má»™t chiếc bè sẽ bắt đầu Ä‘i từ Pê-ru. Cùng ngà y hôm đó, các cáo chà c òn Ä‘Æ°a tin vá» cuá»™c thám hiểm khoa há»c của Thụy Äiển, Phần Lan Ä‘ ã hoà n thà nh việc nghiên cứu dân da Ä‘á» vùng rừng hoang vu ở A-ma-dôn. Hai thà nh viên Thụy Äiển của Ä‘oà n thám hiểm đó Ä‘ ã Ä‘i xuống đến Pê-ru và vừa tá»›i Li-ma.
Má»™t ngÆ°á»i tên là Ben Äa-ni-en-xân ở TrÆ°á»ng đại há»c Bá»›p-xôn, ông sẽ nghiên cứu vá» dân da Ä‘á» miá»n núi ở Pê-ru. Tôi cắt lấy bản tin đó. Từ khách sạn, tôi Ä‘ang viết thÆ° báo cho Héc-man vá» vấn Ä‘á» cần thiết cho việc đóng bè th ì có tiếng gõ cá»a. Ng Æ°á»i bÆ°á»›c và o là má»™t thanh niên mặc má»™t bá»™ đồ bằng vải má»m trắng, da sạm nắng. Chiếc mÅ© cứng được bá» ra, ngÆ°á»i ta có cảm tưởng là bá»™ râu và ng hoe nhÆ° đốt cháy khuôn mặt và là m sém cả mái tóc thÆ°a thá»›t của anh ta. Anh ta từ rừng ráºm nguyên thủy trở vá» và tất nhiên đúng ra là anh phải đến há»™i nghị để báo cáo. Tôi Ä‘ang thầm nghÄ©: có thể là Ben Äa-ni-en-xân chăng?
Th ì con ng Æ°á»i đó Ä‘ ã tá»± giá»›i thiệu: "Tôi là Ben Äa-ni-en-xân".
Tôi má»i anh ngồi và thầm nghÄ© tiế p: anh ta chắc đã nghe nói đến chiếc bè, th ì anh chà ng Thụy Äiển nà y Ä‘ ã nói:
- Tôi đã được nghe nói đến những dự định của anh vỠchiếc bè.
Tôi lại thầm nghÄ©: "Và bây giá» anh ta định đánh đổ luáºn thuyết của m ình đây vì anh ta chẳng là nhà nhân chủng há»c mà !" Lúc nà y chà ng trai trẻ Thụy Äiển cháºm r ãi nói:
- Và bây giỠtôi đến đỠnghị anh nếu có thể cho tôi cùng đi trên chuyến bè ấy, v ì tôi rất quan tâm đến thuyết vỠdi dân.
Tôi không biết gì vá» con ng Æ°á»i nà y cả ngoà i việc anh ta là má»™t nhà bác há»c vừa má»›i từ nÆ¡i thâm sÆ¡n cùng cốc trở vá». NhÆ°ng má»™t ngÆ°á»i Thụy Äiển Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c, có gan cùng ra Ä‘i trên má»™t chuyến bè vá»›i năm ngÆ°á»i Na Uy không thể là má»™t con ngÆ°á»i yếu hèn được. Ngay bá»™ râu cằm rất ráºm của anh ta cÅ©ng không thể che nổi vẻ Ä‘iá»m đạm và vui tÃnh của a nh. Nhóm chúng tôi còn thiếu má»™t ng Æ°á»i và Ben Ä‘ ã trở thà nh ng Æ°á»i thứ sáu của nhóm. Anh là ngÆ°á»i duy nhất nói được tiếng Tây Ban Nha. Và i ngà y sau, trên má»™t chuyến máy bay váºn tải ngược lên phÃa bắc, dá»c theo bá» biển, má»™t lần nữa tôi lại trân trá»ng ngắm nh ì n mặt biển xanh biếc bao la ở phÃa dÆ°á»›i chúng tôi, nhÆ° Ä‘ang báºp bá»nh trong bầu trá»i mà rồi đây sáu ngÆ°á»i chúng tôi sẽ sát cánh bên nhau nhÆ° những con vi trùng bám và o má»™t chấm nhỠở xa xa phÃa trÆ°á»›c, nÆ¡i mà nÆ°á»›c mênh mông nhÆ° trà o lên dá»c theo chân trá»i hÆ°á»›ng tây. Chúng tôi sẽ cùng ở má»™t thế giá»›i hoang vắng mà không má»™t ai trong chúng tôi có thể rá»i nhau ná»a bÆ°á»›c.
Dù sao trong lúc nà y chúng tôi c òn có chá»— để bay nhảy: Héc-man, Ä‘ang ở E-cu-a-Ä‘o để đón gá»— chở tá»›i. Nút Hâu-len và Toóc-xten Ra-cá vừa đáp máy bay đến Niu-oóc, E-rÃch Hét-xân-béc Ä‘ang ở trên tà u biển Ä‘i từ s-xlô đến Pa-na-ma. C òn tôi thì Ä‘ang trên Ä‘Æ°á»ng bay đến Oa-sinh-tÆ¡n và Ben Ä‘ang ở khách sạn tại Li-ma để chá» là m quen vá»›i các bạn má»›i và sẵn sà ng lên Ä‘Æ°á»ng.
Trong cuá»™c hà nh tr ình sắp tá»›i, tro ng số sáu ngÆ°á»i chúng tôi, trÆ°á»›c đây nhiá»u ngÆ°á»i chÆ°a há» gặp nhau lần nà o và má»—i ngÆ°á»i má»™t vẻ rất khác nhau. Vả lại cÅ©ng v ì váºy trong mấy tuần lá»… chúng tôi đã kể cho nhau nghe vá» bản thân má»—i ng Æ°á»i. Äối vá»›i chúng tôi, không đám mây Ä‘en nà o kèm theo sá»± giảm Ä‘á»™t ngá»™t áp suất không khà và dông b ão, lại nguy hiểm bằng c Æ¡n dông tố tâm l ý nổ ra giữa sáu con ng Æ°á»i cùng chen chúc trên má»™t chiếc bè lênh đênh giữa biển cả bao la trong nhiá»u tháng trá»i. Trong những lúc nhÆ° váºy, má»™t câu nói vui để giữ được sá»± Ä‘oà n kết thÆ°Æ¡ng yêu lẫn nhau cÅ©ng có giá trị chẳng khác má»™t cái phao cấp cứu ngÆ°á»i Ä‘ang sắp chết Ä‘uối.
Lúc nà y ở Oa-sinh-tÆ¡n Ä‘ang giữa mùa đông, chỉ thấy tuyết rÆ¡i và giá rét. Bây giá» Ä‘ ã là tháng hai. B Æ¡-giÆ¡n Ä‘ang lao và o vấn Ä‘á» Ä‘Ã i vô tuyến Ä‘iện và đ ã tranh thủ được sá»± quan tâm của liên Ä‘oà n các nhà vô tuyến nghiệp dÆ° Mỹ, đối vá»›i việc liên lạc sau nà y vá»›i chiếc bè của chúng tôi. Nút và Toóc-xten phụ trách khâu truyá»n tin, má»™t mặt sá» dụng các loại máy sóng ngắn được lắp ráp riêng cho chúng tôi, và các mặt khác sá» dụng những máy đã dùng trong thá»i kỳ chiến tranh trong việc phá hoại bà máºt. Lúc nà y phải để ý đến trăm công nghìn việc, từ lá»›n đến nhá» nếu muốn thá»±c hiện trôi chảy má»i kế hoạch đã dá»± kiến trong suốt cuá»™c hà nh trình.
Thế rồi hà ng đống giấy tá» chồng chất trong các hồ sÆ¡ lÆ°u trữ: tà i liệu quân sá»± hoặc dân sá»±, nà o mà u trắng, và ng, xanh vá»›i đủ các tiếng Anh, Tây Ban Nha, Pháp và Na Uy. ở thá»i đại thá»±c dụng nà y của chúng ta, giấy má, tà i liệu sá» dụng cho má»™t cuá»™c hà nh tr ình bằng bè chiếm má»™t số l ượng giấy bằng ná»a số cây thông cung cấp để là m ra giấy. Những luáºt lệ, quy định đó trói tay chúng tôi và phải tháo gỡ dần từng nút má»™t. Má»™t hôm, vừa cúi xuống đánh máy chữ, Héc-man vừa thốt ra má»™t câu giá»ng chán nản:
- Tôi dám đánh cuá»™c vá»›i các cáºu là công văn, giấy tá» giao dịch của chúng ta chắc phải nặng đến mÆ°á»i ki-lô đấy.
Toóc-xten đáp lại ngắn gá»n:
- MÆ°á»i hai ki-lô, v ì tôi đã cân chúng. Mẹ tôi chắc cÅ©ng đã ý thức được r õ rà ng những Ä‘iá»u kiện bi đát của chúng tôi trong việc chuẩn bị đã viết th Æ° cho tôi nhÆ° sau: "Mẹ chỉ có má»™t Ä‘iá»u chúc các con: đó là thấy tất cả sáu ngÆ°á»i xuống bè yên ổn".
Má»™t hôm, tôi nháºn được Ä‘iện tÃn từ Li-ma gá»i tá»›i, báo tin Héc-man bị má»™t con sóng quáºt ng ã và o bá», bị th Æ°Æ¡ng nặng, cổ vẹo, hiện Ä‘ang Ä‘iá»u trị tại bệnh viện Li-ma. Toóc-xten Ra-cá được phái Ä‘i ngay bằng máy bay vá»›i cô Giéc Vôn, cá»±u bà thÆ° của nÆ°á»›c Na Uy tá»± do tại Luân Äôn, má»™t phụ nữ rất quen thuá»™c và rất b ình dân đối vá»›i những cá»±u binh Na Uy chuyên nhảy dù xuống phá hoại tại vùng đất Na Uy bị chiếm và hiện Ä‘ang giúp chúng tôi tại Oa-sinh-tÆ¡n. Há» Ä‘ ã đến thăm Héc-man và thấy anh Ä‘ ã khá nhiá»u. Äầu anh phải treo đến ná»a giỠđể các bác sÄ© nắn lại xÆ°Æ¡ng cổ, mà qua máy chiếu quang tuyến X phát hiện thấy khúc xÆ°Æ¡ng phÃa trên cổ bị rạn và tráºt khá»›p. Nhá» có sức khá»e tốt, Héc-man Ä‘ ã thoát được nguy hiểm. Tuy c òn gầy yếu, xanh xao, sau đó Ãt hôm Héc-man trở lại công trÆ°á»ng để táºp trung các cây gá»— và lo liệu má»i việc. Tuy nhiên t ình hình sức khá»e của Héc-man đòi há»i phải tiếp tục Ä‘iá»u trị trong nhiá»u tuần nữa, là m cho chúng tôi phải tá»± há»i liệu anh có đủ sức khá»e để cùng Ä‘i vá»›i chúng tôi không? Vá» phần Héc-man anh chẳng lo ngại chút nà o, dù rằng vừa bị sóng Thái B ình D Æ°Æ¡ng tiếp đón nhÆ° váºy đó. E-rÃch từ Pa-na-ma tá»›i bằng máy bay, tôi và Nút cÅ©ng từ Oa-sinh-tÆ¡n đến kịp vá»›i anh. Thế là tất cả chúng tôi Ä‘á»u táºp trung ở Li-ma, nÆ¡i xuất phát của cuá»™c hà nh tr ình.
Lúc nà y ở quân cảng đã chất đầy các cây gá»— ban-xa lá»›n chặt trong rừng vùng Ki-vê-đô. Tháºt là má»™t cảnh tượng cảm Ä‘á»™ng.
Các nguyên váºt liệu của chúng tôi nà o là những thân cây vừa chặt, nà o là tre mà u và ng và những lá chuối tÆ°Æ¡i, chất thà nh đống bên những d ãy tà u ngầm mà u xám và các khu trục hạm đáng sợ. Sáu ngÆ°á»i da trắng phÆ°Æ¡ng bắc cùng hai mÆ°Æ¡i thủy thủ mà u da nâu mang trong ngÆ°á»i d òng máu Anh-ca Ä‘ang cùng nhau vung r ìu và dao hoặc buá»™c dây thắt nút. Những sÄ© quan hải quân, quân phục rất chỉnh tá» mà u xanh vá»›i cúc và lon và ng, ngỡ ngà ng nhìn mấy ng Æ°á»i nÆ°á»›c ngoà i da nhợt nhạt cùng các váºt liệu tre gá»— xuất hiện bất ngỠở ngay giữa căn cứ hải quân nà y.
Ä Ã£ từ bao thế ká»· nay, đây là lần đầu tiên ngÆ°á»i ta đóng bè bằng gá»— ban-xa ở trong vịnh Ca-lao. Truyá»n thuyết Anh-ca có kể lại rằng: những ngÆ°á»i da đỠở miá»n duyên hải nà y Ä‘ ã được bá»™ lạc thuở xÆ°a của Công Ti-ki truyá»n lại cho việc sá» dụng các loại bè tÆ°Æ¡ng tá»±. NhÆ°ng lịch sá» lại cho biết là sau nà y, những ngÆ°á»i da trắng Ä‘ ã cấm há» sá» dụng vì cho rằng Ä‘i nhÆ° váºy là nguy hiểm. CÅ©ng nhÆ° chúng ta, các con cháu ngÆ°á»i Anh-ca cÅ©ng văn minh dần lên cùng vá»›i Ä‘Ã tiến của thá»i đại, há» mặc quần áo có nếp và được súng ống hải quân của há» bảo vệ. Tre và gá»— ban- xa đã thuá»™c vá» má»™t quá khứ cổ x Æ°a. Ở đây bÆ°á»›c tiến của văn minh tiến bá»™ Ä‘ ã dẫn đến việc sá» dụng các thiết giáp hạm và sắt thép. Quân cảng siêu hiện đại nà y Ä‘ ã dà nh cho chúng tôi sá»± giúp đỡ quý báu. C ùng vá»›i Ben là m phiên dịch và Héc-man là m đốc công, chúng tôi đã được phép sá» dụng xưởng má»™c, xưởng để đóng buồm và má»™t ná»a nhà kho để chứa các trang bị, cùng mấy chiếc cần cẩu nổi để thả gá»— khi công việc đóng bè được tiến hà nh.
ChÃn cây gá»— to nhất có qui cách phù hợp được chá»n ra để đóng bè, có đục các r ãnh Ä‘ ể luồn dây thừng ghép chúng lại vá»›i nhau. Chúng tôi hoà n toà n không sá» dụng đến Ä‘inh, Ä‘inh tán và dây thép. TrÆ°á»›c hết, chúng tôi xếp chÃn cây gá»— chÆ°a chằng buá»™c chúng vá»›i nhau để nổi tá»± nhiên. Cây dà i nhất mÆ°á»i bốn mét được đặt ở giữa, hai đầu trồi ra khá nhiá»u. Các cây khác đặt đối xứng hai bên để tạo nên má»™t chiếc bè có chiá»u mÆ°á»i mét, mÅ©i bè nhô ra nhÆ° má»™t cái lưỡi cà y cùn. PhÃa sau bè, các cây gá»— được cÆ°a bằng nhau, trừ ba cây ở giữa dôi ra má»™t Ãt để là m bệ đặt má»™t cây gá»— ban-xa ngắn và to để ngang là m chá»— đặt mái chèo dà i phÃa Ä‘uôi bè. Khi chÃn cây gá»— Ä‘ ã được ghép chặt lại bằng những dây thừng gai tiết diện ba cen-ti-mét, những thân cây phụ được xếp vuông góc ở bên trên cách nhau chÃn mÆ°Æ¡i cen-ti-mét. Chiếc bè nhÆ° váºy Ä‘ ã hoà n thà nh. Các cây gá»— được buá»™c chặt vá»›i nhau bằng ba trăm mét thừng dà i ngắn khác nhau và má»—i dây Ä‘á»u được thắt rất chắc. Sà n bè là m bằng tre bổ đôi ghép lại thà nh từng tấm trên phủ má»™t lá»›p chiếu bằng cói Ä‘an. Ở giữa bè, lui vá» phÃa sau, chúng tôi dá»±ng má»™t ca-bin nhá» bằng tre, lối ra và o để trống, vách bằng những thân cây ken lại vá»›i nhau, mái lợp nhiá»u lá chuối. Äằng trÆ°á»›c ca-bin, hai cá»™t buồm được dá»±ng cạnh nhau bằng gá»— muá»—m cứng nhÆ° sắt. Hai cá»™t dá»±ng nghiêng để hai ngá»n cá»™t giao chéo vá»›i nhau.
Má»™t tấm buồm vuông lá»›n được kéo lên trên má»™t thân buồm bằng hai cây tre ghép và o nhau cho chắc chắn. ChÃn cây gá»— là m thân bè Ä‘ ã được vạt nhá»n đầu, theo kinh nghiệm địa phÆ°Æ¡ng để dá»… rẽ nÆ°á»›c và chúng tôi buá»™c những tấm gá»— và o các cây gá»— thân bè ở phÃa dÆ°á»›i trên mặt nÆ°á»›c. Ở những chá»— có khe hở lá»›n giữa những cây gá»— của thân bè, chúng tôi dá»±ng thẳng đứng ngáºp xuống nÆ°á»›c khoảng má»™t mét rưỡi, những tấm ván cứng bằng gá»— thông dà y hai cen-ti-mét rưỡi, rá»™ng sáu mÆ°Æ¡i cen-ti-mét, cố định chắc chắn bằng dây thừng và các con nêm. Những tấm gá»— nà y tạo nên dÆ°á»›i đáy bè những tấm chống dạt xếp song song vá»›i nhau, nhÆ° trÆ°á»›c kia ngÆ°á»i Anh-ca Ä‘ ã sá» dụng cho những chiếc bè bằng gá»— phẳng của há», để bè khá»i bị gió và luồng nÆ°á»›c là m trôi giạt vá» má»™t phÃa. Xung quanh bè chúng tôi đặt những cây gá»— ban-xa dà i và nhỠđể là m mép chắn của bè. Nhìn chung, chiếc bè nà y hoà n toà n giống nh Æ° những chiếc bè cổ xÆ°a của Pê-ru và E-cu-a-Ä‘o, trừ chá»— khoét để đặt mái chèo mà thá»±c ra sau nà y tá» ra không có tác dụng, nên chúng tôi tá»± thấy cần thêm bá»›t các chi tiết theo ý mình, miá»…n là sá»± thay đổi đó không ảnh hưởng g ì đến chiếc bè. Trong những ngà y tháng tá»›i, chiếc bè nà y là cả thế giá»›i của m ình, vì váºy những chi tiết nhá» nhất ngà y cà ng trở nên quan trá»ng h Æ¡n đối vá»›i chúng tôi.
Do đó chúng tôi thấy cần phải chỉnh đốn lại cái sà n. Những tấm phên bằng tre không phủ hết được toà n bá»™ chiếc bè, nhÆ°ng ở trÆ°á»›c mặt ca-bin, các tấm phên đó tạo thà nh má»™t cái sà n và ở mạn phải ca-bin th ì để trống. Mạn trái hình thà nh nh Æ° má»™t cái sân nhá» xếp đầy các thùng buá»™c chặt vá»›i nhau Ä‘á»±ng các trang bị và có chừa ra má»™t lối Ä‘i nhá». MÅ©i và đuôi bè Ä‘á»u bá» trống. Äi quanh ca-bin, chúng tôi có thể hạ các tấm liếp bằng tre phủ chiếu để gác lên các kiện hà ng; nhÆ° váºy chỉ cần Ä‘i có mấy bÆ°á»›c nhÆ°ng tác dụng tâm l ý của sá»± việc không bình th Æ°á»ng trên, là m cho hoạt Ä‘á»™ng Ä‘i l ại trên bè bá»›t gò bó và đa dạng hÆ¡n. Trên cá»™t buồm chúng tôi là m má»™t cái bệ bằng gá»—, mục Ä‘Ãch không phải là m trạm quan sát khi đến gần đất liá»n mà để chúng tôi, trong cuá»™c hà nh tr ình, có thể trèo lên trên đó ngắm trá»i nhìn bể d Æ°á»›i má»™t góc Ä‘á»™ khác.
Khi chiếc bè Ä‘ ã bắt đầu hình thà nh cùng vá»›i mà u xanh của lá t Æ°Æ¡i và mà u và ng của tre già , nằm xen kẽ giữa những tà u chiến, ông bá»™ trưởng hải quân Ä‘Ãch thân đến kiểm tra. Chúng tôi rất tá»± hà o vá» chiếc bè nà y, nó Ä‘ang nằm kia nhÆ° mấy di váºt hoà n toà n má»›i từ thá»i kỳ ngÆ°á»i Anh-ca, bên cạnh những con tà u khổng lồ hiện đại. Nh ìn thấy chiếc bè, bá»™ tr ưởng hải quân hết sức kinh hoảng và cho gá»i tôi lên văn ph òng, buá»™c tôi phải ký má»™t giấy cam Ä‘oan rằng Bá»™ hải quân không chịu trách nhiệm vá» chiếc bè mà chúng tôi đóng ở quân cảng. Ngay cả ngÆ°á»i phụ trách cảng cÅ©ng bắt tôi k ý giấy tá»± gánh lấy trách nhiệm vá» má»i việc xảy ra vá»›i những ng Æ°á»i và hà ng hóa trên bè khi rá»i cảng nà y.
Sau đó hà ng loạt các chuyên gia vá» hải quân nÆ°á»›c ngoà i, các nhà ngoại giao, xin được phép và o tham quan công trÆ°á»ng đóng bè của chúng tôi. Há» có vẻ thiếu tin tưởng và và i ngà y sau đó đại sứ má»™t cÆ°á»ng quốc, Ä‘ ã má»i tôi đến. ông ta há»i tôi:
- Bố mẹ anh còn sống không?
Khi tôi trả lá»i rằng bố mẹ tôi vẫn còn sống, ông ta đã nhìn thẳng và o mắt tôi, vá»›i má»™t giá»ng lắng xuống đầy lo âu:
- Bố mẹ anh chắc sẽ Ä‘au khổ nhiá»u khi được tin anh không c òn sống nữa!
Ông khuyên tôi má»™t cách thân tình là nên từ bá» chuyến Ä‘i nà y trong lúc c òn đủ thá»i gian.
Sau khi xem xét chiếc bè, má»™t đô đốc hải quân Ä‘ ã nói vá»›i ông t a rằng: chúng tôi không thể nà o sống sót trong chuyến Ä‘i nà y. TrÆ°á»›c hết, chiếc bè vá»›i qui cách quá nhá» không đủ sức chịu Ä‘á»±ng lúc biển Ä‘á»™ng, hÆ¡n nữa lại hÆ¡i dà i nên hai con sóng có thể dá»™i lên cùng má»™t lúc và trong trÆ°á»ng hợp đó, sức nặng của ngÆ°á»i và các váºt liệu sẽ là m các cây gá»— má»ng mảnh nà y không đủ sức đỡ nổi. Nguy hÆ¡n nữa là má»™t nhà xuất cảng gá»— ban-xa lá»›n nhất đất nÆ°á»›c nà y, Ä‘ ã cho ông ta biết là chỉ cần Ä‘i được má»™t phần tÆ° chặng Ä‘Æ°á»ng, loại gá»— xốp nà y sẽ ngấm nÆ°á»›c và chúng tôi sẽ bị ch ìm. Tất cả Ä‘á»u không có gì là khÃch lệ cả.
Thấy chúng tôi không chịu từ bỠý định, ngÆ°á»i ta Ä‘ ã Ä‘em tặng chúng tôi má»™t quyển kinh thánh để dùng trong cuá»™c hà nh tr ình.
Nói chung, chúng tôi không nháºn được má»™t lá»i Ä‘á»™ng viên nà o của các chuyên gia sau khi há» tham quan ch iếc bè. Bão biển và có thể những c Æ¡n gió lốc sẽ quét chúng tôi xuống biển và phá hủy chiếc bè khi nó Ä‘ ã bất lá»±c, bị xoáy tròn d Æ°á»›i sức mạnh của gió hay các luồng nÆ°á»›c biển. Ngay cả khi biển lặng, nÆ°á»›c mặn của biển luôn luôn hắt lên ngÆ°á»i là m da thịt bị nứt nẻ, Ä‘iá»u mà các chuyên gia khác nhau Ä‘ ã lần l ượt nêu cho chúng tôi vá» nhược Ä‘iểm chủ yếu trong việc đóng chiếc bè, cho chúng tôi hay là từng sợi dây, từng mắt nút, từng kÃch thÆ°á»›c, kể cả những mẩu gá»— nhá» Ä‘á»u có thể là nguyên nhân gây ra tổn thất. NgÆ°á»i ta đã đánh cuá»™c rất lá»›n xem chiếc bè của chúng tôi có thể chịu Ä‘á»±ng nổi bao nhiêu ngà y. Má»™t tùy viên thủy quân ngạo mạn nhÆ° chà ng hiệp sÄ©, Ä‘ ã dám thách thức nh Æ° sau: nếu Ä‘oà n thám hiểm mà sống sót đặt chân đến được má»™t h òn đảo nà o ở Thái B ình D Æ°Æ¡ng th ì ông s ẽ xin khao (tức là ông sẽ trả tiá»n) rượu U ýt-ki cho toà n Ä‘oà n dùng cho đến khi há» qua Ä‘á»i!
Äáng buồn hÆ¡n nữa là khi má»™t chiếc tà u Na Uy đến cảng, chúng tôi Ä‘ ã dẫn ông thuyá»n tr ưởng và má»™t, hai ngÆ°á»i có nhiá»u kinh nghiệm l ão luyện vá» nghá» biển đến nÆ¡i đặt bè ở quân cảng và nóng lòng muốn biết phản ứng của há». Tháºt vô cùng thất vá»ng, há» Ä‘á»u thống nhất cho rằng chiếc bè vụng vá» của chúng tôi có mÅ©i chùn không giúp g ì cho cánh buồm cả. Ông thuyá»n tr ưởng c òn cho rằng nếu nh Æ° bè có nổi trên biển th ì cÅ©ng mất má»™t hay hai năm, dòng hải l Æ°u Hâm-bon má»›i Ä‘Æ°a chúng tôi qua đại dÆ°Æ¡ng được.
NgÆ°á»i thủy thủ trưởng ngắm nh ìn những nút chằng buá»™c và lắc đầu quầy quáºy. Ông ta cho rằng chỉ không quá mÆ°á»i lăm ngà y, các dây buá»™c sẽ m òn do cá» sát vì ở ngoà i biển, sóng sẽ đẩy lên nháºn xuống chiếc bè là m các cây gá»— bị tung ra; Ãt nhất cÅ©ng phải dùng những loại dây bằng thép hoặc những chuá»—i xÃch nếu không được nhÆ° váºy th ì tốt h Æ¡n là cuốn gói từ bỠý định nà y.
Tháºt là khó có lý lẽ, bằng chứng để dáºp tắt được những láºp luáºn trên. Nếu trong các Ä‘iá»u mà há» nêu ra, chỉ có má»™t Ä‘iá»u đúng, là đủ để chúng tôi thất bại không có tà hy vá»ng nà o để thà nh công. Nhiá»u lần tôi rất lo ngại tá»± há»i liệu chúng tôi Ä‘ ã rõ những gì Ä‘ang là m không? Tôi không thể nà o phủ nháºn được những lá»i cảnh cáo đó, v ì bản thân tôi không phải là má»™t thủy thủ. Nh Æ°ng dù sao trong tay tôi Ä‘ ã có chủ bà i là m tiá»n Ä‘á» cho cuá»™c hà nh tr ình nà y. Tôi tâm niệm má»™t Ä‘iá»u khẳng định là : má»™t ná»n văn minh tiá»n sá» Ä‘ ã trà n lan từ Pê-ru đến táºn những hòn đảo ở Pô-li-nê-di và o thá»i kỳ mà những chiếc bè nhÆ° của chúng tôi hiện nay, là phÆ°Æ¡ng tiện giao thông duy nhất của vùng bá» biển nà y. Và từ đó rút ra má»™t kết luáºn tổng quát là nếu cây gá»— ban-xa Ä‘ ã nổi được và các dây buá»™c Ä‘ ã giúp cho Công Ti-ki v ượt qua đại dÆ°Æ¡ng và o năm 500, th ì giỠđây ch úng tôi cÅ©ng có thể là m nhÆ° váºy vá»›i má»™t chiếc bè Ä‘ ã đóng giống hệt nhÆ° cổ xÆ°a, không há» có chút nà o thay đổi. Ben và Héc-man cùng có má»™t ý nghÄ© sâu sắc nh Æ° váºy, trong khi các chuyên gia kêu ca th ì các bạn đồng hà nh của tôi lại nh ìn sá»± việc má»™t cách hết sức bình thản và vẫn hết sức thoải mái vui vẻ sống ở Li-ma.
Chỉ có má»™t buổi chiá»u, Toóc-xten h Æ¡i lo ngại há»i tôi rằng liệu các luồng nÆ°á»›c ở đại dÆ°Æ¡ng có chảy theo đúng hÆ°á»›ng hay không.
Ra khá»i rạp chiếu bóng, chúng tôi vừa được xem má»™t phim có nữ diá»…n viên Äô-rô-thi La-mua mặc má»™t chiếc váy rÆ¡m, nhảy múa dÆ°á»›i những rặng dừa vá»›i những thiếu nữ địa phÆ°Æ¡ng trên má»™t h òn đảo thÆ¡ má»™ng của Thái B ình D Æ°Æ¡ng. Toóc-xten kêu lên:
- Äây là nÆ¡i chúng ta sẽ đến và anh h ãy coi chừng liệu luồng n Æ°á»›c có Ä‘Æ°a chúng ta đến đúng hÆ°á»›ng mà anh nói không?
Ngà y khởi hà nh sắp tá»›i. Chúng tôi đến văn ph òng cấp há»™ chiếu để xin phép xuất cảnh. Ben dẫn đầu chúng tôi để là m phiên dịch. Má»™t nhân viên cấp thấp, thấy Ben vá»›i bá»™ râu xồm, qua cặp kÃnh ông ta nh ìn vẻ đầy nghi ngá» và quan trá»n g hóa, ông há»i:
- Tên anh là gì?
Ben lá»… phép trả lá»i:
- Ben E-m Æ¡-rÃch Äa-ni-en-xân.
Lắp tá» giấy khai và o máy chữ, ông há»i tiếp:
- Anh đến Pê-ru bằng tà u g ì?
- Thá»±c ra,
Ben vừa nói vừa cúi xuống gần là m cho ông ta hoảng sợ.
- Tôi không đến đây bằn g tà u mà bằng một chiếc xuồng.
Ông ta kinh ngạc và đánh chữ "xuồng" lên bản giấy khai và há»i tiếp:
- Anh rá»i Pê-ru bằng tà u g ì?
- Thá»±c ra...
Ben nhắc lại một cách lễ phép.
- Tôi không rá»i Pê-ru bằng tà u mà rá»i bằng má»™t chiếc bè.
- A! Thế là rõ rồi !
Vá»›i giá»ng cáu kỉnh, ông ta kêu lên và giáºt tá» giấy khai khá»i máy chữ.
- Anh không thể trả lá»i tôi má»™t cách đúng mức được Æ°? Anh định đùa phải không?
NÆ°á»›c uống và những trang bị khác Ä‘ ã được xếp lên bè mấy ngà y trÆ°á»›c khi chúng tôi Ä‘Æ°a lÆ°Æ¡ng thá»±c và thá»±c phẩm lên. Chúng tôi chuẩn bị lÆ°Æ¡ng thá»±c bốn tháng cho cả sáu ngÆ°á»i, đóng gói trong những há»™p giấy bồi nhá» chắc chắn nhÆ° khẩu phần của quân Ä‘á»™i. Héc-man có sáng kiến dùng nhá»±a Ä‘Æ°á»ng quét má»™t lá»›p lên vá» há»™p và rắc cát lên trên để các há»™p khá»i dÃnh và o nhau rồi Ä‘em xếp kÃn dÆ°á»›i gầm sà n bè, giữa đáy bè và sà n bằng tre trên chÃn thanh gá»— đặt ngang.
NÆ°á»›c uống được lấy từ má»™t nguồn rất trong ở núi, đóng đầy năm mÆ°Æ¡i sáu thùng nhá» tổng cá»™ng được má»™t ngà n má»™t trăm lÃt nÆ°á»›c. Các thùng nÆ°á»›c được buá»™c và o các cây gá»— đặt ngang để nÆ°á»›c biển luôn luôn vá»— Ä‘áºp xung quanh. Trên mặt sà n, chúng tôi chằng buá»™c các trang bị c òn lại vá»›i những sá»t to bằng mây đầy hoa quả, các loại củ và quả dừa. Nút và Toóc-xten dà nh má»™t góc trong ca-bin để đặt Ä‘iện Ä‘Ã i và ở trong cùng giữa cá c thanh ngang, chúng tôi xếp tám cái hòm. Hai chiếc dà nh để các dụng cụ khoa há»c và các cuá»™n phim ảnh, c òn sáu chiếc khác dà nh cho má»—i ng Æ°á»i chúng tôi Ä‘á»±ng các đồ dùng cá nhân.
V ì E-rÃch mang theo nhiá»u cuá»™n giấy vẽ và cả cây Ä‘Ã n ghi-ta nên anh phải cất những bÃt tất của anh và o hòm của Toóc-xten. Chiếc hòm của Ben được bốn công nhân quân cảng khiêng xuống. H òm chỉ Ä‘á»±ng toà n sách. Ben Ä‘ ã cố nhét được những bảy mÆ°Æ¡i ba cuốn vá» x ã há»™i há»c và nhân chủng há»c. Sau khi lấy chiếu và nệm r Æ¡m đặt lên các h òm, chún g tôi sẵn sà ng ra khÆ¡i. Má»™t chiếc tà u kéo dắt chiếc bè ra khá»i xưởng và dắt Ä‘i má»™t Ä‘oạn trong cảng để kiểm tra sá»± ổn định sau đó lại kéo chiếc bè của chúng tôi vá» "Câu lạc bá»™ thuyá»n buồm" ở cảng Ca-lao.
Tại đây có những vị quan khách và những ngÆ°á»i quan tâm đến chuyến Ä‘i nà y, đến dá»± buổi lá»… đặt tên trÆ°á»›c ngà y chúng tôi khởi hà nh.
Ngà y 27 tháng 4, quốc kỳ Na Uy được kéo lên ngá»n cá»™t buồm và dá»c theo cá»™t là cá» của nhiá»u nÆ°á»›c Ä‘ ã đóng góp giúp đỡ váºt chất cho cuá»™c hà nh tr ình. Bến cảng ng Æ°á»i đông nhÆ° kiến đến xem cuá»™c lá»… đặt tên cho má»™t chiếc thuyá»n kỳ lạ. Nh ìn mà u da và nét mặt của há» thấy rằng phần đông há» Ä‘á»u có những tổ tiên Ä‘ ã từng ra Ä‘i dá»c theo bá» biển bằng những chiếc bè gá»— ban-xa. Ngoà i ra là những con cháu của ngÆ°á»i Tây Ban Nha xa xÆ°a, cùng những ngÆ°á»i đại diện của hải quân và chÃnh phủ há», không kể đến các đại sứ Mỹ, Anh, Pháp, Trung Hoa, Cá»™ng h òa Ãc-hen-ti-na, Cu-ba, vị phó toà n quyá»n các thuá»™c địa của Anh ở Thái Bình D Æ°Æ¡ng, các bá»™ trưởng Thụy Äiển và Bỉ cùng những bạn bè chúng tôi trong số Ãt dân Na Uy sinh sống ở đây. Há» Ä‘ang đứng quanh ông Ba, tổng lãnh sá»± Na Uy. Ngoà i ra còn có rất nhiá»u nhà cáo vá»›i máy ảnh và máy quay phim bấm liên tục. Duy chỉ còn thiếu má»™t thứ: đó là đội kèn và trống. Tất cả chúng tôi lúc nà y Ä‘á»u cảm thấy rất r õ là nếu nh Æ° chiếc bè vừa ra khá»i vịnh Ä‘ ã bị tan ra từng mảnh, chúng tôi vẫn kiên quyết v ượt Thái B ình D Æ°Æ¡ng, dù cho má»—i ngÆ°á»i chỉ bám lấy má»™t cây gá»—, c òn h Æ¡n là phải quay trở lại.
Giéc Vôn, cô thÆ° k ý của Ä‘oà n hà nh trình, đồng thá»i là ngÆ°á»i liên lạc vá»›i lục địa, Ä‘ ã phả i dùng nÆ°á»›c dừa, má»™t mặt để là m lá»… đặt tên chiếc bè cho đúng tục lệ thá»i đồ đá, mặt khác là do má»™t sá»± hiểu lầm nên chai rượu sâm banh lại Ä‘em cất ở dÆ°á»›i đáy h òm của Toóc-xten. Qua tiếng Anh và tiếng Tây Ban Nha, các bạn tôi được biết là chiếc bè mang tên vị tiá»n bối vÄ© đại của ngÆ°á»i Anh-ca, vị "thần mặt trá»i" mà mÆ°á»i lăm thế ká»· trÆ°á»›c đây Ä‘ ã biến khá»i Pê-ru, Ä‘i theo hÆ°á»›ng tây để sau đó xuất hiện ở Pô-li-nê-di. Giéc Vôn đặt tên chiếc bè là Công Ti-ki. Cô ta Ä‘ ã Ä‘áºp quả dừa quá mạnh và o thà nh bè, là m nÆ°á»›c dừa cùng các mảnh nhá» bắn tung tóe lên tóc các vị trịnh trá»ng đứng quanh cô.
Trên cá»™t buồm bằng tre, cánh buồm được kéo lên căng phồng hiện ra ảnh Công Ti-ki vá»›i bá»™ râu mà nhà nghệ sÄ© E-rÃch Ä‘ ã vẽ giữa cánh buồm. Hình mẫu nà y E-rÃch đã sao lại trung thá»±c từ m á»™t bức tượng chạm trổ trên đá Ä‘á» trong di tÃch vùng Ti-a-huy-a-na-cô.
Nh ìn thấy cái đầu có râu vẽ trên buồm, chà ng đốc công ở xưởng đóng tà u há»›n hở kêu lên: "K ìa! Ảnh ông Äa-ni-en-xân".
Trong suốt hai tháng, anh chà ng nà y Ä‘ ã gá»i Ben Äa-ni-en-xân bằng cái tên "ngà i Ben Ti-ki"; sở dÄ© váºy là vì đã có lần chúng tôi cho anh chà ng nà y xem mảnh giấy trên đó vẽ mặt Công Ti-ki. Mãi đến hôm nay anh ta má»›i vỡ lẽ là tên tháºt của Ben là Äa-ni-en-xân.
TrÆ°á»›c khi xuống bè ra Ä‘i, chúng tôi được tổng thống tiếp. Ông gá»i lá»i chà o chúng tôi, sau đó chúng tôi tổ chức má»™t cuá»™c Ä‘i chÆ¡i núi, để có thể ngắm nh ìn cho chán mắt cảnh núi non, đất đá, trÆ°á»›c khi ra Ä‘i lênh đênh trên đại dÆ°Æ¡ng vô táºn. Trong lúc c òn Ä‘ang tiến hà nh công việc đóng bè ở bá» biển, chúng tôi ăn ở trong má»™t nhà trỠở giữa rừng dừa nằm ở ngoại ô thà nh phố Li-ma. Chúng tôi Ä‘ ã đến Ca-lao và trở vá» bằng ô-tô của Bá»™ không quân mà cô Giéc Vôn Ä‘ ã m ượn cho các thà nh viên của Ä‘oà n. Chúng tôi Ä‘á» nghị anh lái xe Ä‘Æ°a chúng tôi lên thẳng núi, cà ng xa cà ng hay để thăm trong má»™t ngà y. Chúng tôi Ä‘ ã Ä‘i qua những con Ä‘Æ°á»ng hoang vắng, dá»c theo các con mÆ°Æ¡ng Ä‘ ã có từ thá»i kỳ ng Æ°á»i Anh-ca, cho đến khi lên đến Ä‘á»™ cao bốn ngh ìn mét v ượt trên tầm ngá»n cá»™t buồm của chiếc bè.
Chúng tôi Ä‘ ã ngắm tháºt no mắt những núi non, bá» vá»±c, những thảm cá» xanh tÆ°Æ¡i, và dải núi im l ìm của dãy núi Ang- Ä‘Æ¡ Ä‘ang trải ra trÆ°á»›c mắt. Núi non và đất liá»n nhÆ° váºy Ä‘ ã là quá đủ, giỠđây chúng tôi Ä‘ang thèm khát ra khÆ¡i để t ìm hiểu cho rõ thế nà o là biển cả.
Tà i sản của ngudoc
19-09-2008, 04:58 PM
Phi Thăng Chi Háºu
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 1,213
Thá»i gian online: 3 tuần 1 ngà y 1 giá»
Thanks: 286
Thanked 0 Times in 0 Posts
ChÆ°Æ¡ng IV
Trên Thái bình Dương
Ngà y chiếc Công Ti- ki được kéo ra khÆ¡i là m cảng Ca-lao trở nên náo nhiệt khác thÆ°á»ng. Bá»™ trưởng Ni-ê-tô Ä‘ ã ra lệnh cho má»™t tà u kéo hải quân, tà u Gác- Ä‘i-an Ri-ốt Ä‘Æ°a chiếc Công Ti-ki ra khá»i vịnh đến vùng giao thông duyên hải, ở nÆ¡i mà xÆ°a kia những ngÆ°á»i da Ä‘á» thÆ°á»ng dùng bè đến đó để đánh cá. Các báo chà đã Ä‘Æ°a tin nà y trên trang đầu bằng những d òng tÃt lá»›n mà u Ä‘á» và đen. Sáng sá»›m ngà y hai mÆ°Æ¡i tám tháng tÆ°, má»i ngÆ°á»i Ä‘ ã táºp trung rất đông trên bến cảng. Sáu ngÆ°á»i chúng tôi, đến phút cuối cùng c òn phải chạy Ä‘i mua bán má»™t số thứ cần thiết nên khi tôi ở bến xuống chỉ thấy có má»™t mình Héc-man Ä‘ang ngồi gác bè. Tôi Ä‘ ã cố ý dừng xe giữa Ä‘Æ°á»ng để Ä‘i rảo bÆ°á»›c trên Ä‘áºp cho đôi chân được thoải mái lần cuối cùng. BÆ°á»›c chân lên bè, má»™t cảnh bá» bá»™n Ä‘ang bà y ra: những h òm chuối, những gi á» hoa quả, những túi vứt lăn lóc và o những phút cuối cùng, tất cả Ä‘á»u phải Ä‘em xếp đặt chằng buá»™c lại cho ngăn nắp chắc chắn. Héc-man Ä‘ang ngồi giữa cảnh bá» bá»™n đó vẻ kiên nhẫn, tay cầm má»™t cái lồng có con vẹt xanh, món quà tặng đặc biệt của má»™t ngÆ°á»i bạn thân nà o đó ở Li-ma. Héc-man bảo tôi:
- Trông hộ tôi con vẹt một lúc. Tôi lên bỠuống một chầu cuối cùng.
Äá»™ má»™t và i giá» nữa tà u kéo má»›i đến đây. Héc-man vừa biến khá»i sau đám đông Ä‘ang đứng đầy trên bến, th ì chiếc tà u kéo Gác-Ä‘i-an Ri-ốt vòng qua má»m c hạy và o. Nó thả neo giữa đám thuyá»n buồm ở cảng, ngay giữa lối Ä‘i ra của chiếc Công Ti-ki và cho má»™t xuồng máy để dắt chúng tôi ra khá»i khu vá»±c thuyá»n buồm. Trên xuồng máy chở đầy những thủy thủ, sÄ© quan hải quân và cả các nhà quay phim. Trong lúc những mệnh lệnh được phát ra, xen lẫn tiếng máy quay phim, má»™t sợi dây cáp Ä‘ ã được buá»™c và o mÅ©i bè để chuẩn bị kéo Ä‘i. Äang ngồi giữ lồng vẹt, tôi hoảng hốt kêu lên:
- Khoan Ä‘ ã nà o! Hãy còn sá»›m và còn phải chá» má»i ng Æ°á»i Ä‘ ã, những bạn đồng hà nh của chúng tôi.
Tôi vừa nói vừa ra hiệu chỉ tay vá» thà nh phố. NhÆ°ng không má»™t ngÆ°á»i nà o hiểu cả. Những viên sÄ© quan chỉ biết mỉm cÆ°á»i lá»… phép và dây cáp vẫn được buá»™c rất đúng kiểu ở mÅ©i bè. Tôi tháo ra vứt trả lại và là m đủ má»i cách ra hiệu cho há» hiểu. Lợi dụng lúc lá»™n xá»™n con vẹt dùng má» mở được cá»a lồng nhảy ra ngoà i.
Khi tôi quay lại th ì nó Ä‘ang Ä‘i dạo rất khoái chà trên mặt sà n bè. Tôi cố bắt th ì nó lại bay lên Ä‘áºu trên các buồng chuối, miệng nói lÃu rÃu những tiếng Tây Ban Nha thô lá»—. Tôi không rá»i mắt trông chừng những ngÆ°á»i thủy thủ Ä‘ang định neo mÅ©i bè, và vất vả Ä‘uổi theo con vẹt. Nó vừa bay vừa kêu trong ca-bin. Tôi dồn nó và o má»™t góc, tóm được chân mà nó vẫn cứ cố gi ãy giụa để thoát ra. Khi tôi mang con váºt Æ°Æ¡ng ngạnh nà y nhốt và o lồng, th ì các thủy thủ ở trên bỠđã thả dây neo bè và chúng tôi bị chao đảo trên bè v ì các lá»›p sóng dồn dáºp. Trong sá»± bá»±c bá»™i và thất vá»ng, tôi cầm b Æ¡i chèo để chống đỡ cho bè khá»i va và o những cá»c ở bến. Thế rồi chiếc xuồng mở máy là m cho bè chồm lên chạy theo.
NgÆ°á»i bạn đồng hà nh duy nhất của tôi hiện giá» là con vẹt biết nói tiếng Tây Ban Nha, Ä‘ang ở trong lồng nh ìn tôi vá»›i vẻ há»n dá»—i. Những ng Æ°á»i ở trên bá» lấy khăn tay vẫy hoan hô rầm rÄ©. Trên chiếc xuồng máy, các nhà điện ảnh địa phÆ°Æ¡ng Ä‘ ã suýt ngã xuống n Æ°á»›c trong khi vá»™i và ng cố thu và o ống kÃnh những chi tiết của cuá»™c khởi hà nh đầy xúc Ä‘á»™ng nà y. Äầy thất vá»ng, ngồi má»™t m ình tôi nóng lòng mong đợi các bạn đồng hà nh trở vá» nhÆ°ng chẳng thấy má»™t ai. Chiếc bè được kéo tá»›i tà u Gác-Ä‘i-an Ri-ốt Ä‘ ã sẵn sà ng và chuẩn bị kéo neo. Tôi leo v á»™i chiếc thang dây lên tà u, là m ầm Ä© để cuá»™c khởi hà nh phải ho ãn lại và má»™t chiếc xuồng máy đã được chạy trở lại bến. Má»™t lúc khá lâu sau, chiếc xuồng trở vá» mang theo rất nhiá»u thiếu nữ xinh đẹp mà không thấy má»™t ngÆ°á»i nà o trong bá»n chúng tôi. Giải pháp nà y cÅ©ng không giúp tôi thoát ra khá»i cÆ¡n bối rối. Trong khi trên bè đầy những nà ng thiếu nữ xinh đẹp th ì chiếc xuồng máy lại quay trở lại bến để tìm các bạn " đồng hà nh Na Uy" của tôi.
Trong khi đó E-rÃch và Ben Ä‘ang thản nhiên xuống bến, hai tay mang đầy sách và các váºt dụng khác. Há» gặp là n sóng ngÆ°á»i Ä‘ang quay trở vá» và cuối cùng các nhân viên cảnh sát Ä‘ ã nhã nhặn ng ăn lại không cho Ä‘i tiếp và giải thÃch rằng bây giá» chẳng c òn gì để xem nữa. Äể được Ä‘i qua, Ben Ä‘ ã nói rằng anh và E-rÃch không đến đây để xem mà là thà nh viên của Ä‘oà n trong cuá»™c hà nh tr ình, nh Æ°ng nhân viên cảnh sát vẫn từ tốn:
- Cũng không giải quáết được g ì cả! Chiếc bè Công Ti-ki đã khởi hà nh cách đây một giỠrồi...
- Không thể như thế được.
E-rÃch kêu lên, Ä‘Æ°a ra má»™t bá»c
- Äèn báo c òn đây kia mà .
- Äây là ngÆ°á»i hoa tiêu, c òn tôi là ng Æ°á»i phục vụ
Ben nói tiếp. Há» Ä‘ ã rẽ được má»™t lối Ä‘i nhÆ°ng chiếc bè không c òn ở bến nữa. Hai ng Æ°á»i thất vá»ng chạy dá»c theo con Ä‘áºp và gặp số bạn khác cÅ©ng Ä‘ang sốt ruá»™t chạy Ä‘i t ìm chiếc bè. Chiếc xuồng máy đã tìm thấy há», thế là sáu ng Æ°á»i chúng tôi gặp lại nhau quây quần trên bè trong khi chiếc tà u kéo Gác-Ä‘i-an Ri-ốt kéo chúng tôi ra biển.
Lúc nà y trá»i Ä‘ ã xế chiá»u. Tà u kéo Gác- Ä‘i-an Ri-ốt không muốn bá» chúng tôi trÆ°á»›c khi Ä‘Æ°a chúng tôi an toà n và o vùng mà tà u bè qua lại và o sáng sá»›m hôm sau. Chúng tôi Ä‘i Ä‘ ã khá xa con Ä‘áºp và bắt đầu cảm thấy tr òng trà nh. Những chiếc tà u nhá» Ä‘i theo đã lần l ượt quay lại, chỉ c òn má»™t và i chiếc tà u buồm lá»›n Ä‘i tiếp vá»›i chúng tôi ra cá»a vịnh để muốn xem sá»± thể ra sao. Chiế c bè Công Ti-ki được tà u kéo dắt Ä‘i chẳng khác g ì má»™t con dê hung hãn Ä‘ang bị dắt, mÅ©i bè chúc xuống rẽ sóng là m cho nÆ°á»›c tung lên mạn. Chẳng có g ì hà o hứng cho lắm, vì trá»i yên biển lặng, không nh Æ° chúng tôi chỠđợi. Äến giữa vịnh, dây cáp bị đứt, đầu dây phÃa chúng tôi từ từ chìm xuống trong khi tà u kéo ch Æ°a biết g ì vẫn cứ chạy. Chúng tôi vá»™i nhảy bổ ra mép bè để vá»›t đầu dây cáp lên trong khi các thuyá»n buồm Ä‘i theo cố Ä‘uổi theo chiếc tà u kéo để cáo ngừng lại. Sóng vá»— trà n theo mạn bè, có những con sứa to bằng cái cháºu, bÆ¡i lên xuống, nhả chất nhá»›t phủ đầy và o các sợi dây thừng. Lợi dụng khi mÅ©i bè chúc xuống chúng tôi nhoà i ngÆ°á»i ra sát mặt nÆ°á»›c, giÆ¡ tay ra vá»›i dây cáp trÆ¡n nhÆ° mỡ. Khi mÅ©i bè chúc xuống lần thứ hai, đầu chúng tôi bị ngáºp và o trong nÆ°á»›c; nÆ°á»›c biển mặn và những con sứa khổng lồ táp lên lÆ°ng chúng tôi. Chúng tôi vừa khạc nhổ, vừa nguyá»n rủa, và gỡ các râu con sứa bám và o đầu, tóc. Khi tà u Gác-Ä‘i-an Ri-ốt quay lại, th ì dây cáp đã được vá»›t lên và chỉ c òn có việc nối lại. Äúng lúc chúng tôi định ném dây cáp lên tà u kéo thì chiếc bè bị trôi ngay và o phÃa d Æ°á»›i phần nhô ra của Ä‘uôi tà u, bị nÆ°á»›c đẩy và o chúng tôi tưởng nhÆ° có thể bị ép nát. Vá»™i và ng bá» hết tất cả, chúng tôi lao ngay ra để may ra c òn kịp cứu thoát bè, dùng những sà o tre và b Æ¡i chèo để đẩy bè ra. Những con sóng cuá»™n lên là m cho chúng tôi không thể nh ìn thấy được v òm tà u trên đầu và không t ìm ra được Ä‘iểm tá»±a để đẩy bè thoát ra. Sóng lại dâng lên là m Ä‘uôi con tà u d ìm xuống nh Æ° muốn đè bẹp và đưa chúng tôi xuống dÆ°á»›i đáy tà u. PhÃa cao, trên boong tà u má»i ngÆ°á»i nhốn nháo gá»i nhau ầm Ä©, cuối cùng cánh quạt nÆ°á»›c của tà u hoạt Ä‘á»™ng và đ ã giúp chúng tôi thoát khá»i chá»— n Æ°á»›c xoáy. MÅ©i bè má»™t và i chá»— bị va chạm mạnh, chá»— neo bè bị bẹp má»™t chút, cÅ©ng chẳng sao, sau nà y nó sẽ dần trở lại nhÆ° cÅ©. Héc-man nói:
- Khởi đầu mà đ ã gay go thế nà y, sau nà y chắc cÅ©ng ch Æ°a hết đâu. Liệu có nên để kéo Ä‘i nhÆ° thế nà y nữa không v ì bè bị lay Ä‘á»™ng nhiá»u quá rồi đến há»ng mất thôi.
Chiếc bè vẫn tiếp tục được kéo suốt đêm, có Ä‘iá»u là cháºm hÆ¡n trÆ°á»›c và chỉ xảy ra nhữ ng trục trặc không đáng kể. Những chiếc thuyá»n buồm Ä‘i theo cÅ©ng đã trở vá» từ lâu, phÃa sau chúng tôi tia sáng cuối cùng ở bá» biển đã mất hẳn. Trong bóng đêm, chúng tôi Ä‘i qua má»™t và i cây đèn báo thÆ°a thá»›t. Äể chúng tôi liên tục có ngÆ°á»i ngồi trông giữ dây cáp, chúng tôi đã chia ca, là m nh Æ° váºy má»—i ngÆ°á»i c òn được ngủ đôi chút.
Sáng sá»›m hôm sau, bá» biển Pê-ru chỉ c òn là má»™t lá»›p s Æ°Æ¡ng mù dà y đặc, đằng trÆ°á»›c là hÆ°á»›ng tây th ì trá»i lại rá»±c sáng má»™t mà u xanh. Biển trải ra tr Æ°á»›c mắt chúng tôi, cuồn cuá»™n những lá»› p sóng nhá» tung bá»t trắng xóa, yên lặng và hiá»n hòa. Quần áo và các hòm gá»— sá» và o đâu cÅ©ng Ä‘á»u thấy ẩm Æ°á»›t v ì s Æ°Æ¡ng. Trá»i rất mát. Nhiệt Ä‘á»™ nÆ°á»›c biển ở 12 vÄ© Ä‘á»™ nam nhÆ° váºy là rất thấp. Äây là luồng Hâm-bon, mang theo những tảng băng từ Nam Băng DÆ°Æ¡ng đẩy trôi theo lên hÆ°á»›ng bắc, dá»c bá» biển Pê-ru, trÆ°á»›c khi đổ xuống dÆ°á»›i Ä‘Æ°á»ng xÃch đạo. ChÃnh ở nÆ¡i đây Pi-da-rô, Da-rát cùng những tiá»n bối khác của ngÆ°á»i Tây Ban Nha lần đầu tiên Ä‘ ã gặp những chiếc bè lá»›n có buồm của ng Æ°á»i Anh-ca Ä‘i lại trên luồng nà y, cách xa bá» biển từ năm mÆ°Æ¡i đến sáu mÆ°Æ¡i hải l ý để đánh cá thu v à cá hồng. Suốt cả ngà y chỉ có gió từ đất liá»n thổi ra biển nhÆ°ng đến chiá»u th ì gió từ biển thổi và o đất liá»n nên rất thuáºn lợi cho những thuyá»n bè trở lại đất liá»n. Lúc nà y chiếc tà u kéo Ä‘ ã neo lạ i. Chúng tôi cẩn tháºn cắm bè ở xa tà u và dùng má»™t chiếc xuồng cao su bÆ¡m căng để tôi cùng E-rÃch và Ben Ä‘i đến tà u kéo. Chiếc xuồng nhÆ° nhảy trên sóng Ä‘Æ°a chúng tôi đến chiếc thang dây của tà u Gác-Ä‘i-an Ri-ốt. Chúng tôi leo lên boong, Ben là m phiên dịch để chúng tôi tìm hiểu và xác định vị trà chÃnh xác của chúng tôi trên hải đồ. Chúng tôi Ä‘ ã ở cách đất liá»n năm mÆ°Æ¡i hải l ý vá» phÃa tây-bắc cảng Ca-lao. Vì ở vị trà nà y có nhiá»u tà u bè qua lại nên trong những đêm đầu tiên cần phải có đèn báo nếu không sẽ có thể bị các tà u chạy ven biển đâm phải. Xa hÆ¡n nữa chúng tôi sẽ không gặp má»™t con tà u nà o v ì không có Ä‘Æ°á»ng hà ng hải nà o Ä‘i qua vùng nà y của Thái B ình D Æ°Æ¡ng. Chúng tôi trịnh trá»ng chà o từ biệt tất cả má»i ngÆ°á»i trên tà u. Bao nhiêu cặp mắt ngỡ ngà ng nh ìn theo chúng tôi Ä‘i xuống chiếc xuồng để trở vá» chiếc Công Ti-ki. Sau đó chiếc tà u kéo rá»i chúng tôi, lúc nà y chỉ c òn chiếc bè lênh đênh cô Ä‘á»™c. Ba mÆ°Æ¡i lăm ngÆ°á»i trên chiếc Gác-Ä‘i-an Ri-ốt đứng trên lan can tà u vẫy chà o chúng tôi, cho đến khi không c òn nhìn thấy hình bóng há». Còn sáu ng Æ°á»i chúng tôi ngồi trên những h òm ở mạn bè phóng tầm mắt nhìn theo chiếc tà u kéo Ä‘ang xa dần cho đến lúc cá»™t khói Ä‘en ngòm tan biến trên chân trá»i.
- Tạm biệt! Tạm biệt!
Toóc-xten nói.
- Nà o bây giỠta mở máy chứ các bạn?
Chúng tôi bắt đầu chèo và thăm d ò luồng gió. Gió rất nhẹ thổi từ h Æ°á»›ng nam đến đông-nam. Chúng tôi dá»±ng trục buồm bằng tre lên và kéo buồm. Chiếc buồm vuông chÆ°a được no gió nên khuôn mặt Công Ti-ki trở nên răn reo và có vẻ không vui. E-rÃch bảo:
- Ông già không thÃch thế nà y. Thá»i trai trẻ của ông, gió chắc mạnh hÆ¡n nhiá»u.
- Chúng ta mất tốc độ th ì phải!
Vừa nói Héc-man vừa vứt má»™t mẩu gá»— ra phÃa tr Æ°á»›c.
- Má»™t, hai, ba... ba mÆ°Æ¡i chÃn, bốn mÆ°Æ¡i, bốn mÆ°Æ¡i mốt.
Mẩu gá»— vẫn đứng nguyên trên mặt nÆ°á»›c dá»c theo bè và chÆ°a trôi được đến ná»a bè. Toóc-xten nói vá»›i giá»ng lạc quan:
- Rồi chúng ta sẽ bỠnó lại đây.
Ben nói tiếp:
- Mong rằng cÆ¡n gió chiá»u sẽ không đẩy lùi chúng ta lá»™n lại.
Tháºt là buồn cÆ°á»i khi nói tạm biệt Ca-lao mà tôi lại muốn bá» qua cuá»™c tiếp đón lúc trở vá». Cuối cùng, mẩu gá»— Ä‘ ã trôi xuống đầu bè. Chúng tôi reo lên vui sÆ°á»›ng bắt tay ngay và o sắp xếp các váºt dụng Ä‘ ã được vứt lên bè và o phút chót. Ben Ä‘ang Ä‘un bếp dầu trong má»™t cái h òm gá»— trống và má»™t lúc sau chúng tôi đã có n Æ°á»›c ca-cao nóng, bánh bÃch quy và bổ ngay má»™t quả dừa đầu tiên v ì chuối ch Æ°a tháºt chÃn. E-rÃch tá» vẻ vênh vang mang má»™t chiếc quần đùi bằng da cừu, Ä‘á»™i má»™t chiếc mÅ© rá»™ng và nh Anh-Ä‘iêng cùng vá»›i má»™t con vẹt Ä‘áºu trên vai, Ä‘ ã nhá» nhẹ c Æ°á»i và nói:
- Bây giá» th ì thuáºn buồm xuôi g ió rồi,
Và nói tiếp
- Chỉ có má»™t Ä‘iá»u là m cho tôi băn khoăn đó là những d òng n Æ°á»›c nhá» ngược chiá»u Ãt được biết đến, có thể sẽ đẩy chúng ta lao và o vách đá ở bá» nếu chúng ta không tiến lên được.
Chúng tôi xem xét đến cả khả năng dùng chèo nhÆ°ng không ổn, Ä‘Ã nh phải chá» gió lên. Và gió Ä‘ ã từ phÃa đông-nam thổi tá»›i nhẹ nhà ng và đá»u đặn. Cánh buồm căng phồng vÆ°Æ¡n lên phÃa trÆ°á»›c nhÆ° má»™t bá»™ ngá»±c nở nang, h ình vẽ đầu Công Ti-ki nhÆ° tá»a ra đầy khà thế chiến đấu. Chiếc Công Ti-ki Ä‘ ã bắt đầu nhúc nhÃch. Chúng tôi cùng ra sức kéo dây lèo vừa hò:
- Tiến vá» phÃa tây nà o! Hô dô!
Mái chèo bánh lái được dầm xuống nÆ°á»›c, hoạt Ä‘á»™ng của các ca bắt đầu tiến hà nh. Chúng tôi ném ra phÃa trÆ°á»›c những viên giấy vê nhá» và những vá» bà o gá»—, vá»›i đồng hồ trên Pizarro và Zarate: hai nhà thám hiểm Tây Ban Nha chinh phục đất nÆ°á»›c Pê-ru, thế ká»· XV. Tay chúng tôi quan sát ở phÃa sau
"... Má»™t, hai, ba... mÆ°á»i tám, mÆ°á»i chÃn, ổn rồi!"
Những viên giấy và vá» bà o theo triá»n sóng báºp bá»nh trôi ở sau chúng tôi trông nhÆ° má»™t dây hạt ngá»c. Chúng tôi tiến lên từng thÆ°á»›c má»™t. Chiếc Công Ti-ki không thể nà o rẽ sóng lÆ°á»›t Ä‘i nhÆ° những chiếc tà u có mÅ©i nhá»n, nhÆ°ng dù nó rá»™ng, nặng ná» và chắc chắn, mÅ©i không nhá»n mà vẫn lÆ°á»›t Ä‘i vững ch ãi trên các ngá»n sóng. Nó l Æ°á»›t Ä‘i không vá»™i và ng nhÆ°ng má»™t khi Ä‘ ã l ên Ä‘Æ°á»ng, nó sẽ Ä‘i vá»›i má»™t nghị lá»±c phi thÆ°á»ng. Trong lúc nà y, việc lắp đặt bá»™ pháºn lái là má»™t vấn Ä‘á» lá»›n nhất đặt ra cho chúng tôi. Chiếc bè được thiết kế đúng y nhÆ° sá»± mô tả của ngÆ°á»i Tây Ban Nha, nhÆ°ng trong thá»i đại hiện nay không có má»™t ngÆ°á»i nà o có thể hÆ°á»›ng dẫn thá»±c hà nh cách Ä‘iá»u khiển theo kiểu ngÆ°á»i Anh-Ä‘iêng cho chúng tôi. Vấn Ä‘á» nà y trÆ°á»›c kia Ä‘ ã được các nhà chuyên môn bà n c ãi thảo luáºn đến cùng nhÆ°ng kết quả lại quá nghèo nà n. Há» cÅ©ng không hÆ¡n g ì chúng tôi trong vấn Ä‘á» nà y.
Gió đông-nam thổi mạnh dần lên. Cần phải giữ cho bè ở và o vị trà thuáºn theo chiá»u cánh buồm Ä‘ang được gió thổi căng lên từ phÃa sau. Chỉ cần chiếc bè Ä‘i chếch chiá»u gió quá nhiá»u nó sẽ bị đẩy lui lại, buồm sẽ xoay tr òn và đáºp và o hà ng hóa, và o ngÆ°á»i và chiếc ca-bin bằng tre. Cuá»™c chiến đấu tháºt gian khổ. Ba ngÆ°á»i đánh váºt vá»›i chiếc buồm, c òn ba ng Æ°á»i chèo chống vá»›i bánh lái, cố hÆ°á»›ng mÅ©i bè thuáºn theo chiá»u gió. T ình huống đã được khắc phục, ngÆ°á»i cầm lái lúc nà y phải hết sức cẩn tháºn, nếu không t ình trạng xấu lại xảy ra ng ay tức khắc. Chèo lái dà i tá»›i sáu mét, đặt ở giữa hai cá»c chèo mà không buá»™c, trên má»™t bệ gá»— ở phÃa sau, hoà n toà n giống nhÆ° những ngÆ°á»i thổ dân Ä‘ ã là m để thả gá»— xuống sông Pa-lăng ở E-cu-a-Ä‘o. BÆ¡i chèo dà i nà y là m bằng gá»— muá»—m, sức chịu Ä‘á»±ng không kém g ì sắt thép, nhÆ°ng rất nặng, nếu rÆ¡i, nó sẽ ch ìm ngay xuống táºn đáy biển. Má»™t đầu bÆ¡i chèo được táp má»™t miếng gá»— rá»™ng, gá»— cây tùng bách, vạt cạnh và được buá»™c chặt và o bÆ¡i chèo bằng dây thừng. Má»—i khi có những vạt sóng lá»›n, chúng tôi phải vất vả lắm má»›i giữ vững nổi bÆ¡i chèo, giữ cho cạnh bÆ¡i chèo xiên thẳng trong nÆ°á»›c, các ngón tay Ä‘á»u r ã rá»i. Chúng tôi đã khắc phục khó kh ăn nà y bằng cách buá»™c ngang lên cán chèo má»™t cái gáºy là m nhÆ° má»™t cái Ä‘ òn bẩy. Gió vẫn má»—i lúc má»™t mạnh dần lên. Xế chiá»u, gió tây đã nổi lê n rất mạnh. Biển Ä‘á»™ng mạnh. Các ngá»n sóng sủi bá»t bốc cao nhÆ° dâng cả mặt biển lên, nhÆ° đẩy chúng tôi từ phÃa sau.
Lần đầu tiên, chúng tôi Ä‘ ã thấy rõ sức mạnh của đại dÆ°Æ¡ng. T ình hình lúc nà y rất nghiêm trá»ng, má»i liên lạc Ä‘á»u bị cắt đứt. Sá»± thà nh công hoà n toà n trông và o sức chịu Ä‘á»±ng của chiếc bè gá»— ban-xa ở giữa biển cả mênh mông. Chúng tôi biết rằng từ nay sẽ không bao giá» có được luồng gió thổi từ ngoà i khÆ¡i nữa và cÅ©ng không thể quay trở lại phÃa sau được. Chúng tôi Ä‘ ã Ä‘i và o luồng gió tây và ngà y cà ng mang chúng tôi Ä‘i xa hÆ¡n nữa. Chỉ c òn có má»™t cách là gi Æ°Æ¡ng buồm mà thẳng tiến, nếu muốn Ä‘i vá» bá» biển Pê-ru, chúng tôi chỉ c òn cách là đi giáºt lùi. Chúng tôi hÆ°á»›ng mÅ©i bè vá» phÃa mặt trá»i lặn và lÆ°á»›t Ä‘i xuôi gió. Tháºt ra rất đúng vá»›i dá»± tÃnh của chúng tôi là : Ä‘i theo hÆ°á»›ng Ä‘i của mặt trá»i nhÆ° xÆ°a kia Công Ti-ki và những ngÆ°á»i thá» mặt trá»i Ä‘ ã là m nh Æ° váºy, khi há» bị Ä‘uổi khá»i Pê-ru.
Chúng tôi nháºn xét vá»›i má»™t cảm giác chiến thắng và hà o hứng khi chiếc bè Ä‘ ã v ượt qua những ngá»n sóng hung h ãn đầu tiên Ä‘e dá»a chúng tôi. Rất khó có thể giữ vững tay lái vì những ngá»n sóng ầm ầm trà o lên có thể là m báºt tay lái ra khá»i cá»c chèo hoặc đẩy bắn sang má»™t bên là m cho ngÆ°á»i cầm lái bị xoay tr òn nh Æ° diá»…n viên nhà o lá»™n không biết xoay xở ra sao. Dù cho cả hai ngÆ°á»i cùng giữ, cÅ©ng không chịu nổi sức mạnh các ngá»n sóng. Chúng tôi nảy ra sáng kiến, lấy dây thừng buá»™c giằng bÆ¡i chèo ra hai bên bè, c òn các dây khác thì ghìm chặt tay chèo và o hai cá»c, là m nh Æ° thế tạo cho hoạt Ä‘á»™ng được thoải mái và có thể Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i các ng á»n sóng dữ, Ãt nhất chúng tôi cÅ©ng còn đủ sức và không chịu bá» cuá»™c.
Sóng lại nổi lên nhiá»u hÆ¡n, rất r õ rà ng là chúng tôi Ä‘ang ở và o vùng nÆ°á»›c xiết nhất của luồng Hâm-bon. Sóng dáºy lên nhÆ° váºy là do luồng nÆ°á»›c chứ không phải chỉ v ì gió. N Æ°á»›c biển quanh ch úng tôi xanh ngắt và lạnh buốt. Những dãy núi nhấp nhô của Pê-ru ở phÃa sau đã mất hẳn sau những đám mây dà y đặc.
Khi bóng đêm phủ xuống đại dÆ°Æ¡ng, cuá»™c chiến đấu vá»›i má»i bất trắc bắt đầu. Chúng tôi chÆ°a đủ tin ở biển cả. Trong quan hệ má»›i giữa chúng tôi và biển cả, chúng tôi tá»± há»i liệu biển cả sẽ tá» ra là bạn hay thù địch. Giữa bóng đêm dà y đặc Ä‘ang bao phủ, má»—i lần tiếng gầm rÃt của con sóng ká» bên Ä‘á»™t nhiên là m át cả tiếng sóng chung của biển cả và chúng tôi trông thấy đầu ngá»n sóng trắng xóa cao bằng nóc ca-bin lừng lững tiến đến là chúng tôi nằm bám chặt lấy bè để chỠđợi con sóng cao nhÆ° núi đổ xuống tưởng chừng nhÆ° muốn nghiá»n nát chúng tôi. NhÆ°ng lần nà o cÅ©ng váºy, sau má»—i lần hoảng hốt bất ngá» nhÆ° thế chúng tôi lại cảm thấy nhÆ° trút được ná»—i lo âu . Chiếc Công Ti-ki vẫn bình tÄ©nh l Æ°á»›t Ä‘i, phÃa sau bè bị sóng đẩy cao lên nhÆ° đứng giữa trá»i là m cho những mảng nÆ°á»›c hung h ãn xối xả trút xuống bè. Cứ thế chúng tôi lao thẳng và o lòng sóng đón chá» những ngá»n sóng lá»›n tiếp theo. Cứ sau má»™t đợt dà i sóng nhá» lại tiếp hai, ba con sóng lá»›n. Khi hai vạt sóng lá»›n tiếp nhau quá gần, vạt sóng thứ hai đã Ä‘áºp và o phÃa sau bè đúng và o lúc mà phÃa sau bè Ä‘ang bị vạt sóng thứ nhất nhồi lên. NhÆ° váºy ngÆ°á»i đứng trá»±c phải lấy dây cuốn quanh m ình, đầu dây cá»™t và o bè, xung quanh bè không có lan can. Nhiệm vụ chÃnh lúc nà y là phải giữ cho buồm luôn luôn được gió thổi căng, mÅ©i bè phải hÆ°á»›ng và o sóng và theo chiá»u gió thổi để đẩy bè Ä‘i.
Chúng tôi Ä‘ ã lắp má»™t chiếc la bà n hà ng hải cÅ© đặt trong má»™t cái hòm ở phÃa sau để cho E-rÃc h Ä‘iá»u chỉnh hÆ°á»›ng Ä‘i và tÃnh toán vị trà hay tốc Ä‘á»™. Lúc nà y, chúng tôi cÅ©ng chÆ°a biết r õ Ä‘ang ở vị trà nà o v ì trá»i đầy mây. Không có chân trá»i nà o khác ngoà i tiếng sóng vá»— ì ầm.
Má»™t ca trá»±c phải bố trà hai ng Æ°á»i má»™t lúc, há» phải Ä‘em hết sức m ình để váºt lá»™n vá»›i tay chèo lái luôn luôn nhảy nhót, trong khi đó, những ngÆ°á»i khác phải cố t ìm cách chợp mắt má»™t lúc ở trong ca-bin bằng tre. Khi gặp má»™t vạt sóng quá to, ng Æ°á»i cầm lái Ä‘Ã nh bá» tay chèo cho những dây buá»™c và chỉ má»™t bÆ°á»›c nhảy bám ngay lấy xà tre ở mái ca-bin để mặc cho những tảng nÆ°á»›c trút xuống nhÆ° thác đổ ở phÃa sau trôi theo mạn bè xuống biển. Ngay sau đó, ngÆ°á»i cầm lái lại phải chạy ngay đến chá»— chèo lái nếu không bè sẽ chệch hÆ°á»›ng và buồm sẽ quay ngả nghiêng. Nếu có những vạt sóng ở phÃa bên th ì những vạt sóng lá»›n nhất má»›i đánh thẳng và o ca-bin; c òn những vạt sóng từ phÃa sau trà o tá»›i th Æ°á»ng bị cản bởi các thân gá»— nhô ra và Ãt khi đánh đến sát ca-bin. Những phiến gá»— tr òn ở Ä‘uôi bè là m cho nÆ°á»›c thoát qua dá»… dà ng tá»±a nhÆ° qua những răng của má»™t cái dÄ©a.
Ưu điểm của bè là có những khe hở, không những thế, những khe ở mặt sà n của chúng tôi, nước chỉ thoát ra mà không bao giỠtrà n và o cả.
Äến ná»a đêm, chúng tôi trông thấy đèn báo của má»™t chiếc tà u Ä‘ang Ä‘i vá» hÆ°á»›ng bắc. Äến ba giá», lại thấy má»™t chiếc khác cÅ©ng Ä‘i vá» hÆ°á»›ng ấy. Chúng tôi Ä‘ ã cầm chiếc đèn dầu nhỠđể vẫy và dùng chiếc đèn Ä‘iện bá» túi báºt những tÃn hiệu cho những hà nh khách không quen biết, nhÆ°ng há» không nh ìn thấy chúng tôi. Ãnh sáng của chiếc tà u từ từ Ä‘i vá» hÆ°á»›ng bắc và ch ìm dần trong đêm tối. Những ngÆ°á»i ở trên tà u chắc cÅ©ng không thể ngá» rằng có má»™t chiếc bè Anh-ca thá»±c sá»± Ä‘ang lênh đênh trên mặt sóng, ở rất gần há». Äến ngay chúng tôi ở trên bè cÅ©ng không dám nghÄ© rằng đây là chiếc tà u, cÅ©ng nhÆ° là dấu vết của con ngÆ°á»i cuối cùng mà chúng tôi trông thấy trÆ°á»›c khi vượt sang bá» bên kia đại dÆ°Æ¡ng. Chẳng khác g ì những con ruồi, chúng tôi cứ hai ng Æ°á»i má»™t bám chặt lấy mái chèo lái. NÆ°á»›c biển lạnh toát chảy từ trên tóc xuống, c òn mái chèo lại không ngừng quáºt hết đằng trÆ°á»›c đến sau lÆ°ng là m cho thân thể chúng tôi Ä‘au nhừ, hai bà n tay tê cứng v ì phải bám lấy cá»c chèo. Tháºt là má»™t tr Æ°á»ng hợp đầy gian khổ.
Những ngà y và đêm đầu tiên nà y Ä‘ ã là m cho chúng tôi, những ng Æ°á»i sống ở đất liá»n, Ä‘ ã trở thà nh những con sói biển thá»±c sá»±. Trong hai m Æ°Æ¡i bốn tiếng đồng hồ, má»—i ngÆ°á»i phải cầm lái liên tục hai tiếng và được nghỉ ba tiếng. Chúng tôi tá»± thu xếp trong tất cả các giá» có má»™t ngÆ°á»i khá»e hÆ¡n cả sẽ đến thay thế cho má»™t trong hai ngÆ°á»i cầm lái Ä‘ ã ngồi lái đủ hai tiếng. Các bắp thịt trong ngÆ°á»i phải căng ra hết sức má»›i Ä‘iá»u khiển được tay lái. Khi nà o không thể đẩy được nữa, chúng tôi chuyển sang phÃa bên kia để kéo, cho đến khi những cánh tay và ngá»±c Ä‘ ã rã rá»i, thì Ä‘Ã nh quay lÆ°ng lại vá» phÃa bÆ¡i chèo để mặc nó quăng quáºt, khắp ngÆ°á»i chúng tôi Ä‘á»u bầm tÃm. Khi được ngÆ°á»i thay thế, chúng tôi chúi ngay và o ca-bin, lấy dây thừng cuốn và o chân và lăn ra ngủ, quần áo c òn Æ°á»›t đẫm nÆ°á»›c biển và không c òn đủ sức để chui và o túi ngủ nữa. Gần nhÆ° vừa má»›i nằm xuống Ä‘ ã thấy có ng Æ°á»i nà o kéo mạnh chiếc dây thừng, th ì ra đã qua ba tiếng đồng hồ lại phải ra để thay thế cho má»™t trong hai ngÆ°á»i cầm lái.
Äêm hôm sau, cÅ©ng chẳng khá hÆ¡n chút nà o. Sóng không giảm Ä‘i, mà c òn mạnh h Æ¡n. Hai giá» váºt lá»™n vá»›i tay lái sao mà dà i thế. Ná»a phiên trá»±c sau, để má»™t ngÆ°á»i th ì chẳng giải q uyết được g ì, sóng vẫn nổi lên tứ phÃa nh Æ° trút nÆ°á»›c xuống bè, v ì váºy, chúng tôi quyết định chỉ ngồi lái má»™t giá» và nghỉ ngÆ¡i má»™t tiếng rưỡi.
Sáu mÆ°Æ¡i giỠđầu tiên Ä‘ ã trôi qua nh Æ° váºy trong cuá»™c váºt lá»™n không ngừng vá»›i các vạt sóng lá»›n cứ tá»›i tấp vùi dáºp , thôi thì đủ cả sóng to, sóng nhá», sóng sắc nhÆ° dao, sóng xiên chéo và những sóng chồng lên nhau. Trong chúng tôi, ngÆ°á»i yếu hÆ¡n cả là Nút, nên chúng tôi miá»…n cho anh phải ngồi cầm lái. Nút nhÆ° giáºn dá»—i và ngồi ở trong ca-bin nhÆ° ngÆ°á»i chịu nhục h ình. Ở t rong lồng, con vẹt nhÆ° có vẻ khó chịu, má» th õng xuống. Má»—i khi bè tròng trà nh bất ngá», sóng từ phÃa sau trà n lên bắn tung tóe n Æ°á»›c, nó lại vá»— cánh phà nh phạch. Chiếc Công Ti-ki Ä‘i cÅ©ng không lắc nhiá»u lắm. Nó lÆ°á»›t Ä‘i trên sóng má»™t cách vững ch ãi mà không m á»™t thuyá»n bè nà o nhÆ° nó có thể Ä‘i hÆ¡n được, nhÆ°ng không thể dá»± Ä‘oán trÆ°á»›c được nó sẽ chao vá» phÃa nà o, hÆ¡n nữa chúng tôi chÆ°a bao giỠđược há»c cách Ä‘iá»u khiển cho dá»… dà ng chiếc bè nhÆ° thế nà y, v ì nó luôn luôn chao đảo lên xuống cÅ©ng nhÆ° triá»n qua triá»n lại hai bên.
Äêm thứ ba, biển lặng Ä‘i được má»™t chút nhÆ°ng gió vẫn thổi mạnh. Và o bốn giá» sáng, má»™t cÆ¡n sóng muá»™n từ trong đêm tối bất ngá» trà n đến táp dữ dá»™i là m cho bè xoay tr òn tr Æ°á»›c khi những ngÆ°á»i lái kịp giữ lấy cây chèo. Thiếu chút nữa chiếc buồm bị xé nát, Ä‘áºp và o ca-bin phá tan thà nh từng mảnh. Má»i ngÆ°á»i vá»™i và ng lao ra mặt bè để cứu hà ng, kéo dây lèo và dây giằng cá»™t buồm để buồm căng theo chiá»u gió Ä‘Æ°a chiếc bè Ä‘i cho đúng hÆ°á»›ng.
NhÆ°ng chiếc Công Ti-ki không chiá»u theo ý chúng tôi, nó nh Æ° muốn Ä‘i giáºt lùi, và cứ nhÆ° váºy chúng tôi Ä‘ ã cố hết sức, nà o kéo, nà o đẩy, nà o chèo, bao nhiêu công sức mà kết quả là chỉ thiếu chút nữa chiếc buồm Ä‘ ã quáºt ngã hai ng Æ°á»i xuống biển. Biển lúc nà y Ä‘ ã lặng h Æ¡n. Khắp ngÆ°á»i m ình mẩy Ä‘au Ä‘á»›n và ê ẩm, mu bà n tay tróc hết da, mắt thiếu ngủ, chúng tôi chẳng là m thế nà o hÆ¡n được nữa. Tốt hÆ¡n cả là nên để dà nh sức cho những cuá»™c Ä‘á» sức gay go hÆ¡n sau nà y, mà cÅ©ng không biết bao giá» sẽ xảy đến. Thế rồi chúng tôi cuốn buồm quấn và o trụ và để cho chiếc bè lênh đênh trên mặt sóng, nổi báºp bá»nh nhÆ° má»™t cái nút chai. Sau khi Ä‘ ã buá»™c chặt các váºt dụng, sáu ng Æ°á»i chúng tôi b ò và o chiếc ca-bin nhá» bé, chen chúc nhau nằm lăn ra ngủ li bì. Không còn nghi ngá» gì nữa, chúng tôi đã trải qua những giá» phút giữ chèo lái gay go nhất của cuá»™c hà nh trình. Chỉ có ở giữa đại dÆ°Æ¡ng chúng tôi má»›i khám phá ra cách Ä‘iá»u khiển chiếc bè Ä‘Æ¡n giản và thông minh mà ngÆ°á»i Anh-ca Ä‘ ã từng là m.
Sáng đã lâu, chúng tôi má»›i tỉnh dáºy, khi con vẹt kêu, hót, nhảy nhót trong lồng. Biển vẫn nổi sóng nh Æ°ng sóng Ä‘ ã dà i và đá»u đặn, không c òn hung hãn Ä‘iên cuồng nhÆ° trÆ°á»›c nữa. Äiá»u đầu tiên mà chúng tôi nháºn thấy là mặt trá»i Ä‘ ã tá»a ánh nắng và ng trên mặt sà n tre và là m cho biển cả Ä‘ang bao quanh nhÆ° tá» ra hữu nghị và vui vẻ. Nếu nhÆ° những vạt sóng lá»›n lại nổi lên? Không có gì đáng ngại, miá»…n là chúng để chúng tôi yên, dù cho sóng có dâng cao ngay trÆ°á»›c chúng tôi th ì chỉ má»™t giây sau chiếc bè sẽ v ượt qua ngá»n sóng và nhÆ° má»™t con lăn sẽ đè bẹp chúng xuống. Những ngÆ°á»i thầy xa xÆ°a của đất nÆ°á»›c Pê-ru thừa hiểu Ä‘iá»u há» là m, má»™t khi há» không muốn vá» thuyá»n rá»—ng dá»… bị ngáºp nÆ°á»›c hay má»™t con thuyá»n quá dà i để không thể lÆ°á»›t nổi từng con sóng má»™t. Váºy chỉ có má»™t thứ con lăn là m bằng gá»— li-e mà xét cho cùng chÃnh là má»™t chiếc bè.
Buổi trÆ°a, E-rÃch Ä‘ ã xác định được tá»a Ä‘á»™ và nháºn thấ y rằng chặng Ä‘i vừa qua chạy bằng buồm, chúng tôi đã Ä‘i lệch quá nhiá»u vá» hÆ°á»›ng bắc dá»c theo bá» biển, và hiện Ä‘ang c òn ở trên dòng Hâm-bon, cách đất liá»n má»™t trăm hải lý. Vấn Ä‘á» lá»›n đặt ra l à là m thế nà o có thể biết được rằng liệu chúng tôi có gặp phải những vùng nÆ°á»›c xoáy nguy hiểm ở phÃa nam quần đảo Ga-la-pa-gốt, mà háºu quả sẽ rất tai hại bởi v ì chúng tôi sẽ bị đánh giạt Ä‘i má»i hÆ°á»›ng do sức mạnh của những luồng nÆ°á»›c chảy xiết, chảy vá» bá» biển Trung Mỹ. NhÆ°ng nếu sá»± tÃnh toán của chúng tôi chÃnh xác th ì l uồng chÃnh sẽ Ä‘Æ°a vá» phÃa tây trÆ°á»›c khi chúng tôi Ä‘i tá»›i phÃa bắc d ãy Ga-la-pa-gốt.
Gió đông-nam vẫn tiếp tục thổi. Chúng tôi kéo buồm lên quay phÃa sau bè và o hÆ°á»›ng gió và lại tiếp tục thay phiên nhau ngồi cầm lái. Nút lúc nà y Ä‘ ã hết say sóng. Toóc-xten và anh thay nhau lần lượt trèo lên ngá»n cá»™t buồm rung rinh để áp dụng những kinh nghiệm vá»›i những dây ăng-ten vô tuyến Ä‘Æ°a lên trên không bằng bóng kinh khà hoặc bằng diá»u. Äá»™t nhiên, từ trong góc ca-bin dà nh cho bá»™ pháºn vô tuyến Ä‘iện, má»™t trong hai ngÆ°á»i reo lên rằng Ä‘ ã nghe thấy Ä‘Ã i của thủy quân ở Li-ma Ä‘ang gá»i chúng tôi. NgÆ°á»i ta cáo cho biết rằng máy bay của đại sứ Hoa Kỳ Ä‘ang trên Ä‘Æ°á»ng bay đến chá»— chúng tôi để gá»i lá»i chà o lần cuối cùng và quan sát t ình hình chúng tôi trên biển. Má»™t lúc sau, chúng tôi bắt được liên lạc trá»±c tiếp vá»›i máy Ä‘iện Ä‘Ã i máy bay và rất bất ngá» lại được trao đổi vá»›i Giéc Vôn cÅ©ng Ä‘ang ở trên chiếc máy bay đó. Chúng tôi Ä‘ ã thông cáo tá»a Ä‘á»™ má»™t cách chÃnh xác theo khả năng của chúng tôi và hà ng giá» liá»n gá»i những tÃn hiệu chỉ r õ h Æ°á»›ng Ä‘i của chúng tôi. Tiếng nói qua không trung lúc mạnh lúc yếu tùy thuá»™c và o v òng l ượn của máy bay, khi lượn lại gần hoặc bay xa chúng tôi.
NhÆ°ng rồi cÅ©ng không nghe thấy tiếng Ä‘á»™ng cÆ¡ và chẳng bao giá» chúng tôi nh ìn thấy máy bay nữa. Phát hiện ra được chiếc bè Ä‘ang nằm dán m ình trong lòng những vạt sóng đúng là rất khó khăn mà tầm nh ìn chúng tôi lại bị hạn chế. Cuối cùng máy bay Ä‘Ã nh bá», để quay vá» phÃa bá» biển và cÅ©ng là lần cuối cùng mà ngÆ°á»i ta định t ìm gặp chúng tôi. Những ngà y tiếp theo, biển vẫn Ä‘á»™ng. Các vạt sóng nhÆ° Ä‘ ã chán gầm thét lúc nà y xô Ä‘á»u đặn từ hÆ°á»›ng đông nam tá»›i là m cho việc cầm lái cà ng thêm dá»… dà ng. Äể cho ngÆ°á»i cầm lái khá»i bị Æ°á»›t khi nÆ°á»›c táp lên và chiếc bè không bị trở buồm và ổn định hÆ¡n, chúng tôi hÆ°á»›ng bè vá» phÃa trái, xuôi theo gió và hÆ°á»›ng sóng. NhÆ°ng chúng tôi lo lắng nháºn thấy ngá»n gió tây thổi từ phÃa đông-nam và luồng Hâm-bon ngà y cà ng Ä‘Æ°a thẳng và o phÃa những luồng ngược chạy quanh những h òn đảo Ga-la-pa-gốt, vá»›i má»™t tốc Ä‘á»™ khá nhanh vá» phÃa tây-bắc, bình quân má»™t n gà y từ năm mÆ°Æ¡i nhăm đến sáu mÆ°Æ¡i hải l ý, cao nhất là bảy m Æ°Æ¡i mốt hải l ý má»™t ngà y.
Má»™t hôm, Nút nhìn trên tấm bản đồ có má»™t Ä‘Æ°á»ng gồm những v òng tròn nhá» chỉ những tá»a Ä‘á»™ liên tiếp của chúng tôi nhÆ° má»™t ngón tay tinh nghịch Ä‘ang vÆ°Æ¡n tá»›i những h òn đảo đáng nguyá»n rủa của dãy Ga-la-pa-gốt, tháºn trá»ng há»i:
- Trên những hòn đảo Ga-la-pa-gốt, có sinh sống được không anh?
Tôi nói:
- Không tốt lắm đâu. H ình nh Æ° xÆ°a kia Tu-pắc U-păng-ki, ngÆ°á»i Anh-ca Ä‘ ã từ xÃch đạo đến đó và o thá»i kỳ trÆ°á»›c cả Cri-xtốp Cô-lông, nhÆ°ng không má»™t ai ở đấy cả, kể cả ông ta và những thổ dân, v ì ở đó không có nÆ°á»›c.
- Äược thôi! Tôi mong rằng chúng ta sẽ không đến đó.
Chúng tôi Ä‘ ã quá quen thuá»™c vá»›i biển Ä‘á»™ng xung quanh nên cÅ©ng không chú ý đến nữa. Äang ở tr ên mặt biển vá»›i Ä‘á»™ sâ u hà ng nghìn sải tay nếu có bị quay cuồng má»™t chút cÅ©ng chả sao. Äiá»u duy nhất cần biết là bị nhÆ° váºy lâu hay chóng mà thôi. Rất dá»… dà ng nháºn thấy ngay là các cây gá»— Ä‘ ã bị thấm n Æ°á»›c. Cây gá»— đặt ngang ở phÃa sau là tệ hại hÆ¡n cả. Chỉ cần bấm tay và o là nó Ä‘ ã chảy n Æ°á»›c ra. Tôi bẻ má»™t mẩu gá»— thấm nÆ°á»›c và vứt xuống biển, mẩu gá»— từ từ ch ìm sâu xuống.
Sau nà y tôi đã nhìn thấy má»™t, hai bạn đồng hà nh cÅ©ng Ä‘ ã là m nh Æ° váºy và há» tưởng nhÆ° không ai nh ìn thấy. Vá»›i vẻ đăm chiêu suy nghÄ©, há» Ä‘ ã nhìn mẩu gá»— chìm dần xuốn g là n nÆ°á»›c biển xanh. TrÆ°á»›c lúc lên Ä‘Æ°á»ng, chúng tôi Ä‘ ã đánh dấu Ä‘Æ°á»ng ngấn nÆ°á»›c lên bè, nhÆ°ng vá»›i biển Ä‘á»™ng mạnh rất khó có thể xem Ä‘Æ°á»ng ngấn tá»›i đâu v ì các cây gá»— lúc thì bốc lên cao, lúc lại dìm xuống. Cắm l ưỡi dao và o cây gá»— ngang chúng tôi rất mừng k hi thấy cách bá» mặt má»™t đốt ngón tay, gá»— hãy còn khô. Chúng tôi đã tÃnh toán vá»›i Ä‘Ã ngấm nÆ°á»›c cứ tiếp tục nhÆ° thế nà y th ì chiếc bè sẽ nổi ở d Æ°á»›i mặt nÆ°á»›c đúng và o lúc mà chúng tôi đến đất liá»n. HÆ¡n nữa chúng tôi mong rằng nhá»±a trong cây gá»— sẽ ngăn chặn không cho nÆ°á»›c ngấm và o nhiá»u.
Lại má»™t Ä‘e dá»a nữa là m cho chúng tôi lo ngại trong những tuần lá»… đầu tiên: đó là dây thừng. Ban ngà y thÆ°á»ng báºn rá»™n nên không má»™t ai nghÄ© tá»›i vấn Ä‘á» nà y, nhÆ°ng đêm đến, chúng tôi nằm trên mặt sà n ca-bin là lúc có nhiá»u thá»i giỠđể suy nghÄ©, hÃt thở và lắng nghe. Trong khi Ä‘ang nằm nghỉ, má»—i ngÆ°á»i má»™t đệm rÆ¡m riêng, chúng tôi nháºn thấy mặt chiếu cói cứ nhô lên hạ xuống theo nhịp chuyển Ä‘á»™ng của thân cây gá»— má»—i khi chiếc bè chao đảo. Cây nà y nhô lên, cây kia tụt xuống, chuyển Ä‘á»™ng không nhiá»u, nhÆ°ng cÅ©ng là m cho chúng tôi có cảm giác nhÆ° nằm ở trên lÆ°ng má»™t con váºt lá»›n Ä‘ang thở. Chúng tôi xoay ngÆ°á»i để nằm theo chiá»u dá»c. Nhất là hai đêm đầu tiên, chúng tôi lo ngại nhÆ°ng sau v ì quá mệt nên quên cả lo lắng. Những dây thừng bị ngấm nÆ°á»›c, nở ra nên Ä‘ ã giữ cho các cây gá»— không cá» sát nh Æ° trÆ°á»›c. Tuy nhiên trên mặt bè không bao giá» có má»™t mặt phẳng hoà n toà n ổn định đối vá»›i các váºt xung quanh nó. Khi phần dÆ°á»›i của bè bị chao đảo hoặc triá»n qua lại hai bên, chẳng có cái g ì có thể đứng yên được.
Mặt sà n bè bằng tre, hai cá»™t buồm, bốn bức tÆ°á»ng bằng tre Ä‘an của ca-bin, cùng chiếc mái lợp lá, tất cả Ä‘á»u được chằng buá»™c, thể mà vẫn bị vặn và bị đẩy lên theo các chiá»u đối nhau. Mà dây thừng chằng buá»™c phải chịu Ä‘á»±ng tất cả lá»±c đó. Suốt đêm chúng tôi nghe thấy những tiếng cá» xát, nhÆ° rên la, trao đổi. Xung quanh chúng tôi nhÆ° má»™t bản hợp xÆ°á»›ng bi ai mà má»—i má»™t dây thừng tùy theo cỡ to, nhá» và bị căng nhiá»u Ãt phát ra âm thanh riêng h òa và o bản hợp x Æ°á»›ng đó. Sáng nà o cÅ©ng váºy, chúng tôi kiểm tra các dây thừng. Có lúc cần kiểm tra dÆ°á»›i đáy bè, chúng tôi phải nằm xuống cúi đầu qua thà nh bè trong khi đó phải có ngÆ°á»i giữ chặt hai cổ chân để khá»i ng ã xuống n Æ°á»›c. Các dây thừng Ä‘á»u chịu Ä‘á»±ng tốt cả.
Những thủy thủ ở Pê-ru Ä‘ ã có lần nói vá»›i chúng tôi r ằng sau mÆ°á»i lăm ngà y các dây thừng sẽ há»ng và ý kiến nà y dù rằng được nhiá»u nhà chuyên môn xác nháºn, thế mà đến bây giá» vẫn chÆ°a thấy má»™t dấu hiệu nhá» nà o chứng tá» là đ ã há»ng cả. Bây giá» sá»± việc nà y đã hiển nhiên được giải thÃch th ì chúng tôi đã ở xa trên biển cả. Ban-xa là má»™t loại gá»— má»m đến ná»—i các dây thừng khi nở ra Ä‘ ã lằn sâu và o gá»— nên nó được bảo vệ không bị cá» xát là m hÆ° hại.
Sau má»™t tuần, biển lặng dần và chuyển từ mà u xanh lá cây sang mà u xanh lÆ¡. Chiếc bè trôi dạt Ä‘ ã đẩy chúng tôi theo hÆ°á»›ng tây tây bắc mà lẽ ra là hÆ°á»›ng tây bắc, đó là má»™t dấu hiệu nhá» cho thấy chúng tôi Ä‘ ã thoát ra khá»i luồng n Æ°á»›c ven bá» biển và có hy vá»ng được đẩy ra giữa biển khÆ¡i. Ngay ngà y đầu tiên, trÆ¡ trá»i giữa biển cả, quanh chiếc bè có rất nhiá»u cá, nhÆ°ng v ì còn mải m ê báºn rá»™n Ä‘iá»u khiển chiếc bè nên không ai chú ý đến việc câu cá. Ng à y thứ hai, chúng tôi gặp má»™t Ä‘Ã n cá trÃch dà y đặc, sau đó là má»™t con cá máºp xanh dà i gần ba mét Ä‘ang lăn m ình ph Æ¡i bụng trắng hếu và cá» thân và o phÃa sau bè, lúc đó Héc-man và Ben Ä‘ang ngồi giữ lái, chân Ä‘ang thả xuống nÆ°á»›c. Nó đùa giỡn quanh bè nhÆ°ng khi chúng tôi cầm xiên lại gần th ì nó biến mất. Sáng hôm sau lại gặp những Ä‘Ã n cá thu, cá giác và cá hồng.
Má»™t con cá chuồn khá to rÆ¡i đánh bịch xuống mặt bè, chúng tôi lấy dùng là m mồi và bắt được hai con cá hồng to má»—i con cân nặng chừng mÆ°á»i đến mÆ°á»i lăm ki-lô, dùng là m thức ăn cho nhiá»u ngà y sau. Trong những phiên trá»±c, chúng tôi thấy rất nhiá»u loà i cá mà không biết là loà i cá g ì, nh Æ°ng có má»™t hôm chúng tôi thấy ở giữa các Ä‘Ã n cá, má»™t dải rất dà i tưởng nhÆ° không hết, những con cá heo. Những cái lÆ°ng Ä‘en nhẫy trăn trở, chen chúc, con ná» sát con kia dá»c theo bè đến ná»—i đứng trên ngá»n cá»™t buồm nh ìn ra xa còn thấy chúng rải rác khắp mặt biển cả. Cà ng xa dần bá» biển để đến gần xÃch đạo, cá chu ồn lại cà ng nhiá»u hÆ¡n. Äến má»™t vùng biển nÆ°á»›c xanh biếc, biển lặng, đầy nắng Ä‘ang trải ra vá»›i vẻ hùng vÄ©, những luồng gió nhẹ là m mặt biển gợn lên những là n sóng nhá», chúng tôi trông thấy những con cá chuồn lấp lánh vá»t từ mặt nÆ°á»›c nhÆ° pháo hoa, bay theo Ä‘Æ°á»ng thẳng cho đến khi hết Ä‘Ã lại rÆ¡i xuống, biến và o những con sóng. Äêm đến, nếu mang cây đèn dầu nhá» ra, bị ánh đèn lôi cuốn, những con cá chuồn đủ các cỡ tá»›i tấp nhảy lên mặt bè. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng chúng bị va và o ca-bin, hay cá»™t buồm, rÆ¡i xuống nằm chết gi ấc. Có má»™t lần chúng tôi nghe thấy nổ ra tiếng la hét rầm rÄ©, thì ra má»™t ng Æ°á»i trong chúng tôi bị má»™t con cá chuồn lạnh toát bất ngá» Ä‘áºp và o mặt. Chúng vá»t từ mặt nÆ°á»›c lên rất nhanh, m õm Ä‘Æ°a ra trÆ°á»›c nên khi bị nó va phải, da nhÆ° bị kim châm Ä‘au nhức nhối. NhÆ°ng chúng tôi sẵn sà ng quên những cuá»™c táºp kÃch không chủ định nà y và những Ä‘iá»u tệ hại, bởi v ì đó là má»™t nguồn dá»± trữ già u có, những món ăn tuyệt diệu Ä‘Æ°a đến bằng Ä‘Æ°á»ng không. Chúng tôi dùng cá thay gà quay. Cá được rán lên để ăn sáng, tôi không r õ có phải là do cá có thịt ngon, hay do tà i nấu nÆ°á»›ng, hoặc do ngon miệng nên má»—i lần đánh vảy xong, chúng tôi lại nghÄ© đến những con cá hÆ°Æ¡ng nhá».
Việc đầu tiên của ngÆ°á»i đầu bếp là buổi sáng dáºy, Ä‘i nhặt những con cá Ä‘ ã r Æ¡i đêm qua trên mặt bè. ThÆ°á»ng là được năm, sáu con, có lần được tá»›i hai mÆ°Æ¡i sáu con béo ngáºy. Má»™t hôm Nút Ä‘ang chuẩn bị chảo rán cá, anh gặp chuyện bá»±c m ình, má»™t con cá chuồn đã v ăng và o tay anh mà lẽ ra nó phải nằm và o trong chảo mỡ, c òn Toóc-xten cÅ©ng phải công nháºn rằng biển quả là ng Æ° á»i láng giá»ng thân thiết vì má»™t buổi sáng thức dáºy anh đã thấy má»™t con cá trÃch nằm ngay cạnh gối.
Do ca-bin cháºt hẹp, Toóc-xten đêm nằm phải th ò đầu ra cá»a nên anh thÆ°á»ng cắn và o chân anh nà o Ä‘i ra vô ý va phải mặt anh; giỠđây bắt Ä‘ ược con cá nằm cạnh gối, anh cầm Ä‘uôi cá giÆ¡ lên nói vá»›i giá»ng kẻ cả là anh rất có cảm t ình vá»›i con cá trÃch. Äêm sau, chúng tôi Ä‘Ã nh chịu khó nằm co quắp nhÆ°á»ng chá»— cho Toóc-xten nhÆ°ng rồi má»™t chuyện bất ngá» xảy đến khiến Toóc-xten quyết định mang đệm rÆ¡m và o nằm trong góc để máy vô tuyến Ä‘iện, giữa đám dụng cụ nhà bếp. Äó là mấy đêm sau nà y. Trá»i đầy mây và tối nhÆ° bÆ°ng. Toóc-xten đặt cây đèn dầu gần đầu để cho má»i ngÆ°á»i ra, và o thay phiên, khá»i giẫm lên anh má»—i khi bÆ°á»›c qua. Khoảng bốn giá» sáng, cây đèn bị đổ là m anh thức g iấc và má»™t váºt gì là nh lạnh, Æ°á»›t át Ä‘áºp và o tai anh.
"Lại một con cá chuồn".
Anh tá»± nghÄ© và lấy tay sá» soạng bắt để vứt ra ngoà i. Anh nắm phải má»™t váºt g ì dà i và nhầy nhụa Ä‘ang ngá» nguáºy nhÆ° má»™t con rắn, anh vá»™i rá»i tay ra nhÆ° mó phải lá»a. "Vị khách lạ" đó quay Ä‘i vá» phÃa Héc-man, trong khi Toóc-xten vá»™i thắp lại cây đèn. Äến lượt Héc-man giáºt nảy ngÆ°á»i lên và tôi vá»™i nghÄ© đến con óc-tô-pu ýt, má»™t loại bạch tuá»™c khổng lồ vẫn th Æ°á»ng quấy nhiá»…u ban đêm ở vùng biển nà y. Äèn Ä‘ ã được thắp lên. Vá»›i vẻ đắc thắng , Héc-man Ä‘ang nắm chặt cổ má»™t con cá mình thon, dà i, Ä‘ang ngá» nguáºy trong tay nhÆ° má»™t con lÆ°Æ¡n. Dà i khoảng má»™t mét, thon m ình nh Æ° rắn, con cá nà y có đôi mắt Ä‘en không hồn và má»™t cái m õm dà i trông rất tham lam, đầy răng nhá»n, sắc.
Bị Héc-man nắm cổ, con váºt nà y Ä‘á»™t nhiên á»±a ra má»™t con cá trắng có đôi mắt to, dà i khoảng hai mÆ°Æ¡i phân. Má»™t lúc sau, nó lại cho ra má»™t con khác giống nhÆ° thế. R õ rà ng đây là hai con cá ở dÆ°á»›i Ä‘á»™ sâu rất lá»›n Ä‘ ã bị con cá chình cắn nát. Da cá chình má»ng, l Æ°ng mà u xanh tÃm, bụng mà u xanh thép, sẽ rÆ¡i ra từng mảng nếu ta sá» tay và o. Tiếng ồn à o là m cho Ben thức giấc. Chúng tôi cầm ngá»n đèn và con cá dà i ngoẵng Ä‘Æ°a và o mÅ©i Ben. H ãy còn ngái ngủ, Ben ngồi báºt dáºy trong túi ngủ trịnh trá»ng nói:
- Không! Không thể có loại cá nà o nh ư th ế nà y cả.
Nói xong, Ben lại xoay mình và ngủ tiếp. Ben nói có lý. Sau khi ngồi quây quần quanh cây đèn ở trong ca-bin, sáu chúng tôi là những ngÆ°á»i đầu tiên trông thấy con cá nà y c òn sống. Má»™t và i lần rất hiếm ng Æ°á»i ta thấy bá»™ xÆ°Æ¡ng nó ở bá» biển Nam Mỹ và ở những đảo Ga-la-pa-gốt. Những nhà ngÆ° há»c gá»i nó là Giem-bi-lu ýt hay là cá chình và cho rằng nó chỉ sống ở d Æ°á»›i Ä‘á»™ sâu lá»›n v ì ch Æ°a có ai trông thấy con cá nà y lúc nó c òn sống cả. D Æ°á»›i ánh sáng ban ngà y đôi mắt nó bị mặt trá»i là m mù Ä‘i, chỉ những đêm tối Ä‘en, nó má»›i bÆ¡i lên mặt nÆ°á»›c nhÆ° chúng tôi Ä‘ ã thấy và chỉ có chúng tôi mà thôi.
Má»™t tuần lá»… sau khi con cá rất hiếm bị mắc cạn trong túi ngủ của Toóc-xten chúng tôi lại có má»™t cuá»™c viếng th ăm khác. Lần nà y cÅ©ng và o khoảng bốn giá» sáng, trăng vừa lặn, trá»i đầy sao nhÆ°ng rất tối. Hết phiên trá»±c cầm lái cÅ©ng không lấy g ì là m mệt, tôi Ä‘i kiểm tra bè để sắp xếp cho việc thay phiên. NhÆ° má»i ngÆ°á»i cầm lái, quanh ngÆ°á»i tôi vẫn quấn má»™t dây thừng, tay cầm cây đèn, tôi tháºn trá»ng Ä‘i men theo các cây gá»— phÃa ngoà i để vòng qua cá»™t buồm. Cây gá»— Æ°á»›t và rất trÆ¡n. Tôi bá»—ng nổi cáu lên khi má»™t ngÆ°á»i nà o đó ở đằng sau tôi cầm lấy dây thừng th ình lình kéo mạnh là m cho tôi suýt mất Ä‘Ã . Tôi phẫn ná»™ quay lại cầm đèn nh ìn, không thấy má»™t ng Æ°á»i nà o. Chiếc thừng lại bị kéo lần nữa, lần nà y tôi trông thấy má»™t váºt bóng nhẫy Ä‘ang b ò trên sà n bè. Lại má»™t con Giem-bi-luýt nữa. ChÃnh con váºt nà y đã cắn và o sợi dây thừng quá sâu nên đã gãy cả r ăng trÆ°á»›c khi tôi đến gỡ nó ra. Chắc rằng ánh sáng cây đèn báo chiếu lấp lánh lên sợi dây thừng trắng là m cho vị khách ở dÆ°á»›i sâu nà y nhảy lên, hy vá»ng kiếm được má»™t bữa no nê ngon miệng. Nó Ä‘ ã được yên vị trong má»™t b ình phoóc-môn.
Biển cả chứa Ä‘á»±ng rất nhiá»u Ä‘iá»u bất ngá» chỉ dà nh cho những ai không là m ồn à o, lặng lẽ Ä‘i trên mặt nÆ°á»›c. Ở trong rừng ngÆ°á»i Ä‘i săn bẻ cà nh để mở Ä‘Æ°á»ng Ä‘i, có thể trở vá» v ì không gặp con mồi, ng ược lại nếu nhẹ nhà ng ngồi và o má»™t gốc cây và chỠđợi, chắc chắn không bao lâu anh ta sẽ nghe thấy tiếng rầm r ì và r ăng rắc cùng những cặp mắt t ò mò Ä‘ang nhìn anh qua các khe đá.
Ở biển cả cÅ©ng thế thôi. Chúng ta có thói quen Ä‘i nhÆ° xé nÆ°á»›c vá»›i tiếng máy gầm rú, tiếng ầm ì của pÃt-tông là m cho n Æ°á»›c sủi bá»t ở mÅ©i tà u, và đến lượt chúng ta, cÅ©ng nói rằng không có g ì để xem ở đại dÆ°Æ¡ng cả. Không má»™t ngà y nà o trôi Ä‘i mà chúng tôi kh ông có cuá»™c viếng thăm của các khách quý do tò mò kÃch thÃch đã đến lượn quanh chúng tôi, nhất là những con cá hồng và pÃ-lốt Ä‘ ã quá quen thuá»™c, ngà y đêm bÆ¡i theo bè.
Ban đêm, có những đốm lân tinh trên biển thi nhau lấp lánh cùng các v ì sao trên vòm trá»i sẫm của miá»n nhiệt Ä‘á»›i. Loà i phù du nà y giống nhÆ° những mẩu than tr òn Ä‘ang cháy, là m cho chúng tôi phải co ngay chân lại, má»—i khi chúng đổ đến quanh chân. Bắt lên xem chúng chỉ là má»™t loà i tôm nhá» phát sáng. Nhiá»u lần, có những đêm chúng tôi giáºt nảy m ình vì Ä‘á»™t nhiên trên biển lặng ngay cạnh bè, hiện ra những cặp mắt tr òn, sáng, không má»™t cá» Ä‘á»™ng, chiếu thẳng vá» chúng tôi nhÆ° muốn thôi miên. Những vị khách nà y thÆ°á»ng là những con bạch tuá»™c khổng lồ bÆ¡i lên mặt nÆ°á»›c, vá»›i cặp mắt ác hiểm nhÆ° ma quỉ lấp lánh trong bóng đêm nhÆ° lân tinh. NhÆ°ng cÅ©ng có khi lại là những cặp mắt của giống cá sống sâu dÆ°á»›i đáy biển, chỉ bÆ¡i lên ban đêm và bị thu hút bởi ánh sáng ngá»n đèn của chúng tôi.
Có nhiá»u lần, khi bể lặng, Ä‘á»™t nhiên giữa là n nÆ°á»›c tối Ä‘en nổi lên những cái đầu tròn có Ä‘Æ°á»ng kÃnh từ sáu mÆ°Æ¡i đến chÃn mÆ°Æ¡i cen-ti-mét, không Ä‘á»™ng Ä‘áºy, nh ìn chúng tôi bằng những cặp mắt rá»±c lá»a. Có những đêm c òn thấy những hình cầu sáng lấp lánh cÅ©ng to nh Æ° thế trông thấy rất r õ ở d Æ°á»›i nÆ°á»›c phát ra rất Ä‘á»u đặn những tia sáng nhÆ° má»™t bóng đèn Ä‘iện mà ta cứ lần lượt tắt rồi lại báºt. Chúng tôi Ä‘ ã dần dần quen vá»›i sá»± xuất hiện của các loà i Ä‘á»™ng váºt chuyên sống ở những Ä‘á»™ sâu của biển, tuy thế nhiá»u khi chúng tôi cÅ©ng bị sá»ng sốt, má»—i khi má»™t loại Ä‘á»™ng váºt má»›i xuất hiện.
Và o má»™t đêm trá»i đầy mây, lúc đó và o hai giá» sáng, ngÆ°á»i lái không thể nà o nháºn ra đâu là biển, đâu là trá»i, chợt anh ta nháºn thấy ánh sáng lá» mỠở dÆ°á»›i nÆ°á»›c, dần dần xuất hiện má»™t con váºt rất to. Khó có thể nói đó là con phù du tá»± phát ra ánh sáng hay chÃnh con váºt đó có lá»›p da phủ lân tinh lấp lánh trong là n nÆ°á»›c tối Ä‘en tạo nên những Ä‘Æ°á»ng viá»n mỠảo, cháºp chá»n xung quanh con váºt ma quỉ đó. Trông nó lúc h ình tròn, lúc hình bầu dục hay tam giác, rồi nó lại nh Æ° phân ra hai phần riêng rẽ lượn Ä‘i lượn lại dÆ°á»›i chiếc bè. Cuối cùng chúng tôi nháºn thấy ba con quái Ä‘ang bÆ¡i lượn tr òn ở phÃa d Æ°á»›i chúng tôi. Chúng thá»±c sá»± là loà i ma quái, chỉ riêng phần thân m ình nó mà nhìn thấy được cÅ©ng Ä‘ ã dà i từ sáu đến tám mét. Chúng tôi vá»™i vã táºp trung ở trên bè theo dõi chúng Ä‘ang bÆ¡i lượn nhÆ° nhảy múa má»™t cách kỳ dị suốt hà ng giá» liá»n. Chúng bà ẩn và yên lặng ở cách mặt nÆ°á»›c má»™t cá»± lúc nà y không đổi và thÆ°á»ng ở vá» mạn phải nÆ¡i có cây đèn cáo. CÅ©ng có lúc chúng ở dÆ°á»›i bè hoặc lượn sang mạn trái. ánh sáng lấp lánh ở trên lÆ°ng cho thấy tầm vóc chúng còn lá»›n h Æ¡n cá voi nhÆ°ng lại không phải là cá voi v ì không thấy chúng nổi hẳn lên để hÃt thở. Phải chăng đó là loà i cá Ä‘uối khổng lồ mà h ình dạng thay đổi khi chúng lượn sang bên? Chúng tôi cầm cây đèn ngang mặt nÆ°á»›c để thu hút chúng đồng thá»i để xem xem là loà i Ä‘á»™ng váºt g ì, chúng cÅ©ng không có vẻ gì là hoảng sợ. Trá»i vừa rạng sáng, chúng đã lặn xuống sâu nh Æ° những loà i ma quỉ thá»±c sá»±.
Trong khi chúng tôi chÆ°a t ìm ra được giải thÃch thá»a đáng vá» sá»± xuất hiện ban đêm của ba con quái váºt óng ánh nà y thì h Æ¡n má»™t ngà y sau, và o giữa trÆ°a, chúng tôi lại có má»™t cuá»™c viếng thăm khác. Äó là ngà y hai mÆ°Æ¡i bốn tháng năm, chúng tôi Ä‘ang Ä‘i trên mặt biển, sóng gợn hiá»n h òa ở khoảng 95 Ä‘á»™ kinh tây và 7 vÄ© Ä‘á»™ nam. Sáng sá»›m hôm ấy chúng tôi vừa câu được hai con cá hồng lá»›n, là m cá xong chúng tôi vứt các thứ thừa xuống biển. Tôi ra phÃa trÆ°á»›c bè, lấy dây buá»™c để thả m ình xuống n Æ°á»›c tắm cho thoải mái, mắt luôn luôn theo d õi má»i phÃa. Qua là n n Æ°á»›c trong veo, tôi bá»—ng trông thấy má»™t con cá lá»›n mà u nâu dà i khoảng hai mét Ä‘ang tiến vá» phÃa tôi. Tôi nhảy vá»™i lên bè, ngồi dÆ°á»›i ánh nắng, nh ìn con cá Ä‘ang lặng lẽ bÆ¡i qua, bá»—ng nhiên nghe thấy tiếng kêu thất thanh của Nút ở phÃa sau bè, đằng sau chiếc ca-bin, là m cho tôi giáºt thót m ình. Tiếng Nút la lên lạc cả giá»ng:
- Cá máºp! Cá máºp!
Chúng tôi đã quá quen thuá»™c vá»›i loà i cá máºp, gặp hà ng ngà y, nh Æ°ng khi nghe tiếng kêu của Nút, chúng tôi biết ngay có sá»± g ì lạ lắm, vá»™i và ng cùng chạy đến giúp đỡ Nút. Anh bạn chúng tôi Ä‘ang ngồi xổm trên thà nh bè để giặt quần. Chợt ngÆ°á»›c mắt lên anh nhìn thấy tr Æ°á»›c mặt má»™t con váºt đầu to và xấu xà mà chÆ°a má»™t ai nh ìn thấy bao giá». Äầu con quái váºt nà y to và xấu má»™t cách khủng khiếp, không g ì bằng. Äầu quái váºt to ngang và dẹt nhÆ° đầu con ếch vá»›i cặp mắt ở hai bên, bá»™ hà m nhÆ° của con cóc rá»™ng đến má»™t mét rưỡi, ở mép có những tua dà i. Thân h ình rất lá»›n là m cho nó dà i thêm ra vá»›i chiếc Ä‘uôi dà i và nhá»n cùng vá»›i vây Ä‘uôi má»ng, dá»±ng đứng lên, chứng tá» nó không thuá»™c vá» má»™t loà i cá voi nà o. Ở dÆ°á»›i nÆ°á»›c, mà u da nó hÆ¡i nâu nâu mặc dù có những chấm trắ ng nhỠđầy mình. Con quái váºt b Æ¡i từ từ lại gần phÃa sau bè chúng tôi. Mặt nó nhăn nhó nhÆ° con chó bun-đô, Ä‘uôi ngoe nguẩy ở trên không, chiếc vây lÆ°ng tr òn to nhô khá»i mặt n Æ°á»›c và đôi khi cả vây Ä‘uôi nữa. Khi con váºt Ä‘i và o l õm sóng, xung quanh tấm l Æ°ng rá»™ng của nó nÆ°á»›c sủi lên nhÆ° khi va phải đá ngầm dÆ°á»›i biển. Má»™t bầy cá pi-lốt vằn bÆ¡i theo h ình rẻ quạt tr Æ°á»›c chiếc m õm dị th Æ°á»ng của nó. Trên thân m ình đồ sá»™ của nó bám đầy những con cá ngạnh lá»›n và các loà i k ý sinh cùng theo nó v ượt qua sóng biển, trông nhÆ° cả má»™t bá»™ sÆ°u táºp Ä‘á»™ng váºt bao quanh má»™t phiến đá nổi. Má»™t con cá hồng nặng mÆ°á»i cân được móc và o sáu chiếc lưỡi câu to nhất treo ở phÃa sau bè để là m mồi dá» cá máºp là m cho đám cá pi-lốt lao tá»›i, nhÆ°ng chúng không Ä‘á»™ng đến, lại vá»™i v ã quay trở lại vá»›i v ị vua của biển cả.
NhÆ° má»™t cái máy tá»± Ä‘á»™ng, nó khởi Ä‘á»™ng bá»™ máy, vá»›i dáng Ä‘iệu b ình tÄ©nh l Æ°á»›t tá»›i miếng mồi. Vá»›i chiếc m õm của nó, miếng mồi trông tháºt nhá» bé thảm hại. Chúng tôi cố giáºt con cá lại, nó vẫn cháºm rãi bám theo sát ngay thà nh bè. Miếng mồi có lúc đã chạm và o mõm nh Æ°ng nó không buồn há miệng ra Ä‘á»›p nhÆ° có ý chê miếng mồi quá nhá» chẳng bõ dÃnh r ăng. BÆ¡i đến sát bè, nó cá» m ình và o cây chèo lái mà ng Æ°á»i cầm lái vừa nhấc khá»i mặt nÆ°á»›c, và lúc nà y chúng tôi được thá»a m ãn nghiên cứu con váºt ở rất gầ n. Quái váºt đó là con "cá máºp-voi", loại cá máºp lá»›n nhất mà hiện nay ta biết. Loà i cá nà y vô cùng hiếm, ngÆ°á»i ta chỉ thấy má»™t số con sống rải rác ở vùng biển nhiệt Ä‘á»›i. Những con lá»›n có thể dà i tá»›i hai mÆ°Æ¡i mét. NgÆ°á»i ta Ä‘ ã dùng những ngá»n lao có ngạnh bắt được má»™t con cá con, vừa má»›i sinh mà buồng gan của nó Ä‘ ã cân nặng tá»›i ba tr ăm ki-lô-gam, cùng ba ngh ìn chiếc răng ở chiếc mõm rá»™ng lá»›n của nó. Tầm vóc của con nà y lá»›n đến ná»—i khi nó bÆ¡i v òng quanh và ở d Æ°á»›i chiếc bè, đầu nó nhô lên ở phÃa nà y bè th ì Ä‘uôi nó ở phÃa kia.
Trông nó thô lá»—, uể oải và đần Ä‘á»™n không thể tưởng tượng được, là m chúng tôi không thể nà o nhịn được cÆ°á»i mặc dù chúng tôi biết rằng, nếu tấn công chúng tôi, th ì Ä‘uôi của nó cÅ©ng thừa đủ sức mạnh để Ä‘áºp nát chiếc bè và dây thừng ra từng mảnh nhá». Nó Ä‘ang bÆ¡i lượn thà nh những v òng tròn nhá» dần ở d Æ°á»›i chiếc bè, chúng tôi không thể là m g ì h Æ¡n là chỠđón những biến cố xảy ra. Nó ngoan ngo ãn b Æ¡i qua, rồi lại nổi lên Ä‘Æ°a cả cái lÆ°ng dà i lÆ°á»›t và o tay lái. Tất cả chúng tôi Ä‘á»u sẵn sà ng trong tay các cây lao có ngạnh, Ä‘uôi lại nối và o má»™t sợi dây dà i. Thá»±c ra đối vá»›i má»™t con váºt to lá»›n nhÆ° váºy, các mÅ©i lao đó chẳng khác g ì những chiếc que tăm. Không có gì chứng tá» con "cá máºp-voi" nà y muốn rá»i chúng tôi. Nó cứ b Æ¡i theo sát chiếc bè nhÆ° má»™t con chó tr ung thà nh chạy theo chủ. Không má»™t ai trong chúng tôi nghÄ© tá»›i tình huống nà y. Cả má»™t cuá»™c hà nh trình vá»›i má»™t con quái váºt b Æ¡i theo phÃa sau là điá»u không thể có được và chúng tôi không bao giá» nghÄ© tá»›i.
Thá»±c tế con "cá máºp-voi" chỉ chá»n vá»n quanh chúng tôi khoảng má»™t tiếng đồng hồ mà chúng tôi cảm thấy lâu nhÆ° cả má»™t ngà y đằng đẵng. Äến khi kết thúc, E-rÃch Ä‘ ã không nén được bá»±c dá»c, tay cầm má»™t cái lao dà i tám phÃt giÆ¡ cao lên đứng ở đầu bè. Những tiếng la hét của chúng tôi là m anh kÃch Ä‘á»™ng. E-rÃch ngả ngÆ°á»i dồn cả sức lá»±c mạnh nhÆ° gấu, ném mÅ©i lao cắm sâu và o giữa sá» con quái váºt đúng và o lúc nó Ä‘ang từ từ lÆ°á»›t tá»›i phÃa anh, đầu nó sát góc bè anh đứng. Phải má»™t, hai giây sau con cá máºp khổng lồ nà y má»›i biết việc g ì đã xảy ra vá»›i nó. Thế rồi nhanh nh Æ° má»™t ánh chá»›p, con váºt hiá»n là nh đần Ä‘á»™n Ä‘ ã trở thà nh má»™t khối thịt bằng thép. Sợi dây nối và o cây lao cắm và o con váºt bị nó kéo rÃt lên. Con váºt khổng lồ nhô đầu chồm lên rồi lại chúi xuống biển sâu là m cho nÆ°á»›c bốc cao lên giá»™i xuống nhÆ° má»™t thác nÆ°á»›c. Ba ngÆ°á»i đứng gần E-rÃch nhất bị ng ã chúi và o nhau, hai ng Æ°á»i bị sợi dây kéo quá mạnh và nhanh là m cho trợt cả da. Sợi dây đó dà y và khá chắc vẫn dùng để kéo xuồng, móc chặt ở mép bè, Ä‘ ã nhanh chóng đứt bung ra nhÆ° má»™t sợi chỉ. Má»™t và i giây sau, chiếc cán lao gãy nổi lên mặt n Æ°á»›c cách đó hai trăm mét. Chúng tôi chỠđợi khá lâu để xem xem con quái váºt có trở lại ở phÃa sau nhÆ° má»™t chiếc tà u ngầm hung h ãn, nh Æ°ng không bao giá» thấy nó trở lại nữa. Khi đó, chúng tôi Ä‘ang ở trong hải lÆ°u Nam xÃch đạo, Ä‘i vá» hÆ°á»›ng t ây, cách phÃa nam dãy Ga-la-pa-gốt má»™t trăm hải lý.
Äi trên dòng đối lÆ°u của d ãy đảo nà y không có g ì đáng ngại. Chúng tôi gặp má»™t và i con rùa bể lá»›n chắc là chúng Ä‘ang bị lạc khi bÆ¡i ra khá»i d ãy Ga-la-pa-gốt. Má»™t hôm, chúng tôi bắt gặp má»™t con rất lá»›n Ä‘ang giãy giụa trên mặt n Æ°á»›c. Äầu và má»™t trong những vây của nó nhô lên, khi má»™t cÆ¡n sóng nhồi tá»›i, chúng tôi trông thấy những ánh lóng lánh mà u xanh và và ng ở phÃa bụng con váºt đó. Chúng tôi phát hiện nó Ä‘ang lao và o má»™t cuá»™c chiến đấu ác liệt chống lại những con cá hồng. Cuá»™c chiến đấu chỉ do má»™t bên tiến hà nh. Chừng mÆ°á»i hai hoặc mÆ°á»i lăm con cá hồng, đầu to óng ánh sặc sỡ Ä‘ang bu và o cắn cổ và vây con rùa để là m cho nó kiệt sức dần, v ì con rùa không thể nà o cứ thụt đầu và co chân m ãi ở trong mai được. Trông thấy chiếc bè, con rùa lao thẳng vá» phÃa chúng tôi, theo sau là những con cá hồng lấp lánh. Vừa định leo lên bè, con rùa trông thấy chúng tôi.
Nếu có kinh nghiệm chúng tôi có thể dá»… dà ng bắt được khi mà chiếc mai to lá»›n của nó Ä‘ang b ình tÄ©nh b Æ¡i theo dá»c chiếc bè. NhÆ°ng v ì còn mải nhìn nên khi mang được dây th òng lá»ng tá»›i, con rùa khổng lồ đã Ä‘i qua mÅ©i bè. Chúng tôi vá»™i thả ngay chiếc xuồng cao su xuống nÆ°á»›c và Héc-man, Ben cùng Toóc-xten vá»™i v ã Ä‘uổi theo bằng chiếc xuồng không to gì h Æ¡n con rùa Ä‘ang bÆ¡i ở phÃa trÆ°á»›c. Là đầu bếp, Ben Ä‘ ã hình dung ra những món thịt rùa hầm và xúp rùa đầy hấp dẫn.
Há» cà ng ra sức chèo, con rùa bÆ¡i cà ng nhanh ngay ở dÆ°á»›i mặt nÆ°á»›c và cách bè khoảng má»™t trăm mét th ì con rùa đã biến mất t ăm hÆ¡i. Dù sao há» cÅ©ng Ä‘ ã là m được m á»™t việc tốt vì chiếc xuồng bằng cao su mà u và ng quay lại đã kéo theo cả má»™t bầy cá hồng lấp lánh sau nó. LÅ© cá nà y bâu quanh chiếc xuồng mà chúng t ưởng là con rùa khác. Có con hung hăng cắn và o cả chèo lái ở dÆ°á»›i nÆ°á»›c trông nhÆ° vây con rùa, trong khi con rùa thá»±c Ä‘ ã thoát khá»i sá»± hà nh hạ khốn khổ của lÅ© cá hồng.
Tà i sản của ngudoc
19-09-2008, 05:01 PM
Phi Thăng Chi Háºu
Tham gia: Jun 2008
Bà i gởi: 1,213
Thá»i gian online: 3 tuần 1 ngà y 1 giá»
Thanks: 286
Thanked 0 Times in 0 Posts
ChÆ°Æ¡ng V
Ná»a Ä‘Æ°á»ng của cuá»™c hà nh trình
Nếu má»™t ngà y nà o đó, má»™t con tà u gặp chúng tôi trên Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng nà y, há» sẽ thấy chúng tôi Ä‘ang thanh thản báºp bá»nh trên má»™t dải sóng dà i tung bá»t trắng xóa, cánh buồm nâu Ä‘ang hứng no ngá»n gió tây Ä‘Æ°a chiếc bè vá» phÃa Pô-li-nê-di. Há» sẽ thấy ở phÃa sau bè má»™t ngÆ°á»i da sạm nắng, ráºm râu m ình trần, Ä‘ang nhÆ° má»™t kẻ thất vá»ng váºt lá»™n vá»›i bÆ¡i chèo ở tay lái cùng má»™t má»› dây rợ rối tung hoặc, nếu là ngà y đẹp trá»i, a nh ta sẽ ngồi trên má»™t chiếc hòm, thiu thiu ngủ dÆ°á»›i ánh nắng, b ình thản dùng ngón chân để lái chiếc bè. Khi con ngÆ°á»i đó không phải là Ben th ì lại thấy anh nằm sấp ở báºc ca-bin vùi đầu và o cuốn sách trong số bảy mÆ°Æ¡i ba cuốn vá» x ã há»™i há»c. Không những thế, Ben còn là bếp trưởng, anh c òn có nhiệm vụ xếp đặt khẩu phần ăn hà ng ngà y. C òn Héc-man, ta thấy anh có mặt ở má»i nÆ¡i bất kể giá» nà o, ngà y cÅ©ng nhÆ° đêm. Khi th ì ở trên ngá»n cá»™t buồm cùng vá»›i các dụng cụ khà tượng, khi th ì Ä‘eo kÃnh lặn chui xuống gầm bè để xem xét bá»™ pháºn chống giạt hoặc báºn rá»™n cùng các quả khinh khà và những dụng cụ Ä‘o đạc trên chiếc xuồng cao su kéo theo sau bè. Là ngÆ°á»i phụ trách kỹ thuáºt, anh chịu trách nhiệm quan sát vá» khà tượng và thủy văn. Nút và Toóc-xten luôn luôn báºn bịu vá»›i nhữ ng bình Ä‘iện chạy bằng pin khô (nhÆ°ng lại Æ°á»›t), má» hà n và các bản vẽ mạch Ä‘iện, Ä‘ang cùng nhau Ä‘em khả năng chuyên môn được Ä‘Ã o tạo trong chiến tranh ra để sá»a chữa chiếc Ä‘iện Ä‘Ã i nhỠđược đặt cách mặt nÆ°á»›c bể có bốn mÆ°Æ¡i phân dù rằng bị ẩm và bụi nÆ°á»›c. Äêm nà o cÅ©ng váºy, hai anh thay nhau phát lên không trung các bản tin vá» khà tượng và các báo cáo của chúng tôi. Má»™t số ngÆ°á»i nghiệp dÆ° vá» vô tuyến Ä‘iện ngẫu nhiên nháºn được, Ä‘ ã chuyển đến Viện khà tượng ở Oa-sinh-tÆ¡n hoặc các nÆ¡i khác.
C òn E-rÃch lúc nà o cÅ©ng khâu vá buồm hoặc nối lại các đầu dây, nếu không lại Ä‘em gá»— ra gá»t đẽo và phác há»a những h ình ngÆ°á»i mang râu ráºm hay những h ình cá lạ. Hà ng ngà y, buổi trÆ°a, anh mang kÃnh lục phân trèo lên má»™t chiếc h òm để quan sát mặt trá»i và tÃnh toán Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng Ä‘ ã Ä‘i từ hôm trÆ°á»›c. Riêng tôi cÅ©ng rất báºn, nà o là nháºt k ý Ä‘i biển, báo cáo, vấn Ä‘á» phù du, Ä‘i câu và phim ảnh.
Chúng tôi có quyá»n cho rằng sau khi thất tráºn bên hồ Ti-ti-ca-ca, Công Ti-ki có hai cách giải quyết khi rá»i Pê-ru. Vá»›i hy vá»ng t ìm thấy má»™t xứ sở khác thanh bình hÆ¡n, ông có thể Ä‘ ã dấn mình và o má»™t cuá»™c phiêu lÆ°u qua đại dÆ°Æ¡ng theo hÆ°á»›ng mặt trá»i mà ông là ngÆ°á»i thay mặt đối vá»›i má»™t dân tá»™c sùng bái thiên thể nà y. NhÆ°ng ngÆ°á»i ta cÅ©ng có thể Ä‘Æ°a ra giả thuyết rằng Công Ti-ki chỉ ngược bá» biển Nam Mỹ Ä‘i quá vá» phÃa bắc láºp nên má»™t vÆ°Æ¡ng quốc mà những kẻ thù quấy nhiá»…u ông khó có thể đến được. Má»™t khi Ä‘ ã thoát ra khá»i những dải đá ngầm nguy hiểm ở bá» biển cùng những bá»™ lạc thù địch ở ven biển, cÅ©ng nhÆ° chúng tôi, Công Ti-ki trở thà nh miếng mồi ngon cho những cÆ¡n gió tây và luồng nÆ°á»›c Hâm-bon và nhá» chúng, ông Ä‘ ã trôi giạt vá» hÆ°á»›ng mặt trá»i lặn, Ä‘i theo má»™t Ä‘Æ°á»ng v òng cung lá»›n nhÆ° váºy mà thôi.
Dù kế hoạch nhÆ° thế nà o Ä‘i chăng nữa, những con ngÆ°á»i sùng bái mặt trá»i nà y, lúc há» phải trốn khá»i nÆ¡i chôn rau cắt rốn, chắc chắn há» phải trang bị đầy đủ lÆ°Æ¡ng thá»±c cho chuyến Ä‘i. Thịt, cá khô và khoai là những thức ăn chÃnh đầu tiên. Khi ra Ä‘i từ bá» biển hoang vắng ở Pê-ru, há» Ä‘ ã dá»± trữ nÆ°á»›c ăn dồi dà o ở trên bè. Há» không dùng những vại bằng đất để chứa nÆ°á»›c mà lại chứa và o những quả bầu to để chịu được những va chạm hoặc dùng những thân cây tre. Từng mắt tre đục má»™t lá»— nhỠđể đổ nÆ°á»›c và o, sau đó bịt lại bằng những con nêm hoặc dùng nhá»±a thông trám lại. Äá»™ ba hay bốn mÆ°Æ¡i thân cây tre được cá»™t chặt dá»c trong l òng bè vừa thuáºn tiện, vừa được Æ°á»›p mát bởi nÆ°á»›c bể có nhiệt Ä‘á»™ từ 26 đến 27 Ä‘á»™ trong luồng nÆ°á»›c nhiệt Ä‘á»›i. Lượng nÆ°á»›c dá»± trữ nhÆ° váºy nhiá»u gấp hai lần số lượng nÆ°á»›c chúng tôi sá» dụng suốt cả cuá»™c hà nh tr ình, hÆ¡n nữa c òn có thể dá»± trữ thêm bằng những thân cây tre được Ä‘á»±ng nÆ°á»›c ghép chặt và o đáy bể, là m nhÆ° váºy, bè cÅ©ng không nặng thêm và không chiếm mất diện tÃch. Chúng tôi nháºn thấy rằng sau hai tháng, nÆ°á»›c Ä‘ ã có mùi hôi, nhÆ°ng lúc đó Ä‘ ã vượt qua vùng Ãt mÆ°a của đại dÆ°Æ¡ng tá»›i vùng có những mÆ°a lá»›n là m cho việc dá»± trữ nÆ°á»›c không thà nh vấn Ä‘á» nữa. Má»—i má»™t ngÆ°á»i má»™t ngà y được dùng má»™t lÃt và má»™t phần tÆ°, nhÆ° váºy thÆ°á»ng cÅ©ng không dùng hết. Ngay nếu nhÆ° những ngÆ°á»i Ä‘i trÆ°á»›c chúng tôi Ä‘ ã rá»i bỠđất liá»n ra Ä‘i vá»›i số lÆ°Æ¡ng thá»±c thiếu thốn, há» vẫn có thể tá»± lo liệu vá» thá»±c phẩm khi bè ở vùng hải lÆ°u đầy cá. Những ngÆ°á»i già ở Pô-li-nê-di c òn nhá»› và i truyá»n thuyết kỳ lạ cho rằng tổ tiên há» từ biển đến, ngÆ°á»i nà o cÅ©ng mang theo những lá má»™t loại cây nà o đó. Há» Ä‘ ã nhai những lá nà y để là m giảm cÆ¡n khát và cÅ©ng do nhai lá nà y, nếu cần phải uống nÆ°á»›c bể cÅ©ng không gây hại g ì. Loại cây nà y không thấy trên những đảo ở Thái B ình DÆ°Æ¡ng, váºy th ì nó có thể được mang đến từ đất nÆ°á»›c quê hÆ°Æ¡ng của tổ tiên há». Các nhà sá» há»c Pô-li-nê-di Ä‘ ã nhấn mạnh nhiá»u sá»± việc nà y, cho đến các nhà bác há»c hiện đại cÅ©ng Ä‘ ã xem xét kỹ vấn Ä‘á» và đi đến kết luáºn là chỉ có má»™t l oại cây có tác dụng đó đã được biết đến là cây cô-ca, chỉ thấy má»c ở Pê-ru.
Ở đất nÆ°á»›c Pê-ru thá»i tiá»n sá», những ngÆ°á»i Anh-ca và các báºc tiá»n bối của há» thÆ°á»ng sá» dụng loại cây có chất cô-ca-in nà y nhÆ° ta Ä‘ ã thấy qua các phát hiện ở những ngôi má»™ thá»i tiá»n Anh-ca. Trong cuá»™c chạy trốn đến kiệt sức trong rừng cÅ©ng nhÆ° lúc vượt biển, há» Ä‘á»u mang theo không biết bao nhiêu là lá cô-ca nhai suốt ngà y để là m tiêu tan cÆ¡n khát và mệt má»i. HÆ¡n thế nữa, nhai lá nà y có thể uống nÆ°á»›c biển thoải mái Ãt nhất trong má»™t thá»i gian nà o đó. Ở đây, chúng tôi chÆ°a thá» dùng loại lá nà y, nhÆ°ng chúng tôi có những sá»t mây to đầy những loại cây khác c òn có những dấu vết sâu Ä‘áºm ở những đảo của Thái Bình DÆ°Æ¡ng. Những chiếc sá»t được cất giữ trong ca-bin, thá»i gian trôi qua, những cà nh non mà u và ng và những lá xanh Ä‘ ã đâm chồi cao lên khá»i những chiếc sá»t. Äúng nhÆ° là mảnh vÆ°á»n nhiệt Ä‘á»›i nhá» trên bè.
Khi những ngÆ°á»i châu Âu đầu tiên đổ bá»™ lên những h òn đảo ở Pô-li-nê-di há» Ä‘ ã thấy ngay những khu vá»±c trồng khoai lang khá lá»›n, ở trên đảo Pa-cÆ¡, ở Ha-oai và Tân Tây Lan. Loại khoai nà y c òn được trồng ở những đảo khác mà chỉ có ở Pô-li-nê-di. Phần đất ở quá vá» phÃa tây chÆ°a biết đến loại khoai nà y. Trồng khoai là má»™t công việc canh tác quan trá»ng nhất ở những h òn đảo hẻo lánh, ở đó ngoà i khoai ra, ngÆ°á»i thổ dân dùng cá là m thá»±c phẩm chÃnh để sinh sống. Theo truyá»n thuyết, chÃnh Ti-ki cùng vợ là Pa-ni Ä‘ ã từ bá» nÆ¡i quê hÆ°Æ¡ng của tổ tiên, Ä‘em loại khoai nà y đến và trở thà nh má»™t loại lÆ°Æ¡ng thá»±c quan trá»ng. Những truyá»n kỳ của Tân Tây Lan kể lạ i rằng khoai đã vượt đại dÆ°Æ¡ng trên những con thuyá»n không phải là loại thuyá»n Ä‘á»™c má»™c, mà là những bè gá»— ghép lại bằng dây thừng.
NhÆ° Ä‘ ã biết, châu Mỹ trÆ°á»›c khi có mặt ngÆ°á»i Âu, là nÆ¡i duy nhất trên thế giá»›i có khoai. Giống khoai I-pô-mê-a Ba-ta-ta mà Công Ti-ki mang đến đảo, chÃnh là giống khoai mà ngÆ°á»i Anh-Ä‘iêng ở Pê-ru Ä‘ ã trồng từ thá»i thượng cổ. Khoai phÆ¡i khô là thứ lÆ°Æ¡ng thá»±c quan trá»ng trong hà nh tr ình của những ngÆ°á»i Ä‘i biển Pô-li-nê-di cÅ©ng nhÆ° của thổ dân đất nÆ°á»›c Pê-ru xa xÆ°a.
Trên những đảo ở Thái Bình DÆ°Æ¡ng, khoai chỉ má»c nếu được ngÆ°á»i chăm sóc cẩn tháºn; do khoai không chịu nÆ°á»›c biển, nên không thể giải thÃch rằng ở những đảo cách xa nhau có giống khoai nà y là do các d òng hải lÆ°u từ Pê-ru mang đến trên má»™t chặng Ä‘Æ°á»ng dà i tám ngh ìn cây số. Cách giải thÃch má»™t vấn Ä‘á» quan trá»ng nhÆ° váºy cà ng không c òn giá trị nếu ngÆ°á»i ta nghÄ© đến việc là m quan trá»ng của các nhà ngôn ngữ há»c cho rằng ở tất cả những h òn đảo rải rác rất xa nhau cÅ©ng nhÆ° những ngÆ°á»i Anh-Ä‘iêng cổ xÆ°a của đất nÆ°á»›c Pê-ru Ä‘á»u cùng gá»i tên giống khoai nà y là Cu-ma-ra. Tên Cu-ma-ra cùng theo giống khoai vượt qua các biển cả.
Má»™t loại cây khác trồng ở Pô-li-nê-di mà trên bá» hiện có, đó là giống bầu náºm, La-giê-na-ni-a Uan-ga-rÃt mà vá» của nó quan trá»ng không kém g ì quả. NgÆ°á»i Pô-li-nê-di Ä‘em hÆ¡ vá» và o lá»a cho khô dùng để Ä‘á»±ng nÆ°á»›c. Loại cây nà y trồng ở vÆ°á»n, cÅ©ng không thể sinh sôi nảy nở má»™t cách hoang dại qua đại dÆ°Æ¡ng được. NgÆ°á»i Pô-li-nê-di cổ xÆ°a và dân tá»™c nguyên thủy của Pê-ru Ä‘á»u cùng có giống bầu náºm nà y. Những quả bầu tÆ°Æ¡ng tá»± dùng Ä‘á»±ng nÆ°á»›c Ä‘ ã được t ìm thấy trong những ngôi má»™ cổ thá»i tiá»n sá» tại bá» biển Pê-ru. Tại đây, những ngÆ°á»i dân đánh cá vẫn dùng Ä‘á»±ng nÆ°á»›c hà ng bao nhiêu thế ká»· trÆ°á»›c khi những ngÆ°á»i nÆ°á»›c ngoà i đầu tiên đến những đảo ở Thái B ình DÆ°Æ¡ng. Tên gá»i quả bầu náºm nà y bằng tiếng Pô-li-nê-di và Ki-mi, có trong từ vá»±ng của ngÆ°á»i Anh-Ä‘iêng ở Trung Mỹ, cái nôi của ná»n văn minh Pê-ru. Ngoà i má»™t số Ãt hoa quả lạ khác t ình cỠđược chá»n ra mà chúng tôi phải ăn trong mấy tuần, trÆ°á»›c khi chúng bị thối, chúng tôi c òn má»™t loại quả cÅ©ng giữ má»™t vai trò quan trá»ng nhÆ° khoai, trong lịch sá» của Thái B ình DÆ°Æ¡ng, đó là hai trăm quả dừa, nÆ°á»›c thÆ¡m mát và là m cho hà m chúng tôi má»i dừ v ì nhai cùi dừa. Nhiá»u quả đã nảy mầm chỉ trong mÆ°Æ¡i tuần lá»… trên biển, chúng tôi Ä‘ ã có mÆ°á»i hai cây dừa non cao Ä‘á»™ ba mÆ°Æ¡i phân, nụ Ä‘ ã nở và những lá xanh non má»ng nÆ°á»›c Ä‘ ã nhú ra.
TrÆ°á»›c thá»i kỳ CrÃt-xtốp Cô-lông, cây dừa Ä‘ ã má»c cả ở eo Pa-na-ma và Nam Mỹ. Theo nhà biên niên sá» A-vi-ê-đô khi ngÆ°á»i Tây Ban Nha đến đây, bá» biển Pê-ru ở Thái B ình DÆ°Æ¡ng Ä‘ ã thấy các cây dừa má»c bạt ngà n. Và o thá»i kỳ đó, những đảo ở Pô-li-nê-di, từ lâu Ä‘ ã có loại cây nà y. Những nhà thá»±c váºt há»c cÅ©ng không thể khẳng định chắc chắn rằng giống dừa từ đâu đến. Tóm lại là , giỠđây ngÆ°á»i ta có thể tin chắc rằng, dù quả dừa có má»™t lá»›p vá» tốt, cÅ©ng không thể nà o vượt đại dÆ°Æ¡ng nếu không có con ngÆ°á»i mang Ä‘i. Những quả dừa mà chúng tôi mang theo ở trong sá»t, vẫn ăn được và vẫn có khả năng nảy mầm trong suốt chuyến Ä‘i nà y. Chúng tôi Ä‘ ã để má»™t ná»a số dừa cùng vá»›i số thá»±c phẩm đặc biệt ở tr ong lòng bè, ở đây sóng luôn luôn trà n và o và tất cả số dừa đó bị há»ng. Vả lại không má»™t quả dừa nà o thả xuống biển lại có thể nổi và trôi nhanh hÆ¡n chiếc bè gá»— ban-xa được gió đẩy Ä‘i. Äối vá»›i quả dừa trôi trên biển, nÆ°á»›c biển mặn thấm và o mắt dừa sẽ là m há»ng, hoặc khi trôi lá»nh bá»nh trên biển, những cá, cua hoặc những sinh váºt khác thấy dừa có thể ăn được chắc cÅ©ng không tha, váºy th ì quả dừa là m sao có thể tồn tại để trôi giạt từ thế giá»›i bên nà y sang thế giá»›i bên kia đại dÆ°Æ¡ng.
Thỉnh thoảng và o những ngà y yên tÄ©nh, chúng tôi thấy báºp bá»nh trên mặt sóng, ngay bên cạnh, má»™t chiếc lông chim trắng toát. Tuy cách đất liá»n nÆ¡i gần nhất đến hà ng ngà n hải l ý, chúng tôi vẫn thÆ°á»ng gặp những con chim hải âu lạc l õng và các loà i chim khác có khả năng ngủ ở trên mặt nÆ°á»›c. Lại gần chiếc lông chim và nh ìn tháºt kỹ chúng tôi thấy hai, ba con váºt nhá» bám và o cùng trôi theo gió. Khi thấy chiếc bè sắp vượt qua Ä‘i nhanh hÆ¡n, có chá»— cho chúng bám, là chúng lao ra rất nhanh, từ trên mặt nÆ°á»›c leo ngay lên bè, bá» lại chiếc lông chim trôi giạt trên biển. Chiếc Công Ti-ki nhÆ° váºy lại có thêm những hà nh khách lén lút. Äó là những loại cua nhá» chuyên sống ở đại dÆ°Æ¡ng. Chúng chỉ to bằng móng tay, trừ trÆ°á»ng hợp ngoại lệ, và là thức ăn ngon cho những tay đô váºt ở trên bè. Giống cua nà y rất thÃnh, thấy có gì ăn được là chúng đến ngay. Má»™t con cá chuồn, rÆ¡i và o khe gá»— mà ngÆ°á»i nấu bếp không trông thấy, sáng hôm sau Ä‘ ã có hà ng chục con Ä‘ang dùng cà ng xâu xé con cá. ThÆ°á»ng thÆ°á»ng thấy ngÆ°á»i đến là chúng sợ h ãi bá» chạy.
Trong má»™t cái lá»— ở cây gá»— phÃa sau, có má»™t con cua rất háu ăn mà chúng tôi gá»i tên nó là Giô-han. CÅ©ng nhÆ° con vẹt là má»™t con váºt vui nhá»™n được nuông chiá»u nhất, con cua Giô-han cÅ©ng được chấp nháºn và o x ã há»™i nhá» bé của chúng tôi. Má»—i ngÆ°á»i đến thay ca trá»±c Ä‘á»u mang theo Ãt vụn bánh hay má»™t mẩu cá, cúi xuống lá»— là nó chạy ra giÆ¡ cà ng để xin ăn. Dùng cà ng lấy xong, nó lủi ngay và o trong lá»— nÃch đầy bụng, nhÆ° chú há»c tr ò háu ăn. Các con cua nà y bám đầy nhÆ° ruồi và o các quả dừa bị nÆ°á»›c biển là m há»ng và đang lên men hoặc chúng kiếm ăn bằng những phù du bị sóng hắt lên bè. Từ khi biết những sinh váºt nhá» bé nà y là thức ăn rất ngon, nên má»—i lần kiếm cÅ©ng đủ được má»™t miếng. Loà i phù du nà y hầu nhÆ° không nh ìn thấy rõ, nổi lá»nh bá»nh nhiá»u vô kể ở đại dÆ°Æ¡ng chứa nhiá»u chất dinh dưỡng. Cá và chim biển nà o không ăn trá»±c tiếp phù du th ì chúng ăn cá và các hải váºt khác sống bằng phù du. Phù du là tên chung chỉ hà ng ngh ìn sinh váºt nhá» các loại mà mắt có thể trông thấy hoặc quá bé không thấy. Äó là những phù du thá»±c váºt và má»™t số khác là trứng cá hoặc phù du Ä‘á»™ng váºt. Phù du Ä‘á»™ng váºt sống nhá» và o phù du thá»±c váºt và phù du thá»±c váºt sống nhá» và o mô-ni-ác, và ni-tÆ¡-rÃt cùng ni-tÆ¡-rát được tạo ra từ những phù du Ä‘á»™ng váºt chết. Cùng má»™t lúc, chúng sống nhá» và o nhau, chúng tạo thà nh má»™t nguồn lÆ°Æ¡ng th á»±c cho tất cả những gì Ä‘ang sống trong và dÆ°á»›i đáy biển. Chúng có nhiá»u, không phải v ì kÃch thÆ°á»›c lá»›n mà v ì số lượng lá»›n. Má»™t cốc nÆ°á»›c có phù du chứa đến hà ng ngà n những sinh váºt nhá» bé đó.
Nhiá»u lần Ä‘ ã có ngÆ°á»i chết đói trên biển v ì há» không tìm được cá đủ lá»›n để bắt bằng lao, lÆ°á»›i hoặc lưỡi câu. Ở trong trÆ°á»ng hợp nhÆ° váºy chÃnh há» Ä‘ang bÆ¡i Ä‘i trong nÆ°á»›c cháo cá lo ãng. Nếu ngoà i những lưỡi câu và lÆ°á»›i, há» có thêm má»™t dụng cụ để vá»›t lá»›p tảo xung quanh, há» sẽ thấy má»™t nguồn thá»±c phẩm rất bổ; đó là phù du. Trong tÆ°Æ¡ng lai có lẽ con ngÆ°á»i sẽ có ý định thu hoạch phù du trên biển nhÆ° há» Ä‘ ã thu hoạch lúa từ lâu ở trên đất liá»n. Riêng má»™t hạt lúa chẳng là m được g ì nhÆ°ng vá»›i số lượng lá»›n nó Ä‘ ã trở thà nh lÆ°Æ¡ng thá»±c. Äứng trên các con tà u Ä‘i biển, tôi Ä‘ ã có dịp nhìn thấy cá voi từ xa, và thấy cá voi nhồi rÆ¡m ở Viện bảo tà ng, nhÆ°ng chÆ°a bao giá» h ình dáng khổng lồ của nó cho tôi cảm giác giống nhÆ° khi thấy loà i Ä‘á»™ng váºt máu nóng nhÆ° con ngá»±a hay con voi. DÄ© nhiên vá» mặt sinh há»c mà nói, tôi thừa nháºn cá voi là loà i Ä‘á»™ng váºt có vú nhÆ°ng vá» bản chất của nó tôi cho rằng đó là má»™t loại cá lá»›n máu lạnh. Cảm nghÄ© của chúng tôi không giống nhau khi những con cá voi lá»›n bÆ¡i gần bè.
Má»™t hôm, nhÆ° thÆ°á»ng lệ, chúng tôi thÆ°á»ng ngồi ăn ở ngay mép bè để tiện cúi xuống rá»a bát Ä‘Ä©a, b á»—ng nhiên chúng tôi hoảng hồn nghe thấy tiếng phì phò nhÆ° má»™t con ngá»±a Ä‘ang bÆ¡i và thấy má»™t con cá voi rất lá»›n bÆ¡i đến gần chằm chằm nh ìn chúng tôi, gần đến ná»—i trông thấy khe mang của nó bóng nhẫy nhÆ° chiếc già y da đánh xi bóng loáng. Tháºt là kỳ lạ khi tr ên biển cả lại nghe thấy tiếng thở phì phò bằng phổi của váºt sống ở biển; trong khi đó, má»i sinh váºt ở đây bÆ¡i Ä‘i đó đây, lặng lẽ, không có buồng phổi, đôi mang rung lên. Kỳ lạ đến ná»—i chúng tôi nhÆ° thấy có má»™t cảm t ình nồng háºu đối vá»›i cá voi, ngÆ°á»i há» hà ng xa vá»›i loà i ngÆ°á»i, và cÅ©ng nhÆ° chúng tôi hiện nay Ä‘Æ°Æ¡ng phiêu lÆ°u ra táºn biển cả xa xôi. Không giống nhÆ° cá máºp voi, vẻ lạnh lùng, đầu nhÆ° đầu cóc, không đủ thông minh để Ä‘Æ°a mÅ©i ra khá»i mặt nÆ°á»›c để hÃt thở không khà trong là nh. Äằng nà y chúng tôi thấy trÆ°á»›c mặt m ình con váºt giống nhÆ° con hà m ã vui tÃnh nhÆ° được nuôi dưỡng tốt trong má»™t vÆ°á»n thú và điá»u là m cho chúng tôi vô cùng có cảm t ình vá»›i nó, là nó thở hÃt trÆ°á»›c khi biến sâu và o biển cả. Chúng tôi c òn thÆ°á»ng xuyên gặp những cá heo là cá có vú nhá», có răng, Ä‘i hà ng Ä‘Ã n, bÆ¡i tung tăng quanh bè chúng tôi và đôi khi có cả những con cá nhà táng lá»›n và cá voi khổng lồ, Ä‘i lẻ tẻ hoặc từng nhóm và i con. Nh ìn vá» phÃa chân trá»i, chúng bÆ¡i, phun lên các cá»™t nÆ°á»›c, nhÆ° những con tà u hoặc c òn ghé đầu và o bè chúng tôi. Lần đầu tiên chúng tôi chỠđợi bị húc và o bè, khi má»™t con cá voi to đổi hÆ°á»›ng hung hăng lao thẳng đến bè chúng tôi. Tiến lại gần, nó nhấc đầu khá»i mặt nÆ°á»›c, chúng tôi nghe thấy tiếng thở nặng ná», từng hÆ¡i dà i của nó.
Con dÆ¡i khác con chim thế nà o t hì cá voi cÅ©ng khác vá»›i con cá nhÆ° váºy, nó giống nhÆ° má»™t con thú váºt khổng lồ, xấu xÃ, có lá»›p da dà y Ä‘ang khó nhá»c bÆ¡i trên biển. Nó bÆ¡i ở mạn trái bè, chá»— chúng tôi Ä‘ang đứng vá»›i nhau, trừ má»™t bạn Ä‘ang ở trên cá»™t buồm kêu lên báo cho biết c òn đến bảy, tám con nữa Ä‘ang bÆ¡i theo hÆ°á»›ng nà y. Cái trán Ä‘en bóng của con cá voi thứ nhất cách chúng tôi chừng hai mét th ì nó lặn xuống. Chúng tôi trông thấy má»™t khối khổng lồ xanh Ä‘en lÆ°á»›t êm dÆ°á»›i chiếc bè, đúng ngay dÆ°á»›i chân chúng tôi. Nó đứng nguyên không cá» Ä‘á»™ng, c òn chúng tôi không má»™t ai dám thở mạnh nhìn thấy cái lÆ°ng đồ sá»™ gồ cong lên của cá voi, dà i hÆ¡n chiếc bè rất nhiá»u. Sau đó nó từ từ lặn xuống mặt biển xanh biếc và biến Ä‘i mất. Trong khi đó Ä‘Ã n cá voi Ä‘ang tiến lại gần nhÆ°ng không có má»™t con nà o để ý đến chúng tôi.
Cá voi thÆ°á»ng á»· và o sức mạnh ghê gá»›m của nó; dùng Ä‘uôi đánh đắm những tà u săn khi nó thấy bị tấn công trÆ°á»›c. Suốt cả buổi sáng chúng tôi thấy chúng lởn vởn ở quanh chúng tôi và o những nÆ¡i không ngá» tá»›i, vừa phun nÆ°á»›c vừa thở, nhÆ°ng không má»™t con nà o đụng tá»›i bè và bánh lái. Chúng có vẻ sung sÆ°á»›ng được vẫy vùng trên mặt sóng đầy ánh nắng. Äến trÆ°a, nhÆ° má»™t mệnh lệnh phát ra, cả Ä‘Ã n lặn xuống và biến mất. Chuyện tháºt là nhÆ° thế.
Ở trên bè, không phải chúng tôi chỉ thấy cá voi. Láºt chiếu nằm lên, qua các khe hở các thân cây gá»—, là nhìn thấy là n nÆ°á»›c xanh biếc trong veo. Chỉ cần không cá» Ä‘á»™ng má»™t lúc sẽ thấy những vây lÆ°ng và vây ngá»±c hoặc cả má»™t con cá Ä‘ang lượn lá». Chỉ cần các khe rá»™ng hÆ¡n ngón tay cái là chúng tôi có thể vừa nằm vừa câu Ä‘Ã ng hoà ng. Những con cá có vẻ trung thà nh nhất vá»›i chiếc bè là những con cá hoa tiêu và cá hồng. Từ lúc con cá hồng đầu tiên theo chúng tôi ở Ca-lao, trong chuyến Ä‘i nà y không má»™t ngà y nà o mà chúng tôi không thấy những con cá hồng lá»›n ở quanh chiếc bè. Không hiểu có cái gì đã lôi cuốn chúng hoặc chúng thÃch thú được bÆ¡i dÆ°á»›i má»™t chiếc mái nổi hoặc chúng có thể kiếm ăn ở mảnh vÆ°á»n đầy rêu tảo và hến bám l òng thòng ở những cây gá»— và chèo lái.
Thoạt đầu, chiếc bè là những cây gá»— xanh tÆ°Æ¡i, nhẵn nhụi nhÆ°ng rồi những đám rêu tảo Ä‘ ã phủ đầy vá»›i tốc Ä‘á»™ nhanh ghê gá»›m đến ná»—i chiếc Công Ti-ki váºt vá» lÆ°á»›t trên sóng trông nhÆ° má»™t vị thần biển đầy rêu. Äám rêu tảo xanh Ä‘ ã trở thà nh nÆ¡i trú ngụ hiếm có cho những con cá nhá» xÃu và những du khách lén lút: những con cua. Trong má»™t thá»i gian, chúng tôi phải chịu Ä‘á»±ng sá»± xâm nháºp của những con kiến Ä‘en nhá». Chúng ở trong má»™t và i cây gá»— và má»™t khi trên biển, gá»— bị thấm ẩm, đẩy chúng chui ra kéo nhau và o các túi ngủ của chúng tôi. Chá»— nà o cÅ©ng thấy chúng. Chúng tôi bị đốt và hà nh hạ đến ná»—i phải nghÄ© rằng có lẽ chúng định Ä‘uổi chúng tôi ra khá»i bè. NhÆ°ng dần dần Ä‘á»™ ẩm ngà y cà ng cao, chúng thấy rằng biển cả không phải là nÆ¡i trú thÃch hợp vá»›i chúng và chỉ có má»™t và i con lẻ tẻ chịu Ä‘á»±ng cho đến khi cuá»™c hà nh tr ình kết thúc.
Ngoà i giống cua ra, những Ä‘á»™ng váºt thÃch ở trên bè là giống hến, dà i từ hai đến ba phân. Ở phÃa kÃn gió, hến sinh sôi nảy nở đến hà ng trăm con, nhiá»u đến ná»—i vừa ăn các con trÆ°á»›c, các ấu trùng Ä‘ ã nở rồi. Hến ăn ngon và mát, nhÆ°ng Ä‘em trá»™n dầu dấm vá»›i rêu tảo, th ì không ngon lắm. Loà i cá hồng không thấy kiếm ăn ở vÆ°á»n rau chúng tôi, nhÆ°ng vẫn thấy chúng kiên nhẫn bÆ¡i dÆ°á»›i những thân cây gá»—, bụng lóng lánh. Loà i cá hồng ở những biển miá»n nam, tên thÆ°á»ng gá»i là Cô-ri-phen, là má»™t giống cá nhiệt Ä‘á»›i nhiá»u mà u sắc, dà i từ má»™t mét đến má»™t mét ba mÆ°Æ¡i nhăm, m ình dẹt, có đầu và cổ rất dà i. Chúng tôi Ä‘ ã bắt má»™t con dà i má»™t mét bốn mÆ°Æ¡i ba, vá»›i đầu dà i tá»›i ba mÆ°Æ¡i bảy phân. Mà u sắc của cá hồng rất đẹp. Ở dÆ°á»›i nÆ°á»›c, nó lấp lánh mà u xanh lam và xanh lục, vây và ng óng ánh, nhÆ°ng khi vá»›t nó lên mạn bè, chúng tôi hết sức ngạc nhiên khi nó hấp hối, mà u sắc nó thay đổi dần dần. Thoạt tiên là mà u xám bạc Ä‘iểm chấm Ä‘en và cuối cùng mà u trắng bạc hoà n toà n. Sá»± thay đổi mà u chỉ diá»…n ra trong khoảng bốn, năm phút để rồi trở lại dần dần mà u cÅ©. Ngay khi ở dÆ°á»›i nÆ°á»›c, giống Cô-ri-phen đôi khi thay đổi mà u nhÆ° con kỳ nhông và chúng tôi thÆ°á»ng phát hiện thấy "loại cá má»›i", có mà u da hồng và khi nh ìn tháºt kỹ lại vẫn là ngÆ°á»i bạn đồng hà nh quen thuá»™c, đó là cá hồng.
Vá»›i trán cao giống nhÆ° loà i chó bun-đô, con váºt bắt mồi xé nÆ°á»›c, lao theo Ä‘Ã n cá Ä‘ang chạy trốn nhÆ° má»™t ngÆ° lôi được phóng Ä‘i. Lúc nà o khoái chÃ, con cá hồng nghiêng m ình lấy Ä‘Ã nhảy lên khá»i mặt nÆ°á»›c rồi lại rÆ¡i xuống. Tiếng bà nh bạch cứ Ä‘á»u đặn nhÆ° váºy và là m bắn lên những cá»™t nÆ°á»›c. Vừa rÆ¡i xuống biển, nó lại nhảy và cứ thế liên tiếp trên mặt sóng của biển cả. Khi chúng khó chịu nhÆ° lúc bị bắt lên mạn bè, nó cắn chúng tôi. Toóc-xten Ä‘ ã sÆ¡ ý để bà n chân gần mõm nó và bị đợp má»™t miếng khá mạnh là m cho anh Ä‘i kháºp khiá»…ng mất Ãt lâu v ì ngón chân cái bị cắn phải quấn vải. Lúc trở vá», chúng tôi má»›i được biết là loà i cá nà y thÆ°á»ng tấn công và ăn thịt những ngÆ°á»i tắm biển. Tháºt hú vÃa! Ngà y nà o chúng tôi cÅ©ng tắm mà không hỠđể ý đến những loà i cá nà y. Chúng thá»±c sá»± là những Ä‘á»™ng váºt bắt mồi n guy hiểm, chúng tôi đã thấy trong bụng nó có những con bạch tuá»™c và cá chuồn còn nguyên vẹn. Chúng tôi thấy loà i cá hồng rất thÃch ăn cá chuồn. Thấy tiếng Ä‘áºp trên mặt nÆ°á»›c là chúng lao đến ngay má»™t cách mù quáng, hy vá»ng đó là cá chuồn.
Có má»™t buổi sáng , chúng tôi còn Ä‘ang ngái ngủ, mắt nhắm mắt mở, ra khá»i ca-bin nhúng bà n chải răng xuống biển bá»—ng nhiên chúng tôi choà ng tỉnh giáºt bắn ngÆ°á»i thấy má»™t con cá khoảng ba mÆ°Æ¡i cân Anh từ dÆ°á»›i bè lao nhanh ra nhÆ° chá»›p, gá»i chiếc bà n chải răng má»™t cách thất vá»ng. Và cho đến khi chúng tôi Ä‘ang ăn sáng ở cạnh bè, má»™t con cá hồng nhảy lên là m chúng tôi Æ°á»›t từ đầu đến chân, nÆ°á»›c bắn cả và o thức ăn.
Toóc-xten là má»™t ngÆ°á»i sát cá. Má»™t hôm, Ä‘ang ăn cÆ¡m trÆ°a, Toóc-xten Ä‘á»™t nhiên buông Ä‘Ä©a, th ò tay xuống biển. Trong khi chúng tôi chÆ°a biết chuyện g ì xảy ra, thấy nÆ°á»›c biển sủi lên và má»™t con cá hồng Ä‘ ã rÆ¡i và o giữa chúng tôi. Th ì ra Toóc-xten đã nắm má»™t đầu dây nổi ở gần bè và giáºt lên, ở đầu dây Ä‘ ã có má»™t con cá hồng bị cắn câu mà mấy ngà y trÆ°á»›c đây nó Ä‘ ã cắn đứt dây của E-rÃch trong khi anh Ä‘ang câu. Không má»™t ngà y nà o là không có sáu, bảy con cá hồng theo chúng tôi, bÆ¡i quanh bè và bÆ¡i dÆ°á»›i bè. Và o những ngà y xấu trá»i, chỉ có hai, ba con nhÆ°ng đến hôm sau có thể lên tá»›i ba, bốn chục con.
Nói chung, nếu muốn ăn cá tÆ°Æ¡i chỉ cần báo cho nhà bếp hai mÆ°Æ¡i phút trÆ°á»›c. Anh ta chỉ việc buá»™c dây và o má»™t chiếc gáºy tre ngắn, lưỡi câu móc mồi bằng ná»a con cá chuồn. Nhanh nhÆ° chá»›p, má»™t con cá hồng xé nÆ°á»›c lao đến Ä‘á»›p mồi và đằng sau c òn hai, ba con khác. Äây là má»™t loại cá chắc thịt, câu lên ăn ngay, thịt nạc và thÆ¡m giống nhÆ° thịt cá thu và cá hồi. Có thể để đến hai ngà y sau mà cá chÆ°a bị há»ng, nhÆ° thế cÅ©ng thừa đủ v ì biển cả còn có bao nhiêu là cá.
Vá»›i loà i cá hoa tiêu, chúng tôi là m quen bằng cách khác. Những con cá máºp đã dẫn chúng đến và để lại cho chúng tôi sau khi cắn chúng chết. Äi trên biển không bao lâu chúng tôi Ä‘ ã gặp con cá máºp đầu tiên. Và sau đó, việc gặp cá máºp là chuyện hà ng ngà y. Thỉnh thoảng nó lượn đến thăm thú chiếc bè rồi lại tiếp tục Ä‘i săn mồi, sau khi lượn quanh chúng tôi và i lần. NhÆ°ng nói chung, nó theo vết chúng tôi, bÆ¡i ngay ở sau bánh lái khi th ì ở mạn phải, khi thì ở mạn trái, rất lặng lẽ, thỉnh thoảng quẫy nhẹ Ä‘uôi để Ä‘i cho bằng tốc Ä‘á»™ của bè. DÆ°á»›i là n nÆ°á»›c biển và ánh nắng, m ình nó xanh xám trông gần nhÆ° nâu. Theo nhịp sóng, nó lá»nh bá»nh khi lên, khi xuống chiếc vây luôn luôn dá»±ng đứng lên nhÆ° hăm dá»a. Và o những hôm biển Ä‘á»™ng, các ngá»n sóng nâng cá máºp lên cao hÆ¡n bè, lúc nà y được dịp nh ìn ngang thân nó chẳng khác gì nó Ä‘ang ở trong lồng kÃnh, trong khi nó vẫn lừng lững tiến vá» phÃa chúng tôi cùng má»™t Ä‘Ã n cá hoa tiêu Ä‘ang hốt hoảng dẫn đầu. Trong má»™t và i giây, ngÆ°á»i ta tưởng nhÆ° con cá máºp và đà n cá há»™ tống sẽ lao thẳng lên bè, những chiếc bè Ä‘ ã ngoan ngoãn nghiêng theo chiá»u gió, cưỡi lên đầu ngá»n sóng để lại thụt xuống phÃa bên kia sóng. Do đồn đại và dáng hung h ãn của nó nên những ngà y đầu của cuá»™c hà nh tr ình, chúng tôi rất ngại loà i cá nà y. Trong thân mình đầy năng Ä‘á»™ng của nó chứa Ä‘á»±ng má»™t sức mạnh ghê gá»›m, những bắp thịt thép. Chiếc đầu to bẹt cùng đôi mắt nhá» xanh nhÆ° mắt mèo biểu hiện má»™t sá»± phà m ăn tà n nhẫn. M õm nó rất to, có thể nuốt cả quả bóng đá. Khi ngÆ°á»i giữ lái kêu lên "Cá máºp ở bên phải" hoặc "bên trái có cá máºp", tất cả chúng tôi Ä‘á»u trá»±c sẵn ở bên bè, trong tay cầm lao và câu liêm. Nó thÆ°á»ng lượn quanh chúng tôi, chiếc vây lÆ°ng sát gần các cây gá»—. Sá»± kiêng nể của chúng tôi cà ng tăng lên khi những ngá»n Ä‘inh ba đâm và o lá»›p da lÆ°ng dà y nhÆ° vá» thép bóng nhẫy bị quằn lại, các mÅ©i lao bị g ãy trong cuá»™c chiến đấu gay go. Nếu chúng tôi có thể đâm thủng được lá»›p da nó, thấu đến lá»›p sụn và các thá»› thịt, th ì chắc chắn sẽ là má»™t cuá»™c váºt lá»™n Ä‘iên cuồng là m cho nÆ°á»›c biển sủi lên quanh chúng tôi cho đến lúc nó thoát và biến Ä‘i, để lại trên mặt nÆ°á»›c má»™t lá»›p dầu.
Äể khá»i phà mÅ©i lao cuối cùng, chúng tôi Ä‘em những lưỡi câu to nhất, buá»™c liá»n lại vá»›i nhau, giấu và o trong má»™t con cá hồng. Vứt con cá mồi đó xuống biển, chúng tôi c òn cẩn tháºn dòng theo rất nhiá»u dây thép buá»™c chặt và o dây thừng cấp cứu. Cháºm chạp, bình tÄ©nh, con cá máºp lại gần, hếch mõm lên mặt nÆ°á»›c rồi Ä‘á»™t nhiên há miệng Ä‘á»›p ngay con mồi. Con cá máºp Ä‘ ã bị mắc câu. Nó bắt đầu giãy giụa là m cho nÆ°á»›c biển nhÆ° sôi lên. Chúng tôi vẫn cầm cá»± tốt mặc cho nó cưỡng lại và kéo nó đến cây gá»— phÃa sau bè, nhÆ° chỠđợi Ä‘iá»u sắp xảy ra, m õm há chìa ra hai hà m răng nhá»n nhÆ° răng cÆ°a Ä‘e dá»a chúng tôi. Lợi dụng má»™t con sóng đánh tá»›i và rêu trÆ¡n, chúng tôi kéo nó ra phÃa đầu bè. Sau khi v òng dây thừng quanh vây Ä‘uôi nó, chúng tôi vá»™i tản ngay ra xa để tránh nó giãy giụa phản ứng. Chúng tôi đã tìm thấy đầu mÅ©i lao ở trong phần sụn của xÆ°Æ¡ng sá» con cá máºp đầu tiên nà y và cho rằng đó là nguyên nhân là m suy yếu sức chống cá»± của nó. Theo phÆ°Æ¡ng pháp nà y, vá» sau chúng tôi đánh được rất nhiá»u loà i cá máºp rất dá»… dà ng. Cá máºp váºn Ä‘á»™ng rất nặng ná», đôi khi nó vùng vẫy m ãnh liệt nhÆ°ng nó lại dá»… nản v ì bị chế ngá»±. Không bao giá» nó dùng hết sức mạnh ghê gá»›m của nó, nếu chúng tôi giữ dây tháºt căng và không chịu ná»›i dù má»™t ngón tay trong cuá»™c váºn lá»™n đến cùng nà y. Những con chúng tôi đánh được thÆ°á»ng dà i khoảng hai đến ba mét, mà u xanh lÆ¡ hoặc nâu. Chúng có lá»›p da dà y đến ná»—i dùng hết sức đâm mÅ©i dao nhá»n vẫn không thể nà o xuyên qua được. Da bụng nó dà y cÅ©ng không kém da lÆ°ng. Duy chỉ có năm cái mang ở má»—i bên phÃa sau đầu là có thể sát thÆ°Æ¡ng được. Má»—i khi kéo cá máºp lên, trê n mình nó thÆ°á»ng có những con cá rê-mo-ra Ä‘en và nhá»›p nhúa bám chặt lấy. Loà i cá nà y trên đỉnh đầu có má»™t bá»™ pháºn nhÆ° cái v òi hút hình tròn, khi nó đã bám và o, dù cầm Ä‘uôi kéo cÅ©ng không ra.
NhÆ°ng nó lại có thể tá»± nhả ra và má»™t giây sau lại bám chặt và o chá»— khác. Và nếu nhÆ° nó không muốn bám và o ông bạn cÅ© nữa, v ì ông nà y vÄ©nh viá»…n không trở lại biển, láºp tức nó nhảy qua khe các cây gá»— bÆ¡i Ä‘i t ìm má»™t con cá máºp khác. Trong khi chÆ°a t ìm được cá máºp, nó bám và o những con cá khác. Giống cá rê-mo-ra nà y thÆ°á»ng dà i từ má»™t ngón tay đến gần hai gang. Chúng tôi Ä‘ ã thỠáp dụng phÆ°Æ¡ng pháp cổ truyá»n mà thổ dân đôi khi vẫn là m để bắt giống cá nà y. Há» buá»™c má»™t sợi dây và o Ä‘uôi cá và thả cho nó Ä‘i. Con cá nà y sẽ bám chặt và o má»™t con cá mà nó trông thấy, và ngÆ°á»i Ä‘i câu chỉ việc kéo dây vá». NhÆ°ng chúng tôi không có may mắn ấy: má»—i lần chúng tôi thả má»™t con cá ép Ä‘uôi buá»™c dây, là nó lại bám ngay và o thân cây gá»— ở bè mà nó tưởng đó là má»™t con cá máºp lá»›n. Chúng tôi cố kéo mà nó cÅ©ng không rá»i ra. Dần dần chúng tôi nháºn thấy rằng má»™t số cá ép nhá» vẫn bÆ°á»›ng bỉnh bám và o những lá»›p vá» hà theo chúng tôi qua Thái B ình DÆ°Æ¡ng. Giống cá rê-mô-ra vừa xấu vừa đần Ä‘á»™n, nên chúng tôi không thÃch bằng loà i cá hoa tiêu thông minh và nhanh nhẹn. Cá hoa tiêu giống nhÆ° Ä‘iếu x ì gà , là loại cá nhá», mình vằn, thÆ°á»ng Ä‘i hà ng Ä‘Ã n bÆ¡i rất nhanh, dẫn đầu cho cá máºp. NgÆ°á»i ta gá»i nó vá»›i cái tên nhÆ° váºy v ì cho rằng nó chuyên dẫn Ä‘Æ°á»ng cho giống cá máºp mù dở. Thá»±c ra nó chỉ là bạn Ä‘Æ°á»ng của cá máºp, và hà nh Ä‘á»™ng Ä‘á»™c láºp, nếu phát hiện thấy những thứ kiếm ăn được. Nó thÆ°á»ng há»™ tống cá máºp, vị chúa tể của nó, cho đến giây phút cuối cùng. Không nhÆ° loà i cá rê-mô-ra luôn luôn bám chặt và o da cá máºp, cá hoa tiêu trở nên rất lúng túng khi cá máºp bị đánh bắt. Nó bÆ¡i tha thẩn má»i chá»— cuống cuồng Ä‘i t ìm cá máºp và bao giá» nó cÅ©ng trở lại lượn quanh mÅ©i bè nÆ¡i cá máºp mất tÃch. ChỠđợi m ãi không thấy cá máºp trở lại, nó lại Ä‘i tìm vị chúa tể má»›i, mà chẳng có chúa tể nà o nó thấy xứng đáng nhÆ° chiếc Công Ti-ki. Từ trên bè cúi xuống, ngáºp đầu trong là n nÆ°á»›c biển trong veo, chiếc bè trông nhÆ° bụng con quái váºt biển. Mái chèo lái tá»±a nhÆ° cái Ä‘uôi, những chiếc vây là những mảnh gá»— chống giạt có những cá hoa tiêu Ä‘ang bÆ¡i bên nhau. Chúng không nháºn thấy chiếc đầu ngÆ°á»i mà xung quanh nÆ°á»›c Ä‘ang sủi bá»t, trừ má»™t hai con trông th ấy đã tách khá»i Ä‘Ã n lao ra nhÆ° mÅ©i tên, hếch mÅ©i lên rồi sau đó lại b ình thản trở vá» hà ng ngÅ©. Chúng chia thà nh hai Ä‘Ã n, để Ä‘i tuần tra. Phần lá»›n bÆ¡i ở bên những tấm gá»— chống giạt. Những con khác bÆ¡i theo h ình chiếc quạt ngay trÆ°á»›c mÅ©i bè. Thỉnh thoảng trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i, chúng cÅ©ng kiếm được mồi, nhất là sau bữa ăn, chúng tôi rá»a bát Ä‘Ä©a đổ thức ăn thừa, chúng xúm đông đến ná»—i tưởng nhÆ° chúng tôi đổ xuống cả má»™t há»™p x ì gà toà n cá vằn. Chúng ăn tất cả những món ăn thừa trừ những thức ăn thuá»™c vá» thá»±c váºt. Những con cá nhá» ngá»™ nghÄ©nh nà y thÆ°á»ng quanh quẩn ở dÆ°á»›i những chiếc cánh bảo vệ bè, đầy tin tưởng, hồn nhiên và ngây thÆ¡.
CÅ©ng nhÆ° cá máºp, chúng tôi cảm thấy gần gÅ©i thân thiết vá»›i chúng, coi chúng là những con váºt tâm đắc của chiếc Công Ti-ki. Äi theo chúng tôi còn có những hoa tiêu bé nhá» dà i chừng má»™t pút, còn Ä‘a số Ä‘á»u dà i tá»›i sáu pút. Khi con "cá máºp voi" trúng mÅ©i lao của E-rÃch cắm và o đầu th ì nó bá» chạy nhanh nhÆ° chá»›p, để lại má»™t số cá hoa tiêu lá»›n dà i chừng hai pi-ê. Sau má»™t loạt chiến thắng, chiếc Cô ng Ti-ki đã kéo theo hà ng Ä‘Ã n cá hoa tiêu đến bốn, năm chục con. Phần đông chúng có vẻ Æ°a thÃch nhịp Ä‘i cháºm r ãi của chiếc bè và những thức ăn thừa hà ng ngà y, Ä‘ ã là m cho chúng bám theo chúng tôi trên những chặng Ä‘Æ°á»ng hà ng ngh ìn cây số. NhÆ°ng đôi khi cÅ©ng có những con không trung thà nh nhÆ° váºy. Má»™t hôm, tôi Ä‘ang ngồi lái, Ä‘á»™t nhiên nháºn thấy mé phÃa nam mặt biển sủi lên, tôi nh ìn thấy má»™t dải rất rá»™ng đầy cá hồng Ä‘ang lao Ä‘i trong nÆ°á»›c nhÆ° những chiếc xe Ä‘ua mui cạp mà u bạc. Không nhÆ° má»i khi, chúng bÆ¡i trÆ°á»n nghiêng vừa bÆ¡i vừa Ä‘áºp nÆ°á»›c mà lần nà y chúng Ä‘ ã bÆ¡i vá»›i tốc Ä‘á»™ Ä‘iên loạn nhÆ° bay trên không nhiá»u hÆ¡n là bÆ¡i dÆ°á»›i nÆ°á»›c.
NhÆ° má»™t cÆ¡n lốc, chúng chạy trốn là m cho mặt sóng sủi lên những bá»t trắng xóa và ở sau chúng, nổi lên má»™t cái lÆ°ng Ä‘en Ä‘ang bÆ¡i ngoằn ngoèo nhÆ° chiếc tà u cÆ°á»›p. Những con cá hồng m ình thon dà i nhao vá» phÃa bè và lặn xuống trong khi hÆ¡n má»™t trăm con khác Ä‘i vá» phÃa đông thà nh má»™t dải dà y đặc. Äằng sau chúng tôi, biển chỉ c òn là má»™t khối mà u sắc lấp lánh. Cái lÆ°ng bóng nhẫy nhô lên khá»i mặt nÆ°á»›c rồi lại lặn xuống dÆ°á»›i bè, tạo thà nh má»™t Ä‘Æ°á»ng cong tuyệt mỹ, để Ä‘i truy lùng bầy cá hồng. Äó là con cá máºp dữ nhÆ° hung thần, da mà u xanh lÆ¡, dà i gần hai mÆ°Æ¡i pi-ê. Nó Ä‘ ã biến Ä‘i là m cho má»™t số lá»›n cá hoa tiêu cÅ©ng biến theo. Chúng Ä‘ ã tìm thấy "ngÆ°á»i hùng của biển cả" hung hăng hÆ¡n để chúng Ä‘i cùng.
Những ngÆ°á»i thông thạo vá» biển Ä‘ ã lÆ°u ý chúng tôi hết sức Ä‘á» phòng má»™t Ä‘á»™ng váºt ở biển, đó là óc-tô-pu ýt, má»™t loà i bạch tuá»™c khổng lồ, nó có thể đến trên bè chúng tôi. "Há»™i Quốc gia vỠđịa l ý" ở Oa-sinh-tÆ¡n Ä‘ ã cho chúng tôi xem những bản cáo cáo cùng những tấm ảnh chụp bằng đèn ma-nhê-di-om ở vùng d òng Hâm-bon nÆ¡i thÆ°á»ng có loà i bạch tuá»™c khủng khiếp ban đêm vẫn nổi lên mặt nÆ°á»›c. Loà i nà y rất phà m ăn, nếu má»™t con cắn mồi Ä‘ang bị mắc và o lưỡi câu, con khác vá»™i đến ngay và ăn thịt đồng bá»n nó. Giống bạch tuá»™c nà y có những v òi mạnh giúp nó trị nổi cả cá máºp lá»›n, các vòi hút của bạch tuá»™c thÆ°á»ng để lại những vết thÆ°Æ¡ng xấu xà trên m ình cá voi lá»›n; ẩn giữa những vòi là miệng của con bạch tuá»™c giống nhÆ° má» quái ác của chim Æ°ng. NgÆ°á»i ta c òn cho biết rằng, trong đêm tối nó thÆ°á»ng nổi lên vá»›i đôi mắt lân tinh xanh lè. Nếu nó không muốn b ò lên, những vòi của nó dà i đến ná»—i cÅ©ng thừa đủ luồn lên bè để sá» mó tất cả các ngóc ngách. Khi nghÄ© đến những chiếc v òi lạnh ngắt của nó kéo cổ chúng tôi ra khá»i túi ngủ ban đêm, Ä‘iá»u đó chẳng là m cho chúng tôi vui thÃch chút nà o. V ì váºy má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u thủ sẵn má»™t cái lao giống nhÆ° loại gÆ°Æ¡m cong, để dùng trong trÆ°á»ng hợp bất đắc dÄ©.
C òn gì mất hứng thú hÆ¡n đúng lúc bắt đầu ra Ä‘i ở Pê-ru Ä‘ ã có khá nhiá»u ngÆ°á»i Ä‘i biển Ä‘á» cáºp tá»›i vấn Ä‘á» nà y, và chỉ cho chúng tôi trên bản đồ những vùng nguy hiểm nhất có bạch tuá»™c ở ngay trong d òng Hâm-bon. Äã khá lâu, chúng tôi chÆ°a thấy má»™t dấu hiệu nà o của bạch tuá»™c ở trên bè cÅ©ng nhÆ° ở biển. NhÆ°ng, má»™t buổi sáng chúng tôi Ä‘ ã thấy sá»± báo trÆ°á»›c đầu tiên của bạch tuá»™c Ä‘ang lởn vởn ở vùng biển nà y. Từ sáng sá»›m, chúng tôi Ä‘ ã thấy má»™t con bạch tuá»™c nhá» bằng con mèo, leo lên bè và o ban đêm, Ä‘ ã chết. Những tay của nó còn cuốn và o cây tre ở cá»a ca-bin. Quanh xác nó có má»™t lá»›p nÆ°á»›c nhÆ° má»±c Ä‘en chảy loang thà nh vÅ©ng. Chúng tôi Ä‘ ã lấy nÆ°á»›c nà y viết được má»™t, hai trang nháºt k ý trên bè, giống nhÆ° loại má»±c Tà u. Sau đó Ä‘ ã vứt xác con bạch tuá»™c xuống biển cho lÅ© cá hồng. Sá»± tình cá» nà y là điá»m cáo trÆ°á»›c sắp xảy ra những cuá»™c viếng thăm quan trá»ng và o ban đêm.
Bạch tuá»™c nhá» c òn có thể leo lên bè thì con lá»›n háu đói lại cà ng leo lên bè được. Tổ tiên của chúng tôi chắc cÅ©ng cảm giác nhÆ° váºy khi Ä‘ang ngồi trên con tà u của bá»n cÆ°á»›p biển Vi-kinh, nghÄ© tá»›i loà i ma quái của biển cả. NhÆ°ng sá»± kiện sau đó là m cho chúng tôi hoà n toà n bị lạc hÆ°á»›ng. Má»™t buổi sáng, chúng tôi thấy má»™t con bạch tuá»™c nữa nhá» hÆ¡n ở trên mái lá cá». Nó không thể tá»± trèo lên được v ì chỉ có những vết má»±c thà nh vòng tròn ở giữa mái. CÅ©ng không phải do con chim nà o đó đánh rÆ¡i xuống v ì con bạch tuá»™c còn nguyên vẹn không có vết mổ. Chúng tôi Ä‘i đến kết luáºn có thể do con sóng đã hất nó lên, nhÆ°ng những ngÆ°á»i trá»±c đêm hôm đó nhá»› rằng cả đêm không có lấy má»™t con sóng nà o to và mạnh nhÆ° thế cả. Và cứ thế, những đêm tiếp theo, chúng tôi thấy ngà y cà ng nhiá»u bạch tuá»™c nhỠở trên bè, con nhá» nhất cÅ©ng bằng ngón tay.
Ngay cả những hôm bể lặng, sáng ra cÅ©ng thấy má»™t hay hai con trong đám cá chuồn ở trên sà n bè. Trông chúng tháºt gá»›m ghiếc, vá»›i tám tay dà i đầy v òi hút, hai tay dà i nhất có nanh nhá»n nhÆ° gai. Và o những đêm trá»i tối Ä‘en, chúng tôi trông thấy những cặp mắt xanh lè nổi trên mặt nÆ°á»›c, có má»™t lần chúng tôi c òn thấy nÆ°á»›c biển sủi lên nhÆ° có má»™t bánh xe lá»›n Ä‘ang guồng và má»™t số lá»›n cá hồng chạy hoảng loạn bay lên khá»i mặt nÆ°á»›c. NhÆ°ng tại sao chÆ°a bao giá» thấy những con bạch tuá»™c lá»›n trên bè trong khi những con nhá» luôn luôn đến thăm chúng tôi, đó là cả má»™t Ä‘iá»u bà ẩn mà hai tháng sau má»›i giải đáp được, hai tháng đầy kinh nghiệm Ä‘ ã giúp chúng tôi thoát khá»i vòng nguy hiểm của loà i bạch tuá»™c.
Những con bạch tuá»™c nhá» vẫn tiếp tục đến vá»›i chúng tôi. Má»™t buổi sáng đầy nắng, chúng tôi trông thấy má»™t dải lấp lánh những con váºt nà o đó, Ä‘ang là m bắn nÆ°á»›c lên trên không nhÆ° mÆ°a, trong khi mặt biển xáo Ä‘á»™ng v ì những cá hồng Ä‘ang chạy trốn. Thoạt đầu chúng tôi tưởng là dải cá chuồn v ì hiện tượng nà y rất quen thuá»™c. NhÆ°ng khi chúng đến gần, má»™t số bị sóng Ä‘Æ°a cao lên khá»i bè đến bốn, năm pi-ê Ä‘ ã có má»™t con rÆ¡i trúng ngá»±c Ben và rá»›t xuống sà n bè. Äó là má»™t con bạch tuá»™c nhá», là m cho chúng tôi hết sức ngạc nhiên. Chúng tôi để nó và o trong má»™t cái xô vải đầy nÆ°á»›c.
Lúc nà y nó không có đà để nhảy ra khá»i khoảng không nhá» bé nà y nhÆ° nó Ä‘ ã từng nhảy lên bè. Rõ rà ng, giống bạch tuá»™c thÆ°á»ng bÆ¡i theo nguyên l ý máy bay phản lá»±c: nó hút nÆ°á»›c rất mạnh và o má»™t ống kÃn ở bên m ình và đẩy rất nhanh vá» phÃa sau. Các vòi của nó rủ thà nh chùm ở sau đầu, trông nó không khác gì con cá. Ở bên mình nó có hai nếp da dùng để định hÆ°á»›ng dÆ°á»›i nÆ°á»›c. Chúng tôi nháºn thấy rằng những con bạch tuá»™c nhá» nà y là miếng mồi ngon cho các loà i cá nên chúng có thể tháo chạy khi bị săn Ä‘uổi, bằng cách bay lên trên mặt nÆ°á»›c nhÆ° giống cá chuồn. Chúng Ä‘ ã áp dụng nguyên lý phản lá»±c trÆ°á»›c cả con ngÆ°á»i. Nó hút nÆ°á»›c biển cho đến lúc đạt tá»›i má»™t tốc Ä‘á»™ chÆ°a từng có là nó vá»t lên khá»i mặt nÆ°á»›c, những miếng da x òe nhÆ° những cái cánh. Từ khi biết chúng bÆ¡i nhÆ° váºy, chúng tôi để ý thấy chúng thÆ°á»ng bÆ¡i được năm, sáu mÆ°Æ¡i mét, khi th ì má»™t con, khi thì cả nhóm hai hoặc ba con. Những con bạch tuá»™c rẽ không khà bay nhÆ° giống cá chuồn là má»™t Ä‘iá»u má»›i lạ đối vá»›i các nhà động váºt há»c mà chúng tôi Ä‘ ã gặp và kể lại. Sau nà y khi gặp các thổ dân ở Thái Bình DÆ°Æ¡ng, tôi thÆ°á»ng được ăn bạch tuá»™c, hÆ°Æ¡ng vị nhÆ° tôm hùm nhÆ°ng dẻo quánh. Trên chiếc Công Ti-ki, bạch tuá»™c là món ăn xếp sau cùng trong thá»±c Ä‘Æ¡n chá»n lá»c của chúng tôi. Nếu đôi khi bắt được chúng ở trên sà n bè, chúng tôi thÆ°á»ng dùng chúng để đổi lấy thứ khác bằng cách mắc và o má»™t dợi dây là m mồi để câu những cá to. Ngay cả cá giác và cá thu là loại cá đứng đầu thá»±c Ä‘Æ¡n, lại rất thÃch ăn loại bạch tuá»™c nhá».
Không phải chúng tôi chỉ gặp những chuyện quen thuá»™c nhÆ° váºy mà nháºt k ý trên bè còn ghi những sá»± kiện sau:
11/5.
Hôm nay má»™t con váºt khổng lồ đã hai lần nổi lên mặt nÆ°á»›c trong khi chúng tôi Ä‘ang ăn ở trên bè. Nó vùng vẫy quấy Ä‘á»™ng mặt nÆ°á»›c rất ghê gá»›m, sau đó biến Ä‘i mất. Chúng tôi chÆ°a r õ là giống gì.
6/6.
Héc-man trông thấy má»™t con cá to mà u sẫm, Ä‘uôi mảnh có nhiá»u gai nhá»n, nhảy lên khá»i mặt nÆ°á»›c nhiá»u lần ở mạn phải bè.
16/6.
Phát hiện má»™t con cá kỳ lạ ở phÃa trÆ°á»›c bên mạn trái. Dà i hai mét, ngang to nhất; má»™t pi-ê, mõm dà i thon, mà u nâu, vây lÆ°ng ở gần đầu rất to và má»™t vây lÆ°ng ở giữa nhá» hÆ¡n. Vây Ä‘uôi to giống nhÆ° má»™t chiếc liá»m. Nó láºp lỠở mặt nÆ°á»›c, chốc chốc má»›i bÆ¡i Ä‘i uốn éo nhÆ° con lÆ°Æ¡n. Khi tôi và Héc-man bÆ¡i xuồng ra, tay cầm lao, nó đã lặn mất. Sau đó nó lại nổi lên rồi lặn xuống và mất hút. Ngà y tiếp theo: Giữa trÆ°a, từ trên ngá»n cá»™t buồm, E-rÃch trông thấy khoảng ba, bốn mÆ°Æ¡i con cá mà u nâu, giống loại cá ngà y hôm qua. Lần nà y chúng bÆ¡i rất nhanh thà nh Ä‘Ã n rợp mặt biển ở mạn trái, sau đó Ä‘i mất ở phÃa sau.
18/6.
Nút quan sát thấy má»™t con váºt trông nhÆ° con rắn dà i đến hai, ba pi-ê, thân rất mảnh, đứng thẳng ở dÆ°á»›i nÆ°á»›c rồi lại lặn xuống ngoe nguẩy nhÆ° con rắn ráo.
Nhiá»u lần chúng tôi Ä‘i qua trÆ°á»›c má»™t khối lá»›n Ä‘ en ngòm, im lìm nhÆ° má»™t dải đá ngầm to bằng sà n má»™t căn buồng trung b ình. Äó có thể là cá Ä‘uối khổng lồ vẫn thÆ°á»ng có tiếng là là m cho ngÆ°á»i e ngại. NhÆ°ng không thấy nó cá» Ä‘á»™ng và chúng tôi chÆ°a bao giá» có thể đến gần hÆ¡n để quan sát r õ rà ng hình thù của nó. Việc quan sát má»™t xã há»™i muôn hình muôn vẻ ở dÆ°á»›i nÆ°á»›c nhÆ° váºy là m cho thá»i gian trôi Ä‘i khá nhanh. Chúng tôi cÅ©ng thấy bá»›t thÃch thú khi phải lặn xuống biển để kiểm tra tấm gá»— đáy chống giạt ở dÆ°á»›i gầm bè.
Má»™t hôm, tấm gá»— long ra, trôi và mắc và o má»› dây ở dÆ°á»›i bè, rất khó gỡ. Héc-man và Nút là hai tay lặn giá»i nhất.
Ä Ã£ hai lần Héc-man lặn xuống nằm cùng đám cá hồng và cá hoa tiêu để cố gỡ mảnh gá»—. Lần thứ hai, vừa lặn lên xong, Héc-man ngồi ở mép bè nghỉ để lấy lại sức, bá»—ng má»™t con cá máºp dà i gần hai mét chỉ cách chân anh khoảng ba mét, Ä‘ang từ dÆ°á»›i sâu nhằm và o chân anh lừ lừ bÆ¡i đến. Chúng tôi đâu có muốn hại chúng, nhÆ°ng vá»›i loà i cá nà y không thể không cảnh giác vỠý đồ xấu xa của nó nên chúng tôi Ä‘ ã cắm mÅ©i lao và o sá» con cá máºp. Bị uy hiếp, nó vùng quẫy mãnh liệt là m cho nÆ°á»›c biển xáo Ä‘á»™ng bắn tung lên và kết quả là con cá máºp Ä‘ ã trốn thoát để lại má»™t lá»›p dầu trên mặt biển c òn mảnh gá»— vẫn chÆ°a gỡ ra được.
E-rÃch nảy ra ý kiến là m má»™t chiếc giá» lặn. Tuy không có sẵn váºt liệu nhÆ°ng Ãt nhất cÅ©ng đủ có tre, dây thừng và má»™t chiếc giá» Ä‘á»±ng dừa Ä‘ ã bị tróc vá». Lấy tre và thừng Ä‘an lại là m cho chiếc giá» cao thêm lên rồi Ä‘em thả xuôi theo bè. Những đôi chân ngon là nh của chúng tôi Ä‘ ã được chiếc giá» bảo vệ. Cho dù lá»›p Ä‘an Ä‘Æ¡n giản đó chỉ có tác dụng tâm l ý vá»›i chúng tôi và cá, nếu nhÆ° con nà o hung h ãn lao tá»›i, chúng tôi vẫn có thể nép lại ở trong giá» và các bạn ở trên bè sẽ kéo chúng tôi lên. Chiếc giá» lặn không những có lợi nhÆ° váºy mà c òn là nguồn tiêu khiển cho chúng tôi. Nó đã trở thà nh phÆ°Æ¡ng tiện tuyệt diệu cho chúng tôi nghiên cứu má»™t bể nuôi cá nổi ở ngay dÆ°á»›i bè.
Hôm nà o biển lặng, mặt biển trải dà i những là n sóng nhá» hiá»n h òa phẳng lặng, chúng tôi lần lượt leo và o giá» lặn, thả xuống sâu cho đến mức không c òn thở được nữa. Ở dÆ°á»›i biển ánh sáng rất kỳ lạ không in bóng. Nhìn ở dÆ°á»›i nÆ°á»›c, ánh sáng hầu nhÆ° không có hÆ°á»›ng nhất định nhÆ° ở trên thế giá»›i quen thuá»™c của chúng ta. Nó tá»a từ dÆ°á»›i lên, mặt trá»i không c òn chiếu rá»i những tia nắng nhÆ° ở khắp má»i nÆ¡i. NgÆ°á»›c mắt nh ìn lên chúng tôi thấy đáy bè sáng lấp lánh vá»›i chÃn thân cây gá»— và búi dây tắm trong má»™t ánh sáng huyá»n ảo cùng vá»›i vòng rêu tảo xanh mÆ°á»›t bao quanh đáy bè và dá»c theo bánh lái. Những cá hoa tiêu giống nhÆ° những con ngá»±a vằn Ä‘á»™i lốt cá, trịnh trá»ng bÆ¡i từng hà ng trong khi những cá hồng háu mồi bÆ¡i thà nh v òng những Ä‘á»™ng tác thô bạo hối hả. Ãnh sáng tá»a xuống đây đó trên miếng gá»— chống giạt Ä‘ang ứa nhá»±a ra từ má»™t kẽ nứt.
Từng chùm nghêu s ò Ä‘ang bám lấy kẽ nứt vá»›i những chiếc mang có tua mà u và ng, phe phẩy theo nhịp Ä‘á»u đặn, để t ìm kiếm thức ăn. Nếu có ngÆ°á»i nà o lại quá gần, nó vá»™i và ng khép ngay lá»›p vá» viá»n Ä‘á» hoặc và ng lại, và mÃm chặt cho đến lúc tai há»a không c òn nữa.
------
Chúng tôi đã quen vá»›i ánh mặt trá»i nhiệt Ä‘á»›i ở trên bè nên ở dÆ°á»›i nà y chúng tôi thấy ánh sáng trong vắt, tuyệt diệu là m cho con ngÆ°á»i thÆ° thái. Ngay cả khi chúng tôi nh ìn xuống đáy sâu vô táºn của biển cả, nÆ¡i mà bóng đêm bao trùm vÄ©nh viá»…n th ì ngay bóng đêm đó cÅ©ng hiện ra vá»›i mà u xanh sáng dá»… chịu, do khúc xạ của ánh sáng mặt trá»i. Tháºt ngạc nhiên, từ rất xa nÆ¡i s âu thẳm xanh biếc, chúng tôi vẫn nhìn thấy những con cá, trong khi chúng tôi chỉ má»›i xuống khá»i mặt n Æ°á»›c chẳng được là bao. Äôi khi là những con cá giác hoặc loà i cá khác, mà v ì quá xa nên không nháºn ra chúng được. Có lúc chúng bÆ¡i thà nh từng bầy lá»›n và chúng tôi thÆ°á»ng tá»± há»i phải chăng cả luồng nÆ°á»›c nà y lúc nà o cÅ©ng đầy cá hay chúng cố t ình tụ táºp ngay ở d Æ°á»›i đáy sâu nà y xung quanh chiếc bè Công Ti-ki, để cùng Ä‘i vá»›i chúng tôi trong má»™t và i ngà y. Äiá»u mà chúng tôi thÃch thú nhất là được lặn và o những lúc mà những con cá thu lá»›n, vá»›i những vây óng ánh đến thăm chúng tôi. Thỉnh thoảng chúng bÆ¡i thà nh từng bầy, nhÆ°ng thÆ°á»ng chỉ có hai hoặc ba con bÆ¡i quanh trong nhiá»u ngà y liên tục, đến ná»—i chỉ cần khéo léo má»™t chút là có thể dùng lưỡi câu bắt được. Ở trên bè , chúng chỉ là những con cá to nặng mà u nâu bình th Æ°á»ng, không có mà u sắc nà o khác lạ cả. NhÆ°ng khi lặn xuống thế giá»›i của chúng má»›i thấy chúng tá»± thay đổi từ mà u sắc đến h ình dáng. Sá»± biến hóa là m cho chúng tôi hoang mang, phải mất nhiá»u lần leo lên bè để xác định xem là loà i cá g ì, so vá»›i con cá mà chúng tôi trông thấy ở d Æ°á»›i nÆ°á»›c. NhÆ°ng con cá thu lá»›n là m chúng tôi lÆ°u ý. Chúng vẫn bình thản b Æ¡i Ä‘i rất Ä‘Æ°á»ng bệ, trông lúc nà y chúng có má»™t vẻ thanh nh ã tuyệt diệu mà không má»™t loà i cá khác nà o sánh được, vá»›i mà u sắc chuyển sang mà u thép pha tÃm. Trông chúng nhÆ° những chiếc ngÆ° lôi bạc hoặc thép, vá»›i vóc cân đối hoà n hảo, thân thon dà i, v ì váºy chỉ cần ve vẩy nhẹ nhà ng má»™t hay hai chiếc vây cÅ©ng đủ lÆ°á»›t Ä‘i trong nÆ°á»›c, thân h ình nặng bảy, tám m Æ°Æ¡i cân vá»›i vẻ duyên dáng tuyệt vá»i.
Cà ng quan sát kỹ biển cả và các sinh váºt ở đó, chúng tôi cà ng cảm thấy gần gÅ©i nhÆ° ở nhà m ình và thấy được niá»m kÃnh trá»ng những dân tá»™c nguyên thủy xa xÆ°a Ä‘ ã sống khăng khÃt sâu sắc vá»›i Thái Bình D Æ°Æ¡ng và há» Ä‘ ã hiểu đại dÆ°Æ¡ng nà y theo má»™t quan Ä‘iểm khác. Ngà y nay, chúng ta đánh giá được trữ lượng muối của biển, đặt những tên la-tinh cho những giống cá hồng, cá thu nhÆ°ng tôi vẫn e rằng h ình t ượng của biển cả mà ngÆ°á»i cổ xÆ°a Ä‘ ã gắn bó không còn giống nh Æ° chúng ta hiện nay. Giữa đại dÆ°Æ¡ng mênh mông đâu có nhiá»u váºt chuẩn.
Sóng biển, cá, mặt trá»i và những v ì sao Ä‘i, rồi lại đến. Ở khoảng cách tám nghìn cây số giữa Pê-ru và những đảo Pô-li-nê-di, chúng tôi không há» nghÄ© tá»›i sẽ có má»™t dải đất nà o đó có thể xuất hiện. NhÆ°ng tháºt vô cùng ngạc nhiên, trên hải đồ ở khoảng 100 Ä‘á»™ kinh đông, chúng tôi thấy k ý hiệu má»™t dải đá ngầm ở mặt n Æ°á»›c, vị trà ngay trÆ°á»›c, đúng và o hÆ°á»›ng Ä‘i của chúng tôi. Nó được đánh dấu bằng má»™t v òng tròn nhá», trên hải đồ lại ghi cả năm tháng nên chúng tôi có thể tham khảo cuốn "Chỉ dẫn Ä‘Æ°á»ng biển Ä‘i Nam Mỹ" và đá»c thấy:
"Năm 1906 rồi đến năm 1926 được cáo cáo rằng vá» phÃa đông nam d ãy Ga-la-pa-gốt sáu trăm hải lý, vÄ© Ä‘á»™ nam 6 Ä‘á»™ 42 phút, kinh Ä‘á»™ tây 99 Ä‘á»™ 43 phút, có những dải đá ngầm. Nh Æ°ng và o năm 1927, má»™t chiếc tà u chạy bằng hÆ¡i nÆ°á»›c Ä‘ ã Ä‘i quá vị trà nà y má»™t hải l ý vá» phÃa tây, không thấy dấu hiệu nà o của những dải đá ngầm đó, và đến năm 1934, má»™t chiếc tà u khác Ä‘ ã Ä‘i qua cÅ©ng không thấy những dải đá nà y. Năm 1935, chiếc Cao-vri, tà u chạy bằng sức máy đến đây và thăm dò sâu đến má»™t trăm sáu mÆ°Æ¡i sải nÆ°á»›c mà cÅ©ng chÆ°a tá»›i đáy biển."
Theo các hải đồ, nÆ¡i nà y rất đáng lo ngại. Chúng tôi cho rằng má»™t chiếc bè bé nhá» tiến gần đến dải đá ngầm sẽ Ãt nguy hiểm hÆ¡n má»™t chiếc tà u, v ì tà u biển có phần chìm d Æ°á»›i nÆ°á»›c sâu hÆ¡n, nên cứ quyết định tiến đến Ä‘iểm đó xem cụ thể ra sao. So vá»›i hÆ°á»›ng trôi tá»± nhiên của chiếc bè, dải đá ngầm đó ở hÆ¡i chếch quá vá» phÃa bắc, chúng tôi bẻ lái sang phải quay buồm theo cùng hÆ°á»›ng là m sao cho mÅ©i bè chiếu tÆ°Æ¡ng đối vá» phÃa bắc, và đón những con sóng và ngá»n gió từ bên phải đến. Chúng tôi nghiệm thấy rằng bao giá» mà nÆ°á»›c biển Thái B ình D Æ°Æ¡ng trà n bán nhiá»u hÆ¡n thÆ°á»ng lệ và o những túi ngủ của chúng tôi th ì lúc đó thá»i tiết mát mẻ hÆ¡n nhiá»u. Äiá»u là m cho chúng tôi hà i l òng khi thấy chiếc bè Công Ti-ki có thể Ä‘iá»u khiển má»™t cách an toà n, vững chắc, ở và o má»™t góc Ä‘á»™ khá lá»›n so vá»›i chiá»u gió, nếu nhÆ° gió cứ thổi Ä‘á»u đặn. Bằng không, buồm sẽ bị láºt và chúng tôi sẽ phải váºt lá»™n cáºt lá»±c má»›i giữ vững được bè. Suốt hai ngà y hai đêm, chúng tôi hÆ°á»›ng bè theo hÆ°á»›ng bắc đông bắc. Khi ngá»n gió tây chuyển từ đông sang đông nam biển Ä‘á»™ng, nhÆ°ng chúng tôi Ä‘á»u vượt qua được các ngá»n sóng à o dáºp đến.
Trên ngá»n cá»™t buồm luôn luôn có ngÆ°á»i trá»±c canh nên má»—i lần sóng biển nâng chiếc bè lên chúng tôi lại được nh ìn thấy châ n trá»i mở rá»™ng bao la. Những ngá»n sóng hung dữ cao hÆ¡n mái ca-bin đến hai mét có lúc c òn cao h Æ¡n nữa, nếu hai con sóng lá»›n cùng dồn đến, gầm rÃt trút những tháp nÆ°á»›c vá» phÃa mà chúng tôi không ngá» tá»›i. Ban đêm chúng tôi Ä‘em các h òm l Æ°Æ¡ng thá»±c để chặn cá»a ra và o mà chá»— ngủ vẫn bị Æ°á»›t át. Chợp mắt chÆ°a được bao lâu th ì bức t Æ°á»ng tre Ä‘ ã kêu r ăng rắc tiếp theo là hà ng ngà n tia nÆ°á»›c vá»t ra từ các bức liếp và má»™t tháp nÆ°á»›c xối xả à o à o lên chúng tôi và những h òm l Æ°Æ¡ng thá»±c. Trong khi chúng tôi phải co lại để dà nh chá»— cho nÆ°á»›c thoát qua sà n th ì má»™t giá»ng ngái ngủ cất lên: "Gá»i dây nói cho thợ sá»a chữa ống n Æ°á»›c".
Là m g ì có thợ đến đây, chỉ có chúng tôi được má»™t buổi tắm thoải mái trên giÆ°á»ng đêm đó, c òn Héc-man trong phiên trá»±c lại nháºn được má»™t con cá hồng lá»›n nhảy lên bè.
Sáng hôm sau, sóng Ä‘ ã bá»›t dữ dá»™i h Æ¡n. Từ lúc nà o gió tây Ä‘ ã chuyển, thổi từ phÃa đông tá»›i. Chúng tôi thay phiên nhau lên ngá»n cá»™t buồm v ì chỉ đến cuối chiá»u nay là chúng tôi có thể nh ìn thấy Ä‘iểm đã được ghi. Ngà y hôm đó có vẻ nhá»™n nhịp hÆ¡n thÆ°á»ng lệ phải chăng v ì chúng tôi cần phải hết sức chú ý nhiá»u h Æ¡n. Buổi chiá»u, chúng tôi phát hiện thấy má»™t con cá kiếm lá»›n tiến lại gần bè. Khoảng cách giữa hai chiếc vây nhá»n nhô lên mặt nÆ°á»›c dà i đến hai mét và mÅ©i kiếm dà i gần bằng thân nó. Nó lượn v òng quanh ngÆ°á»i cầm lái và biến Ä‘i mất sau các ngá»n sóng. Äang lúc ăn trÆ°a, thức ăn vừa bị Æ°á»›t vừa bị mặn v ì n Æ°á»›c biển, th ì má»™t con rùa biển lá»›n, đầu và vây giÆ°Æ¡ng ra Ä‘ang bị má»™t vạt sóng bốc lên cao sát ngay trÆ°á»›c mặt chúng tôi. Vạt sóng vừa dứt, hai vạt sóng khác tiếp đến và con rùa Ä‘ ã biến Ä‘i cÅ©ng Ä‘á»™t ngá»™t nhÆ° khi nó xuất hiện. Ngay lúc đó chúng tôi nh ìn thấy bụng những con cá hồng óng ánh, mà u xanh trắng Ä‘ang vùng vẫy trong nÆ°á»›c ở dÆ°á»›i con rùa bể.
Ở đây, những loà i cá chuồn dà i má»™t pút nhiá»u kinh khủng. Chúng bÆ¡i thà nh từng bầy lá»›n và thÆ°á»ng rÆ¡i lên bè. Ngoà i ra chúng tôi c òn thấy những con chim hải âu bay lạc lõng và những chim hạm Ä‘uôi chẻ giống nhÆ° những con nhạn lá»›n, bay lượn quanh quẩn trên đầu chúng tôi. Chim nà y xuất hiện coi nhÆ° sá»± báo hiệu sắp đến đất liá»n. Niá»m lạc quan của chúng tôi được tăng lên. Má»™t và i ngÆ°á»i trong chúng tôi nghÄ© rằng: "Dẫu sao có thể đó là má»™t lá»›p đá ngầm hoặc là má»™t dải cát". NgÆ°á»i lạc quan nhất cho rằng: "Biết đâu chúng ta lại thấy đó là má»™t h òn đảo nhá» cây cối xanh rá»n. Äiá»u nà y ai mà biết được v ì cho đến nay chÆ°a có ngÆ°á»i nà o Ä‘i đến táºn nÆ¡i. Vá»›i giả thuyết nà y chúng ta sẽ khám phá ra má»™t dải đất má»›i Äảo Công Ti-ki!".
Ngay từ trÆ°a, E-rÃch Ä‘ ã luôn luôn leo lên chiếc hòm gá»— ở nhà bếp cầm theo kÃnh lục phân để quan sát. Lúc 18 giá» 20, E-rÃch báo: 6 Ä‘á»™ 42 phút vÄ© Ä‘á»™ nam và 99 Ä‘á»™ 42 phút kinh Ä‘á»™ tây. Chúng tôi Ä‘ang ở phÃa đông cách dải đá ngầm má»™t hải l ý. Trục buồm tre Ä‘ ược hạ xuống. Buồm được cuá»™n lại để trên cầu bè. Gió thổi từ phÃa tây lại, nhẹ nhà ng đẩy chúng tôi đến Ä‘iểm mong đợi. Mặt trá»i biến Ä‘i trên mặt biển và nhÆ°á»ng chá»— cho ánh trăng tr òn rá»±c rỡ bao phủ lên mặt đại dÆ°Æ¡ng cả má»™t khoảng chân trá»i những dải sóng Ä‘en lấp lánh ánh bạc. Từ trên ngá»n cá»™t buồm chúng tôi nh ìn thấy rất rõ bao la những dải sóng dà i nh Æ°ng không nghe thấy tiếng sóng xô rì rầm và o dải đá hoặc bãi cát. Không má»™t ai muốn Ä‘i ngủ cả vì má»i ng Æ°á»i Ä‘á»u nóng l òng được ngắm nh ìn và cùng má»™t lúc hai, ba ng Æ°á»i lại treo m ình trên cá»™t buồm để quan sát. Trong khi chiếc bè tiến đến vùng quy định, chúng tôi tiến hà nh thăm dò đáy biển. Những thá»i chì dùng để thăm dò hiện có ở trên bè Ä‘á»u được buá»™c và o đầu má»™t dây bằng tÆ¡, có năm mÆ°Æ¡i tÆ° sợi, dà i hÆ¡n năm trăm sải. Do sá»± di Ä‘á»™ng của bè nên dù là dây thừng cÅ©ng không thể nà o rÆ¡i thẳng được, nhÆ°ng có những thá»i ch ì dù sao c Å©ng đến tá»›i Ä‘á»™ sâu Ãt ra là bốn trăm sải. Vẫn không thấy đáy biển, hết phÃa đông lại sang phÃa tây cÅ©ng không có kết quả. Sau khi khảo sát kỹ khu vá»±c nà y và biết chắc chắn không có má»™t dải đá ngầm nà o cả, rồi giÆ°Æ¡ng buồm, để lại bánh lái và o chá»— cÅ©, má»™t lần nữa đón những vạt sóng và ngá»n gió từ mạn trái phÃa sau đẩy Ä‘i.
Tà i sản của ngudoc