Con hủi - Helena Mniszek

[quykiemtu]

Quyển 2

Chương 1

Mùa hạ, hội chợ triển lãm. Mùa thu vàng và những cuộc săn ở Guenbôvitre đã thuộc về quá khứ. Những ngày mùa sương ướt át được thay thế bởi hơi gió lạnh từ phương bắc thổi về rắc xuống mặt đất trần trụi những cánh tuyết lớn tả tơi. Tuyết rơi dày, phủ lên những cành cây trần không áo và những cây sam mộc màu lục thẫm cao vút lớp bông trắng của mùa đông. Tuyết trải lên mặt đất tấm chăn trắng mênh mông. Tuyết phủ kín những cánh đồng cỏ với lớp cỏ úa vàng đã bắt đầu thối rữa, tuyết biến thế gian thành một động tiên làm toàn bằng đường kính và pha lê. Thoát khỏi những đám mây che, mặt trời xua đuổi làn mây mù u ám. Trong sắc thanh niên tinh khiết vô bờ vây quanh, vầng thái dương trang trọng như một đĩa tròn đỏ rực nhô lên, rải những tia vàng óng xuống mặt đất màu trắng sữa. Tuyết lấp lánh muôn ngàn tia lửa nhấp nhánh đủ màu như ngọc quý. Thiên nhiên lộng lẫy trong tấm áo choàng mùa đông tuyệt vời, giá lạnh dường như càng khiến nó trở nên nhiệt thành và hùng vĩ hơn, và khiến con người thêm phần tỉnh táo. Chim chóc chấp chới bay lượn giữa những lùm cây băng giá, kêu lên những tiếng chiêm chiếp vui tai. Những chú sẻ ức đỏ nổi bật tươi rói trên nền trắng tinh khôi hệt những đóa anh túc lớn giữa những ruộng kiều mạch đã chín trắng.
Ở điền trang Xuôđkôvxe, cả khuôn viên, vườn quả, những khóm cây tán xòe xum xuê hay thon thả vút cao đều đã phủ đất tuyết trắng. Mặt hồ đông cứng trong sức ép những hơi thở băng giá của đất trời, biến thành một khoảng trống phẳng lì trắng lạnh. Những hàng cột và bậc thềm phủ lớp váng băng lạnh lẽo. Ở nơi những khóm hồng đầy hoa giờ trở thành những gò nho nhỏ phủ tuyết lô nhô. Những cây gia hình cầu trước lâu đài phủ giá băng với những cành mảnh mai và trong suốt, nom hệt như những cây bồ công anh khổng lồ. Từ khoảng không gian trắng lạnh mênh mông toát lên vẻ đờ cứng, sự yên lành đông đặc và sức mạnh hùng hậu của thiên nhiên đã được đông kết thành tinh thể. Mọi vật đều bất động, câm lặng, sạch bong, lạnh lẽo trong một vẻ đẹp như hóa tượng của mình.
Ở cuối con đường lớn hai bên trồng cây duyên giống như trong một hành lang bằng thạch cao tuyết hoa trắng muốt, dưới những cành cây nặng nề giao nhau, có một dáng hình mảnh mai đứng nom sao nhỏ nhoi giữa những vị khổng lồ băng giá chung quanh.
Xtefchia tựa lưng vào một gốc cây duyên cứng đơ. Từ dưới vành mũ, đôi mắt nàng nhìn mông lung ra khoảng không gian đầy tuyết cùng dải đường đen sẫm ngoài xa. Nàng đứng trên một mô cao, bức tường cắt ngang khu vườn quả không thể che mất tầm nhìn của nàng.
Ánh mắt nàng bay bay mãi về chốn vời xa thăm thẳm, như cánh én bay qua bức tường màu ngọc lam của khu rừng, bay xa mãi đến vô cùng. Có một điểm mà cánh chim kia dừng lại, điểm mà nó đang hướng tới, một điểm tuyệt vời, cốt lõi của cả một vùng đất mênh mông bao quanh. Thiếu nữ đứng yên không động đậy. Dễ thường người ta có thể nghĩ rằng những giá băng từ cành cây rơi xuống như thể đã biến cả nàng thành tượng đá bởi hơi thở lạnh đến cắt ruột.
Đôi mắt nàng lóng lánh một ý nghĩ nhớ nhung, nàng gửi ý nghĩ ấy lên đường tới chốn xa xăm kia… nơi ấy, nơi mà cả tâm linh nàng dường như cũng đang chực bay đến với một sức mạnh không sao kìm giữ. Nàng chờ đợi một điều gì ngập tràn sung sướng mà tinh tế đến độ chỉ mơ hồ cảm thấy, niềm trông đợi ấy cũng phập phồng như khi người ta chờ đợi một tai họa vậy. Vào giây phút này thị giác và thính giác tập trung lại, căng lên đến kỳ khiến người ta mệt mỏi. Nàng không thể rời mắt để khỏi bỏ lỡ một giây ngắn ngủi, nàng không muốn cử động để khỏi gây một tiếng động huyễn âm. Cả thân thể nàng như biến thành pho tượng mà bên dưới ai đó có thể đặt tên: “Liệu có đến chăng”. – Hạnh phúc hay nỗi tuyệt vọng.
Xtefchia đã biến thành pho tượng chờ đợi như thế. Nàng dán mắt ngóng ra đường, không dám cử động. Nàng nín thở lắng nghe từng tiếng động dù khẽ nhất. Nàng đứng nơi đây bởi linh cảm rằng chàng sắp về, và nàng cứ đứng mãi kiên tâm chờ đợi. Không ai nói với nàng, không ai đón đợi chàng, nhưng nàng biết rằng chàng đã có mặt ở Guenbôvitre… Một giọng nói nào đó thì thầm cùng nàng: “Hôm nay chàng sẽ tới đây!”
Chàng đã đi xa, rất xa, để dự những cuộc săn. Đã bao lâu rồi mà chàng vẫn chưa trở lại. Chàng chẳng phải nhận lời mời của rất nhiều người nơi ấy.
…
Đột nhiên, trong đôi mắt ngóng trông chăm chú của Xtefchia chợt có gì thấp thoáng. Mãi tít xa trên cánh đồng giữa những hàng cây thùy liễu tím ngắt, hiện ra một chấm đen nhỏ xíu, nhỏ lắm, phải cố lắm mới nhìn thấy. Nhưng khi đã xuất hiện, chấm đen ấy không biến đi. Nó lớn lên, ngày càng hiện rõ hơn, càng mạnh bạo hơn và tiến về phía trước. Giống như ánh chớp nhoáng lên khiến người ta nín thở chờ đợi tiếng sấm rền, Xtefchia đăm đăm nhìn vào chấm đen ấy cũng chợt sững người, bất động. Trong sự yên lặng của buổi hoàng hôn đỏ rực màu máu, từ xa chợt vang lên, ngày càng rõ hơn những tiếng động âm vang.
Như bị sét đánh, cô gái run lên. Nàng vươn tay lên như định chạy trốn, nhưng đôi chân chợt nặng trịch như làm bằng chì. Nàng muốn vùng ra, chạy trốn ẩn vào sâu trong vườn, nhưng không thể. Nỗi sợ hãi, niềm vui sướng, cơn bão tố của những xúc động cùng lúc hiện lên trên nét mặt nàng. Nàng đã nhận ra đúng những tiếng nhạc ngựa của Guenbôvitre.
Linh cảm đã không nhầm.
Cố hết sức, nàng lùi vào sâu hơn một chút. Tựa lưng vào thân cây băng giá, mạch đập như điên cuồng, nàng lắng nghe tiếng nhạc lục lạc và tiếng hí của những con ngựa đang phóng nước kiệu khỏe khoắn. Tai nàng nghe tiếng kin kít nhẹ nhàng của những ván trượt và tiếng leng keng khe khẽ của đồ thắng ngựa. Từ dưới đôi mi khép hờ nàng nhìn thấy cỗ xe trượt lịch sự với đôi ngựa khỏe mạnh phủ mạng màu lam. Nàng trông thấy những chiếc đầu vươn ra, những cánh mũi nở rộng và những đôi mắt chúng đỏ rực trong ánh trời chiều nom như những ánh lửa. Nàng trông thấy phất phơ bên tai ngựa những chiếc đuôi cáo, bộ đồng phục may bằng lông thú của người xà ích và người hầu, với những khuy vàng óng ánh như lửa nến. Tim nàng đập dồn dập trong ngực, nàng có cảm giác như nó sắp vỡ tung ra, sắp xảy ra điều gì đó không lành. Cảm giác đó tăng dần lên trở nên thật khủng khiếp. Đến trước bức tường, chiếc xe trượt quành sang một bên. Xtefchia đờ người, trái tim đang lồng lộn chợt sững lại. Người đàn ông ngồi trên xe chợt làm một động tác đột ngột như thể định nhảy vọt ra ngoài. Nhưng người ấy cố kìm lại. Chỉ một bàn tay run run đưa lên ngả mũ và mái đầu trang nhã cúi thật thấp. Chiếc xe trượt phóng đi, tiếng nhạc leng reng của những chiếc lục lạc đã khuất dạng còn rớt lại.
Xtefchia đưa hai tay ôm đầu.
- Chàng đã về! – Nàng thảng thốt kêu lên. – Chàng đã thấy ta!
Niềm hạnh phúc vô biên sôi sục tâm hồn nàng, trào sôi trong máu nàng. Nàng vùng ra khỏi chỗ đứng, và nhẹ nhàng như một cánh chim nàng chạy theo con đường phủ tuyết về phía lâu đài. Đến chỗ ngoặt gần bể nước phun đã đóng băng, nàng dừng lại, máu như đông hết trong huyết quản: Valđemar đang bước lại phía nàng.
Chàng tiến lại gần rất nhanh, áo khoác mở tung khuy mắt dán chặt vào nàng. Bên chân chàng là con chó Panđur nhẩy nhót, nó lao tới Xtefchia, vừa sủa lên những tiếng vui vẻ vừa tỳ cả hai chân trước lên chiếc áo jacket của nàng. Thiếu nữ nghẹn lời, đầu nàng như có tiếng ong ong. Chàng!… Chàng!…
Công tử Mikhôrôvxki đứng bên nàng, im lặng cầm tay nàng trong đôi tay giá lạnh của mình. Họ nhìn nhau không thể nói lên lời. Đôi mắt chàng ngả màu lam thẫm, những làn sóng xúc cảm như nối nhau tràn qua khuôn mặt chàng. Còn Xtefchia lờ mờ cảm thấy rằng đó là thời điểm bước ngoặt, rằng làn sương xanh thắm sẽ tan đi, mở ra chiếc cổng bằng vàng ròng, để lộ cho nàng được thấy sự thật tuyệt vời chưa từng biết. Nàng cảm thấy những niềm mơ ước, những giấc mơ bao phen không nắm bắt nổi đang hiện hình thành dáng hình rất thực, và niềm tiên cảm mách bảo nàng hay rằng chiếc áo mới kia sẽ còn quý giá hơn nhiều so với trước đây. Xtefchia được sống qua một trong những giây phút, khi tâm hồn rời khỏi thể xác con người bay vào vầng hào quang rực rỡ sắc cầu vồng của một niềm hạnh phúc vô biên.
Chàng bóp chặt tay nàng trong bàn tay, nhãn lực đôi mắt chàng xuyên thấu vào đáy sâu tâm hồn nàng. Chàng đứng đó nghiêm trang trong cơn run rẩy khoái lạc đàn ông, với một tình cảm trước nay chàng chưa hề cảm nhận, nay đã nở bừng như một đóa hoa. Chàng đứng đó, tự tin vào sức mạnh của bản thân mình, ý thức được mục đích của mình, thoáng chút tự hào về vẻ hấp dẫn mà chàng gây ra. Chàng cúi đầu, hôn đôi bàn tay run rẩy của Xtefchia rất lâu, rất chân thành. Đôi mắt chàng như nói thành lời: “Em đợi anh… Em mong anh… Vậy thì anh đây, và… và…” Xtefchia hiểu những ý nghĩ không lời ấy, cả người nàng chợt nóng bừng. Run rẩy vì hạnh phúc, nàng chậm rãi rút tay ra khỏi bàn tay chàng rồi bước nhanh về phía lâu đài. Chàng bước đi bên nàng.
Họ không nói với nhau lời nào. Con chó Panđur chạy trước họ, dừng lại trên những bậc thềm cẩm thạch của hàng hiên, ngẩng đầu nhìn đôi thanh niên đang bước đến gần với vẻ nghiêm trang trong đôi mắt chó đầy thông minh. Nó ngạc nhiên khi thấy họ không hề để ý đến nó.
Họ đã đến gần hàng hiên, nhưng không có ai ra đón.
Vừa mở cửa, Valđemar vừa thốt lên những lời đầu tiên:
- Tiểu thư đã đoán được hôm nay tôi sẽ đến. Phải chăng đó là linh cảm?
- Vâng.
- Vậy thì đúng là có sự ám thị! Vừa đi tôi vừa nghĩ rằng thế nào cũng sẽ được gặp tiểu thư trong vườn, và tôi đã nhìn thấy em trong ánh ráng chiều lúc này. Tôi đã cho ngựa về để được chào em đầu tiên.
Lời chàng khiến Xtefchia cảm thấy một niềm vui sướng khôn tả. Nghe tiếng cửa mở, ông lão Jaxenty với một đám đông gia nhân liền xuất hiện. Cả tòa lâu đài vừa nãy còn yên ắng chợt náo nhiệt hẳn lên.
- Đại công tử đã đến! – Khắp nơi người ta báo cho nhau, mọi người đều vui mừng.
Đông đủ mọi người tham dự bữa tối trong tâm trạng phấn hứng. Cảm động thấy cháu trở về, cụ Machây ngắm chàng như ngắm một bức tranh. Phu nhân Elzonovxka thì hỏi han Valđemar về săn bắn và về những người quen. Tuy thường xích mích lặt vặt với chàng nhưng bà đón chàng rất đỗi mến thương, bởi sự trang nhã và tính hài hước hơi châm chích của chàng khiến bà tỉnh táo hơn. Valđemar trả lời những câu hỏi của bà rất nhã nhặn, nhưng chúng khiến chàng chán ngán. Phu nhân Iđalia và ông Kxavary không để chàng yên phút nào. Luxia và Xtefchia ngồi yên ít lời hơn cả, có điều cô em gái thì ngó anh chằm chằm, trong khi Xtefchia thì cố tình tránh ánh mắt chàng. Nàng sợ rằng chàng sẽ đọc được trong ánh mắt mình đúng những điều mà đôi mắt chàng đã thốt lên trong công viên tuyết phủ vừa nãy. Nàng đâu nghĩ rằng chàng đã đoán được tất cả, đã nhìn thấu tận gan ruột nàng, đã cảm nhận rất rõ nhịp đập trái tim nàng…
Nàng chợt bồn chồn. Nàng linh cảm thấy có điều gì đang treo lơ lửng ở đâu đó trong không trung và sắp sửa giáng xuống đầu nàng. Nàng cảm thấy nóng ruột như người sắp phải lên đường đi xa, vào giây phút cuối cùng từ biệt những người thân yêu. Nàng vật vã, không hiểu nỗi lo lắng bỗng dưng kia từ đâu ám ảnh, nhưng sự bồn chồn mỗi lúc một lớn thêm. Đại công tử là người đầu tiên nhận thấy vẻ nhợt nhạt hơi khác thường trên nét mặt nàng, chàng thấy nàng bối rối, nhưng trước mặt mọi người chàng không muốn hỏi hay làm nàng thêm khó xử. Nỗi bồn chồn của nàng lây sang chàng...
Cụ Machây nhìn nàng chăm chú. Trạng thái không bình thường của Xtefchia khiến cụ băn khoăn.
- Cháu làm sao thế, cháu ta?
- Cháu sợ... - Nàng đáp thành thật.
Họ nhìn nhau. Một làn sương mù như vừa chợt lướt qua trên hai khuôn mặt.
- Sợ gì kia chứ?
Cô thiếu nữ được hỏi mỉm cười nhợt nhạt.
- Xin đừng để ý làm gì. Rồi sẽ qua thôi...
Tiếng trò chuyện ắng hẳn đi. Mọi người lặng lẽ.
Người ta dùng trà ở phòng khách. Bên lò sưởi cháy sáng câu chuyện sôi nổi trở lại.
Đột nhiên một người gia nhân bước vào, tay bưng chiếc khay bạc. Gã tiến thẳng lại phía Xtefchia. Nàng nhìn gã chằm chằm.
- Gì vậy? - Đại công tử hỏi.
- Điện tín ạ, thưa ngài, gửi cho...
- Cho tôi! - Xtefchia thốt lên.
Người gia nhân cúi đầu xác nhận. Mắt mọi người dồn cả vào nàng, rồi vào mặt đại công tử.
- Vâng, cho tiểu thư, - chàng nói, đứng lên đưa chiếc phong bì cho nàng.
Xtefchia xé dải niêm phong. Má nàng đỏ ửng.
Mọi người có mặt nín thở. Vẻ bồn chồn của cô gia sư trong bữa ăn và bức điện gửi cho nàng khiến mọi người lo sợ.
Xtefchia đọc điện buông rơi tờ giấy xuống đầu gối, thốt lên bằng giọng vô hồn:
- Bà tôi chết. Gia đình gọi tôi về dự tang lễ.
Tất thảy lặng đi, trút một hơi thở dài. Họ cứ tưởng có chuyện gì tệ hại hơn thế.
Mỗi mình cụ Machây run rẩy, dường như có bóng ma xuất hiện trước mắt cụ.
- Có phải người vừa mất là cụ bà Rembôvxka không ạ? - Luxia hỏi.
Xtefchia bật khóc.
- Phải. Tội nghiệp cho bà! Tôi yêu bà biết chừng nào!.. Trời ơi là trời!..
- Bà ốm có lâu không?
- Bà mất đột ngột tại Rutraievô... Tôi không hiểu tại sao. Bà thường sống ở ngoại quốc. Tôi phải đi ngay kẻo không kịp mất, điện đến muộn.
Nàng vùng đứng dậy Công tử Mikhôrôvxki nhìn đồng hồ.
- Tiểu thư nhất quyết đi hôm nay?
- Tôi phải đi. Cốt sao kịp chuyến tàu hỏa.
- Kịp thôi, nhưng phải đi ngay lập tức, mà bây giờ tối rồi.
Nàng chắp hai tay cầu khẩn.
- Tôi phải đi nhanh mới được.
- Hà, nếu vậy tôi sẽ ra lệnh thắng ngựa.
Họ cùng bước sang phòng ăn. Valđemar ra những mệnh lệnh cần thiết.
Phu nhân Iđalia nắm tay Xtefchia.
- Cô cần phải thu xếp hành trang. Chỉ có điều xin cô đừng khóc. Tội nghiệp Xtefchia! - Bà thốt lên, hôn vào trán cô gái.
Luxia òa lên khóc nức nở.
Cả hai cùng bước về phòng riêng. Trong phòng chỉ còn mỗi mình cụ Machây đang ngồi lặng trong chiếc ghế bành rộng rãi. Valđemar đi đi lại lại bằng những bước chân sốt ruột, hàng lông mày chau lại, mắt loé sáng nhấp nháy ánh lửa. Ông Kxavary vặn mình ngái ngủ. Im lặng kéo dài. Tiếng bước chân Valđemar vang lên đều đều đơn điệu trong phòng. Chiếc đồng hồ lớn tích tắc nghiêm trang.
Cụ Machây ngồi u uẩn. Đôi mắt nheo lại liếc nhanh sang đứa cháu trai đang đi đi lại lại. Mãi sau cụ hỏi:
- Cháu có biết họ thời con gái của bà ấy là gì không?
Chàng lắc đầu không biết.
Cụ già đưa tay đỡ trán.
Sao ta thấy xúc động lạ thường trước việc Xtefchia đột ngột ra đi và... cái chết của người ấy...
Một người hầu bước vào phòng báo tin ngựa đã sẵn sàng. Theo sau y là các bà các cô. Xtefchia đã đội mũ đi đường, mặc chiếc áo dài ấm áp. Mắt nàng đỏ, đôi môi khô bỏng, má tái nhợt. Xúc động, nàng bước lại gần tạm biệt cụ Machây. Sau chút lễ nghi, cụ già ôm ghì mái đầu nàng vào ngực. Cụ nói với nàng như một người cha. Luxia vẫn khóc ròng.
- Xtefchia, cháu sẽ mau trở lại với chúng ta chứ, phải không?
- Cháu sẽ cố gắng.
Khi bước đến cạnh Valđemar, một cơn nức nở lặng thầm trào lên trong ngực nàng. Môi chàng run run. Lần đầu tiên, trước mọi người, chàng hôn tay thiếu nữ.
Cụ Machây rùng mình. Phu nhân Iđalia cắn môi, mắt nheo lại thành hai khe hẹp theo thói quen. Luxia nhìn cảnh ấy với vẻ thắng thế, như thể muốn nói: "Tôi biết chuyện này từ lâu rồi!"
Họ bước ra phòng ngoài. Cụ Machây níu tay Xtefchia:
- Này cháu... bà cháu là Rembôvxka, phải không?
- Xtefnhia Rembôvxka, - Xtefchia đáp, rồi nàng bị Luxia kéo ra khỏi phòng. Cô gái thì thầm điều gì đó vào tai nàng.
Cụ Machây còn lại mỗi mình. Cửa dẫn ra tiền phòng vẫn mở rộng. Cụ nặng nhọc tựa người vào tường, run run ngước mắt nhìn lên chiếc đèn chùm như định đếm xem nó có bao nhiêu ngọn.
- Sao vậy nhỉ?... Xtefnhia? Sao vậy nhỉ?.. A! Sự tiên tri!
Bước lên một bước, cụ gọi to:
- Valđemar!
Đã mặc áo khoác xong, Xtefchia bước xuống sảnh dưới. Gia nhân mở cửa lớn ra tiền sảnh. Luxia và đại công tử cùng đi với nàng. Phu nhân Iđalia tựa người vào tay vịn cầu thang, nghe thấy cha gọi, bèn kêu lên:
- Valđy, ông gọi anh kìa! Chàng nhìn có vẻ hơi phật ý, rồi chạy vội lên gác. Đang phân tâm, chàng không để ý đến vẻ bồn chồn nóng ruột của cụ Machây.
- Hỏi Xtefchia, xem họ thời con gái của bà cụ là gì... Nhanh lên...
- Có chuyện gì thế ạ?
- Nhanh lên.
Valđemar lại chạy lộn trở xuống. Chàng gặp Xtefchia đang đứng ở tiền sảnh.
Một gia nhân đang mở cửa xe trượt. Đêm sáng trời, có trăng, đầy giá băng và tuyết trắng. Lũ ngựa kêu rừ rừ, phà ra những luồng hơi. Bênêđykt đang ngồi trên ghế đánh xe cùng một người gia nhân hầu bên Guenbôvitre. Đại công tử đưa Xtefchia lên xe. Tự tay chàng lấy một tấm da sói phủ chân cho nàng.
- Xin lỗi. Bà tiểu thư họ gì ấy nhỉ?
Xtefchia nhìn chàng ngạc nhiên.
- Rembôvxka.
- Tôi biết, nhưng họ thời con gái kia?
- Xtefnhia Korvitrúpna.
Mikhôrôvxki giật mình. Máu như dồn cả lên đầu chàng.
- Ông làm sao thế? - Xtefchia kinh hoàng hỏi.
- Không, không sao! Tạm biệt. Xin tiểu thư hãy giữ sức, và... mau mau trở lại với chúng tôi. Được không?...
Xtefchia oà khóc.
- Tôi cũng chưa biết thế nào - nàng nghẹn ngào.
- Tôi rất mong đấy.
Chàng nồng nhiệt hôn tay nàng rồi đóng cửa xe.
- Bênêđykt! Đi cẩn thận nhé. Đến ga, Vavrynhex nhớ lo đầy đủ mọi việc cho tiểu thư, - chàng kêu lên.
Những con ngựa sốt ruột rời khỏi chỗ đứng.
Valđemar nhìn theo chiếc xe xa xa dần, rồi ngoảnh đầu về phía những chiếc xa trượt khác đang đỗ.
- Đại công tử định đi ạ?
- Không biết. Hẳn là không. Nhưng không hiểu họ có đến nơi an toàn không?
- Đêm sáng lắm, tỏ như ban ngày. Đường bằng phẳng như mặt bàn, lại có Bênêđykt đánh xe thì còn lo gì nữa ạ, - cụ Jaxenty trấn an chàng.
Valđemar bước vào tiền sảnh, bước những bước chân nặng nề leo lên thềm. Đầu chàng ong ong, mặt nhợt nhạt. Bước lên khỏi đoạn bậc thang cuối cùng, chàng nhìn thấy cụ Machây đang đứng đó.
Nom cụ già giống hệt pho tượng. Bất động, như đã hoá đá, cụ nặng nề tựa vào tay vịn bọc nhung. Mắt cụ chằm chằm ngó đứa cháu trai. Cả hai ông cháu im lặng nhìn nhau, kinh hoàng và họ đều chợt hiểu ra.
- Đúng bà ấy chứ?... - Cụ già rên lên.
- Nàng là cháu gái của người ấy, - Valđemar nói nốt.
Cụ Machây đưa tay ôm lấy ngực. Mặt cụ tím lại. Đại công tử nhảy vội đến bên ông.
- Ông ơi! Vì Chúa!
Cụ già thõng người bất lực trên đôi tay chàng.
Chừng mườI lăm phút sau, công tử Mikhôrôvxki bước ra khỏi buồng ngủ của ông nội để gặp gia nhân, mặt chàng tái nhợt, nhưng đã bình tĩnh lại.
- Lấy ngay mấy con ngựa mà ta định dùng để ra ga đi mời bác sĩ. Cụ ốm rồi.
Gia nhân lặng lẽ tản đi.

[quykiemtu]

Chương 2

Chiều mùa đông lặng lẽ đổ xuống trang Rutraievô. Tuyết rơi dày, cuộn tung thành những đám mây bụi trắng. Một chiếc xe trượt vừa chở Xtefchia về bây giờ rời khỏi tiền sảnh tòa gia trạch của điền trang. Nàng bước vào nhà, được cha mẹ, gia đình và gia nhân chào đón. Những khuôn mặt rạng lên khi gặp nàng. Trong vòng tay âu yếm của mẹ, Xtefchia tạm quên đi nguyên nhân đã khiến nàng trở về đây. Nàng khẽ thổn thức áp chặt vào người bà. Phu nhân Ruđexka đoán ra rằng do nguyên nhân khác với nỗi thương tiếc người bà vừa quá cố.
- Con về hơi chậm, - cha nàng bảo, - vừa đưa bà đi quan. Mai sẽ an táng.
- Thưa cha, nhận được điện con đi ngay, nhưng điện bị chậm.
Mọi người tò mò ngắm Xtefchia, riêng mẹ nhìn nàng đầy thương cảm. Kể từ ngày xa gia đình, nàng đẹp hẳn lên, lại thêm vẻ trang trọng khác vời cùng sự lịch lãm càng làm nổi bật vẻ duyên dáng tự nhiên. Người cha vẫn nhận thấy nàng thay đổi so với dạo mùa thu: Xtefchia như gầy hơn trong mắt ông. Làn da tuyệt đẹp của nàng hơi nhợt nhạt hơn, nom giống như màu vỏ trai ngọc. Đôi môi xinh đẹp hồng thắm cười ít tươi hơn. Đôi mắt cũng khiến ông phải suy nghĩ: sắc tím trong mắt như có phần trội lên, đôi mày màu nâu thanh mảnh và hàng mi dài rủ bóng che dường như mang vẻ thê lương. Mọi tình cảm của tâm hồn nàng thể hiện rõ trong ánh mắt. Những ánh lửa nhấp nháy khiến đôi mắt sinh động biểu lộ nhiệt tâm sôi nổi và hơi dễ bột phát. Song người ta còn có thể đoán nhận được trong đáy sâu đôi mắt những thứ tình cảm khác nữa: nỗi nhớ nhung, buồn bã, có thể cả nỗi oán trách chưa thể thốt thành lời... Một trong những anh em trẻ tuổi của nàng, Narnhixki, nói rằng nàng có vẻ hơi mơ mộng, và tuy những nét nghịch ngợm ngày xưa trong mắt nàng chưa mất hẳn nhưng đã khác xưa, ít long lanh hơn, nhiều ràng buộc vương vấn hơn. Không khí chung của cả gia đình đang lúc trang nghiêm, nên vẻ trang trọng khác lạ của Xtefchia không khiến ai thắc mắc. Ngược lại, cả cha lẫn mẹ đều khiến nàng phải suy nghĩ. Nàng thấy hai người đều thay đổi, thỉnh thoảng cả hai đưa mắt nhìn nàng như e sợ điều gì.
Nỗi lo lắng hằn rõ trên vầng trán người cha. Khi cô gái chợt nhắc đến cụ Machây, cả hai tái mặt, nhìn nhau thật nhanh. Điều gì đó khiến Xtefchia lo ngại. Nàng cố tránh không nói gì tới Valđemar. Vả chăng cũng không một ai hỏi nàng về chàng.
Chỉ một lần, anh họ nàng là Narnhixki đột nhiên hỏi:
- Xuôđkôvxe là điền sản riêng hay cũng là một trong số những điền sản của đại công tử?
- Nó là điền sản riêng.
- Thế đại công tử năm nay bao nhiêu tuổi?
Xtefchia bỗng dưng vô cớ đỏ mặt.
- Ông ấy ba mươi hai.
- Ô, thì ra ông ấy còn trẻ đến thế! - Narnhixki nhận xét, vừa nhìn nàng với vẻ thăm dò.
Ông Ruđexki đỡ lời:
- Thì anh đã chả trông thấy ảnh ông ta trên các báo khi được thừa kế toàn bộ bất động sản hoàn nguyên sau lúc cụ Janus qua đời, rồi sau chuyến du hành sang Phi châu đấy thôi.
- Cháu không nhớ nữa. Cháu chỉ nhớ là sau hội chợ triển lãm, các báo có đăng ảnh ông ấy. Một người rất xinh trai, nhưng trước hết là một người...
- Tuyệt vời... đúng không nào? - Ông Ruđexki hỏi.
- Và là một quý tộc lớn điển hình. Điều đó có thể nhận ra ngay lập tức. Đây không phải là một kẻ phát tài giả làm quý tộc, mà là một đại công tử dòng dõi cao sang. Có thể thấy điều đó ngay trên nét mặt ông ta. Hơn nữa, ông ấy có vẻ giàu tự tin và rất tự hào, nhưng theo nghĩa tốt đẹp nhất.
Xtefchia những muốn kể thêm Valđemar là người thế nào, nhưng nàng cảm thấy mình không thể nói về chàng một cách thản nhiên. Nàng chỉ góp một nhận xét ngắn gọn:
- Anh nói phải. Giới quí tộc chân chính khác hẳn về mọi phương diện với những kẻ bắt chước họ. Nhất là khi có dịp tiếp xúc gần, sự khác biệt lại càng rõ rệt, càng nghiêng về phía có lợi cho họ.
Ông Ruđexki liếc nhìn con gái.
- Cốt sao đừng tiếp xúc quá gần, - ông thì thầm tự nhủ, rồi nói to lên: - Về điều đó thì các sự kiện cụ thể thường mới là cái quyết định.
Mọi người thật không hiểu ông muốn nói gì.
Đến khuya, khi mọi người đã tản đi, Narnhixki tóm tắt nhận xét của mình về Xtefchia trong một câu ngắn gọn:
- Cô ấy đang chịu ảnh hưởng của giới quý tộc, đặc biệt là của đại công tử. - Mà thậm chí, có thể là...
Anh không muốn nói hết ý nghĩ của riêng mình, bởi đã từ lâu anh nhìn thấy hình ảnh Xtefchia trong chương trình cuộc sống của anh, anh càng cương quyết gạch thật đậm dưới cái điểm ấy.
Hôm sau, đám tang được cử hành với sự tham gia của đông đảo bà con trong vùng, mặc dù người chết vốn không phải là cư dân thường trú của Rutraievô. Tạm thời, người ta chôn thi hài cụ vào khu mộ của gia đình dòng họ Ruđexki, rồi sau này sẽ chuyển về điền trang dòng họ Rembôvxki.
Trong đoàn người đưa tang, Xtefchia từ chối không khoác tay anh chàng Narnhixki. Nàng đi một mình, hơi lánh sang một bên, chân lội trong đám tuyết người ta cào từ giữa đường ra. Bộ quần áo màu đen và vành khăn tang khiến cho thân hình vốn nhanh nhẹn của nàng thêm thanh thoát. Nàng bước đi trầm tư và buồn bã. Lần cuối cùng nàng được gặp người bà vừa quá cố cách đây đã tròn một năm, hồi ấy Prôntnhixki còn lui tới trang Rutraevô như kẻ đang theo đuổi nàng.
Bà cụ già tóc bạc có cách đối xử hết sức ngọt ngào khiến người ta phải kính trọng. Những đường nét trên khuôn mặt tuy đã khô héo nhưng vẫn giữ nguyên vẻ hài hòa. Đọng lại trong những đường nét ấy một bi kịch xảy ra từ thuở trẻ trung. Xtefchia giống như một bức chân dung sống động của bà, điều đó được khẳng định bởi những bức ảnh của bà thời trẻ tuổi.
Ngay từ thời thơ ấu, nghe kể về chuyện buồn nào đó của bà hồi còn thiếu nữ, Xtefchia đã hết sức quan tâm tìm hiểu. Nhưng không một ai muốn giải thích cho nàng nỗi buồn ấy thuộc loại nào. Khi bị hỏi thẳng, bà cụ đã tái mặt, và bảo đứa cháu gái từ rày trở đi không được hỏi những câu những câu như thế nữa.
Đã từ lâu, bà Xtefchia bị bệnh tim, người nhà hết sức để ý không làm điều gì khiến bà xúc động. Cũng vì vậy, rất lâu bà không hay biết việc Xtefchia rời khỏi gia đình. Tin tức về chuyện dứt tình với Prôntnhixki đã khiến bà rất xúc động, vì thế, người nhà không muốn bà xúc động thêm nữa.
Cái chết của bà là một điều bí mật đối với Xtefchia. Đáp lại những câu hỏi của con gái, cha nàng chỉ bảo:
- Rồi sau này con sẽ rõ.
- Hay chính bản thân ta đóng một vai trò nào đó chăng trong cái chết của bà? - Xtefchia tự hỏi.
Sự tò mò hành hạ nàng, cách xử sự của chàng làm nàng lo lắng. Narnhixki làm nàng bực mình. Điều đó càng khiến nàng cáu giận. Nàng quyết định ngay sau lễ tang sẽ trở về Xuôđkôve. Nàng run lên khi nghĩ thế, trước mắt nàng lởn vởn hình ảnh của Valđemar mà nàng được thấy lần cuối cùng, tuy chỉ ngắn ngủi thoáng qua nhưng sao mà nhớ thế. Cuộc gặp gỡ trong vườn in đậm mãi trong tâm trí nàng. Lần ấy, nàng đã cảm thấy rõ ràng mình được yêu. Sự thật ấy, nàng đã phát hiện từ lâu trong trái tim mình. Trong thời gian chàng vắng mặt lâu ngày, nàng càng khẳng định tình yêu ấy bởi nỗi nhớ nhung mạnh như tình ái. Và lúc chia tay, khi chàng cúi hôn tay nàng, thì sức nóng của nụ hôn khiến toàn thân nàng rung động, thắng cả nỗi bối rối vì sự hiện diện của đông đủ mọi người. Nàng đã nhìn thấy chiếc xe trượt của chàng đợi trước tiền sảnh. Lão Jaxenty đã để lộ cho nàng biết: Valđemar đã định tiễn nàng ra ga. Chuyện gì đã xảy ra khiến chàng không thực hiện được điều đó? Có thể phu nhân Iđalia ngăn cản? Chắc chàng sẽ không thèm để ý đến ý kiến của bà. Vậy chẳng lẽ cụ Machây?
Nỗi đau sắc nhọn như đâm thẳng vào tim Xtefchia, song nàng hiểu rằng, khó lòng đòi hỏi vị quý tộc già dung túng cho hành động của đứa cháu nội đi theo hướng đó. Điều đó lại khiến nàng thêm trách và làm nàng tỉnh táo trở lại.
- Ta không được phép, không được phép nghĩ về chàng nữa! - Nàng bướng bỉnh cố nhắc đi nhắc lại.
Nàng mệt mỏi khi phải lội mãi trong lớp tuyết dày, nhưng ý nghĩ về Valđemar khiến lòng nàng nặng trĩu. Nàng thấy người bải hoải. Và lần này, khi Narnhixki đến bên chìa tay cho nàng, nàng không từ chối khoác tay anh ta nữa, mà nặng nhọc tựa vào người anh ta. Cả hai không nói điều gì với nhau. Xtefchia cúi đầu, nhắm nghiền mắt. Nàng những muốn trở lại, muốn nghĩ là đang được đi cùng Valđemar, nhưng không thể, bởi nàng cảm thấy không thể so sánh kẻ này với người ấy. Nàng chợt rùng mình. Narnhixki cúi xuống hỏi nàng:
- Cô có lạnh không, cô em họ? Hay cô mệt? Để tôi đưa cô lên xe trượt nhé.
- Ồ không, tôi muốn đi bộ thôi.
Narnhixki liếc ngang ngắm nhìn hình trông nghiêng tuyệt vời của nàng, anh nhận thấy sự xúc động của nàng, nhưng cho rằng đó chỉ là vì tang lễ gây ra. Một ngày mù sương, xám ngắt, đám rước dài dằng dặc, uốn lượn quanh co dưới chân đồi, với một cỗ xe đen và cây thập giá khiến người ta nảy bao ý nghĩ u sầu. Trên đỉnh đồi những cây vân sam cao vút đen thẫm của nghĩa địa, với một cụm chi chít những cây thập tự núp mình dưới bóng cây. Lũ chim mùa đông kêu lên những tiếng thê lương, hòa vào giọng ngân nga đều đều đơn điệu mà rời rạc của bài ca tang lễ. Nỗi tiếc nuối trĩu nặng phảng phất quanh những người đi đưa đám. Tiễn theo sau đoàn người đưa tang là những tiếng chuông rền rĩ ai oán, còn đứng sẵn kia đón họ là nhũng cây vân sam thê thiết rì rào. Đám tang đi chậm chạp, trang nghiêm, đã đến mộ giữa những hàng cây và thập giá một linh hồn người bị cuộc sống đuổi xô.
Trong những nghi thức của đám tang bao giờ cũng chứa đựng một tâm trạng u ám và ghê sợ. Một nỗi buồn vô biên, một nỗi vô vọng khiến người ta phải hướng vào những suy nghĩ sâu xa. Điều bí ẩn không bao giờ giải đáp nổi của sự tồn tại sau cái chết, tính huyễn hoặc không sao thâm nhập nổi của kiếp sống mai sau tác động đến con người khiến họ phải nghiêm trang, thậm chí còn làm họ kinh hoàng. Người ta chợt cảm thấy một nỗi lo lắng và cơn rùng mình sợ hãi, đồng thời cũng nảy sinh chút tò mò, không hiểu bên ấy sẽ ra sao và những gì sẽ xảy ra với linh hồn con người ở đấy. Vốn nhạy cảm, Xtefchia cảm nhận sâu sắc tất thảy những điều đó. Lần đầu tiên nàng cảm thấy cái chết thật đáng sợ. Nàng thấy yêu cuộc đời, yêu thế giới này. Nàng không còn muốn che giấu tình cảm thật trước chính mình nữa: nàng đã yêu Valđemar bằng toàn bộ sức mạnh của một tâm hồn trẻ trung đầy nhựa sống. Tình cảm trước kia đối với Prôntnhixki chỉ là một giọt sương so với cả đại dương tình cảm mới, còn chính gã Prôntnhixki thì chỉ là một loài sâu bọ thảm hại đáng thương. Bởi lẽ bất cứ việc gì ở gã cũng đều hèn hạ. Bông lúa nuôi người bao giờ cũng quí hơn loài cỏ dại, dẫu cỏ kia có trăm sắc nghìn màu.
Sau khi đám tang kết thúc, Xtefchia buồn rầu ngồi lên xe trượt. Những tiếng hát, tiếng chuông, mùi hương trầm đều làm nàng khó chịu. Thần kinh nàng bị kích động trí tưởng tượng phong phú vẽ ra trước mắt nàng những cảnh khổ hình. Về đến nhà, nàng mới mở choàng mắt ra, cam chịu ngay cả sự có mặt thuờng xuyên của anh chàng Narnhixki, cốt sao được quên đi, cốt sao được quên đi, cốt sao được trút bỏ cái sức nặng u uất không sao chịu đựng nổi.
Vài giờ sau khi từ nghĩa địa trở về, gia đình nhận được điện chia buồn từ Xuôđkôvxe, ký tên cả hai ông cháu Mikhôrôvxki, phu nhân Iđalia và Luxia. Bức điện thứ hai của Valđemar gửi cho Xtefchia, với nội dung ít trọng thể hơn, thân mật hơn. Valđemar có nói qua việc cụ Machay đột ngột yếu mệt. Cái tin ấy đến với Xtefchia như tiếng sét. Nàng không tài nào giấu nổi sự xúc động, mặt nàng đỏ bừng từng đám.
- Sao lại có chuyện đột ngột đến thế? - Nàng vừa thốt lên vừa đưa bức điện cho cha xem. Nhưng khi Narnhixki định cầm lấy, nàng vội giật khỏi tay anh ta. Ngạc nhiên, anh chàng nhún vai không nói gì, nhưng trong tâm trí, bức điện không đọc được kia của Valđemar khiến anh ta cáu lạ lùng.
Đến chiều, rất ít người ở lại điền trang Rutraievô, nhưng Narnhixki không chịu ra về. Theo nguyện vọng của song thân, Xtefchia đành phải lưu lại gia đình thêm một thời gian nữa.
Khi chỉ còn một mình nàng với cha trong phòng làm việc của ông, ông tò mò hỏi nàng:
- Cụ Machây có biết tên họ của bà nhà ta không con?
- Cụ ấy biết, con nói cho cụ nghe ngay trước khi ra đi, bởi tự dưng cụ hỏi, - nàng đáp, mặt tái đi vì một nỗi lo sợ không tường.
- Thế cụ có biết tên họ bà thời con gái không?
- Không ạ, con chưa bao giờ nói đến cái tên ấy, mãi đến lúc ra đi con mới nói cho đại công tử hay, khi ấy ông ấy hỏi.
- Ồ, thì ra ông ấy có hỏi?
- Lúc đó con đã ngồi lên xe rồi.
- Ra thế! Vậy khi con đi thì cụ Machây vẫn còn khỏe chứ?
- Không thấy cụ kêu ca gì cả.
- Vậy thì chắc cụ đã được đại công tử nói cho biết và vì thế mà ngã bệnh, - ông Ruđexki thì thầm như tự nhủ.
- Cha nói gì thế? Cụ được biết chuyện gì kia ạ?
- Khoan đã, con. Lát nữa rồi con sẽ hiểu.
Ông mở ngăn kéo bàn, lấy ra một gói to, bọc cẩn thận trong thứ giấy đã ngả vàng, buộc bằng một dải lụa đen. Ông đưa gói ấy cho Xtefchia, nói giọng run run:
- Đây là thứ bà gửi cho con. Bà bảo cha đưa cho con sau tang lễ. Lúc lâm chung, bà rất lo lắng cho con, bà để lại cho con vật kỷ niệm quý giá nhất của bà. Đây là vật rất thiêng liêng của bà con đấy… Con nhớ hãy kính trọng nó nhé, con của cha, và… xin Chúa hãy che chở cho con! Chúc con ngon giấc!
Xúc động, mắt long lanh lệ, ông Ruđexki hôn Xtefchia đang nghẹn ngào, rồi bước nhanh ra khỏi phòng.
Nàng đứng tại chỗ như trời trồng, xoay xoay trong tay gói nặng bọc giấy đã ố vàng, thoảng mùi giấy cũ kỹ. Lòng Xtefchia lẫn lộn lo âu, sợ hãi và tò mò, không rõ có gì nằm dưới dải băng đen buộc chéo kia. Nàng đưa mấy ngón tay sờ lần thứ bọc bên trong và đoán ra rằng đó là một quyển sổ. Nàng chạy vội về phòng riêng, miệng thì thầm như kẻ đang mê sảng:
- Kỷ vật quý báu nhất của bà… thành tích của bà… Bà lại tặng cho riêng ta… Vì sao vậy nhỉ?…
Một nỗi lo âu thầm lặng chợt khiến nhịp tim nàng đập nhanh hơn. Lao vào phòng riêng, Xtefchia cài chặt cửa lại.
- Ông đã đưa cho con chưa? – Phu nhân Ruđexka hỏi chồng khi ông bước vào phòng.
- Đưa rồi. Nó đã trở về buồng. Tội nghiệp con tôi.
Phu nhân Ruđexka mắt dàn dụa lệ.
- Nó thay đổi nhiều quá… Ông nghĩ thế nào về con, hả ông?
- Chắc chắn nó phải lòng đại công tử mất rồi. Thế là lại một Mikhôrôvxki
nữa!… Lạy Chúa! Lạy Chúa tôi!…
- Lỗi tại thân mẫu bà đấy, vì quá ít biết chuyện riêng của cụ nên chúng ta hoàn toàn không biết đến cái họ kia.

[quykiemtu]

Chương 3

Trong phòng riêng, bên chiếc bàn nhỏ, Xtefchia mở gói giấy ra. Hồi nãy, nàng sốt ruột vì tò mò, bây giờ nàng lại cố tình lần nữa.
Nàng mở một lớp giấy, rồi một lớp giấy nữa. Người nàng chợt nóng rực, mặt đỏ bừng, mắt cháy bỏng. Bằng cử chỉ nóng nảy, nàng mở tung lớp giấy bọc cuối cùng, trước mặt nàng là một quyển sổ dày được bọc da màu hồng thẫm rất đẹp. Ở chính giữa nổi bật một dòng chữ mạ vàng đã hơi ngả màu đen. " Nhật ký của Chúng Mình ". Phía dưới là những chữ cái lớn viết rời, đứng cạnh nhau : X. K. M. M. Xtefchia đăm đăm nhìn mãi quyển sổ màu hồng, mãi sau nàng mới giở nó ra, và bỗng dưng thốt lên một tiếng kêu: nàng đang cầm trong tay bức hình của cụ Machây ... giống như bức hình mà nàng được cụ tặng hôm ngày lễ tên thánh ...
Cô gái đứng sững như mê đi, hai tay bóp chặt thái dương.
- Gì thế này ? Cụ ấy ... lại ở đây ? Thế là thế nào.
Vội vã , run rẫy như lên cơn sốt rét, nàng lật vội những trang sổ. Những linh cảm điên cuồng tuyệt vọng lay giật cả người nàng. Ở trang thứ hai, trên thứ giấy vơlanh nổi bật nét chữ đen nhánh rất rõ ràng và đẹp của một bàn tay con gái.
Xtefchia đọc nghiến ngấu:
- " Quyển nhật ký này dành cho tình yêu sâu sắc của đôi ta, như minh chứng vĩnh hằng cho những tình cảm không bao giờ lụi tàn, cho lòng tin vĩnh viễn của chúng ta dành cho nhau, cho sự ái mộ vô biên và tình gắn bó ... "
Nét chữ con gái gián đoạn, ngay tiếp bên dưới là những dòng chữ được viết bằng bàn tay con trai:
" .... để rồi với thời gian, những thế hệ mai sau sẽ có một bằng chứng sống, chứng minh rằng tình yêu là sức mạnh, có thể bẻ gẫy tất cả, những tình cảm nồng nàn sẽ có thể phá vỡ mọi hàng rào ngăn cấm để lao vào vòng tay nhau trong tiếng thét vang của niềm hạnh phúc vô biên. Vầng hào quang vây quanh một tình yêu diễm phúc sẽ chói sáng như hào quang như thế đang chói lọi trên đầu chúng mình và sẽ soi rọi vĩnh viễn cho mối tình ta đến trọn đời".
Dưới đó là hai chữ ký:
Xtefnhia Korvitrupna
Machây, đại công tử Mikhorovxki
- Jexuma ! ... - Xtefchia nghẹn ngào kêu lên, nặng nề quỳ gối xuống.
Nàng như kẻ đã chết rồi, Máu dường như đông cứng trong huyết quản. toàn thân nàng đờ đẫn vô tri giác. Trái tim đập yếu ớt vì thảng thốt và kinh hoàng.
Nàng cứ quỳ như vậy, mặt úp vào hai lòng bàn tay.
Những tiếng nức nở trầm đục chực trào ra khỏi lồng ngực, nhưng lại bị cổ họng thít chặt ngăn lại.
Mãi sau, nàng mới khóc òa lên, tiếng khóc chất chứa nỗi đau không thể thốt lên lời làm rung chuyển thân hình nàng. Nàng đã hiểu tất cả những gì trước nay đối với nàng còn là điều bí ẩn. Trong tâm tưởng, nàng như đứng trong phòng chân dung ở Guenbovitre, nghe câu chuyện kể của Valdemar. Vậy ra vị hôn thê bất hạnh của cụ Machây, kẻ được cụ yêu thương rồi ruồng bỏ - lại chính là bà ngoại nàng?...
Vậy ra vị phu nhân đường bệ trong bức chân dung, công chúa Đơ Buốcbông, là kẻ đã chiếm vị trí của bà ngoại nàng? Bà ta đã chiếm đoạt tất cả những gì lẽ ra thuộc về bà ngoại nàng, kể cả tình yêu của con người mà bà nàng từng yêu dấu ... Tình yêu thì bà ta không đoạt được - chỉ mỗi tình yêu là vẫn thuộc về sở hữu của người bị xúc phạm mà thôi. Mà biết đâu ... ngay cả điều ấy bà ngoại nàng cũng không hề hay biết ? ... Bà ngoại nàng cảm thấy mình bất hạnh, nhưng cả người đàn bà kia cũng phải chịu đựng biết bao điều ... ở kia và nơi đây, đẳng cấp, sự cuồng tín và các quan niệm cổ lỗ đều chặn đường con người đến với hạnh phúc.
Ấy thế mà ông ấy đã từng nghĩ khác. Ông ấy đã nói trên trang đầu nhật ký rằng những tình cảm nồng nàn sẽ phá vỡ mọi hàng rào. Nhưng sự thực đã xảy ra khác thế. Ông ấy đã cam chịu khuất phục sự cuồng tín của chính đẳng cấp của mình, đã bỏ rơi người con gái được ông yêu và yêu thương ông chỉ vì người ấy không xuất thân từ gia đình quý tộc.Ông ấy đã không giữ vũng được những nguyên lý từng có lúc đề cao, những nguyên lý mà ông ấy dùng để chinh phục người con gái ấy. Ông đã rũ bỏ trách nhiệm của mình, đã không đi theo tiếng gọi của con tim, mà theo con đường do đẳng cấp và dòng họ đại quý tộc kiêu kỳ dắt ông ta đến: chiếc mũ công tước, không cần biết đến nó đã giày xéo một trái tim quá đỗi khiêm nhường để có thể được người ta đoái thương. Một danh hiệu quý tộc tốt đẹp, một gia huy tốt đẹp, nhưng chưa được ghi vào cuốn sổ vàng của giới quý tộc, không thể nào gắn bó với cái gia huy chói ngời và tên họ Mikhorovxki. Chiếc vương miện năm trụ của bá tước đôi khi có thể trở thành trò chơi của chiếc mũ tước công , nhưng không bao giờ có thể giao kết bền lâu với nó. Về điều đó có những quy tắc, những điều khoản ngặt nghèo. Không tuân phục chúng được coi là phản bội đảng cấp, là tội ác đối với giới quý tộc. Sự không tuân phục chúng có thể bị trừng trị bằng sự tước quyền thừa kế và gạt ra khỏi vị trí cao sang của giới. Ông Machây đã sợ hình phạt, đã đem dâng trái tim cho hoả thần để rồi suốt cuộc đời đã không tìm được hạnh phúc.
- Khủng khiếp ! Khủng khiếp quá !
Số phận cũng đã dẫn dắt Xtefchia, cháu gái của người phụ nữ bất hạnh kia, tới chính gia đình ấy, đã đẩy nàng gần như vào cùng những hoàn cảnh giống hệt như thế. Vậy mà nàng đã yêu kính con người ấy như cha...
Số phận không chỉ dừng lại ở đây, vị thần số mệnh khủg khiếp còn bước xa hơn. Chính trong ngôi nhà của gia đình ấy bây giờ lại có một chàng đại công tử trẻ tuổi khác, mang cùng cái họ ấy, và cũng tuyệt vời như người ông trước kia.
Quá khứ lặp lại.
Sự giễu cợt kinh khủng của số phận !
Xtefchia vùng đứng dậy, hai tay ôm ghì lấy bộ mặt nóng rực, chạy đi chạy lại khắp phòng.
- Nhất định ta phải cắt đứt, nhất định ta sẽ chấm dứt, dù tim ta có vỡ tung thành trăm mảnh cũng cam, - nàng thì thầm lắp bắp trong cơn nóng nảy. - Còn bây giờ thì đọc, đọc đã !
Tựa đầu vào hai lòng bàn tay, bấu chặt những ngón tay vào hai thái dương, nàng đọc mê mải với một nỗi thèm khát đớn đau.
Xtefchia Korvitrupna mô tả ngắn gọn cuộc đời mình, gia đình, điều kiện sống nơi cô đã lớn lên, cuối cùng đến cái phần mang tựa đề Hoàng tử từ chuyện cổ tích.
Và Xtefchia Rudexka đọc:
- " Tôi đã từng mơ về chàng dẫu chưa biết chàng là ai ... Tôi đã từng tin chắc rằng rồi một người như thế sẽ đến và sẽ cầm ngay lấy tay tôi. Tôi có niềm tin cảm về hạnh phúc. Cha tôi cười giễu tôi vừa bập bập dọc tẩu dài, người thường thốt lên:" Ôi cô bé mơ mộng, cô bé mơ mộng !". Mà cũng đúng thế thật cơ. Có thể do ảnh hưởng của người nhũ mẫu già đã từng nâng giấc tôi bằng chuyện đời xưa, tôi thích mơ mộng, thích tưởng tượng ra những giấc mơ vàng. Tôi yêu biết bao những buổi chiều, những hoàng hôn tháng năm tuyệt đẹp, bởi những khi ấy, đắm mình trong những điều tưởng tượng, tôi hình dung thấy chàng - Hoàng tử từ chuyện cổ tích bước ra. Tôi thích lắng nghe tiếng hót họa mi và tiếng ếch nhái ènh oang, những thứ tiếng ấy làm nảy sinh trong tôi bao ý nghĩ ngọt ngào. Và rồi một ngày tuyệt vời vô chừng đã đến, ngày ấy còn hằn sâu vĩnh viễn trong ký ức tôi. Tôi đã được thấy chàng - Hoàng tử từ chuyện cổ tích bước ra ...
Đó là một cuộc vui lớn trong tòa lâu đài giàu có của quan nội thần Uosiatynxki. Cha tôi là bạn học của ngài, đồng thời là người bạn thân thiết nữa. Cả nhà chúng tôi cùng đi vũ hội. Và khi giữa đám các tiểu thư tôi bước từ vườn cây lên hàng hiên trong chiếc áo dài bằng vải tarlantan màu hồng, tóc cài hoa, thì chợt thấy chàng mặc sắc phục khinh kỵ binh. Và ngay tức khắc tôi nhận ra niềm mơ ước của mình. Đẹp trai, dáng thon thả, với vẻ lịch lãm phóng khoáng, cách xử sự trang nhã và phong thái đại gia lồ lộ trong toàn bộ dáng hình, chàng chiếm ngay hồn tôi, khiến tôi không sao bước nổi. Chàng nhanh nhẹn tiến lại bên chúng tôi và sau khi được quan nội thần giới thiệu, lần đầu tiên chàng nắm tay tôi. Ôi ! Đôi mắt thoáng vẻ giễu cợt, nhưng chứa đựng biết bao lửa nóng và sức mạnh ... "

Xtefchia ngẩng đầu ... hoàn toàn y hệt ! ... Đẹp trai, cới vẻ lịch lãm đầy phóng khoáng của con nhà đại gia, với đôi mắt xám mang vẻ giễu cợt và tràn đầy sức mạnh. Y hệt chàng ... Tiếp theo ! ... Chuyện gì tiếp theo đây?
"Chúng tôi yêu nhau ngay lập tức, tâm linh chúng tôi bay thẳng tới nhau, không cần nói một lời. Chàng nhảy với tôi nhiều hơn cả, chàng nói mới hay làm sao, mới hấp dẫn làm sao ! ... Rời khỏi vũ hội, tôi như người mê mẩn. Sự cao vời của chàng khiến tôi e sợ. Bạn gái bảo tôi rằng chàng là một đại quý tộc, đại công tử ở Guenbovitre, họ là Mikhorovxki, là triệu phú, gia huy mang chiếc mũ tước công. Tôi không muốn những chuyện ấy lọt vào tai, bởi trong mắt tôi chỉ mang hình ảnh của chàng. các bạn gái cảnh cáo rằng một vị đại quý tộc cao sang như thế không phải là người dành cho tôi, rằng thậm chí tôi không nên mơ đến chàng nữa kia ".
- Chúa tôi ! Chúa tôi ! - Xtefchia kêu lên.
" Nhưng tôi không tin, bởi cảm thấy chàng cũng yêu tôi. Và niềm tin đã không đánh lừa tôi. Vài ngày sau vũ hội chàng đến thăm gia đình tôi tại Snhiagievo và rồi tôi được gặp chàng hầu như hàng ngày. Ban đầu chàng ghé qua ông bà Uosiatynxki trước khi tới nhà chúng tôi, về sau nhiều lần chàng đi thẳng từ Guenbovitre tới với ngựa trạm đặt trước, mặc dù đó là cả một chặng đường dài dằng dạc. Ôi ! hạnh phúc biết chừng nào mỗi lần tôi nghe tiếng kèn của người thợ săn Guenbovitre ! Tôi đã thuộc hiệu kèn đó như thuộc tiếng chuông của nhà thờ quê mình. Rồi trong thời gian ấy, anh Machây mua lại một điền sảnh không lớn lắm trong vùng gần nhà tôi ( chuyện đó khiến cựu chiến binh đều lấy làm ngạc nhiên) rồi đến ở tại đó, thường xuyên đến thăm gia đình chúng tôi. Và mọi người hiểu ra nguyên do của việc mua bán lạ lùng nọ. Thoạt tiên, cha tôi không thích những sự lui tới đó, nhưng người không cấm. tên họ quý phái và tước hiệu đại công tử đã chinh phục được Người. Người còn yêu mến anh Machây vì lòng can trường và những nguyên tắc sống cao quý, công bằng. Chẳng bao lâu sau chúng tôi thố lộ tình yêu với nhau. Rồi đến lúc anh Machây báo tin cho cha mẹ. Ban đầu cha tôi rất giận, bảo rằng nhẽ ra trước hết anh phải được cha mẹ cho phép đã, nhưng anh Machây lấy danh dự ra cam đoan, bảo đảm điều đó. Và vì lẽ mẹ anh và người chú là họ hàng gần nhất hiện đang không có mặt trong nước, nên lễ đính hôn của chúng tôi được cử hành. Tôi yêu Machây biết chừng nào, và chàng cũng yêu tôi xiết bao? Kể từ đây cuộc đời chúng tôi trôi đi trong ánh mặt trời rực rỡ và có lẽ trường tồn muôn thế kỷ, bởi lẽ niềm hạnh phúc lớn lao nhường này không thể có lúc chấm dứt".

Một đoạn tiếp theo đó là những dòng ghi thêm của chàng trai.
" Hạnh phúc của đôi ta sẽ ngày càng vững bền, em thân yêu, bởi chúng ta đã gắn bó với nhau bằng mối dây không thể nào cắt đứt .... khi tựa vào tay anh, em sẽ đi qua suốt cuộc đời này, bao giờ cũng trong trắng và xinh đẹp như thế. Em đừng sợ, đừng lo, hãy tin ở lời anh: em sẽ là của anh, hoặc anh không lấy một ai khác cả !... Và xin em chớ nghĩ rằng niềm hạnh phúc chúng mình sẽ gặp phải một chướng ngại vật nào đó do giới của anh dựng nên. Thế giới của anh cũng là thế giới của em: không có sự khác biệt đẳng cấp ở nơi tình yêu hiện diện. Họ, tất thảy những người bên anh, nhất định sẽ phải chấp nhận điều đó và họ sẽ yêu mến em, người yêu duy nhất của lòng anh bởi em xứng đáng được hưởng điều đó"
Xtefchia thở gấp gáp, nàng lại òa lên khóc lần nữa. Bằng tất cả sức mạnh ý chí, nàng cố kìm tiếng khóc, cố định thần lại và tiếp tục đọc. Những phần tiếp theo tràn ngập niềm hạnh phúc và niềm vui sướng vô biên của hai tâm hồn trẻ trung, nồng thắm. Chàng trai ghi xen vào nhiều chỗ. Ở mỗi đoạn, cô gái viết:
" Tôi chịu đựng một giây phút thật kinh hoàng, khi nhìn thấy chiếc xe của chàng đã thắng ngựa sẵn sàng lên đường. Hai chúng tôi đứng với nhau trong vườn. Tử đinh hương đang nở hoa, chim họa mi đang hót, thế gian mới tuyệt diệu làm sau ! ... Cũng vô cùng xúc động, Machây hôn tôi, ôm tôi trong vòng tay. Chàng xin tôi đừng quá lo lắng, chàng bảo rằng chẳng bao lâu nữa nhất định chàng sẽ trở về mang theo lời ưng thuận của mẫu thân chàng và sẽ chở tôi đến với bà để được nhận lời chúc phúc. Tôi e sợ bà phu nhân kênh kiệu ấy. Bà vô cùng xinh đẹp, xuất thân từ một gia tộc mang tước bá vốn của Hunggari, ở Esterhazych. Tôi tin tuởng Machây, tin lắm, nhưng khi chàng ra đi, trái tim tôi như tan vỡ vì nỗi đau, tôi như tan chảy trong dòng lệ. Rốt cuộc giờ chia phôi đã điểm: chàng phải ra đi. Sau những lời từ biệt và thề nguyện, lúc chiếc xe chàng rời khỏi chỗ, tôi đã kinh hoàng thét lên: "Machây chàng ơi, đừng đi ! . Một nỗi tuyệt vọng chế ngự hồn tôi. Chàng dừng xe, nhảy xuống đất, ôm lấy tôi an ủi. Chàng gieo vào lòng tôi bao niềm tin tưởng, đến nỗi phút chia ly cuối cùng tôi đã giã biệt chàng với một nụ cười. Cha tôi làm dấu thánh cầu phúc cho chàng. Nhưng chàng càng khuất dần, nỗi tuyệt vọng lặng thầm càng trỗi dậy trong tim tôi. Bức màn đen càng đổ xuống bưng kín mắt tôi. Và khi xe chàng khuất hẳn sau chỗ đường ngoặt, tôi ngã gục xuống không hề hay biết gì nữa ! ".
Xtefchia Rudexka đưa tay lau trán.
- Chắc hẳn đó là lần cuối cùng ... họ được thấy mặt nhau, - nàng thì thầm bằng đôi môi tái nhợt.
Những trang tiếp theo tràn ngập nỗi buồn: Những bức thư của chàng trai được dán riêng, những bức thư rất tình cảm, chàng trai vẫn thề nguyền yêu cô gái trọn đời. Nhiều trang nhật ký tái diễn tả nỗi nhớ nhung và oán trách của vị hôn thê trẻ tuổi. Các chương mỗi lúc một ngắn hơn, buồn bã hơn. Đôi chỗ những trang giấy vơlanh còn hoen dấu lệ không phai mờ sau ngần ấy tháng năm. Những bức thư của chàng trai không tới nữa. Tiếp theo vài trang buồn thảm nữa, rồi Xtefchia bắt gặp một bức thư ngắn ngủi viết bằng chữ xa lạ được dán kèm vào sổ, đóng khung chung quanh bằng mực đen, hẳn là do chính tay bà ngoại nàng. Đó là thư của ông chú chàng trai, Xezar Mikhorovxki, người đỡ đầu chàng đại công tử Machây. Bằng những lời lẽ lạnh lùng, ông ta báo cho cô gái Xtefchia Korvitrúpna biết sự hứa hôn với Machây đã bị bải bỏ - với sự đồng ý và ưng thuận của chàng trai. Lý do chính được ông ta đưa ra là sự thiếu môn đăng hộ đối và khác biệt đẳng cấp. Vả chăng, ông ta cũng chẳng cần phải phân trần gì nhiều. Trong những dòng do chính tay chàng Machây ghi thêm phảng phát nỗi xấu hổ, thậm chí cả nỗi buồn - nhưng cũng không còn gì khác nữa. Đại công tử Mikhorovxki gửi trả lại chiếc nhẫn đính hôn, chàng nói thêm rằng số phận chia cắt mối tình của hai người không cách gì cưỡng nỗi. Chàng không dám chúc gì cho tương lai, cũng không gọi định mệnh là kẻ chủ yếu gây lỗi. Chắc chàng hiểu được rằng chính chàng đã làm thương tổn trái tim cô gái, chàng không muốn dùng những cách tránh né ấy để làm khổ cô thêm.
Xtrfchia phẫn nộ đứng bật dậy.
- Ra thế đấy? ... Vậy những lời cam đoan chắc như đinh đóng cột của ông ta mà đọc ở đầu cuốn nhật ký đâu rồi? ... Đâu rồi thứ tình yêu có thể phá đổ mọi tín điều? Vậy ra cái đẳng cấp ấy mạnh đến nỗi đủ sức bẻ gãy mọi nghĩa vụ thiêng liêng nhất? Nó dễ dàng tước bỏ danh dự như người ta dễ dàng rút chiếc nhẫn ra khỏi ngón tay sao? ... Đâu rồi những lời của ông ta so với hành động? ... Vậy ra ánh sáng của đẳng cấp kia mạnh đến nỗi đủ sức nuốt chửng vào mình vết đen ố bẩn một cách thản nhiên? Vậy ra đã làm đại quý tộc người ta tha hồ chà đạp lên những trái tim ấy bằng học thuyết dựa trên các tín điều của mình? Có thể bán đứng những trái tim ấy để đánh đổi lấy bạc triệu , bạc tỷ? Vậy lương tâm ở đâu...! Trái tim ở đâu? ! Sự ngay thẳng ở đâu rồi? ! Và rốt cuộc , đâu rồi cái khát vọng hạnh phúc riêng tư bắt rễ sâu xa trong tâm hồn của mỗi con người? Phải chăng mọi thứ đều chạy theo đẳng cấp, theo những nguyên tắc cả rồi? ...
Xtefchia nóng nảy lồng lộn, thốt lên những lời dứt đoạn với chính mình như đang trong cơn mê sảng. Lồng ngực nàng phập phồng gấp gáp, chứa đầy nỗi cay đắng không thể diễn tả thành lời:
- Còn Valdemar? ... Chàng cũng đã nói những lời y hệt như thế trong phòng treo chân dung. Chàng buộc tội ông chàng, trách ông ta thiếu cương quyết, thiếu nghị lực. Nhưng liệu bản thân chàng có thể hành động khác đi chăng? Liệu chàng có đủ khả năng đánh đổ những định kiến, phá vỡ sự cuồng tín của giới chàng? Liệu tước hiệu, đẳng cấp quý tộc, và những số tiền bạc triệu có ngấm sâu vào máu chàng chưa? Đối với chàng, liệu tình yêu của người phụ nữ thân yêu đã trở thành tuyệt đối chưa, liệu chàng có dám quẳng tất cả lên đĩa cân vì nàng hay chăng? Hay những lời nói của chàng cũng trống rỗng và vô hồn như những lời thề thốt của người kia? ...
Muôn vàn câu hỏi dồn lên đôi môi Xtefchia với vẻ giễu cợt đau đớn. trái tim nàng bênh vực cho Valdemar, chắp cánh cho chàng, gần như biến chàng thành thánh. Nhưng lý trí bằng bàn tay lạnh lùng và thô nhám đã bóp nghẹt những cơn bốc dồng lý tưởng hóa, làn nẩy sinh những ý nghĩ phê phán. Trong niềm phẫn nộ trào sôi, Xtefchia thốt lên:
- Rồi con người này cũng sẽ hành động y như thế mà thôi! Chúa tôi! Chúa tôi ! ... Xin hãy ban cho con sức mạnh để lùi xa tránh vòng mê đắm này. May là chàng có nhẽ không yêu ta như ông chàng đã từng yêu bà ngoại. Không hiểu bà đã chịu đựng điều đó bằng cách nào, làm sao bà sống qua nổi?
Nói một mình mà đôi khi Xtefchia bật thành to tiếng, và thường nàng không hiểu nổi bản thân mình. Câu hỏi cuối cùng đánh thức lại sự tò mò của nàng, nàng lại lao đến bên quyển sổ.
Chỉ còn lại vài trang viết bằng nét chữ xiên xẹo.
Nàng đọc:
" ... Mọi thứ đều trả giá: tình yêu của y, những lời thề thốt của y, cả niềm y từng chuốc cho mình uống - tất cả ! Chính anh ta đã xây nên cái hạnh phúc ngắn ngủi của mình, cũng chính anh ta vùi chôn nó xuống mộ, để trồng trên đó những cây hoa của niềm ngợi ca sẽ đến. Thật tồi tệ ! Thật đểu giả ! ...Không, không - Bao giờ chàng cũng vẫn là người em yêu, mãi mãi, suốt đời! Chính những kẻ kia mới tồi tệ ! ... Những kẻ đã tước khí giới của chàng, đã trói buộc chàng. Nhưng chàng đã hứa lời dang dự mà lại chịu khuất phục chúng, vậy chàng là người thế nào? ... Chàng yếu ớt, không chút sức mạnh hay chàng không yêu ta? Hãy để cho tôi được dẫu chỉ một niềm hy vọng ấy, như đóa hoa duy nhất trong cả đống hoa tuyệt vời, như một đốm sáng nhỏ nhoi từ cả ánh bình minh sáng rực! Chàng có còn yêu tôi nữa chăng, chàng có đau khổ vì phải chia lìa nhau? - Câu hỏi ấy tôi xin mang xuống mộ. Chàng đã giày xéo lên tôi, đã giày vò tôi, đã xô đẩy tôi từ đỉnh cao hạnh phúc. Mấy lời không chút tiếc thương kia đủ để giết chết một tâm hồn đã khiến cho tỉnh thức. Thế gian mới đáng nguyền rủa làm sao! Chính đẳng cấp đã cướp mất người yêu của tôi! ... Không ! Chàng sinh ra từ đẳng cấp ấy, chàng vẫn đang sống trong đẳng cấp ấy kia mà! Chỉ có số mệnh mới đáng nguyền rủa! Tôi vẫn yêu và căm thù chàng, tôi vẫn yêu mà khinh bỉ chàng! Giờ đây xung quanh tôi tối tăm làm sao, câm lặng vô biên ! Không một chút nhỏ nhoi ánh sáng nào hết! Không còn gì, không còn gì nữa cả rồi ! ...

Những dòng chữ kết thúc. Mấy trang liền không viết, trống trơn như tâm hồn đã chết ... ở những trang cuối cùng, tim Xtefchia thắt lại khi đọc thấy:
" ... Chàng đã cưới vợ ở Paris ... cưới công tước tiểu thư De Bourbon, ái nữ của một dòng họ tuyệt vời cao sang, từng có họ với các vị quân vương. Các báo đưa tin và in hình của họ: cả hai đều tuyệt vời xinh đẹp nhưng không có vẻ gì là hạnh phúc - mà đó cũng có thể chỉ là do có điều gì đây đã khiến tôi mờ mắt cũng nên. Họ đã cưới nhau, và rồi họ sẽ hạnh phúc ... Còn tôi? Còn tôi thì sao ? ... Tôi là cái thá gì so với công tước tiểu thư De Bourbon? Không là gì cả với chàng, không là gì cả với đời. Trái tim tôi tan nát, tâm hồn tôi tan nát, nhưng đối với chiếc mũ tước công, cả điều đó nữa cũng có nghĩa lý gì đâu. Hai chiếc mũ miện tuyệt vời, long lanh , và tôi ... với một vết thương ứa máu. Ôi ! Thật thảm thương sao! ...

Lại một khoảng ngừng dài nữa, rồi tiếp đó vài lời cay đắng cùng một vết nước mắt thấm sâu.
" .... Vĩ đại nhường kia ... mà tồi tệ nhường kia ! Sao chàng có thể hành động như vậy nhỉ? Và sao chàng có thể hứa hôn? Phải chăng chính chàng cũng đã thất vọng, không còn tin vào sự gắn bó hai ta ? .... Ôi không ! Chàng đã tin kia mà! Không lẽ nào chàng lại có thể ích kỷ đến thế. Chàng là người cao thượng, có điều chàng quá yếu mềm, trong khi giới quý tộc của chàng là một thế lực, một sức mạnh khủng khiếp ... Nó đã tóm lấy chàng, kéo đi theo dòng, không phương cứu vãn. Giá như chàng đừng viết gì cả, đừng gửi trả nhẫn đính hôn ... Nhưng trong lời thư của chàng mới lạnh lùng làm sao! Ôi, Chúa tôi! Có một người nhân viên nào đó từ Guenbovitre tới, chắc là thư ký. Ông ta bán trang Voloksa, điền sản mà chàng đã mua ở cạnh điền trang của tôi. Hẳn rồi! Giờ thì chàng cần gì đến cái điền trang của tôi. Hẳn rồi ! Giờ thì chàng cần gì đến cái điền trang ấy nữa. Vôloksa ! Voloksa ! ... Cái tên ấy với tôi mới thương mến làm sao. Giờ thì tấc cả hết rồi ! Chỉ còn một sự trống rỗng, trống rỗng ... đến kinh hoàng, sự trống rỗng giết người ! Và những loài sâu bọ đen ngòm của tuyệt vọng. Nhung nhúc, nhung nhúc những sâu bọ!
Trớ trêu thay! Tôi đã từng yêu mến cuộc đời biết bao, giờ thì tôi căm ghét nó. Nó đã cho tôi uống no cay đắng. Và đây chính là ngọn núi Gongota khổ hình ( Theo kinh thánh là nơi chúa Jesus chịu khổ hình ) của tôi.
Nhưng dẫu sao vẫn cần phải sống. Người ta không để cho tôi được chết: người ta đã cứu tôi sống lại, đã tẩy rửa thuốc độc ra khỏi cơ thể tôi ... Tuyệt vọng ! Tuyệt vọng biết chừng nào ! Cha tuyên úy nói với tôi rất nhiều về Đức Chúa và những bổn phận đối với Người. Phải chăng đó là cứu cánh ? ...

Tiếp đó lại gián đoạn, rồi vài dòng ghi thêm nữa:
" Cha tôi lên cơn đau tim. Chính Machây đã giết chết cha tôi. Là đứa con gái độc ,hất, tôi được cha yêu thương hết mực, và Người đã đau đớn, đau đớn kinh khủng " .

Mấy trang trắng, cuối cùng là phần hết:
" ... Một năm sau khi cha tôi qua đời ... Tôi đi lấy chồng. Tôi đã phải thề với người cha đang hấp hối, tôi đành phải thực hiện điều mong ước cuối cùng của Người. Tôi lấy người mà chính cha tôi đã chọn cho tôi, và phút lâm chung, chính Người đã đặt tay tôi vào tay người ấy, bắt tôi phải thề. Ngày mai sẽ là lễ cưới của tôi rồi! Lễ cưới của tôi! Có thể nào lại thế được chăng? Lạy Chúa tôi, sao mà khổ thân tôi đến thế? Mọi sự trên cuộc đời này, cái cuộc đời khủng khiếp, đầy dối lừa này, rồi cũng sẽ kết thúc như thế. Vết thương của tôi chưa kín miệng,vẫn còn đang há hoác. Tôi đã kể cho Rembovxki nghe tất ả, song anh ta vẫn ưng thuận cưới tôi làm vợ.
Tôi kinh ngạc trước sự can đảm của anh ấy! Anh ấy yêu tôi ... Nếu không, nếu anh ấy không yêu tôi; thì sau lời kể của tôi, anh ấy hoàn toàn có thể rũ bỏ lời thề ước. Và khi ấy tôi chỉ có thể tìm sự yên ổn sau những tấm song sắt ! Nhưng tôi không e sợ cuộc sống mới. Không thể có điều gì tồi tệ hơn nữa chờ đợi tôi. Có điều hôm nay, hôm nay đây, đêm trước ngày cưới, khi khép lại mãi mãi quyển nhật ký bất hạnh này, tôi nguyền rủa niềm hạnh phúc đã đi qua! Sẽ không bao giờ tôi biết đến hạnh phúc. Còn chàng, nếu chàng đã lãng quên và đang sung sướng ... thì xin cứ để yên cho chàng được hạnh phúc. Tôi không nguyền rủa chàng, nhưng trước sau rồi chuyện này cũng phải trả giá, nhất định rồi phải trả giá mà thôi !".
Chấm hết.
Xtefcgia gập vội quyển sổ lại. Nỗi kinh hoàng , nỗi đau đớn vô biên, niềm xót thương và những dòng cuối cùng của nhật ký: " Chuyện này rồi cũng phải trả giá, nhất định rồi phải trả giá mà thôi"- đã khiến nàng đứng bật dậy.
- kinh khủng ! Kinh khủng quá !
Đầy xúc động vì những ấn tượng quá mạnh, lại phải căng thẳng đầu óc liên tục, cô gái không còn giữ được bình tĩnh nữa. Nàng như thấy hiển hiện trước mắt mình một bóng ma nhợt nhạt của người báo thù thuộc dòng họ nữ thần Nêmêzys ( Theo thần thoại Hy Lạp: Nêmêzys là hiện thân cho cơn giận của các thần, hình phạt sẽ trút xuống đầu những ai xáu xa tội lỗi, hoặc vượt qua những giới hạn quy định) đang chìa đôi cánh vồ lấy nàng.
Xtefchia kêu thét lên.
Cửa bật mở, mẹ nàng chạy vào.
Xtefchia lao tới mẹ với tiếng kêu thảnh thốt, hai đầu gối nàng khụy xuống.
- Mẹ ! Mẹ ơi ! Con biết hết rồi, con đọc cả rồi ... Kinh khủng quá! Sẽ phải trả giá ! Sẽ phải trả giá! ...
Bà Rudexka cúi xuống ôm lấy con.
Ánh rạng đông nhợt nhạt của mùa đông trườn qua cửa sổ, trên đầu họ đang vần vũ cơn bão táp.

[quykiemtu]

Chương 4

Rất lâu, Xtefchia không sao bình tâm lại. Điều bí mật vừa được phát hiện đối với nàng thật đau xót, vì chính nàng cũng đang yêu Valdemar. Bi kịch của bà ngoại hình như được lặp lại với nàng.
- Chuyện xảy ra thế nào hở mẹ? Bà bị làm sao kia ạ? Xtefchia hỏi.
Bà Rudexka ôm đứa con gái đang chan chứa nước mắt, kinh hoàng cùng nàng.
- Con của mẹ, con đã nghe nói là bà không hề hay biết điều gì về nơi con đang ở. Mẹ không nói tên phu nhân Elzonovxka, nếu không hẳn bà đã biết ngay là con đang ở trong một gia đình quý tộc. Bà vốn e sợ những gia đình quý tộc và lo cho chúng ta. Mẹ viết thư báo cho bà rằng con đang ở một gia đình thường dân, quen biết với nhà ta. Bà rất hay hỏi tin con, trách cha mẹ đã để con phải đến nhà người dưng kiếm sống. Điếu ấy cũng là điều cha mẹ băn khoăn cắn rứt, cha mẹ thương nhớ con vô chừng. Nhưng cha mẹ cũng cố chờ cho tròn năm. Mẹ mừng biết bao khi cha con đi dự hội triển lãm trở về nói con xinh đẹp hơn xưa, và được mọi người hâm mộ. Những đóa hoa con gửi về, đã nói lên điều đó. Mẹ sung sướng lắm, có điều ... Mà thôi, chúng ta hãy nói về bà ngoại.
Xtefchia hiểu điều mà mẹ định nói.
- Ta hãy nói về bà, - phu nhân Rudexka tiếp tục kể.
- Con biết đấy, bà là người ái quốc, bà rất quan tâm đến những gì diễn ra trong nước và vùng quê ta. Theo lời yêu cầu của bà, cha con đã mô tả hội chợ triển lãm khá tỉ mỉ, cha cũng nhắc nhiều đến con. Và chuyện xảy ra mới đây thôi. Trong thư, cha hơi bất cẩn đã nêu tên của phu nhân Elzonovxka là thân mẫu cô học trò của con, cha con nói thêm rằng phu nhân thuộc dòng họ Mikhorovxki. Mẹ không biết tại sao cha con lại thế. Chỉ nguyên cái họ ấy cũng đủ nói lên rằng con đang sống trong gia dình đại quý tộc. Nhưng đáng thương thay cha con đâu có biết điều đã khiến bà ngoại con xúc động nhất. Muốn làm vui lòng bà, cha con đã gửi cho bà mấy tờ tạp chí minh họa về thời gian hội chợ triển lãm, có đăng những thông tin chi tiết về các nhà có hàng hóa triển lãm, các chuyên gia giám định và mô tả các trò vui. Trong các ảnh ấy có hình đại công tử Valdemar. Trong số có họ tên của rất nhiều các nữ giám định viên có phu nhân Elzonovxka, thuộc dòng họ Mikhorovxki, con gái ngài Machây và công tước tiểu thư De Bourbon. Tất cả những điều đó gây cho bà ngoại tội nghiệp của con ấn tượng rất mạnh. Bà bị lên một cơn đau tim nặng nhưng bỏ ngoài tai những lời cản ngăn của bác sĩ cũng như cô Elvira, bà lên đường đến nhà ta ngay. Cha mẹ đành phải nói rõ sự tình. Trong lúc nghe những lời chân tình khá vòng vo của cha, bà hỏi nhiều, không phải về cụ Machây mà về Valdemar.Cha buộc lòng phải mô tả kỹ lưỡng về ông ấy. Bà ngoại tái mặt, cha mẹ không tài nào hiểu nỗi tại sao bà lại kinh sợ đến vậy. Khi cha kể rằng con gọi cụ bằng ông, rằng con rất quyến luyện cụ, thì tự nhiên bà ngoại òa lên khóc. Cha mẹ hoảng hồn, không hiểu gì cả. Bà ngoại không giải thích gì hết, chỉ bảo rằng bà muốn phải đưa con về càng nhanh càng tốt. Thậm chí cha đã viết cho con một bức thư, đưa trước cho bà ngoại đọc. gần tối mẹ gặp bà đang ngồi trong phòng khách, chăm chú xem những bức ảnh chụp ở Guenbovitre. Lúc mẹ vào, bà trỏ bức ảnh chụp nhóm tiểu thư các con. Đại công tử đang đứng cạnh con cúi đầu ngắm khuôn mặt con, với vẻ mặt rất đáng suy nghĩ. Còn con lúc ấy cũng đang tràn đầy mơ mộng. Cảnh tượng ấy cũng khiến cha mẹ phải suy nghĩ. Nhưng hóa ra bà ngoại con đã rất quen với những khuôn mặt, với những đường nét ấy. Đại công tử giống hệt ông nội chàng, còn con thì giống bà ngoại. Bức ảnh ấy làm bà bủn rủn ..." Anh chị thấy chứ? Vậy mà anh chị còn cho phép? Rõ như ban ngày là hai đứa phải lòng nhau" - bà phẫn nộ thốt lên, bóp chặt tay mẹ. Rồi bà nhất thiết đòi phải đưa con ra khỏi nơi ấy. Suốt đêm bà ở trạng thái căng thẳng khác thường. Cha mẹ cùng thức bên bà. Bà mê sảng. Gần sáng, xảy ra một cơn đau dữ dội. Tưởng như bà đi. May thay, đoán trước chuyện đó cha mẹ đã cho mời bác sĩ. Cơn đau dịu đi, bà đòi mời cha cố đến, kể lại tất cả. Cha mẹ trải qua một giây phút thật kinh hoàng. Chính con người đã tàn hại cuộc đời bà khiến bà thành người bất hạnh - chính ông Machây Mikhorovxki ấy, lại là người ông mà con đã từng kể với biết bao niềm âu yếm. Cha mẹ lo sợ cho con, con thân yêu, bởi nếu như đại công tử lại ... Nhưng cái chi tiết ấy cũng làm bà ngoại con lo sợ hơn cả. Bà nhắc mãi đến con với bao yêu thương, lo lắng. Bà đưa cho cha gói nhật ký, bà ngắm những bức ảnh, bà thì thầm bao lời nhận xét. Bà nói về con: " Tội nghiệp, con bé xinh quá". Nhìn đại công tử , bà thì thầm: " Giống in người ấy, giống quá" hoặc " Y cảnh tượng hồi trẻ, thần định mệnh của ta". Khi cảm thấy mình sắp đi, bà dặn cha con đưa quyển nhật ký cho con sau khi chôn cất. Bà gọi quyển sổ này là kho báu, bà không sao rời nó. Thế rồi một cơn đau khác lại đến, cướp mất tính mạng của bà ..."

Phu nhân Rudexka đưa khan tay lau mắt.
Tựa vào đầu gối bà, Xtefchia run rẩy. Những cơn thổn thức bật ra nghẹn ngào từ lồng ngực nàng.
- Mẹ ơi, sao cha mẹ không cho gọi con về sớm hơn?
- Không sớm hơn được con ạ, mọi chuyện xảy ra quá đỗi đột ngột.
Phu nhân Rudexka vuốt ve mái tóc Xtefchia, nước mắt lưng tròng bà ngắm nhìn dáng hình tuyệt mỹ của đứa con yêu đang dằn vặt trong nỗi đau đớn. Ôm ghì nàng, bà khẽ thì thầm:
- Xtefchia, con gái yêu của mẹ, con hãy thành thật, hãy nói thật cho mẹ biết: có phải con ... yêu đại công tử?
Cô gái bật khóc to hơn.
- Vâng, vâng!
- Làm sao bà ngoại đoán được, sao bà ngoại hiểu hết ! - Phu nhân Rudexka thì thầm về người mẹ vừa quá cố - Xtefchia, con phải rời bỏ nơi đó.
- Con sẽ đi, thưa mẹ, con sẽ trở về với cha mẹ, nhưng ... nhưng lòng con nặng nề quá, mẹ ơi ...

Ông bà Rudexki giữ Xtefchia lưu lại vài tuần lễ. Nàng đang trong tâm trạng rối bời, hai người đều thấy lo cho sức khoẻ của con. Mẹ nàng cố tìm cách an ủi con. Cô gái dần dần bình tâm lại và bắt đầu nhớ Xuodkovxe. Nàng cố không nghĩ tới Valdemar, nhưng chỉ hoài công: chàng vẫn thường xuyên sừng sững trong tâm trí nàng, điển trai, tuyệt diệu, luôn luôn chiến thắng. Ngày nào, cụ Machây cũng là một người như thế. Đọc đi đọc lại tập nhật ký của bà, càng ngày Xtefchia càng tìm ra thêm những nét giống nhau giữa Valdemar và cụ Machây. Có điều Valdemar giàu nghị lực hơn trong đời sống thường nhật, và hay mỉa mai hơn. Chàng cũng ít lòng tin ở mọi người hơn, có tính cách cứng rắn hơn.
- Liệu chàng có hành động giống người ông?

Nàng những muốn bóp chặt nỗi nhớ nhung trong lòng, như không thể. Nàng đã quen với một đời sống khác mất rồi. Nàng có thể dễ dàng sống thiếu tiện nghi, nhưng từ bỏ thói quen thì thật là khó. Xtefchia không hề tỏ ra điều đó, song nàng vẫn thấy thiếu thiếu thứ gì ... giờ đây việc vui đùa với cô bé Zosia tám tuổi, đứa bé luôn được nàng yêu quý cũng không còn khiến nàng ham thích nữa. Cậu bé Jurếc mười bốn tuổi vốn nghịch ngợm như quỷ sứ, đang học tại gia, khiến Xtefchia nhức đầu bởi tiếng ồn ào. Cô gái không nhận ra nổi mình nữa. Mới năm trước nàng còn chơi trò nhảy ngựa với em trai, em gái, cũng làm ồn không kém gì chúng. Còn bây giờ Zôsia liếc nhìn nàng hơi e ngại, trong cách cư xử của cô bé tỏ rõ một vẻ kính trọng đặc biệt với chị. Cô bé không dám kéo váy chị như ngày trước nữa. Nhưng những âu yếm của Xtefchia vẫn gây ấn tượng rất mạnh với em.
......
Narnhixki cũng theo dõi Xtefchia. Qua những cuộc trò chuyện với nàng, anh đi đến kết luận rằng đại công tử Mikhorovxki không phải là kẻ xa lạ đối với cô gái. Điều đó khiến anh bực bội. Nhưng anh không hiểu rõ Xtefchia có cảm tình đối với đại công tử hay không. Song , rồi Narnhixki cũng chẳng phải cam chịu phấp phỏng lâu.
Những bức ảnh chụp ở Guenbovitre cung cấp cho anh chìa khóa để giải câu đố này. Vả lại, anh cũng thừa biết rằng một phụ nữ như Xtefchia chắc chắn phải chiếm được cảm tình của khác, vì vậy nàng sẽ phải chịu mối đe dọa từ phía đại công tử, nhất là khi công tử nhận thấy nàng có cảm tình với mình. Narnhixki không hiểu tường tận câu chuyện tình u buồn của bà dì Rembovxka vừa qua đời, trừ những huyện thoại truyền khẩu mà người ta vẫn đồn đại trong gia tộc. Anh cũng không biết điều quan trọng nhất nảy sinh do sự ngẫu nhiên của hoàn cảnh - về vị thần định mệnh ác độc đang đe dọa Xtefchia lúc này. Anh không hề biết chuyện gì đang xảy ra với nàng. Anh không muốn tin rằng Xtefchia yêu mà không được yêu lại - anh có quá nhiều bằng chứng chống lại điều đó. Nhưng theo cách hiểu của anh , đó là điều duy nhất có thể cứu cô gái. Còn lúc này, anh tận tình chăm sóc cô, muốn lưu giữ cô thật lâu tại Rutraievo. Anh không sàm sỡ tỏ ý định, nhưng luôn luôn để ý, Xtefchia bao giờ cũng có anh kèm bên cạnh. Một hôm, anh đòi cô gái cho xem ảnh chụp ở Guenbovitre. Họ cùng xem ảnh. Xtefchia mở những tờ giấy cứng rộng chụp cả nhóm người, nhăn trán lại như thể mới được trông thấy nó lần đầu. Narnhixki chăm chú xem ảnh.
- Này cô, ở đấy có người nào sắp xếp các cô không? - anh trỏ vào nhóm thiếu nữ mặc trang phục giả trang hỏi:
- Tất nhiên, người thợ ảnh.
- Nhưng đại công tử không có vẻ gì là bị sắp xếp cả.
- Vâng, ông ấy tự đứng vào đấy.
- Rõ là thế.
- Anh thấy thích không? - Xtefchia hỏi, cố làm vẻ dửng dưng.
- Ai cơ, đại công tử ấy à?
- À, vâng ...
Narnhixki định thốt lên: " Một con búp bê bảnh chọe", nhưng kịp kìm lại, nhận thấy lời nhận xét đó không đúng sự thật, khiến Xtefchia dễ dàng nhận thấy ý riêng của anh. Nếu bày tỏ theo cách ấy lòng ghen tỵ có phần quá thấp kém. narnhixki đáp thành thực:
- Đẹp trai và lịch sự, nhưng nổi bật hơn cả: ông ta là một người xuất sắc.
Xtefchia nhìn anh họ đầy biết ơn.
- Vâng, anh nói đúng lắm. Nó là nét chính yếu của ông ấy.
Narnhixki nhận thấy vẻ sôi nổi đột ngột của nàng, anh quyết định nói tiếp, không rời mắt khỏi nàng.
- Đứng giữa mọi người, ông ấy như một ngôi sao sáng. Ông ấy có vẻ mặt thông minh, tràn đầy nghị lực. Những người như ông ấy can đảm bước thẳng tới mục đích, đạp bằng mọi chướng ngại vật, vì thế, không phải là những người không nguy hiểm. Quá khứ của đại công tử, thì cũng vừa mới đây thôi, khá nổi tiếng là có nhiều trắc trở.
- Tại sao anh nói thế? - Xtefchia khô khan hỏi.
Narnhixki nhún vai.
- Tôi nói về ông ấy tức là nói về một kiểu người, và xin nói thêm rằng những người có quá khứ năng nổi và tự do như thế, nhất là khi có trong tay bạc triệu, sẽ rất sẵn sàng sử dụng bất kỳ phương sách nào cốt thỏa mãn những con bốc đồng của mình, kể cả những cơn bốc đồng trong một thoáng. Đại công tử là một người tao nhã, điều đó lại càng tệ hơn nữa. Với tấm áo choàng nhung che đậy, thực chất đầy phong kiến - ở ông ấy điều này cũng rất rõ ràng - càng khiến ông ấy dễ dàng thỏa mãn đầu óc tưởng tượng của mình.
- Anh không có quyền nói về ông ấy một cách khẳng định như thế, bởi anh đã hiểu gì về ông ấy đâu?
- Thế tôi vẽ sai chân dung ông ta chăng?
- Không, nhưng anh nghĩ xấu về ông ấy.
- Xin lỗi cô ! Nếu tôi không có cơ sở để nghĩ về ông ta như thế, thì cô cũng càng không thể đảm bảo cho ông ta.
- Tôi gần ông ấy hơn.
- Chỉ trong phòng khách thôi! Cô hiểu ông ta như một ông chủ vĩ đại, một con người hào hoa phong nhã, lại thêm là một người sành thể thao, một causeur ( tiếng pháp: Người biết nói chuyện ) một vũ công tài nghệ. Nhưng điều đó chưa đủ nói lên gì hết. Đó chính là tấm áo choàng nhung mà tôi vừa nói.
Mắt Xtefchia như tóe lửa.
- Tôi còn hiểu ôngb ấy như một công dân của tổ quốc, một người chủ của những vùng đất mênh mông, một nhà yêu nước, và ... một người rất có văn hóa. Ông ấy là một trí thức lỗi lạc, có những quan điểm hết sức khoáng đạt, - nàng nói thêm.
Narnhixki chằm chằm nhìn Xtefchia đang nổi nóng. Đôi môi anh run run trong cơn giận cố kìm. Giọng anh rít lên khi anh đáp lại:
- Tóm lại: Một con người tuyệt vời! Nhưng hẳn là tự mồm ông ta không nói ra điều đó, bởi lẽ ông ta có những nếp nhăn lạ lùng kiểu bairơn quanh miệng và vẻ nhạo báng trong ánh mắt, dĩ nhiên, không kể nhóm người đang mặc trang phục hóa trang kia.
- Ông ấy không phải là người tuyệt vời, cũng có khuyết tật như những người khác, nhưng kiêu ngạo thì không ...
- Tôi không tin. Một người có địa vị như thế, lại giàu như bậc vương giả đạo Hồi, với bao thắng lợi trong đời, mà lại không hề hay biết chút gì về điều đó?
- Biết chứ, nhưng bên cạnh đó ông ấy còn có một đầu óc hoàn toàn không xoàng. Ông ấy là người tự tin, nhưng đó lại là chuyện khác.
- Cũng là thế đó thôi, có điều khác nhau cái tên. Cái chính là ở chỗ tự biết mình là ai và ai có thể có được thứ gì mỗi khi vẫy tay ra hiệu.
Xtefchia nín lặng, hiểu điều mà Narnhixki định hướng tới. Nàng không tỏ ra khó chịu. Nàng thuật lại cho anh ta nghe về những cuộc hội săn ở Guenbovitre, kể tên những người có mặt trên ảnh và nói tóm tắt đôi lời về tiểu sử từng người. Cuối cùng nàng chọn mấy chiếc ảnh chụp riêng một mình nàng, một chiếc mặc quần ắo hóa trang, chiếc kia trong bộ váy áo ngày thường.
- Anh thích cái nào? - Nàng hỏi.
Tấm ảnh nàng mặc quần áo giả trang được tô màu thoáng qua và rất đẹp - trước hết là nói rất giống, tấm ảnh thứ hai cũng đẹp , nhưng khiêm nhường hơn, mang lại ấn tượng của ngày thường.
Narnhixki nhìn hết ảnh này: chuỗi hạt nhắc tôi nhớ đến cô một năm về trước, vì thế gần gũi tôi hơn. Còn cô gái mặc trang phục thời Đốc chính này tuy tuyệt vời thật đấy, nhưng không phải người của chúng tôi. Nom cô giống như một cô công chúa, mang đẫm không khí cung đình. Tôi không thích thấy cô trong vai kịch ấy. Tôi muốn thấy cô đúng như bản thân cô - đúng là người của chúng tôi, không chút xa lạ.
Xtefchia cựa mình.
- Anh không thích giới quý tộc sao?
- Giới đó hoàn toàn vô hại đối với tôi, nhưng tôi không thích thấy cô trong đám ấy.
- Anh nói thế, bởi anh chưa hiểu họ đấy thôi. vả lại, chẳng lẽ tôi đã thay đỗi hay sao?
Narnhixki nhìn nàng với vẻ gần như dữ tợn.
- Đúng, cô đã thay đổi, - anh dằn giọng.
- Tôi ? !
- Cô đã chịu ảnh hưởng của bọn họ. Xin Chúa hãy khiến cho điều đó thay đổi.
Xtefchia trầm ngâm. Anh ấy đã hiểu. Đã đoán được tình cảm của nàng và đã lên tiếng cảnh báo.
Nàng chợt nhớ đến điền trang Guenbovitre, lịch sử của nó, vẻ tuyệt vời của một gia đình đại quý tộc, những con người tuyệt diệu. Quả thực, nàng đã đi quá sâu vào thế giới của những con người ấy, đã yêu mến tất cả bọn họ. Họ cũng có những khiếm khuyết đáng kể, trong đám họ cũng có những cá thể không chút giá trị, thậm chí rất hay gặp nữa kia. Nhưng cũng có những trường hợp ngoại lệ chứ, một khi nàng đã được gặp một người như Valdemar, một người như công tước phu nhân Podhorexki, hay như cụ Machây. Những ai không hiểu họ thật gần, thường dễ quan niệm chung chung và thường là thiếu công bằng.
Xtefchia nghĩ như thế.

[quykiemtu]

Chương 5

Lâu đài Guenbovitre trùm phủ một bầu không khí tĩnh mịch nặng nề. Đại công tử ngồi lỳ mãi trong phòng làm việc hay trong thư viện, hoặc lầm lỳ dạo bước trong lâu đài , trầm ngâm và nghiêm nghị.
Thuộc hạ và gia nhân chưa bao giờ thấy chàng như thế. Chàng trở nên bẳn tính và dễ nổi nóng. Sau khi cụ Machây khoẻ lại khỏi cơn bi kịch phát thần kinh, Valdemar đã tham dự cuộc bầu cử chức chủ tịch hiệp hội nông nghiệp, bởi lẽ bá tước Mortenxki tự nguyên từ chức vì tuổi tác và tình trạng sức khoẻ quá kém. Mọi người nhất trí bầu đại công tử làm chủ tịch, nhưng việc ấy cũng không làm chàng thích thú gì. Chàng tiến hành mấy phiên họp, rồi trở về Guenbovitre và giam mình ở đó. Không ai đoán được điều gì đang diễn ra trong tầm hồn chàng. Gã hầu phòng Andrây thường gặp chàng trong phòng chân dung, chàng ngồi lỳ trên chiếc tràng kỷ đối diện với bức chân dung bà nội. Đôi khi, với bao thứ giấy tờ sổ sách cổ xưa, với những trang ngả màu vàng vây quanh chàng đọc mê mải, không ăn không ngủ. Những người giám mã ở tàu ngựa ngạc nhiên khi thấy đại công tử không nhìn ngó gì đến đàn ngựa nữa. Có khi chàng dẫn rất đông gia nhân đi săn, nhưng chỉ đi qua vài khu rừng đầu tiên chàng đã chán ngán quay trở về, hoặc chàng cho gia nhân quay về để rồi một mình, với khẩu súng săn khoác vai, chàng lang thang khắp rừng, hoàn toàn không bắn phát nào.
........
Một hôm, vào trước buổi tối, như thường lệ, Valdemar ngồi bên chiếc bàn lớn trong thư viện, trên mặt bàn bừa bộn nhều tập sách dầy.
Ngả người trong ghế bành, chàng châm một điếu xì gà rồi trầm ngâm suy nghĩ.
Chàng đã đọc kỹ tất cả những quyển sách này, chúng không còn khiến chàng quan tâm đến nữa. Lúc này chàng chỉ muốn suy nghĩ sâu xa về cuộc đời mình, về tâm trạng của bản thân mình mà thôi. Lòng chàng đang diễn ra điều gì đó thật khác lạ chưa bao giờ chàng cảm thấy. Ý nghĩ của chàng lướt nhanh qua những năm tháng sôi nổi sống ở ngoại quốc và những năm sinh viên . Những năm tháng ấy có biết bao sự kiện lý thú cũng những sự kiện lưu lại dấu vết trong tâm hồn chàng. Những năm tháng ấy mang đến cho chàng tâm lý bi quan, sự mỉa mai, niềm cay đắng mà giờ đây chàng không sao chống đỡ nổi. Trong lòng chàng hiện giờ sinh biết bao uẩn khúc, suy nghĩ và tình cảm của chàng có một điều chắc chắn như đinh đóng cột, rõ ràng như ánh mặt trời mà chàng buộc lòng phải tin - đó là việc chàng đã yêu Xtefchia.
Tình cảm ấy thể hiện quá đỗi rõ ràng khiến chàng không còn thể nghi ngờ được nữa.
Ấy thế mà chàng đã từng nghi ngờ rất lâu.
Trong đời, chàng đã đạt biết mấy thành công, và trên cái nền thành đạt ấy đã biết bao mối tình lớn nhỏ. Chàng không tin rằng sẽ có lúc nào đó có thể nhìn một người đàn bà đẹp khác đi, không coi họ là một viên ngọc ít nhiều quý giá mà người ta có thể tùy hứng đùa nghịch. Những ngọc ngà ấy chàng đã thay đổi khá thường xuyên, vứt bỏ đi không chút ngần ngại những viên ngọc đã mất ánh mới lạ đối với chàng. Chàng luôn mang niềm khao khát của sự tìm kiếm, nhưng không bao giờ cảm thấy hài lòng lâu.
Thường thường , lúc đang theo đuổi một niềm say mê mới, chàng tin chắc rằng nếu đạt tới mục đích, chàng sẽ yên lòng. Có nhiều trường hợp, chàng đã coi thường mọi hiểm nguy với một lòng can đảm vô song. Trong những cuộc săn đuổi ấy chàng cũng đã từng vấp phải chuyện đẳng cấp và những điều kiện mà những kẻ khác coi là cửa đã vbị đóng kín, chàng biết rằng nếu chàng muốn, chúng sẽ được mở rộng trước mặt chàng, chàng không bao giờ tìm đến những biện pháp xấu xa. Những cuộc đấu tranh khiến chàng thêm hứng khởi. Nhưng khi đạt dến đỉnh cao khát vọng rồi, bao giờ chàng cũng lại thấy thất vọng. Thậm chí chàng không hề tự hào vì những thành công đã đạt được. Chủ nghĩa bi quan đối với phụ nữ trong chàng ngày càng lớn lên, càng thêm mạnh. Chàng chỉ coi trọng hai người phụ nữ: bà Podhorexki và người mẹ đã quá cố của chàng. Chàng gần như không còn nhớ gì về mẹ, nhưng chàng vẫn kính trọng bà qua những gì bà lưu lại ở Guenbovitre. Bây giờ chàng tôn trọng người nữa, đó là Xtefchia. Cô ấy đã đập tan đi những quan niệm sai lầm của chàng về phụ nữ bằng sức mạnh của sự tương phản. Chàng biết rõ tình cảm của nàng dành cho mình và hiểu được rằng cô gái ấy là tín điều của đời chàng. Sự khác biệt về đẳng cấp không làm chàng lo lắng, chàng chỉ băn khoăn trước câu hỏi: liệu cái cương vị mới- cái địa vị đưa nàng lên cao đến thế - có phải sẽ quá nặng với đôi vai của Xtefchia? Nhưng chàng không hề nghi ngại. Sự thông minh của nàng cho phép chàng tin rằng nàng sẽ đáp ứng được mọi đòi hỏi, mọi bổn phận và mọi nghi thức của cái đẳng cấp mà nàng sẽ đặt chân vào. Chàng cảm thấy hơi tò mò, không hiểu cô gái sẽ đón nhận lời tỏ tình của mình ra sao. Chợt rùng mình khi nghĩ rằng rốt cuộc được ôm ghì nàng trong vòng tay mình - ôm ghì Xtefchia, cô gái mà chàng hằng khao khát, thèm muốn đến thế .... Đôi khi chàng hình dung nàng như người tình, hoàn toàn dâng hiến cho chàng. Liệu nàng có thể thành tình nhân hay không ? Nàng yêu chàng lắm- chàng biết rõ điều đó. Vậy thì nếu muốn, chàng có thể đưa dẫn nàng tới chỗ dâng hiến những bằng chứng cao nhất của tình yêu. Chàng có những khả năng đã được thử thách trong lĩnh vực này... nhưng, chàng lại gặp phải điều chưa từng xảy ra - chàng không đủ can đảm. Xtefchia như một đóa hoa trắng trong tinh khiết quá - nên chàng cảm thấy mình sẽ bắt tội phạm thánh nếu chạm đến nàng bằng một bàn tay dơ bẩn. Nàng vẫn phải được gìn giữ cho trong sạch dẫu nàng khiến người ta say đắm, giống như một đám mây trắng ngần vẫn còn giữ nguyên sắc trắng dẫu phải bay ngang qua một đám mây đen. Về một phương diện nào đó nàng đã thuộc về chàng, nhưng sự dâng hiến như thế không hề làm hoen ố thậm chí cả đến thiên thần chang nữa. Chính vì nàng đã thuộc về chàng, chàng không muốn khuấy động nàng, không muốn lôi kéo nàng đến với mức cao say đắm của mình, vẫn để nàng ở vị thế cao, để rồi mai sau chàng sẽ tìm lạc thú ở nơi giá sạch trắng trong cao thượng ấy. Và, dẫu trong quan hệ với phụ nữ xưa nay chàng vẫn tránh né mọi bổn phận ràng buộc, bây giờ chàng lại say sưa với ý nghĩ rằng Xtefchia sẽ là vợ mình.
Chàng không nhận ra bản thân mình nữa. Những phu nhân và tiểu thư xinh đẹp nhất trong giới quý tộc Pháp ở thành Paris, nơi với tư cách là cháu của công tước tiểu thư De Bourbon chàng luôn đạt được những thành công to lớn - đã không đủ sức để khiến chàng say mê đến thế. Chàng đã từng đắm đuối với sắc đẹp quái lạ của những thiếu nữ Hunggari, đã từng mê mệt vẻ cao sang của những cô gái thành Viên, đã từng quay cuồng giữa Roma với những cô gái và mệnh phụ giới đại quý tộc nước Ý chỉ để chọn lựa những viên ngọc sáng giá nhất - nhưng những cơn lốc bốc đồng ấy bao giờ cũng kết thúc giống nhau, đóng khung trong những khoản tiền chi phí lớn hay nhỏ vượt trước thắng lợi. Chưa bao giờ chàng nghĩ tới bất cứ một thứ bổn phận nào, chàng cười mỉa mai chính gia đình chàng - gia đình hoặc là sợ sệt nhìn những trò ăn chơi phá tán của chàng, hoặc lựa lời khuyên chàng phải đi những bước quyết định. Chàng là kẻ hay bỉ báng, hay phê phán chàng nghĩ rằng không thể đù năng lực để có tình cảm nào khác. Chàng chỉ thấy ở mình niềm say đắm, chàng chẳng hề tin tưởng hay ham muốn có được những thứ tình cảm nhiều phần tinh thần hơn. Thế mà bây giờ chàng lại phát hiện ra một điều mới lạ. Bao giờ chàng cũng sẵn sàng si mê nhan sắc của Xtefchia, và hẳn nàng sẽ trở thành một trong những cuộc tình say đắm nữa của chàng, nếu như nàng không phải là Xtefchia . Tuy nhiên, nàng tác dộng đến chàng theo cách thức hoàn toàn khác hẳn.
.....
Chàng nhắm mắt cố tưởng tượng ra cảnh tượng Xtefchia đang ngồi bên đàn dương cầm dạo một bản Xonát , nàng mặc một bộváy áo rất lịch sự - không, tốt hơn nên mặc một bộ váy áo bình thường thôi. Tóc nàng buộc túm sau gáy, vẻ mặt nàng nhìn nghiêng trông thật xinh đẹp ... Còn chàng ngồi tựa người vào góc chiếc trường kỷ nấp bóng những cành cọ, ngắm nàng - người vợ thân yêu của mình. Chàng sung sướng và nàng cũng thế. Nàng yêu chàng. Còn chàng sẽ bọc nàng trong tình yêu của mình cùng sự xa hoa và những triệu bạc của chàng mang lại.
- Xtefchia sẽ là vợ ta? Ta sẽ có vợ !.
Valdemar cố hình dung ra nàng.
- Nàng mới trẻ sao! Trẻ hơn chàng những tròn một giáp: nàngv mới hai mươi!
Nhưng rồi gia đình chàng, giới quý tộc của chàng sẽ nói sao?
Valdemar đứng phắt dậy, đóng sập nắp đàn.
- Về chuyện đó thì chính ta mới là người quyết dịnh,- chàng tự nhủ thành to tiếng.
" Nhưng ngươi có quyền không đã?". - Một giọng nói nào đó, một vị thần hộ mệnh nào đó của lâu đài thì thầm trong tâm linh chàng.
Đang tản bộ Valdemar dừng lại.
- Ta có quyền không ấy à? Ta sẽ tự tạo ra quyền cho ta!
Nhưng vị thần nọ lại thì thào:" Những nữ chủ nhân xưa kia của lâu đài này, những vị đại công nương xưa kia, đều là các vị công tước tiểu thư con cháu những gia tộc hiển hách cả".
- Nhưng nàng sẽ là hạnh phúc của đời ta, - chàng cứng rắn đáp.
Chàng nhanh nhẹn bước sâu vào lâu đài, bật đèn ở tất cả các phòng lớn, nhỏ và các hành lang.
Tòa lâu đài chói ngời ánh điện. Đại công tử đi ngang đại sảnh, phòng bày tranh rồi bước vào phòng để chân dung. Tối tăm và buổn thảm, căn phòng chợt bừng lên bởi ánh sáng những đèn chùm. Những bức chân dung như tươi hơn, những khuôn mặt chết chóc như rạng rỡ. Màu đỏ tươi và những tấm vàng của các bộ quần áo, những đường cắt màu trắng của các áo che ngực của phụ nữ lồ lộ nổi bật hẳn lên.
Valdemar điểm qua một lượt các bậc tiền nhân của chàng.
Chàng ngắm những khuôn mặt u ám và dữ dội của những tổ tiên xuất sắc nhất của gia đình, những viên ngọc quý thật sự của tông môn. Chàng đọc tước hiệu và những tên họ lẫy lừng của những người đàn bà được họ cưới làm vợ. Chàng đi từ bức chân dung này sang bức chân dung khác, có điều không sao tìm được dấu hiệu hạnh phúc nào trong những bộ mặt phần nhiều là u ám ấy. Chàng dừng chân lâu hơn trước chân dung cụ cố Ađây, một vị tướng tài của quân đội Ba La, người đã kết hôn với nữ bá tước tiểu thư tiểu thư Exterhaza. Một khuôn mặt tuấn tú đặc sắc, nhưng vẫn mang những nét đầy bi thảm nào đó khiến cho vẻ thanh cao của đường nét bị mất đi. Trong ánh mắt cụ vẫn toát ra một vẻ dửng dưng. Valdemar mỉm cười.
- Có thể chân dung cụ được vẽ vào thời cụ đã ly dị người vợ nổi tiếng về sắc đẹp, của cải và dòng họ cao sang,- chàng sẽ thì thầm với vẻ châm biếm cay độc.
Chân dung cha chàng cũng mang nét buồn bã ấy, cũng ánh mắt dửng dưng nguội lạnhb ấy.
Mẹ chàng, trông giống hệt công tước phu nhân Podhorexki, xinh đẹp và trẻ trung, nhưng cũng chẳng mang trên nét mặt dáng vẻ nào của hạnh phúc cả.
Valdemar đi một vòng quanh phòng. Chàng bừng bừng trong dạ, vẻ châm biếm ngày càng hiện rõ trên môi chàng. Cuối cùng chàng dừng lại trước chân dung bà nội. Chàng ngắm rất lâu, chăm chú.
- Cả ở đây cũng thế, - chàng thốt lên khe khẻ, buông người xuống chiếc trường kỷ.
Chàng nhìn mãi đôi mắt đẫm bi thương, toát lên tâm trạng tuyệt vọng, chàng nhìn vẻ u uẩn của toàn bộ dáng hình. Nỗi buồn tỏa ra từ mỗi chi tiết, thậm chí hình như cả từ những nếp gấp của tà áo dài nặng nề kia. Valdemar ngồi lặng đi trong suy tư. Đột nhiên chàng đứng phắt dậy, ném ra chung quanh ánh mắt đầy giễu cợt, chàng thốt lên giọng cay đắng:
- Họ có đủ tước hiệu, địa vị, gia tộc, tiền của, nhưng thử hỏi hạnh phúc đâu nào? Ta không hề thấy!.
Chàng bật cười cay đắng, nhún vai, nói khẽ hơn:
- Ta không hề biết đến hạnh phúc trong lịch sử dòng họ ta.
Chân dung của bà Gabriela Mikhorovxki, to bằng người thật, treo gần cửa ra vào, hai bên có hai tấm rèm nhung nặng nề treo rủ từ trần nhà xuống sàn. Valdemar nhấc một tấm ở bên trái. Chàng thâý một khoảng trống trên tường lót gỗ sồi. Chưa buông tấm nhung xuống, chàng đưa mắt nhìn sang bên kia chân dung, nghĩ thầm:" Bên ấy là chỗ dành cho ông nội Machây, còn ở đây? ..."
Bức tường gỗ sồi nhẵn nhụi nhiều vân đẹp như một câu đố bí ẩn đối với chàng, nhưng chàng không hiểu tại sao lòng mình chợt thoáng qua bóng đen u ám của nỗi lo sợ dửng dưng. Một nỗi phập phồng lạ lùng nào đó như toát ra từ bức tường trống ,ày, len vào tâm hồn chàng. Đại công tử rùng mình.
- Gì thế nhỉ? - Chàng tự hỏi mình, hàng lông mày chau lại.
Bằng cử chỉ cương quyết, chàng buông tấm rèm nhung xuống ...
Chàng lại ngồi xuống tràng kỷ, đưa hai tay ôm thái dương.
- Đầu óc ta căng quá mất rồi, kinh khủng thật!
Trong suốt thời gian dài dự những cuộc săn, chàng đã nhớ nhung Xtefchia, để rồi sau đó chỉ được gặp nàng trong một thoáng khiến nỗi nhớ nhung càng tăng thêm, không để chàng yên.
Lúc quay trở lại văn phòng, chàng trông thấy trên bàn làm việc có bức thư do Luxia gửi tới. Chàng bóc vội phong bì.
Cô gái viết:
" Hôm nay anh đến nhé, anh Valdy, nếu anh muốn đón cô Xtefchia: sáng mai cô ấy sẽ về. Em rất muốn ra đón cô ấy nhưng lại sợ mẹ. Không ai biết em viết thư cho anh đâu. Em định gọi điện thoại cơ, nhưng anh biết đấy, điện thoại đặt ngay cạnh phòng mẹ em, chẳng lẽ em lại sang gọi nhờ bên phòng Klet. Cụ Jaxenty phúc hậu giúp em phái người mang thư này đến cho anh. Thế nào anh cũng phải sang đấy nhé. Luxia.
Valdemar thâý máu như dồn hết lên não.
- Nàng về, nàng trở về rồi !.