LỜI ÔNG CHỦ TỊCH HỘI TRUYỀN GIÃO ÃẠO PHẬT TẠI MALAYSIA .
(I) QUAN ÃIỂM ÃẠI CÆ¯Æ NG PHẬT GIÃO
[1]- TÔN GIÃO NÀY LÀ GÃŒ - Hòa Thượng Tiến SÄ© K Sri Dhammananda
[2]- BỨC THÔNG ÃIỆP BẤT DIỆT - Hòa Thượng Piyadassi Mahathera
[3]- PHẬT GIÃO NGÀY NAY VÀ NGÀY MAI - Tiến SÄ© Nadadeva Wijeskera
[5]- TẠI SAO CÓ ÃẠO PHẬT? - Hòa Thượng Tiến SÄ© K. Sri Dhammananda
file lớn quá nên post trước phần 1
Những Hạt Ngá»c Trà Tuệ Pháºt Giáo
Gems of Buddhist Wisdom
Buddhist Missionary Society, Malaysia, 1983, 1996
ThÃch Tâm Quang dịch
Chùa Tam Bảo, California, Hoa Kỳ, 2000
LỜI ÔNG CHỦ TỊCH HỘI TRUYỀN GIÃO ÃẠO PHẬT TẠI MALAYSIA
Tác phẩm nà y được phát hà nh lần thứ nhất và o năm 1983 để ká»· niệm lần thứ 21 Ngà y Lá»… Thà nh Láºp Há»™i Truyá»n Giáo Ãạo Pháºt. Há»™i đã thu tháºp và phổ biến má»™t số bà i vở được viết bằng má»™t lối văn bình dị và khúc triết nói lên nhiá»u khÃa cạnh khác nhau của Pháºt Giáo. NgÆ°á»i đứng đầu đóng góp trong việc nà y là vị cố vấn tôn giáo, Hòa Thượng Tiến iSÄ© K. Sri Dhammananda Nayaka Maha Thera, J.S.M (Tăng Thống Mã Lai - Tân Gia Ba). Các báºc há»c gả Pháºt Giáo trên khắp thế giá»›i cÅ©ng rất hoan hỉ đóng góp và o việc nà y.
Nhá» Hòa Thượng Tiến SÄ© K. Sri Dhammananda, các vị phụ tá nhiệt thà nh của Ngà i và sá»± quan tâm đến Pháºt Giáo ngà y cà ng phát triển, Há»™i Truyá»n Giáo đã phổ biến việc phát hà nh khắp nÆ°á»›c và trên toà n thể thế giá»›i. Chúng tôi nháºn được nhiá»u thÆ° từ khắp nÆ¡i trên thế giá»›i tán thưởng những cuốn sách nhá» nà y và yêu cầu có nhiá»u thêm nữa. Chúng tôi nháºn thấy những cuốn sách nhá» nà y, trong nhiá»u trÆ°á»ng hợp, được dùng nhÆ° để khai mở tâm trà nhiá»u ngÆ°á»i muốn hiểu biết Pháºt Giáo. Chi phà ấn hà nh các cuốn sách nà y do những vị hảo tâm đóng góp theo truyá»n thống nhân từ và vì tha nhân của Pháºt Giáo. Những cuốn sách nhá» nà y đã được dịch và má»—i cuốn đã được in lại vá»›i số lượng hÆ¡n má»™t trăm ngà n cuốn đã được phát hà nh trên khắp thế giá»›i.
Ãã đến lúc Ä‘Æ°a các bà i viết đó tá»›i số Ä‘á»™c giả rá»™ng lá»›n hÆ¡n theo má»™t chủ Ä‘á» vá» lâu vá» dà i để cuốn "Những Hạt Ngá»c Trà Tuệ Pháºt Giáo" có thể bảo tồn tốt hÆ¡n cho thế hệ sau nà y. Nhiá»u bà i đã được sá»a chữa và biên táºp lại để tránh sá»± láºp Ä‘i láºp lại không cân cần thiết, cùng những lá»i từ ngữ và chÃnh tả.
Cuốn sách nà y không dụng ý được Ä‘á»c má»™t mạch từ đầu đến cuối môt lúc. Mong rằng Ä‘á»™c giả sẽ Ä‘á»c má»—i bà i bằng nháºn thức, thong thả, cân nhắc những lý luáºn do má»—i tác giả trình bà y trÆ°á»›c khi sang bà i khác. Những bà i viết đó cÅ©ng không được sắp xếp theo hệ thống thứ tá»± cho nên Ä‘á»™c giả có thể tùy thÃch chá»n lá»±a bất cứ bà i nà o để Ä‘á»c.
Những tác giả trong cuốn nà y là những nhà há»c giả 'vô ngại biện tà i' nổi tiếng uyên bác vá» Pháºt Giáo được các viện hà n lâm trên khắp thế giá»›i kÃnh trá»ng. Tuy thế sá»± khiêm tốn hết sức của há» phản ảnh trong khả năng sáng tạo vá» những khÃa cạnh hệ trá»ng nhất của tôn giáo chúng ta bằng má»™t bút pháp bình dị và thẳng thắn, không há» kiêu căng, hoặc có lối văn cổ Ä‘iển hay hoa mỹ khoa trÆ°Æ¡ng. Những bà i viết ngắn gá»n in trong cuốn sách truyá»n tải giáo lý tá»›i thượng của Ãức Pháºt phù hợp vá»›i trình Ä‘á»™ của má»i ngÆ°á»i. Nhiá»u bà i phô bà y khả năng khôi hà i duyên dáng và dà dá»m gắn liá»n vói phÆ°Æ¡ng pháp giải quyết thá»±c tế trÆ°á»›c những vấn Ä‘á» phức tạp của nhân loại.
Qua những trÃch dẫn của tác giả, ngÆ°á»i Ä‘á»c không có hiểu biết chuyên môn cÅ©ng có thể chia sẻ những tÆ° tưởng của các nhà văn vÄ© đại, cả Tây PhÆ°Æ¡ng lẫn à Ãông - nhÆ° Bertand Russell và Radhakrishman. Hy vá»ng quý Ä‘á»™c giả cảm thấy phấn khởi tìm Ä‘á»c các nguyên tác để chia sẻ trà tuệ vÄ© đại của loà i ngÆ°á»i.
Khi Ä‘á»c những bà i trong bà i viết nà y, ta có thể nháºn thấy má»™t số Ä‘iá»u nhắc Ä‘i nhắc lại, không những chỉ vá» tÆ° tưởng mà còn vá» các lá»i trÃch trong nguyên bản kinh sách. Mong má»i quý vị Ä‘á»™c giả tốt bụng hiểu tại sao lại nhÆ° váºy. Các tác giả không chuyên vá» má»™t Ä‘á» tà i đặc biệt nà o. Thá»±c ra, Ä‘a số Ä‘á»u cách biệt nhau vá» thá»i gian và không gian. Chẳng hạn, má»™t bà i viết cách đây 35 năm, trong khi những bà i khác má»›i đây được viết tại Mã Lai, Sri Lanka và Âu Châu.
Tuy nhiên ta có thể bắt đầu thấy tÃnh duy nhất trong những sáng tác khác nhau - ấy là để là m sáng tá» má»™t số quan niệm sai lầm vá» Pháºt Giáo và cÅ©ng để nhấn mạnh đến tÃnh chất duy nhất của những lá»i dạy của Ãức Pháºt. Thà dụ Ä‘á»c Ä‘i Ä‘á»c lại Kinh Kalama sẽ thấy giữa những đạo sÆ° tôn giáo trên thế giá»›i chỉ có mình Ãức Pháºt tuyên bố không ai phải chấp nháºn giáo lý của Ngà i mà trÆ°á»›c hết lại không xét đến giá trị của các giáo lý ấy má»™t cách khôn ngoan. Ãiá»u nà y thÆ°á»ng được nhắc đến nhÆ° luáºt lệ cÆ¡ bản của Pháºt Giáo.
Trong các sách thÆ°á»ng nói đến Tứ Diệu Ãế, Bát Chánh Ãạo, và ba đặc tÃnh (vô thÆ°á»ng, khổ Ä‘au, vô ngã). Vì là ba đặc tÃnh nà y chắc chắn là sá»± kết tinh rá»±c rỡ nhất của toà n bá»™ cấu trúc tÆ° tưởng triết há»c không tìm thấy trong bất cứ tôn giáo nà o. Không có sá»± bà n luáºn nà o của Pháºt Giáo vá» Ä‘Æ°á»ng lối sống mà lại không liên quan đến những đặc tÃnh ấy, cốt lõi của Giáo Lý Ãức Pháºt.
NgÆ°á»i Pháºt Tá» chẳng bao giá» mệt má»i tuyên bố chỉ có há» là ngÆ°á»i là không có máu đổ trong việc quảng bá tôn giáo. Há» công nháºn Ãức Pháºt đã cấm bạo lá»±c bất cứ loại nà o, và đã trÃch dẫn nhiá»u Ä‘oạn trong kinh Pháp Cú nhằm mục tiêu nà y. Và há» cÅ©ng nói nhiá»u đến Hoà ng Ãế A Dục để chứng minh Pháp có thể thá»±c hà nh nhÆ° má»™t Ä‘Æ°á»ng lối sống của má»™t quốc gia. Há» cÅ©ng nhắc đến Kinh Sigalovada để nhấn mạnh đến lá»i khuyên của Ãức Pháºt cho những ai chÆ°a muốn từ bá» thế giá»›i trần tục.
Ãá»c kỹ những bà i nà y chắc chắn bất cứ ai cÅ©ng nháºn thấy Pháºt Giáo có thể đứng vững và ng trÆ°á»›c những nghiên cứu và thá» thách khoa há»c, đồng thá»i Pháºt Giáo còn vượt qua khoa há»c cống hiến cho con ngÆ°á»i mục Ä‘Ãch của cuá»™c Ä‘á»i và giúp cho con ngÆ°á»i hiểu được bản chất của cuá»™c sống.
Tưởng cÅ©ng cần thiết giải thÃch tại đây khi tiếng Pali hay tiếng Sanskrit được sá» dụng, ngÆ°á»i viết đã ghi khác nhau (thà dụ: Gotama-Gautama; Sutta-Sutra; Dhamma-Dharma; Nibbana-Nirvana; Kamma-Karma; Bodhisatta-Bodhisatva; Tipika-Tripitaka, vân vân...) tuy nhiên dùng cách nà o cÅ©ng không ảnh hưởng đến nghÄ©a được Ä‘á» cáºp vì có sá»± chuyển ngữ bằng Anh Văn. Má»™t số nhà văn thÃch dùng chữ hoa khi nói đến Ãức Pháºt, nhÆ°ng má»™t số khác lại không. Lại nữa, má»™t số dùng từ: "Ãức Pháºt", má»™t số lại gá»i Ngà i giản dị: "Pháºt" .
Chúng tôi khiêm tốn dâng lên quý vị Những Hạt Ngá»c Trà Tuệ Pháºt Giáo trong niá»m hy vá»ng dù quý vị không cùng quan Ä‘iểm vá»›i chúng tôi, Ãt nhất quý vị cÅ©ng thưởng thức giáo lý của Ãức Pháºt và sá»± tu hà nh của Ãạo Pháºt, không há» thiên vị và kỳ thị.
Há»™i Truyá»n Giáo Ãạo Pháºt tri ân sâu xa tất cả những há»c giả và các nhà văn đã đóng góp những bà i vở quý giá, cùng quý Ông Quah Swee Kheng, Eddy Yu, quý Bà Goh Kim Mong, Akison Cheok, Daphne Chua, James Moran, Linda Moran, Ken Lee, Amelia Low (Hong Kong) và Vijaya Samarawickrama, vá» sá»± đóng góp đầy vị tha trong việc sÆ°u táºp cho tác phẩm, và đặc biệt cảm Æ¡n Chong Hong Choo trong việc trình bà y bìa sách nà y.
Tan Teik Beng,
Chủ Tịch, Há»™i Truyá»n Bá Ãạo Pháºt
Kuala Lampur, Malaysia 1995
Những Hạt Ngá»c Trà Tuệ Pháºt Giáo
Gems of Buddhist Wisdom
Buddhist Missionary Society, Malaysia, 1983, 1996
ThÃch Tâm Quang dịch
Chùa Tam Bảo, California, Hoa Kỳ, 2000
1
TÔN GIÃO NÀY LÀ GÃŒ?
Hòa Thượng Tiến Sĩ K Sri Dhammananda
Má»—i ngÆ°á»i phải có má»™t tôn giáo, nhất là ngÆ°á»i quan tâm đến năng lá»±c trà tuệ. NgÆ°á»i không tuân theo những nguyên tắc đạo lý trở nên nguy hiểm cho xã há»™i. Chắc chắn những nhà khoa há»c và tâm lý há»c trong khi mở rá»™ng chân trá»i trà thức, há» vẫn không thể cho chúng ta biết mục Ä‘Ãch cuá»™c Ä‘á»i, Ä‘iá»u mà chỉ có tôn giáo có thể là m được.
Con ngÆ°á»i phải chá»n má»™t tôn giáo hữu lý và có ý nghÄ©a theo nháºn thức của mình mà không lệ thuá»™c chỉ vá» niá»m tin, truyá»n thống, táºp tục và lý thuyết. Không ai có quyá»n bắt ngÆ°á»i khác chấp nháºn má»™t tôn giáo. Không nên lợi dụng nghèò khổ, mù chữ hay dùng những xúc cảm để quyến rÅ© ngÆ°á»i ta chấp nháºn má»™t tôn giáo. Lá»±a chá»n tôn giáo phải hoà n toà n tá»± do.
Con ngÆ°á»i phải được hoà n toà n tá»± do lá»±a chá»n tôn giáo tùy theo sá»± Æ°a thÃch và khả năng trà thức của mình. Mù quáng theo má»™t tôn giáo mà không có sá»± hiểu biết là m mất giá trị tinh thần của tôn giáo đó và tÃn đồ cÅ©ng mất phẩm giá con ngÆ°á»i. Con ngÆ°á»i có trà thông minh và ý thức phân biệt cái đúng và cái sai. Há» có thể thÃch nghi theo hoà n cảnh. Vì thế há» nên chá»n má»™t tôn giáo phù hợp vói há», má»™t tôn giáo đáp ứng trà thông minh con ngÆ°á»i. Há» phải được hÆ°á»›ng dẫn thÃch hợp và được quyá»n quyết định tá»± do mà không có sá»± ép buá»™c nà o.
Con ÃÆ°á»ng Trung Ãạo
Tôn giáo được giá»›i thiệu ở đây là má»™t hệ thống giáo dục thiết thá»±c và văn hóa tinh thần được khám phá ra cho thế gian cách đây chừng 25 thế ká»· bởi má»™t Vị Ãạo SÆ° hoà n toà n giác ngá»™ và từ bi. Tôn Giáo nà y cÅ©ng được gá»i là "Trung-Ãạo, má»™t con Ä‘Æ°á»ng chánh đáng của Ä‘á»i sống, má»™t hệ thống triết lý-đạo đức, má»™t tôn giáo của tá»± do và lý trÃ. " Tôn giáo nà y dạy chúng ta ba Ä‘iá»u chÃnh: "Tránh xa Ä‘iá»u xấu, là m việc thiện và thanh tịnh tâm trÃ"
Thông Ä‘iệp nà y rất Ä‘Æ¡n giản, có ý nghÄ©a có thể thá»±c thi được, nhÆ°ng ta chứng nghiệm khó khăn lúc mang ra thá»±c hà nh vì nhược Ä‘iểm cố hữu của con ngÆ°á»i. Hạnh kiểm của con ngÆ°á»i đóng má»™t phần quan trá»ng nhất trong tôn giáo nà y. Vị Ãại Ãạo SÆ° nà y có lần nói: "Giáo Lý của ta không phải là đến để tin suông, mà đến để thấy và thá»±c hà nh". Giáo lý ấy khuyến khÃch ta nghiên cứu kỹ lưỡng những lá»i dạy, tá»± do phán xét để quyết định có nên chấp nháºn hay không chấp nháºn giáo lý ấy. Không ai đòi há»i ta đến để theo tôn giáo nà y mà trÆ°á»›c nhất không có sá»± hiểu biết vể giáo lý ấy.
Những nghi thức và nghi lá»… phù phiếm không có chân giá trị và nghÄ©a lý. Không có niá»m tin và thá»±c hà nh dị Ä‘oan hay má»™t thuyết trong tôn giáo nà y. Má»i sá»± việc Ä‘á»u phÆ¡i bà y để tÃn đồ lá»±a chá»n; các tÃn đồ hoà n toà n tá»± do nghiên cứu giáo lý, đặt các câu há»i bất cứ lúc nà o còn nghi ngá». Theo vị sáng láºp ra tôn giáo nà y, ta không nên tin tưởng và o bất cứ Ä‘iá»u gì dù là điá»u đó do nhà hiá»n triết Ä‘Æ°a ra hay Ä‘iá»u đó dã được nhiá»u ngÆ°á»i chấp thuáºn theo truyá»n thống mà ta nên sá» dụng hiểu biết thá»±c tế hợp lý và trà thông minh của ta, chấp nháºn Ä‘iá»u đó chỉ khi Ä‘iá»u đó Ä‘em lợi Ãch khi mang thi hà nh.
Tôn giáo nà y dạy con ÃÆ°á»ng Bát Chánh Ãạo cao quý gồm có Chánh Kiến, Chánh TÆ° Duy, Chánh Ngữ, Chánh Nghiệp, Chánh Mạng, Chánh Tinh Tấn, Chánh Niệm và Chánh Ãịnh. Con Ä‘Æ°á»ng trung đạo duy nhất nà y Ä‘em lại cho má»i ngÆ°á»i má»™t cuá»™c Ä‘á»i cao thượng và an lạc.
Con Ä‘Æ°á»ng trung đạo không phải là con Ä‘Æ°á»ng siêu hình mà cÅ©ng chẳng phải là con Ä‘Æ°á»ng theo nghi thức chủ nghÄ©a; không phải giáo Ä‘iá»u mà cÅ©ng chẳng phải hoà i nghi; không phải Ä‘am mê lạc thú và cÅ©ng chẳng phải tá»± hà nh xác, không phải bất diệt và cÅ©ng chẳng phải vÄ©nh hằng, không phải bi quan mà cÅ©ng chẳng phải lạc quan, đó là con Ä‘Æ°á»ng Giác Ngá»™, má»™t phÆ°Æ¡ng tiện để giải thoát khá»i khổ Ä‘au. Tôn giáo nà y không đồng ý cho rằng con ngÆ°á»i ngà y nay Ä‘au khổ do tá»™i của tổ tông, trái lại má»—i ngÆ°á»i mang lấy công và tá»™i của chÃnh mình. ChÃnh con ngÆ°á»i là kẻ duy nhất chịu trách nhiệm vá» Ä‘au khổ hay sung sÆ°á»›ng của riêng mình.
Môt ngÆ°á»i tu táºp trung đạo ôn hòa nà y tìm thấy an lạc và hạnh phúc thá»±c sá»±, có thể sống môt cuá»™c Ä‘á»i đáng trá»ng không cần phải nô lệ cho cảm giác, đóng góp và o hòa bình và hòa hợp của thế giá»›i.
Gieo gì gặt nấy
Tôn giáo nà y thá»a mãn hoà i bão lá»›n lao và cao quý nhấtù của con ngÆ°á»i, dầu rằng có thể bị căng thẳng và phải cố gắng nhiá»u trong Ä‘á»i sống hà ng ngà y, giúp mình giao tiếp vá»›i ngÆ°á»i đồng loại, ngoà i việc nêu ra mục Ä‘Ãch cuá»™c Ä‘á»i. Tôn giáo nà y không Ä‘em sợ hãi đến con ngÆ°á»i . "Là m thiện hưởng quả là nh, là m ác hưởng quả ác. Má»—i hà nh Ä‘á»™ng Ä‘á»u có phản ứng của nó". Ãó là luáºt vÅ© trụ. Tôn giáo nà y hoà n toà n phù hợp vá»›i những định luáºt nà y, váºy nên con ngÆ°á»i "gieo gì gặt nấy". Những hà nh vi tá»™i lá»—i mà con ngÆ°á»i gây ra do tham, sân và ngu muá»™i. Những nhược Ä‘iểm nà y chỉ có thể vượt qua qua bằng sá»± tá»± tu táºp. Lạc thú và khổ Ä‘au mà con ngÆ°á»i nếm trải trên thế giá»›i nà y không phải do ảnh hưởng bên ngoà i mà do các hà nh Ä‘á»™ng, lá»i nói và việc là m tốt xấu của chÃnh mình.ChÃnh vì lý do đó, tôn giáo nà y nói: "Bạn là kết quả của những gì bạn là m trong quá khứ, và sẽ là kếtá quả những gì bạn là m bây giá»" .
Theo giáo lý nà y, nguyên nhân và háºu quả đóng má»™t phần rất quan trá»ng trong Ä‘á»i sống của chúng ta. Trong chu trình nguyên nhân và háºu quả, nguyên nhân đầu tiên không nháºn thức được vì nguyên nhân khi thà nh háºu quả thì đến luợt háºu quả lại thà nh nguyên nhân.
Vị Ãại Ãạo SÆ° VÄ© Ãại
NgÆ°á»i sáng láºp ra tôn giáo Ä‘á»™c đáo nà y không phải là má»™t huyá»n thoại mà là má»™t Ãạo sÆ° VÄ© đại thá»±c sá»± đã sống trên thế giá»›i nà y. Ngà i chẳng bao giá» cho mình là má»™t đấùng siêu nhân mà là má»™t con ngÆ°á»i nháºn thức được chân lý tuyệt đối, sá»± bà máºt của Ä‘á»i sống, nguyên nhân thá»±c sá»± của khổ Ä‘au và hạnh phúc. Ngà y nay, vị đạo sÆ° nà y không nhữá»ng được vinh danh bởi hà ng trăm triệu tÃn đồ mà còn được vinh danh danh bởi những ngÆ°á»i có văn hoá và trà thức trên khắp thế giá»›i. Báºc Cao Quý, ngÆ°á»i Giải Phóng, nhà Cải Cách Xã Há»™i, nhà Dân Chủ và NgÆ°á»i Gây Cảm Hứng Ä‘em lại cách sống cao hÆ¡n nà y qua Ä‘á»i và o lúc tám mÆ°Æ¡i tuổi để lại cho nhân loại ná»n tảng đạo lý cao thượng dùng là m phuÆ¡ng tiện để loại bá» khổ Ä‘au, nghèo khổ, căng thẳng, sợ hãi và lo lắng. Ná»n tảng đạo lý nà y giúp cho con ngÆ°á»i đạt được hạnh phúc trong kiếp nà y và kiếp sau, dẫn đến sá»± giải thoát tối háºu khá»i cái khổ Ä‘au của nhân loại.
Ãấng Ãại Ãạo SÆ° nà y khuyên giải kẻ bất hạnh bằng những lá»i an ủi. Ngà i giúp đỡ ngÆ°á»i nghèo khổ bị bá» rÆ¡i. Ngà i biến đổi Ä‘á»i sống kẻ lừa dối thà nh cao thượng, là m trong sạch Ä‘á»i sống đồi bại của kẻ phạm tá»™i. Ngà i khuyến khÃch kẻ yếu Ä‘uối, Ä‘oà n kết kẻ chia rẽ, giác ngá»™ ngÆ°á»i ngu muá»™i, khai sáng kẻ hoang mang, nâng đỡ kẻ hạ tiện và đỠcao ngÆ°á»i cao thượng. NgÆ°á»i già u lẫn ngÆ°á»i nghèo, thánh nhân hay tá»™i phạm Ä‘á»u yêu thÃch Ngà i. Hoà ng Ãế bạo ngược hay đức hạnh, các vÆ°Æ¡ng tôn công tá» nổi tiếng hay tâm thÆ°á»ng, triệu phú hà o phóng hay keo kiệt, báºc há»c giả cao ngạo hay nhún nhÆ°á»ng, kẻ cÆ¡ cá»±c, ngÆ°á»i bần hà n, ngÆ°á»i quét Ä‘Æ°á»ng bị áp bức, kẻ giết ngÆ°á»i Ä‘á»™c ác, gái giang hồ bị miệt thị- tất cả Ä‘á»u được lợi lạc từ những lá»i dạy từ bi và trà tuệ của Ngà i để sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i an là nh và cao thượng.
Tấm gÆ°Æ¡ng cao thượng của Ngà i là suối nguồn cảm hứng cho tất cả. Vẻ mặt thanh thoát và an lạc Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên là cảnh tượng là m dịu hiá»n những con mắt lo âu của con ngÆ°á»i. Thông Ä‘iệp hòa bình và khoan dung của Ngà i được tất cả má»i ngÆ°á»i tán thưởng vá»›i niá»m vui không sao tả xiết, và là má»™t lợi lạc bất diệt cho bất cứ ai có duyên được nghe và thá»±c hà nh. à chà sắt đá, trà tuệ sâu xa, tình thÆ°Æ¡ng bao la, từ bi không biên giá»›i, phục vụ vị tha, sá»± từ bá» (trần tục) lịch sá», thanh tịnh hoà n toà n, nhân phẩm hấp dẫn, phÆ°Æ¡ng pháp gÆ°Æ¡ng mẫu sá» dụng trong việc tiến dẫn giáo lý và sá»± thà nh công rốt ráo của Ngà i - Tất cả những yá»u tố ấy gây cảm hứng cho má»™t phần năm dân số trên thế giá»›i ngà y nay hoan nghênh vị đạo sÆ° nà y và vinh danh Ngà i nhÆ° báºc giáo chủ tối thượng.
Vị Ãạo sÆ° cao quý nà y hy sinh lạc thú trần tục vì nhân loại khổ Ä‘au để tìm ra Chân Lý chỉ con Ä‘Æ°á»ng giải thoát khá»i khổ Ä‘au. Ngà i đến thăm các ngÆ°á»i nghèo trong khi Vua và các đại thần đến thăm Ngà i. Sau khi giác ngá»™, trong bốn mÆ°Æ¡i lăm năm Ngà i đã dà nh cả cuá»™c Ä‘á»i Ngà i để giác ngá»™ và hÆ°á»›ng dẫn chúng sanh.
Vị Ãại Ãạo sÆ° nà y không sợ má»™t ai và cÅ©ng chẳng là m cho má»™t ai sợ Ngà i. Ãó là má»™t trong những nguyên tắc phải trau dồi trong cái thế giá»›i của chúng ta Ä‘ang bị rách nát vì chiến tranh, nÆ¡i mà cái quý giá nhất- mạng sống- bị cúng hiến tại bà n thá» của sức mạnh thú tÃnh, nÆ¡i mà vÅ© khà tạo sợ hãi, căng thẳng và sân háºn.
Ngà i là má»™t nhà khoa há»c toà n bÃch trong lãnh vá»±c Ä‘á»i sống. Ngà i là má»™t nhà tâm lý toà n hảo có thể phân tách bản chất thá»±c sá»± của tâm trà - nhiá»u đến ná»—i giáo lý của Ngà i được trân trá»ng là má»™t tôn giáo khoa há»c duy nhất.
Vá»›i những nhà triết lý vÄ© đại và các nhà tÆ° tưởng vô tÆ°, Ngà i là vị thầy hiểu được hoà n cảnh trần thế trong bối cảnh đúng của nó. Vá»›i những nhà luân lý há»c, Ngà i có má»™t quy tắc tá»™t báºc vá» ká»· luáºt và chÃnh Ngà i tượng trung cho sá»± toà n bÃch. 'Ngà i là tấm gÆ°Æ¡ng mẫu má»±c vá» tất cả những đức hạnh mà Ngà i thuyết giảng' Vá»›i những nhà duy lý, Ngà i là ngÆ°á»i phóng khoáng nhất, môt vị thầy đạo lý cảm nháºn được những vấn Ä‘á» phiá»n toái của loà i ngÆ°á»i. Vá»›i những nhà tá»± do tÆ° tưởng, Ngà i là vị đạo sÆ° tôn giáo, khuyên khÃch ngÆ°á»i ta tá»± do suy nghÄ© không á»· lại và o các tÃn Ä‘iá»u tôn giáo. Vá»›i các ngÆ°á»i theo chủ thuyết không thể biết, Ngà i là má»™t ngÆ°á»i toà n thiện, hiểu biết và khôn ngoan.
Chắc chắn Ngà i là vị thầy có sức thuyết phục nhất trong tất cả các đạo sÆ° tôn giáo. Ngà i không bao giá» sá» dụng cưỡng bách hay Ä‘e dá»a là m phÆ°Æ¡ng tiện để ngÆ°á»i ta theo đạo Ngà i. Ngà i đã tiến dẫn Ä‘á»i sống tôn giáo cho con ngÆ°á»i muốn sống đạo lý tháºm chà không cần phải bám nÃu và o nhãn hiệu tôn giáo.
Ngà i là ngÆ°á»i phục vụ nhân loại khiêm nhÆ°á»ng, không sao xuyến bởi khen hay chê, và không nao núng cả đến khi bị bệnh nặng nhất.
Hòa Bình, Hạnh Phúc và Giải Thoát
Vị Ãại Ãạo SÆ° nà y đã chỉ con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i tá»›i hòa bình, hạnh phúc và giải thoát. ÃÆ°á»ng lối dạy của Ngà i rất phóng khoáng, hữu lý, khoa há»c, có thể hiểu được, dẫn đến giác ngá»™.
Ngà y nay thông Ä‘iệp hòa bình của vị Thầy VÄ© Ãại Hoà n VÅ© nà y cần thiết hÆ¡n bao giá» hết nhất là ở thá»i Ä‘iểm con ngÆ°á»i bị đầu Ä‘á»™c bởi sân si, tham lam, ganh ghét, tá»± phụ và ham muốn thống trị thế giá»›i.
Vị Ãạo sÆ° nà y sanh ra trên thế giá»›i nà y để phá tan cái tối tăm của ngu muá»™i và cứu thế giá»›i khá»i những Ä‘iá»u bất hạnh. Khắp trên thế giá»›i nhiá»Ã¢u ngÆ°á»i sống không niá»m tin, không tu táºp môt hình thức tôn giáo nà o. Tuy nhiên nếu há» chịu khó má»™t chút nghiên cứu và hiểu Vị Ãại Ãạo SÆ° nà y đã dạy gì, nghi ngá» của há» sẽ bị xua tan, và sẽ nháºn thấy tôn giáo nà y đóng góp hữu hiệu nhất và o hạnh phúc của con ngÆ°á»i.
Tin hay không tin nÆ¡i Ngà i, giáo lý của Ngà i vẫn ảnh hưởng sâu xa đến tất cả má»i ngÆ°á»i. Thông Ãiệp của Ngà i gá»i cho thế giá»›i, không bạo lá»±c, không má»™t giá»t máu đổ dÆ°á»›i danh hiệu của Ngà i. Ãây lòa má»™t tÆ° liệu phi thÆ°á»ng trong lịch sá» thế giá»›i có thể được in lại bằng chữ và ng. Giáo lý nà y soi sáng con Ä‘Æ°á»ng mà nhân loại phải vượt qua má»™t thế giá»›i bất toại nguyện đến má»™t thế giá»›i má»›i sáng ngá»i, thÆ°Æ¡ng yêu, hòa bình, hạnh phúc và mãn nguyện.
Giáo lý có tuổi 25 thế ká»· của vị Ãạo sÆ° vÄ© đại nà y đủ mạnh để đối đầu vá»›i bất cứ thá» thách nà o không cần phải đảo ngược hay cần đến sá»± giải thÃch má»›i vá» há»c thuyết nguyên thủy của nó. Giáo lý nà y có thể được chấp thuáºn mà không sợ hãi mâu thuẫn vá»›i khám phá và những thà nh quả khoa há»c hiện đại.
Giáo lý nà y coi đức hạnh là má»™t trong những Ä‘iá»u kiện tiên quyết cần thiết để đạt giải thoát. Má»™t Ä‘iá»u kiện tiên quyết khác là trà tuệ. Ãức hạnh và trà tuệ được và nhÆ° mắt và chân của môt ngÆ°á»i. Ãức hạnh giống nhÆ° chiếc xe chở con ngÆ°á»i đến cá»a giải thoát, nhÆ°ng chìa khóa thá»±c sá»± để mở cá»a là trà tuệ.
Hạnh Phúc Thiên ÃÆ°á»ng
Những tÃn đồ của tôn giáo nà y không tá»± coi mình nhÆ° những chúng sanh duy nhất được chá»n để đạt h?nh phúc thiên Ä‘Æ°á»ng. Há» tin rằng chÃnh con ngÆ°á»i tạo địa ngục hay thiên Ä‘Æ°á»ng tùy thuá»™c và o cuá»™c sống của mình và đau khổ tại địa ngục hay đạt hạnh phúc thiên Ä‘Æ°á»ng có thể chứng nghiệm ngay trong Ä‘á»i nà y chứ không phải kiếp sau nhÆ° ta thÆ°á»ng tin tưởng. Ãạo sÆ° của tôn giáo nà y không bao giá» trình bà y giáo lý bằng cách Ä‘e dá»a lá»a địa ngục hay Ä‘em hạnh phúc thiên Ä‘Æ°á»ng ra để cám dá»— mà bằng cách nói lên sá»± thá»±c. Theo giáo lý nà y, bất cứ ai cÅ©ng có thể vui hưởng hạnh phúc thiên Ä‘Æ°á»ng miá»…n là ngÆ°á»i ấy sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i chÃnh đáng. Thiên Ä‘Æ°á»ng không phải dà nh riêng hay Ä‘á»™c quyá»n của má»™t giáo phái hay môt cá»™ng đồng tôn giáo đặc biệt nà o. Thiên Ä‘Æ°á»ng mở cho tất cả má»i ngÆ°á»i - bất cứ ai sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i cao thượng.
Vị tha, kiên nhẫn và hiểu biết là những đức hạnh đáng giá gìn giÅ© bởi những tÃn đồ tôn giáo nà y. Từ ái, bi mẫn và thông cảm vá»›i ngÆ°á»i khác không giá»›i hạn vá»›i con ngÆ°á»i mà còn mở rá»™ng đến tất cả chúng sanh - vì phá hoại Ä‘á»i sống dù là ngÆ°á»i hay váºt, cÅ©ng ác Ä‘á»™c và bất công, và đi ngược lại vá»›i giáo lý của tôn giáo nà y.
Tôn giáo nà y cÅ©ng khuyên các tÃn đồ nên kÃnh trá»ng quan Ä‘iểm của ngÆ°á»i khác để dẫn đến má»™t Ä‘á»i sống hòa hợp.
Lối Sống
Tôn giáo nà y rõ rà ng, hợp lý, trả lá»i hoà n toà n tất cả những khÃa cạnh quan trá»ng và các câu há»i vá» Ä‘á»i sống của chúng ta. Tôn giáo nà y cÅ©ng cung cấp má»™t ná»n móng vững chắc giúp nhân loại tiến tá»›i má»™t lối sống tÃch cá»±c và tốt đẹp hÆ¡n.
Tôn giáo nà y không chia nhân loại ra thà nh nhóm, nhóm Ä‘Æ°Æ¡c "Cứu" và nhóm bị "Ãá»a" nhÆ°ng vá»›i tÆ° cách là môt tôn giáo văn minh và hiểu biết, nó dạy chúng ta là m sao thuần hóa kẻ dữ và giúp ngÆ°á»i được thuần hóa tốt đẹp thêm.
TÃn đồ của tôn giáo nà y không miệt mà i và o cầu nguyện van vái hay xin can thiệp. Há» tin và o tầm quan trá»ng trong sá»± hà nh trì của chÃnh mình và trong hiệu quả của thiá»n định dẫn đến tá»± thắng, tá»± kiá»m chế, tá»± thanh tịnh, giải thoát và giác ngá»™ vì thiá»n định là thuốc bổ cho cả tâm lẫn trÃ.
Con ngÆ°á»i có thể hun đúc Ä‘á»i sống của mình
Tôn giáo nà y cho rằng tâm là tất cả sức mạnh - là ngÆ°á»i sáng tạo và là kẻ hủy diệt con ngÆ°á»i, và cÅ©ng là kiến trúc sÆ° cho số pháºn con ngÆ°á»i. Cho nên, con ngÆ°á»i có thể hun đúc, uốn nắn bất cứ gì nếu biết cách phát triển và sá» dụng tâm đúng cách.
Tóm lại tôn giáo nà y là má»™t ngá»n hải đăng tuyệt vá»i hÆ°á»›ng dẫn nhân loại đến hòa bình, niá»m vui và hạnh phúc bất diệt. Sá»± thá»±c, thế giá»›i ngà y nay bị ảnh hưởng bởi kỳ thị chủng tá»™c, chÃnh trị, tôn giáo, hiểu nhầm vá» lý tưởng và trong cá»™ng đồng. Muốn giải quyết các khó khăn phức tạp nà y, ngÆ°á»i ta phải váºn Ä‘á»™ng tinh thần Ä‘á»™ lượng và vị tha lẫn nhau, và điá»u nà y có thể được trau dồi dÆ°á»›i sá»± hÆ°á»›ng dẫn của tôn giáo nà y khắc sâu sá»± cá»™ng tác theo luân thÆ°á»ng đạo lý vì lợi Ãch chung. Con ngÆ°á»i phải Ä‘i đến nháºn thức rằng sá»± phát triển tinh thần quan trá»ng hÆ¡n sá»± đạt được phát triển váºt chất cho hạnh phúc thá»±c sá»± và phúc lợi của nhân loại. Con ngÆ°á»i phải thá»±c thi chân lý, phục vụ, nhân từ, và thÆ°Æ¡ng yêu nếu muốn thế giá»›i nà y trở thà nh nÆ¡i tốt đẹp hÆ¡n để sống.
Thực Tại
Qua giác ngộ vị đạo sư nà y tuyên bố:
* Ãức hạnh vÄ© đại nhất đạt được là do sá»± trau dồi tình thÆ°Æ¡ng yêu bao la;
* Hạnh phúc tối thượng là hạnh phúc bắt nguồn từ tinh thần thanh thản;
* Chân lý tuyệt đối là chân lý đạt được qua sá»± hiểu biết nguyên nhân sá»± Ä‘au khổ của loà i ngÆ°á»i;
* Tôn giáo cao nhất là tôn giáo dạy sự phát triển trà thức, luân lý và sự thanh tịnh tinh thần;
* Triết lý vÄ© đại nhất là triết lý Ä‘Æ°a ra lối sống thá»±c tiá»…n có thể thá»±c thi được không cần phải á»· lại và o lý thuyết hay niá»m tin không thôi.
Tôn giáo nà y không cấm cản ai Ä‘á»c hay há»c há»i giáo lý của tôn giáo khác, và không có chá»— cho cuồng tÃn. Kẻ cuồng tÃn không cho phép mình được hÆ°á»›ng dẫn bởi lý trà hay nguyên tắc quan sát và phân tÃch khoa há»c. Cho nên tÃn đồ tôn giáo nà y là má»™t ngÆ°á»i tá»± do có tâm trà cởi mở không lệ thuá»™c và o bất cứ ai để phát triển tinh thần.
Nếu bạn quan tâm há»c thêm má»™t chút nữa vá» ká»· luáºt hay ná»n luân lý đạo đức và huấn luyện tinh thần của tôn giáo nà y, bạn sẽ phải rút bá» những hiểu lầm trÆ°á»›c đây bạn có vá» tôn giáo nà y. Ta không nên chỉ phán xét giá trị của má»™t tôn giáo bằng cách quan sát má»™t số thá»±c hà nh hÆ°á»›ng dẫn sai lầm của má»™t và i tÃn đồ; thay vì ta bao giá» cÅ©ng nên cố gắng hiểu giáo lý căn bản của tôn giáo đó.
Trà thông minh con ngÆ°á»i đáng ca ngợi
Thay vì đặt để con ngÆ°á»i và số pháºn dÆ°á»›i sá»± kiểm soát Ä‘á»™c Ä‘oán của má»™t thế lá»±c bên ngoà i chÆ°a ai từng biết đến và bắt con ngÆ°á»i phải lệ thuá»™c và o sức mạnh tối cao nhÆ° váºy, tôn giáo nà y nâng cao địa vị của con ngÆ°á»i và thừa nháºn con ngÆ°á»i đáng được tán thưởng do trà thông minh. Trà thông minh dạy cho con ngÆ°á»i cách phát triển tiá»m năng ẩn tà ng của mình.
Tôn giáo nà y dạy chúng ta là m sao phuc vụ vị tha ngÆ°á»i khác. TÃn đồ của tôn giáo nà y tránh xa tá»™i lá»—i không phải vì sợ trả thù của những chúng sanh vô hình mà vì hiểu rằng tá»™i lá»—i mang Ä‘au khổ cho chúng sanh.
Ãá»™ng cÆ¡ là m Ä‘iá»u thiện để giúp đỡ ngÆ°á»i khác không phải là để là m vừa lòng má»™t đấng tối thượng nà o hầu được tưởng thưởng, mà do các cảm nghÄ© từ bi và giải thoát há» khá»i khổ Ä‘au.
NÆ¡i đây trong tôn giáo nà y, bạn có thể tìm thấy phÆ°Æ¡ng cách để kiện toà n thiện tÃnh và trà tuệ không cần đến sá»± giúp đỡ của má»™t sức mạnh bên ngoà i nà o. Bạn có thể đạt được trà tuệ cao nhất qua sá»± hiểu biết mà không cần thiết qua "thiên khải". Bạn có thể chuá»™c tá»™i mà không cần đến sá»± phụ giúp của má»™t đấng cứu rá»—i thay thếá. Bạn có thể đạt giải thoát ngay trong Ä‘á»i sống nà y bằng sá»± rèn luyện đứng đắn khả năng của chÃnh mình mà không phải chỠđợi đến kiếp sau.
Tôn giáo nà y dạy con ngÆ°á»i không phải vì tôn giáo mà là tôn giáo vì con ngÆ°á»i. Có nghÄ©a là không trở thà nh nô lệ cho bất cứ má»™t tôn giáo nà o, con ngÆ°á»i phải cố gắng sá» dụng tôn giáo cho sá»± cải thiện và giải thoát của mình.
Có thể được không?
* Không có lạc thú nhục dục Ä‘á»i sống có thể chịu Ä‘á»±ng được không?
* Không tin và o bất tá», con ngÆ°á»i có luân lý không?
* Không có sá»± trợ giúp nà o từ tác nhân bên ngoà i, con ngÆ°á»i có thể tiến tá»›i đạo đức không?
* Không có nghi thức và nghi lể, con ngÆ°á»i có thể sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i đạo hạnh được không?
* Không có lòng tin và đức tin dá»… cảm xúc con ngÆ°á»i có thể thá»±c hà nh tôn giáo được không?
* Không Ä‘au Ä‘á»›n do tá»± hà nh xác trong má»™t số tôn giáo, con ngÆ°á»i có thể đạt được giải thoát không?
* Không tạo sợ hãi trong tâm, con ngÆ°á»i có thể theo má»™t số nguyên tắc đạo lý không?
* Không dùng sức mạnh và dá»a nạt ngÆ°á»i khác, chúng ta có thể tiến dẫn má»™t tôn giáo thÃch đáng không?
* Không niá»m tin dị Ä‘oan và tÆ° tưởng tÃn Ä‘iá»u dÆ°á»›i danh nghÄ©a tôn giáo, có thể thuyết phục được đại chúng sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i đạo hạnh không?
* Con ngÆ°á»i có thể cảm nháºn và gây cảm hứng tôn giáo mà không cần đến thần bÃ, huyá»n bà và xảo thuáºt của thầy tu được không?
"Ãược" vị khai sáng ra tôn giáo đã trả lá»i nhÆ° váºy, những cứu cánh ấy có thể đạt được bằng phục vụ, thanh tịnh, ká»· luáºt và trà tuệ.
Sá»± hiểu biết vá» luáºt nhân quả nhÆ° được giải thÃch trong tôn giáo nà y là m sáng tá» và giúp đỡ giải quyết vấn Ä‘á» khổ Ä‘au của nhân loại, cái bà máºt vá» số pháºn và tiá»n định, và trên tất cả sá»± bất bình đẳng của nhân loại. Hiểu được luáºt nà y là m cho con ngÆ°á»i được an ủi, hy vá»ng, tá»± tin và tinh thần can đảm.
Tôn Giáo Hiện Ãại
Không phải là má»™t lý thuyết hay má»™t tôn giáo chỉ để tin theo mà tôn giáo nà y là con Ä‘Æ°á»ng sống thá»±c tiá»…n cao thượng. Ãó là má»™t tôn giáo cổ nhất trong lịch sá» Ä‘em văn hóa và cải thiện đến cho nhân loại, hết sức tân tiến trên má»i lãnh vá»±c, khi so sánh vá»›i các thà nh quả hiện đại. Tôn giáo nà y khuyên ta không nên trở thà nh nô lệ của bất cứ quyá»n năng bên ngoà i nà o mà nên phát trển tiá»m năng ấy ẩn tà ng trong chÃnh mình và sá» dụng sá»± cố gắng trà thông minh của chÃnh mình để giải quyết các khó khăn của mình.
Tôn giáo nà y có má»i phẩm chất cần thiết của má»™t tôn giáo hữu lý thÃch hợp cho thế giá»›i hiện tại và tÆ°Æ¡ng lai. Tôn giáo nà y đúng mức, tiến bá»™, và hợp lý. Bất cứ ai nghiên cứu và hiểu được giá trị của tôn giáo ấy Ä‘á»u được lợi lạc trên thế giá»›i hiện đại nà y. Ãược thừa nháºn còn khoa há»c hÆ¡n khoa há»c, tiến bộâ hÆ¡n tất cả yếu tố tiến bá»™ trên lãnh vá»±c tinh thần, tôn giáo nà y là má»™t phÆ°Æ¡ng tiện rất hữu hiệu dùng để duy trì hòa bình, hòa hợp và hiểu biết thế giá»›i.
Không Kỳ Thị
Ãó là má»™t tôn giáo, đầu tiên trong lịch sá» nhân loại, chống lại hệ thống dẳng cấp là m thấp hèn con ngÆ°á»i và dạy bình đẳng cho nhân loại, cho cÆ¡ há»™i đồng Ä‘á»u phù hợp cho tất cả má»i tầng lóp xã há»™i khác nhau. Ãó cÅ©ng là tôn giáo đầu tiên cho phụ nữ tá»± do và khuyến khÃch há» há»c há»i và thá»±c hà nh tôn giáo, thứ tôn giáo Ä‘em lại bình đẳng xã há»™i.
Ãấng Ãại Ãạo SÆ° tuyên bố cánh cá»a Ä‘i đến thà nh công và thịnh vượng mở cho tất cả má»i ngÆ°á»i, trong má»i hoà n cảnh Ä‘á»i sống dù cao hay thấp, báºc thánh hay tá»™i phạm, những ngÆ°á»i quan tâm, tìm và mong cầu hoà n hảo. Ngà i không bắt các tÃn đồ là m nô lệ cho Ngà i, cho Giáo Pháp của Ngà i mà cho há» hoà n toà n tá»± do suy nghÄ© và điá»u tra nghiên cứu để có thể đạt được lòng tá»± tin.
Tôn giáo nà y phân loại chúng sanh thà nh tâm và váºt, cả hai Ä‘á»u ở trong trạng thái luôn thay đổi, không bao giá» giữ nguyên trong hai khoảnh khắc liên tiếp. Tâm và váºt sinh ra và mất Ä‘i, c? thế chu trình tiếp diá»…n. Cho nên không có gì thÆ°á»ng còn ở trên thế giá»›i nà y hay tại nÆ¡i nà o trong vÅ© trụ. Vì má»i sá»± váºt hiện hữu ở bất cứ nÆ¡i nà o của vÅ© trụ Ä‘á»u chẳng là gì cả mà chỉ là sá»± há»—n hợp của yếu tố và năng lượng, lẽ dÄ© nhiên những váºt đó má»™t ngà y nà o đó sẽ tan rã và hình thái cấu tạo của nó biến Ä‘i hoà n toà n. Tôn giáo nà y dạy chúng ta má»i váºt do duyên sinh mà thà nh thì phải chịu sá»± mâu thuẫn đối đãi do Ä‘iá»u kiện váºt chất và định luáºt vÅ© trụ.
Những nguyên tắc cần được tôn theo của tôn giáo nà y không phải là những Ãiá»u Răn. Tuân theo những lá»i giáo huấn nhÆ° không Giết, không Trá»™m Cắp, không Tà Dâm, Không Nói Dối, và Không Dùng các chất say, tÃn đồ có thể tá»± minh thanh tịnh hóa lấy mình và giúp đỡ ngÆ°á»i khác sống hòa bình.
Mục ÃÃch Của Chúng Tôi
Mục Ä‘Ãch của chúng tôi xuất bản cuốn sách nà y không phải để những ngÆ°á»i khác đổi đạo theo niá»m tin của chúng tôi mà để soi sáng cho há» cách tìm hòa bình và hạnh phúc và tu táºp theo nháºn thức của riêng mình, không phải là nhắm mắt tin theo. Chúng tôi khuyến khÃch má»i ngÆ°á»i tu táºp đạo của mình đúng cách nếu thấy chân lý thá»±c sá»±, hòa bình, hạnh phúc, trà tuệ và giải thoát trong tôn giáo ấy. Ãiá»u mà chúng tôi muốn là để con ngÆ°á»i sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i đạo hạnh đáng kÃnh mà nhân phẩm không bị lạm dụng.
Tuy nhiên, tôn giáo nà y có thể đáp ứng được nhiá»u những vấn Ä‘á» vá» tôn giáo, tinh thần của quý vị, có thể cung cấp hÆ°á»›ng Ä‘i má»›i cho lối suy tÆ° của quý vị vá» vấn Ä‘á» tôn giáo và triết lý. Tôn giáo nà y cÅ©ng giúp cho quý bạn hiểu được lối sống, và di sản văn hóa à Ãông. Bạn có thể tìm thấy sá»± hÆ°á»›ng dẫn tinh thần, nhu cầu của thế giá»›i hiện đại trong tôn giáo nà y.
Tôn giáo nà y Ä‘em đến thế giá»›i, má»™t tinh thần má»›i, niá»m hy vá»ng má»›i, con Ä‘Æ°á»ng má»›i, chân lý mà sá»± cần thiết của chân lý nà y được thấy và cảm thấy ngà y nay từ lâu lắm rồi. Tôn giáo vÄ© đại nói đến là "Ãạo Pháºt" và ngÆ°á»i khai sáng ra đạo nà y không ai khác hÆ¡n là "Ãức Cồ Ãà m, Ãức Pháºt".
Dù mục Ä‘Ãch của bạn có thế nà o, chúng tôi má»i bạn hãy nhìn kỹ tôn giáo nà y và lý tưởng của ngÆ°á»›i sáng láºp. Chúng tôi sẵn sà ng giúp đỡ bạn trong việc Ä‘i tìm chân lý. Cho nên, xin đừng Thiên vị, tránh Thà nh kiến vá» tôn giáo, hãy cố gắng tìm Chân Lý
Những Hạt Ngá»c Trà Tuệ Pháºt Giáo
Gems of Buddhist Wisdom
Buddhist Missionary Society, Malaysia, 1983, 1996
ThÃch Tâm Quang dịch
Chùa Tam Bảo, California, Hoa Kỳ, 2000
2
BỨC THÔNG ÃIỆP BẤT DIỆT
Hòa Thượng Piyadassi Mahathera
Má»™t số ngÆ°á»i thÃch gá»i giáo lý của Ãức Pháºt là má»™t tôn giáo, má»™t số khác lại gá»i là triết lý, và cÅ©ng có ngÆ°á»i nghÄ© rằng là cả hai tôn giáo và triết lý. Tuy nhiên, nói cho đúng hÆ¡n có thể gá»i là "Lẽ Sống". NhÆ°ng cÅ©ng không có nghÄ©a Pháºt Giáo chỉ là má»™t ná»n đạo đức. Hầu nhÆ° trái lại, Pháºt giáo là con Ä‘Æ°á»ng huấn luyện luân lý, tinh thần và trà thức hầu dẫn tá»›i tâm trà hoà n toà n được tá»± do. ChÃnh Ãức Pháºt gá»i giáo lý của Ngà i là "Dhamma-Vinaya" (Pháp-Luáºt), Há»c Thuyết và Ká»· Luáºt. NhÆ°ng Pháºt Giáo, trong nghÄ©a hẹp không thể gá»i là tôn giáo, vì tôn giáo có nghÄ©a là 'hà nh Ä‘á»™ng hay hạnh kiểm biểu lá»™ niá»m tin sá»± sùng kÃnh, và ham muốn là m vừa lòng đấng thần linh có quyá»n năng nà o đó, tu táºp hay thá»±c hà nh lá»… nghi và sá»± tuân thủ ngụ ý công nháºn đấng quyá»n năng vô hình giám sát số pháºn của mình, và ta phải phục tùng, tôn thá» và lá»… bái'. Pháºt giáo không phải là má»™t tôn giáo nhÆ° váºy.
Trong tÆ° tưởng Pháºt Giáo, không có sá»± nháºn thức hay tin chắc có sá»± hiện hữu của Ãấng Sáng Tạo dÆ°á»›i bất cứ dạng thức nà o có quyá»n thưởng phạt các hà nh vi thiện ác của ngÆ°á»i mà Ãấng đó tạo ra. NgÆ°á»i Pháºt Tá» nÆ°Æ¡ng tá»±a nÆ¡i Ãức Pháºt (Buddham suranam gacchami) không phải trong niá»m hy vá»ng được Giáo Chủ cứu vá»›t. Ãức Pháºt chỉ là má»™t vị Thầy chỉ con Ä‘Æ°á»ng và hÆ°á»›ng dẫn tÃn đồ tá»± giải thoát.
Má»™t cái bảng cắm trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i, thà dụ, má»™t tấm biển báo ở chá»— vá», chỉ dẫn quan sát bÆ°á»›c chân Ä‘i của mình. Chắc chắn bảng đó không mang ngÆ°á»i bá»™ hà nh đến nÆ¡i muốn đến được.
Má»™t bác sÄ© khám bệnh và cho toa thuốc, phần ngÆ°á»i bệnh là thá» nghiệm toa thuốc đó. Thái Ä‘á»™ của Ãức Pháºt đối vá»›i tÃn đồ cÅ©ng giống thái Ä‘á»™ của ngÆ°á»i thầy hiểu biết và từ bi hay thầy thuốc.
Sá»± thá» cúng cao cả nhất là tri ân những tinh hoa của nhân loại, những ngÆ°á»i có tâm hồn vÄ© đại và dÅ©ng cảm vá»›i sá»± hiểu biết uyên bác sá»± tháºt, quét sạch vô minh và nhổ hết gốc rá»… ô trược. NgÆ°á»i nhìn thấy chân lý là ngÆ°á»i cứu giúp thá»±c sá»±, nhÆ°ng ngÆ°á»i Pháºt Tá» không cầu nguyên há». Há» chỉ tôn thá» những ngÆ°á»i đã tìm ra Chân Lý vì đã chỉ con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i đến chân hạnh phúc và giải thoát. Hạnh phúc là điá»u mà ta phải tá»± dạt lấy; không ai có thể là m cho ta tốt hÆ¡n hay xấu hÆ¡n. 'Thanh tịnh hay không thanh tịnh' tùy thuá»™c chÃnh ở ta. NgÆ°á»i ta không thể thanh tịnh hay ô nhiá»…m ngÆ°á»i khác.
Ãi Tìm Chân Lý
Trong khi lúc lâm chung nằm trên giÆ°á»ng giÅ©a hai cây Sa La tại Kusinara, Ãức Pháºt tám mÆ°Æ¡i tuổi nhìn thấy nhiá»u hoa dâng cho Ngà i, Ngà i liá»n dặn dò Ãại Ãức Anan: Nà y A Nan, những ai sống cuá»™c Ä‘á»i chÃnh đáng, đúng theo Pháp- những ngÆ°á»i đó chÃnh là những ngÆ°á»i vinh danh, tôn thá» và kÃnh quý NhÆ° Lai (Ãấng Ãại Giác) vá»›i tấm lòng kÃnh trá»ng cao quý nhất. Cho nên, nà y A Nan, nên sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i chÃnh đáng, sống theo đúng Pháp. Váºy nên bạn nên tá»± rèn luyện. Ãức Pháºt khuyến khÃch sống theo đúng Pháp cho thấy rõ rà ng có sá»± tối quan trá»ng trong việc huấn luyện ý, khẩu và thân, chứ không phải chỉ dâng hoa cho Ãấng Giác Ngá»™. Sá»± nhấn mạnh là vá» Ä‘á»i sống chÃnh đáng.
Vá» phần Pháºt Giáo có phải là má»™t triết lý hay không còn tùy thuá»™c và o sá»± định nghÄ©a tù nà y, và phải chăng có thể định nghÄ©a nó bao trùm tất cả hệ thống tÆ° tưởng triết lý là đáng khả nghi. Theo từ nguyên há»c, Triết lý có nghÄ©a là yêu (Gr philein) trà tuệ (sophia). 'Triết lý là vùa nhằm tìm trà tuệ vừa là trà tuệ được tÃm thấy'. Trong tÆ° tưởng Ấn Ãá»™, triết lý gá»i là darsana, cái nhìn chân lý. Tóm lại, mục Ä‘Ãch của triết lý phải là tìm ra chân lý tối háºu.
Pháºt Giáo cÅ©ng chủ trÆ°Æ¡ng tìm chân lý. NhÆ°ng không phải chỉ là lý luáºn có tÃnh cách ức Ä‘oán, môt cấu trúc lý thuyết, hay chỉ thâu tháºp và tồn trữ kiến thức. Ãức Pháºt nhấn mạnh đến khÃa cạnh thá»±c hà nh giáo lý của Ngà i, sá»± áp dụng kiến thức và o Ä‘á»i sống- hÆ°á»›ng và o Ä‘á»i sống chứ không phải chỉ xem xét nó ở Ä‘á»i sống không thôi.
Ãối vá»›i Ãức Pháºt, toà n bá»™ giáo lý chỉ là để hiểu bản chất bất toại nguyện của hiện tượng sống và mở mang con Ä‘Æ°á»ng dẫn đến tránh khá»i bất toại nguyện. 'Ãó là triết lý của Ngà i'.
Trong Pháºt Giáo, trà tuệ có tầm quan trá»ng nhất vì thanh tịnh Ä‘?n qua trà tuệ, qua hiểu biết. NhÆ°ng Ãức Pháºt không bao giá» chỉ tán dÆ°Æ¡ng trà thức. Theo Ngà i, kiến thức phải Ä‘i đôi tay trong tay vá»›i tâm thanh tịnh, vá»›i luân lý Æ°u tú (Vijjacaranasampanna). Trà tuệ đạt được bằng sá»± hiểu biết và sá»± phát triển chất lượng của đầu óc và tâm là trà tuệ báºc nhất (bhavanamaya panna). Ãó là kiến thức dà nh dụm được không phải chỉ là sá»± ức Ä‘oán, sá»± hợp lý hay lý luáºn chỉ có bá» ngoà i. NhÆ° váºy, rõ rà ng Pháºt Giáo không phải chỉ là tình thÆ°Æ¡ng mà cÅ©ng chẳng phải Ä‘em lại sá»± tìm kiếm sau trà tuệ, cÅ©ng chẳng phải sùng bái (mặc dầu há» có ý nghÄ© và tác phong vá» nhân loại), nhÆ°ng mà là sá»± khuyến khÃch việc áp dụng thá»±c tiá»…n giáo lý dẫn tÃn đồ đến vô tÆ°, giác ngá»™, và giải thoát cuối cùng.
Mặc dù chúng ta gá»i giáo lý của Ãức Pháºt là 'Pháºt Giáo", vì thế gá»™p nó và o 'há»c thuyết' và 'há»c thuáºt', nhÆ°ng không phải là vấn Ä‘á» chúng ta dán nhãn gì cho nó. Gá»i nó là tôn giáo, triết lý, Pháºt Giáo hay bất cứ nhãn hiệu nà o mà bạn thÃch. Những nhãn hiệu ấy không có ý nghÄ©a gì vá»›i ngÆ°á»i Ä‘i tìm chân lý và giải thoát.
Khi Upatissa và Kolita (sau nà y trở thà nh Xá Lợi Phất và Mục Kiá»n Liên, hai Ãại Ãệ Tá» của Ãức Pháºt) Ä‘ang Ä‘i tìm kiếm há»c thuyết giải thoát, gặp Ngà i Assaji (A TÆ° Ãà , má»™t trong năm đệ tỠđầu tiên của Ãức Giáo Chủ) Ä‘ang Ä‘i khất thá»±c. Upatissa hết sức cảm kÃch phong Ä‘á»™ cao quà của vị Trưởng Lão nà y. NghÄ© rằng bây giá» chÆ°a phải là lúc tìm kiếm há»i han, Upatissa liá»n theo Ngà i Assaji đến chá»— Ngà i nghỉ; Upatissa đến gần, chà o Ngà i và há»i Ngà i vá» giáo lý của Ãức Bổn SÆ°. Ngà i Assaji, vốn ngÆ°á»i Ãt nói, từ tốn trả lá»i: "Ta không thể dông dà i giải thÃch giáo pháp và giá»›i luáºt, nhÆ°ng ta có thể vắn tắt tóm lược ý nghÄ©a". Upatissa trả lá»i:Váºy nà y Ãạo Hữu, ý nghÄ©a sao phải nhiá»u lá»i. Lúc bấy giá», Ngà i Assaji láºp lại câu kệ bao gồm toà n thể giáo lý nhân quả của Ãức Pháºt:
"VỠcác pháp phát sanh do nguyên nhân
Như Lai đã chỉ dạy nguyên nhân ấy
Nguyên nhân chúng chấm dứt, Như Lai cũng chỉ dạy
Ãó là giáo huấn của Báºc Ãại Hiá»n Triết"
Upatissa tức khắc lãnh há»™i ý nghÄ©a và chứng đắc báºc Thánh đầu tiên - giai Ä‘oạn nháºn thức đầu tiên, thấu triệt " bất luáºn cái gì có bản chất của sá»± phát sanh, tất cả những cái đó có bản chất của sá»± chấm dứt".
Vị Thầy Thực Tiễn
Bà n bạc, thảo luáºn đến đâu mà không nhằm và o hiểu biết đúng (chánh kiến) sẽ không dẫn chúng ta đến giải thoát. Ãiá»u cần thiết là kiến thức đúng. Chúng ta có thể tìm nguồn gốc lá»i chỉ dạy đúng từ thiên nhiên, từ cây cối, và hoa, từ đá và sông. Có nhiá»u trÆ°á»ng hợp, có ngÆ°á»i đạt giác ngá»™ và thoát khá»i nhiá»…m trược khi nhìn thấy chiếc lá rụng, nÆ°á»›c chảy, lá»a cháy rừng, má»™t ngá»n đèn tắt. Cái nà y đánh trúng thức tỉnh những ngÆ°á»i ấy, hiểu cái bản chất vô thÆ°á»ng của má»i váºt, hỠđạt giải thoát. Ãúng, hoa sen chỠánh sáng mặt trá»i, không bao lâu khi mặt trá»i chiếu sáng hoa sen nở và mang niá»m vui đến tất cả.
Ãức Pháºt không quan tâm đến những vấn Ä‘á» siêu hình vì chúng chỉ là m cho con ngÆ°á»i bối rối và đảo lá»™n trạng thái cân bằng của tinh thần. Câu trả lá»i vá» những vấn đỠấy không giải thoát nhân loại khá»i nghèo túng và bất hạnh. Ãó là lý do tại sao Ãức Pháºt miá»…n cưỡng không trả lá»i những câu há»i ấy, và có lúc Ngà i kiá»m chế giảng giải những câu há»i thÆ°á»ng được đặt sai. Ãức Pháºt là má»™t vị thầy thá»±c tiá»…n. Mục Ä‘Ãch duy nhất của Ngà i là giải nghÄ©a tất cả những chi tiết vá» Khổ (dukkha), thá»±c trạng bao quát của Ä‘á»i sống, là m cho con ngÆ°á»i cảm nháºn được toà n bá»™ sức mạnh của mình, và là m cho con ngÆ°á»›i ý thức được vá» nó. Ngà i nói rõ cho chúng ta biết những gì Ngà i giải thÃch và những gì không giải thÃch.
Má»™t lần Ngà i ngụ tại Kosambi (gần Allahadah) trong rừng cây Simsapa. Cầm má»™t nắm lá trong tay, Ngà i há»i các thầy Tỳ kheo:
- Nà y các Thầy, các Thầy nghÄ© sao, lá trong tay NhÆ° Lai hay lá của cây má»c trong rừng trên Ä‘á»™ng kia, lá nà o nhiá»u?
-Bạch Ãấng Thế Tôn, lá cầm trong tay Ngà i Ãt, lá trong rừng kia nhiá»u.
- Nà y các Thầy, cÅ©ng nhÆ° váºy đó, có rất nhiá»u Ä‘iá»u ta hiểu biết hoà n toà n nhÆ°ng ta không nói cho các Thầy biết, chỉ có má»™t số Ãt Ä‘iá»u ta đã chỉ bảo cho các Thầy. Và tại sao, ta không chỉ bảo cho các Thầy? Nà y các Thầy, vì những Ä‘iá»u đó không hữu Ãch, không thiết yếu cho Ä‘á»i sống thanh tịnh, không dẫn đến nhà m chán, vô tÆ°, tịch tịnh, thanh thản, hiểu biết hoà n toà n, giác ngá»™, và Niết Bà n. Nà y các Thầy, đó là tại sao ta không nói cho các Thầy biết.
- Nà y các Thầy, Ä‘iá»u gì ta đã nói vá»›i các Thầy? Ãó là Khổ - ta đã nói - Ãó là nguyên nhân của khổ - ta đã nói - Ãó là con Ä‘Æ°á»ng dẫn đến diệt khổ - ta đã nói.
- Nà y các Thầy, và tại sao ta đã nói đến những chân lý ấy? Vì những chân lý ấy hữu dụng, thiết yếu cho Ä‘á»i sống thanh tịnh, dẫn đến nhà m chán, vô tÆ°, tịch tịnh, thanh thản, hiểu biết hoà n toà n, giác ngá»™ và Niết Bà n. Cho nên, nà y các Thầy, ta nói các Ä‘iá»u đó.' Trên dây là lá»i Ãức Pháºt.
Tuy nhiên má»™t số há»c giả không tán đồng thái Ä‘á»™ của vị Giáo Chủ, há» nghi ngá» sá»± giác ngá»™ của Ãức Pháºt và gán cho Ngà i nhãn hiệu thuá»™c phái theo thuyết 'bất khả tri' ('không thể biết'). Các há»c giả cứ mãi láºp luáºn và suy Ä‘oán. Ãây không phải là câu há»i của hôm nay hay hôm qua, chúng được nêu lên trong thá»i Ãức Pháºt. Cả đến vị du tăng Sakuladayi, chẳng hạn, há»i Ngà i vá» quá khứ và vị lai, Ngà i khẳng định:
" Hãy nói quá khứ, nói vị lai, ta sẽ dạy Pháp nà y cho ông:
Khi Ä‘iá»u nà y hiện hữu, thì có Ä‘iá»u kia,
Với sự phát sanh của cái nà y, cái kia phát khởi.
Khi Ä‘iá»u nà y không hiện hữu, thì không có Ä‘iá»u kia,
Với sự chấm dứt của cái nà y, cái kia chấm dứt"
Tóm lại, đây là há»c thuyết Pháºt Giáo vá» tÃnh Ä‘iá»u kiện hay sá»± phát sanh tùy thuá»™c (lý duyên khởi-paticca samupadda). Và điá»u nà y hình thà nh ná»n móng cho Tứ Diệu Ãế, quan niệm chủ yếu của Pháºt Giáo.
Vị Bác Sĩ Vô Song
Ãức Pháºt được biết nhÆ° má»™t vị thầy thuốc vô song (bhisakho), má»™t nhà giải phẫu tối thượng (sallakatto anuttara). Ngà i là má»™t nhà chữa bệnh vô địch. PhÆ°Æ¡ng pháp trình bà y của Ngà i vá» Tứ Diệu Ãế có thể so sánh nhÆ° phÆ°Æ¡ng pháp của má»™t thầy thuốc. Là má»™t thầy thuốc, Ngà i trÆ°á»›c nhất chẩn bệnh, rồi Ngà i khám phá ra nguyên nhân của bệnh hay sá»± phát sanh ra bệnh rồi là m sao bá» bệnh và cuối cùng áp dụng cách chữa trị.
Khổ (dukkha) là bệnh, ái dục (tanha) là sá»± phát sinh hay căn nguyên của bệnh (samudaya), bằng cách loại ái dục, bệnh được loại Ä‘i và đó là chữa khá»i bệnh (nirodha-nibbana). Bát Chánh Ãạo (magga) là phÆ°Æ¡ng thuốc.
Má»™t ngÆ°á»i bệnh phải nháºn thức rằng mình bị Ä‘au, phải ý thức ngay trÆ°á»›c khi nó trở nên trầm trá»ng, phải nghÄ© ngay đến phÆ°Æ¡ng pháp loại bá» nguyên nhân, vá»›i mục Ä‘Ãch phải Ä‘i bác sÄ© để được chẩn bệnh và có phÆ°Æ¡ng thuốc. Nhá» sá»± hữu hiệu của phÆ°Æ¡ng thuốc, ngÆ°á»i bệnh hết Ä‘au và đó là việc chữa bệnh. NhÆ° váºy, khổ Ä‘au không nên bá» qua mà phải biết đến (abhineyya); vì váºy khổ Ä‘au là bệnh. Ãi dục, nguyên nhân phải tiêu diệt, loại bá» (pahatabha); Bát Chánh Ãạo phải được thá»±c hà nh, trau dồi phát triển (bhavetabba); đó là phÆ°Æ¡ng thuốc. Vá»›i kiến thức vá» khổ Ä‘au, vá»›i việc loại bỠái dục bằng sá»± tu táºp Bát Chánh Ãạo, thà nh tá»±u Niết Bà n (Sacccikatabba) là điá»u chắc chắn đạt được. Ãó là chữa khá»i bệnh, má»™t sá»± buông bá» hoà n toà n, sá»± giải thoát khá»i ái dục.
Trả lá»i Sela, má»™t ngÆ°á»i Bà La Môn nghi ngá» sá»± giác ngá»™ của Ãức Pháºt, Ngà i chỉ dạy:
"Ta biết cái gì cần phải biết, cái gì cần phải trau dồi ta đã trau dồi. Cái gì phải loại bá», ta đã không còn giữ. Cho nên, nà y ông bà la môn, ta là Pháºt - má»™t ngÆ°á»i Giác Ngá»™"
Vì những chân lý nà y liên kết và phụ thuá»™c lẫn nhau, cho nên thấy hiểu má»™t hay nhiá»u hÆ¡n trong bốn chân ly cÅ©ng là thấy hiểu những chân lý khác. Vá»›i ngÆ°á»i chối bá» không nháºn có khổ Ä‘au, con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i tá»›i để đạt giải thoát khá»i khổ Ä‘au là vô nghÄ©a. Tóm lại, không công nháºn má»™t chân lý cÅ©ng là không công nháºn ba chân lý kia thì đó là không công nháºn toà n bá»™ giáo lý của Ãức Pháºt.
Vá»›i cách nói của những nhà duy váºt kiên định: "Tôi không thể nà o nuốt được tất cả cái vô nghÄ©a nà y", giáo lý nà y có vẻ không gì hÆ¡n là chán ngắt, không hiểu được và không đúng chá»—, nhÆ°ng vá»›i những ai tranh đấu để mở mang má»™t quan niệm thá»±c tế vá» cuá»™c sống, thì giáo lý nà y không hoang Ä‘Æ°á»ng, không phải là truyện tưởng tượng nói vá»›i kẻ khá» dại.
Vá»›i những ai quan sát chúng sanh trên thế giá»›i từ má»™t góc Ä‘á»™ chÃnh xác có nghÄ©a là vá»›i sá»± nháºn thức sâu sắc không thiên vị, thì Ä‘iá»u đó trở nên rất rõ rà ng, chỉ có má»™t vấn Ä‘á» trên thế giá»›i nà y, đó là khổ Ä‘au. NhÆ° Ãức Pháºt đã nói: thế giá»›i nà y được thiết láºp trên khổ Ä‘au, đặt ná»n móng trên khổ Ä‘au (dukhe loko patitthio). Nếu bất cứ sá»± việc gì trở thà nh vấn Ä‘á», chắc chắn có khổ Ä‘au, bất toại nguyện, hay có thể nói - mâu thuẫn- mâu thuẫn giÅ©a những ham muốn của chúng ta vá»›i các sá»± kiện của Ä‘á»i sống.
Từ má»™t vấn Ä‘á» Ä‘Æ¡n giản chúng ta đặt nhiá»u tên khác nhau: kinh tế, xã há»™i, chÃnh trị, tâm lý và cả vấn Ä‘á» tôn giáo. Có phải tất cả Ä‘á»u bắt nguồn từ má»™t vấn Ä‘á», khổ Ä‘au (dukkha), gá»i là bất toại nguyện? Nếu không có bất toại nguyện, tại sao ta cần tranh đấu để giải quyết? Phải chăng không giải quyết má»™t vấn Ä‘á» ngụ ý là m giảm bất toại nguyện? Tất cả những vấn Ä‘á» gây ra bất toại nguyện, và ná»— lá»±c là để chấm dứt chúng, nhÆ°ng chúng lại sinh ra nhau. Nguyên nhân thÆ°á»ng không phải bên ngoà i, mà chÃnh trong vấn đỠấy, nó có tÃnh cách chủ quan. Chúng ta thÆ°á»ng nghÄ© rằng chúng ta đã giải quyết hết các vấn Ä‘á», thá»a mãn tất cả những gì liên quan đến, nhÆ°ng những vấn đỠđó lại bất ngá» xuất hiện trong những dạng thức khác, theo nhiá»u cách linh tinh khác. DÆ°á»ng nhÆ° lúc nà o chúng ta cÅ©ng phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i vấn Ä‘á» má»›i, và ta phải Ä‘em ná»— lá»±c má»›i để giải quyết chúng, và cứ nhÆ° váºy các vấn Ä‘á» và giải quyết vấn Ä‘á» cứ tiếp diá»…n. Ãó là bản chất của khổ Ä‘au, đặc diểm phổ quát cuá»™c sống của chúng sanh. Khổ Ä‘au hiện ra và mất Ä‘i rồi lại tái xuất hiện trong những dạng thức khác. Chúng là cả váºt chất lẫn tâm lý, má»™t số ngÆ°á»i có khả năng có thể chịu Ä‘á»±ng váºt chất hÆ¡n tâm lý hay ngược lại.
Thực Tế Cuộc Sống
Ãá»i sống theo Pháºt Giáo là khổ Ä‘au, khổ Ä‘au ngá»± trị suốt Ä‘á»i. Ãó là vấn Ä‘á» căn bản của Ä‘á»i sống. Thế giá»›i Ä‘au khổ và tai ách, không má»™t chúng sanh nà o thoát khá»i cái gông cùm khổ sở và đó là chân lý phổ quát mà không má»™t ngÆ°á»i ý thức nà o không nhìn thấy sá»± việc trong bối cảnh thÃch nghi của nó, có thể chối cãi được. Tuy nhiên sá»± công nháºn thá»±c tế phổ quát nà y không có nghÄ©a là chối bá» hoà n toà n lạc thú và hạnh phúc. Ãức Pháºt, NgÆ°á»i Chiến Thắng Khổ Ãau, không bao giá» chối cãi hạnh phúc trong Ä‘á»i khi Ngà i nói đến tÃnh tổng quát của khổ Ä‘au. Trong kinh Aguttara Nikaya có nêu hạnh phúc mà chúng sanh có khả năng vui hưởng.
Trả lá»i câu há»i của Mahali Licchavi, Ngà i nói:
'Nà y Mahali, nếu những dạng thức có thể nhìn thấy nhÆ° âm thanh, mùi và vị vô hình và những váºt sá» thấy được (những đối tượng giác quan mà con ngÆ°á»i cảm thấy qua khả năng cảm giác), hoà n toà n chịu khổ Ä‘au, bị bao vây bởi khổ Ä‘au, bị mất lạc thú và hạnh phúc, thì chúng sanh sẽ không vui thÃch gì nÆ¡i những đối tượng giác quan ấy; nhÆ°ng nà y Mahakli, vì có lạc thú và hạnh phúc trong những đối tượng giác quan ấy, nên chúng sanh má»›i thÃch chúng và bám nÃu và o chúng, do sá»± bám nÃu nà y, đã tá»± là m mình ô trược'.
Do khả năng cảm giác nên con ngÆ°á»i bị lôi cuốn và o những đối tượng giác quan ấy, thÃch nÆ¡i chúng và tìm nguồn vui nÆ¡i chúng (assada). Ãó là thá»±c tế không chối cãi được vì bạn kinh qua Ä‘iá»u đó. Tuy nhiên, váºt chất thÃch thú, hay niá»m vui không trÆ°á»ng cá»u. Chúng phải chịu sá»± thay đổi. Váºy thì khi má»™t ngÆ°á»i có thể duy trì hoặc bị tÆ°á»›c Ä‘i lạc thú là m cho mình vuiù, ngÆ°á»i đó thÆ°á»ng trở nên ủ rÅ©. NgÆ°á»i ấy không thÃch sá»± buồn tẻ, thiếu nhiá»u thứ nên buồn bã, Ä‘i tìm nguồn vui nÆ¡i bạn bè, giống nhÆ° trâu bò tìm đồng cá» má»›i, nhÆ°ng những thú vui má»›i nà y chỉ nhÆ° mà n trình diá»…n qua Ä‘i rất nhanh. Vì váºy, tất cả các lạc thú, dù bạn thÃch hay không thÃch, cÅ©ng là khúc mở đầu cho Ä‘au Ä‘á»›n và chán ghét. Tất cả những lạc thú trần thế Ä‘á»u phù du, giống nhÆ° viên thuốc Ä‘á»™c dược bá»c bởi má»™t lá»›p Ä‘Æ°á»ng lừa gạt và là m hại mình.
Má»™t dÄ©a thức ăn không ngon, má»™t ly nÆ°á»›c uống không dá»… chịu, má»™t thái Ä‘á»™ vô duyên, và hà ng trăm những chuyện lặt vặt khác Ä‘em Ä‘au Ä‘á»›n và bất toại nguyện đến vá»›i chúng ta - ngÆ°á»i Pháºt Tá» hay không là Pháºt Tá», già u hay nghèo, cao sang hay hèn má»n, biết chữ hay mù chữ. Shakespeare mô tả lá»i nói của Ãức Pháºt khi ông viết trong tác phẩm Hamlet: "Khi phiá»n não đến, chúng không đến Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c mà từng tiểu Ä‘oà n".
Váºy thì khi con ngÆ°á»i thất bại không thấy khÃa cạnh nà y của cuá»™c Ä‘á»i, cái bất trắc của lạc thú, há» trở nên thất vá»ng và dao dá»™ng, đôi khi cÆ° xá» rồ dại không có ý thức hay suy xét phán Ä‘oán, và tâm có thể mất quân bình. Ãiá»u đó là nguy hiểm, háºu quả tá»™i lá»—i (adinava). Nhân loại thÆ°á»ng phải đối đầu vá»›i hai bức tranh cuá»™c sống nà y. Tuy váºy ngÆ°á»i cố gắng quét sạch ham muốn sâu xa má»i sá»±, váºt sống hay vô tri vô giác, nhìn Ä‘á»i vá»›i má»™t cái nhìn khách quan, thấy sá»± váºt đúng theo phối cảnh của chúng, rèn luyện văn hóa đòi há»i mình phải trầm tÄ©nh trÆ°á»›c tất cả những thăng trầm của cuá»™c Ä‘á»i, có thể mỉm cÆ°á»i trÆ°á»›c sá»± việc bất nhÆ° ý, giữ tâm trà được quân bình quăng Ä‘i tất cả những cái thÃch và không thÃch - NgÆ°á»i ấy chẳng bao giá» buồn phiá»n mà giải thoát (nissanara). Ba Ä‘iá»u nà y assada (vui), adinava (háºu quả tá»™i lá»—i) và nissarana (giải thoát) hoặc hỉ lạc, những háºu quả tá»™i lá»—i và giải thoát của chúng là thá»±c tế kinh nghiệm- má»™t bức tranh trung thá»±c vá» cái mà ta gá»i là đá»i sống.
Trả lá»i câu há»i của Mahali, Ãức Pháºt tiếp tục:
'Nà y Mahali, nếu những hình thái có thể nhìn thấy, âm thanh. hÆ°Æ¡ng, vị và các váºt sá» thấy được, hoà n toà n mang lại lạc thú, bao trùm vá»›i lạc thú, không bị Ä‘au khổ, chúng sanh sẽ không nhà m chán các đối tượng giác quan, nhÆ°ng, nà y Mahali, có sá»± Ä‘au Ä‘á»›n, và những lạc thú trong đối tượng giác quan ấy không lâu bá»n, chúng sanh cảm thấy nhà m chán, thấy chán ghét, há» không còn thấy thÃch thú và cÅ©ng không bám nÃu nÆ¡i chúng, há» tá»± thanh tịnh lấy há»'.
Váºy thì có ba khÃa cạnh khổ Ä‘au:
* khổ Ä‘au trong dạng thức thông thÆ°á»ng hết sức rõ rà ng (dukkha-dukhata);
* khổ đau, hay sự bất toại nguyện của tình trạng tùy thuộc;
* khổ đau gây ra bởi sự thay đổi (vipainama dukkhata).
Tất cả những Ä‘au khổ vá» tinh thần hay thể xác, nhÆ° sinh, già bệnh, tá», phải quan hệ vá»›i ngÆ°á»i không Æ°a, bị chia ly vá»›i ngÆ°á»i Æ°a, không đạt Ä‘iá»u ta muốn là những sá»± Ä‘au khổ thông thÆ°á»ng trong Ä‘á»i sống hà ng ngà y và được gá»i là dukkha-dukkhata. Không cần đến nhiá»u khoa há»c má»›i hiểu được thá»±c trạng của Ä‘á»i sống.
Sankhara-dukkhata, bất toại nguyện trong những tình trạng tùy thuá»™c, có má»™t ý nghÄ©a triết lý. Mặc dù từ ngữ sankhara gợi ý tất cả sá»± váºt Ä‘á»u bị chi phối bởi nguyên nhân và háºu quả, nÆ¡i đây trong phạm vi khổ Ä‘au, năm nhóm uẩn (pancakkhandha) được nói đến. Chúng là táºp hợp váºt chất (trong trÆ°á»ng hợp nà y là xác thân hữu hình), của cảm giác, của nháºn thức của cấu trúc tinh thần và của thức.
Chúng được gá»i là nama-rupa (danh-sắc), môt thá»±c thể tâm-váºt-lý. Rupa nằm trong uẩn váºt chất và Nama là bốn uẩn còn lại. Sá»± phối hợp của năm uẩn cấu tạo thà nh má»™t chúng sinh.
Má»™t chúng sinh và thế giá»›i kinh nghiệm cả hai Ä‘á»u luôn luôn thay đổi. Chúng Ä‘i và o tồn tại rồi lại mất Ä‘i. Tất cả Ä‘á»u trong cÆ¡n gió lốc, không có gì có thể thoát ra khá»i sá»± thay đổi không lay chuyển và không ngừng nghỉ nà y, và vì bản chất tạm thá»i nà y, không có gì là thá»±c vừa ý. Có hạnh phúc, nhÆ°ng rất ngắn ngủi, tan Ä‘i nhÆ° bông tuyết, mang lại bất toại nguyện.
Viparinama dukkha (Khổ vì thay đổi) nằm trong loại bất toại nguyện do sá»± vô thÆ°á»ng. Tất cả những cảm nghÄ© vừa ý và sung sÆ°á»›ng mà con ngÆ°á»i kinh nghiệm phai má» và biến Ä‘i. NhÆ° Ãức Pháºt nói, cả đến những cảm nghÄ© chứng nghiệm bởi các nhà du già hay thiá»n định đạt tá»›i bốn tầng thiá»n, cÅ©ng rÆ¡i và o loại viparinama dukkha (khổ vì thay đổi), vì chúng cÅ©ng chóng tà n (vô thÆ°á»ng) và chịu sá»± thay đổi. NhÆ°ng cái khổ ghi nÆ¡i đây không phải là cái Ä‘au Ä‘á»›n hay khổ sở mà con ngÆ°á»i thÆ°á»ng phải chịu Ä‘á»±ng. Ãiá»u mà Ãức Pháºt vạch rõ là tất cả sá»± váºt vô thÆ°á»ng Ä‘á»u bất toại nguyện.
Chúng chịu sá»± thay đổi trong má»—i khoảnh khắc và sá»± thay đổi nà y mang đến bất toại nguyện, vì bất cứ gì vô thÆ°á»ng Ä‘á»u bất toại nguyện (yadaniccam tam dukkha). Do đó không có hạnh phúc trÆ°á»ng cá»u.
Ãức Pháºt không có nét mặt buồn thảm khi Ngà i giảng cho các tÃn đồ chân lý của khổ, nét mặt Ngà i lúc nà o cÅ©ng vui tÆ°Æ¡i, rạng rỡ và tÆ°Æ¡i cÆ°á»i cho thấy tâm đắc ý của Ngà i:
"Sung sướng thay chúng ta sống
không gánh nặng
trong niá»m vui luôn vui hưởng
Giống như các chư thiên rạng rỡ".
Ngà i khuyến khÃch các đệ tá» của Ngà i không nên yếu Ä‘uối, mà nên trau dồi tất cả phẩm hạnh quan trá»ng, niá»m vui, má»™t yếu tố của sá»± giác ngá»™. Nghiên cứu má»™t cách vô tÆ° vá» Pháºt Giáo nói cho chúng ta biết đó là má»™t thông Ä‘iệp rạng rỡ vui tÆ°Æ¡i và hy vá»ng, không phải là triết lý chủ bại vá» tÃnh bi quan
Những Hạt Ngá»c Trà Tuệ Pháºt Giáo
Gems of Buddhist Wisdom
Buddhist Missionary Society, Malaysia, 1983, 1996
ThÃch Tâm Quang dịch
Chùa Tam Bảo, California, Hoa Kỳ, 2000
3
PHẬT GIÃO NGÀY NAY VÀ NGÀY MAI
Tiến Sĩ Nadadeva Wijeskera
Không còn chút nghi ngá» nà o cả, Pháºt Giáo cần thiết cho thế giá»›i hiện đại mặc dù tôn giáo nà y đã được công bố từ trên 2500 năm qua. Ãó là vì thông Ä‘iệp của tôn giáo nà y trẻ mãi không già . Tôn giáo đó nói vá» lòng từ ái, từ bi, niá»m vui và hòa bình. Hòa bình là má»™t đặc tÃnh mà thế giá»›i ngà y nà y nói đến và là điá»u mong muốn của những nhà lãnh đạo và những tổ chức thế giá»›i. NhÆ°ng, có má»™t số đông dân chúng vẫn chÆ°a chắc chắn vá» thông Ä‘iệp vá» hòa bình tuyên bố bởi Ãức Pháºt.
Thông Ä‘iệp vá» hòa bình, vá» tình thÆ°Æ¡ng và hạnh phúc cho tất cả chúng sanh, được thuyết giảng và o thá»i kỳ khi các lục địa bị chia bởi những chÆ°á»›ng ngại - tá»± nhiên và địa dÆ°, ngôn ngữ và chủng tá»™c. Ãịa dÆ° biệt láºp, giao thông liên lạc cháºm và hạn chế đã thu hẹp các khu vá»±c. Vì váºy, dị Ä‘oan lan trà n và kiến thức không được chia sẻ. Trong tình trạng nhÆ° váºy, cái không biết trá»™i hÆ¡n cái biết. Vá» kỹ thuáºt và khoa há»c, những khu vá»±c phát triển hiện nay của thế giá»›i hiện đại không phát triển được hoặc tháºm chà còn kém phát triển. Cho nên, dân cÆ° sống tại những lục địa rá»™ng rãi nà y, không có cÆ¡ há»™i để nghe, biết và hiểu cái thiết yếu của thông Ä‘iệp Ãức Pháºt.
Má»™t yếu tố khác chống lại sá»± truyá»n bá thông Ä‘iệp của Ãức Pháºt là phÆ°Æ¡ng pháp thÆ°á»ng thấy trong việc tuyên truyá»n tôn giáo. Tôn giáo được truyá»n bá bằng Ä‘ao kiếm và xâm chiếm. So sánh Ä‘iá»u nà y, Pháºt Giáo là má»™t tôn giáo duy nhất không dùng sức mạnh giết ngÆ°á»i hay đạo quân thánh chiến để truyá»n bá.
Tuy vì các yếu tố ấy, Pháºt Giáo vẫn bà nh trÆ°á»›ng đến tất cả những nÆ°á»›c mà Ấn Ãá»™ có liên lạc và gặp gỡ và o thá»i đó. Pháºt Giáo bà nh trÆ°á»›ng cháºm nhÆ°ng chắc chắn dá»c theo các tuyến Ä‘Æ°á»ng cổ đến Tây Tạng, Trung Hoa, Triá»u Tiên, Nháºt Bản và Trung Tâm Thổ NhÄ© Kỳ. Hoà ng Ãế A Dục cÅ©ng gá»i các Ä‘oà n truyá»n giáo Pháºt Giáo đến các vÆ°Æ¡ng quốc Ãông và Tây vá»›i các nhà sÆ° và đệ tá». Hoà ng Ãế nà y đã gá»i tặng phẩm Pháºt Pháp đến Sri Lanka qua ngÆ°á»i con trai là Mahinda và ngÆ°á»i con gái là Sanghamitta. Má»™t cây nhá» của cây Bồ Ãá», nÆ¡i mà Ãức Pháºt chứng đạo giác ngá»™ được mang đến Sri Lanka do Sanghamitta. Cây nà y còn sống đến ngà y nay và là má»™t cây lịch sá» cổ nhất trên toà n thế giá»›i. Cây nà y là biểu tượng của giác ngá»™ đối vá»›i tất cả những ngÆ°á»i Pháºt Tá». Từ Sri Lanka và Ấn Ãá»™, Pháºt Giáo được truyá»n và o Myanmar, Thái Lan, Là o, Việt Nam, Cao Miên và Nam DÆ°Æ¡ng.
Ngà y nay thế giá»›i đã co lại vá» kÃch thÆ°á»›c. Những khu vá»±c kém phát triển và những khu vá»±c chÆ°a phát triển trÆ°á»›c tiến bá»™ vá» kỹ thuáºt và khoa há»c trong khi những đất Ä‘ai có lần mở mang trÆ°á»›c đây lại trở thà nh khu vá»±c kém phát triển. Trong thá»i đại nà y, Ä‘i lại dá»… dà ng, nhanh chóng và không bị hạn chế. Truyá»n thông ngay tức thá»i. Váºy nên sá»± phong phú vá» kiến thức là gia tà i chung cho má»i ngÆ°á»i, và không có lý do gì để há» không biết đến thông Ä‘iệp của Ãức Pháºt.
Những lá»i chỉ trÃch
Tuy kiến thức dà nh cho má»i ngÆ°á»i tùy ý sá» dụng, nhÆ°ng vẫn có những lá»i phê bình Pháºt Giáo cÅ©ng nhÆ° những quan niệm sai lầm và hiểu nhầm giáo lý của Ãức Pháºt. Ãược biết má»™t số ngÆ°á»i đặt Pháºt Giáo ngang hà ng vá»›i Ấn Ãá»™ Giáo. CÅ©ng có những ngÆ°á»i nổi tiếng nghÄ© rằng Pháºt Giáo không khác gì hÆ¡n bất cứ má»™t tôn giáo nà o theo thuyết hữu thần. Có má»™t số ngÆ°á»i nói Pháºt Giáo đầy ắp niá»m tin dị Ä‘oan và tu táºp. Nhìn bá» ngoà i, những Ä‘iá»u nà y xuất hiện Ä‘em mâu thuẫn là m trở ngại sá»± hòa giải lý tưởng. Những cái có vẻ dị biệt nà y phần nhiá»u do hiểu nhầm, tin tức sai lầm, và giải thÃch sai lầm vá» Ä‘á»™ng lá»±c xã há»™i và di sản văn hóa mà những mô hình đồng-hiện hữu phức tạp cùng tồn tại trong má»™t Ä‘Æ°á»ng lối không dá»… nháºn thấy trong nhiá»u xã há»™i vá»›i nhiá»u Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng. Cho nên muốn hiểu biết bản chất giáo lý của Ãức Pháºt, Ä‘iá»u trở nên cần và thiết yếu là nghiên cứu những sá»± sai biệt giÅ©a Pháºt Giáo vá»›i bất cứ má»™t tôn giáo nà o hiện hữu để có thể hiểu rõ rà ng bức thông Ä‘iệp của Ãức Pháºt.
Những tôn giáo khác có kế hoạch rất chu đáo để thá»a mãn khuynh hÆ°á»›ng tâm lý, đặt vấn Ä‘á» vá» thái Ä‘á»™ và sá»± tò mò của ngÆ°á»i khác, lối suy nghÄ© và tin tưởng của hỠđến ná»—i má»—i mối nghi ngá» có thể tưởng tượng được có lá»i giải thÃch hay nhất có thể được. Má»™t số lá»i giải thÃch nà y là Thượng Ãế biết hết má»i sá»±, tình thÆ°Æ¡ng bao la và từ bi. Mguoì ta cÅ©ng nói đến má»™t số nhân tố căn bản nà y không được nghi ngá». Má»™t số ngÆ°á»›i chấp nháºn má»™t tôn giáo trên niá»m tin mù quáng, má»™t số tin trên lý thuyết giáo Ä‘iá»u. Tuy nhiên, những giả định nà y thá»a mãn tâm tin tưởng của tÃn đồ thuần thà nh. Há» không cần phải há»i. Hợp lý và hợp lẽ nhÆ°á»ng bÆ°á»›c cho sùng đạo. Giải thÃch duy lý, giải nghÄ©a khoa há»c,sá»± tán đồng hợp lô gic không giống nhau giÅ©a tôn giáo nà y vá»›i tôn giáo khác. NgÆ°á»i ta khẳng định rằng những phÆ°Æ¡ng pháp và kỹ thuáºt của khoa há»c hiện đại không hÆ°á»›ng vá» và cÅ©ng không thể áp dụng trong trÆ°á»ng hợp tôn giáo. NgÆ°á»i ta nghÄ© căn bản là tôn giáo khác biệt khoa há»c. NgÆ°á»i ta cho rằng tôn giáo thiên khải, lá»i của Thượng Ãế. Trái lại, Pháºt Giáo má»i, hoan nghênh và khuyên khÃch Ä‘iá»u tra, thẩm vấn và sá»± ná»™i quan (sá»± tá»± xem xét ná»™i tâm) theo má»™t cách thức hợp lý, hữu lý và khoa há»c. Ãiá»u nà y được chứng minh trong Kinh nổi tiếng Kalama Sutta, nÆ¡i đây Ãức Pháºt dạy:
"Nà y Kalama, đừng tin theo Ä‘iá»u đã đạt được bởi nghe Ä‘i nghe lại nhiá»u lần, vì Ä‘iá»u đó là truyá»n thống; vì Ä‘iá»u đó là tin đồn; vì Ä‘iá»u đó là tiêu Ä‘á»Ã¹;. vì Ä‘iá»u đó được lý luáºn bá» ngoà i; vì Ä‘iá»u đó có khuynh hÆ°á»›ng thiên vá» má»™t khái niệm đã được cân nhắc; vì Ä‘iá»u đó dÆ°á»ng nhÆ° trong khả năng của ngÆ°á»i khác; hay vì nhà sÆ° giảng những Ä‘iá»u đó là đạo sÆ° của chúng ta".
NgÆ°á»i ta thÆ°á»ng nói tÆ°Æ¡ng phản lại các Pháºt Tá» là há» tin và o nhiá»u thần, chấp nháºn niá»m tin chung chung, lá»… bái cây cối và hình tượng. CÅ©ng được nói đến vá»›i sá»± chê bai là đa số các môn đồ sùng bái trá»i đất trăng sao. NÆ¡i đây những lòi phê bình phạm lá»—i lầm là trá»™n lẫn giá trị văn hóa, tục lệ xã há»™i và niá»m tin truyá»n thống của ngÆ°á»i dân trong nhiá»u giai Ä‘oạn của sá»± tiến hóa xã há»™i. Những nhà phê bình đã quên hay đã không biết chÆ°a bao giá» Pháºt Giáo toan tÃnh dẹp bá» lối sống hiện hữu và những giá trị văn hóa của nó bằng má»™t Ä‘uá»ng lối sống má»›i lạ của má»™t ngÆ°á»i không có thiện ý.
Trong cách thức tÆ°Æ¡ng tá»±, nếu những ngÆ°á»i hay nghi ngá» và chất vấn nhÆ° váºy, những nhà phê bình hay những quan sát viên phải há»i ngÆ°á»i Pháºt Tá» trong há»™i Ä‘oà n Pháºt Giáo,, liệu ngÆ°á»i đó có tin và o má»™t má»› há»—n tạp của các quan niệm nhÆ° váºy không, ngÆ°á»i Pháºt Tá» sẽ trả lá»i là "có" hay "không" vì tâm của ngÆ°á»i rất sẵn lòng giúp đỡ. Theo bản chất tinh thần của ngÆ°á»i Pháºt Tá», không có gì là không hợp lý trong cách suy nghÄ©, trong sá»± hợp lý và sá»± tổ chức các sức mạnh và yếu tố quyá»n năng của cái cÅ© và má»›i, của cái không biết và huyá»n bÃ. Vá»›i ngÆ°á»i nà y, Pháºt Giáo và những lá»i giáo huấn đứng trên cái ná»n tháp của niá»m tin cổ và dị Ä‘oan bằng má»™t bá»™ luáºt đạo lý, và Tiratana (Pháºt, Pháp, Tăng) được đặt trên đỉnh của tháp.
Má»™t trong những nháºn xét trÆ°á»›c sau nhÆ° má»™t vá» Pháºt Giáo là Pháºt Tá» có niá»m tin và o các thần thánh trong xã há»™i của há». NgÆ°á»i Pháºt Tá» nhÆ° váºy, khi van xin, không thể Ä‘em trá»™n lẫn vá»›i ngÆ°á»i Pháºt Tá» thá»±c sá»± tìm cầu Niết Bà n. NgÆ°á»i đó không thể là hiện thân của Pháºt Giáo, Pháp được dạy bởi Ãức Pháºt. Ãó là má»™t quan niệm sai lầm của những nhà quan sát viên và những lá»i phê bình vá» ngÆ°á»i tÃn đồ - những ngÆ°á»i hoà n toà n ý thức được cái tháp cấu trúc của những niá»m tin đạo lý. NgÆ°á»i đó tin có những quá»· thần tốt và xấu, chÆ° thiên hay là m phúc, và những quyá»n năng tối thượng nhân từ. NgÆ°á»i đó cÅ©ng tin tưởng Ãức Pháºt đứng và o hà ng cao nhất theo hệ thống thứ tá»± và cấp báºc. Vá»›i kiến thức hạn hẹp vá» khoa há»c, há» tin rằng có lẽ tất cả các cách thức để giúp đỡ có thể được ủy thác trong lúc khủng hoảng của Ä‘á»i sống. Cho nên ngÆ°á»i đó là m nhiá»u Ä‘iá»u cho mục Ä‘Ãch ấy, liên quan đến việc thá»±c hiện nhu cầu cần kÃp của con ngÆ°á»i trong lúc tinh thần Ä‘au khổ. NhÆ°ng chÆ°a bao giá» có cá nhân nà o nhÆ° váºy thỉnh cầu Ãức Pháºt hay đệ tá» của Ngà i can thiệp cho. NgÆ°á»i Pháºt Tá» biết suy nghÄ© không đòi há»i những ân huệ nhÆ° váºy. Ãiá»u tá»± nhiên Ä‘Æ°Æ¡c hiểu là những giá trị truyá»n thống trong má»™t số xã há»™i hình thà nh cÆ¡ sở căn bản vá» cuá»™c sống của ngÆ°á»i dân và cứ thế tiếp tục. NgÆ°á»i ta cÅ©ng hiểu rằng má»—i xã há»™i vẫn hãy còn những dấu vết còn lại của những truyá»n thống cổ. Cho nên không Ä‘em sát nháºp những niá»m tin truyá»n thống nà y và o Pháºt Giáo hay thá»±c thi cùng vá»›i Pháºt Giáo. Ãó là lối sống.
Ãiá»u mà Pháºt Giáo không là m, tôn giáo khác có thể đã là m và có thể dá»± định là m. Trong ham muốn nhiệt thà nh để ngÆ°á»i khác đổi đạo theo đạo mình, các nhà truyá»n giáo của các tôn giáo khác, đã phá hoại tinh thần xã há»™i và biến há» thà nh mẫu ngÆ°á»i đần Ä‘á»™n và buồn tẻ của má»™t giống ngÆ°á»i và văn hóa xa lạ. Lòng ham muốn thay đổi giá trị văn hóa, niá»m tin truyá»n thống và mô hình xã há»™i hình thà nh, khuôn mẫu và tinh thần của má»™t toan tÃnh thà nh láºp má»™t tôn giáo xa lạ vá»›i cÆ¡ cấu văn hóa xa lạ, Ä‘iá»u mà há» nghÄ© rằng đó là má»™t nhóm kém. NhÆ° váºy há» mÆ°u tÃnh thay đổi xã há»™i văn hóa và tinh thần quốc gia của nhóm ngÆ°á»i ấy. Tình trạng nhÆ° váºy đã gây thiệt hại không thể sủa chữa được vá» mặt xã há»™i cÅ©ng nhÆ° tinh thần, vì những nhà truyá»n giáo đã đè nén ham muốn sống mạnh mẽ, và sau đó là m tê lieÿ ý chà muốn tiên bá»™. Bá» ngoà i, sá»± thu phục tÃn đồ dÆ°á»ng nhÆ° thà nh công. NhÆ°ng, trong thâm tâm của con ngÆ°á»i, niá»m tin và giá trị cÅ© vẫn còn là m má» Ä‘i tất cả những ánh sáng bên ngoà i của những tôn giáo má»›i. Do đó ngay trong phạm vi xã há»™i nà y sẽ xẩy ra xung Ä‘á»™t không những chỉ vá» văn hóa và chủng tá»™c mà còn cả vá» tôn giáo nữa.
? bất cứ nÆ¡i nà o đạo Pháºt đến hoặc được Ãoà n Thể Tăng Già tiến dẫn, giáo pháp của Ãức Pháºt chẳng bao giá» mâu thuẫn vá»›i các giá trị truyá»n thống của xã há»™i má»›i. Cái cÅ© và cái má»›i, cái cổ xÆ°a và cái hiện đại sát cánh tồn tại. Khi tâm trà tiến bá»™ vá»›i sá»± mở mang và thăng tiến của kiến thức, những lãnh vá»±c ma thuáºt và dị Ä‘oan, y khoa và khoa há»c giảm thiểu. Sá»± tổng hợp phát xuất, toà n bá»™ hay từng phần, và tiến trình nà y tiếp diá»…n cho đến ngà y nay. Cho nên đối vá»›i quan sát viên nông cạn, đối vá»›i nhÅ©ng nhà phê bình ngoan cố, và các nhà truyá»n giáo, những việc nà y hình nhÆ° mâu thuẫn không thể hòa giải được. Kết quả là há» kết tá»™i Pháºt Giáo vô minh và sá»± khác biệt trong Ä‘Æ°á»ng lối mà há» suy nghÄ© vá» giáo lý của Ãức Pháºt. Há» giải thÃch kết hợp vá»›i ma thuáºt, tháºm chà nhÆ° má»™t phÆ°Æ¡ng tiện trong bá»™ máy tạm thá»i của con ngÆ°á»i nhằm đáp ứng tình trạng tâm lý căng thẳng hay khủng hoảng cảm xúc chứ không phải là tôn giáo có lý do xác đáng. Thêm và o đó, Ä‘iá»u mai mỉa là há» chÆ°a chấp nháºn rằng nhu cầu sống còn của con ngÆ°á»i, và đạt tình trạng tối thượng hòa bình và hạnh phúc chỉ hoà n tất được bằng sá»± loại bá» tá»™i lá»—i. Trái lại ngÆ°á»i Pháºt Tá» biết rõ tất cả chúng sinh Ä‘á»u vô thÆ°á»ng, bất toại nguyện và không có linh hồn.
Sá»± Hiểu Biết Vá» Thông Ãiệp Của Ãức Pháºt
Ãối vá»›i lá»i tuyên bố tôn giáo nà y căn bản khác biệt vá»›i lối giải thÃch duy lýù của khoa há»c, chúng tôi có thể trả lá»i qua Abhidhamma (Vi Diệu Pháp). Vá» căn bản, giáo lý các cấp của Ãức Pháºt theo Ä‘uổi thế giá»›i tÆ° tưởng khoa há»c vá» danh và sắc (nama-rupa). Giáo lý căn bản của Ãức Pháºt là : "Tránh là m Ä‘iá»u dữ, là m Ä‘iá»u là nh, và thanh tịnh tâm ý". Thêm và o, tất cả sá»± váºt do duyên hợp Ä‘á»u phải chịu luáºt căn bản của sá»± thay đổi và vô thÆ°á»ng (anica), bất toại nguyên (dukkha); và không có má»™t thá»±c thể sống vÄ©nh viá»…n (anatta, vô ngã). Má»™t chúng sanh chẳng là gì cả mà chỉ là "nama-rupa" (Danh-Sắc). Sắc là sá»± biểu hiện của các lá»±c và đặc tÃnh. NgÆ°á»i xÆ°a biết chúng nhÆ° nguyên tá» (paramanu). Ãức Pháºt gá»i chúng là đơn vị căn bản của váºt chất. Từ việc nà y, chúng ta biết Pháºt Giáo cáºp nháºt hóa vá»›i những khám phá khoa há»c má»›i nhất vá» bản chất của chúng sinh.
Sanh theo ý nghÄ©a Pháºt Giáo để chỉ cho tùy thuá»™c phát sanh. Sanh tiến triển theo thá»i gian vì vô minh (không biết gì) trong má»™t loạt các nguyên nhân và háºu quả (paticca-samuppada). Những Ä‘iá»u nà y được công thức hóa nhÆ° sau:
Tùy thuộc nơi vô minh, hà nh phát sanh
Tùy thuộc nơi hà nh, thức phát sanh
Tùy thuộc nơi thức, danh sắc phát sanh
Tùy thuộc nơi danh-sắc, lục căn phát sanh
Tùy thuộc nơi lục căn, xúc phát sanh
Tùy thuộc nơi xúc, thỠphát sanh
Tùy thuá»™c nÆ¡i thá», ái phát sanh
Tùy thuộc nơi ái, thủ phát sanh
Tùy thuộc nơi thủ, hữu phát sanh
Tùy thuốc nơi hữu, phát sanh tình trạng của Nghiệp
Tùy thuộc nơi tình trạng của Nghiệp, sanh phát sanh
Tùy thuá»™c nÆ¡i sanh, phát sanh lão và tá».
ÃÆ°Æ¡ng nhiên nếu nguyên nhân ngÆ°ng thì háºu quả cÅ©ng ngÆ°ng. Có nghÄ©a là vô minh hoà n toà n được loại Ä‘i sẽ dẫn đến giai Ä‘oạn chấm dứt sanh và tá».
Vì đã giải thÃch nguồn gốc của váºt chất, ham muốn tinh thần, và những cảm xúc con ngÆ°á»i, Pháºt Giáo cố gắng giải thÃch sá»± thay đổi của Ä‘á»i sống nhÆ° môt chu trình tiếp nối của hiện hữu và tùy thuá»™c. Tiến trình nà y là bất toại nguyện. Cho nên Ä‘iá»u nà y chứng minh dù cho có đạt được kỹ thuáºt tiến bá»™ cao nhất của thế giá»›i hiện đại vẫn phải tùy thuá»™c và o định luáºt vÅ© trụ (Dhamma, Pháp). Ãá»i sống chÃnh nó cÅ©ng chi phối bởi định luáºt nà y. Không má»™t chúng sanh nà o có thể trốn chạy hay thoát được.
Từ giai Ä‘oạn nà y, Ãức Pháºt tiến đến phân tÃch tình trạng hiện hữu của chúng sanh, và tìm cách chấm dứt bất toại nguyện và vô thÆ°á»ng của tất cả sÆ° váºt do duyên hợp. Cho nên, Thông Ãiệp của Ngà i rất rõ rà ng. Không phải là để cho ta chạy trốn trong sợ hãi do thiếu can đảm hay ná»— lá»±c của con ngÆ°á»i. Ãó là má»™t phÆ°Æ¡ng cách tìm giải pháp cho má»™t vấn Ä‘á» - vấn đỠám ảnh con ngÆ°á»i- và biết con Ä‘Æ°á»ng ra khá»i tình trạng nguy hiểm. Những tình trạng nhÆ° thế lúc nà o lúc nà o cÅ©ng hiện diện trên thế gian nà y và tốt nhất là có thể nà o tả chúng bằng cách dùng truyện ngụ ngôn: Bị lá»a cháy, chỉ có thể thoát được khi tránh xa nó và không nên gần nó. PhÆ°Æ¡ng cách để sống sót trÆ°á»›c lÅ© lụt hay vượt má»™t con sông là tìm má»™t cái bè để tá»›i chá»— an toà n. Con Ä‘Æ°á»ng muốn khuất phục má»™t con rắn là là m cho nó ra khá»i lối Ä‘i.
Cho nên lá»a háºn thù có thể tránh được và dáºp tắt được bằng tình thÆ°Æ¡ng. NÆ°á»›c lÅ© luyến ái phải vượt qua bằng sá»± buông bá», và 'sông' 'Samsara' (luân hồi) phải được vượt qua bằng cách tẩy sạch những ô nhiá»…m trong tâm. Cái ná»c Ä‘á»™c của ảo tưởng có thể bị loại bá» bằng cách phát triển các đức tÃnh hiểu biết. Vá» mặt nà y, Ãức Pháºt dạy ta không nên Ä‘i đến cá»±c Ä‘oan, mà theo má»™t con Ä‘Æ°á»ng hợp lý thá»±c tiá»…n, đó là con Ä‘Æ°á»ng trung đạo. Nếu cứ cá»±c Ä‘oan, khổ Ä‘au hay giữ bên kia cá»±c Ä‘oan lạc thú, có khả năng dẫn má»™t chúng sanh tá»›i nguy hiểm. Cái nguy hiểm tinh thần nà y vẫn là nét thÆ°á»ng thấy trong thế giá»›i hiện đại nà y. Nó không bị hạn chế ở thá»i cổ, và khoa há»c kỹ thuáºt hiện đại không thể vượt qua cái nguy hiểm tinh thần nà y vì nó liên quan đến trạng thái tình thần và không phải trạng thái váºt chất.
Cho nên, con Ä‘Æ°á»ng khó khăn nhÆ°ng chắc chắn là con Ä‘Æ°á»ng trung đạo. Ãó là con Ä‘Æ°á»ng chánh đáng, cÅ©ng được gá»i là Bát Chánh Ãạo cao thượng. Con Ä‘Æ°á»ng nà y trả lá»i những vấn Ä‘á» của con ngÆ°á»i. Nó gồm có tám đức hạnh được sắp xếp thà nh ba loại, giá»›i (sila), định (samadhi), và huệ (panna). Giá»›i gồm có chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng. Ãịnh gồm có chánh tinh tấn, chánh niệm và chánh định. Huệ gồm có chánh kiến và chánh tÆ° duy. Thá»±c hà nh những Ä‘iá»u nà y dẫn đến đạt giai Ä‘oạn cuối cùng Niết Bà n.
Ãến giai Ä‘oạn nà y ta nhất định nêu câu há»i: Tại sao con ngÆ°á»i lại tá»± chối bá» những cái tốt nhất của Ä‘á»i sống - Vì Bát Chánh Ãạo rất khó theo? Tại sao con ngÆ°á»i không vui hưởng những lạc thú của trần thế vá»›i tất cả hạnh phúc của nó? Vì sau cái chết cái gì sẽ xẩy ra cho má»i ngÆ°á»i? Ai biết? Ai có thể nói được? Thứ nhất, con ngÆ°á»i là má»™t Ä‘á»™ng váºt xã há»™i. Con ngÆ°á»i là má»™t chúng sinh có lý trà cao nhất, loại duy nhất có Æ°u thế là m chủ trên môi trÆ°á»ng xung quanh, cả không gian lẫn ngoà i không gian. Dù trong má»™t xã há»™i nhÆ° váºy, con ngÆ°á»i không thể tá»± mình sống được. Con ngÆ°á»i phải sống vá»›i gia đình, vá»›i nhóm của mình. Và không thể có má»™t cuá»™c sống yên ổn hạnh phúc nếu ai nấy sống trong sợ hãi lẫn nhau.
Má»™t ná»n tảng luân lý là cần thiết cho con ngÆ°á»i sống hòa bình trong xã há»™i. Ngà y nay những đức hạnh vẫn giữ hà ng đầu trong tâm của tất cả chúng sanh là những tiêu chuẩn luân lý do những ngÆ°á»i sáng láºp tôn giáo thuyết giảng. Và hÆ¡n bao giá» hết trÆ°á»›c thế giá»›i nháºn thức đầy đủ mối nguy hiểm đứng trÆ°á»›c nhân dân tiến bá»™ tại thà nh thị do những kinh hoà ng vá» chiến tranh, kỳ thị chủng tá»™c, bất bình đẳng và nghèo khổ. Những Ä‘iá»u nà y gắn kết vá»›i nhau khiến ta thấy khó phân tách tá»™i lá»—i nà y vá»›i tá»™i lá»—i kia. NgÆ°á»i ta nói đến hòa bình nhÆ°ng lại không chống lại Ä‘i tá»›i chiến tranh và giết chóc. Ãá»i sống là má»™t tặng phẩm cao quý của tạo hóa. Chỉ có má»™t chút khác biệt giÅ©a hai kiểu nói đến nguyên lý Ä‘á»i sống. Cho nên tháºt đúng là đạo đức giả khi nói hòa bình mà không nói đến sá»± ngăn ngừa lấy Ä‘i bất cứ dạng thức sống nà o. Tại sao lúc ấy tất cả những sinh váºt lại không được kể đến trong thông Ä‘iệp hòa bình nà y để ngăn chặn khổ Ä‘au? Có phải vì con ngÆ°á»i là động váºt siêu đẳng và số còn lại Ä‘á»u kém hÆ¡n không? Có phải vì con ngÆ°á»i không thể sống được chỉ vá»›i bánh mì không? Có phải con ngÆ°á»i phát triển nhá» sá»± trả giá của những sinh váºt đồng loại? Trong ý nghÄ©a của mình, đó cÅ©ng vẫn là láºp luáºn ảnh hưởng đến những nhà lảnh đạo quốc gia Ä‘ang cố gắng loại trừ ngÆ°á»i thế yếu; kẻ mạnh, ngÆ°á»i yếu. Ãó là luáºt rừng, luáºt sống còn của Ä‘á»™ng thá»±c váºt thÃch nghi nhất vá»›i sức mạnh lý, hóa và sinh há»c.
CÅ©ng giống nhÆ° váºy vá»›i các đức hạnh khác: ngăn ngừa đòi há»i nhục dục bất hợp pháp, ngăn ngừa nói dối, ngăn ngừa dùng ma túy. Khi xã há»™i tiến triển và giá trị luân lý, năm giá»›i cấm (pancasila) sẽ cung cấp con Ä‘Æ°á»ng sống cho con ngÆ°á»i của xã há»™i ngà y nay và ngà y mai. Ãá»™ng váºt xã há»™i có lý trà cần thiết phải bá» lối sống vô luân lúc sÆ¡ khai của con thú vô trà để có thể sống hòa hợp trong phạm vi xã há»™i của mình. Má»™t số chấp nháºn và áp dụng giá»›i nà y sá»›m hÆ¡n ngÆ°á»i khác. Má»™t số áp dụng từng phần và má»™t số áp dụng toà n bá»™, nhÆ°ng cuối cùng nhân loại sẽ áp dụng tất cả. Dầu rằng không mang danh nghÄ©a nà y nhÆ°ng là m nhÆ° thế là cách sống đạo đức đứng đắn.
Cái mà tháºt sá»± con ngÆ°á»i mong muốn là tất cả chúng sanh hạnh phúc. Con ngÆ°á»i, Ä‘á»™ng váºt, bây giá» lẽ ra đã phải thay đổi thà nh má»™t con ngÆ°á»i có luân lý mà sá»± quan tâm đến đồng loại sẽ bắt đầu phát triển. Má»—i quốc gia Ä‘á»u nói đến hòa bình và má»—i ngÆ°á»i trong thâm tâm Ä‘á»u mong muốn hòa bình cho chÃnh mình. NhÆ°ng những ngÆ°á»i khác ở khắp nÆ¡i thì sao? Những nhà lãnh đạo nói khản cả tiếng và kêu gà o hòa bình trên tất cả những diá»…n Ä‘Ã n. NhÆ°ng không có đạo đức tháºt sá»± phát ra trong tâm của má»™t cá nhân, không có ngÆ°á»i nà o hay quốc gia nà o hy vá»ng có hòa bình trong cá»™ng đồng, trong nÆ°á»›c hay ngoà i nÆ°á»›c. Má»™t dấu hiệu đáng mừng là nhìn thấy phẩm hạnh hiểu biết nà y phát triển trong đầu óc và con tim của ngÆ°á»i dân đã từng tranh đấu cam go và đổ máu trong chiến tranh và những quốc gia đã có được những vÅ© khà hủy diệt hà ng loạt hiệu nghiệm. Vá»›i sá»± hiểu biết nà y, những đức hạnh khác nhÆ° lòng từ ái, từ bi (karuna), vui trong hạnh phúc của ngÆ°á»i khác, và tâm trà n dầy thanh thản (uppekkha) sẽ phát triển. Con ngÆ°á»i thá»±c sá»± vÄ© đại, hòa bình và yêu hòa bình chỉ khi trau dồi các đức hạnh nà y và khi nháºn thức được và thá»±c hà nh chúng. Rồi con ngÆ°á»i ấy sẽ tá»›i gần nháºn thức hạnh phúc tinh thần cả thế giá»›i nà y lẫn bên kia thế giá»›i.
Tình Trạng Hoà n Hảo Trong Bức Thông Ãiệp Của Ãức Pháºt
Bây giá» câu há»i được nêu lên, tại sao chúng ta phải lãnh tất cả khó khăn nà y khi chúng sanh đã Ä‘i tá»›i kết thúc vá»›i xác thân bị tiêu hủy trong thế giá»›i nà y. Tóm lại, tại sao bi quan nhÆ° thế? Có thế giá»›i nà o ở bên kia không? Cái bản chất thế giá»›i ấy là gì? Câu trả lá»i thông thÆ°á»ng là hoặc thiên Ä‘Æ°á»ng hoặc địa ngục. Ãó chÆ°a phải là câu trả lá»i cuối cùng trong Pháºt Giáo. Má»™t chúng sanh không ngÆ°ng trở thà nh cho đến khi đạt được trạng thái toà n hảo của hạnh phúc tinh thần. Ãiá»u nà y chỉ có thể hoà n tất được bằng cách đạt được trạng thái cuối cùng tẩy sạch hết trong tâm ô nhiá»…m nhÆ° luyến ái (raga), ác ý (dosa) và vô minh (moha). Có thể đạt được ngay trong thế giá»›i nà y vá»›i những ai trau dồi trạng thái tinh thần tiến từng bÆ°á»›c tá»›i tình trạng toà n hảo của phÆ°á»›c lá»›n. Nó có thể xảy ra và o thá»i Ä‘iểm thÃch hợp, ngay trong tiến trình trở thà nh Ä‘ang tiếp diá»…n, má»™t ngà y nà o đó sá»± trở thà nh trở thà nh ngÆ°ng lại. Cái đó nhÆ° thế nà o? Và nó hà nh hoạt ra sao? Hà nh vi của má»™t ngÆ°á»i có thể xấu hay tốt, đạo đức hay vô luân. Tâm của má»™t ngÆ°á»i có thể phát triển hay phát triển chÆ°a đầy đủ. NhÅ©ng sá»± thà nh công của má»™t ngÆ°á»i có thể mau hay cháºm. Chúng sinh tiếp tục trong chuá»—i sinh và tái sinh đây đó theo nghiệp (karma) riêng của mình. Theo định luáºt của nghiệp, má»™t chúng sanh tái sanh trong tiến trình luân hồi (samsara). Sá»± tiếp tục của Ä‘á»i sống, của tâm và váºt, tình trạng của dòng tinh thần do lá»±c của nghiệp và háºu quả tái sản xuất ra chúng sanh nà y trong má»™t loạt Ä‘á»i sống. Tiến trình thanh tịnh tinh thần phải tiếp tục. Giai Ä‘oạn đạt tinh thần phải phát triển cho đến khi tâm được thanh tịnh và ngÆ°á»i đó trở thà nh má»™t ngÆ°á»i hoà n hảo và chứng được an lạc của Niết Bà n.
NhÆ° đã nói trÆ°á»›c dây sanh và tái sanh tiếp diá»…n trong trạng thái nà y hay trạng thái khác do sá»± tiếp tục cái Ä‘Ã của dòng tinh thần theo nghiệp riêng của mình. Tiến trình nà y được giải thÃch trong Pháºt Giáo bởi há»c thuyết vá» nghiệp và tái sanh. Sanh tiếp diá»…n cho đến khi nghiệp trợ giúp má»—i cuôc sống có được ngÆ°ng lại. Sá»± ngÆ°ng tối háºu của sanh mang lại trạng thái toà n bÃch của hạnh phúc gá»i là Niết Bà n trong Pháºt Giáo. Con Ä‘Æ°á»ng của Ä‘á»i sống phác há»a cho đến nay cách sống đã được phác há»a nà y có thể được theo Ä‘uổi ngay trong Ä‘á»i nà y trong xã há»™i tiến bá»™ hay kém tiến bá»™. NhÆ°ng ham muốn để trở thà nh khiến không chúng sanh nà o đạt được hạnh phúc tối thượng. Chúng sanh phải ngÆ°ng trở thà nh. Ãó phải là mục tiêu tối háºu và mục Ä‘Ãch của má»—i chúng sanh. Ãó là mục tiêu của ngÆ°á»i Pháºt Tá» và ngÆ°á»i Pháºt Tá» phải thá»±c hà nh bá»™ luáºt đạo lý trong hy vá»ng nà y và cho mục Ä‘Ãch nà y. Trạng thái ấy nằm trong tay của má»—i ngÆ°á»i. Nó phải được thá»±c hà nh bởi chÃnh mình.
NÆ¡i đây ngÆ°á»i cÆ° sÄ© nhất là những ngÆ°á»i PhÆ°Æ¡ng Tây đụng Ä‘á»™ vá»›i những vấn Ä‘á» không mấy quen thuá»™c vá»›i há», vá»›i triết lý vá» Ä‘á»i sống và tôn giáo quen thuá»™c của há». Ãó là quan niệm vá» Ä‘á»i sống sau khi chết trong má»™t chuá»—i tái sanh dÆ°á»›i nhiá»u dạng thức. Sá»± việc nhÆ° váºy có thể có không? NhÆ°ng những nhà tÆ° tưởng phÆ°Æ¡ng Tây và trà tuệ phÆ°Æ¡ng Tây, tốt hÆ¡n trÆ°á»›c đây, nghÄ© rằng sá»± việc nhÆ° váºy có thể có được. Má»™t số biến cố, và má»™t số bất hạnh trong cuá»™c sống nà y không thể giải thÃch nổi ngoại trừ bằng niá»m tin nhÆ° váºy. Má»™t số năng khiếu của trẻ em ở Ä‘á»™ tuổi khác thÆ°á»ng không thể giải thÃch hoà n toà n Cho đến nay, sá»± truyá»n thừa năng khiếu do di truyá»n có thể là câu giải đáp. NhÆ°ng sá»± hồi tưởng hay nhá»› lại má»™t số việc xẩy do các em kể lại cho thấy má»™t vấn Ä‘á» mà do đấy tái sanh có thể giải thÃch được. Những nhà ngoại cảm Ä‘ang nghiên cứu hiện tượng nà y và những trÆ°á»ng hợp được ghi nháºn cà ng ngà y cà ng nhiá»u. Trong Pháºt Giáo có nói rằng kiến thức nhá»› lại kiếp trÆ°á»›c (pubbe nivasanussatinana) đạt được trong giai Ä‘oạn thiá»n thứ ba bởi má»™t ngÆ°á»i đắc ngÅ© thông (pannca abhima). Cho đến nay những ngÆ°á»i thấy khó tin và hiểu đã phát hiện má»™t số bằng chúng có triển vá»ng thá»±c tế trong tái sanh .
CÆ¡ chế hoạt Ä‘á»™ng của há»c thuyết tái sanh là gì? Nghiệp lá»±c tốt hay xấu được đặt và o nhÆ° má»™t lá»±c tái phát và quyết định chu trình Ä‘á»i sống tiếp tục. Ãó không phải là má»™t phÆ°Æ¡ng trình mà trong đó tốt và xấu được tÃnh toán nhÆ° yếu tố cá»™ng trừ, để lại con số thừa hay thiếu của má»™t tà i khoản. Ãó là má»™t khái niệm bởiù hà nh vi tốt sẽ ở má»™t nÆ¡i nà o đó, má»™t cách nà o đó, má»™t ngà y nà o đó và o lúc nà o đó được Ä‘á»n bù tưởng thưởng, ngược lại hà nh vi xấu sẽ gặt phần thưởng xấu. Nghiệp lá»±c tiá»m tà ng nà y có má»™t môi trÆ°á»ng tâm linh và không phải váºt chấtù. Ãó là má»™t tiến trình tâm linh giống nhÆ° Ä‘iện năng trong máy móc Ä‘iện tá». Sức mạnh tá»± tái sanh của nó vốn có, gắn liá»n trong lá»±c của chÃnh nó, giống nhÆ° Ä‘iện năng hay âm thanh và sóng ánh sáng. NÆ¡i đây là n sóng âm thanh đặc biệt hay tia sáng thá»±c tế có trong nó toà n bá»™ tiá»m năng để tá»± tái sanh nếu có sá»± bố trà thÃch đáng để nháºn nó. Có lẽ nghiệp lá»±c hoạt Ä‘á»™ng có thể giải thÃch má»™t cách nà o đó bằng ngôn ngữ thông thÆ°á»ng. PhÆ°Æ¡ng trình chót và cuối cùng là đặc tÃnh của nghiệp lá»±c nó tái sanh ra háºu quả, có nghÄ©a là kết quả chúng sanh má»›i có được trong những giai Ä‘oạn tiếp nối của cuá»™c sống. Ãặc tÃnh đó là gì? Giải thÃch nó nhÆ° thế nà o?
Những Ä‘iá»u nà y là những vấn Ä‘á» cần câu giải đáp. NgÆ°á»i cÆ° sÄ© thấy khó khăn hÆ¡n để hòa hợp các yếu tố nà y. Và những ngÆ°á»i cÆ° sÄ© của thế giá»›i phát triển và cháºm tiến lại cà ng thấy khó tin hÆ¡n và o việc đó. Phải nói rằng những Ä‘iá»u nà y là những khái niệm triết há»c, há»c thuyết tôn giáo đã được bà n cãi thảo luáºn và dẫn giải. Giải thÃch má»™t sá»± váºt tầm thÆ°á»ng cÅ©ng không thể được nếu không có sá»± thá»±c hà nh trong hiện tại hay kinh nghiệm của chÃnh mình. Ãnh sáng có thể giảng nghÄ©a dá»… dà ng. NhÆ°ng vá»›i má»™t ngÆ°á»i mù thì khó mà có thể giải nghÄ©a nó giống cái gì. Ta có thể mô tả Ä‘Æ°á»ng Ä‘i hay phÆ°Æ¡ng cách để Ä‘i tá»›i má»™t nÆ¡i nà o đó. Ta cÅ©ng có thể mô tả má»™t nÆ¡i nhÆ° thế nà o nếu ta đã ở đó. NhÆ°ng không ai có thể cảm thấy hay thá»±c hà nh nếu tá»± ta không ở đó. Giống nhÆ° váºy, những Ä‘iá»u nà y phải được thá»±c hiện bởi cá nhân mình và tá»± mình. Pháºt Giáo nói lên con Ä‘Æ°á»ng do Ãức Pháºt thuyết giảng. Con Ä‘Æ°á»ng đó đã được giải thÃch. Những ngÆ°á»i khác có thể gia nháºp để theo. Vuợt qua cái đó, không ai có thể giúp đỡ được. Ta chÃnh là vị cứu tinh của ta. Không ai có thể cứu được ngÆ°á»i khác. "Attahi attano natho". Khi ta đã theo con Ä‘Æ°á»ng nà y, thá»±c hà nh tôn giáo nà y, mở mang tâm trÃù, ta không thể thất bại trong việc đạt trạng thái toà n hảo và cao nhất của Niết Bà n. Trạng thái đó vẫn nằm trong bà n tay của chúng ta
Những Hạt Ngá»c Trà Tuệ Pháºt Giáo
Gems of Buddhist Wisdom
Buddhist Missionary Society, Malaysia, 1983, 1996
ThÃch Tâm Quang dịch
Chùa Tam Bảo, California, Hoa Kỳ, 2000
5
TẠI SAO CÓ ÃẠO PHẬT?
Hòa Thượng Tiến Sĩ K. Sri Dhammananda
Sự Hình Thà nh Các Tôn Giáo
TrÆ°á»›c khi bà n luáºn vá» Ä‘á» tà i "Tại sao có Ãạo Pháºt", chúng ta phải tìm xem tÆ° tưởng tôn giáo bắt đầu trong tâm trà con ngÆ°á»i lúc ban đầu nhÆ° thế nà o. Hà ng ngà n năm qua, khi con ngÆ°á»i bắt đầu suy nghÄ© vá» các loại hiện tượng thiên nhiên trên thế giá»›i, há» nháºn thấy có nhiá»u việc kỳ lạ xẩy ra. Khi má»™t số lá»±c thiên nhiên hay các hiện tượng không thuáºn lợi, con ngÆ°á»i Ä‘au khổ. Con ngÆ°á»i đã chứng kiến những biến cố tai há»a, khủng khiếp. Rồi con ngÆ°á»i bắt đầu nghÄ© cách ngăn ngừa những Ä‘iá»u kiện không thuáºn lợi gây sợ hãi, nghi kiÌ£, bất an, căng thẳng và đau khổ nà y. Con ngÆ°á»i biết nhiá»u những Ä‘iá»u nà y vượt qúa tầm hiểu biết, cho nên nghÄ© rằng có má»™t sức mạnh siêu nhiên vô hình đằng sau những việc xẩy ra ấy. Những việc xẩy ra nà y rất khó hiểu cho nên há» nghÄ© rằng đó là công việc của các "thần thánh". Con ngÆ°á»i bắt đầu tôn sùng các vị nà y, giết thú váºt Ä‘em cúng tế vá»›i hy vá»ng là m vừa lòng các sức mạnh siêu nhiên ấy. Con ngÆ°á»i cÅ©ng bắt đầu tán thán và tôn thỠđể tạ Æ¡n khi má»™t số hiện tượng Ä‘em thuáºn lợi, nghÄ© rằng những việc là m nà y là do hà nh Ä‘á»™ng của thần thánh. Mục Ä‘Ãch của những thá»±c hà nh nà y là để có sá»± che chở và phÆ°á»›c là nh của các thần thánh hầu được sống trên thế giá»›i nà y mà không phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i nhiá»u khó khăn. Khi những khái niệm nà y bắt đầu phát triển, má»™t số việc là m quan trá»ng khác cÅ©ng được hợp nhất. Có những nghi thức, nghi lá»…, các cuá»™c lá»… hoặc há»™i hè. Từng cá»™ng đồng riêng rẽ tổ chức các lá»… nghi theo nhu cầu khu vá»±c địa dÆ° . Khi có má»™t khối lượng các nghi lá»… và tÆ° tưởng triết lý đủ lá»›n, 'tôn giáo' trở thà nh má»™t phần thá»±c chất của má»—i ná»n văn minh.
Sá»± hình thà nh tôn giáo được xây dá»±ng bởi con ngÆ°á»i lúc khởi thủy để tá»± bảo vệ vì sợ hãi, nghi kÿ, bất an và hiểu lầm Ä‘á»i sống và hiện tượng thiên nhiên. Những Ä‘iá»u đó là ná»n tảng của tôn giáo giống nhÆ° các váºt liệu nhÆ° gạch, đá, cát, xi măng, và đất được dùng để là m ná»n móng cho má»™t tòa nhà .
Sau đó con ngÆ°á»i tô Ä‘iểm tòa nhà tôn giáo nà y bằng cách giá»›i thiệu niá»m tin, lá»… váºt, cầu nguyện, lá»i nguyện, hình phạt, luân lý và đạo đức dÆ°á»›i danh nghÄ©a của thánh thần để có thể kiểm soát nhân loại, và cÅ©ng để tìm ra má»™t nÆ¡i trÆ°á»ng cá»u gá»i là thiên Ä‘Æ°á»ng cho hạnh phúc và an lạc vÄ©nh viá»…n của linh hồn.
Sá»± Thà nh Láºp Pháºt Giáo
Sau nà y, má»™t tôn giáo gá»i là "Ãạo Pháºt" xuất hiện nhÆ°ng chúng ta thấy Ãức Pháºt không dùng những niá»m tin cổ. Ngà i không khai thác khái niệm thánh thần, thuyết linh hồn, địa ngục vÄ©nh viá»…n hay thiên Ä‘Æ°á»ng bất diệt để hình thà nh Ãạo Pháºt. Ngà i không khai thác sợ hãi và những quan Ä‘iểm méo mó vá» hiện tượng thiên nhiên để há»— trợ cho tôn giáo của Ngà i. Ngà i cÅ©ng chẳng đòi há»i niá»m tin mù quáng hay nghi thức hay nghi lá»… không cần thiết. Ngà i không tin và o sá»± tá»± hà nh xác, bắt chịu hình phạt hay tuân hà nh Ä‘iá»u răn trong việc truyá»n bá Ãạo Pháºt. Ngà i cÅ©ng không tìm quyá»n hà nh ở bất cứ má»™t lá»±c lượng thiêng liêng bên ngoà i nà o để củng cố láºp luáºn của Ngà i. Ngà i sá» dụng hoà n toà n tÆ° tưởng nguyên thủy hay những thứ nhÆ° Chánh Kiến vá» Ä‘á»i sống, thế giá»›i và hiện tượng thiên nhiên hay luáºt vÅ© trụ và đặc Ä‘iểm thá»±c sá»± của tâm và váºt, yếu tố và năng lượng, luân lý và phát triển tinh thần, ká»· luáºt, huấn luyện tinh thần và thanh tịnh hóa, trà tuệ và giác ngá»™ để xây dá»±ng tòa nhà tôn giáo gá»i là Ãạo Pháºt. Ãúng Ngà i đã dùng má»™t số chất liệu tôn giáo sá» dụng bởi má»™t số nhà tôn giáo và o thá»i đó nhÆ° Nghiệp- hà nh Ä‘á»™ng và phản ứng, tái sanh và má»™t số nguyên tắc giá»›i luáºt nhÆ°ng không là m nhÆ° Ä‘uá»ng lối há» là m hay cùng theo má»™t ý nghÄ©a. Ngà i thanh lá»c chúng và trình bà y trong má»™t Ä‘Æ°á»ng lối hữu lý và khoa há»c.
Má»™t Tôn Giáo Ãá»™c Láºp
Ãạo Pháºt không phải là má»™t tôn giáo pha chế há»—n tạp hay thà nh láºp bằng những tÆ° tưởng đạo lý linh tinh. Ãức Pháºt không thu tháºp các chất liệu tôn giáo khác hay tÆ° tưởng triết lý nÆ¡i nà y nÆ¡i kia. Ãạo Pháºt có đặc tÃnh và tÃnh cách riêng.
Vì hiểu rằng không má»™t vị thầy tôn giáo nà o đã tìm ra Chân Lý Tuyệt Ãối và má»™t công thức trÆ°á»ng cá»u cho sá»± giải thoát cuốiù cùng, Ngà i chỉ ra rằng má»™t số các nhà tÆ° tưởng chỉ phát triển má»™t số quyá»n lá»±c trần thế, có thể đạt được sá»± phát triển tinh thần ở má»™t mức Ä‘á»™ nà o đó mà không thanh tịnh hóa hoà n toà n tâm trÃ, thoát khá»i tất cả những niá»m tin dị Ä‘oan, ô trược, ảo tưởng, ám ảnh, tưởng tượng, ảo giác và vô minh.
à nghÄ©a thá»±c sá»± hay mục Ä‘Ãch tôn giáo có thể hiểu được khi chúng ta nghiên cứu Ãức Pháºt trình bà y nhÆ° thế nà o vá» 'lối đạo lý cao thượng'. Nếu chúng ta dùng từ ngữ 'tôn giáo' khi bà n luáºn giáo lý của Ãức Pháºt, chúng ta cÅ©ng phải hiểu sá»± giải thÃch khác biệt vá» từ ngữ nà y của các tôn giáo khác. Rồi ai nấy Ä‘á»u có thể hiểu được "Tại sao có Ãạo Pháºt' lại cần thiết trong khi đã có quá nhiá»u các đạo khác trên thế giá»›i.
Không Giáo Ãiá»u
Ãức Pháºt loại bá» má»™t số quan niệm sai lầm duy trì bởi con ngÆ°á»i từ hà ng ngà n năm. Niá»m tin cho rằng linh hồn là má»™t thá»±c thể vÄ©nh viá»…n tạo ra bởi Thượng Ãế đã phải nhượng bá»™ khi Ãức Pháºt Ä‘Æ°a ra những lý do xác đáng tại sao khái niệm nà y sai và tại sao không có má»™t thứ gì nhÆ° váºy là má»™t thá»±c thể vÄ©nh viá»…n. Theo Ãức Pháºt, đó chỉ là má»™ng. Niá»m tin nà y hiện hữu trong tâm trà con ngÆ°á»i chẳng khác gì mà u sắc của cái cầu vồng không phải là thá»±c. Ãức Pháºt giải thÃch ý kiến vá» linh hồn chỉ là sá»± hiểu lầm trong ý thức con ngÆ°á»i. Khái niệm vá» linh hồn là má»™t vấn Ä‘á» quan trá»ng trong má»i tôn giáo, nhÆ°ng chỉ có Ãức Pháºt tuyên bố rõ rà ng không có má»™t lý do nà o cho chúng ta tin và o sá»± hiện hữu của linh hồn.
Thà dụ, ngà y ấy, má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u tin tưởng mặt trá»i và mặt trăng thÆ°á»ng nháºt quay xung quanh trái đất. Dân chúng có niá»m tin ấy do sá»± thiếu kiến thức vá» thái dÆ°Æ¡ng hệ. NhÆ°ng khi Copernicus chứng minh không phải mặt trá»i hay mặt trăng xoay chung quanh trái đất mà là trái đất xoay xung quanh mặt trá»i, rồi thì dần dần ta nháºn thức được đó là sá»± tháºt.
Ta còn có má»™t quan niệm sai lầm nữa vá» trái đất. Hà ng ngà n năm, ngÆ°á»i ta tin tưởng trái đất bằng phẳng. Galileo chứng minh trái đất tròn, không bằng phẳng. Sau nà y ta nháºn thấy Galileo đúng. Khi Copernicus khám phá ra mặt trá»i là trung tâm của thái dÆ°Æ¡ng hệ, ta nháºn thấy niá»m tin trÆ°á»›c đây cho trái đất là trung tâm vÅ© trụ sai.
Cho đến Thế Ká»· Thứ 19, nhiá»u nhà triết lý cổ tin tưởng nguyên tá» là thá»±c thể váºt chất tối háºu, không thể tách ra được nữa, nhÆ°ng nay các khoa há»c gia hạt nhân đã tách ra được.
Lý thuyết tiến hóa hình thà nh bởi Charles Darwin bác bá» thuyết sáng tạo phổ cáºp cho là đá»i sống do Thượng Ãế tạo ra. Những nhà địa chất, sinh váºt há»c, và sinh lý há»c cÅ©ng giải thÃch rất rõ rà ng phải mất cả hà ng triệu năm má»›i có dạng thức đầu tiên của Ä‘á»i sống trên trái đất. Những khám phá nà y chÆ°a bao giá» mâu thuẫn vá»›i giáo lý của Ãức Pháºt. Những khám phá hiện đại của sá»± phát triển từng bÆ°á»›c trong Ä‘á»i sống khoáng chất, thá»±c váºt, các váºt sống khác và các chúng sanh Ä‘á»u phù hợp vá»›i giáo lý của Ãức Pháºt.
Khi chúng ta nghiên cứu những giải thÃch của Ãức Pháºt vá» vÅ© trụ, chúng ta thấy Ngà i ghi nháºn sá»± hiện hữu của má»™t số chúng sanh may mắn hay bất hạnh không những trên thế giá»›i nà y mà cÅ©ng cả trên các hà nh tinh khác.
Những nhà khoa há»c và thiên văn há»c hiện đại không thà nh kiến vá» vấn Ä‘á» nà y, Ä‘á»u thừa nháºn có thể sá»± hiện hữu của má»™t số chúng sanh trên má»™t số hà nh tinh khác.
Nhiá»u niá»m tin truyá»n thống giống y nhÆ° những niá»m tin của ngÆ°á»i thượng cổ vá» hệ thống thế giá»›i và nguồn gốc của Ä‘á»i sống. NhÆ°ng giáo lý của Ãức Pháºt xác nháºn những khám phá má»›i.
Ãức Pháºt không tán thà nh niá»m tin cho rằng những nghi thức và nghi lá»… tôn giáo là phÆ°Æ¡ng tiên duy nhất để tìm sá»± giải thoát. Theo Ãức Pháºt, sá»± phát triển vá» luân lý, táºp trung, và thanh tịnh tâm trà là những khÃa cạnh quan trá»ng trong cuá»™c sống đạo lý dẫn đến giải thoát cuối cùng.
Ngà i vạch rõ má»™t ngÆ°á»i có đạo lý phải sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i không hại ai, không bị khiển trách, đáng kÃnh, đứng đắn, cao thượng và trong sạch. Chỉ bằng hà nh Ä‘á»™ng cầu nguyện và dâng cúng lá»… váºt tá»± nó không thể là m thà nh con ngÆ°á»i có đạo lý hay đạt được sá»± toà n bÃch và giải thoát.
Ãức Pháºt khuyên con ngÆ°á»i kiá»m chế không là m những việc tá»™i lá»—i. Lý do tránh xa tá»™i lá»—i là vì hạnh phúc của chúng sanh chứ không phải vì sợ má»™t thuợng đế hay hình phạt. Ãồng thá»i Ngà i khuyên chúng ta trau dồi phẩm hạnh ngÆ°á»i thiện, thá»±c hà nh nhừng hà nh vi lÆ°Æ¡ng hảo hầu giúp đỡ ngÆ°á»i khác không chút Ä‘á»™ng cÆ¡ vị ká»·.
Ãức Pháºt là vị đạo sÆ° duy nhất ca ngợi trà thông minh con ngÆ°á»i. Ngà i khuyên chúng ta không nên trở thà nh nô lệ cho những những tác nhân bên ngoà i mà phát triển tiá»m năng ẩn tà ng vá»›i lòng tá»± tin.
Ngà i cÅ©ng vạch rõ con ngÆ°á»i chịu trách nhiệm vá» má»i thứ trên thế giá»›i nà y. Ãau khổ hay sung sÆ°á»›ng cả hai Ä‘á»u do con ngÆ°á»i tạo ra, và con ngÆ°á»i có thể loại bá» Ä‘au khổ và duy trì hòa bình hạnh phúc và trà tuệ bằng việc sá» dụng ná»— lá»±c của mình mà không lệ thuá»™c và o sức mạnh bên ngoà i. Tâm trà con ngÆ°á»i không huấn luyện chịu trách nhiệm vá» tất cả những tai Æ°Æ¡ng, rối loạn mà chúng ta gặp phải ngà y nay. Ãồng thá»i tâm trà con ngÆ°á»i nếu sá» dụng Ä‘Ãch đáng, có thể thay đổi hoà n cảnh bất hạnh nà y, có thể biến thế giá»›i thà nh hòa bình, hạnh phúc cho má»i ngÆ°á»i sống. Ãiá»u nà y chỉ có thể thá»±c hiện nhá» nghị lá»±c tinh thần trong sạch của má»™t ngÆ°á»i hiểu biết qua rèn táºp.
Ãối Ãầu Vá»›i Thá»±c Tế
Tôn giáo nà y lúc nà o cÅ©ng khuyến khÃch con ngÆ°á»i đối mặt vá»›i những sá»± kiện của Ä‘á»i sống, chấp nháºn sá»± tháºt dù nó thế nà o, không hà nh Ä‘á»™ng nhÆ° ngÆ°á»i đạo đức giả. Cho nên, ngÆ°á»i Pháºt Tá» không bác bá» những sá»± kiện thuá»™c vá» những vấn Ä‘á» váºt chất khám phá ra bởi những nhà tÆ° tưởng và khoa há»c gia vÄ© đại. Mặc dù Ãức Pháºt chú ý nhiá»u đến việc phát triển tinh thần, nhÆ°ng Ngà i chẳng bao giá» chểnh mảng sá»± tiến bá»™ váºt chất của con ngÆ°á»i trên thế giá»›i. Trong giáo lý của Ngà i, chúng ta có thể thấy vang vá»ng lá»i khuyên thá»±c tiá»…n có cÆ¡ sở cho con ngÆ°á»i hoạt Ä‘á»™ng thÃch đáng không phà phạm thì giá» và ná»— lá»±c quý báu, đồng thá»i hà nh Ä‘á»™ng khôn ngoan cho sá»± tiến bá»™ của loà i ngÆ°á»i. Ngà i dạy con ngÆ°á»i phải chu toà n nhiệm vụ đối vá»›i gia đình, thân quyến, bè bạn, cá»™ng đồng, xứ sở và cả toà n cầu.
Cho nên, ngÆ°á»i Pháºt Tá» không nên quên nhiệm vụ và bổn pháºn là m cho thế giá»›i hạnh phúc và hòa bình bằng cách đóng góp trong phạm vi khả năng của mình. Ngà i cÅ©ng chẳng bao giá» can thiệp và o những công việc của chÃnh phủ hay những luáºt lệ hợp lý đặt ra bởi chÃnh phủ. Ngà i cÅ©ng chẳng bao giá» chống lại táºp tục xã há»™i và truyá»n thống nếu những Ä‘iá»u ấy vô hại và có lợi Ãch cho xã há»™i. Ãồng thá»i Ngà i cÅ©ng chẳng bao giá» tìm đến quyá»n lá»±c chÃnh trị hay quân sá»± để giá»›i thiệu giáo pháp vá» Ä‘á»i sống của Ngà i mặc dù vua chúa và các quan đại thần là đệ tá» của Ngà i.
Tôn giáo nà y dạy chúng ta phục vụ tha nhân, hy sinh tiện Ãch riêng tÆ° để cứu nhân loại Ä‘ang Ä‘au khổ, tôn trá»ng các giá»›i cấm đạo lý hay ká»· luáºt tá»± giác, mà không bị áp đặt của Ä‘iá»u răn của má»™t quyá»n năng vô hình nà o đó. Tôn trá»ng nguyên tắc thiện theo nháºn thức riêng của mình không những chỉ giúp cho chÃnh ta có cÆ¡ há»™i được toà n hảo mà cÅ©ng giúp đỡ ngÆ°á»i khác sống trong hòa bình.
Sá»± toà n bÃch nà y là mục tiêu cao nhất má»™t con ngÆ°á»i phải đạt cho được để rồi đạt giải thoát. Việc nà y không thể đạt được nhỠảnh hưởng của bất cứ má»™t thượng đế nà o hay má»™t tác nhân trung gian nà o. Theo tôn giáo nà y, chúng ta có thể nhìn thấy kết quả của những hà nh Ä‘á»™ng xấu hay tốt ngay trong Ä‘á»i nà y. Hạnh phúc thiên Ä‘Æ°á»ng hay Niết Bà n có thể chứng nghiệm ngay trong Ä‘á»i nà y. Không cần thiết phải chỠđợi đến sau khi chết má»›i biết kết quả nhÆ° thÆ°á»ng được dạy ở nhiá»u tôn giáo khác.
Cho nên tại sao Ãức Pháºt khuyên ta đến và xem giáo lý của Ngà i chứ không phải đến để tin suông. Ngà i cÅ©ng khuyên ta nên chá»n má»™t tôn giáo thÃch hợp bằng cách nháºn xét kỹ và điá»u tra nghiên cứu bằng má»i cách chứ không chấp nháºn bằng xúc cảm hay niá»m tin mù quáng. Do đó tại sao ngÆ°á»i ta gá»i Ãạo Pháºt là má»™t há»c thuyết vá» phép phân tÃch. Ở nÆ¡i tôn giáo nà y, chúng ta thấy há»c thuyết vá» phép phân tÃch và tâm lý vá» tâm và váºt mà những nhà tÆ° tưởng hiện đại đánh giá cao.
Luáºt VÅ© Trụ
Ãức Pháºt là ngÆ°á»i thầy khám phá ra bản chất thá»±c sá»± của luáºt vÅ© trụ vạn năng và khuyên ta nên sống phù hợp vá»›i định luáºt nà y. Ngà i ghi nháºn, những kẻ vi phạm luáºt nà y, nhÆ° chống lại thiên nhiên, sống cuá»™c Ä‘á»i vô luân, phải Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i những háºu quả.
Ngà y nay chúng ta có thể thấy nhiá»u bằng chứng vá» Ä‘iá»u nà y. Từ khi có cuá»™c cách mạng kỹ nghệ ở thế ká»· vừa qua, nhiá»u vùng đất rá»™ng lá»›n trên trái đất bị tà n phá, dòng sông bị ô nhiá»…m đến mức không sao có thể phục hồi vì sá»± thiệt hại gây nên cho tà i nguyên thiên nhiên của chúng ta. Nguyên nhân trá»±c tiếp gây nên là do sá»± tham dục quá mạnh của cải váºt chất, và sá»± thiếu hiểu biết vá» sá»± quân bình tốt đẹp giữa NgÆ°á»i và Thiên Nhiên.
Không thể nà o thoát khá»i được phản ứng của định luáºt vÅ© trụ Ä‘Æ¡n giản bằng cầu nguyện thượng đế vì lẽ luáºt vÅ© trụ vô tÆ°. NhÆ°ng Ãức Pháºt đã dạy chúng ta cách ngăn chặn má»™t số phản ứng của má»™t số việc là m xấu bằng cách cà ng là m nhiá»u hà nh vi thiện, rèn luyện tâm trà và loại bá» những tÆ° tưởng xấu trong tâm. Sau khi phá vỡ tráºt tá»± vÅ© trụ không có phÆ°Æ¡ng pháp nà o có thể tránh dược phản ứng ngoại trừ bằng cách phối hợp vá»›i qui luáºt vÅ© trụ nà y. Ãch ká»· phải nhÆ°á»ng bÆ°á»›c cho rá»™ng lượng. Tham lam phải nhÆ°á»ng bÆ°á»›c cho hà o phóng.
Nghiệp mà Ãức Pháºt giải thÃch được nhà tâm lý há»c nổi tiếng trên thế giá»›i Carl Jung chấp nháºn nhÆ° má»™t táºp hợp của thức. Nó chẳng là gì cả mà là sá»± tồn trữ hạt giống Nghiệp trong năng lượng tinh thần. Chừng nà o mà táºp hợp thức và 'ý muốn sống còn' còn trong tâm nhÆ° ghi nháºn bởi các triết gia, thì tái sanh sẽ xẩy ra dù ta tin hay không tin. Những yếu tố của xác thân có thể tan biến nhÆ°ng dòng tinh thần cùng vá»›i 'ý muốn sống' sẽ được truyá»n thừa và má»™t Ä‘á»i sống khác được quyết định theo sá»± táºp hợp của thức ấy.
Lá»±c hấp dẫn và luáºt bảo toà n năng lượng được khám phá bởi các khoa há»c gia hiện đại nhÆ° Newton xác minh há»c thuyết Nghiệp hay hà nh dá»™ng và phản ứng trình bà y bởi Ãức Pháºt.
Theo Ãức Pháºt, con ngÆ°á»i có thể trở thà nh má»™t thượng đế nếu ngÆ°á»›i ấy sống đứng đắn và chÃnh đáng bất chấp há» có niá»m tin tôn giáo ra sao, nhÆ°ng các tôn giáo khác chỉ khuyên con ngÆ°á»i cầu nguyện thượng đế để được phÆ°á»›c. Các tôn giáo ấy cÅ©ng thuyết giảng chỉ có sau khi chết con ngÆ°á»i má»›i có thể lên thiên Ä‘Æ°á»ng mà hạnh phúc hay chứng nghiệm thiên Ä‘Æ°á»ng không có nghÄ©a là con ngÆ°á»i có thể có đặc quyá»n để trở thà nh má»™t thượng đế. Tuy nhiên, khái niệm Pháºt Giáo vá» Thượng Ãế khác hẳn khái niệm của các tôn giáo khác.
Không có má»™t vị khai sáng ra tôn giáo nà o nói là các tÃn đồ của mình má»™t ngà y nà o đó có thể đạt được trà tuệ, an lạc, hạnh phúc và giải thoát giống nhÆ° vị khai sáng ra tôn giáo ấy. NhÆ°ng Ãức Pháºt nói bất cứ ai cÅ©ng có thể trở thà nh Pháºt nếu ngÆ°á»i ấy tu táºp toà n hảo, theo phÆ°Æ¡ng pháp mà Ngà i tu táºp.
Bản Chất Của Tâm
Sá»± thay đổi nhanh chóng của tâm và những yếu tố của xác thân đã được giải thÃch trong Pháºt Giáo. Theo Ãức Pháºt trong má»—i sát na, tâm hiện ra rồi lại biến Ä‘i. Sinh váºt há»c, sinh lý há»c, và tâm lý há»c dạy cùng má»™t bản chất thay đổi nhÆ° váºy trong Ä‘á»i sống. Cho nên Ä‘á»i sống không đứng nguyên má»™t chá»—.
Nhà tâm lý há»c William James giải thÃch Ä‘iểm thá»i khắc của thức. Ông bà n luáºn thức xuất hiện nhÆ° thế nà o và lại biến Ä‘i trong sá»± tiếp nối nhanh chóng.
Theo tÃnh chất tá»± nhiên gây ra tiến trình liên tục của tâm, ngay khi tâm được sanh ra, nó khai sanh má»™t tâm khác và chết. Ãến lượt cái tâm được sanh ra, khai sanh má»™t tâm khác, và chết, và cứ thế tiếp tục.
Vá» câu há»i lúc đầu những tÆ° tưởng tá»™i lá»—i xuất hiện trong tâm con ngÆ°á»i nhÆ° thế nà o, câu trả lá»i có thể tìm thấy trong tôn giáo nà y. Nguyên nhân các tÆ° tưởng tá»™i lá»—i là do Ä‘á»™ng cÆ¡ Ãch ká»· của con ngÆ°á»i nó tồn tại do tham sống và niá»m tin và o cái ngã (cái tôi) trÆ°á»ng cá»u luôn luôn tham đắm thá»a mãn giác quan.
Khi chúng ta nghiên cứu Ä‘á»i sống và giáo lý của Ãức Pháºt, chúng ta có thể nhìn thấy má»i thứ Ä‘á»u công khai trình bà y cho má»i ngÆ°á»i. Không có máºt thuyết.
Những sá»± kiện xẩy ra trong suốt cuá»™c Ä‘á»i Ngà i là công khai, không dấu giếm và không có những việc xẩy ra thần bÃ. DÆ°á»›i mắt Ãức Pháºt, cái gá»i là thần thông siêu nhiên vá»›i nhiá»u ngÆ°á»i chẳng phải là siêu nhiên mà là hiện tượng thiên nhiên mà con ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng không thể nháºn thức thấu đáo. Nếu kiến thức và hiểu biết vá» vÅ© trụ tăng trưởng thì niá»m tin vá» siêu nhiên giảm Ä‘i. Vá»›i ngÆ°á»i thượng cổ, 'sấm sét' là là biểu hiện giáºn dữ của các thánh thần. Ngà y nay, chúng ta biết sấm sét chỉ là tÃch Ä‘iện.
Nếu những váºt do duyên hợp Ä‘á»u phải tùy thuá»™c và o qui luáºt tá»± nhiên vá» sá»± vô thÆ°á»ng, hoại và diệt, là m sao chúng ta có thể trình bà y chúng là thần thông siêu nhiên?
Cả đến đản sanh, giác ngá»™ và nháºp diệt của Ãức Pháºt cÅ©ng công khai. Ngà i sống nhÆ° má»™t vị thầy tôn giáo bình thÆ°á»ng nhÆ° má»™t chúng sanh thá»±c sá»±.
Ngà i vạch rõ tiến trình tiến hóa từ Ä‘á»i sống thú váºt thà nh địa vị con ngÆ°á»i và từ địa vị con ngÆ°á»i thà nh tình trạng siêu phà m. Tình trạng nà y có thể chuyển địa vị Phạm Thiên và đá»i sống của Phạm Thiên thà nh Ä‘á»i sống toà n hảo. NgÆ°á»i ta có thể tiến tá»›i Ä‘á»i sống cao thượng trong sạch trá»±c tiếp thà nh Ä‘á»i sống thiêng liêng toà n hảo. Ãức Pháºt cÅ©ng vạch rõ tình trạng ngược lại, đó là từ Ä‘á»i sống con ngÆ°á»i trở thà nh Ä‘á»i sống con váºt.
Lối Sống Ãiá»u Ãá»™
Ãức Pháºt khuyên dạy ngÆ°á»i ta nên theo con Ä‘Æ°á»ng trung đạo trong má»i khÃa cạnh cuá»™c Ä‘á»i. NhÆ°ng nhiá»u ngÆ°á»i không nháºn thức được ý nghÄ©a thá»±c sá»± và sá»± hữu Ãch của con Ä‘Æ°á»ng trung đạo cao thượng. à nghÄ©a sâu xa của con Ä‘Æ°á»ng trung đạo không những chỉ là lối sống chÃnh đáng, không những chỉ để tránh hai cá»±c Ä‘oan của cuá»™c sống, không chỉ để sống Ä‘iá»u Ä‘á»™ mà là há»c há»i là m sao sá» dụng tri giác hay khả năng con ngÆ°á»i mà không sá» dụng sai lầm hay lạm dụng chúng. à nghÄ©a của sá»± hình thà nh các tri giác nà y là để bảo vệ Ä‘á»i sống, tránh má»™t số nguy hiểm và tìm ra sinh kế. Bất hạnh thay, Ä‘a số ngÆ°á»i sống chỉ là để thá»a mãn giác quan, sá» dụng chúng sai lầm chỉ để thá»a mãn dục vá»ng. Cuối cùng, tham ái của há» cà ng trở thà nh mãnh liệt nhÆ°ng chẳng bao giá» há» có thể thá»a mãn tham dục mà há» mong muốn. Nhiá»u hà nh Ä‘á»™ng vô luân, hà nh vi tà n bạo, rối loạn tâm thần, thần kinh suy nhược, cạnh tranh không là nh mạnh, căng thẳng và bất an thuá»ng được thấy trong xã há»™i hiện đại do cái tâm bất mãn sá» dụng sai lầm giác quan. Rồi sức mạnh bản năng của các giác quan nà y tăng trưởng và bắt đầu suy tà n, và nhiá»u loại bệnh xuất hiện trong cÆ¡ quan con ngÆ°á»i. Ãiá»u đó có nghÄ©a là con ngÆ°á»i phải trả giá nhÆ° thế nà o vì sá» dụng sai lầm hay đòi há»i quá nhiá»u năm giác quan. Nếu luyến ái quá nhiá»u và o lạc thú nhục dục trên thế giá»›i nà y, nếu không có thì giỠđể uốn nắn và sá»a soạn cuá»™c sống cho tÆ°Æ¡ng lai hay bên kia thế giá»›i, Ä‘á»i sống sẽ trở thà nh khốn khổ.
Ãức Pháºt dạy rằng tháºt là tà n ác và bất công khi hủy diệt bất cứ sinh váºt nà o dù nhá» bé dến đâu Ä‘i nữa. NhÆ°ng thái Ä‘á»™ hiá»n hòa đã bị sao lãng bởi nhiá»u đạo sÆ° tôn giáo khác chỉ dạy rằng chỉ là m hại ngÆ°á»i má»›i là sai trái mà thôi. Hủy diệt Ä‘á»i sống của chúng sanh khác không phải chỉ là phÆ°Æ¡ng cách duy nhất để thoát khá»i phiá»n toái gây ra bởi các chúng sanh nà y.
Mục Ä‘Ãch của Pháºt Giáo là thức tỉnh nhân loại để đạt được hạnh phúc tối thượng do sá»± thấu triệt vá» Ä‘á»i sống và thiên nhiên. Mục Ä‘Ãch nà y không phải là tạo ra má»™t số ảo tưởng hay thá»a mãn cảm xúc hay chiá»u theo má»™t số tham dục trần thế bất trắc. Nó cÅ©ng chẳng hứa hẹn lạc thú bất diệt trần tục ở nÆ¡i đâu.
Pháºt Giáo cho thấy má»™t bức tranh rõ rà ng vá» hai mặt của cuá»™c Ä‘á»i: bản chất thá»±c sá»± của cuá»™c sống, nguyên nhân của Ä‘au khổ và nguyên nhân của hạnh phúc. Lý thuyết vá» y há»c, khoa há»c, và kỹ thuáºt chÆ°a khám phá ra được phÆ°Æ¡ng thức nà o có thể sá»a chÅ©a cái Ä‘au Ä‘á»›n tinh thần, thất vá»ng và bất toại nguyện của cuá»™c sống.
Thế Nà o Là Trà Tuệ?
Theo quan Ä‘iểm Pháºt Giáo, trà tuệ căn cứ và o chánh kiến và chánh tÆ° duy, sá»± hiểu biết vá» luáºt vÅ© trụ, và sá»± phát triển tuệ giác không những nháºn biết chân lý mà cÅ©ng nháºn được phÆ°Æ¡ng cách đạt hoà n toà n giải thoát từ sá»± bất toại nguyện của Ä‘á»i sống.
Cho nên trà tuệ thá»±c sá»± không thể tìm thấy trong các há»c viện, trong phòng thà nghiệm nghiên cứu khoa há»c, hay tại tại bất cứ nÆ¡i thá» phượng nà o mà ta thÆ°á»ng lui tá»›i để cầu nguyện và thá»±c thi má»™t số nghi thức, nghi lá»…. Trà tuệ ở trong phạm vi của tâm. Khi kinh nghiệm, hiểu biết, chứng nghiệm và khi thanh tịnh hóa được hoà n tất, bao gồm sá»± toà n hảo cao nhất, trà tuệ nà y có thể được khám phá. Mục Ä‘Ãch của cuá»™c Ä‘á»i là đạt được trà tuệ ấy. Thay vì tìm kiếm cái gì ở ngoà i không gian, con ngÆ°á»i phải ná»— lá»±c tìm kiếm bản chất của cái tuệ giác trong không gian nÆ¡i chÃnh mình để đạt được mục tiêu tối háºu.
Con ngÆ°á»i có thể loại bá» lá»±c lượng tá»± nhiên không thuáºn lợi bằng cách củng cố và thanh tịnh hóa tâm mình để đạt được trạng thái hạnh phúc siêu trần nÆ¡i đây những lá»±c ấy không còn sức mạnh để váºn hà nh nữa.
Má»™t triết gia nói là tôn giáo nà y mâu thuẫn tất cả những gì con ngÆ°á»i đã từng chứng nghiệm. Nếu nhÆ° váºy Pháºt Giáo không thuá»™c loại tôn giáo đó vì Ãức Pháºt dạy chúng ta má»i thứ do kinh nghiệm của Ngà i bao giá» cÅ©ng vá» bản chất của con ngÆ°á»i.
Nhiá»u triết gia, những nhà tÆ° tưởng và khoa há»c vÄ© đại đã chỉ sá» dụng kiến thức trần thế, sức mạnh tÆ° duy, và trà tuệ tìm ra nhiá»u Ä‘iá»u mà hỠđã giải thÃch quan Ä‘iểm của há» sao cho phù hợp. Ngay cả vá»›i kiến thức trà tuệ nhÆ° váºy, cÅ©ng không thể hiểu nổi bản chất thá»±c sá»± của hiện tượng nếu không có sá»± thanh tịnh hóa tâm. Khi nghiên cứu má»™t số các lá»i tuyên bố của các há»c giả, chúng ta có thể tìm thấy má»™t số sá»± tháºt trong những lá»i của há». NhÆ°ng nhiá»u những lá»i tuyên bố nà y vẫn chỉ là triết lý khô khan vì há» chỉ dùng bá»™ não vá»›i nhiá»u ảo tưởng và Ãch ká»·.
NhÆ°ng Ãức Pháºt đã sá» dụng óc và tim của Ngà i để kết tinh trà thông minh con ngÆ°á»i cùng vá»›i từ bi và trà tuệ để hiểu má»i sá»± trong viá»…n cảnh đầy đủ. Do đó tại sao giáo lý của Ngà i không bao giá» trở thà nh triết lý hay lý thuyết khô khan mà là má»™t phÆ°Æ¡ng pháp thá»±c tiá»…n để giải quyết các vân Ä‘á» của con ngÆ°á»i.
Ãó là má»™t tôn giáo duy nhất giảng dạy cho nhân loại qua kinh nghiệm, thá»±c nghiệm, trà tuệ và giác ngá»™ của vị khai sáng. Tôn giáo nà y không phải là má»™t thông Ä‘iệp truyá»n trao từ má»™t thượng đế. Những vấn Ä‘á» của con ngÆ°á»i phải được thấu triệt bởi con ngÆ°á»i qua kinh nghiệm con ngÆ°á»i bằng cách phát triển những đức tÃnh nhân từ cao quý. Má»™t ngÆ°á»i thầy của con ngÆ°á»i phải tìm ra giải pháp để giải quyết những vấn Ä‘á» con ngÆ°á»i qua sá»± thanh lá»c và phát triển tâm con ngÆ°á»i. Ãó là lý do tại sao Ãức Pháºt không bao giá» tá»± giá»›i thiệu Ngà i là báºc cứu tinh siêu nhiên. Theo Ngà i chúng ta là những vị cứu tinh để tá»± cứu chúng ta.
Tôn Giáo ÃÃch Thá»±c Có Gây Trở Ngại Cho Sá»± Tiến Bá»™ Của Thế Giá»›i?
Nhiá»u nhà khoa há»c, tÆ° tưởng và triết lý lá»›n có môt thái Ä‘á»™ chống đối tôn giáo. Há» nói tôn giáo cản trở sá»± tiến bá»™ của nhân loại và hÆ°á»›ng dẫn há» sai lầm bằng cách giá»›i thiệu niá»m tin và thá»±c hà nh lố bịch, dị Ä‘oan và cố là m con ngÆ°á»i xa rá»i những sá»± kiện khám phá ra bởi khoa há»c gia. Cho nên Karl Marx đã nói: "Tôn Giáo là thuốc phiện cho quần chúng". NhÆ°ng khi chúng ta biết chắc ý há» muốn nói gì vá» tôn giáo, chúng ta có thể hiểu Pháºt Giáo không thuá»™c những tôn giáo thuá»™c nhóm tôn giáo đó. Cho nên, trong thá»i gian tá»›i đây, nếu những nhà trà thức nà y thà nh công trong việc bác bá» tôn giáo, không thể nà o há» có thể ném bá» Pháºt Giáo nhÆ° má»™t tôn giáo sai lầm vì lẽ Ãức Pháºt đã khám phá ra chân lý tuyệt đối. Nếu có chân lý ở đâu đó thì nó mãi mãi vẫn là chân lý. Nếu có bất cứ chân lý nà o bị thay đổi do những Ä‘iá»u kiện nà o đó thì nó không phải là chân lý tuyệt đối. Dó là lý do tại sao mà Ãức Pháºt khám phá ra được gá»i là chân lý cao quý. Chân lý nà y dẫn dắt con ngÆ°á»i thà nh má»™t con ngÆ°á»i cao thượng. Cho nên cÅ©ng sẽ vẫn còn chánh đạo cao quý của Ä‘á»i sống thừa đủ để đối đầu vá»›i bất cứ sá»± thá» thách khoa há»c hay tri thức nà o. Vá» phÆ°Æ¡ng diện nà y, thông Ä‘iệp của Ãức Pháºt không lay chuyển. Những nhà trà thức chắc chắn phải kÃnh trá»ng lối sống nà y nếu há» thá»±c sá»± có thể hiểu được Ãức Pháºt dạy thế nà o. Cho nên, giáo lý của Ãức Pháºt sẽ vẫn tiếp tục là lối sống, tiếp tục là nguyện vá»ng của má»™t Ä‘á»i sống cao thượng, thánh thiện, toà n bÃch, má»™t cuá»™c sống hòa bình và hạnh phúc dù có nhãn hiệu tôn giáo hiện hữu hay không.
Một Tôn Giáo Tự Do
Sá»± tá»± do mà những tÃn đồ theo Ãức Pháºt vui hưởng trên thế giá»›i nà y đáng được ca ngợi. Thá»±c ra, nhiá»u Pháºt Tá» chÆ°a nháºn thức được Ä‘iá»u đó. Chúng ta hoà n toà n tá»± do để phán xét và suy ngẫm hoặc chấp nháºn hay bác bá» bất cứ Ä‘iá»u gì. Chúng ta không bị buá»™c phải chấp nháºn bất cứ Ä‘iá»u gì dÆ°á»›i danh nghÄ©a tôn giáo, chỉ vì nghÄ© đến sá»± vÄ© đại của báºc đại báºc đạo sÆ° tôn giáo ấy hay cÅ©ng chẳng phải bởi nghÄ© rằng đó là bổn pháºn của chúng ta là phải chấp nháºn chỉ vì những giáo lý nà y tìm thấy trong kinh Ä‘iển thần thánh hoặc trong truyá»n thống hay táºp tục. Pháºt Tá» hoà n toà n tá»± do Ä‘iá»u tra nghiên cứu và chấp nháºn chỉ khi Ä‘iá»u đó thÃch hợp vá»›i sá»± nháºn thức của mình. Pháºt Tá» không chấp nháºn hay bác bá» Ä‘iá»u gì mà không có lý do dứng đắn. Há» không bao giá» nói há» bị cấm là m cái nà y hay cái kia. Há» nói không thÃch là m Ä‘iá»u ấy vì Ä‘iá»u ấy gây khó khăn hay khổ sở hay Ä‘au Ä‘á»›n hay rắc rối cho đại chúng. Há» là m má»™t số Ä‘iá»u thiện không phải vì Ãạo Pháºt đòi há» phải là m mà vì nháºn thấy giá trị và ý nghÄ©a của những hà nh Ä‘á»™ng nà y mang phúc lợi cho ngÆ°á»i khác. Tôn giáo nà y là má»™t tôn giáo tá»± do không bao giá» hạn chế công việc riêng tÆ° của con ngÆ°á»i nếu những việc nà y không vô luân hay tác hại. Pháºt Tá» hoà n toà n tá»± do tổ chức việc gia đình không vi phạm nguyên tắc căn bản đạo lý. Tôn giáo nà y giống nhÆ° má» và ng cho những nhà trà thức trong công việc tìm tòi nghiên cứu, tìm thấy khÃa cạnh sâu xa vá» tâm lý, triết há»c, khoa há»c, luáºt vÅ© trụ, cho việc phát triển tinh thần cùng giải thoát nhân loại khá»i bất toại nguyện và bất an. Cho nên tại sao đã trên 2500 năm, Pháºt Giáo đã có thể thuyết phục đại chúng tại hầu hết các quốc gia à Châu. Ở má»i thá»i đại, ngÆ°á»i ta đón chà o giáo lý của Ãức Pháºt nhÆ° má»™t thông Ä‘iệp hòa bình hay má»™t thông Ä‘iệp thiện chÃ. Do đó tại sao ngÆ°á»i Pháºt Tá» có thể Ä‘em giá»›i thiệu tôn giáo nà y không chút khó khăn, không cần áp dụng má»™t loại lợi dụng nà o, không cần là m đảo lá»™n những hoạt Ä‘á»™ng văn hóa Ä‘ang hiện tồn.
Nguyên Nhân Khó Khăn Của Chúng Ta
Má»™t khÃa cạnh quan trá»ng khác trong tôn giáo nà y là sá»± giải thÃch vá» nguyên nhân chÃnh các vấn Ä‘á» và khổ Ä‘au của con ngÆ°á»i. Theo Ãức Pháºt, chúng ta hết thẩy Ä‘á»u phải đối đầu vá»›i những vấn Ä‘á» trên trần thế nà y do lòng tham hiện hữu trong tâm. Ngà i đã khám phá ra ba loại sức mạnh của lòng tham trong tâm và chúng chịu trách nhiệm vá» sá»± tồn tại, tái sanh và hà ng ngà n vấn Ä‘á» và rối loạn tinh thần của chúng ta. Chúng là : tham sống, tham sá»± ham muốn trần tục hoặc nhục dục và tham sá»± không tồn tại. Muốn hiểu ý nghÄ©a thá»±c sá»± của những Ä‘iá»u nà y, chúng ta phải suy nghÄ© cẩn tháºn và khôn ngoan vá» chúng cho đến khi sá»± nháºn thức được đến được vá»›i chúng ta.
Những triết gia và tâm lý há»c nổi tiếng cÅ©ng đã giải thÃch ba sức mạnh ấy bằng ngôn ngữ khác biệt là những nguyên nhân của sá»± hiện hữu. Arthur Schopenhaumer giải thÃch ba sức mạnh ấy là nhục dục, bản năng tá»± bảo toà n, và quyên sinh. Nhà tâm lý há»c Sigmund Freud giải thÃch là dục tình, bản năng vá» cái tôi và cái chết do bản năng. Má»™t nhà tâm lý khác Carl Jung nói: "Từ nguồn gốc bản năng nảy sanh má»i sáng tạo". GiỠđây hãy nhìn những nhà trà thức vÄ© đại chuẩn bị tán thà nh chân lý khám phá ra bởi Ãức Pháºt 25 thế ká»· trÆ°á»›c đây nhÆ° thế nà o. Tuy nhiên, khi xem xét những lá»i giải thÃch nà y, chúng ta có thể hiểu được Ãức Pháºt đã vượt qua khả năng hiểu biết của các nhà tÆ° tưởng vÄ© đại vá» những vấn đỠấy
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y: