22-08-2008, 09:53 AM
Bất Diệt Ma Tôn
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
Trăm năm cô đơn - Gabriel Garcia Márquez
Trăm năm cô đơn
Tác giả: Gabriel Garcia Márquez
Dịch giả: Nguyá»…n Trung Äức
Lá»i giá»›i thiệu
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y:
Tà i sản của phongvan
Chữ ký của phongvan [CENTER][B][SIZE=6][COLOR=blue]Má»™t lần lầm lỡ nghìn thu háºn.[/COLOR][/SIZE][/B][/CENTER]
[CENTER][B][SIZE=6][COLOR=#0000ff]Má»™t phút sa cÆ¡ trá»n kiếp sầu.[/COLOR][/SIZE][/B] [/CENTER]
[spoiler][CENTER][B][COLOR=red][SIZE=7]Chúa đảng Lưu Manh[/SIZE][/COLOR][/B][/CENTER]
[CENTER][COLOR=blue][B][URL]http://www.4vn.eu/forum/forumdisplay.php?f=349[/URL][/B][/COLOR] [/CENTER]
[CENTER][COLOR=blue]Là m trai thiết nghÄ© phải dê, không dê ngÆ°á»i nói "bê đê" khó xà i. TÃnh dê phát triển dà i dà i, Nhát dê phải chịu những ngà y cô Ä‘Æ¡n. Lỡ dê con gái giáºn há»n, "Anh nà y dê quá... vô duyên hổng thèm". Dê phải giữ vững tinh thần, Trở thà nh dê chúa cuối cùng có đôi. Con trai dê phải dê rồi, Dê không sà m sỡ cho Ä‘á»i thêm tÆ°Æ¡i. Hãy dê mặc kệ ai cÆ°á»i, Cứ dê cố gắng thì trá»i sẽ thÆ°Æ¡ng. Chẳng dê con gái sẽ buồn, Dê theo nghệ thuáºt thẳng Ä‘Æ°á»ng mà đi hey wa' hey wa'!![/COLOR][/CENTER]
[/spoiler]
Last edited by quykiemtu; 06-01-2009 at 09:45 AM .
22-08-2008, 09:58 AM
Bất Diệt Ma Tôn
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
Cốt truyện và đỠtà i
Trăm năm cô Ä‘Æ¡n là câu chuyện vá» dòng há» BuênÄ‘ya tồn tại bảy thế hệ, ngÆ°á»i đầu tiên bị trói và o gốc cây và ngÆ°á»i cuối cùng Ä‘ang bị kiến ăn, má»™t dòng há» tá»± lÆ°u Ä‘Ã y và o cõi cô Ä‘Æ¡n để chạy trốn tá»™i loạn luân.
Cái tá»™i loạn luân nà y khởi sá»± từ việc tên cÆ°á»›p biển Phranxit Ärăc tấn công Riôacha khiến các cụ tổ của Ucsula Igoaran phải chuyển đến láºp nghiệp ở má»™t là ng hẻo lánh. Tại đây các cụ tổ của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã láºp nghiệp bằng nghá» trồng thuốc lá. Qua ba thế ká»·, hai dòng há» nà y đã có quan hệ thâm giao, cháu chắt há» lấy lẫn nhau dẫn tá»›i thảm hoạ đẻ ra má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông có Ä‘uôi lợn. ChÃnh cái gÆ°Æ¡ng tà y liếp nà y đã khiến cha mẹ Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya và Ucsula Igoaran tìm má»i cách ngăn cản nhÆ°ng há» vẫn cứ lấy nhau. Khi đã là vợ chồng rồi và dẫu Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya tuyên bố "dù có đẻ ra kỳ Ä‘Ã anh cÅ©ng cóc cần". Ucsula Igoaran vẫn sợ đẻ ra đứa con có Ä‘uôi lợn, nên khi Ä‘i ngủ bao giá» cô cÅ©ng mặc chiếc quần trinh tiết do mẹ may cho. Sá»± việc kéo dà i hÆ¡n má»™t năm khiến dân là ng ngạc nhiên và đồn rằng anh chồng là kẻ bất lá»±c.
Má»™t hôm, bị thua Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya trong má»™t cuá»™c chá»i gà , Pruđênxiô Aghila không kìm được lòng đã lỡm bạn: "Tao mừng cho mà y và để xem cái con gà nà y có là m phúc cho vợ mà y không". Vì lá»i nói lỡm ấy anh ta phải trả cả tÃnh mạng.
NhÆ°ng không vì thế, ngÆ°á»i chiến thắng được sống thanh thản, trái lại lúc nà o cÅ©ng bị lÆ°Æ¡ng tâm dằn vặt đến mức phải bá» là ng tìm Ä‘á»n má»™t miá»n đất không được hứa trÆ°á»›c để láºp ra là ng Macônđô, để tá»± lÆ°u Ä‘Ã y trong cõi cô Ä‘Æ¡n trăm năm. Rồi trong cõi cô Ä‘Æ¡n ấy, những Hôsê AccaÄ‘iô và những Aurêlianô, những Rêmêđiôt và những Amaranta đã ra Ä‘á»i, sống cuá»™c Ä‘á»i vá»›i số pháºn bi đát dÆ°á»ng nhÆ° đã được định trÆ°á»›c: lay lắt trong ná»—i cô Ä‘Æ¡n và hoà i nhá»›, thấp thá»m lo phạm tá»™i loạn luân.
NhÆ°ng lo cÅ©ng chẳng được. Lúc còn Ä‘ang thá»i sinh nở, sau má»—i lần đẻ Ucsula Igoaran Ä‘á»u cặn kẽ xem con mình có mang bá»™ pháºn nà o của con váºt không. Vá» già , cụ luôn luôn nhắc nhở đám cháu con hãy mở to mắt để nháºn mặt há» hà ng, đừng chung đụng xác thịt mà sinh con có Ä‘uôi lợn. NhÆ°ng cụ không thể sống đến hết chuyện để khuyên giải Amaranta Ucsula và Aurêlianô Babilônia. Vì không biết rõ gốc gác, không nắm được quan hệ ruá»™t thịt, Amaranta Ucsula và Aurêlianô Babilônia đã yêu nhau mãnh liệt, ăn nằm vá»›i nhau và lấy nhau vá»›i hy vá»ng tình yêu sẽ cải tạo nòi giống mình. NhÆ°ng hỠđã đẻ ra đứa con quái thai có Ä‘uôi lợn và con váºt huyá»n thoại nà y đã kết liá»…u dòng há» BuênÄ‘ya tồn tại bảy thế hệ. Rõ rà ng trong thế giá»›i cô Ä‘Æ¡n và hoà i nhá»› ấy, những ngÆ°á»i trong dòng há» BuênÄ‘ya đã phạm tá»™i loạn luân dù cho há» cô ý chạy trốn tá»™i loạn luân. NhÆ° váºy chúng ta thấy trong Trăm năm cô Ä‘Æ¡n, loạn luân là má»™t Ä‘á» tà i đã mở và đóng lại má»™t thiên truyện.
NhÆ°ng sá»± ra Ä‘á»i và tồn tại của dòng há» BuênÄ‘ya lại gắn rất chặt vá»›i số pháºn của là ng Macônđô.
Lúc đầu Macônđô là má»™t là ng quê hiá»n hoà . Tại đây chÆ°a má»™t ai đã ngoà i ba mÆ°Æ¡i tuổi. Macônđô chÆ°a có nghÄ©a địa, dân trà Macônđô chÆ°a được khai sáng. Ãứng đầu là ng là Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, má»™t tá»™c trưởng. Ông chăn dắt dân Macônđô theo lá» thói của công xã nông thôn. Dân Macônđô sống hiá»n là nh, không phạm tá»™i giết ngÆ°á»i nên không cần có quan cai trị (phần Ä‘á»i) và cha cố (phần hồn). Mặc dù sống biệt láºp vá»›i thế giá»›i bên ngoà i, dân Macônđô đã biết là m cho là ng mình trở thà nh má»™t là ng quê trù máºt và yên vui.
NgÆ°á»i Digan, theo tiếng chim hót và tiếng nhạc đồng hồ, đã tìm được Ä‘Æ°á»ng đến vá»›i Macônđô. Há» mang tá»›i đây biết bao thứ má»›i lạ mà dân Macônđô chÆ°a há» biết tá»›i. Há» mang tá»›i là ng nghá» thủ công và nghá» buôn bán. Há» láºp ra phố Thổ NhÄ© Kỳ.
Macônđô từ má»™t là ng quê trở thà nh má»™t thị trấn. ChÃnh phủ trung Æ°Æ¡ng phái tá»›i là ng má»™t Quan thanh tra. Ãó là ông Apôlina Môscôtê. Sá»± có mặt của Quan thanh tra đã là m cho cuá»™c sống vốn thanh bình của Macônđô bá»—ng trở nên bị xáo trá»™n. Cuá»™c ná»™i chiến triá»n miên và khốc liệt giữa hai phái Bảo hoà ng và Tá»± do đã nhiá»u phen tà n phá Macônđô, là m cho dân chúng phải nhiá»u phen Ä‘iêu đứng. TÆ°Æ¡ng ứng vá»›i thá»i kỳ nà y của Macônđô là sá»± trưởng thà nh của thế hệ thứ hai dòng há» BuênÄ‘ya mà ngÆ°á»i tiêu biểu là đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya.
Ngà i đã phát động ba mươi hai cuộc chiến và ngà i phải chịu thất bại hoà n toà n, buộc phải kà hiệp định đình chiến Neclanđia mà thực chất của bản hiệp định nà y là sự đầu hà ng của lực lượng Tự do trước lực lượng Bảo hoà ng.
Nhá» có Ä‘Æ°á»ng xe lá»a, Macônđô thá»±c sá»± giao lÆ°u vá»›i thế giá»›i bên ngoà i. Phim ảnh, máy phát Ä‘iện, máy hát, gái Ä‘iếm, khách du lịch đã trà n ngáºp Macônđô. Công ty chuối (thá»±c chất là Công ty hoa quả Mỹ) cÅ©ng đến đây và láºp đồn Ä‘iá»n chuối. Dân tứ xứ đổ vá» Macônđô. Cuá»™c sống Macônđô sầm uất lên. Giai Ä‘oạn nà y của Macônđô tÆ°Æ¡ng ứng vá»›i thế hệ thứ tÆ° dòng há» BuênÄ‘ya mà ngÆ°á»i tiêu biểu là hai anh em sinh đôi: Aurêlianô Sêgunđô và Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô. Aurêlianô Sêgunđô to khoẻ đầy sinh lá»±c, sôi nổi sống hết mình trong cõi Ä‘á»i thế tục. Ngược lại Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô vóc ngÆ°á»i mảnh khảnh nhÆ°ng rất thông minh, đã tham gia lãnh đạo cuá»™c đấu tranh của công nhân chuối đòi cải thiện sinh hoạt và tăng lÆ°Æ¡ng. NgÆ°á»i Mỹ, ở đây là ngà i Trao, rất xảo quyệt và tráo trÆ¡ tìm má»i cách thoái thác những yêu cầu chÃnh đáng của công nhân. Khi cuá»™c đấu tranh lên đến cao trà o, ngÆ°á»i Mỹ đã thẳng tay tắm máu công nhân bằng má»™t vụ thảm sát tất cả những ai có mặt ở sân ga và sau đó dùng Ä‘oà n tà u dà i hÆ¡n hai trăm toa chở xác chết ném xuống biển nhÆ° Công ty chuối vẫn đổ chuối thối.
Công ty chuối rút khá»i Macônđô. Bằng phép mà u, Công ty chuối đã dìm chết Macônđô trong má»™t tráºn mÆ°a lụt kéo dà i bốn năm mÆ°á»i má»™t tháng hai ngà y và sau đó lại rang khô nó trong nạn hạn hán kéo dà i mÆ°á»i má»™t năm. Macônđô tiêu Ä‘iá»u xÆ¡ xác. Cá» dại, sâu bá» sinh sôi nảy nở nhanh chóng và hung hãn tiến công con ngÆ°á»i ngà y má»™t quyết liệt hÆ¡n để đến má»™t ngà y kia má»™t tráºn cuồng phong nổi lên xoá Macônđô khá»i mặt đất nà y.
KẾT CẤU VÀ THỜI GIAN NGHỆ THUẬT
Khi Ä‘á»c đến Aurêlianô Babilônia giải được mã của Menkyađêt viết trên những tấm da thuá»™c, chúng ta nháºn thấy Trăm năm cô Ä‘Æ¡n là chuyện vá» dòng há» BuênÄ‘ya được viết tỉ mỉ đến từng chi tiết theo phÆ°Æ¡ng thức thá»i gian đồng hiện vá»›i má»™t kết cấu phức tạp và chặt chẽ. Viết được nhÆ° váºy chÃnh là vì Gacxia Mackêt đã khởi công viết cuá»™n sách nà y từ năm 1950. Khi ấy, ông má»›i mÆ°á»i bảy tuổi là m má»™t nhà báo táºp sá»±, từng có má»™t Ãt truyện ngắn đăng trên các báo chà địa phÆ°Æ¡ng. Sống trên gác xép má»™t toà nhà bốn tầng, nhiá»u bữa phải ăn cÆ¡m của các cô gái Ä‘iếm nghèo cùng trá» trong ngôi nhà ấy, Gacxia Mackêt viết cuốn tiểu thuyết nhan Ä‘á» Ngôi nhà (La Casa) bao gồm những chuyện vá» ngôi nhà có ma, ngôi nhà của chÃnh ông bà ngoại mình. Ãây là câu chuyện ông biết được qua miệng ngÆ°á»i bà ngoại có biệt tà i kể chuyện. Và đây cÅ©ng là cuá»™c ná»™i chiến giữa phái Bảo hoà ng và phái Tá»± do qua miệng ngÆ°á»i ông ngoại, má»™t cá»±u chiến binh của phái Tá»± do. Những chuyện nà y gắn bó vá»›i tuổi ấu thÆ¡ của nhà văn. ông phải bá» dở cuốn sách, có lẽ vì ông còn quá trẻ.
Sau đó chúng ta thấy ông lần lượt cho ra mắt bạn Ä‘á»c những tác phẩm nhÆ°. Ãôi mắt chó xanh (táºp truyện, 1955), Lá rụng (tiểu thuyết, 1955), Ngà i đại tá chá» thÆ° (truyện, 1957), Giá» xấu (tiểu thuyết, 1962) và Ãám tang của bà Mẹ vÄ© đại (táºp truyện, 1962). Chúng ta thấy những nhân váºt nà y có mặt nhiá»u lần trong các tác phẩm trên và chúng có liên quan vá»›i nhau vì chúng Ä‘á»u ở là ng Macônđô hoặc có dịp qua lại là ng Macônđô.
HÆ¡n thế nữa, chúng ta thấy nhiá»u nhân váºt đó lại có mặt trong Trăm năm cô Ä‘Æ¡n. NhÆ° váºy, ta có thể nói rằng qua các trang nà y, Gacxia Mackêt đã rèn luyện, thá» thách ngòi bút mình, đã tìm ra được cái giá»ng Ä‘iệu Ä‘á»™c đáo của mình trÆ°á»›c khi bÆ°á»›c và o viết cuốn sách ông từng ấp ủ nhiá»u năm, đó là Trăm năm cô Ä‘Æ¡n. Ông thuá»™c lòng câu chuyện đến mức có thể kể ngược rồi kể xuôi cho các bạn mình nghe. Và o má»™t ngà y tốt là nh năm 1965, ông bảo MecxeÄ‘et Baccha, vợ ông, rằng: "Từ nay em lo chuyện nhà cá»a để anh chuyên viết sách". Ông dà nh mÆ°á»i tám tháng, ngà y nà o cÅ©ng nhÆ° ngà y nà o, sáng bắt đầu từ tám giá», chiá»u kết thúc và o lúc ba giá», cặm cụi viết. Khi viết được hai trăm trang, ông Ä‘á»c tiểu thuyết Thế ká»· ánh sáng của nhà văn Alêhô Cacpentiê. Vì nháºn thấy lá»i văn cuốn sách mình Ä‘ang viết na ná giống lá»i văn của Thế ká»· ánh sáng, ông xé bá» bản thảo, bắt đầu viết lại từ đầu. Cuốn sách được phát hà nh, đã gây dÆ° luáºn sôi nổi trên văn Ä‘Ã n Mỹ Latinh. Thà nh công ấy hoà n toà n không bất ngỠđối vá»›i Gacxia Mackêt vì khi rá»i ghế nhà trÆ°á»ng ông mang hai niá»m tin lá»›n: chủ nghÄ©a xã há»™i và những cuốn tiểu thuyết hay, vì trách nhiệm của ngÆ°á»i cầm bút là phải viết cho tháºt hay. Trăm năm cô Ä‘Æ¡n là má»™t trong những cuốn tiểu thuyết ông mÆ¡ Æ°á»›c và đã phấn đấu để có được.
Khi Ä‘á»c xong Trăm năm cô Ä‘Æ¡n chúng ta thấy ở cuốn sách nà y có hai văn bản. Văn bản má»™t là cái văn bản chúng ta Ä‘á»c hết dòng nà y sang dòng khác chạy suốt từ đầu đến cuối sách. Văn bản hai là văn bản được Menkyađêt viết trên những tấm da thuá»™c. Văn bản hai là m ná»n cho văn bản má»™t. TÆ°Æ¡ng ứng vá»›i hai văn bản trên có hai ngÆ°á»i kể chuyện. Má»™t là ngÆ°á»i kể chuyện ở văn bản má»™t, chúng tôi gá»i là ngÆ°á»i kể chuyện thứ nhất, và ngÆ°á»i kia là Menkyađêt kể chuyện ở văn bản hai, chúng tôi gá»i là ngÆ°á»i kể chuyện thứ hai. Sau khi đã thuá»™c lòng câu chuyện vá» dòng há» BuênÄ‘ya do ngÆ°á»i kể chuyện thứ hai ghi trên những tấm da thuá»™c, ngÆ°á»i kể chuyện thứ nhất, vá»›i tÆ° cách nhà thông thái, ngÆ°á»i hiểu biết tất cả, theo sở thÃch của mình kể lại cho chúng ta nghe chÃnh những câu chuyện ấy.
Rồi trong khi kể cho chúng ta nghe, ngÆ°á»i kể chuyện thứ nhất đã váºn dụng kết cấu sá»± kiện để là m nổi báºt tÃnh cách má»™t nhân váºt hoặc bản chất má»™t sá»± kiện bằng cách há»™i tụ các sá»± kiện, các tình tiết theo thứ tá»± biên niên sá».
TÆ°Æ¡ng ứng vá»›i hai ngÆ°á»i kể chuyện, trong tiểu thuyết Trăm năm cô Ä‘Æ¡n có hai thá»i gian sau đây:
a) Thá»i gian của ngÆ°á»i kể chuyện thứ nhất tÆ°Æ¡ng ứng vá»›i văn bản má»™t, bắt đầu vá»›i việc giá»›i thiệu má»™t nhân váºt, rồi đến thế ká»·, sau đó lại tiếp nối cùng vá»›i việc kể tiếp vá» nhân váºt ấy.
Thá»i gian của ngÆ°á»i kể chuyện thứ nhất dÆ°á»ng nhÆ° lấp kÃn má»i khoảng không gian trong đó nhân váºt tồn tại và nó cho ta cảm quan vá» toà n bá»™ cuá»™c Ä‘á»i nhân váºt ấy. Và dụ: kể vá» cuá»™c Ä‘á»i đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya, cuốn sách mở đầu: "Rất nhiá»u năm sau nà y, trÆ°á»›c Ä‘á»™i hà nh hình, đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya đã nhá»› lại buổi chiá»u xa xÆ°a ấy, cái buổi chiá»u cha chà ng dẫn chà ng Ä‘i xem nÆ°á»›c đá". Trong sách cái thá»i Ä‘iểm Aurêlianô BuênÄ‘ya sắp bị hà nh quyết nằm ở chÆ°Æ¡ng thá» bảy. Sá»± kiện cha chà ng dẫn chà ng Ä‘i xem nÆ°á»›c đá lại được kể ngay từ chÆ°Æ¡ng thứ nhất. NhÆ° váºy là trong suốt bảy chÆ°Æ¡ng đầu cuốn sách, tác giả nói vá» cuá»™c Ä‘á»i niên thiếu, trưởng thà nh cho đến khi Ä‘i tráºn của đại tá Aurêlianô. Tiếp đó thá»i gian của ngÆ°á»i kể chuyện thứ nhất má»›i váºn Ä‘á»™ng tiếp để kể cho chúng ta biết vá» những hà nh Ä‘á»™ng, những thất bại chua cay sau nà y của đại tá Aurêlianô. Cuá»™c Ä‘á»i các nhân váºt khác nhÆ° Aurêlianô Sêgunđô và Aurêlianô Babilônia cÅ©ng được trình bà y tÆ°Æ¡ng tá»±. NhÆ° váºy, thá»i gian của ngÆ°á»i kể chuyện thứ nhất là thá»i gian tâm lý gắn vá»›i quá trình nhá»› lại, quá trình hồi tưởng.
b) Thá»i gian của ngÆ°á»i kể chuyện thứ hai gắn vá»›i văn bản hai. Thá»i gian nà y là thá»i gian dòng há» BuênÄ‘ya ra Ä‘á»i, thịnh đạt và tuyệt diệt. NhÆ°ng vì dòng há» nà y là má»™t dòng hỠđã được khẳng định, không phát triển tá»›i má»™t tÆ°Æ¡ng lai nà o nên thá»i gian của ngÆ°á»i kể chuyện thứ hai chuyển Ä‘á»™ng vòng tròn.
Thá»i gian của ngÆ°á»i kể chuyện thứ hai là thá»i gian cốt truyện mang tÃnh biên niên sá», nó là thá»i gian thá»±c tại, tồn tại Ä‘á»™c láºp vá»›i ý thức của ngÆ°á»i kể chuyện thứ nhất.
Trong Trăm năm cô Ä‘Æ¡n chúng ta thấy hai loại thá»i gian nà y Ä‘an bện lấy nhau, hoà quyện và o nhau, trong đó thá»i gian của ngÆ°á»i kể chuyện thứ hai, thá»i gian thá»±c tại, giữ vai trò then chốt, tạo thà nh thá»i gian nghệ thuáºt của tác phẩm, phản ánh được đặc trÆ°ng trì Ä‘á»™ng, cháºm phát triển cua Mỹ Latinh: "Xét vá» mặt hình thức mà nói thá»i gian của sá»± cháºm phát triển thÆ°á»ng váºn Ä‘á»™ng theo chu kỳ khép kÃn và vá» mặt kỹ thuáºt mà nói nó thÆ°á»ng bị chia vụn thà nh các khoảnh khắc. Nó có tÃnh chất váºn Ä‘á»™ng theo chu kỳ khép kÃn, là vì cái quá trình lịch sá» không bao giỠđược kết thúc. Khởi nghÄ©a không bao giá» có tác Ä‘á»™ng đẩy sá»± nghiệp đấu tranh già nh Ä‘á»™c láºp dân tá»™c Ä‘i tá»›i ná»n Ä‘á»™c láºp tháºt sá»± Ãất nÆ°á»›c không bao giá» Ä‘i tá»›i Ä‘á»™c láºp thá»±c sá»±. Cá nhân không bao giá» Ä‘i tá»›i sá»± tá»± ý thức hoà n toà n. Tất cả Ä‘á»u thay đổi Ä‘á»u chuyển hoá nhÆ°ng tất cả Ä‘á»u giẫm chân tại chá»—"(1).
Thá»i gian Ä‘a chiá»u, thá»i gian nghệ thuáºt của Trăm năm cô Ä‘Æ¡n là má»™t thà nh tá»±u của Gacxia Macket. NhÆ°ng thá»i gian nghệ thuáºt của tác phẩm chỉ đạt hiệu quả nghệ thuáºt cao khi Gacxia Macket tạo ra được má»™t Macônđô, sản phẩm tuyệt vá»i của hÆ° cấu nghệ thuáºt. Chúng ta có thể dá»… dà ng nháºn ra Atacarata là nguyên mẫu của Macônđô vì trong tác phẩm, nhất là phần cuối, chúng ta có thể nháºn ra những ngÆ°á»i tháºt việc tháºt của Atacarata, quê hÆ°Æ¡ng của tác giả. Và dụ theo Hecman Vacgat, nhà phê bình văn há»c Côlômbia, bạn thân của Gacxia Macket, thì cụ già bán sách cổ ngÆ°á»i Catalunha chÃnh là cụ Ramôn Viniêt. Bốn ngÆ°á»i bạn trẻ chÆ¡i thân vá»›i nhau chÃnh là tác giả (vai Gabrien) và các bạn của ông nhÆ° Anva chÃnh là nhà văn Anvarô Xêpêda: XamuÄ‘iô, Vacgat chÃnh là nhà phê bình văn há»c Hecman Vacgat và Anphôrô chÃnh là hoạ sÄ© Anphônxô Phuênmađô. Dù có thế Ä‘i nữa Macônđô vẫn không phải là Atacarata mà ngược lại Macônđô là bất kì má»™t thà nh phố nà o của Côlômbia nói riêng, của Mỹ Latinh nói chung. Macônđô là má»™t địa danh hÆ° cấu đủ sức dung nạp má»i chuyện, từ chuyện có thá»±c đến chuyện tưởng tượng - dù tưởng tượng theo nguyên tắc hÆ° cấu nghệ thuáºt hay tưởng tượng theo nguyên tắc huyá»n thoại. Nhá» váºy, thá»±c tại Ä‘á»i sống ùa và o tác phẩm má»™t cách phong phú, Ä‘a dạng, không chỉ cái có thá»±c mà còn có cả cái không có thá»±c theo những cấp Ä‘á»™ sau đây:
1. Cái có thá»±c vốn là những sá»± kiện lịch sá» từng xảy ra ở Côlômbia và Mỹ Latinh được tác giả tái hiện chÃnh xác tá»›i từng chi tiết. Ãó là cuá»™c ná»™i chiến triá»n miên và khốc liệt giữa phái Bảo hoà ng và phái Tá»± do. SÄ© quan hai phái ban ngà y đánh nhau kịch liệt, ban đêm là m bạn cá» bạc. Trong Trăm năm cô Ä‘Æ¡n, Ä‘iá»u đó được phản ảnh trong quan hệ bạn bè giữa đại tá Aurêlianô và tÆ°á»›ng Raken MôncaÄ‘a.
2. Cái có thá»±c vốn là cái lạc háºu, cổ hủ của Mỹ Latinh được tác giả tái hiện trong tác phẩm theo phÆ°Æ¡ng pháp phúng dụ. ChÃnh nhá» thế, giá»ng Ä‘iệu hà i hÆ°á»›c đã nổi Ä‘áºm trong Trăm năm cô Ä‘Æ¡n. Và dụ: đá nam châm, kÃnh lúp, thÆ°á»›c Ä‘o góc, la bà n, nÆ°á»›c đá (ở phần đầu), máy hát, máy nổ, phim ảnh, xe lá»a (ở phần cuối). Ãó là những công cụ từng được sáng chế và sá» dụng phổ biến trên thế giá»›i nhÆ°ng vẫn là những thứ tân kì đối vá»›i dân chúng Macônđô.
3. Cái có thá»±c mang tÃnh chất kì diệu được tác giả Ä‘Æ°a và o tác phẩm. Ãó là khả năng ngoại cảm tuyệt vá»i của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya. Ãó là sá»± đồng cảm tuyệt đối giữa hai chú bé sinh đôi khi ngÆ°á»i nà y uống nÆ°á»›c chanh thì ngÆ°á»i kia, mặc dù không uống, vẫn cứ nói đúng trăm phần trăm là nÆ°á»›c chanh không pha Ä‘Æ°á»ng..
4. Cái có thá»±c được nhà văn tưởng tượng theo nguyên tắc huyá»n thoại hoá đẩy nó tá»›i mức phi thÆ°á»ng hoặc quái dị. Ãó là trÆ°á»ng hợp Rêmêđiôt - NgÆ°á»i đẹp là má»™t cô hầu ngÆ°á»i AnhÄ‘iêng. Cô ta vốn không đẹp. Cô ta vô cá»› bá» nhà chủ và chủ nhà không hay biết cô ta bá» Ä‘i lúc nà o và đi đâu. Trong Trăm năm cô Ä‘Æ¡n, cái cô ngÆ°á»i ở ấy đã trở thà nh ngÆ°á»i trong gia đình, ngÆ°á»i đẹp và cô ta đã bay lên trá»i vì cô ta là hiện thá»±c là cái đẹp không thuá»™c cõi thế tục nà y. Ngược lại vá»›i trÆ°á»ng hợp cô gái là vụ thảm sát hÆ¡n ba ngà n ngÆ°á»i là chuyện có thá»±c từng xảy ra ở Côlômbia và o cuối những năm hai mÆ°Æ¡i thế kỉ nà y, nhÆ°ng đã được Gacxia Mackêt huyá»n thoại hoá theo hÆ°á»›ng quái dị để bá»™c lá»™ bản chất xấu xa, đê tiện, tà n nhẫn của tÆ° bản Mỹ.
5. Cái không có thá»±c do nhà văn căn cứ và o cảm quan cá»a mình trÆ°á»›c thá»±c tại xã há»™i mà tưởng tượng ra rồi Ä‘Æ°a và o tác phẩm theo nguyên tắc huyá»n thoại hoá. MÆ°a hoa trong đám tang của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya là cảm quan xót thÆ°Æ¡ng của tác giả trÆ°á»›c má»™t con ngÆ°á»i đầy nghị lá»±c, đầy thông minh, luôn Ä‘am mê hiểu biết. Tráºn mÆ°a lụt là cảm quan của tác giả trÆ°á»›c thá»±c tại trì Ä‘á»™ng đã đến ngà y táºn thế của xã há»™i Mỹ Latinh. Cái Ä‘uôi con lợn của thằng bé cuối cùng trong dòng há» BuênÄ‘ya là cảm quan của tác giả vá» loại ngÆ°á»i chÆ°a thà nh ngÆ°á»i hoặc đã bị hạ cấp dÆ°á»›i mức ngÆ°á»i.
Tà i sản của phongvan
Last edited by quykiemtu; 06-01-2009 at 09:45 AM .
22-08-2008, 10:05 AM
Bất Diệt Ma Tôn
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
Nhân váºt và thông Ä‘iệp
Thà nh công của Gacxia Macket trong việc tạo ra má»™t không gian và thá»i gian nghệ thuáºt nhÆ° trên đã mở ra má»™t khả năng to lá»›n trong việc xây dá»±ng các nhân váºt có cá tÃnh. Chúng ta dá»… dà ng nháºn ra những nhân váºt trong Trăm năm cô Ä‘Æ¡n là những nhân váºt siêu mẫu, tức là những con ngÆ°á»i phi thÆ°á»ng, dị hợm và quái dị. Nhá» tÃnh chất siêu mẫu nầy, các nhân váºt trong Trăm năm cô Ä‘Æ¡n đã gây hà o hứng cho Ä‘á»™c giả để rồi mãi mãi Ä‘á»ng lại trong tâm trà bạn Ä‘á»c. Quả váºy, trong Trăm năm cô Ä‘Æ¡n có khoảng sáu mÆ°Æ¡i nhân váºt, kẻ cả chÃnh lẫn phụ. Nhân váºt nà o cÅ©ng có cá tÃnh rất sông Ä‘á»™ng trÆ°á»›c mắt chúng ta. Thà nh công nà y có được là nhá» Gacxia Macket đã váºn dụng và nâng cao thủ pháp xây dá»±ng nhân váºt của truyện kể dân gian: chỉ chấm phá đôi nét còn nhÆ°á»ng chá»— cho trà tưởng tượng của ngÆ°á»i Ä‘á»c ngÆ°á»i nghe. Tuỳ từng nhân váºt cụ thể, ông thấy cần nhấn mạnh nét cá tÃnh nà o thì ông táºp trung miêu tả những biểu hiện của cá tÃnh ấy. Cần phải là m nổi báºt tÆ° chất thị dân của Piêtrô Crêspi thì ông miêu tả và chỉ miêu tả cái bà n tay có nÆ°á»›c da mai mái xanh của anh ta. Cần là m nổi báºt trái tim yêu rạo rá»±c của Pila Tecnêra, Gacxia Macket luôn nhấn mạnh đến cái mùi khen khét phả ra từ nách ả, đến cái tiếng cÆ°á»i khanh khách của ông nhÆ° tiếng gù cù cù rục của con bồ câu. Cần là m nổi báºt tÆ° chất rầu rÄ© của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya ông nhấn mạnh tiếng khóc từ trong bụng mẹ của đại tá. Cần là m nổi báºt tÆ° chất trác táng, Ä‘am mê rượu chè và há»™i hè của Aurêlianô Sêgunđô ông nhắc Ä‘i nhắc lại nhiá»u lần cái câu nói đầy khẩu khà của anh ta: "Hỡi những con bò cái hãy dạng háng ra kẻo cuá»™c Ä‘á»i ngắn ngủi lắm" v.v… và v.v…
NhÆ° váºy chúng ta thấy má»—i nhân váºt được khu biệt hoá vá»›i các nhân váºt khác bởi chỉ má»™t hoặc và i ba Ä‘iểm. Trong nhiá»u trÆ°á»ng hợp, những đặc Ä‘iểm nà y được phóng đại đến mức quái dị nhÆ° những chiếc mặt nạ. Và do đó nhân váºt trở thà nh siêu mẫu gây ấn tượng sâu sắc trong ngÆ°á»i Ä‘á»c. Chúng ta không thể quên được Babilônia, anh thợ cÆ¡ khà của Công ty chuối vá»›i Ä‘Ã n bÆ°á»›m và ng, không thể quên được Rêmêđiôt NgÆ°á»i đẹp vá»›i luồng khà độc có hiệu quả trong việc là m chết những kẻ Ä‘am mê cô do không biết cách chứng tá» tình yêu của mình không thể quên được Menkyađêt vá»›i chiếc mÅ© cánh quạ không thể quên được Pêtra Côtêt mà tình dục của cô ta có ảnh hưởng quyết định đến tÃnh mắn đẻ của gia súc không thể quên được Rêbêca, cô gái nặng hoà i nhỠăn đất, v.v… và v.v… Nhá» thủ pháp nà y Gacxia Macket giúp chúng ta phân biệt những nhân váºt cùng tên trong gia đình BuênÄ‘ya vốn có thói quen lấy tên cha mẹ đặt cho con(2). Chúng ta dá»… dà ng nhá»› và phân biệt Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, ngÆ°á»i sáng láºp ra là ng Macônđô vá»›i Hôsê AccaÄ‘iô kẻ Ä‘i dòng quanh thế giá»›i, vá»›i AccaÄ‘iô Hôsê tên bạo ngược, vá»›i Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô kẻ trầm tÆ° lánh Ä‘á»i và Hôsê AccaÄ‘iô kẻ Ä‘i tu không đắc đạo. Chúng ta nhá»› và phân biệt ngà i đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya, ngÆ°á»i phát Ä‘á»™ng ba mÆ°Æ¡i hai cuá»™c chiến, vá»›i Aurêlianô Sêgunđô kẻ trác táng, vá»›i Aurêlianô Babilônia ngÆ°á»i thông minh chịu há»c đã Ä‘á»c được văn bản tiếng Phạn do Menkyađêt viết trên những tấm da thuá»™c và vá»›i Aurêlianô kẻ bị kiến tha. DÄ© nhiên ngoà i những đặc Ä‘iểm bên ngoà i là m nổi báºt tÃnh cách nhân váºt, những Hôsê AccaÄ‘iô và những Aurêlianô còn được định vị bởi chức vụ nghá» nghiệp và thế hệ. NhÆ°ng nếu chúng không được đặc Ä‘iểm hoá bằng những cá tÃnh khác thÆ°á»ng và dị thÆ°á»ng, chúng ta sẽ dá»… dà ng nhầm lẫn bởi chúng giống nhau. Khi còn bé bao giá» há» cÅ©ng ngoan ngoãn, đôi khi nhút nhát, hay nghịch ngợm.
Ãiển hình cho sá»± giống nhau nà y là trÆ°á»ng hợp hai cáºu bé sinh đôi NhÆ°ng cà ng lá»›n há» cà ng khác nhau. Những Aurêlianô có trà thông minh tuyệt vá»i nhÆ°ng lại mắc chứng trầm tÆ°, ủ dá»™t và chán Ä‘á»i. Trong khi đó những Hôsê AccaÄ‘iô bao giá» cÅ©ng khoẻ mạnh, táo gan và sống chan hoà . Hai tuyên nhân váºt nà y có lúc hoán vị tÆ° chất cho nhau. Ãó là trÆ°á»ng hợp hai anh em sinh đôi: Hôsê AccaÄ‘iô và Aurêlianô Sêgunđô. Những đặc tÃnh giống nhau nà y là yếu tố di truyá»n của ông tổ Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya. Ở ông tổ nà y, chúng ta thấy vừa có sức mạnh cÆ¡ bắp vừa có sức mạnh trà tuệ vừa manh Ä‘á»™ng táo bạo, bốc đồng vừa có ý chà mạnh mẽ và kiên quyết. nhÆ°ng đức tÃnh ấy được di truyá»n lại cho đám cháu con theo hai nhánh: những Hôsê AccaÄ‘iô và những Aurêlianô. Cái ông tổ nà y còn di truyá»n lại cho đám cháu con cả ná»—i cô Ä‘Æ¡n hoà i nhá»› do lÆ°Æ¡ng tri bị dằn vặt trÆ°á»›c cái chết của Anxiô AgliÄ‘a.
Tuy là những ngÆ°á»i khoẻ mạnh, thông minh, có ý chà và nghị lá»±c phi thÆ°á»ng, nhÆ°ng những Hôsê và những Aurêlianô bao giá» cÅ©ng thất bại, cÅ©ng phải sống trong cảnh cô Ä‘Æ¡n.
ChÃnh sá»± giống nhau nà y đã gây cho Ucsula Igoaran luôn luôn có cảm giác thá»i gian quay tròn vì bà lão cứ nháºn thấy các thế hệ sau giống hệt thế hệ trÆ°á»›c. Khi vá» già , bà lão luôn luôn nhầm lẫn Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô và Aurêlianô Babilô mà vá»›i ngà i đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya, con trai bà . Pila Tecnêra cÅ©ng nêu ra những nét tÆ°Æ¡ng đồng giữa các thế hệ trong dòng há» BuênÄ‘ya. Hiển nhiên, chúng ta thấy rằng cái sá»± lặp lại ấy có được là do thá»i gian của ngÆ°á»i kẻ chuyện thứ hai chuyển Ä‘á»™ng theo má»™t Ä‘Æ°á»ng tròn khép kÃn. Cái vòng tròn lá»›n nhất là cái vòng tròn dòng há» BuênÄ‘ya chạy trốn tá»™i loạn luân - Ä‘i láºp là ng má»›i - phạm tá»™i loạn luân và bị tuyệt diệt. Trong cái dòng tròn lá»›n nà y có các vòng tròn nhá», những mảnh vụn của thá»i gian, trong đó bảy thế hệ dòng há» BuênÄ‘ya tồn tại. Má»—i vòng tròn là má»™t cuá»™c Ä‘á»i nhân váºt.
Tiêu biểu cho những vòng tròn ấy là vòng tròn - cuá»™c Ä‘á»i của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya khi còn trẻ sản xuất những con cá và ng Ä‘i chiến tráºn vá» già lại sản xuất những con cá và ng, là vòng tròn - cuá»™c Ä‘á»i của hai anh em sinh đôi Aurêlianô Sêgunđô và Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô: lúc thiếu thá»i giống nhau nhÆ° hình vá»›i bóng lá»›n lên, má»™t ngÆ°á»i béo phì, sôi nổi dấn thân và o cuá»™c Ä‘á»i thế tục, ngÆ°á»i kia gầy cao, trầm tÆ° và lánh Ä‘á»i - đến khi chết lại giống nhau nhÆ° đúc. Những vòng tròn nhá» nà y, những mảnh vụn thá»i gian nà y, đánh dấu những cố gắng của các thế hệ trong dòng há» BuênÄ‘ya muốn thoát khá»i cái cô Ä‘Æ¡n. NhÆ°ng những cố gắng ấy thảy Ä‘á»u vô Ãch, thảy Ä‘á»u thất bại. Nguyên nhân tá»± đâu?
TrÆ°á»›c hết chúng ta thấy trong Trăm năm cô Ä‘Æ¡n những nhân váºt trong dòng há» BuênÄ‘ya ngà y cà ng tách mình khá»i cá»™ng đồng xã há»™i và trong quá trình hiện hữu, há» ngà y má»™t trở thà nh những ngÆ°á»i sống trái tÃnh trái nết. Và cái thói sống trái tÃnh trái nết nà y đến lượt nó lại Ä‘Ã o sâu thêm cái hố ngăn cách há» vá»›i cá»™ng đồng xã há»™i. Bản thân hà nh Ä‘á»™ng bá» là ng cÅ© Ä‘i láºp là ng má»›i (Macônđô) của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya là bÆ°á»›c đầu tiên dòng há» nà y tá»± tách mình khá»i cá»™ng đồng xã há»™i, khá»i lịch sá» và truyá»n thông văn hoá. Rồi ở là ng Macônđô, vì thèm khát những tiến bá»™ khoa há»c ở bên ngoà i, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya say sÆ°a và bồng bá»™t lao và o những tìm kiếm khoa há»c. ông tá»± giam mình trong phòng thà nghiệm, và công việc tìm kiêm những phát kiến đã ngà y cà ng Ä‘Æ°a ông tá»›i bá» vá»±c của sá»± thất bại. Ông trở thà nh má»™t kẻ Ä‘iên dại và bị trói và o gốc cây dẻ. Äến ngÆ°á»i chắt Hôsê AccaÄ‘iô Sêgunđô, cái chân lý duy nhất mà anh ta muốn chứng minh cho má»i ngÆ°á»i biết: vụ thảm sát rùng rợn những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng ở sân ga thà nh phố là có tháºt, đã không thể nà o đến vá»›i quần chúng. Nguyên nhân của thất bại trên là do anh ta quá hoảng sợ nên chạy trốn và o phòng Menkyađêt, tá»± giam mình trong đó, không chịu tiếp xúc, không chịu đối thoại vá»›i bất kì ai ngoại trừ ngÆ°á»i anh em sinh đôi và thằng cháu há».
Tá»± tách mình khá»i cá»™ng đồng xã há»™i, sống cuá»™c sống dị thÆ°á»ng còn là nguy cÆ¡ dẫn cá nhân đến cuá»™c sống Ä‘á»™c Ä‘oán chuyên quyá»n. Khi cá nhân đã có quyá»n hà nh trong tay sẽ trở thà nh tên Ä‘á»™c tà i, tên bạo chúa khát máu hÆ¡n cả bạo chúa thá»i Trung cổ. Từ khi nhỠđến khi Ä‘i tráºn, bị bắt là m tù binh, bị án tá» hình, Aurêlianô BuênÄ‘ya là má»™t nhân váºt đáng yêu, tháºm chà rất đáng yêu. Ấy là lúc anh ta còn gắn vá»›i Ä‘á»i thÆ°á»ng, còn biết xuất phát từ thá»±c tiá»…n mà hà nh Ä‘á»™ng và suy nghÄ©. Anh ta là má»™t chà ng thanh niên vừa thông minh, vừa dÅ©ng cảm.
NhÆ°ng khi trở thà nh má»™t tổng tÆ° lệnh các lá»±c lượng vÅ© trang vùng duyên hải, anh ta đã tá»± tách cá nhân mình khá»i đồng Ä‘á»™i khá»i cá»™ng đồng xã há»™i tháºm chà còn đối láºp vá»›i đồng Ä‘á»™i, vá»›i xã há»™i bằng chÃnh Ä‘á»™i quân cấm vệ đông đúc, và cái vòng phấn trắng mà anh ta ngồi ở chÃnh giữa để ban phát các mệnh lệnh và lá» luáºt, để chÆ¡i trò chÆ¡i chiến tranh. Anh ta chiến đấu không vì má»™t lý tưởng nà o, ngay cả đảng Tá»± do của mình. Anh ta chiến đấu cho bản thân mình, cho niá»m kiêu hãnh của cá nhân mình. Vá»›i phÆ°Æ¡ng châm xá» thế. "NgÆ°á»i bạn tốt nhất là ngÆ°á»i bạn vừa chết", anh ta sẵn sà ng cho tay chân hoặc nhân danh cách mạng giết những ngÆ°á»i bạn tốt của mình má»™t khi ngÆ°á»i bạn ấy Ä‘e dá»a vị trà của anh ta và dụ việc giết thủ lÄ©nh những ngÆ°á»i da Ä‘á» Têôphilô Vacgat. Bất kể tình bạn keo sÆ¡n vá»›i đại tá Hêrinênđô Mackêt, anh ta sẵn sà ng kết tá»™i tá» hình ngÆ°á»i bạn mình. Anh ta không bạn. Anh ta cô Ä‘Æ¡n và cà ng cô Ä‘Æ¡n hÆ¡n nữa khi mà những ngÆ°á»i bạn cùng chiến hà o tÆ° tưởng những ngÆ°á»i thuá»™c đảng Tá»± do, quay lÆ°ng lại vá»›i anh ta, không chịu ra thông cáo bác bá» những luáºn Ä‘iệu của phái Bảo hoà ng vu anh ta là má»™t tên cÆ°á»›p: Rồi cÅ©ng vì niá»m kiêu hãnh của cá nhân mình, vì danh tiếng của con ngÆ°á»i mình anh ta kà hiệp định đình chiến NeclanÄ‘ia mà thá»±c chất của nó là sá»± đầu hà ng, là cú mua bán cuối cùng nhằm Ä‘em lại vinh quang cho bản thân anh ta và chÃnh cái vinh quang nà y, tức là cái huân chÆ°Æ¡ng công huân mà Tổng thống nÆ°á»›c Cá»™ng hoà tặng, anh ta cÅ©ng phải đổi bằng biết bao sinh mạng của những chiến sÄ© tá»± do, những con ngÆ°á»i cách mạng không tuân theo mệnh lệnh của anh ta, vẫn tiếp tục chiến đấu. ChÃnh cái ná»—i nhục của má»™t kẻ đầu hà ng quay lại Ä‘i bắn giết những ngÆ°á»i cùng chà hÆ°á»›ng vá»›i mình đã buá»™c anh ta phải từ chối tấm huân chÆ°Æ¡ng công huân. Anh ta trở vá» Ä‘oà n tụ vá»›i gia đình, sống trong tình thÆ°Æ¡ng bao la của Ucsula Igoaran. Anh ta lại sản xuất những con cá và ng không nhằm mục Ä‘Ãch kiếm lá»i mà nhằm mục Ä‘Ãch được yên thân, Ä‘á»i sống không cần phải báºn tâm, phải suy nghÄ©.
NghÄ©a là bằng cách sống nà y anh ta vẫn sống cho bản thân anh ta. Anh ta không yêu ai ngoà i bản thân mình. Ãó chÃnh là bi kịch của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya…
NgÆ°á»i duy nhất hiểu được tÆ° chất cá nhân Ãch ká»· của đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya là cụ Ucsula Igoaran, ngÆ°á»i mẹ của đại tá.
Vá»›i trà minh mẫn của cụ già sống ngoà i trăm tuổi, Ucsula Igoaran đã nháºn ra cái tiếng khóc của đại tá ngay từ lúc còn trong bụng mẹ không phải là dấu hiệu của ngÆ°á»i có tà i nói giá»ng bụng hay có tà i tiên tri mà chỉ Ä‘Æ¡n thuần là dấu hiệu không thể nhầm lẫn được của sá»± bất lá»±c trÆ°á»›c tình yêu. Nó là dấu hiệu của cái cô Ä‘Æ¡n.
CÅ©ng nhá» sống lâu, nhá» trà minh mẫn, cụ Ä‘iểm duyệt lại những cháu con của mình và cụ thấy ra tất cả bá»n há», ngÆ°á»i nhiá»u ngÆ°á»i Ãt Ä‘á»u sống Ãch ká»·, Ä‘á»u sống trái thói trái nết, Ä‘á»u không thể hoà đồng vá»›i gia đình, vá»›i là ng xóm, vá»›i xã há»™i. Cụ cÅ©ng nháºn ra cái lối sống Ãch ká»·, cái lối sống trái thói trái nết ấy cÅ©ng đáng kinh tởm nhÆ° cái Ä‘uôi con lợn từng ám ảnh suốt cả cuá»™c Ä‘á»i cụ. Và cái Ä‘uôi lợn của ngÆ°á»i cuối cùng dòng há» BuênÄ‘ya là sá»± váºt chất hoá, là sá»± bản thể hoá của tác giả vá» thói sống Ãch ká»· của loại ngÆ°á»i đã đánh mất bản chất ngÆ°á»i - tổng hoà các mối quan hệ xã há»™i, của loại ngÆ°á»i thú váºt. Bà cụ nháºn thấy những ngÆ°á»i trong dòng há» không thiếu sức mạnh cÆ¡ bắp và trà tuệ, không thiếu lòng dÅ©ng cảm và ý chà kiên cÆ°á»ng. Cái thiếu duy nhất của những Hôsê AccaÄ‘iô và Aurêlianô là tình yêu, là trái tim yêu thÆ°Æ¡ng sôi nổi và mãnh liệt của Rêbêca, ngÆ°á»i không há» bú dòng sữa của cụ. Tình yêu là cái cần cho dòng há» mình. Bởi chỉ có tình yêu thá»±c sá»± và chân thà nh má»›i là động lá»±c chÃnh khiến cá nhân hoà đồng vá»›i gia đình, vá»›i là ng xóm và cá»™ng đồng xã há»™i. Tình yêu má»›i là cái cần thiết để thoát ra khá»i hoà n cảnh cô Ä‘Æ¡n. Chúng ta nháºn ra tÆ° tưởng triết mỹ nà y và o những lúc các nhân váºt sắp Ä‘i sang cõi khác đã suy nghÄ© vá» cuá»™c Ä‘á»i của mình. Chỉ khi đứng trÆ°á»›c há»ng súng Ä‘á»™i hà nh hình, AccaÄ‘iô Hôsê má»›i thấy yêu tháºt sá»± Rêbêca, Rêmêđiôt (vợ đại tá Aurêlianô). Chỉ đến khi chết, Amaranta, cô gái già , má»›i tháºt sá»± cởi mở lòng mình, tháºt sá»± sống cho ngÆ°á»i khác bằng chÃnh cái việc chuyển thÆ° và lá»i nhắn của ngÆ°á»i sống cho các vong hồn dÆ°á»›i âm ty. Chúng ta thấy rõ tÆ° tưởng triết mỹ ấy ở linh Ä‘á»™ng yêu cuồng say của Amaranta Ucsula và Aurêlianô Babilônia và nguyện vá»ng sinh ra má»™t Aurêlianô chiến thắng cả ba mÆ°Æ¡i hai cuá»™c chiến, nghÄ©a là há» mong muốn bằng tình yêu sẽ cải tạo nòi giống mình. NhÆ°ng cái tình yêu ấy diá»…n ra trong thế giá»›i cô Ä‘Æ¡n đến cùng cá»±c đã chỉ đẩy thêm dòng há» BuênÄ‘ya mau đến ngà y tuyệt diệt mà thôi. Chúng ta thấy tu tưởng triết mỹ ấy còn được bá»™c lá»™ ở nhân váºt Rêmêđiôt - NgÆ°á»i đẹp. Biết bao chà ng trai si mê Rêmêđiôt - NgÆ°á»i đẹp và đã chết oan vì nà ng. Kẻ chết gục ngoà i chấn song cá»a sổ. Kẻ lao đầu từ mái nhà xuống chết tÆ°Æ¡i. Kẻ bị ngá»±a đá giáºp ngá»±c mà chết. có kẻ vì quá si mê nà ng mà hoá rồ. Có phải vì Rêmêđiôt đẹp mang theo mình mùi của tá» thần nhÆ° ngÆ°á»i ta vẫn đồn đại không không hẳn là nhÆ° váºy. Bởi vì cái mà trái tim những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông cảm thấy má»—i báºn nà ng Ä‘i qua chÃnh là tình yêu chân thà nh và da diết do nà ng khêu gợi và đánh thức trong trái tim há». NhÆ°ng những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông nà y không biết chá»n chiếc chìa khoá tốt nhất để mở khoá tâm hồn nà ng. Há» chỉ biết tá» tình hoặc vụng dại ngây ngô nhÆ° cái cách của viên sÄ© quan, hoặc thô bạo nhÆ° cái cách của anh chà ng xem trá»™m nà ng tắm, hoặc đểu cáng nhÆ° cái cách của kẻ bị ngá»±a đá giáºp ngá»±c, hoặc quá Æ° kiểu cách nhÆ° cái cách của chà ng công tá» từ xa tá»›i. Qua những cách tá» tình nà y chúng ta thấy dù Ãt dù nhiá»u những trang nam nhi kia Ä‘á»u coi sắc đẹp của Rêmêđiôt - ngÆ°á»Ã¬ đẹp là má»™t thứ cần phải hưởng thụ ngay trên thế gian nà y. NhÆ°ng vì NgÆ°á»i đẹp không thuá»™c cõi tục nà y. Vì thế nà ng tá» ra ngây thÆ¡, hÆ¡n thế nữa, ngây ngô, nà ng dá»ng dÆ°ng vá»›i má»i thứ trên Ä‘á»i, nà ng tá» ra là ngÆ°á»i không biết yêu, là ngÆ°á»i thấy cuá»™c sống thế tục nà y không phù hợp vá»›i chÃnh mình. Vì váºy, có thể nói cái chìa khoá tốt nhất để mở cá»a tâm hồn nà ng là tình yêu. "Có lẽ chỉ cần má»™t thứ tình cảm nguyên thuá»· và giản dị nhÆ° tình yêu là đủ để không chỉ chinh phục nà ng mà còn tránh được má»i nguy hiểm.
Từ đó chúng ta thấy thông Ä‘iệp của Trăm năm cô Ä‘Æ¡n là lá»i kêu gá»i má»i ngÆ°á»i hãy sống đúng bản chất ngÆ°á»i - tổng hòa các mối quan hệ xã há»™i của mình, hãy vượt qua má»i định kiến, thà nh kiến cá nhân, hãy lấp bằng má»i hố ngăn cách cá nhân để cá nhân mình tá»± hòa đồng vá»›i gia đình, vá»›i cá»™ng đồng xã há»™i. Vì lẽ đó Gacxia Maket tùng tuyên bố cuốn sách mà ông để cả Ä‘á»i sáng tác là cuốn sách vá» cái cô Ä‘Æ¡n và thông qua cái cô Ä‘Æ¡n ông kêu gá»i má»i ngÆ°á»i Ä‘oà n kết, Ä‘oà n kết để đấu tranh, Ä‘oà n kết để chiến thắng tình trạng cháºm phát triển của Mỹ Latinh, Ä‘oà n kết để "sáng tạo ra má»™t thiên huyá»n thoại khác hẳn. Má»™t huyá»n thoại má»›i, hấp dẫn của cuá»™c sống, nÆ¡i không ai bị kẻ khác định Ä‘oạt số pháºn mình ngay cả cái cách thức chết, nÆ¡i tình yêu có lối thoát và hạnh phúc là cái có khả năng thá»±c sá»±, và nÆ¡i những dòng há» bị kết án Trăm năm cô Ä‘Æ¡n cuối cùng và mãi mãi sẽ có váºn may lần thứ hai để tái sinh trên mặt đất nà y".
NGUYỄN TRUNG ÃỨC
Chú thÃch:
(1) Phát biểu của G. Gacxia Mackêt trong buổi trao giải thưởng Nôben được tổ chức tại Phòng Khánh tiết Viện Hà n lâm Thụy Ãiển.
(2) Dẫn the Manuên Manđônađô Äênix: TÃnh chất hung bạo của sá»± cháºm phát triển và tÃnh chất cháºm phát triển của sá»± hung bạo, tạp chà Casa số ra tháng 9 năm 1976, trang 24.
Tà i sản của phongvan
Last edited by quykiemtu; 06-01-2009 at 09:46 AM .
22-08-2008, 10:11 AM
Bất Diệt Ma Tôn
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
ChÆ°Æ¡ng 1
Rất nhiá»u năm sau nà y, trÆ°á»›c Ä‘á»™i hà nh hình, đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya đã nhá»› lại buổi chiá»u xa xÆ°a ấy, cái buổi chiá»u cha chà ng dẫn chà ng Ä‘i xem nÆ°á»›c đá. Thá»i ấy Macônđô là má»™t là ng gồm và i chục nóc nhà tranh vách đất dá»±ng bên bá» con sông nÆ°á»›c trong nhÆ° pha lê, à o à o chảy qua những tảng đá nhẵn thÃn, trắng bong, to nhÆ° những quả trứng thá»i tiá»n sá». Thế giá»›i lúc ấy còn ở buổi hồng hoang, chÆ°a có tên gá»i các đồ váºt và để gá»i chúng cần phải dùng ngón tay chỉ Ä‘Ãch và o từng cái má»™t. Cứ và o tháng ba hà ng năm, má»™t gia đình digan rách rÆ°á»›i dá»±ng má»™t túp lá»u bạt ngay cạnh lâng, rồi vá»›i tiếng kèn trống om xòm quảng cáo những phát minh má»›i. Ãầu tiên, há» mang tá»›i đá nam châm. Má»™t ngÆ°á»i digan lá»±c lưỡng, hà m râu lởm chởm,. bà n tay lông lá, tá»± giá»›i thiệu mình tên là Menkyađêt, là m ngay má»™t thà nghiệm kinh rợn trÆ°á»›c công chúng vá» cái mà chÃnh ông ta gá»i là kỳ quan thứ tám của các thuáºt sÄ© luyện đá giả kim uyên bác xứ Maxêđoan. Từ nhà nà y sang nhà khác ông ta kéo hai thá»i kim loại đã nhiá»…m từ, và thế gian kinh ngạc khi nhìn thấy xanh, chảo, vạc, kìm, bếp lò rÆ¡i đổ ngổn ngang, đồ gá»— kêu cá»t kẹt bởi Ä‘inh, ốc vÃt Ä‘ang nhÆ° muốn tuá»™t ra khá»i chúng, và hÆ¡n nữa, những váºt bằng sắt bị mất từ lâu bá»—ng lại ló ra ở ngay nÆ¡i chủ nó từng mất công tìm kiếm.
Rồi sau đó, má»i ngÆ°á»i bị lôi cuốn đổ ra Ä‘Æ°á»ng, lÅ© lượt, ồn Ä© theo sau những trò ảo thuáºt đầy thÃch thú của Menkyađêt. "Má»—i má»™t váºt Ä‘á»u có cuá»™c sống", ngÆ°á»i digan quảng cáo vá»›i giá»ng lanh lảnh, "vấn Ä‘á» là ở chá»— biết đánh thức tâm hồn nó". Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, ngÆ°á»i có trà tưởng tượng thÆ°á»ng Ä‘i xa hÆ¡n cả bản thể của giá»›i tá»± nhiên và còn vượt quá rất xa những phép mà u và trò huyá»n ảo, nghÄ© rằng có thể sá» dụng phát minh vô bổ ấy và o việc moi và ng từ trong lòng đất. Menkyađêt, vốn là ngÆ°á»i cao thượng, nói trÆ°á»›c cho ông biết: "Ãồ nà y không dùng và o việc ấy được" NhÆ°ng Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya lúc ấy vẫn không tin đức tÃnh cao thượng của ngÆ°á»i dân digan, vì váºy đã đổi ngay má»™t con lừa và má»™t cặp dê Ä‘á»±c để lấy hai thanh nam châm. Ucsula Igoaran, vợ ông, từng nghÄ© tá»›i việc dùng những gia súc nà y và o việc mở rá»™ng ngôi nhà ở của há» vốn dÄ© tồi tà n, đã không thuyết phục được ông. "Ôi dà , rồi chúng ta sẽ có ối và ng để xây nhà , lo gì mình Æ¡i", ông cãi lại. Trong và i tháng liá»n, ông trần lÆ°ng là m việc để biến những dá»± Ä‘oán của mình thà nh hiện thá»±c. ông Ä‘Ã o bá»›i cặn kẽ khắp vùng, kể cả dÆ°á»›i lòng sông, rồi kéo rê hai thanh nam châm, khấn rõ to lá»i cầu nguyện của Menkyađêt. Váºt duy nhất mà ông Ä‘Ã o bá»›i được là má»™t bá»™ giáp trụ từ thế ká»· XV, bị lá»›p han rỉ phủ kÃn, bên trong nhÆ° má»™t quả bà khổng lồ chứa đầy đá Khi Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya và bốn ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông trong Ä‘á»™i khai quáºt của mình tháo rá»i được bá»™ giáp trụ nà y, há» thấy má»™t bá»™ xÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i đã hoá vôi, cổ còn lủng lẳng Ä‘eo má»™t há»™p thánh tÃch bằng đồng Ä‘á»±ng má»› tóc phụ nữ.
Những ngÆ°á»i digan trở lại là ng và o tháng ba. Lần nà y há» mang theo má»™t kÃnh viá»…n vá»ng và má»™t kÃnh lúp có mặt gÆ°Æ¡ng to bằng mặt trống, há» trÆ°ng bà y chúng nhÆ° thể trÆ°ng bà y phát kiến má»›i nhất của những ngÆ°á»i Do thái ở AmtecÄ‘am. Há» cho má»™t cô digan ngồi ở đầu là ng và đặt cái kÃnh viá»…n vá»ng ở ngay cá»a và o của túp lá»u bạt. Sau khi trả năm đồng rêan, dân chúng ghé mắt và o kÃnh viá»…n vá»ng và há» nhìn thấy cô digan ở ngay trong tầm tay mình. "Khoa há»c đã rút ngắn khoảng cách", Menkyađêt quảng cáo: "Chẳng bao lâu, không cần phải ra khá»i nhà mình, con ngÆ°á»i đã có thể biết được bất kỳ Ä‘iá»u gì xảy ra trên trái đất". Má»™t buổi trÆ°a nóng bá»ng, bá»n há» là m má»™t thá» nghiệm khủng khiếp bằng chiếc kÃnh lúp khổng lồ: chồng má»™t đống cá» khô ở giữa Ä‘Æ°á»ng rồi lấy kỉnh lúp chiếu tia mặt trá»i và o, thế là cả đống cá» bùng cháy. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, ngÆ°á»i vẫn chÆ°a nguôi buồn vá» sá»± thất bại của việc dùng nam châm tìm và ng, lại nẩy ra ý định sá» dụng phát minh ấy nhÆ° má»™t thứ vÅ© khÃ. Má»™t lần nữa, Menkyađêt lại khuyên can ông. NhÆ°ng rồi chÃnh Menkyađêt phải nháºn lại hai thanh nam châm và nháºn thêm ba đồng tiá»n thá»i thuá»™c địa để đổi cho Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya chiếc kÃnh lúp. Ucsula khóc lóc thảm thiết. Số tiá»n ấy là má»™t phần của túi tiá»n và ng mà cha bà đã tÃch cóp trong suốt cuá»™c Ä‘á»i ăn đói mặc rách và bà đã chôn chúng dÆ°á»›i gẩm giÆ°á»ng chá» dịp cần thiết má»›i tiêu đến. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, ngay đến an ủi vợ cÅ©ng không có ý định, đã vá»™i dốc toà n lá»±c và o những việc thà nghiệm vá»›i Ä‘am mê của má»™t nhà khoa há»c và hÆ¡n thế nữa còn dấn thân và o những nguy hiểm chết ngÆ°á»i. Ãể là m rõ hiệu quả của kÃnh lúp đối vá»›i quân địch, chÃnh ông đã tá»± mình đứng ngay và o vùng ánh sáng là nÆ¡i kÃnh lúp đã há»™i tụ tia nhiệt mặt trá»i, và ông bị bá»ng, những vết bá»ng nà y trở thà nh ung nhá»t phải mất nhiá»u thá»i gian má»›i chữa là nh. Suýt nữa ông đốt nhà vì không thể chịu nổi những lá»i rỉa rói của bà vợ, ngÆ°á»i từng cảnh giác trÆ°á»›c ná»—i nguy hiểm của phát minh nà y. ông ở lỳ trong phòng mình nhiá»u giá» liá»n, tÃnh toán-vá» những khả năng chiến lược của thứ vÅ© khà má»›i sáng chế, cho đến khi ông viết được má»™t bản chỉ dẫn mạch lạc có tÃnh sÆ° phạm và đầy sức thuyết phục. ông gá»i nó cho nhà chức trách, có kèm nhiá»u bằng chứng của kinh nghiệm bản thân và và i bản vẽ thuyết trình. Ông giao nó cho má»™t sứ giả mang Ä‘i. NgÆ°á»i nà y Ä‘i xuyên rừng, bị lạc trong đầm lầy đáng sợ, vượt qua những con sông cuá»™n sóng, suýt nữa thì mất mạng vì thú dữ, vì thất vá»ng và dịch bệnh, trÆ°á»›c khi tìm thấy con Ä‘Æ°á»ng mà những con lừa của ngÆ°á»i Ä‘Æ°a thÆ° vẫn qua lại. Mặc dù Ä‘Æ°á»ng Ä‘i đến thủ đô thá»i ấy là rất khó khăn, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã dá»± định sẽ chế tạo rất nhanh thứ vÅ© khà nà y nếu nhÆ° chÃnh phủ ra lệnh thá» nó ngay trÆ°á»›c mặt các nhà quân sá»± và ông sẽ Ä‘Ãch thân hÆ°á»›ng dẫn cho há» vá» nghệ thuáºt phức tạp của chiến tranh sá» dụng năng lượng mặt trá»i. Trong nhiá»u năm liá»n ông chỠđợi thÆ° phúc đáp của chÃnh phủ. Cuối cùng, chán chÆ°á»ng vì chỠđợi, ông Ä‘Ã nh phải than phiá»n vá»›i Menkyađêt vá» sá»± thất bại của công việc vừa ở bÆ°á»›c khởi đầu. Váºy là ngÆ°á»i digan lại có dịp bà y tá» tÆ° chất cao thượng của mình: trả lại ông những đồng tiá»n đôblông để lấy lại chiếc kÃnh lúp ngoà i ra còn để lại má»™t số tấm bản đồ của ngÆ°á»i Bồ Ãà o Nha, và má»™t và i dụng cụ Ä‘i biển. Tá»± tay mình, Menkyađêt còn viết má»™t bản tổng kết chặt chẽ vá» những nghiên cứu của thà y tu Hecman, rồi đặt và o vị trà của nó để ông có thể sá» dụng kÃnh thiên văn, la bà n và thÆ°á»›c Ä‘o góc 60 Ä‘á»™. Trong những năm tháng mÆ°a dà i lê thê, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya ở lỳ trong cái phòng nhá» là m ở cuối nhà để không má»™t ai quấy rầy mình trong lúc là m thà nghiệm. Nhá» hoà n toà n bá» thói quen ăn, ngủ đúng giá», ông ở ngoà i sân suốt đêm để theo dõi Ä‘Æ°á»ng Ä‘i của các vì sao và suýt ná»a mắc bệnh Ä‘au đầu vì ý muốn xây dá»±ng má»™t phÆ°Æ¡ng pháp chÃnh xác để tìm phÆ°Æ¡ng Nam. Khi đã thà nh thạo sá» dụng và điá»u khiển các dụng cụ, ông có ý niệm vá» má»™t khoảng không gian mênh mông cho phép ông Ä‘i thuyá»n trên những biển xa lạ, đến những miá»n đất hoang vu không bóng ngÆ°á»i và kết bạn vá»›i những ngÆ°á»i hiển hách mà không cần phải ra khá»i bà n là m việc của mình. Ãấy là thá»i kỳ ông mắc táºt nói má»™t mình, Ä‘i dạo khắp nhà chẳng để ý tá»›i ai trong lúc Ucsula và bá»n nhóc nhổ cá» trong vÆ°á»n, chăm bón chuối và khoai sá» sắn và củ từ, bà ngô và cà *** dê. Không má»™t dấu hiệu báo trÆ°á»›c nà o, bá»—ng nhiên ông ngừng má»i hoạt Ä‘á»™ng sôi nổi để chìm đắm trong suy tưởng. Và i ngà y liá»n, ông cứ nhÆ° ngÆ°á»i bị bá» bùa mê, giá»ng thì thầm nhắc Ä‘i nhắc lại cho chÃnh mình nghe hà ng loạt những phá»ng Ä‘oán đầy kinh ngạc mà ông không cần tin và o sá»± hiểu biết của chÃnh mình. Cuối cùng, và o giỠăn trÆ°a, má»™t ngà y thứ ba tháng chạp, ông xổ tung tất cả ná»—i căng thẳng trong tâm tưởng mình. Bá»n trẻ cả Ä‘á»i sẽ nhá»› mãi vẻ trang trá»ng của cha chúng khi ông ngồi và o đầu bà n, ngÆ°á»i run rẩy lên cÆ¡n sốt, gầy rá»™c Ä‘i vì công việc quan sát kéo dà i và vì lòng chua xót bởi trà tưởng tượng. ông đã công bố cho chúng biết phát kiến của mình: "Trái đất tròn nhÆ° thể quả cam ấy?
Bà Ucsula không chịu được nữa. "Nếu ông có Ä‘iên thì má»™t mình ông Ä‘iên thôi", bà gà o, "nhÆ°ng xin ông chá»› có nhồi sá» bá»n trẻ những ý nghÄ© bông lông của mình nhét . Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya lặng thinh, không để cho mình sợ hãi trÆ°á»›c cÆ¡n thất vá»ng của bà vợ mà trong lúc bá»±c mình bà đã quẳng kÃnh thiên văn xuống sà n nhà là m nó vỡ toang. ông là m cái khác và tụ táºp những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông trong là ng ở ngay trong phòng nhá» rồi bằng thứ lý thuyết khó hiểu đối vá»›i bá»n ngÆ°á»i nà y ông đã chứng minh cho há» thấy khả năng trở lại Ä‘iểm xuất phát ban đầu nếu cứ nhằm hÆ°á»›ng đông cho tà u thuyá»n chạy. Cả là ng Ä‘á»u nhất loạt đồng ý vá»›i nhau rằng Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã mất trÃ.
Giữa lúc ấy, Menkyađêt trở lại để dà n xếp má»i việc. ông công khai biểu dÆ°Æ¡ng trà thông minh của con ngÆ°á»i bằng việc Ä‘Æ¡n thuần nghiên cứu thiên văn, đã xây dá»±ng được má»™t lý thuyết từng được công nháºn trong thá»±c tiá»…n mặc dù cho đến lúc ấy ở là ng Macônđô vẫn chÆ°a ai biết tá»›i, và để bà y tá» lòng ngưỡng má»™ của mình ông đã tặng lại Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya má»™t phòng thà nghiệm giả kim, má»™t ká»· váºt sẽ gây ảnh hưởng quyết định đối vá»›i tÆ°Æ¡ng lai của là ng nà y.
Và o thá»i ấy, Menkyađêt già đi nhanh đến mức ai cÅ©ng phải ngạc nhiên. Trong những chuyến đẩu tiên đến là ng nà y hầu nhÆ° ông cùng trạc tuổi vá»›i Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya. NhÆ°ng trong lúc ông nà y vẫn giữ được sức khoẻ vâm váp của mình, cái sức chỉ cầm hai tai con ngá»±a có thể quáºt ngã nó, thì ngÆ°á»i digan dÆ°á»ng nhÆ° đã bị suy nhược bởi những Ä‘au Ä‘á»›n khủng khiếp. Thá»±c ra đó là háºu quả của rất nhiá»u thứ bệnh lạ lùng do ông nhiá»…m phải trong những chuyến du lịch vòng quanh thế giá»›i.
Theo nhÆ° chÃnh lá»i ông kể vá»›i Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya trong lúc giúp ông nà y dá»±ng phòng thà nghiệm thì thần chết Ä‘uổi theo ông khắp miá»n, nó cứ đánh hÆ¡i ống quần ông mà theo riết nhÆ°ng vẫn không túm được ông. Cuá»™c Ä‘á»i ông là cả má»™t cuá»™c trốn chạy trÆ°á»›c không biết bao nhiêu thứ tai Æ°Æ¡ng và hoạn nạn đã giống xuống đầu cái giống ngÆ°á»i. ông qua khá»i bệnh phong ở Ba TÆ°, bệnh hoại huyết ở quần đảo Malaixia, bệnh hủi ở Alêchgiăng, bệnh phù thÅ©ng ở Nháºt Bản, bệnh dịch hạch ở đảo MaÄ‘agaxca, nạn Ä‘á»™ng đất ở Xixin và nạn đắm tà u xảy ra thÆ°á»ng ngà y ở eo biển Magadanêt(1). Cái con ngÆ°á»i kỳ vÄ© đó, ngÆ°á»i từng nói rằng mình nắm được các bà quyết. của NôstraÄ‘am(2), là má»™t ngÆ°á»i mang vẻ buồn rầu, bởi mặt trá»i buồn bao quanh ông, vá»›i con mắt à châu dÆ°á»ng nhÆ° đã biết được mặt trái của sá»± váºt. ông dùng má»™t chiếc mÅ© rá»™ng và nh mà u Ä‘en nom nhÆ° cánh quạ xoè và má»™t chiếc áo nỉ khoác ngoà i bị rêu xanh hà ng thế ká»· phủ lên. NhÆ°ng dù có sức hiểu biết quảng bác là thế và có môi trÆ°á»ng hoạt Ä‘á»™ng bà hiểm là thế, ông vẫn có má»™t tÆ° chất ngÆ°á»i, má»™t tÆ° chất thế tức, là cái là m cho ông gắn bó vá»›i những vấn Ä‘á» nhá» nhặt của cuá»™c sống thÆ°á»ng ngà y: ông than vãn vá» những mệt má»i của tuổi già , do phải chịu Ä‘á»±ng hoà n cảnh kinh tế túng thiếu, và từ lâu ông không mỉm cÆ°á»i vì bệnh hoại huyết đã nhổ hết răng. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya hiểu rõ rằng cái buổi trÆ°a ngá»™t ngạt Menkyađêt đã bá»™c bạch những chuyện riêng tÆ° của Ä‘á»i mình mãi mãi sẽ lÃ
ngá»n nguồn của má»™t tình bạn vÄ© đại. Bá»n trẻ đầy thán phục trÆ°á»›c những câu chuyện huyá»n thoại của ông. Aurêlianô, lúc ấy chÆ°a quá năm tuổi, sẽ phải nhá»› suốt Ä‘á»i hình ảnh Menkyađêt mà cáºu đã được nhìn thấy: ông ngồi để cho ánh sáng chói chang trắng bạc từ cá»a sổ chiếu và o mặt, trong lúc mồ hôi ròng ròng chảy trên hai thái dÆ°Æ¡ng và vá»›i giá»ng nói trầm vang của cây. đại phong cầm ông đã rá»i ánh sáng và o những miá»n tối tăm nhất của trì tưởng tượng. Hôsê AccaÄ‘iô, ông anh cáºu có lẽ sẽ di lại cho con cháu mình cái hình ảnh kỳ diệu ấy nhÆ° di lại má»™t ká»· váºt truyá»n Ä‘á»i. Trái lại, Ucsula lại giữ mãi ká»· niệm xấu vá» chuyến thăm viếng ấy, bởi vì bà bÆ°á»›c và o phòng đúng lúc Menkyađêt do đãng trà đã là m vỡ má»™t chai thuá»· ngân.
- Ãó là mùi của quá»· dữ phải không? - bà há»i.
- Hoà n toà n không phải, - Menkyađêt bà o chữa. - NgÆ°á»i ta xác minh rằng quá»· dữ có mìn diêm sinh còn thứ nà y chẳng qua chỉ có mùi thuá»· ngân thôi, bà ạ!
Lúc nà o cÅ©ng vá»›i tác phong sÆ° phạm, ông là m má»™t cuá»™c trÆ°ng bà y vá» những đặc tÃnh quái đản của chất ngân sa, nhÆ°ng Ucsula chẳng hỠđể ý mà trái lại mang bá»n trẻ Ä‘i cầu kinh. Cái mùi tá» thần ấy, gắn rất chặt vá»›i ká»· niệm vá» Menkyađêt, sẽ mãi mãi lÆ°u lại trong trà óc bà .
Phòng thà nghiệm thô sÆ¡ - chÆ°a kể tá»›i hà ng lô chiếc phá»…u, bình thà nghiệm, bình lá»c và những chiếc rây - bao gồm má»™t bình cÆ¡ bản vốn là những bình thuá»· tinh cổ dà i và hẹp mô phá»ng theo hình chiếc bình giả kim và má»™t nồi cất được ngÆ°á»i digan là m theo đúng mẫu miêu tả hiện đại của chiếc nồi cất có 3 cánh tay của bà Maria, ngÆ°á»i Do thái. Ngoà i những thứ nà y Menkyađêt còn để lại bảy thứ kim loại tượng trÆ°ng cho bảy hà nh tinh, những hình mẫu vá» Moisê và Xôximo; má»™t cục và ng giả và má»™t cuốn sổ trong đó có những lá»i chỉ dẫn và hình vẽ miêu tả các quá trình của thuáºt giả kim vÄ© đại, những thứ nà y cho phép ngÆ°á»i nà o biết giảng giải chúng sẽ có ý định hà nh nghá» chế tạo đá giả kim(3). Bị cách thức là m và ng giả tưởng nhÆ° quá giản Ä‘Æ¡n nà y quyến rÅ©, trong và i tuần liá»n, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya tán Ucsula cho mình Ä‘Ã o số tiá»n và ng để nhân số và ng nà y lên gấp bá»™i. TrÆ°á»›c tÃnh gà n của ông, Ucsula phải nhượng bá»™ chồng nhÆ° trÆ°á»›c đây vẫn nhượng bá»™. Thế là Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đổ ba mÆ°Æ¡i đồng đôblông và o chảo trá»™n lẫn chúng vá»›i bá»™t đồng, bá»™t diêm sinh và bá»™t chì. Rồi ông để chúng trong má»™t chảo sâu và đun cách thủy trên bếp lá»a, cho tá»›i khi chúng chảy ra biến thà nh má»™t thứ nÆ°á»›c xirô đặc quánh, nồng nặc mùi khét, giống kẹo cháy hÆ¡n là thứ và ng quý. Trong quá trình chÆ°ng cất vất vả đây thất vá»ng, thất hợp kim nà y cùng vá»›i bảy thứ kim loại tượng trÆ°ng cho bảy hà nh tinh được ngâm trong dung dịch thủy ngân đặc và muối sun phát, sau đó chúng lại được ngâm trong chảo mỡ lợn (vì không có dầu củ cải nên phải thay bằng mỡ lợn) để Ä‘un cách thuá»· trên bếp lá»a. Cuối cùng, số và ng quý giá của Ucsula sau quá trình Ä‘un nấu công phu đã hoá thà nh má»™t thứ giống nhÆ° thứ cháo đặc sệt, cháy thà nh than, bết chặt lấy đáy chảo không tà i nà o gá» ra được.
Khi những ngÆ°á»i digan trở lại là ng nà y, Ucsula đã cố ngăn dân là ng không Ä‘i xem há». NhÆ°ng tÃnh hiếu kỳ bao giá» cÅ©ng thắng ná»—i sợ sệt, bởi vì hôm ấy, những ngÆ°á»i digan chạy Ä‘i khắp là ng thổi kèn, khua trống inh á»i, trong lúc ngÆ°á»i quảng cáo loan báo tin sẽ trÆ°ng bà y thà nh tá»±u kỳ ảo nhất của những ngÆ°á»i Naxianxênô(4). Thế là cả là ng đổ xô nhau đến lá»u của ngÆ°á»i digan. Trả má»™t xu và o cá»a, bá»n há» nhìn thấy má»™t Menkyađêt trẻ trung, khoẻ mạnh, da dẻ căng bóng, vá»›i hà m răng má»›i trắng bong. Những ai nhá»› hà m răng móm mém vì bệnh hoại huyết, đôi mà tóp và đôi môi thâm xịt của ông sẽ phải rùng mình kinh ngạc trÆ°á»›c thà nghiệm đầy sức thuyết phục vá» những khả năng siêu việt của ngÆ°á»i digan. Dân chúng chuyển từ trạng thái kinh ngạc đến trạng thái sợ hãi khi nhìn thấy Menkyađêt moi hà m răng ra, má»›i nguyên, được cắm trên hai lợi, rồi chìa cho má»i ngÆ°á»i xem trong má»™t lát - trong giây lát thoáng qua ấy, Menkyađêt lại trở thà nh chÃnh cái con ngÆ°á»i già lụ khụ của những năm trÆ°á»›c đây - sau đó ông cắm chúng và o lợi rồi mỉm cÆ°á»i vá»›i tất cả sức trẻ trung vừa được khôi phục lại. Ngay đến cả Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya cÅ©ng phải thừa nháºn rằng hiểu biết của Menkyađêt đã đạt tá»›i những đỉnh cao quá sức tưởng tượng, nhÆ°ng rồi ông cảm thấy má»™t niá»m vui là nh mạnh hÆ¡n khi ngÆ°á»i digan giải thÃch riêng cho ông vá» cách thức trồng răng giả. Äiá»u đó khiến ông thấy vừa Ä‘Æ¡n giản vừa kỳ diệu, khiến cho ông, chỉ từ đêm đến sáng, mất ngay hứng thú trong việc nghiên cứu thuáºt giả kim; ông trở nên lầm lỳ khó tÃnh và lại ăn uống thất thÆ°á»ng, lại suốt ngà y chỉ Ä‘i lại trong nhà . "Ngoà i Ä‘Æ°á»ng xảy ra biết bao Ä‘iá»u kỳ lạ không thể tưởng được", ông nói vá»›i Ucsula.
"Ở bên kia sông, vâng, chÃnh ở đó, có đủ loại máy móc kỳ diệu, trong khi đó chúng ta vẫn sống nhÆ° những con lừa". Hết thảy những ai quen biết ông từ thuở má»›i láºp là ng Macônđô, Ä‘á»u ngạc nhiên thấy dÆ°á»›i ảnh hưởng của Menkyađêt ông đã thay đổi biết nhÆ°á»ng nà o.
Lúc đầu, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya là má»™t vị trưởng giả trẻ tuổi ngÆ°á»i vẫn thÆ°á»ng dạy dân việc trồng cấy, khuyên nhủ cách nuôi dạy trẻ nhá» và gia súc, cá»™ng tác vá»›i má»i ngÆ°á»i, ngay cả trong công việc dùng đến sức mạnh cÆ¡ bắp, để Ä‘Æ°a cuá»™c sống chung của là ng Ä‘i lên, ngà y má»™t nhấm khá và yên bình hÆ¡n. Bởi vì ngôi nhà của ông ngay từ thuở ban đầu đã là ngôi nhà đẹp nhất là ng còn những ngôi nhà khác Ä‘á»u được là m theo hình mẫu của nó: ngôi nhà có cá»a ra và o rá»™ng và sáng sủa, có má»™t nhà ăn, là m theo kiểu hà nh lang vây xung quanh trồng hoa mà u sắc sặc sỡ, có hai phòng ngủ, má»™t cái sân rá»™ng vá»›i cây dẻ khổng lồ, má»™t vÆ°á»n cây thẳng hà ng và má»™t vÆ°á»n cá» rá»™ng mà ở đấy nà o dê, nà o lợn, nà o gà sống thà nh bầy vui vẻ. Những con váºt duy nhất bị cấm nuôi không chỉ ở trong nhà nà y mà ngay cả trong là ng là những chú gà chá»i.
Äức cần mẫn của Ucsula sánh ngang vá»›i đức cần mẫn của chồng mình. Bà năng nổ, mảnh khảnh, kiên nghị. NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà run rẩy mà chẳng má»™t ai nghe thấy cất tiếng hát trong suốt cả cuá»™c Ä‘á»i mình, là ngÆ°á»i có mặt ở khắp chốn kể từ lúc trá»i vừa bừng sáng cho đến khi tối mịt, lúc nà o cÅ©ng báºn bịu vá»›i Ä‘Ã n gà kêu chÃp chÃp. Nhá» có bà , ná»n nhà đất nện không chút bụi, tÆ°á»ng đất không vấy bẩn, bà n ghế giÆ°á»ng tủ do chÃnh bà n tay vợ chồng bà là m nên lúc nà o cÅ©ng sạch sẽ, và những rÆ°Æ¡ng hòm cÅ© Ä‘á»±ng quắn áo lúc nà o cÅ©ng dịu thÆ¡m mùi húng dồi.
Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, vốn là ngÆ°á»i tháo vát chÆ°a từng có trong là ng, đã bố trà các nhà theo hình thức sao cho từ má»i nhà đá»u có thể Ä‘i ra sông và không má»™t nhà nà o phải gánh nÆ°á»›c vất vả hÆ¡n nhà nà o, đánh những con Ä‘Æ°á»ng chạy tháºt khéo để má»i nhà đá»u chịu nắng nhÆ° nhau và o mùa nóng. Chỉ trong Ãt năm, Macônđô là má»™t là ng ngăn nắp gá»n gà ng và chuyên cần hÆ¡n bất kỳ là ng nà o trong số những là ng được ba trăm cÆ° dân ở đây biết tá»›i cho đến lúc bấy giá». Thá»±c tế, đó là má»™t là ng hạnh phức, là nÆ¡i chÆ°a má»™t ai ngoà i ba mÆ°Æ¡i tuổi, và chÆ°a há» có ngÆ°á»i chết.
Kể từ những ngà y láºp là ng, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã là m bẫy và là m lồng chim. Chẳng bao lâu, không chỉ trong nhà ông mà trong tất cả các nhà của là ng nà y Ä‘á»u đầy chim: nà o chim tổ treo, chim hoà ng yến, chim cổ Ä‘á», chim axulêhô. Tiếng chim tổ treo inh á»i khiến Ucsula phải lấy sáp ong bịt lá»— tai lại để khá»i mất cảm giác thá»±c. Khi những ngÆ°á»i digan thuá»™c bá»™ tá»™c của Menkyađêt đến đây lần đầu tiên để bán những viên thuốc Ä‘au đầu, thì má»i ngÆ°á»i lấy là m kinh ngạc nháºn thấy bá»n ngÆ°á»i nà y là m sao có thể tìm đến là ng mình, má»™t cái là ng chìm trong hÆ¡i mù của đồng lầy, và những ngÆ°á»i digan thú nháºn rằng hỠđến được là nhá» tiếng chim hót dẫn Ä‘Æ°á»ng.
Những táºp tục tốt đẹp nhÆ°ng còn sÆ¡ đẳng ấy, trong thá»i gian ngắn bị cuốn tuá»™t Ä‘i bởi cÆ¡n Ä‘am mê đá nam châm, bởi những tÃnh toán thiên văn, bởi những mÆ¡ má»™ng biến chì thà nh và ng và bởi những thèm khát được biết những kỳ quan thế giá»›i của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya. Vốn là ngÆ°á»i hoạt bát và sạch sẽ, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã trở thà nh má»™t ngÆ°á»i lÆ°á»i nhác, ăn mặc thì lôi thôi lếch thếch, râu ria thì xồm xoà m đến mức Ucsula phải dùng con dao thái thịt cạo cho nó gá»n lại. Không thiếu ngÆ°á»i cho rằng ông là nạn nhân của má»™t thứ bùa yểm quái quỉ nà o đó.
NhÆ°ng những ngÆ°á»i tâm đầu ý hợp vá»›i cÆ¡n Ä‘iên của ông đã bá» công việc và gia đình để theo ông, khi ông đặt lên vai mình bá»™ đồ nghá» thợ má»™c và yêu cầu má»i ngÆ°á»i cùng giúp tay mở má»™t con Ä‘Æ°á»ng để là ng Macônđô có thể giao tiếp vá»›i những phát minh lá»›n của loà i ngÆ°á»i.
Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya hoà n toà n không hiểu địa lý của vùng nà y. ông biết rằng vá» hÆ°á»›ng đông là dãy núi không thể vượt qua dược và ở phÃa bên kia dãy núi là thà nh phố cổ Riôacha, nÆ¡i trong những thá»i đã qua - theo nhÆ° lá»i ông ná»™i Aurêlianô BuênÄ‘ya thứ nhất kể vá»›i ông - tên cÆ°á»›p biển Phrăngxit Ärăc rất ham mê môn thể thao dùng đại bác săn cá sấu sau đó lá»™t da, nhồi rÆ¡m rồi Ä‘em chúng tiến dâng nữ hoà ng Isaben. Trong thá»i trai trẻ của mình, ông cùng vá»›i những ngÆ°á»i bạn đã mang vợ, con cái, gia súc cùng nồi niêu bát ba vượt qua dãy núi nà y để tìm Ä‘Æ°Æ¡ng ra biển, nhÆ°ng sau hai mÆ°Æ¡i sáu tháng ròng rã, bá»n hỠđã phải bá» cuá»™c và đà nh phải láºp ra là ng Macônđô để khá»i phải trở vá» chốn cÅ©. Äó là con Ä‘Æ°á»ng ông không thÃch vì nó chỉ có thể dẫn ông trở lại thá»i quá vãng. Ở phÃa nam là những hồ nÆ°á»›c phủ kÃn thứ rong bèo lâu Ä‘á»i và cả má»™t thế giá»›i đầm lầy rá»™ng mênh mông mà theo nhÆ° lá»i chứng của những ngÆ°á»i digan thì nó không có bá» bến. Äầm lầy mênh mông ấy biến mất vá» phÃa tây vá»›i má»™t mặt nÆ°á»›c trắng xóa trải đến nÆ¡i sắc nÆ°á»›c lẫn và o mà u trá»i, là nÆ¡i có bá»™ cá kình gồm những con váºt có nÆ°á»›c da má»m mại, có đầu và cổ của ngÆ°á»i phụ nữ. Vá»›i ma lá»±c của bá»™ vú khổng lồ, chúng vẫn thÆ°á»ng là m cho những ngÆ°á»i Ä‘i biển mất mạng. Những ngÆ°á»i dì gan phải mất sáu tháng trá»i Ä‘i thuyá»n trên con Ä‘Æ°á»ng thuá»· ấy để cuối cùng gặp được má»™t doi đất liá»n là nÆ¡i những con lừa của ngÆ°á»i Ä‘Æ°a thÆ° qua lại. Theo tÃnh toán của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya thì khả năng duy nhất để giao lÆ°u vá»›i ná»n văn minh bên ngoà i là con Ä‘Æ°á»ng hÆ°á»›ng bắc. Váºy là ông phân phát dá»— nghá» thợ má»™c và khà giá»›i săn thú cho chÃnh những ngÆ°á»i từng Ä‘i vá»›i ông trong chuyến Ä‘i tìm và thà nh láºp là ng Macônđô; rồi tá»± tay nhét la bà n, bản đồ và o ba lô và bắt đầu cú thám hiểm quá táo bạo nà y.
Trong những ngà y đầu há» không gặp má»™t trở ngại đáng kể nà o. Há» men theo bỠđá lổn nhổn, Ä‘i ngược dòng sông cho tá»›i nÆ¡i mấy năm trÆ°á»›c từng Ä‘Ã o được bá»™ giáp trụ thế ká»· XV, rồi từ đó há» theo con Ä‘Æ°á»ng mòn len lá»i qua những cây cam dại Ä‘i sâu và o rừng ráºm. Cuối tuần thứ nhất, há» giết và quay thịt má»™t con nai, nhÆ°ng há» bảo nhau chỉ ăn má»™t ná»a, phần còn lại Æ°á»›p muối dà nh cho những ngà y sắp tá»›i. Vá»›i tÃnh toán tháºn trá»ng ấy, để duy trì cuá»™c thám hiểm, bá»n hỠăn thịt vẹt Ä‘uôi dà i, má»™t thứ thịt xanh lè có vị hạc của xạ hÆ°Æ¡ng. Sau đó, khoảng hÆ¡n mÆ°á»i ngà y liá»n, há» không được nhìn thấy mặt trá»i. Äất dÆ°á»›i chân há» lại ẩm thấp và nhão nhoét giống nhÆ° tro tà n của núi lá»a, và cây cối ngà y má»™t ráºm rạp, hiểm hóc hÆ¡n, tiếng chim kêu vượn hú ngà y má»™t xa dần và quang cảnh lại trở nên mãi mãi buồn tẻ.
Những ngÆ°á»i trong Ä‘oà n thám hiểm cảm thấy buồn phiá»n vì những ký xe cổ xÆ°a nhất của mình trá»—i dáºy trong cái thiên Ä‘Æ°á»ng ẩm Æ°á»›t và quạnh hiu nà y, cái thiên Ä‘Æ°á»ng còn xa xÆ°a hÆ¡n cả cái thiên Ä‘Æ°á»ng ở đó giống ngÆ°á»i đã phạm tá»™i tổ tông, là nÆ¡i ủng ngáºp sâu trong thứ nÆ°á»›c bùn giống nhÆ° dầu bốc hÆ¡i và những con dao rá»±a phải hạ xuống chém ngang thân những cây hoa loa kèn trắng và những chú kỳ nhông và ng Æ°Æ¡m. Trong suốt cả má»™t tuần, hầu nhÆ° không ai mở miệng nói lấy má»™t lá»i, vá»›i bá»™ ngá»±c tức thở bởi thứ không khà khô nóng tanh mùi máu, bá»n há» Ä‘i nhÆ° những kẻ mắc chứng má»™ng du trong má»™t thế giá»›i ảm đạm, hầu nhÆ° chỉ được soi sáng nhá» lùa Ä‘om đóm láºp loè.
Há» không thể quay lui được vì con Ä‘Æ°á»ng được mở ra theo dấu chân há» chẳng bao lâu đã bị thứ cây cá» má»›i, lá»›n nhanh tưởng nhÆ° nhìn thấy được, lấp mất lối. "Äừng sợ", Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya nói: "Cất nhất đừng để mất phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng". Không lúc nà n rá»i mắt khá»i la bà n, ông hÆ°á»›ng đạo má»i ngÆ°á»i trong Ä‘oà n Ä‘i vá» phÆ°Æ¡ng bắc, cho tá»›i khi há» ra tá»›i má»™t vùng đất thú vị. Äó là má»™t đêm tối mịt mùng, không má»™t vì sao, nhÆ°ng lại là má»™t đêm thoáng đãng nhá» không khà má»›i mẻ và trong trẻo. Qua chuyến xuyên rừng dà i ngà y, má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u mệt phá» vá»™i Ä‘i mắc võng và lần đầu tiên trong hai tuần liá»n há» say sÆ°a ngủ. Khi thức dáºy, mặt trá»i đã lên cao. Há» Ä‘á»u hà o hứng. TrÆ°á»›c há» là má»™t chiếc tà u Tây Ban Nha khổng lồ, mà u trắng và bụi báºm, nổi lên giữa những cây dÆ°Æ¡ng xỉ và chà là trong ánh sáng ban mai dịu dà ng.
Nó nằm nghiêng vá» mạn phải. Những mảnh buồm rách còn treo trên những cá»™t buồm nguyên vẹn, nằm giữa những thừng chão có kết hoa nguyệt quế. Thân tà u, được lá»›p vẩy cá ép đã hoá đá và lá»›p rêu xanh phủ kÃn, hoà n toà n bị gắn chặt xuống ná»n đá.
Toà n bá»™ cấu trúc của nó dÆ°á»ng nhÆ° chiếm cứ cả má»™t khung cảnh riêng, cái khung cảnh cô Ä‘Æ¡n và lãng quên, cái khung cảnh được bảo vệ trÆ°á»›c sá»± phá phách của thá»i gian và chim chóc. Ở bên trong tà u mà những ngÆ°á»i thám hiểm đã khéo léo mở được cá»a, không có gì khác hÆ¡n là má»™t rừng hoa chen kÃn.
Việc bắt gặp con tà u nà y, dấu hiệu tá» rằng biển đã gần ká», nhÆ° má»™t gáo nÆ°á»›c lạnh dá»™i và o ngá»n lá»a nhiệt tình của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya. Ông cho rằng việc nà y nhÆ° má»™t lá»i nhạo báng cái số pháºn trá»› trêu của mình: khi Ä‘i tìm biển, dù phải trả giá đắt vá»›i biết bao hì sinh và khó nhá»c, thì không thấy, còn giỠđây không Ä‘i tìm thì lại thấy nó lù lù hiện ra trên con dÆ°á»ng của mình nhÆ° má»™t trở ngại không thể nà o vượt nổi. Rất nhiá»u năm sau, đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya có dịp trở lại vùng nà y khi nó đã có má»™t dÆ°á»ng bÆ°u Ä‘iện bình thÆ°á»ng, váºt duy nhất của chiếc tà u ấy mà chà ng bắt gặp là má»™t mạn tà u cháy nham nhở nằm giữa cánh đồng hoa mỹ nhân thảo, chỉ đến lúc nà y, chà ng nháºn ra rằng cái câu chuyện ấy chẳng qua chỉ là má»™t sản phẩm của trà tưởng tượng của cha mình. Chà ng tá»± há»i là m sao con tà u ấy đã có thể tiến sâu và o cái địa Ä‘iểm nằm ngay trên dết liá»n nà y.
NhÆ°ng Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya không cần phải báºn tâm nhÆ° váºy khi mà sau bốn ngà y Ä‘i bá»™, ông đã gặp được biển cách chá»— con tà u khoảng mÆ°á»i hai kilômét. Những mÆ¡ Æ°á»›c của ông tan biến trÆ°á»›c cái biển mà u xám tro, ngầu bá»t và bẩn tưởi, tháºt không bõ cái công ông đã khó nhá»c trong chuyến mạo hiểm của mình.
- Con c…? - Ông gà o -, Macônđô đã bị nước vây quanh rồi.
Cái ý niệm vá» má»™t bán đảo Macônđô cứ lá»›n lên trong thá»i gian dà i, được thể hiện trên tấm bản đồ nhiá»u sai lầm mà Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã vẽ nó và o lúc Ä‘oà n thám hiểm của ông trở vỠông vẽ nó mà lòng đầy giáºn dữ, do đó đã quá cÆ°á»ng Ä‘iệu những khó khăn giao lÆ°u vá»›i bên ngoà i. Ông là m thế nhÆ° là để trừng phạt ngay chÃnh mình vì tá»™i thiếu cân nhắc cặn kẽ khi chá»n địa Ä‘iểm nà y để láºp là ng. "Sẽ chẳng bao giá» chúng ta Ä‘i tá»›i đâu được", ông thở than trÆ°á»›c mặt Ucsula. "Chúng ta đến mục xác trong khi còn sống ở đây mà chẳng thể nà o được hưởng những lợi Ãch của khoa há»c Ä‘em lại". Cái ý nghÄ© sáng tỠấy, được nung nấu và i tháng trong phòng thà nghiệm dã dẫn ông tá»›i việc thai nghén má»™t kế hoạch chuyển Macônđô đến má»™t địa Ä‘iểm thÃch hợp hÆ¡n. NhÆ°ng lần nà y Ucsula phản đối những kế hoạch vá»™i và ng của ông. Trong quá trình váºn dá»™ng thầm lặng và khéo léo của má»™t nhá»i Ä‘Ã n bà cần mẫn, bà chuẩn bị cho các bà phụ nữ trong là ng chống lại má»i sá»± há»i hợt của những ông chồng đã bắt đầu chuẩn bị để di chuyển. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya không biết từ bao giá» và vì sức mạnh chống đối nà o mà các kế hoạch của ông cứ lá»™n nhà o trong má»› bòng bong những nguyên cá»› và mâu thuẫn để rết cục chúng chỉ còn là má»™t ảo tưởng Ä‘Æ¡n thuần.
Ucsula chăm chú theo dõi ông, theo dõi ông cho đến khi bà mủi bòng thÆ°Æ¡ng. Ấy là buổi sáng bà gặp ông trong căn phòng ở cuối nhà . Trong lúc sắp xếp dụng cụ của phòng thà nghiệm và o các hòm, ông lải nhải dá»± tÃnh những mÆ¡ Æ°á»›c khi di chuyển được là ng. Bà để cho ông là m xong. Bà để cho ông đóng Ä‘inh các hòm lại và dùng cà nh bà i hÆ°Æ¡ng chấm má»±c viết tắt tên há» mình lên trên mà không há» than vá»›i ông má»™t lá»i, nhÆ°ng bà hiểu rằng ông thừa biết (vì bà nghe thấy ông nói ra trong các cuá»™c Ä‘á»™c thoại) rằng những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông trong là ng sẽ không tham gia kế hoạch di chuyển. Chỉ đến khi ông gỡ cánh cá»a phòng ra, lúc ấy bà má»›i dám há»i vì sao ông là m thế, và ông chua xót trả lá»i bà : "Bởi vì không ai Ä‘i thì chúng mình cứ Ä‘i". Ucsula vẫn bình tÄ©nh:
- Chúng mình cũng không đi đâu hết, - bà nói. - Chúng mình ở tại đây bởi vì ở đây chúng mình đã sinh hạ được một đứa con.
- Má»™t khi chúng ta chÆ°a có ngÆ°á»i thân chết để chôn dÆ°á»›i đất thì chúng ta vẫn cứ là những kẻ không quê hÆ°Æ¡ng bản quán.
Với lòng kiên nhẫn, bà nhẹ nhà ng cãi lại:
- Nếu cần thiết tôi phải chết để các ngÆ°á»i ở lại đây, tôi sẽ chết.
Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya không tin rằng quyết tâm của vợ mình lại nghiêm túc đến thế. Ông cố thuyết phục bà bằng phép mầu nhiệm của mình, bằng lá»i hứa vá» má»™t thế giá»›i huyá»n ảo nÆ¡i chỉ cần rá» mấy giá»t nÆ°á»›c thần xuống đất là đủ để cây Ä‘Æ¡m trái theo ý nguyện của con ngÆ°á»i, nÆ¡i má»i thuốc men và phÆ°Æ¡ng tiện chữa bệnh cho con ngÆ°á»i được bán vá»›i giá rẻ. NhÆ°ng Ucsula vẫn Ä‘iá»m nhiên trÆ°á»›c những lá»i Ä‘Æ°á»ng máºt có sức thôi miên của ông:
- Thôi đi, xin ông hãy bỠnhững ý nghĩ viển vông ấy đi và hãy lo cho các con, - bà nói. - Hãy nhìn chúng kìa, có thảm không! Ôi những đứa trẻ không được chăm sóc theo đúng ý là nh của Thượng đế. Chúng chẳng khác gì những con lừa.
Lần nữa, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya chăm chú nghe từng lá»i của vợ mình. Ông nhìn qua cá»a sổ và thấy hai đứa trẻ Ä‘i chân đất ở ngoà i vÆ°á»n nắng và ông có cảm giác rằng chỉ đến lúc ấy chúng má»›i bắt đầu tồn tại. Ông để ý tá»›i chúng nhá» lá»i khẩn cầu của Ucsula. Váºy là có má»™t cái gì đó đã xảy ra trong tâm trạng ông, cái gì đó thiêng liêng và có thá»±c đôi ông ra khá»i thá»i hiện tại của mình và đưa ông trôi dần và o cõi nguyên sÆ¡ của dòng ký ức.
Trong lúc Ucsula quét nhà , ngôi nhà mà giỠđây chắc chắn bà sẽ gắn cả Ä‘á»i mình vá»›i nó, ông ngồi đắm Ä‘uối nhìn những đứa trẻ cho đến khi mắt ông đẫm lệ. Ông lấy mu bà n tay chùi Ä‘i, thở phà o má»™t cách nhẹ nhõm rồi Ä‘Ä©nh đạc nói:
- Thôi được, nà o bà hãy bảo chúng nó đến giúp tôi ôi các thứ trong hòm ra?
Hôsê AccaÄ‘iô, đứa lá»›n, đã lên mÆ°á»i bốn tuổi. Cáºu có cái đầu vuông vức, tóc rá»… tre và có đức tÃnh là m theo sở thÃch riêng y hệt tÃnh cha. Mặc dù cáºu to lá»›n và có sức mạnh cÆ¡ bắp nhÆ°ng rõ rà ng ở tuổi nà y cáºu đã để mất trà tưởng tượng. Cáºu được hoà i thai và sinh ra trong lúc má»i ngÆ°á»i Ä‘ang khó nhá»c vượt núi, ấy là lúc trÆ°á»›c khi thà nh láºp là ng Macônđô. Cha mẹ cáºu cảm tạ thượng đế khi xem khắp ngÆ°á»i cáºu không thấy có bá»™ pháºn nà o là bá»™ pháºn của con váºt. Aurêlianô, ngÆ°á»i đầu tiên sinh ra ở Macônđô, sẽ lên sáu tuổi và o tháng ba tá»›i. Cáºu bé lặng lẽ và cô Æ¡n. Cáºu đã khóc trong bụng mẹ và lá»t lòng vá»›i đôi mắt mở thao láo. Trong lúc ngÆ°á»i ta cắt rốn cho cáºu thì cáºu ngá» nguy cái ẩu từ bên nà y sang bên kia để là m quen vá»›i các váºt bà y trong phòng và vá»›i tÃnh tò mò không sợ hãi, dò xét khuôn mặt của đám đông. Sau đó, mặc kệ những ai đến gần để xem mình, cáºu bé cứ chăm chăm nhìn lên mái nhà á»p ẹp xuýt sáºp xuống dÆ°á»›i sức ép khủng khiếp của cÆ¡n mÆ°a. Má»™t ngà y ná», cáºu bé Aurêlianô, má»›i lên ba tuổi, bÆ°á»›c và o nhà bếp giữa lúc Ucsula lắc nồi canh ra khá»i bếp và đặt nó lên bà n, chÃnh trong ngà y ấy, bà má»›i nhá»› lại sức nặng của cái nhìn ấy. Cáºu bé tháºp thò ở hoà i cá»a, nói: "Nó sẽ đổ đấy"… Cái nồi đã được đặt che chắn trên bà n, nhÆ°ng bá»—ng nhiên, đúng nhÆ° lá»i cáºu báo trÆ°á»›c, nó bắt đầu rung lên bần báºt rồi lăn ra mép bà n nhÆ° có sức đẩy từ bên trong, và nó vỡ toang từng mảnh trên sà n nhà . Ucsula hoảng sợ, kể lại câu chuyện vá»›i chồng mình, nhÆ°ng ông giải thÃch cái hiện tượng ấy nhÆ° má»™t hiện tượng tá»± nhiên. Ông vẫn thÆ°á»ng nhÆ° thế, luôn luôn không để ý đến sá»± có mặt của các con mình, phần vì coi tuổi thÆ¡ nhÆ° má»™t giai Ä‘oạn thiếu trà tuệ và phần vì lúc nà o ông cÅ©ng quá Ä‘am mê trong những lý thuyết hÆ° vô.
NhÆ°ng kể từ buổi sáng gá»i bá»n trẻ đến giúp mình tháo dỡ các dụng cụ của phòng thà nghiệm ra khá»i thùng, ông đã dà nh cho chúng những giá» quà nhất của mình. Trong căn phòng biệt láºp mà trên các tÆ°á»ng của nó ngà y má»™t dà y đặc các bản đồ khó hiểu và các bức hoạ huyá»n thoại, ông dạy chúng Ä‘á»c, viết, là m toán và ông nói vá»›i chúng vá» những Ä‘iá»u kỳ diệu của thế giá»›i không chỉ dừng lại trong khuôn khổ những hiểu biết mà nhiá»u khi còn vượt xa trà tưởng tượng của ông. Äây là điá»u mà bá»n trẻ vừa há»c được: ở má»™t miá»n đất táºn cùng Nam châu Phi, có những ngÆ°á»i rất Ä‘á»—i thông tuệ và hiá»n là nh đến mức niá»m vui duy nhất của há» là được ngồi suy tÆ°; và rằng ngÆ°á»i ta có thể lá»™i qua biển Egiê(5) bằng cách nhảy từ đảo nà y sang đảo khác cho đến táºn cảng Xalônich(6). Những buổi há»c kỳ thú ấy Ä‘á»ng lại nhÆ° khắc và o ký ức những đứa trẻ, đến mức nhiá»u năm sau nà y, má»™t phút trÆ°á»›c khi viên sÄ© quan của quân Ä‘á»™i Bảo hoà ng ra lệnh cho Ä‘á»™i hà nh hình nổ súng, đại tá Aurêlianô BuênÄ‘ya đã sống lại buổi chiá»u tháng ba êm Ä‘á»m, cái buổi chiá»u cha chà ng bá» dở bà i há»c váºt lý, đầy hà o hứng vá»›i má»™t tay giÆ¡ lên không và đôi mắt lim dim để đón nghe từ xa vá»ng đến tiếng kèn, tiếng trống, tiếng lục lặc của ngÆ°á»i digan đã nhiá»u lần tá»›i là ng Ä‘ang rùm beng quảng cáo phát minh má»›i nhất đầy kình ngạc của các nhà thông thái sứ Memphi(7).
Äó là những ngÆ°á»i digan má»›i. Những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông và dà n bà trẻ, chỉ biết chÃnh thứ tiếng mẹ đẻ của mình. Há» là những váºt mẫu khả ái vá» nÆ°á»›c da bóng mịn và bà n tay thông minh, mà những Ä‘iệu nhảy và âm nhạc của há» gieo niá»m vui ồn à o trên má»i nẻo Ä‘Æ°á»ng là ng. Há» mang theo những chú vẹt lông nhuá»™m đủ mà u có thể ngâm những bà i dân ca Ã; con gà mái đẻ trăm quả trứng và ng theo nhịp trống panđêrêta; con khỉ đã được dạy dá»— Ä‘oán Ä‘iá»u anh Ä‘ang suy nghÄ©; cá»— máy vạn năng vừa Ä‘Æ¡m cúc vừa là m hạ cÆ¡n sốt; chiếc máy dể quên Ä‘i những ký ức buồn, dữ; lá cao để quên thá»i gian và hà ng nghìn những phát minh khác, tất cả Ä‘á»u rất khéo léo và kỳ thú đến mức Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya cÅ©ng muốn chế ra cái máy nhá»› để có thể nhá»› tất cả. Chỉ trong chốc lát, ngÆ°á»i digan là m cho là ng thay đổi. Những ngÆ°á»i dân Macônđô bá»—ng chốc cÅ©ng bị lạc Ä‘Æ°á»ng ở ngay chÃnh quê hÆ°Æ¡ng mình, vì há» Ä‘ang ngây ngất trÆ°á»›c há»™i chợ phong phú nà y.
Dắt tay từng đứa trẻ để chúng khá»i bị lạc trong đám đông há»—n Ä‘á»™n, đụng hoà i phải những ngÆ°á»i là m trò ảo thuáºt có hà m răng mạ và ng và những ngÆ°á»i múa rối có sáu cánh tay, ngá»™t ngạt trong mùi dầu hồi và mùi bạc hà do đám đông phả ra, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya Ä‘i tìm Menkyađêt khắp nÆ¡i để ông ta giảng giải cho mình nghe những bà máºt không lÆ°á»ng hết được của ná»—i trăn trở huyá»…n hoặc ấy. Äi mãi, Ä‘i mãi, rồi cuối cùng ông cÅ©ng đến nÆ¡i Menkyađêt vẫn thÆ°á»ng dá»±ng lá»u, nhÆ°ng ông lại gặp má»™t ngÆ°á»i Acmêni lầm lỳ nói tiếng Tây Ban Nha Ä‘ang quảng cáo má»™t thứ nÆ°á»›c xi rô có phép tà ng hình. Ông ta uống đánh á»±c má»™t cốc nÆ°á»›c pha hổ phách trong lúc Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya rẽ đám đông Ä‘ang trố mắt xem trò ảo thuáºt và ông đã đến táºn nÆ¡i để há»i thăm Menkyađêt. NgÆ°á»i digan ngạc nhiên nhìn ông, trÆ°á»›c khi tà ng hình và o má»™t vÅ©ng nÆ°á»›c hắc Ãn đặc sánh và nóng hổi, từ đó vá»ng lên câu trả lá»i: "Menkyađêt đã chết rồi ị. Hoảng hốt trÆ°á»›c cái tin dữ nà y, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya chết lặng ngÆ°á»i, cố vượt qua ná»—i thống khổ, cho đến khi đám ngÆ°á»i xem bá» Ä‘i theo lá»i má»i chà o của các trò ảo thuáºt khác, và vÅ©ng nÆ°á»›c của ngÆ°á»i Acmêni hoà n toà n bay hÆ¡i. Sau đó những ngÆ°á»i digan khác cÅ©ng khẳng định vá»›i ông rằng quả đúng thế. Menkyađêt đã chết vì sốt rét tại những cồn cát ở Xinhgapo và thi hà i của ông ta đã được ném xuống vùng nÆ°á»›c sâu nhất của biển Giava. Bá»n trẻ không để ý đến tin nà y.
Chúng Ä‘ang nÅ©ng nịu đòi cha dẫn Ä‘i xem phát minh má»›i lạ của các nhà thông thái xứ Memphi, được quảng cáo ở ngay cá»a ra và o của quán hà ng, theo nhÆ° lá»i đồn, nó thuá»™c vá» hoà ng đế Xalômông. Chúng đòi da diết đến mức Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya phải trả ba mÆ°Æ¡i đồng rêan và o cá»a để dẫn các con mình và o ngay giữa quán hà ng là nÆ¡i có má»™t ngÆ°á»i khổng lồ thân thể lông lá có cái đầu cạo nhẵn, mÅ©i Ä‘eo má»™t chiếc khuyên đồng, cổ chân Ä‘eo má»™t chiếc xiá»ng sắt nặng trịch, Ä‘ang canh giữ má»™t chiếc hòm bà máºt. Khi ngÆ°á»i khổng lồ mở nắp, từ trong hòm phả ra má»™t luồng hÆ¡i lạnh buốt. Trong hòm chỉ có má»™t khối trong suốt vá»›i những lá»— nhá» li ti mà khi ánh hoà ng hôn chiếu và o bá»—ng lấp lánh đủ sắc mà u nhÆ° các vì sao. Lòng đầy hoang mang vì biết rằng bá»n trẻ nhà ông Ä‘ang đợi má»™t lá»i giải thÃch ngay tức thì, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya chỉ dám thầm thì nói:
- Äó là má»™t viên kim cÆ°Æ¡ng lá»›n nhất thế giá»›i.
- Không phải, - ngÆ°á»i digan chữa lại, - đó là nÆ°á»›c đá.
Không hiểu gì, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya giÆ¡ tay định sá» và o tảng nÆ°á»›c đá, nhÆ°ng gã khổng lồ gạt phắt tay ông Ä‘i. "Muốn sá» nó, phải Ä‘Æ°a thêm năm đồng rêan nữa!", gã nói. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya Ä‘Æ°a năm đồng rêan rồi đặt bà n tay lên tảng nÆ°á»›c đá. Ông để nguyên tay và i phút trong lúc tìm ông Ä‘áºp dồn dáºp đầy vẻ vừa lo sợ vừa thÃch thú khi được tiếp xúc vôi váºt diệu kỳ nà y.
Không biết nói gì hÆ¡n, ông móc túi trả thêm mÆ°á»i đồng rêan nữa để cho các con ông cÅ©ng được sống cái cảm giác diệu huyá»n nà y. Cáºu bé Hôsê AccaÄ‘iô không dám sá» tảng nÆ°á»›c đá. Trái lại, Aurêlianô tiến lên phÃa trÆ°á»›c má»™t bÆ°á»›c, đặt bà n tay và o tảng nÆ°á»›c đá nhÆ°ng rụt ngay ra. "Eo Æ¡i, bá»ng kinh", cáºu hốt hoảng thốt lên. NhÆ°ng cha cáºu không để ý đến lá»i cáºu. Lòng đầy cảm kÃch thÆ°á»›c sá»± hiển nhiên của váºt kỳ ảo, lúc nà y ông quên Ä‘i sá»± thất bại của những công việc viển vông của mình, quên Ä‘i cái tá» thi Menkyadêt bị ném xuống biển là m mồi cho cá má»±c. Ông trả thêm năm đồng rêan nữa, rồi vá»›i bà n tay đặt trên tảng nÆ°á»›c đá, nhÆ° để trình bà y má»™t lá»i chứng trên Kinh Thánh, ông thốt lên:
- Äây là má»™t phát minh lá»›n nhất của thá»i đại chúng ta.
Chú thÃch:
1) Magadanet: vịnh biển ở Chilê, mang tên nhà thám hiểm Phecnamđô đê Magadanêt đã phát hiện ra nó và o năm 1520.
(2) NôstraÄ‘am, còn gái Mighen Ä‘Æ¡ NôstreÄ‘am (1503-1566) nhà chiêm tinh và thầy thuốc ngÆ°á»i Pháp, tác giả của những lá»i sấm truyá»n nổi tiếng.
(3) Nguyên văn: Piedra filosofal (tiếng Pháp là Pierre Philosophal) có há»c giả dịch là "Ä‘iểm kim thạch", má»™t hợp kim mà theo quan niệm của các nhà giả kim thuáºt có phép mà u biến các kim loại thà nh và ng.
(3) Naxianxênô: dân thà nh Naxianxô thuá»™c Tiểu Ã.
(5) Biển Egiê là má»™t phần của Äịa Trang Hái, nằm giữa bán đáo Ban căng và Anatôli.
(6) Cảng Xalônich thuá»™c Hy Lạp trong vịnh cùng tên được biển Egiê tạo nên, là mót trung tâm công nghiệp quan trá»ng.
(7) Memphi, thuộc Hoa Kỳ, một trung tâm công nghiệp nằm trên bỠsông Misisipi
Tà i sản của phongvan
Last edited by quykiemtu; 06-01-2009 at 09:48 AM .
02-09-2008, 02:09 PM
Bất Diệt Ma Tôn
Tham gia: Apr 2008
Äến từ: bình dÆ°Æ¡ng
Bà i gởi: 2,242
Thá»i gian online: 2 tuần 0 ngà y 3 giá»
Thanks: 1
Thanked 31 Times in 14 Posts
ChÆ°Æ¡ng 2
Khi tên cÆ°á»›p biển Phrăngxit Ärăc tấn công Riôacha ở thế ká»· XVI, bà tổ của Ucsula Igoaran đã quá kinh ngạc trÆ°á»›c tiếng chuông nhà thá» inh á»i đổ hồi và tiếng đại bác chát chúa nổ rá»n, đến mức quẫn trà ngồi và o má»™t bếp than hồng. Những vết sẹo cháy đã là m cho cụ trở thà nh má»™t ngÆ°á»i vợ ăn bám suốt Ä‘á»i. Cụ chỉ có thể ngồi nghiêng má»™t phÃa dá»±a lÆ°ng trên những chiếc gối đệm và đi đứng kỳ dị, bởi thế chẳng bao giá» cụ Ä‘i ra ngoà i trÆ°á»›c con mắt má»i ngÆ°á»i. Cụ từ bá» má»i sình hoạt xã há»™i vì bị ám ảnh bá»i cái ý nghÄ© ngÆ°á»i mình phả ra mùi khét khó chịu. ánh bình minh bắt gặp cụ ở ngoà i sân. Cụ không dám ngủ bởi nằm má»™ng thấy bá»n ngÆ°á»i Anh cùng vá»›i những con chó dữ tợn đã trèo qua cá»a sổ phòng ngủ và là m cụ chết khiếp vì những cá»±c hình ghê rợn bằng những thanh sắt nung Ä‘á». Chồng cụ, má»™t thÆ°Æ¡ng nhân ngÆ°á»i vùng Aragông(1), đã có hai con vá»›i cụ, tiêu tốn má»™t ná»a cá»a hà ng để thuốc thang và mua vui cho vợ, ngõ hầu là m giảm bá»›t ná»—i sợ hãi. Cuối cùng, ông cụ bá» nghá» buôn, mang gia đình Ä‘i sống ở má»™t miá»n xa biển, trong má»™t xóm những ngÆ°á»i dân AnhÄ‘iêng hiá»n là nh ở sâu trong núi. Tại đây cụ ông đã là m cho vợ má»™t phòng ngủ không cá»a sổ để bá»n Æ°á»›p biển, trong những cÆ¡n ác má»™ng kia, không có lối nhảy và o.
Tại xóm vắng nà y, trÆ°á»›c đó rất lâu có má»™t nhà trồng thuốc lá ngÆ°á»i Âu, sinh ra trên châu Mỹ. Äó là Äông(2) Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya ngÆ°á»i mà cụ tổ Ucsula cùng thà nh láºp má»™t tổ hợp sản xuất chỉ trong má»™t thượng ngắn đã có vốn to. Và i thế ky sau, ngÆ°á»i cháu của ông tổ kết hôn vá»›i cô cháu gái của ông tổ Aragông. Vì thế mà má»—i báºn Ucsula ra khá»i nhà theo tiếng gá»i cuồng nhiệt của chồng mình, đã nhá»› lại những ngẫu nhiên xảy ra cách đây ba trăm năm, và nguyá»n rủa cái giá» mà tên cÆ°á»›p biển Phrăngxit Ärăc tấn công Rioacha. Äó là cách Ä‘Æ¡n giản để giải phiá»n, bởi trên thá»±c tế hỠđã gắn bó vá»›i nhau cho tá»›i khi chết bởi mối liên hệ còn bá»n chặt hÆ¡n cả tình yêu: đó là ná»—i dằn vặt lÆ°Æ¡ng tâm chung cả hai ngÆ°á»i. Là anh em vá»›i nhau, há» cùng lá»›n lên trong má»™t xóm cÅ© mà các báºc tiá»n bối của mình, bằng lao Ä‘á»™ng và thuần phong mỹ tục, đã biến nó thà nh má»™t cái là ng tốt đẹp nhất trong số các là ng thuá»™c tỉnh nà y. Mặc dù cuá»™c hôn nhân của hỠđã thấy trÆ°á»›c má»™t cách hiển nhiên ngay khi trà o Ä‘á»i, nhÆ°ng khi há» bá»™c lá»™ ý nguyện được lấy nhau thì cha mẹ hai bên đã định ngăn cản. Các cụ sợ rằng hai con ngÆ°á»i khoẻ mạnh đó thuá»™c hai dòng há» hà ng thế ká»· đã có tình thâm giao sẽ phải sống trong tủi hổ vì sinh ra những con kỳ Ä‘Ã . TrÆ°á»›c hỠđã có tấm gÆ°Æ¡ng tà y liếp. Bà cô của Ucsula lấy ông chú của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya sinh ra má»™t dứa con suốt Ä‘á»i mặc quần rá»™ng thùng thình và chết vì bệnh chảy máu sau khi đã sống má»™t cuá»™c Ä‘á»i bốn mÆ°Æ¡i hai tuổi luôn luôn trai tân, bởi vì y sinh ra và lá»›n lên vá»›i cái Ä‘uôi xoắn hình chiếc mở nút chai ở cuối có má»™t túm lông. Äó là má»™t cái Ä‘uôi lợn mà y không bao giỠđể cho bất kỳ ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà nà o nom thấy. Và y đã phải trả giá bằng cả cuá»™c Ä‘á»i mình khi má»™t ngÆ°á»i là m nghỠđồ tể dùng con dao phay chặt phắt luôn cái Ä‘uôi lợn ấy Ä‘i. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya vá»›i sá»± thanh thản của tuổi mÆ°á»i tám đã giải quyết vấn Ä‘á» nà y bằng má»™t câu gá»n lá»n: "Có đẻ ra lợn anh cÅ©ng cóc cần, miá»…n là biết nói". Thế là há» cÆ°á»›i nhau vá»›i tiệc tùng kéo dà i ba ngà y liá»n có pháo nổ và các ban nhạc giúp vui. Từ đó trở Ä‘i, bá»n há» sẽ hạnh phúc biết bao nếu nhÆ° bà mẹ Ucsula không Ä‘e doạ cô bằng tất cả những dị dạng đáng sợ của những đứa con sẽ sinh ra đến mức cô không dám cho Ä‘á»™ng phòng. Vì sợ ngÆ°á»i chồng vâm váp và ngang ngược sẽ cưỡng dâm trong lúc mình ngủ, Ucsula, trÆ°á»›c khi Ä‘i nằm, đã mặc má»™t chiếc quần do bà mẹ may cho. Äó là má»™t chiếc quần vải gai được má»™t hệ thống dây da chằng khéo là m cho bá»n hÆ¡n vá»›i má»™t chiếc khoá sắt to sụ đóng kÃn lại. Bá»n há» sống nhÆ° váºy trong mấy tháng liá»n. Ban ngà y, chà ng Ä‘i chăn dắt những chú gà chá»i của mình, còn nà ng cùng vá»›i mẹ ngồi thêu bên khung thêu. Ban đêm cô phải chống cá»± trong và i giá» trÆ°á»›c khát vá»ng cuồng nhiệt của chồng mà việc ấy dÆ°á»ng nhÆ° được là m là để thay thế cho sá»± chung đụng xác thịt, cho tá»›i khi linh cảm của dân chúng đánh hÆ¡i thấy có má»™t cái gì không bình thÆ°á»ng Ä‘ang xảy ra và há» liá»n tung tin đồn rằng Ucsula sau má»™t năm cÆ°á»›i chồng vẫn tiếp tục trinh tiết là do chồng cô bất lá»±c. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya là ngÆ°á»i biết tin đồn sau cùng.
- Ucsula nà y, mình thấy đấy, ngÆ°á»i ta Ä‘ang đồn ầm lên, - anh bình tÄ©nh nói vá»›i vợ.
- Thây kệ há» nói, - cô nói, - chỉ cần chúng ta biết vá»›i nhau rằng liá»u đó là không đúng sá»± thá»±c.
Váºy là vợ chồng há» cứ sống trong tình cảnh ấy trong khoảng sáu tháng nữa, cho đến má»™t ngà y chủ nháºt bi thÆ°Æ¡ng là ngà y Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã thắng Pruđênxiô Aghila má»™t tráºn chá»i gà . Giáºn dữ, Ä‘iên tiết vì thấy máu con gà của mình, kẻ bị thua liá»n tách ra xa Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya để má»i ngÆ°á»i trong sởi chá»i gà có thể nghe được lá»i mình sẽ nói:
- Tao mừng cho mà y, - anh ta gà o, - để xem xem cuối cùng con gà ấy nó có là m ơn cho vợ mà y không nà o.
Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya nÃn thinh, ôm lấy gà mình. "Tôi sẽ trở lại ngay", anh nói vá»›i má»i ngÆ°á»i, sau đó anh nói vá»›i Pruđênxiô Aghila:
- Còn mà y, liệu xác đấy, hãy trở vỠnhà và cầm lấy vũ khà đi, kẻo tao sẽ giết mà y.
MÆ°á»i phút sau anh trở lại vá»›i cây giáo sắc nhá»n của ông ná»™i mình. Ngay ở lối ra và o sởi chá»i gà , nÆ¡i có đến ná»a là ng đã tụ táºp, Pruđênxiô Aghila Ä‘ang đứng chá». Anh ta không có thá»i gian để tá»± vệ. Cây giáo của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya được phóng Ä‘i vá»›i sức mạnh của con bò tót và vá»›i Ä‘Æ°á»ng bay chÃnh xác của chÃnh cây giáo do cụ Aurêlianô BuênÄ‘ya Thứ nhất phóng Ä‘i từng kết liá»…u những con hổ trong vùng, đã xuyên qua cổ há»ng Pruđênxiô Aghila. Äêm ấy, trong lúc má»i ngÆ°á»i Ä‘ang viếng tá» thi ở ngoà i sá»›i chá»i gà thì Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya bÆ°á»›c và o phòng ngủ giữa lúc vợ anh Ä‘ang mặc chiếc quần trinh tiết.
Huơ huơ cây giáo trước mặt cô, anh ra lệnh: "Hãy cởi thứ đó ra".
Ucsula không nghi ngá» quyết định của chồng. "Mình sẽ phải chịu trách nhiệm vá» Ä‘iá»u vừa xảy ra", anh rá»n rÄ© nói. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya cắm pháºp ngá»n giáo xuống ná»n nhà .
- Nếu mình đẻ ra kỳ Ä‘Ã thì chúng mình sẽ nuôi kỳ Ä‘Ã , - anh nói - NhÆ°ng trong cái là ng nà y sẽ không có thêm những ngÆ°á»i hết vì tá»™i lá»—i của mình.
Äó là má»™t đêm tháng bảy đẹp trá»i, trăng thanh gió mát và bá»n há» thức suốt đêm vần nhau trên giÆ°á»ng cho đến lúc rạng đông, không để ý tá»›i gió lùa và o phòng mang theo tiếng than khóc của gia quyến Pruđênxiô Aghila.
Äám tang nà y được liệt hạng đám tang danh dá»±, nhÆ°ng hai ngÆ°á»i dằn vặt lÆ°Æ¡ng tâm. Có má»™t đêm mất ngủ, Ucsula ra sân ống nÆ°á»›c, đã nhìn thấy Pruđênxiô Aghila đứng ngay bên cạnh chum. Anh ta đứng đấy, xanh tái, vẻ rầu rÄ©, Ä‘ang muốn dùng ẵm rÆ¡m cá» bát để nhét và o lá»— thủng nÆ¡i cổ há»ng. Cô không hãi nhÆ°ng mủi lòng thay. Cô trở và o phòng kể lại cho chồng nghe Ä‘iá»u mắt mình nhìn thấy nhÆ°ng anh không tin. "Những ngÆ°á»i chết không Ä‘i ra khá»i phần mồ của mình", anh nói. "Chẳng qua là chúng mình không chịu nữa sá»± già y vò của lÆ°Æ¡ng tâm mình thôi".
Hai đêm sau, Ucsula lại nhìn thấy Pruđênxiô Aghila ở trong nhà tắm Ä‘ang dùng bã lau lau vết máu Ä‘á»ng lại ở cổ. Äêm khác cô lại thấy anh ta Ä‘ang Ä‘i lại dÆ°á»›i trá»i mÆ°a. Giáºn dữ trÆ°á»›c việc vợ mình nhìn thấy ma, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya cầm giáo bÆ°á»›c ra sân. Quả nhiên bóng ma rầu rÄ© Ä‘ang đứng ở đấy.
- Cút mẹ mà y đi? - Hôsê Accađiô Buênđya gà o lên. - Mà y mà cứ lảng vảng ở đây ông sẽ giết?
Pruđênxiô Aghila không Ä‘i, mà Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya cÅ©ng không dám phóng cây giáo. Từ đấy trở Ä‘i anh không thể ngủ ngon giấc. Anh bị dằn vặt bởi chÃnh ná»—i buồn mênh mang của ngÆ°á»i chết từ trong mÆ°a nhìn anh, bởi chÃnh ná»—i thÆ°Æ¡ng cảm sâu sắc của ngÆ°á»i chết đối vá»›i những ngÆ°á»i sống, bởi chÃnh cÆ¡n khát của ngÆ°á»i chết lục khắp nhà để tìm nÆ°á»›c dấp bã lau. "Có lẽ anh ta Ä‘au khổ lắm", Ucsula nói vá»›i chồng: "Anh ta quá lẻ loi".
Cô cà ng cảm Ä‘á»™ng hÆ¡n khi lần gần đây nhìn thấy bóng ma Ä‘ang mở vung nồi bếp thì cô hiểu cái mà nó Ä‘ang tìm và kể từ lần ấy, cô đặt những tô nÆ°á»›c ở khắp nhà cho nó. Má»™t đêm ná», bắt gặp bóng ma Ä‘ang rá»a vết thÆ°Æ¡ng ở ngay trong phòng mình, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya không thể chịu được thêm nữa, đã nói:
- Äược rồi, Pruđênxiô ạ, - anh nói vá»›i bóng ma, - chúng tôi sẽ Ä‘i khá»i là ng mà y, Ä‘i đến nÆ¡i xa nhất mà chúng tôi có thể Ä‘i, và chúng tôi sẽ không bao giá» trở lại nữa. Bây giá» cáºu hãy Ä‘i Ä‘i, hãy thanh thản mà đi Ä‘i.
Äó là nguyên nhân bá»n há» vượt núi. Và i anh bạn của Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya, tất cả Ä‘á»u trai trẻ nhÆ° anh, náo nức vá»›i chuyến Ä‘i mạo hiểm nà y, đã thu dá»n đồ đạc rồi mang chúng cùng vá»›i vợ con để Ä‘i tá»›i miá»n đất chẳng má»™t ai đã hứa hẹn cho há». TrÆ°á»›c lúc khởi hà nh, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã chôn cây giáo ở ngay ngoà i sân và lần lượt chặt cổ những con gà chá»i tuyệt vá»i của mình mà lòng anh Ä‘inh ninh tin rằng là m nhÆ° thế sẽ an ủi phần nà o vong linh Pruđênxiô Aghila. Váºt duy nhất mà Ucsula mang theo là má»™t chiếc rÆ°Æ¡ng trong đó Ä‘á»±ng quần áo cÆ°á»›i má»™t Ãt đồ ăn và má»™t túi nhá» Ä‘á»±ng những đồng tiá»n và ng của cha cô để lại. Äoà n ngÆ°á»i ra Ä‘i không Ä‘i theo má»™t lá»™ trình nhất Ä‘inh. Há» chỉ mải Ä‘i theo hÆ°á»›ng ngược lại con Ä‘Æ°á»ng dẫn tá»›i Riôacha để không bá» lại má»™t dấu vết nà o và để tránh chạm mặt ngÆ°á»i quen. Äó là má»™t chuyến Ä‘i kì dị. Khi Ä‘oà n ngÆ°á»i Ä‘i được mÆ°á»i bốn tháng trá»i, vá»›i cái bụng quặn Ä‘au vì thịt khỉ và canh rắn, Ucsula đẻ ra má»™t chú bé vá»›i tất cả các bá»™ pháºn ngÆ°á»i của chú. Cô đẻ rÆ¡i giữa Ä‘Æ°á»ng ngay lúc nằm trên má»™t chiếc võng hai ngÆ°á»i khiêng, bởi vì hai chân cô xuống máu sÆ°ng vù lên mất cả hình thù, và các tÄ©nh mạch cứ phồng lên nhÆ° những vấp rá»™p. Những đứa trẻ tháºt đáng thÆ°Æ¡ng hại vá»›i cái bụng lép và đôi mắt quầng thâm. Tuy váºy chúng lại tá» ra dẻo dai hÆ¡n cha mẹ chúng trong chuyến Ä‘i gian truân nà y, và trong phần lá»›n thá»i gian còn thÃch thú là khác. Má»™t buổi sáng ná», sau gần hai năm ròng rã leo núi, há» là những ngÆ°á»i đầu tiên nhìn thấy sÆ°á»n phÃa tây của dấy núi. Từ trên đỉnh núi mù mây phủ há» nhìn thấy mặt nÆ°á»›c bằng bao la của má»™t đầm lầy mênh mông trải tá»›i táºn bá» bên kia thế giá»›i. Song chẳng bao giá» há» gặp biển. Có má»™t đêm, sau và i tháng lạc lối giữa những đầm nÆ°á»›c, những đã cách rất xa nÆ¡i cuối cùng há» gặp những ngÆ°á»i AnhÄ‘iêng trên con Ä‘Æ°á»ng mình Ä‘i, há» nghỉ lại bên bá» má»™t con sông nhiá»u đá, nÆ°á»›c trong nhÆ° má»™t dải pha lê đông lạnh. Nhiá»u năm sau nà y, đại tá AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya định theo con Ä‘Æ°á»ng ấy để đánh úp Riôacha và sau sáu ngà y Ä‘i chà ng hiểu rằng đó là má»™t cÆ¡n Ä‘iên. Tuy nhiên, cái đêm há» nghỉ lại bên cạnh sông ấy, những ngÆ°á»i đồng hà nh của cha chà ng Ä‘á»u hoảng hốt nhÆ° những ngÆ°á»i chết Ä‘uối không nÆ¡i bám vÃu, nhÆ°ng con số của hỠđã tăng thêm trong cả quá trình vượt núi và tất cả bá»n há» quyết sống (dÄ© nhiên hỠđã tìm cách) cho đến lúc đẩu bạc răng long. Äêm ấy Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya nằm má»™ng thấy ở ngay nÆ¡i đó má»™t thà nh phố đông vui vá»›i những ngôi nhà có tÆ°á»ng kÃnh đã má»c lên. Ông há»i đó là thà nh phố gì và ông được trả lá»i bằng má»™t cái tên chÆ°a bao giá» nghe thấy, má»™t cái tên chẳng có ý nghÄ©a gì nhÆ°ng nó cứ vang Ä‘á»ng trong giấc mÆ¡: Macônđô. Ngay ngà y hôm sau, ông thuyết phục các bạn mình rằng sẽ chẳng bao giá» bá»n há» tìm thấy biển. Ông hạ lệnh cho há» phát quang má»™t vùng bên cạnh sông, nÆ¡i thoáng mát hÆ¡n và tại dó há» láºp là ng.
TrÆ°á»›c hôm được biết nÆ°á»›c đá, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya vẫn chÆ°a hiểu được ý nghÄ©a của giấc má»™ng vá» những ngôi nhà có tÆ°á»ng kÃnh. Sau hôm đó, ông những tưởng mình đã hiểu được ý nghÄ©a sâu xa của nó. Ông nghÄ© rằng trong má»™t tÆ°Æ¡ng lai không xa ngÆ°á»i ta có thể sản xuất hà ng loạt các khối nÆ°á»›c đá bằng váºt liệu hết sức thông thÆ°á»ng nhÆ° nÆ°á»›c lã, và dùng chúng để xây dá»±ng những ngôi nhà má»›i cho là ng. Lúc đó Macônđô sẽ không còn là má»™t nÆ¡i nóng bức đến mức bản lá» và chốt cá»a bằng sắt cÅ©ng phải quăn lại vì hÆ¡i nóng, và trở thà nh má»™t thà nh phố quanh năm là mùa đông. Nếu nhÆ° ông không nôn nóng tiến hà nh xây dá»±ng má»™t nhà máy nÆ°á»›c đá ngay là vì lúc ấy ông Ä‘ang hà o hứng vá»›i việc dạy dá»— các con mình, trÆ°á»›c hết là Aurêlianô, cáºu bé ngay từ đầu đã bá»™c lá»™ má»™t năng khiếu đặc biệt vá» thuáºt là m và ng giả. Phòng thà nghiệm lúc nà o cÅ©ng sạch bong không má»™t vết bụi. GiỠđây, rất bình tâm, không náo nức trÆ°á»›c Ä‘iá»u kỳ ảo bằng việc xem lại những chỉ dân của Menkyađêt, ông cố tách và ng của Ucsula ra khá»i thứ hợp chất đóng chóc lại ở đáy chảo. Cáºu thanh niên Hôsê AccaÄ‘iô hầu nhÆ° không tham gia công việc ấy. Trong khi cha cáºu dốc toà n tâm toà n sức và o công việc trong ống nghiệm thì cáºu cả, vốn là ngÆ°á»i thá»±c là m theo ý mình, là ngÆ°á»i lá»›n trÆ°á»›c tuổi, đã trở thà nh má»™t chà ng thanh niên lá»±c lưỡng. Cáºu vỡ giá»ng. Mép cáºu đã lún phún má»c đầy lông tÆ¡. Má»™t đêm ná», Ucsula bÆ°á»›c và o phòng khi cáºu đã cởi hết quần áo để Ä‘i ngủ. Bà thảng thốt cảm thấy vừa thẹn vừa thÆ°Æ¡ng. Äó là ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông, sau chồng mình, bà thấy khá»a thân, và y đã được chuẩn bị chu đáo để và o Ä‘á»i và điá»u đó bà thấy không được bình thÆ°á»ng. Lần thứ ba, Ucsula hoà i thai, và lại sống lại những ná»—i lo âu thuở má»›i lấy chồng.
Và o thá»i ấy, có má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà vui tÃnh, ăn thô nói tục hay khÆ¡i chuyện, thÆ°á»ng đến nhà , là ngÆ°á»i vẫn hay là m giúp các việc vặt trong nhà và biết bói bà i. Ucsula Ä‘em chuyện con trai mình thổ lá»™ vá»›i thị. Bà nghÄ© rằng cái cÆ¡ thể quá cỡ của con trai mình là má»™t sá»± không bình thÆ°á»ng nhÆ° cái Ä‘uôi lợn của ngÆ°á»i chú há». NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà báºt má»™t trà ng cÆ°á»i ha hả vang vá»ng khắp nhà giống nhÆ° má»™t dòng thuá»· tinh à o chảy. Trái lại, thị nói, "cáºu cả sẽ là ngÆ°á»i hạnh phúc đấy, bà ạ". Äể khẳng định lá»i Ä‘oán số, và i ngà y sau thị mang tá»›i nhà má»™t cá»— bà i, rồi sau đó, má»™t mình lẻn và o kho ngô ở gắn nhà bếp vá»›i Hôsê AccaÄ‘iô và đóng chặt cá»a lại. Thị Ä‘iá»m nhiên đặt cá»— bà i lên chiếc bà n thợ má»™c cÅ©, rồi liến thoắng nói rặt những chuyện không đâu, trong lúc đó chà ng trẻ tuổi buồn chán hÆ¡n là thÃch thú ngồi bên cạnh thị chỠđợi. Bá»—ng nhiên thị giÆ¡ tay lên ôm choà ng lấy anh. "Ôi tuyệt quá , thị nói má»™t cách thảng thốt vẻ chân thà nh, và đó là điá»u duy nhất thị có thể nói được. Hôsê AccaÄ‘iô cảm thấy gân cốt bủn rủn, sợ hãi và muốn khóc thét lên. NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà không há» dặn bảo anh Ä‘iá»u gì. NhÆ°ng suốt đêm ấy Hôsê AccaÄ‘iô cứ lục tìm thị trong thứ mùi khói phả ra từ nách thị, và cái mùi ấy cứ bám lấy da thịt anh. Anh muốn lúc nà o cÅ©ng được ở bên cạnh thị, muốn thị là mẹ mình. muốn rằng bá»n há», anh và thị không bao giá» sẽ ra khá»i kho ngô, muốn thị nói vá»›i mình ôi tuyệt quá, muốn thị lại ôm lấy mình rồi nói ôi tuyệt quá. Má»™t ngà y ná», anh không thể chịu Ä‘á»±ng thêm nữa và đã đến nhà thị để tìm thị.
Anh đến chÆ¡i nhà không được tá»± nhiên lắm, ngồi đợi ở phòng khách, không nói không rằng. Trong thá»i khắc ấy anh không thèm khát thị. Anh thấy thị hoà n toà n khác vá»›i hình ảnh mà cái mùi của thị khêu gợi; lúc nà y thị nhÆ° má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà khát. Anh uống cà phê rồi từ biệt ngôi nhà á»p ẹp. Äêm ấy, trong ná»—i sợ hãi do mất ngủ, anh lại da diết khát khao thị, nhÆ°ng lúc ấy anh không yêu thị nhÆ° lúc ở trong kho ngô mà trái lại nhÆ° trống cái buổi chiá»u ấy.
Mấy ngà y sau, ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đột ngá»™t gá»i anh đến nhà mình và o lúc thị Ä‘ang ở nhà vá»›i bà mẹ. Thị lôi anh và o buồng ngủ vá»›i cái cá»› dạy anh chÆ¡i bà i. Thế là thị tha hồ ôm anh, đến mức anh mất cả khoái cảm sau cú ngây ngất ban đầu, rồi anh cảm thấy sợ nhiá»u hÆ¡n là thÃch thú. Thị nÅ©ng nịu đòi anh phải đến tìm mình và o ngay đêm ấy. Anh đã trót đồng ý nhÆ°ng khi Ä‘i ra anh má»›i hiểu rằng không thể Ä‘i được. Song đêm ấy, trên cái giÆ°á»ng nóng bá»ng nhÆ° than lá»a, anh hiểu rằng cần phải Ä‘i tìm thị dù biết việc đó là không thể là m được. Anh sá» soạng mặc quần áo, tai lắng nghe trong bóng tối tiếng thở Ä‘á»u Ä‘á»u của cáºu em, tiếng ho khan của cha mình ở phòng bên, tiếng hen khò khè của Ä‘Ã n gà mái ở ngoà i sân, tiếng muá»—i vo ve, tiếng thình thình của con tim mình Ä‘áºp và tiếng ồn à o của trá»i đất chÆ°a bao giá» anh được nghe, rồi anh bÆ°á»›c ra con Ä‘Æ°á»ng Ä‘ang im lìm ngủ. Anh thà nh tâm mong muốn cá»a đã được cà i then hẳn hoi chứ không chỉ khép lại nhÆ° lá»i thị hứa vá»›i anh. NhÆ°ng cá»a vẫn chÆ°a cà i then.
Anh lấy ngón tay khẽ đẩy cánh cá»a và thế là các bản lá» rÃt lên cá»t kẹt nghe vừa buồn vừa âm vang khiến anh lạnh cả gáy. Kể từ lúc anh bÆ°á»›c và o, bằng cách lách vai nhẹ nhà ng để không gây tiếng Ä‘á»™ng, anh vẫn cảm thấy cái mùi ấy. Anh vẫn còn ở trong phòng khách là nÆ¡i ba ngÆ°á»i em trai thị mắc võng ở những vị trì mà cho đến lúc nà y anh không biết và trong bóng tối không thể xác định được, váºy là anh chỉ còn thiếu sá» soạng mà bÆ°á»›c và o, mà đẩy cánh cá»a phòng và đi đến nÆ¡i ấy là m sao không bị nhầm giÆ°á»ng thì nằm. Anh tìm nó. Anh vấp phải dây võng mắc ở tầm thấp hÆ¡n là anh tưởng, và cái ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông Ä‘ang ngáy khò khò cho đến lúc ấy vẫn Ä‘ang má»™ng mị, nói vẻ tỉnh khô: "Äó là ngà y thứ tÆ°". Khi đẩy cánh cá»a buồng ngủ anh đã không thể tránh được cú vấp phải mép sà n nhà nhô cao.
Trong bóng đêm tối Ä‘en nhÆ° má»±c, bá»—ng nhiên, vá»›i má»™t ná»—i nhá»› nhung không thể đừng được, anh hiểu rằng mình đã hoà n toà n mất phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng. Trong phòng cháºt hẹp nà y có bà mẹ, cô em, ngÆ°á»i chồng và ba đứa con của cô ta Ä‘ang ngủ, và cả ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà nữa, mà có lẽ thị không đợi anh, cÅ©ng đã ngủ rồi. Có lẽ anh sẽ không lần theo cái mùi ấy nếu nhÆ° nó không nồng nặc khắp nhà . Cái mùi Ä‘Ã n bà ấy vừa có vẻ hÆ° hÆ° lại vừa có vẻ thá»±c thá»±c nhÆ° thể lúc nà o nó cÅ©ng ở ngay trên là n da anh. Anh đứng im nhÆ° thằng phá»—ng trong má»™t lúc lâu mà ngạc nhiên tá»± há»i lòng mình đã là m thế nà o để Ä‘i tá»›i cái vá»±c thẳm trống trải nà y. Giữa lúc ấy có má»™t bà n tay xoè rá»™ng các ngón cÅ©ng Ä‘ang sá» soạng trong bóng tối, đã đụng phải mặt anh. Cái bà n tay ấy không ngạc nhiên, vì dù không biết Ä‘Ãch xác là anh, nó Ä‘ang đợi anh.
Thế là anh tin cái bà n tay ấy và trong trạng thái mệt má»i đến kinh khủng, anh đã để cho nó lôi tuá»™t mình đến má»™t chá»— không được tiện nghi lắm, là nÆ¡i nó lá»™t truồng anh ra, nó mân mê anh nhÆ° mân mê củ khoai, nó vần anh sang bên trái lại xoay anh sang phải, là nÆ¡i anh không ngá»i thấy mùi Ä‘Ã n bà nữa mà chỉ thấy mùi nÆ°á»›c đái quá»·, và là nÆ¡i anh định nhá»› lại gÆ°Æ¡ng mặt thị thì anh lại hình dung ra gÆ°Æ¡ng mặt bà Ucsula; rồi anh hoang mang mà nháºn ra rằng mình Ä‘ang là m má»™t việc mà từ lâu hằng mong muốn nhÆ°ng chÆ°a bao giá» nghÄ© rằng trên thá»±c tế sẽ có thể được là m, không há» biết Ä‘ang là nó nhÆ° thế nà o bởi không biết đâu là chân, đâu là đầu và cÅ©ng chẳng biết chân ấy là của ai, đầu ấy là của ái và anh cảm thấy mình không thể chịu Ä‘á»±ng được hÆ¡n nữa trÆ°á»›c cÆ¡n nhói biết nÆ¡i tháºn mình, trÆ°á»›c cÆ¡n Ä‘au quắn nÆ¡i bụng mình, anh đâm phát hoảng và cảm thấy ná»—i khao khát chếnh choáng vừa muốn được chạy trốn đồng thá»i vừa muốn được ở lại mãi mãi trong cái im lặng đầy thất vá»ng và cái cô Ä‘Æ¡n đáng sợ hãi nà y.
NgÆ°á»i Ä‘Ã n bà ấy tên là Pila Tecnêra. Thị là má»™t thà nh viên của Ä‘oà n ngÆ°á»i di cÆ° đã láºp nên là ng Macônđô, bị gia đình lôi Ä‘i leo để tách thị ra khá»i gã Ä‘Ã n ông từng cưỡng hiếp thị và o lúc thị má»›i mÆ°á»i bốn tuổi, và theo Ä‘uổi thị đến năm thị hai mÆ°Æ¡i mốt tuổi, nhÆ°ng không bao giá» quyết định công khai quan hệ cá»a hai ngÆ°á»i trÆ°á»›c công chúng vì gã là con ngÆ°á»i sở khanh. Gã hứa sẽ theo thị đến cùng trá»i cuối đất, nhÆ°ng ngay sau đó, khi vấn đỠđã êm đẹp đâu và o đó, thị cứ mòn mắt chá» trông, bằng cách đánh đồng gã vá»›i những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông cao lá»›n và cả vá»›i những ngÆ°á»i nhá» bé thấp lùn, vá»›i những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông tóc hung và cả những ngÆ°á»i tóc Ä‘en, đó là những ngÆ°á»i mà quân bà i hứa hẹn vá»›i thị rằng há» sẽ đến từ Ä‘Æ°á»ng biển và từ Ä‘Æ°á»ng bá»™ trong ba ngà y, ba tháng hoặc ba năm. Trong lúc chỠđợi, thị đã đánh mất Ä‘á»™ săn chắc của các bắp vế, Ä‘á»™ căng phồng của bá»™ ngá»±c, vẻ duyên dáng yểu Ä‘iệu, nhÆ°ng lúc nà o thị cÅ©ng giữ được con tim luôn bốc lá»a tình. Cuồng nhiệt trÆ°á»›c trò mê say ấy, đêm nà o cÅ©ng váºy, Hôsê AccaÄ‘iô Ä‘i tìm hÆ¡i thị bằng cách vượt qua cái mê cung ấy. Có những khi gặp cá»a đóng then cà i, anh đã gõ cá»a và i lần, vì biết rằng đã có gan gõ lần thá» nhất ắt phải gõ tá»›i lần chót, và sau khi đã dai dẳng chỠđợi, anh được thị mở cá»a.
Ban ngà y, thiếp Ä‘i vì buồn ngủ, anh thầm ngáºm nhấm khoái cảm đêm trÆ°á»›c. Song khi thị bÆ°á»›c và o nhà , vui vẻ, hồn nhiên, vẻ bông lÆ¡n, thì anh chẳng phải mệt sức để che giấu ná»—i mệt má»i của mình, bởi vì cái ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà có tiếng cÆ°á»i giòn từng là m kinh Ä‘á»™ng những con bồ câu ấy rất mãn nguyện đã dạy cho anh biết thở tháºt sâu, biết giữ cho tim không Ä‘áºp quá dồn dáºp và đã cho phép anh biết vì sao những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông lại sợ chết đến thế. Anh quá mải mê suy tÆ° đến ná»—i không hiểu niá»m vui trà n trá» của tất cả má»i ngÆ°á»i trÆ°á»›c việc cha và em trai anh là m náo loạn cả nhà bằng cách loan tin đã nung chảy được chất hợp kim và đã tách được và ng của Ucsula.
Quả nhiên, sau những ngà y là m việc cần cù đầy hứng thú, cha con Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya đã già nh được kết quả. Ucsula rất sung sÆ°á»›ng, đến mức bà phải cảm Æ¡n Thượng đế vá» phát minh của thuáºt giả kim, trong lúc đó dân là ng tụ táºp trong phòng thà nghiệm và gia đình má»i há» xÆ¡i mứt ổi vá»›i bánh qui để mừng kỳ tÃch, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya cho há» xem cái nồi nấu kim loại vá»›i số và ng đã được lấy lại, là m nhÆ° thể ông vừa chế được. Sau khi cho má»i ngÆ°á»i xem khắp lượt, cuối cùng ông mang nó đến trÆ°á»›c mặt đứa con trai đầu lòng của mình, ngÆ°á»i trong thá»i gian gần đây hầu nhÆ° không bÆ°á»›c chân và o phòng thà nghiệm. Äặt trÆ°á»›c mắt anh thứ kim loại khô khốc và và ng óng, rồi ông há»i: "Con thấy thế nà o?". Hôsê AccaÄ‘iô chân thà nh trả lá»i cha:
- Cái đồ *** chó ấy mà !
Cha anh liá»n vả má»™t cái tát trái và o miệng anh đến là đau, là m cho anh phải chảy máu và ứa nÆ°á»›c mắt. Äêm ấy Pila Tecnêra dán thuốc cao lên chá»— sÆ°ng, mò mẫm trong bóng tối tìm chai rượu và bông và là m tất cả những gì thị muốn nhÆ°ng không là m anh khó chịu, để yêu anh mà không là m anh Ä‘au Ä‘á»›n. Bá»n há» trở nên thân thiết, chỉ Ãt phút sau, không ai bảo ai, đã thầm thì to nhá» nói chuyện vá»›i nhau:
- Anh muốn chỉ má»™t mình em bên anh, - anh nói, - má»™t ngà y gần đây, anh sẽ kể hết chuyện chúng mình cho má»i ngÆ°á»i biết để kết thúc những trò vụng trá»™m luôn má»™t thể.
Thị không định ngăn cản anh.
- Thế thì rất hay, - thị nói, - nếu chỉ có mình chúng mình vá»›i nhau thôi, chúng mình sẽ thắp đèn sáng để nhìn nhau cho sÆ°á»›ng và em có thể gà o to tất cả những gì em thÃch không còn lo má»™t ai quấy rối, và anh sẽ thì thà o bên tai em tất cả những lá»i tục tÄ©u anh nghÄ© ra được.
Buổi trao đổi nà y, nỗi căm tức cha mình, và khả năng khẩn cấp của mối tình quá trớn, đã là m cho anh thêm bạo dạn rồi đột ngột, anh kể tất cả cho em trai mình nghe.
Thoạt đầu, Aurêlianô chỉ hiểu được ná»—i nguy hiểm và những tai hoạ sẽ xảy ra do các cú liá»u mạng của anh trai mình gây nên, nhÆ°ng cáºu vẫn chÆ°a cảm nháºn được cái khoái cảm đến đê mê của câu chuyện. Rồi niá»m khao khát dần dần xâm chiếm cáºu. Cáºu bắt ngÆ°á»i anh kể tỉ mỉ những tình tiết li kì, đồng cảm vá»›i ná»—i Ä‘au Ä‘á»›n ê chá» và má»m lạc thú của ông anh, cáºu cÅ©ng thấy bồi hồi lo âu và sung sÆ°á»›ng. Cáºu thức đợi ông anh mình cho đến gần sáng, cứ trằn trá»c bồi hồi trên cái giÆ°á»ng nhÆ° có ai bá» than Ä‘á» và o, và khi ông anh trở vá», cả hai ngÆ°á»i Ä‘á»u tỉnh nhÆ° sáo nói chuyện cho đến lúc dáºy, vì váºy mà chẳng bao lâu cả hai anh em Ä‘á»u lá» Ä‘á» lừ đừ, chán ngấy thuáºt giả kim và kiến thức uyên bác của cha mình và cả hai Ä‘á»u trốn và o cõi cô Ä‘Æ¡n.
"Bá»n trẻ nhà nà y cứ nhÆ° những thằng đần, lúc nà o cÅ©ng thẫn thá»", Ucsula nói. "Có lẽ chúng bị giun quấy đấy". Bà chuẩn bị cho há» má»™t tô nÆ°á»›c thuốc lá paicô(3) và cả hai ngÆ°á»i Ä‘iá»m nhiên uống, rồi chỉ trong má»™t ngà y hỠđã mÆ°á»i má»™t lần ngồi và o bô, thải ra má»™t và i con giun mà u hồng hồng. Hai anh em thÃch thú chìa cho má»i ngÆ°á»i xem vì chúng cho phép hỠđánh lạc hÆ°á»›ng Ucsula vá» căn nguyên cái bệnh buồn phiá»n của há». Lúc đó Aurêlianô không chỉ hiểu mà còn có thể cảm nháºn những kinh nghiệm tình dục của ông anh nhÆ° chÃnh mình đã trải qua, bởi vì có má»™t lẩn khi ngÆ°á»i anh kể rất tỉ mỉ vá» cách thức là m tình nhÆ° thế nà o, thì cáºu đã ngắt lá»i há»i: "Anh cảm thấy nhÆ° thế nà o?"… Không ngần ngừ, Hôsê AccaÄ‘iô trả lá»i ngay:
- NhÆ° thể trá»i rung đất chuyển ấy.
Và o lúc hai giá» sáng má»™t ngà y thứ năm trong tháng Giêng, Amaranta đã ra Ä‘á»i. TrÆ°á»›c lúc chÆ°a có ai và o phòng, Ucsula xem xét khắp ngÆ°á»i đứa hà i nhi. Nó nhẹ tênh và căng má»ng nhÆ° má»™t con thằn lằn non, nhÆ°ng tất cả các bá»™ pháºn trên ngÆ°á»i nó Ä‘á»u thuá»™c giống ngÆ°á»i. Aurêlianô chỉ biết tin vui khi thấy má»i ngÆ°á»i kéo đến nhà mình rất đông. Äể trốn tránh sá»± ồn Ä© nà y, cáºu ra khá»i nhà đi tìm ông anh, ngÆ°á»i đã bá» trống giÆ°á»ng từ lúc mÆ°á»i má»™t giá», và đó là má»™t quyết định Ä‘á»™t ngá»™t đến mức cáºu không kịp tá»± há»i là m thế nà o để lôi được anh mình ra khá»i phòng Pila Tecnêra. Cáºu Ä‘i quanh nhà thị và i giá» liá»n, cứ huýt sáo là m hiệu liên tục cho đến khi buổi bình minh buá»™c cáºu phải trở vá». Trong phòng của bà mẹ, cáºu bắt gặp Hôsê AccaÄ‘iô vá»›i bá»™ mặt tỉnh bÆ¡, Ä‘ang chÆ¡i vá»›i cô em gái má»›i sinh.
Ucsula hầu nhÆ° vừa kết thúc kì nghỉ đẻ bốn mÆ°Æ¡i ngà y thì những ngÆ°á»i digan cÅ©ng vừa tá»›i là ng. Äó chÃnh là những ngÆ°á»i là m xiếc và những ngÆ°á»i múa rối từng mang nÆ°á»›c đá đến đây.
Khác vá»›i nhóm ngÆ°á»i của Menkyađêt, chẳng bao lâu bá»n hỠđã trÆ°ng bà y các thứ hà ng hoá tiêu xà i chứ không nhÆ° trÆ°á»›c đây chỉ có những thà nh tá»±u của tiến bá»™ khoa há»c. Khi mang nÆ°á»›c đá đến, hỠđã không quảng cáo mặt Ãch lợi phục vụ cho Ä‘á»i sống con ngÆ°á»i mà chỉ quảng cáo nó nhÆ° má»™t trò ảo thuáºt Ä‘Æ¡n thuần. Lần nà y, bên cạnh các trò tiêu khiển khác, há» mang đến má»™t cái thảm bay. Há» không giá»›i thiệu nó nhÆ° má»™t đóng góp cÆ¡ bản cho sá»± phát triển giao thông mà giá»›i thiệu nó nhÆ° má»™t thứ đồ chÆ¡i. DÄ© nhiên dân chúng moi nốt những mẩu và ng cuối cùng để thưởng thức cú bay vù vù trên các nóc nhà trong là ng.
Lợi dụng sá»± tha thứ đầy thú vị của công chúng Ä‘ang ồn à o, Hôsê AccaÄ‘iô và Pila Tecnêra đã sống những giá» tá»± do. Há» là hai ngÆ°á»i tình ngây ngất hạnh phúc giữa đám đông đến mức tưởng rằng tình yêu còn sâu sắc và lắng Ä‘á»ng hÆ¡n cả cái khoái lạc tá»™t dình và tức thá»i của há» trong những đêm vụng trá»™m. Tuy váºy Pila Tecnêra lại phá tan cái niá»m vui ấy. Phấn chấn hẳn lên trÆ°á»›c Ä‘am mê của Hôsê AccaÄ‘iô lúc Ä‘ang táºn hưởng hạnh phúc đôi lứa, thị nhầm lẫn cách thức nói và lúc cần nói, đã bá»—ng nhiên chụp lên đầu anh má»™t trách nhiệm nặng ná» bằng cả quả địa cầu. "GiỠđây, anh đã là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông rồi đấy", thị nói vá»›i anh. Và vì anh không hiểu Ä‘iá»u thị vừa nói, thị thong thả giải thÃch cặn kẽ:
- Nghĩa là anh sẽ có một đứa con trai.
Trong và i ngà y liá»n, Hôsê AccaÄ‘iô không dám ra khá»i nhà . Chỉ cần nghe thấy tiếng cÆ°á»i khanh khách của Pila Tecnêra là đã đủ để anh trốn và o phòng thà nghiệm, là nÆ¡i những thứ đồ thủ công mỹ nghệ, thà nh quả của thuáºt giả kim, Ä‘ang sống lại nhá» lòng từ thiện của Ucsula. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya vồn vã đón đứa con lầm lạc và hÆ°á»›ng dẫn anh táºp sá»± trong công việc mẩy mò của thuáºt giả kim đã được ông hiểu cặn kẽ. Má»™t chiá»u ná», hai anh em rất phấn khởi trÆ°á»›c tấm thảm bay ngang tầm cá»a sổ phòng thà nghiệm mang theo ngÆ°á»i digan lái và và i em nhá» trong là ng Ä‘ang vui vẻ vẫy tay chà o, và Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya không thèm nhìn tấm thảm bay. "Cứ để há» mÆ¡ má»™ng", ông nói, "chúng ta sẽ bay cao hÆ¡n bá»n há» vá»›i phÆ°Æ¡ng tiện khoa há»c hÆ¡n cái thảm bay thảm hại nà y". Dẫu Ä‘ang phải giả vá» là m ra vẻ hứng thú vá»›i công việc, Hôsê AccaÄ‘iô không bao giá» có thể hiểu được những khả năng kỳ vÄ© của lò luyện đá giả kim mà đối vá»›i anh nó chỉ Ä‘Æ¡n giản là má»™t bình thuá»· tinh là m tồi quá. Anh biếng ăn, mất ngủ, cáu kỉnh, giống hệt cha mình lúc ông phải đối mặt vá»›i những thất bại trong má»™t số công việc và trạng thái thất thÆ°á»ng ấy của anh đã buá»™c ông phải thay anh là m má»i công việc trong lò luyện đá giả kim vì nghÄ© rằng công việc nà y là m anh quá lao lá»±c. Aurêlianô dÄ© nhiên hiểu rằng ná»—i Ä‘au khổ ấy của ông anh mình không liên quan gì đến lò luyện đá giả kim, nhÆ°ng cáºu không tà i nà o là m cho anh thổ lá»™ vá»›i mình Ä‘iá»u sâu kÃn kia. Hôsê AccaÄ‘iô không còn hiếu Ä‘á»™ng nhÆ° trÆ°á»›c. Từ má»™t ngÆ°á»i hóm hỉnh và cởi mở anh trở thà nh má»™t kẻ kÃn đáo và khó tÃnh. Quá Æ°a thÃch nôi cô Ä‘Æ¡n, lúc nà o cÅ©ng giáºn há»n xung quanh, má»™t đêm ná», nhÆ° má»i bữa anh lại để trống giÆ°á»ng bá» Ä‘i ra ngoà i, nhÆ°ng không đến nhà Pila Tecnêra mà đi thẳng má»™t mạch đến há»™i chợ. Sau khi dạo khắp các trò vui, không thÃch thú trÆ°á»›c bất kỳ trò thÆ¡i nà o, anh để ý đến má»™t ngÆ°á»i không diá»…n trò, má»™t cô gái digan rất trẻ, hầu nhÆ° còn Ä‘ang ở tuổi thÆ¡, Ä‘eo đầy cổ những hạt pha lê giả ngá»c. Äó là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đẹp nhất cho đến lúc ấy anh được biết. Anh Ä‘ang ở giữa đám ngÆ°á»i mải mê xem trò diá»…n má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông biến thà nh con rắn vì không nghe lá»i bố mẹ.
Hôsê AccaÄ‘iô không để ý xem. Trong lúc diá»…n ra cuá»™c tra há»i ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông - con rắn, anh len lá»i giữa đám đông để Ä‘i tá»›i nà ng ngÆ°á»i đầu tiên là nÆ¡i anh gặp cô gái digan, dừng lại phÃa sau cô ta. Từ phÃa sau, anh ôm lấy thắt lÆ°ng cô ta. Cô ta cố vùng ra nhÆ°ng Hôsê AccaÄ‘iô cà ng ôm chặt hÆ¡n. Váºy là cô đã rung Ä‘á»™ng, đứng im nhÆ°ng vẫn quay lÆ°ng lại anh, run rẩy vì ngạc nhiên và sợ hãi mà không thể tin Ä‘iá»u đó là sá»± thá»±c, cuối cùng cô ngoảnh mặt lại, vá»›i nụ cÆ°á»i run rẩy cô nhìn anh. Trong lúc ấy hai ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông digan lùa ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông con rắn và o túi và mang và o bên trong quán hà ng. Má»™t ngÆ°á»i digan trưởng trò quay ra phÃa công chúng nói:
- ThÆ°a quý ông quý bà , bây giá» chúng tôi xin trình diá»…n tiết mục kinh rợn vá» má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà , đêm nà o cÅ©ng nhÆ° đêm nà y, Ä‘á»u bị chặt đầu và o đúng giá» nà y trong suốt má»™t trăm năm mÆ°Æ¡i năm vì tá»™i đã dám nhìn cái không nên nhìn.
Hôsê AccaÄ‘iô và cô gái không xem tiết mục chặt đầu ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà . Há» Ä‘i vá» quán của cô, là nÆ¡i vá»›i ná»—i thèm khát tuyệt vá»ng há» thá»a sức hôn nhau trong lúc cởi quần áo. Cô gái digan cởi hết những chiếc áo ngoà i, những chiếc váy lót, chiếc coóc-xê đệm nhiá»u lần vải, chuá»—i hạt pha lê giả ngá»c thì bá»™ ngá»±c căng và đôi mông nở trÆ°á»›c đây bá»—ng biến Ä‘i mất. Thá»±c ra cÆ¡ thể cô giống nhÆ° má»™t cà nh khô, ngá»±c lép, vế teo không bằng cánh tay của Hôsê AccaÄ‘iô, nhÆ°ng lại có được cái vẻ dạn dÄ© và cái hÆ¡i nồng ấm kéo lại. Tuy nhiên, Hôsê AccaÄ‘iô không thể đáp ứng ngay cÆ¡n cuồng nhiệt của cô, bởi há» Ä‘ang nằm trong má»™t cái quán công, là nÆ¡i những ngÆ°á»i digan qua lại luôn, lúc thì mang các dụng cụ là m xiếc, lúc thì hoá trang, có lúc há» tụ táºp bên cạnh giÆ°á»ng chÆ¡i má»™t ván xúc xắc. Ngá»n đèn treo trên má»™t cây cá»™t ở giữa bãi soi sáng xung quanh. Lúc há» thôi không mân mê nhau, Hôsê AccaÄ‘iô trần truồng nằm duá»—i thẳng cẳng trên giÆ°á»ng, không biết là m gì thêm, thì cô gái cố là m trò khêu gợi anh. Sau đó, có lúc có má»™t ả digan da dẻ bóng mượt bÆ°á»›c và o, theo sau là má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông, vốn không phải là ngÆ°á»i cùng gánh xiếc cÅ©ng không phải là ngÆ°á»i là ng nà y. Và rồi cả hai cùng cởi quần áo ngay trÆ°á»›c giÆ°á»ng Hôsê AccaÄ‘iô Ä‘ang nằm. Không có ý định trêu ngÆ°Æ¡i anh, ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà nhìn Hôsê AccaÄ‘iô, vá»›i lòng đầy thèm khát, háo hức ngắm nghÃa con váºt trứ tuyệt của anh Ä‘ang nghỉ ngÆ¡i.
- Ôi, anh bạn? - Ả reo lên. - Cầu Thượng đế sẽ che chở cô em cho anh bạn nhé.
NgÆ°á»i bạn gái của Hôsê AccaÄ‘iô yêu cầu để cho hỠđược yên và cái đôi ấy nằm xuống ná»n nhà ngay cạnh giÆ°á»ng. Ná»—i Ä‘am mê của những ngÆ°á»i khác đánh thức cÆ¡n hăng của Hôsê AccaÄ‘iô. Ngay từ phút đầu, các xÆ°Æ¡ng hóc cô gái dÆ°á»ng nhÆ° long ra kêu rà n roạt nhÆ° những quân đôminô chạm và o nhau, trên da cô nhá»›p nhúa thứ mồ hôi nhá» nhá» và ng, đôi mắt cô già n giụa lệ cả ngÆ°á»i cô phát ra tiếng kêu Æ° ứ và phát ra thứ mùi bùn cứ lẩn vẩn đây đó. NhÆ°ng cô gái dai sức đã vượt qua cú chung đụng vá»›i má»™t tÃnh cách kiên cÆ°á»ng và má»™t sá»± dÅ©ng cảm đáng khâm phục.
Lúc ấy Hôsê AccaÄ‘iô cảm thấy mình bị nâng bổng lên đến trạng thái khó thở là nÆ¡i trái tim anh tan ra trong má»™t cái giếng nhục dục êm dịu Ä‘ang chảy và o cô gái theo các lá»— tai và chui ra qua lá»— miệng biến thà nh những lá»i được dịch sang ngôn ngữ của cô. Äó là thứ năm. Äêm thứ bảy, đầu Ä‘á»™i má»™t chiếc khăn Ä‘á», Hôsê AccaÄ‘iô bá» nhà ra Ä‘i cùng vá»›i những ngÆ°á»i digan.
Khi Ucsula thấy anh vắng mặt vá»™i Ä‘i khắp là ng tìm anh. Tại khu lán tan hoang, không có gì hÆ¡n là má»™t dòng nÆ°á»›c bẩn giữa những đám tro còn nóng trong các bếp đã dáºp lá»a. Má»™t ngÆ°á»i Ä‘ang tìm những hạt pha lê giả ngá»c trong đống rác, nói vá»›i Ucsula rằng đêm qua hỠđã nhìn thấy con trai bà lẫn trong đám ngÆ°á»i digan ồn à o, tay đẩy chiếc xe cÅ©i trong nhất ngÆ°á»i-rắn.
"Thế là nó theo bạn digan rồi", bà gà o lên bên tai ông, ngÆ°á»i không tá» má»™t dấu hiệu lo lắng nà o trÆ°á»›c tin con trai mất tÃch.
- Cầu Chúa đúng nhÆ° thế, - Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya nói và vẫn nghiá»n cái chất liệu đã được nghiá»n ngà n lần trong cối, đã được nung rồi lại nghiá»n. - NhÆ° váºy nó sẽ há»c để là m ngÆ°á»i.
Ucsula há»i má»i ngÆ°á»i bá»n digan Ä‘i vá» hÆ°á»›ng nà o. Trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i bà lại há»i, ngÆ°á»i ta lại chỉ cho, bà tiếp tục Ä‘i vì nghÄ© rằng vẫn còn thá»i gian để Ä‘uổi kịp con trai. Cứ nhÆ° thế bà đi ngà y má»™t xa là ng hÆ¡n cho đến khi nháºn ra mình đã ở cách là ng quá xa đến mức không nghÄ© sẽ trở vá». Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya chỉ phát hiện ra sá»± vắng mặt của vợ mình và o lúc tám giá» tối, khi ông đặt chất hợp kim được nấu lại trên má»™t lá»›p mùn và đi xem vì sao bé Amaranta khóe đến khản tiếng. Ãt giá» sau, ông táºp hợp má»™t nhóm Ä‘Ã n ông nai nịt gá»n gà ng, đặt bé Amaranta và o tay má»™t bà nháºn cho bú chá»±c, rồi Ä‘i tìm Ucsula. Aurêlianô cÅ©ng cùng Ä‘i vá»›i há». Những ngÆ° dân ngÆ°á»i AnhÄ‘iêng, bằng Ä‘iệu bá»™, đã ra hiệu cho há» biết rằng không thấy ai Ä‘i qua kể từ sáng sá»›m đến giá». Sau ba ngà y tìm kiếm vô Ãch, những ngÆ°á»i Ä‘i tin trở vá» là ng.
Trong và i tuần, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya hoà n toà n chịu thất vá»ng. Ông chăm nom bé Amaranta nhÆ° má»™t ngÆ°á»i mẹ. Ông tắm, thay quần áo cho bé rồi ban ngà y, bốn lần mang bé Ä‘i xin bú, và ban đêm ông hát ru bé ngủ, vốn là việc Ucsula chÆ°a từng là m. Có lần Pila Tecnêra tá»± nguyện đến xin đỡ đần công việc ná»™i trợ cho đến khi nà o Ucsula trở vá». Aurêlianô, mà linh cảm kỳ lạ của cáºu vốn đã cảm thấy thị là kẻ thủ phạm gây ra ná»—i bất hạnh nà y, quắc mắt nhìn thị khi thị bÆ°á»›c và o. Váºy là cáºu biết rằng dù dÆ°á»›i hình thức nà o Ä‘i nữa thị cÅ©ng là kẻ có tá»™i trong việc ông anh trai bá» Ä‘i và tiếp đó, bà mẹ cáºu mất tÃch, rồi bằng cách đó cáºu đã thầm lặng và kiên quyết kết tá»™i thị khiến cho ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà nà y không dám bén mảng tá»›i nhà nữa.
Vá»›i thá»i gian trôi Ä‘i má»i việc lại đâu và o đấy. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya và con trai ông không hay biết và o lúc nà o há» lại là m việc trong phòng thà nghiệm, nà o lau bụi, nà o đất lá»a cho ống nghiệm, rồi lại mải mê tiến hà nh công việc bà o chế các chất hợp kim đã và i tháng nay ngủ yên trên lá»›p mùn. Ngay đến bé Amaranta, nằm gá»n trong chiếc nôi mây, cÅ©ng tò mò quan sát công việc lặng lẽ của cha và anh mình trong căn phòng lạ kì hẳn Ä‘i vì hÆ¡i thuá»· ngân. Sau mấy tháng Ucsula biệt tÃch, có má»™t lần đã xảy ra những sá»± việc lạ lẫm. Má»™t bình thuá»· tinh rá»—ng nằm trên tủ từ lâu từng bị ngÆ°á»i ta bá» quên, bá»—ng nặng đến mức không thể xê dịch được. Má»™t nồi Ä‘á»±ng nÆ°á»›c lá»c đặt trên bà n là m việc, không há» có lá»a Ä‘un ở dÆ°á»›i, cÅ©ng tá»± nhiên sôi sùng sục và chỉ trong ná»a giỠđã cạn sạch nÆ°á»›c. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya và con trai ông thảng thốt nhìn những hiện tượng đó mà không thể giải thÃch được, nhÆ°ng rồi há» cứ khăng khăng cho chúng là điá»m báo trÆ°á»›c của chất hợp kim sẽ ra Ä‘á»i. Má»™t ngà y ná», chiếc nôi của bé Amaranta tá»± nó quay tròn rồi Ä‘i xung quanh căn phòng trÆ°á»›c ná»—i hoảng hốt của Aurêlianô, ngÆ°á»i đã vá»™i và ng chạy đến giữ lại. NhÆ°ng cha cáºu vẫn cứ Ä‘iá»m nhiên nhÆ° không. Ông đặt chiếc nôi trở lại chá»— cÅ© rồi cá»™t nó và o má»™t chân bà n, lòng tin rằng cái sá»± kiện hằng mong đợi hẳn sẽ phải xảy ra nay mai. Äúng lúc ấy Aurêlianô nghe thấy cha mình nói:
- Nếu không sợ Thượng đế thì hãy sợ kim loại váºy!
Bá»—ng nhiên Ucsula trở vá» sau gần năm tháng mất tÃch. Bà trở vá» vá»›i vẻ há»›n hở, trẻ trung, mặc bá»™ váy áo lạ kiểu đối vá»›i ngÆ°á»i là ng. Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya mừng mừng tủi tủi hầu nhÆ° không thể cưỡng lại cứ ôm hôn bà . "Chao ôi, ra thế cÆ¡ đấy!", ông nói nhÆ° gà o: "Tôi biết sẽ xảy ra mà " và thá»±c tình ông tin, bởi vì trong những buổi ở lý trong phòng khi bà o chế hợp chất, từ trái tim mình ông đã cầu cho sá»± kiện Ä‘ang háo hức chỠđợi sẽ không phải là kết quả mỹ mãn của thuáºt giả kim, cÅ©ng không phải là sá»± giải thoát khá»i bá»… lò Ä‘ang thổi lá»a nung chảy kim loại, cÅ©ng không phải phép biến bản lá», khoá cá»a ở nhà nà y thà nh và ng, mà là cái sá»± kiện vừa xảy ra: Cuá»™c trở vá» của Ucsula. NhÆ°ng bà không chia sẻ niá»m vui ồn Ä© của chồng mình. Bà hôn ông theo lệ nhÆ° thể bà vắng nhà chÆ°a quá má»™t giỠđồng hồ, rồi bảo ông:
- Mình hãy ra ngoà i đi!
Khi ra Ä‘Æ°á»ng và nhìn ngắm đám đông, Hôsê AccaÄ‘iô BuênÄ‘ya mãi má»›i định thần được. Há» không phải là bá»n digan. Há» là những ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông và đà n bà y hệt dân là ng nà y, cÅ©ng có mái tóc má»m và nÆ°á»›c da nâu, cÅ©ng là những ngÆ°á»i nói chÃnh tiếng nói của ông và cÅ©ng thở than vá» cạnh những ná»—i Ä‘au khổ ấy. Há» mang theo những chú lừa thồ thức ăn, những chiếc xe bò chở bà n ghế và dụng cụ nấu ăn, vốn là những thứ hà ng giản dị và thiết cốt được những ngÆ°á»i bán hà ng bà y bán không phải quảng cáo. Há» tá»›i đây từ bá» bên kia của đầm lầy, cách Macônđô khoảng hai ngà y Ä‘Æ°á»ng, là nÆ¡i các là ng hà ng tháng Ä‘á»u đặn nháºn thÆ° từ bÆ°u Ä‘iện và đã là m quen vá»›i các máy móc sản sinh nhiá»u lợi Ãch. Ucsula không Ä‘uổi kịp bá»n digan, nhÆ°ng bà gặp được con Ä‘Æ°á»ng mà chồng mình không thể phát hiện ra trong chuyến tìm kiếm những phát minh vÄ© đại đã thất bại.
Chú thÃch:
(1) Má»™t vùng phÃa Tây Bắc nÆ°á»›c Tây Ban Nha.
(2) Tiếng tôn xưng: ngà i, ông…
(3) Paicô - một thứ cây thuộc hỠrau muối sản ở châu Mỹ, lá có vị chát có thể tẩy được giun.
Tà i sản của phongvan
Last edited by quykiemtu; 06-01-2009 at 09:50 AM .