Tác phẩm Hoà ng Hạc Lâu nà y là má»™t trong những tuyệt phẩm được bình luáºn, há»c há»i, à kiến, nhiá»u nhất trong má»i thá»i đại. Nó là má»™t trong những đại biểu của thÆ¡ ÄÆ°á»ng bên cạnh Tỳ Bà Hà nh (Bạch CÆ° Dị), Giai Nhân (Äá»— Phủ), TÆ°Æ¡ng Tiến Tá»u (Lý Bạch), Phong Kiá»u Dạ Bạc (TrÆ°Æ¡ng Kế), Äà o Hoa Khê (TrÆ°Æ¡ng Húc), Giang Tuyết (Liá»…u Tông Nguyên), vân vân.
Tháºt ra, không phải dá»… gì nhìn thấy nổi cái “đã được nói hết†trong bà i thÆ¡, nhÆ° Lý Bạch. Năm mÆ°Æ¡i sáu chữ trong bà i của Thôi Hiệu là m sao tả hết nổi cảnh váºt vô cùng phức tạp và đa dạng quanh lầu Hoà ng Hạc ? Là m sao quả quyết được rằng bà i thÆ¡ “đã nói hết ?†Nếu chỉ chấp ở cảnh váºt, thì Ä‘iá»u nà y quả thá»±c là không thể hiểu nổi. Kẻ phà m phu chỉ biết đến cảnh, nên vẫn nghÄ© Thôi Hiệu là m thÆ¡ vì mến má»™ cảnh lầu Hoà ng Hạc, vì say mê trÆ°á»›c vẻ đẹp của bãi Anh VÅ©, đất Hán DÆ°Æ¡ng, chứ nà o có biết đâu cái ý của ông là khinh rẻ lầu Hoà ng Hạc, là chẳng há» rung Ä‘á»™ng trÆ°á»›c những cảnh đẹp kia ?
Và cÅ©ng vì chỉ biết đến cảnh, nên há» có thể không ngần ngại khổ công mà i má»±c chấp bút, Ä‘á» thêm hà ng triệu bà i thÆ¡ tán dÆ°Æ¡ng cảnh váºt kia dÆ°á»›i má»i khÃa cạnh, những tưởng được đứng ká» bên Thôi Hiệu! Hê hê, đúng là lÅ© khá» dại. Adam sẽ nói tại sao nhÆ° thế, sau khi quà dzị thưởng thức xong bà i thÆ¡:
崔顥
黃鶴樓
昔人已乘黃鶴去， æ¤åœ°ç©ºé¤˜é»ƒé¶´æ¨“。
黃鶴一去ä¸å¾©è¿”， 白雲åƒè¼‰ç©ºæ‚ æ‚ ã€‚
æ™´å·æ·æ·æ¼¢é™½æ¨¹ï¼Œ 芳è‰è‹è‹é¸šéµ¡æ´²ã€‚
日暮鄉關何處是？ 煙波江上使人æ„。
Thôi Hiệu
Hoà ng Hạc Lâu
TÃch nhân dÄ© thừa hoà ng hạc khứ,
ThỠđịa không dư Hoà ng Hạc Lâu
Hoà ng hạc nhất khứ bất phục phản,
Bạch vân thiên tải không du du
Tình xuyên lịch lịch Hán Dương thụ
Phương thảo thê thê Anh Vũ châu
Nháºt má»™ hÆ°Æ¡ng quan hà xứ thị ?
Yên ba giang thượng sỠnhân sầu
Bản dịch, theo tá»› hay nhât, của Tản ÄÃ
Thôi Hiệu
Lầu Hoà ng Hạc
Hạc và ng ai cưỡi đi đâu
Mà đây Hoà ng Hạc riêng lầu còn trơ
Hạc và ng đi mất từ xưa
Nghìn năm mây trắng bây giỠcòn bay
Hán Dương sông tạnh cây bà y
Bãi xa Anh Vũ xanh dầy cỠnon
Quê hương khuất bóng hoà ng hôn
Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai.
Bản dịch của Nguyễn Tâm Hà n, cũng hay:
Thôi Hiệu
Lầu Hoà ng Hạc
Hạc đã xa bay
NgÆ°á»i tiên không trở lại
Lầu cũ còn đây
Năm tháng đứng trông ai
Vỗ cánh biệt tăm hạc và ng không vỠnữa
Ngà n năm bà ng bạc chỉ mây trắng lÆ°ng trá»i
Cây chốn Hán Dương
lạnh lùng soi bóng nước
Bãi xa Anh Vũ
CỠngà y tháng xanh tươi
Quê hương giỠđâu …
bóng chiá»u dần phủ xuống
Sương khói mỠsông
tâm trÄ©u nặng… tÆ¡i bá»i.
Bạn thấy không, trên lầu Hoà ng Hạc, có thể bao quát hết những cảnh đẹp xung quanh, nhÆ° là mây trắng lững lá», sông xanh nghìn con sóng, nÆ°á»›c biếc, bãi cá» Anh VÅ© ... Tuy nhiên, ở hai câu kết bà i thÆ¡, tác giả lại mượn cảnh khói sóng trên sông để mô tả ná»—i nhá»› nhà . Từ lầu nhìn ra, xa mãi, đến nÆ¡i mặt trá»i lặn, đó là quê ta. Äã lâu không vá», sao nhá»› đến thế. Chỉ háºn không thể xuống thuyá»n ngay, Ä‘i vá» cố hÆ°Æ¡ng.
Trong tám câu, Thôi Hiệu chỉ nói đến Lầu Hoà ng Hạc có má»™t lần, ở câu thứ hai. Äối vá»›i ông, Lầu Hoà ng Hạc chỉ là cái dÆ° thừa của cổ nhân, còn để lại sau khi đã khuất bóng. NgÆ°á»i xÆ°a đã cưỡi hạc bay Ä‘i, ngôi lầu nà y bất quá chỉ là cái thừa thãi còn lÆ°u lại, cho bá»n “rởmâ€, bá»n “là m dángâ€, tụ táºp ở đó, để cùng nhau gáºt gù suýt soa, cho ra cái vẻ trà thức, sà nh Ä‘iệu mà thôi ! Khinh Lầu Hoà ng Hạc, cÅ©ng là khinh cái bá»n “rởm†nà y váºy.
Kim Thánh Thán, khi phá» bình hai câu đầu của bà i Hoà ng Hạc Lâu, có cho là Thôi Hiệu đã lấy ý nghÄ©a của má»™t Ä‘oạn trong sách Trang Tá», nhÆ° sau:
“Cái tôn quý chẳng thể truyá»n lại được của cổ nhân, thì đã mất rồi, còn những Ä‘iá»u mà ngà i Ä‘ang Ä‘á»c đây, chỉ là những cặn bã của cổ nhân đấy thôi !â€
(TrÃch: Thiên Äạo, lá»i Luân Biện nói vá»›i Tá» Hoà n Công)
Hoà ng Hạc Lâu khi vừa bình minh
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y:
