Khi anh về đến nhà, cô vẫn chưa về. Chiếc đồng hồ treo tường chỉ con số 9, nhưng anh chưa một lần tin rằng nó chỉ đúng. Đôi khi bảy giờ nó buông bốn tiếng chuông và giờ trên ti vi lúc ấy là sáu.
Anh xé một tờ lịch, lật mặt sau, miệng ngậm nắp bút bi, ghi vài dòng: Anh đi ba ngày, có thể lâu hơn - Yêu em. Dằn mảnh giấy dưới lọ nước hoa trên bàn phấn của cô, anh tắt đèn phòng.
Chưa đến cổng bến, một chiếc xe trờ ngang mặt. Gã lơ thò cổ dòm sát anh:
- D không, D không? Lên xe chạy lẹ!
Anh thừa biết loại xe này, chạy lẹ có nghĩa là ba tiếng nữa mới ra đến cây cầu cửa bắc thành phố. Kệ. Anh ném cái túi du lịch qua cửa sổ, đu người lên.
Trên xe có sẵn mấy người khách. Hai bà đang ngủ. Một ông ngồi đốt thuốc vặt, gương mặt lập lòe như di ảnh. Ông ta dịch sang một bên, nói với anh:
- Ngồi đây cho vui.
Anh biết ông ta đang muốn tìm người tán gẫu. Tất nhiên đó là điều anh không muốn, nhưng từ chối lại dở, đành ngồi xuống. Y như rằng, một câu hỏi:
- Lên D à?
- Vâng.
- Thăm bà con hay làm ăn?
- Bạn.
- Ở phố hay huyện?
- Huyện.
- Huyện nào?
Anh bắt đầu chán, giả bộ lục tục co chân, thu xếp chỗ ngồi để không phải trả lời. Nhưng người đàn ông vẫn truy kích:
- Huyện nào?
- K?
- Xa đấy!
- Vâng.
Phố bắt đầu khuya. Xe vắng, vài chiếc vụt ngang, vội vã. Anh bực vì quên đem theo cái nón úp mặt. Người đàn ông lại lải nhải:
- Đó giờ cậu lên D mấy lần rồi?
- Lần này nữa là một trăm.
- Khà khà, vậy là có "ghệ" trên này rồi!
Anh thở ra:
- Không, tôi chỉ đi thăm bạn.
Người bạn mà anh nhắc tới, gặp nhau lần cuối đã gần năm năm. Trong cuộc nhậu hắn nằng nặc: Nhất định mày phải lên tao. Anh ừ. Thằng bạn dí tận nơi: Tuần sau đi. Anh lại ừ. Hắn cho cái địa chỉ. Đơn vị địa lý cuối cùng là cấp xã. Nhưng dặn thêm: Mày lên cứ hỏi thằng H đánh xe bò, ai cũng biết. Anh hứa tháng sau, thi tốt nghiệp xong sẽ lên. Và giờ, anh đi làm đã bốn năm, có vợ hai năm.
Người đàn ông rít nốt ngụm khói cuối, búng cái tàn ra cửa. Bỗng có tiếng la bai bải, rồi tiếng chửi tục bên ngoài:
- Dừng xe! Dừng xe! Đó đó, thằng đó! Mày đền cái áo tao...
Anh ngửa đầu ra sau ghế, khép mắt. Cái xe dừng. Có tiếng đập thành xe. Người đàn ông run rẩy thụt sâu vào ghế nhưng vẫn bị lôi tuột xuống đất. Bên ngoài hỗn loạn. Tiếng gã lơ xe phân trần. Tiếng người đàn ông mếu máo. Tiếng mấy bà bàn tán xôn xao...
Người đàn ông lại lên xe. Từ đấy trở nên câm nín. Cái xe lại chạy. Rề rề. Tiếng gã lơ í ới. Anh không nghĩ là mình ngủ trong lúc nhắm mắt, nhưng khi mở mắt ra đã thấy ngoại thành. Xe tăng tốc. Ném vùn vụt lại phía sau những mái nhà im ngủ. Cái điện thoại rung. Anh có tin nhắn, của cô: Anh đi bao giờ về? Tin hồi âm: Em coi mảnh giấy trên bàn - Nhớ nhiều! Không thấy tin lại. Anh tắt máy, ngả người ra sau. Phía trước đã có thêm nhiều bóng đen, tất cả lắc đều theo nhịp xe.
Xe chạy vặt. Lâu lâu lại dừng. Lúc bác tài ăn khuya. Lúc bà con tiểu tiện. Anh không rời ghế. Giấc ngủ chập chờn. Đôi khi anh mơ thấy thằng bạn. Mơ, nhưng hình dung lại từng đặc điểm của khuôn mặt nó thì anh chịu. Chỉ có ấn tượng là một nắm nhàu nhò, những cái rãnh cáu bẩn, những cái gò bóng lưỡng mồ hôi. Chấm hết.
Bỗng có tiếng thút thít. Anh giật mình nhận ra người đàn ông bên cạnh mình đang khóc. Khóc thật. Vai rung lên. Hai bàn tay vặn vào nhau. Xen giữa những cái hít dài là những tiếng ậc ậc. Chán. Anh suýt bật một tiếng thở dài. Ông ta khóc một lúc lại giở thuốc ra hút. Khói thuốc có mùi tanh nhiều hơn khét. Lần này thì hai bàn tay ông ta khum lại thật cẩn thận, be chặt đốm lửa. Lâu lâu ông ta lại liếc sang anh. Anh giật mình, khép vội mắt. Với típ người này, chỉ cần bật ra một câu hỏi đại loại: Bác làm sao vậy? Không biết chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo.
Hai quầng đèn cắm thẳng vào đêm. Lâu lâu lóe lên bên vệ đường đôi đốm sáng xanh, mắt của một con thú nào đó. Anh biết cơ thể mình đã có nhu cầu ngủ, nhưng lại không cảm thấy buồn ngủ. Trong vỏ não là một khoảng trống không. Đôi khi anh ráng nhắm mắt chỉ là để tránh cái nhìn của người đàn ông bên cạnh. Thấy ông ta đã gục gặc, anh lại mở mắt ra.
Trên xe chỉ còn anh và gã tài là thức. Mà dường như ngay cả gã tài cũng đã ngủ. Chiếc xe đang tự động trôi. Cuối cùng, anh ngủ nốt. Một giấc ngủ khô.
Trong gió đã thoảng nghe mùi phân. Trời rạng. Những triền đồi lô nhô trải dài. Mấy người đàn bà bắt đầu nói chuyện. Người đàn ông bên cạnh ập đầu vào vai anh. Một dòng nước miếng nhuộm vai áo anh từ lúc nào không hay. Anh đẩy đầu ông ta ra. Được vài nhịp lắc nó lại ập vào. Anh kệ, khi thấy dòng nước miếng kia đã đứt. Ông ta ngủ như một đứa trẻ trong đống rơm sau khi ăn đòn.
Trời sáng hẳn. Bác tài tấp cây nước lề đường. Mọi người xuống rửa mặt. Lần này anh cũng xuống. Mặt đường nhẵn bóng, mát lạnh, anh ngồi hai tay chống phía sau, ngó hút chân trời. Núi u ám. Rừng quện một lớp sương dày đặc. Ngoài nhóm người vừa được chiếc xe rũ rượi nhả ra, cảnh quan quá đỗi tịch liêu. Anh có cảm giác mình có thể trườn người ra giữa lộ, nằm ngủ một giấc, thức dậy vẫn toàn thây.
Anh để ý tìm người đàn ông. Một dáng vẻ bệ rạc hẳn, so với nhân vật quấy rầy anh bằng cái miệng mau mắn hồi đêm. Ông ta đứng chờ nước nhỏ ra từ cái bồn, phía sau mấy người đàn bà, vai vắt một chiếc khăn cáu bẩn, tay lần xuống nhay nhay đáy quần. Anh thở dài.
Lại lục tục lên xe. Anh nhường chỗ cho người đàn ông bước vào trước. Lần này thì chính anh hỏi:
- Đêm qua bác ngủ ngon không?
Người đàn ông chưa trả lời ngay. Mắt dòm xa. Một lúc sau, nửa như trả lời anh, nửa như nói một mình, nửa như hỏi:
- Đây là đâu nhỉ?
Tất nhiên anh không biết.
Mặt trời nhô dần phía sau rặng núi. Nắng cam. Đất nâu. Lá xanh. Trời thăm thẳm. Quang cảnh như tự khởi thủy đã thế rồi, không thay đổi. Nó tạo cho anh cảm giác hơi ngợp, kiểu rơi tự do.
Nhưng quang cảnh ấy kéo dài không lâu. Bắt đầu có những mái nhà. Dầu vậy sự hoang liêu cũng chẳng bớt đi. Những mái nhà không phải được bàn tay con người dựng lên. Chúng mọc ra từ đất, như thể những ụ mối. Từ trong ụ mối ấy, đôi đứa trẻ chạy vụt ra lề đường, nhìn xe. Anh có ấn tượng với đôi mắt và cái bụng của chúng.
Xe vào bến. Anh móc điện thoại, khởi động. Đinh ninh sẽ có tin nhắn, nhưng mấy phút trôi qua, anh nhìn màn hình vẫn trống trơn.
- Từ đây có xe vào K không? - Anh chồm tới hỏi gã lơ. Gã gật:
- Có tài mười giờ, nhưng chỉ vào đến cách K ba mươi cây số, quãng còn lại anh sẽ phải đi xe thồ. Đường khó đi lắm đấy.
Anh cảm ơn, móc túi đưa gã mấy ngàn. Gã dẫn anh đến tận chỗ đậu xe vào K. Còn gần một tiếng nữa xe mới chạy. Anh quẳng cái túi qua cửa sổ, không dặn ai trông giùm, đi kiếm một ổ bánh mì.
Nắng bắt đầu gắt. Anh ngồi trệu trạo. Bữa ăn gần nhất là từ trưa hôm trước, với cô, có khăn lạnh đập bốp bốp, bia và đồ tráng miệng. Ngứa lưng, anh đưa ổ bánh mì ra sau đẩy vài nhát. Chiếc xe nổ máy. Đám gà con trong mấy cái bu trên mái giật mình nhao lên một lượt. Gã lơ vỗ thùng xe:
- Lên đi!
- Tôi đu bên ngoài cho mát được không?
- Giờ ngồi trong đi, ra khỏi phố ông đu.
Anh quăng mẩu bánh mì còn lại vào giỏ rác.
Trên xe, hàng hóa nhiều hơn người. Anh thấy có cả nước đá cây, đang nhỏ giọt. Mì gói. Nước ngọt đóng thùng giấy. Chén bát nhựa. Một ông ngồi ôm trong lòng cái ti vi để trần. Gã lơ hỏi:
- Cái này bao nhiêu hả bố?
- Con nó mua cho.
- Thùng đâu rồi?
- Thùng sao cơ?
Xe lắc như thể muốn lật nhào, nhưng gã tài vẫn giữ tốc độ cao. Bụi đuổi sau xe đỏ quạch. Lắc một lúc, hành khách trên xe cũng đỏ. Anh nhìn đồng hồ. Đã vào chiều. Lúc này thì cơn ngủ ập tới. Anh ôm cái trụ trên xe để khỏi ngã. Thiếp đi những giấc ngắn, lắc lư.
Chừng một tiếng, anh bật dậy, thấy khỏe hẳn ra. Hai bên đường rừng ngút ngàn. Những tán lá đập ràn rạt vào mui xe. Có lẽ trên tuyến đường này không còn phương tiện vận chuyển cơ giới nào khác.
Xe vào đến K, trời đã xế. Phố huyện đỏ quạch. Mấy gã xe thồ bu lại. Anh bảo vào xã thằng bạn. Tất cả đều lắc đầu, chỉ gã khác. Hỏi đến gã cuối cùng, anh phải năn nỉ. Gã vẫn kiên quyết lắc đầu:
- Ông thông cảm, giờ này vào trong đó ra là tối mịt. Gia tài tôi chỉ có cái xe này!
Anh ngước mắt, con đường dựng đứng vào hoàng hôn một màu đỏ ối. Chẳng thấy bến thấy bờ. Gã xe thồ thông cảm, bảo anh:
- Ông cứ lội bộ tàn tàn, tìm cái xe bò nào đó mà nhảy lên. Xe bò "tự hành" không có chủ đâu!
Anh tỏ vẻ không hiểu, gã xe thồ giải thích:
- Xe bò chở gỗ trong xã ra. Người ngoài này đón. Xong, chỉ cần dắt nó đến đầu đường, thả ra, tự khắc nó kéo xe về lại nhà!
Anh cảm ơn, vắt giỏ lên vai, không còn cách nào khác.
Mặt trời xiên khoai trên mênh mông đồi núi. Đoạn này không còn rừng nữa. Chỉ ngút ngàn cỏ úa, phủ một màu bạc trắng đến tận chân trời. Anh sục giày vào đám bụi. Mỏi miết. Đi rất lâu, vẫn chỉ thấy con đường vắng đến rợn người. Chính giữa lối là hai vệt mòn nhẵn do bánh xe để lại, sáng ánh lên những tia hấp hối của ngày.
Cuối cùng cũng xuất hiện một đốm đen phía cuối con đường. Anh tăng tốc, chạy. Nhưng chỉ được mươi bước đã thấy sức lực tuột xuống hai chân. May cho anh, đốm đen quả thật là một chiếc xe bò. Con bò bước còn chậm hơn anh. Mặc, phải tận dụng sức của nó thôi. Và nó còn biết đường dẫn anh đến đích.
Anh nằm ngửa trên sàn xe. Cái túi kê làm gối. Mùi phân và nước đái bò ngợp vào mũi. Nao nao. Nắng đang dần lịm. Anh thấy một đàn chim bay cắt bầu trời theo hình chữ V. Con bò bước rất đều. Xương hông nhô lên. Đầu cúi gục. Anh định trườn tới vỗ vào mông nó, như một sự nhờ cậy, nhưng lại thôi. Biết đâu nó lồng lên.
Trời tối hẳn. Đêm không trăng. Sao bạt ngàn, xanh điếng như trong những cuốn phim anh xem có bối cảnh vùng cực đêm. Gió quá mát, anh phải ngồi dậy, sợ sẽ thiếp đi lúc nào không hay. Giờ thì anh hiểu tại sao đám xe thồ từ chối chở anh. Anh mở đèn điện thoại, chỉ để xem giờ. Sóng của nó đã mất hẳn. Anh hơi giật mình, cột pin cũng chỉ còn lại có một gạch. Anh đã quên biến mất việc sạc nó trước khi lên đường! Giờ thì anh đã hoàn toàn tách biệt khỏi thế giới. Anh nghĩ về cô. Gương mặt, phục sức. Tất cả như một giấc mơ xa lắc. Đã 8 giờ hơn. Hôm qua, giờ này, anh vẫn dừng xe nơi đèn đỏ ngã tư, đầu óc quay quay vì mấy ly bia ngồi cùng đám bạn.
Bên đường lù lù hiện ra một mái nhà. Anh giật bắn người. Quơ vội cái túi, nhảy khỏi xe. Biết đâu gã chủ con bò vớ được sẽ có những rắc rối. Anh nhớ lại sự vụ trên xe đêm trước. Người ta luôn có thể gặp phải những tai họa chẳng bao giờ lường được.
Anh bước thẳng về phía ngôi nhà nọ. Trong nhà le lói ánh đèn, nhưng cửa đã khép. Một con chó hực lên. Anh ngại. Cứ đi, hẳn đây đã vào đến xã, sẽ có nhà khác còn ngỏ cửa.
Nhưng sau cái nhà ấy lại là đêm tối mênh mông. Không biết con bò đã kéo chiếc xe đi đâu! Trước anh? Sau anh? Hơi hoang mang, anh lại bước. Vì ngồi trên xe bò, anh cũng khó nhắm chừng đoạn đường đã qua. Còn bao nhiêu nữa? Anh căng mắt nhìn. Đêm chỉ có ánh sao, trời lại không mây nên càng tối. Anh ngại lạc mất chiếc xe, sẽ lạc luôn cả đường. Nhưng quả thực con bò đã biến mất, như thể một cỗ xe ma. Anh căng óc nhớ, có đoạn rẽ nào không nhỉ? Theo anh thì không. Mà biết đâu với con bò lại khác?!
Anh dấn bước. Giờ thì thật sự một mình. Nỗi lo ngại bắt đầu hiện ra, đã 8 giờ hơn, mà dân vùng này hẳn không có thói quen lên giường sau gà quá lâu.
Anh đi thêm chừng nửa giờ mới lại thấy tiếng chó sủa. Từ rất xa, có một đốm sáng lay lay, mông lung. Lần này thì cứ phải sục vào tận nhà người ta mà hỏi. Đốm sáng lay lay nọ phát ra từ ngọn đèn, treo đu đưa dưới mái hiên một căn nhà bên đường. Anh dừng lại. Một người đàn bà đang sàng cái gì đó trong sân. Anh đánh tiếng. Người đàn bà rướn cổ ngó. Tháo cái đèn, bà xách nó trên tay bước ra. Một con chó nhũng nhẵng theo sau người đàn bà. Nó không sủa.
- Tui từ thành phố lên đây. Xin chị cho hỏi nhà anh H đánh xe bò?
- H đánh xe bò? - Người đàn bà nhíu mày - Vùng này ai hổng đánh xe bò. Mà tên H cũng nhiều nữa!
- Cậu ấy đánh xe bò từ cách đây năm năm.
- Cậu chờ, để tui vô hỏi.
Theo sau người đàn bà là một tiếng ho.
- Anh này hỏi ông H đánh xe bò.
Tiếng ho của một người đàn ông. Vừa nhìn, anh thoáng giật mình, ông ta rất quen. Nhưng ngay lập tức anh nhớ ra, có một vẻ giống nhau nào đó giữa người đàn ông này và người đàn ông trên xe hồi đêm.
- H có vợ tên chi? Con tên chi?
Quả thực anh bí. Cũng nghe nói thằng bạn đã có vợ, có con. Nhưng cụ thể thế nào, anh chịu. Mà mô tả vóc dáng của nó lại càng bất lực. Đàn ông vùng này có lẽ ngàn người như một.
Điều cuối cùng anh thu lượm được là hãy đi tiếp, biết đâu có người khác biết!
Những mái nhà đã dày hơn. Có lẽ đây đã là trung tâm của xã. Chợt nghe từ xa có tiếng hát nhừa nhựa. Anh nhắm phía tiếng hát. Không chỉ một người mà là bốn người đàn ông đang ngồi nhậu.
- H đánh xe bò? Tụi bay biết thằng nào tên H đánh xe bò không? - Người đàn ông lớn tuổi nhất hỏi ba gã còn lại.
- Đánh xe bò cách đây năm năm - Anh bổ sung.
Một gã trẻ tuổi bật ra:
- Hay ông H đen? Phải H đen không?
Anh ngẫm, thằng bạn mình cũng đen. Bèn gật.
Gã kia hơi sững người. Ba kẻ còn lại cũng nhìn anh, vẻ ái ngại:
- Mà ông gặp ông H cách đây lâu chưa?
- Cũng khoảng năm năm rồi.
- Thằng H đen chết rồi, chết ba bốn năm rồi, ông không nghe sao?
Anh tái người:
- Cậu ấy chết vì sao?
- Bệnh chết.
Anh không tin lắm, thằng bạn mình xưa nay không có vẻ gì là bệnh tật.
- Ngoài ông H đã mất kia ra, mấy anh còn biết H nào không?
- Tụi tui chỉ biết thằng H đó. Mà ông lên đây giờ này làm sao kiếm? Thôi ngồi làm với tụi này vài ly. Ngủ lại luôn, mai tính.
Anh cảm ơn, hẹn sẽ quay lại nếu không tìm được. Anh đi mấy bước, tiếng hát nhừa nhựa nọ lại cất lên, rồi mấy tiếng bè theo.
Đêm đã vào sâu, càng trở nên thanh vắng. Anh phân vân, hay là quay lại nhập chiếu nhậu với nhóm người kia. Nhưng lại thấy quá lạc lõng. Anh dấn tới. Hai bên đường hiện ra mấy chiếc lều tranh. Có vẻ như một cái chợ. Trong một cái lều trống tuênh, anh chạm phải một cặp nam nữ đang ghì lấy nhau. Thấy anh, họ buông vội nhau ra. Người thanh niên lom lom nhìn anh. Anh bèn hỏi bừa:
- Xin lỗi anh chị. Tui từ thành phố lên đây, kiếm nhà anh H đánh xe bò?
- H chừng bao nhiêu tuổi?
- Khoảng ba mươi đến bốn mươi - Anh sực nhớ ra, bèn thêm - H lâu lâu hay về thành phố.
Người thanh niên đứng hẳn dậy:
- Anh Hai tui cũng tên H, cũng đánh xe bò. Anh dòm tui giống ổng không?
Người thanh niên bật quẹt, tự soi lên mặt mình. Anh mừng rỡ. Anh ta rất giống H, bạn anh.
- Đúng rồi! Tui là bạn H đây. H về thành phố hay nhậu với tui lắm. Nhưng lần cuối tui gặp H cách đây đã năm năm.
Người thanh niên quay lại phía cô gái vẫn ngồi co ro trong chiếc lều, có lẽ là sạp bán hàng vào ban ngày:
- Em chờ anh đưa anh này về nhà anh Hai được không?
Cô gái giãy nãy:
- Trời đất. Làm sao em ngồi đây một mình?!
Thấy việc tế nhị. Anh vội nói:
- Thôi, gặp anh đây là tui mừng lắm rồi. Anh cứ chỉ đường, tui tự tới nhà H.
- Anh phải đi ngược ra đầu xã... - Người thanh niên chỉ vẽ cho anh khá tường tận.
Anh cảm ơn lần nữa, mừng rỡ trở lui. Đám người khi nãy vẫn ngồi nhậu với giọng hát nhừa nhựa khi anh đi ngang.
Đường quay lui tưởng vậy mà khá xa. Ngõ vào nhà H tối um với hai hàng cây lúp xúp hai bên, chẳng rõ là cây gì. Anh e hèm. Tiếng bầy chó hực lên. Nhà đã đóng cửa. Đèn đã tắt. Bầy chó sủa một lúc lâu mới thấy tiếng động bên trong. Ánh sáng bừng lên. Anh thở ra một hơi. Miếng liếp cửa được chống lên. Một người đàn ông bước ra. Dáng quen thuộc. Anh hỏi như reo:
- Phải H đó không?
- Ai vậy?
- Tao nè!
Người đàn ông tiến lại gần. Thật sát. Anh hơi bàng hoàng:
- Anh... anh là H? H... đánh xe bò?
- Dạ, tui đây.
Hoàn toàn không phải là H bạn anh! Chẳng còn muốn hỏi gì thêm, ngoài mấy lời xin lỗi, anh nặng nhọc quay trở lại con đường vào xã.
Tất cả đã vắng tanh. Nhóm người nhậu, cặp nam nữ trong cái lều bên đường, không ai chờ phút anh quay lại. Anh thả cái túi xuống miếng ván ban ngày dùng làm sạp chợ. Gió đêm ném lên mặt anh một đám bụi khô. Ngân hà vằng vặc. Anh nghe thoảng mùi khói trầm. Trên cái sạp gần đó lung lay một nắm nhang đỏ quạch. Có ai đó vừa đốt nó lên, nhưng cũng đã bỏ đi rồi. Cái túi kê trên đầu, anh nằm xuống, rút điện thoại định xem giờ. Màn hình lóe lên, một tiếng bíp nhỏ, rồi tắt ngấm. Một mình anh. Tan trọn vẹn vào đêm.
