Theo Sắc lệnh của Tổng thống Liên bang Nga V.Putin ký ngà y 30-12-2000, bà i Quốc ca má»›i của Liên bang Nga đã ra Ä‘á»i và lần đầu tiên vang lên hùng tráng sau bà i phát biểu đầu năm má»›i của vị Nguyên thủ quốc gia và o giây phút giao thừa của Thiên niên ká»·.
Bà i ca trong lá»a đạn
Cho tá»›i trÆ°á»›c ngà y 1/1/1944, Quốc ca Liên Xô là bà i “Quốc tế ca†(L’Internationale) do nhạc sÄ© cách mạng ngÆ°á»i Pháp gốc Bỉ P.Degeyter (1848-1932) viết năm 1888 phổ lá»i bà i thÆ¡ của nhà thÆ¡ - nhà cách mạng tham gia Công xã Paris E.Pottier (1816-1887) sáng tác tháng 6/1871.
Năm 1902, nhà thÆ¡ A.Kôxê đã dịch lá»i bà i hát nà y ra tiếng Nga, rồi bổ sung, trau chuốt cho hợp vá»›i văn phong Nga. Từ năm 1918 đến hết năm 1943, L’Internationale là Quốc ca của Liên bang Cá»™ng hòa Xã há»™i chủ nghÄ©a Xôviết.
Và o giữa năm 1943, cuá»™c Chiến tranh Ãi quốc vÄ© đại của nhân dân Liên Xô chống phát xÃt Äức xâm lược đã bÆ°á»›c sang giai Ä‘oạn má»›i, có tÃnh quyết định. Ban lãnh đạo Äảng và Nhà nÆ°á»›c Xôviết thấy cần có bà i quốc ca má»›i mang Ä‘áºm khà thế hà o hùng của toà n thể các dân tá»™c trong Liên bang để Ä‘á»™ng viên quân và dân mau chóng đánh bại quân thù, giải phóng đất nÆ°á»›c mình và nhân loại khá»i ách thống trị của quân phát xÃt. Má»™t cuá»™c thi sáng tác Quốc ca đã được ChÃnh phủ Liên Xô phát Ä‘á»™ng. HÆ¡n 160 nhạc sÄ© và 40 nhà thÆ¡ đã hà o hứng tham gia. Äã có 178 bà i sáng tác được đệ trình lên ban lãnh đạo.
Bá»™ ChÃnh trị và lãnh tụ Xtalin đặc biệt chú ý và đã xem xét, thảo luáºn rất kỹ. Kết quả, Ban lãnh đạo nhất trà quyết định chá»n nhạc của AlêxanÄ‘rốp và lá»i là bà i thÆ¡ của hai nhà thÆ¡ X.V.Mikhancốp và G.G.Ele-Reghixtan. Lá»i thÆ¡ rất hà o hùng, biểu thị được ý chà quyết tâm của toà n dân Liên Xô xây dá»±ng má»™t quốc gia hùng cÆ°á»ng và phồn vinh; giai Ä‘iệu rất hùng tráng, Ä‘áºm Ä‘Ã bản sắc dân tá»™c Ä‘ang Ä‘i lên xây cuá»™c Ä‘á»i má»›i.
Từ đêm 31/12/1943 rạng ngà y 1/1/1944, Quốc ca má»›i của Liên bang Xôviết đã được phát Ä‘i từ Äà i Phát thanh Moskva. Bà i hát được truyá»n tá»›i táºn các trÆ°á»ng há»c, nhà máy, công trÆ°á»ng, tá»›i táºn các mặt tráºn Ä‘ang mịt mù lá»a đạn, tá»›i các Ä‘á»™i quân du kÃch, và o táºn các háºu cứ của quân thù trên lãnh thổ Liên Xô. Bắt đầu từ ngà y 15/3/1944, bà i Quốc ca má»›i chÃnh thức được dùng trên toà n lãnh thổ Xôviết, quốc gia Ä‘ang dốc sức chống phát xÃt Äức xâm lược.
Và bà i ca của lòng dân
Sau ngà y Liên Xô tan rã (1991), Tổng thống đầu tiên của nÆ°á»›c Nga lúc đó là B.Enxin đã ký lệnh xóa bá» cả Quốc kỳ, Quốc huy và Quốc ca Liên Xô và lấy má»™t Ä‘oạn nhạc không lá»i là “Bà i ca yêu nÆ°á»›c†của nhạc sÄ©, ông tổ nhạc cổ Ä‘iển Nga nổi tiếng M.Glinca (1804-1857) là m Quốc ca nÆ°á»›c Nga má»›i. Thá»±c ra đó chÆ°a phải là Quốc ca vì không có lá»i. Rất nhiá»u cá»±u chiến binh, các báºc có công trong công cuá»™c dá»±ng nÆ°á»›c và giữ nÆ°á»›c thá»i Xôviết, và ngay cả giá»›i nhạc sÄ©, trà thức Ä‘á»u không đồng ý.
Thể theo ý nguyện của nhân dân Nga, Tổng thống thứ hai của nÆ°á»›c Nga, V.Putin đã ký quyết định bà i Quốc ca má»›i của quốc gia. Bà i Quốc ca má»›i nà y có phần nhạc là nhạc của Quốc ca Liên Xô cÅ©, còn phần lá»i thì cÅ©ng do chÃnh Mikhancốp, má»™t trong hai tác giả của lá»i Quốc ca cÅ© viết lại cho phù hợp vá»›i giai Ä‘oạn lịch sá» hiện tại. Váºy là , vị Nguyên thủ quốc gia Liên bang Nga đã nháºn ra và khẳng định má»™t lần nữa những giá trị tinh thần vÄ© đại của dân tá»™c. Giây phút thiêng liêng đầu tiên của thiên niên ká»· má»›i, Quốc ca má»›i của Liên bang Nga đã vang lên khi bà i phát biểu đầu năm của Tổng thống V.Putin vừa kết thúc.
Ngay sau khi nghe công bố Sắc lệnh của Tổng thống và bà i Quốc ca vang lên trong giây phút giao thừa, rất nhiá»u ngÆ°á»i trên má»i miá»n đất nÆ°á»›c rá»™ng lá»›n nà y đã tá»›i tấp gá»i Ä‘iện, thÆ° lên Quốc há»™i và Tổng thống Liên bang nhiệt liệt ủng há»™, biểu thị sá»± hà i lòng và niá»m phấn chấn của mình.
Má»™t cá»±u chiến binh già , ngÆ°á»i đã từng chiến đấu quyết liệt chống quân phát xÃt Äức những ngà y đầu cuá»™c Chiến tranh vệ quốc ở tỉnh Xmôlen – tiá»n đồn của Phòng tuyến thủ đô Moskva, đã viết thÆ° lên Tổng thống bà y tá» lòng mình. Trong thÆ° có Ä‘oạn:
“...Tôi nay đã tuổi 90, tưởng rằng cho tá»›i khi sang “thế giá»›i bên kia†sẽ không bao giá» còn được nghe bà i Quốc ca hùng tráng của Liên bang Xôviết vÄ© đại ngà y ấy nữa. Thế mà , Æ¡n trá»i, bà i hát chÃnh thức của đất nÆ°á»›c hùng cÆ°á»ng của chúng ta lại vang lên... Trong tôi lại hiện lên những ká»· niệm khó quên của những năm tháng oanh liệt. Tôi tin là nÆ°á»›c Nga chúng ta tiếp tục truyá»n thống anh dÅ©ng hy sinh chịu Ä‘á»±ng của mình để vững bÆ°á»›c Ä‘i tá»›i phồn vinh, hùng cÆ°á»ng... Từ đáy lòng tôi chân thà nh cảm Æ¡n Tổng thống...â€.
Cần biết rằng, trong lịch sỠâm nhạc Nga, tác giả AlêxanÄ‘rốp (tác giả phần nhạc Quốc ca Liên bang Xôviết trÆ°á»›c đây và Quốc ca Liên bang Nga sau nà y) có hai bà i hát vÄ© đại “Cuá»™c chiến tranh thần thánh†và “Quốc ca Liên bang Xôviếtâ€. Äó là đỉnh cao nghệ thuáºt của văn hóa ca hát Xôviết gắn vá»›i váºn mệnh dân tá»™c cao cả đặc biệt. Những bà i đó không chỉ là niá»m vinh dá»± của ná»n âm nhạc Nga mà động viên má»i ngÆ°á»i láºp chiến công vì vinh quang của Tổ quốc
Nguyễn Hữu Dy