ÄỀ CÆ¯Æ NG MÔN TƯ TƯỞNG Há»’ CHà MINH
—
BÀI 1: TTHCM KHÃI NIỆM, NGUá»’N Gá»C, QUà TRÃŒNH HÃŒNH THÀNH
BÀI 2: TTHCM VỀ VẤN ÄỀ DÂN TỘC VÀ CÃCH MẠNG GIẢI PHÓNG DÂN TỘC
BÀI 3: TTHCM VỀ CNXH VÀ CON ÄƯỜNG ÄI LÊN CNXH
BÀI 4: TTHCM VỀ ÄẠI ÄOÀN KẾT DÂN TỘC & KẾT HỢP SỨC MẠNH DÂN TỘC VỚI SỨC MẠNH THỜI ÄẠI
BÀI 5: TTHCM VỀ ÄẢNG CỘNG SẢN VÀ XÂY Dá»°NG NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN VÀ VÃŒ DÂN
BÀI 6: TƯ TƯỞNG ÄẠO ÄỨC, NHÂN VÄ‚N VÀ VÄ‚N HÓA Há»’ CHà MINH
BÀI 7: VẬN DỤNG VÀ PHÃT TRIỂN TTHCM TRONG CÔNG CUỘC Äá»”I MỚI HIỆN NAY
BÀI 1: TTHCM KHÃI NIỆM, NGUá»’N Gá»C, QUà TRÃŒNH HÃŒNH THÀNH
1. Äặt vấn Ä‘á»
Từ Äại há»™i Äảng lần thứ 2 (2/1951) Äảng ta đã khẳng định vai trò, ý nghÄ©a to lá»›n của Ä‘Æ°á»ng lối chÃnh trị, tÆ° tưởng, đạo đức, phÆ°Æ¡ng pháp, phong cách Hồ Chà Minh đối vá»›i Cách Mạng Việt Nam.
Äến Äại há»™i Äảng lần thứ 7 (6/1991). Äảng ta trân trá»ng ghi và o văn kiện ÄH: Äảng lấy tÆ° tưởng Lenin, tÆ° tưởng HCM là m ná»n tảng tÆ° tưởng, là m kim chỉ nam cho hà nh Ä‘á»™ng.
Äến Äại há»™i Äảng lần thứ 9 (4/2001) Äảng ta lại khẳng định và là m rõ thêm những ná»™i dung cÆ¡ bản của tÆ° tưởng HCM.
Äây là sá»± tổng kết sâu sắc, bÆ°á»›c phát triển má»›i của nháºn thức và tÆ° duy lý luáºn của Äảng ta và là má»™t quyết định lịch sá», đáp ứng yêu cầu phát triển của CM nÆ°á»›c ta và tình cảm, nguyện vá»ng của toà n Äảng, toà n Dân ta.
2. Khái niệm
Khái quát khái niệm TTHCM, Báo cáo chÃnh trị Äại há»™i 9 (tháng 4/2001) khẳng định: “TTHCM là má»™t hệ thống quan Ä‘iểm toà n diện và sâu sắc vá» những vấn Ä‘á» cÆ¡ bản của CMVN, là kết quả của sá»± váºn dụng và phát triển sáng tạo CN Mác Lênin, và o Ä‘iá»u kiện cụ thể nÆ°á»›c ta, đồng thá»i là kết tinh tinh hoa dân tá»™c và trà tuệ thá»i đại vá» giải phóng dân tá»™c, giải phóng giai cấp và giải phóng con ngÆ°á»i, bao gồm:
Tư tưởng HCM vỠdân tộc và Cách Mạng giải phóng dân tộc.
TÆ° tưởng HCM vá» CNXH và con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i lên CNXH ở Việt Nam.
TÆ° tưởng HCM vá» Äảng Cá»™ng Sản Việt Nam.
TÆ° tưởng HCM vá» Äại Äoà n Kết dân tá»™c.
Tư tưởng HCM vỠQuân sự.
Tư tưởng HCM vỠXây dựng nhà nước của dân, do dân và vì dân.
TÆ° tưởng HCM vá» kết hợp sức mạnh dân tá»™c vá»›i sức mạnh của thá»i đại.
Tư tưởng đạo đức HCM.
Tư tưởng nhân văn HCM.
Tư Tưởng văn hóa HCM.
TTHCM soi Ä‘Æ°á»ng cho cuá»™c đấu tranh của nhân dân ta già nh thắng lợi, là tà i sản tinh thần to lá»›n của Äảng và dân tá»™c ta, tiếp tục soi sáng để nhân dân ta tiến lên xây dá»±ng má»™t nÆ°á»›c Việt Nam hòa bình, thống nhất Ä‘á»™c láºp và XHCN già u mạnh.
3. Nguồn gốc
1. Bá»I CẢNH XUẤT HIỆN TTHCM:
1.1. Tình hình thế giới:
Giữa thế ká»· 19, Chủ nghÄ©a TÆ° bản từ tá»± do cạnh tranh đã phát triển sang giai Ä‘oạn Äế quốc Chủ NghÄ©a, xâm lược nhiá»u thuá»™c địa (10 Äế quốc lá»›n Mỹ, Anh, Pháp, Äức, Bồ Äà o Nha, Tây Ban Nha, Hà Lan . . . dân số: 320.000.000 ngÆ°á»i, diện tÃch: 11.407.000 km2).
Bên cạnh mâu thuẫn vốn có là mâu thuẫn giữa TÆ° sản và Vô sản, là m nảy sinh mâu thuẫn má»›i là mâu thuẫn giữa các nuá»›c thuá»™c địa và các nÆ°á»›c Chủ nghÄ©a Äế quốc, phong trà o giải phóng dân tá»™c dâng lên mạnh mẽ nhÆ°ng chÆ°a ở đâu già nh được thắng lợi.
Chủ NghÄ©a TÆ° bản phát triển không Ä‘á»u, má»™t số nÆ°á»›c TÆ° bản gây chiến tranh chia lại thuá»™c địa là m đại chiến Thế giá»›i 2 nổ ra, Chủ NghÄ©a Äế Quốc suy yếu, tạo Ä‘iá»u kiện thuáºn lợi cho Cách Mạng Tháng 10 nổ ra và thà nh công, mở ra thá»i đại má»›i, thá»i đại quá Ä‘á»™ từ Chủ NghÄ©a TÆ° Bản lên Chủ NghÄ©a Xã Há»™i, là m phát sinh mâu thuẫn má»›i giữa Chủ NghÄ©a TÆ° Bản và Chủ NghÄ©a Xã há»™i.
Cách mạng Tháng 10 và sá»± ra Ä‘á»i của Liên Xô, của quốc tế 3 tạo Ä‘iá»u kiện tiá»n Ä‘á» cho đẩy mạnh Cách mạng giải phóng dân tá»™c ở các thuá»™c địa phát triển theo xu hÆ°á»›ng và tÃnh chất má»›i.
1.2. Hoà n cảnh Việt Nam:
TrÆ°á»›c khi Pháp xâm lược, nÆ°á»›c ta là má»™t nÆ°á»›c phong kiến, kinh tế nông nghiệp lạc háºu, chÃnh quyá»n phong kiến suy tà n, bạc nhược khiến nÆ°á»›c ta không phát huy được những lợi thế vá» vị trà địa lý, tà i nguyên, trà tuệ, không tạo đủ sức mạnh chiến thắng sá»± xâm lược của thá»±c dân Pháp.
Từ giữa 1958 từ má»™t nÆ°á»›c phong kiến Ä‘á»™c láºp, Việt Nam bị xâm lược trở thà nh má»™t nÆ°á»›c thuá»™c địa ná»a phong kiến.
Vá»›i truyá»n thống yêu nÆ°á»›c anh dÅ©ng chống ngoại xâm, các cuá»™c khởi nghÄ©a của dân ta nổ ra liên tiếp, rầm rá»™ nhÆ°ng Ä‘á»u thất bại.
Các phong trà o chống Pháp diễn ra qua 2 giai đoạn:
Từ 1858 đến cuối Thế ká»· 19, các phong trà o yêu nÆ°á»›c chống Pháp diá»…n ra dÆ°á»›i dá»± dẫn dắt của ý thức hệ Phong kiến nhÆ°ng Ä‘á»u không thà nh công: nhÆ° TrÆ°Æ¡ng Äịnh, Äồ Chiểu, Thủ Khoa Huân. Nguyá»…n Trung Trá»±c (Nam Bá»™); Tôn Thất Thuyết, Phan Äình Phùng, Trần Tấn, Äặng NhÆ° Mai, Nguyá»…n Xuân Ôn (Trung Bá»™); Nguyá»…n Thiện Thuáºt, Nguyá»…n Quy Binh, Hoà ng Hoa Thám (Bắc Bá»™).
Sang đầu thế ká»· 20, xã há»™i Việt Nam có sá»± phân hóa sâu sắc: giai cấp CN, TÆ° sản dân tá»™c, tiểu tÆ° sản ra Ä‘á»i, các cuá»™c cải cách dân chủ tÆ° sản ở Trung Quốc của Khang Hiểu Vi, La Khải Siêu (dÆ°á»›i hình thức Tân ThÆ°, Tân Sinh) tác Ä‘á»™ng và o Việt Nam là m cho phong trà o yêu nÆ°á»›c chống Pháp chuyển dần sang xu hÆ°á»›ng dân chủ tÆ° sản gắn vá»›i phong trà o Äông Du, Việt Nam Quang Phục Há»™i của Phan Bá»™i Châu, Äông Kinh NghÄ©a Thục của LÆ°Æ¡ng Văn Can, Nguyá»…n Quyá»n, Duy Tân của Phan Chu Trinh,… do các sÄ© phu phong kiến lãnh đạo. NhÆ°ng do bất cáºp vá»›i xu thế lịch sá» nên Ä‘á»u thất bại (12/1907 Äông Kinh NghÄ©a Thục bị đóng cá»a, 4/1908 cuá»™c biểu tình chống thuế ở miá»n Trung bị Ä‘Ã n áp mạnh mẽ, 1/1909 căn cứ Yên Thế bị đánh phá; phong trà o Äông Du bị tan rã, Phan Bá»™i Châu bị trục xuất khá»i nÆ°á»›c 2/1909, Trần Quý Cáp, Nguyá»…n Hằng Chi lãnh tụ phong trà o Duy Tân ở miá»n Tây bị chém đầu… Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Ngô Äức Kế, Äặng Nguyên Cần bị Ä‘Ã y ra Côn Äảo,… Tình hình Ä‘en tối nhÆ° không có Ä‘Æ°á»ng ra.
TrÆ°á»›c bế tắc của Cách Mạng Việt Nam và bối cảnh thế giá»›i đó, Nguyá»…n Tất Thà nh tìm Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c, từng bÆ°á»›c hình thà nh tÆ° tưởng của mình, đáp ứng những đòi há»i bức xúc của dân tá»™c và thá»i đại.
2. NGUá»’N Gá»C TTHCM:
Tư tưởng HCM bắt nguồn từ những nhân tố cơ bản sau đây:
2.1. Truyá»n thống lịch sá» văn hóa của dân tá»™c Việt Nam:
Là ngÆ°á»i con Æ°u tú nhất của dân tá»™c, TÆ° tưởng HCM bắt nguồn trÆ°á»›c hết từ những truyá»n thống tốt đẹp của dân tá»™c; quê hÆ°Æ¡ng gia đình.
Chủ Nghĩa yêu nước Việt Nam:
Tinh thần anh hùng bất khuất trong công cuá»™c dá»±ng nÆ°á»›c và giữ nÆ°á»›c là dòng chảy xuyên suốt lịch sá», là nhân tố đứng đầu, là giá trị tinh thần con ngÆ°á»i Việt Nam, là đạo lý là m ngÆ°á»i, là niá»m tá»± hà o dân tá»™c, là bản sắc văn hóa tạo thà nh Ä‘á»™ng lá»±c, thà nh sức mạnh tồn tại và phát triển của dân tá»™c suốt 4000 năm.
ÄH 2 (2/1957) HCM khẳng định: “Dân tá»™c ta có má»™t lòng yêu nÆ°á»›c nồng nà n, đó là truyá»n thống quý báu của ta. Từ xÆ°a đến nay má»—i khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thà nh má»™t là n sóng vô cùng mạnh mẽ, to lá»›n, nó lÆ°á»›t qua má»i sá»± nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lÅ© bán nÆ°á»›c và cÆ°á»›p nÆ°á»›câ€.
Truyá»n thống Ä‘oà n kết tÆ°Æ¡ng thân tÆ°Æ¡ng ái:
Nhân nghÄ©a, thủy chung, cÆ°u mang đùm bá»c, lá là nh đùm lá rách,… truyá»n thống nà y bắt nguồn từ yêu cầu chống thiên tai thÆ°á»ng xuyên của dân tá»™c. Kế thừa nâng cao truyá»n thống nà y trong quá trình Cách mạng, Hồ Chà Minh luôn yêu cầu cán bá»™, Äảng viên, Nhân dân ta phải thá»±c hiện bốn chữ: Äồng lòng, Äồng sức, Äồng tình, Äồng minh.
Truyá»n thống thông minh, sáng tạo, cần cù, nhẫn nại:
Trong lao động sản xuất và chống xâm lược
Truyá»n thống hiếu há»c, cầu tiến, hòa hợp, lạc quan yêu Ä‘á»i:
Luôn sẵn sà ng đón nháºn những tinh hoa văn hóa của nhân loại, những tÆ° tưởng bà i ngoại, thủ cá»±u, hẹp hòi, cá»±c Ä‘oan Ä‘á»u xa lạ vá»›i truyá»n thống con ngÆ°á»i Việt Nam, Bác Hồ là biểu hiện sống Ä‘á»™ng của truyá»n thống tốt đẹp nà y.
Hồ Chà Minh tiếp thu truyá»n thống tốt đẹp của dân tá»™c bắt đầu từ truyá»n thống quê hÆ°Æ¡ng, gia đình.
Nghệ TÄ©nh, quê hÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i là mãnh đất già u truyá»n thống yêu nÆ°á»›c, chống ngoại xâm, là vùng địa linh, nhân kiệt, nÆ¡i sản sinh nuôi dưỡng nhiá»u anh hùng dân tá»™c nhÆ° Mai Thúc Loan (chống nhà ÄÆ°á»ng, xây thà nh Vạn An 722), Nguyá»…n Biá»…u, tÆ°á»›ng nhà Trần, Äặng Dung, Phan Äình Phùng, Phan Bá»™i Châu, Phạm Hồng Thái, Trần Phú; nÆ¡i có thà nh quách, đại vạc, đại huệ do Hồ Quý Ly, Hồ Hán ThÆ°Æ¡ng xây dá»±ng, có di tÃch thà nh Lục Niên do Lê Lợi xây dá»±ng.
Là nÆ¡i con ngÆ°á»i hiếu há»c: sá»± há»c nhÆ° má»™t nghá» luôn được quan tâm, lo lắng, hãnh diện, tá»± hà o, luôn hÆ°á»›ng tá»›i sá»± thà nh đạt bằng nghỠđèn sách, khoa bảng.
NÆ¡i sinh đại thi hà o, danh nhân Nguyá»…n Du, từ 1635 – 1901 có 193 ngÆ°á»i Ä‘áºu tú tà i, cá» nhân, có má»™t Nguyá»…n Sinh Sắc Ä‘áºu đại khoa phó bảng.
Truyá»n thống gia đình: TÆ° tưởng Hồ Chà Minh bắt nguồn trÆ°á»›c hết từ truyá»n thống gia đình bên ná»™i, ngoại, nhất là TÆ° tưởng, phong cách của Nguyá»…n Sinh Sắc_ Thân sinh Hồ Chà Minh.
Phó bảng Nguyá»…n Sinh Sắc là ngÆ°á»i bị mồ côi cha, mẹ từ nhá», nhà nghèo, thông minh, có ý chà kiên cÆ°á»ng, nghị lá»±c quả cảm phi thÆ°á»ng, khắc phục má»i khó khăn quyết thá»±c hiện bằng được chà hÆ°á»›ng của mình, chiếm lÄ©nh đỉnh cao của trà tuệ, là ngÆ°á»i sống gần gÅ©i vá»›i dân, có lòng thÆ°Æ¡ng dân sâu sắc, ông chủ trÆ°Æ¡ng dá»±a và o dân để thá»±c hiện má»i cải cách ChÃnh trị, xã há»™i, thÆ°á»ng xuyên trăn trở con Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c, cứu dân, luôn liên hệ vá»›i Phan Bá»™i Châu, Nguyá»…n Thiệu Quý, Trần Thâu, … những ngÆ°á»i có tÆ° tưởng yêu nÆ°á»›c mÆ°u đại sá»±.
Hồ Chà Minh chịu ảnh hưởng sâu sắc lòng vị tha, nhân háºu, thủy chung cần mẫn của ngÆ°á»i mẹ, tình yêu thÆ°Æ¡ng nhân háºu sâu nặng của ông bà ngoại,…
Tất cả những nhân cách gần gủi, thân thương đó là tác động mạnh mẽ tới việc hình thà nh nhân cách Hồ Chà Minh từ tấm bé.
2.2. Tinh hoa văn hóa nhân loại:
Tinh hoa văn hóa phÆ°Æ¡ng Äông:
TrÆ°á»›c hết là Nho giáo: Hồ Chà Minh coi trá»ng kế thừa và phát triển những mặt tÃch cá»±c của Nho giáo. Äó là thứ triết há»c hà nh Ä‘á»™ng, tÆ° tưởng nháºp thế, hà nh đạo, giúp Ä‘á»i, triết lý nhân sinh: tu thân, dưỡng tÃnh, Ä‘á» cao văn hóa, đạo đức, lá»… giáo, nhân nghÄ©a, TrÃ, TÃn, Cần, Kiệm, Liêm, ChÃnh. NgÆ°á»i phê phán những hạn chế, tiêu cá»±c của Nho giáo nhÆ° tÆ° tưởng đẳng cấp, quân tá», tiểu nhân, chÃnh danh định pháºn, coi khinh phụ nữ, lao Ä‘á»™ng chân tay, thuế nghiệp doanh lợi,…
Vá»›i Pháºt giáo, ngÆ°á»i tiếp thu tÆ° tưởng vị tha, chân, thiện, từ bi, cứu nạn, cứu khổ, thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i nhÆ° thể thÆ°Æ¡ng thân, lối sống đạo đức, trong sạch giản dị, chăm là m Ä‘iá»u thiện (không nói dối, không tà dâm, không sát sinh, không trá»™m cắp, không uống rượu,…)
Pháºt giáo Thiá»n tông và o Việt Nam Ä‘á» ra luáºt chấp tác: Nhất nháºt bất tác, nhất nháºt bất thá»±c, thiá»n phái Trúc Lâm Việt Nam chủ trÆ°Æ¡ng nháºp thế gắn vá»›i dân chống kẻ thù xâm lược.
NgÆ°á»i tiếp thu lòng nhân ái, hi sinh cao cả của Thiên chúa giáo.
NgÆ°á»i tiếp thu chủ nghÄ©a Tam dân của Tôn Trung SÆ¡n (dân tá»™c Ä‘á»™c láºp, dân quyá»n tá»± do, dân sinh hạnh phúc)
NgÆ°á»i viết:
Äức Pháºt là đấng từ bi cứu nạn cứu khổ.
Há»c thuyết của Khổng Tá» có Æ°u Ä‘iểm là tu dưỡng đạo đức cá nhân.
Chủ nghĩa Mác có ưu điểm là phép biện chứng.
Chủ NghÄ©a Tôn Dáºt Tiên có Æ°u Ä‘iểm là chÃnh sách Tam dân thÃch hợp vá»›i ta. Khổng Tá», Giê Su, Mác, Äức Pháºt, Tôn Dáºt Tiên chẳng có những Æ°u Ä‘iểm đó sao? Các vị ấy Ä‘á»u mÆ°u cầu hạnh phúc cho loà i ngÆ°á»i, cho xã há»™i. Nếu các vị ấy còn sống trên cõi Ä‘á»i nà y, nếu các vị ấy hợp lại má»™t chá»—, tôi tin rằng các vị ấy nhất định sẽ sống vá»›i nhau hoà n mỹ nhÆ° những ngÆ°á»i bạn thân nhất.
Tôi nguyện là há»c trò nhá» của các vị ấy.
Tinh hoa văn hóa Phương Tây:
Xuất thân từ gia đình khoa bảng, tÆ° chất thông minh, trình Ä‘á»™ quốc há»c, hán há»c vững và ng, ngÆ°á»i há»c há»i không ngừng khi bôn ba năm châu bốn biển, đã thông thái những ngôn ngữ tiêu biểu cho ná»n văn minh của nhân loại, ngÆ°á»i am tÆ°á»ng văn hóa Äông, Tây, kim cổ, ngÆ°á»i tượng trÆ°ng cho sá»± kết hợp hà i hòa văn hóa Äông Tây.
Nguyá»…n Sinh Sắc (1863 – 1929) 66 tuổi: mồ côi cha lúc 3 tuổi, mồ côi mẹ lúc 4 tuổi, ở vá»›i ngÆ°á»i anh nhà nghèo lao Ä‘á»™ng vất vả.
Ông được cụ Hoà ng ÄÆ°á»ng (ông Äồ) ở Hoà ng Trù xin vá» nuôi dạy cho ăn há»c và gã con gái (Hoà ng Thị Loan 1868 – 1901).
Ông rất thông minh, có chà lá»›n há»c hà nh và o loại tứ hổ trong vùng (uyên bác bất nhÆ° San, tà i hoa bất nhÆ° Quý, chÆ°á»ng ký bất nhÆ° LÆ°Æ¡ng, thông minh bất nhÆ° Sắc: nghÄ©a là uyên bác không ai bằng Phan Văn San, tà i hoa không ai sánh bằng Nguyá»…n Thúc Quý, tà i giá»i không ai qua Trần Văn LÆ°Æ¡ng, thông minh không ai địch nổi Nguyá»…n Sinh Sắc).
1883: Xây dựng gia đình: 1884 sinh Nguyễn Thị Thanh (Bạch Liên).
1888 sinh Nguyá»…n Tất Äạt _ Nguyá»…n Sinh Khiêm.
1890 sinh Nguyễn Tất Thà nh _ Nguyễn Sinh Cung
1893 cụ Hoà ng ÄÆ°á»ng mất.
1894 thi hÆ°Æ¡ng Ä‘áºu cá» nhân.
1895 và o Huế thi đại khoa không Ä‘áºu.
1896 và o Huế há»c ở Quốc Tá» Giám (cả nhà và o Huế, cuá»™c sống rất khó khăn: Khiêm Cung = KhÆ¡m Công = Không CÆ¡m).
1898 thi lần 3 không Ä‘áºu.
Tháng 8/1900 Ä‘i là m thÆ° kà há»™i đồng thi hÆ°Æ¡ng ở Thanh Hóa, ở Huế bà Loan sinh con thứ 4 và mất 22 tháng chạp. 10 tuổi, Nguyá»…n Sinh Cung phải chịu mất mát quá lá»›n. Tết năm đó má»™t mình bé bồng bế ngÆ°á»i em út mẹ má»›i sinh thá» cúng mẹ trong tang thÆ°Æ¡ng, hÆ°Æ¡ng khói, hoa huệ trên bà n thá», trên má»™. Trong lúc bố và các anh chị xa vắng, ấn tượng đó khắc sâu tâm khảm, ngÆ°á»i Ä‘i suốt Ä‘á»i.
5/1901 lo tang cho vợ con xong, ông và o Huế thi và lần nà y Ä‘áºu phó bảng. Sau mấy thế ká»· má»›i có ngÆ°á»i Ä‘á»— đạt cao nhÆ° váºy. (Dân mang kèn trống, võng lá»ng, cá» biển ra rÆ°á»›c, nhÆ°ng ông nói (tôi Ä‘áºu cÅ©ng chẳng có Ãch gì cho bà con hà ng xóm mà bà con phải đón rÆ°á»›c); 200 quan , không lên Ä‘Ã i lá»… lấy lý do vợ con má»›i mất, lấy tiá»n, lấy gạo chia cho dân nghèo là m vốn sản xuất, có ngÆ°á»i giữ được vốn đó đến 1945.
Có ngÆ°á»i gá»i ông là “quan phó bảng†ông viết: váºt dÄ© quan gia, vi ngô phong dạng…
1905 sau nhiá»u lần từ chối (1902, 1903, 1904) ông phải và o Huế là m việc ở triá»u đình vá»›i chức “THỪA BIỆN BỘ LỄ†(Bá»™ lá»… lo lá»… nghi, thiên văn, bói toán, há»c hà nh, bình thÆ¡)
Nhất là bộ lại bộ binh
Nhì thì bộ hộ, bộ hình
Thứ ba thì Ä‘á»n bá»™ công
Nhược bằng bá»™ lá»… lạy ông tôi vá».
NgÆ°á»i ta nói: ngÆ°á»i khác và o triá»u để vinh thân phì gia, còn Nguyá»…n Sinh Sắc và o là m quan là để che thân.
Có ngÆ°á»i xin theo ông nói:†Quan trÆ°á»ng thị nô lệ, trong chi nô lệ, há»±u nô lệâ€
1908 ông bị triá»u đình khiển trách vì để Nguyá»…n Tất Thà nh, Äạt tham gia biểu tình chống thuế.
1909 Triá»u đình Ä‘iá»u ông Ä‘i là m tri huyện Bình Khê: ông thÆ°á»ng bá» huyện Ä‘Æ°á»ng Ä‘i (không mang theo lÃnh lệ) dà n xếp đất Ä‘ai, ông thừơng phà n nà n: nÆ°á»›c mất không lo,…, ông tìm cách thả tù chÃnh trị.
Giữa 1910, Nguyá»…n Tất Thà nh lên BÃch Khê. Ông há»i: “Con lên đây là m gì? Con lên tìm cha, ông trìu mến nói: nÆ°á»›c mất không lo tìm, tìm cha phá»ng có Ãch gìâ€
Sau đó cha con chia ly lịch sỠở cầu Bà Äi của hai cha con.
Sau đó ông bị Triệt hồi chức Tri huyện do lÆ¡ là công việc ở huyện Ä‘Æ°á»ng, thả tù chÃnh trị, xá» tù địa chủ Tạ Äức Quang, đánh đòn hắn, sau hai tháng hắn chết, vợ hắn kiện, ông bị bắt giam, bị xỠđánh 100 trăm trượng, nhÆ°ng xét không có thù oán gì nên tha tá»™i.
Ba mÆ°Æ¡i (30) năm sống ở nÆ°á»›c ngoà i, chủ yếu ở Châu Âu, ngÆ°á»i chịu ảnh hưởng sâu rá»™ng những giá trị văn hóa dân chủ và cách mạng của phÆ°Æ¡ng Tây.
NgÆ°á»i tiếp thu tÆ° tưởng tá»± do, bình đẳng, bác ái của đại Cách mạng Pháp ( Khi há»c ở Vinh, ở Huế, ngÆ°á»i đã chủ tâm tìm hiểu những tÆ° tưởng nà y, sau nà y khi trở lại Pháp 1917, ngÆ°á»i tiếp thu táºn gốc những phÆ°Æ¡ng pháp nà y trong các tác phẩm của các nhà khai sáng Pháp: Mông Teskiô, Rút xô, Vin Tie)
Nghiên cứu Cách mạng TÆ° sản Mỹ 1776, ngÆ°á»i tiếp thu tÆ° tưởng tá»± do, nhân quyá»n. Trong tuyên ngôn Ä‘á»™c láºp của Mỹ, ngÆ°á»i gia nháºp công Ä‘oà n thủy thủ và tham gia các cuá»™c đấu tranh của chủ nghÄ©a chống TÆ° bản (lần đầu bÆ°á»›c và o hoạt Ä‘á»™ng chÃnh trị)
Cuá»™c sống, lao Ä‘á»™ng và hoạt Ä‘á»™ng Cách Mạng của NgÆ°á»i gắn liá»n vá»›i những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng, giai cấp Công nhân ở các nÆ°á»›c chÃnh quốc, thuá»™c địa đã mang lại cho NgÆ°á»i tình yêu thÆ°Æ¡ng giai cấp, yêu thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng, những ngÆ°á»i cùng khổ má»™t cách sâu sắc.
Váºn dụng những tÆ° tưởng tiến bá»™ và Cách mạng của Cách mạng Pháp, Mỹ và o các cuá»™c sinh hoạt ở câu lạc bá»™ “Gia cô Banh†(xuất hiện lúc đại Cách mạng Pháp 1789, ở đó ngÆ°á»i ta trao đổi đủ thứ: từ kinh tế đến chÃnh trị, văn hóa, nghệ thuáºt, tôn giáo, thiên văn, địa lý, thôi miên, trồng cải soong, nuôi ốc sên,…, siêu hình thuyết má»™ng du, luân hồi, NgÆ°á»i thÆ°á»ng lái những cuá»™c tranh luáºn đó sang vấn Ä‘á» Việt nam, vấn Ä‘á» thuá»™c địa,..) ở câu lạc bá»™ “Phô Bua†(do Äảng xã há»™i Pháp tổ chức, là tổ chức duy nhất bênh vá»±c các dân tá»™c thuá»™c địa): NgÆ°á»i phê phán Phong Kiến Việt Nam, khẳng định phê phán toà n quyá»n Äông DÆ°Æ¡ng An Be Xa Rô; Liôtây. Varen,… Thông qua sinh hoạt phong cách dân chủ của ngÆ°á»i Ä‘iển hình trong thá»±c tiá»…n, là cÆ¡ sở để hình thà nh chÃnh kiến trong Äại há»™i Äảng xã há»™i Pháp ở Tua 1920 và trở thà nh ngÆ°á»i Cá»™ng Sản.
Nhá» tiếp thu tÆ° tưởng dân chủ Cách mạng, phÆ°Æ¡ng pháp, phong cách là m việc khoa há»c và được rèn luyện trong phong trà o CN, sinh hoạt ở Äảng xã há»™i, Äảng Cá»™ng Sản Pháp, được sá»± dìu dắt của các nhà văn hóa, khoa há»c, lịch sá», trà thức Pháp nhÆ° M Ca Sanh, P.Cuturie, G Mông Mut Xê, Long Ghê, Lion Blum,… Nguyá»…n Ãi Quốc trưởng thà nh dần vá» chÃnh trị, tÆ° tưởng và tổ chức.
2.3. Chủ nghÄ©a Mác Lê Nin – Thế giá»›i quan, phÆ°Æ¡ng pháp luáºn của tÆ° tưởng HCM
Chủ nghÄ©a Mác Lê Nin là đỉnh cao trà tuệ nhân loại bao gồm 3 bá»™ pháºn cấu thà nh:
Triết há»c giúp Hồ Chà Minh hình thà nh thế giá»›i quan, phÆ°Æ¡ng pháp biện chứng, nhân sinh quan, khoa há»c, Cách Mạng, thấy được những quy luáºt váºn Ä‘á»™ng phát triển của thế giá»›i và xã há»™i loà i ngÆ°á»i.
Kinh tế chÃnh trị há»c vạch rõ các quan hệ xã há»™i được hình thà nh phát triển gắn vá»›i quá trình sản xuất, thấy được bản chất bốc lá»™t của chủ nghÄ©a TÆ° bản đối vá»›i CN, xóa bá» bốc lá»™t gắn liá»n vá»›i xóa bá» quan hệ sản xuất tÆ° bản chủ nghÄ©a và sá»± chuyển biến tất yếu của xã há»™i loà i ngÆ°á»i từ chủ nghÄ©a tÆ° bản lên chủ nghÄ©a cá»™ng sản
Chủ NghÄ©a xã há»™i KH vạch ra quy luáºt phát sinh, hình thà nh, phát triển của hình thái kinh tế xã há»™i cá»™ng sản chủ nghÄ©a, những Ä‘iá»u kiện, tiá»n Ä‘á», nguyên tắc, con Ä‘Æ°á»ng, há»c thức, phÆ°Æ¡ng pháp của giai cấp CN, nhân dân lao Ä‘á»™ng để thá»±c hiện sá»± chuyển biến xã há»™i từ chủ nghÄ©a tÆ° bản lên chủ nghÄ©a xã há»™i, cá»™ng sản.
NhÆ° váºy, chủ nghÄ©a Mác Lê Nin vá»›i bản chất Cách mạng và khoa há»c của nó giúp NgÆ°á»i chuyển biến từ Chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c không có khuynh hÆ°á»›ng rõ rệt thà nh ngÆ°á»i cá»™ng sản, chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c gắn chặt vá»›i chủ nghÄ©a quốc tế, Ä‘á»™c láºp dân tá»™c gắn liá»n vá»›i chủ nghÄ©a xã há»™i, thấy vai trò của quần chúng nhân dân, sứ mệnh lịch sá» của giai cấp CN, liên minh công nông trà thức và vai trò lãnh đạo của đảng cá»™ng sản trong cách mạng giải phóng dân tá»™c, giải phóng giai cấp, giải phóng xã há»™i, giải phóng con ngÆ°á»i, bảo đảm thắng lợi cho chủ nghÄ©a xã há»™i, chủ nghÄ©a cá»™ng sản.
Hồ Chà Minh đã váºn Ä‘á»™ng sáng tạo Chủ nghÄ©a Mác Lê Nin và o Ä‘iá»u kiện cụ thể của Việt Nam, giải đáp được những vấn Ä‘á» thá»±c tiá»…n đặt ra, Ä‘Æ°a cách mạng nÆ°á»›c ta già nh hết thắng lợi nà y đến thắng lợi khác.
2.4. Những nhân tố chủ quan thuộc vỠphẩm chất cá nhân của Hồ Chà Minh:
Là ngÆ°á»i có đầu óc thông minh sáng suốt, năng lá»±c tÆ° duy Ä‘á»™c láºp, sáng tạo, há»c vấn uyên bác, năng lá»±c phân tÃch, so sánh, đối chiếu, tổng hợp sâu sắc.
Có sá»± khổ công há»c táºp, rèn luyện nhằm chiếm lÄ©nh vốn trà thức đồ sá»™ của nhân loại, tiếp thu kinh nghiệm, bá» dà y của phong trà o cá»™ng sản và chủ nghÄ©a quốc tế, phong trà o giải phóng dân tá»™c.
Có tấm lòng yêu nÆ°á»›c, thÆ°Æ¡ng dân, thÆ°Æ¡ng yêu những con ngÆ°á»i cùng khổ vô bá» bến, má»™t chiến sÄ© cá»™ng sản quả cảm, nhiệt thà nh sẵn sà ng hy sinh cho tổ quốc, nhân dân, dân tá»™c và nhân loại.
Có ý chà nghị lá»±c kiên cÆ°á»ng, những phẩm chất được tôi luyện đã quyết định việc Hồ Chà Minh tiếp thu, chá»n lá»c, chuyển hóa, phát triển những tinh hoa của dân tá»™c, thá»i đại thà nh những tÆ° tưởng đặc sắc Ä‘á»™c đáo của mình.
4. Quá trình hình thà nh
TÆ° tưởng Hồ Chà Minh không hình thà nh ngay má»™t lúc mà trải qua bằng quá trình tìm tòi, khảo nghiệm, xác láºp, phát triển, hoà n thiện, gắn vá»›i quá trình hoạt Ä‘á»™ng Cách mạng phong phú của NgÆ°á»i. TÆ° tưởng Hồ Chà Minh hình thà nh và phát triển qua 5 giai Ä‘oạn:
1. Giai đoạn hình thà nh tư tưởng yêu nước và chà hướng Cách mạng 1890 – 1911:
Thá»i trẻ sống trong môi trÆ°á»ng gia đình, quê hÆ°Æ¡ng, Hồ Chà Minh tiếp thu kế thừa truyá»n thống yêu nÆ°á»›c, nhân nghÄ©a của dân tá»™c, vốn văn hóa quốc há»c, hán há»c và bÆ°á»›c đầu tiếp thu văn hóa phÆ°Æ¡ng Tây, chứng kiến cảnh sống nô lệ lầm than của dân tá»™c, tiếp thu tinh thần bất khuất của các báºc cha anh, hình thà nh hoà i bão cứu nÆ°á»›c cứu dân.
2. Giai đoạn tiến tới khảo nghiệm 1911 – 1920:
Äi qua 30 nÆ°á»›c, chặng Ä‘Æ°á»ng 22 vạn km, tìm hiểu các cuá»™c cách mạng lá»›n của thế giá»›i, khảo sát cuá»™c sống của các dân tá»™c bị áp bức, tiếp xúc vá»›i cÆ°Æ¡ng lÄ©nh Lê Nin, tiến thẳng con Ä‘Æ°á»ng giải phóng dân tá»™c chân chÃnh.
NgÆ°á»i đứng hẳn vá» quốc tế 3, tham gia sáng láºp Äảng cá»™ng sản Pháp. Sá»± kiện đó đánh dấu bÆ°á»›c chuyển biến vá» bản chất tÆ° tưởng của NgÆ°á»i, từ chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c đến chủ nghÄ©a Mác Lê Nin, từ giác ngá»™ dân tá»™c đến giác ngá»™ giai cấp, từ ngÆ°á»i yêu nÆ°á»›c trở thà nh ngÆ°á»i cá»™ng sản.
3. Giai Ä‘oạn hình thà nh cÆ¡ bản TTHCM vá» con Ä‘Æ°á»ng Cách Mạng Việt Nam 1920 – 1930:
Hồ Chà Minh hoạt Ä‘á»™ng tÃch cá»±c trong ban nghiên cứu thuá»™c địa Äảng Cá»™ng sản Pháp.
Sáng láºp Há»™i Liên Hiệp thuá»™c địa.
Xuất bản báo “Leparia“ tuyên truyá»n chủ nghÄ©a Mác và o thuá»™c địa.
Ngà y 13/6/1924 sang “MascÆ¡va†dá»± Äại há»™i 5 quốc tế cá»™ng sản, Äại há»™i quốc tế nông dân, Äại há»™i quốc tế Thanh niên, Quốc tế cứu tế Ä‘á», công há»™i Ä‘á».
Tháng 12/1924 vá» Quảng Châu, tổ chức Việt Nam Thanh Niên Cách Mạng Äồng Chà Há»™i, xuất bản báo Thanh Niên, mở lá»›p huấn luyện há»™i Cách Mạng Ä‘Æ°a vá» nÆ°á»›c hoạt Ä‘á»™ng.
Viết tác phẩm “Bản án chế Ä‘á»™ thá»±c dân Pháp†và “ÄÆ°á»ng Cách Mệnhâ€.
Tháng 2/1930 chủ trì hợp nhất các tổ chức cá»™ng sản trong nÆ°á»›c, sáng láºp Äảng cá»™ng sản Việt Nam, soạn các văn kiện, các văn kiện nà y cùng vá»›i tác phẩm bản án… Ä‘Æ°á»ng Cách Mệnh,… đánh dấu sá»± hình thà nh vá» cÆ¡ bản tÆ° tưởng Hồ Chà Minh.
4. Giai Ä‘oạn vượt qua thá» thách, kiên trì con Ä‘Æ°á»ng cách mạng được xác định 1930 – 1941:
Do không sát tình hình Äông DÆ°Æ¡ng, lại bị chi phối bởi quan Ä‘iểm tả khuynh của Äại há»™i 6 (1928) quốc tế Cá»™ng Sản đã chỉ trÃch Ä‘Æ°á»ng lối Hồ Chà Minh vạch ra trong Há»™i Nghị 3/2/ 1930 (Cải lÆ°Æ¡ng, dân tá»™c chủ nghÄ©a dẫn tá»›i hẹp hòi, không quan tâm đấu tranh giai cấp, không quan tâm cách mạng thế giá»›i, không thà nh láºp liên bang Äông DÆ°Æ¡ng)
Vì thế Há»™i nghị Trung Ương 10/1930, ra “án Nghị quyếtâ€, thủ tiêu văn kiện 3/2/1930, đổi tên Äảng; thá»i gian nà y, Hồ Chà Minh tiếp tục hoạt Ä‘á»™ng ở quốc tế Cá»™ng Sản, nghiên cứu chủ nghÄ©a Mác Lê Nin và chỉ đạo cách mạng Việt Nam, kiên định bảo vệ quyết định của mình.
Äại há»™i 7 Quốc tế cá»™ng sản (1935) đã tá»± kiểm Ä‘iểm, phê bình vá» khuynh hÆ°á»›ng “Taâ€, “Cô Ä‘á»™câ€, “hẹp hòiâ€, dẫn tá»›i buông lÆ¡i ngá»n cá» dân tá»™c, dân chủ để cho các Äảng TTS của các nÆ°á»›c nắm lấy chống phá Cách Mạng.
Vì thế ÄH 7 chỉ đạo chuyển hÆ°á»›ng chiến lược Cách mạng thế giá»›i, táºp trung thà nh láºp mặt tráºn dân chủ chống phát xÃt, chống chiến tranh, bảo vệ hòa bình.
Äến 1936, Äảng ta cà ng thấy được những khuynh hÆ°á»›ng biệt phái, cô Ä‘á»™c, tả khuynh, hẹp hòi trÆ°á»›c đây và chuyển dần hÆ°á»›ng chỉ đạo chiến lược, từng bÆ°á»›c trở vá» vá»›i Ä‘Æ°á»ng lối văn kiện 3/2 vá»›i tÆ° tưởng Hồ Chà Minh.
5. Giai đoạn hiện thực hóa TTHCM:
Ngà y 28/1/1941, Hồ Chà Minh vá» nÆ°á»›c trá»±c tiếp lãnh đạo Cách Mạng, NgÆ°á»i đặt nhiệm vụ giải phóng dân tá»™c lên hà ng đầu, tháng 5/1941, chủ trì Há»™i Nghị Trung Ương 8 quyết định “tạm gác†khấu hiệu ruá»™ng đất, xóa bá» vấn Ä‘á» liên bang Äông DÆ°Æ¡ng, thà nh láºp mặt tráºn Việt Minh, đại Ä‘oà n kết dân tá»™c, cÆ¡ sở liên minh công nông nhỠđó Cách Mạng Tháng 8 thà nh công. Äó cÅ©ng là thắng lợi đầu tiên của Hồ Chà Minh.
Sau cách mạng tháng 8, cả nÆ°á»›c phải tiến hà nh kháng chiến chống Pháp lần 2 và kháng chiến chống Mỹ cứu nÆ°á»›c, vừa xây dá»±ng CNXH ở miá»n Bắc, vừa giải phóng miá»n Nam. Äây là thá»i kỳ tÆ° tưởng Hồ Chà Minh được bổ sung, phát triển hoà n thiện, má»™t loạt vấn Ä‘á» cÆ¡ bản gồm: Ä‘Æ°á»ng lối chiến tranh nhân dân toà n dân toà n diện, xây dá»±ng CNXH ở má»™t nÆ°á»›c vốn là thuá»™c địa ná»a phong kiến, quá Ä‘á»™ lên chủ nghÄ©a xã há»™i bá» qua chế Ä‘á»™ TÆ° bản chủ nghÄ©a bởi Ä‘iá»u kiện đất nÆ°á»›c bị chia cắt, có chiến tranh, xây dá»±ng Äảng cầm quyá»n, xây dá»±ng nhà nÆ°á»›c kiểu má»›i của dân, do dân và vì dân, củng cố phong trà o cá»™ng sản, CN quốc tế.
TrÆ°á»›c khi qua Ä‘á»i, NgÆ°á»i để lại má»™t bản di chúc thiêng liêng kết tinh những giá trị đạo đức, tÆ° tưởng, nhân cách, tâm hồn cao đẹp của má»™t ngÆ°á»i lãnh tụ vÄ© đại, suốt Ä‘á»i phấn đấu hy sinh vì Tổ quốc, nhân dân và nhân loại. Di chúc tổng kết sâu sắc những bà i há»c đấu tranh thắng lợi của CMVN, vạch định hứơng mang tÃnh cÆ°Æ¡ng lÄ©nh cho sá»± phát triển đất nÆ°á»›c sau khi kháng chiến thắng lợi.
Äảng ta nháºn thức ngà y cà ng đầy đủ, sâu sắc di sản tinh thần vô giá của Bác Hồ, ÄH 7 đã khẳng định Äảng lấy chủ nghÄ©a chủ nghÄ©a Mác,…, tÆ° tưởng Hồ Chà Minh tháºt sá»± là nguồn gốc trà tuệ, Ä‘á»™ng lá»±c thúc đẩy sá»± nghiệp CMVN.
5. à nghÄ©a của việc há»c táºp nghiên cứu TTHCM
1. TTHCM là chủ nghĩa Mác Lê Nin ở Việt Nam:
TTHCM hình thà nh phát triển trên ná»n tảng thế giá»›i quan, phÆ°Æ¡ng pháp luáºn và nhân sinh quan chủ nghÄ©a Mác Lê Nin, thuá»™c hệ tÆ° tưởng giai cấp công nhân. Hồ Chà Minh đã sáng tạo chủ nghÄ©a Mác Lê nin và o Ä‘Æ°á»ng lối CMVN. Vì váºy, Äại há»™i 7 nhắc nhở phải há»c táºp TTHCM.
2. Cốt lõi TTHCM là độc láºp dân tá»™c gắn liá»n vá»›i CNXH:
Suốt Ä‘á»i Hồ Chà Minh đã lá»±a chá»n và nhất quán Ä‘i theo con Ä‘Æ°á»ng đã chá»n. DÆ°á»›i ngá»n cá» tÆ° tưởng ấy, cách mạng nÆ°á»›c ta đã già nh hết thắng lợi nà y đến thắng lợi khác, mang tầm vóc thá»i đại. Cốt lõi của TTHCM là độc láºp dân tá»™c gắn liá»n vá»›i CNXH. Äá»™c láºp dân tá»™c là để xây dá»±ng thà nh công CNXH và ngược lại. Xây dá»±ng CNXH thá»±c chất là giải phóng giai cấp, giải phóng xã há»™i, con ngÆ°á»i.
3. TTHCM là mẫu má»±c của tinh thần Ä‘á»™c láºp tá»± chủ, tá»± lá»±c tá»± cÆ°á»ng:
Äể phát triển đất nÆ°á»›c theo định hÆ°á»›ng XHCN vững và ng, Ä‘á»™c láºp dân tá»™c đòi há»i phải khai thác nhân tố bên trong, đồng thá»i mở rá»™ng hợp tác quốc tế, sá» dụng có hiệu quả nhân tố đó đòi há»i phải nâng cao tinh thần tá»± chủ, tá»± lá»±c tá»± cÆ°á»ng, tổng kết thá»±c tiá»…n, phát triển lý luáºn để hoạch định sá»± phát triển đất nÆ°á»›c.
Nắm TTHCM là có vÅ© khà sắc bén tiếp cáºn thế giá»›i hiện đại, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Ä‘Æ°a sá»± nghiệp xây dá»±ng và bảo vệ tổ quốc tá»›i những thuáºn lợi má»›i.
BÀI 2: TTHCM VỀ VẤN ÄỀ DÂN TỘC VÀ CÃCH MẠNG GIẢI PHÓNG DÂN TỘC
1. Äặt vấn Ä‘á»
Dân tá»™c là vấn Ä‘á» mang tÃnh lịch sá». TrÆ°á»›c khi dân tá»™c ra Ä‘á»i, xã há»™i đã có những hình thức cá»™ng đồng: thị tá»™c, bá»™ lạc, bá»™ tá»™c.
Mác, Ä‚ngGen đã nêu những quan Ä‘iểm cÆ¡ bản có tÃnh phÆ°Æ¡ng pháp luáºn để nháºn thức và giải quyết vấn Ä‘á» nguồn gốc, bản chất, những quan Ä‘iểm cÆ¡ bản, thái Ä‘á»™ của giai cấp CN và Äảng của giai cấp CN đối vá»›i vấn Ä‘á» dân tá»™c.
Lê Nin kế thừa và phát triển những quan Ä‘iểm trên thà nh má»™t hệ thống lý luáºn toà n diện, sâu sắc, tạo cÆ¡ sở cho cÆ°Æ¡ng lÄ©nh, Ä‘Æ°á»ng lối , chÃnh sách dân tá»™c của các Äảng cá»™ng sản vá» vấn Ä‘á» dân tá»™c.
Các dân tộc hoà n toà n bình đẳng.
Các dân tá»™c có quyá»n tá»± quyết trong việc lá»±a chá»n chế Ä‘á»™ chÃnh trị, xu hÆ°á»›ng phát triển Ä‘i lên.
Äoà n kết giai cấp CN, những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng chÃnh quốc và thuá»™c địa chống CNÄQ, khắc phục tâm lý dân tá»™c nÆ°á»›c lá»›n, kỳ thị dân tá»™c, tá»± ti dân tá»™c.
Là dân nÆ°á»›c thuá»™c địa, Nguyá»…n Ãi Quốc sá»›m nháºn thức vấn Ä‘á» dân tá»™c, nháºn thức sâu sắc tình cảnh, nguyện vá»ng các dân tá»™c thuá»™c địa, nung nấu ý chà quyết tâm giải phóng dân tá»™c. NgÆ°á»i tiếp thu và phát triển sáng tạo, Ä‘á»™c đáo những quan Ä‘iểm chủ nghÄ©a Mác Lê Nin vá» vấn Ä‘á» dân tá»™c, đặt CM giải phóng dân tá»™c và o quỹ đạo CM vô sản, giải phóng dân tá»™c, giải phóng giai cấp, giải phóng con ngÆ°á»i, thống nhất vá»›i nhau trong CM vô sản.
NhÆ° váºy, vấn Ä‘á» dân tá»™c trong TTHCM là vấn Ä‘á» giải phóng dân tá»™c thuá»™c địa, thủ tiêu sá»± thống trị của nÆ°á»›c ngoà i, già nh Ä‘á»™c láºp dân tá»™c, xóa bỠách áp bức bốc lá»™t thá»±c dân, thá»±c hiện quyá»n dân tá»™c tá»± quyết, xây dá»±ng nhà nÆ°á»›c Ä‘á»™c láºp.
2. TTHCM vỠvấn đỠdân tộc
1. Äá»™c láºp dân tá»™c là quyá»n thiêng liêng và bất khả xâm phạm của má»—i dân tá»™c:
Là dân nÆ°á»›c nô lệ Ä‘i tìm Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c, nhiá»u lần chứng kiến tá»™i ác dã man của CN thá»±c dân đối vá»›i đồng bà o mình và các dân tá»™c bị áp bức trên thế giá»›i, ngÆ°á»i thấy rõ má»™t dân tá»™c không có quyá»n bình đẳng vì dân tá»™c đó mất Ä‘á»™c láºp, tá»± do.
Muốn có bình đẳng dân tá»™c thì các dân tá»™c thuá»™c địa phải được giải phóng khá»i chủ nghÄ©a thá»±c dân. Nên Ä‘á»™c láºp dân tá»™c phải thể hiện ở 3 Ä‘iểm sau:
Dân tá»™c đó phải được Ä‘á»™c láºp toà n diện vá» chÃnh trị, kinh tế, an ninh, toà n vẹn lãnh thổ và quan trá»ng nhất là độc láºp vá» chÃnh trị.
Má»i vấn Ä‘á» chủ quyá»n quốc gia phải do ngÆ°á»i dân nÆ°á»›c đó tá»± quyết định.
Ná»n Ä‘á»™c láºp thá»±c sá»± phải được thể hiện ở cuá»™c sống ấm no, tá»± do, hạnh phúc của ngÆ°á»i dân.
Vì thế, ná»n Ä‘á»™c láºp của Việt nam phải theo nguyên tắc nÆ°á»›c Việt nam của ngÆ°á»i Việt Nam, má»i vấn Ä‘á» vá» chủ quyá»n quốc gia phải do ngÆ°á»i dân Việt Nam tá»± quyết định, không có sá»± can thiệp của nÆ°á»›c ngoà i.
Quyá»n Ä‘á»™c láºp, bình đẳng dân tá»™c là quyá»n thiêng liêng, quý giá nhất và bất khả xâm phạm. “Không có gì quý hÆ¡n Ä‘á»™c láºp tá»± do†là lẽ sống, là triết lý Cách mạng Hồ Chà Minh và của dân tá»™c VIệt Nam. Äó cÅ©ng là nguồn cổ vÅ© to lá»›n đối vá»›i các dân tá»™c bị áp bức, đấu tranh cho má»™t ná»n Ä‘á»™c láºp tá»± do, thống nhất đất nÆ°á»›c, dân chủ, ấm no, hạnh phúc của ngÆ°á»i dân.
2. Vấn Ä‘á» dân tá»™c kết hợp nhuần nhuyá»…n vá»›i vấn Ä‘á» giai cấp, Ä‘á»™c láºp dân tá»™c gắn liá»n vá»›i CNXH:
CN Mác Lê Nin đã giải quyết triệt để vấn Ä‘á» nà y: (vấn Ä‘á» dân tá»™c luôn gắn vá»›i vấn Ä‘á» giai cấp, phụ thuá»™c và o vấn Ä‘á» giai cấp, và dân tá»™c bao giá» cÅ©ng do má»™t giai cấp đại diện, quan hệ nà y là quan hệ lợi Ãch, giai cấp phong kiến và tÆ° sản đã từng đại diện cho dân tá»™c và giải quyết quan hệ lợi Ãch giai cấp và lợi Ãch dân tá»™c nhÆ°ng không triệt để, còn nhiá»u mâu thuẫn và dụ vua quan Nhà Nguyá»…n đầu hà ng Pháp, bảo vệ lợi Ãch của dòng tá»™c, Pháp đầu hà ng Äức,…)
Ngà y nay vá»›i tÃnh chất, đặc Ä‘iểm và địa vị lịch sá» của mình chỉ có giai cấp CN má»›i có thể đại diện cho dân tá»™c và giải quyết đúng đắn quan hệ lợi Ãch nà y. Chỉ có giai cấp CN má»›i xóa bá» triệt để nạn ngÆ°á»i bóc lá»™t ngÆ°á»i, nhỠđó xóa bá» tình trạng dân tá»™c nà y nô dịch dân tá»™c khác, giải phóng giai cấp công nhân cÅ©ng là giải phóng má»i giai tầng, xã há»™i khá»i sá»± phân chia thà nh giai cấp, mâu thuẫn xung Ä‘á»™t giai cấp, vì thế giai cấp CN phải già nh lấy chÃnh quyá»n, tá»± mình vÆ°Æ¡n lên thà nh giai cấp dân tá»™c.
Hồ Chà Minh đã váºn dụng sáng tạo quan Ä‘iểm nêu trên của chủ nghÄ©a Mác Lê Nin và o Cách mạng giải phóng dân tá»™c, NgÆ°á»i chỉ rõ 2 Ä‘iểm:
Các nÆ°á»›c Äế quốc xâm lược cÆ°á»›p bóc thuá»™c địa là m cho mâu thuẫn giữa CN Äế quốc và thuá»™c địa nổi lên gay gắt. Giải quyết mâu thuẫn nà y đòi há»i phải táºp hợp Ä‘oà n kết má»i lá»±c lượng chống chủ nghÄ©a đế quốc. Ngà y nay chỉ có giai cấp Công nhân má»›i có thể Ä‘oà n kết và lãnh đạo được má»i giai tầng là m Cách mạng giải phóng dân tá»™c.
Ở các nÆ°á»›c thuá»™c địa, chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c, tinh thần Ä‘á»™c láºp dân tá»™c là má»™t Ä‘á»™ng lá»±c to lá»›n, đây là chủ nghÄ©a dân tá»™c chân chÃnh. Vì thế, khi cách mạng giải phóng dân tá»™c thắng lợi, thì chủ nghÄ©a dân tá»™c ở đó nhất định sẽ biến thà nh chủ nghÄ©a quốc tế (thà nh chủ nghÄ©a Cá»™ng sản).
Vì thế, những ngÆ°á»i cá»™ng sản ở các nÆ°á»›c thuá»™c địa phải tá»± nắm lấy ngá»n cá» dân tá»™c và giải quyết vấn Ä‘á» dân tá»™c theo quan Ä‘iểm của giai cấp CN.
NhÆ° váºy, giải phóng dân tá»™c gắn liá»n vá»›i giải phóng giai cấp CN và của CM thế giá»›i. Chỉ có chủ nghÄ©a cá»™ng sản má»›i cứu loà i ngÆ°á»i Ä‘em lại cho má»i ngÆ°á»i, không phân biệt nguồn gốc, chủng tá»™c sá»± tá»± do, bình đẳng, bác ái tháºt sá»±.
3. Chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c gắn liá»n vá»›i nghÄ©a vụ quốc tế:
Chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c chân chÃnh và chủ nghÄ©a quốc tế không đối láºp mà thống nhất vá»›i nhau. Vì thế:
Má»—i dân tá»™c phải đấu tranh già nh và giữ Ä‘á»™c láºp cho dân tá»™c mình đồng thá»i phải ủng há»™ cuá»™c đấu tranh già nh Ä‘á»™c láºp của các dân tá»™c khác. Äây là sá»± gắn bó giữa chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c chân chÃnh vá»›i chủ nghÄ©a quốc tế trong sáng, giữa tinh thần dân tá»™c tá»± quyết vá»›i nghÄ©a vụ quốc tế.
Sau cách mạng tháng 8, trả lá»i nhà báo Mỹ “Êly Mây si†vá» chÃnh sách đối ngoại của Việt Nam, Hồ Chà Minh khẳng định: . . .Việt nam can thiệp và o công việc ná»™i bá»™ của các nÆ°á»›c khác, đồng thá»i kiên quyết chống lại má»i âm mÆ°u, hà nh Ä‘á»™ng xâm phạm quyá»n tá»± do, Ä‘á»™c láºp của Việt Nam,…
Vá»›i những nÆ°á»›c xâm lược Việt Nam, Hồ Chà Minh luôn chủ Ä‘á»™ng tìm biện pháp ngăn chặn, nếu chiến tranh xảy ra thì luôn tìm cách kết thúc chiến tranh có lợi cho 2 dân tá»™c nhÆ° tạo dÆ° luáºn, áp lá»±c quốc tế, chỉ Ä‘Æ°á»ng cho bá»n xâm lược rút khá»i Việt Nam trÆ°á»›c khi bị tiêu diệt,…
NhÆ° váºy, ở Hồ Chà Minh, dân tá»™c và giai cấp, quốc gia và quốc tế, Ä‘á»™c láºp dân tá»™c và CNXH gắn bó thống nhất vá»›i nhau, vì thế, má»—i Äảng cá»™ng sản phải chịu trách nhiệm trÆ°á»›c dân tá»™c của mình, Cách mạng má»—i nÆ°á»›c phải do ngÆ°á»i dân nÆ°á»›c đó tá»± già nh lấy, nhÆ°ng ngÆ°á»i nêu khẩu hiệu: giúp bạn là tá»± giúp mình, ngÆ°á»i luôn quan tâm giúp đỡ CM các nÆ°á»›c Xiêm, Là o, Campuchia, Trung Quốc chống Nháºt, phải bằng thắng lợi của Cm má»—i nÆ°á»›c mà đóng góp và o thắng lợi chung của CM thế giá»›i.
3. TTHCM vỠgiải phóng dân tộc
Là hệ thống các quan Ä‘iểm vá» con Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c, vá» tổ chức lá»±c lượng, chiến lược, sách lược và những nhân tố bảo đảm thắng lợi của CM giải phóng dân tá»™c Việt Nam và các dân tá»™c thuá»™c địa khá»i chủ nghÄ©a thá»±c dân đế quốc, xây dá»±ng má»™t nÆ°á»›c Việt Nam hòa bình thống nhất, Ä‘á»™c láºp, dân chủ và già u mạnh,… Äây là đóng góp xuất sắc nhất của Hồ Chà Minh và o kho tà ng lý luáºn Mác Lê Nin… Vì váºy được suy tôn là anh hùng giải phóng dân tá»™c.
1. CM giải phóng dân tá»™c muốn thắng lợi phải theo con Ä‘Æ°á»ng CM vô sản:
TrÆ°á»›c những thất bại và bế tắc của các phong trà o chống Pháp, Nguyá»…n Tất Thà nh tìm Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c, NgÆ°á»i nghiên cứu 3 cuá»™c CM Ä‘iển hình: CM Mỹ 1776, CM tÆ° sản Pháp 1789 và CM tháng 10 Nga, NgÆ°á»i rút ra kết luáºn:
CM Pháp cÅ©ng nhÆ° CM Mỹ Ä‘á»u là CM tÆ° sản, CM không đến nÆ¡i, tiếng là Cá»™ng hòa dân chủ, kỳ thá»±c trong thì nó tÆ°á»›c lục công nông, ngoà i thì nó áp bức thuá»™c địa, chúng ta đã hi sinh là m CM thì là m đến nÆ¡i, là m sao khi CM rồi thì quyá»n giao lại cho dân chúng số nhiá»u, thế thì dân chúng khá»i phải hi sinh nhiá»u lần, dân chúng má»›i hạnh phúc.
Trong thế giá»›i bây giá» chỉ có CM tháng 10 là thà nh công và thà nh công đến nÆ¡i, nghÄ©a là dân chúng được hưởng hạnh phúc tá»± do bình đẳng tháºt sá»±.
Tiếp xúc vá»›i luáºn cÆ°Æ¡ng của Lê Nin, NgÆ°á»i tìm thấy ở đó con Ä‘Æ°á»ng giải phóng dân tá»™c và chỉ rõ: Các đế quốc vừa xâu xé thuá»™c địa, vừa liên kết nhau Ä‘Ã n áp CM thuá»™c địa; Thuá»™c địa cung cấp của cải và binh lÃnh đánh thuê cho đế quốc để Ä‘Ã n áp CM chÃnh quốc và thuá»™c địa. Vì thế giai cấp vô sản chÃnh quốc và thuá»™c địa có chung kẻ thù và phải biết há»— trợ nhau chống Äế quốc.
NgÆ°á»i và CN đế quốc nhÆ° con đỉa 2 vòi, 1 vòi cắm và o chÃnh quốc, 1 vòi vÆ°Æ¡n sang thuá»™c địa, muốn giết nó thì phải cắt 2 vòi, phải phối hợp CM chÃnh quốc vá»›i thuá»™c địa. CM giải phóng thuá»™c địa và CM chÃnh quốc là 2 cánh của CM vô sản, muốn cứu nÆ°á»›c giải phóng dân tá»™c không có con Ä‘Æ°á»ng nà o khác con Ä‘Æ°á»ng CM vô sản.
2. CM giải phóng dân tá»™c muốn thắng lợi phải do Äảng của giai cấp CN lãnh đạo:
Trong các phong trà o chống Pháp trÆ°á»›c 1930 ở nÆ°á»›c ta đã xuất hiện các đảng phái, há»™i, Ä‘oà n thể nhÆ° Duy Tân Há»™i, Việt Nam Quang Phục Há»™i, Việt Nam Quốc Dân Äảng,… nhÆ°ng những Äảng nà y thiếu Ä‘Æ°á»ng lối đúng đắn, thiếu tổ chức chặt chẽ, thiếu cÆ¡ sở rá»™ng rãi trong quần chúng nên không thể lãnh đạo kháng chiến thà nh công và bị tan rã vá»›i các khuynh hÆ°á»›ng cứu nÆ°á»›c theo hệ tÆ° tưởng phong kiến, tÆ° sản.
Từ thắng lợi của CM Tháng 10 Nga do Äảng CS lãnh đạo, ngÆ°á»i khẳng định: CM giải phóng dân tá»™c muốn thắng lợi, trÆ°á»›c hết phải có Äảng lãnh đạo, không có Äảng chân chÃnh lãnh đạo CM không thể thắng lợi. Äảng có vững CM má»›i thà nh công, ngÆ°á»i cầm lái có vững thì thuyá»n má»›i chạy. Äảng muốn vững thì phải có CN là m cốt. Không có chủ nghÄ©a cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i không có trà khôn, không có kim chỉ nam. Äảng phải xác định rõ mục tiêu, lý tưởng CNCS, phải tuân thủ các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt Äảng theo há»c thuyết Äảng kiểu má»›i của Lê Nin.
3. CM giải phóng dân tộc là sự nghiệp của toà n dân, trên cơ sở liên minh công nông:
CN Mác Lê Nin khẳng định CM là sá»± nghiệp của quần chúng nhân dân, nhân dân lao Ä‘á»™ng là ngÆ°á»i sáng tạo và quyết định sá»± phát triển lịch sá».
NgÆ°á»i chủ trÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°a CM Việt Nam theo con Ä‘Æ°á»ng CM vô sản, nhÆ°ng chÆ°a là m ngay CM vô sản, mà thá»±c hiện CM giải phóng dân tá»™c, giải quyết mâu thuẫn dân tá»™c vá»›i đế quốc xâm lược và tay sai. Mục tiêu là già nh Ä‘á»™c láºp dân tá»™c. Vì váºy CM là đoà n kết dân tá»™c, không phân biệt thợ thuyá»n, dân cà y, phú nông, trung, tiểu địa chủ, tÆ° sản bản xứ,… ai có lòng yêu nÆ°á»›c thÆ°Æ¡ng nòi sẽ cùng nhau thống nhất mặt tráºn, thu gom toà n lá»±c Ä‘em tất cả ra già nh Ä‘á»™c láºp tá»± do, đánh tan giặc Pháp Nháºt xâm lược nÆ°á»›c ta.
Táºp trung má»i lá»±c lượng trong mặt tráºn để chống cÆ°á»ng quyá»n, nhÆ°ng phải lấy công nông là m gốc. Äây là lá»±c lượng đông đảo, nhÆ°ng lại bị 2, 3 tầng áp bức, là lá»±c lượng có tinh thần CM triệt để nhất.
* Khác Phan Bá»™i Châu táºp hợp 10 hạng ngÆ°á»i: phú hà o, quý tá»™c, sÄ© phu, du đồ, há»™i đảng, nhi nữ, anh sỹ, thông ngôn, ký lục, bồi bếp mà không có công, nông.
4. CM giải phóng dân tá»™c cần được tiến hà nh chủ Ä‘á»™ng, sáng tạo và có khả năng già nh thắng lợi trÆ°á»›c CM vô sản chÃnh quốc:
Khi CN Äế quốc xâm lược thuá»™c địa, CM giải phóng dân tá»™c có khuynh hÆ°á»›ng phát triển, nhÆ°ng lúc đó quốc tế CS lại đánh giá thấp CM giải phóng thuá»™c địa.
Nghiên cứu luáºn cÆ°Æ¡ng của Lê Nin vá» CM thuá»™c địa và xuất phát từ áp bức của CN Äế quốc vá»›i thuá»™c địa, Hồ Chà Minh láºp luáºn vá» nguyên nhân của CM thuá»™c địa : “ NgÆ°á»i Äông DÆ°Æ¡ng không được há»c, nhÆ°ng Ä‘au khổ, đói nghèo và sá»± bạo ngược của CN Thá»±c Dân là ngÆ°á»i thầy dạy mầu nhiệm của há»; ngÆ°á»i Äông DÆ°Æ¡ng sẽ tiến bá»™ má»™t cách nhanh chóng khi thá»i cÆ¡ cho phép và há» biết tá» ra xứng đáng vá»›i những ngÆ°á»i thầy dạy của há».â€â€Không, ngÆ°á»i Äông DÆ°Æ¡ng không chết, ngÆ°á»i Äông DuÆ¡ng sống mãi. Bên cạnh sá»± phục tùng tiêu cá»±c, NgÆ°á»i Äông DÆ°Æ¡ng sống âm á»· và sẽ bùng nổ mãnh liệt khi thá»i cÆ¡ đến.â€
Tại ÄH V Quốc tế CS (6/1924): Nguyá»…n Ãi Quốc láºp luáºn vá» vai trò của CM thuá»™c địa: "Váºn mệnh của giai cấp vô sản ở các chÃnh quốc gắn chặt vá»›i váºn mệnh các giai cấp bị áp bức ở các thuá»™c địa. Ná»c Ä‘á»™c và sức sống của rắn Ä‘á»™c TBCN Ä‘ang táºp trung ở các thuá»™c địa, nếu khinh thÆ°á»ng CM thuá»™c địa là muốn đánh rắn chết đằng Ä‘uôi.â€
(CM thuá»™c địa đánh dáºp đầu rắn Ä‘á»™c TBCN).
Hồ Chà Minh chỉ rõ tÃnh chủ Ä‘á»™ng của CM thuá»™c địa: Thuá»™c địa là mắc xÃch yếu nhất trong hệ thống CNÄQ, trong khi đó nhân dân thuá»™c địa luôn có tinh thần yêu nÆ°á»›c, căm thù xâm lược, há» sẽ vùng lên khi thá»i cÆ¡ đến. Vì váºy, năm 1924 Nguyá»…n Ãi Quốc khẳng định: CM thuá»™c địa không những không phụ thuá»™c và o CMVS chÃnh quốc mà có thể nổ ra và già nh thắng lợi trÆ°á»›c CM chÃnh quốc và khi hoà n thà nh CM thuá»™c địa há» có thể giúp đỡ giai cấp vô sản chÃnh quốc phÆ°Æ¡ng Tây trong nhiệm vụ giải phóng hoà n toà n.
CM thuá»™c địa phải chủ Ä‘á»™ng già nh thắng lợi trÆ°á»›c CMVS chÃnh quốc, CM thuá»™c địa chỉ có thể dá»±a và o sá»± ná»— lá»±c của nhân dân thuá»™c địa, phải Ä‘em sức ta tá»± giải phóng cho ta.
5. CM giải phóng dân tá»™c phải được thá»±c hiện bằng con Ä‘Æ°á»ng bạo lá»±c, kết hợp lá»±c lượng chÃnh trị của quần chúng vá»›i lá»±c lượng nhân dân:
Theo CN Mác Lê Nin, có nhiá»u phÆ°Æ¡ng pháp già nh chÃnh quyá»n từ tay giai cấp thống trị. Những kẻ thù không bao giá» tá»± nguyện giao chÃnh quyá»n cho nhân dân. Vì váºy CM muốn thắng lợi phải dùng bạo lá»±c của quần chúng nhân dân để già nh chÃnh quyá»n.
Hồ Chà Minh khẳng định: Ở các nÆ°á»›c thuá»™c địa, CN thá»±c dân dùng bạo lá»±c phản CM Ä‘Ã n áp các phong trà o yêu nÆ°á»›c. CM giải phóng dân tá»™c muốn thắng lợi thì phải dùng bạo lá»±c CM chống lại bạo lá»±c phản CM. Bạo lá»±c phản CM là bạo lá»±c của quần chúng gồm lá»±c lượng “chÃnh trị†của quần chúng và lá»±c lượng “vÅ© trang†vá»›i 2 hình thức đấu tranh chÃnh trị và vÅ© trang kết hợp vá»›i nhau.
Äể già nh chÃnh quyá»n phải bằng bạo lá»±c, trÆ°á»›c hết là khởi nghÄ©a vÅ© trang của quần chúng. Trong thá»i đại má»›i, thá»i đại CM vô sản thì cuá»™c khởi nghÄ©a vÅ© trang phải có sá»± ủng há»™ của CM vô sản thế giá»›i, CM Nga, tháºm chà vá»›i CM vô sản Pháp.
TÆ° tưởng vá» CM bạo lá»±c gắn liá»n vá»›i tÆ° tưởng vá» xây dá»±ng lá»±c lượng vÅ© trang được Hồ Chà Minh suy nghÄ© từ sá»›m và khi trở thà nh chủ trÆ°Æ¡ng của Äảng tại há»™i nghị trung Æ°Æ¡ng 8 (5/1941), NgÆ°á»i kết luáºn: cuá»™c CM Äông DÆ°Æ¡ng được kết liá»…u bằng khởi nghÄ©a vÅ© trang. Căn cứ và o tÆ°Æ¡ng quan so sánh lá»±c lượng và o thiên thá»i, địa lợi. Hồ Chà Minh bà n tá»›i khởi nghÄ©a từng phần, mở rá»™ng cho cuá»™c tổng khởi nghÄ©a to lá»›n già nh chÃnh quyá»n trong cả nÆ°á»›c.
Từ sau Há»™i nghị trung Æ°Æ¡ng 8, Hồ Chà Minh chỉ đạo xây dá»±ng căn cứ địa, lá»±c lượng vÅ© trang, lá»±c lượng ChÃnh trị, chuẩn bị tổng kết khởi nghÄ©a. Thắng lợi CM tháng 8 chứng minh tÃnh đúng đắn của TTHCM vá» con Ä‘Æ°á»ng bạo lá»±c CM.
4. Váºn dụng và o công cuá»™c đổi má»›i
1. KhÆ¡i dáºy CN yêu nÆ°á»›c và tinh thần dân tá»™c, nguồn lá»±c mạnh mẽ nhất để xây dá»±ng và bảo vệ tổ quốc:
Trong đổi má»›i Äảng ta luôn khẳng định tiếp tục váºn dụng tÆ° tưởng Hồ Chà Minh vá» quan hệ giữa dân tá»™c và giai cấp, dân tá»™c và quốc tế Ä‘á»™c láºp dân tá»™c và CNXH nhằm tạo ra nguồn lá»±c má»›i để phát triển đất nÆ°á»›c. Trong đó cần phát huy tối Ä‘a nguồn ná»™i lá»±c, nhất là nguồn lá»±c con ngÆ°á»i (trà tuệ, truyá»n thống dân tá»™c, vốn, tà i nguyên) kiên quyết không chịu nghèo hèn, thấp kém, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa vững bÆ°á»›c tiến lên CNXH.
2. Nháºn thức và giải quyết vấn Ä‘á» dân tá»™c trên quan Ä‘iểm của giai cấp CN:
Hồ Chà Minh rất coi trá»ng vấn Ä‘á» dân tá»™c, Ä‘á» cao chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c nhÆ°ng luôn vững và ng trên láºp trÆ°á»ng giai cấp CN trong giải quyết vấn Ä‘á» dân tá»™c.
Äảng ta luôn khẳng định: Giai cấp CN Việt Nam là giai cấp Ä‘á»™c quyá»n lãnh đạo CM Việt Nam từ khi có Äảng . Äại Ä‘oà n kết nhÆ°ng phải trên ná»n tảng liên minh công nông trà thức do giai cấp CN lãnh đạo. Trong già nh, giữ chÃnh quyá»n phải sá» dụng bạo lá»±c CM của quần chúng chống lại bạo lá»±c phản CM.
Kiên trì mục tiêu Ä‘á»™c láºp dân tá»™c và CNXH: Äây là nguyên tắc bất biến cần váºn dụng má»i hoà n cảnh.
(Phong trà o CM thế giá»›i có lúc tả, có lúc hữu, lúc nhấn mạnh lợi Ãch giai cấp coi nhẹ lợi Ãch dân tá»™c, gần đây lại gạt bá» lợi Ãch giai cấp, tuyệt đối hÆ¡n lợi Ãch dân tá»™c, từ bá» CM, từ bá» CN quốc tế vô sản. Äảng ta vẫn khẳng định: Dù Liên Xô, Äông Âu tan rã, thế giá»›i biến Ä‘á»™ng, đấu tranh giai cấp dân tá»™c diá»…n ra dÆ°á»›i nhiá»u hình thức khác, nhÆ°ng không được buông lÆ¡i quyá»n lợi giai cấp, nhấn mạnh lợi Ãch dân tá»™c là m suy yếu phong trà o CM thế giá»›i, tan rã CNXH, bùng phát xung Ä‘á»™t dân tá»™c, tôn giáo, lãnh thổ là là m già u cho bá»n lái súng,…)
Cần chống lại quan Ä‘iểm cho rằng đất nÆ°á»›c Ä‘i theo con Ä‘Æ°á»ng nà o cÅ©ng được, không nhất thiết Ä‘á»™c láºp dân tá»™c gắn liá»n vá»›i CNXH, CNXH là lý tưởng nhÆ°ng là không tưởng, ép ta từ bá» CNXH, Ä‘a nguyên chÃnh trị, từ bá» sá»± lãnh đạo của Äảng để có tá»± do tÆ° sản.
Äảng ta khẳng định xây dá»±ng CNXH vì mục tiêu "dân già u, nÆ°á»›c mạnh, xã há»™i công bằng, dân chủ, văn minh" không chỉ là vấn Ä‘á» giai cấp mà còn là vấn Ä‘á» dân tá»™c, ở Việt Nam chỉ có Äảng CS Việt Nam má»›i là đại biểu cho lợi Ãch giai cấp CN,nhân dân lao Ä‘á»™ng và dân tá»™c, má»›i xây dá»±ng được khối đại Ä‘oà n kết thá»±c hiện mục tiêu nêu trên những lệch lạc tÆ° tưởng tả hoặc hữu Ä‘á»u trái vá»›i tÆ° tưởng Hồ Chà Minh.
3. Chăm lo xây dựng khối đại đòan kết dân tộc, giải quyết tốt mối quan hệ giữa các dân tộc anh em trong đại gia đình dân tộc Việt Nam:
Trong đổi má»›i, Äảng ta lấy mục tiêu dân già u nÆ°á»›c mạnh… là m Ä‘iểm tÆ°Æ¡ng đồng, đồng thá»i cÅ©ng chấp nháºn những Ä‘iểm khác nhÆ°ng không trái vá»›i lợi Ãch dân tá»™c (5 ngón tay có ngón dà i ngón vắn, nhÆ°ng dù dà i vắn Ä‘á»u hợp lại nÆ¡i lòng bà n tay), giÆ°Æ¡ng cao ngá»n cỠđại Ä‘oà n kết dân tá»™c Hồ Chà Minh để hoà n thà nh mục tiêu trên.
ÄH 9 chỉ rõ: vấn Ä‘á» dân tá»™c và đại Ä‘oà n kết luôn có vị trà chiến lược trong CM Việt Nam. Bác Hồ chỉ rõ: Äồng bà o miá»n núi có truyá»n thống cần cù trong CM và kháng chiến, đã có nhiá»u công trạng vẻ vang và oanh liệt. NgÆ°á»i chỉ thị phải chăm lo phát triển KT-XH vùng dân tá»™c miá»n núi, thá»±c hiện Ä‘á»n Æ¡n đáp nghÄ©a vá»›i đồng bà o.
Những năm đổi má»›i vừa qua, Ä‘á»i sống các vùng dân tá»™c có những chuyển biến rõ rệt, song nhìn chung còn nghèo, khó khăn còn nhiá»u, sắp tá»›i phải đầu tÆ° xây dá»±ng kết cấu hạ tầng, phát triển kinh tế hà ng hóa , xóa đói nghèo, nâng cao dân trÃ, Ä‘Ã o tạo cán bá»™, chống kì thị dân tá»™c, tá»± ty dân tá»™c, dân tá»™c hẹp hòi.
BÀI 3: TTHCM VỀ CNXH VÀ CON ÄƯỜNG ÄI LÊN CNXH
1. TTHCM vá» CNXH
Äặt vấn Ä‘á»:
Thá»i đại ngà y nay CNXH là hiện thá»±c hay chỉ là nguyện vá»ng chủ quan của những ngÆ°á»i Cá»™ng sản. Äã có nhiá»u quan Ä‘iểm khác nhau vá» vấn Ä‘á» nà y:
Kẻ thù chúng ta cho rằng, đây là sá»± áp đặt chủ quan của những ngÆ°á»i Cá»™ng sản.
Những ngÆ°á»i Cá»™ng sản Liên Xô cho rằng, sá»± sụp đổ của CNXH là do sá»± phản bá»™i của Goóc Ba Chốp. Và o mùa Thu năm 1999 khi được má»i dạy ở Ancada, Goóc Ba Chốp nhắc Ä‘i nhắc Ä‘i nhắc lại nhiá»u lần, mục Ä‘Ãch của tôi là tiêu diệt CNXH ở Liên Xô và các nÆ°á»›c, để là m việc đó ông ta có nhiá»u ngÆ°á»i há»— trợ nhÆ° Xêvátnátde, Iacốplép.
Äảng ta vẫn khẳng định sá»± lá»±a chá»n con Ä‘Æ°á»ng CNXH cho sá»± phát triển đất nÆ°á»›c là sá»± lá»±a chá»n mang tÃnh lịch sá», là sá»± lá»±a chá»n duy nhất đúng của Äảng của HCM và cả dân tá»™c ta tứ những năm 20 của thế ká»· 20.
1. Quan Ä‘iểm HCM vá» tÃnh tất yếu của CNXH
1.1. CNXH là quy luáºt khách quan, phổ biến trong quá trình phát triển của xã há»™i loà i ngÆ°á»i
Các nhà kinh Ä‘iển của chủ nghÄ©a Mác đã giải quyết triệt để vấn Ä‘á» nà y, HCM vẫn có cách tiếp cáºn riêng ở chá»—:
Sá»± ra Ä‘á»i CNXH là do sức SX của XH quy định, do sá»± phát triển kinh tế kỹ thuáºt mà XH phát triển từ CSNT > NL > PK> TB> CS. Äây là cách tiếp cáºn của CN Mac.
Sá»± ra Ä‘á»i CNXH là do nhu cầu giải phóng con ngÆ°á»i má»™t cách triệt để. Äược nhìn nháºn dÆ°á»›i 3 góc Ä‘á»™: giải phóng dân tá»™c, giải phóng giai cấp, giải phóng từng cá nhân con ngÆ°á»i để hình thà nh liên hiệp các nhân cách phát triển tá»± do.
Sá»± ra Ä‘á»i CNXH là má»™t tất yếu đạo đức: theo quy luáºt cái chân cái thiện cái mỹ, tất yếu phải chiến thắng cái giả dối, cái ác, cái xấu, cái thấp hèn. HCM đồng nhất CNXH vá»›i má»™t XH đạo đức, văn minh. Chiá»u sâu CNXH thá»±c chất là vấn đỠđạo đức XH.
Sá»± ra Ä‘á»i CNXH là má»™t tất yếu văn hóa. CNXH là má»™t thÆ°á»›c Ä‘o trình Ä‘á»™ phát triển cao của ná»n văn minh. Văn hoá ở đây được hiểu là trình Ä‘á»™ ngÆ°á»i của các quan hệ XH, là hệ thống các quá trình bá»n vững XH. Sá»± ra Ä‘á»i CNXH theo HCM là tổng hợp nhiá»u yếu tố, HCM Ä‘i đến nháºn định các dân tá»™c thế giá»›i chắc chắn cuối cùng sẽ Ä‘i lên CNXH. Äó là quy luáºt mà không ai có thể cưỡng lại được, không lá»±c lượng nà o có thể ngăn được mặt trá»i má»c, ngăn được loà i ngÆ°á»i tiến lên CNXH.
1.2. Khả năng tiến lên CNXH của những nÆ°á»›c châu Ã
CNXH là quy luáºt chung, nó tác Ä‘á»™ng và o nÆ°á»›c nà o còn chịu sá»± chi phối của đặc Ä‘iểm riêng của những nÆ°á»›c đó.
Äầu thế ká»· 20 nổi lên vấn Ä‘á» bức xúc là liệu CNXH có thể ra Ä‘á»i ở những nÆ°á»›c châu à không?
Có 3 phương án:
PhÆ°Æ¡ng án 1: Lê Nin nói: hiện thá»i CNXH đã thắng lợi ở phÆ°Æ¡ng Tây, nhÆ°ng sau nà y CNXH có thể phát triển trà n sang châu Ã.
PhÆ°Æ¡ng án 2: Các nhà cách mạng châu à kể cả Phan Bá»™i Châu, Phan Châu Trinh Ä‘iá»u phủ nháºn khả năng thắng lợi của CNXH ở phÆ°Æ¡ng Äông, vì phÆ°Æ¡ng Äông không có Ä‘iá»u kiện, tiá»n Ä‘á» tiếp cáºn CNXH.
PhÆ°Æ¡ng án 3: HCM trả lá»i: CNCS không những thÃch ứng được ở châu à mà còn thÃch ứng dể hÆ¡n ở châu Âu (1921), theo ngÆ°á»i có 3 cÆ¡ sở khách quan sau:
- Những mầm mống tư tưởng XHCN ở châu à đã xuất hiện rất sớm, đó là các quan điểm sau:
Quan điểm lấy dân là m gốc
Quan Ä‘iểm vá» công bằng, bình đẳng tà i sản giữa những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng vá»›i nhau
TÆ° tưởng vá» tình yêu thÆ°Æ¡ng hữu ái giữa ngÆ°á»i và ngÆ°á»i, nhất là những ngÆ°á»i lao khổ.
Quan Ä‘iểm vá» má»™t xã há»™i đại đồng, má»™t xã há»™i có những đặc Ä‘iểm tÆ° tưởng: thiên hạ vi công (thiên hạ là của chung má»i ngÆ°á»i kể cả kẻ nghèo ngÆ°á»i già u), tuyển hiá»n nhiệt năng (tuyển ngÆ°á»i hiá»n tà i ngÆ°á»i giá»i), các tà n kỳ năng (là m hết năng lá»±c), các đắc kỳ sở (hưởng theo nhu cầu), giảm tÃnh thÆ° mục (coi trá»ng chữ tÃn chăm lo sá»± hóa đồng xă há»™i)
Văn hoá nhÆ° dòng chảy liên tục và CNXH có thể ra Ä‘á»i ở châu Ã.
- Tiá»n Ä‘á» kinh tế xă há»™i ở châu à là m xuất hiện tÆ° tưởng CNXH từ sá»›m:
Do sản xuất nông nghiệp trồng lúa nÆ°á»›c, từ sá»›m đòi há»i nhu cầu liên kết, hợp tác sản xuất giữa ngÆ°á»i và ngÆ°á»i.
PhÆ°Æ¡ng đông xuất hiện chế Ä‘á»™ công Ä‘iá»n, công thổ (20% ruá»™ng đất thuá»™c sở hữu nhà nÆ°á»›c), cÆ¡ sở công hữu XHCN sau nà y.
Ở các nÆ°á»›c châu Ã, tồn tại chế Ä‘á»™ Công xã nông thôn, tạo ra sá»± cố liên kết cá»™ng đồng mang tÃnh tá»± quản rất cao ở từng là ng xã, đây là hình thức sÆ¡ khai của dân chủ trá»±c tiếp (và o những năm 80 của thế ká»· 19 khi nghiên cứu KT – XH nÆ°á»›c Nga thì Anghen đă viết, vá»›i sá»± giúp đỡ của những ngÆ°á»i Cá»™ng sản châu Âu, nÆ°á»›c Nga có thể từ chế Ä‘á»™ Công xă Nông thôn tiến lên chủ nghÄ©a Cá»™ng sản) Bác Hồ cÅ©ng kết luáºn nhÆ° thế!
- Dá»±a và o sá»± tà n bạo của CNTB ở các nÆ°á»›c thuá»™c địa châu Ã.
Và o những năm 20 của thế kỷ 20 hầu hết các nước châu á trở thà nh thuộc địa của các nước tư bản phương tây, CNTB đã để lại những hệ quả sau:
Những tÆ° tưởng cách mạng tiến bá»™ ban đầu, đó là tÆ° tưởng tá»± do, bình đẳng, bác ái của CM TS, tÆ° tưởng tiến bá»™ nà y và o các nÆ°á»›c thuá»™c địa, được tầng lá»›p tri thức tiếp thu phát triển ra dân chúng. Nếu có tÆ° tưởng lý luáºn cách mạng, thì nhất định sẽ có phong trà o cách mạng trong hiện thá»±c.
Xâm lược thuá»™c địa, CNTB tạo ra quá trình công nghiệp hoá cưỡng bức, hình thà nh cÆ¡ cấu giai cấp xã há»™i má»›i, trong đó có giai cấp công nhân thuá»™c địa – lá»±c lượng váºt chất của CMVS
Giai cấp TÆ° sản thiết láºp ở các nÆ°á»›c thuá»™c địa sá»± thống trị dã man tà n bạo nhất, đẩy Ä‘a số quần chúng, nhất là nông dân và o con Ä‘Æ°á»ng cùng, dẫn đến phản ứng tá»± do của há» vá»›i chế Ä‘á»™ Ä‘á»™c tà i đó (không, ngÆ°á»i Äông dÆ°Æ¡ng không chết, ngÆ°á»i Äông dÆ°Æ¡ng sống mãi mãi, bên cạnh sá»± phục tùng tá»± phát, há» sẽ bùng nổ mãnh liệt khi thá»i cÆ¡ đến)
CNTB tạo ra những Ä‘iá»u kiện tiá»n Ä‘á» cho các nÆ°á»›c thuá»™c địa, lá»±a chá»n hợp lý con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i lên của mình, không nhất thiết lặp lại con Ä‘Æ°á»ng mà CNTB đã trải qua (sá»± tà n bạo của CN thá»±c dân đã chuẩn bị chấm đất rồi, CNXH chỉ cần phải là m cái việc gieo hạt giống của công cuá»™c giải phóng mà thôi)
1.3. CNXH là kết quả tất yếu của quá trình CMVN: Có 2 cơ sở
CÆ¡ sở lý luáºn: đó là lý luáºn CM không ngừng của CN Mác-Lê Nin, CMVN chuyển từ cách mạng TÆ° sản Dân quyá»n lên CNXH bá» qua chế Ä‘á»™ CNTB.
CÆ¡ sở thá»±c tiá»…n: váºn dụng lý luáºn và o thá»±c tiá»…n Việt Nam, phân tÃch thá»±c trạng KT – XH, CT, VH. HCM đã rút ra những mâu thuẫn cÆ¡ bản, thấy nhu cầu phát triển của dân tá»™c.
NgÆ°á»i rút ra những bà i há»c thất bại của phong trà o yêu nÆ°á»›c trong khuôn khổ ý thức hệ PK, TS và kết luáºn: CM muốn thà nh công thì phải Ä‘i theo ý thức hệ má»›i, ý thức hệ Vô sản.
Trong các cuá»™c cách mạng thế giá»›i NgÆ°á»i nói đến CM tháng 10 và tác Ä‘á»™ng của nó vá»›i con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i lên CNXH ở nÆ°á»›c ta. TrÆ°á»›c CM tháng 10 nếu các nÆ°á»›c thuá»™c địa được giải phóng thì chỉ có má»™t sá»± lá»±a chá»n là con Ä‘Æ°á»ng TBCN, sau CM tháng 10 có thêm sá»± lá»±a chá»n má»›i (và o những năm 20 thế ká»· 20 Hồ Chà Minh đứng giữa ngã ba Ä‘Æ°á»ng nếu tiến theo con Ä‘Æ°á»ng CNTB thì không cần là m cuá»™c cách mạng, nhân dân ta vẫn bi áp bức bóc lá»™t, là má»™t nÆ°á»›c tÆ° bản phát triển muá»™n sẽ bị lệ thuá»™c và o những nÆ°á»›c tÆ° bản lá»›n, nếu có Ä‘á»™c láºp thì chỉ là hình thức.
Ở những nÆ°á»›c tiá»n TB, giai cấp CN chủ Ä‘á»™ng tham gia CMTS do giai cấp TS lãnh đạo để láºt đổ phong kiến, nhÆ°ng phải ý thức vá» sứ mệnh của mình là xoá bá» CNTB xây dá»±ng CNXH, CNCS khi có Ä‘iá»u kiện phải già nh lấy sá»± lãnh đạo đối vá»›i cuá»™c Cách mang, chuyển từ cách mạng TÆ° sản thà nh cách mạng XHCN. Cuối thế ká»· 19 đầu thế ká»· 20 Chủ nghÄ©a TÆ° bản tá» ra lá»—i thá»i. Cách mạng tháng 10 thà nh công, mở ra thá»i kỳ quá Ä‘á»™ từ CNTB lên CNXH.
Äảng ta kết luáºn. Sá»± lá»±a chá»n năm 1920 của HCM vá» Ä‘á»™c láºp dân tá»™c CNXH là sá»± lá»±a chá»n duy nhất đúng đắn.
- Năm 1960 báo ASAHI đăng bà i: Äiá»u là m cho Hồ Chà Minh trở thà nh lãnh tụ thiên tà i là ở chá»—, NgÆ°á»i đã kết hợp Ä‘Æ°a giải phóng dân tá»™c vá»›i CNXH, cách mạng giải phóng dân tá»™c vá»›i CMXHCN.
- Tháng 2/2002 tạp chà thá»i đại (Mỹ) viết: Thế ká»· 20 có 20 vÄ© nhân, HCM đứng thứ 4, là lãnh tụ duy nhất ở châu à kết hợp thà nh công
Chủ nghÄ©a Dân tá»™c vá»›i CNCS. Là m cho đất nÆ°á»›c NgÆ°á»i có diện mạo nhÆ° ngà y nay.
Trong các thá»i Ä‘iểm khác nhau gắn vá»›i các sá»± kiện khác nhau, HCM Ä‘Æ°a ra những kết luáºn có tÃnh tổng kết vá» con ngÆ°á»i Ä‘i lên CNXH ở VN nhÆ° sau:
Năm 1929: Chỉ có Chủ nghÄ©a Cá»™ng sản má»›i cứu được nhân loại, Ä‘em lại cho má»i ngÆ°á»i không phân biệt chủng tá»™c và nguồn gốc sá»± tá»± do, bình đẳng bác ái, Ä‘oà n kết ấm no. Chỉ có CNXH má»›i tạo được giá trị phát triển của nhân loại.
Chỉ có giải phóng Giai cấp Vô sản thì mới giải phóng được các dân tộc, cả hai cuộc giải phóng đó chỉ có thể là sự nghiệp của CNCS và của cách mạng thế giới
Muốn cứu giải phóng dân tá»™c không có con Ä‘Æ°á»ng Cách mạng vô sản.
Chỉ có CNVS má»›i giải phóng được các dân tá»™c bị áp bức và quần chúng lao Ä‘á»™ng khá»i áp bức nô lệ.
Tháng 6/69: CM giải phóng dân tá»™c phải phát triển thà nh CM XHCN má»›i già nh thắng lợi hoà n toà n triệt để cho CM nÆ°á»›c ta. Äây là sá»± lá»±a chá»n của cả dân tá»™c chứ không phải là sá»± lÆ°a chá»n riêng của HCM
2. Quan niệm Hồ Chà Minh vỠbản chất và đặc trưng của CNXH
2.1. Hồ Chà Minh quan niệm CNXH là một quá trình phát triển
Năm 1919 – 1920 trong các tác phẩm báo chà đầu tiên HCM chÃnh thức sá» dụng thuáºt ngữ CNXH, CNCS. Khi nói vá» CNCS NgÆ°á»i gắn vá»›i váºn mệnh các thuá»™c địa và triển vá»ng tÆ°Æ¡ng lai của các dân tá»™c bị áp bức.
Trong 5 văn kiện ngà y 3/2 (chÃnh cÆ°Æ¡ng, sách lược, chÆ°Æ¡ng trình, Ä‘iá»u lệ, lá»i kêu gá»i) Hồ Chà Minh Ä‘á»u nói đến CNCS và coi đó là con Ä‘Æ°á»ng phát triển của dân tá»™c Việt Nam
Từ 1954 – 1969 do nhu cầu thá»±c tiá»…n xây dá»±ng CNXH, những bà i viết nói vá» CNXH của ngÆ°á»i có nhiá»u hÆ¡n ( 8000 bà i, 1635 văn kiện, 280 lần Ä‘á» cáºp đến CNCS)
2.2. Quan niệm của HCM vỠCNXH. CNXH là gì ?
NgÆ°á»i có Ä‘á» cáºp đến CNXH:
CNXH là XH ngà y cà ng tiến, váºt chất ngà y cà ng tăng,tinh thần ngà y cà ng tốt (có ngÆ°á»i cho rằng quan niệm nhÆ° thế nà y là sÆ¡ đẳng, có ngÆ°á»i cho rằng có chiá»u sâu, có tÃnh hợp lý) bởi vì CNXH là má»™t xã há»™i có sá»± phát triển đồng Ä‘á»u cả vá» KT – XH, cả vá» váºt chất và tinh thần.
CNXH nói má»™t cách tóm lược, má»™c mạc trÆ°á»›c hết là m cho ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng thoát khá»i bần cùng, được sống ấm no, tá»± do, hạnh phúc. CNXH là má»™t XH dân già u nÆ°á»›c mạnh, CNXH là sá»± phát triển phồn vinh của đất nÆ°á»›c, dân tá»™c là m cho ngÆ°á»i đói trở nên ấm no, ngÆ°á»i đủ ăn trở nên khá, ngÆ°á»i khá trở nên già u, ngÆ°á»i già u ngà y cà ng già u thêm. NhÆ° váºy CNXH vẫn còn phân tầng, không phải cà o bằng, còn Ä‘á»™ng lá»±c phát triển. Trung Quốc khẳng định CNXH là cùng nhau già u có, miá»n đông giúp miá»n tây, vùng phát triển giúp vùng kém phát triển
CNXH là nhà máy, xà nghiệp, ngân hà ng là m của công, ai là m nhiá»u thì hưởng nhiá»u, là m Ãt hưởng Ãt, không là m không hưởng. Ở đây, NgÆ°á»i Ä‘á» cáºp tá»›i sở hữu và phân phối trong CNXH.
CNXH là m cho ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng ai cÅ©ng có cÆ¡m ăn, áo mặc, chá»— ở, được há»c hà nh, ốm Ä‘au có thuốc chữa bệnh. CNXH có thể thá»a mãn những nhu cầu thiết yếu cho đại bá»™ pháºn ngÆ°á»i dân.
CNXH là m cho các dân tộc bình đẳng, đoà n kết cùng nhau xây dựng cuộc sống no ấm hạnh phúc.
Rút ra kết luáºn:
CNXH được Hồ Chà Minh quan niệm rất giản dị, ngắn gá»n, nhÆ°ng thiết thá»±c dá»… hiểu, dá»… nhá»› phù hợp vá»›i trình Ä‘á»™ của từng đối tượng, là m cho ai cÅ©ng thấy được lợi Ãch Æ°u việt của CNXH bằng kinh nghiệm sống của mình, Ä‘á»™ng viên má»i ngÆ°á»i tin yêu quyết tâm xây dá»±ng CNXH
Quan niệm CNXH nhÆ° trên là khoa há»c, nhất quán, có lôgÃc, hệ thống, có nấc thang phát triển từ thấp đến cao.
Quan niệm vỠCNXH luôn gắn với thực tiễn, là kết quả của sự kết hợp kinh nghiệm thực tiễn nhân loại. Trước hết là Liên Xô và các nước CNXH.
Từ đây rút ra các biện pháp đặc trưng của CNXH:
CNXH là XH do ngÆ°á»i dân lao Ä‘á»™ng là m chủ, nhà nÆ°á»›c của dân do dân vì dân
CNXH là XH có lực lượng sản xuất phát triển cao gắn với sự phát triển và KH – KT và văn hóa.
Ná»n tảng kinh tế XHCN là chế Ä‘á»™ sở hữu XHCN vá» những tÆ° liệu sản xuất chủ yếu và chế Ä‘á»™ phân phối cho lao Ä‘á»™ng.
XH có hệ thống các quan hệ xã há»™i là nh mạnh bình đẳng, con ngÆ°á»i có Ä‘iá»u kiện phát triển toà n diện.
Äá»™ng lá»±c CNXH là phát huy sức dân, CNXH là công trình do nhân dân tá»± xây dá»±ng lấy.
CNXH là m cho các dân tộc đoà n kết giúp đỡ lẫn nhau xây dựng cuộc sống no ấm hạnh phúc.
Äảng ta khái quát và đưa ra những đặc trÆ°ng vá» CNXH trong cÆ°Æ¡ng lÄ©nh 1991.
2. TTHCM vá» thá»i kỳ quá Ä‘á»™ lên CNXH ở VN
1. Quan Ä‘iểm của HCM vá» tÃnh lâu dà i phức tạp của thá»i kỳ quá Ä‘á»™ lên CNXH
1.1. Quan Ä‘iểm HCM vá» thá»i kỳ quá Ä‘á»™ lên CNXH ở VN
Mác và AnGen khẳng định CNTB phát triển tá»›i tá»™t đỉnh thì sẽ là m cho CNXH ra Ä‘á»i. Äây là hình thức quá Ä‘á»™ trá»±c tiếp, từ những nÆ°á»›c TÆ° bản phát triển cao lên thẳng CNXH. Ngoà i hình thức quá Ä‘á»™ trá»±c tiếp Lênin còn Ä‘á» cáºp hình thức quá Ä‘á»™ gián tiếp lên CNXH ở những nÆ°á»›c tiá»n tÆ° bản.
HCM cÅ©ng Ä‘á» cáºp tá»›i hai hình thức quá Ä‘á»™ nhÆ° trên, nhÆ°ng NgÆ°á»i nhấn mạnh hình thức thứ hai, đó là quá Ä‘á»™ lên CNXH ở tất cả các nÆ°á»›c còn lại, kể cả các nÆ°á»›c thuá»™c địa ná»a phong kiến nhÆ° VN. Hình thức nà y có hai đặc Ä‘iểm:
Bắt đầu lên CNXH khi Cách mạng Giải phóng Dân tá»™c già nh được thắng lợi, thiết láºp được chÃnh quyá»n dân chủ nhân dân
Hình thức quá độ nà y rất lâu dà i
- Năm 1943 trả lá»i Tiêu Văn( tÆ°á»›ng của Tưởng Giá»›i Thạch), ở VN sau 50 năm nữa thì có CNXH hay không? Trả lá»i chÆ°a có thể có CNXH được.
- Năm 1946 má»™t phóng viên Pháp có há»i ở VN khi nà o có CNCS? Hồ Chà Minh nói: Muốn có CNCS phải có ba Ä‘iá»u kiện, phải có đất công nghệ, đất nông nghệ và phải có con ngÆ°á»i phát triển toà n diện. Ở nÆ°á»›c tôi cả 3 Ä‘iá»u kiện nà y chÆ°a có, khi nà o có đủ thì có CNXH.
- Năm 1958 cá» tri Hà Ná»™i há»i: Thá»i kỳ quá Ä‘á»™ lên CNXH nÆ°á»›c ta kéo dà i bao lâu? Bác trả lá»i: Căn cứ và o thá»±c tiá»…n xây dá»±ng CNXH ở các nÆ°á»›c thì thá»i kỳ quá Ä‘á»™ của nÆ°á»›c ta kéo dà i từ 3 đến 4 kế hoạch dà i hạn (má»—i kế hoạch từ 8 đến 10 năm)
1.2. Äặc Ä‘iểm của thá»i kỳ quá Ä‘á»™ lên CNXH
HCM luôn nhấn mạnh đặc Ä‘iểm lá»›n nhất bao trùm và chi phối các đặc Ä‘iểm còn lại của thá»i kỳ quá Ä‘á»™ lên CNXH ở VN là , chúng ta Ä‘i lên CNXH từ má»™t nÆ°á»›c thuá»™c địa ná»a phong kiến, kinh tế nông nghiệp nghèo nà n, lac háºu không qua Chủ nghÄ©a TÆ° bản, mâu thuẫn cÆ¡ bản là giữa nhu cầu phát triển cao theo hÆ°á»›ng tiến bá»™ vá»›i thá»±c trạng kinh tế xã há»™i quá thấp kém.
2. Nhiệm vụ và ná»™i dung của thá»i kỳ quá Ä‘á»™ lên CNXH
2.1. Nhiệm vụ
Xây dá»±ng ná»n tảng váºt chất kỹ thuáºt, các tiá»n Ä‘á» kinh tế chÃnh trị văn hóa, xã há»™i cho CNXH
Cải tạo XH thuá»™c địa ná»a phong kiến kết hợp vá»›i xây dá»±ng chế Ä‘á»™ má»›i, biến nÆ°á»›c ta thà nh nÆ°á»›c công nghiệp hiện đại có văn hóa có khoa há»c kỹ thuáºt tiên tiến, nhân dân có cuá»™c sống no ấm hạnh phúc.
2.2. Ná»™i dung của thá»i kỳ quá Ä‘á»™ lên CNXH
Vá» chÃnh trị: Xác láºp quyá»n là m chủ của nhân dân, nâng cao vai trò lãnh đạo của Äảng, hiệu lá»±c quản lý của nhà nÆ°á»›c, tăng cÆ°á»ng các hình thức dân chủ trá»±c tiếp thông qua các Ä‘oà n thể chÃnh trị XH.
Vá» kinh tế: Mục Ä‘Ãch phát triển kinh tế là nâng cao Ä‘á»i sống nhân dân, phát triển lá»±c lượng sản xuất công nghiệp hóa nÆ°á»›c nhà , phát triển khoa há»c kỹ thuáºt, công nghiệp hóa phải bắt đầu từ nông nghiệp và công nghiệp nhẹ. Phát triển toà n diện 3 loại cÆ¡ cấu kinh tế hợp lý:
CÆ¡ cấu kinh tế công nông nghiệp, là 2 chân của ná»n kinh tế, hai chân khá»e Ä‘i nhanh.
CÆ¡ cấu vùng lãnh thổ, Bác nhấn mạnh phát triển kinh tế miá»n núi.
CÆ¡ cấu kinh tế nhiá»u thà nh phần, Bác chủ trÆ°Æ¡ng phát triển kinh tế nhiá»u thà nh phần: quốc doanh, táºp thể, tÆ° nhân, cá thể, công tÆ° hợp doanh. Vá» chế Ä‘á»™ quản lý khoán, phải hoạch toán, phải kinh doanh, kết hợp 3 lợi Ãch.
Vá» văn hóa: xây dá»±ng ná»n văn hóa có ná»™i dung XHCN và tÃnh chất dân tá»™c
Xây dá»±ng con ngÆ°á»i XHCN có đầy đủ đức, trÃ, thể, mỹ, đủ văn hóa, KHKT, chuyên môn, nghiệp vụ đủ sức khá»e để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nÆ°á»›c.
3. VỠbước đi, phương thức, biện pháp xây dựng CNXH
3.1. BÆ°á»›c Ä‘i
NgÆ°á»i viết: Chúng ta xây dá»±ng CNXH từ 2 bà n tay trắng, khó khăn còn nhiá»u và lâu dà i, phải là m dần dần không thể vá»™i và ng là m nhanh má»™t sá»›m má»™t chiá»u. Và dụ trong nông nghiệp lúc đầu là tiến hà nh giảm tô sao đó cải cách ruá»™ng đất, sau đó tá»›i vần công đổi công, xây dá»±ng hợp tác xã,…. cần Æ°u tiên phát triển nông nghiệp và công nghiệp nhẹ để phát triển công nghiêp nặng.
3.2. Phương thức, biện pháp xây dựng CNXH
Phải kết hợp cải tạo vá»›i xây dá»±ng, trong đó lấy xây dá»±ng là m chÃnh.
Kết hợp xây dá»±ng CNXH vá»›i bảo vệ thà nh quả cách mạng, tiến hà nh hai nhiệm vụ chiến lược đồng thá»i ở hai miá»n (Xigôxibata cho rằng: tÆ° duy HCM rất Ä‘á»™c đáo, kết hợp được hai nhiệm vụ đồng thá»i).
Nhiệm vụ xây dá»±ng CNXH là nặng ná», khó khăn, phức tạp, lâu dà i, vì thế phải Ä‘em sức dân, tà i dân là m lợi cho dân.
Chỉ tiêu má»™t, biện pháp mÆ°á»i, quyết tâm phải hai mÆ°Æ¡i.
3. Váºn dụng và o công cuá»™c đổi má»›i
1. Trong đổi má»›i phải kiên trì mục tiêu Ä‘á»™c láºp dân tá»™c và CNXH trên ná»n tảng CN Mac-Lênin và TTHCM.
Bằng kinh nghiệp xÆ°Æ¡ng máu chúng ta thấy rằng chế Ä‘á»™ thá»±c dân phong kiến, đế quốc đã ká»m hãm nÆ°á»›c ta trong vùng nghèo đói, lạc háºu, tối tăm. Thấm nhuần lá»i dạy của Bác: “NÆ°á»›c có Ä‘á»™c láºp mà dân vẫn cứ đói, vẫn cứ rét thì Ä‘á»™c láºp tá»± do cÅ©ng chẳng có nghÄ©a lý gìâ€.
Muốn cho dân già u, nÆ°á»›c mạnh không có con Ä‘Æ°á»ng nà o khác là phải tiến lên CNXH, chỉ có CNXH má»›i thá»±c hiện được “ham muốn tá»™t báºc†của NgÆ°á»i và khát vá»ng ngà n Ä‘á»i của dân tá»™c ta.
Äá»™c láºp dân tá»™c là điá»u kiện để xây dá»±ng thà nh công CNXH, và CNXH là cÆ¡ sở bảo đảm cho Ä‘á»™c láºp dân tá»™c vững bá»n.
Ngà y nay, đổi má»›i là nhằm mục tiêu dân già u, nÆ°á»›c mạnh, XH công bằng, dân chủ, văn minh. Äể hoà n thà nh mục tiêu trên, đổi má»›i không bao giá» là thay đổi mục tiêu XHCN. Tá»± do tÆ° sản chỉ là cái bánh vẽ mà Liên xô và Äông âu phải trả giá, quyết không phải là sá»± lá»±a chá»n của chúng ta.
Tuy nhiên xây dá»±ng CNXH bá» qua chế Ä‘á»™ TBCN ở má»™t nÆ°á»›c nghèo nà n lạc háºu là má»™t nhiệm vụ cá»±c kỳ khó khăn phức tạp, chúng ta phải khôn ngoan, sáng tạo, phải biết váºn dụng các công cụ kinh tế thị trÆ°á»ng để phục vụ cho CNXH, sao cho đạt mục Ä‘Ãch, nhÆ°ng không chệch mục tiêu đã định.
2. Äổi má»›i là sá»± nghiệp của dân , do dân, vì dân, do đó phải phát huy quyá»n là m chủ của dân, khÆ¡i dáºy mạnh mẽ ná»™i lá»±c để công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nÆ°á»›c.
Khai thác triệt để má»i nguồn lá»±c ở bên trong, nhất là nguồn lá»±c con ngÆ°á»i, phải thu hút tốt các nguồn lá»±c bên ngoà i, phải lấy nguồn lá»±c bên trong là m gốc, phải sá» dụng có hiệu quả nguồn lá»±c bên ngoà i. Phải quán triệt quan Ä‘iểm: Tá»± lá»±c tá»± cÆ°á»ng, cần kiệm xây dá»±ng CNXH; CNXH là công trình táºp thể của ngÆ°á»i dân, phải Ä‘em tà i dân sức dân là m lợi cho dân. Tạo không khà dân chủ trong XH, thá»±c hiện phÆ°Æ¡ng châm “dân biết, dân bà n, dân là m, dân kiểm traâ€, phải nâng cao bản lÄ©nh công dân, tăng cÆ°á»ng khối đại Ä‘oà n kết toà n dân để Ä‘i lên.
3. Kết hợp sức mạnh dân tá»™c vá»›i sức mạnh thá»i đại
Công cuá»™c đổi má»›i của ta diá»…n ra trong lúc cuá»™c CM KHCN trên thế giá»›i phát triển mạnh mẽ. Xu thế toà n cầu hóa, quốc tế hóa, tác Ä‘á»™ng mạnh mẽ vì thế cần tranh thủ tối Ä‘a các nguồn lá»±c bên ngoà i để phát triển đất nÆ°á»›c. Giao lÆ°u há»™i nháºp nhÆ°ng phải giữ gìn bản sắc dân tá»™c, hòa nháºp nhÆ°ng không hòa tan, hòa nháºp vá»›i thế giá»›i để khai thác tất cả những gì tinh túy nhất, tốt đẹp nhất. Nâng cao bản lÄ©nh tiếp thu văn hóa nhân loại, chống văn hóa Ä‘á»™c hại.
4. Xây dá»±ng đảng, xây dá»±ng nhà nÆ°á»›c trong sạch vững mạnh, chống quan liêu, tham nhÅ©ng, lãng phÃ, cần kiệm xây dá»±ng đất nÆ°á»›c
Xây dá»±ng Ä‘á»™i ngÅ© cán bá»™ đảng viên trong hệ thống chÃnh trị, trong các doanh nghiệp trong sạch, liêm khiết, tháºt sá»± là đầy tá»› của dân, xá» lý những cán bá»™ thoái hóa, tham nhÅ©ng.
CÅ©ng cố quan hệ máu thịt giữa Äảng vá»›i dân, xây dá»±ng Nhà nÆ°á»›c tháºt sá»± của dân do dân vì dân, quán triệt tinh thần tiết kiệm của Bác Hồ: sản xuất không tiết kiệm thì nhÆ° gió và o nhà trống. . .
BÀI 4: TTHCM VỀ ÄẠI ÄOÀN KẾT DÂN TỘC & KẾT HỢP SỨC MẠNH DÂN TỘC VỚI SỨC MẠNH THỜI ÄẠI
1. Äặt vấn Ä‘á»
Có má»™t nhà nghiên cứu (không được công bố trên báo chÃ) khi thảo luáºn TTHCM vỠđại Ä‘oà n kết (ÄÄK), cho rằng ÄÄK của HCM không phải là má»™t tÆ° tưởng mà chỉ là má»™t khẩu hiệu kêu gá»i hà nh Ä‘á»™ng.
Giáo sÆ° Trần Văn Già u đã nói : có ngÆ°á»i bảo ÄÄK mà xếp và o loại tÆ° tưởng à ? ÄÄK chỉ là má»™t khẩu hiệu thôi! Äúng là má»™t khẩu hiệu nhÆ°ng mà là má»™t khẩu hiệu trà n đầy tÆ° tưởng. CácMac và AnGen đã kêu gá»i giai cấp Vô sản toà n thế giá»›i Ä‘oà n kết lại, ai dám bảo đó là chỉ là khẩu hiệu? Chỉ có những ai không có khả năng tÆ° tưởng thì má»›i can đảm nói nhÆ° váºy . Äến cụ Hồ thì ÄÄK được xây dá»±ng trên cả má»™t cÆ¡ sở lý luáºn chứ không phải là đơn thuần là tình cảm tá»± nhiên â€ngÆ°á»i trong má»™t nÆ°á»›c phải thÆ°Æ¡ng nhau cùngâ€.
ÄÄK là má»™t ná»™i dung rất cÆ¡ bản của TTHCM, là tÆ° tưởng nổi báºt, đã trở thà nh chiến lược ÄÄK của Äảng Cá»™ng Sản Việt Nam.
Äoà n kết, Ä‘oà n kết, đại Ä‘oà n kết, thà nh công, thà nh công, đại thà nh công là má»™t chiến lược, sợi chỉ Ä‘á» xuyên suốt quá trình cách mạng Việt Nam.
Hình ảnh Bác Hồ cầm chiếc Ä‘Å©a chỉ huy dà n nhạc bà i Kết Ä‘oà n chà o mừng đại há»™i Äảng toà n quốc lần thứ 3 thắng lợi tượng trÆ°ng nổi váºt cho tÆ° tưởng của ngÆ°á»i.
ÄÄK trở thà nh cá»™i nguồn thắng lợi của cách mạng Việt Nam, gắn vá»›i tên tuổi và sá»± nghiệp của HCM.
2. Những cơ sở hình thà nh TTHCM vỠđại đoà n kết
I. Những cÆ¡ sở hình thà nh TTHCM vá» ÄÄK
I.1. Ná»n tảng văn hóa truyá»n thống Việt Nam
Dân tá»™c ta hình thà nh, tồn tại và phát triển suốt bốn ngà n năm lịch sá», gắn liá»n vá»›i yếu tố cố kết cá»™ng đồng dá»±ng nÆ°á»›c và giữ nÆ°á»›c.
Äể tồn tại và phát triển, dân ta phải chống thiên tai, thÆ°á»ng xuyên và liên tục, trị thủy các con sông lá»›n, cải tạo xây dá»±ng đồng ruá»™ng, trồng lúa nÆ°á»›c
Văn minh nông nghiệp trồng lúa nÆ°á»›c chÃnh là văn hóa tạo ra sá»± cấu kết cá»™ng đồng của những ngÆ°á»i cùng sống trên má»™t dải đất, có chung má»™t kiểu sinh hoạt kinh tế, cùng má»™t tâm lý. NghÄ©a là cố kết thà nh dân tá»™c.
Mặt khác, dân ta phải thÆ°á»ng xuyên Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i các thế lá»±c ngoại bang hung bạo. Äể chiến thắng dân ta phải xiết chặt muôn ngÆ°á»i nhÆ° má»™t, chống xâm lược tạo nên truyá»n thống Ä‘oà n kết quý báo của dân tá»™c.
Yêu nÆ°á»›c, nhân nghÄ©a, trá»ng đạo lý là m ngÆ°á»i, Ä‘á» cao trách nhiệm cá nhân đối vá»›i XH, lấy dân là m gốc, coi trá»ng lòng khoan dung Ä‘á»™ lượng, hòa hiếu, không gây thù oán, cố kết cá»™ng đồng đã trở thà nh tình cảm tá»± nhiên của má»—i con ngÆ°á»i Việt Nam.
Khái quát tình cảm tá»± nhiên, ca dao viết: “ Nhiá»…u Ä‘iá»u phủ lấy giá gÆ°Æ¡ng. . . . Bầu Æ¡i thÆ°Æ¡ng lấy bà cùng. . .â€
Truyá»n thống đó được nhân lên thà nh triết lý nhân sinh: “ Má»™t cây là m chẳng lên non. . . Thuáºn vợ thuáºn chồng. . . Äoà n kết thì sống, chia rẽ thì chết. . .â€
Chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c cố kết cá»™ng đồng và triết lý nhân sinh, được khái quát thà nh tÆ° duy chÃnh trị, phép ứng xá» của con ngÆ°á»i trong tình là ng nghÄ©a nÆ°á»›c: “ NÆ°á»›c mất thì nhà tan, giặc đến nhà thì Ä‘Ã n bà cÅ©ng đánh.â€
Từ tÆ° duy chÃnh trị nâng thà nh phép trị nÆ°á»›c: Khoan thÆ° sức dân là m kế sâu gốc bá»n rá»… giữ nÆ°á»›c ( Trần HÆ°ng Äạo). TÆ°á»›ng sÄ© má»™t lòng phụ tá». . ( Nguyá»…n Trãi)
VN xuất hiện khái niệm “đồng bà oâ€.
Bác tổng kết: “Dân tá»™c ta có má»™t lòng nồng nà n yêu nÆ°á»›c, đó là truyá»n thống quý báu của ta. Từ xÆ°a đến nay, má»—i khi tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thà nh má»™t là n sóng vô cùng mạnh mẽ, to lá»›n, lÆ°á»›t qua má»i khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lÅ© bán nÆ°á»›c và cÆ°á»›p nÆ°á»›c. . .â€
I.2. HCM kế thừa tư tưởng đoà n kết trong kho tà ng văn hóa nhân loại
Bác gạn đục khÆ¡i trong, tiếp thu tÆ° tưởng đại đồng, nhân ái, thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i nhÆ° thÆ°Æ¡ng mình, nhân, nghÄ©a, trong há»c thuyết Nho giáo.
Tiếp thu tÆ° tưởng lục hòa, cÆ° xá» hòa hợp giữa ngÆ°á»i vá»›i ngÆ°á»i, cá nhân vá»›i cá»™ng đồng, con ngÆ°á»i vá»›i môi trÆ°á»ng tá»± nhiên của pháºt giáo ( năm Ä‘iá»u cấm: nói dối, sát sinh, tà dâm, uống rượu, trá»™m cÆ°á»›p).
Tiếp thu tÆ° tưởng Ä‘oà n kết của Tôn Trung SÆ¡n, nhất là Chủ nghÄ©a Tam dân, chủ trÆ°Æ¡ng Ä‘oà n kết 400 dòng há»c ngÆ°á»i TQ, không phân biệt già u nghèo, chống thá»±c dân Anh, chủ trÆ°Æ¡ng liên Nga, dung Cá»™ng, ủng há»™ công nông.
I.3. NgÆ°á»i trăn trở vá» vấn Ä‘á» Ä‘oà n kết lá»±c lượng chống Pháp và cách mạng giải phóng dân tá»™c trên thế giá»›i
NgÆ°á»i thấy các phong trà o chống Pháp của dân ta tuy rầm rá»™ nhÆ°ng Ä‘á»u thất bại, do không quy tụ được sức mạnh của cả dân tá»™c. . . NgÆ°á»i thấy được những hạn chế trong việc táºp hợp lá»±c lượng của các nhà yêu nÆ°á»›c tiá»n bối. (Phan Bôi Châu, Phan Chu Trinh, Nguyá»…n Thái Há»c. . . Ä‘á»u yêu nÆ°á»›c thÆ°Æ¡ng dân, nhÆ°ng vá» táºp hợp lá»±c lượng thì các báºc tiá»n bối nà y Ä‘á»u có vấn Ä‘á», cho nên táºp hợp không được rá»™ng rãi, không đầy đủ, cho nên không thể chiến thắng kẽ thù). Và dụ nhÆ° cụ Phan Bá»™i Châu chủ trÆ°Æ¡ng táºp hợp 10 hạng ngÆ°á»i chống pháp: Phú Hà o, Quý Tá»™c, Nhi nữ, Anh sÄ©, Du đồ, Hôi đảng, Thông ngôn, Kà lục, Bồi bếp, TÃn đồ thiên chúa giáo nhÆ°ng thiếu Công nhân, Nông dân.
Äi khắp các thuá»™c địa và CNÄQ, nhÆ°ng chÆ°a thấy dân tá»™c nà o là m CM giải phóng thà nh công, do thiếu sá»± lãnh đạo đúng đắn, chÆ°a biết tổ chức Ä‘oà n kết lá»±c lượng.
Nghiên cứu CM tháng 10, ngÆ°á»i thấy nổi báºt bà i há»c vá» Ä‘oà n kết táºp hợp lá»±c lượng công nông để là m CM già nh chÃnh quyá»n và bảo vệ chÃnh quyá»n cách mạng non trẻ, đánh tan sá»± tấn công của 14 nÆ°á»›c đế quốc và bá»n Bạch Vệ, xây dá»±ng đất nÆ°á»›c theo con Ä‘Æ°á»ng XHCN.
I.4. Tiếp thu quan điểm CN Mác-Lê Nin vỠđoà n kết lực lượng trong CM XHCN
CN MÃC – LÊ NIN phát hiện ra quy luáºt XH là sản xuất váºt chất, nhỠđó phát hiện ra vai trò quyết định sá»± phát triển xã há»™i của quần chúng nhân dân.
Sá»± váºn Ä‘á»™ng của XH luôn gắn vá»›i má»™t giai cấp nhất định mà giai cấp đó đứng ở má»™t trung tâm của thá»i đại. Thá»i đại ngà y nay giai cấp công nhân là giai cấp đứng ở trung tâm thá»i đại má»›i, có lợi Ãch phù hợp vá»›i lợi Ãch của nông dân và các giai tầng lao Ä‘á»™ng khác, vì thế giai cấp công nhân là giai cấp lãnh đạo cách mạng, tổ chức Ä‘oà n kết má»i giai tầng XH, Ä‘oà n kết cả dân tá»™c, cả quốc tế, các dân tá»™c bị áp bức để thủ tiêu CNTB, xây dá»±ng CNXH, CNCS.
Äể Ä‘oà n kết rá»™ng rãi má»i lá»±c lượng, trÆ°á»›c hết phải thiết láºp liên minh công nông, lấy đó là m nòng cốt, sau đó sẽ Ä‘oà n kết rá»™ng rãi má»i lá»±c lượng bên trong và bên ngoà i.
Bác viết: Lênin là hiện thân của tình anh em bốn bể, là tấm gÆ°Æ¡ng sáng ngá»i vá» tinh thần Ä‘oà n kết, táºp hợp các lá»±c lượng cách mạng trên thế giá»›i và o cuá»™c đấu tranh chống CNÄQ.
I.5. Yếu tố chủ quan của HCM
Là ngÆ°á»i có lòng yêu nÆ°á»›c thÆ°Æ¡ng dân vô bá» bến, trá»ng dân, tin dân, kÃnh dân, hiểu dân, trên cÆ¡ sở nắm vững dân tình, dân tâm, dân ý. NgÆ°á»i luôn chủ trÆ°Æ¡ng thá»±c hiện dân quyá»n, dân sinh, dân trÃ, dân chủ. Vì váºy ngÆ°á»i được dân yêu, dân tin, dân kÃnh phục.
Äó chÃnh là cÆ¡ sở của má»i tÆ° tưởng sáng tạo của HCM, trong đó có tÆ° tưởng ÄÄK của NgÆ°á»i.
II. NHá»®NG QUAN ÄIỂM CÆ BẢN CỦA HCM VỀ ÄẠI ÄOÀN KẾT
II.1. Äại Ä‘oà n kết là vấn Ä‘á» chiến lược, quyết định thà nh công của cách mạng
TÆ° tưởng ÄÄK không phải là thủ Ä‘oạn chÃnh trị nhất thá»i, không phải là sách lược mà là vấn Ä‘á» mang tÃnh chiến lược. NgÆ°á»i xác định “đoà n kết là lẽ sinh tồn dân tá»™c ta, lúc nà o dân ta Ä‘oà n kết muôn ngÆ°á»i nhÆ° má»™t thì nÆ°á»›c ta Ä‘á»™c láºp tá»± do, trái lại thì nÆ°á»›c ta bị xâm lấnâ€
Từ khi Äảng ra Ä‘á»i, Ä‘oà n kết theo TTHCM thá»±c sá»± là bá»™ pháºn hữu cÆ¡ trong Ä‘Æ°á»ng lối CM của đảng, chỉ có Ä‘oà n kết má»›i có sức mạnh Ä‘Æ°a CM tá»›i thà nh công.
CM là cuá»™c chiến đấu khổng lồ, không táºp hợp được rá»™ng rãi lá»±c lượng quần chúng thì sẽ không thể thắng lợi. Chủ nghÄ©a thá»±c dân thá»±c hiện âm mÆ°u chia để trị, váºy ta phải Ä‘oà n kết muôn ngÆ°á»i nhÆ° má»™t, phải thá»±c hiện chữ “đồng†thì má»›i thà nh công.
II.2. Äại Ä‘oà n kết là đại Ä‘oà n kết toà n dân
Khái niệm "dân" của HCM: "Dân" theo HCM là đồng bà o, là anh em má»™t nhà . Dân là không phân biệt già trẻ, trai gái, già u, nghèo. Dân là toà n dân, toà n thể dân tá»™c Việt Nam, bao gồm dân tá»™c Ä‘a số, thiểu số, có đạo, không có đạo, tất cả những ngÆ°á»i sống trên dải đất nà y. NhÆ° váºy dân theo HCM có biên Ä‘á»™ rất rá»™ng, vừa được hiểu là má»—i cá nhân, vừa được hiểu là toà n thể đồng bà o, nhÆ°ng dân không phải là khối đồng nhất, mà là má»™t cá»™ng đồng gồm nhiá»u giai tầng, dân tá»™c có lợi Ãch chung và riêng, có vai trò và thái Ä‘á»™ khác nhau đối vá»›i sá»± pháp triển XH. Nắm vững quan Ä‘iểm giai cấp của Mác-Lênin, HCM chỉ ra giai cấp công nhân, nông dân là những giai cấp cÆ¡ bản, vừa là lá»±c lượng đông đảo nhất, vừa là những ngÆ°á»i bị áp bức bóc lá»™t nặng ná» nhất, có tinh thần cách mạng triệt để nhất, là gốc của CM.
Vai trò của dân: HCM chỉ rõ dân là gốc của CM, là ná»n tảng của đất nÆ°á»›c, là chủ thể của ÄÄK, là lá»±c lượng quyết định má»i thắng lợi của CM.
PhÆ°Æ¡ng châm: ÄÄK theo HCM là ai có tà i, có đức, có lòng phụng sá»± tổ quốc và nhân dân, tháºt thà tán thà nh hòa bình, thống nhất, Ä‘á»™c láºp, dân chủ thì ta tháºt thà đoà n kết vá»›i há».
Ba nguyên tắc đoà n kết:
Muốn Ä‘oà n kết thì phải hiểu dân, tin dân, dá»±a và o dân, tránh phân biệt giai cấp Ä‘Æ¡n thuần, cứng nhắc, không nên phân biệt tôn giáo, dân tá»™c, cần xóa bá» thà nh kiến, cần tháºt thà đoà n kết rá»™ng rải. NgÆ°á»i thÆ°á»ng nói: Năm ngón tay có ngón vắn ngón dà i, nhÆ°ng vắn dà i Ä‘á»u hợp lại nÆ¡i bà n tay. Trong mấy mÆ°Æ¡i triệu ngÆ°á»i cÅ©ng có ngÆ°á»i thế nà y ngÆ°á»i thế khác, dù thế nà y, thế khác cÅ©ng Ä‘á»u là dòng dõi của tổ tiên ta.
Muốn ÄÄK phải khai thác yếu tố tÆ°Æ¡ng đồng, hạn chế những Ä‘iểm khác biệt giữa các giai tầng dân tá»™c, TG. . . Theo HCM, đã là ngÆ°á»i Việt nam (trừ Việt gian bán nÆ°á»›c) Ä‘iá»u có những Ä‘iểm chung: Tổ tiên chung, nòi giống chung, kẻ thù chung là CN thá»±c dân, nguyện vá»ng chung là độc láºp, tá»± do, hòa bình thống nhất. . . . giai cấp và dân tá»™c là má»™t thể thống nhất, giai cấp nằm trong dân tá»™c và phải gắn bó vá»›i dân tá»™c, giải phóng giai cấp công nhân là giải phóng cho cả dân tá»™c.
Phải xác định rõ vai trò, vị trà của má»—i giai tầng XH, nhÆ°ng phải Ä‘oà n kết vá»›i đại Ä‘a số ngÆ°á»i dân lao Ä‘á»™ng (CN, ND, Tri thức, các tầng lá»›p lao Ä‘á»™ng khác . . .), đó là ná»n, là gốc của ÄÄK, nòng cốt là công nông.
II.3. Äại Ä‘oà n kết phải có tổ chức, có lãnh đạo
Äoà n kết là vấn Ä‘á» chiến lược, sống còn, không phải là táºp hợp ngẫu nhiên, cảm tÃnh, tá»± phát, mà được xây dá»±ng trên má»™t cÆ¡ sở lý luáºn khoa há»c. Do đó phải có tổ chức, lãnh đạo để hoà n thà nh mục tiêu Ä‘á»™c láºp dân tá»™c và CNXH.
Sau khi tìm ra con Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c, HCM luôn quan tâm tá»›i việc hình thà nh các tổ chức để táºp hợp má»i lá»±c lượng, giai tầng cho phù hợp vá»›i yêu cầu của CM, trong đó Mặt tráºn Dân tá»™c Thống nhất là tổ chức rá»™ng rãi nhất.
Äây là điểm khác nhau vá» cÆ¡ bản so vá»›i má»i phong trà o chống pháp trÆ°á»›c đây. Cụ thể :
Mặt tráºn Dân tá»™c Phản đế Äông DÆ°Æ¡ng 1930-1931.
Mặt tráºn Dân chủ Äông DÆ°Æ¡ng 1936-1939.
Mặt tráºn Việt Minh 1941-1951, Mặt tráºn Liên Việt (Há»™i Liên hiệp Quốc dân VN) 29.5.1946 (gồm những ngÆ°á»i yêu nÆ°á»›c không đảng phái láºp liên minh yêu nÆ°á»›c: Bùi Bằng Äoà n, Huỳnh Thúc Kháng). 07-03-51, V-Minh và Liên Hiệp ÄH hợp nhất lấy tên Liên Việt.
Mặt tráºn Tổ quốc Việt nam 09.55
Ở Miá»n Nam:
Mặt tráºn Dân tá»™c Giải phóng miá»n Nam Việt Nam 20.12.1960 ( Nguyá»…n Hữu Thá» chủ tịch).
Liên minh các Lá»±c lượng Dân tá»™c Dân chủ và Hòa bình Việt Nam (luáºt sÆ° Trịnh Äình Thảo, chủ tịch).
ChÃnh phủ Cách mạng Lâm thá»i Cá»™ng hòa Miá»n Nam Việt Nam 6-1969 (Kiến trúc sÆ° Huỳnh Tấn Phát, chủ tịch).
Năm 1976, Mặt tráºn Tổ quốc VN ( miá»n bắc) + vá»›i MT dân tá»™c giải phóng MNVN + Liên minh các lÆ°c lượng dân tá»™c dân chủ & HBVN đại há»™i, thống nhất thà nh láºp Mặt tráºn Tổ quốc Việt Nam.
Năm nguyên tắc xây dá»±ng Mặt tráºn:
Ná»n tảng là liên minh công nông
Lấy lợi Ãch tối cao của dân tá»™c gắn vá»›i lợi Ãch của các tầng lá»›p lao Ä‘á»™ng là m cÆ¡ sở. Äó là độc láºp, thống nhất tổ quốc, tá»± do, hạnh phúc cho ngÆ°á»i dân, dân già u, nÆ°á»›c mạnh. Äồng thá»i quan tâm tá»›i lợi Ãch chÃnh đáng của cá nhân, bá»™ pháºn, giải quyết thá»a đáng lợi Ãch chung và riêng.
ÄÄK là lâu dà i, chặt chẽ, thiết thá»±c, rá»™ng rãi, vững chắc.
ÄÄK phải gắn bó vá»›i đấu tranh, đấu tranh để củng cố tăng cÆ°á»ng Ä‘oà n kết, nêu cao tinh thần tá»± phê bình và phê bình, chống cô Ä‘á»™c, hẹp hòi, Ä‘oà n kết má»™t chiá»u
Mặt tráºn phải do Äảng lãnh đạo, đây là nguyên tắc quan trá»ng nhất của ÄÄK.
- Äảng là thà nh viên của mặt tráºn, nhÆ°ng là lÆ°c lượng lãnh đạo Mặt tráºn, là linh hồn khối ÄÄK, Äảng là đảng giai cấp CN VN, vừa là đảng của nhân dân lao Ä‘á»™ng và của dân tá»™c VN.
- Äảng vừa là đạo đức, vừa là văn minh, Äảng phải tiêu biểu cho trà tuệ, lÆ°Æ¡ng tâm, danh dá»± của dân tá»™c.
- Äảng phải là bá»™ pháºn trung thà nh nhất, có năng lá»±c lãnh đạo, có Ä‘Æ°á»ng lối đúng má»›i xứng đáng địa vị lãnh đạo mặt tráºn. Äảng cần tuyên truyá»n giáo dục, nêu gÆ°Æ¡ng, lấy lòng chân thà nh để cảm hóa, khêu gợi tinh thần tá»± giác, có thái Ä‘á»™ tôn trá»ng các tổ chức Ä‘oà n thể mặt tráºn, biết lắng nghe ngÆ°á»i ngoà i Äảng. Trong Äảng phải xiết chặt Ä‘oà n kết, Äảng viên phải biết giữ gìn sá»± Ä‘oà n kết nhất trà trong Äảng nhÆ° giữ gìn con ngÆ°Æ¡i của mắt mình.
II.4. Äoà n kết dân tá»™c phải gắn liá»n vá»›i Ä‘oà n kết quốc tế
Äoà n kết trên láºp trÆ°á»ng giai cấp CN nghÄ©a là bao hà m cả Ä‘oà n kết quốc tế, tạo sá»± thống nhất giữa lợi Ãch dân tá»™c vá»›i lợi Ãch quốc tế, chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c chân chÃnh gắn vá»›i chủ nghÄ©a quốc tế trong sáng.
CM giải phóng dân tá»™c và CM XHCN ở nÆ°á»›c ta muốn thà nh công đòi há»i phải Ä‘oà n kết quốc tế để tạo sức mạnh đồng bá»™ và tổng hợp.
Thá»±c hiện Ä‘oà n kết quốc tế, HCM quan tâm Ä‘oà n kết cách mạng nÆ°á»›c ta vá»›i các phong trà o Cá»™ng sản và công nhân quốc tế, vá»›i các phong trà o giải phóng dân tá»™c ở các nÆ°á»›c trên thế giá»›i, các phong trà o đấu tranh cho hòa bình, dân chủ tiến bá»™. NgÆ°á»i đặc biệt chú trá»ng xây dá»±ng khối Ä‘oà n kết 3 nÆ°á»›c đông dÆ°Æ¡ng, mặt tráºn VN –LÀO –CPC, mặt tráºn nhân dân thế giá»›i Ä‘oà n kết vá»›i VN.
3. TTHCM vá» kết hợp sức mạnh dân tá»™c vá»›i sức mạnh thá»i đại
1. TÃnh tất yếu của việc kết hợp sức mạnh dân tá»™c vá»›i sức mạnh thá»i đại
Trong quá trình hoạt Ä‘á»™ng lãnh đạo CM HCM đã tổng kết giá trị và sức mạnh truyá»n thống của dân tá»™c trÆ°á»ng tồn suốt 4000 năm là CN yêu nÆ°á»›c, yếu tố cố kết cá»™ng đồng, anh hùng, dÅ©ng cảm, sáng tạo, cần cù, thông minh, nhân ái, vị tha, khoan dung, Ä‘á»™ lượng.
Tuy nhiên khi CNTB trở thà nh CNÄQ Ä‘i xâm lược thuá»™c địa thì chỉ dá»±a và o sức mạnh truyá»n thống sẽ không đủ sức giải phóng dân tá»™c.
Trong quá trình tìm Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c, ngÆ°á»i đã tiếp cáºn sâu sắc CNÄQ, ngÆ°á»i ra sức hoạt Ä‘á»™ng để táºp hợp Ä‘oà n kết các lá»±c lượng bị áp bức trên thế giá»›i chống chủ nghÄ©a ÄQ.
Äến vá»›i CN Mác-Lênin, ngÆ°á»i tìm thấy ở đó con Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c chân chÃnh, trong đó Ä‘á»™c láºp dân tá»™c gắn liá»n vá»›i CNXH, là chân lý của thá»i đại, CM tháng 10 Nga đã chứng minh Ä‘iá»u đó.
Sau cách mạng tháng 10 CNXH phát triển thà nh một hệ thống, phong trà o CS và CNQT, phong trà o giải phóng dân tộc, phong trà o đấu tranh cho hòa bình, dân chủ, tiến bộ xã hội phát triển mạnh mẽ.
Từ đó HCM đã sá»›m có ý thức đặt CMVN và o quỹ đạo CM vô sản thế giá»›i, kết hợp sức mạnh dân tá»™c vá»›i sức mạnh của lá»±c lượng cách mạng tiến bá»™ của thá»i đại.
Nhá» sá»± kết hợp nà y mà những giá trị truyá»n thống dân tá»™c được nâng lên má»™t trình Ä‘á»™ má»›i, tạo nên những thắng lợi huy hoà ng của CMVN.
2. Những ná»™i dung chủ yếu vá» sá»± kết hợp sức mạnh dân tá»™c vá»›i sức mạnh thá»i đại
2.1. Äặt CMVN trong quan hệ hữu cÆ¡ vá»›i CMVS thế giá»›i
Äá»c sÆ¡ thảo luáºn cÆ°Æ¡ng của Lênin vá» vấn Ä‘á» dân tá»™c thuá»™c địa, Hồ Chà Minh rút ra kết luáºn: Muốn cứu nÆ°á»›c, giải phóng dân tá»™c không có con Ä‘Æ°á»ng nà o khác con Ä‘Æ°á»ng CMVS. Äặt cách mạng VN và o quỹ đạo cách mạng vô sản, Hồ Chà Minh đã khắc phục được sá»± khủng hoảng vá» Ä‘Æ°á»ng lối cứu nÆ°á»›c của nÆ°á»›c ta.
Vá» thá»±c tiá»…n, NgÆ°á»i luôn luôn quan tâm hình thà nh các tổ chức để thá»±c hiện sá»± kết hợp nà y: 1921 ngÆ°á»i sáng láºp há»™i liên hiệp các dân tá»™c thuá»™c địa ở Pari, báo NgÆ°á»i cùng khổ, há»™i liên hiệp các dân tá»™c bị áp bức à Äông (1925).
Trên các diá»…n Ä‘Ã n quốc tế, NgÆ°á»i luôn khẳng định vai trò của CM thuá»™c địa và sá»± cần thiết liên minh chiến đấu giữa CM giải phóng dân tá»™c vá»›i CMVS chÃnh quốc, CM giải phóng dân tá»™c giữa các nÆ°á»›c thuá»™c địa vá»›i nhau.
2.2. Kết hợp chặt chẽ CN yêu nÆ°á»›c vá»›i CNQTVS, Ä‘á»™c láºp dân tá»™c vá»›i CNXH
HCM nhấn mạnh CN yêu nÆ°á»›c chân chÃnh phải gắn liá»n vá»›i CNQT vô sản trong sáng. Tinh thần vị quốc chân chÃnh đối láºp vá»›i tinh thần vị quốc của bá»n phản Ä‘á»™ng cầm đầu các nÆ°á»›c tÆ° bản, đế quốc.
Trong kháng chiến chống, Pháp, Mỹ, ngÆ°á»i luôn giáo dục cho nhân dân ta phân biệt rõ ngÆ°á»i Pháp-Mỹ chân chÃnh vá»›i những ngÆ°á»i Pháp-Mỹ thá»±c dân, đế quốc; những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng yêu hòa bình công lý ở các nÆ°á»›c TB, ÄQ, vá»›i những ngÆ°á»i Pháp-Mỹ hiếu chiến, xâm lược.
Cách mạng giải phóng dân tá»™c các thuá»™c địa phải biết Ä‘oà n kết vá»›i những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng chân chÃnh ở các nÆ°á»›c đế quốc. NgÆ°á»i đấu tranh không mệt má»i chống những biểu hiệu của tÆ° tưởng “sô vanhâ€, “vị kỷ†nhằm củng cố tăng cÆ°á»ng tÃnh Ä‘oà n kết hữu nghị giữa các dân tá»™c trên thế giá»›i.
Äặt cách mạng VN và o quỹ đạo CMVS thế giá»›i là sá»± kết hợp tinh hoa dân tá»™c vá»›i trà tuệ thá»i đại, là m cho chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c truyá»n thống phát triển thà nh chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c XHCN, lòng yêu nÆ°á»›c vá»›i yêu CNXH.
2.3. Tranh thủ sá»± giúp đỡ của các lÆ°c lượng cách mạng tiến bá»™ thế giá»›i nhÆ°ng phải nêu cao tinh thần Ä‘á»™c láºp tá»± chủ dá»±a và o sức mình là chÃnh
Tranh thủ sá»± ủng há»™, giúp đỡ của các lá»±c lượng cách mạng tiến bá»™ trên thế giá»›i nhÆ°ng không á»· lại trông chá», mà phải nêu cao tinh thần tá»± lá»±c cánh sinh, dá»±a và o sức mình là chÃnh, phải Ä‘em sức ta để tá»± giải phóng cho ta.
Ta không nháºn sá»± giúp đỡ má»™t chiá»u của bạn bè quốc tế, mà phải bằng thà nh quả của cách mạng nÆ°á»›c ta để góp phần tăng cÆ°á»ng sức mạnh cách mạng thế giá»›i, theo tinh thần giúp bạn là tá»± giúp mình.
BÀI 5: TTHCM VỀ ÄẢNG CỘNG SẢN VÀ XÂY Dá»°NG NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN VÀ VÃŒ DÂN
1. Äặt vấn Ä‘á»
Trong 60 năm há»at Ä‘á»™ng cách mạng, có 5 sá»± kiện HCM cho là sung sÆ°á»›ng nhất, đáng ghi nhá»› nhất
Tháng 6/1919 gởi há»™i nghi Vec-xây bản yêu sách, Nguyá»…n Ãi Quốc là ngÆ°á»i đại diện chÃnh thức cho nhân dân An Nam.
Ngà y 30-12-1920 trở thà nh ngÆ°á»i Cá»™ng Sản.
Cuối tháng 5 đầu tháng 6-1924 dá»± Äại há»™i 5 Quốc tế Cá»™ng sản, 3 lần Ä‘á»c tham luáºn, Dá»± ÄH Quốc Tế nông dân, được bầu và o Ä‘oà n chủ tịch, 1/5/1924 dá»± mÃt tinh tại Quảng TrÆ°á»ng Ä‘á», được má»i lên Ä‘oà n chủ tịch cuá»™c mÃt tinh, vị thể của NgÆ°á»i được xác láºp nhanh chóng
Thà nh láºp Äảng Cá»™ng sản Việt Nam.
Viết Tuyên Ngôn Äá»™c Láºp cho dân tá»™c Việt Nam.
2. TTHCM vá» Äảng Cá»™ng Sản
I. CÆ SỞ Là LUẬN VÀ THá»°C TIỄN HÃŒNH THÀNH TTHCM VỀ ÄCS
I.1. CÆ¡ sở lý luáºn
TTHCM hình thà nh và phát triển trên cÆ¡ sở chủ nghÄ©a Mác Lê Nin, trong đó có tÆ° tưởng của NgÆ°á»i vá» Äảng Cá»™ng Sản.
Mác Angen đã phát hiện ra sứ mệnh lịch sá» của giai cấp CN gắn vá»›i sá»± diệt vong tất yếu của CNTB. Äể hoà n thà nh sứ mệnh lịch sá» giai cấp CN cần phải tổ chức ra chÃnh đảng CM của mình. Tuy nhiên thá»i kỳ đó chÆ°a có má»™t ÄCS nà o được thà nh láºp.
Kế tục sá»± nghiệp của Mac AnGen, Lê Nin đã nêu lên những quan ÂÄ‘iểm cÆ¡ bản vá» ÄCS và xây dá»±ng ÄCS – Äảng của giai cấp CN.
Äặc biệt Lê Nin đã Ä‘á» ra những quan Ä‘iểm vá» CM giải phóng dân tá»™c theo con Ä‘Æ°á»ng CM VS, trong đó có vai trò lãnh đạo của ÄCS ở những nÆ°á»›c thuá»™c địa.
Hồ Chà Minh tiếp thu Chủ NghÄ©a Mác Lê Nin , trong đó có lý luáºn vá» xây dá»±ng ÄCS ở những nÆ°á»›c thuá»™c địa để lãnh đạo giai cấp CN.
I.2. Cơ sở thực tiễn
Năm 1918, HCM đã giác ngá»™ CM và gia nháºp Äảng XH Pháp.
Tháng 12/1920 Äảng XH Pháp há»p ở Tua, HCM bá» phiếu tán thà nh gia nháºp Quốc tế CS và trở thà nh Äảng viên ÄCS và lãnh tụ sáng láºp ÄCS Pháp. Äiá»u nà y chứng tá» HCM đã giác ngá»™ sâu sắc và thấu hiểu những vấn Ä‘á» lý luáºn của Chủ NghÄ©a Mac-Lê Nin vá» ÄCS.
Sau khi trở thà nh ngÆ°á»i CS, HCM tÃch cá»±c truyá»n bá CN Mác-Lê Nin vá» Việt Nam và các nÆ°á»›c thuá»™c địa, chuẩn bị cho việc ra Ä‘á»i của ÄCS Việt Nam, má»™t Äảng ở má»™t nÆ°á»›c thuá»™c địa nữa phong kiến, kinh tế lạc háºu, giai cấp CN còn non trẻ, số lượng chÆ°a nhiá»u.
Cách mạng tháng 8 thà nh công, ÄCS Việt Nam thà nh Äảng cầm quyá»n, HCM là lãnh tụ Äảng 24 năm. NgÆ°á»i hiểu sâu sắc yêu cầu và đỠra những quyết định đúng đắn vá» xây dá»±ng Äảng cầm quyá»n.
HCM đã kết hợp nhuần nhuyển lý luáºn và thá»±c tiá»…n trong sáng láºp và lãnh đạo Äảng cầm quyá»n ở Việt Nam.
II. NHá»®NG QUAN ÄIỂM CÆ BẢN CỦA HCM VỀ Sá»° RA ÄỜI VÀ VAI TRÃ’ CỦA ÄCS VN
II.1. Quan Ä‘iểm của HCM vá» sá»± ra Ä‘á»i của ÄCS VN
Trong tác phẩm “ÄÆ°á»ng Cách Mệnh†HCM nêu: Äể là m Cách Mệnh trÆ°á»›c hết phải có cái gì? NgÆ°á»i khẳng định: phải có Äảng Cách Mệnh để trong thì váºn Ä‘á»™ng và tổ chức dân chúng, ngoà i thì liên lạc vá»›i các dân tá»™c bị áp bức và vô sản má»i nÆ¡i, Äảng có vững thì cách mạng má»›i thà nh công, cÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i cầm lái có vững thì thuyá»n má»›i chạy.
Tác phẩm ÄÆ°á»ng cách mệnh đóng vai trò lý luáºn và tổ chức để chuẩn bị cho sá»± ra Ä‘á»i của ÄCS VN . Bằng tác phẩm nà y NgÆ°á»i đã táºp hợp, giáo dục, giác ngá»™ lý tưởng cá»™ng sản cho những ngÆ°á»i yêu nÆ°á»›c tiá»n bối VN.
NgÆ°á»i vá» Trung Quốc cải tổ Tâm Tâm Xã thà nh Việt Nam Thanh niên CM Äồng chà há»™i, mở các lá»›p bồi dưỡng cán bá»™ Ä‘Æ°a vá» nÆ°á»›c hoạt Ä‘á»™ng, 3 tổ chức CS VN ra Ä‘á»i ở 3 miá»n (Äông DÆ°Æ¡ng CS Äảng, An Nam CS Äảng, Äông DÆ°Æ¡ng CS Liên Ä‘oà n ra Ä‘á»i ). Ba tổ chức nà y không thống nhất vá» tÆ° tưởng, tổ chức. TrÆ°á»›c tình hình đó, đòi há»i phải hợp nhất 3 Äảng thà nh má»™t Äảng duy nhất. Äược sá»± chỉ đạo của Quốc tế CS, từ Thái Lan NgÆ°á»i vá» Trung Quốc tổ chức há»™i nghị hợp nhất các tổ chức Äãng ở Việt Nam và Äảng CS VN ra Ä‘á»i ngà y 3-2-1930.
NhÆ° váºy quy luáºt ra Ä‘á»i của ÄCS VN có khác gì so vá»›i các ÄCS và Äảng của giai cấp công nhân khác?
Xuất phát từ đặc Ä‘iểm của Châu Âu, Lê Nin nêu luáºn Ä‘iểm vá» sá»± ra Ä‘á»i của ÄCS là sá»± kết hợp giữa CN Mac-Lê Nin vá»›i phong trà o công nhân.
Váºn dụng Chủ nghÄ©a Mac-Le Nin và o Ä‘iá»u kiện VN, HCM cho rằng: ÄCS VN ra Ä‘á»i trên cÆ¡ sở kết hợp giữa chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c VN vá»›i chủ nghÄ©a Mac-Le Nin và phong trà o Công nhân VN. Trong 3 yếu tố đó HCM cho rằng, Chủ nghÄ©a Mac-Lê Nin là “cÆ¡ sởâ€, “ná»n tảng lý luáºnâ€, là “cái cẩm nang thần kỳâ€, là yếu tố tá»± giác dẫn Ä‘Æ°á»ng cho phong trà o CN phát triển từ tá»± phát đến tá»± giác. Phong trà o công nhân VN thế ká»· 20 là cái “cốt váºt chấtâ€, nếu thiếu cái cốt Váºt chất đó thì chủ nghÄ©a Mac-Lê Nin cÅ©ng không thể phát huy tác dụng được trên mảnh đất VN. Sá»± kết hợp nà y là m cho cả hai yếu tố trở nên vững chắc. Ngoà i 2 yếu tố nêu trên, HCM còn nêu thêm cả phong trà o yêu nÆ°á»›c VN. Bởi vì:
- Phong trà o yêu nÆ°á»›c VN có từ lâu Ä‘á»i, đã thà nh truyá»n thống của dân tá»™c VN. Khi có giai cấp công nhân và phong trà o công nhân thì phong trà o yêu nÆ°á»›c và phong trà o công nhân kết hợp được vá»›i nhau ngay từ đầu, không bà i xÃch nhau nhÆ° má»™t số nÆ°á»›c. Sở dÄ© nhÆ° váºy vì cả hai phong trà o nà y Ä‘á»u có mục tiêu chung là giải phóng dân tá»™c và xây dá»±ng má»™t nÆ°á»›c VN hùng cÆ°á»ng.
- Phong trà o yêu nÆ°á»›c ở Việt Nam chÃnh là phong trà o nông dân, vì ở VN nông dân chiếm trên 90 % dân số; giai cấp CN ra Ä‘á»i từ nông dân, 2 giai cấp nà y là bạn đồng minh tá»± nhiên của nhau trong cuá»™c cách mạng giải phóng và xây dá»±ng đất nÆ°á»›c.
- Ở Việt Nam phong trà o yêu nÆ°á»›c còn có phong trà o của Trà thức và TÆ° Sản dân tá»™c, những phong trà o nà y Ä‘á»u hÆ°á»›ng và o mục tiêu đấu tranh cho Ä‘á»™c láºp, tá»± do của tổ quốc nên cÅ©ng kết hợp dá»… dà ng vá»›i phong trà o công nhân. Thá»±c tế, lịch sỠđã chứng minh Ä‘iá»u đó.
NhÆ° váºy quan Ä‘iểm HCM vá» sá»± ra Ä‘á»i của ÄCS VN thể hiện sá»± phát triển sáng tạo Chủ nghÄ©a Mac-Le Nin vá» ÄCS và o thá»±c tiá»…n VN, đáp ứng được yêu cầu phát triển của cách mạng, thể hiện sá»± kết hợp nhuần nhuyá»…n giữa vấn Ä‘á» giai cấp vá»›i vấn Ä‘á» dân tá»™c. Ở Việt Nam cÆ¡ sở giai cấp và xã há»™i của ÄCS không chỉ là giai cấp CN mà còn cả nông dân, trà thức, tiểu tÆ° sản, cả dân tá»™c. Äảng không chỉ đại biểu cho lợi Ãch giai cấp công nhân mà còn đại biểu cho lợi Ãch cả nhân dân lao Ä‘á»™ng và cả dân tá»™c. Ở VN, giai cấp công nhân đã tháºt sá»± trở thà nh giai cấp dân tá»™c, tá»± mình trở thà nh dân tá»™c theo chủ nghÄ©a Mac-Lê Nin.
II.2. Quan Ä‘iểm HCM vá» vai trò của ÄCS VN
ÄCS VN ra Ä‘á»i để lãnh đạo cách mạng VN. Sá»± ra Ä‘á»i đấu tranh trưởng thà nh của ÄCS VN xuất phát từ yêu cầu nà y. Má»i giai tầng thừa nháºn sá»± lãnh đạo của Äảng, nhÆ°ng không phải là sá»± lãnh đạo bất biến nếu Äảng không trong sạch vững mạnh. Vì thế Äảng phải luôn tá»± đổi má»›i, tá»± chỉnh đốn để ngang tầm yêu cầu cách mạng.
Äảng lãnh đạo là phải Ä‘á» ra nhiệm vụ chÃnh trị, là m công tác tÆ° tưởng, công tác tổ chức, đạt mục tiêu xây dá»±ng 1 nuá»›c VN hòa bình, Ä‘á»™c láºp , thống nhất , dân chủ và già u mạnh.
NhÆ° váºy sá»± lãnh đạo đúng đắn của Äảng là nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng VN. Äảng có vai trò lá»›n đồng thá»i có trách nhiệm lá»›n vá»›i váºn mệnh dân tá»™c.
III. VẤN ÄỀ BẢN CHẤT GIAI CẤP CN CỦA ÄẢNG
III.1. Quan Ä‘iểm HCM vá» bản chất giai cấp CN của Äảng
Äảng ta là Äảng của giai cấp CN. Äiá»u nà y được HCM khẳng định trong nhiá»u tác phẩm. Äồng thá»i NgÆ°á»i cÅ©ng luôn khẳng định ÄCS VN là Äảng của giai cấp CN, của nhân dân, của dân tá»™c VN. Tại Äại há»™i 2, báo cáo chÃnh trị HCM nêu rõ: “Trong giai Ä‘oạn hiện nay, quyá»n lợi của giai cấp CN-nhân dân lao Ä‘á»™ng-dân tá»™c thống nhất là má»™t. ChÃnh vì Äảng CS VN là Äảng của giai cấp CN và nhân dân lao Ä‘á»™ng nên nó phải là Äảng của dân tá»™c VN". Tuy cách thể hiện có khác nhau, nhÆ°ng ÄCS VN chỉ là Äảng của giai cấp CN. Khi Äảng mang những tên gá»i khác nhau nhÆ°ng Äảng ta chỉ mang bản chất của giai cấp CN. Khi khẳng định Äảng ta là Äảng của nhân dân lao Ä‘á»™ng và của dân tá»™c thì toà n bá»™ nguyên tắc tổ chức sinh hoạt, cÆ¡ sở lý luáºn của Äảng vẫn tuân thủ chặt chẽ há»c thuyết Mac-LêNin vá» Äảng kiểu má»›i của giai cấp CN. NgÆ°á»i nhấn mạnh: Vá» lý luáºn Äảng theo chủ nghÄ©a Mac-Lê Nin, vá» nguyên tắc Äảng theo nguyên tắc táºp trung dân chủ. Äảng theo Ä‘Æ°á»ng lối tá»± phê bình và phê bình, thi hà nh ká»· luáºt sắt nghiêm minh tá»± giác. Äảng kết nạp, huấn luyện Ä‘oà n viên má»›i…
HCM khẳng định: Tuy giai cấp CN VN số lượng Ãt so vá»›i dân số nhÆ°ng nó có đủ phẩm chất và năng lá»±c lãnh đạo các giai tầng khác là m cách mạng để xóa bá» chế Ä‘á»™ cÅ©, xây dá»±ng chế Ä‘á»™ má»›i. Các giai tầng khác tuy đông đảo nhÆ°ng không đảm Ä‘Æ°Æ¡ng được vai trò lãnh đạo xã há»™i, mà chịu sá»± lãnh đạo của giai cấp CN trong cuá»™c cách mạng giải phóng mình.
Quan niệm ÄCS VN không chỉ của giai cấp CN mà còn của nhân dân lao Ä‘á»™ng và của cả dân tá»™c Việt Nam có ý nghÄ©a to lá»›n đối vá»›i CM VN. Trong Äảng ngoà i thà nh phần giai cấp CN còn có các thà nh phần khác, nhÆ°ng tÃnh chất giai cấp CN phải được tăng cÆ°á»ng để bảo đảm sá»± thống nhất giữa yếu tố giai cấp và dân tá»™c. Sức mạnh của Äảng không chỉ bắt nguồn từ giai cấp CN mà còn từ các giai tầng khác, là m cho Äảng ngà y cà ng lá»›n mạnh và nhân dân coi Äảng là Äảng của mình.
III.2. Quan Ä‘iểm HCM vá» ná»n tảng tÆ° tưởng của ÄCS VN
Ná»n tảng tÆ° tưởng của Äảng là chủ nghÄ©a Mac-Lê Nin. Trong tác phẩm ÄÆ°á»ng Cách Mệnh, HCM viết: Äảng muốn vững phải có Chủ nghÄ©a là m cốt, trong Äảng ai cÅ©ng phải hiểu, phải theo chủ nghÄ©a ấy. Äảng không có chủ nghÄ©a nhÆ° ngÆ°á»i không có trà khôn, tà u không có bản chỉ nam. CN Mac LêNin là ná»n tảng tÆ° tưởng, là kim chỉ nam cho hà nh Ä‘á»™ng của Äảng ta.
Bác luôn lÆ°u ý Äảng ta trong nháºn thức và váºn dụng CN Mac-Lê Nin là phải phù hợp vá»›i Ä‘iá»u kiện từng lúc, từng nÆ¡i, từng đối tượng, phải chống giáo Ä‘iá»u, chống xa rá»i các nguyên tắc cÆ¡ bản của há»c thuyết ấy. Äảng phải biết kế thừa những kinh nghiệm tốt của các Äảng bạn, khi giải quyết thà nh công những vấn Ä‘á» má»›i thì phải tổng kết để bổ sung, là m phong phú chủ nghÄ©a Mac-Lê Nin. Äảng ta phải đấu tranh chống lại chủ nghÄ©a giáo Ä‘iá»u, chủ nghÄ©a cÆ¡ há»™i, chủ nghÄ©a xét lại, phải bảo vệ tÃnh cách mạng, tÃnh khoa há»c của chủ nghÄ©a Mác-LêNin.
IV. QUAN ÄIỂM HCM VỀ NGUYÊN TẮC Tá»” CHỨC VÀ SINH HOẠT ÄẢNG
IV.1. Táºp trung dân chủ
Äây là nguyên tắc cÆ¡ bản. Táºp trung, dân chủ có quan hệ chặt chẽ vá»›i nhau: Táºp trung ná»n tảng dân chủ, dân chủ dÆ°á»›i sá»± chỉ đạo và táºp trung.
Äối vá»›i táºp trung thì thiểu số phải phục tùng và o Ä‘a số, cấp dÆ°á»›i phục tùng cấp trên, toà n Äảng phục tùng trung Æ°Æ¡ng
Äối vá»›i dân chủ thì má»i ngÆ°á»i phải bà y tá» hết ý kiến của mình, trong Äảng phải thá»±c hiện dân chủ rá»™ng rãi. Thá»±c hiện táºp trung dân chủ thì “Äảng ta tuy nhiá»u ngÆ°á»i nhÆ°ng khi tiến đánh thì chỉ nhÆ° má»™t ngÆ°á»i thôi. Má»i Äảng viên phải tuyệt đối chấp hà nh nghị quyết của Äảng.
Thá»±c hiện dân chủ trong Äảng là cÆ¡ sở để thá»±c hiện dân chủ ngoà i xã há»™i. Muốn thá»±c hiện dân chủ tốt thì tổ chức Äảng phải trong sạch, vững mạnh, nếu không sẽ dẫn đến táºp trung quan liêu và dân chủ quá trá»›n.
IV.2. Táºp thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách
Táºp thể lãnh đạo là dân chủ, cá nhân phụ trách là táºp trung. Táºp thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách là táºp trung dân chủ. Tại sao phải táºp thể lãnh đạo? Vì má»™t ngÆ°á»i dù khôn ngoan, tà i giá»i mấy cÅ©ng không thể thấy hết má»i mặt của vấn Ä‘á». Vì thế cần phải có nhiá»u ngÆ°á»i, ngÆ°á»i thấy mặt nà y, ngÆ°á»i thấy mặt khác sẽ tránh được sai lầm.
Vì sao phải có ngÆ°á»i phụ trách? việc gì bà n kỹ rồi phải giao cho 1 hoặc và i ngÆ°á»i chuyên trách, có chuyên trách công việc má»›i chạy. Nếu không sẽ sinh ra dá»±a dẫm, á»· lại giống nhÆ° kiểu là nhiá»u sãi nhÆ°ng không ai đóng cá»a chùa.Thá»±c hiện nguyên tắc nà y phải chống lại bệnh Ä‘á»™c Ä‘oán, chuyên quyá»n, vi phạm dân chủ, dá»±a dẫm táºp thể, không dám quyết Ä‘oán, không dám chịu trách nhiệm, hoặc bao biện, ôm đồm.
IV.3. Tự phê bình và phê bình
Äây là quy luáºt phát triển Äảng. Bởi vì Äảng ta cÅ©ng ở trong xã há»™i. Con ngÆ°á»i không phải thần thánh, ai cÅ©ng phải có khuyết Ä‘iểm cả, nên phải tá»± phê bình và phê bình nhÆ° rá»a mặt hà ng ngà y là m cho phần tốt ngà y cà ng nảy nở, phần xấu ngà y cà ng Ãt Ä‘i. Má»™t Äảng mà dấu khuyết Ä‘iểm là má»™t Äảng há»ng, có gan thừa nháºn những khuyết Ä‘iểm, tìm cách sá»a chữa để tiến bá»™ sẽ là má»™t Äảng chân chÃnh.
Thái độ tự phê bình và phê bình là phải chân thà nh, thẳng thắng, không nể nang, không giấu giếm, không thêm bớt, phải có tình đồng chà thương yêu lẫn nhau.
IV.4. Ká»· luáºt nghiêm minh tá»± giác
Ká»· luáºt Äảng là ká»· luáºt sắt, nghiêm minh tá»± giác. Việc coi thÆ°á»ng ká»· luáºt Äảng, không tá»± giác chấp hà nh ká»· luáºt sẽ là m suy yếu và tan rã Äảng.
IV.5. Äoà n kết thống nhất trong Äảng
NgÆ°á»i nhấn mạnh: Äảng viên phải biết giữ gìn sá»± Ä‘oà n kết thống nhất trong Äảng nhÆ° giữ gìn con ngÆ°Æ¡i của mắt mình. Äảng không thống nhất sẽ rÆ¡i và o bè phái, chia rẽ và tan rã. Muốn Ä‘oà n kết phải thá»±c hà nh dân chủ rá»™ng rãi, thÆ°á»ng xuyên tá»± phê bình và phê bình, tu dưỡng đạo đức, chống chủ nghÄ©a cá nhân.
IV.6. Tăng cÆ°á»ng mối quan hệ máu thịt giữa Äảng vá»›i dân
Sức mạnh của Äảng là ở nÆ¡i dân, Äảng lãnh đạo nhÆ°ng dân là chủ nên Äảng phải biết lắng nghe há»c há»i thấu hiểu tâm tÆ° nguyện vá»ng của dân, phải váºn Ä‘á»™ng nhân dân xây dá»±ng Äảng. Äảng phải chăm lo nâng cao dân trÃ, không được theo Ä‘uôi quần chúng. Äảng là ngÆ°á»i đầy tá»› nhÆ°ng là ngÆ°á»i lãnh đạo ngÆ°á»i dân. Nếu có chức vụ thì đó là do sá»± uá»· thác của dân, cần phải là m tốt nhÆ° ngÆ°á»i lÃnh vâng mệnh quốc dân ra mặt tráºn.
V. QUAN ÄIỂM HCM VỀ CÃN BỘ VÀ CÔNG TÃC CÃN BỘ CỦA ÄẢNG
V.1. Quan điểm HCM vỠcán bộ
Cán bá»™ là cái gốc của công việc, muôn việc thà nh công hay thất bại Ä‘á»u do cán bá»™ tốt hay kém. NgÆ°á»i nêu 2 yêu cầu vá»›i cán bá»™ nhÆ° sau:
Cán bá»™ phải có đạo đức cách mạng: đạo đức là cái gốc của con ngÆ°á»i. Ngoà i đạo đức ra cán bá»™ còn phải có tà i, có tà i mà không có đức là ngÆ°á»i vô dụng, có đức mà không có tà i thì là m việc gì cÅ©ng khó.
Cán bá»™ phải có lòng trung thà nh vá»›i Äảng, tổ chức, nhân dân. Cán bá»™ phải giữ quan hệ máu thịt vá»›i nhân dân phải là ngÆ°á»i già u sang không quyến rÅ©, nghèo khó không chuyển lay, uy vÅ© không khuất phục. Phải lo trÆ°á»›c thiên hạ, vui sau thiên hạ, đứng mÅ©i chịu sà o, hy sinh lợi Ãch riêng để phục vụ nhân dân.
- Cán bá»™ phải luôn há»c táºp nâng cao trình Ä‘á»™, há»c trong má»i môi trÆ°á»ng, má»i hoà n cảnh.
- Cán bá»™ phải có năng lá»±c tổ chức thá»±c hiện Ä‘Æ°á»ng lối, biến chủ trÆ°Æ¡ng, Ä‘Æ°á»ng lối của Äảng thà nh hiện thá»±c.
- Cán bá»™ phải có phong cách tốt, nói Ä‘i đôi vá»›i là m, không quan liêu mệnh lệnh, phô trÆ°Æ¡ng hình thức, phải là m tốt công tác dân váºn: Chân Ä‘i, tai nghe, mắt thấy, miệng nói, tay là m.
V.2. VỠcông tác cán bộ
Công tác cán bá»™ có vai trò hết sức quan trá»ng. Cần là m tốt các việc sau đây :
Äảng phải hiểu và đánh giá đối vá»›i cán bá»™. Phải có những chuẩn má»±c vá» cán bá»™ phù hợp vá»›i từng thá»i kỳ, từng địa phÆ°Æ¡ng, từng ngà nh, từng cấp, từng lÄ©nh vá»±c. Tránh đánh giá cán bá»™ theo lối bè cánh, phe phái cục bá»™. Äánh giá cán bá»™ phải công minh, đúng đắn.
Phải khéo dùng cán bá»™, ngÆ°á»i ta ai cÅ©ng có chá»— hay, chá»— dở, cần dùng chá»— hay, giúp há» sá»a chữa chá»— dở, dụng nhân nhÆ° dụng má»™c, gá»— to, nhá», thẳng, cong Ä‘á»u tùy chá»— mà dùng được.
Khéo kết hợp cán bộ già và trẻ.
TÃch cá»±c Ä‘Ã o tạo cán bá»™ tại chá»—, chiêu hiá»n đãi sỹ, cầu ngÆ°á»i hiá»n tà i, có gan cắt nhắc cán bá»™, cần kiểm tra, giúp cán bá»™ trưởng thà nh.
3. TTHCM vỠxây dựng Nhà nước của dân, do dân và vì dân
I. QUà TRÃŒNH HCM Lá»°A CHỌN VÀ XÃC LẬP NHÀ NƯỚC KIỂU MỚI, NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN, VÃŒ DÂN
I.1. Quá trình HCM lá»±a chá»n các kiểu nhà nÆ°á»›c
Nhà nÆ°á»›c là công cụ mà giai cấp thống trị sá» dụng để bảo vệ lợi Ãch của giai cấp mình, thá»±c hiện sá»± thống trị đối vá»›i xã há»™i.
Ra Ä‘i tìm Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c HCM chú ý khảo sát các loại hình nhà nÆ°á»›c, lá»±a chá»n kiểu nhà nÆ°á»›c cho phù hợp vá»›i VN .
NgÆ°á»i nghiên cứu 3 loại hình thức Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i.
- Nhà nước thực dân phong kiến
Äây là nhà nÆ°á»›c xấu xa, tà n bạo nhất so vá»›i các loại nhà nÆ°á»›c Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i.
Vá» kinh tế: Nhà nÆ°á»›c thá»±c dân phong kiến cÆ°á»›p bóc, vÆ¡ vét thuá»™c địa bao gồm tà i nguyên, sức ngÆ°á»i, sức của, thị trÆ°á»ng, là m bần cùng hóa ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng, nhất là nông dân. Nó xây dá»±ng má»™t hệ thống thuế khóa hà khắc, ngặt nghèo đánh và o má»i tầng lá»›p dân cÆ°, là m cho các nÆ°á»›c thuá»™c địa ngà y cà ng tối tăm, nghèo nà n, lạc háºu (cả vá» giáo dục, khoa há»c, kỹ thuáºt, công nghệ, máºu dịch).
Vá» chÃnh trị: nó Ä‘Ã n áp đẫm máu các phong trà o cách mạng, yêu nÆ°á»›c, dân chủ; thá»±c hiện chÃnh sách chia để trị, tÆ°á»›c Ä‘oạt tất cả các quyá»n tá»± do, dân chủ, quyá»n là m ngÆ°á»i, mạng sống của con ngÆ°á»i không đáng giá 1 đồng trinh. Trong khi đó há» rêu rao là văn minh, khai hóa. Cách thức cai trị là dùng sách lệnh áp đặt, cưỡng bức, chuyên chế hết sức quan liêu.
Vá» văn hóa: nó thá»±c hiện chÃnh sách ngu dân, là m cho dân tối tăm, dốt nát và bị gạt ra khá»i Ä‘á»i sống chÃnh trị, chúng cấm Ä‘oán những tÆ° tưởng yêu nÆ°á»›c, cách mạng từ bên ngoà i truyá»n và o. Nó thá»±c hiện chÃnh sách nô dịch tinh thần ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng, kết hợp thế quyá»n vá»›i thần quyá»n nhằm là m cho dân ta chấp nháºn và yên pháºn vá»›i kiếp nô lệ là m thuê cho ngoại bang.
NgÆ°á»i rút ra kết luáºn: cần phải Ä‘áºp tan bá»™ máy nhà nÆ°á»›c kiểu nà y, thay bằng nhà nÆ°á»›c tiến bá»™.
- Kiểu nhà nước dân chủ tư sản
NgÆ°á»i nhìn nháºn thấy nhà nÆ°á»›c nà y có má»™t số tiến bá»™ so vá»›i nhà nÆ°á»›c thá»±c dân phong kiến: nhà nÆ°á»›c Anh ,Pháp, Mỹ xác láºp được các giá trị dân chủ, nhân đạo thể hiện trong lý tưởng cách mạng tÆ° sản là tá»± do, bình đẳng, bát ái và thá»±c tế đã xây dá»±ng được nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n và xã há»™i công dân, dân được hưởng các quyá»n tá»± do và các quyá»n công dân.
Tuy nhiên nhà nÆ°á»›c nà y có những hạn chế lá»›n là : nhà nÆ°á»›c của má»™t số Ãt những ngÆ°á»i nắm tÆ° liệu sản xuất để thống trị xã há»™i; tuy nó tuyên bố và thá»±c hiện được 1 số quyá»n dân chủ, nhÆ°ng là thá»±c hiện quyá»n dân chủ không đến nÆ¡i, dân chủ hình thức không triệt để. Nó vẫn duy trì đối kháng giai cấp, áp bức bốc lá»™t vì thế nhất định còn diá»…n ra cách mạng xã há»™i. (sang MacXây ở Paris , sang Mỹ ở Haclem Broclin… ở đâu cÅ©ng có kẻ già u ngÆ°á»i nghèo)
NgÆ°á»i Ä‘i đến kết luáºn: CM VN thà nh công sẽ không lá»±a chá»n mô hình nhà nÆ°á»›c kiểu dân chủ tÆ° sản nhÆ° ở Anh, Pháp, Mỹ, đó là 1 vấn Ä‘á» có tÃnh nguyên tắc.
- Loại hình nhà nước Xô Viết
Tháng 6/1923 sang Liên Xô, sau đó sống và là m việc ở đó nhiá»u lần, nguá»i chứng kiến, thể nghiệm rút ra những nháºn xét vá» những Æ°u thế nổi báºt của nhà nÆ°á»›c Xô Viết mà các nhà nÆ°á»›c khác không có là :
Nhà nÆ°á»›c của số đông, nó bảo vệ lợi Ãch của số đông đó.
Vì nhà nÆ°á»›c thá»±c hiện các quyá»n dân chủ đến nÆ¡i, nhân dân được thá»±c sá»± là m chủ xã há»™i.
Trong quan hệ quốc tế nhà nÆ°á»›c Xô Viết thá»±c hiện chÃnh sách cùng tồn tại hòa bình, lấy hòa bình đối láºp vá»›i chiến tranh, nhà nÆ°á»›c Xô Viết ủng há»™ giúp đỡ các cuá»™c đấu tranh của nhân dân các nÆ°á»›c thuá»™c địa già nh Ä‘á»™c láºp và lá»±a chá»n con Ä‘Æ°á»ng phát triển Ä‘i lên của mình. (Sá»± giúp đỡ ở đây là vô tÆ°, trong sáng, không áp đặt má»™t Ä‘iá»u kiện nà o; đó là chủ nghÄ©a quốc tế chân chÃnh của giai cấp CN Nga).
NgÆ°á»i kết luáºn: CM VN thà nh công sẽ thiết láºp và xây dá»±ng nhà nÆ°á»›c theo mô hình Xô Viết. (LÆ°u ý: ở Bác có quá trình lâu dà i, phức tạp trong việc lá»±a chá»n các kiểu nhà nÆ°á»›c :
Năm 1919 má»›i nghiên cứu vá» nhà nÆ°á»›c, Bác Ä‘Æ°a ra mô hình nhà nÆ°á»›c chung nhất vá»›i những nét khái quát: nhà nÆ°á»›c dân chủ, nhà nÆ°á»›c nà y phải bảo đảm các quyá»n dân tá»™c tá»± quyết, quyá»n tá»± do dân chủ, quyá»n là m ngÆ°á»i. TÆ° tưởng vá» nhà nÆ°á»›c dân chủ của Bác đặt ná»n móng cho vấn Ä‘á» nhân quyá»n Việt Nam hiện đại.
1927 Trong tác phẩm ÄÆ°á»ng Cách Mệnh, Bác chủ trÆ°Æ¡ng xây dá»±ng nhà nÆ°á»›c của số đông, vá» nguyên tắc nó đối láºp nhà nÆ°á»›c của số Ãt.
Năm 1930 trong cÆ°Æ¡ng lÄ©nh 3/2, Bác chủ trÆ°Æ¡ng xây dá»±ng nhà nÆ°á»›c công nông binh và trên thá»±c tế Xô Viết Nghệ TÄ©nh đã thiết láºp hình thức nhà nÆ°á»›c kiểu nà y, xem ra hÆ¡i biệt phái, cá»±c Ä‘oan.
Năm 1941 khi vá» nÆ°á»›c chỉ đạo chuyển hÆ°á»›ng cách mạng, vá» chÃnh trị Bác chủ trÆ°Æ¡ng xây dá»±ng thể chế chÃnh trị dân chủ cá»™ng hoà và nhà nÆ°á»›c dân chủ nhân dân. Äây là 1 sáng tạo rất lá»›n của Bác , bổ sung và o há»c thuyết nhà nÆ°á»›c chuyên chÃnh vô sản của chủ nghÄ©a Mac-LêNin. Äến đây mô hình nhà nÆ°á»›c ở Hồ Chà Minh đã được xác định rõ rệt.
Năm 1945, CMT8 thà nh công và nhà nÆ°á»›c dân chủ nhân dân được thà nh láºp trong phạm vi cả nÆ°á»›c từ trung Æ°Æ¡ng đến cÆ¡ sở. Sau khi tuyển cá», bầu quốc há»™i, có hiến pháp, thì nhà nÆ°á»›c nà y là nhà nÆ°á»›c duy nhất hợp pháp ở VN. (1947 Bảo Äại láºp nhà nÆ°á»›c tay sai của Pháp là nhà nÆ°á»›c bất hợp pháp).
1954 miá»n Bắc được giải phóng, bÆ°á»›c và o công cuá»™c xây dá»±ng CNXH, lúc nà y nhà nuá»›c dân chủ nhân dân bắt đầu thá»±c hiện chức năng nhiệm vụ của nhà nÆ°á»›c XHCN.
I.2. Quan niệm của HCM vỠnhà nước của dân, do dân, vì dân
- Là nhà nước do nhân dân lao động là m chủ: (chủ sở hữu nhà nước là nhân dân )
Ở nÆ°á»›c ta, dân là chủ nÆ°á»›c, nghÄ©a là trong nÆ°á»›c ta má»i quyá»n lá»±c Ä‘á»u thuá»™c vá» nhân dân, dân là ngÆ°á»i có địa vị cao nhất, quyết định các vấn Ä‘á» quan trá»ng nhất của quốc gia dân tá»™c. TÆ° cách nà y được ghi trong hiến pháp, pháp luáºt.
(1946 Ä‘iá»u 1 hiến pháp ghi: trong nÆ°á»›c VN Dân chủ Cá»™ng hoà toà n bá»™ quyá»n binh Ä‘á»u thuá»™c vá» nhân dân, không phân biệt giống nòi, trai gái, già u nghèo, tôn giáo, giai cấp.
Hiến pháp 1959 Ä‘iá»u 4 ghi: trong nÆ°á»›c VN toà n bá»™ quyá»n lá»±c Ä‘á»u thuá»™c vá» nhân dân lao Ä‘á»™ng, ngÆ°á»i cầm quyá»n trong bá»™ máy nhà nÆ°á»›c (công chức) chỉ là ngÆ°á»i được uá»· quyá»n của dân để gánh vác công việc chung của đất nÆ°á»›c, há» là đầy tá»›, công bá»™c của dân vì thế há» phải gần dân, hiểu dân, thÆ°Æ¡ng dân, tin dân, phải biết sá» dụng sức mạnh của dân, biết đòi há»i dân, phải có 6 tÆ° cách: óc nghÄ©, mắt thấy, tai nghe, chân Ä‘i, miệng nói, tay là m. Từ chủ tịch nÆ°á»›c đến ngÆ°á»i công dân Ä‘á»u bình đẳng, nhÆ° những ngÆ°á»i lÃnh vâng mệnh quốc dân ra mặt tráºn. (khi không còn đủ sức lá»±c thì rút khá»i cÆ°Æ¡ng vị, không mà ng danh lợi).
- Dân là chủ nước
Dân là ngÆ°á»i tổ chức ra các cÆ¡ quan nhà nuá»›c. Thông qua chế Ä‘á»™ tuyển cá», trá»±c tiếp bá» phiếu kÃn, bầu các đại biểu xứng đáng thay mặt mình và o các cÆ¡ quan quyá»n lá»±c nhà nÆ°á»›c từ cÆ¡ sở đến Trung Æ°Æ¡ng,
Quốc há»™i do dân bầu ra, bầu cá» phải thiết thá»±c, tránh hình thức, nên Ä‘á» cá» rá»™ng rãi nhiá»u ứng cá» viên cho dân tá»± do lá»±a chá»n ( QH 46 bầu 333 đại biểu : Hà Ná»™i được 16 đại biểu nhÆ°ng Ä‘á» cá» 74 ngÆ°á»i, Nam Äịnh 15 đại biểu Ä‘á» cá» 70 ngÆ°á»i… chá»n mặt gá»i và ng ).
Dân là chủ nÆ°á»›c thông qua chế Ä‘á»™ bãi miá»…n những đại biểu, những cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c kể cả chÃnh phủ nếu không còn đủ tÃn nhiệm, nếu Ä‘i ngược lại lợi Ãch của dân.
Dân là chủ nước thông qua chế độ kiểm tra, phê bình, giám sát hoạt động của các đại biểu, các cơ quan nhà nước do mình cỠra.
Äây là việc khó khăn đòi há»i dân phải có năng lá»±c, chủ thể quyá»n lá»±c (dân) phải có trình Ä‘á»™ cao, việc kiểm tra giám sát phải có cÆ¡ chế. Vì cÆ¡ chế thÆ°á»ng do ngÆ°á»i cầm quyá»n Ä‘Æ°a ra, và thÆ°á»ng bảo vệ lợi Ãch của há». Chỉ thá»±c hiện tốt quyá»n kiểm tra, phê bình, giám sát thì ngÆ°á»i dân má»›i thể hiện rõ tÆ° cách cầm quyá»n của mình.
Mục tiêu của tổ chức, xây dá»±ng và hoạt Ä‘á»™ng của nhà nÆ°á»›c là nhằm không ngừng cải thiện Ä‘á»i sống nhân dân theo phÆ°Æ¡ng châm: việc gì có lợi cho dân thì phải hết sức là m, việc gì có hại cho dân thì phải hết sức tránh.
Nâng cao Ä‘á»i sống nhân dân là tiêu chà số 1 đánh giá năng lá»±c hoạt Ä‘á»™ng của nhà nÆ°á»›c và năng lá»±c của ngÆ°á»i cầm quyá»n.
Nhà nÆ°á»›c dân chủ nhân dân là phải lo cho dân vá» má»i mặt, nhất là những nhu cầu bức xúc, là m cho dân có ăn, có mặc, có chá»— ở, được há»c hà nh, có Ä‘iá»u kiện khám chữa bệnh, chăm sóc sức khá»e. Thoả mãn không phải mang lại cho dân mà nhà nuá»›c phải hÆ°á»›ng dẫn dân là m 3 việc :
HÆ°á»›ng dẫn dân đẩy mạnh tăng gia sản xuất nâng cao Ä‘á»i sống. Sản xuất giống nhÆ° nÆ°á»›c, Ä‘á»i sống giống nhÆ° thuyá»n, nÆ°á»›c lên thì thuyá»n lên.
Hướng dẫn dân tiết kiệm, sản xuất mà không tiết kiệm thì giống như gió và o nhà trống
HÆ°á»›ng dẫn dân phân phối cho công bằng, cho má»i ngÆ°á»i được hưởng những phúc lợi chÃnh đáng của mình (không sợ hà ng hóa thiếu chỉ sợ phân phối không công bằng, không sợ nghèo chỉ sợ lòng dân không yên), phân phối vừa là kinh tế vừa là chÃnh trị.
Nhà nÆ°á»›c phải Ä‘iá»u chỉnh các loại lợi Ãch, lợi Ãch trÆ°á»›c mắt, lợi Ãch lâu dà i, lợi Ãch trung Æ°Æ¡ng, lợi Ãch địa phÆ°Æ¡ng….. bảo đảm hà i hoà trong các cá»™ng đồng dân cÆ°, xây dá»±ng chÃnh sách sao cho cả công tÆ° Ä‘á»u lợi.
Nhà nÆ°á»›c phải được xây dá»±ng trong sạch, liêm khiết, tránh những đặc quyá»n, đặc lợi, tham ô, hối lá»™, quan liêu; phải loại trừ bá»™ pháºn quan cách mạng (căn bệnh Bác phát hiện và cảnh báo sá»›m: sau cách mạng tháng 8, Bác thấy má»™t số Tỉnh xuất hiện má»™t số quan cách mạng; 17-09-1945 viết thÆ° cho má»™t số tỉnh và nói tỉnh ta đã xuất hiện má»™t số quan cách mạng, 17-10-1945 viết thÆ° cho các kỳ, Tỉnh nhắc rằng trong bá»™ máy nhà nÆ°á»›c đã xuất hiện má»™t số cán bá»™ hủ hoá, thu vén cá nhân; 21-11-1946 Bác ký sắc lệnh 223 quy định những hình thức xá» phạt các tá»™i hối lá»™, tham ô, biển thủ công quỹ mức phạt tù khổ sai từ 5 đến 20 năm, phạt vá» váºt chất gấp đôi giá trị Ä‘Æ°a và nháºn hối lá»™ cho tá»›i tịch thu 2/3 gia tà i.
I.3. Quan điểm HCM vỠbản chất giai cấp CN của nhà nước VN
- Má»i nhà nÆ°á»›c Ä‘á»u mang tÃnh chất giai cấp
Nhà nÆ°á»›c là cÆ¡ quan thống trị giai cấp, nó bảo vệ lợi Ãch của giai cấp thống trị. (1953, Bác viết cuốn thÆ°á»ng thức chÃnh trị)
- Bản chất giai cấp CN của nhà nước ta
a. Nhà Nước ta do giai cấp CN lãnh đạo
Các hiến pháp của nhà nÆ°á»›c ta Ä‘á»u ghi: “nhà nÆ°á»›c ta là nhà nÆ°á»›c dân chủ nhân dân dá»±a trên ná»n tảng liên minh công nông do giai cấp CN lãnh đạo“
Vai trò lãnh đạo của giai cấp CN với nhà nước thể hiện ở 3 điểm:
Mục tiêu hoạt Ä‘á»™ng của nhà nÆ°á»›c là mang lại lợi Ãch cho nhân dân, giải phóng nhân dân lao Ä‘á»™ng, thá»±c hiện sứ mệnh lịch sá» của giai cấp CN.
Chức năng của nhà nÆ°á»›c là dân chủ vá»›i nhân dân, chuyên chÃnh vá»›i kẻ thù, tổ chức xây dá»±ng chế Ä‘á»™ xã há»™i má»›i.
Nhà nÆ°á»›c hoạt Ä‘á»™ng theo cÆ¡ chế dân chủ, bảo đảm trên thá»±c tế tÆ° cách là chủ và là m chủ nhà nÆ°á»›c của nhân dân. (Bác viết: chúng ta phải không ngừng củng cố tăng cÆ°á»ng bản chất giai cấp CN của nhà nÆ°á»›c, giai cấp CN lãnh đạo nhà nÆ°á»›c không phải do số lượng đông mà do tÃnh chất tiên tiến của nó.)
b. Bản chất giai cấp CN của nhà nước thể hiện trong 5 nguyên tắc tổ chức và hoạt động của nhà nước
Nhà nÆ°á»›c ta do Äảng của giai cấp CN lãnh đạo. Äây là nguyên tắc bảo đảm bản chất giai cấp CN của nhà nÆ°á»›c ta. (Từ tháng 8–1945, Äảng lãnh đạo nhà nÆ°á»›c; tháng 11-1945 Äảng tuyên bố tá»± giải tán, nhÆ°ng tháºt ra Ä‘i và o hoạt Ä‘á»™ng bà máºt, Äảng vẫn là tổ chức lãnh đạo nhà nÆ°á»›c).
Nhà nÆ°á»›c được tổ chức và hoạt Ä‘á»™ng theo nguyên tắc táºp trung dân chủ (trÆ°á»›c hiến pháp 1959, Bác thÆ°á»ng nói dân chủ táºp trung, sau hiến pháp 1959, Bác đã viết là táºp trung dân chủ cho giống các nÆ°á»›c XHCN ).
Cơ sở xã hội của nhà nước là khối đại đòan kết dân tộc trên cơ sở liên minh công nông.
Nhà nÆ°á»›c ta tổ chức và hoạt Ä‘á»™ng theo nguyên tắc quyá»n lá»±c nhà nÆ°á»›c là thống nhất nhÆ°ng có sá»± phân công và phối hợp giữa các cÆ¡ quan trong việc thá»±c hiện các quyá»n láºp pháp, hà nh pháp và tÆ° pháp. Trong Ä‘iá»u kiện cụ thể nhÆ° nÆ°á»›c ta, chúng ta không chủ trÆ°Æ¡ng xây dá»±ng chế Ä‘á»™ tam quyá»n phân láºp nhÆ° các nÆ°á»›c TB.
Nhà nÆ°á»›c ta quản lý xã há»™i bằng pháp luáºt, pháp luáºt là ý chÃ, nguyện vá»ng của quần chúng nhân dân được Ä‘Æ°a lên thà nh pháp luáºt
c. Nhà nÆ°á»›c ta có sá»± thống nhất giữa bản chất giai cấp CN, tÃnh nhân dân và tÃnh dân tá»™c. (Äây là tÆ° tưởng Ä‘á»™c đáo của Bác)
Cơ sở khách quan của sự thống nhất nà y :
Ở VN sá»± ra Ä‘á»i của nhà nÆ°á»›c kiểu má»›i là kết quả của cuá»™c đấu tranh của toà n dân, của má»i dân tá»™c trên đất nuá»›c VN. Vì váºy toà n dân VN tham gia và o việc xây dá»±ng nhà nÆ°á»›c (Sau cách mạng tháng 8, ta có sai lầm không chiếm ngân hà ng Pháp mà chỉ chiếm kho bạc Äông DÆ°Æ¡ng, thu trên 1 triệu có trên 400.000 tiá»n rách, tà i chÃnh hết sức khó khăn. Bác phát Ä‘á»™ng tuần lá»… và ng, dân đóng góp (chủ yếu ngÆ°á»i già u) 20 triệu đồng và 370 kg và ng, thà nh quả đó là của toà n dân, kể cả của ngÆ°á»i già u).
Nhà nÆ°á»›c ta đại diện cho lợi Ãch giai cấp công nhân, nhân dân lao Ä‘á»™ng và cả dân tá»™c. Sá»± thống nhất nà y là sá»± thống nhất lợi Ãch chung, đó là độc láºp, tá»± do, cÆ¡m no, áo ấm cho má»i ngÆ°á»i. Ngà y nay CNXH là dân già u, nÆ°á»›c mạnh, xã há»™i công bằng, dân chủ, văn minh là điểm đồng thuáºn cho cả dân tá»™c hiện nay.
I.4. Quan Ä‘iểm HCM vá» nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n
- Quản lý XH bằng pháp luáºt là cách quản lý dân chủ, tiến bá»™
Trong yêu sách 8 Ä‘iểm 6-1919 gá»i cho há»™i nghị Véc-xây, Bác yêu cầu thay đổi chế Ä‘á»™ pháp lý ở Việt Nam; trong bà i thÆ¡ : “Việt Nam yêu cầu ca†viết 1923, câu thứ 7 Bác viết: “ Bảy xin hiến pháp ban hà nh, 100 Ä‘iá»u phải có thần linh pháp quyá»nâ€.
Năm 1945 khi có nhà nÆ°á»›c, ngÆ°á»i nêu 6 nhiệm vụ cấp bách, trong phần xây dá»±ng hiến pháp nhà nÆ°á»›c Bác nêu 2 nguyên tắc: Hiến pháp phải xuất phát từ đặc Ä‘iểm của VN, phải kế thừa các giá trị hiến pháp của các nhà nÆ°á»›c Anh, Pháp, Mỹ.
9-11-1946 nÆ°á»›c ta có hiến pháp đầu tiên, nay có thêm hiến pháp 1959, 1980, 1992 nhÆ°ng hiến pháp 1992 thá»±c chất có nhiá»u Ä‘iá»u trở vá» vá»›i hiến pháp 1946, vì Ä‘á»u chủ trÆ°Æ¡ng xây dá»±ng nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n VN.
Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n là vấn Ä‘á» cÆ¡ bản trong tÆ° tưởng HCM: má»™t xã há»™i, má»™t đất nÆ°á»›c phải có hiến pháp, pháp luáºt quản lý. Vì thế tháng 10-1945 Bác ký sắc lệnh 47 sá» dụng các đạo luáºt củ để Ä‘iá»u chỉnh các quan hệ dân sá»± của chế Ä‘á»™ má»›i (vì pháp luáºt có những giá trị chung).
Bác đứng đầu nhà nÆ°á»›c 24 năm, chủ trì sá»an thảo 2 hiến pháp, 16 đạo luáºt, 1300 văn bản dÆ°á»›i luáºt; cố gắng thay sắc lệnh bằng luáºt để khắc phục tÃnh cưỡng chế quan liêu của sắc lệnh.
- Bác đặc biệt chú ý tá»›i hiệu quả, hiệu lá»±c của pháp luáºt
Quản lý nhà nÆ°á»›c bằng pháp luáºt nhằm bảo vệ lợi Ãch quốc gia, công dân, bảo đảm sá»± bình đẳng của má»i ngÆ°á»i trÆ°á»›c pháp luáºt, ai thá»±c hiện tốt thì được khen, ai vi phạm thì bị phạt dù ở cÆ°Æ¡ng vị nà o.
Äể pháp luáºt có hiệu lá»±c cần có các Ä‘iá»u kiện :
Pháp luáºt phải đủ.
Pháp luáºt phải đến vá»›i dân qua tuyên truyá»n, giáo dục (9-11-1946 Bác vá» Thái Bình há»i các cô chú là m gì? Chúng cháu Ä‘ang tuyên truyá»n 10 chÃnh sách của Việt Minh. Bác nói, bây giá» có hiến pháp rồi, các cô chú phải tuyên truyá»n hiến pháp; 1958 thông qua luáºt hôn nhân gia đình; 1959 vá» Hà Tây, có má»™t số ý kiến nói vẫn còn hiện tượng chồng đánh vợ. Bác nói, chồng đánh vợ là dã man, đã có luáºt bảo vệ phụ nữ, đó là luáºt hôn nhân gia đình, Ä‘á» nghị các cô chú tuyên truyá»n luáºt nà y.)
Bác lÆ°u ý những ngÆ°á»i thá»±c thi pháp luáºt phải công tâm, nếu không công tâm phải dùng pháp luáºt để trừng trị (31-5-1946 ChÃnh phủ ta có Ä‘oà n sang Pháp, có Chu Bá Hùng Bá»™ Trưởng Bá»™ Kinh Tế buôn và ng vá»›i khối lượng lá»›n (dÆ° luáºn cho rằng chÃnh phủ thối nát), sau đó Bác viết khẳng định bằng văn bản trÆ°á»›c quốc há»™i, văn bản viết : chÃnh phủ đã cố gắng liêm khiết , ai không liêm khiết phải trừng trịâ€, Äại tá Trần Dụ Chân – cục trưởng cục quân nhu – thứ trưởng nông nghiệp bị tá» hình.)
- Bác đỠcao kết hợp đức trị với pháp trị
Bác chú trá»ng giáo dục đạo đức cách mạng là để cán bá»™ đảng viên ,nhân dân tá»± giác thá»±c hiện pháp luáºt.
Bác nói: “các cô chú là m việc trong lÄ©nh vá»±c tÆ° pháp nhÆ°ng vấn Ä‘á» cÆ¡ bản vẫn là vấn đỠở Ä‘á»i và là m ngÆ°á»i, đó là vấn Ä‘á» yêu nÆ°á»›c, thÆ°Æ¡ng nhân loại bị áp bức.â€
II. QUAN ÄIỂM HCM VỀ CÃN BỘ, CÔNG CHỨC CỦA BỘ MÃY NHÀ NƯỚC
II.1. Tiêu chuẩn cán bộ công chức nhà nước
VỠnăng lực trong phẩm chất là phải :
Có lòng trung thà nh với cách mạng, tổ quốc, nhân dân, CNXH.
Hăng hái thạo việc “chÃnh khách ra Ä‘i, bá»™ máy còn mãi mãi“
Gắn bó máºt thiết vá»›i dân, xa dân sẽ rÆ¡i và o quan liêu, cá»a quyá»n, hách dịch.
Quyết đoán dám chịu trách nhiệm, thắng không kiêu, bại không nản. Tránh ỷ lại, thụ động, trung thực, thà nh khẩn.
II.2. Lá»±a chá»n ngÆ°á»i và o bá»™ máy nhà nÆ°á»›c
Phải có đủ đức tà i, trong đó đức là gốc tà i là thạo việc.
Cần thi tuyển chặt chẽ.
Công chức cần phải được há»c chÃnh trị, pháp luáºt, hà nh chÃnh, lịch sá», kinh tế, ngoại ngữ.
II.3. VỠbộ máy nhà nước
Bác chú trá»ng tá»›i việc xây dá»±ng bá»™ máy nhà nÆ°á»›c hiện đại, dân chủ, hiệu lá»±c, hiệu quả.
Chú trá»ng xây dá»±ng quốc há»™i, cÆ¡ quan láºp pháp cao nhất .
ChÃnh phủ hoạt Ä‘á»™ng Ä‘iá»u hà nh phải sắc bén hiệu quả.
Xây dá»±ng ná»n hà nh chÃnh quốc gia theo nguyên tắc dân chủ có sá»± kiểm soát của dân, xây dá»±ng bá»™ máy tÆ° pháp hiện đại.
Chương 6 - Tư tưởng đạo đức Nhân văn và Văn hoá Hồ Chà Minh
1. TTHCM vỠđạo đức
TƯ TƯỞNG ÄẠO ÄỨC, NHÂN VÄ‚N VÀ VÄ‚N HÓA Há»’ CHà MINH
I. Tư tưởng đạo đức Hồ Chà Minh
(Bà i Text do bá»™ pháºn kỹ thuáºt cáºp nháºt chỉ có tÃnh chất tham khảo. Các Sinh viên cần theo dá»i đầy đủ Ä‘oạn phim bà i giảng của Giảng viên)
Äạo đức là toà n bá»™ những quan niệm vá» thiện ác, lÆ°Æ¡ng tâm, danh dá»±, trách nhiệm, vá» lòng tá»± trá»ng, vá» công bằng hạnh phúc và vá» những quy tắc đánh giá, Ä‘iá»u chỉnh hà nh vi ứng xá» giữa ngÆ°á»i vá»›i ngÆ°á»i, cá nhân và xã há»™i.
HCM là lãnh tụ bà n nhiá»u nhất vỠđạo đức, nhÆ°ng NgÆ°á»i thá»±c hà nh vỠđạo đức nhiá»u hÆ¡n những Ä‘iá»u NgÆ°á»i đã nói và viết vỠđạo đức. Vì thế muốn nghiên cứu đạo đức HCM thì không thể chỉ dừng lại ở những bà i viết, bà i nói mà phải thâm nháºp và o toà n bá»™ cuá»™c Ä‘á»i hoạt Ä‘á»™ng của NgÆ°á»i và những tiếng nói tâm huyết của các há»c trò và bạn bè quốc tế vá» NgÆ°á»i.
1. Nguồn gốc đạo đức HCM
1.1. Äạo đức HCM bắt nguồn từ truyá»n thống đạo đức của dân tá»™c VN
Bốn ngà n năm dá»±ng nÆ°á»›c và giữ nÆ°á»›c dân tá»™c ta đã xây dá»±ng được má»™t hệ giá trị đạo đức Ä‘á»™c đáo đặc sắc, đó là : Lòng yêu nÆ°á»›c nồng nà n, khát vá»ng Ä‘á»™c láºp tá»± do hạnh phúc. Thấy được sức mạnh của Ä‘oà n kết, lấy dân là m gốc, lấy đại nghÄ©a thắng hung tà n, chà nhân thay cÆ°á»ng bạo. Thủy chung gắn bó cá nhân, gia đình, là ng xã, nếp sống nghÄ©a tình đạo đức, trung hiếu, cần kiệm liêm chÃnh,….
Từ hệ giá trị đạo đức dân tộc nà y HCM tiếp thu, khai thác, và nâng cao những giá trị đó lên trình độ mới.
1.2. HCM tiếp thu các giá trị đạo đức nhân loại
- Giá trị đạo đức phương đông, trước hết là nho giáo
· Xuất thân từ gia đình tri thức uyên bác nho há»c, NgÆ°á»i thấy những giá trị đạo đức của Nho giáo, coi Nho giáo nhÆ° khoa há»c vá» tu thân dưỡng tÃnh, khắc kỹ, phục lá»…, vi nhân, kÃnh trá»ng ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng, dân là gốc của nÆ°á»›c (dân vi quý, quân vi khinh, xã tắc thứ chi), tứ hải giai huynh đệ, nhân nghÄ©a, trung hiếu, cần kiệm, liêm chÃnh.
· NgÆ°á»i viết: Äạo đức Khổng tá», há»c vấn của ông, những kiến thức của ông là m những ngÆ°á»i cùng thá»i và háºu thế phải cảm phục… Chúng ta hãy tá»± hoà n thiện đạo đức của mình bằng cách Ä‘á»c các tác phẩm của ông.
· NgÆ°á»i chỉ ra những hạn chế của Nho giáo: TÆ° tưởng đẳng cấp, coi khinh lao Ä‘á»™ng chân tay, phụ nữ, KHKT, tà i năng, dùng há»c thuyết chÃnh danh quân tá», tiểu nhân để chuyên chế xã há»™i là m cho xã há»™i trì trệ, cháºm phát triển.
- HCM tiếp thu những giá trị đạo đức của tôn giáo:
· Äó là tÆ° tưởng từ bi, cứu nạn cứu khổ, thiện chÃ, bình đẳng, an lạc, hạnh phúc, sống hòa hợp vá»›i môi trÆ°á»ng, tôn trá»ng sá»± sống dÆ°á»›i má»i hình thức của Pháºt Giáo.
· Tư tưởng bao dung nhân ái, hy sinh cao cả của Thiên chúa.
· TÆ° tưởng tá»± do bình đẳng bác ái, coi trá»ng con ngÆ°á»i trong văn hóa phÆ°Æ¡ng Tây, trong tuyên ngôn Ä‘á»™c láºp Pháp, Mỹ.
1.3. Äến vá»›i đạo đức Mac-LêNin, HCM đã thá»±c hiện má»™t cuá»™c cách mạng vỠđạo đức
Äến vá»›i CN Mac-LêNin, HCM đã khám phá ra kho tà ng đạo đức MacXit, đó là thứ đạo đức Ä‘Ãch thá»±c, cốt lõi là giải phóng dân tá»™c, giải phóng giai cấp, giải phóng con ngÆ°á»i, xã há»™i, mang lại tá»± do, ấm no, bình đẳng, hạnh phúc tháºt sá»± cho con ngÆ°á»i, vì sá»± tiến bá»™, phát triển xã há»™i, Ä‘Æ°a nhân loại từ chá»— bị tha hóa đến vÆ°Æ¡ng quốc tá»± do, vÆ°Æ¡ng quốc Ä‘Ãch thá»±c, chủ nghÄ©a nhân đạo Ä‘Ãch thá»±c.
HCM còn thấy được ở Mac, Aghen, LêNin là những tấm gÆ°Æ¡ng đạo đức sáng ngá»i, há» không chỉ là những lãnh tụ thiên tà i vá» chÃnh trị mà còn là những lãnh tụ giản dị, khiêm tốn, coi khinh xa hoa, yêu lao Ä‘á»™ng, Ä‘á»i tÆ° trong sáng… là hiện thân của tình anh em bốn bể. Há» dạy chúng ta phải cần kiệm, liêm chÃnh.
HCM chỉ rõ đạo đức cÅ© và đạo đức Mac-Lê Nin đối láºp nhau. Äạo đức má»›i là đạo đức vÄ© đại, nó không phải vì danh vá»ng cá nhân mà vì lợi Ãch chung của Äảng, dân tá»™c, nhân loại, nó đòi há»i phải phá tan xiá»ng xÃch nô lệ, xây dá»±ng xã há»™i má»›i bình đẳng tốt đẹp cho má»i ngÆ°á»i.
TÆ° tưởng đạo đức HCM thuá»™c hệ tÆ° tưởng vô sản, mang bản chất cách mạng và khoa há»c, Ä‘áºm Ä‘Ã bản sắc dân tá»™c, kết hợp tinh hoa giữa nhân loại, là 1 hệ thống mở phát triển cùng vá»›i thá»±c tiá»…n VN, góp phần tạo dá»±ng bá»™ mặt văn hóa Việt Nam, là vÅ© khà tinh thần trong công cuá»™c xây dá»±ng đất nÆ°á»›c theo con Ä‘Æ°á»ng XHCN.
2. Những đặc trưng bản chất của tư tưởng đạo đức HCM
2.1. Sá»± thống nhất giữa đạo đức và chÃnh trị
Äạo đức HCM là đạo đức má»›i, là đạo đức Vô sản, là đạo đức cách mạng nhằm giải phóng giai cấp, giải phóng dân tá»™c, giải phóng con ngÆ°á»i phục vụ tổ quốc, nhân dân, cải tạo xã há»™i cÅ©, xây dá»±ng xã há»™i má»›i. Các quan Ä‘iểm đạo đức của ngÆ°á»i luôn thấm nhuần những tÆ° tưởng chÃnh trị và ngược lại, nhiá»u quan Ä‘iểm vừa là chÃnh trị vừa là đạo đức (trung vá»›i nÆ°á»›c hiếu vá»›i dân).
2.2. Thống nhất giữa tÆ° tưởng và hà nh vi, Ä‘á»™ng cÆ¡ và hiệu quả, lý luáºn và thá»±c tiá»…n
HCM nói, viết, giáo dục đạo đức luôn gắn vá»›i hà nh Ä‘á»™ng thiết thá»±c, thể hiện bằng kết quả công việc, lý luáºn đạo đức luôn gắn vá»›i Ä‘á»i sống. Má»—i hà nh vi của NgÆ°á»i Ä‘á»u chứa Ä‘á»±ng tÆ° tưởng đạo đức cao thượng, đẹp đẽ.
NgÆ°á»i thÆ°á»ng nhắc nhở: Nói thì phải là m, nói Ãt là m nhiá»u, lấy hiệu quả công việc để Ä‘o đạo đức, quyết tâm không phải ở há»™i trÆ°á»ng, ở lá»i nói mà phải thể hiện trong hà nh Ä‘á»™ng, nói trung vá»›i nÆ°á»›c hiếu vá»›i dân thì nhiệm vụ nà o cÅ©ng hoà n thà nh, khó khăn nà o cÅ©ng vượt qua, kẻ thù nà o cÅ©ng đánh thắng.
2.3. Thống nhất giữa đức và tà i
Äức và tà i gắn chặt nhau, vì có đức mà không có tà i thì là m việc gì cÅ©ng khó, có tà i mà không có đức thì vô dụng, tháºm chà còn có hại.
Giữa đức và tà i thì đức là gốc, trong đức có tà i và trong tà i có đức, tà i cà ng cao thì đức cà ng lá»›n, con ngÆ°á»i phải có tà i và đức thì má»›i là m tròn nhiệm vụ.
2.4. Thống nhất giữa đạo đức cách mạng và đạo đức Ä‘á»i thÆ°á»ng, giữa việc nhá» và việc lá»›n
NgÆ°á»i cách mạng phải rèn luyện đạo đức cách mạng và đạo đức Ä‘á»i thuá»ng, trong đó phải đặt đạo đức cách mạng trên hết, hi sinh phấn đấu vì tổ quốc, vì nhân dân, không quên rèn luyện đạo đức trong những việc nhá».
Rèn luyện đạo đức trong má»i môi trÆ°á»ng, má»i phạm vi từ gia đình đến môi truá»ng đến xã há»™i, nÆ¡i sinh hoạt, công tác và cần phải có sá»± phối hợp giữa các môi trÆ°á»ng để giáo dục đạo đức toà n diện cho con ngÆ°á»i, rèn luyện đạo đức trong má»i mối quan hệ
2.5. Äạo đức cần cho má»i ngÆ°á»i nhất là cho những ngÆ°á»i cách mạng, cho cán bá»™, đảng viên
Bác không để lại 1 tác phẩm chuyên vỠđạo đức, nhÆ°ng đạo đức NgÆ°á»i Ä‘á» cáºp liên quan tá»›i má»i tầng lá»›p nhân dân, lứa tuổi, ngà nh nghá».
· Quân Ä‘á»™i: Quân Ä‘á»™i ta trung vá»›i Äảng, hiếu vá»›i dân, nhiệm vụ nà o cÅ©ng hoà n thà nh, khó khăn nà o cÅ©ng vượt qua, kẻ thù nà o cÅ©ng đánh thắng.
· Công an: Äối vá»›i tá»± mình cần kiệm liêm chÃnh, đối vá»›i chÃnh phủ phải tuyệt đối trung thà nh, đối vá»›i nhân dân phải kÃnh trá»ng lá»… phép, đối vá»›i công việc phải táºn tụy, đối vá»›i kẻ địch phải kiên quyết và khôn khéo, đối vá»›i đồng sá»± phải thân ái giúp đỡ.
· Thanh niên: Không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bá»n, Ä‘Ã o núi và lấp biển, có chà ắt là m nên.
· Phụ nữ: Trung háºu, đảm Ä‘ang.
· Thiếu niên: Yêu tổ quốc, yêu đồng bà o, há»c táºp tốt, lao Ä‘á»™ng tốt, giữ gìn vệ sinh tháºt tốt, khiêm tốn tháºt thà dÅ©ng cảm.
NgÆ°á»i luôn nhấn mạnh phải rèn luyện đạo đức trong Ä‘iá»u kiện Äảng cầm quyá»n .
NgÆ°á»i cầm quyá»n có sức mạnh để bảo vệ thà nh quả của cách mạng. NhÆ°ng nếu tha hóa đạo đức, ngÆ°á»i cầm quyá»n trở thà nh sâu má»t, tham quyá»n cố vị, Ä‘e dá»a sá»± sống còn của Äảng.
2.6. Tư tưởng đạo đức HCM có vai trò to lớn đối với dân tộc và nhân loại
Những đức tÃnh nhÆ° khiêm tốn, Ä‘á»™ lượng, giản dị, tháºt thà , tá»± nhiên, tình yêu nhân loại, cần kiệm, liêm chÃnh, chà công vô tÆ° đã để lại dấu ấn không phai má» trong lòng dân tá»™c Việt Nam mà cả vá»›i nhân loại tiến bá»™ trên thế giá»›i hôm nay và mai sau.
3. Quan niệm của HCM vỠvai trò của đạo đức cách mạng
3.1. Äạo đức cách mạng là ná»n tảng của ngÆ°á»i cách mạng, giống nhÆ° gốc của cây, ngá»n nguồn của sông suối, sức mạnh của ngÆ°á»i gánh nặng lúc Ä‘Æ°á»ng xa.
Äạo đức cách mạng là gốc, là ná»n, là cái tạo ra những cái khác, cái mà những cái khác dá»±a và o đó để tồn tại và phát triển. Äạo đức cách mạng vừa là mục tiêu vừa là động lá»±c của sá»± nghiệp cách mạng để Ä‘Æ°a cách mạng tá»›i thắng lợi.
NgÆ°á»i viết: Giải phóng dân tá»™c, giải phóng giai cấp, giải phóng xã há»™i là việc to lá»›n, nặng ná» nhÆ°ng rất vẻ vang, má»—i ngÆ°á»i mà không có đạo đức, tá»± mình đã không có căn bản, đã hÆ° hóa xấu xa thì là m nổi việc gì?
Äảng viên, cán bá»™ phải là ngÆ°á»i có đạo đức cách mạng, phải tiêu biểu cho trà tuệ, lÆ°Æ¡ng tâm, danh dá»± của cả dân tá»™c, của thá»i đại. Không thể viết lên trán 2 chữ cá»™ng sản là được quần chúng yêu mến, quần chúng chỉ quý mến những ngÆ°á»i có tÆ° cách đạo đức.
Äạo đức cách mạng là thÆ°á»›c Ä‘o lòng cao thượng của con ngÆ°á»i. Má»—i ngÆ°á»i có má»™t nhiệm vụ, má»™t công việc, ngÆ°á»i là m việc to, ngÆ°á»i là m việc nhá», nhÆ°ng ai giữ được đạo đức cách mạng thì Ä‘á»u là ngÆ°á»i cao thượng.
3.2. Äạo đức cách mạng góp phần xóa bá» xã há»™i cÅ©, xây dá»±ng xã há»™i má»›i
Theo quy luáºt, đạo đức văn minh sẽ chiến thắng bạo tà n, con ngÆ°á»i, ý chà con ngÆ°á»i sẽ chiến thắng vÅ© khà súng đạn của kẻ thù.
Nếu có đạo đức cách mạng thì gặp khó khăn, gian khổ, thất bại cÅ©ng không sợ sệt, lùi bÆ°á»›c, gặp thà nh công, thuáºn lợi cÅ©ng không tá»± kiêu mà vẫn giữ được tinh thần chất phát, khiêm tốn, lo trÆ°á»›c thiên hạ vui sau thiên hạ, không công thần, kèn cá»±a, quan liêu hủ hóa.
4. Những phẩm chất đạo đức cÆ¡ bản của ngÆ°á»i Việt Nam trong thá»i đại má»›i
4.1. Trung với nước hiếu với dân
Trung hiếu là phạm trù đạo đức cÅ©, ná»™i dung hạn hẹp, trung là trung vá»›i vua, hiếu là hiếu vá»›i cha mẹ. Phản ánh bổn pháºn của thần dân vá»›i Vua, con cái vá»›i cha mẹ.
· HCM sá» dụng những phạm trù đạo đức củ, nhÆ°ng Ä‘Æ°a và o những ná»™i dung má»›i rá»™ng lá»›n, cao cả mang tÃnh cách mạng, đó là trung vá»›i nÆ°á»›c, hiếu vá»›i dân. Không thể chấp nháºn lòng trung thà nh tuyệt đối của những ngÆ°á»i bị áp bức, đối vá»›i kẻ áp bức mình.
· Theo HCM: nhà nÆ°á»›c là nhà nÆ°á»›c của dân, dân là chủ nhà nÆ°á»›c. Vì váºy trung vá»›i nÆ°á»›c hiếu vá»›i dân là thể hiện trách nhiệm vá»›i sá»± nghiệp dá»±ng và giữ nÆ°á»›c, vá»›i con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i lên của đất nÆ°á»›c, vá»›i cuá»™c sống hạnh phúc ấm no của nhân dân.
NhÆ° váºy ngÆ°á»i trung vá»›i nÆ°á»›c là ngÆ°á»i phải đặt lợi Ãch của tổ quốc, cách mạng, dân tá»™c, Äảng lên trên lợi Ãch cá nhân, phải quyết tâm hoà n thà nh nhiệm vụ cách mạng, Ä‘Æ°a đất nÆ°á»›c tiến theo con Ä‘Æ°á»ng Ä‘á»™c láºp dân tá»™c và CNXH.
NhÆ° váºy ngÆ°á»i hiếu vá»›i dân là phải thấy vai trò quyết định và sáng tạo lịch sá» của quần chúng nhân dân. Vì váºy phải tin dân, há»c dân, lắng nghe dân, hòa đồng vá»›i dân, biết tổ chức nhân dân thá»±c hiện Ä‘Æ°á»ng lối của Äảng, chăm lo Ä‘á»i sống nhân dân.
4.2. Cần kiệm liêm chÃnh
NgÆ°á»i viết: Bá»n phong kiến ngà y xÆ°a nêu ra cần, kiệm, liêm, chÃnh nhÆ°ng chúng không bao giá» là m mà bắt dân là m để phục vụ chúng. Ngà y nay chúng ta Ä‘á» ra cần, kiệm, liêm, chÃnh cho cán bá»™ thá»±c hiện là m gÆ°Æ¡ng cho dân theo để là m lợi cho dân cho nÆ°á»›c .
Nội dung các khái niệm:
· Cần là siêng năng chăm chỉ cố gắng dẻo dai, bá»n bỉ.
· Kiệm là tiết kiệm váºt tÆ°, tiá»n bạc của cải, thá»i gian công sức, không xa sỉ, không phung phÃ.
· Liêm là trong sạch, không tham lam tiá»n bạc, của cải, địa vị, danh tiếng.
· ChÃnh là không tà , là thẳng thắn, đúng đắn, Ä‘iá»u gì không thẳng thắn, đúng đắn là bất chÃnh là tà .
Mối quan hệ giữa các khái niệm: Cần mà không kiệm thì như thùng không đáy, kiệm mà không cần thì lấy gì mà kiệm. Cần kiệm là gốc rễ, như một cây có gốc rễ lại cần có cà nh, có lá, có hoa, có quả mới hoà n thiện.
· Cần kiệm liêm chÃnh là cần thiết cho tất cả má»i ngÆ°á»i, là thÆ°á»›c Ä‘o bản chất con ngÆ°á»i, nhÆ° trá»i có 4 mùa, đất có 4 phÆ°Æ¡ng, ngÆ°á»i có 4 đức.
· Cần kiệm liêm chÃnh lại cà ng cần thiết cho cán bá»™, đảng viên. Vì thiếu chúng sẽ ảnh hưởng tá»›i uy tÃn của Äảng, tổn hại cho cách mạng và há» sẽ trở thà nh sâu má»t của dân, thà nh kẻ hủ bại.
· Cần kiệm liêm chÃnh là thÆ°á»›c Ä‘o sá»± già u có vá» váºt chất, vững mạnh vá» tinh thần, văn minh tiến bá»™ của con ngÆ°á»i, dân tá»™c và chế Ä‘á»™.
· Cần kiệm liêm chÃnh là ná»n tảng của Ä‘á»i sống má»›i, của thi Ä‘ua ái quốc, là cái cần để là m việc, là m ngÆ°á»i, là m cán bá»™ để phụng sá»± Ä‘oà n thể, phụng sá»± giai cấp và dân tá»™c, tổ quốc và nhân loại.
· Cần kiệm liêm chÃnh là đặc Ä‘iểm của xã há»™i hÆ°ng thịnh, trái vá»›i cần kiệm liêm chÃnh là đặc Ä‘iểm của xã há»™i suy vong.
4.3. Chà công vô tư
Là không nghÄ© đến mình trÆ°á»›c, hưởng thụ nên Ä‘i sau, là lòng mình chỉ biết vì Äảng, vì dân, vì tổ quốc, là đặt lợi Ãch của cách mạng của nhân dân lên trên hết. Thá»±c hà nh chà công vô tÆ° là phải quét sạch chủ nghÄ©a cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng.
Chủ nghÄ©a cá nhân là má»™t thứ rất gian xảo, nó khéo léo dá»— dà nh ngÆ°á»i ta xuống dốc, nó là giặc ná»™i xâm, nguy hiểm hÆ¡n cả giặc ngoại xâm, là đồng minh của chủ nghÄ©a đế quốc, là má»™t thứ vi trùng rất Ä‘á»™c hại đẻ ra hà ng trăm thứ bệnh nguy hiểm nhÆ° quan liêu, mệnh lệnh, tham ô, lãng phÃ, xa hoa, hách dịch, ham danh trục lợi, tá»± cao tá»± đại, coi khinh quần chúng, chuyên quyá»n Ä‘á»™c Ä‘oán, tranh công đổ lá»—i,..
Chủ nghÄ©a cá nhân ẩn nấp trong má»—i chúng ta chá» dịp là ngóc đầu dáºy, gặp dịp thất bại hay thắng lợi. Chủ nghÄ©a cá nhân là trở ngại lá»›n cho xây dá»±ng CNXH. Vì thế thắng lợi của CNXH không tách rá»i thắng lợi của cuá»™c đấu tranh chống chủ nghÄ©a cá nhân.
Bác chỉ rõ: Chủ nghÄ©a cá nhân khác lợi Ãch cá nhân, nếu những lợi Ãch cá nhân không trái vá»›i lợi Ãch táºp thể, tổ quốc thì không xấu, chỉ có trong CNXH thì má»—i ngÆ°á»i má»›i có Ä‘iá»u kiện cải thiện Ä‘á»i sống của mình, phát huy tÃnh cách, sở trÆ°á»ng riêng.
4.4. Nguyên tắc xây dựng đạo đức cách mạng theo tư tưởng HCM
- Tu dưỡng đạo đức cách mạng bá»n bỉ suốt Ä‘á»i
Äạo đức cách mạng không phải từ trên trá»i sa xuống, nó do đấu tranh rèn luyện bá»n bỉ hà ng ngà y mà củng cố và phát triển cÅ©ng nhÆ° ngá»c cà ng mà i cà ng sáng, và ng cà ng luyện cà ng trong. Vì thế phải gian nan rèn luyện má»›i thà nh công. Rèn luyện phải tá»± nguyện tá»± giác.
- Nêu gương đạo đức mới, nói đi đôi với là m
Nói nhÆ°ng không là m, nói nhiá»u là m Ãt, nói má»™t Ä‘Æ°á»ng là m má»™t nẻo là đặc trÆ°ng của giai cấp bốc lá»™t. Nêu gÆ°Æ¡ng đạo đức má»›i, nói Ä‘i đôi vá»›i là m, ở phÆ°Æ¡ng đông má»™t tấm gÆ°Æ¡ng sống vỠđạo đức còn giá trị hÆ¡n 100 bà i diá»…n văn tuyên truyá»n.
Trong rèn luyện thá»±c hà nh đạo đức phải chú trá»ng đạo “là m gÆ°Æ¡ngâ€. Muốn hÆ°á»›ng dẫn nhân dân thì mình phải má»±c thÆ°á»›c, khiến cho ngÆ°á»i ta bắt chÆ°á»›c. Hô hà o tiết kiệm mình phải tiết kiệm trÆ°á»›c là m trÆ°á»›c, Äảng viên Ä‘i trÆ°á»›c là ng nÆ°á»›c Ä‘i sau…
- Xây dựng đạo đức mới đi đôi với chống những hiện tượng phi đạo đức
Chống cái xấu, sai, ác phải Ä‘i đôi vá»›i xây dá»±ng cái tốt đẹp, cái thiện, trong đó xây là chÃnh.
Cách mạng là nhiệm vụ nặng ná», luôn có 3 kẻ thù chống phá là CNÄQ, chủ nghÄ©a cá nhân, những thói quen & táºp quán lạc háºu. Äạo đức cách mạng vô luáºn là lúc nà o cÅ©ng phải chống 3 kẻ thù trên.
2. TTHCM vỠnhân văn
TƯ TƯỞNG ÄẠO ÄỨC, NHÂN VÄ‚N VÀ VÄ‚N HÓA Há»’ CHà MINH (tt)
II. Tư tưởng nhân văn Hồ Chà Minh
(Bà i Text do bá»™ pháºn kỹ thuáºt cáºp nháºt chỉ có tÃnh chất tham khảo. Các Sinh viên cần theo dá»i đầy đủ Ä‘oạn phim bà i giảng của Giảng viên)
TÆ° tưởng nhân văn là trà o lÆ°u tÆ° tưởng bà n tá»›i con ngÆ°á»i, có lịch sá» phát triển từ thá»i phục hÆ°ng đến nay.
1. Cơ sở hình thà nh tư tưởng nhân văn HCM
TÆ° tưởng nhân văn HCM được hình thà nh từ tÆ° tưởng nhân văn của dân tá»™c Việt Nam và nhân loại. Từ những hoạt Ä‘á»™ng thá»±c tiá»…n phong phú sôi nổi của NgÆ°á»i gắn vá»›i cách mạng giải phóng dân tá»™c và phong trà o cách mạng thế giá»›i.
1.1. Truyá»n thống nhân văn của dân tá»™c Việt Nam
Dân tá»™c ta già u lòng nhân ái, thuá»· chung, đùm bá»c nhau lúc hoạn nạn, tối lá»a tắt đèn…
Lòng nhân ái không chỉ thể hiện trong quan hệ giữa ngÆ°á»i vá»›i ngÆ°á»i, mà cả tình nghÄ©a vá»›i quê hÆ°Æ¡ng, xứ sở tổ quốc (khi ta Ä‘i đất bá»—ng hoá tâm hồn, Anh Ä‘i anh nhá»› quê nhà , nhá»› canh rau muống nhá»› cà dầm tÆ°Æ¡ng, nhó ai dãi năng dầm sÆ°Æ¡ng, nhá»› ai tát nÆ°á»›c bên Ä‘Æ°á»ng hôm mai ….) nÆ°á»›c mất, nhà tan, khát vá»ng lá»›n nhất là độc láºp tá»± do cho tổ quốc, hạnh phúc cho nhân dân.
Sinh ra trong gia đình bên Ngoại đầy lòng nhân ái, yêu thÆ°Æ¡ng quý trá»ng con ngÆ°á»i, gia đình văn hoá, yêu nÆ°á»›c thÆ°Æ¡ng nòi đã đặt những viên đá tảng ná»n móng đầu tiên cho tÆ° tưởng nhân văn HCM. Quê hÆ°Æ¡ng địa linh nhân kiệt già u truyá»n thống cách mạng, cần cù lao Ä‘á»™ng, hiếu há»c bồi đắp dà y thêm lòng nhân ái, tÆ° tưởng nhân văn HCM.
1.2. Truyá»n thống nhân văn phÆ°Æ¡ng Äông, phÆ°Æ¡ng Tây
Nổi báºt truyá»n thống nhân ái phÆ°Æ¡ng Äông là đạo nhân nghÄ©a, lý luáºn đạo đức cung khoan tÃn mẫn huệ (cung kÃnh, khoan dung, tin cẩn, siêng năng – chăm chỉ, ban phát tÆ°á»›c lá»™c cho ngÆ°á»i khác) lòng từ bi, cảm thông chia sẻ, coi là m việc thiện là lẽ sống ở Ä‘á»i, tu nhân tÃch đức, là m Æ¡n há dá»… mong ngÆ°á»i trả Æ¡n, tránh Ä‘iá»u ác (ở hiá»n gặp là nh, ác giả ác báo).
Truyá»n thống nhân văn phÆ°Æ¡ng Tây là lòng bác ái cao cả của Chúa, tÆ° tưởng nhân đạo, tá»± do, bình đẳng, bác ái của CMTS, giải phóng con ngÆ°á»i, khẳng định sức mạnh của con ngÆ°á»i, phát triển khoa há»c để mang lại ấm no, tá»± do, hạnh phúc cho con ngÆ°á»i.
1.3. TÆ° tưởng nhân văn HCM được bồi đắp gắn liá»n vá»›i quá trình hoạt Ä‘á»™ng thá»±c tiá»…n phong phú của NgÆ°á»i
Hà nh trang ra Ä‘i tìm Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c là lòng yêu nÆ°á»›c thÆ°Æ¡ng dân vô bá» bến, là nhà cách mạng chuyên nghiệp. NgÆ°á»i sống, là m việc, há»c táºp, lao Ä‘á»™ng vá»›i những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng ở các nÆ°á»›c TB, ÄQ, thuá»™c địa, NgÆ°á»i chứng kiến tá»™i ác của CN thá»±c dân, thấu hiểu thân pháºn những ngÆ°á»i nô lệ ở các Châu Lục mà ngÆ°á»i Ä‘i qua và rút ra những nháºn xét
· Ở đâu CN thực dân cũng tà n ác, vô nhân đạo, ở đâu thì các dân tộc thuộc địa cũng đau khổ
· Äằng sau mỹ từ văn minh, khai hóa, tá»± do, bình đẳng, nhân quyá»n là sá»± giả nhân giả nghÄ©a của CNTB, Äế quốc và sá»± Ä‘au khổ tá»™t cùng của ngÆ°á»i dân thuá»™c địa.
· Dù mà u da có khác, chủng tá»™c, tôn giáo có khác, trên Ä‘á»i nà y chỉ có hai giống ngÆ°á»i là ngÆ°á»i bóc lá»™t và ngÆ°á»i bị bóc lá»™t và cÅ©ng chỉ có má»™t tÃnh hữu ái tháºt sá»±, tÃnh hữu ái vô sá»± mà thôi.
Ở NgÆ°á»i nảy nở tình cảm giai cấp, tình thÆ°Æ¡ng yêu đồng loại, những ngÆ°á»i cùng cảnh ngá»™, ý thức quốc tế, sá»± thống nhất giữa cách mạng giải phóng dân tá»™c vá»›i giải phóng giai cấp và giải phóng nhân loại.
1.4. Chủ nghÄ©a nhân văn Mác XÃt
Chủ nghÄ©a Mác XÃt chứa Ä‘á»±ng tÃnh cách mạng và khoa há»c, nó kế thừa tÆ° tưởng nhân văn của nhân loại, nó vạch ra căn nguyên ná»—i khổ, bất hạnh của con ngÆ°á»i là tÆ° hữu TBCN vá» tÆ° liệu sản xuất và con Ä‘Æ°á»ng giải phóng táºn gốc mâu thuẫn đó.
Äến vá»›i CN Mác-Lê Nin, tÆ° tưởng nhân văn HCM được nâng lên trở thà nh CN nhân văn cá»™ng sản chân chÃnh và khoa há»c.
2. Nội dung tư tưởng nhân văn HCM
2.1. Yêu thÆ°Æ¡ng quý trá»ng con ngÆ°á»i
Lòng yêu thÆ°Æ¡ng con ngÆ°á»i của HCM không chung chung trừu tượng mà rất cụ thể, trÆ°á»›c hết dà nh cho những ngÆ°á»i nô lệ cùng khổ dÆ°á»›i sá»± áp bức nô dịch của cÆ°á»ng quyá»n bạo lá»±c, thá»±c dân, đế quốc, phong kiến.
Yêu thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i nghèo khổ, song NgÆ°á»i có lòng tin và o trà tuệ, sức mạnh sáng tạo và bản lÄ©nh con ngÆ°á»i nghèo khổ và o khả năng tá»± giải phóng vÆ°Æ¡n tá»›i tá»± do, hạnh phúc của há».
NgÆ°á»i đã là m hết sức mình để xây dá»±ng, rèn luyện con ngÆ°á»i, quyết tâm đấu tranh để Ä‘em lại Ä‘á»™c láºp tá»± do, hạnh phúc cho con ngÆ°á»i.
NhÆ° váºy, lòng yêu thÆ°Æ¡ng con ngÆ°á»i của Hồ Chà Minh khác vá»›i lòng từ bi của Pháºt, nhân ái của Chúa, lòng yêu thÆ°Æ¡ng của đấng bá» trên đối vá»›i chúng sinh vÆ°á»›ng và o bể khổ trầm luân cần cứu vá»›t an ủi, che chở.
Yêu thÆ°Æ¡ng con ngÆ°á»i, Hồ Chà Minh luôn khát khao má»™t ná»n hòa bình tháºt sá»± trong Ä‘á»™c láºp, tá»± do. Äất nÆ°á»›c bị xâm lược, Hồ Chà Minh tìm má»i giải pháp kiến tạo hòa bình, hạn chế tổn thất xÆ°Æ¡ng máu cho dân tá»™c và nhân dân các nÆ°á»›c (khác các lãnh tụ khác mang tÃnh anh hùng cá nhân, phiêu lÆ°u,…). CM tháng 8 thà nh công là cuá»™c CM Ãt đổ máu nhất, chủ yếu dùng bạo lá»±c chÃnh trị. Sau CM tháng 8 Pháp quyết cÆ°á»›p nÆ°á»›c ta má»™t lần nữa, NgÆ°á»i tìm má»i cách để hạn chế đổ máu cho 2 dân tá»™c (sang Pháp năm 1946 nhằm đẩy lùi cuá»™c chiến tranh nà y) “máu nà o cÅ©ng là máu, ngÆ°á»i nà o cÅ©ng là ngÆ°á»iâ€.
Hồ Chà Minh coi sinh mạng con ngÆ°á»i là quý giá nhất, theo NgÆ°á»i “không có má»™t tráºn đánh đẫm máu nà o là đẹp cả, mặc dù thắng lợi lá»›nâ€. NgÆ°á»i quý trá»ng sức dân, của dân, trá»ng nhân tà i, má»™t việc tốt dù nhá» nhất, NgÆ°á»i nói: ta có yêu dân, kÃnh dân thì dân má»›i kÃnh yêu ta, NgÆ°á»i lắng nghe từng ý kiến của dân, há»c há»i bà n bạc công việc vá»›i dân, tá»± phê bình trÆ°á»›c dân, trả lá»i ý kiến của dân, tôn trá»ng chấp hà nh pháp luáºt.
ThÆ°Æ¡ng yêu con ngÆ°á»i, suốt Ä‘á»i Hồ Chà Minh phấn đấu là m cho nÆ°á»›c ta hoà n toà n Ä‘á»™c láºp, nhân dân hoà n toà n tá»± do, đồng bà o ta ai cÅ©ng có cÆ¡m no áo mặc, ai cÅ©ng được há»c hà nh, đó là triết lý nhân văn hà nh Ä‘á»™ng: Ở Ä‘á»i, là m ngÆ°á»i thì phải yêu nÆ°á»›c thÆ°Æ¡ng dân, thÆ°Æ¡ng nhân loại Ä‘au khổ và đấu tranh Ä‘em lại tá»± do, hạnh phúc cho con ngÆ°á»i.
2.2. Lòng khoan dung độ lượng
Giáo sÆ° Trần Văn Già u: “Cụ Hồ là ngÆ°á»i xây dá»±ng lÆ°Æ¡ng tri, xây dá»±ng nó khi nó thiếu, tái tạo nó khi nó mất, Cụ thức tỉnh kẻ mê, ân cần nâng đỡ ngÆ°á»i trượt ngã, biến vạn ức ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng thà nh anh hùng vô danh và hữu danh trong lao Ä‘á»™ng, trên chiến trÆ°á»ng, trong ngục tối, trÆ°á»›c máy chém kẻ thù,…â€
Lòng khoan dung thể hiện trong Ä‘Æ°á»ng lối Ä‘oà n kết rá»™ng rãi, lâu dà i các lá»±c lượng để hÆ°á»›ng và o hà nh Ä‘á»™ng Ãch nÆ°á»›c lợi dân.
· MÆ°á»i ngón tay có ngón vắn ngón dà i, trong mấy mÆ°Æ¡i triệu ngÆ°á»i cÅ©ng có ngÆ°á»i thế nà y, ngÆ°á»i thế khác, nhÆ°ng dù thế nà y hay thế khác, cÅ©ng Ä‘á»u là nòi giống Lạc Hồng của tổ tiên ta.
· Äể kháng chiến, kiến quốc, NgÆ°á»i không phân biệt già trẻ, trai gái, đảng phái, dân tá»™c, tôn giáo,…
· NgÆ°á»i khẳng định: NgÆ°á»i ta ai cÅ©ng có cái thiện, cái ác trong lòng, ta phải biết là m cho cái thiện nảy nở nhÆ° hoa mùa xuân, cái ác dần Ãt Ä‘i.
· NgÆ°á»i thÆ°á»ng nói: “ChÃnh sách của chÃnh phủ là xóa bá» háºn thù, đại Ä‘oà n kết và hÆ°á»›ng tá»›i tÆ°Æ¡ng laiâ€, ngÆ°á»i trân trá»ng phần thiện dù là nhá» nhất của má»—i con ngÆ°á»i, chú trá»ng khai thác “tình ngÆ°á»i†trong má»—i con ngÆ°á»i, chỉ có lòng khoan dung Ä‘á»™ lượng, chà công vô tÆ° của Hồ Chà Minh má»›i quy tụ lôi kéo được nhiá»u nhân sÄ© có danh vá»ng của triá»u đình nhà Nguyá»…n và trà thức ở Pháp vá» vá»›i CM (Bảo Äại, Phan Kế Toại, Bùi Bằng Äoà n, …)
Vá»›i kiá»u bà o NgÆ°á»i Ä‘Æ°a ra chÃnh sách có lý có tình để há» yên tâm là m ăn xây dá»±ng đất nÆ°á»›c, vá»›i truyá»n thống “đánh kẻ chạy Ä‘i chứ không đánh kẻ chạy lại†…, NgÆ°á»i có chÃnh sách khoan hồng đại lượng vá»›i những ngÆ°á»i lầm Ä‘Æ°á»ng lạc lối. NgÆ°á»i trân trá»ng má»i ý kiến khác, kể cả những ý kiến trái vá»›i suy nghÄ© của mình.
2.3. Con ngÆ°á»i vừa là mục tiêu vừa là động lá»±c của CM
NgÆ°á»i tin và o sức mạnh của chÃnh nghÄ©a, chủ trÆ°Æ¡ng Ä‘em sức ta tá»± giải phóng cho ta, tiến lên CNXH.
NgÆ°á»i thấy vai trò to lá»›n của giai cấp CN, nhân dân lao Ä‘á»™ng, sức mạnh của liên minh công nông, NgÆ°á»i đặt hoà i bão và o thế hệ trẻ: Non sông Việt Nam có trở nên tÆ°Æ¡i đẹp hay không, dân tá»™c Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không, dân tá»™c Việt Nam có sánh vai cùng các cÆ°á»ng quốc 5 Châu hay không?
Con ngÆ°á»i vừa là mục tiêu vừa là động lá»±c của CM và là vấn Ä‘á» chiến lược, vì sá»± nghiệp 10 năm trồng cây, 100 năm trồng ngÆ°á»i.
3. TTHCM vỠvăn hoá
TƯ TƯỞNG ÄẠO ÄỨC, NHÂN VÄ‚N VÀ VÄ‚N HÓA Há»’ CHà MINH (tt)
III. Tư tưởng Hồ Chà Minh vỠvăn hóa
(Bà i Text do bá»™ pháºn kỹ thuáºt cáºp nháºt chỉ có tÃnh chất tham khảo. Các Sinh viên cần theo dá»i đầy đủ Ä‘oạn phim bà i giảng của Giảng viên)
1. Khái niệm văn hóa ở Hồ Chà Minh
Trong tác phẩm Nháºt ký trong tù, Hồ Chà Minh nêu định nghÄ©a văn hóa (VH):
“Vì lẽ sinh tồn cÅ©ng nhÆ° mục Ä‘Ãch cuá»™c sống, loà i ngÆ°á»i má»›i sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luáºt, khoa há»c, tôn giáo, văn hóa, nghệ thuáºt, những công cụ cho sinh hoạt hà ng ngà y vỠăn, ở và các phÆ°Æ¡ng thức sá» dụng. Toà n bá»™ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa. Văn hóa là tổng hợp của má»i phÆ°Æ¡ng thức sinh hoạt cÅ©ng nhÆ° biểu hiện của nó mà loà i ngÆ°á»i tạo ra nhằm mục Ä‘Ãch thÃch ứng vá»›i nhu cầu Ä‘á»i sống và đòi há»i của sinh tồnâ€.
NgÆ°á»i dá»± định xây dá»±ng ná»n VH vá»›i 5 Ä‘iểm lá»›n:
· Xây dá»±ng tâm lý: Tinh thần Ä‘á»™c láºp, tá»± cÆ°á»ng
· Xây dựng luân lý: Biết hy sinh mình, là m lợi cho quần chúng.
· Xây dá»±ng xã há»™i: Má»i sá»± nghiệp có liên quan đến phúc lợi của nhân dân trong XH.
· Xây dá»±ng chÃnh trị: Dân quyá»n.
· Xây dựng kinh tế.
Khái niệm trên cho thấy:
· Văn hóa được hiểu theo nghÄ©a rá»™ng nhất, bao gồm toà n bá»™ những giá trị váºt chất, tinh thần do con ngÆ°á»i tạo ra (định nghÄ©a Ä‘i sâu và o cấu trúc và nguồn gốc).
· Văn hóa là động lá»±c giúp con ngÆ°á»i sinh tồn, là mục Ä‘Ãch cuá»™c sống con ngÆ°á»i.
· Xây dá»±ng VH phải toà n diện vì văn hóa có bao gồm khoa há»c, chÃnh trị, xã há»™i, luân lý, tâm lý, đạo đức, nghệ thuáºt.
Từ sau CM tháng 8, VH được NgÆ°á»i quan niệm là đá»i sống tinh thần xã há»™i, thuá»™c vá» má»™t bá»™ pháºn của kiến trúc thượng tầng (KTTT) xã há»™i và được đặt ngang vá»›i chÃnh trị, kinh tế, xã há»™i tạo thà nh 4 mặt của Ä‘á»i sống và đá»i sống xã há»™i quần chúng liên quan tá»›i nhau, vì thế:
· ChÃnh trị, xã há»™i được giải phóng thì văn hóa má»›i được giải phóng, ChÃnh trị, xã há»™i được giải phóng thì mở Ä‘Æ°á»ng cho văn hóa Ä‘i lên.
· Xây dá»±ng kinh tế tạo Ä‘iá»u kiện cho xây dá»±ng và phát triển văn hóa.
· VH không đứng ngoà i mà nằm trong khoa há»c, chÃnh trị, xã há»™i; Văn hóa phục vụ khoa há»c, chÃnh trị, xã há»™i.
2. Quan điểm của Hồ Chà Minh vỠchức năng của VH
2.1. VH góp phần bồi dưỡng tư tưởng đúng đắn, tình cảm cao đẹp
VH định hÆ°á»›ng con ngÆ°á»i, XH tá»›i cái chân, thiện, mỹ, giúp bồi dưỡng tÆ° tưởng đúng đắn, tình cảm cao đẹp cho con ngÆ°á»i, cho xã há»™i nhằm loại bá» cái giả, cái ác, xấu, thấp hèn trong tÆ° tưởng, tâm lý con ngÆ°á»i.
VH phải bồi dưỡng tinh thần tá»± chủ, tá»± lá»±c, tá»± cÆ°á»ng, Ä‘á»™c láºp tá»± do, là m cho quốc dân vì nÆ°á»›c quên mình, vì lợi Ãch chung mà quên lợi Ãch riêng, xây dá»±ng tình cảm lá»›n nhÆ° yêu nÆ°á»›c, thÆ°Æ¡ng nòi, yêu thÆ°Æ¡ng con ngÆ°á»i, yêu tÃnh trung thá»±c, chân thà nh, ghét thói hÆ° táºt xấu, căm thù giặc ná»™i xâm.
VH phải bồi dưỡng lý tưởng Ä‘á»™c láºp dân tá»™c gắn vá»›i CNXH. Nếu phai nhạt lý tưởng nà y con ngÆ°á»i trở nên tầm thÆ°á»ng nhá» bé.
2.2. VH góp phần nâng cao dân trÃ
Khi CM tháng 8 thà nh công, NgÆ°á»i viết: Nhiệm vụ cấp tốc lúc nà y là phải nâng cao dân trÃ, má»™t dân tá»™c dốt là má»™t dân tá»™c yếu.
Muốn là m cho dân già u nÆ°á»›c mạnh, giữ vững Ä‘á»™c láºp, má»i ngÆ°á»i Việt Nam phải có kiến thức, phải há»c để biết Ä‘á»c, biết viết chữ Quốc ngữ.
Khi miá»n Bắc bÆ°á»›c và o xây dá»±ng CNXH, NgÆ°á»i viết: chúng ta phải biến 1 đất nÆ°á»›c dốt nát cá»±c khổ thà nh má»™t nÆ°á»›c có văn hóa cao, Ä‘á»i sống tÆ°Æ¡i vui hạnh phúc.
2.3. VH góp phần bồi dưỡng phẩm chất tốt đẹp cho con ngÆ°á»i, không ngừng hoà n thiện nhân cách con ngÆ°á»i góp phần phát triển đất nÆ°á»›c
Các giá trị VH phải thấm sâu và o tâm lý quốc dân, VH phải sá»a đổi tham nhÅ©ng, lÆ°á»i biếng, phù hoa, xa xỉ, bạo tà n, VH phải soi Ä‘Æ°á»ng cho quốc dân Ä‘i.
VH nghệ thuáºt là má»™t mặt tráºn, anh chị em nghệ sỹ là chiến sỹ trên mặt tráºn ấy. VH phải góp phần và o công cuá»™c xây dá»±ng CNXH và đấu tranh thống nhất nÆ°á»›c nhà .
3. Quan điểm Hồ Chà Minh vỠgiữ gìn và phát huy bản sắc VH dân tộc, tiếp thu tinh hoa VH nhân loại
3.1. Giữ gìn phát huy bản sắc VH dân tá»™c là cá»™i nguồn cốt tủy tâm hồn Việt Nam, là cá»™i rá»… tồn tại của các cá nhân mà tách khá»i nó con ngÆ°á»i sẽ không thể tồn tại được
Xây dá»±ng ná»n VH má»›i phải lấy bản sắc VH dân tá»™c là m gốc, phải biết kế thừa nâng cao các giá trị VH truyá»n thống.
(Sau CM tháng 8 có há»™i nghị toà n quốc vá» VH, ý kiến nêu lên là ta xây dá»±ng ná»n VH theo hÆ°á»›ng nà o? Có ngÆ°á»i cho rằng ta ở phÆ°Æ¡ng Äông nên phải xây dá»±ng theo ná»n VH theo phÆ°Æ¡ng Äông, có ngÆ°á»i nói văn hóa phÆ°Æ¡ng Tây văn minh hÆ¡n phÆ°Æ¡ng Äông nên ta phải xây dá»±ng ná»n VH theo phÆ°Æ¡ng Tây. Bác nghe và nói: Chúng ta phải xây dá»±ng và phát triển VH theo cái gốc của dân tá»™c Việt Nam (VH Äông Nam à lúa nÆ°á»›c) và mở cá»a tiếp thu VH phÆ°Æ¡ng Äông, phÆ°Æ¡ng Tây, kim cổ).
ÄH 2 khẳng định: Xây dá»±ng ná»n VH có tÃnh chất dân tá»™c, dân tá»™c ta có 4000 năm lịch sỠđã hình thà nh các giá trị VH vững bá»n, nhÆ° CN yêu nÆ°á»›c, Ä‘oà n kết cá»™ng đồng, anh hùng bất khuất, thông minh, cần cù, sáng tạo… dân ta phải hiểu sá» ta, cho tÆ°á»ng gốc tÃch nÆ°á»›c nhà Việt nam. Nắm chắc VH dân tá»™c là nắm vững quy luáºt phát triển của dân tá»™c Việt Nam.
3.2. Nguyên tắc tiếp thu VH truyá»n thống
Vừa tiếp thu vừa nâng cao VH truyá»n thống cho phù hợp vá»›i Ä‘iá»u kiện hiện đại.
Phải Ä‘Ã o thải những yếu tố không còn phù hợp vá»›i Ä‘iá»u kiện cuá»™c kháng chiến và công cuá»™c kiến quốc.
Tiếp thu là phải biết trân trá»ng những giá trị VH của quá khứ (cả VH dân gian và VH bác há»c), tránh phủ định sạch trÆ¡n.
3.3. Äảng cầm quyá»n phải có VH, phải có hà nh vi ứng xỠđúng đắn vá»›i di sản VH quá khứ
Kẻ thù của những ngÆ°á»i cá»™ng sản thÆ°á»ng nói những ngÆ°á»i cá»™ng sản không trân trá»ng quá khứ, Bác khẳng định: Nhiá»u giá trị hiện đại bắt nguồn từ quá khứ. NgÆ°á»i cá»™ng sản theo CN Mác, hiểu quan Ä‘iểm biện chứng của Mác phải biết kế thừa những giá trị VH của quá khứ.
3.4. Phát triển VH dân tộc phải biết tiếp thu VH của nhân loại
Muốn nâng mình lên thì phải mở cá»a há»™i nháºp và o thế giá»›i, tiếp thu tinh hoa VH nhân loại, cần phải là m già u VH của mình bằng tinh hoa của má»—i dân tá»™c trên thế giá»›i.
Ná»™i dung tiếp thu là phải giao lÆ°u, nhÆ° Bác Hồ đã tiếp thu CN Mác Lê Nin – lý luáºn tiên tiến của thá»i đại.
Năm 1945, CM vừa thà nh công, Việt Nam chÆ°a được nÆ°á»›c nà o công nháºn, Bác viết thÆ° cho Bá»™ trưởng ngoại giao, tổng thống Mỹ xin gá»i 50 thanh niên Việt Nam sang Mỹ há»c KHKT, công nghiệp và nông nghiệp và chuyên môn khác vá» xây dá»±ng đất nÆ°á»›c và tạo Ä‘iá»u kiện cho nhân dân 2 nÆ°á»›c hiểu nhau.
NgÆ°á»i nhấn mạnh ta phải há»c khoa há»c tá»± nhiên, khoa há»c kỹ thuáºt của Anh, Pháp, Mỹ, Liên Xô, tiếp thu kinh nghiệm quản lý, phong cách, tác phong là m việc của con ngÆ°á»i các nÆ°á»›c công nghiệp.
Tiếp thu phải chá»n lá»c, kế thừa cái gì có Ãch, là m phong phú cho ná»n VH dân tá»™c ta thông qua lăng kÃnh chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c.
Tiếp thu VH thế giá»›i nhÆ°ng phải có nhiệm vụ bổ sung và o ná»n VH chung của thế giá»›i, phải giữ gìn cho được bản sắc VH dân tá»™c Việt Nam.
Thế giá»›i có hÆ¡n 200 nÆ°á»›c, chỉ có 33 ná»n VH, trong đó VN là 1 trong 33 ná»n VH. Äây là quan Ä‘iểm sòng phẳng có vay có trả.
4. Quan Ä‘iểm HCM vá» tÃnh nhân dân của ná»n văn hóa
Ná»n văn hóa của ta là ná»n văn hóa mang tÃnh chất nhân dân sâu sắc, thể hiện ở các nét sau đây:
· Äối tượng phản ánh của văn hóa là cuá»™c sống lao Ä‘á»™ng chiến đấu há»c táºp của má»i tầng lá»›p nhân dân, phản ánh tâm tÆ° nguyện vá»ng, khát vá»ng của quần chúng, đòi há»i các văn nghệ sỹ phải Ä‘i sâu lá»™t tả.
· Nhân dân là chủ thể sáng tạo văn hóa. Những sản phẩm văn hóa của quần chúng là những viên ngá»c quý cần trân trá»ng, gìn giữ và phát huy
· Văn hóa phải phục vụ ngÆ°á»i dân, ngÆ°á»i dân được quyá»n hưởng thụ các giá trị văn hóa, để phục vụ nhân dân được tốt thì văn hóa phải thá»±c hiện:
- Có ná»™i dung hay (má»™t tác phẩm hay là má»™t tác phẩm mà ngÆ°á»i ta tìm Ä‘á»c từ đầu đến cuối, Ä‘á»c xong ngÆ°á»i ta trăn trở, thấy có Ãch, thấy dằn vặt vá» con ngÆ°á»i của tác phẩm đó.)
- Sản phẩm văn hóa đó phải có tÃnh đại chúng vá» hình thức (không cầu kỳ, không trừu tượng, dá»… hiểu, dá»… và o lòng ngÆ°á»i). Năm 1960, Há»™i Há»a sÄ© VN có tổ chức triá»…n lãm tranh vá» Ä‘á» tà i công nhân, Bác xem và không ghi nháºn xét gì, là m cho đồng chà tổ chức triển lãm đó rất bâng khuân, Bác viết: “Vẽ nhÆ° ri, xem là m chi, thế cÅ©ng gá»i là đại chúng, đại chúng gì†tác phẩm trừu tượng quá dân không hiểu.
5. Quan Ä‘iểm của HCM vá» xây dá»±ng ná»n văn hóa má»›i
Ná»n văn hóa má»›i là bá»™ pháºn hợp thà nh của cách mạng CMXH. Từ 1942 -1943, Bác soạn thảo chÆ°Æ¡ng trình xây dá»±ng ná»n văn hóa gồm 5 Ä‘iểm, khái niệm văn hóa, xây dá»±ng ná»n văn hóa có 4 mặt.
· Xây dá»±ng ná»n VH nghệ thuáºt.
· Xây dá»±ng VH giáo dục (có nhiệm vụ xây dá»±ng những con ngÆ°á»i tốt, những cán bá»™ tốt để xây dá»±ng đất nÆ°á»›c, con ngÆ°á»i tốt là có đức, trÃ, thể, mỹ, kỹ thuáºt, thá»±c hiện phÆ°Æ¡ng châm há»c Ä‘i đôi vá»›i hà nh, nhà trÆ°á»ng gắn liá»n CNXH, lý luáºn gắn liá»n thá»±c tiá»…n, xây dá»±ng Ä‘á»™i ngÅ© giáo viên có đủ tà i, đức. Bác đánh giá giáo viên là anh hùng, anh hùng vô danh).
· Xây dá»±ng Ä‘á»i sống, gồm xây dá»±ng cả lối sống nếp sống, chú trá»ng nếp sống, cần kiệm chà công vô tÆ°.
· Xây dá»±ng VH chÃnh trị, trong đó đảng cầm quyá»n thì đảng phải có VH, trà tuệ, đạo đức, lÆ°Æ¡ng tâm, má»›i đủ tầm hÆ°á»›ng dẫn cả dân tá»™c
Vá» phÆ°Æ¡ng châm xây dá»±ng ná»n văn hóa má»›i
· Trong cách mạng dân tá»™c dân chủ nhân dân thì xây dá»±ng ná»n văn hóa mang tÃnh chất dân tá»™c, khoa há»c, đại chúng.
· Trong CMXHCN thì phải xây dá»±ng ná»n văn hóa có ná»™i dung xã há»™i chủ nghÄ©a và có tÃnh chất dân tá»™c.
· Äảng ta kế thừa, phát triển TTHCM vá» văn hóa khẳng định: Xây dá»±ng ná»n văn hóa VN tiên tiến và đáºm Ä‘Ã bản sắc dân tá»™c.
ChÆ°Æ¡ng 7 - Váºn dụng và phát triển TTHCM trong công cuá»™c đổi má»›i hiện nay
1. Những quan điểm cơ bản
VẬN DỤNG VÀ PHÃT TRIỂN TTHCM TRONG CÔNG CUỘC Äá»”I MỚI HIỆN NAY
I. Những quan Ä‘iểm cÆ¡ bản cần nắm vững trong việc nháºn thức và váºn dụng TTHCM
(Bà i Text do bá»™ pháºn kỹ thuáºt cáºp nháºt chỉ có tÃnh chất tham khảo. Các Sinh viên cần theo dá»i đầy đủ Ä‘oạn phim bà i giảng của Giảng viên)
I. Những quan điểm cơ bản
Muốn váºn dụng, TTHCM trong công cuá»™c đổi má»›i hiện nay phải:
- Nắm vững TTHCM, hiểu những nội dung cốt lõi của hệ thống đó.
- Phải nắm vững CN Mác-Lênin. Vì TTHCM có nguồn gốc từ CN Mác-Lênin.
1. Quan Ä‘iểm lý luáºn gắn liá»n vá»›i thá»±c tiá»…n
HCM luôn nhắc nhở: Chúng ta cần phải nâng cao sá»± tu dưỡng vá» CN Mác-Lênin để dùng láºp trÆ°á»ng, quan Ä‘iểm, phÆ°Æ¡ng pháp luáºn của CN Mác mà tổng kết kinh nghiệm của Äảng ta, phân tÃch má»™t cách đúng đắn, những đặc Ä‘iểm của nÆ°á»›c ta, có nhÆ° váºy chúng ta má»›i hiểu được quy luáºt phát triển của cách mạng VN và định ra Ä‘Æ°á»ng lối, phÆ°Æ¡ng châm, bÆ°á»›c Ä‘i của cách mạng thÃch hợp vá»›i Ä‘iá»u kiện nÆ°á»›c ta.
Theo Bác: nắm vững không phải là thá»a mản má»—i yêu cầu và hiểu biết, mà phải váºn dụng và o thá»±c tiá»…n phục vụ lợi Ãch cách mạng. Bản thân Bác đến vá»›i CN Mác trÆ°á»›c hết vì nhiá»u mục tiêu cứu nÆ°á»›c, cứu dân, giải phóng dân tá»™c. NgÆ°á»i luôn luôn coi lý luáºn là kim chỉ Nam cho hà nh Ä‘á»™ng, váºn dụng lý luáºn má»™t cách sáng tạo và o Ä‘iá»u kiện hoà n cảnh của nÆ°á»›c ta, thông qua sá»± phát triển của thá»±c tiá»…n mà bổ xung phát triển hoà n thiện CN Mác Lênin.
Muốn váºn dụng và phát triển TTHCM thì phải vững và ng trên quan Ä‘iểm láºp trÆ°á»ng và phÆ°Æ¡ng pháp CN Mác–Lênin.
Theo HCM, láºp trÆ°á»ng là phải láºp trÆ°á»ng của giai cấp công nhân. Và ý thức là m chủ để giải quyết đúng đắn vấn Ä‘á» theo thá»±c tiá»…n đặt ra.
Quan Ä‘iểm là cách thức nháºn thức, hiểu biết các sá»± váºt hiện tượng theo quan Ä‘iểm CN Mác–Lênin.
PhÆ°Æ¡ng pháp luáºn là phÆ°Æ¡ng pháp: Biện chÆ°á»›ng duy váºt, phải thấy XH nhÆ° má»™t cÆ¡ thể thống nhất và váºn Ä‘á»™ng phát triển theo qui luáºt khách quan, NgÆ°á»i nói: Lý luáºn không phải là cái gì đó cứng nhắc, lý luáºn đầy tÃnh sáng tạo, luôn bổ xung bằng những kết luáºn má»›i rút ra từ thá»±c tiá»…n sinh Ä‘á»™ng, lý luáºn mà không gắn vá»›i thá»±c tiá»…n là lý luáºn suông, thá»±c tiá»…n mà không theo lý luáºn là mù quáng, lý luáºn phải Ä‘em ra thá»±c hà nh, thá»±c hà nh phải theo lý luáºn.
2. Quan điểm toà n diện hệ thống
HCM luôn đánh giá sá»± váºt, hiện tượng con ngÆ°á»i má»™t cách toà n diện, tránh chủ quan, phiến diện, cục bá»™, má»™t chiá»u.
TÆ° tưởng HCM là má»™t hệ thống nhất quán, từ CM giải phóng dân tá»™c cho đến cách mạng CNXH, từ giải phóng con ngÆ°á»i cho đến giải phóng giai cấp, giải phóng nhân loại. Äá»™c láºp dân tá»™c và CNXH là cốt lõi TTHCM, nếu tách rá»i các yếu tố của hệ thống đó là xa rá»i TTHCM, trung thà nh vá»›i TTHCM không có nghÄ©a là chúng ta trung thà nh từng câu từng chữ, từng lá»i, mà phải nắm vững cốt lõi tÆ° tưởng của Bác, đó chÃnh là ham muốn tá»™t báºt là là m cho nÆ°á»›c ta hoà n toà n Ä‘á»™c láºp, dân ta hoà n toà n tá»± do, đồng bà o ta ai cÅ©ng có cÆ¡n ăn áo mặc, ai cÅ©ng được há»c hà nh. Ham muốn đó chỉ có thể thá»±c hiện được trong CNXH trên cÆ¡ sở đất nÆ°á»›c có hòa bình, Ä‘á»™c láºp, tá»± do.
3. Quan điểm lịch sỠcụ thể
Nghiên cứu TTHCM phải theo quan điểm lịch sỠcụ thể, tránh hiện đại hóa tư tưởng, tránh giản đơn hóa, suy diễn chủ quan là m sai lệch tư tưởng.
Là má»™t nhà chiến lược thiên tà i, ngÆ°á»i luôn có cách ứng xá» linh hoạt, sáng tạo, Ä‘á»™c đáo phù hợp vá»›i tình hình, hoà n cảnh từng lúc từng nÆ¡i. Vì thế má»—i quan Ä‘iểm NgÆ°á»i Ä‘Æ°a ra Ä‘á»u gắn vá»›i hoà n cảnh Ä‘iá»u kiện nhất định, nhằm giải quyết má»™t vấn Ä‘á» cụ thể nhất định. (và dụ: Sau Cách mạng tháng 8, các thế lá»±c thù địch chỉa mÅ©i nhá»n và o Äảng ta, nhằm diệt Cá»™ng, cầm Hồ). Äể bảo vệ Äảng, HCM tuyên bố Äảng cá»™ng sản Äông dÆ°Æ¡ng tá»± giải tán, nhÆ°ng thá»±c ra Äảng rút và o hoạt Ä‘á»™ng bà máºt, vì thế ta thấy Ãt khi Bác Ä‘á» cáºp tá»›i Äảng. Bác viết: nay vì hoà n cảnh đặc biệt buá»™c tôi phải đứng ra ngoà i các đảng phái, tôi chỉ có má»™t tin tưởng và o dân tá»™c VN, nếu cần có đảng đó là đảng của dân tá»™c VN, nếu căn cứ và o câu trả lá»i đó mà quy kết HCM không phải là ngÆ°á»i Cá»™ng sản, thì hoà n toà n không đúng. (Và dụ: Tháng 8-1944 trả lá»i TrÆ°Æ¡ng Phát Khuê: Tôi là ngÆ°á»i cá»™ng sản nhÆ°ng Ä‘iá»u tôi quan tâm hiện nay là độc láºp tá»± do của dân tá»™c tôi chứ không phải là CNCS), nếu căn cứ và o câu trả lá»i đó mà quy kết HCM không phải là ngÆ°á»i cá»™ng sản, thì hoà n toà n không đúng. Hay Anghen và CácMác đã viết ra tuyên ngôn Äảng Cá»™ng sản và o tháng 2-1848, năm 1872 Anghen có xem lại tuyên ngôn ÄCS lá»i nói đầu thì ông nói: “Äến nay tình hình đã khác trÆ°á»›c, nếu được phép viết lại thì chúng tôi sẽ viết khác Ä‘i, nhÆ°ng nó là văn kiện lịch sá» nên không cho phép chúng tôi viết khác lại.â€
4. Quan điểm kế thừa và phát triển
Trung thà nh vá»›i TTHCM là phải biết kế thừa và phát triển những tÆ° tưởng của ngÆ°á»i trong Ä‘iá»u kiện lịch sá» má»›i. HCM dạy rằng; Mục Ä‘Ãch bất di bất dịch của chúng ta là hòa bình, Ä‘á»™c láºp, thống nhất, nguyên tắc vững chắc, sách lược má»m dẻo, dÄ© bất biến ứng vạn biến.
Trong Ä‘iá»u kiện lịch sá» má»›i phải đổi má»›i sách lược, cách là m, hình thức, bÆ°á»›c Ä‘i để thá»±c hiện hoà i bão của Bác. Äá»™c láºp thống nhất đất nÆ°á»›c, tá»± do cÆ¡m áo cho dân, công bằng hạnh phúc, hòa bình hữu nghị giữa các dân tá»™c, là m cho dân tá»™c ta thoát khá»i nghèo nà n lạc háºu, là m cho dân già u, nÆ°á»›c mạnh, xã há»™i công bằng dân chủ văn minh
2. Những nội dung chủ yếu
VẬN DỤNG VÀ PHÃT TRIỂN TTHCM TRONG CÔNG CUỘC Äá»”I MỚI HIỆN NAY (tt)
II. Những ná»™i dung chủ yếu trong việc váºn dụng và phát triển TTHCM trong công cuá»™c đổi má»›i ở nÆ°á»›c ta
(Bà i Text do bá»™ pháºn kỹ thuáºt cáºp nháºt chỉ có tÃnh chất tham khảo. Các Sinh viên cần theo dá»i đầy đủ Ä‘oạn phim bà i giảng của Giảng viên)
1. PhÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng váºn dụng tÆ° tưởng HCM
Nắm vững thá»±c tiá»…n của đất nÆ°á»›c ta, váºn dụng và phát triển sáng tạo chủ nghÄ©a CN Mác – Lênin, TTHCM và o giải đáp đúng đắn những vấn Ä‘á» thá»±c tiá»…n của đất nÆ°á»›c, xây dá»±ng CNXH từ má»™t nÆ°á»›c lạc háºu, trải qua 30 năm chiến tranh tà n phá háºu quả chiến tranh rất nặng ná», bá» qua chế Ä‘á»™ TBCN bị các thế lá»±c thù địch chống phá, chế Ä‘á»™ XHCN ở Liên Xô, Äông âu không còn, khó khăn chồng chất, nhÆ°ng vá»›i bản lÄ©nh Äảng ta đã Ä‘á» ra Ä‘Æ°á»ng lối đổi má»›i lấy dân là m gốc, thá»±c hiện dân biết, dân bà n, dân là m, dân kiểm tra, dá»±a và o dân tham khảo kinh nghiệm các nÆ°á»›c không sao chép máy móc các mô hình sẵn có nà o, phát huy tinh thần Ä‘á»™c láºp tá»± chủ, tá»± lá»±c, tá»± cÆ°á»ng, tinh thần cách mạng chiến công, thá»±c chất chúng ta là quay lại tÆ° tưởng của Bác, nhỠđó CM nÆ°á»›c ta thoát khá»i hiểm nghèo, kinh tế phát triển nhanh, đất nÆ°á»›c ta bÆ°á»›c và o thá»i kỳ rất sáng, thá»i kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nÆ°á»›c.
2. Ná»™i dung váºn dụng
2.1. Kiên định mục tiêu Ä‘á»™c láºp dân tá»™c và CNXH
Äẩy mạnh giáo dục chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c, gắn liá»n chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c vá»›i lý tưởng XHCN. Trong đêm trÆ°á»ng nô lệ, HCM đã tìm được con Ä‘Æ°á»ng đúng đắn nhất của dân tá»™c ta là độc láºp dân tá»™c và CNXH. Bất chấp khó khăn thách thức, dân tá»™c ta vững và ng trên con Ä‘Æ°á»ng đó và đạt được những thắng lợi vÄ© đại. Ngà y nay con Ä‘Æ°á»ng nà y còn nhiá»u chÆ°á»›ng ngại, đòi há»i chúng ta phải tiếp tục kiên định con Ä‘Æ°á»ng đã chá»n, vượt má»i khó khăn để gắn chủ nghÄ©a yêu nÆ°á»›c vá»›i CNXH. Bác nói: ngà y nay yêu nÆ°á»›c là yêu CNXH, yêu CNXH là m cho yêu nÆ°á»›c thì cà ng thấm thÃa hÆ¡n.
2.2. Quán triệt tư tưởng dân là gốc
Sá»± nghiệp đổi má»›i là sá»± nghiệp của dân, do dân, vì dân, cho nên má»i chủ trÆ°Æ¡ng chÃnh sách của Äảng ta Ä‘á»u xuất phát từ dân, dá»±a và o dân mà thá»±c hiện. Do đó cần phải phát triển nguồn nhân lá»±c con ngÆ°á»i, Ä‘Ã o tạo Ä‘á»™i ngÅ© cán bá»™ tốt, đủ năng lá»±c, phẩm chất đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nÆ°á»›c, khÆ¡i dáºy, phát huy sức mạnh Ä‘oà n kết dân tá»™c, coi dân chủ là mục tiêu, là động lá»±c để xây dá»±ng đất nÆ°á»›c, chú trá»ng nâng cao ý thức là m chủ cho nhân dân.
2.3. Củng cố khối đại Ä‘oà n kết toà n dân trong mặt tráºn dân tá»™c thống nhất
Khắc phục mặt trái của kinh tế thị trÆ°á»ng, giải quyết đói nghèo, thu hẹp khoảng cách, ranh giá»›i giữa Kinh và Thượng, giữa nông thôn và thà nh thị, cÅ©ng cố khối đại Ä‘oà n kết 54 dân tá»™c anh em, chăm lo Ä‘á»i sống đồng bà o dân tá»™c Ãt ngÆ°á»i, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, tôn trá»ng tÃn ngưỡng tôn giáo, các táºp quán tốt đẹp của dân tá»™c, kiên quyết loại bá» những âm mÆ°u lợi dụng tôn giáo, tà giáo để gây rối.
2.4. Là m tốt công tác xây dá»±ng đảng và xây dá»±ng chÃnh quyá»n
Nâng cao năng lá»±c lãnh đạo và sức chiến đấu của Äảng, hiệu lá»±c quản lý của các cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c, coi đây là nhân tố quyết định thắng lợi và o sá»± nghiệp đổi má»›i.
tưởng Hồ Chà Minh vá» nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n
Hồ Chà Minh - ngÆ°á»i khai sinh nÆ°á»›c Việt nam dân chủ cá»™ng hoà , trá»±c tiếp đứng đầu Nhà nÆ°á»›c đó trong 24 năm, đã lãnh đạo nhân dân ta nhằm thá»±c hiện sứ mệnh lịch sá»: giải phóng dân tá»™c, thống nhất Tổ quốc và đưa đất nÆ°á»›c Ä‘i lên con Ä‘Æ°á»ng ấm no hạnh phúc, sánh vai vá»›i các nÆ°á»›c tiên tiến trên thế giá»›i.
Chủ tịch Hồ Chà Minh trên lễ đà i trong ngà y 2/9/1945.
Chúng ta có thể tá»± hà o vá» dân tá»™c ta đã sản sinh ra con ngÆ°á»i vÄ© đại, đã kế thừa và phát huy những tÆ° tưởng của các báºc tiá»n bối nhÆ° “nÆ°á»›c lấy dân là m gốc†hay “ngÆ°á»i đẩy thuyá»n cÅ©ng là dân, láºt thuyá»n cÅ©ng là dân†và “váºn nÆ°á»›c thịnh hay suy, mất hay còn là do sức mạnh của dân quyết định†(Nguyá»…n Trãi) trong truyá»n thống dân tá»™c; đã xuất phát từ thá»±c tiá»…n cách mạng Việt Nam; từ sá»± tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại và những thà nh quả vá» Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n của nhiá»u quốc gia tiên tiến; váºn dụng sáng tạo những kinh nghiệm và lý luáºn đó và o việc xây dá»±ng Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n của dân, do dân và vì dân ở Việt Nam.
Có thể nói quá trình Ä‘i tìm Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c của NgÆ°á»i cÅ©ng là quá trình tìm kiếm má»™t nhà nÆ°á»›c má»›i phù hợp vá»›i đất nÆ°á»›c Việt Nam, vá»›i dân tá»™c Việt Nam, bởi lẽ trong má»i cuá»™c cách mạng, vấn Ä‘á» chÃnh quyá»n nhà nÆ°á»›c luôn luôn là vấn Ä‘á» cÆ¡ bản.
TrÆ°á»›c khi ra Ä‘i tìm Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c, Hồ Chà Minh sống trong cảnh nÆ°á»›c mất nhà tan, từng chứng kiến cảnh nhân dân ta bị áp bức, bóc lá»™t nặng ná» dÆ°á»›i chế Ä‘á»™ hà khắc, bất chấp luáºt pháp của bá»n thá»±c dân Pháp và phong kiến Nam triá»u. Khi bôn ba nÆ¡i hải ngoại, nghiên cứu và há»c há»i kinh nghiệm của các nÆ°á»›c phÆ°Æ¡ng Tây, ý tưởng vá» xây dá»±ng nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n đã xuất hiện ở Hồ Chà Minh. Bởi váºy khi có Ä‘iá»u kiện thể hiện ý tưởng ấy của mình, NgÆ°á»i đã chá»›p thá»i cÆ¡, đấu tranh để có được trÆ°á»›c hết những quyá»n của ngÆ°á»i dân ghi trong pháp luáºt.
Năm 1919, Há»™i nghị Vécxây há»p sau chiến tranh thế giá»›i lần thứ nhất, NgÆ°á»i đã gá»i Yêu sách của nhân dân An Nam tá»›i Há»™i nghị gồm 8 Ä‘iá»u, trong đó có 4 Ä‘iá»u liên quan tá»›i vấn Ä‘á» pháp quyá»n. Cụ thể là :
Äiá»u 1: Yêu cầu ân xá đối vá»›i tất cả chÃnh trị phạm.
Äiá»u 2: Äòi cải cách ná»n công lý ở Äông DÆ°Æ¡ng nhằm đảm bảo cho ngÆ°á»i bản xứ được hưởng những đảm bảo vá» mặt pháp luáºt nhÆ° ngÆ°á»i châu Âu. NgÆ°á»i nói: “Cải cách ná»n pháp lý ở Äông DÆ°Æ¡ng bằng cách cho ngÆ°á»i bản xứ hưởng những đảm bảo vá» mặt pháp luáºt nhÆ° ngÆ°á»i châu Âuâ€.
Äiá»u 7: Äòi thay thế chế Ä‘á»™ ra sắc lệnh bằng chế Ä‘á»™ ra các đạo luáºt.
Äiá»u 8: Äòi có Ä‘oà n đại biểu thÆ°á»ng trá»±c của ngÆ°á»i bản xứ cá» ra tại Nghị viện Pháp.
Và NgÆ°á»i đã chuyển bản yêu sách trên thà nh “Việt Nam yêu cầu ca†để phổ biến rá»™ng rãi cho má»i ngÆ°á»i, trong đó có hai câu:
“Bảy xin hiến pháp ban hà nh
Trăm Ä‘iá»u phải có thần linh pháp quyá»nâ€
Chủ tịch Hồ Chà Minh và các thà nh viên ChÃnh phủ đầu tiên.
Sau khi tìm được con Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c, NgÆ°á»i đã tổ chức, lãnh đạo nhân dân ta già nh lấy tá»± do Ä‘á»™c láºp cho Tổ quốc. Ngay từ trÆ°á»›c Cách mạng tháng Tám 1945, sau khi Nháºt đảo chÃnh Pháp, Hồ Chà Minh đã chủ trÆ°Æ¡ng “thà nh láºp chÃnh quyá»n cách mạng†ở các căn cứ địa, các khu giải phóng lúc bấy giá». Äến đầu tháng Tám 1945, mặc dù tình hình lúc đó hết sức khó khăn, NgÆ°á»i đã kiên quyết triệu táºp Äại há»™i quốc dân ở Tân Trà o, cá» ra Uá»· ban dân tá»™c giải phóng Việt Nam - má»™t tổ chức tiá»n chÃnh phủ ra Ä‘á»i đảm bảo tÃnh hợp pháp của chÃnh quyá»n má»›i. Tháng 8 năm 1945, Hà Ná»™i và các địa phÆ°Æ¡ng trong toà n quốc khởi nghÄ©a già nh chÃnh quyá»n từ tay phát xÃt Nháºt. TrÆ°á»›c khi quân Äồng minh đổ bá»™ và o Việt Nam, Hồ Chà Minh đã Ä‘á»c bản Tuyên ngôn Ä‘á»™c láºp ngà y 2/9/1945, tại quảng trÆ°á»ng Ba Äình để tuyên bố vá»›i toà n thế giá»›i và quốc dân đồng bà o sá»± “khai sinh†của nÆ°á»›c Việt Nam má»›i - nÆ°á»›c Việt Nam dân chủ cá»™ng hoà . ChÃnh phủ lâm thá»i đã ra mắt trÆ°á»›c quốc dân Việt Nam và thế giá»›i. Tuyên ngôn Ä‘á»™c láºp là văn kiện chÃnh trị đặc biệt, khẳng định rằng: Dân tá»™c Việt Nam bằng sức mạnh kỳ diệu của mình đã già nh được Ä‘á»™c láºp tá»± do và kiên quyết bảo vệ quyá»n tá»± do và độc láºp ấy. NÆ°á»›c Việt Nam dân chủ cá»™ng hoà ra Ä‘á»i là hợp hiến, hợp pháp. ChÃnh phủ lâm thá»i là hợp pháp, hợp công lý.
Trong phiên há»p đầu tiên của ChÃnh phủ, Hồ Chà Minh Ä‘á» ra 6 nhiệm vụ cấp bách, trong đó nhiệm vụ thứ 3 là : “Phải có má»™t hiến pháp dân chủ†và đỠnghị sá»›m tổ chức tổng tuyển cá» vá»›i chế Ä‘á»™ phổ thông đầu phiếu. Äó là việc tiếp tục xây dá»±ng má»™t Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n, má»™t Nhà nÆ°á»›c dân chủ, hợp pháp, má»™t Nhà nÆ°á»›c thá»±c sá»± đại diện cho nhân dân, do toà n dân bầu cá» ra và quản lý xã há»™i bằng pháp luáºt. Cuá»™c Tổng tuyển cỠđầu tiên trong cả nÆ°á»›c được thá»±c hiện ngà y 6 tháng 1 năm 1946 và đã bầu ra Quốc há»™i đầu tiên của nÆ°á»›c Việt nam dân chủ cá»™ng hoà .
Hồ Chà Minh đặc biệt quan tâm tá»›i việc xây dá»±ng Hiến pháp và pháp luáºt, khẳng định pháp luáºt của nÆ°á»›c ta là ý chà chung của nhân dân, của dân tá»™c Việt Nam. NgÆ°á»i yêu cầu các cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c, cán bá»™ viên chức nhà nÆ°á»›c từ Trung Æ°Æ¡ng đến địa phÆ°Æ¡ng phải gÆ°Æ¡ng mẫu chấp hà nh pháp luáºt và Äảng cầm quyá»n cÅ©ng phải hoạt Ä‘á»™ng trong khuôn khổ của Hiến pháp và pháp luáºt. NgÆ°á»i rất coi trá»ng việc Ä‘Æ°a Hiến pháp và pháp luáºt và o thá»±c hiện có hiệu quả trong cuá»™c sống.
Hiến pháp đầu tiên (1946) của nÆ°á»›c Việt Nam dân chủ cá»™ng hoà đã thể hiện tÆ° tưởng nà y của Hồ Chà Minh. NgÆ°á»i yêu cầu Nhà nÆ°á»›c ta phải là nhà nÆ°á»›c có bá»™ máy hà nh chÃnh mạnh, có hiệu lá»±c, Ä‘iá»u hà nh bằng pháp luáºt; má»i quyá»n dân chủ phải được thể chế trong hiến pháp, trong các bá»™ luáºt và đòi há»i công dân phải tuân theo.
Hồ Chà Minh đòi há»i tÃnh nghiêm túc không trừ má»™t ai trong thi hà nh pháp luáºt, nhất là cán bá»™ ngà nh tÆ° pháp cà ng phải nêu cao tinh thần “Phụng công, thủ pháp, chà công vô tÆ°â€. NgÆ°á»i nói: “Vá» việc ChÃnh phủ liêm khiết, thì ChÃnh phủ hiện thá»i đã cố gắng liêm khiết lắm. NhÆ°ng trong ChÃnh phủ, từ Hồ Chà Minh cho đến những ngÆ°á»i là m việc ở các uá»· ban là ng hiện đông lắm và phức tạp lắm. Dù sao ChÃnh phủ cÅ©ng đã hết sức là m gÆ°Æ¡ng. Và nếu là m gÆ°Æ¡ng không xong thì sẽ dùng pháp luáºt mà trị những kẻ ăn hối lá»™- đã trị, Ä‘Æ°Æ¡ng trị và sẽ trị cho kỳ hết.â€
Chủ tịch Hồ Chà Minh tại Việt Bắc.
Äặc biệt, trong tÆ° tưởng trị nÆ°á»›c của Hồ Chà Minh có sá»± kết hợp nhuần nhuyá»…n giữa “pháp trị†và “đức trịâ€. NgÆ°á»i nói: “Không xá» phạt là không đúng, song chút gì cÅ©ng trừng phạt là không đúngâ€. “Nhà nÆ°á»›c phải vừa giáo dục vừa sá» dụng pháp luáºt để cải tạo há», giúp đỡ há» trở nên lÆ°Æ¡ng thiệnâ€.
Xây dá»±ng và củng cố nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n, yêu cầu má»i ngÆ°á»i sống và là m việc tuân thủ pháp luáºt là ná»™i dung chủ đạo của tÆ° tưởng Hồ Chà Minh vá» Nhà nÆ°á»›c. NgÆ°á»i nói: “ Pháp lụât của ta là pháp luáºt tháºt sá»± dân chủ, vì nó bảo vệ quyá»n tá»± do, dân chủ rá»™ng rãi cho nhân dân lao Ä‘á»™ng. Nhân dân ta hiện nay có tá»± do, tá»± do trong ká»· luáºt. Má»—i ngÆ°á»i có tá»± do của mình, nhÆ°ng phải tôn trá»ng tá»± do của ngÆ°á»i khác. NgÆ°á»i nà o sá» dụng quyá»n tá»± do của mình quá mức mà phạm đến tá»± do của ngÆ°á»i khác là phạm phápâ€
TÆ° tưởng Hồ Chà Minh vá» nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n đã được phát triển trong quá trình hoạt Ä‘á»™ng cách mạng của NgÆ°á»i. NgÆ°á»i đã dà nh không Ãt tâm trÃ, nghị lá»±c để xây dá»±ng má»™t Nhà nÆ°á»›c kiểu má»›i - Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n của dân, do dân và vì dân.
Hồ Chà Minh nói: “Nhà nÆ°á»›c của ta là Nhà nÆ°á»›c của dânâ€, “Bao nhiêu quyá»n hạn Ä‘á»u là của dânâ€, "Váºn mệnh quốc gia trong tay nhân dân."
Ná»™i dung đầu tiên, cÆ¡ bản nhất vá» Nhà nÆ°á»›c của dân trong tÆ° tưởng Hồ Chà Minh, là thá»±c hiện quyá»n dân chủ của nhân dân. Dân bầu ra chÃnh quyá»n Nhà nÆ°á»›c ở Trung Æ°Æ¡ng và chÃnh quyá»n các cấp. “Tất cả quyá»n bÃnh trong nÆ°á»›c là của toà n thể nhân dân Việt Nam. Việc nÆ°á»›c là việc chung, má»—i má»™t ngÆ°á»i con Rồng cháu Tiên, bất kỳ già trẻ, gái trai, già u nghèo, nòi giống, tôn giáo Ä‘á»u phải gánh vác má»™t phần†và bản thân NgÆ°á»i đã hoạt Ä‘á»™ng không mệt má»i nhằm thức tỉnh toà n dân tá»™c phát huy cao nhất sức mạnh của trà tuệ, tà i năng và nghị lá»±c và o sá»± nghiệp xây dá»±ng và bảo vệ chủ quyá»n, sá»± thống nhất của dân tá»™c Việt Nam.
Ngay sau ngà y thà nh láºp nÆ°á»›c, NgÆ°á»i yêu cầu tổ chức “cà ng sá»›m cà ng hay cuá»™c Tổng tuyển cá» vá»›i chế Ä‘á»™ phổ thông đầu phiếuâ€. NgÆ°á»i nhấn mạnh : “Tổng tuyển cá» là má»™t dịp cho toà n thể quốc dân tá»± do lá»±a chá»n những ngÆ°á»i có tà i, có đức để gánh vác công việc nÆ°á»›c nhà . Trong cuá»™c Tổng tuyển cá», há»… là những ngÆ°á»i muốn lo việc nÆ°á»›c thì Ä‘á»u có quyá»n ra ứng cá», há»… là công dân thì Ä‘á»u có quyá»n Ä‘i bầu cá»...â€. Lần đầu tiên tất cả công dân Việt Nam có quyá»n bầu cá» và ứng cá». Äây quả là điá»u hết sức má»›i mẻ đối vá»›i nhân dân lao Ä‘á»™ng Việt Nam. Cuá»™c Tổng tuyển cá» diá»…n ra thà nh công và o ngà y 6 tháng 1 năm 1946 và sau đó Quốc há»™i chÃnh thức tổ chức ra bá»™ máy nhà nÆ°á»›c đã thể hiện tÆ° tưởng Hồ Chà Minh trên thá»±c tế, huy Ä‘á»™ng toà n thể nhân dân tham gia quản lý đất nÆ°á»›c, nhân dân đóng vai trò là m chủ đất nÆ°á»›c.
ChÃnh quyá»n là vấn Ä‘á» cốt tá» của cách mạng, mà chÃnh sách bầu cá», ứng cá» là để cho toà n dân giải quyết vấn đỠđó, tÃnh láºp hiến trong việc hình thà nh bá»™ máy nhà nÆ°á»›c: tá»± do hay hạn chế; bình đẳng hay phân biệt; giả hay tháºt; áp đặt hay tá»± do lá»±a chá»n; cÅ©ng là má»™t chuẩn má»±c để xem xét bá»™ máy chÃnh quyá»n thá»±c sá»± của dân hay không. Vá»›i ý nghÄ©a đó, Chủ tịch Hồ Chà Minh đã chỉ rõ: Tổng tuyển cá» là má»™t dịp cho toà n thể quốc dân lá»±a chá»n những ngÆ°á»i có tà i, có đức để gánh vác công việc nÆ°á»›c nhà . Có nhÆ° thế dân má»›i thá»±c hiện được nguyện vá»ng và ý chà của mình. Äồng thá»i cÅ©ng xuất phát từ nhu cầu cấp bách của tình hình phải chuyển từ ChÃnh phủ lâm thá»i sang chÃnh thức để đối phó vá»›i những âm mÆ°u của kẻ thù định xoá ná»n Ä‘á»™c láºp và chÃnh quyá»n non trẻ của nÆ°á»›c ta lúc bấy giá». Äó thá»±c sá»± là má»™t ý tưởng tuyệt vá»i của Chủ tịch Hồ Chà Minh vá» má»™t nhà nÆ°á»›c của dân.
Bác Hồ thÇŽm há»i chiến sỹ thi Ä‘ua Phạm Trung Pồn, bị mù cả hai mắt nhÆ°ng đã có nhiá»u sáng kiến cải tiến nông cụ.
Äối vá»›i Hồ Chà Minh, xây dá»±ng má»™t nhà nÆ°á»›c của dân không chỉ trong ý tưởng, trong thiết kế, mà bằng hà nh Ä‘á»™ng thá»±c tiá»…n của NgÆ°á»i. TrÆ°á»›c váºn mệnh của đất nÆ°á»›c hiểm nghèo, “ngà n cân treo sợi tócâ€, để Ä‘oà n kết dân tá»™c và giữ vững chÃnh quyá»n nhân dân non trẻ, NgÆ°á»i đã Ä‘á» nghị bổ sung 70 ghế đại biểu quốc há»™i cho Việt Nam Quốc dân Äảng. Äây là má»™t sáng kiến kịp thá»i của Chủ tịch Hồ Chà Minh để mở rá»™ng khối đại Ä‘oà n kết toà n dân, nhằm táºp hợp lá»±c lượng, lôi kéo các đảng phái, các tầng lá»›p xã há»™i tham gia xây dá»±ng và bảo vệ đất nÆ°á»›c.
Äược sá»± uá»· nhiệm của Quốc há»™i, trong “Lá»i tuyên bố sau khi thà nh láºp ChÃnh phủ má»›iâ€, Hồ Chà Minh đã nhấn mạnh: “ChÃnh phủ má»›i phải tá» rõ tinh thần đại Ä‘oà n kết, không phân đảng phái...Kết quả là , có những vị có tà i năng nháºn lá»i tham gia ChÃnh phủ: nhÆ° Cụ Huỳnh, vì tuổi già sức yếu mà cố từ, nhÆ°ng vì tôi lấy đại nghÄ©a mà lÆ°u Cụ, Cụ cÅ©ng gắng ở lại. Lại có nhiá»u vị đứng ngoà i sẵn sà ng ra sức giúp đỡ: nhÆ° Cụ Bùi Bằng Äoà n, linh mục Phạm Bá Trá»±c...Dầu ở trong hay ngoà i ChÃnh phủ, ai nấy Ä‘á»u hứa sẽ cố gắng là m việc, má»™t lòng vì nÆ°á»›c, vì dân...
Tôi có thể tuyên bố trÆ°á»›c Quốc há»™i rằng, ChÃnh phủ nà y tá» rõ cái tinh thần quốc dân liên hiệp, là má»™t ChÃnh phủ chú trá»ng thá»±c tế và sẽ ná»— lá»±c là m việc, để tranh thủ quyá»n Ä‘á»™c láºp và thống nhất lãnh thổ cùng xây dá»±ng má»™t nÆ°á»›c Việt Nam má»›i.
ChÃnh phủ nà y là ChÃnh phủ toà n quốc, có đủ nhân tà i Trung, Nam. Bắc tham giaâ€
Quyá»n bÃnh của nhân dân cÅ©ng được thể hiện rõ trong việc nhân dân có quyá»n kiểm tra, kiểm soát và bãi miá»…n đại biểu. NgÆ°á»i nhắc nhở: “ChÃnh phủ ta là ChÃnh phủ của nhân dân, chỉ có má»™t mục Ä‘Ãch là ra sức phụng sá»± lợi Ãch của nhân dân. ChÃnh phủ rất mong đồng bà o giúp đỡ, đôn đốc kiểm soát và phê bình để là m tròn nhiệm vụ của mình là ngÆ°á»i đầy tá»› trung thà nh, táºn tuỵ của nhân dânâ€.
Äể nhân dân có thể kiểm tra, kiểm soát , NgÆ°á»i yêu cầu cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c phải có cách tổ chức thuáºn tiện cho nhân dân thá»±c hiện quyá»n của mình, tránh “cá»a quyá»nâ€, hách dịch, chống “lạm quyá»nâ€, “đứng trên dânâ€, “đè đầu cưỡi cổ,ức hiếp dânâ€, thá»±c hiện quyá»n khiếu tố của nhân dân, đảm bảo quyá»n tá»± do dân chủ của nhân dân. NgÆ°á»i thÆ°á»ng nhắc nhở: Nạn lãng phÃ, tham ô, là do bệnh quan liêu, mệnh lệnh trong công tác của các cấp lãnh đạo ở các cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c gây ra...Vì váºy, cần có cÆ¡ quan thanh tra nhà nÆ°á»›c, chẳng những chống lãng phà tham ô mà còn chống bệnh quan liêu, mệnh lệnh để giúp đỡ các cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c cải tiến công tác, giữ gìn ká»· luáºt, thá»±c hà nh dân chủ, góp phần củng cố bá»™ máy nhà nÆ°á»›c. “Äồng bà o có oan ức, có thắc mắc má»›i khiếu nại. Ta giải quyết tốt các khiếu nại, đồng bà o thấy Äảng và ChÃnh phủ quan tâm lo lắng đến há», do đó mối quan hệ giữa quần chúng nhân dân vá»›i Äảng và ChÃnh phủ được củng cố tốt hÆ¡n.â€
NgÆ°á»i còn nói: “Từ ngà y thà nh láºp ChÃnh phủ, trong nhân viên còn có nhiá»u khuyết Ä‘iểm. Có ngÆ°á»i là quan cách mạng, chợ Ä‘en, chợ Ä‘á», mÆ°u vinh thân phì gia...Xin đồng bà o hãy phê bình, giám sát công việc chÃnh phủ.â€
Hồ Chà Minh yêu cầu: Äể nhà nÆ°á»›c thá»±c sá»± là của dân thì cán bá»™ nhà nÆ°á»›c phải thÆ°á»ng xuyên thá»±c hiện phê bình và tá»± phê bình, lấy ý kiến tÃn nhiệm hay không tÃn nhiệm, khen, chê rõ rà ng. Vì theo NgÆ°á»i: kiểm soát, giám sát là má»™t nguyên tắc để thá»±c hiện quyá»n là m chủ của nhân dân: nhân dân có quyá»n bãi miá»…n đại biểu Quốc há»™i và đại biểu Há»™i đồng nhân dân. Nguyên tắc ấy đảm bảo quyá»n kiểm soát của nhân dân đối vá»›i đại biểu của mình. Những ngÆ°á»i trong bá»™ máy các cấp phải là “công bá»™c của dân, do dân cá» ra trá»±c tiếp hay gián tiếp thá»±c thi quyá»n lá»±c của dân, là ngÆ°á»i phục vụ nhân dânâ€. bản thân Hồ Chà Minh tá»± nháºn là “NgÆ°á»i lÃnh già vâng mệnh lệnh của quốc dân ra mặt tráºnâ€.
Nháºn thức rõ vai trò to lá»›n của quần chúng nhân dân trong sá»± nghiệp giải phóng dân tá»™c, xây dá»±ng và bảo vệ Tổ quốc, Hồ Chà Minh chủ trÆ°Æ¡ng xây dá»±ng nhà nÆ°á»›c do dân. Äiá»u đó có nghÄ©a là dân không chỉ láºp ra Nhà nÆ°á»›c mà còn phải tham gia và o công việc quản lý nhà nÆ°á»›c, NgÆ°á»i nói: “NÆ°á»›c ta là nÆ°á»›c dân chủ, địa vị cao nhất là dân, vì dân là chủ...". “ChÃnh quyá»n từ xã đến ChÃnh phủ Trung Æ°Æ¡ng do dân tổ chức nên. Nói tóm lại, quyá»n hà nh và lá»±c lượng Ä‘á»u ở nÆ¡i dân.â€
Bao nhiêu nhiệm vụ, quyá»n hạn Ä‘á»u của dân, xây dá»±ng đất nÆ°á»›c trách nhiệm của dân. Trong Báo cáo vá» Dá»± thảo Hiến pháp sá»a đổi tại kỳ há»p thứ 11 Quốc há»™i khoá I ngà y 18 tháng 12 năm 1959 của nÆ°á»›c Việt Nam dân chủ cá»™ng hoà , NgÆ°á»i nói: Quốc há»™i là cÆ¡ quan quyá»n lá»±c cao nhất của Nhà nÆ°á»›c. Há»™i đồng nhân dân là cÆ¡ quan quyá»n lá»±c cao nhất ở địa phÆ°Æ¡ng. Dân bầu ra ngÆ°á»i đại diện cho mình và sá» dụng cÆ¡ quan quyá»n lá»±c thông qua ngÆ°á»i đại diện đó, đồng thá»i dân có quyá»n kiểm soát, giám sát ngÆ°á»i mình bầu ra và bãi miá»…n khi há» không là m tròn sá»± uá»· thác.
Nhà nÆ°á»›c do dân tức là dân phải tham gia và o công việc của nhà nÆ°á»›c. Quốc há»™i nÆ°á»›c ta tuy vị trà cao nhất song không phải là cÆ¡ quan táºp trung tất cả quyá»n lá»±c. Khi xuất hiện những công việc liên quan đến váºn mệnh của quốc gia, thì sẽ được Ä‘Æ°a ra nhân dân giải quyết, nếu ba phần tÆ° tổng số đại biểu của quốc há»™i đồng ý (Ä‘iá»u 22 Hiến pháp 1946).
Hội đồng nhân dân được xem như là một cơ quan tự quản của dân, do dân địa phương bầu ra và chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương.
Nhà nÆ°á»›c do dân tức là má»i công việc xây dá»±ng đất nÆ°á»›c là trách nhiệm của quần chúng nhân dân. Do đó, phải phát huy vai trò của mặt tráºn, các Ä‘oà n thể trong công tác quản lý Nhà nÆ°á»›c và xã há»™i, Hồ Chà Minh rất quan tâm đến vấn Ä‘á» nhân dân thảo luáºn, phát huy sáng kiến và tìm cách giải quyết các vấn Ä‘á» của đất nÆ°á»›c. NgÆ°á»i nói: “Dân nhÆ° nÆ°á»›c, mình nhÆ° cáâ€, “lá»±c lượng nhiá»u là ở dân hếtâ€, “công việc đổi má»›i, xây dá»±ng đất nÆ°á»›c là trách nhiệm của dânâ€. Do váºy, Nhà nÆ°á»›c muốn Ä‘iá»u hà nh, quản lý xã há»™i có hiệu lá»±c, hiệu quả, nhất định phải dá»±a và o dân, dá»±a và o sáng kiến và trà tuệ của dân. “Äem tà i dân, sức dân, của dân là m lợi cho dân...ChÃnh phủ chỉ giúp kế hoạch cổ Ä‘á»™ng.â€
Nhà nÆ°á»›c do dân trong tÆ° tưởng Hồ Chà Minh là dân tá»± là m, tá»± lo việc, thông qua các mối quan hệ trong xã há»™i, qua các Ä‘oà n thể, chứ không phải Nhà nÆ°á»›c bao cấp, lo thay dân, là m cho dân thụ Ä‘á»™ng, á»· lại, chỠđợi. NgÆ°á»i cho rằng: “Là m việc gì cÅ©ng phải có quần chúng tham gia bà n bạc, khó đến mấy cÅ©ng trở nên dá»… dà ng và là m được tốt...
Dá»… mÆ°á»i lần không dân cÅ©ng chịu
Khó trăm lần dân liệu cÅ©ng xongâ€.
ChÃnh vì váºy, Nhà nÆ°á»›c do dân xây dá»±ng và là m chủ, đặt dÆ°á»›i sá»± kiểm tra và kiểm soát của nhân dân theo tÆ° tưởng Hồ Chà Minh còn là Nhà nÆ°á»›c tin dân, má»i lá»±c lượng Ä‘á»u ở nÆ¡i dân, do dân nắm má»i quyá»n hà nh. Nhà nÆ°á»›c tin dân, dân tin ở sá»± lãnh đạo của Nhà nÆ°á»›c thì việc gì cÅ©ng là m được.
Theo tÆ° tưởng Hồ Chà Minh, Nhà nÆ°á»›c vì dân là Nhà nÆ°á»›c phục vụ lợi Ãch của nhân dân, đảm bảo quyá»n dân chủ rá»™ng rãi và có hiệu quả trong Ä‘á»i sống xã há»™i. Äây là tÆ° tưởng nhất quán, nổi báºt trong Ä‘á»i hoạt Ä‘á»™ng của NgÆ°á»i từ những năm bôn ba ở nÆ°á»›c ngoà i cho đến khi trở thà nh lãnh tụ tối cao của dân tá»™c Việt Nam, của Nhà nÆ°á»›c Việt Nam.
Chỉ sau hÆ¡n má»™t tháng thà nh láºp nÆ°á»›c Việt Nam dân chủ cá»™ng hoà , trong thÆ° “Gá»i các Uá»· ban nhân dân, các bá»™, tỉnh, huyện và là ngâ€, Chủ tịch Hồ Chà Minh đã nhắc nhở: “Chúng ta hiểu rằng, các cÆ¡ quan ChÃnh phủ từ toà n quốc cho đến các là ng, Ä‘á»u là công bá»™c của dân, nghÄ©a là để gánh vác công việc chung cho dân, chứ không phải đè đầu dân nhÆ° trong thá»i kỳ dÆ°á»›i quyá»n thống trị của Pháp, Nháºt.
Việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức là m.
Việc gì có hại cho dân, ta phải hết sức tránh.â€
Bản thân cuá»™c Ä‘á»i Hồ Chà Minh là má»™t tấm gÆ°Æ¡ng sáng ngá»i vá» má»™t con ngÆ°á»i suốt Ä‘á»i phụng sá»± Tổ quốc, phụng sá»± nhân dân. NgÆ°á»i yêu cầu má»i quy định của pháp luáºt Ä‘á»u phải vì dân, cán bá»™ từ Trung Æ°Æ¡ng đến địa phÆ°Æ¡ng phải hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân, phải thá»±c sá»± gÆ°Æ¡ng mẫu, thá»±c sá»± trong sạch, phải lo trÆ°á»›c thiên hạ và hưởng sau thiên hạ, thá»±c hà nh tiết kiệm, liêm chÃnh, chà công vô tÆ°.
Sau khi Nhà nÆ°á»›c Việt Nam má»›i ra Ä‘á»i (1945), NgÆ°á»i đã nhìn thấy trÆ°á»›c má»™t loạt các vấn Ä‘á» phức tạp xuất hiện ở má»™t nÆ°á»›c nông nghiệp lạc háºu, sản xuất đình trệ. Trong hoà n cảnh đó, dá»… nảy sinh những tệ nạn tham nhÅ©ng, lãng phÃ, quan liêu. Äá» phòng tệ nạn đó, NgÆ°á»i nêu báºt những đòi há»i trên đối vá»›i ngÆ°á»i cán bá»™ là có ý nghÄ©a rất thiết thá»±c. Bản thân Hồ Chà Minh là con ngÆ°á»i không có tham vá»ng quyá»n lá»±c, chức vụ của NgÆ°á»i đảm nhiệm là trá»ng trách mà NgÆ°á»i phải gánh vác trÆ°á»›c nhân dân, đất nÆ°á»›c mà thôi...â€Tôi tuyệt nhiên không muốn công danh phú quý chút nà o, bây giá» phải gánh vác chức Chủ tịch là vì đồng bà o uá»· thác thì tôi phải cố gắng là m...Bao giỠđồng bà o cho tôi lui thì tôi rất vui lòng lui. Tôi chỉ có má»™t sá»± ham muốn tá»™t báºc là là m sao cho nÆ°á»›c ta được hoà n toà n Ä‘á»™c láºp, dân ta được hoà n toà n tá»± do, đồng bà o ai cÅ©ng có cÆ¡m ăn áo mặc, ai cÅ©ng được há»c hà nh. Riêng phần tôi thì là m má»™t cái nhà nho nhá» nÆ¡i có non xanh nÆ°á»›c biếc, để câu cá, trồng hoa, sá»›m chiá»u là m bạn vá»›i các cụ già hái củi, trẻ em chăn trâu, không dÃnh lÃu gì đến vòng danh lợi.â€
Äây quả là điá»u tuyệt vá»i trong đạo đức Hồ Chà Minh. NgÆ°á»i nháºn thấy rõ rằng những kẻ quá ham muốn quyá»n lá»±c sẽ dẫn đến tình trạng chuyên quyá»n, Ä‘á»™c Ä‘oán, sa và o chủ nghÄ©a cá nhân, là m cho nhà nÆ°á»›c biến dạng. Nhà nÆ°á»›c kiểu má»›i không cho phép nhÆ° váºy. Nói chuyện vá»›i đồng bà o trÆ°á»›c lúc sang Pháp Ä‘Ã m phán vá»›i ChÃnh phủ Pháp vá» ná»n Ä‘á»™c láºp của dân tá»™c Việt Nam, Hồ Chà Minh bà y tá»: "Cả Ä‘á»i tôi chỉ có má»™t mục Ä‘Ãch là phấn đấu cho lợi Ãch của Tổ quốc và hạnh phúc của nhân dân. Khi tôi ẩn nấp nÆ¡i núi non, ra và o chốn tù tá»™i, xông pha nÆ¡i hiểm nghèo vì mục Ä‘Ãch đó. Äến lúc nhá» quốc dân Ä‘oà n kết, già nh được chÃnh quyá»n, uá»· thác tôi gánh vác việc của ChÃnh phủ, tôi lo lắng ngà y đêm, nhẫn nhục, cố gắng là vì mục Ä‘Ãch đó.“
Trong cuá»™c há»p đầu tiên của Uá»· ban nghiên cứu kế hoạch kiến quốc sau tháng 8 năm 1945, NgÆ°á»i nêu rõ mục tiêu của Nhà nÆ°á»›c là :
1.â€Là m cho dân có ăn
2. Là m cho dân có mặc
3. Là m cho dân có chỗ ở
4. Là m cho dân có há»c hà nhâ€
NgÆ°á»i còn nói: “Chúng ta hy sinh phấn đấu để già nh Ä‘á»™c láºp. Chúng ta đã tranh được rồi...Chúng ta tranh được tá»± do, Ä‘á»™c láºp rồi mà dân cứ chết đói, chết rét, thì tá»± do, Ä‘á»™c láºp cÅ©ng không là m gì. Dân chỉ biết rõ giá trị của tá»± do, Ä‘á»™c láºp khi mà dân được ăn no, mặc đủ.â€
Nhà nÆ°á»›c vì dân không chỉ biết là m lợi cho dân mà còn phải kÃnh dân. NgÆ°á»i nói: “Chúng ta phải yêu dân, kÃnh dân thì dân má»›i yêu ta, kÃnh taâ€. Trong lá»i dạy của NgÆ°á»i thể hiện rõ sá»± kế thừa có sáng tạo các tÆ° tưởng của những báºc tiá»n bối: Dân là gốc, là quý và phải đối đãi dân nhÆ° thế nà o thì dân má»›i kÃnh mến, yêu nhà cầm quyá»n.
Trong tÆ° tưởng Hồ Chà Minh, Nhà nÆ°á»›c vì dân còn là nhà nÆ°á»›c sống trong lòng dân, tạo sá»± công bằng cho dân, đặt lợi Ãch của Nhà nÆ°á»›c gắn chặt vá»›i lợi Ãch của quần chúng nhân dân. NhÆ° váºy, Nhà nÆ°á»›c ta do dân xây dá»±ng, phải là Nhà nÆ°á»›c hoạt Ä‘á»™ng vì lợi Ãch của con ngÆ°á»i. Con ngÆ°á»i ở đây trÆ°á»›c hết là nhân dân lao Ä‘á»™ng nói chung, bao gồm công nhân, nông dân, trà thức và các giai tầng xã há»™i khác trong cá»™ng đồng dân tá»™c Việt Nam. Các giai cấp, tầng lá»›p ấy là lá»±c lượng của toà n dân tá»™c, là những ngÆ°á»i chung lÆ°ng đấu cáºt cho sá»± nghiệp chấn hÆ°ng dân tá»™c, gắn váºn mệnh của mình vá»›i váºn mệnh dân tá»™c. Vì dân, vì con ngÆ°á»i, vì sá»± nghiệp thúc đẩy tiến bá»™ của con ngÆ°á»i, của dân tá»™c là sợi chỉ Ä‘á» xuyên suốt trong tÆ° tưởng Hồ Chà Minh.
Äể có được má»™t Nhà nÆ°á»›c thá»±c sá»± của dân, do dân và vì dân, Hồ Chà Minh luôn luôn nhắc nhở phải xây dá»±ng má»™t bá»™ máy nhà nÆ°á»›c trong sạch, vững mạnh, đấu tranh vá»›i những bệnh táºt nhÆ° tham nhÅ©ng, quan liêu, hách dịch, cá»a quyá»n, vi phạm quyá»n và lợi Ãch của nhân dân lao Ä‘á»™ng.
Nhà nÆ°á»›c vì dân còn là Nhà nÆ°á»›c có trách nhiệm trÆ°á»›c dân. Nhiá»u lần NgÆ°á»i căn dặn: “bất cứ việc gì cÅ©ng vì lợi Ãch của nhân dân mà là m và chịu trách nhiệm trÆ°á»›c nhân dânâ€. “ChÃnh sách của Äảng và ChÃnh phủ phải hết sức chăm nom đến Ä‘á»i sống của nhân dân, nếu dân đói là Äảng và ChÃnh phủ có lá»—i, nếu dân rét là Äảng và ChÃnh phủ có lá»—i, nếu dân dốt là Äảng và ChÃnh phủ có lá»—i, nếu dân ốm là Äảng và ChÃnh phủ có lá»—i.â€
Trong lịch sá», tÆ° tưởng Nhà nÆ°á»›c “lấy dân là m gốc†đã sá»›m xuất hiện ở những nhà lãnh đạo, những nhà chÃnh trị lá»›n. NhÆ°ng đến Hồ Chà Minh, tÆ° tưởng vá» Nhà nÆ°á»›c của dân, do dân và vì dân được phát triển sâu sắc, phong phú vá» ná»™i dung, vá»›i chất lượng má»›i, trở thà nh má»™t quan Ä‘iểm khoa há»c, nhân đạo vá» bản chất nhà nÆ°á»›c má»›i - Nhà nÆ°á»›c của dân, do dân, vì dân.
Chủ tịch Hồ Chà Minh.
Nếu nhÆ° nÆ°á»›c “lấy dân là m gốc†là tÆ° tưởng chÃnh trị truyá»n thống thì đến Hồ Chà Minh, tÆ° tưởng ấy được diá»…n đạt trong má»™t mệnh Ä‘á» chủ Ä‘á»™ng hết sức giản dị, tá»± nhiên: "Dân là gốc nÆ°á»›c" đúng nhÆ° mấy câu thÆ¡ của NgÆ°á»i:
“Gốc có vững thì cây má»›i bá»n
Xây lầu thắng lợi trên ná»n nhân dânâ€
Ngà y nay, chúng ta Ä‘ang xây dá»±ng Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n Việt Nam xã há»™i chủ nghÄ©a và lấy tÆ° tưởng vá» nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n của dân, do dân và vì dân của Hồ Chà Minh là m ná»n tảng tÆ° tưởng cho chúng ta trong công cuá»™c xây dá»±ng đó.
Vá»›i những kết quả đạt được trong qúa trình đổi má»›i, cÅ©ng nhÆ° những khó khăn, tồn tại quả hÆ¡n 18 năm đổi má»›i, hoà n thiện nhà nÆ°á»›c theo hÆ°á»›ng xây dá»±ng nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n xã há»™i chủ nghÄ©a đã tác Ä‘á»™ng mạnh mẽ và trá»±c tiếp đến quá trình đổi má»›i đất nÆ°á»›c nói chung. Thá»±c tế cho thấy, vấn đỠđổi má»›i và hoà n thiện nhà nÆ°á»› chiện nay là công việc còn khó khăn cả vá» lý thuyết và thá»±c tiá»…n. Äiá»u đó đòi há»i Äảng, Nhà nÆ°á»›c và nhân dân ta cần có những bÆ°á»›c Ä‘i và giải pháp vừa khẩn trÆ°Æ¡ng, vừa vững chắc trong hiện thá»±c, tiếp tục cải cách triệt để hÆ¡n nữa tổ chức và hoạt Ä‘á»™ng của Nhà nÆ°á»›c để đáp ứng được tình hình má»›i của đất nÆ°á»›c trong quá trình chấn hÆ°ng dân tá»™c và há»™i nháºp hiện nay.
PGS.TS Lê Doãn Tá
tưởng Hồ Chà Minh vá» nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n
Hồ Chà Minh - ngÆ°á»i khai sinh nÆ°á»›c Việt nam dân chủ cá»™ng hoà , trá»±c tiếp đứng đầu Nhà nÆ°á»›c đó trong 24 năm, đã lãnh đạo nhân dân ta nhằm thá»±c hiện sứ mệnh lịch sá»: giải phóng dân tá»™c, thống nhất Tổ quốc và đưa đất nÆ°á»›c Ä‘i lên con Ä‘Æ°á»ng ấm no hạnh phúc, sánh vai vá»›i các nÆ°á»›c tiên tiến trên thế giá»›i.
Chúng ta có thể tá»± hà o vá» dân tá»™c ta đã sản sinh ra con ngÆ°á»i vÄ© đại, đã kế thừa và phát huy những tÆ° tưởng của các báºc tiá»n bối nhÆ° “nÆ°á»›c lấy dân là m gốc†hay “ngÆ°á»i đẩy thuyá»n cÅ©ng là dân, láºt thuyá»n cÅ©ng là dân†và “váºn nÆ°á»›c thịnh hay suy, mất hay còn là do sức mạnh của dân quyết định†(Nguyá»…n Trãi) trong truyá»n thống dân tá»™c; đã xuất phát từ thá»±c tiá»…n cách mạng Việt Nam; từ sá»± tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại và những thà nh quả vá» Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n của nhiá»u quốc gia tiên tiến; váºn dụng sáng tạo những kinh nghiệm và lý luáºn đó và o việc xây dá»±ng Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n của dân, do dân và vì dân ở Việt Nam.
Có thể nói quá trình Ä‘i tìm Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c của NgÆ°á»i cÅ©ng là quá trình tìm kiếm má»™t nhà nÆ°á»›c má»›i phù hợp vá»›i đất nÆ°á»›c Việt Nam, vá»›i dân tá»™c Việt Nam, bởi lẽ trong má»i cuá»™c cách mạng, vấn Ä‘á» chÃnh quyá»n nhà nÆ°á»›c luôn luôn là vấn Ä‘á» cÆ¡ bản.
Chúng ta có thể tá»± hà o vá» dân tá»™c ta đã sản sinh ra con ngÆ°á»i vÄ© đại, đã kế thừa và phát huy những tÆ° tưởng của các báºc tiá»n bối nhÆ° “nÆ°á»›c lấy dân là m gốc†hay “ngÆ°á»i đẩy thuyá»n cÅ©ng là dân, láºt thuyá»n cÅ©ng là dân†và “váºn nÆ°á»›c thịnh hay suy, mất hay còn là do sức mạnh của dân quyết định†(Nguyá»…n Trãi) trong truyá»n thống dân tá»™c; đã xuất phát từ thá»±c tiá»…n cách mạng Việt Nam; từ sá»± tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại và những thà nh quả vá» Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n của nhiá»u quốc gia tiên tiến; váºn dụng sáng tạo những kinh nghiệm và lý luáºn đó và o việc xây dá»±ng Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n của dân, do dân và vì dân ở Việt Nam.
Có thể nói quá trình Ä‘i tìm Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c của NgÆ°á»i cÅ©ng là quá trình tìm kiếm má»™t nhà nÆ°á»›c má»›i phù hợp vá»›i đất nÆ°á»›c Việt Nam, vá»›i dân tá»™c Việt Nam, bởi lẽ trong má»i cuá»™c cách mạng, vấn Ä‘á» chÃnh quyá»n nhà nÆ°á»›c luôn luôn là vấn Ä‘á» cÆ¡ bản.
TrÆ°á»›c khi ra Ä‘i tìm Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c, Hồ Chà Minh sống trong cảnh nÆ°á»›c mất nhà tan, từng chứng kiến cảnh nhân dân ta bị áp bức, bóc lá»™t nặng ná» dÆ°á»›i chế Ä‘á»™ hà khắc, bất chấp luáºt pháp của bá»n thá»±c dân Pháp và phong kiến Nam triá»u. Khi bôn ba nÆ¡i hải ngoại, nghiên cứu và há»c há»i kinh nghiệm của các nÆ°á»›c phÆ°Æ¡ng Tây, ý tưởng vá» xây dá»±ng nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n đã xuất hiện ở Hồ Chà Minh. Bởi váºy khi có Ä‘iá»u kiện thể hiện ý tưởng ấy của mình, NgÆ°á»i đã chá»›p thá»i cÆ¡, đấu tranh để có được trÆ°á»›c hết những quyá»n của ngÆ°á»i dân ghi trong pháp luáºt.
Năm 1919, Há»™i nghị Vécxây há»p sau chiến tranh thế giá»›i lần thứ nhất, NgÆ°á»i đã gá»i Yêu sách của nhân dân An Nam tá»›i Há»™i nghị gồm 8 Ä‘iá»u, trong đó có 4 Ä‘iá»u liên quan tá»›i vấn Ä‘á» pháp quyá»n. Cụ thể là :
Äiá»u 1: Yêu cầu ân xá đối vá»›i tất cả chÃnh trị phạm.
Äiá»u 2: Äòi cải cách ná»n công lý ở Äông DÆ°Æ¡ng nhằm đảm bảo cho ngÆ°á»i bản xứ được hưởng những đảm bảo vá» mặt pháp luáºt nhÆ° ngÆ°á»i châu Âu. NgÆ°á»i nói: “Cải cách ná»n pháp lý ở Äông DÆ°Æ¡ng bằng cách cho ngÆ°á»i bản xứ hưởng những đảm bảo vá» mặt pháp luáºt nhÆ° ngÆ°á»i châu Âuâ€.
Äiá»u 7: Äòi thay thế chế Ä‘á»™ ra sắc lệnh bằng chế Ä‘á»™ ra các đạo luáºt.
Äiá»u 8: Äòi có Ä‘oà n đại biểu thÆ°á»ng trá»±c của ngÆ°á»i bản xứ cá» ra tại Nghị viện Pháp.
Và NgÆ°á»i đã chuyển bản yêu sách trên thà nh “Việt Nam yêu cầu ca†để phổ biến rá»™ng rãi cho má»i ngÆ°á»i, trong đó có hai câu:
“Bảy xin hiến pháp ban hà nh
Trăm Ä‘iá»u phải có thần linh pháp quyá»nâ€
Sau khi tìm được con Ä‘Æ°á»ng cứu nÆ°á»›c, NgÆ°á»i đã tổ chức, lãnh đạo nhân dân ta già nh lấy tá»± do Ä‘á»™c láºp cho Tổ quốc. Ngay từ trÆ°á»›c Cách mạng tháng Tám 1945, sau khi Nháºt đảo chÃnh Pháp, Hồ Chà Minh đã chủ trÆ°Æ¡ng “thà nh láºp chÃnh quyá»n cách mạng†ở các căn cứ địa, các khu giải phóng lúc bấy giá». Äến đầu tháng Tám 1945, mặc dù tình hình lúc đó hết sức khó khăn, NgÆ°á»i đã kiên quyết triệu táºp Äại há»™i quốc dân ở Tân Trà o, cá» ra Uá»· ban dân tá»™c giải phóng Việt Nam - má»™t tổ chức tiá»n chÃnh phủ ra Ä‘á»i đảm bảo tÃnh hợp pháp của chÃnh quyá»n má»›i. Tháng 8 năm 1945, Hà Ná»™i và các địa phÆ°Æ¡ng trong toà n quốc khởi nghÄ©a già nh chÃnh quyá»n từ tay phát xÃt Nháºt. TrÆ°á»›c khi quân Äồng minh đổ bá»™ và o Việt Nam, Hồ Chà Minh đã Ä‘á»c bản Tuyên ngôn Ä‘á»™c láºp ngà y 2/9/1945, tại quảng trÆ°á»ng Ba Äình để tuyên bố vá»›i toà n thế giá»›i và quốc dân đồng bà o sá»± “khai sinh†của nÆ°á»›c Việt Nam má»›i - nÆ°á»›c Việt Nam dân chủ cá»™ng hoà . ChÃnh phủ lâm thá»i đã ra mắt trÆ°á»›c quốc dân Việt Nam và thế giá»›i. Tuyên ngôn Ä‘á»™c láºp là văn kiện chÃnh trị đặc biệt, khẳng định rằng: Dân tá»™c Việt Nam bằng sức mạnh kỳ diệu của mình đã già nh được Ä‘á»™c láºp tá»± do và kiên quyết bảo vệ quyá»n tá»± do và độc láºp ấy. NÆ°á»›c Việt Nam dân chủ cá»™ng hoà ra Ä‘á»i là hợp hiến, hợp pháp. ChÃnh phủ lâm thá»i là hợp pháp, hợp công lý.
Trong phiên há»p đầu tiên của ChÃnh phủ, Hồ Chà Minh Ä‘á» ra 6 nhiệm vụ cấp bách, trong đó nhiệm vụ thứ 3 là : “Phải có má»™t hiến pháp dân chủ†và đỠnghị sá»›m tổ chức tổng tuyển cá» vá»›i chế Ä‘á»™ phổ thông đầu phiếu. Äó là việc tiếp tục xây dá»±ng má»™t Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n, má»™t Nhà nÆ°á»›c dân chủ, hợp pháp, má»™t Nhà nÆ°á»›c thá»±c sá»± đại diện cho nhân dân, do toà n dân bầu cá» ra và quản lý xã há»™i bằng pháp luáºt. Cuá»™c Tổng tuyển cỠđầu tiên trong cả nÆ°á»›c được thá»±c hiện ngà y 6 tháng 1 năm 1946 và đã bầu ra Quốc há»™i đầu tiên của nÆ°á»›c Việt nam dân chủ cá»™ng hoà .
Hồ Chà Minh đặc biệt quan tâm tá»›i việc xây dá»±ng Hiến pháp và pháp luáºt, khẳng định pháp luáºt của nÆ°á»›c ta là ý chà chung của nhân dân, của dân tá»™c Việt Nam. NgÆ°á»i yêu cầu các cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c, cán bá»™ viên chức nhà nÆ°á»›c từ Trung Æ°Æ¡ng đến địa phÆ°Æ¡ng phải gÆ°Æ¡ng mẫu chấp hà nh pháp luáºt và Äảng cầm quyá»n cÅ©ng phải hoạt Ä‘á»™ng trong khuôn khổ của Hiến pháp và pháp luáºt. NgÆ°á»i rất coi trá»ng việc Ä‘Æ°a Hiến pháp và pháp luáºt và o thá»±c hiện có hiệu quả trong cuá»™c sống.
Hiến pháp đầu tiên (1946) của nÆ°á»›c Việt Nam dân chủ cá»™ng hoà đã thể hiện tÆ° tưởng nà y của Hồ Chà Minh. NgÆ°á»i yêu cầu Nhà nÆ°á»›c ta phải là nhà nÆ°á»›c có bá»™ máy hà nh chÃnh mạnh, có hiệu lá»±c, Ä‘iá»u hà nh bằng pháp luáºt; má»i quyá»n dân chủ phải được thể chế trong hiến pháp, trong các bá»™ luáºt và đòi há»i công dân phải tuân theo.
Hồ Chà Minh đòi há»i tÃnh nghiêm túc không trừ má»™t ai trong thi hà nh pháp luáºt, nhất là cán bá»™ ngà nh tÆ° pháp cà ng phải nêu cao tinh thần “Phụng công, thủ pháp, chà công vô tÆ°â€. NgÆ°á»i nói: “Vá» việc ChÃnh phủ liêm khiết, thì ChÃnh phủ hiện thá»i đã cố gắng liêm khiết lắm. NhÆ°ng trong ChÃnh phủ, từ Hồ Chà Minh cho đến những ngÆ°á»i là m việc ở các uá»· ban là ng hiện đông lắm và phức tạp lắm. Dù sao ChÃnh phủ cÅ©ng đã hết sức là m gÆ°Æ¡ng. Và nếu là m gÆ°Æ¡ng không xong thì sẽ dùng pháp luáºt mà trị những kẻ ăn hối lá»™- đã trị, Ä‘Æ°Æ¡ng trị và sẽ trị cho kỳ hết.â€
Chủ tịch Hồ Chà Minh tại Việt Bắc.
Äặc biệt, trong tÆ° tưởng trị nÆ°á»›c của Hồ Chà Minh có sá»± kết hợp nhuần nhuyá»…n giữa “pháp trị†và “đức trịâ€. NgÆ°á»i nói: “Không xá» phạt là không đúng, song chút gì cÅ©ng trừng phạt là không đúngâ€. “Nhà nÆ°á»›c phải vừa giáo dục vừa sá» dụng pháp luáºt để cải tạo há», giúp đỡ há» trở nên lÆ°Æ¡ng thiệnâ€.
Xây dá»±ng và củng cố nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n, yêu cầu má»i ngÆ°á»i sống và là m việc tuân thủ pháp luáºt là ná»™i dung chủ đạo của tÆ° tưởng Hồ Chà Minh vá» Nhà nÆ°á»›c. NgÆ°á»i nói: “ Pháp lụât của ta là pháp luáºt tháºt sá»± dân chủ, vì nó bảo vệ quyá»n tá»± do, dân chủ rá»™ng rãi cho nhân dân lao Ä‘á»™ng. Nhân dân ta hiện nay có tá»± do, tá»± do trong ká»· luáºt. Má»—i ngÆ°á»i có tá»± do của mình, nhÆ°ng phải tôn trá»ng tá»± do của ngÆ°á»i khác. NgÆ°á»i nà o sá» dụng quyá»n tá»± do của mình quá mức mà phạm đến tá»± do của ngÆ°á»i khác là phạm phápâ€
TÆ° tưởng Hồ Chà Minh vá» nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n đã được phát triển trong quá trình hoạt Ä‘á»™ng cách mạng của NgÆ°á»i. NgÆ°á»i đã dà nh không Ãt tâm trÃ, nghị lá»±c để xây dá»±ng má»™t Nhà nÆ°á»›c kiểu má»›i - Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n của dân, do dân và vì dân.
Hồ Chà Minh nói: “Nhà nÆ°á»›c của ta là Nhà nÆ°á»›c của dânâ€, “Bao nhiêu quyá»n hạn Ä‘á»u là của dânâ€, "Váºn mệnh quốc gia trong tay nhân dân."
Ná»™i dung đầu tiên, cÆ¡ bản nhất vá» Nhà nÆ°á»›c của dân trong tÆ° tưởng Hồ Chà Minh, là thá»±c hiện quyá»n dân chủ của nhân dân. Dân bầu ra chÃnh quyá»n Nhà nÆ°á»›c ở Trung Æ°Æ¡ng và chÃnh quyá»n các cấp. “Tất cả quyá»n bÃnh trong nÆ°á»›c là của toà n thể nhân dân Việt Nam. Việc nÆ°á»›c là việc chung, má»—i má»™t ngÆ°á»i con Rồng cháu Tiên, bất kỳ già trẻ, gái trai, già u nghèo, nòi giống, tôn giáo Ä‘á»u phải gánh vác má»™t phần†và bản thân NgÆ°á»i đã hoạt Ä‘á»™ng không mệt má»i nhằm thức tỉnh toà n dân tá»™c phát huy cao nhất sức mạnh của trà tuệ, tà i năng và nghị lá»±c và o sá»± nghiệp xây dá»±ng và bảo vệ chủ quyá»n, sá»± thống nhất của dân tá»™c Việt Nam.
Ngay sau ngà y thà nh láºp nÆ°á»›c, NgÆ°á»i yêu cầu tổ chức “cà ng sá»›m cà ng hay cuá»™c Tổng tuyển cá» vá»›i chế Ä‘á»™ phổ thông đầu phiếuâ€. NgÆ°á»i nhấn mạnh : “Tổng tuyển cá» là má»™t dịp cho toà n thể quốc dân tá»± do lá»±a chá»n những ngÆ°á»i có tà i, có đức để gánh vác công việc nÆ°á»›c nhà . Trong cuá»™c Tổng tuyển cá», há»… là những ngÆ°á»i muốn lo việc nÆ°á»›c thì Ä‘á»u có quyá»n ra ứng cá», há»… là công dân thì Ä‘á»u có quyá»n Ä‘i bầu cá»...â€. Lần đầu tiên tất cả công dân Việt Nam có quyá»n bầu cá» và ứng cá». Äây quả là điá»u hết sức má»›i mẻ đối vá»›i nhân dân lao Ä‘á»™ng Việt Nam. Cuá»™c Tổng tuyển cá» diá»…n ra thà nh công và o ngà y 6 tháng 1 năm 1946 và sau đó Quốc há»™i chÃnh thức tổ chức ra bá»™ máy nhà nÆ°á»›c đã thể hiện tÆ° tưởng Hồ Chà Minh trên thá»±c tế, huy Ä‘á»™ng toà n thể nhân dân tham gia quản lý đất nÆ°á»›c, nhân dân đóng vai trò là m chủ đất nÆ°á»›c.
ChÃnh quyá»n là vấn Ä‘á» cốt tá» của cách mạng, mà chÃnh sách bầu cá», ứng cá» là để cho toà n dân giải quyết vấn đỠđó, tÃnh láºp hiến trong việc hình thà nh bá»™ máy nhà nÆ°á»›c: tá»± do hay hạn chế; bình đẳng hay phân biệt; giả hay tháºt; áp đặt hay tá»± do lá»±a chá»n; cÅ©ng là má»™t chuẩn má»±c để xem xét bá»™ máy chÃnh quyá»n thá»±c sá»± của dân hay không. Vá»›i ý nghÄ©a đó, Chủ tịch Hồ Chà Minh đã chỉ rõ: Tổng tuyển cá» là má»™t dịp cho toà n thể quốc dân lá»±a chá»n những ngÆ°á»i có tà i, có đức để gánh vác công việc nÆ°á»›c nhà . Có nhÆ° thế dân má»›i thá»±c hiện được nguyện vá»ng và ý chà của mình. Äồng thá»i cÅ©ng xuất phát từ nhu cầu cấp bách của tình hình phải chuyển từ ChÃnh phủ lâm thá»i sang chÃnh thức để đối phó vá»›i những âm mÆ°u của kẻ thù định xoá ná»n Ä‘á»™c láºp và chÃnh quyá»n non trẻ của nÆ°á»›c ta lúc bấy giá». Äó thá»±c sá»± là má»™t ý tưởng tuyệt vá»i của Chủ tịch Hồ Chà Minh vá» má»™t nhà nÆ°á»›c của dân.
Bác Hồ thÇŽm há»i chiến sỹ thi Ä‘ua Phạm Trung Pồn, bị mù cả hai mắt nhÆ°ng đã có nhiá»u sáng kiến cải tiến nông cụ.
Äối vá»›i Hồ Chà Minh, xây dá»±ng má»™t nhà nÆ°á»›c của dân không chỉ trong ý tưởng, trong thiết kế, mà bằng hà nh Ä‘á»™ng thá»±c tiá»…n của NgÆ°á»i. TrÆ°á»›c váºn mệnh của đất nÆ°á»›c hiểm nghèo, “ngà n cân treo sợi tócâ€, để Ä‘oà n kết dân tá»™c và giữ vững chÃnh quyá»n nhân dân non trẻ, NgÆ°á»i đã Ä‘á» nghị bổ sung 70 ghế đại biểu quốc há»™i cho Việt Nam Quốc dân Äảng. Äây là má»™t sáng kiến kịp thá»i của Chủ tịch Hồ Chà Minh để mở rá»™ng khối đại Ä‘oà n kết toà n dân, nhằm táºp hợp lá»±c lượng, lôi kéo các đảng phái, các tầng lá»›p xã há»™i tham gia xây dá»±ng và bảo vệ đất nÆ°á»›c.
Äược sá»± uá»· nhiệm của Quốc há»™i, trong “Lá»i tuyên bố sau khi thà nh láºp ChÃnh phủ má»›iâ€, Hồ Chà Minh đã nhấn mạnh: “ChÃnh phủ má»›i phải tá» rõ tinh thần đại Ä‘oà n kết, không phân đảng phái...Kết quả là , có những vị có tà i năng nháºn lá»i tham gia ChÃnh phủ: nhÆ° Cụ Huỳnh, vì tuổi già sức yếu mà cố từ, nhÆ°ng vì tôi lấy đại nghÄ©a mà lÆ°u Cụ, Cụ cÅ©ng gắng ở lại. Lại có nhiá»u vị đứng ngoà i sẵn sà ng ra sức giúp đỡ: nhÆ° Cụ Bùi Bằng Äoà n, linh mục Phạm Bá Trá»±c...Dầu ở trong hay ngoà i ChÃnh phủ, ai nấy Ä‘á»u hứa sẽ cố gắng là m việc, má»™t lòng vì nÆ°á»›c, vì dân...
Tôi có thể tuyên bố trÆ°á»›c Quốc há»™i rằng, ChÃnh phủ nà y tá» rõ cái tinh thần quốc dân liên hiệp, là má»™t ChÃnh phủ chú trá»ng thá»±c tế và sẽ ná»— lá»±c là m việc, để tranh thủ quyá»n Ä‘á»™c láºp và thống nhất lãnh thổ cùng xây dá»±ng má»™t nÆ°á»›c Việt Nam má»›i.
ChÃnh phủ nà y là ChÃnh phủ toà n quốc, có đủ nhân tà i Trung, Nam. Bắc tham giaâ€
Quyá»n bÃnh của nhân dân cÅ©ng được thể hiện rõ trong việc nhân dân có quyá»n kiểm tra, kiểm soát và bãi miá»…n đại biểu. NgÆ°á»i nhắc nhở: “ChÃnh phủ ta là ChÃnh phủ của nhân dân, chỉ có má»™t mục Ä‘Ãch là ra sức phụng sá»± lợi Ãch của nhân dân. ChÃnh phủ rất mong đồng bà o giúp đỡ, đôn đốc kiểm soát và phê bình để là m tròn nhiệm vụ của mình là ngÆ°á»i đầy tá»› trung thà nh, táºn tuỵ của nhân dânâ€.
Äể nhân dân có thể kiểm tra, kiểm soát , NgÆ°á»i yêu cầu cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c phải có cách tổ chức thuáºn tiện cho nhân dân thá»±c hiện quyá»n của mình, tránh “cá»a quyá»nâ€, hách dịch, chống “lạm quyá»nâ€, “đứng trên dânâ€, “đè đầu cưỡi cổ,ức hiếp dânâ€, thá»±c hiện quyá»n khiếu tố của nhân dân, đảm bảo quyá»n tá»± do dân chủ của nhân dân. NgÆ°á»i thÆ°á»ng nhắc nhở: Nạn lãng phÃ, tham ô, là do bệnh quan liêu, mệnh lệnh trong công tác của các cấp lãnh đạo ở các cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c gây ra...Vì váºy, cần có cÆ¡ quan thanh tra nhà nÆ°á»›c, chẳng những chống lãng phà tham ô mà còn chống bệnh quan liêu, mệnh lệnh để giúp đỡ các cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c cải tiến công tác, giữ gìn ká»· luáºt, thá»±c hà nh dân chủ, góp phần củng cố bá»™ máy nhà nÆ°á»›c. “Äồng bà o có oan ức, có thắc mắc má»›i khiếu nại. Ta giải quyết tốt các khiếu nại, đồng bà o thấy Äảng và ChÃnh phủ quan tâm lo lắng đến há», do đó mối quan hệ giữa quần chúng nhân dân vá»›i Äảng và ChÃnh phủ được củng cố tốt hÆ¡n.â€
NgÆ°á»i còn nói: “Từ ngà y thà nh láºp ChÃnh phủ, trong nhân viên còn có nhiá»u khuyết Ä‘iểm. Có ngÆ°á»i là quan cách mạng, chợ Ä‘en, chợ Ä‘á», mÆ°u vinh thân phì gia...Xin đồng bà o hãy phê bình, giám sát công việc chÃnh phủ.â€
Hồ Chà Minh yêu cầu: Äể nhà nÆ°á»›c thá»±c sá»± là của dân thì cán bá»™ nhà nÆ°á»›c phải thÆ°á»ng xuyên thá»±c hiện phê bình và tá»± phê bình, lấy ý kiến tÃn nhiệm hay không tÃn nhiệm, khen, chê rõ rà ng. Vì theo NgÆ°á»i: kiểm soát, giám sát là má»™t nguyên tắc để thá»±c hiện quyá»n là m chủ của nhân dân: nhân dân có quyá»n bãi miá»…n đại biểu Quốc há»™i và đại biểu Há»™i đồng nhân dân. Nguyên tắc ấy đảm bảo quyá»n kiểm soát của nhân dân đối vá»›i đại biểu của mình. Những ngÆ°á»i trong bá»™ máy các cấp phải là “công bá»™c của dân, do dân cá» ra trá»±c tiếp hay gián tiếp thá»±c thi quyá»n lá»±c của dân, là ngÆ°á»i phục vụ nhân dânâ€. bản thân Hồ Chà Minh tá»± nháºn là “NgÆ°á»i lÃnh già vâng mệnh lệnh của quốc dân ra mặt tráºnâ€.
Nháºn thức rõ vai trò to lá»›n của quần chúng nhân dân trong sá»± nghiệp giải phóng dân tá»™c, xây dá»±ng và bảo vệ Tổ quốc, Hồ Chà Minh chủ trÆ°Æ¡ng xây dá»±ng nhà nÆ°á»›c do dân. Äiá»u đó có nghÄ©a là dân không chỉ láºp ra Nhà nÆ°á»›c mà còn phải tham gia và o công việc quản lý nhà nÆ°á»›c, NgÆ°á»i nói: “NÆ°á»›c ta là nÆ°á»›c dân chủ, địa vị cao nhất là dân, vì dân là chủ...". “ChÃnh quyá»n từ xã đến ChÃnh phủ Trung Æ°Æ¡ng do dân tổ chức nên. Nói tóm lại, quyá»n hà nh và lá»±c lượng Ä‘á»u ở nÆ¡i dân.â€
Bao nhiêu nhiệm vụ, quyá»n hạn Ä‘á»u của dân, xây dá»±ng đất nÆ°á»›c trách nhiệm của dân. Trong Báo cáo vá» Dá»± thảo Hiến pháp sá»a đổi tại kỳ há»p thứ 11 Quốc há»™i khoá I ngà y 18 tháng 12 năm 1959 của nÆ°á»›c Việt Nam dân chủ cá»™ng hoà , NgÆ°á»i nói: Quốc há»™i là cÆ¡ quan quyá»n lá»±c cao nhất của Nhà nÆ°á»›c. Há»™i đồng nhân dân là cÆ¡ quan quyá»n lá»±c cao nhất ở địa phÆ°Æ¡ng. Dân bầu ra ngÆ°á»i đại diện cho mình và sá» dụng cÆ¡ quan quyá»n lá»±c thông qua ngÆ°á»i đại diện đó, đồng thá»i dân có quyá»n kiểm soát, giám sát ngÆ°á»i mình bầu ra và bãi miá»…n khi há» không là m tròn sá»± uá»· thác.
Nhà nÆ°á»›c do dân tức là dân phải tham gia và o công việc của nhà nÆ°á»›c. Quốc há»™i nÆ°á»›c ta tuy vị trà cao nhất song không phải là cÆ¡ quan táºp trung tất cả quyá»n lá»±c. Khi xuất hiện những công việc liên quan đến váºn mệnh của quốc gia, thì sẽ được Ä‘Æ°a ra nhân dân giải quyết, nếu ba phần tÆ° tổng số đại biểu của quốc há»™i đồng ý (Ä‘iá»u 22 Hiến pháp 1946).
Hội đồng nhân dân được xem như là một cơ quan tự quản của dân, do dân địa phương bầu ra và chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương.
Nhà nÆ°á»›c do dân tức là má»i công việc xây dá»±ng đất nÆ°á»›c là trách nhiệm của quần chúng nhân dân. Do đó, phải phát huy vai trò của mặt tráºn, các Ä‘oà n thể trong công tác quản lý Nhà nÆ°á»›c và xã há»™i, Hồ Chà Minh rất quan tâm đến vấn Ä‘á» nhân dân thảo luáºn, phát huy sáng kiến và tìm cách giải quyết các vấn Ä‘á» của đất nÆ°á»›c. NgÆ°á»i nói: “Dân nhÆ° nÆ°á»›c, mình nhÆ° cáâ€, “lá»±c lượng nhiá»u là ở dân hếtâ€, “công việc đổi má»›i, xây dá»±ng đất nÆ°á»›c là trách nhiệm của dânâ€. Do váºy, Nhà nÆ°á»›c muốn Ä‘iá»u hà nh, quản lý xã há»™i có hiệu lá»±c, hiệu quả, nhất định phải dá»±a và o dân, dá»±a và o sáng kiến và trà tuệ của dân. “Äem tà i dân, sức dân, của dân là m lợi cho dân...ChÃnh phủ chỉ giúp kế hoạch cổ Ä‘á»™ng.â€
Nhà nÆ°á»›c do dân trong tÆ° tưởng Hồ Chà Minh là dân tá»± là m, tá»± lo việc, thông qua các mối quan hệ trong xã há»™i, qua các Ä‘oà n thể, chứ không phải Nhà nÆ°á»›c bao cấp, lo thay dân, là m cho dân thụ Ä‘á»™ng, á»· lại, chỠđợi. NgÆ°á»i cho rằng: “Là m việc gì cÅ©ng phải có quần chúng tham gia bà n bạc, khó đến mấy cÅ©ng trở nên dá»… dà ng và là m được tốt...
Dá»… mÆ°á»i lần không dân cÅ©ng chịu
Khó trăm lần dân liệu cÅ©ng xongâ€.
ChÃnh vì váºy, Nhà nÆ°á»›c do dân xây dá»±ng và là m chủ, đặt dÆ°á»›i sá»± kiểm tra và kiểm soát của nhân dân theo tÆ° tưởng Hồ Chà Minh còn là Nhà nÆ°á»›c tin dân, má»i lá»±c lượng Ä‘á»u ở nÆ¡i dân, do dân nắm má»i quyá»n hà nh. Nhà nÆ°á»›c tin dân, dân tin ở sá»± lãnh đạo của Nhà nÆ°á»›c thì việc gì cÅ©ng là m được.
Theo tÆ° tưởng Hồ Chà Minh, Nhà nÆ°á»›c vì dân là Nhà nÆ°á»›c phục vụ lợi Ãch của nhân dân, đảm bảo quyá»n dân chủ rá»™ng rãi và có hiệu quả trong Ä‘á»i sống xã há»™i. Äây là tÆ° tưởng nhất quán, nổi báºt trong Ä‘á»i hoạt Ä‘á»™ng của NgÆ°á»i từ những năm bôn ba ở nÆ°á»›c ngoà i cho đến khi trở thà nh lãnh tụ tối cao của dân tá»™c Việt Nam, của Nhà nÆ°á»›c Việt Nam.
Chỉ sau hÆ¡n má»™t tháng thà nh láºp nÆ°á»›c Việt Nam dân chủ cá»™ng hoà , trong thÆ° “Gá»i các Uá»· ban nhân dân, các bá»™, tỉnh, huyện và là ngâ€, Chủ tịch Hồ Chà Minh đã nhắc nhở: “Chúng ta hiểu rằng, các cÆ¡ quan ChÃnh phủ từ toà n quốc cho đến các là ng, Ä‘á»u là công bá»™c của dân, nghÄ©a là để gánh vác công việc chung cho dân, chứ không phải đè đầu dân nhÆ° trong thá»i kỳ dÆ°á»›i quyá»n thống trị của Pháp, Nháºt.
Việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức là m.
Việc gì có hại cho dân, ta phải hết sức tránh.â€
Bản thân cuá»™c Ä‘á»i Hồ Chà Minh là má»™t tấm gÆ°Æ¡ng sáng ngá»i vá» má»™t con ngÆ°á»i suốt Ä‘á»i phụng sá»± Tổ quốc, phụng sá»± nhân dân. NgÆ°á»i yêu cầu má»i quy định của pháp luáºt Ä‘á»u phải vì dân, cán bá»™ từ Trung Æ°Æ¡ng đến địa phÆ°Æ¡ng phải hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân, phải thá»±c sá»± gÆ°Æ¡ng mẫu, thá»±c sá»± trong sạch, phải lo trÆ°á»›c thiên hạ và hưởng sau thiên hạ, thá»±c hà nh tiết kiệm, liêm chÃnh, chà công vô tÆ°.
Sau khi Nhà nÆ°á»›c Việt Nam má»›i ra Ä‘á»i (1945), NgÆ°á»i đã nhìn thấy trÆ°á»›c má»™t loạt các vấn Ä‘á» phức tạp xuất hiện ở má»™t nÆ°á»›c nông nghiệp lạc háºu, sản xuất đình trệ. Trong hoà n cảnh đó, dá»… nảy sinh những tệ nạn tham nhÅ©ng, lãng phÃ, quan liêu. Äá» phòng tệ nạn đó, NgÆ°á»i nêu báºt những đòi há»i trên đối vá»›i ngÆ°á»i cán bá»™ là có ý nghÄ©a rất thiết thá»±c. Bản thân Hồ Chà Minh là con ngÆ°á»i không có tham vá»ng quyá»n lá»±c, chức vụ của NgÆ°á»i đảm nhiệm là trá»ng trách mà NgÆ°á»i phải gánh vác trÆ°á»›c nhân dân, đất nÆ°á»›c mà thôi...â€Tôi tuyệt nhiên không muốn công danh phú quý chút nà o, bây giá» phải gánh vác chức Chủ tịch là vì đồng bà o uá»· thác thì tôi phải cố gắng là m...Bao giỠđồng bà o cho tôi lui thì tôi rất vui lòng lui. Tôi chỉ có má»™t sá»± ham muốn tá»™t báºc là là m sao cho nÆ°á»›c ta được hoà n toà n Ä‘á»™c láºp, dân ta được hoà n toà n tá»± do, đồng bà o ai cÅ©ng có cÆ¡m ăn áo mặc, ai cÅ©ng được há»c hà nh. Riêng phần tôi thì là m má»™t cái nhà nho nhá» nÆ¡i có non xanh nÆ°á»›c biếc, để câu cá, trồng hoa, sá»›m chiá»u là m bạn vá»›i các cụ già hái củi, trẻ em chăn trâu, không dÃnh lÃu gì đến vòng danh lợi.â€
Äây quả là điá»u tuyệt vá»i trong đạo đức Hồ Chà Minh. NgÆ°á»i nháºn thấy rõ rằng những kẻ quá ham muốn quyá»n lá»±c sẽ dẫn đến tình trạng chuyên quyá»n, Ä‘á»™c Ä‘oán, sa và o chủ nghÄ©a cá nhân, là m cho nhà nÆ°á»›c biến dạng. Nhà nÆ°á»›c kiểu má»›i không cho phép nhÆ° váºy. Nói chuyện vá»›i đồng bà o trÆ°á»›c lúc sang Pháp Ä‘Ã m phán vá»›i ChÃnh phủ Pháp vá» ná»n Ä‘á»™c láºp của dân tá»™c Việt Nam, Hồ Chà Minh bà y tá»: "Cả Ä‘á»i tôi chỉ có má»™t mục Ä‘Ãch là phấn đấu cho lợi Ãch của Tổ quốc và hạnh phúc của nhân dân. Khi tôi ẩn nấp nÆ¡i núi non, ra và o chốn tù tá»™i, xông pha nÆ¡i hiểm nghèo vì mục Ä‘Ãch đó. Äến lúc nhá» quốc dân Ä‘oà n kết, già nh được chÃnh quyá»n, uá»· thác tôi gánh vác việc của ChÃnh phủ, tôi lo lắng ngà y đêm, nhẫn nhục, cố gắng là vì mục Ä‘Ãch đó.“
Trong cuá»™c há»p đầu tiên của Uá»· ban nghiên cứu kế hoạch kiến quốc sau tháng 8 năm 1945, NgÆ°á»i nêu rõ mục tiêu của Nhà nÆ°á»›c là :
1.â€Là m cho dân có ăn
2. Là m cho dân có mặc
3. Là m cho dân có chỗ ở
4. Là m cho dân có há»c hà nhâ€
NgÆ°á»i còn nói: “Chúng ta hy sinh phấn đấu để già nh Ä‘á»™c láºp. Chúng ta đã tranh được rồi...Chúng ta tranh được tá»± do, Ä‘á»™c láºp rồi mà dân cứ chết đói, chết rét, thì tá»± do, Ä‘á»™c láºp cÅ©ng không là m gì. Dân chỉ biết rõ giá trị của tá»± do, Ä‘á»™c láºp khi mà dân được ăn no, mặc đủ.â€
Nhà nÆ°á»›c vì dân không chỉ biết là m lợi cho dân mà còn phải kÃnh dân. NgÆ°á»i nói: “Chúng ta phải yêu dân, kÃnh dân thì dân má»›i yêu ta, kÃnh taâ€. Trong lá»i dạy của NgÆ°á»i thể hiện rõ sá»± kế thừa có sáng tạo các tÆ° tưởng của những báºc tiá»n bối: Dân là gốc, là quý và phải đối đãi dân nhÆ° thế nà o thì dân má»›i kÃnh mến, yêu nhà cầm quyá»n.
Trong tÆ° tưởng Hồ Chà Minh, Nhà nÆ°á»›c vì dân còn là nhà nÆ°á»›c sống trong lòng dân, tạo sá»± công bằng cho dân, đặt lợi Ãch của Nhà nÆ°á»›c gắn chặt vá»›i lợi Ãch của quần chúng nhân dân. NhÆ° váºy, Nhà nÆ°á»›c ta do dân xây dá»±ng, phải là Nhà nÆ°á»›c hoạt Ä‘á»™ng vì lợi Ãch của con ngÆ°á»i. Con ngÆ°á»i ở đây trÆ°á»›c hết là nhân dân lao Ä‘á»™ng nói chung, bao gồm công nhân, nông dân, trà thức và các giai tầng xã há»™i khác trong cá»™ng đồng dân tá»™c Việt Nam. Các giai cấp, tầng lá»›p ấy là lá»±c lượng của toà n dân tá»™c, là những ngÆ°á»i chung lÆ°ng đấu cáºt cho sá»± nghiệp chấn hÆ°ng dân tá»™c, gắn váºn mệnh của mình vá»›i váºn mệnh dân tá»™c. Vì dân, vì con ngÆ°á»i, vì sá»± nghiệp thúc đẩy tiến bá»™ của con ngÆ°á»i, của dân tá»™c là sợi chỉ Ä‘á» xuyên suốt trong tÆ° tưởng Hồ Chà Minh.
Äể có được má»™t Nhà nÆ°á»›c thá»±c sá»± của dân, do dân và vì dân, Hồ Chà Minh luôn luôn nhắc nhở phải xây dá»±ng má»™t bá»™ máy nhà nÆ°á»›c trong sạch, vững mạnh, đấu tranh vá»›i những bệnh táºt nhÆ° tham nhÅ©ng, quan liêu, hách dịch, cá»a quyá»n, vi phạm quyá»n và lợi Ãch của nhân dân lao Ä‘á»™ng.
Nhà nÆ°á»›c vì dân còn là Nhà nÆ°á»›c có trách nhiệm trÆ°á»›c dân. Nhiá»u lần NgÆ°á»i căn dặn: “bất cứ việc gì cÅ©ng vì lợi Ãch của nhân dân mà là m và chịu trách nhiệm trÆ°á»›c nhân dânâ€. “ChÃnh sách của Äảng và ChÃnh phủ phải hết sức chăm nom đến Ä‘á»i sống của nhân dân, nếu dân đói là Äảng và ChÃnh phủ có lá»—i, nếu dân rét là Äảng và ChÃnh phủ có lá»—i, nếu dân dốt là Äảng và ChÃnh phủ có lá»—i, nếu dân ốm là Äảng và ChÃnh phủ có lá»—i.â€
Trong lịch sá», tÆ° tưởng Nhà nÆ°á»›c “lấy dân là m gốc†đã sá»›m xuất hiện ở những nhà lãnh đạo, những nhà chÃnh trị lá»›n. NhÆ°ng đến Hồ Chà Minh, tÆ° tưởng vá» Nhà nÆ°á»›c của dân, do dân và vì dân được phát triển sâu sắc, phong phú vá» ná»™i dung, vá»›i chất lượng má»›i, trở thà nh má»™t quan Ä‘iểm khoa há»c, nhân đạo vá» bản chất nhà nÆ°á»›c má»›i - Nhà nÆ°á»›c của dân, do dân, vì dân.
Äặc biệt, trong tÆ° tưởng trị nÆ°á»›c của Hồ Chà Minh có sá»± kết hợp nhuần nhuyá»…n giữa “pháp trị†và “đức trịâ€. NgÆ°á»i nói: “Không xá» phạt là không đúng, song chút gì cÅ©ng trừng phạt là không đúngâ€. “Nhà nÆ°á»›c phải vừa giáo dục vừa sá» dụng pháp luáºt để cải tạo há», giúp đỡ há» trở nên lÆ°Æ¡ng thiệnâ€.
Xây dá»±ng và củng cố nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n, yêu cầu má»i ngÆ°á»i sống và là m việc tuân thủ pháp luáºt là ná»™i dung chủ đạo của tÆ° tưởng Hồ Chà Minh vá» Nhà nÆ°á»›c
TÆ° tưởng Hồ Chà Minh vá» nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n đã được phát triển trong quá trình hoạt Ä‘á»™ng cách mạng của NgÆ°á»i. NgÆ°á»i đã dà nh không Ãt tâm trÃ, nghị lá»±c để xây dá»±ng má»™t Nhà nÆ°á»›c kiểu má»›i - Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n của dân, do dân và vì dân.
Hồ Chà Minh nói: “Nhà nÆ°á»›c của ta là Nhà nÆ°á»›c của dânâ€, “Bao nhiêu quyá»n hạn Ä‘á»u là của dânâ€, "Váºn mệnh quốc gia trong tay nhân dân."
Ngay sau ngà y thà nh láºp nÆ°á»›c, NgÆ°á»i yêu cầu tổ chức “cà ng sá»›m cà ng hay cuá»™c Tổng tuyển cá» vá»›i chế Ä‘á»™ phổ thông đầu phiếuâ€. NgÆ°á»i nhấn mạnh : “Tổng tuyển cá» là má»™t dịp cho toà n thể quốc dân tá»± do lá»±a chá»n những ngÆ°á»i có tà i, có đức để gánh vác công việc nÆ°á»›c nhà . Trong cuá»™c Tổng tuyển cá», há»… là những ngÆ°á»i muốn lo việc nÆ°á»›c thì Ä‘á»u có quyá»n ra ứng cá», há»… là công dân thì Ä‘á»u có quyá»n Ä‘i bầu cá»...â€. Lần đầu tiên tất cả công dân Việt Nam có quyá»n bầu cá» và ứng cá». Äây quả là điá»u hết sức má»›i mẻ đối vá»›i nhân dân lao Ä‘á»™ng Việt Nam. Cuá»™c Tổng tuyển cá» diá»…n ra thà nh công và o ngà y 6 tháng 1 năm 1946 và sau đó Quốc há»™i chÃnh thức tổ chức ra bá»™ máy nhà nÆ°á»›c đã thể hiện tÆ° tưởng Hồ Chà Minh trên thá»±c tế, huy Ä‘á»™ng toà n thể nhân dân tham gia quản lý đất nÆ°á»›c, nhân dân đóng vai trò là m chủ đất nÆ°á»›c.
Ngay sau ngà y thà nh láºp nÆ°á»›c, NgÆ°á»i yêu cầu tổ chức “cà ng sá»›m cà ng hay cuá»™c Tổng tuyển cá» vá»›i chế Ä‘á»™ phổ thông đầu phiếuâ€. NgÆ°á»i nhấn mạnh : “Tổng tuyển cá» là má»™t dịp cho toà n thể quốc dân tá»± do lá»±a chá»n những ngÆ°á»i có tà i, có đức để gánh vác công việc nÆ°á»›c nhà . Trong cuá»™c Tổng tuyển cá», há»… là những ngÆ°á»i muốn lo việc nÆ°á»›c thì Ä‘á»u có quyá»n ra ứng cá», há»… là công dân thì Ä‘á»u có quyá»n Ä‘i bầu cá»...â€. Lần đầu tiên tất cả công dân Việt Nam có quyá»n bầu cá» và ứng cá». Äây quả là điá»u hết sức má»›i mẻ đối vá»›i nhân dân lao Ä‘á»™ng Việt Nam. Cuá»™c Tổng tuyển cá» diá»…n ra thà nh công và o ngà y 6 tháng 1 năm 1946 và sau đó Quốc há»™i chÃnh thức tổ chức ra bá»™ máy nhà nÆ°á»›c đã thể hiện tÆ° tưởng Hồ Chà Minh trên thá»±c tế, huy Ä‘á»™ng toà n thể nhân dân tham gia quản lý đất nÆ°á»›c, nhân dân đóng vai trò là m chủ đất nÆ°á»›c.