Triết lý "cây tre" của môn phái VOVINAM
TTCN - Trong văn chÆ°Æ¡ng bình dân, cây tre là hình ảnh thân thÆ°Æ¡ng bất khả phân ly, gợi lên bổn pháºn và trách nhiệm gánh vác gia đình, non nÆ°á»›c của ngÆ°á»i là m trai.
Ba Ä‘á»i bảy há» nhà tre
Hễ cất lấy gánh, nó đè lên vai
Hoặc để nói lên lòng thương con vô bỠbến của tình mẫu tỠthiêng liêng:
Và dầu cầu ván đóng đinh
Cầu tre lắt lẻo gáºp ghá»nh khó Ä‘i
Khó đi mẹ dắt con đi
Con Ä‘i trÆ°á»ng há»c, mẹ Ä‘i trÆ°á»ng Ä‘á»i
Theo quan niệm của ngÆ°á»i phÆ°Æ¡ng Äông, tre, trúc tượng trÆ°ng cho mẫu ngÆ°á»i quân tá». Cứng mà má»m mại, đổ mà không gãy, lòng rá»—ng không, biểu trÆ°ng cho tinh thần và khà độ an nhiên tá»± tại, không mê đắm quyá»n lợi, váºt chất. Tre, trúc biểu lá»™ tÃnh cách của dân tá»™c Việt, má»™t dân tá»™c có tiết tháo, phẩm hạnh và kiêu hùng, ngoan cÆ°á»ng nhÆ°ng hiếu hòa, Ä‘á»™ lượng.
Ngay từ thá»i dá»±ng nÆ°á»›c, cây tre đầu là ng vốn gần gÅ©i, thân quen, thoáng chốc trở thà nh vÅ© khà lợi hại có đủ tÃnh cÆ°Æ¡ng nhu, giúp cáºu bé là ng Gióng đánh tan giặc Ân, sau khi chém gãy cả thanh gÆ°Æ¡m sắt.
Dân tá»™c ta đã biết sá» dụng tre là m công cụ giữ nÆ°á»›c, vá»›i các vÅ© khà lợi hại nhÆ° cung, ná», bà n chông, tầm vông vạt nhá»n... Và những tiếng nổ kinh hồn của hà ng loạt pháo tre đã là m quân thù bạt vÃa trên chiến trÆ°á»ng, hay góp vui trong ngà y há»™i liên hoan thắng tráºn.
Không nhÆ° hầu hết các loại cây chỉ đứng riêng lẻ má»™t mình, tre luôn má»c thà nh bụi, có gốc liá»n gốc, rá»… Ä‘an rá»…, thể hiện tÃnh quần tụ, kết Ä‘oà n, tạo thà nh sức mạnh khó lay chuyển. Câu chuyện má»™t ngÆ°á»i bẻ dá»… dà ng từng chiếc Ä‘Å©a tre, song không thể bẻ gãy cả bó được minh chứng.
Thân tre thẳng và cao mà không bị đổ là do thá»› tre dẻo và thân tre má»m dá»… lượn theo chiá»u gió. Vá»›i đặc tÃnh phối hợp cÆ°Æ¡ng nhu để đón gió, thuáºn theo gió vừa đủ rồi ngạo nghá»… vÆ°Æ¡n lên trở lại hình dáng cÅ© - má»™t đặc tÃnh Ä‘á»™c đáo chỉ có ở cây tre. DÆ°á»›i những tráºn cuồng phong, tre chỉ chịu tróc gốc cả bụi chứ không bao giá» chịu gãy ngang thân...
TÃnh chất nổi báºt nhất trong cây tre tÆ°Æ¡ng ứng vá»›i kỹ thuáºt võ há»c là cà ng bị uốn cong và kéo sát bao nhiêu thì sức báºt lại cà ng mãnh liệt, dữ dá»™i bấy nhiêu. Äiá»u nà y cà ng thể hiện rõ tinh thần cÆ°Æ¡ng nhu phối triển trong nghệ thuáºt giữ nÆ°á»›c của dân tá»™c Việt. Gặp đối thủ cÆ°á»ng bạo, hung hiểm, tạm thá»i ông cha ta thÆ°á»ng lánh Ä‘i (nhu) để tránh nhuệ khà ban đầu. Sau đó chá» cho địch lÆ¡i lá»ng, chểnh mảng việc quân cÆ¡, ta má»›i táºp trung đánh những tráºn quyết định (cÆ°Æ¡ng) hầu già nh thắng lợi sau cùng.
TrÆ°á»›c những tráºn đánh quyết định để đảm bảo thắng lợi, chúng ta cần lùi lại để tạo Ä‘Ã tháºt vững chắc. Lịch sá» giữ nÆ°á»›c của bao nhiêu triá»u đại VN đã chứng minh cụ thể Ä‘iá»u đó. Vá»›i biểu tượng cây tre, dân tá»™c ta đã nâng việc giữ gìn và bảo vệ đất nÆ°á»›c lên hà ng nghệ thuáºt vá»›i biết bao kinh nghiệm vô cùng sống Ä‘á»™ng và phong phú.
Tóm lại, cây tre biểu tượng cho má»™t nhân cách, má»™t hoà i bão cao thượng. Quần thể tre cho thấy má»™t xã há»™i thuáºn hòa ká»· cÆ°Æ¡ng “tre già măng má»câ€, chứ không phải tranh sống theo kiểu “cây lá»›n đè cây nhá»â€ già nh lấy ánh sáng mặt trá»i.
Bắt nguồn từ các quan Ä‘iểm trên, các báºc thầy Vovinam Việt Võ Äạo quan sát cây tre ở nhiá»u góc Ä‘á»™, tÆ° duy vá» lẽ sinh tồn, thà nh bại để đúc kết xây dá»±ng má»™t lý luáºn vá» váºn Ä‘á»™ng võ há»c, má»™t quan niệm nhân sinh. Từ đó xây dá»±ng má»™t con ngÆ°á»i võ đạo biết sống yêu thÆ°Æ¡ng gần gÅ©i, hòa nháºp vá»›i cá»™ng đồng để mÆ°u cầu hạnh phúc trong má»i hoà n cảnh. Cho dù gặp sá»± ngang trái, mâu thuẫn, hoặc lâm và o cảnh bế tắc, con ngÆ°á»i võ đạo vẫn biết “váºt cùng tắc biếnâ€, hóa giải các mâu thuẫn bằng nguyên lý cÆ°Æ¡ng nhu phối triển. Cho nên có thể nói cây tre là bà i há»c đầu tiên để nắm các yếu lý của võ thuáºt.
Vá»›i các phẩm tÃnh có má»™t không hai, cây tre chứa Ä‘á»±ng những hình ảnh sinh Ä‘á»™ng bao gồm đầy đủ tÃnh âm dÆ°Æ¡ng, cÆ°Æ¡ng nhu và luôn hữu dụng cho con ngÆ°á»i. Hà o hùng, khoáng đạt song cÅ©ng hết sức khiêm cung, bình dị và đầy lòng yêu thÆ°Æ¡ng... cÅ©ng là nét văn hóa Ä‘áºm tÃnh cách dân tá»™c mà cây tre là má»™t biểu tượng Ä‘iển hình của tinh thần nhân hòa và nguyên lý cÆ°Æ¡ng nhu phối triển...
|