Khu trạm tránh tàu số 171 chỉ còn lại mười hai nóc nhà , một kho cứu hoả và một kho hàng dài lùn tịt , xây cất từ những năm đầu thế kỷ này bằng đá phiến .Trong trận ném bom gần đây cái tháp nước đã bị đổ và tàu hoả không đỗ ở đây nữa .Bọn Đức cũng thôi oanh tạc , nhưng hằng ngày vẫn bay lượn trên khu trạm và ban chỉ huy cẩn thận vẫn để lại hai khẩu đội pháo .
Tháng 5 năm 1942 , ở phía tây , hai bên , cả ta lẫn địch , đều phải rúc dưới hào sâu đến hai mét và mắc kẹt trong cuộc chiến tranh giành giật trận địa (những đêm ẩm ướt người ta vẫn nghe tiếng pháo vang rền bên ấy ); về hướng đông , bọn Đức ngày đêm ném bom kênh đào và con đường Murmanxk ; về hướng bắc , hai bên vẫn chiến đấu ác liệt giành giật những tuyến đường biển ; về hướng nam , thành phố Lêningrát bị bao vây đang tiếp tục chiến đấu quyết liệt .
Còn ở đây đúng là một nơi nghỉ mát . Vì tĩnh mịch và nhàn hạ các chiến sĩ lúc nào cũng ngật ngưỡng như đi tắm hơi , và mười hai ngôi nhà đó vẫn đủ những cô chưa chồng và goá có thể nấu rượu khéo tay hết chỗ chê . Suốt ba ngày qua ,chiến sĩ ăn ngủ , ngắm trời đất thoải mái ;dến ngày thứ tư có người ăn mừng sinh nhật và cả bầu không khí khu trạm lại ngào ngạt mùi rượu ngang hảo hạng .
Chỉ huy trạm là chuẩn uý Phêđô Epgraphôvích Vaxkốp lúc nào cũng cau có , thỉnh thoảng lại ngồi viết báo cáo, cứ bao giờ đến cái báo cáo thứ mười thì y như rằng cấp trên lại gửi xuống cho Vaxkốp một quyết định kỷ luật và lại phải thay cho anh nửa trung đội lính đã phát phì vì ăn chơi vui thú . Khoảng một tuần lễ sau đó anh còn đủ sức tự đối phó , nhưng rồi mọi việc đâu lại vào đấy , đến nỗi cuối cùng chuẩn uý quyết định chỉ cần chép lại những báo cáo cũ , chỉ sửa đổi lại ngày tháng và họ tên mà thôi .
- Sao anh vớ vẩn như thế ! – Đồng chí thiếu tá gầm lên khi phải đến tận nơi vì những cái báo cáo cuối cùng của anh – Anh chỉ viết tầm bậy ! Anh là nhà văn chứ đâu phải là người chỉ huy nữa !…
- Xin đồng chí cử cho chúng tôi những người không uống rượu ấy – Vaxkốp khăng khăng nhắc lại : anh sợ những người chỉ huy to tiếng , nhưng anh vẫn giữ nguyên ý kiến - Những người không uống rượu ấy…để đỡ…Và cả cái khoản đàn bà ấy nữa .
- Thế thì cho anh những hoạn quan nhé , được không ?
- Tuỳ đồng chí thôi - chuẩn uý thận trọng nói .
- Thôi được , đồng chí Vaxkốp ạ ! - thiếu tá bớt giận nói - Đồng chí sẽ có những người không uốn rượu .Và về cái khoản đàn bà ấy đồng chí sẽ toại nguyện .Nhưng hãy coi chừng , nếu đồng chí không trị được họ thì …
- Rõ - chuẩn uý đồng ý cứng nhắc .
Thiếu tá mang đi những pháo thủ không chịu nổi cám dỗ , lúc chia tay lại hứa với Vaxkốp một lần nữa rằng sẽ cử đến những người hễ trông thấy váy đàn bà và rượu ngọt thì còn ngoành mặt đi , hơn cả chuẩn uý .Tuy nhiên , thực hiện lời hứa ấy không đơn giản , bởi vì ba ngày sau không thấy có ai về cả .
- Nan giải đấy chứ - chuẩn uý giải thích cho chị chủ nhà Maria Nikiphôrốpna – Hai tiểu đội - tức là gần hai mươi con người không rượu chè .Cái đó thì chọn khắp mặt trận tôi cũng không dám chắc …
Tuy vậy , những nghi hoặc của anh không có cơ sở , bởi vì sang hôm sau chị chủ nhà bảo anh rằng pháo thủ đã về . Giọng chị có gì khó chịu , nhưng chuẩn uý còn ngái ngủ chưa để ý đến , anh chỉ hỏi cái điều anh sợ :
- Có ai chỉ huy họ không ?
- Theo tôi không có người chỉ huy /
- Lạy Chúa , may quá ! - Chuẩn uý là người lo nhiều đến vị trí lãnh đạo của mình – Chia quyền lãnh đạo là điều tồi tệ hơn cả .
- Đừng có mừng vội - chị cười bí ẩn
- Chiến tranh xong chúng ta sẽ mừng - chuẩn uý Vaxkốp nói một câu đầy lý trí , đội mũ bước ra .
Nhưng anh sững sờ cả người :trước cửa nhà là hai hang con gái mắt còn mơ ngủ .Chuẩn uý lại tưởng mình mới ngủ dậy nhìn nhầm , anh chớp mắt một cái , nhưng trên người họ những chiếc áo lính vẫn ngang nhiên phồng lên những chỗ mà điều lệnh quân đợi không hề nói đến và xung quanh mũ là những món tóc đủ màu đủ kiểu thả ra .
- Báo cáo đồng chí chuẩn uý , tiểu đội một và hai thuộc trung đội ba đại đội năm tiểu đoàn cao xạ độc lập đến nhận nhiệm vụ bảo vệ mục tiêu - cô hơn cấp bậc nói với giọng khan khan – Tôi , trung đội phó , trung sĩ Kirianôva báo cáo hết .
- Thế đấy - chuẩn uý nói sai hẳn phong cách điều lệnh – Không rượu chè là như thế đấy …
Suốt ngày hôm ấy anh khua rìu ầm ĩ : làm phản cho chị em trong kho cứu hoả , vì chị em không đồng ý đến đóng quân nhờ các bà chủ nhà .Các cô thì đi khiêng các tấm gỗ và giữ một bên khi anh ra lệnh và léo nhéo luôn miệng như bầy chim ác là . Chuẩn uý đành cau có im lặng : anh muốn giữ gìn uy tín .
- Bất kỳ việc gì không có lệnh của tôi , không được tự tiện – anh tuyên bố khi mọi việc đã làm xong .
- Đi hái quả rừng cũng không được à ? – cô tóc hung ngang tàng hỏi . Vaxkốp từ lâu đã lưu ý đến cô này .
- Bây giờ chưa có quả gì cả - anh nói .
- Thế đi hái lá chút chít được không ? – Kirianôva thắc mắc – Chúng em mà không nấu ăn them thì chết . Đói lắm , đồng chí chuẩn uý ạ .
Vaxkốp nghi ngờ đưa mắt nhìn những nếp áo căng thẳng của họ , nhưng cũng cho phép :
- Không được đi quá bờ sông .Cây chút chít trên bãi song nhiều lắm .
Cuộc đời êm đẹp hạnh phúc đến với khu trạm tránh tàu , nhưng chuẩn uý không thấy mình nhẹ hơn , mấy cô này ồn ào và hay sinh sự quá , khiến lúc nào chuẩn uý cũng cảm thấy như mình là chủ mà hoá ra khách lạ : anh sợ nói hở một câu , sợ làm một điều vô ý . Còn cái chuyện vào nhà không gõ cửa thì khỏi phải nói , giá anh có lúc nào quên thì một tiếng rú báo động đã lập tức hất anh và giá trị cũ ngay . Vaxkốp sợ nhất là những lời bóng gió , đùa cợt về chuyện trai gái , vì thế anh đi đâu là mặt cúi gằm xuống đất , tựa hồ vừa đánh mất tiền lương tháng .
- Đừng có buồn , anh Vaxkốp ạ - chị chủ nhà nói khi thấy quan hệ khó khăn giữa anh và các chiến sĩ – Các cô ấy nói chuyện với nhau vẫn tôn anh là ông già , thế nên anh cũng đối xử với họ cho xứng như vậy chứ sao .
Mùa xuân năm nay Vaxkốp mới tròn 32 tuổi , nên anh không muốn xem mình là một ông già . Nhưng suy đi tính lại , anh đi đến kết luận rằng đó cũng là biện pháp của chị chủ để giữ vị trí của chị : dù sao thì chị cũng đã từng đốt tan băng giá trong trái tim chuẩn uý vào một đêm xuân và bây giờ tất yếu là chị phải quyết giữ gìn trận địa đã chiếm được .
Đêm đêm các cô pháo thủ vẫn nã cả tam khẩu sung vào bọn máy bay Đức đi qua , còn ban ngày thì họ giặt giũ , phơi phóng từ sang đến chiều : xung quanh nhà kho cứu hoả lúc nào cũng thấy chăng ngang dọc đủ các thứ gì gì của họ .Cái lối trang trí như thế chuẩn uý cho là không được , anh liền thong báo ngắn gọn cho trung sĩ Kirianôva :
- Bỏ nguỵ trang .
- Nhưng có lệnh rồi a. – cô nói không cần suy nghĩ .
- Lệnh nào ?
- Lệnh về chuyện đó ấy .Lệnh nói rằng nữ chiến sĩ được phép phơi đồ lót khắp trận địa
Chuẩn uý im lặng : thôi thì mặc xác cái bọn con gái ! Chỉ đụng đến là chúng nó cười đến tết ! .
Thời tiết bây giờ ấm áp , lặng gió , nhưng muỗi nhiều đến nỗi không cầm cành lá trong tay là không dám bước đi đâu được , nhưng chỉ huy như anh mà đi đâu cũng phải đằng hắng như một ông già thật , thì không thể nào chịu được .
Câu chuyện bắt đầu từ một ngày tháng Năm nóng bức . Anh bước ra đằng sau kho hang và bỗng chết lặng người di : trước mắt anh là những tấm thâm trắng nõn ngồn ngộn , đến nỗi anh nóng bừng cả hai tai lên , cả tiểu đội một dưới quyền hạ sĩ Ôxianina đang phơi nắng trên tấm vải bạt , trên người không một tấc vải .Giá họ rú lên cho anh biết mà giữ gìn lịch sự thì đâu đến nỗi , đằng này không thế , họ cứ rúc mũi xuống tấm bạt mà trốn khiến Vaxkốp phải giật lùi trở lại như một chú nhóc chót chui vào vườn hang xóm . Từ hôm đó , đi đâu một bước anh cũng phải húng hắng ho như người lao phổi vậy .
Ôxianina từ lâu anh đã nhận thấy là đặc biệt vì cô rất nghiêm . Cô không bao giờ cười đùa , thỉnh thoảng mới nhếch miệng ,nhưng đôi mắt cứ nghiêm nghị . Ôxianina lạ lùng thật ,vì thế Vaxkốp đành phải thận trọng dò hỏi qua chị chủ nhà dù biết rằng chị chẳng ưa gì công việc ấy cả .
- Cô ấy goá chồng - chị Maria Nikiphôrốpna một ngày sau kể lại , đôi môi hơi mím – Cô ấy bây giờ là người đàn bà hoàn toàn tự do , anh có thể bắt mối được đấy .
Chuẩn uý nín thinh : đối với đàn bà thì không thể chứng minh được . Anh vớ cái rìu ra sân .Muốn suy nghĩ thì không gì tốt hơn là bổ củi , mà suy nghĩ thì anh có nhiều lắm , bây giờ phải sắp xếp chúng lại cho có trình tự .
Tất nhiên , trước hết là vấn đề kỷ luật .Thì cũng được di , các chiến sĩ không uống rượu , không đưa đẩy với đám nữ dân chúng , kể ra thì như vậy đấy .Nhưng trong nội bộ thì lại chả có kỷ cương gì cả : “ Liuđa , Vêra ,Kachia đi gác ! Kachia làm toán trưởng nghe chưa ?”
Phát lệnh mà lại như thế à ? Cử gác là phải rất nghiêm , quân lệnh như sơn chứ . Đằng này thì cười đùa ầm ĩ .Việc này cần phải phê phán , nhưng phê phán như thế nào ? Anh thử một lần nói với Kirianôva về điều này , nhưng cô chỉ trả lời một câu :
- Chúng tôi được phép như thế , đồng chí chuẩn uý ạ .Cấp trên cho đấy . Đích than tư lệnh trưởng bảo tôi mà .
- Bọn họ còn cười , quỷ sứ thế đấy …
- Anh đang phấn đấu à , anh Vaxkốp ?
Anh quay lại .Cô hàng xóm Pôlina Êgôrôva nhìn sang .Một cô gái bạt mạng nhất khu: riêng tháng trước cô đã bốn lần tổ chức sinh nhật .
- Đừng bận tâm quá làm gì , anh Vaxkốp .Bây giờ cả xóm chỉ còn mình anh làm giống thôi đấy .
Rồi cô cười vang .Khuy cổ áo không them cài lại , để lộ ra những nét tròn mấy như những chiếc bánh mì mới ra lò .
- Anh cứ đi lần lượt và ở mỗi nhà vài ngày cũng đủ rồi .Tuần này nhà này , tuần sau nhà khác .Chị em chúng tôi ở đây đã thoả thuận vậy mà .
- Pôlina Êgôrôva , cô phải có lương tâm chứ .Cô là vợ lính hay là loại đàn bà nào đấy ?Phải biết giữ mình cho phải , nghe chưa ?
- Anh Vaxkốp , chiến tranh ấy mà , nó sẽ xoá bỏ hết mọi chuyện .Lính cũng thế mà vợ lính cũng vậy
Cái dây thong lọng đáng sợ chưa ! Phải cắt bỏ ngay , nhưng cắt thế nào đây ? Chính quyền địa phương đâu rồi ? Cô này có chịu phục tùng anh đâu : anh đi bàn với ông thiếu tá quát oang oang hôm nọ .
Đúng thế , những suy nghĩ của anh hầu như không có học thức .Anh cũng biết đọc , biết viết , biết làm tính trong phạm vi chương trình lớp bốn , bởi vì đúng đến năm cuối lớp bốn thì cha anh bị con gấu tát chết .Bọn mấy cô mà biết chuyện con gấu thì họ cười đau ruột ! Thà là chết hơi độc trong đại chiến thế giới , chết vì mũi kiếm trong nội chiến , chết vì bàn tay tàn bào của cu-lắc , đằng này lại chết bất đắc kỳ tử - gấu tát ! Nhưng bọn họ chỉ nhìn thấy con gấu ấy trong vườn bách thú thôi …
Từ trong cái xó rừng u tịch ấy Vaxkốp đã lên dần đến cấp chỉ huy .Nhưng còn họ , tuy là lính trơn , nhưng lại có khoa học : nào góc ngắm đón , góc nghiêng , nào độ lệch . Người lớp bảy , kẻ lớp mười , nghe họ nói với nhau là đủ điều , chin lớp trừ bốn lớp còn năm lớp . Thế hoá ra là số lớp anh kém họ vẫn nhiều hơn là số lớp anh đã đi qua …
Những ý nghĩ ấy toàn không vui cả , và cũng vì thế anh bổ củi với lòng căm phẫn đặc biệt . Nhưng mà lỗi tại ai ? Chẳng lẽ là tại con gấu bất nhã kia ư ?
Lạ thật : trước đây anh cho rằng cuộc đời anh thế là may mắn .Tất nhiên không phải mọi sự đều là như ý , nhưng anh không phải phàn nàn điều gì . Dù sao , với cái lớp bốn không trọn vẹn anh cũng đã qua được trường huấn luyện trung đoàn và đã phục vụ ở đó mười năm trước khi lên chuẩn uý .Trên chặng đường đó anh vẫn giữ được mình nguyên vẹn mặc dù số phận đã có lúc dồn anh đến chân tường , mà anh vẫn đứng vững .Vẫn đương đầu được …
Trước cuộc chiến trang Phần Lan ít lâu anh lấy một cô hộ lý bệnh viện dã chiến . Một cô gái thật sôi động : lúc nào cô ấy cũng có thể hát múa và uống rượu được .Rồi co cũng cho anh một đứa con trai , đặt tên là Igo , Igo Phêđôtôvích Vaxkốp .Cuộc chiến tranh Phần Lan bung nổ . Vaxkốp ra mặt trận , lúc về có hai huy chương , và lần đầu tiên anh bị choáng váng : trong lúc anh còng lưng trên tuýêt trắng , thì vợ anh đã quấn quít với một chàng bác sĩ thú y ở trung đoàn và đã vỗ cánh bay về phương nam rồi . Vaxkốp lập tức li dị , anh nhờ toà án đòi được đứa con đem gửi về quê cho mẹ . Một năm sau thằng bé qua đời . Từ đó Vaxkốp chỉ mỉm cười cả thảy có ba lần : một lần với vị tướng trao huân chương cho anh , một lần với ông bác sĩ phẫu thuật gắp cho anh mảnh đạn nơi vai và một lần với chị chủ nhà Maria vì tài đoán trúng tâm lý của chị .
Chính vì mảnh đạn ấy mà anh có địa vị chỉ huy ở đây hôm nay .Trong kho còn chút ít tài sản , tuy không cắt đặt lính canh nhưng đã sinh ra cái chức chỉ huy , người ta giao cho anh quản lý luôn kho .Ba ngày một lần anh đi vòng quanh mục tiêu kiểm tra các ổ khoá , tự mình ghi sổ theo dõi , và bao giờ cũng chỉ một câu : “Đã kiểm tra .Không có suy chuyển “ . Tất nhiên , dưới có ghi ngày giờ .
Chuẩn uý Vaxkốp đã làm việc yên ổn .Yên ổn hầu như được đến ngày hôm nay . Còn bây giờ …
Chuẩn uý thở dài .
Trong tất cả các sự kiện xảy ra trước chiến tranh Rita Mustakôva nhớ nhất buổi dạ hội học sinh tiếp đoàn anh hung công an biên phòng .Mặc dù hôm ấy không có Karaxupa, còn con chó cũng hoàn toàn không phải có tên Indux , Rita nhớ buổi dạ tiệc hôm đó tựa hồ như nó vừa mới kết thúc và chàng trung uý e thẹn Ôxianin vẫn còn đang bước bên cô trên những vỉa hè lát gỗ rộn bước chân người trong thị trấn biến giới bé nhỏ .Trung uý lúc đó chẳng là một nhân vật gì cả , anh chỉ là một thành viên ngẫu nhiên trong đoàn và là người hết sức e thẹn .
Rita cũng không phải là người bạo dạn : cô ngồi trong phòng , không ra đón tiếp , không tham gia văn nghệ và chỉ mong độn thổ qua mấy tầng gác xuống cái nhà hầm đầy chuột bọ, còn hơn là phải tự mình bắt chuyện với bất kỳ chàng khách nào dưới ba mươi tuổi .Ngẫu nhiên cô ngồi cạnh trung uý Ôxianin , hai người không dám động đậy , mắt nhìn thẳng phía trước .Sau đó bọn học sinh tổ chức trò chơi , và hai người lại đứng bên nhau .Rồi lại đến một cuộc vui chung khác : họ nhảy với nhau một điệu van .Rồi hai người đứng bên cửa sổ . Rồi … Phải , rồi anh tiễn cô về nhà .
Rita tự nhiên nghĩ ra một mưu mẹo quái ác : cô dẫn anh đi con đường xa nhất .Anh vẫn im lặng và chỉ hút thuốc , mỗi lần hút lại bẽn lẽn xin cô cho phép .Vì tính bẽn lẽn ấy mà trái tim Rita đập rộn rang .
Lúc từ biệt thậm chí họ còn chưa nắm tay nhau , chỉ gật đầu thế thôi .Trung uý về đồn biên phòng và thứ 7 nào cũng viết cho cô một lá thư ngắn .Chủ nhật nào cô cũng viết trả lời một lá thư dài .Mối tình thư kéo dài cho đến mùa hạ :tháng Sáu anh về ba ngày báo tin biên giới không yên , anh không được nghỉ dài hơn , vì thế họ cần đi đăng ký sớm .Rita không lấy gì làm ngạc nhiên , nhưng vào phòng đăng ký kết hôn những nhân viên quan liêu không chấp nhận cô vì còn năm tháng rưỡi nữa cô mới tròn mười tám tuổi . Họ phải tìm đến tư lệnh thành phố , rồi về chỗ bố mẹ cô .Cuối cùng họ cũng đạt được nguyện vọng .
Rita là cô gái đầu tiên của lớp lấy chồng .Không phải cô lấy người thường mà lấy sĩ quan Hồng quân , lại là sĩ quan biên phòng nữa .Có lẽ trên đời không cô gái nào được hạnh phúc hơn thế .
Lên đồn biên phòng cô được bầu ngay vào chấp hành phụ nữ và được tham gia tất cả các nhóm hoạt động .Cô học băng bó ,bắn sung , cưỡi ngựa , ném lựu đạn , phòng tránh hơi ngạt .Một năm sau cô sinh con – (chú bé Anbert ).Một năm sau nữa chiến tranh nổ ra
Rồi đến ngày đầu tiên cô đứng giữa một số người ít ỏi không hề sợ hãi , hoang mang .Bao giờ cô cũng là người bình tĩnh , suy lý , và cô bình tĩnh cũng dễ hiểu thôi : hồi tháng Năm cô đã gửi con về cho bố mẹ , vì thế cô yên tâm nhận nhiệm vụ cứu con cái của người khác .
Đồn biên phòng đững vững được 17 ngày .Suốt ngày đêm Rita nghe thấy tiếng súng xa .Như thế nghĩa là đồn vẫn sống , và cùng sống với nó là niềm tin của cô .Cô tin rằng chồng cô vẫn còn , rằng các chiến sĩ sẽ đứng vững đến ngày Hồng quân tới nơi để phối hợp cùng nhau trả đòn quân địch . Ở đồn người ta vẫn thường hát : “Đêm xuống , bóng tối trùm biên giới , tuy thế không ai qua được .Chúng ta không cho kẻ thù thò mõm vào mảnh vườn xô viết chúng ta …” .Nhưng ngày tháng cứ qua mà viện binh không có . Đến ngày thứ 17 súng đồn im bặt .
Cấp trên định đưa Rita về hậu cứ , nhưng cô xin được chiến đấu .Người ta xua cô đi , cưỡng bức lên toa xe lửa , nhưng người vợ quà cảm của thượng uý đồn phó Ôxianin một ngày sau đã có mặt ở ban chỉ huy khu bố phòng .Cuối cùng cô được làm hộ lý , nửa năm sau cô được về học trường bắn súng cao xạ trung đoàn .
Thượng uý Ôxianin hy sinh vào ngày thứ 2 của cuộc chiến tranh trong một cuộc phản công ban sang .Mãi sang tháng 7 Rita mới biết tin đó , qua người trung sĩ sống sót về được khi đồn thất thủ .
Ban lãnh đạo đánh giá cao cô vợ goá thôi cười của anh hùng biên giới : cô được nêu tên trong các tờ lệnh , được nêu gương trước mặt mọi người , và vì thế cô được chiếu cố nguyện vọng là sau khi học xong sẽ được cử về khu biên giới , nơi có đồn cũ và là nơi chồng cô ngã xuống trong một trận đọ lê quyết liệt .Trận địa hồi ấy có phải lùi lại chút ít .Quân ta chốt ở mấy cái hồ có rừng cây che đỡ , nằm sâu trong địa thế rộng và kín đáo giữa đồn cũ với cái thị trấn nơi hồi nào trung uý Ôxianin làm quen với cô nữ sinh ở lớp chín “B”…
Bây giờ Rita đã được toại nguyện : điều ước muốn đã thành hiện thực . Đến cái chết của chồng cô cũng đã lắng sâu vào tận đáy lòng : cô có công việc , có trách nhiệm và có những mục tiêu hoàn toàn cụ thể để trút long căm thù vào đó .Cô đã học căm thù một cách thầm lặng , nghiệt ngã , và mặc dù bây giờ khẩu đội của cô chưa bắn được chiếc máy bay nào của địch , nhưng cô cũng đã bắn cháy của chúng một chiếc khinh khí cầu .Nó bùng lửa lên , co dúm lại , thằng giặc lái nhảy ra và rơi xuống như một tảng đá
- Bắn đi !Ri ta ! Bắn đi - chị em pháo thủ kêu lên .
Nhưng Rita chờ đợi , ống ngắm vẫn bám sát cái điểm rớt xuống . Đến sát đất , thẳng Đức bật dù , miệng cầu nguyện ông thần Đức của nó phù hộ , thì cô nhẹ nhàng nổ sung .Bốn nòng súng nhả một loạt đạn băm nát cái thân hình màu đen của nó . Chị em reo ầm lên , ôm lấy cô mà hôn , còn cô thì mỉm một nụ cười khắc khổ .Suốt đêm ấy người cô nóng ran . Kirianôva cho cô uống trà , an ủi :
- Rita à , rồi cảm giác ấy sẽ qua đi thôi .Khi mình giết thằng giặc đầu tiên , mình tưởn như mình chết luôn .Suốt một tháng cứ nhắm mắt là thấy cái xác thằng quỷ ấy ám ảnh …
Kirianôva là một cô gái từng trải chiến đấu : trong chiến trạnh Phần Lan cô đã đem túi cứu thương bò hang cây số hoả tuyến và được tặng thưởng huân chương .Rita kính trọng cô vì phẩm cách đó , nhưng không gần gũi thân thiết với cô cho lắm .
Tuy nhiên , Rita cũng là người có lối sống biệt lập : đơn vị toàn những cô gái đoàn viên thanh niên . Không phải như thế là họ trẻ trung hơn , mà nói thực ra là họ còn non nớt hơn .Họ chưa biết đến tình yêu , tình mẹ con, chưa nếm mùi khổ đau , vui sướng , họ toàn nói chuyện về các chàng trung uý , về những nụ hôn , còn Rita nghe những chuyện đó thì thấy nặng nề , khó chịu .
- Ngủ đi ! – cô nói cộc lốc , khi lại phải nghe những điều họ thú nhận với nhau như vậy – Tôi còn nghe thấy những chuyện vớ vẩn ấy thì cứ mà đứng gác tê chân .
- Nói làm gì ,Rita – Kirianôva uể oải trách - Kệ chứ , chuyện chúng nó ấy mà .
- Yêu thì chúng nó cứ yêu , tôi không nói làm gì . Đằng này thì , xó nào chúng nó cũng hôn với hít , tôi không thể nào hiểu được .
- Cô cứ làm gương xem nào - Kirianôva cười mỉm .
Rita im bặt .Thậm chí cô cũng không hình dung làm sao chuyện đó có thể xảy ra được : đối với cô đàn ông không còn tồn tại nữa .Chỉ có một người là đàn ông thôi - người đó đã đưa cả đồn biên phòng vào cuộc đọ lê trong buổi bình minh thứ hai của cuộc chiến .Cô siết chặt dây lưng mà sống , siết đến nấc cuối cùng rồi .
Trước tháng 5 họ lập chiến công :hai lần chọi nhau với bọn máy bay “metxe” .Máy bay Đức từ phía mặt trời hiện ra , bổ nhào xuống khẩu đội pháo , trút lửa dày đặc .Chúng giết một cô tiếp đạn của ta , một cô gái to béo , mũi gãy ,dáng người cục mịch, lúc nào cũng lặng lẽ nhai một cái gì đó trong miệng , chúng còn làm thương nhẹ 2 người nữa . Đi đưa cô gái hy sinh còn có chính uỷ đơn vị , còn các cô gái thì khóc rống lên
Họ bắn sung tiễn đưa trên mộ , sau đó chính uỷ gọi riêng Rita mà bảo :
- Phải bổ xung thêm người cho đơn vị
Rita im lặng
- Tập thể của cô mạnh đấy , cô Rita ạ .Các cô cũng biết rằng , phụ nữ ngoài mặt trận là một đối tượng như người ta nói , rất đáng chú ý .Cũng có những trường hợp các cô không chịu đựng được .
Rita vẫn im lặng .Chính uỷ giậm dịch đôi chân , lấy thuốc ra hút rồi trầm giọng nói :
- Có một đồng chí trong ban tham mưu có gia đình rồi , nhưng cũng có , nói thể nào nhỉ , một cô bạn gái .Một đồng chí ở Hội đồng quân sự biết chuyện đã sửa cho đồng chí đại tá ấy một trận và ra lệnh cho tôi phải giải quyết cái cô bạn ấy .Phải đưa vào một tập thể tốt .
- Xin cứ đưa về đây – Rita nói .
Sáng hôm sau cô đã được nhìn thấy và ngây ra mà ngắm : cô gái dong dỏng cao , tóc hung , da trắng bóc . Đôi mắt thì như tre thơ : xanh xanh , tròn như hai cái đĩa con .
- Chiến sĩ Epghênina Kômenkôva xin nhận nhiệm vụ …
Hôm đó là ngày tắm giặt , lúc đến lượt họ , các cô gái trong phòng thay quần áo ngắm nhìn cô bạn mới , như nhìn báu vật :
- Epghênina , cậu là một nàng tiên cá đấy !
- Epghênina , da cậu như pha l ê ấy !
- Epghênina , cậu đứng làm mẫu tượng được đấy !
- Epghenina , cậu cần gì phải mặc áo nịt nữa !
- Ôi , Epghênina , phải đưa cậu vào bảo tang thôi !Cậu phải nằm trong hòm nhung lắp kính cho mọi người ngắm !
- Tội nghiệp ! – Kirianôva thở dài - người thế kia mà phải đóng khung quân phục – thà chết còn hơn .
- Đẹp quá – Rita thận trọng bổ xung - người đẹp mấy ai hạnh phúc
- Cô tự nói mình đấy à ? – Kirianôva mỉm cười
Rita lại im : cô không thể kết bạn được với Kirianôva . Không thể nào được .
Nhưng với Epghênina thì lại được .Tình bạn tự nó đến, không cần chuẩn bị , không phải thăm dò : cứ tự nhiên là Rita kể hết cuộc đời cho Epghênina nghe . Phần thì muốn chọc tức Epghênina , phần thì muốn nêu gương và kể công . Còn Epghênina , đáp lại , cô chẳng them tỏ ra thương hại và thông cảm .Cô chỉ nói cộc lốc :
- Thế nghĩa là cậu cũng đã có món nợ riêng rồi đấy .
Cái giọng của cô khiến cho Rita , dù đã biết rất rõ về đại tá đi nữa , cũng phải cất tiếng hỏi :
- Thế cậu cũng có chứ ?
- Mình chỉ có một thân một mình mà thôi .Mẹ mình , em gái mình và em trai mình đã ngã xuống vì súng máy rồi .
- Chúng càn quét à /
- Xử tử đấy .Chúng bắt hết các gia đình của những người chỉ huy rồi quạt súng máy .Còn mình thì được một bà người Extôni giấu vào một ngôi nhà trước bãi bắn nên nhìn thấy tất cả . Đúng là tất cả ! Em gái mình ngã xuống cuối cùng , chúng lại còn bồi thêm …
- Epghênina , cậu nghe này , thế còn đại tá ? – Rita thầm hỏi – Epghênina , làm sao cậu lại có thể …
- Có thể đấy ! – Epghenina lắc mạnh mái tóc hung như thách thức - Cậu định giáo dục mình từ bây giờ hay là để bao giờ báo yên đã !
Số phận Epghênina đã làm cho Rita không còn là ngoại lệ nữa , và thật kỳ lạ ! – Trái tim cô đã có phần chai lạnh trước đau khổ , cô đã bắt đầu mềm long hơn trước . Thậm chí cô còn cười đùa , thỉnh thoảng lại còn ca hát với các cô gái , nhưng cô chỉ đúng là cô khi ngồi một mình với Epghênina mà thôi .
Kômenkôva tóc hung , bất chấp mọi chuyện bi thảm , vẫn là cô gái lắm bạn nhất và nghịch ngợm nhất . Có khi , để làm vui lòng cả đơn vị , cô đã trêu một chàng trung uý đến nỗi chàng ấy phải ngây ngẩn ra , có lúc giữa giờ giải lao , trong tiếng hát làm nhịp của bạn , cô đã nhảy một điệu Digan như gió lốc ; có lúc đột nhiên cô ngồi kể lại cả một cuốn tiểu thuyết - cứ là phải ngây người ra mà nghe .
- Epghênina , cậu phải lên sân khấu mới đúng ! – Kirianôva và thở dài - Người thế này mà uổng phí .
Thế là nỗi cô đơn bấy lâu Rita gắng công giữ gìn đã hết : Epghênina đã lay đổ tất cả . Cả tiểu đội chỉ có một người kém hấp dẫn , đó là Galia Chetvêrtak .Cô ấy gầy gò , mũi nhọn , hai bím toc nhỏ dài , thẳng tắp và có bộ ngực phẳng như của nam giới . Ở buồng tắm Epghênina kỳ cọ cho cô , tết tóc cho cô, mặc áo cho cô , khiến Galia trông rực rỡ hẳn lên . Đôi mắt cô bỗng trở nên long lanh , nụ cười hiện ra trên môi và đôi bầu ngực non như hai cây nấm hằn trên ngực áo .Từ đấy Galia không rời Epghênina nửa bước và nhóm bạn này có ba người : Rita , Epghênina và Galia .
Cái tin đơn vị bị chuyển từ hoả tuyến về giữ mục tiêu khu trạm khiến chị em chống lại quyết liệt .Chỉ có Rita là im lặng : cô chạy lên ban tham mưu xem bản đồ rồi nói : - Các đồng chí cử tiểu đội tôi đi cũng được
Chị em lấy làm ngạc nhiên .Epghênina cự lại kịch liệt , nhưng đến sang hôm sau cô bỗng đổi ý và bắt đầu tuyên truyền rằng phải bảo vệ khu trạm ấy .Vì sao như thế và để làm gì thì chẳng ai hiểu cả , tuy nhiên mọi người vẫn im lặng : người ta tin Epghênina và như thế nghĩa là việc ấy nên làm . Mọi chuyện bàn lập tức lắng đi và bắt đầu chuẩn bị lên đường . Lúc mọi người vừa đặt chân đến chạm thì Rita , Epghênina và Galia bắt đầu uống chè xuông , không có đường .
Được ba đem . đến đêm thứ tư Rita biến mất .Cô trườn ra khỏi kho cứu hoả và , như một cái bóng , cô vượt qua khu ga còn đang chìm trong giấc ngủ rồi tan biến vào trong rừng cây trăn lúc ấy còn đẫm sương lạnh .Theo con đường heo hút , cô tìm ra đến đường cái và vẫy được một chiếc xe tải vừa mới trông thấy :
- Còn đi xa hả , người đẹp ? – ông chuẩn uý rậm râu hỏi – Ban đêm các xe tải vẫn thường về tuyến sau chở quân nhu và áp tải xe thường là những người xa lạ với quân ngũ và điều lệnh
- Đến thành phố các anh cho xuống , được không ?
Từ trong thùng xe hai cánh tay vươn ra .Không chờ lệnh , Rita trèo lên bánh xe và nháy mắt cô đã lên được . Người ta vứt cho cô một tấm bạt để nằm và một áo bông để đắp :
- Ngủ đi , cô em , độ một tiếng thì dậy …
Sáng hôm sau cô đã có mặt ở đơn vị
- Liđa , Raia - đi làm nhiệm vụ .
Không ai biết , trừ Kirianôva , vì có người báo cho cô .Nhưng cô không nói gì mà chỉ cười thầm :
- Lại kiếm được một chàng nào rồi , giỏi thật .Thôi , may ra nó vui lên thì tốt …
Cả với Vaxkốp cô cũng không nói câu gì .Hơn nữa, trong số con gái chẳng ai sợ Vaxkốp , Rita lại càng không sợ .Thì đấy , anh ta cứ lang thang khắp trạm như một chàng ngốc , trong bụng có vài chục chữ để nói mà lại toàn là những điều lệnh cả .Ai mà nói chuyện với anh ta được ?
Nhưng kỷ luật là kỷ luật , mà trong quân đội lại càng phải thế .Kỷ luật ấy đòi hỏi rằng ngoài Epghênina và Galia không ai được biết chuyện Rita đi chơi đêm cả .
Đường . bích-cốt , lương khô , đôi khi cả những hộp cá nữa được chuyển về cái thị trấn bé nhỏ .Sung sướng như điên dại với những thành công của mình , Rita cứ đi đi lại lại , mỗi tuần đến hai ba đêm , vì thế cô đen sạm đi và gầy hốc hác . Epghênina trách móc ghé tai bảo nhỏ :
- Quá lắm rồi đấy , mẹ trẻ ạ ! Quân cảnh nó vớ được , quan trên đụng đến là chết cháy .
- Im đi , Epghênina , số mình bao giờ cũng may cả , lo gì !
Mắt cô sang rực lên vì hạnh phúc .Với một người như thế thì khó khuyên can được nghiêm chỉnh .Epghênina lấylàm buồn lắm :
- Ôi ,Rita , cẩn thận đấy nhé !
Kirianôva biết những chuyến đi ấy . Điều đó Rita cũng đoán ngay được khi nhìn thấy khoé mắt , nụ cười của Kirianôva , nụ cười ấy đốt cháy tâm can cô tựa hồ như bảo rằng chính cô là kẻ phản bội thượng uý của mình .Cô thấy nghẹn cổ , muốn bảo thẳng rằng đừng có mà cười như thế nữa , nhưng Epghênina không cho , Epghênina kéo cô ra chỗ vắng bảo :
- Rita ạ , đừng như thế , cứ để cô ấy muốn nghĩ thế nào thì nghĩ
Rita trấn tĩnh lại và thấy là phải .Cô ấy muốn nghĩ trăm điều xấu xa cũng được , miễn là cô ấy im lặng , đừng có phá ngang và đừng có cho Vaxkốp biết .Anh ta sẽ làm tình làm tội , không mở mắt ra được .Thì đã có gương tày liếp rồi đấy : hai cô tiểu đội một bị chuẩn uý vớ được bên kia song .Suốt bốn giờ liền từ trưa đến tối ông ấy cho một bài học luân lý : ông ấy trích dẫn từng câu từng chữ trong điều lệnh , chỉ thị , nội qui .Bọn con gái khóc hết nước mắt .Sau đó , sang song thì bị cấm đã đành , mà ra khỏi cửa cũng bị cấm nốt .
Nhưng Kirianôva vẫn im lặng .
Dạo ấy đang là những đêm lặng gió - Những đêm dải sang lờ mờ từ hoàng hôn kéo đến tận rạng đông toả ngát một mùi hương cỏ mật đơm hoa ngào ngạt , và chị em ngồi hát đến tận gà gáy lần thứ hai bên kho cứu hoả .Rita bây giờ chỉ giấu một mình Vaxkốp mà thôi .Cách hai đêm một lần , ăn cơm chiều xong cô lại trốn đi suốt đêm và lại trở về đơn vị trước lúc mọi người ngủ dậy.
Những lần trở về như thế Rita lấy làm thích lắm .Nỗi lo sợ bị quân cảnh bắt gặp không còn nữa và lúc đó cô có thể ung dung tháo giày buộc ra sau lưng và đi chân không trên mặt đường đẫm sương tê buốt .Cô cứ thế lê bước mà nghĩ lo toan cho đêm sau trốn tiếp .Cuộc hẹn hò tiếp sau có thể hoạch định một mình, hoàn toàn không hoặc hầu như không phụ thuộc vào ý chí của người khác .Cứ nghĩ như thế Rita thấy mình thật là hạnh phúc .
Nhưng chiến tranh đã chi phối cuộc sống con người theo phép tắc riêng của nó , buộc các số phận đan kết vào nhau một cách kỳ lạ thậm chí là không hiểu được .Và , trong lúc lừa dối người chỉ huy khu trạm số 171 yên tĩnh này thì hạ sĩ Rita Ôxianina vẫn không biết gì rằng chỉ thị của Cục an ninh Đế chế Đức số X 219/702 với hàng chữ “ DÀNH RIÊNG CHO CHỈ HUY “ đã được ký và thực hiện .
Và nơi đây bình minh yên tĩnh , vô cùng yên tĩnh .
Rita vẫn đang đi chân đất : đôi giầy vẫn lúc lắc sau lưng .Từ đầm lầy một đám sương dày đùn lên làm chân cô cóng buốt , những hạt sương đậu vào váy áo và Rita khoan khoái nghĩ rằng trước khi vào khu trạm cô sẽ ngồi nghỉ trên một gốc cây quen thuộc , sẽ lấy đôi tất khô ra đi và sẽ xỏ giày .Còn bây giờ cô phải rảo bước hơn vì cô đã bị mất một ít thời gian chờ đợi xe tải .Hơn nữa chuẩn uý Vaxkốp tảng sang là đã mò ra nhà kho sờ ổ khóa , mà Rita thì lại phải đi qua cái nhà kho ấy :gốc cây của cô cách bức tường gỗ ghép vài bước , sau một bụi rậm .
Từ đấy đến gốc cây còn phải đi hai khúc ngoặt , sau đó đi một lối tắt qua vạt cây trăn .Rita đi hết khúc ngoặt đầu thì bỗng đứng sững lại : trên đường có một người .
Người đó đứng im , mắt nhìn ra phía sau , khổ người to cao ,mặc chiếc áo khoác rằn ri , có một bọc gì đó phình ra trên lưng .Tay phải cầm một bọc dài bó chặt , ngực đeo một khẩu súng máy .
Rita bước xéo vào bụi .Lá cây rung lên , đổ sương xuống đầu Rita mà cô cũng không cảm thấy gì hết .Như ngừng thở , cô nhìn qua kẽ lá thưa theo dõi kẻ lạ mặt đang đứng im như một bóng ma .
Từ trong rừng cây bước ra người thứ hai : người này thấp hơn một chút , cũng đeo súng trên ngực và cầm một bọc trong tay .Hai người lẳng lặng đi thẳng về phía cô , họ đi những đôi giày cao cổ , buộc dây và bước rất nhẹ nhàng trên cỏ ướt .
Rita cho tay vào miệng và cắn suýt chảy máu .Phải làm sao không được đụng đậy , không được kêu lên , không được ra khỏi bụi cây !Hai người đã đến sát chỗ cô : một người đụng vai vào cành cây trước mặt cô .Rồi cả hai lại đi , im lặng , không nói một lời như những cái bong , rồi mất hút .
Rita chờ them chút nữa – không có ai cả .Cô thận trọng bước ra , chạy ù ra đường , rồi lại chui vào một bụi cây nghe ngóng .
Im lặng .
Cô nín thở chạy thục mạng : đôi giày đánh vào lưng bình bịch .Không giấu diếm nữa, cô chạy băng vào khu nhà ở , đấm thùm thụp vào cánh cửa khoá chặt , im ắng :
- Đồng chí chỉ huy ! …- Đồng chí chuẩn uý ! …
Cuối cùng cửa cũng mở ra , Vaxkốp đứng trên ngưỡng , mặc quần ngắn , chân đi dép lê , mình mặc áo lót vải thô có dây đeo .Anh chớp chớp đôi mắt còn ngái ngủ :
- Gì thế ?
- Bọn Đức trong rừng !
- Thế hả …- Vaxkốp nheo mắt nghi ngờ : mấy cô này lại đùa chứ có gì đâu – Sao cô biết ?
- Chính tôi nhìn thấy .Chúng có hai thằng , đeo súng và khoác áo nguỵ trang …
Không , có lẽ cô này nói thật . Đôi mắt lộ vẻ sợ hãi …
- Cô chờ đây nhé
Chuẩn uý quay vào nhà .Anh xỏ giày , mặc áo vội vàng như đi chữa cháy .Chị chủ nhà mặc độc một chiếc áo , ngồi nhỏm trên giường há miệng
- Chuyện gì thế , anh Phêđô Ẻpgraphôvích ?
- Không , chẳng có chuyện gì liên quan đến cô cả
Anh ra đường , vừa đi vừa thắt đai sung bên sườn . Ôxianina vẫn đứng nguyên chỗ cũ , vẫn lủng lẳng đôi giày trên vai .Chuẩn uý liếc mắt nhìn đôi chân cô : đôi chân đỏ mọng , ướt đẫm , ngón chân cái vẫn còn dính một chiếc lá rơi .Như thế nghĩa là đi chân không trong rừng , còn giày thì vác vai : thôi được , thế là bây giờ đánh nhau rồi .
- Tôi ra lệnh : mang súng , báo động chiến đấu ! Bảo Kirianôva gặp tôi . Chạy mau !
Hai người chạy về hai phía : Rita chạy về kho cứu hoả , còn anh , chạy ra nhà gác đường sắt , chỗ máy điện thoại . Phải giữ được liên lạc !…
- “ Cây thông “ , “Cây thông “ ! … Ôi trời ôi ! …Hoặc là họ ngủ , hoặc là máy hỏng - …”Cây thông” !… “Cây thông “ !..
- “Cây thông “ nghe đây !
- Mười bảy nói đây .Cho xin thứ ba nhé .Khẩn lên , có biến !
- Cho đây , đừng có rống lên thế .Biến cố của anh là …
Trong máy có tiếng rè rè , sào sạo , rồi sau , một giọng xa xa hỏi :
- Vaxkốp đấy hả .Có chuyện gì thế ?
- Đúng vậy thưa đồng chí Thứ ba . Bọn Đức ở trong rừng cạnh chỗ chúng tôi .Hôm nay hai tên bị phát hiện …
- Ai phát hiện ?
- Hạ sĩ Ôxianina …
Kirianôva bước vào , đầu không đội mũ .Cô cúi chào rất điệu như trong dạ hội vậy .
- Tôi đã ra lệnh báo động chiến đấu , thưa đồng chí Thứ ba .Tôi quyết định lùng sục rừng …
- đừng lùng sục , đồng chí Vaxkốp .Phải nghĩ đã : chúng ta bỏ ngỏ mục tiêu thì chẳng được ai khen đâu .Thế hai thằng Đức của anh hình dáng thế nào ?
- Người gặp nói chúng khoác áo nguỵ trang , đeo sung máy . Đó là thám báo …
- Thám báo ? Chúng thám báo gì ở chỗ anh ? – Anh vẫn ôm chị chủ nhà mà ngủ ngon lành đấy chứ ?
Bao giờ cũng thế , bao giờ Vaxkốp cũng có lỗi .Ai cũng trút giận lên đầu anh cả
- Sao im thế , Vaxkốp ? Anh nghĩ gì vậy ?
- Tôi nghĩ rằng phải tìm bắt chúng , đồng chí Thứ ba ạ .Bây giờ chúng chưa đi xa đâu .
- phải đấy . Đồng chí lấy năm người đi lùng ngay .Kirianôva có đấy không ?
- Có ạ , thưa đồng chí…
- Đưa ống nghe cho cô ấy đi
Kirianôva nói ngắn gọn , chỉ có hai lần cô bảo “vâng ạ “ còn đến năm lần nhắc lại một câu gì đó .Cuối cùng cô đặt ống nghe xuống :
- Có lệnh giao cho đồng chí năm người .
- Cô cho tôi cái cô trong thấy quân Đức nhé
- Ôxianina sẽ làm nhóm trưởng
- phải đấy , các cô tập hợp lại đi
- Tập hợp rồi , thưa đồng chí chuẩn uý
Tập hợp !- Thế mà cũng là tập hợp .Cô thì tóc còn chấm thắt lưng như bờm ngựa , cô thì còn cuộn những búi giấy gì trên đầu . Thế mà cũng là quân nhân !Mang những người ấy đi quét rừng , đi lùng bắt bọn Đức có súng máy ! Vũ khí thì rặt những thứ cổ lỗ , đồ nội , súng kiểu năm 1891 …
- Nghỉ !
- Epghênina , Galia , Lida…
Chuẩn uý cau mặt :
- Khoan đã , Ôxianina ! Chúng ta đi bắt bọn Đức chứ không phải đi bắt cá đâu .Vì thế ít ra các cô cũng phải biết bắn súng …
- biết rồi
Vaxkốp định bỏ qua nhưng bỗng nhớ ra :
- À quên , có ai biết tiếng Đức không ?
- Tôi biết
Một giọng thỏ thẻ từ trong hàng quân vọng lên .Vaxkốp bực mình :
- Tôi là ai ? Tôi là cái gì ? Phải báo cáo chứ !
- Chiến sĩ Guốcvích
- Có thế chứ !Giơ tay lên - Tiếng Đức là gì ?
- Hen-đê hô-khơ
- Đúng - chuẩn uý khoát tay - Được rồi , đồng chí Guốcvích …
Năm người xếp thành một hang , nghiêm trang như con nít , nhưng có vẻ chưa sợ sệt gì cả .
- Chúng ta sẽ đi hai ngày đêm , cần phải dự trù như vậy .Các đồng chí phải mang theo lương khô và mỗi người …5 kẹp đạn .Chuẩn bị ngay đi ! Ăn phải no , giầy phải ấm , quần áo phải gọn .Thời hạn chuẩn bị - 40 phút .Giải tán ! …Kirianôva và Ôxianina theo tôi !
Trong lúc các chiến sĩ ăn sáng và chuẩn bị , chuẩn uý đưa các trung sĩ về nhà mình hội ý .Cũng may chị chủ nhà đã đi đâu , nhưng giường chiếu thì lại chưa dọn : hai cái gối cạnh nhau trông thực là âu yếm …Vaxkốp thết họ món súp khoai tây và đứng ngằm tấm bản đồ cũ rích nhàu nát .
- Tức là cô gặp chúng trên đường này chứ gì ?
- Đúng rồi – ngón tay Ôxianina khẽ chạm vào bản đồ - Chúng đi qua mặt tôi theo hướng đường cái .
- Đường cái à ?…Thế bốn giờ sáng cô vào rừng làm gì ?
Ôxianina im lặng
- Làm cái việc ban đêm ấy mà – Kirianôva nói , mắt nhìn chỗ khác
- Việc ban đêm ? …- Vaxkốp nổi nóng vì thấy họ nói dối ! – Tôi đã tự làm riêng cho các cô một cái nhà xí rồi còn gì ! Hay là chật quá chăng ?
Hai người cau mặt lại
- Đồng chí chuẩn uý ạ , có những vấn đề phụ nữ không nhất thiết phải trả lời đâu , đồng chí biết cho nhé – Kirianôva lại nói .
- Ở đây không có phụ nữ !- người chỉ huy quát lên , thậm chí còn đấm nhẹ tay xuống bàn nữa – Không có ! Chỉ có chiến sĩ và chỉ huy , rõ chưa ? Bây giờ là thời chiến , từ nay đến lúc chiến tranh kết thúc , tất cả chúng ta đều là giống trung cả …
- Thì giường của đồng chí vẫn còn bừa bộn kia kìa , đồng chí giống trung ạ …
Hừ , Kirianôva ác khẩu thật ! Một lời là thòng lọng treo cổ !
- Cô nói là chúng ra phía đường cái phải không ?
- Vâng , hướng đó …
- Chúng ra đường cái làm quái gì : hai bên đường , rừng cây đã trụi từ thời chiến tranh Phần Lan rồi , ở đấy chúng sẽ bị tóm ngay .Không , các đồng chí chỉ huy cấo dưới ạ , không phải chúng đi ra hướng đường cái đâu …Nhưng thôi , các đồng chí ăn nữa đi , ăn nhiều vào
- Ở đó toàn là sương mù với bụi rậm – Ôxianina nói – Tôi cứ tưởng …
- Cứ tưởng thì đáng lẽ phải làm dấu thánh rồi đấy - người chỉ huy nói – Cô bảo chúng đều mang bọc phải không ?
- Vâng ạ , mà hẳn là những bọc nặng , chúng đều xách tay phải . Những bọc ấy buộc cẩn thận lắm.
Chuẩn uý cuốn điếu thuốc , châm hút và đi đi lại lại .Bỗng nhiên anh thấy mọi điều thật rõ rang , rõ ràng đến nỗi anh thấy ngần ngại
- Tôi nghĩ rằng chúng mang bộc phá .Mà nếu là bộc phá thì không phải chúng ra phía đường cái , mà chính là ra phía đường sắt , đường sắt Kirốp
- Ra đường Kirốp thì có phải lần đầu đâu- Kirianôva nghi ngờ nói .
- Xa thì xa nhưng lại có đường rừng .Mà rừng ở đây thì ác lắm : cả một quân đoàn có thể náu được chứ đừng nói là hai người .
- Nếu vậy thì …- Ôxianina hồi hộp - Nếu vậy thì phải báo ngay cho đơn vị bảo vệ đường sắt
- Kirianôva sẽ báo – Vaxkốp nói -Hằng ngày tôi vẫn báo cáo lúc hai mươi giờ ba mươi , tên hiệu “17” , Ôxianina , cô ăn nữa đi . Rồi còn phải cuốc bộ suốt ngày đấy …
Bốn mươi phút sau đội truy lung tập hợp , nhưng phải một tiếng rưỡi sau mới khởi hành được vì chuẩn uý rất nghiêm khắc và cẩn thận :
- Tháo ủng ra ! …
Thế là tháo : một nửa số chiến sĩ đi bit tất mỏng , nửa kia xà cạp quấn như khăn quàng cổ . Giày ủng như thế thì không chiến đấu lâu được vì chỉ đi ba cây số là chân phồng rộp chảy máu . Được rồi , nhưng vì sao chỉ huy của họ , hạ sĩ Ôxianina , biết đi giày ủng đúng cách mà không chịu dạy cho cấp dưới của mình ?…
Chuẩn uý dạy cách quần xà cạp mất bốn mươi phút .Bốn mươi phút nữa bắt chị em lau sung .Không lau sạch các khe kẽ thì bắn làm sao được .
Thời gian còn lại , chuẩn uý đánh vào việc đọc một bài giảng ngắn , mà theo ý chuẩn uý thì nó nhằm giúp các chiến sĩ nắm vững tình hình :
- Các đồng chí đừng sợ kẻ thù .Chúng đi trên đất hậu phương ta thì chúng sợ ta . Nhưng cũng đừng tiếp cận chúng quá bởi vì chúng toàn đàn ông khoẻ mạnh lại được trang bị vũ khí riêng để đánh gần . Nếu gặp trường hợp chúng đến gần ta thì tốt nhất là ta tránh .Có điều là , lạy Chúa , đừng có mà chạy , dùng súng máy bắn người chạy là thú nhất đấy .Các đồng chí chỉ đi từng hai người một .Trên tuyến đường không được chậm bước và không được nói chuyện .Nếu đường bị lộ thì làm thế nào ?
- Chúng tôi biết rồi – cô tóc hung nói - một người đi bên phải , một người đi bên trái .
- Phải bí mật - Vaxkốp nói them - Trật tự sẽ như sau : đi đầu là nhóm quan sát gồm hạ sĩ và một đội viên , sau đó cách một trăm mét là trung tâm tức là tôi và – anh nhìn cả tiểu đội – và phiên dịch viên . Một trăm mét sau tôi là cặp cuối cùng . Tất nhiên không phải là từng cặp đi cạnh nhau mà là cách nhau một tầm mắt .Trường hợp phát hiện có địch , hoặc điều đáng nghi thì … Có ai bắt trước được tiếng thú rừng hoặc chim choc không ?
Các cô cười khúc khích , ngốc thật ! …
- Tôi hỏi thật đấy ! Trong rừng không dùng tiếng người được đâu : bọn Đức cũng có tai chứ
Mọi người im lặng .
- Tôi biết - Guốcvích rụt rè nói – tôi biết kêu tiếng lừa .
- Lừa ở đây không ai nuôi đâu - chuẩn uý không vui , nhận xét – Thôi được , chúng ta sẽ học cạc cạc như tiếng vịt ấy .
Anh kêu thử và mọi người cười vanh .Làm sao bỗng nhiên họ lại vui như tết ấy . Vaxkốp không sao hiểu được , tuy nhiên chính anh cũng phải mỉm cười .
- Đấy , vịt đực gọi vịt cái như thế đấy – anh giải thích – Nào , các bạn thử đi .
Mọi người cạc cạc một hồi khoái chí .Riêng Epghênina , cô gái tóc hung , là gắng sức nhất ( chao ôi , cô gái xinh quá , lạy trời đừng để tôi phải lòng cô ta ) , nhưng xuất sắc hơn cả là Ôxianina . Một người nữa kêu cũng khá , hình như Liđa thì phải . Liđa người to , đậm ,vai và đùi không biết chỗ nào mập hơn . Còn giọng bắt chước thì thật hay .Nói chung là không có gì đáng phàn nàn cả : một người như thế bao giờ cũng cần , sức khỏe ấy có thể thay ngựa kéo cày được .
Chẳng như hai cô thành phố Galia Chetvêrtak và Xônia Guốcvích – cô phiên dịch .
- Chúng ta sẽ đến hồ Vôpi .Các bạn nhìn đây - Mọi người xúm quanh bản đồ , người nọ thở vào gáy , vào tai người kia đến vui - Nếu bọn Đức ra phía đường sắt thì chúng ta cũng không bỏ được hồ này .Còn đường tắt thì chúng không biết , như thế nghĩa là chúng ta sẽ đến sớm hơn .Từ đây tới đó chừng 20 cây số , khoảng trưa nay sẽ tới . Chúng ta chuẩn bị cũng còn kịp , bởi vì bọn Đức phải đi đường vòng lại phải đi lén lút ít ra cũng mất 50 cây số mà đằng nào cũng phải qua đây .Các đồng chí chiến sĩ hiểu chưa ?
Các chiến sĩ của anh trở nên nghiêm túc ra :
- Rõ …
Đối với họ chiến tranh chỉ là tắm nắng và xả sung lên máy bay địch cho đã đời mà thôi …
Bây giờ hạ sĩ Ôxianina đi kiểm tra quân khí và trang bị .Mười lăm phút nữa xuất phát.
Ạnh bỏ đi : phải rẽ qua nhà một chút . Lúc nãy anh đã dặn chị chủ nhà ngồi xếp cho anh ba lô và những thứ cần thiết khác .Bọn Đức là quân hung bạo , chỉ có trong tranh đả kích mới thấy diệt được chúng ngon lành hàng loạt mà thôi . Phải chuẩn bị mới được .
Chị Maria Nikiphôrốpna chuẩn bị đầy đủ theo ý kiến anh , thậm chí còn nhiều hơn là khác , có cả một miếng mỡ và một ít cá khô . Anh muốn mắng chị một câu , nhưng rồi nghĩ lại : ở đội có nhiều người .Anh nhét vào trong ba lô một số lượng đạn thừa dung cho súng trường và súng lục , lại xách thêm hai quả lựu đạn nữa : thiếu gì chuyện có thể xảy ra được
Chị chủ nhà sợ hãi nhìn anh , yên lặng rồi rơm rớm nước mắt .Toàn thân chị rướn về anh phía anh , dù chị vẫn đứng nguyên một chỗ , khiến Vaxkốp không dừng được ,phải đặt tay lên đầu chị
- Ngày kia tôi sẽ về .Chậm nhất là ngày thứ tư .
Chị oà khóc . Ôi , những người đàn bà , những người thật bất hạnh ! Đối với đàn ông , chiến tranh cũng chẳng để làm gì còn đối với các bà thì …
Anh bước ra rìa làng , nhìn đội “cận vệ “ của mình : báng súng gần như chạm đất .
Vaxkốp thở dài :
- Xong cả rồi chứ ?
- Rồi ạ - Rita nói
- Tôi chỉ định tiểu đội phó trong suốt cuộc hành quân này là hạ sĩ Ôxianina .Tôi nhắc lại hiệu lệnh : hai tiếng vịt kêu là : chú ý , tôi đã thấy địch .Ba tiếng vịt kêu là : hãy tiến về phía tôi .
Mấy cô cười rộ .Còn anh vẫn cố ý nói : hai tiếng vịt kêu , ba tiếng vịt kêu .Anh cố ý thế để mọi người cười cho sảng khoái
- Nhóm quan sát , đều bước !
Hàng quân tiến lên .
Đi đầu là Ôxianina và cô gái béo mập .Vaxkốp chờ cho họ khuất sau bụi cây, đếm thầm đến một trăm rồi mới đi theo .Cùng đi với anh là cô phiên dịch với súng đạn , ba lô , túi xách , đầy người khiến cô còng lưng xuống như một tàu lau…Đằng sau họ là Kômenkôva và Galia Chetvêrtak .
Đường đến hồ Vôpi Vaxkốp không sợ : bọn Đức không thể biết đường tắt đến đó được vì đó là con đường chính anh phát hiện từ thời chiến tranh Phần Lan .Các bản đồ ở đây đều đánh giấu là bãi lầy , cho nên bọn Đức chỉ biết một đường là phải đi vòng rừng , sau đó muốn đến hồ phải qua mỏm núi Xiniukhina , và cả mỏm này thì không sao có thể vượt qua được .Và cho dù chiến sĩ của anh có đi chậm đến thế nào đi nữa , có lạ lẫm thế nào đi nữa thì bọn Đức vẫn cứ là đi lâu hơn .Chúng không thể nào đến đó trước chiều hôm được , mà lúc đó thì anh đã có thể bịt được tất cả các lối vào ra rồi . Anh sẽ bố trí các bạn gái ngay sau các ụ đá , nguỵ trang thật tốt , sau đó bắn chúng một trận rồi mới nói chuyện .Cuối cùng có thể khử đi một tên , còn thằng kia thì một chọi một Vaxkốp đâu có hề sợ .
Các chiến sĩ bước đi khoan khoái và gần như theo đúng qui định : chỉ huy không thể phát hiện được một tiếng cười hay một câu chuyện nào cả .Tốp trước quan sát thế nào thì anh không biết , nhưng bao giờ anh cũng nhìn xuống dưới chân mình như đi vào chỗ đất hoang và phát hiện ra được một vết chân nhẹ có những dấu đế giày có sọc lạ .Giày ấy có cỡ số bốn mươi tư và Vaxkốp kết luận rằng kể đó phải cao đến hai thước và nặng dư một tạ .Tất nhiên để cho chị em phải đối đầu với hắn , dù chị em có trang bị đầy đủ đi nữa , cũng là điều không lợi , nhưng một lát sau chuẩn uý phát hiện rằng bọn Đức đã vòng quanh bãi lầy .Quả đúng như anh dự đoán .
- Bọn Đức phải chạy mệt – anh nói với cô bạn cùng đi - thậm chí rất mệt là đằng khác , phải đến 40 cây số nữa .
Cô phiên dịch không nói gì chuyện ấy vì cô đã rất mệt , cái báng súng lê xuống đất .Chuẩn uý nhìn cô mấy lần , thỉnh thoảng lại quay lại ngắm khuôn mặt dài dài , xấu xí nhưng rất nghiêm nghị của cô , rồi anh nghĩ một cách xót xa rằng bây giờ đàn ông ít ỏi quá , cô chẳng thể nào lấy chồng , rồi đột nhiên anh cất tiếng hỏi :
- Bố mẹ cô còn sống đấy chứ ? Hay là cô đã mồ côi rồi ?
- Mồ côi ?…- Cô mỉm cười – có lẽ là mồ côi
- Thế chính cô cúng không chắc ?
- Bây giờ thì ai mà dám chắc , hả đồng chí chuẩn uý ?
- phải đấy
- Bố mẹ em ở Minxk – Cô gái xóc vai sửa lại khẩu súng – còn em đi học ở Mátxcơva , đang chuẩn bị thi thì …
- Bây giờ có tin tức gì không ?
- Anh hỏi lạ thật …
- Ừ …- Vaxkốp lại quay mặt đi , dò xem câu hỏi của anh có làm cô giận không - Bố mẹ cô gốc Do Thái à ?
- Tất nhiên
- Tất nhiên … - Người chỉ huy giận dữ hít mạnh một hơi - Tất nhiên thì còn hỏi làm gì nữa
Cô phiên dịch im lặng .Cô vẫn lê chân trên cỏ ướt trong đôi ủng da sần , mặt cau lại .Cô khẽ thở dài :
- Cũng có thể bố mẹ em chạy thoát …
Tim Vaxkốp nhói lên vì tiếng thở dài ấy . Ôi chao , cô em mới là con sẻ non chưa đầy lông cánh ,liệu có thể chịu nổi nỗi đau này không ? chỉ có chửi đổng cái cuộc chiến tranh ngàn lần đáng nguyền rủa này mới bõ tức được .Cả cái ông thiếu tá đầy đoạ chị em thế này nữa .Nhưng không làm thế được thay vì việc đó , anh hết sức kìm lại , gắng nở một nụ cười
- Này chiến sĩ Guốcvích , cô cạc lên 3 tiếng đi !
- Để làm gì ?
- Để kiểm tra tinh thần sẵn sàng chiến đấu .Thế nào ? Đã quên những điều tôi hướng dẫn rồi à ?
Lập tức cô mỉm cười .Và đôi mắt trở nên linh lợi
- Không , quên thế nào được !
Tất nhiên , cô cạc không ra cái gì cả : cô đang làm nũng đấy thôi . Cứ như ở nhà hát vậy .Nhưng nhóm quan sát và nhóm đi khép hậu vẫn cứ tưởng có chuyện gì đó nên cùng chụm lại, Ôxianina chạy sát đến , lăm lăm tay sung :
- Gì thế ?
- Có chuyện gì thì các chị đã sang thế giới bên kia rồi – Vaxkốp đe – Đi gì mà láu táu như bê con , cong đuôi lên mà chạy .
Ôxianina bực mình ,mặt đỏ như bình minh tháng Năm .Làm thế nào được , cái gì cũng phải học chứ !