Dịch giả : Phạm Tú Châu, Nguyễn Thị Băng Thanh, Thành Trinh Bảo
Nguồn : vnthuquan
Đánh máy : ldoan
Giới thiệu
Mười sáu năm chỉ là cái nháy mắt so với lịch sử, mười sáu tuổi bước vào tuổi hoa vừa kịp đón nhận tuổi hoa của thành phố Thâm Quyến, nơi tràn trề sức sống mới khiến cải cách xã hội biến đổi từng ngày.
Tuổi hoa có bao nhiêu ước mơ, tâm tư cùng nhận xét về thầy cô giáo và phụ huynh. Đặc trưng cá tính lứa tuổi cho thấy có khoảng cách về nhận thức so với người lớn mà những ai đọc cuốn tiểu thuyết của tác giả mười sáu tuổi này hẳn phải giật mình suy nghĩ lại…
CHƯƠNG I
CUỘC “TẬP KÍCH” BẤT NGỜ
Chuông chuẩn bị vào lớp vừa vang lên, cô Trần giáo viên dạy văn đã bước vào lớp Mười. Cô vung vẩy tập giấy kiểm tra trên tay, nói:
- Từ hôm khai giảng đến nay đã được hai tuần rồi, hôm nay kiểm tra sau khi học hết một phần. Trên mặt bàn, ngoài bút và bút xóa ra, các em cất hết mọi thứ khác đi.
- Lại tập kích bất ngờ!
- Chết rồi, chết rồi! Chết là cái chắc!
Những tiếng cằn nhằn quen thuộc vang lên. Nhưng khi tay vừa nhận tờ giấy kiểm tra thì chỉ còn tiếng rào rào như tằm ăn rỗi. Đề bài của cô Trần bao giờ cũng chắc nình nịch, không nắm vững thời gian thì khó mà làm xong bài, cho nên cắm cúi mà làm là hay hơn cả.
Nhưng sau ba mươi phút, một số bạn bắt đầu ngọ nguậy, chẳng khác nào những nguyên tử không an phận trong phản ứng hóa học. Cái “phao” Dư Phát nghĩ đến trước tiên là Vương Tiếu Thiên. Cậu ta liếc nhìn cô giáo, cô giáo đang nhìn qua cửa sổ như đang mải ngắm cái gì đó. Dư Phát yên tâm viết câu hỏi vào một mảnh giấy, vo tròn, ném cho Vương Tiếu Thiên ngồi bàn cuối lớp.
Đúng lúc đó, cô giáo quay người lại, song khéo thay, viên giấy vừa vặn rơi tọt vào bồ rác đặt ở cuối phòng. Cô Trần nhíu mày song không lên tiếng, vẫn cúi xuống chữa bài tập của lớp khác. Nhanh như chớp, Dư Phát ném tiếp viên giấy nữa. Cô giáo đi xuống nhặt lên. Thấy là một mảnh giấy trắng, cô trở lại bục, bảo:
- Trong lớp không được ném giấy lung tung!
Tuy cầu cứu không thành, song cô giáo cũng không bắt được quả tang, Dư Phát thầm đắc ý: “Cô chọi sao nổi với học trò cơ chứ!”.
Những năm năm mươi, sáu mươi quay cóp là chuyện cực xấu; sang những năm tám mươi, chín mươi, học sinh coi chuyện đó là “hành vi đáng được đồng tình”. Ai mà chẳng vậy, ngày thường không chịu học thì muốn vớt vát cho đủ điểm trung bình; học lực trung bình thì muốn điểm khá hơn, đã học khá rồi thì lại muốn đứng đầu lớp. Đám học trò không cho quay cóp là điều nhục nhã, ngược lại, coi đấy là “đối sách” đối phó với thi cử và là chuyện bí mật công khai. Bởi vậy trước khi có thi cử, các cô cậu thường nửa đùa nửa thật bảo nhau:
- Này cậu, lần thi này giúp đỡ nhau đấy nhé!
- Nhớ thả phao đấy!
- Phải biết do (tiếng Anh trong nguyên bản) mới được!…
Tuy vậy, lúc này Dư Phát không dám khinh suất hành động. Cô Trần có vẻ chăm chú chấm bài song thực tế là làm cả hai việc một lúc. Thỉnh thoảng cô đưa mắt quét một lượt khắp lớp, khiến cho ai muốn chuyển giấy, giở sách, nhòm bài bạn đều không sao thực hiện được, đành chỉ liều làm bài của mình mà thôi.
Trước dễ sau khó, cách ra đề thi cơ bản này Dư Phát hiểu lắm chứ, nhưng chọn đi chọn lại, cậu ta tìm không ra một đề nào dễ làm. Xem ra đành nhờ vận may bằng cách bắt thăm để chọn đề vậy. Viết giấy vo viên lại rồi bốc thăm hẳn là không được. Cô giáo thấy trong tay có viên giấy hẳn sẽ cho là "phao" của bạn nào đó ném cho. Chỉ có thể dùng cách "bói". Phát ngồi thẳng người lên, tay phải nắm bút, chăm chú đặt lên tờ giấy thi; tay trái nắm thành nắm đấm, những đốt xương gồ lên ở ngón trỏ, ngón giữa, ngón đeo nhẫn, ngón út lần lượt thay cho ABCD, sau đó mồm lẩm nhẩm bài hát trẻ con và đưa mắt theo; bài hát dừng lại ở ngón nào thì ghi chữ cái đó vào đề lựa chọn. Cô giáo từ trên cao nhìn xuống, chỉ nhìn thấy Dư Phát đang cắm cúi suy nghĩ nghiêm túc để làm bài.
Một học sinh đứng lên:
- Thưa cô, cô thêm cho tờ giấy ạ.
Vừa nghe đã biết ngay bạn đó là người Quảng Đông. Người Quảng Đông nói như thế. “Cho thêm tờ giấy” thì nói thành “thêm cho tờ giấy”.
Bạn ấy tên Trần Minh, tóc hơi bù rối, không biết là kiểu tóc đặc biệt hay là do không chải đầu. Cậu ta là ủy viên học tập của lớp, là một người mà dùng cách gọi phổ biến nhất trong trường là very cool (rất nhạt nhẽo, thờ ơ). Vương Tiếu Thiên cùng lớp từng nghĩ sẽ viết một truyện gì đó lấy đề tài là cậu ta. Đầu đề truyện là lạ một chút: “Thật là một nhân vật!” chẳng hạn.
Cô giáo lấy một tờ giấy từ bục giảng đi xuống ngó qua bài làm của Trần Minh, rồi lại ngó bài làm của mấy bạn khác để so sánh xem ai hơn ai kém. Trên mặt cô thoáng một nụ cười.
Thấy thế, cả lớp đều ngước mắt nhìn Trần Minh, có ánh mắt cảm phục, có ánh mắt ghen tị: thằng này lại muốn đứng đầu lớp đây!
Bạn gái đeo kính luôn tay xoa dầu Vạn Kim lên đầu là Lâm Hiểu Húc. Bất kể thi học kỳ hay kiểm tra, bạn ấy đều xoa dầu. Hễ vào lớp thi là Hiểu Húc thấy nhức đầu, mặc dù thi môn sở trường là môn văn.
Tạ Hân Nhiên ngồi ở vị trí giữa lớp, đang cân nhắc giữa mấy nhà văn. Tác giả bài Ba ngày trên Trường Giang: A. Lý Kiện Ngô; B. Lưu Bạch Vũ; C. Ngô Bá Tiêu; D. Trịnh Chấn Đạc. Hình như Lưu Bạch Vũ là tác giả mà Lý Kiện Ngô có vẻ đúng hơn! Hân Nhiên do dự. Trước ngày kiểm tra, rõ ràng mình đã lật xem bài này, làm sao bây giờ lại quên khuấy đi? Mình làm sao thế?
Trong lúc bối rối, Hân Nhiên quay sang nhìn Tiêu Dao. Bạn này đang viết lia lịa. Trước ngày thi, ai cũng nói: “Tớ đã học được gì đâu!”, “Tớ chẳng học thuộc được!”, “Tớ chẳng nhớ được gì!”, “Chắc tớ toi mất!”, nhưng khi thi thật thì người này làm nhanh hơn, trả lời được nhiều hơn người khác. Xem ra học sinh trung học cũng dối trá phải biết!
Hết giờ!
- Thu bài thôi, hết giờ rồi!
- Cô ơi, cô đợi em chút nữa, em chưa làm xong mà!
Mấy bạn cùng kêu lên, dường như cô giáo vặn cho kim đồng hồ chạy nhanh vậy.
- Hết giờ rồi. Thôi dừng tay, nộp bài đi!
- Cô cho thêm ít phút nữa đi!
- Không được! Các tổ trưởng thu bài!
Tiếng oán thán vang lên khắp nơi:
- Sao đề thi lần này khó thế?
- Nhiều câu vượt đề cương quá!
Đứng trên bục, cô giáo cầm một tập bài thi gọi to:
- Tạ Hân Nhiên, mau lên! Các tổ khác nộp cả rồi. Đừng viết nữa, thu bài của tổ em đi!
Hân Nhiên vứt bút đứng lên, thu bài của tổ mình đem nộp. Cô giáo vừa xếp lại bài thi vừa bảo Hân Nhiên:
- Hôm nay em làm bài thế nào? Kiểm tra lần trước, rõ ràng em có thụt lùi. Sao thế? Có tâm sự gì thì phải?
- Không… không có gì đâu ạ! - Đứng bên cô giáo, Hân Nhiên cao hơn cô hẳn một cái đầu.
- Không có thì tốt! Con gái lớn lên tâm trí dễ phân tán, đừng nên cho là mình học vững mà buông lơi. Con gái chỉ lo là không có hoài bão, đừng bao giờ lơ là nhé!
Hân Nhiên thầm nghĩ mình đâu dám lơ là? Một ngày phải có ba mươi hai giờ mới đủ bởi bạn biết mình không được như các bạn khác.
- Về chỗ cả đi, các em về chỗ cả đi! Cô có chuyện muốn nói với các em. Hôm nay là lần cuối cùng cô ra bài thi cho các em. Cô sắp phải vào viện để mổ, sau khi ra viện cũng không thể dạy các em được. Từ tuần sau, có thầy giáo từ Tây An điều về dạy các em. Thầy họ Giang, giàu kinh nghiệm dạy học.
Cô chỉ có mỗi một câu muốn nói, ấy là bất cứ lúc nào các em cũng không được buông lơi mình. Đặc khu có điều kiện tốt, nuôi được người song cũng dễ hại người. Các em hãy nghĩ bạn mình ở trong kia phải cố gắng như thế nào. Hãy xem khóa học của Trịnh Tân ấy, 90% vào được đại học, còn Trịnh Tân thì khỏi phải nói, “thủ khoa” môn Lý của cả tỉnh, các em biết cả rồi đấy! Các em chớ có lơ là…
Trường trung học Số Chín ai mà chẳng biết. Năm ngoái Trịnh Tân ở lớp Mười hai lúc thi đại học, giật luôn cành quế “trạng nguyên” môn Lý của toàn tỉnh, được đăng báo, lên đài, vinh dự hết mức. Cả thầy hiệu trưởng, thầy trưởng phòng Giáo vụ, thầy chủ nhiệm lớp cùng thầy giáo dạy môn Lý cũng mát mặt theo.
- Lần thi này đề ra có khó một chút là vì cô muốn đánh động một số em, nhắc nhở các em không nên chủ quan. Tiêu Dao, em viết báo cáo tổng kết về tình hình của lớp, chiều mai nộp cho cô! Lâm Hiểu Húc, em theo cô đến văn phòng. Hết giờ!
Cả lớp không nôn nóng chạy ra ngoài như mọi khi. Cả lớp hoặc đứng hoặc ngồi, không hẹn mà cùng ngắm nhìn cô chủ nhiệm - một “bà già” khô khan gầy gầy, đen đen và nhỏ thó mà lẽ ra họ nên chú ý từ lâu.
- Thưa cô, cô mắc bệnh gì ạ? - Một bạn gái cao lêu đêu đứng lên, bạn tên Lưu Hạ.
- Thưa cô, cô vào viện nào chữa bệnh ạ? Bệnh viện Nhân dân thành phố hay bệnh viện Tổng hợp ạ?
Các bạn gái mồm năm miệng mười hỏi. Cô giáo Trần tỏ ra xúc động:
- Các em ạ, nghe các em hỏi cô rất cảm động. Cũng chẳng phải bệnh gì nặng đâu! Tuổi nhiều thì bệnh cũng lắm thôi. Các em cố gắng học tập, đó là cách động viên an ủi cô tốt nhất đấy.
Bấy giờ các bạn mới lục tục rời khỏi lớp.
- Bà già phải mổ thật à?
- Khổ thật đấy. Trước đây có nghe nói ốm đau gì đâu!
Dư Phát cũng thấy lòng nao nao. Đừng tưởng bạn ấy làm việc gì cũng qua loa, đại khái, không chịu chú ý. Tật quay cóp hàng ngày cũng chẳng phải chỉ mắc vài ba bận. Nhưng lần này Dư Phát không hiểu sao lòng nao nao!
Hân Nhiên đứng ngoài hành lang chờ Hiểu Húc, lòng bối rối vô hạn. Bạn lúc nào cũng tự tin, trạng thái tâm lý khi vào thi thường rất tốt, bất kỳ lần thi nào cũng bình tĩnh làm bài. Nhưng lần này… lẽ nào vì cậu bạn kia? Hân Nhiên thở dài liền mấy cái.
Ngay lúc ấy, Hân Nhiên nhìn thấy Tiếu Thiên, Tiêu Dao đang chơi bóng rổ, bạn thấy ấm hẳn lòng.
Tiếu Thiên là thành viên chủ chốt trong đội bóng rổ của trường, là một “đàn anh”. Tuy mặt bạn ấy có mấy mụn trứng cá “lấp lánh như sao” song không hề hấn gì tới vị trí “hoàng tử cưỡi ngựa trắng” trong ánh mắt khá nhiều cô thiếu nữ. Bạn chơi bóng rổ rất điệu nghệ, lần nào thi đấu, động tác dẫn bóng ba bước là ném rổ rất đẹp mắt của bạn đều khiến người xem ồ lên hoan hô.
Mỗi lần như thế, Vương Tiếu thiên thế nào cũng ngoảnh lại phấn khởi chạy mấy bước, giơ nắm tay vẫy khán giả cứ như mình là vận động viên bóng rổ Gioocđan thật, đồng thời hất đầu về phía sau cho tóc xõa bay rất điệu, làm tăng thêm phần hứng thú cho đám người hâm mộ bóng đang phấn khích.
Phải nói thật không ít thiếu nữ trường trung học Số Chín thầm kín cho Tiếu Thiên điểm mười, song Hân Nhiên cho rằng con trai chỉ điển trai thôi là không đủ, còn phải có năng lực, có tài, có tính cách. Trong trái tim bạn cũng có một người điểm mười, nhưng đó là Tiêu Dao.
Tiêu Dao là lớp trưởng của họ, cha mẹ cậu ta đều là cán bộ tài mậu ở nước ngoài, chỉ mình cậu ta ở Thâm Quyến cùng với ông bà nội.
Nếu so tài hoa và điển trai ở con trai thì các cô gái dễ xiêu lòng vì tài hoa hơn. Hân Nhiên cảm thấy tình cảm ấy của mình chưa thật sâu, còn mờ nhạt song nó cứ làm bạn không thanh thản… Cảm giác ấy bạn không thể nói với bất cứ ai, kể cả Lâm Hiểu Húc, huống hồ đã có gì rõ ràng đâu mà nói.
Một chiếc xe máy loại leo được núi màu đỏ sẫm lao ra khỏi cổng trường. Nhìn thoáng qua Hân Nhiên đã biết đó là xe của Trần Minh. Trong số người cùng lứa, có thể nói Trần Minh là người hơn hẳn. Bạn có nhiều thứ mà những người cùng tuổi mơ cũng khó có được. Nhiều lần Trần Minh thay mặt cho học sinh trung học phổ thông toàn thành phố tham gia các cuộc so tài cấp tỉnh và cấp quốc gia. Nhiều lần bạn đã ẵm được phần thưởng về. Ảnh của bạn được phóng to bằng màn hình 24 inch treo trong khung tủ để ở cổng trường. Bạn cùng lớp nhiều người gọi Trần Minh là “học sinh anh tài”.
Trong lớp, người có thể đọ với Trần Minh chỉ có Tiêu Dao mà thôi. Hân Nhiên cảm thấy về nhiều mặt hai bạn này rất giống nhau song cũng có nhiều điểm rất khác nhau. Về Trần Minh, Hân Nhiên cảm thấy bạn này có nhiều điểm không dễ đã hiểu được, chẳng khác nào đọc một quyển kinh vậy.
- Hân Nhiên, đợi ai đấy! - Có ai đó vỗ vai.
Hân Nhiên ngoảnh lại:
- A, Lưu Hạ đấy à? Chưa về nhà sao?
- Về làm gì! - Lưu Hạ bực mình đáp.
Hân Nhiên sững người. Trong lớp đồn rằng quan hệ giữa cha và mẹ Lưu Hạ rất căng thẳng, thỉnh thoảng lại nổ ra chiến tranh như Iran và Irac, xem ra chuyện đó là thật rồi. Hân Nhiên nhanh trí nói đùa theo:
- Đúng thế, về nhà hơn quái gì, ở lại xem Tiếu Thiên đánh bóng còn hơn!
Lưu Hạ cười mắng bạn là “đồ điên”! rồi cả hai cười nói vui vẻ. Vừa lúc đó Lâm Hiểu Húc đi tới:
- Các cậu cười gì thế?
- Mình đang cười “đôi bạn thân” từ hồi mặc quần thủng đít đấy!
Hân Nhiên trả lời xong cũng cười xoà. Mọi người đều hiểu, chuyện của Lưu Hạ và Tiếu Thiên đang là đầu đề họ quan tâm.
Hân Nhiên kéo Hiểu Húc đi:
- Lưu Hạ, chúng mình phải đi đây! Cậu cứ ở đây chờ bạn ấy nhé!
Đi đã xa, Hân Nhiên vòng tay thân mật ôm eo bạn:
- Bà già bảo cậu gì thế?
- Đừng có “bà già, bà già” nữa nhé! Khó nghe lắm. Thực ra cô Trần rất tốt.
- Hừ, hồi đầu bà già… à cô Trần đề nghị trao nhật ký cho cô giáo chủ nhiệm, cậu là người đầu tiên phản đối cơ đấy!
- Nhưng cũng phải nói lại rằng cô Trần rất tốt, là loại cô giáo “dưới ánh nến” trong rất nhiều tác phẩm văn học và phim ảnh. Học trò bây giờ còn tiếp nhận, tán thành loại thầy cô như thế hay không là chuyện khác, song bọn lớp mình đều thấy cô là người rất tốt. Vừa nãy tớ vào phòng làm việc của cô, cô còn dặn đi dặn lại là phải giúp thầy giáo mới để học được tốt môn Văn. Cô còn phải thức đêm mới chấm hết bài, ngày kia vào viện rồi. Cô giáo đáng thương thật đấy!
Buột miệng nói “đáng thương” xong, Hiểu Húc cảm thấy hối hận. Đối với học trò, “đáng thương” hầu như còn tệ hại hơn cả “cù lần”, “dở“, “kém”. Hân Nhiên nói:
- Thế là cậu có đề tài để viết nhật ký ngày hôm nay rồi. Tha hồ mà trữ tình trong nhật ký nhé!
MẶT TRỜI NGÀY NÀO CŨNG MỚI
Trời chưa sáng, chuông đã reo. Mới năm rưỡi sáng, Hân Nhiên tắt chuông, trở mình ngủ tiếp. Bạn có thói quen thích vặn chuông sớm hơn một chút để sau khi chuông reo, còn được ngủ thêm một lúc nữa. Lần thứ hai tỉnh dậy đã là sáu giờ kém mười. Hân Nhiên vừa trở dậy là cả nhà cũng dậy theo.
Hôm nay phải ra báo bảng của trường. Hoa tay viết, vẽ của Hân Nhiên nổi tiếng toàn trường, do đó nhiệm vụ làm báo bảng tất nhiên được giao cho bạn.
Chải đầu rửa mặt thật nhanh, Hân Nhiên xách cặp ra đi.
- Ra báo bảng hả con?
- Vâng ạ.
- Không ăn sáng ư?
- Con ra phố ăn.
- Ngoài phố không sạch sẽ đâu. Không nghe bản tin Thâm Quyến tối qua à? Bây giờ có nhiều xưởng chế biến “bí mật” lắm, bẩn ghê gớm, lợn ốm, lợn toi đem bán tuốt…
Không biết từ khi nào mẹ Hân Nhiên thích nói nhiều khiến bạn phát ngán. Có một lần bạn đọc quyển tạp chí, người ta bảo đó là thời kỳ mãn kinh của phụ nữ.
Hân Nhiên khoác cặp ra khỏi cửa, để lại nhà những lời ca cẩm của mẹ.
Phong cảnh trên đường thật đẹp. Thâm Quyến phủ xanh khá thật, không khí cũng trong lành. Hân Nhiên từ Thượng Hải tới nên cảm nhận thấy ngay. Không khí ở Thượng Hải tệ hại lắm, từ sáng sớm, các ông bà già về hưu chỉ còn có cách ôm lấy cây, “trao đổi khí oxy và carbon” với chúng. Thâm Quyến tốt hơn nhiều. Mỗi lần bình xét “thành phố mười tốt về vệ sinh”, bao giờ Thâm Quyến cũng đứng đầu. Hai bên đường phố là những bức tường bằng cây bách được xén tỉa ngay ngắn. Vì không khí không bị ô nhiễm nên lá bách tươi xanh láng mượt, cỏ trồng xung quanh cũng non biếc một màu. Gió ban mai nhẹ nhàng thổi tới chẳng khác nào bàn tay bé thơ sờ lên mặt bạn.
Mặt trời đằng trước mặt rực hồng. Hân Nhiên thích mặt trời và mặt trời cũng thích Hân Nhiên. Mỗi sáng mặt trời mọc, mỗi chiều mặt trời lặn đều có sức hấp dẫn không sao cưỡng nổi. “Mặt trời ngày nào cũng mới”, Hân Nhiên thích câu nói này lắm.
Phải đi qua quảng trường rất rộng mới tới trường trung học Số Chín. Quảng trường lúc này vắng vẻ. Quảng trường là nơi người Thâm Quyến tổ chức các hoạt động như triển lãm sách hoặc làm các việc khác. Đối diện với quảng trường, ở tận cùng vườn vải xanh um có một nhà gác cao, cửa sổ bằng nhôm hợp kim, đó là lầu khoa học kỹ thuật của trường. Mái lầu nhọn cho cảm giác “vươn đến đỉnh tri thức hiện đại”. Chỉ riêng khoản máy tính thôi, nhiều trường đại học trong kia còn đang mơ mà chưa có được.
Trước cổng lớn của trường có một vườn hoa. Bức tượng thiến niên thiếu nữ đứng cao chót vót giữa làn nước phun. Ý chí nhiệt tình tư thái như muốn ẩn giấu ở hình tượng sống động ấy làm phấn chấn lòng người.
Học sinh kí túc tại trường đang chạy theo tiếng hô “mốt hai mốt” của thầy giáo dạy thể dục. Từ rất xa, Hân Nhiên đã nhận ra Liễu Thanh của lớp mình. Liễu Thanh người múp míp; đối với bạn ấy, chạy bộ quả là sự vận động rất tốt để giảm béo.
- Liễu Thanh! - Hân Nhiên chỉ định chào một tiếng rồi thôi, nhưng vừa nghe gọi, Liễu Thanh đã nói gì đó với thầy giáo rồi chạy ra khỏi hàng.
- Hân Nhiên! Gọi mình đấy à?
- Ừ! - Hân Nhiên do dự - Bọn mình ra báo đang thiếu người, cậu giúp một tay nhé!
- Tớ làm được à? - Liễu Thanh mừng quá, hai mắt chỉ còn như hai sợi chỉ - Tớ thay quần áo là tới ngay!
Nói xong Liễu Thanh đã chạy, dường như một nhiệm vụ vô cùng quang vinh đang đợi, thiếu bạn ấy là không xong.
- Thầy giáo thể dục có cho phép không? - Hân Nhiên hỏi với theo nhưng có lẽ chạy đã xa nên Liễu Thanh k hông nghe tiếng. Hân Nhiên lắc đầu, cái lắc đầu tựa hồ tư thế của thầy đối với trò.
Liễu Thanh là người rất nhiệt tình, bất kể ai hễ nhờ là được đáp ứng. Chỉ có điều hơi “E.T” một chút, nghĩa là hơi người ngoài hành tinh một chút. Đấy là cách bình phẩm của bọn con gái trong lớp. Cả bọn không thích chơi với bạn ấy, cảm thấy kém giá khi đi cùng với Liễu Thanh. Lưu Hạ còn tặng cho biệt hiệu “Em gái Trư Bát Giới”, nhưng khi phân tích tư cách, phẩm hạnh của bạn ấy thì lại chẳng chê được một điều gì.
Thay quần áo xong, Liễu Thanh sung sướng chạy tới nơi làm báo bảng. Bạn ấy xin phép thầy giáo thể dục là: “Trưởng ban tuyên huấn của hội học sinh cần em hỗ trợ một việc!”. Thực ra việc Liễu Thanh hỗ trợ được chỉ là giúp Hân Nhiên căng một sợi chỉ lăn qua bột phấn rồi bật khẽ trên mặt bảng đen bóng loáng cho lưu lại đường thẳng mờ mờ để khi viết chữ khỏi xiêu hàng; việc nữa là đưa khăn lau bảng. Nhưng Liễu Thanh đã thấy phấn khởi lắm, thỉnh thoảng lại gợi chuyện:
- Thật không? - Hân Nhiên không yên tâm, vẫn tụt khỏi ghế ngắm nghía - Chưa ngay ngắn!
Nói xong, xóa đi, viết lại. Trên tấm bảng đen bằng kính bóng loáng Hân Nhiên vẽ một nhóm nhân vật: thần Ái tình Jupiter, thần của cái đẹp Venus… Tiêu đề là: “Xin cho biết đây là những ai”.
Tài viết chữ vẽ tranh của Hân Nhiên thì ở trường này còn ai không biết? Hồi học cấp một, Nhiều bức thư pháp của bạn đã vượt biển sang dự triển lãm ở Nhật. Được Liễu Thanh khen, Hân Nhiên cười đắc ý.
- Nhưng mà này…, sao cô gái kia lại không mặc quần áo thế?
Câu hỏi này của Liễu Thanh suýt nữa khiến Hân Nhiên chết sặc vì cười. Lúc này, các bạn đã lục tục đến trường, Hân Nhiên phát hiện ra rằng các bạn chỉ khen mình vẽ sinh động, còn nội dung của bức tranh thì chẳng ai để ý.
- Hân Nhiên! - Một bạn gái để tóc dài đi tới - Hân Nhiên, mình có việc muốn tìm bạn. Tối qua mấy lần gọi điện tới nhà cậu mà máy đều bận.
Bạn này tên Đường Diễm Diễm, học lớp mười hai. Ở trường, Hân Nhiên rất nổi tiếng nên hầu như chẳng ai không biết bạn, bạn ấy cũng quen rất nhiều bạn học ở lớp trên.
- Khoan đã, bạn hãy đoán xem nhóm nhân vật này là những ai!
- Ôi dào, chúng mình đã lớp mười hai rồi. Một lô nhân vật lịch sử cỡ bự còn chưa nhớ nổi tên, hơi đâu mà đoán đám nhân vật nhỏ bé này của bạn? Này, bạn còn sách địa cấp phổ thông cơ sở không?
Hân Nhiên thở dài:
- Còn. Cần dùng để ôn tập à?
- Ừ. Tất cả sách vở cũ mình để lại tất ở Thượng Hải, không đem theo. Bạn có thì hay quá, cho mình mượn nhé!
- Được, để mình tìm rồi cho bạn mượn.
Gia đình Hân Nhiên từ Thượng Hải chuyển đến Thâm Quyến hầu như không đem theo một đồ vật gì. Tất cả thứ phải vận chuyển là mười mấy hòm sách của cha, trong đó có cả một giá sách của Hân Nhiên. Mặc dù có nhiều quyển chẳng dùng tới nữa nhưng cha không cho vứt lại. Ông tuân thủ câu cách ngôn:
“Có quý sách mới hiểu được ý nghĩa của việc đọc sách”.
CÂU CÁCH NGÔN THÍCH NHẤT
Đi qua chỗ báo bảng, Lâm Hiểu Húc giơ tay làm hiệu cho Liễu Thanh: đặt ngón trỏ lên môi, rồi nhón chân đi tới giơ tay bịt mắt Hân Nhiên đăng chăm chỉ viết. Bạn này giật mình kêu “Á!” lên:
- Ai đấy, ai? Hiểu Húc, nhất định là cậu rồi! - Hân Nhiên vừa quơ tay vừa đoán. Hiểu Húc bật cười buông tay ra, hỏi:
- Thế nào? Lại chưa ăn sáng chứ gì? Kỳ báo bảng này làm cậu đói đến ba buổi sáng thôi! Buổi sáng không ăn gì có hại cho sức khỏe đấy. Bữa ăn này quan trọng lắm. Mình mang cho cậu hai miếng bánh gato đây. Cậu xem, tớ hầu cậu chu đáo chưa?
- Cút cậu đi! Mà này, cậu vẽ đẹp đấy chứ! - Hiểu Húc luôn miệng khen bức tranh nhân vật của Hân Nhiên.
- Thử đoán xem những ai nào?
- Mình chỉ biết đây là Vênus, Jupiter, Assilo ngoài ra không nhận được là ai! - Hiểu Húc tỏ ra áy náy.
Cả Hiểu Húc cũng không biết hết khiến Hân Nhiên rất buồn.
- Hân Nhiên, cậu vẽ đẹp lắm! Người nào cũng có hồn. Sao cậu vẽ đẹp được đến thế?
- Mình cho rằng phong cách là điều mấu chốt của hoạ sĩ. Có người vẽ rất đúng công thức, vẽ cây thì cây nào cũng thẳng và tươi, vẽ núi thì ngọn nào cũng cao và hùng vĩ, vẽ người thì người nào cũng xinh tươi, như thế là phỏng theo chứ đâu phải sáng tác?
- Tớ thấy trở thành thư pháp gia dễ hơn trở thành hoạ sĩ. Vẽ phỏng theo tranh của người thì gọi là bắt chước, còn viết đúng theo nét chữ của người thì lại được coi là thư pháp gia!
Hân Nhiên và Hiểu Húc chỉ chú ý chuyện trò với nhau. Không muốn mình trở thành thừa, Liễu Thanh nói xen một câu:
- Thầy giáo mới hơn bốn mươi thôi…
- Thế à? - Hân Nhiên và Hiểu Húc cùng hỏi.
Cuối cùng đã tìm được dịp nói chuyện, Liễu Thanh bèn dốc tuốt tuột những mẩu vặt vãnh nghe lỏm được khi đi qua phòng làm việc của các thầy ngày hôm qua ra:
- Nghe nói - Liễu Thanh nhấn mạnh hai chữ này, nếu tình hình có gì không đúng hẳn cũng dễ bề thoát thân - Nghe nói thầy giáo mới hơn bốn chục tuổi, được điều từ một trường trung học trọng điểm ở Tây An đến đây…
- Hơn bốn mươi tuổi? Mình chỉ mong được thầy cô trẻ hơn nữa, thầy trò nói chuyện được với nhau - Hân Nhiên nói.
- Tớ lại thích thầy nhiều tuổi, có thế mới có kinh nghiệm. Tốt nhất là thầy đã có con gái lớn như chúng mình - Hiểu Húc nói.
Vừa lúc đó Lưu Hạ tất tưởi chạy đến:
- Hân Nhiên, ông “Đồ Cổ“ tìm cậu đấy!
Hân Nhiên buông phấn, vội vàng lướt qua bên cạnh Lưu Hạ nói khẽ câu cám ơn rồi chạy tới phòng giáo vụ.
Trên hành lang, Hân Nhiên suýt nữa đâm sầm vào Tiêu Dao và một cán bộ của Hội học sinh. Bạn vội vàng dừng chân nói:
- Xin thông cảm!
- Này Hân Nhiên, bọn mình đã liếc qua báo bảng của bạn. Vênus, Jupiter, Prômêtê, Asilo bạn vẽ giống lắm lại có thần nữa! - Tiêu Dao khen.
Hân Nhiên cười phấn khởi. Tiêu Dao hiểu. Những nhân vật mình vẽ bạn ấy đều hiểu, cám ơn bạn. Tiêu Dao còn khen mình nắm được cái thần, có nghe thấy không? Không khen “đẹp”, “đáng yêu” mà là “có thần”! Cô gái nào chẳng thích được khen, nhất là lời khen hàm súc triết lý?
Những gì bực dọc từ nãy đến giờ tiêu tan hết cả, Hân Nhiên thong thả bước tới phòng làm việc của thầy trưởng phòng Giáo vụ. Những hình ảnh vừa nãy vẫn hiện đi hiện lại trong đáy lòng.
Cửa phòng làm việc của thầy trưởng phòng Giáo vụ chỉ khép hờ. Thường ngày, rất ít khi học sinh đến đây, mà dù có phải đến thì cũng bước nhẹ nhàng nên ở đây rất yên tĩnh.
- Thưa thầy Cổ, thầy cho gọi em?
- Tạ Hân Nhiên đấy à! Có mấy việc muốn trao đổi với em!
Thầy Cổ từng dạy toán cho Hân Nhiên ở cấp hai. Viên phấn trong tay thầy đánh nhoàng một cái đã thành vòng tròn, thật tròn. Thầy vốn là giáo sư đại học trong đất liền, đến Thâm Quyến chỉ dạy trung học, hai năm nay mới làm trưởng phòng Giáo vụ. Theo thống kê, những trường hợp như thầy nhiều lắm. Ai cũng đổ cả về Thâm Quyến, nhân tài đông đúc, cạnh tranh kịch liệt. Những ai muốn trong thời gian ngắn nhất được nhận thì biện pháp tốt nhất là dạy cấp Hai, cấp Ba.
- Cô chủ nhiệm của các em đi chữa bệnh rồi, Tiêu Dao cũng chuẩn bị tham gia cuộc thi, cho nên những việc này phải giao cho em phụ trách - Thầy chiêu một ngụm trà, nói tiếp - Em phải hiệp đồng làm tốt công việc nối tiếp giữa cô chủ nhiệm và thầy chủ nhiệm mới. Nhật ký công việc hàng ngày của lớp phải chỉnh lí lại, thời gian biểu kiểm tra cũng cần chỉnh lí, thứ hai giao cho thầy chủ nhiệm mới. Thầy giáo họ Giang, nổi tiếng trong ngành giáo dục. Buổi họp lớp hàng tuần vào tiết thứ tư, thầy sẽ giới thiệu vắn tắt với các em về thầy chủ nhiệm mới.
Thầy Cổ có khuôn mặt to, cằm có đến mấy lớp. Hồi đầu năm học, trong một bài văn, Lâm Hiểu Húc từng tả một người hói đầu như sau: “Khoảng giữa là sân trượt băng, xung quanh là lan can sắt cuốn”. Ai nấy đều khen hình ảnh này rất tuyệt nên lan truyền đi rất nhanh. Vì vậy thầy Cổ cũng nhạy cảm với cái đầu hói của mình. Hễ gặp ai, là thầy bất giác đưa ngón cái lên miết mấy sợi tóc lơ thơ, dùng cách đó để “địa phương chi viện Trung ương”.
- Nhưng thưa thầy, nhật ký công việc của lớp và thời gian biểu kiểm tra lâu nay đều do Tiêu Dao phụ trách, em không nắm rõ tình hình. Huống hồ, thi báo tường vào ngày quốc khánh mồng một tháng mười sắp tới… - Hân Nhiên hơi bối rối.
- Tiêu Dao chỉ mải lo tham dự thi thôi, chẳng lòng dạ nào lo nữa! - Thầy Cổ nói với giọng hơi bực bội.
Thấy thầy nói thế, Hân Nhiên đành không tiện thoái thác nữa. Thời gian này Tiêu Dao đang bận tham gia cuộc thi kiến thức của học sinh trung học toàn thành phố nên nếu có thể làm việc gì thay cho bạn ấy cũng coi như là giúp đỡ bạn mình. Có điều, thái độ của thầy Cổ hơi khó hiểu.
- À này, còn điều nữa - Thầy đứng lên sắp xếp lại giấy tờ trên bàn - Trần Minh là người thế nào nhỉ?
Hân Nhiên càng khó hiểu. Sao đột nhiên thầy lại hỏi thế nhỉ? Bạn suy nghĩ giây lát, đáp:
- Bạn ấy là ủy viên học tập của lớp em, thành tích đứng đầu trong cả năm, năm cuối cấp phổ thông cơ sở dự thi Toán toàn tỉnh đoạt giải nhất và giải nhì cuộc thi lập trình cho máy tính, được vào thẳng trường trung học Số Chín…
- Những điều ấy thầy biết cả rồi - Là chủ nhiệm chỉ đạo, tất nhiên thầy Cổ biết rõ những điều đó - Thầy muốn biết tư tưởng em đó ra sao.
- Tư tưởng? - Hân Nhiên nhắc lại theo bản năng.
- Tư cách cùng cách xử thế, quan hệ với các bạn?
- Bạn ấy không thích qua lại chơi bời với các bạn khác, cũng rất khó gần, lại còn… Em không hiểu bạn ấy lắm.
Đó là câu trả lời rất thật. Hân Nhiên không hiểu biết mấy về Trần Minh song điều chủ yếu là bạn không quen đánh giá người khác.
- Lớp trưởng mà lại không hiểu biết gì về một nhân vật điển hình của lớp, như thế là công tác còn thiếu sót nhiều đấy! - Thầy Cổ liếc nhìn Hân Nhiên với ánh mắt không bằng lòng.
- Lớp phó thôi ạ - Hân Nhiên lí nhí cải chính.
Thầy Cổ bỏ kính xuống, lại liếc nhìn Hân Nhiên cái nữa, tỏ ra không vui:
- Đề thi Văn lần này của các em là “Câu cách ngôn mà em thích nhất”, bài của em viết như thế nào?
Hân Nhiên chưa kịp đáp, thầy lại hỏi:
- Em thấy câu “Có chịu khổ trong khổ, mới thành người trên người” ra sao?
Có chịu khổ trong khổ, mới thành người trên người! Hân Nhiên suy nghĩ rồi đáp:
- Em… em không biết. Có vẻ rất đúng, đương nhiên… Em không biết nói thế nào.
Thầy Cổ đeo kính lên, bảo:
- Thôi được, em về đi!
Hân Nhiên cảm thấy thầy Cổ rất không vừa lòng với biểu hiện của mình ngày hôm nay. Bạn cũng không hiểu tại sao thường ngày mình mồm mép lanh lợi như thế mà hôm nay lại phản ứng chậm chạp, thậm chí không nói được câu nào cho hoàn chỉnh.
NHỮNG GÌ NGHĨ TỚI ĐỀU LÀ ĐIỂM TỐT
Nhật ký của Hiểu Húc
Ngày… tháng…
Cô Trần nằm viện rồi. Con người thật kỳ lạ. Khi sớm tối ở cùng nhau thì chẳng cảm thấy gì, nhưng vừa xa nhau thì những gì nghĩ tới đều là những điểm tốt của người ấy.
Cô Trần thật tốt song các bạn lại không thích cô. Nếu cô không ốm kỳ này thì cả lớp vẫn gọi cô là “bà già Trần”. Bây giờ bọn mình thích thấy cô như thế nào thì ngay bọn mình cũng không nói cho rõ được. Phải hoạt bát phóng khoáng chăng? Phải tài ba muôn vẻ chăng? Phải ăn nói giỏi giang chăng? Phải ân cần chăm chỉ chăng? Hay là… Tốt nhất là tất cả những ưu điểm đó được tập trung vào một người, mà không, không, nếu thực sự như thế thì e rằng học trò kính trọng đấy nhưng không gần được.
Bây giờ phim thiếu nhi chán hết sức. Mình chỉ có thể dùng từ “sách thiếu nhi” để hình dung những tác phẩm viết về học sinh phổ thông trung học. Thế nào cũng có vài học sinh tốt , vài học sinh kém, mấy học sinh từ kém trở nên tốt. Đó dường như là cái khung của mọi truyện. Tình tiết cũng nhàm hết chỗ nói, chẳng qua là có một học sinh mắc lỗi lầm, rất nhiều thầy cô chẳng làm gì nổi cậu ấy; thế rồi có một cô giáo rất tốt theo kiểu mẹ hiền xuất hiện, tiếp theo là một loạt công tác cảm hoá của cô này, để như ốm vẫn lên lớp, bỏ thuốc vào mồm uống ngay trên lớp; đội mưa đến nhà học sinh nghỉ học để dạy bù, bỏ mặc đứa con mình đang cảm sốt, trưa học sinh không có cơm ăn, nhường luôn hộp cơm của mình cho cậu ấy… Sau đó, cậu học sinh vừa tỉnh ngộ, trở lại làm người từ đầu. Cô giáo dùng “tình thương của mẹ hiền cảm hoá được trái tim băng giá của các em học sinh đó” (câu vốn có trong tiểu thuyết). Những loại truyện như thế chẳng có ý nghĩa gì.
Mình không hiểu tại sao sự tích của các nhân vật tiên tiến đều là “vì sự nghiệp” chẳng kịp về nhà, chẳng kịp ăn tết, bố mẹ ốm nguy kịch chẳng đến được bên giường, con mới chào đời cũng bỏ mặc… Lẽ nào họ không nghĩ rằng bản thân họ còn có trách nhiệm phải làm người con tốt, người chồng tốt, người cha tốt hay sao? Tuy họ đáng được khen thật nhưng mình vẫn thấy ở họ còn thiếu sót một cái gì đó.
Học sinh trung học bây giờ tư tưởng phức tạp hơn trước, đâu có dễ chỉ cho ăn một bữa cơm, dạy bù tiết vắng mặt là đã cảm hoá được? Như Tiêu Dao, Trần Minh, Dư Phát, Vương Tiếu Thiên đấy, những bạn này đâu có thuần nhất như sách viết ra? Còn mình, Hân Nhiên, Lưu Hạ, Liễu Thanh thì bọn này càng không thể chỉ khái quát trong vài ba câu là xong.
Không hiểu thầy giáo mới thế nào nhỉ?
Không biết ông ấy sẽ “giáo dục” bọn này ra sao?…
Ngoài kia có tiếng cò cưa i ỉ, con bé Bối Bối nhà bên cạnh lại đem đàn viôlông ra tập rồi! Nghe ngán quá! Tập có đến nửa năm rồi mà vẫn cứ cò cưa như thế.
Thầy giáo mới đến giữa lúc cả lớp đang đoán già đoán non.
- Thầy tự giới thiệu trước nhé, thầy tên là Giang Nam, từ hôm nay, thầy sẽ cùng cả lớp học tốt môn Ngữ văn.
Các thầy cô khác lần gặp mặt đầu tiên thường điểm danh để nhận học trò. Thầy Giang không thế. Trước hết thầy kể một câu đố làm quà gặp mặt với cả lớp.
- Trên thế giới có một ngân hàng kỳ quặc. Ngân hàng này mở tài khoản cho mọi người, hàng ngày ghi gửi vào tài khoản của mọi người một số tiền như nhau để họ dùng hết trong ngày, không ai được để số dư, không được chi trước hoặc chi vượt trội. Nếu ai dùng không hết thì khoản tiền đó ngày hôm sau không còn giá trị. Nào, hãy đoán xem ngân hàng đó hàng ngày ghi khoản gì vào tài khoản của chúng ta?
Thì ra đó là thời gian! Thầy Giang còn nói:
- Chẳng hạn tuổi thọ bình quân mỗi người là 65 năm, trong số đó riêng khoảng ngủ đã là 20 năm, khoảng trưởng thành cần 10 năm, thử tính xem thời gian thực sự mà đời người có được là bao nhiêu? Vốn liếng lớn nhất của các em là thời gian, tuổi trẻ. Hãy biết quý trọng tuổi xuân, quý trọng thời gian! Đấy là tất cả niềm hy vọng thầy gửi ở các em!
Những lời đó làm cả lớp xúc động. Ngay lập tức mình thấy mến thầy.
Sau đó còn xảy ra một chuyện “động trời”; Dư Phát vội vàng viết cho kịp nhật ký tuần trước để nộp, thầy Giang biết được liền bảo cả lớp từ nay không phải nộp nữa. Thầy nói:
- Các em nộp nhật ký phần nhiều chỉ để đối phó với thầy cô, không nói thật lòng, chỉ viết toàn những điều giả dối. Thầy mong các em viết nhật ký một cách tự giác, ghi lại những cảm thụ chân thực và nhận thức của mình về cuộc sống, tự thể nghiệm về niềm vui cùng nỗi buồn. Những tâm sự đó thuộc về niềm vui của mỗi người, thầy sao có quyền thu để đọc và nhận xét?
Thầy đã nói trúng tim mình!
Không hiểu từ lúc nào mình cảm thấy lớn lên không còn muốn nói tất cả mọi điều với mẹ như hồi trước. Mình thích có một mình, bất cứ ở nhà hay ở đâu, đều muốn có một không gian thuộc về mình. Mình muốn một mình suy nghĩ về mọi việc. Mình là đứa con gái thích ảo tưởng mộng mơ, thích suy nghĩ nhiều nên cũng muốn ghi lại tất cả. Một nhà văn Nhật Bản có nói: “Văn học là tượng trưng của đau buồn”, mình thấy có lý lắm. Nhiều khi nỗi đau khổ của một nhà văn là của cải của họ. Song mình thì bất kỳ tâm tư thế nào, mình cũng muốn viết nhật ký, chẳng khác nào thủ thỉ chuyện trò với người bạn thân hiểu mình nhất. Trước mặt người bạn đó, mình mở toang cửa lòng ra mà không hề xấu hổ, kể với bạn mọi mắc mớ, vui buồn của một người con gái. Lúc nào vui mình viết một mạch nhiều trang, lúc nào buồn chỉ viết có vài dòng. Tất nhiên những nội dung đó mình ghi trong nhật ký để lại cho mình, còn quyển đưa nộp cho cô giáo chỉ viết những suy nghĩ và tâm đắc trong học tập.
Mẹ mình thì lại có cách nhìn nhận khác. Đừng tưởng mẹ chỉ là một biên tập viên không thôi đâu, mẹ còn phụ trách riêng mục “Chị gái tâm tình”. Nhưng mẹ bảo viết nhật ký là trò chơi của bọn con gái. Con gái mười lăm mười sáu tuổi thì viết được gì, chẳng qua toàn những lời thầm thì vô giá trị, chẳng nói lên điều gì. Mẹ bảo hồi trẻ mẹ cũng viết nhật ký, bây giờ xem lại, chỉ xem chừng hơn chục trang là không còn muốn xem tiếp nữa, bởi vì chỉ toàn những câu không bệnh mà rên.
Nếu mẹ nghe được những lời thầy Giang nói thì mẹ sẽ nghĩ sao? Thầy Giang không giống các thầy cô giáo khác, mình cảm thấy thầy xứng đáng là một con người, một người rất xa mà cũng rất gần. Kìa, mình nghĩ đẩu đâu thế nhỉ, tóm lại, mình đặc biệt mến thầy Giang.
Con nhỏ bên nhà hàng xóm lại cò cưa đàn rồi. Tiếng cò cưa đã khó nghe lại còn phải nghe tiếng mẹ nó mắng nỏ: “Sao mày ngu thế hả?”, “mày có biết cha mẹ tốn bao nhiêu tiền cho mày học đàn không?”, “mày không chịu khó luyện tập, coi chừng tao nện chết đó!”. Sau đó là tiếng Bối Bối khóc. Tiếng đàn, tiếng mắng mỏ, tiếng khóc là bản hoà tấu tất nhiên.
QUÁN CÀ PHÊ PHỈ THÚY
Ánh chiều tà thẹn thùng ôm hôn mặt đất, nhuộm vạn vật thành màu vàng óng. Sau khi tiếng chuông cuối cùng vang lên, học sinh các lớp ùa cả ra cổng, tản theo các đường các ngõ. Các cửa hàng đúng mốt, nào “Gioocđanô”, nào “Bách Giai”, “Hoàn cầu”, “Mậu dịch quốc doanh”, “Mắc Đônan”… đều có bóng dáng của họ. Họ lựa chọn thành thạo những món ăn nhập khẩu mà mình ưa thích, chọn mua những thứ hàng nổi tiếng và đắt tiền. Các bạn lúc thì rì rầm trao đổi tin tức về một danh ca đến Thâm Quyến tổ chức buổi biểu diễn, lúc lại lớn tiếng bình luận mối quan hệ giữa Trung Quốc và Anh, hoặc nghiến răng nghiến lợi chửi rủa những bài học đáng chết cùng những đợt kiểm tra và thi cử triền miên.
Giống như bầy chim được xổ lồng, họ ríu ra ríu rít vui đùa.
- Đi, hôm nay tớ khao! Tới quán cà phê Phỉ Thúy! - Dư Phát vừa nói vừa vẫy tay.
- Có chuyện gì mà vui thế?
- Không phải viết, không phải nộp nhật ký, thế chẳng phải đáng khao sao?
- Ừ, chúng mình đi cả đi, không đi cũng uổng! - Tiếu Thiên nói.
Tiêu Dao hỏi Trần Minh:
- Cậu có đi không?
- Không, tớ có chút việc, không đi được! … - Dáng cao gầy ấy sửa cặp sách rồi đi về hướng khác.
- Hừ, vênh nhỉ! - Dư Phát bĩu môi về phía Trần Minh. Người Quảng Đông dùng từ “vênh” để hình dung điệu bộ làm cao, kiêu ngạo của một người nào đó. Như nhiều học sinh khác, Dư Phát coi thường số học sinh giỏi, coi họ là đồ học gạo.
Quán cà phê Phỉ Thúy không to nhưng rất tĩnh mịch. Toàn một màu xám xịt, màu mốt của mấy năm nay. Sàn gỗ bóng loáng, soi được cả hình người, xem ra ông chủ phải hao tổn tâm trí khi sửa sang quán. Ông ta dùng một cái gương thật lớn để bù cho chiều hẹp của không gian.
Bọn Dư Phát tìm một bàn sát tường và ngồi xuống. Mặc dù các bạn biết không khi nào thầy giáo đến những nơi này nhưng vì mang theo cả cặp sách nên dấu vết học sinh trung học như khắc trên trán, họ cảm thấy kín đáo một chút vẫn hơn.
Lưu Hạ chăm chú ngắm chiếc đèn chùm hình cành lá. Loại thủy tinh trên đó quá đẹp, ánh sáng chiết xạ ra đẹp khôn tả. “Hẳn phải là thủy tinh của Úc!”, Lưu Hạ nghĩ thêm. Bạn cảm thấy ngồi ở nơi này là một sự hưởng thụ, một sự được thỏa mãn.
Bỗng trong gương có bóng một người rất quen. “Ba!”, Lưu Hạ suýt kêu thành tiếng. Ba đưa một người phụ nữ vào gian ngồi riêng, người đó không phải là mẹ mà là cô Nhậm Na. Lưu Hạ cảm thấy sợ. Ba hôm qua nói hôm nay phải tiếp khách, ba đến đây tiếp khách sao?
Ba Lưu Hạ là một nhạc trưởng, tên Lưu Hạ là do ba đặt cho. Hồi bạn học tiểu học, luôn có bạn gọi trêu “Lưu Hạ - lưu ban”, “Hạ Lưu - lưu manh”. Lưu Hạ vừa khóc vừa chạy về mách ba. Ba bảo tên ấy nhiều ý nghĩa lắm. Lưu là họ của ba, Hạ là họ của mẹ, tên ấy để lại biết bao hồi ức tốt đẹp do vậy tên cũng đẹp lắm, nghe qua một lần không dễ quên.
Không nhớ từ hồi nào ba không còn nói những lời như vậy nữa. Lưu Hạ lờ mờ cảm thấy tình thế không hay. Tới Thâm Quyến ít lâu, mâu thuẫn giữa ba và mẹ ngày một lớn. Mẹ bảo ba “không chịu đựng nổi viên đạn bọc đường công phá và đã hủ hoá”. Hồi Lưu Hạ học phổ thông cơ sở, ba đã tính li dị mẹ. Lưu Hạ viết thư cho cô, em gái ba: “Nếu ba mẹ cháu li hôn, cháu sẽ nhảy lầu tự tử“. Sau đó gia đình yên ổn được một thời gian dài rồi ba trở nên nổi tiếng, được một đoàn kịch nữa mời kiêm chức nhạc trưởng cho cả họ. Thời gian ba ở nhà ít dần, có bận cả tháng không về nhà lần nào. Mẹ rất lo lắng, bảo Lưu Hạ tới đoàn kịch xem ba đang làm gì, có ở chung với ai không.
Lưu Hạ dự cảm nhạy bén có chuyện gì đó bèn tới đoàn kịch với tinh thần nhận một sứ mệnh. Bạn thấy ba đang ngồi cùng một người đàn bà khoảng ba mươi tuổi. Đối với lớp trẻ như Lưu Hạ, bồ bịch không còn là chuyện chưa từng nghe, song người thứ ba trong ấn tượng của bạn phải là loại mắt xanh mỏ đỏ, miệng ngậm thuốc lá đầy khêu gợi. Song người đàn bà này không phải loại đó. Thấy Lưu Hạ, ba mất tự nhiên:
- Lưu Hạ, con ngồi chơi đây để ba mua thứ gì uống đã nhé!
Ba bỏ đi, còn lại người đàn bà kia cùng Lưu Hạ.
- Hạ này, lớp mười rồi phải không? Thi đại học đến nơi rồi! Bài vở hẳn nhiều lắm nhỉ?
- Làm sao chị biết?
- Chị ở Cục tình báo Trung ương mà! Chị còn biết Hạ chơi viôlông giỏi lắm, Hạ muốn sau này trở thành nghệ sĩ nữa.
- Chị biết nhiều quá nhỉ, nhưng em chưa được biết chị.
- Bây giờ chúng mình chẳng làm quen với nhau là gì? Chị cùng cơ quan với ba, là diễn viên múa, tên Nhậm Na, gọi chị là cô Nhậm nhé!
- Sao có thứ cô trẻ đến thế? Lần trước có đứa bé gọi mẹ em là bà, mẹ em còn không thích. Thế mà chị lại muốn già đi, vui thật!
Cả hai cùng cười.
- Cô nghĩ Hạ cứ nên gọi cô là cô Nhậm. Gọi thế quen tai hơn.
- Được, cô Nhậm ạ! - Lưu Hạ gọi ngọt xớt. Bạn cảm thấy cô Nhậm cũng khá, hoạt bát, nhiệt tình, có cá tính, chẳng giống mẹ một chút nào. Cô Nhậm ăn mặc cũng hay, đơn giản phóng khoáng, không tầm thường mà cũng không lòe loẹt. Tóc chỉ buộc sơ sài bằng một dải băng, cả người tỏa ra sức sống tươi trẻ.
- Hạ đi đây!
- Hạ có việc gì?
- Lúc nãy thì có đấy, bây giờ thì không - Lưu Hạ đáp.
- Thật sao?
- Thật!
Về nhà, Lưu Hạ không hở chuyện. Mẹ hỏi:
- Ba có sống chung với bồ bịch nào không?
- Không ạ!
Khi trả lời “không ạ“, không phải Lưu Hạ muốn che giấu cho ba mà vì bạn không liệt Nhậm Na vào hạng “bồ bịch”. Bạn còn thấy mẹ mình lắm chuyện. Mẹ không tin.
Cuối cùng mẹ chộp được ba và “cô Nhậm” ở một chỗ nào đó. Sau đấy trong nhà chỗ nào cũng như có chôn mìn, sơ sểnh một chút làm giẫm phải nổ tung. Mẹ còn gọi cậu đến cho ba một bài học. Dù vậy cả ba lẫn mẹ đều chẳng ai dám nói đến hai chữ “ly hôn”.
Các bạn đã chuyển từ chuyện thầy giáo mới sang chuyện xây dựng một sân bay mới ở Hồng Kông.
Lưu Hạ rất có năng khiếu âm nhạc, chắc là kế thừa gien của ba. Hồi học cấp một, bạn là “giọng vàng” nổi tiếng toàn trường. Bất kể tham gia hội diễn nào của học sinh trung tiểu học toàn thành phố, bạn cũng đứng đầu bảng. Viôlông chơi cũng cừ. Lúc đầu, ba bắt bạn hàng ngày phải tập một giờ rưỡi, thật là khó chịu đựng nổi như phải chịu hình phạt. Bốn sợi dây đàn mới khô khan vô vị làm sao! Bạn bực lắm, sao thế giới này lại nảy ra cái trò kéo viôlông nhỉ? Vừa đặt đàn lên vai, mắt bạn đã nhìn vào đồng hồ, chỉ muốn vặn kim cho chạy nhanh lên. Bây giờ muốn chơi đàn thì bài vở ùn đến thở không ra hơi, chẳng còn thì giờ sờ đến đàn. Con người thật lạ, toàn làm những gì mình không muốn, còn cái muốn thì lại chẳng làm; không làm được thì lại càng muốn làm cho nên bạn mới hay nhắc đến Môda, Sôpanh, Suman, Wecti… Bọn con gái trong lớp bảo Lưu Hạ thích khoe khoang, khoác lác.
- Lưu Hạ, hát một bài nào!
Hồi này karaoke đang là mốt. Lưu Hạ cũng muốn khoe tài với các bạn, song hôm nay… Bạn không ngờ cái người bảo mình gọi là “cô Nhậm” ấy lại chính là “đồ con phò” cướp cha mình.
- Hạ ơi, sợ cái gì nào? - Vương Tiếu Thiên hỏi.
Đúng thế, sợ quái gì? Lưu Hạ đứng lên, đi lên bục. Cho họ tức!
Phải rồi, hát bài Tôi muốn có một mái nhà của Phan Mỹ Thìn:
“Tôi muốn có một mái nhà, một nơi không cần rộng lắm!…”
Tiếng hát làm người nghe cảm động. Trong tiếng vỗ tay của mọi người, rõ ràng Lưu Hạ cảm nhận được ánh mắt phức tạp, ngượng ngùng của ba và Nhậm Na.
Làm cho họ phải ngượng rồi lẳng lặng bỏ đi, Lưu Hạ chưa kịp nghĩ kỹ xem cách đó là thông minh hay ngu xuẩn, song vừa hát song, bạn đã bỏ đi ngay không chút do dự.
- Lưu Hạ, mình cũng trông thấy rồi! - Không biết từ lúc nào, Tiếu Thiên đã theo bén gót.
- Đừng có tưởng là mình thông minh lắm đấy nhé! - Lưu Hạ trợn mắt gắt lên với Tiếu Thiên - Trông thấy cái gì? Bạn đồng nghiệp cùng tới quán uống cà phê là chuyện thường, có gì mà đã rối lên! Đồ phong kiến!
Trong phút chốc, Lưu Hạ tự mâu thuẫn với mình. Mình yêu hay hận Tiếu Thiên? Chẳng biết nữa! Mình ghét, mình ghen tị hay thích Nhậm Na nữa?
- Xin lỗi nhé! Mình đang bực! - Lưu Hạ nhún vai bảo Tiểu Thiên.
CON CHIM CÔ ĐƠN
Đứng ở lề đường bên kia, Liễu Thanh nhìn thấy Lưu Hạ và Tiếu Thiên. Bạn đã há mồm ra toan gọi song chưa thành tiếng. Đành thôi vậy.
Bây giờ học sinh trung học kết nhóm Party đã thành phong trào. Thường là một nhóm cùng đến nhà một bạn nấu cơm ăn, đến một vườn hoa nào đó chơi hoặc đến liên hoan ở một cửa hàng ăn nào đó. Những buổi như thế này, trong lớp có hai bạn nói chung là không tham gia, một người là Trần Minh, người nữa là Liễu Thanh. Nếu Trần Minh là người không thích để ý đến ai nhất thì Liễu Thanh lại là người chẳng ai thích để ý đến nhất. Như hôm nay cũng vậy, mấy bạn rủ nhau vào quán song chẳng ai muốn rủ Liễu Thanh.
Liễu Thanh biết các bạn gọi ngầm mình là E.T. Bạn rất buồn nhưng rồi học theo tinh thần A.Q, tự an ủi mình: E.T là hai chữ viết tắt của English teacher, giáo viên tiếng Anh. “Mình học giỏi tiếng Anh thì đã sao nào!”. Liễu Thanh nghĩ cách gần gũi các bạn song kết quả thường là ngược lại. Một lần, mọi người đang tán gẫu, một bạn ra một câu đố:
- Có bốn con gà mái, một con tên Ngô, một con tên Ngổ, một con tên Ngộ, một con tên Ngồ - Có một quả trứng, không phải con Ngô, con Ngố, con Ngồ, đẻ ra. Vậy thì con gà nào đẻ ra?
Câu đố vừa nói xong, lập tức có người cười ầm lên. Người cười đó là Liễu Thanh.
- Bạn thử đoán xem con gà nào đẻ quả trứng đó!
Liễu Thanh biết nếu trả lời thì sẽ làm trò cười cho các bạn, song vì muốn gần gũi với họ nên bỏ cả lòng tự trọng của con gái, giả vờ ngớ ngẩn đáp:
Liễu Thanh muốn làm dịu không khí, muốn các bạn vui vẻ, không ngờ tình hình càng tệ hơn. Bạn bị cả lớp coi là cái bung xung, làm trò cười, do đó càng không có người muốn chơi với bạn. Sự việc này còn được người ta nhắc đến mãi trong nhiều trường hợp. Liễu Thanh không biết phải làm thế nào, chỉ cảm thấy ở với người thật khó.
Liễu Thanh có ba chị em. Chị cả Liễu Diệp lấy chồng ở Hồng Kông, cha mẹ cười tươi như hoa. Chị hai Liễu Mi lấy chồng Úc, bố mẹ gặp ai cũng khoe. Tới Liễu Thanh, cha mẹ mong chờ càng cao, chỉ muốn gả con lên tận trời, thường suốt ngày nói:
- Môn khác học kém không sao, môn tiếng Anh phải học tập thật giỏi, có kén chồng cũng dễ kén.
Chỉ tiếc là Liễu Thanh không nhan sắc bằng các chị nên đương nhiên không có “phúc” như các chị. Liễu Thanh thấp lùn lại béo, đó là những điều kị nhất của con gái.
Song bạn có cái tên rất dễ nghe, đúng là loại tên ưa chuộng của Quỳnh Dao: Liễu Thanh! Lúc đầu nghe tên ai cũng tưởng phải là cô gái thon thả, cao ráo, tới khi thấy mặt thì mới hoàn toàn thất vọng.
Liễu Thanh cũng thấy khổ tâm. Béo thế này biết làm sao? Bạn toàn nhịn ăn, song người béo uống nước thôi cũng béo. Hồi học trung học cơ sở, Liễu Thanh nghe người ta bảo tập chạy sẽ giảm béo, thế là tập chạy liền trong ba tháng. Bạn vốn tưởng ai tập chạy cũng đều béo, nào ngờ người chạy trên đường phố đều là người săn chắc gầy gầy, mà nói theo ngôn ngữ của Liễu Thanh thì đều là người rất “phom”. Thật là đã đẹp rồi càng muốn đẹp hơn. Chạy cùng với họ, Liễu Thanh cảm thấy mình “ê” quá, bèn thôi không tập chạy nữa. Không ngờ vừa thôi chạy đã nặng thêm một ký. Khi cân để kiểm tra sức khỏe Liễu Thanh nhường tuốt, cuối cùng mới cân. Không cân thì thôi, cân lên sợ hết hồn: 60 kí! Liễu Thanh vội năn nỉ thầy chủ nhiệm:
- Thầy giữ bí mật tuyệt đối giúp em!
Giờ thể dục trung học phổ thông thì chia môn: môn bóng chuyền, môn bóng rổ, môn thể dục nghệ thuật. Liễu Thanh rất muốn vào lớp thể dục nghệ thuật nhưng ngại không muốn ghi tên, sợ các bạn cười, đành phải ghi tên vào lớp bóng rổ.
Liễu Thanh không hứng thú gì với bóng rổ cả. Bạn không hiểu được bao nhiêu người tranh nhau một quả bóng thì có gì là vui thú. Bạn càng không quen giành giật một trái bóng chẳng có mấy ý nghĩa trong tiếng reo hò của người xem. Không có ai ngăn chắn để truyền bóng cho Liễu Thanh, bạn cũng không ném bóng vào rổ lần nào, chỉ chạy tới chạy lui theo chân đồng đội. Bạn cảm thấy bộ dạng của mình trên sân bóng tranh giành kịch liệt hẳn là khó coi, song khó coi nhất là lúc chia người vào từng đội để thi đấu. Chẳng ai muốn chọn Liễu Thanh. Đội trưởng đôi bên “oẳn tù tì” đến mấy lần, bên thắng được chọn người trước. Lúc này lòng Liễu Thanh trĩu nặng về “oẳn tù tì” thua hay thắng chỉ nhằm không phải chọn Liễu Thanh vào đội của mình.
Cuối cùng đội trưởng bên thua trong tình hình bất đắc dĩ đành gật đầu với Liễu Thanh ra ý gọi bạn đến, song đồng thời đội trưởng còn thêm một động tác nữa là bĩu môi. Động tác này làm cho Liễu Thanh vốn đã buồn càng thêm nản lòng.
Liễu Thanh chỉ say sưa với việc tập luyện ở lớp thể dục nghệ thuật. Bạn lẻn tới xem đội này lên lớp. Bọn con gái ở lớp này mặc quần áo thể thao bó sát người, những cái giơ tay duỗi chân trong tiếng nhạc du dương uyển chuyển bao giờ cũng toát lên vẻ thanh xuân trong trắng và mềm mại riêng có ở những nữ sinh trong vườn trường. Liễu Thanh ngắm nghía mãi, cảm thấy mình dường như cũng là một thành viên trong lớp…
Liễu Thanh không có bạn.
Vốn dĩ Liễu Thanh thân với Lưu Hạ, họ thường ở bên nhau. Sau đó, một hôm Lưu Hạ đi tập đồng ca, Liễu Thanh đứng ngoài đợi. Tới sáu giờ chiều, Lưu Hạ mới ra. Liễu Thanh chờ lâu quá, buột nói:
- Sốt ruột muốn chết, muộn thế cơ à?
Lưu Hạ độp lại:
- Ai can chờ mà chờ!
Nói xong, Lưu Hạ bỏ đi cùng đội hợp xướng, Liễu Thanh bị hiểu lầm, nghĩ rằng Lưu Hạ sáng giá đến như thế, mình với cô ta đi đôi với nhau chỉ tổ làm vật đối chiếu cho cô ta nổi thêm. Thế là từ đó mối quan hệ với Lưu Hạ nhạt dần.
Liễu Thanh khao khát có một người bạn. Liễu Thanh cảm thấy các bạn xung quanh, số thì tự kết thành hội với nhau, số thì là những người mà chính Liễu Thanh không muốn kết bạn. Có lúc mọi người tuy ở cùng nhau song lại chỉ có thể coi là bạn của bạn.
- Mình là con chim cô đơn! - Liễu Thanh từng viết như thế.
Liễu Thanh rất hâm mộ Lưu Hạ. Bạn ấy xinh đẹp, đàn giỏi, hát hay, được nhiều bạn trai thích. Nếu không được như Hân Nhiên cũng tốt, bạn bè và thầy cô giáo đều thích bạn ấy. Bạn ấy có quan hệ tốt, thành tích học tập cũng tốt lại mát tính, tốt bụng… Mình thật chẳng ra gì, mặt nào cũng dở, tài không có mà sắc cũng không.
Chỉ trong có mấy ngày, thầy Giang vừa chuyển tới đã để lại ấn tượng rất tốt đẹp cho Lâm Hiểu Húc, bởi vậy bạn hay tới bàn làm việc của thầy. Lâu nay nếu nộp bài tập muộn thì người ấy phải tự đến nộp tại phòng làm việc của thầy nhưng bây giờ Lâm Hiểu Húc đều đi nộp hộ các bạn.
- Thưa thầy, đây là bài tập Văn hôm nay ạ.
- Cám ơn em, em để bài tập ở chỗ này - Thầy Giang vẫn tiếp tục chấm bài.
- Thưa thầy, bài kiểm tra Văn lần trước đã trả được chưa ạ? Nhiều bạn muốn hỏi lắm!
- À - Thầy Giang ngẩng lên - Sáng mai phát vậy. Hiểu Húc này, em thấy đề bài Văn lần trước có khó không?
- Đề bài “Câu cách ngôn mà em thích nhất” không khó, còn dễ hơn đề bài thi lên lớp đấy ạ.
- Hay lắm - Thầy giáo gật gù - Muộn thế này em chưa về nhà sao? Mẹ em hẳn sốt ruột lắm đấy!
- Thầy cũng chẳng chưa về nhà là gì?
- Ừ, thầy cũng về đây!
Khi họ đi qua lớp học, thấy trong lớp vẫn còn sáng thế là mở cửa vào. Trong lớp chỉ có mỗi một bạn đang làm bài. Hiểu Húc gọi:
- Trần Minh, thầy giáo đến đấy!
Trần Minh ngẩng đầu lên, tóc rối bù. Bạn nhổm người lên chào “Thầy ạ!” rồi lại cắm cúi làm toán.
- Trần Minh, muộn rồi em chưa về sao?
- Thưa thầy bây giờ là giờ tan tầm, người đông lắm ạ.
Thầy giáo gật đầu. Hiểu Húc biết thầy giáo còn muốn nói chuyện với Trần Minh, mình ở lại làm trở ngại nên lễ phép nói:
- Thưa thầy, em có việc phải về trước ạ. Bai bai bạn Minh!
Nói rồi Hiểu Húc nhẹ nhàng khép cửa lại.
Trong lớp chỉ còn thầy giáo và Trần Minh. Trong kỳ nghỉ hè vừa qua, lớp được sửa sang lại nên vẫn còn thoang thoảng mùi sơn. Trần Minh tiếp tục làm bài Đại số. Thầy Giang nhìn cậu học trò muốn thành “người trên người” ngồi trước mặt, lại nhìn sách Đại số lớp mười một trong tay cậu ta, bảo:
- Trần Minh này, nếu có thời gian ta nói chuyện một lúc.
- Thưa thầy, Thâm Quyến có câu “Thời gian là tiền bạc”, em không quen chuyện phiếm ạ - Trần Minh vẫn dán mắt vào sách, mép hơi rung rung.
Thầy Giang ngẩn ra. Quan niệm về thời gian của người Thâm Quyến rất mạnh mẽ, bên đường chỗ nào cũng thấy bảng tuyên truyền to tướng “ Thời gian là tiền bạc, hiệu suất là mạng sống”. Phòng làm việc của trường cũng treo khẩu hiệu “Điện thoại riêng không quá ba phút”, cửa phòng làm việc của hiệu trưởng treo biển “Đến hỏi han không quá mười phút”. Nhưng trong trường hợp này, câu nói ấy lại được nói từ miệng một học sinh như thế khiến thầy Giang hơi kinh ngạc và cũng có chút bẽ.
- Trần Minh, em có thể nói cách hiểu của mình về câu “Chịu được khổ trong khổ, mới thành người trên người” được không? - Thầy Giang không chịu bỏ qua, tới bên Trần Minh hỏi.
Trần Minh ngẩng phắt đầu lên, há miệng ra nhưng không thành tiếng. Ngay tức khắc, bạn lại cúi đầu xuống. Thầy Giang nói:
- Lúc nào em muốn nói chuyện với thầy thì đến tìm thầy. Thầy lúc nào cũng hoan nghênh.
Trần Minh vẫn không lên tiếng, lẳng lặng ngồi im, ngay cả thầy giáo ra khỏi lớp lúc nào cũng không biết. Lâu lắm bạn mới liếc mắt về phía cửa, mặt thoáng vẻ ngạo đời rất khó nắm bắt.
Trần Minh là người Thâm Quyến chính gốc. Giống như đại bộ phận người dân địa phương, nhà Trần Minh rất giàu, nhà ở là một tòa biết thự bốn tầng, đằng trước đằng sau nhà đều có vườn hoa, tiền gởi ngân hàng kể từng bảy con số một. Năm xưa cha Trần Minh cũng buôn lậu hàng gì đó, sau kiếm bộn tiền thì rửa tay không làm nữa, mở một công ty. Trên Trần Minh là ba chị gái đều đã có gia đình. Trần Minh là út, lại là con trai nên được quý như vàng. Song Trần Minh không thích cách sống của cha mẹ và các chị, cảm thấy sống như thế rất nông can. Ngay từ nhỏ bạn đã học giỏi. Sau những năm 80, người nội địa đổ về Thâm Quyến, trong lớp hầu như ngày nào cũng có học sinh mới đến. Thầy giáo báo cho cả lớp biết bấy giờ có nhiều học sinh giỏi đến học, đến từ những trường trọng điểm của nhiều thành phố lớn, học giỏi lắm. So với họ, thanh thiếu niên Thâm Quyến như ếch ngồi đáy giếng, muốn thi đua với họ, ắt phải nỗ lực gấp đôi. Lời thầy giáo in một dấu ấn thật sâu trong tâm trí non nớt của Trần Minh. Mới đầu, bạn chỉ định giành thể diện cho đám trẻ bản địa, sau dần dần bạn thực sự rất ham học, nhất là toán, lý, hoá. Những công thức, định lý, định luật khô khan vô vị đến thế khi học lại trở nên rất thần diệu khiến con người thành thạo hẳn lên. Ở trên lớp, thầy giáo phải chiếu cố đến đại đa số học sinh, chỉ có thể giảng theo giáo án nên Trần Minh luôn cảm thấy thòm thèm. Bạn đã tự mua nhiều sách tham khảo để học. Có người phát hiện hầu như mỗi ngày Trần Minh đổi một quyển sách tham khảo, mắt kính cận cũng tăng lên từng số, từng số một. Trời phú cho trí thông minh, bạn lại rất chăm chỉ, so với cả lớp, thành thích của bạn cứ vượt xa tít tắp. Điểm số trên sổ học bạ mỗi học kỳ là niềm an ủi lớn nhất đối với bạn, là vòng hào quang sáng chói của bạn.
Nhưng có một việc làm chấn động không nhỏ tới Trần Minh.
Kỳ thi chuyển cấp kết thúc, nhiều học sinh như trút được gánh nặng. Bất kể thi tốt hay không, dù sao cũng đã đi thi hộ bố mẹ rồi. Tục ngữ có câu: “Tháng bảy thi học trò, tháng tám thi phụ huynh.” Vào trường thi là nhiệm vụ của con cái, thi đỗ hay trượt, vào trường trung học nào là việc của mẹ cha. Ba năm học phổ thông cơ sở, kỳ nghỉ hè tiếp theo là kỳ nghỉ hè thoải mái nhất. Chẳng ai bố trí bài làm cho họ. Cũng chẳng ai đòi hỏi phải vào lớp học thêm, họ được giải phóng hoàn toàn triệt để đến hai tháng trời.
Trần Minh không muốn bản thân được thả lỏng, bạn là học sinh được nhà trường tiến cử lên thẳng. Dù danh sách lấy vào học cấp trên chưa niêm yết song bạn biết rất rõ mình sẽ là học sinh của trường phổ thông trung học Số Chín. Bạn muốn mua ít sách tham khảo để học trước trong thời gian nghỉ hè. Nhiều thầy cô lo học sinh mua sách tham khảo sẽ không chịu nghe giảng ở trên lớp nữa. Thực ra có khá nhiều học sinh đã làm bài xong đâu đấy mới đem đối chiếu với đáp án trong sách giáo khoa. Trần Minh là một người trong số đó.
Trên đường tới hiệu sách, Trần Minh gặp Dư Phát. Cả hai cùng một thôn, hai nhà ở rất gần nhau. Cha mẹ hai bạn cùng đầu tư buôn bán, lại là bạn đánh bài của nhau, quan hệ giữa người lớn với nhau khá đặc biệt. Lẽ ra nếu Trần Minh và Dư Phát không là bạn chí cốt thì cũng là bạn thân trong học tập, song lạ thay, Trần Minh coi Dư Phát không ra gì, còn Dư Phát cũng xem thường Trần Minh.
Trong con mắt Trần Minh, Dư Phát là đứa bí bét. Thường ngày, bạn không nói thừa một câu với Dư Phát, nhưng bây giờ, Trần Minh nảy sinh niềm thông cảm “một lần thi chuyển cấp sắp chia hai đứa thành hai đẳng cấp” nên bạn mỉm cười với Dư Phát.
- Minh ơi, đến hiệu sách đấy à?
- Ừ, xem sao!
- Học sinh được trường tiến cử cũng có khác!
Trần Minh mỉm cười với vẻ thỏa mãn hơn hẳn:
- Còn cậu, có học nữa không?
- Không may bị cậu nói trúng, như cậu thôi!
- Như tớ thôi? - Trần Minh không hiểu nói thế là có nghĩa gì.
- Cha tớ mua cho tớ “học vị“ ở trường phổ thông trung học Số Chín. Chuyện như vậy đấy!
Trần Minh biết tác dụng của tiền bạc bởi câu chuyện trong gia đình bạn đều không tránh khỏi dính líu đến tiền và bởi nhà bạn rất giàu có. Song bạn chưa bao giờ ngờ rằng uy lực của đồng tiền lại thần kỳ đến vậy. Những tờ bạc mới cứng lại có thể đổi lấy bao năm học tập gian khổ? Trần Minh cười nhạt. Hôm ấy bạn không mua sách, một mình ra đảo Lênh Đênh ở cửa Xà để thể hội nỗi lòng của Văn Thiên Tường ngày xưa.
Sự việc này chấn động mạnh đến Trần Minh. Lên đến phổ thông trung học, ngoài học ra vẫn là học, dốc hết tinh lực và thời gian vào việc học. “Học vị” phổ thông trung học mua được, vậy đại học thì thế nào? Thạc sĩ, tiến sĩ cũng mua được sao?
Thế là mục tiêu của Trần Minh càng rõ rệt: phải vào được trường đại học nổi tiếng, theo học nghiên cứu sinh, tiến sĩ, trên tiến sĩ… Bạn phải lên thẳng, phải giành được hoa tặng, phần thưởng và những tràng vỗ tay nhiệt liệt. Lòng tự tôn của bạn mách bảo bạn chỉ có thể làm như thế. Ý thức lúc đầu còn mông lung mơ hồ ấy dần dần rõ ra theo sự tăng trưởng số tuổi.
Trần Minh dán trên đầu giường của mình câu châm ngôn “chịu được khổ trong khổ, mới thành người trên người”. Bạn tin tưởng thuyết “Tự cổ anh hùng nhiều gian khổ“. Bài làm của Trần Minh đều xuất sắc, cả lớp biết điều đó song trong đó có bao nhiêu gian nan thì chỉ mình bạn biết. Nghỉ hè, nghỉ đông là dịp để học sinh “nạp điện” để rồi sinh sôi nảy nở, Trần Minh không bao giờ thả lỏng mình trong những dịp đó. Thời gian ở trên lớp lại càng không phải nói, nếu không vì vạn bất đắc dĩ, không khi nào bạn chơi bời với các bạn khác. Khi các bạn gọi nhau í ới đi dạo phố, vào siêu thị là lúc Trần Minh đang nhẩm các từ đơn làm bài tập ngoại ngữ, thật là một điển hình, đi về chỉ có một mình như ngựa trời bay trên không trung. Trần Minh chưa bao giờ suy nghĩ kỹ xem mình làm như thế tốt hay xấu, đúng hay sai mà chỉ quyết cho trở thành “người trên người” và chịu mọi “khổ trong khổ“. Đương nhiên, khái niệm chịu khổ ngày nay đã khác xa xưa kia, huống hồ bạn lại sống ở đặc khu. Cái khổ “gân cốt rã rời, hình hài ốm o” thì Trần Minh không bao giờ phải nếm trải. Nếu ở những gia đình có một con duy nhất, con ấy được coi là “vua con” thì ở nhà, Trần Minh được coi là “thái thượng hoàng”. Cái “khổ“ của bạn chỉ là nhịn xem phim, nhịn chơi trò chơi điện tử, nhịn truyện phiếm với bạn bè, tự giam mình trong phòng mà thôi. Tuy nhiên cũng phải nói lại, một cậu con trai mà tự quản mình chặt chẽ đến như vậy thì quả đã có tinh thần chịu khổ rất cao rồi. Cho nên hôm làm văn, cô giáo ra đề cho các bạn viết về câu cách ngôn khuyên răn mà mình yêu thích nhất, tất nhiên là Trần Minh đã viết về câu cách ngôn treo trên đầu giường đó.
DANH NGÔN CỦA ANHXTANH
Ngày hôm sau trả bài, Trần Minh không nhận được bài trả bèn hỏi Lâm Hiểu Húc, bạn này nói bài còn ở chỗ thầy Cổ, trưởng phòng Giáo vụ.
Trần Minh ý thức được việc gì đã xảy ra với bài làm văn của mình.
Bất kể học trường nào, kết quả học tập của Trần Minh đều vào loại xuất sắc; bạn là đối tượng bồi dưỡng của trường trọng điểm và các trường này đều đưa bạn tới vị trí mẫu mực. Trần Minh quả thật không xoàng, ba lần nhận giải thưởng của thành phố, ba lần nhận giải thưởng của tỉnh, hai lần nhận giải thưởng toàn quốc. Nếu là người khác ắt sẽ thỏa mãn hoặc kiêu ngạo còn bạn lúc nào cũng như cây sung căng thẳng. Thực hiện được điều này đâu phải dễ? Song có ai hiểu cho bạn không?
- Bước này mình đi sai rồi chăng?
Hết giờ học buổi sáng, Trần Minh lên văn phòng nhà trường. Thường ngày Trần Minh rất ít khi tới đây. Lẽ ra, ủy viên học tập nên thường xuyên tới văn phòng gặp gỡ các thầy mới phải, nhưng Trần Minh thì không. Bạn không muốn để các bạn có cảm giác mình là học sinh giỏi suốt ngày quẩn quanh bên các thầy. Văn phòng lúc này chỉ có một mình thầy Giang, dường như thầy nán lại cốt để chờ bạn đến.
- Thưa thầy, em không nên viết về câu ấy, câu ấy không đúng ạ! - Chưa vào tới nơi, Trần Minh đã tự kiểm thảo.
- A, Trần Minh, em vào đây đã!
Trần Minh bước vào, thầy Giang ôn tồn bảo:
- Em nói xem, câu đó không đúng ở chỗ nào?
- Tất nhiên là không đúng ạ. Nếu đúng thì thầy Cổ đã không giữ bài làm của em lại.
Thầy Giang cảm thấy học sinh trung học những năm 90 khác hẳn học sinh trung học thời ông. Học sinh trung học những năm 50, 60 được giáo dục tương đối đơn nhất, tư tưởng cũng tương đối đơn thuần. Thầy cô nói sao thì tin tưởng vậy, chú trọng vì người khác, vì xã hội, cá nhân không tách rời tập thể; Có thành tích thì quy công cho Đảng, cho nhân dân, cho tập thể. Còn học sinh trung học những năm 90 tiếp thu sự giáo dục đa dạng, tiếp thu thông tin nhiều chiều. Thâm Quyến lại là nơi giao hội giữa văn hoá Đông Tây nên nền giáo dục mà các bạn tiếp thu là tập thể. Chẳng hạn ở mẫu giáo đã dạy tiếng Anh một số sách giáo khoa do HỒng Kông soạn, vì vậy là nền giáo dục theo lối lẩu thập cẩm kết hợp giữa Đông và Tây. Học sinh trung học bây giờ không hoàn toàn tin bất cứ một ai, họ có ý thức tự ngã và quan niệm cạnh tranh rất mạnh mẽ. Họ cho rằng phải có tài, có thực lực, có tài thì không bị đào thải, thành tích của họ do họ tự phấn đấu mà có. Chính vì có sự phấn đấu của họ, sự tự hoàn thiện không ngừng của họ mà xã hội mới tiến bước và lịch sử mới tiến bước được. Cùng lúc với sự phấn đấu đó, hiện tượng tự tư và “ta là trung tâm” cũng trở nên nghiêm trọng. Chẳng riêng Thâm Quyến mà thanh niên của Trung Quốc và cả thế giới cũng đều có hiện tượng đó. Các nhà giáo dục phương Tây đã bắt đầu lấy tư tưởng “tập thể chủ nghĩa” của Trung Quốc để “làm gương”, vậy thì khi giáo dục học sinh các thầy cô giáo Trung Quốc nên làm thế nào? Đây là một vấn đề mới mẻ.
Thầy Giang vẫn cười hòa nhã. Ông biết học sinh ở tuổi này đã có những cách nhìn của mình đối với xã hội và nhân sinh, mặc dù còn chưa chín chắn nhưng các em rất cố chấp. Thầy Giang kéo ghế cho Trần Minh ngồi:
- Minh này, bây giờ chúng ta không phải thầy trò nữa mà là bạn. Bạn bè tâm sự với nhau là điều tự nhiên mà!
Cái cách vào đề cố làm ra vẻ thoải mái, thân mật ấy thường báo trước câu chuyện tiếp theo hoàn toàn không thoải mái, thân mật tẹo nào, Trần Minh nghĩ như vậy.
- Thưa thầy, xin thầy trả lại bài làm cho em, em viết lại bài khác. Lần này câu cách ngôn mà em thích nhất là “Chăm chỉ học tập, ngày ngày tiến lên” ạ!
- Minh ạ, thầy không biết phải khen em học giỏi như thế nào - Thầy Giang chân thành, nghiêm túc nói – Khi thầy nhận lớp này, người đầu tiên lãnh đạo trường nhắc tới là em. Trong phòng truyền thống nhìn thấy phần thưởng của em để tại đó, thầy Cổ đã chỉ cho thầy và bảo đó là phần thưởng của em, của cả lớp em. Em là một học sinh cần mẫn, hoàn cảnh cũng tốt. Song nhược điểm của em là nhìn không được xa.
- Thưa thầy, có lẽ em có nhiều nhược điểm đấy song thầy bảo em nhìn không được xa thì em chưa chịu. Hồi học tiểu học, em đã đọc Truyện Anhxtanh. Con người cần theo đuổi cái gì? Cần theo đuổi khoa học chứ không thể là những điều tầm thường. Lúc ấy em đã thề em sẽ phải có những cống hiến như của Anhxtanh. Thưa thầy, cách nhìn đó có thiển cận không ạ?
Thầy Giang cũng hơi mất bình tĩnh:
- Em nói rất đúng. Thầy đồng ý con người cần vươn tới khoa học và thầy cũng tin vào lời thề của em. Song em còn bỏ sót một điểm. Sở dĩ Anhxtanh có được những cống hiến lớn lao chẳng những vì ông theo đuổi khoa học mà ông còn theo đuổi cả tới tầm tư tưởng cao. Em đã đọc một câu cách ngôn cho lớp thanh niên đi tìm giá trị của cuộc đời, câu đó là: giá trị thực sự của một con người trước hết quyết định ở sự giải phóng ra khỏi tự ngã với mức độ và ý nghĩa như thế nào của người đó. Ý nghĩa cuộc đời không chỉ là khám phá mà còn là dâng hiến. Minh này, theo em, phải chăng điểm nền của em nên nâng cao hơn nữa?
Trần Minh lạnh nhạt đáp:
- Sao thầy không nói thẳng em là một đứa tự tư tự lợi cho rồi?
- Trước đây hơi quá nhấn mạnh sức mạnh tập thể và giá trị xã hội, bây giờ lớp thanh niên lại quá chú ý đến cái tôi, tự ngã. Thầy luôn cho rằng hai điều ấy không thể tách rời nhau mà thống nhất với nhau một cách biện chứng, nếu không thì kết quả sẽ chỉ như vỏ trứng, không thể chịu đựng, vượt qua được cái gì hơi cứng rắn đâu.
Một lúc lâu, không ai nói gì với nhau.
- Có thể điều đó là đúng, song thầy không thuyết phục nổi em đâu. Những gì em đã nghĩ, người khác không thay thế được.
- Có thể cách nói chuyện của thầy, em khó tiếp thu được ngay, thầy nói cũng hơi nặng, nhưng em nên hiểu thầy cô nào cũng chỉ mong học trò thành tài, mong các em tấn tới.
Lát sau Trần Minh mới mím chặt môi, gật đầu.
BẠN ẤY KHÔNG CHO PHÉP MÌNH THẤT BẠI.
Trần Minh đang làm bài tập Hoá ở trong lớp.Bạn tự yêu cầu mình phải làm hết bài làm ngay tại trường để khi về nhà dành thời gian học ôn và học trước. Bạn quả là một học sinh chuyên cần, nỗ lực, điều đó có ánh đèn mỗi chiều tối bầu bạn làm chứng. Bạn muốn mình làm xong bài trước các bạn bởi có nhiều người sẽ hỏi bài bạn. Tuy không phải Trần Minh muốn giúp các bạn song rất thích không khí vở bài làm của mình được các bạn chuyền tay nhau xem và mình được các bạn xúm xít xung quanh.
Sự tín nhiệm và kỳ vọng của các thầy, sự nuông chiều và mong đợi của gia đình, lòng hâm mộ xem đố kỵ của bạn học, tất cả khiến Trần Minh nảy sinh lòng tự tôn và cảm giác hơn hẳn mọi người rất mạnh mẽ. Bạn không cho phép mình thất bại, dù chỉ là một bài nghe viết rất ngắn ở trên lớp thì bạn vẫn phải cố gắng để được nhất, huống hồ ở trường trung học Số Chín, áp lực đối với bạn rất lớn. Chẳng hạn như Trịnh Tân, tốt nghiệp hết cấp xong là đỗ đầu môn Lý, bây giờ bạn ấy đi học chỗ khác rồi song ảnh vẫn treo cao trên tường phòng truyền thống của nhà trường. Trịnh Tân đã trở thành ngôi sao và Trần Minh muốn mình phải vượt bạn ấy. Ngay ở trong lớp, Trần Minh cũng phải chịu áp lực, đó là Tiêu Dao. Thường ngày Tiêu Dao không hay nói song tài thao thao bất tuyệt trên bục diễn và khả năng tổ chức quản lý khiến Trần Minh ngỡ ngàng, không biết tính sao. Tiêu Dao từ miền Bắc xuống, lại từng đi du lịch rất nhiều nơi. Phải biết rằng sự từng trải của một người có khi trở nên tài năng của người đó. Còn Trần Minh chăng khác nào con gái thời trước, ở tịt trong nhà, ít khi ra ngoài. Mãi mới có một lần đi dự thi, rời khỏi nhà thì thầy cô giáo theo sát từng giây từng phút như cô giữ trẻ, chỉ trừ phòng thi là không cùng vào. So với Tiêu Dao, Trần Minh cảm thấy hơi tự ti; dù lâu nay bạn không chịu thừa nhận, song trong thân tâm bạn không thể phủ nhận điều đó.
Học sinh bây giờ có thể chia thành mấy loại. Loại thứ nhất chỉ biết khắc khổ học tập mà không hỏi han tới một việc gì khác; loại thứ hai học tập rất khá lại cũng thích tham gia hoạt động xã hội; loại thứ ba chẳng tha thiết với bất cứ việc gì, được chăng hay chớ, bị thịt vô tích sự.
Nếu ai nói Trần Minh thuộc học sinh loại thứ nhất thì lớp trưởng Tiêu Dao thuộc loại thứ hai.
Lúc này Tiêu Dao đang tham gia cuộc thi kiến thức của học sinh trung học toàn thành phố. Địa điểm cuộc thi đặt tại trường trung học Số Chín vì trường này có hội trường lớn được trang bị vào loại nhất thành phố.
Người tham gia rất đông. Học sinh trường Số Chín ai tự nguyện thì tham gia, các trường khác có thể phải lựa chọn kỹ rồi có xe đưa tới. Nhìn dòng người đổ vào cổng trường, Tiêu Dao bất giác cảm thấy hơi ngợp. Trông thấy Vương Tiếu Thiên, Lưu Hạ cùng một số bạn khác, bạn biết họ đến cổ vũ cho mình. Vương Tiếu Thiên còn giơ cao tay phải lên, ngón trỏ và ngón giữa tánh thành hình chữ V có ý chúc Tiêu Dao chiến thắng. Tiêu Dao vung bàn tay nắm chặt thành quả đấm song trong lòng hơi bối rối. Dù sao đây cũng là một dịp thi, là cuộc so tài giữa mấy trường trung học, ai mà chẳng mong mình chiến thắng?
Ngồi cùng hàng đầu với Tiêu Dao là một số người dự thi của trường khác. Bạn thấy thái độ, sắc mặt của họ dường như không phải đến dự thi mà là đến xem thi;, ai cũng thản nhiên thoải mái. Thấy thế, Tiêu Dao càng thêm căng thẳng.
Đúng lúc ấy có người vỗ vai Tiêu Dao, bạn ngoảnh lại thấy đó là thầy Giang. Tiêu Dao mừng rỡ:
- Thầy…
- Có căng thẳng không?
- Hơi run ạ.
- Không sao đâu! Vừa nãy thầy nghe các em trường khác đến dự thi kháo nhau: “Bọn trường Số Chín giỏi lắm, mình cảm thấy lo!”. Thấy chưa, em căng thẳng thì các em khác còn căng thẳng hơn em - Thầy Giang động viên.
Một hồi chuông vang lên. Vừa mừng vừa lo, Tiêu Dao theo các bạn bước tới bàn thi ở trên khán đài.
Gần đây, Tạ Hân Nhiên cũng bận bù đầu. Theo ý thầy Cổ, bạn đã chỉnh lý lại nhật ký của lớp, lại bận ra báo bảng toàn trường để đón chào quốc khánh mồng một tháng Mười. Một tuần gần đây còn tìm tư liệu cho Tiêu Dao và giúp bạn luyện lời hỏi đáp… Cuộc thi chung kết chiều hôm nay, tất nhiên Hân Nhiên muốn có mặt. Nhưng cũng đúng chiều nay, thầy giáo chấp hành Đoàn trường lại triệu tập lớp phó các lớp để họp bình xét báo bảng.
Khi Hân Nhiên ra khỏi văn phòng trường, cuộc thi chung kết đã bắt đầu được hơn một giờ. Hân Nhiên bực bội giậm chân rồi chạy thẳng đến hội trường. Khi đi qua lớp, bạn nhìn thấy Trần Minh đang ngồi làm bài trong đó, nghĩ tới lần thầy Cổ từng thăm dò mình về “tư tưởng” của Trần Minh, Hân Nhiên bèn vào lớp rủ bạn cùng đi xem thi.
- Trần Minh ơi, chăm thế? Ở hội trường đang thi chung kết kiến thức đấy, bạn cùng đi với mình nhé!
Hân Nhiên nói với Trần Minh theo giọng Quảng Đông. Giọng Quảng của bạn nói rất chuẩn. Trần Minh nhíu mày:
- Mình không thích. Mình cho rằng đó chỉ toàn loại kiến thức biết mà chơi, phù phiếm không thiết thực. Chẳng lí thú gì mà đi.
Hân Nhiên sững sờ kinh ngạc. Anh chàng tài giỏi này sao lại nhìn vấn đề như thế được? Có một nhà văn nói: khi con người với con người không hiểu nhau thì trái tim họ xa cách nhau càng lớn. Trần Minh và Tiêu Dao đều là học sinh loại ưu, song hai người có khoảng cách thật xa. Hân Nhiên cảm thấy rõ ràng mình nghiêng về phía Tiêu Dao hơn. Nghĩ thế song bạn không nói gì Khắc khổ học tập dù sao cũng là việc tốt.
TƯỞNG THẮNG HOÁ THUA TRONG HỘI THI
Khi Hân Nhiên tới được hội trường thì vòng thi thứ hai vừa kết thúc. Bạn không làm kinh động đến ai, lẳng lặng kiếm một chỗ ở phía dưới ngồi xuống.
Sáu bạn dự thi đang ngồi ngay ngắn, chờ đón vòng thi tiếp theo với thái độ khác nhau. Máy tính điểm tự động đặt trên bàn có ghi số điểm của từng người qua hai vòng thi đấu.
Số 1: 120 điểm; Số 2: 90 điểm; Số 3: 100 điểm. Số 4: 170 điểm; Số 5: 110 điểm; Số 6: 170 điểm.
Số 6 là Tiêu Dao, hiện bạn đang cùng số 4 dẫn đầu. Vòng thi thứ ba mớ là mấu chốt. Tiêu Dao hít thật sau rồi từ từ thở ra. Nỗi thấp thỏm và lo sợ lúc nãy đã tan biến, chỉ còn lại niềm háo hức và tỉnh táo để vượt lên trước.
Trước đó, trải qua hai vòng thi loại, Tiêu Dao càng được nhiều người ở trường trung học Số Chín biết đến. Bây giờ có hỏi thầy cô nào hay bạn học nào rằng “Tiêu Dao ở đâu?” thì đều được chỉ bảo chính xác Tiêu Dao đang ở đâu.
Nửa tháng nay, Tiêu Dao ngụp đầu trong thư viện, lật phiếu sách tìm tư liệu, ghi ghi chép chép, tất cả chỉ vì vòng thi chung kết hôm nay.
Một điệu nhạc vang lên trong hội trường. Người chủ trì tuyên bố vòng chung kết bắt đầu.
Lần này là tự chọn câu hỏi để trả lời. Đề nhóm A khó nhất, 30 điểm. Đề nhóm B không khó mấy, 20 điểm. Đề nhóm C tương đối dễ: 10 điểm.
Hình thức cho điểm này vừa được tuyên bố, khán giả lập tức sôi động hẳn. Ai cũng lo thay cho bạn mình. Số bạn dự thi càng căng óc lên để dự tính. Việc gì cũng vậy, có dự tính thì nên, không dự tính thì hỏng. Việc đã tới khâu quyết định, không thể sai sót được.
Ngoài số 4 ra, những số khác chọn đề nào đều không khiến Tiêu Dao quan tâm, bởi dù họ có chọn đều nhóm A và trả lời đúng thì tổng số điểm của họ cũng không vượt được Tiêu Dao. Bạn chỉ quan tâm tới số 4, một nữ sinh trường trung học thực nghiệm. Bạn này ghê gớm thật, chỉ riêng mình ngang điểm với Tiêu Dao.
Số 1 có tổng số điểm là 120, loại trung bình cho nên bạn vui vẻ duy trì hiện trạng, chọn đề nhóm B và trả lời đúng.
Số 2 có tổng số điểm thấp nhất, bạn chọn đề nhóm A, hiển nhiên là “quyết sống mái một phen”. Tiếc rằng lại sai, không khỏi xếp loại bét.
Số 3 có tổng số điểm là 100 vì vậy bạn hơi do dự. Một giây trước khi chọn đề còn chưa dứt khoát được, rồi hồ đồ thế nào lại chọn đề nhóm A. May sao trả lời đúng, tổng số điểm vọt nâng lên 130 khiến bạn vui mừng như bắt được vàng.
Đến lướt số 4. Cô nữ sinh xem ra rất tự phụ, trán dô và bóng rành riêng cho loại con gái bướng bỉnh. Việc cô này chọn đề nhóm nào, được bao nhiêu điểm đều có ảnh hưởng trực tiếp đến Tiêu Dao.
Người điều khiển cất cao giọng:
- Tiếp theo, số 4 chọn đề!
Số 4 không vội chọn đề ngay. Cô chớp chớp đôi mắt sáng quắc nhìn chằm chằm vào Tiêu Dao với vẻ thách thức. Tiêu Dao không nhìn lại song bạn cảm thấy má bên trái nóng bừng.
Người điều khiển nhắc lại:
- Tiếp theo là số 4 chọn đề!
Số 4 trấn tĩnh, rồi ngẩng đầu lên:
- Ai cũng biết số điểm của tôi ngang với điểm bạn số 6. Người này chọn đề nhóm nào đều ảnh hưởng trực tiếp tới người kia, cũng có nghĩa là người chọn đề sau có lợi thế hơn người chọn đề trước. Thưa ban giám khảo, nếu các thầy cho phép, em xin hỏi số 6 chọn đề nhóm nào ạ.
Cả hội trường xôn xao. Người điều khiển hội ý với ban giám khảo rồi trở về nói qua micro:
- Yêu cầu của em số 4 vừa nãy vi phạm quy tắc cuộc thi. Tiếp theo vẫn là số 4 chọn đề thi.
Số 4 gầm ghè nhìn Tiêu Dao rồi khe khẽ nhả ra hai chữ “nhóm B”. Hiển nhiên cô này không chịu phục.
Người chỉ trì lấy phong bì đặt dưới bảng đề chữ B:
- Đề nghị số 4 trả lời: Thiên vương của Thái Bình Thiên Quốc là Hồng Tú Toàn, còn Đông vương, Nam vương, Tây vương, Bắc vương và Dực vương là những ai?
Số 4 mím chặt môi, nhíu lông mày, nhăn cả mũi, trông thật khó coi. Song cô ta không để ý, chỉ chăm chăm tìm lại trong trí nhớ rồi dướn cổ lên đáp:
- Đông vương là Dương Tú Thanh, Tây vương là Tiêu Triều Quý, Bắc vương là Vi Xương Huy, Dực vương là Thạch Đạt Khai, còn Nam vương là Phùng… Phùng… - Số 4 nhíu mày, cuối cùng vẫn không trả lời được, bèn hết sức thoải mái dang tay ra – Em quên mất rồi ạ!
Người điều khiển trưng cầu câu trả lời ở khán giả. Một bạn nam trả lời đúng, được trao phần thưởng. Người điều khiển bất đắc dĩ phải trừ 20 điểm ở tổng số điểm của số 4.
Thất bại của số 4 khiến cả hội trường xao động, đồng thời ánh mắt mọi người đổ dồn vào số 6 như ánh đèn tụ quang. Đến lượt Tiêu Dao rồi.
Tiêu Dao vừa đứng lên, cả hội trường đã im lặng. Mọi người chăm chú nhìn nhân vật “quán quân” này vì số điểm của năm người trước đã được báo:
Số 1: 140 điểm. Số 2: 60 điểm. Số 3: 130 điểm.
Số 4: 150 điểm. Số 5: 130 điểm.
Lần chọn đề này hết sức quan trọng. Chọn đề nhóm C bảo đảm nhất, dù trả lời đúng hay sai thì vẫn là “quán quân”. Chọn đề nhóm B, nếu trả lời đúng thì hay rồi, được thêm 20 điểm nữa, tổng cộng là 190 điểm, Tiêu Dao sẽ đứng đầu; nếu trả lời sai, bị trừ 20 điểm thì có thể ngang hàng với số 4.
Hầu như tất cả mọi người đều nghĩ như vậy, kể cả số 4. Cô bạn này còn dẩu môi với Tiêu Dao, tỏ ý cô dự tính đúng sự lựa chọn của Tiêu Dao. Trong số người xem, chỉ Hân Nhiên là hơi lo song lo vì cái gì thì bạn lại không nói ra được. Con gái bao giờ cũng tin vào giác quan thứ sáu của mình. Tim Hân Nhiên đập nhanh dần như vừa chạy hết vòng đua 800 mét, nghe rõ cả tiếng đập thình thịch. “Thằng chết không lo, thằng khiêng lo”. Hân Nhiên tự giễu mình như vậy.
- Tiếp theo đến số 6 chọn đề!
- Em…
Tiêu Dao đứng giữa khán đài, mắt long lanh nhìn khắp hội trường. Bạn vừa căng thẳng vừa xúc động khi một lần nữa cảm nhận được ánh mắt của số 4. Bạn đột ngột ngoảnh mặt nhìn thẳng vào cô ta. Cô này đang nhếch mép cười châm biếm như muốn nói: “Tôi biết bạn không dám chọn đề nhóm A!”.
Tiêu Dao không chịu đựng nổi nữa. Như một con bò bị khiêu khích trên trường đấu, bạn tuyên bố chắc nịch:
- Em chọn đề nhóm A!
Cả hội trường sôi động. Hiển nhiên không hiểu được tâm tư của Tiêu Dao, thầy điều khiển hỏi:
- Em có thể nói vì sao lại chọn đề nhóm A không?
- Nếu chọn đề nhóm C hoặc nhóm B thì nhiều người sẽ bỏ về ngay ạ!
Thầy điều khiển khen:
- Chúng ta hãy vỗ tay ngợi khen khí phách của số 6 nào!
Lập tức tiếng vỗ tay rào rào vang khắp hội trường và kép dài có đến mấy phút. Tiêu Dao hiểu hàm nghĩa trong tiếng vỗ tay, bạn biết lúc này cả hội trường đều nhìn mình, bạn cảm nhận được cả tiếng vỗ tay và ánh mắt cháy bỏng của số 4. Lần này Tiêu Dao không còn kích động nữa, bạn gật đầu với tất cả mọi người cứ như phong độ của một thân sĩ.
Lúc này, trong đám người xem, Hân Nhiên chỉ muốn nhảy lên hoan hô Tiêu Dao. Bạn nghĩ tới Trần Minh lúc này vẫn ngồi làm bài trong lớp, Trần Minh với mái tóc bù xù kiểu nghệ sĩ và cái đầu lúc nào cũng ngẩng cao. “Người với người cũng khác hẳn nhau!”, Hân Nhiên thầm nghĩ. Bạn nam mà Hân Nhiên thích phải là người có tài và mạnh bạo như…
- Hỏng rồi, số 6 thua rồi! - Một bạn gái ngồi phòng trên kêu lên…
Hân Nhiên lúc này mới tỉnh lại. Cái gì? Trả lời sai à? Bị trừ 30 điểm à? Trời ơi, chỉ còn có 140 điểm. Thật là không có duyên với danh hiệu quán quân!
Hân Nhiên đờ người. Mọi người rời khỏi hội trường trong tiếng bàn tán còn Hân Nhiên vẫn ngồi bất động.
Lễ trao giải diễn ra trên khán đài, nhạc vang lên điệu tiến hành khúc. Mấy người dự thi bắt tay nhau. Số 4 chân thành bước tới gặp Tiêu Dao, giơ tay cho bạn:
- Bạn không thua đâu!
Tiêu Dao ngẩn người. Tuy bạn có đọc A. Q chính truyện song chưa học được cách thắng lợi tinh thần của A.Q. Tiêu Dao do dự rồi cũng giơ tay ra. Cô bạn số 4 nói thêm:
- Tôi tên Lý Trại Nam, lớp 1 khối Mười trường trung học thực nghiệm. Kết bạn với nhau, được không?
- Tôi tên Tiêu… - Trước cô bạn phóng khoáng, Tiêu Dao mất cả tự nhiên.
- Không phải tự giới thiệu nữa, tôi biết rồi, bạn là Tiêu Dao, lớp 4 khối Mười, có đúng không? – Cô bạn cười rất tự tin.
- Bye, bye! – Tiêu Dao ra cửa hội trường.
Trông thấy Hân Nhiên, Tiêu Dao mỉm cười với bạn, coi như một lời chào. Hân Nhiên toan nói mấy câu an ủi song lúc này vốn nhanh mồm nhanh miệng như bạn cũng cảm thấy khó, môi mấp máy mấy cái mới thốt lên được mấy tiếng:
“Không sao đâu!”. Tiêu Dao lại cười song Hân Nhiên nhận ra bạn cười rất gượng gạo.
- Hân Nhiên này, cám ơn nhé! Vừa nãy đề thứ nhất vòng một là nhóm nhân vật trên báo bảng của bạn đấy!
Hân Nhiên cũng nhớ sự việc bên tờ báo bảng và tiếc đã không đến được sớm hơn để xem Tiêu Dao trả lời. Song câu “cám ơn” của Tiêu Dao dường như khiến khoảng cách giữa hai người xa hơn ra.
Tiêu Dao ra khỏi hội trường, Lưu Hạ trông thấy toan gọi song Vương Tiếu Thiên đứng cạnh vội ngăn lại:
- Đừng gọi!
Hân Nhiên ra về. Tiêu Dao không vui nên Hân Nhiên cảm thấy cũng không vui.
Qua cửa lớp học, đèn lớp 4 khối Mười còn sáng, Trần Minh vẫn còn học trong đó.
Dưới ánh đèn đường hắt xiên xuống, Hân Nhiên di chân thành những vòng tròn trên đất.
ĐÁNG NHỜ CẬY NHẤT LÀ ĐÔI TAY CỦA CHÍNH MÌNH
Tiêu Dao đẩy chiếc xe đạp có thể thay đổi tốc độ ra khỏi nhà để xe. Nhà để xe rất rộng, xe của thầy và trò trong toàn trường đều để ở đây, có đến mấy trăm cái. Có điều muốn phân biệt xe thầy và trò chẳng có gì khó. Cái xe nào mới, kiểu cũng mới là xe của trò; xe nào cũ, kiểu cũng cũ, bộ phận nào cũng kêu trừ cái chuông thì chắc chắn là xe của thầy.
Tiêu Dao chuyển tốc độ đi trung bình. Xưa nay bạn chỉ thích xe chạy nhanh, nhưng hôm nay không biết vì sao, chân như đổ chì, nhắc lên nặng nhọc.
Tiêu Dao đã trải qua những quãng đời không tầm thường. Trong số bạn cùng tuổi hầu như lớn lên từ hũ mật, cuộc đời Tiêu Dao quả có chút “gập ghềnh”. Bạn sinh ra trên sa mạc Taklamacan, mẹ không có sữa, bạn lớn lên nhờ uống sữa ngựa. Khi ấy cha đang học đại học. Lớn hơn một chút, bà nội ở Bắc Kinh đón Tiêu Dao về. Năm 1986, cả nhà bạn chuyển tới ở Thâm Quyến, ít lâu sau, cha mẹ được cử sang Anh. Tiêu Dao không rõ thời gian bạn sống cùng cha mẹ cộng lại có được một năm hay không bởi bạn không nhớ được khuôn mặt của cha mẹ. Nếu gặp ở giữa đường, bạn sẽ chỉ nhìn thật lâu mà không dám gọi, chỉ sợ nhận lầm người.
Khi từ Bắc Kinh tới Thâm Quyến, Tiêu Dao chỉ mới mười tuổi, đúng vào cái tuổi hiếu động ham chơi, lại thêm cha mẹ mới chuyển đến, đất lạ người chưa quen, Tiêu Dao tạm vào một trường tiểu học của ngư dân để học. Khi cha mẹ được cử ra nước ngoài, họ không yên tâm về Tiêu Dao đến nỗi suýt nữa bỏ mất một dịp tốt.
Một hôm, xe đạp của Tiêu Dao bị nổ lốp, phía trước phía sau đều không có hiệu chữa xe đạp. Tiêu Dao gọi điện thoại về nhà:
- Ba ơi, con không vác nổi xe đâu, ba đến đón con nhé!
- Cứ cố mà dắt về nhà, ba không thể giúp con mãi được! – Cha Tiêu Dao trả lời thản nhiên.
Tiêu Dao đành cố đẩy xe, đi bộ một giờ rưỡi mới về tới nhà. Cha gọi bạn vào phòng sách của ông, căn dặn:
- Tiêu Dao, ba và mẹ sắp phải sang Anh, ông bà nội lại già, chẳng những không trông nom nổi con mà tốt nhất còn cần có người trông nom hai cụ. Con có thể khiến ba mẹ ở nước ngoài không phải lo lắng vì con không?
Tiêu Dao không nói gì. Ngay lúc đó bạn hiểu ra vì sao ba lại không chịu giúp bạn đưa xe đạp hỏng về nhà.
- Không nên ỷ lại bất kỳ ai, không nên vì được lớn lên ở một gia đình khá giả, có người lo toan mọi thứ mà sinh ra lười nhác. Đôi bàn tay mình là nơi đáng nhờ cậy nhất, con nhớ nhé!
- “Cha biết mẹ biết không bằng tự mình biết”, “Nhà có của ăn của để, không bằng nhất nghệ tùy thân”. Người đời trước đều biết phải lập thân xử thế như thế nào. Không nên vì thời đại càng phát triển thì các con lại càng thụt lùi. Con nghĩ xem nếu một ngày nào đó cha và mẹ đều phải xa lìa con, con mất đi nơi nhờ vả, thế thì làm thế nào?
- Con nhất định phải có lòng tin mạnh mẽ vào chính mình. Ba và mẹ con đều từng sống ở Bắc Đại Hoang, ở vùng đồng cỏ miền Tây Bắc. Nhiều người cùng lứa với ba mẹ, nay có người là bộ trưởng song có người vẫn sống ở nông thôn, và sau này cũng còn mãi ở đấy. Ba không định kể cho con về những cống hiến của họ cho xã hội mà chỉ muốn nói cho con hiểu rằng con người ta cần phải phấn đấu. Đó là lý do tại sao ba và mẹ đã đứng tuổi rồi mà con đến Thâm Quyến, còn muốn ra nước ngoài. Con ra đời và lớn lên trong thời đại bình yên, có nhiều điều con còn chưa hiểu được.
- Ba nói cho con biết những điều đó e rằng sớm quá song cha mẹ sắp phải đi xa rồi. Ba không muốn thấy con sa vào đường quanh co, lầm lạc. Tiêu Dao, ba nói với con chừng ấy, con có hiểu được không?
Tiêu Dao vẫn không nói gì. Đứa trẻ mới chục tuổi đầu quả thật khó mà hiểu nổi những điều đó, song bạn hoàn toàn hiểu được tình yêu của cha mẹ đối với mình.
- Ba ạ, thi hết tiểu học xong, con sẽ thi vào một trường trung học trọng điểm – Tiêu Dao chỉ biết đáp lại câu hỏi của cha mình có chừng đó.
Người cha mỉm cười mãn ý.
Từ ấy trở đi, Tiêu Dao bắt đầu vùi đầu học tập. Hết tiểu học, bạn thi đỗ vào một trường phổ thông cơ sở nổi tiếng. Hết cấp, Tiêu Dao được liệt vào danh sách miễn thi, trực tiếp được đưa lên bậc phổ thông trung học của trường cũ. Song Tiêu Dao không chịu, quyết tâm xin thi để trong cuộc đua tranh toàn thành phố, thấy được thực lực của chính mình. Trường cũ sợ học trò giỏi bỏ đi hết, động viên bạn ở lại trường cũ học và cho bạn biết sẽ ưu đãi như thế nào đối với những học sinh mũi nhọn như bạn. Tiêu Dao không để ý đến sự ưu đãi ấy, bạn mong được bước vào trường trung học phổ thông trọng điểm bằng sự đua tranh. Quả nhiên bạn đã đạt được nguyện vọng là vào được trường trung học Số Chín. Thầy chủ nhiệm lớp Chín vỗ vai Tiêu Dao:
- Em quả là một học sinh có ý chí tiến thủ. Hãy cố mà học, thầy chờ được nghe tin vui của em sau ba năm nữa!
Quả nhiên, trường trung học Số Chín mở cho bạn một khoảng trời thật rộng rãi, thiết bị giảng dạy rất tiên tiến, yêu cầu giảng dạy cũng nghiêm khắc hơn. Vả chăng trường trung học trọng điểm không phải chỉ có lăn lưng ra học như người ta tưởng tượng. Các bạn có hứng thú về nhiều mặt, yêu thích nhiều môn, có thể lấy sở trường của người này bồi bổ cho sở đoản của người nọ, thật là ích lợi không phải nhỏ.
Tiêu Dao hồi tưởng lại sự việc trước đó mười lăm phút. Nếu bạn không chọn đề nhóm A thì chắc chắn sẽ đứng đầu. Chọn đề A mà thắng thì tất nhiên mọi người sẽ cho là bạn có khí phách, có gan. Nhưng bây giờ thua rồi, không biết mọi người có cho bạn là người thích nổi, thích trội hay không? Khi bạn chọn đề nhóm A, phải chăng hoàn toàn do lí trí? Phải chăng hoàn toàn muốn chứng minh thực lực của mình?
Bất giác Tiêu Dao cười nhạt với mình.
Một trận gió thổi ào tới khiến Tiêu Dao tỉnh táo hơn song bạn vẫn không hiểu được mình là sai hay đúng? Người khác là sai hay đúng?
- Nếu đến trước lúc thi đại học mà vẫn chưa có hộ khẩu ở Thâm Quyến thì sao? – Hân Nhiên hỏi Đường Diễm Diễm đang xếp bằng tròn đôi chân trần trên xô pha.
Diễm Diễm chưa đáp thì bà ngoại Diễm Diễm đã xen ngang:
- Thì khăn gói về quê chứ sao!
- Bà! - Diễm Diễm đứng lên nũng nịu đẩy bà vào bếp rồi lại nhảy lên ngồi trên xô pha - Nếu vậy thì mình về Thượng Hải thi đại học!
Diễm Diễm học trên Hân Nhiên hai lớp, lớp Mười hai. Bạn cũng như Hân Nhiên, từ Thượng Hải tới, hơn nữa cha mẹ hai bạn là bạn học của nhau nên hai bạn cũng chơi thân với nhau. Một điểm chủ yếu hơn nữa là cả hai đều không có hộ khẩu ở Thâm Quyến. Không có hộ khẩu gặp nhiều điều bất tiện chẳng nói làm gì, ngay trong trường thôi cũng lắm chuyện khó chịu. Nhà trường hơi một tí là “thống kê người không có hộ khẩu thường trú ở Thâm Quyến”, lại còn yêu cầu phải giơ tay thật cao để nhìn cho rõ, đếm cho chính xác. Đếm xong lại đọc tên một lần nữa để tránh sai sót. Đáng bực nhất là vẻ mặt tựa như cười cợt của thầy cô giáo, dường như muốn “thanh lý” ra khỏi thành phố số học sinh không có hộ khẩu ở Thâm Quyến như những kẻ “ba không” – không nhà, không nghề, không hộ khẩu vậy.
Vừa khai giảng, cô Trần – nguyên chủ nhiệm lớp đã thống kê một lần rồi, như mọi bận, Hân Nhiên vừa làm bài vừa giơ tay. Bạn cố ý làm ra vẻ thản nhiên.
- Hân Nhiên, em cũng không có hộ khẩu à? – Cô Trần có vẻ hoài nghi.
Cô giáo vừa hỏi là rất nhiều bạn ngoảnh lại nhìn Hân Nhiên, khiến Hân Nhiên ngượng ngùng lúng túng. Thật ra chẳng cần hỏi như vậy vì về cơ bản học sinh trong lớp đều là người nơi khác đến. Thường ngày mọi người hay trêu nhau, gọi những bạn từ miền Tây Bắc đến là “Chim công bay về đông nam”, gọi những bạn từ miền Tây đến là “Một dòng sông xuân chảy về Đông”, gọi những bạn từ miền Bắc về là “Nhạn về Nam”. Hầu hết đều là dân ngụ cư cả, việc gì phải ngại coi thường nhau?
Trần Minh rất không thích người không có hộ khẩu ở Thâm Quyến, cho rằng trật tự trị an ở Thâm Quyến có vấn đề, việc gì cũng do dân tỉnh khác gây nên. Nào là móc túi thó đồ, nào là chặn xe cướp bóc…, mười vụ thì có đến chín vụ do dân “ba không” gây ra. Người gốc Thâm Quyến thiếu gì tiền, họ quyết không bao giờ chịu làm những trò mạt hạng đó.
Liễu Thanh cũng quay lại hỏi Hân Nhiên:
- Câu không có hộ khẩu Thâm Quyến à?
- Không có! – Hân Nhiên đáp. Hộ khẩu của Hân Nhiên còn ở Thượng Hải. Nhớ hồi nào, nói câu “Người Thượng Hải” oai biết mấy, oách biết mấy, thế mà nay đã khác rồi, quả thật là “Hà Đông ba chục năm” lại đến “Hà Tây ba chục năm” (lời trong bài thơ cổ).
- Thôi được rồi, bỏ cả tay xuống!
Cô Trần vừa dứt lời, Liễu Thanh đã thì thầm với Hân Nhiên:
- Chẳng sao đâu! Hộ khẩu Thâm Quyến mà cũng khó khăn! Chị Hai mình muốn ra nước ngoài, thế là lấy luôn người nước ngoài, bây giờ đã nhập quốc tịch Úc. Con gái chỉ cần xinh là xong hết, cậu xinh thế kia…
Liễu Thanh chưa dứt câu, thấy Hân Nhiên trợn mắt lên nhìn đành không dám nói thêm. Bạn biết mình nói sai, vội vàng giải thích:
- Mình không ác ý gì đâu nhé, chỉ là muốn nói cho cậu biết một biện pháp…
- Ngớ ngẩn! – Hân Nhiên mắng thẳng thừng.
Ôi, những học sinh trung học không có hộ khẩu ở Thâm Quyến!
- Có lẽ mình sẽ không phải về Thượng Hải! - Đường Diễm Diễm ngước mắt nhìn lên trần nhà – Ba mình bảo hộ khẩu của mình sắp được chuyển về đây rồi.
- Thế à?
- Ừ. Bây giờ mình chỉ đành đi được bước nào hay bước đó - Diễm Diễm thở dài, quay sang hỏi Hân Nhiên – Còn cậu?
- Mình không biết. Ba mình bảo cơ quan ba mình năm nay sẽ có chỉ tiêu, có thể đến lượt gia đình mình, song cũng rất khó nói.
Câu “song cũng rất khó nói” mà Hân Nhiên bổ sung chỉ là để khỏi lộ “tính hơn hẳn” của mình trước Đường Diễm Diễm, bởi bạn biết vấn đề chuyển hộ khẩu của gia đình mình hiện nay đã chắc chắn như “con ốc trong ba ngón tay”. Ấy là mẹ bảo thế.
- Thế thì hay quá. Trong chốc lát làm sao nổi, cậu cũng đừng lo nữa. Dù sao cậu còn nhỏ, hai năm nữa mớ phải thi đại học, còn mình thì nước đến chân rồi.
- Chúng mình nói chuyện khác đi! – Hân Nhiên nói. Bạn cảm thấy lần nào chuyện trò với Diễm Diễm đều mở đầu bằng chuyện hộ khẩu, thật là chán!
- Thế thì nói chuyện thi đại học vậy - Diễm Diễm vẫn ngó lên trần nhà – Mình không sốt ruột vì hộ khẩu thì lại phát rầu vì lo thi đại học. Cuộc sống bây giờ của mình chỉ có hai chuyện đó thôi.
Diễm Diễm từng nói nếu trước khi thi đại học mà chưa chuyển được hộ khẩu thì bạn phải trở về nơi có hộ khẩu là Thượng Hải để thi đại học. Thi đỗ đại học rồi thì phải chuyển hộ khẩu vào trường đại học nơi mình có hộ khẩu, thế là không được chuyển hộ khẩu theo cha mẹ về Thâm Quyến nữa bởi người tỉnh khác không thể ghi tên thi vào trường đại học Thâm Quyến và đại học Thâm Quyến cũng không chiêu sinh là người tỉnh khác.
Hân Nhiên rất hiểu tâm sự của Diễm Diễm. Đến Thâm Quyến đã bốn năm mà chưa giải quyết được hộ khẩu, sao lại không sốt ruột cho được?
- Bây giờ đầu óc cậu có căng thẳng không? – Hân Nhiên biết hỏi thế cũng bằng thừa, song trong một lúc không tìm được đầu đề khác dù rất muốn chuyển đầu đề câu chuyện.
- Mình sắp chết chìm rồi! - Diễm Diễm đáp.
- …?
- Sắp bị bài thi và sách vở nhấn chìm rồi!
- Cậu thi vào trường đại học nào?
- Chưa biết, nhưng mình muốn thi vào đại học Hàng hải, đánh bạn với biển. Đánh bạn với người chán chết đi được! Cậu không hiểu được đâu, mới mười sáu tuổi, còn là tuổi hoa, còn tuổi của chúng mình đã sang tuổi mưa rồi! - Diễm Diễm lại cười buồn. Tuy chỉ hơn Hân Nhiên có hai tuổi song Diễm Diễm thích lên mặt chị.
- Thế người khác thì thế nào?
- À, Tô Lạp nhé, người cậu quen ấy mà! Cậu còn nhớ Tô Lạp không?
Đương nhiên Tô Lạp thì làm sao quên được. Năm Hân Nhiên vừa đến Thâm Quyến học trung học cơ sở năm thứ hai thì nhận được lá thư “tình” của Tô Lạp. Bạn rất lo sợ, liền mách với cha mẹ. Rắc rối nảy sinh từ đây, mẹ bạn đến gặp thầy chủ nhiệm của Tô Lạp… may mà thầy cô giáo ở Thâm Quyến tương đối thoáng, không có trách mắng gì Tô Lạp cả. Sau đó Hân Nhiên rất hối hận, cảm thấy không phải với Tô Lạp, còn mỗi lần gặp Hân Nhiên, Tô Lạp cũng lạnh lùng nghiêm nghị.
- Tô Lạp có thể được gửi thẳng lên đại học Thâm Quyến, sống thế mới thú vị chứ, đâu có như mình… À này, Tô Lạp hỏi muốn sách học tiếng Anh trung học cơ sở, cậu có không?
- Sách của mình đều đưa cho cậu mượn hết rồi mà! – Hân Nhiên đáp.
- Thế thì cậu giúp hộ đi, mượn của các bạn cậu giùm?
- Để mình hỏi thử xem sao.
Từ nhà Diễm Diễm trở về, đến nhà đã là sáu giờ rưỡi chiều. Vừa vào nhà, Hân Nhiên đã cảm thấy không khí không ổn. Ba ngồi ở đầu xô pha đằng kia với vẻ rất ấm ức, còn mẹ ngồi ở đầu xô pha đằng này.
- Sao thế ba, mẹ?
- Hỏi ba con ấy!
- Sao thế ba? Xảy ra chuyện gì vậy?
- Ba… ôi dào!
- Anh nói đi, cứ nói đi, để cho con nó biết anh đã phát huy phong cách đến mức nào! - Mẹ lại lên giọng the thé.
- Hân Nhiên, ba nhường chỉ tiêu hộ khẩu cho người khác rồi.
- Hân Nhiên, con có nghe ba con nói gì không?
Hân Nhiên chỉ “A!” một tiếng, không biết là tỏ ý kinh ngạc hay tỏ vẻ hoài nghi, hoặc chỉ là một tiếng đáp lại. Tự bạn cũng không tin tiếng đó phát ra từ miệng mình nên hỏi thêm:
- Thật thế sao?
- Thật đấy, ba nhường cho bác Lý sắp về hưu – Ba cũng có phần biết lỗi – Bác Lý sắp về hưu ngay rồi, nếu không nhận được hộ khẩu thì sau này không có dịp nào nữa.
- Chỉ mình anh tích cực, muốn làm cá nhân xuất sắc hay muốn làm chiến sĩ thi đua? Bao nhiêu là đảng viên, bao nhiêu là cá nhân tiên tiến, làm sao chỉ mình anh đạo đức cao thượng đến thế? - Mẹ vừa nóng nảy vừa cáu giận.
- Không thể nói như thế được, lãnh đạo có cái khó của lãnh đạo chứ…
Ba lúc nào cũng rộng lòng vị tha. Một lần ba đi cắt tóc, tai bị thợ cạo rách một vết phải xé mảnh giấy con con dịt vào đấy cho cầm máu. Vừa về đến nhà mẹ đã nhìn thấy, hỏi ba làm sao nên nông nỗi, ba liền giải thích: “Cô thợ cắt tóc ấy nói đã từng cắt tóc cho bao nhiêu người nhưng chưa từng làm sứt da một ai cả!”. Mẹ cười dở khóc dở bảo: “Lẽ nào người ta lại thú nhận với ông lần ấy là lần thứ chín đã rạch mặt khách hàng nữa sao?”
Đấy, ba là một người như thế. Hân Nhiên nghĩ: “Hỏng rồi, mình rồi đây cũng như Diễm Diễm là khăn gói về quê mất thôi”.
- Anh đã bao giờ nghĩ đến tôi chưa hả? Anh chưa chuyển được hộ khẩu thì tôi cũng chưa được điều về. Cái đất này làm sao mà chính sách lại quỷ quái đến thế? Nam có hộ khẩu đã rồi mới nghĩ đến nữ. Mong chờ mãi mới có dịp thì anh lại phát huy phong cách! Lần này chờ thì nào biết phải chờ bao nhiêu năm? Anh không nghĩ cho tôi thì thôi, cũng phải nghĩ cho Hân Nhiên và Hạo Nhiên chứ?
Hạo Nhiên là anh Hân Nhiên, con của ba và người vợ trước, hiện ở quê của ba, một vùng nông thôn tỉnh Quảng Đông. Anh sống cùng ông bà nội, rất ít khi tới thăm gia đình Hân Nhiên nên anh em mà như người dưng. Ba mẹ cũng chỉ gửi sinh hoạt phí vào một ngày nhất định hàng tháng, song từ tháng chín năm nay, mẹ không đồng ý gửi tiền cho anh nữa bởi anh đã tròn mười tám tuổi.
Ba vẫn ngồi một góc xô pha trông thật đáng thương, tay ôm lấy đầu như con dâu đời xưa. Cuối cùng, mẹ dồn tất cả sự bất mãn và oán hận vào một câu:
- Anh ấy à, bị thịt hết chỗ nói!
Mẹ nói xong, quay người đi vào bếp. Đột nhiên, Hân Nhiên nói to:
- Bánh mì rồi sẽ có, nhà ở rồi sẽ có, tất cả rồi sẽ có!
Tuy nói vậy song Hân Nhiên chưa hẳn đã nghĩ như vậy. Chỉ tiêu hộ khẩu chẳng chắc như ba ngón tóm con ốc đó sao? Làm sao con ốc đó còn tuột ra khỏi tay được? Nếu đúng như mẹ nói lần này không biết phải chờ bao nhiêu năm nữa thì làm sao đây? Hân Nhiên lại nghĩ, không biết ngày nào, có thể ngày kia mà cũng có thể ngày mai thôi, thầy giáo lại muốn thống kê số người không có hộ khẩu và bạn lại phải giơ tay. Thâm Quyến hiện tại không thuộc về Hân Nhiên, còn mai sau thì thế nào?
DAO CÓ KỀ CỔ CŨNG KHÔNG ĐI!
Anh Hạo Nhiên gửi thư đến, nội dung chính là mong ba nể tình người mẹ qua đời đã sinh ra anh, nể tình cha con mà giúp anh chuyển hộ khẩu tới Thâm Quyến. Thư viết rất khách sáo, dường như là người trong họ nhờ vả vậy. Cũng chính vì giọng khách sáo đó mà áp lực lại càng mạnh hơn. Vì chuyện này mà ba đau cả đầu.
Hạo Nhiên suy nghĩ quá đơn giản, anh tưởng đâu Thâm Quyến kiếm tiền dễ ợt, tưởng đâu hộ khẩu là chuyện dễ dàng như hai cộng hai là bốn.
Còn ba thì cô đơn, chẳng có ai giúp đỡ.
Ba cảm thấy có lỗi rất nhiều với anh. Hạo Nhiên muốn đến Thâm Quyến làm thuê, còn ba lại không kiếm nổi giấy tạm trú cho anh. Không có một lô giấy tờ như giấy tạm trú, chứng minh thư, bằng tốt nghiệm lớp mười hai, giấy chứng nhận chưa kết hôn, giấy chứng nhận chờ việc làm… thì chẳng vào được nhà máy. Người cha cũng mong con trai trở về với mình để thỏa tâm nguyện bao năm nay, song lần này… người cha bất lực ngồi trong góc ghế buồn thiu, không biết nên giãi bày thế nào với con trai.
- Nay anh Tạ, bệnh viện chỗ em gần đây có một ông lớn lắm đến nằm viện, ông là Cục trưởng Cục công an đấy. Người hòa nhã lắm, mới ra viện hai hôm nay thôi. Anh xem có thể nhờ ông ấy giúp được chăng? – Sau khi suy tính một hồi, mẹ nêu một đề nghị.
- Ôi, sao có thể được kia chứ? – Ba lắc đầu – Không được đâu!
- Anh chỉ được cái… Dào, cả đời chỉ được cái… - Mẹ cũng lắc đầu – Bây giờ là thời đại nào rồi mà anh vẫn chưa mở mang đầu óc ra thế hả?
- Biếu xén xin xỏ! Đến nay tôi còn chưa biết làm điều đó như thế nào kia!
- Thế anh tưởng không làm thế là thanh cao hẳn? Người ta chỉ cho anh là đồ dở hơi! - Mẹ hăng lên – Anh bây giờ ở cơ quan cũng gọi được là cán bộ trụ cột, chuyện hộ khẩu rốt cuộc rồi cũng được giải quyết thôi. Bây giờ nhờ người, tranh thủ trước đi một chút, thế thì đã sao? Em chỉ nói đến đây thôi, còn anh làm thế nào thì tùy. Hạo Nhiên là con anh, em không biết.
Ba là người có lòng tự trọng rất cao, không quen mặt dạn mày dầy. Xưa nay ông chưa từng nhận lễ của ai và cũng chưa từng đến biếu xén ai. Bất kể việc lớn đến đâu đều một mình đương đầu, song bây giờ dù sao đã lớn tuổi, ông mong con trai trở về để không xa cách ông nhiều đến thế. Một trong những mục đích ông quyết định đến Thâm Quyến là muốn gần gũi con trai, đền bù những thiếu sót hơn mười năm qua. Việc này mẹ Hân Nhiên nói là bà để mặc ông, song Hân Nhiên biết bà miệng cứng lòng mềm. Cuối cùng, ba Hân Nhiên quyết định ngày chủ nhật sẽ tới nhà ông Cục trưởng. Ông hỏi Hân Nhiên đi cùng ông có được không?
Hân Nhiên ghét những chuyện đó lắm bở bạn mới mười sáu tuổi. Bạn mong cuộc sống của mình luôn là những mảng sáng đầy nắng mà không hề có một phần bóng tối nào. Song bạn lại rất thương cha và cũng thông cảm với anh nên đành miễn cưỡng nhận lời.
Phải công nhận ba là người an phận thủ thường. Năm 1983, Thâm Quyến cần gấp một số cán bộ nghiên cứu khoa học. Có người tiến cử ông, ông nghĩ nếu thay đổi chỗ làm thì tất cả lại phải làm lại, mất rất nhiều thời gian, thế là ông cảm ơn ý tốt của người kia. Năm 1986, ba mẹ đến Thâm Quyến đón ông ngoại từ Đài Loan qua Hồng Kông để về đại lục; thấy Thâm Quyến kiến thiết cực nhanh, ba đã nao núng, song nghĩ mình chẳng còn là lứa thanh niên khí huyết đang thịnh, nay dắt díu vợ con thì lắm phiền phức, nên lại do dự. Sau đó sở dĩ ông đến Thâm Quyến thì lại do chuyện bầu bán chức danh đánh vào cả gia đình ông một đòn quá mạnh. Cả cơ quan có hơn bốn chục người, chỉ có bốn người được bình xét. Kể bề dày nghiên cứu, kể thâm niên công tác, ba Hân Nhiên đều xứng đang được bầu, song kết quả thật bất ngờ, ông lại không đủ phiếu. Mẹ bất bình lắm, nói:
- Bạn của anh đều đã là giáo sư cả rồi, anh thì chỉ mỗi cái phó giáo sư cũng không trúng. Người hiểu anh thì bảo anh quá thật thà, người không hiểu thì tưởng anh chẳng làm được tích sự gì. Cơ quan như thế mà anh cũng định bám lấy đến chết à?
Mẹ lập tức quyết định đi Thâm Quyến, ba vẫn còn do dự. Mẹ bảo:
- Tới Thâm Quyến là gần cha mẹ, con trai anh hơn đấy!
Nghe câu này, ba mới hạ quyết tâm. Song lần này không được như hai lần trước: không thể giải quyết ngay vấn đề hộ khẩu. Không chuyển được hộ khẩu kéo theo một lô vấn đề phiền toái như nhà ở, khí đốt, nhập học .v.v…, kể cả vấn đề của Hạo Nhiên nữa. Mẹ luôn trách móc ba không tới Thâm Quyến sớm hơn, để cho bây giờ tiến thoái lưỡng nan. Đứng trước một số vấn đề mà nửa năm, một năm nữa cũng chưa giải quyết nổi, ba cũng rất đau đầu. Nếu nói hai lần trước không chuyển đến là sai lầm, là lỡ thời cơ, thì lần sau đến phải chăng cũng là sai lầm?
- Hân Nhiên, Cục trưởng Vương vừa mới ra viện, con phải có lễ phép đấy nhé! – Ba căn dặn song bản thân ba cứ lắc đầu hoài.
- Ba, ba hối rồi à?
- Hối cái gì?
- Hối nhường chỉ tiêu nhập hộ khẩu cho người khác ấy!
Ba nghĩ giây lát, đáp:
- Cũng có hối chút ít đấy, nhưng mà… nếu thời gian quay ngược lại ngày hôm ấy, chắc ba vẫn nhường chỉ tiêu cho bác Lý.
- Tại sao ạ?
- Đạo làm người mà… Không thể tự tư tự lợi quá đáng.
Hân Nhiên bối rối. Ba là người đạo đức cao thượng hay là “bị thịt”, không dám giành lấy cho mình như mẹ nói chăng? Hân Nhiên không biết nữa. Bạn cảm thấy dường như mình càng lớn càng chẳng hiểu biết hơn. Hồi nhỏ, xem phim, xem ti vi, bao giờ bạn cũng có thể chỉ ra ai là người tốt, ai là kẻ xấu; bây giờ có rất nhiều sự việc, bạn đều cảm thấy không phân biệt được rành rẽ, ít nhất thì trong một lúc cũng không nói được rõ, chẳng khác gì phân biệt trời với biển. Có lẽ biển và trời vốn không ranh giới, và thế là Hân Nhiên có thêm câu nói đầu miệng: “Không nói rõ được!”. Hân Nhiên nghĩ, có lẽ ai lớn lên cũng bối rối như vậy cả.
Đấy là khu nhà ở cao cấp có cái tên rất đẹp: “Di Tâm hoa viên”. Những người ở đây đều tai to mặt lớn cả. Hân Nhiên đã thấy khu nhà ở này trên ti vi trong tiết mục “Cửa sổ hy vọng – Thâm Quyến ở Trung Quốc”. Hôm nay bạn mới được nhìn tận mắt và cảm thấy tòa nhà còn đẹp hơn trong ti vi. Nhà Cục trưởng họ Vương ở trong khu này.
Tới cửa nhà Cục trưởng, người ba đã đẫm mồ hôi. Ba vội vàng lau khô. Vào đến nhà, ba trò chuyện với người ta đủ điều song ngượng ngùng không dám vào đề câu chuyện chính. May ông Cục trưởng mới hỏi ba đến có việc gì. Lúc ấy ba mới nói, lúng túng lộn xộn; nói xong vội vàng chuyển ngay sang chuyện khác, chỉ sợ người ta từ chối lắp tự:
- Nhà tôi nói bệnh của Cục trưởng cần chú ý nghỉ ngơi mới được.
Cục trưởng im lặng, ba cũng không tìm được câu chuyện gì khác, chỉ ngượng ngùng ngồi đó, rất không tự nhiên. Đột nhiên ba đưa mắt cầu cứu con gái song Hân Nhiên tránh ánh mắt của ba và quay đầu đi nơi khác như hoàn toàn không hiểu tí gì.
Ba càng mất tự nhiên, lúng búng nói:
- Thôi Cục trưởng nghỉ ngơi đi ạ, chúng tôi xin cáo từ.
Nói xong đứng dậy. Cục trưởng Vương cũng đứng lên, chỉ vào gói quà biếu mà ba lẳng lặng đặt bên cạnh bàn nước từ lúc nào:
- Đồng chí mang về đi!
- Một chút lòng thành thôi mà! – Ba tuy nói thế song trong lòng hẳn là không nghĩ thế.
- Mang về đi, mang về đi! - Cục trưởng Vương xách túi quà ấn trả lại cho ba.
- Cũng chỉ có một chai rượu với mấy gói trà sâm thôi mà! – Chai rượu ngoại mác mình người đầu ngựa và hộp trà sâm Hoa Kỳ hiệu Con Ó của Mỹ này là mua biếu riêng Cục trưởng.
Cục trưởng Vương nửa đùa nửa thật bảo:
- Thế nào? Còn định muốn làm tôi xuất huyết não lần nữa phải vào nằm viện hay sao?
Ba như hình ảnh được ngừng lại trên phim, tay cầm gói quà, đưa biếu cũng dở mà thu về cũng dở, môi mép cứng đơ, chẳng ra cười cũng không ra mếu.
Hân Nhiên lạnh lùng nhìn hai người. Thấy bộ dạng ba ngớ ngẩn vụng về, không biết làm sao cho thích hợp, bạn vừa thương vừa bực.
Hân Nhiên rất thất vọng. Hình tượng cao cả của ba trong mắt bạn vụt tan biến. Bạn luôn sùng bái ba, coi ba như thần tượng trong sự nghiệp, thế mà bây giờ tất cả đã sụp đổ. Bất giác bạn liếc nhìn ba với ánh mắt coi thường.
Đúng lúc đó, cửa nhà Cục trưởng Vương xịch mở, cậu con trai bước vào kêu: “Ba!”
Vừa nhìn thấy là Vương Tiếu Thiên, Hân Nhiên suýt ngất xỉu. Trời ơi! Bạn đã đi cửa sau đưa lễ đến nhà một bạn học cùng lớp!
Chỉ tại năm học mới, chưa hiểu biết nhau bao nhiêu! Hân Nhiên đâu có biết Vương Tiếu Thiên là “công tử” của Cục trưởng Cục công an? Nếu biết, thì dù dao có kề cổ, bạn cũng chẳng chịu đi, mà cũng không để ba đi. Xấu hổ, mất mặt! Hân Nhiên thầm rủa. Các cô gái vào tuổi này đều hết sức nhạy cảm, lòng tự tôn rất mạnh. Hân Nhiên gục đầu xuống cho thật thấp, thật thấp. Nếu lúc này đất nứt ra một lỗ nẻ thì nhất định bạn sẽ chui luôn xuống.
Trái lại, Vương Tiếu Thiên rất nhiệt tình:
- Hân Nhiên đấy à?
Hân Nhiên càng xấu hổ, bạn sượng sùng ngẩng đầu lên, gượng cười với Vương Tiếu Thiên rồi vội vàng lại cúi đầu xuống.
Lúc này ba Hân Nhiên đã thừa cơ đặt đồ lễ vào một góc, miệng nói:
- A! Quý công tử quả là nhân tài, ha ha… Hân Nhiên, con quen à?
- Là bạn học cùng lớp ạ! - Tiếu Thiên hoa tay về phía Hân Nhiên, nói tiếp với cha bạn – Thưa chú, chú nói chuyện ạ, cháu phải đi đây!
- Được, được! – Ba đáp.
Hân Nhiên kín đáo giật mạnh góc vạt áo ba, ba lập tức hiểu ý:
- Thôi thôi, chúng tôi cũng xin về thôi. Cục trưởng chú ý dưỡng bệnh, ngày khác xin lại đến viếng thăm.
Ra khỏi cửa, Hân Nhiên hà một hơi rõ mạnh. Mặt trời giữa trưa chói chang khiến người váng vất. Dưới ánh nắng, Hân Nhiên nhắm mắt lại còn ba luôn tay lau mồ hôi trán.
- May mà con trai ông ấy về, chứ không, chẳng còn biết kết thúc ra sao. May mà con trai ông ấy về, chứ không, chẳng còn biết rút lui cách gì?
Hân Nhiên bực mình, cắm cổ đi một mạch như thi đi nhanh vậy.
- Hân Nhiên, đừng đi nhanh quá thế, đợi ba chút nào…
Ba gọi ở phía sau. Hân Nhiên vẫn rảo chân bước thật nhanh, sau đó sải chân chạy. Dần dần tiếng ba xa vời rồi mất hẳn.
Hân Nhiên đi dưới bóng cây. Ánh nắng xuyên qua kẽ lá, để rơi vàng vụn khắp đất. Hân Nhiên bước trên đám vàng vụn đó, vàng vụn vây bọc lấy bạn. “Chỉ tại đám lá cây che mặt trời đi, nếu không đã không có nhiều bóng râm đến thế! Mình chỉ cần ánh nắng thôi!” – Hân Nhiên nghĩ.
Tại sao ba mình lại phải khúm núm trước ba của người khác? Bị thịt! Hân Nhiên chợt nghĩ đến mấy chữ mà mẹ thường chì chiết ba và cảm thấy rất xác đáng. Đúng là bị thịt! Mất mặt! Vương Tiếu Thiên sẽ nghĩ sao về mình? Bạn ấy hay bô bô, lại chẳng đem chuyện kể với cả lớp? Hẳn là thanh danh uy tín của mình đổ xuống sông xuống biển! Hân Nhiên càng nghĩ càng tức, càng tức càng nghĩ.
MỘT CHÚT LÒNG THÀNH MỘT HŨ RƯỢU
Hân Nhiên nghiêm túc thẩm tra đơn xin vào Đoàn của Vương Tiếu Thiên. Bạn vốn định phát triển Đoàn với Tiếu Thiên song từ khi biết tình hình gia đình của Tiếu Thiên, bạn suy nghĩ lung lắm! Có nên đưa lên trên không? Đưa lên có sợ bị nghi là vào hùa không? Không đưa lên thì vô lương tâm quá!
Nhà trường quy định sáng thứ hai hàng tuần, giờ tự học sáng sớm dành để nghe phát thanh, đọc báo và học thời sự. Trong thời gian ấy, lớp phó các lớp đều phải đứng trên bục giảng điều khiển các bạn học tập, phát biểu.
Hôm nay trên đài đang phê phán những thói tệ như mời khách, biếu đồ lễ v.v… Tiếng loa vang vang:
- Một số người vì muốn đạt được mục đích nào đó đã hối lội những người không chịu được thử thách của viên đạn bọc đường…
Tiếu Thiên nói xen:
- Cái thói ấy phải phê cho chừa!
Cả lớp bắt đầu bàn tán ồn ào. Người khác nghe không rõ chứ mấy chữ “hối lộ”, “đưa lễ” cứ như rót vào tai Hân Nhiên. Đứng trên bục giảng, Hân Nhiên cảm thấy mình không phải là người điều khiển mà như là người bị phê phán, mọi lời nói của các bạn dường như nhằm nói cho cô nghe, chẳng khác gì đại hội đấu tố thời “cách mạng văn hóa”. Chịu không nổi, Hân Nhiên lớn tiếng nói:
- Đừng làm ồn nữa để nghe phát thanh!
Tiếu Thiên bật đứng lên, mắt còn ngó sững:
- Thì đang nghe đấy chứ! Chẳng lẽ bạn không đồng ý như thế hay sao?
Hân Nhiên không nhớ mình đã đáp lại như thế nào, cũng không biết kết thúc buổi tự học này ra sao.
Khi Hân Nhiên ngồi vào chỗ của mình, bạn cảm thấy đau đầu. Lâm Hiểu Húc bước tới hỏi bạn thấy khó chịu ở đâu.
- Tim tưng tức thế nào ấy!
- Tim à? - Hiểu Húc chớp chớp mắt, tỏ ra không hiểu – Có phải tới phòng y vụ không?
- Không cần, mình ngồi một lát là khỏi.
Tuy gục đầu xuống bàn song Hân Nhiên vẫn cảm nhận được không khí của lớp. Vương Tiếu Thiên lại đang tán róc. Hân Nhiên cảm thấy căng thẳng: Bạn ấy nói gì nhỉ, phải chăng kể chuyện mình đến nhà bạn ấy đưa lễ? – Vương Tiếu Thiên đang nói chuyện với Lưu Hạ, nói chuyện gì mà cười thế nhỉ? Tại sao cả hai đều cười? Nhất định Tiếu Thiên mách với Lưu Hạ rồi. Tiếu Thiên hay giở cái trò đó để lấy lòng các bạn gái. Việc này Tiêu Dao đã biết chưa? Bạn ấy hẳn cho mình là bắt quàng người sang, rất tầm thường. Hân Nhiên rất chú ý xem Tiêu Dao nghĩ như thế nào, rất chú ý cách nhìn nhận của Tiêu Dao đối với mình.
Thật là một ngày thu rách việc. Hồi học tiểu học , học đến chữ sầu, thầy giảng sầu do chữ thu ở trên ghép với chữ tâm ở dưới.
Trong giờ giảng, Hân Nhiên theo dõi nhất cử nhất động của Tiếu Thiên. Lúc đầu bạn nghe thấy Tiếu Thiên trao đổi với Tiêu Dao về “giảm 2 bằng 1.14159”. Bài làm gần đây không dùng tới số, họ nhắc tới số đó làm gì nhỉ? Đúng rồi, rõ ràng Tiếu Thiên còn nói: “Một chút lòng thành một hũ rượu”, hẳn là giễu mình chứ gì? Một lát sau lại nghe tiếng Lưu Hạ nói với Tiếu Thiên:
- Tiếu Thiên, hôm qua cậu đi đâu?
- Chẳng đi đâu cả.
- Thế sao cậu không gọi điện cho mình? Chẳng phải đã hẹn là so bài tập sao?
- Ừ nhỉ, hôm qua mình đi đánh bóng, về nhà thấy Hân Nhiên đến, thế là quên!
- Cái gì? Hôm qua Hân Nhiên đến nhà cậu? Đến làm gì?
Nghe tới đây, tim Hân Nhiên thót lên tận cổ.
- À, Hân Nhiên, bạn ấy… đến đưa bài tập toán cho mình. Tớ không biết làm bài ấy, bạn ấy bảo giúp - Tiếu Thiên đáp.
Hân Nhiên kinh ngạc. Sao Tiếu Thiên lại nói như vậy nhỉ?
- Hân Nhiên, Tạ Hân Nhiên! – Lưu Hạ gọi.
Hân Nhiên làm ra vẻ bất chợt bị gọi chứ không phải trước đó đã nghe thấy, hỏi lại:
- Gọi gì mình thế, Lưu Hạ?
- Này Hân Nhiên, Tiếu Thiên hối lộ cậu thế nào mà cậu bảo hắn làm bài thế? Mình cũng kém toán, cậu chỉ giúp mình nhé!
Vừa nghe thấy hai tiếng “hối lộ”, Hân Nhiên đã căng thẳng:
- Tớ… tớ…
Hân Nhiên không còn hiểu ra sao nữa? Rốt cuộc Tiếu Thiên là người như thế nào? Hắn diễn kịch hay là tốt bụng? Hân Nhiên cầm lá đơn xin vào Đoàn của Tiếu Thiên. Đưa lên trên hay không đây?
Từ sau ngày đến nhà Tiếu Thiên, Hân Nhiên trở nên ít nói. Nhất là ở nhà lại càng chẳng nói câu gì.
Người cha xưa nay sơ ý, vụng về dường như cũng nhận ra. Ông vẫn ít nói như trước nhưng lại muốn đón ánh mắt con nhiều hơn, song thật khó mà bắt chộp được ánh mắt của Hân Nhiên. Bạn không chịu tha thứ cho ba, không muốn giao lưu dù chỉ bằng ánh mắt với ông, không thể tiếp nhận bất kỳ một tin tức nào do mắt ông truyền tới. Bạn biết lúc này mắt ba hẳn đầy vẻ buồn rầu và tự trách song tất cả chẳng ăn thua gì nữa rồi.
Thế là Hân Nhiên bất chợt phát hiện ra một lô khuyết điểm của ba, nào nhút nhát, nhu nhược, lúc nào cũng phụ họa ý mẹ, chẳng có chủ kiến gì. Đúng rồi, ba còn biết đan áo, mấy chiếc áo len của Hân Nhiên đều do ba đan đấy thôi. Về điểm này mẹ lấy làm đắc ý lắm, còn Hân Nhiên cả khi nói đến cũng thấy ngượng. Thậm chí Hân Nhiên còn lấy làm lạ rằng sao trước đây bạn lại sùng bái ba đến thế!
Ba là người không biết biểu đạt tình cảm của mình, ông chỉ có cách cố gắng trong im lặng. Một hôm, ông bưng một đĩa bánh ga tô đến cho Hân Nhiên:
- Đây là thứ bánh điểm tâm chính hiệu Quảng Đông, con nếm mà xem!
- Bánh này mà cũng ăn sao?
Ba không kịp có phản ứng gì.
- Sao không đem đi biếu ông quan lớn mà ba muốn cầu thân ấy?
Người cha sững sờ nhìn con, má giật lên mấy cái, chẳng nói được gì, chỉ thất thểu lui ra, lắc đầu lia lịa.
Nhìn theo tấm thân gầy yếu và mái tóc muối tiêu ấy, Hân Nhiên bật khóc tức tưởi, song bạn không sao nhận lỗi về hành vi vừa nãy của mình được. Hân Nhiên cũng đau lòng lắm chứ!
Chuyện đến nhà Vương Tiếu Thiên, mãi sau này Hân Nhiên cũng không làm sao quên được. Xem ra xóa bỏ sự xa cách giữa cha và con đâu phải chuyện dễ.
Hôm nay là ngày Quốc khánh. Hôm qua chủ nhật bọn này phải học bù để từ hôm nay được nghỉ liền ba ngày, mãi tới mồng 4 mới phải lên lớp. Đợt nghỉ dài như thế khoái biết mấy!
Bọn mình đã tính kỹ xem dùng ba ngày đó vào những việc gì.
Hôm nay ngày đầu tiên, mình cùng Hân Nhiên, Tiếu Thiên, Tiêu Dao và mấy bạn thân nữa hẹn nhau đến nhà thầy Giang chơi. Lưu Hạ không đi, bảo có việc cần. Hôm nay là ngày cưới của cha mẹ bạn ấy.
Có bọn này đến chơi, hẳn thầy phải quét dọn nhà cửa. Dù vậy thầy không phải người “nội trợ” đảm đang gì. “Trong nhà không thể thiếu người phụ nữ”, câu này đúng ghê.
Trò chuyện với thầy thật thoải mái, nói mà chẳng cần nghĩ xem câu sau nói gì. Bọn mình nói chuyện nhiều lắm, thầy còn kể hồi thầy học cấp ba ra sao. Thế hệ thầy thật là nhiều chuyện.
Mình xem “Tuổi trẻ muôn năm” và lấy làm lạ quá; mình cũng xem phim thời “Cách mạng văn hóa”, càng cảm thấy không thể tưởng tượng nổi. Người hồi bấy giờ sao lại như thế nhỉ?
Buổi trưa, bọn này làm món sủi cảo ở nhà thầy Giang. Thầy Giang giảng bài rất hay, không ngờ thầy gói cảo cũng rất khéo. Món này hồi ở nhà mình hay làm, kỹ thuật không thua kém thầy Giang. Hòa bột, cán vỏ, một mình mình làm tuốt. Bọn con trai chẳng cậu nào chịu làm cho ra trò, đã thế còn lấy bột nặn chuột, người và xe tăng. Mười sáu tuổi đầu mà nghịch ngợm như đứa trẻ lên sáu, đến nỗi thầy Giang phải tuyên bố: “Ai làm người nấy ăn, gói bao nhiêu ăn bấy nhiêu!”. Thế là các cậu mới chịu gói. Thấy bọn chúng gói bừa gói ẩu, mình tức quá, không ngậm miệng được, phải bảo: “Thôi cả đi, để mình làm cho! Cảo của các cậu hễ xuống nước là nhảy điệu thoát y vũ ngay thôi!” Mấy đứa lập tức nói liến thoắng: “Đồng chí Lâm Hiểu Húc, Đảng giao nhiệm vụ cho đồng chí. Gánh nặng mà đường còn xa đấy!”. Thầy Giang bảo: “Có con gái như thế thật sung sướng!”. Cả bọn đều cười.
Mình thì không sao cười nổi.
“Con gái!”. Tại sao lại là con gái? Mình còn nhớ lần đầu tiên nhìn thấy thầy là đã cảm thấy thân quen, chẳng khác nào một người vừa thân lại vừa xa vời. Lẽ nào thầy như cha?
Mình nghĩ đến ba. Đến nay hai mẹ con vẫn nhớ, nhớ mãi mãi. Mẹ càng nhớ ba hơn nữa, nếu không đã chẳng chịu rời bỏ thành phố “trên có thiên đàng, dưới có Tô, Hàng” là Hàng Châu.
Ba ơi!...
TRONG NHÀ XUẤT HIỆN NGƯỜI THỨ BA
Từ ngày bắt gặp ba và Nhậm Na ở hiệu cà phê Phỉ Thúy, Lưu Hạ thấy ba không còn về nhà nữa.
Bạn biết mâu thuẫn giữa cha mẹ mình đã phát triển đến mức kị nhau như nước với lửa. Bạn đã đọc nhiều tiểu thuyết thấy trong đó miêu tả con cái làm thế nào để cha mẹ đã tan vỡ về tình cảm lại làm lành với nhau. Chẳng hạn con cái mua một chiếc khăn quàng mà mẹ lâu nay muốn có song lại tiếc tiền chưa mua để tặng mẹ rồi bảo đấy là chính cha đi mua; mua một dao cạo râu mà cha rất cần rồi bảo đấy là mẹ mua tặng cha. Lưu hạ cảm thấy cách này cũ lĩ, quê mùa, chí ít thì cũng không phù hợp với cha mẹ mình. Bạn có một chiêu rất tuyệt, quyết định thử xem thế nào. Chiêu này tận dụng tính trẻ con, tận dụng lòng yêu thương con cái của cha mẹ để hóa giải mâu thuẫn của hai người, cứu vãn lấy gia đình.
Thế là Lưu hạ chạy đến đoàn kịch, không tìm ba mà tìm Nhậm Na. Nhậm Na đang tập vai cùng một số nữ diễn viên khác.
- A, Lưu Hạ đấy à! - Thấy Lưu Hạ là Nhậm Na nhiệt tình chạy ra - Đến tìm ba phải không? Để cô đi gọi cho.
- Không, em muốn gặp cô!
- Muốn gặp cô?
- Vâng, em muốn nhờ cô giúp cho một việc – Lưu Hạ nghiêm trang nói – Em muốn cô nhường ba cho em mượn một tuần.
- Lưu Hạ, em nói đùa hay thật! – Rõ ràng Nhậm Na muốn che giấu vẻ mất tự nhiên của mình.
- Em không đùa đâu, nghiêm chỉnh đấy! Có được không nào?
- Đương nhiên, ông là cha em mà!
- Thế thì được! Cám ơn cô!
Lưu Hạ cùng ba đến hiệu cà phê Phỉ Thúy.
- Thế “khách mời đặc biệt” của con đâu! Sáu giờ rồi!
- Kia rồi… - Lưu Hạ nhìn ra cửa - Đến rồi, đến rồi kia!
Mẹ Lưu Hạ mặc bộ váy áo màu đỏ bước vào.
- Mẹ, hôm nay mẹ diện ghê! – Lưu Hạ chạy đến đón – Ngày thường mẹ cũng nên mặc như thế này, có thế mới xứng với “nhân vật quan trọng” phong lưu phóng khoáng chứ!
- Thôi, thôi, hôm nay mặc như thế này là chấp hành quy định của con đấy, chỉ để gặp “nhân vật quan trọng” của con thôi! Ngày thường cũng diện như thế này thì làm việc sao được? Thế nào, “nhân vật quan trọng” của con đã đến chưa?
Lưu hạ ngoảnh mặt đi cười thầm.
Lúc này ba đã nhìn thấy mẹ, mẹ cũng nhìn thấy ba. Hai người nhìn nhau một lúc rồi dường như cùng lúc hiểu ra và cùng “kháng nghị” với Lưu Hạ.
- Hạ này, con chơi cái trò gì thế? Ba bận bao nhiêu công việc, thì giờ đâu chơi ú tim với con, hả?
- Hạ ơi, sao lại ra thế này? Chẳng phải con nói có “nhân vật quan trọng” mời cơm mẹ sao?
Lưu Hạ nhìn cha mẹ, nhịn không được bật cười:
- Thưa ba, thưa mẹ, xin mời ba mẹ ngồi xuống đã. Con xin giới thiệu hai người với nhau – Lưu Hạ giơ tay về phía ba – Thưa mẹ, vị này là Lưu Tông Diệu tiên sinh, cũng tức là “nhân vật quan trọng” mà con thưa với mẹ - Lưu Hạ lại giơ tay về phía mẹ, nói với ba – Thưa ba, còn vị này là bà Lưu, Hạ Giai Băng nữ sĩ, cũng tức là “khách mời đặc biệt”. Thưa ba mẹ, hôm nay con là chủ xị - Lưu Hạ vừa nói vừa đặt tiền lên bàn – Đây là toàn bộ gia tài của con, hai chục nhân dân tệ, mười đô la Hồng Kông, còn thiếu đâu xin nhờ “nhân vật quan trọng” và “khách mời đặc biệt” tài trợ cho.
- Lưu Hạ, con tưởng trò đùa này hay hớm lắm sao? Ba cảm thấy nhạt phèo - Rất ít khi ba nói với bạn bằng giọng giễu cợt đó.
- Hạ này, con tưởng con thông minh lắm đấy hả? Hoạt bát giả, ngây thơ vờ! - Mẹ cũng bực mình.
Lúc này, ba và mẹ sao mà nhất trí với nhau đến thế!
- Xem ra cả ba lẫn mẹ đều quên hôm nay là ngày gì rồi – Lưu Hạ ngừng lời, nhìn cả hai người với ánh mong mỏi, song hai người đều không có phản ứng gì khiến bạn thất vọng – Hôm nay kỷ niệm lần thứ mười bảy ngày cưới của ba mẹ, ba mẹ quên rồi ư? Nhớ hồi trước đây khi còn ở nội địa, nhà mình không giàu như bây giờ, song hồi ấy vui biết mấy. Ngày này hàng năm, con được thuộc lòng như khẩu lệnh “Lưu là ba, Hạ là mẹ, Lưu Hạ là con, cả nhà ta không bao giờ xa nhau… “ Nếu biết bây giờ ra thế này thì thà chẳng chuyển tới đây, con thà ở nội địa còn hơn!
Lưu Hạ cảm thấy mũi cay cay, cổ nghèn nghẹn, nước mắt trào lên mi chỉ chực rơi xuống.
- Ừ nhỉ, mười bảy năm rồi, ngày giờ đi mau thật! – Ba ngửa cổ trên lưng ghế, nặng nề nói.
- Chứ không à, lại đến ngày mồng Một tháng Mười rồi – Khi nói, mắt mẹ không ngừng nhìn trộm ba, vẻ ngượng ngùng chẳng khác gì một cô gái lớn tuổi.
Lúc này người phục vụ đến bên bàn:
- Ông bà dùng gì ạ?
- Chúng tôi chưa quyết định, đợi một lát - Mẹ đáp.
Người phục vụ vừa đi khỏi, mẹ liền bảo nếu đã kỷ niệm ngày cưới thì đương nhiên nên làm ở nhà.
Mẹ thật thông minh, một mũi tên trúng hai đích: vừa yêu cầu ba về nhà, lại vừa tiết kiệm được một món tiền.
- Ý của con gái như thế thì ăn ở nhà hàng đi!
- Thôi ba ạ - Lưu Hạ đứng lên – Hôm nay chiều ý mẹ!
Ba thở dài, lấy áo ngoài khoác trên lưng ghế rồi đứng dậy.
Cuối cùng mẹ mua đồ ăn, chuẩn bị về nhà tự làm lấy.
- Nếu dùng số tiền phải trả cho nhà hang, mua đồ ăn đem về nấu lấy thì không biết ngon gấp mấy lần!
Lúc này ba toan về đoàn kịch, Lưu Hạ nói:
- Ba, về nhà đi. Hôm trước ba chẳng đồng ý với con là gì. Vả lại, Nhậm Na cũng đồng ý rồi. Ba, về nhà thôi!
Người cha nhìn con gái, gật đầu.
Cả gia đình ba người đi về nhà song chia làm ba quãng. Mẹ đi trước, ba đi sau cùng, Lưu Hạ đi quãng giữa. Vị trí này khiến bạn lúc thì rảo bước đuổi kịp mẹ nói vài câu, lúc thì dừng chân đợi ba chuyện trò mấy câu với ông.
Cứ như thế, họ rồi cũng về tới nhà.
- Ôi trời, miếng thịt này thiếu đúng một lạng! - Vừa về tới nhà mẹ đã tìm cân cân lại - Bọn bán hàng ở chợ vô lương tâm thật. Bốn chục đồng tiền tôm cũng thiếu đứt nửa lạng.
- Mẹ ơi, bây giờ mẹ cân lại tất cả chỉ tổ mua lấy bực mình. Cân non bán thiếu, mẹ có chạy ra hàng họ đòi lại được không? Nếu không đi đòi, cân lại để làm gì? Hơn nữa người bán hàng rong ở chợ cũng chẳng dễ dàng gì, đều chỉ vì lo cho ba bữa cả, thiệt thì chịu thiệt vậy mẹ.
- Hạ này, mẹ thấy con bây giờ càng ngày càng hoang phí rồi đấy. Con tưởng tiền kiếm dễ lắm hả? Nếu không đến Thâm Quyến, một tháng mới được mấy trăm hào lớn, con vung tay được sao? Như thế là biến chất, là quên cội nguồn đấy!
- Thôi thôi mẹ ơi, bây giờ đã sắp tám giờ rồi, con đói hoa cả mắt, mắt nổ đom đóm rồi đây này!
Mẹ thay quần áo vào bếp.
Ngoài phòng khách còn lại ba và Lưu Hạ. Cách bày biện trong phòng khách rất nghệ thuật. Trên tường là bức tranh bản nhạc ngày lễ Giáng sinh, giữa phòng là chiếc đàn dương cầm, chủ yếu để ba đánh, trên giá là chiếc đàn violong của Lưu Hạ. Còn mẹ thì bày một số hoa cỏ màu sắc rực rỡ cùng những đồ điện hiện đại làm nổi hơn nữa không khí nghệ thuật ấy.
Ba dựa người vào xô pha, nhắm mắt dưỡng thần.
Trên ti vi đang chiếu tiết mục quảng cáo của đài truyền hình Phỉ Thúy ở Hồng Kông, quảng cáo cho đồng hồ chân kính bằng thạch anh của Thụy Sĩ dưới một câu chuyện tình yêu. Lời quảng cáo trên ti vi: “Không cần bền cùng trời đất, chỉ cần từng thuộc về nhau”. Lối quảng cáo này dứt khoát không được phát trên ti vi ở nội địa tổ quốc. Người Trung Quốc coi trọng “chung thủy suốt đời”, “bạc đầu đến già”, sao có thể “chỉ cần đã thuộc về nhau”? Phải là “mãi mãi thuộc về nhau” mới được. Người nội địa dùng câu “một khi đã có, không cần gì khác” làm lời quảng cáo cho đồng hồ hiệu Fiat cũng của Thụy Sĩ. Là vô tình hay cố ý đối nghịch thế nhỉ?
Lưu Hạ có nhiều cảm xúc về hai lời quảng cáo khác hẳn nhau đó, song nếu bảo bạn lựa chọn thì bạn cũng thật sự không biết nên chọn thứ nào.
- Ba, ba chọn loại đồng hồ “từng thuộc về nhau” hay loại đồng hồ “không cần gì khác”, hả ba?
Ba mở choàng mắt:
- Thế con muốn suốt đời đeo đồng hồ “không cần gì khác” hay muốn thỉnh thoảng lại thay một chiếc “từng thuộc về nhau”?
- Đương nhiên con thích nhiều lần thay một chiếc “từng thuộc về nhau” rồi. – Lưu Hạ cười – Nhưng nếu sau này có bạn trai muốn tặng, con sẽ không khi nào muốn bạn ấy tặng chiếc “từng thuộc về nhau”. Con người thật mâu thuẫn ba nhỉ?
Ba vui vẻ hẳn lên sau lúc nghe con gái trò chuyện. Ông dùng ngón tay trỏ búng tàn thuốc lá:
- Thế nào, dạo này con học ra sao? Ba chẳng có thì giờ chăm sóc đến con nữa, chỉ trông chờ vào chính con đấy mà thôi.
- Thưa vâng ạ, con nhà nghèo này tự làm chủ trì từ lâu rồi. Nhưng mà bà, con… con…
Người cha âu yếm vỗ vai con gái, song vẻ mặt trở nên nghiêm trang:
- Hạ này, con lớn rồi song rốt cuộc vẫn là một đứa trẻ. Có nhiều việc con chưa rõ mà cũng chưa hiểu được.
- Ba, con hiểu chứ! Ba lúc nào cũng coi con như trẻ con. Con biết ba không phải loại Trần Thế Mỹ có mới nới cũ như mẹ nói đâu.
Thoạt đầu, khi biết trong gia đình xuất hiện người thứ ba, Lưu Hạ rất tức giận, kiên quyết đứng về phe mẹ. Nhưng mẹ suốt ngày từ sáng chí tối đều kể tội ba khiến Lưu Hạ cũng ngán, không chịu nổi. Bất kể ba xuất phát từ tâm thái nào, đuối lý cũng được mà độ lượng cũng được, ba đều giữ kín miệng không nói gì về chuyện của mình cả, càng không khi nào kể xấu vợ trước mặt con gái.
Lúc này cái máy điện thoại di động của ba reo lên, ba trả lời vào máy:
- Được, được, tôi đến ngay đây.
Mẹ đã bày xong bàn ăn.
- Đoàn kịch có việc đột xuất, tôi đi một lúc, mẹ con ăn trước đi! – Ba lấy trên giá áo chiếc áo mặc ngoài.
Lập tức mẹ chảy xệ mặt ra:
- Việc gì mà đến cơm cũng chẳng buồn ăn? Lại con hồ ly tinh buồn ngủ, không có ai lấy nước rửa chân nên gọi ông chứ gì?
- Bà đừng ăn nói khó nghe như thế! Tối nay đoàn kịch tổng duyệt lần cuối, họ mời tôi đến duyệt. Bà ghen bóng ghen gió như vậy làm gì?
- Được, ông hoàn toàn có thể chuyển nghề rồi đấy, chuyển sang viết tiểu thuyết ấy. Xem ông bịa kìa, thật hơn cả Trân Châu.
- Thôi được, tôi không đi là hết chuyện phải không? – Ba ngồi phịch xuống.
- Ấy chớ… chớ ở lại… Người ta đang đợi ông lấy nước rửa chân cơ mà!
….
Hai người cãi vả nhau, chẳng ai chịu nhún. Cuối cùng ba hầm hầm quăng lại một câu:
- Cái nhà này thật không còn ở lại được nữa. Tôi nghĩ đi là hơn!
- Phải rồi, ông không đi, lát nữa người ta lại chả tìm đến tận nhà? - Mẹ nói câu nào cũng có gai có góc. Nhưng khi ba vừa bỏ đi, sập cửa lại thì mẹ lại gào khóc ầm ĩ.
Lưu Hạ biết mẹ vẫn còn tình cảm với ba. Qua ánh mắt mẹ nhìn ba lúc nãy ở hiệu cà phê, Lưu Hạ nhận biết được ngay.
- Mẹ, mẹ vẫn còn yêu ba phải không?
- Bậy nào, mẹ căm ghét ông ấy, căm ghét!
Lưu Hạ ra vẻ người từng trải, chỉ vào đôi mắt to long lanh của mình:
- Mẹ, mẹ không đánh lừa nổi đôi mắt này đâu!
Mẹ kín đáo liếc nhìn mắt Lưu Hạ. Bà mất cả tự nhiên như bị con gái nhìn thấu nỗi lòng thầm kín của mình.
- Ba con muốn ly hôn từ lâu rồi, để lấy cái con ấy đấy. Mẹ không khi nào chịu ly hôn để cho họ đươc dễ dàng như thế. Cứ kéo dài đến tám năm mười năm, kéo dài đến già mới thôi.
- Mẹ ơi, như thế có ý nghĩa gì chăng?
- Mẹ não lòng lắm chứ, con ơi!
- Não lòng? Thế là thế nào hả mẹ? - Mẹ dùng một từ mới khiến Lưu Hạ không hiểu.
- Nghĩa là vừa hối hận vừa căm tức. Vớ phải người đàn ông không ra gì còn khổ hơn cả ngồi tù, đúng là tự sát mãn tính, chết dần chết mòn. Mẹ nhìn thấu ruột gan ông ta.
Mẹ nói mẹ nhìn thấu ba song thật ra mẹ chẳng hiểu gì ba cả. Mẹ chỉ biết chồng thay lòng đổi dạ song không hiểu chút gì về việc tại sao ông lại thay đổi. Yêu một người mà mình hoàn toàn chẳng hiểu gì cả thì đúng là bi kịch của phụ nữ. Lưu Hạ nghĩ nếu mình là ba, mình cũng sẽ chọn Nhậm Na mà không phải là mẹ. Ý nghĩ này đương nhiên không thể nói cho mẹ biết, nếu không sẽ khiến mẹ chết ngất.
Lưu Hạ nghĩ một lát rồi nói:
- Mẹ ạ, mẹ cũng phải cạnh tranh với Nhậm Na để giành lại ba.
- Có mà thần kinh! Mẹ mà lại cạnh tranh với con hồ li tinh đó à? Nghĩ gì mà hay ho thế?
BẠN NAM LÀ NỬA BẦU TRỜI
- Vương Tiếu Thiên, nhìn hình tam giác kia kìa! – Lưu Hạ chỉ vào một biển giao thông màu vàng, trên đó vẽ hình tam giác bằng ba đường đen đậm rất bắt mắt - Thầy giáo bảo hình tam giác là cố định nhất, không di động được. Mình thì lại thấy hình tam giác không ổn định nhất.
Lưu Hạ đã thay ba xin Nhậm Na cho vắng một tuần song chỉ sau mấy giờ tối qua thôi, ba đã trở lại cơ quan. Bao nhiêu cố gắng tiêu tan trong một chốc.
- Mình thật chẳng biết làm thế nào! – Lưu Hạ dừng chân, nhìn Tiếu Thiên, ánh mắt đầy niềm tin cậy và hy vọng. Gia đình xảy ra chuyện như vậy, Lưu Hạ rất mong có một người bạn thân để thổ lộ tâm tình, để cho mình trí tuệ và sức mạnh. Nhưng tâm tình với bạn gái thì như người ta nói, là hai con ếch ngồi đáy giếng nhìn trời, con nào cũng thấy trời to như nhau. Chỉ có tâm tình với bạn trai mới được gợi ý nhiều hơn, mới được tăng thêm sức mạnh. Bạn nam là một nửa bầu trời. Lưu Hạ cho rằng chỉ Vương Tiếu Thiên là hiểu mình, cho nên hôm nay tìm cho được Vương Tiếu Thiên và kể hết cho bạn nghe.
Hồi học phổ thông cơ sở, Lưu Hạ và Vương Tiếu Thiên học cùng trường, cùng lớp. Lúc ấy Lưu Hạ chỉ là tổ trưởng song rất nghiêm túc, có trách nhiệm trong công việc. Các bạn nam trong lớp đều giễu cợt bạn, Vương Tiếu Thiên cũng không ngoại lệ. Nhưng từ khi cả lớp truyền nhau đọc một tờ Bạn đọc, thì sau đó không còn ai giễu cợt Lưu Hạ nữa, bởi trên tờ Bạn đọc ấy có bài Thuở bắt đầu yêu, viết rằng: “Khi một cậu con trai thích một cô con gái, thường bắt đầu bằng cách trêu chọc cô bé…”. Để khỏi bị nghi là “yêu thầm”, các bạn nam trong lớp nghiêm chỉnh hẳn. Vương Tiếu Thiên cũng tự hỏi, phải chăng mình thích Lưu Hạ?
Sau năm thứ hai phổ thông trung học, buổi trưa sau kỳ thi giữa học kỳ, Vương Tiếu Thiên đã tới nhà để xe mới biết chìa khóa xe bỏ quên trên lớp, bèn quay trở lại lớp. Tới ngoài lớp học, nghe thấy trong lớp có tiếng khóc nức nở, thì ra Lưu Hạ đang đứng trước bảng đỏ trắng ghi thành tích làm bài thi giữa học kỳ mà khóc sướt mướt. Nếu như mọi khi, Tiếu Thiên sẽ trêu Lưu Hạ một mẻ, bởi bạn nay tự phụ, kiêu ngạo quá lắm. Chỉ nói một việc nhìn người, cách nhìn của Lưu Hạ khiến người ta không chịu nối, bao giờ cũng nhìn suốt từ trên xuống dưới, mà lại chỉ liếc xéo. Nhưng bây giờ Lưu Hạ đang khóc, mà Tiếu Thiên sợ nhất là nước mắt của con gái.
- Này, bạn làm sao thế?
Thấy Tiếu Thiên, Lưu Hạ khóc càng thảm thiết. Tiếu Thiên hoảng lên, tưởng vì mình nên bạn khóc bèn van:
- Mình có làm điều gì sai đâu, mình chẳng làm gì bạn cả mà… Mình lạy bạn đấy, đừng khóc nữa!
- Chẳng liên can gì đến bạn đâu. Lần này thi Hình, mình không đủ điểm, tên bị ghi vào bảng trắng. Nếu mẹ biết, mình sẽ bị mắng.
- Ôi, tưởng là việc gì! - Tiếu Thiên nhẹ hẳn ngươi, cố làm ra vẻ hiểu biết – Tam Mao (Nhà văn Đài Loan) nói, bậc thượng trí chưa từng thất bại tuy không phải rơi nước mắt, song đồng thời cũng mất đi niềm vui, niềm an ủi có dịp được đền bù.
Giọng điệu của Tiếu Thiên khiến Lưu Hạ bật cười:
- Câu ấy đâu phải của Tam Mao mà là của Tịch Mộ Dung (Nhà văn Đài Loan).
- Mình biết là của Tịch Mộ Dung nhưng cố ý nói sai cho bạn buồn cười.
Lưu Hạ rất cảm động, bèn lại thở dài:
- Ngày thường mình luôn cảm thấy chẳng có ai bằng mình. Bây giờ thì hay rồi, người ta có cớ để chế giễu rồi!
Tiếu Thiên đoán chữ “người ta” của Lưu Hạ bao gồm cả mình nên đáp không được tự nhiên:
- Không sao đâu!
- Bạn thì hay rồi, Hình rất siêu, những 9,5 điểm.
Tiếu Thiên giật mình, không ngờ Lưu Hạ chú ý đến mình như thế; nếu không, sao biết mình được 9,5 điểm. Tiếu Thiên vui ra mặt:
- Còn bạn lại siêu về môn Anh văn, số một trong số nữ sinh!
Vừa nói xong, tự thấy lâu nay mình luôn chú ý đến Lưu Hạ nên Tiếu Thiên cảm thấy hơi ngượng. Lưu Hạ cũng cười e thẹn:
- Mình có thể giúp bạn học thêm môn Anh văn.
- Thế thì mình cũng giúp bạn môn Hình!
Nói xong, cả hai đều cười.
- Chao, lần này không biết làm sao cho thoát đây! Đành chuẩn bị nghe chửi vậy! – Lưu Hạ nhìn lên bảng trắng, tiu nghỉu nói.
Vì chuyện xé bảng này, Tiếu Thiên bị thầy quở trách một trận. Vừa được tha khỏi văn phòng, thấy Lưu Hạ đứng ở đầu hành lang đằng kia đợi mình, Tiếu Thiên thấy hởi lòng hởi dạ.
- Tiếu Thiên! – Lưu Hạ bỏ không gọi họ, khiến Tiếu Thiên phát ngượng - Thầy mắng bạn chứ gì? Tại mình làm hại bạn!
Tiếu Thiên nghĩ thầm: “Chỉ cần biết tôi vì bạn là được rồi”. Cậu ta làm ra vẻ không hề gì, hai tay đút túi quần, ra dáng “anh hùng cứu người đẹp”.
- Chuyện vặt!
Lưu Hạ cười, Tiếu Thiên cũng khoái chí gãi gáy.
Lúc ấy, Tiếu Thiên thấy Cảnh Kiệt dừng xe đứng đợi ở cổng trường. Cảnh Kiệt học lớp Mười một, chấp hành Hội học sinh, thường tìm gặp Lưu Hạ, lại còn làm một tập thơ lấy đề Có người con gái như thế tặng cho Lưu Hạ. Song đấy chỉ là “nghe nói” thôi, đích xác có hay không, chưa ai có chứng cớ cả. Còn Cảnh Kiệt thì hay đợi Lưu Hạ ở cổng trường thật, rồi cùng về với Lưu Hạ. Nhìn thấy Cảnh Kiệt là Tiếu Thiên không vui, bảo với giọng cay cú:
- Người ta đang chờ bạn kia kìa!
- Chỉ được cái… Lưu Hạ bực mình trừng mắt với Tiếu Thiên.
Tiếu Thiên cố ý nheo mắt, nhệch mồm sang một bên. Điệu bộ đó dứt khoát bắt chước diễn viên Xtalong trong một cảnh trên phim.
Một lúc sau Lưu Hạ mới nguôi tức:
- Bọn mình có gì đâu, chỉ cùng trong đội hợp xướng, thường cùng nhau tập luyện mà thôi. Có khi cùng về thì đều do Cảnh Kiệt đến tìm rủ về. Có vậy thôi, nói hết cả rồi đấy!
- Phải… phải… thì có liên can gì đến bạn? – Lưu Hạ lầm bầm nói rồi quay quắt người chạy đi. Nhìn theo bóng Lưu Hạ xa dần, trong lòng Tiếu Thiên dây lên một chút gì đó khó tả. Chạy tới cổng trường, Lưu Hạ chẳng thèm ngó Cảnh Kiệt mà chạy theo một hướng khác.
- Mình ngu thật! - Tiếu Thiên tự xỉ vả.
Đôi bạn này là như thế, chẳng khác gì trò chơi vợ chồng của trẻ con. Lúc nào cũng giận dỗi rồi lại làm lành. Bạn cùng lớp đồn thổi mới ghê, nhất là những bạn nam thích Lưu Hạ và những bạn gái có cảm tình với Tiếu Thiên. Không hiểu xuất phát từ tâm lí gì song họ luôn thích nói chuyện về hai người đó. Có điều, hai bạn này quả cũng “ấy” lắm cơ. Chẳng hạn khi đấu bóng rổ, nếu có Lưu Hạ tới xem thì Vương Tiếu Thiên ắt một mình dắt bóng đột phá ném rổ, quyết không chịu chuyền bóng cho người bên cạnh.
Cả đến thầy giáo có khi cũng bông đùa về quan hệ giữa họ. Một lần, thầy Bạch dạy tiếng Anh khi tan lớp gọi:
- Vương Tiếu Thiên, “lưu hạ”, đến văn phòng thầy một lát nhé!
Tiếu Thiên cùng Lưu Hạ đến gặp thầy thì thầy bảo:
- Lưu Hạ, em đến đây làm gì?
- Thầy chẳng gọi em là gì? – Lưu Hạ hỏi lại.
Thầy Bạch mới nói:
- Thầy bảo Tiếu Thiên ở lại (Lưu Hạ) chứ có gọi em đâu! Hai em không rời nhau nửa bước thế kia à?
Nói xong thầy cười khanh khách khiến cả hai bạn đỏ mặt tía tai.
RỐT CUỘC MẤY AI ĐÃ HIỂU ĐƯỢC TÌNH YÊU!
- Bạn bảo mình sau này phải làm thế nào? – Lưu Hạ hỏi Tiếu Thiên.
Cả hai không sao đi cạnh nhau được. Đây là phố cổ, người đi chơi đông như dệt cửi. Lúc nào cũng có những “tiên phong đường phố” chen bật họ ra, khiến họ phải gọi nhau rồi ra sức chen lấn người khác để tìm cách đi bên nhau.
- Bạn muốn nghe ý kiến mình thật à? – Vương Tiếu Thiên đắc ý lắm. Nhìn thấy vẻ mặt cầu khẩn chân thành của Lưu Hạ, Tiếu Thiên cảm thấy tự hào. Con trai bao giờ cũng muốn được con gái sùng bái.
Sang đến phố buôn bán, đường phố tĩnh mịch hơn nhiều.
- Mình cảm thấy cha mẹ bạn tốt nhất là ly hôn.
Câu này khiến Lưu Hạ giật nảy người:
- Tại sao?
- Bạn nghe mình nói hết đã. Có người đã tổng kết: “Có ba trăm cách tự sát, một trong những cách đó là gắn bó với nhà nghệ thuật”. Không ít nhà nghệ thuật, như Béttoven chẳng hạn, kết cục hôn nhân của họ đều rất bất hạnh. Người làm nghệ thuật thường có tính tình mà người khác không sao tiếp nhận nổi…
- Còn mẹ mình thì sao? – Lưu Hạ bình tĩnh hỏi.
- Mẹ bạn thì đúng là nhân vật điển hình tầng lớp tiểu thị dân như trong phim truyền hình. Họ luôn cảm thấy chồng thay đổi song bản thân lại không chịu đọc sách báo, suốt ngày chỉ so đo tính toán những chuyện vặt vãnh nhỏ bằng móng tay.
- Thế còn mình, mình thì thế nào? – Lưu Hạ vẫn thản nhiên hỏi.
- Bạn ấy à? Vui buồn thất thường quá. Có lúc đang yên lành bỗng đột nhiên “nhiều mây”, hơn nữa có lúc quá đồng bóng, chỉ thích người ta theo ý mình, lại còn…
- Vương Tiếu Thiên! – Lưu Hạ bực tức - Bạn lôi người trong nhà tôi ra, quất cho mỗi người năm chục hèo, phải chăng bạn cho là mình giỏi giang, khả năng quan sát giỏi, phân tích rất chính xác…?
- Đấy đấy, bạn xem mình đã nói gì đâu, lại giận dỗi rồi! Sao bạn không chịu nghe ý kiến quần chúng thế? Chẳng qua mình cũng chỉ bình luận khách quan thôi.
Lưu Hạ không nói gì. Vương Tiếu Thiên nói tiếp:
- Cha mẹ bạn chẳng những bất hòa về tình cảm, càng không phải chỉ vì có cái cô Nhậm Na kia, mà chủ yếu hai người không cùng kênh. Cứ giằng co như thế mãi, chẳng phải là chịu tội chịu nợ hay sao?
- Trước đây ba mẹ mình sống hòa thuận lắm, lại còn trên cơ sở yêu nhau nữa!
- Thì cho là hai người trước kia yêu nhau, bây giờ không yêu nữa chứ gì?
Lưu Hạ ngạc nhiên, thầm nghĩ: “Lẽ nào yêu một người không phải là việc suốt đời hay sao?”. Song bạn không nói điều đó với Tiếu Thiên.
- Nếu cha mẹ mình đã đến nước ấy thì mình không phản đối họ li dị. Người Trung Quốc là như vậy, sống chết gì cũng bám lấy nhau, sống như vậy mệt lắm. Li dị rồi sống còn hạnh phúc hơn.
- Bạn thật sự nhận định như vậy à?
- Thật đấy!
Lưu Hạ không nói gì nữa. Trước đây bạn cảm thấy mình rất hiểu tình yêu, hôm nay mới phát hiện bản thân chẳng hiểu gì cả. Tình yêu thật sự là thế nào? Rốt cuộc mấy ai đã hiểu được tình yêu?
Tiếu Thiên nhìn lên trời bảo Lưu Hạ:
- Bạn nhìn hai đám mây kia, một lát sau chúng sẽ như thế nào?
- Sẽ nhập thành một đám mây lớn?
- Không đâu! - Tiếu Thiên lắc đầu – Chúng là những đám mây không cùng cung bậc, không thể nhập thành một được. Dù có chạm vào nhau, trở thành một đám mây lớn song thực tế chỉ là sự xếp chồng lên nhau, và ở giữa vẫn có khoảng cách, cuối cùng rồi chúng sẽ tách ra, ai đi đường nấy.
Tiếu Thiên nói rất nghiêm trang như người lớn song vẻ mặt vẫn để lộ nét ấu trĩ còn vương lại.
Quả nhiên, một lúc sau, hai đám mây chạm vào nhau, trở thành một đám mây lớn, sau đó tách ra, trở lại thành hai đám mây nhỏ và trôi về hai phía.
- Nhìn thấy chưa? Chúng trở lại thành hai đám mây con rồi! Tuy hình dạng và độ lớn nhỏ không còn nguyên như trước song rốt cuộc cũng đã tách rời nhau bởi vì chúng không cùng một kênh.
Nhìn mây, không hiểu sao Lưu Hạ liên tưởng đến chuyện của mình. Tiếu Thiên và mình có cùng kênh không? Hay phải chăng chỉ là hai đám mây nhỏ ngẫu nhiên gặp nhau?
Hồi lớp Tám, cả hai cùng muốn biết người kia thi vào trường trung học phổ thông cấp Ba nào. Lưu Hạ hỏi:
- Bạn thi vào trường nào?
Tiểu Thiên chỉ sợ hai người không thi vào cùng một trường nên hỏi lại:
- Còn bạn?
- Ba mình muốn mình thi vào trường trung học Số Chín.
- Hay quá, mình cũng định thi vào trường đó.
Lưu Hạ vui hẳn lên:
- Mình chỉ sợ bạn không thi vào trường đó.
- Mình cũng sợ bạn không thi vào đấy.
Cả hai cùng cười, cùng đỏ mặt và cùng cảm thấy sung sướng khác thường.
Ngay sau đó là ngày ngày đêm đêm ôn tập bài vở đến mù trời tối đất. Cả hai cùng lo, lo cho mình, lo cho bạn, bộ nhỡ một trong hai đứa không đỗ vào trường trung học Số Chín thì làm thế nào? Nhất định phải thi đỗ - hai người cùng suy nghĩ như thế.
Trải qua ba ngày cực nhọc, hai bạn nhìn nhau cười, cười mà còn lo.
Tới ngày yết bảng, hai bạn cầm tờ thông báo gọi học của trường trung học Số Chín, cùng sốt ruột tìm đến nhà nhau và cùng gặp nhau ở giữa đường. Vương Tiếu Thiên mừng hơn cả, bạn không cần nhờ ba giúp đỡ mà tự mình thi đỗ. Cũng như hôm nay, đôi bạn đi dạo rất lâu, nói rất nhiều, cười rất thoải mái. Học trò nam nữ ở bên nhau là thấy vui, là có chuyện để nói. Trước các nữ sinh, nam sinh mới đúng là nam sinh; cũng chỉ có trước mặt các bạn nam, nữ sinh mới đúng là nữ sinh. Người khác bảo họ “yêu” nhau, là “một đôi hạnh phúc”, song Lưu Hạ không tự trả lời được phải chăng mình đã “yêu” Tiếu Thiên. Tiêu chuẩn của “yêu” là thế nào nhỉ? Có điều bạn biết Tiếu Thiên thích mình; mặc dù bạn ấy không nói ra song Lưu Hạ biết và biết chắc.
Lưu Hạ cũng thích Tiếu Thiên và bạn cũng chưa ngỏ ý bao giờ. Có điều, bạn tin rằng Tiếu Thiên cũng biết. Như thế đấy, hai đám mây nay có cùng đường chăng? Sau này còn thi đại học. Nếu một người đỗ, một người trượt thì làm sao đây? Lại còn công tác nữa, công tác cũng có thể khiến họ phải xa nhau. Lại còn bao nhiêu “khả năng” đếm không xuể nữa, làm sao đây? Cứ kể như hai đám mây cùng đường nhưng trong điều kiện xấu mưa to gió lớn thì khi bầu trời vạn dặm đã tạnh nắng với thời tiết tốt, hai đám mây ấy có đi bên nhau mãi mãi được không?
Cha mẹ bất hạnh về hôn nhân tác động mạnh mẽ đến Lưu Hạ. Bài học ấy đắt giá lắm, bạn không nên hứa hẹn gì quá sớm, vả hầu như đó cũng là điều không thể. Bạn thà giữ lấy sự thuần nhất, chân thành, tốt đẹp như hiện nay.
Đứa con nào cũng có thể rút ra bài học từ cuộc sống hôn nhân của cha mẹ, nhất là từ những cuộc hôn nhân bất hạnh. Tình cảm giữa bạn và Tiếu Thiên sau này có thể có kết cục tốt, cũng có thể giữa chừng đường ai nấy đi. Có lẽ bây giờ đây hai người chẳng ai hứa hẹn được gì với nhau, nói trước, chịu trách nhiệm được gì với nhau, đúng như lời bài hát Đừng ngại đau lòng mà ca sĩ Trương Tín Triết hát:
Không bao giờ dám hứa gì cho nhau,
Và biết chúng ta còn xanh mái đầu
Bây giờ hãy trân trọng, nâng niu.
Ấy là điều quý nhất mai sau.
Lưu Hạ ngẩn người ra nghĩ ngợi, Tiếu Thiên liền giúi cho một cái:
- Này nghĩ gì thế?
- Mình là một làn mây!
Tiếu Thiên cười lớn:
- Chà, bạn đọc Quỳnh Dao dữ lắm phải không? Ngộ độc rồi!
Lưu Hạ thở dài:
- Sớm biết như thế này, cha mẹ mình đừng lấy nhau, càng không nên có mình!
Lúc này dù Lưu Hạ còn chưa thể hoàn toàn đồng ý và tiếp thu quan điểm của Vương Tiếu Thiên song cũng đã cảm thấy ý kiến của Tiếu Thiên ít nhiều có điều hợp lý.
- Nhưng hai người li dị thì mình ra sao? – Lưu Hạ phát hiện ra một vấn đề khó giải quyết – mình sẽ ở với ai đây?
- Đúng rồi, điều này thì… thì mình cũng chưa biết - Tiếu Thiên cũng bối rối.
Hai người đang trò chuyện vui buồn thì Lưu Hạ tinh mắt, phát hiện một người đang đi tới:
- Nguy rồi, thầy Giang kia kìa!
Tiếu Thiên cũng trông thấy thầy Giang cách đó không xa đang đi tới. Hai bạn vội vàng tách nhau ra như là hai người không quen biết nhau.
Lúc này thầy Giang đã nhìn thấy hai cô cậu học trò lớp mình. Học trò đã tránh mặt thì ông cũng giả vờ không nhìn thấy, nhân người đông ông chen vào giữa mà đi. Gặp những trường hợp như thế này, trò đã ngượng mà thầy cũng không tiện ra mặt.
