|
|
06-06-2008, 11:01 PM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
Thép đã tôi thế đấy - Nhicalai Axtơrốpxki
Thép đã tôi thế đấy
Tác giả: Nhicalai Axtơrốpxki
Lá»i giá»›i thiệu
Thép đã tôi thế đấy không phải là má»™t tác phẩm văn há»c chỉ nhìn Ä‘á»i mà viết. Tác giả sống nó rồi má»›i viết nó. Nhân váºt trung tâm Pa-ven chÃnh là tác giả: Nhi-ca-lai A-xtÆ¡-rốp- xki. Là má»™t chiến sÄ© cách mạng tháng MÆ°á»i, ông đã sống má»™t cách nồng cháy nhất, nhÆ° nhân váºt Pa-ven của ông. CÅ©ng không phải má»™t cuốn tiểu thuyết tá»± thuáºt thÆ°á»ng vì hứng thú hay lợi Ãch cá nhân mà viết. A-xtÆ¡-rốp-xki viết Thép đã tôi thế đấy trên giÆ°á»ng bệnh, trong khi bại liệt và mù, bệnh táºt tà n phá chÃn phần mÆ°á»i cÆ¡ thể. ChÆ°a bao giá» có má»™t nhà văn sáng tác trong những Ä‘iá»u kiện gian khổ nhÆ° váºy. Trong lòng ngÆ°á»i viết phải có má»™t nhiệt Ä‘á»™ cảm hứng nồng nà n không biết bao nhiêu mà kể. Nguồn cảm hứng ấy là sức mạnh tinh thần của ngÆ°á»i chiến sÄ© cách mạng bị tà n phế, Ä‘au Ä‘á»›n đến cùng cá»±c, không chịu nằm đợi chết, không thể chịu được xa rá»i chiến đấu, do đó phấn đấu trở thà nh má»™t nhà văn và viết nên cuốn sách nà y. Cà ng yêu cuốn sách, cà ng kÃnh trá»ng nhà văn, cà ng tôn quà phẩm chất của con ngÆ°á»i cách mạng.
Thép đã tôi thế đấy có má»™t địa vị đặc biệt trong lịch sá» văn há»c Liên Xô và ná»n văn há»c tiên tiến thế giá»›i. Cách mạng tháng MÆ°á»i thắng lợi, cuá»™c chiến đấu vÄ© đại chÆ°a từng có bao giá» của nhân dân lao Ä‘á»™ng trên má»™t dải đất Liên bang Xô Viết rá»™ng lá»›n hà ng ngà y Ä‘á» ra và đòi há»i không biết bao nhiêu là anh hùng. Nhân dân Liên Xô, nhân loại tiến bá»™ chỠđợi văn há»c phản ánh và đà o sâu cho mình hình ảnh con ngÆ°á»i anh hùng má»›i ấy. Lần đầu tiên trong văn há»c, N. A- xtÆ¡-rốp-xki thu gá»n được hình ảnh con ngÆ°á»i má»›i trong nhân váºt Pa-ven Ca-rÆ¡-sa-ghin. Pa-ven không những khác hẳn vá»›i những anh hùng của các thá»i đại trÆ°á»›c. Khác hẳn vá»›i những tác phẩm văn nghệ của những nămđầu cách mạng, thÆ°á»ng ca ngợi lòng dÅ©ng cảm vô tổ chức, tả sức mạnh trà n trá», lá»›n khá»e của quần chúng nhÆ° má»™t sức mạnh bá»™t phát, tá»± nhiên. Thép đã tôi thế đấy cho ta thấy từng con ngÆ°á»i trong má»™t quần chúng rá»™ng lá»›n nẩy nở nhÆ° thế nà o, dÆ°á»›i sá»± lãnh đạo của Äảng cá»™ng sản. Thép đã tôi thế đấy ghi lại cả má»™t quá trình tôi thép, bÆ°á»›c Ä‘Æ°á»ng gian khổ trưởng thà nh của thế hệ thanh niên Xô viết đầu tiên.
Thép ở đây là Pa-ven, là Xê-ri-ô-gia, là Va-li-a, là Giác ky, cả má»™t lá»›p thanh niên lao Ä‘á»™ng, vừa lá»›n lên thì gặp ngay cách mạng, ý thức giai cấp và tuổi trẻ bừng lên trong bão táp của phong trà o. Lò ngà n Ä‘á»™ nóng tôi rèn há» là cuá»™c đấu tranh tháºt trÆ°á»ng kỳ gian khổ, tháºt là tá»± lá»±c cánh sinh của cách mạng tháng MÆ°á»i. NgÆ°á»i thợ vÄ© đại tôi rèn thép ấy là Äảng cá»™ng sản, ngá»n cá» và bá»™ tham mÆ°u của cách mạng. Äảng lần lượt lãnh đạo chiến tranh, đảm bảo cung cấp, tổ chức váºn tải, xây dá»±ng Ä‘Æ°á»ng sắt, trấn áp tà n dÆ° phản cách mạng, tổ chức lá»±c lượng nhân dân rá»™ng lá»›n và thiết láºp chÃnh quyá»n cách mạng vững mạnh, lãnh đạo phục hồi sản xuất và kiến thiết, dắt dẫn nhân dân Ä‘i và o má»™t xã há»™i má»›i - xã há»™i chủ nghÄ©a - chÆ°a từng có bao giá». Trong đấu tranh vÅ© trang cÅ©ng nhÆ° công tác xây dá»±ng, Äảng táºp dần thói quen cho Pa-ven chiến thắng. Pa-ven từng bÆ°á»›c má»™t trưởng thà nh, trở nên má»™t chiến sÄ© cách mạng già dặn. Bệnh táºt mÆ°á»i chết má»™t sống là tráºn thá» thách cuối cùng. Pa-ven là thép đã tôi rồi nên đã thắng, toà n thắng.
*
Cuốn sách của N. A-xtÆ¡-rốp-xki trả lá»i chúng ta: "Thế nà o là thép đã tôi?" Äồng chà Liêu Thừa Chi, chủ tịch Liên Ä‘oà n thanh niên dân chủ Trung Quốc, và o năm 1950, viết: "Vì ngá»n cá» của chúng ta mà xung phong, mà bất khuất trÆ°á»›c quân thù, những việc đó tÆ°Æ¡ng đối chÆ°a phải là hết sức khó khăn. Rất khó khăn nhÆ° Pa-ven, còn sống phút nà o cÅ©ng Ä‘á»u là quên mình, chỉ nghÄ© đến công tác, đến Äảng, đến nhân dân, đến sá»± nghiệp của giai cấp vô sản, kiên quyết phấn đấu đến cùng, đó má»›i là việc khó mà là m được thìđáng quà nhất".
Äá»c Thép đã tôi thế đấy trÆ°á»›c hết truyá»n cho chúng ta lá»ng ham sống và ham chiến đấu. Äấy là bản chất giai cấp của Pa-ven. Äấy là bản chất thanh niên của Pa-ven. Äấy là phẩm chất cách mạng mà Äảng và đấu tranh thá»±c tế đã xây dá»±ng cho anh. Không phải ngá»n lá»a rÆ¡m sốc nổi hay cái ngang tà ng rởm của chủ nghÄ©a anh hùng cá nhân. Má»™t tinh thần ham sống và ham chiến đấu có nghÄ©a lý nhất, có cÆ¡ sở nhất. Không gì mạnh bằng lòng tin tưởng của Pa-ven ở những mục Ä‘Ãch chiến đấu của mình. Pa-ven say mê Ä‘em toà n tâm, toà n ý phục vụ nhân dân, hy sinh cá nhân của mình má»™t cách nồng nhiệt lãng mạn, không bao giá» do dá»±, không há» tÃnh toán, tất cả vì sá»± nghiệp giai cấp, vì hạnh phúc nhân loại. Không hiểu mục Ä‘Ãch đấu tranh của Pa-ven, đảng tÃnh đấu tranh của Pa-ven thì chỉ cảm thấy Ä‘á»i Pa-ven Ä‘au khổ. Không, Pa-ven không cảm thấy Ä‘au khổ, Pa-ven chỉ nghÄ© đến khắc phục thống khổ. Pa-ven luôn luôn vui sÆ°á»›ng vì anh luôn luôn đấu tranh và luôn luôn thắng lợi. Äó là chủ nghÄ©a lạc quan của Pa-ven. Äó là sức mạnh, đó là hạnh phúc của Pa-ven.
Thép đã tôi thế đấy là má»™t khúc ca tÆ°Æ¡i đẹp của Ä‘á»i sống. Má»—i trang sách nhÆ° cuốn thêm máu chảy trong ngÆ°á»i Ä‘á»c, nâng cao thêm nhiệt tình cách mạng, thúc giục chiến đấu, thúc giục công tác.
Thép đã tôi thế đấy giải quyết cho chúng ta nhiá»u vấn Ä‘á» nhân sinh quan má»›i, dạy chúng ta biết yêu biết ghét má»™t cách chÃnh xác và sâu mạnh, khÆ¡i lên ở chúng ta những tình cảm lá»›n, xây dá»±ng cho chúng ta má»™t quan niệm vá» tình yêu trong sáng. Thép đã tôi thế đấy còn là má»™t kho báu kinh nghiệm công tác cách mạng rất thá»±c tế để nhìn cho sáng hÆ¡n nhiá»u vấn Ä‘á» má»›i mà cuá»™c sống Ä‘á» ra cho má»—i táºp thể và má»—i con ngÆ°á»i, để thá»±c hiện "nhiệm vụ nà o cÅ©ng hoà n thà nh, khó khăn nà o cÅ©ng vượt qua, kẻ thù nà o cÅ©ng đánh thắng".
*
Nhà văn Xô Viết I-ly-a Ê-ren-bua gá»i Thép đã đã tôi thế đấy là 'thánh kinh má»›i†của thanh niên Xô Viết. Bà mẹ của nữ anh hùng Dôi-a đã từng cổ vÅ© cả má»™t thế hệ thanh niên thế giá»›i chống phát xÃt trong đại chiến thế giá»›i lần thứ hai, cho biết: "Thép đã tôi thế đấy là sách gối đầu của con tôi".
Cuốn sách được nhiá»u ngÆ°á»i Ä‘á»c nhất ở Liên Xô trong thá»i kỳ kháng chiến chống Äức. Rất nhiá»u chứng cá»› cụ thể tá» ra là nó đã nêu gÆ°Æ¡ng sáng cho muôn vạn Pa-ven má»›i. Giữa đại há»™i anh hùng chiến đấu Trung Quốc năm 1950, đồng chà TrÆ°Æ¡ng Minh, má»™t chiến sÄ© giải phóng quân có nhiá»u thà nh tÃch, kiêm má»™t nhà văn bá»™ Ä‘á»™i trẻ, phát biểu: "Äá»c Thép đã tôi thế đấy đã để lại má»™t ảnh hưởng sâu sắc cho Ä‘á»i cách mạng và văn nghệ của tôi. Những sách nhÆ° Thép đã tôi thế đấy nâng cao tinh thần chiến đấu và phẩm chất con ngÆ°á»i". Ở nhiá»u nÆ°á»›c dân chủ nhân dân, Thép đã tôi thế đấy được coi là má»™t tà i liệu há»c táºp của Äoà n thanh niên. Trên báo Tiá»n phong của thanh niên Pháp đã đăng Ä‘i đăng lại nhiá»u lần cuốn tiểu thuyết Pa-ven ấy. Thanh niên thế giá»›i yêu mến Pa-ven ngÆ°á»i anh Ä‘i trÆ°á»›c của tất cả chúng ta, ngÆ°á»i anh thuá»™c thế hệ cách mạng tháng MÆ°á»i, thế hệ mở Ä‘Æ°á»ng gian khổ nhất, anh dÅ©ng nhất và vẻ vang nhất.
Ở nÆ°á»›c ta, trong cuá»™c đấu tranh yêu nÆ°á»›c lâu dà i, phần lá»›n thanh niên Việt Nam đã được trải qua nhiá»u cảnh ngá»™ mà Pa-ven đã sống. Năm năm chống phát xÃt Nháºt - Pháp, chÃn năm chống xâm lược Pháp - Mỹ, má»™t thế hệ thanh niên đông đảo nhất đã chá»n con Ä‘Æ°á»ng của Pa-ven. Nhiá»u anh chị em của chúng ta đã nếm tra tấn, khủng bố của nhà tù đế quốc Trong những vùng sau lÆ°ng địch, nhiá»u đồng chà và bạn thân của chúng ta hy sinh bất khuất trÆ°á»›c quân thù nhÆ° Va-li-a. Trên các chiến trÆ°á»ng Việt Nam, biết bao Xê-ri-ô- gia đã bá» mình và hà ng vạn Giắc-ky sinh sôi nẩy nở. DÆ°á»›i sá»± lãnh đạocủa Hồ chủ tịch và Äảng lao Ä‘á»™ng Việt Nam, chúng ta sống những chiến đấu của Pa-ven, những gian khổ của Pa-ven, cùng do má»™t tình cảm cách mạng nhÆ° Pa-ven mà phấn đấu. Cả má»™t thế hệ thanh niên Cách mạng tháng 8 lá»›n lên trong kháng chiến, lá»›n lên cùng vá»›i chế Ä‘á»™ dân chủ cá»™ng hòa. Chúng ta cảm thấy Pa-ven rất gần vá»›i mình. Thép đã tôi thế đấy gợi ý cho chúng ta đòi há»i ná»n văn nghệ trẻ má»›i của nÆ°á»›c nhà phản ánh và đà o sâu nhiá»u hÆ¡n nữa hình ảnh con ngÆ°á»i anh hùng má»›i Việt Nam. Và trong khi chỠđợi, hình ảnh Pa-ven lúc nà y giúp chúng ta nhìn rõ chúng ta hÆ¡n, sống lại những kinh nghiệm đã qua, củng cố và bồi bổ bà i há»c của thá»±c tế cách mạng, sống mạnh hÆ¡n nữa cuá»™c đấu tranh vẻ vang và còn nhiá»u gian khổ ngà y nay, cà ng hăng hái, cà ng dÅ©ng cảm, tiếp tục những chiến đấu của Pa-ven, phát huy những thắng lợi của Pa-ven, là m sáng tinh thần của Pa-ven hÆ¡n nữa.
Bản dịch tác phẩm lá»›n nà y, vá» căn bản không đầy đủ, trong phÆ°Æ¡ng pháp còn nhiá»u thiết sót. Äầy lòng yêu mến và trân trá»ng vá»›i A-xtÆ¡-rốp-xki, chúng tôi tá»± lấy là m chÆ°a thá»a mãn vá» công việc mình là m. Chỉ dám mong góp phần nhá» má»n phục vụ nhu cầu Ä‘á»c sách ngà y má»™t lá»›n của bạn Ä‘á»c trẻ tuổi nÆ°á»›c nhà .
Bạn Ä‘á»c trẻ tuổi Ä‘ang giở trang sách nà y, xin giá»›i thiệu vá»›i bạn anh Pa-ven, ngÆ°á»i bạn thân, ngÆ°á»i đồng chà đi trÆ°á»›c của chúng ta.
Thép mới
Phần thứ nhất
ChÆ°Æ¡ng 1
- Những đứa nà o đến nhà tao Ä‘á»c bà i trÆ°á»›c hôm nghi lá»…, đứng dáºy!
NgÆ°á»i mặc áo dà i cố đạo lừ mắt quát há»c trò. Mặt hắn phị mỡ, cổ Ä‘eo cây tháºp tá»± to sù.
Cặp mắt ti hà mà dữ nhìn chòng chá»c và o sáu đứa trò con, bốn trai và hai gái, vừa đứng nhổm dáºy. Mấy đứa trẻ khiếp sợ ngÆ°á»›c mắt lấm lét nhìn hắn. Hắn chỉ tay vá» phÃa các trò gái, ra lệnh:
- Những con bé kia, cho ngồi xuống.
Mấy trò gái trút hơi thở dà i ngồi xuống. Cặp mắt lươn của lão cố Vát-xi-li vẫn nhìn chằm chặp và o mấy đứa trò trai còn đứng đấy:
- Lại gần cha nà o, các con ngoan của cha. Hắn xô ghế, đứng lên, sấn đến chỗ mấy đứa nhỠđang nép và o nhau.
- Bá»n mà y đứa nà o hút thuốc, hở đồ nhãi?
Cả bốn là nhà trả lá»i:
- Thưa cha, chúng con không ai hút thuốc ạ.
Lão cố Ä‘á» mặt tÃa tai.
- Không hút thuốc à , đồ khốn nạn! Váºy thì đứa nà o ném thuốc lá và o bá»™t là m bánh thánh? Không đứa nà o hút à ? Äược, để tao xem. Láºt túi ra! Mau lên ! Tao bảo: Láºt túi ra!
Ba đứa bắt đầu móc hết đồ lá» trong túi bà y ra mặt bà n. Lão cố khám từng li từng tà vải lót túi, cố tìm má»™t vết tÃch thuốc lá còn sót lại. Không thấy gì, lão quay ra há»i đứa thứ tÆ°, má»™t thằng bé mắt Ä‘en mặc áo khoác xám và quần xanh có vá ở đầu gối:
- Còn thằng nà y, tại sao mà y cứ đứng như phỗng thế hả?
Thằng bé, mắt nhìn đầy vẻ căm tức, cà u nhà u trả lá»i:
- Thưa cha, quần con không có túi.
Và tay nó sá» và o Ä‘Æ°á»ng chỉ ở nẹp quần.
- À, à mà y bảo mà y không có túi hả? Mà y ngỡ tao không biết đứa nà o tinh nghịch là m há»ng bá»™t của tao phải không? Lần nà y nữa, mà y tưởng tao vẫn cứ để cho mà y há»c ở đây đấy chắc? Không, ôn con Æ¡i, việc nà y tao không để cho mà y yên đâu. Hôm ná», mẹ mà y lạy van mãi, tao má»›i là m phúc không Ä‘uổi mà y. NhÆ°ng lần nà y thì hết cách rồi. Cút khá»i lá»›p!
Và lão tà n nhẫn xách tai đứa bé, tống ra ngoà i hiên.
Cả lá»›p khiếp đảm ngồi im thin thÃt. Không ai hiểu tại sao thằng Pa-ven con nhà Ca-rÆ¡-sa-ghin lại bị Ä‘uổi ra khá»i trÆ°á»ng nhÆ° thế. Chỉ có má»™t mình Xéc-gây con nhà BÆ¡-ru-giắc, bạn thân của Pa-ven, là đã trông thấy Pa-ven ném dúm thuốc má»™c và o bá»™t là m bánh thánh của lão cố, trong bếp nhà lão ta, hôm bá»n sáu trò chÆ°a thuá»™c bà i phải đến nhà lão Ä‘á»c bà i đứng đợi lão ta ở đấy.
Pa-ven bị Ä‘uổi, ngồi ở báºc cuối thá»m lá»›p há»c, vẻ mặt suy nghÄ©. Vá» nhà biết nói là m sao bây giá»? Nói thế nà o vá»›i mẹ được? Mẹ chăm lo cho từng li từng tà mẹ vất vả đầu tắt mặt tối, nấu bếp hầu hạ nhà lão thanh tra sở thuế.
Pa-ven nghẹn ngà o trong cổ há»ng.
"Là m thế nà o bây giá»? Chỉ tại lão cố trá»i đánh kia cả ! Mình không thể nà o không tÆ°Æ¡ng thuốc lá và o bá»™t của lão ta. ChÃnh Xéc-gây xui mình: "Cứ nhét và o Ä‘i cho đáng Ä‘á»i đồ súc váºt nhÆ¡ bẩn đó". Thế là mình nhét và o. Xéc-gây thì nó chẳng là m sao đâu,còn mình, chắc chắn là bị Ä‘uổi".
Từ lâu, Pa-ven ghét cay ghét đắng lão cố, mà lão ta thì trù Pa-ven ra mặt. Má»™t hôm vì đánh nhau vá»›i thằng Mi-sa Lép-súc, Pa-ven đã bị lão phạt giam ở lá»›p và không được ăn cÆ¡m chiá»u. Hôm Ä‘i phạt, vì không có ngÆ°á»i trông, sợ nó ngồi má»™t mình trong lá»›p lại nghịch, lão cố nhét Pa-ven và o lá»›p há»c trò lá»›n, ngồi ở hà ng ghế cuối lá»›p đệ nhị.
Thầy giáo lá»›p đệ nhị, ngÆ°á»i bé nhá», khô đét, mặc áo vét-tông Ä‘en, Ä‘ang giảng vá» trái đất và các vì sao trên trá»i. Pa-ven há miệng ngồi nghe, rất lấy là m lạ. Ra trái đất đã có từ hà ng triệu năm nay và các vì sao trên trá»i hóa ra cÅ©ng giống trái đất. Pa-ven thấy kỳ lạ quá, những muốn đứng lên thÆ°a vá»›i thầy: "Äiá»u thầy nói tháºt khác hẳn thánh sá»" . NhÆ°ng Pa-ven không dám há»i, sợ bị phạt.
Pa-ven vốn rất cừ vá» môn thánh sá», bao giá» cÅ©ng được lão cố cho Ä‘iểm nhất. Cáºu thuá»™c là u là u kinh truyện Sấm truyá»n cÅ© và Sấm truyá»n má»›i, nhá»› hết má»i chuyện trong kinh Sáng-thế-ká»·. Từ hôm nghe thầy giáo giảng ngược hẳn vá»›i thánh kinh, Pa-ven không yên dạ má»™t tà nà o, định bụng mang chuyện ấy há»i lại lão cố Vát-xi-li, thì gặp ngay hôm sau há»c bà i vá» kinh thánh. Lão cố vừa đặt mình xuống ghế là Pa-ven giÆ¡ tay liá»n. Äược phép nói, Pa-ven đứng dáºy:
- ThÆ°a cha, sao thầy giáo lá»›p trên nói là trái đất có hà ng triệu năm nay mà kinh thánh thì lại dạy Chúa Lá»i sinh ra trái đất nà y má»›i có năm nghìn...
Pa-ven chÆ°a kịp nói hết thì tiếng quát của lão cố đã rÃt lên ngắt lá»i:
- Mà y nói sao, thằng khốn nạn? Mà y há»c lá»i Chúa phán truyá»n nhÆ° thế đấy phải không? Và Pa-ven chÆ°a kịp mở miệng thì lão cố đã xông ngay đến, xách hai tai Pa-ven, dáºp đầu cáºu ta và o tÆ°á»ng. Má»™t phút sau cáºu bé bị đòn Ä‘au hết vÃa và bị vứt ra ngoà i hiên.
Vá» nhà , Pa-ven cÅ©ng bị mẹ đánh má»™t tráºn nên thân.
Hôm sau, mẹ đến trÆ°á»ng van nà i lão cố, xin được cho Pa-ven lại và o há»c. Từ hôm ấy, Pa-ven mang lòng căm thù lão cố hết sức. Thù và sợ. XÆ°a nay cáºu không để ai là m nhục mình. Cáºu không quên được tráºn đòn oan ức ấy. Căm giáºn uất ngÆ°á»i mà cố nén.
Cáºu đã phải chịu nhiá»u ná»—i bá»±c nữa vì lão cố Vát- xi-li: lão thÆ°á»ng kiếm cá»› rất nhá» Ä‘uổi Pa-ven ra cá»a; có khi hà ng tuần lá»… bắt Pa-ven ngồi ở góc lá»›p quay mặt và o tÆ°á»ng. Lão lại thôi không gá»i Pa-ven Ä‘á»c bà i ở lá»›p. Cho nên, trÆ°á»›c ngà y nghỉ lá»… Phục sinh vừa qua, Pa-ven má»›i phải nháºp bá»n vá»›i những trò kém đến nhà lão Ä‘á»c gá»™p tất cả bà i để lấy Ä‘iểm há»c kỳ ba tháng. Äược dịp, Pa-ven má»›i nảy ra trò tinh nghịch : ném thuốc lá và o bá»™t là m bánh thánh trong bếp nhà lão ta.
Tuy không ai nhìn thấy, nhưng lão cố vẫn đoán biết ngay đứa nà o nghịch rồi.
…Giá» ra chÆ¡i, trẻ con ùa ra sân và quây lấy Pa- ven. Pa-ven sa sầm nét mặt, cau mà y đứng yên. Xéc- gây ở lại trong lá»›p: cáºu thấy mình cÅ©ng có can dá»± đến chuyện nà y, song không là m thế nà o để cứu bạn được.
Ông đốc Ê-phÆ¡-rê-ma ngó đầu ra cá»a sổ. Giá»ng nói to của ông ta là m Pa-ven giáºt nảy mình. Ông quát lên:
- ÄÆ°a thằng Pa-ven lên đây ngay! Trống ngá»±c đánh thình thịch, Pa-ven Ä‘i lên buồng há»p của các thầy giáo.
*
Lão chủ hà ng cÆ¡m ngoà i ga, ngÆ°á»i đứng tuổi, mặt tái ngắt, mắt lợn luá»™c, liếc nhìn Pa-ven đứng nép và o bên mẹ.
- Nó lên mấy?
Bà mẹ đáp:
- Cháu mÆ°á»i hai. - Äược, để nó ở lại đây là m. Công nó thì tám rúp má»™t tháng, cá»™ng vá»›i ngà y nà o Ä‘i là m thì được cÆ¡m nuôi nữa. Cách má»™t ngà y là m má»™t ngà y, tÃnh má»—i ngà y là m hai mÆ°Æ¡i bốn tiếng liá»n. Và coi chừng nhất là nó đừng có nảy tÃnh ăn cắp.
Bà mẹ hốt hoảng trả lá»i:
- Xin ông đừng lo, cháu không có tÃnh tắt mắt đâu ạ. Tôi xin cam Ä‘oan vá»›i ông nhÆ° váºy. - Thôi được. Cho nó và o là m ngay hôm nay.
Nói rồi quay sang phÃa mụ hầu bà n đứng cạnh, đằng sau quầy rượu, lão ta bảo:
- Mụ Di-na đâu? Dẫn nó và o chá»— rá»a bát, nói vá»›i con PhÆ¡-rô-xi-a giao cho nó là m thay phần việc của con GÆ¡-ri-sa.
Mụ bán hà ng bá» con dao Ä‘ang thái giò sấy xuống, gáºt đầu ra hiệu cho Pa-ven, rồi bÆ°á»›c qua phòng, Ä‘i đến cá»a ngách và o chá»— rá»a bát. Pa-ven Ä‘i theo mụ Di-na. Mẹ Pa-ven cÅ©ng rảo bÆ°á»›c theo con, rỉ tai dặn vá»™i mấy lá»i:
- Chăm mà là m con nhé! Äừng để mẹ mang tai mang tiếng.
Bà mẹ buồn rầu nhìn theo con, rồi bÆ°á»›c ra cá»a. Trong buồng rá»a bát, công việc tất tả. Trên bà n, Ä‘Ä©a chất đống, dao dÄ©a ngổn ngang. Những ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà , khăn lau vắt qua vai, lau lau chùi chùi Ä‘Ä©a và dao dÄ©a.
Má»™t đứa nhá» tóc rối bá»m xá»m, không lá»›n hÆ¡n Pa- ven mấy, Ä‘ang loay hoay Ä‘un hai ấm tÆ°á»›ng nÆ°á»›c.
Gian nhà ngùn ngụt hÆ¡i nÆ°á»›c từ cháºu nÆ°á»›c nóng rá»a bát Ä‘Ä©a tá»a lên. Thoạt và o, Pa-ven đã không thể nà o nhìn rõ được mặt từng ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà đang là m. Cáºu ngÆ¡
ngác, không biết đứng và o đâu, là m ăn ra sao. Mụ Di-na lại gần má»™t chị rá»a bát, kéo vai nói:
- PhÆ¡-rô-xi-a, đây má»™t chú bồi phụ má»›i và o, thay chân rá»a bát của con GÆ¡-ri-sa. Mà y chỉ bảo cho nó là m.
Rồi quay lại phÃa Pa-ven và chỉ và o ngÆ°á»i tên gá»i là PhÆ¡-rô-xi-a ấy, mụ Di-na nói thêm:
- Con nà y trông vá» rá»a bát, nó bảo gì mà y phải nghe theo.
Dứt lá»i, mụ Di-na quay gót trở ra ngoà i quầy hà ng.
- Vâng. Pa-ven khẽ đáp lại và đưa mắt há»i PhÆ¡-rô-xi-a. PhÆ¡-rô-xi-a lấy khà n lau mồ hôi trán, nhìn Pa-ven từ đầu đến chân nhÆ° để tÃnh xem cáºu bé là m được gì rồi vừa xắn lại má»™t bên tay ảo đã tuá»™t xuống dÆ°á»›i khuá»·u tay, vừa nói vá»›i Pa-ven, giá»ng thanh thanh, dá»… nghe:
- Việc của em chẳng có gì khó cả. Em nom thùng nÆ°á»›c nà y, em Ä‘un nhá» lá»a, trông sao cho lúc nà o thùng nÆ°á»›c cÅ©ng đầy nÆ°á»›c sôi. Em chẻ củi nữa, rồi đến nom thêm cả hai ấm nÆ°á»›c chè cÅ©ng là việc của em. Sau nà y khi nà o cần thì lau thêm dao dÄ©a và đi đổ rác. CÅ©ng khối việc, đủ là m bở hÆ¡i tai đấy, em ạ.
PhÆ¡-rô-xi-a nói giá»ng vùng Cô-stÆ¡-rôm hay kéo dà i vần a; giá»ng nói, sắc mặt Ä‘á» hây hây và cái mÅ©i cao nhá»n của cô là m Pa-ven cÅ©ng thấy vui vui. "Cô nà y ngó bá»™ cÅ©ng không dữ đâu"; - Pa-ven nghÄ© bụng thế, rồi mạnh dạn mở miệng há»i:
- Cô bảo cháu bây giỠphải là m gì trước?
Cả bếp phì cÆ°á»i. Tiếng cÆ°á»i phá lên là m át cả những lá»i cuối câu của Pa-ven.
- Ha ha ha!... PhÆ¡-rô-xi-a má»›i vá»› được cháu gá»i bằng cô.
- Ha ha! ChÃnh PhÆ¡-rô-xi-a cÆ°á»i to hÆ¡n má»i ngÆ°á»i. Thì ra hÆ¡i nÆ°á»›c bốc mù lên là m Pa-ven không trông rõ mặt cô ta. PhÆ¡-rô-xi-a má»›i xấp xỉ mÆ°á»i tám tuổi thôi.
Ngượng quá, Pa-ven quay há»i thằng bé cùng là m:
- Bây giá» mình phải là m gì trÆ°á»›c, hở cáºu?
Nó đã không trả lá»i, lại trêu Pa-ven thêm:
- Há»i cô mà y ấy, tao biết đâu đấy. Tao có ở đây đâu - Nói rồi, nó chạy ra cá»a, và o trong bếp mất.
Má»™t bà rá»a bát đã có tuổi lên tiếng:
- Mà y lại đây giúp tao má»™t tay lau dÄ©a. Các ngÆ°á»i lạ tháºt, thằng bé nó nói, có gì mà cÆ°á»i. Äây nà y, giữ lấy. Bà vừa nói vừa Ä‘Æ°a cho Pa-ven chiếc khăn lau.
- Lấy răng cắn má»™t đầu khăn, lấy tay kéo đầu kia ra cho thẳng. Tay nà y cầm dÄ©a, cá» Ä‘i cá» lại. Cốt nhất đừng để giắt bẩn ở kẽ dÄ©a. Äể giắt bẩn thì khốn đấy, không phải chuyện chÆ¡i đâu. Các ông khách ăn há» nhìn kỹ lắm, há» mà thấy dÄ©a bẩn thì vạ và o thân đấy, con ạ! Bà chủ sẽ cho mà y ra khá»i cá»a ngay láºp tức.
Pa-ven ngạc nhiên:
- Sao lại có bà chủ nữa à ? Ở đây chỉ thấy ông chủ nháºn cháu và o là m thôi cÆ¡ mà . Bà già rá»a bát phì cÆ°á»i:
- Ông chủ ở đây chỉ là một thứ bù nhìn thôi, con ạ. Bà ta mới là chủ đứng đầu trông coi ở đây. Hôm nay bà ta không đến. Mà y cứ là m rồi sẽ thấy.
Cá»a mở, ba ngÆ°á»i bồi bà n Ä‘i và o, má»—i ngÆ°á»i bê má»™t chồng Ä‘Ä©a bẩn. Má»™t lão, mặt bạnh
vuông, mắt lé, vai rộng, nói bô bô:
- Trong bếp nhanh tay lên chứ! Chuyến tà u trưa sắp đến rồi, mà sao trong nà y là m rù rỠthế.
Nhìn thấy chú bé Pa-ven, hắn há»i:
- Äứa nà o thế nà y?
- Em nó má»›i và o là m. - PhÆ¡-rô-xi-a trả lá»i.
- À ! Má»›i và o nà y - Lão bồi bà n Ä‘áºp bà n tay nặng trịch của hắn lên vai Pa-ven, ẩy cáºu vá» phÃa mấy lò Ä‘un nÆ°á»›c, lên giá»ng: - NÆ°á»›c lúc nà o cÅ©ng phải có sẵn. Thế mà mà y thá» trông xem, má»™t lò tắt ngấm, lò kia thì lá»a cÅ©ng sắp lụi. Hôm nay ông hãy tha cho mà y. Mai còn nhÆ° thế, ông tống và o miệng. Hiểu chÆ°a?
Không nói ná»a lá»i, Pa-ven quay lại lò Ä‘un nÆ°á»›c. Thế là bắt đầu cuá»™c Ä‘á»i Ä‘i là m. ChÆ°a bao giá» Pa- ven chăm việc nhÆ° ngà y đầu tiên Ä‘i là m nà y. Pa-ven đã hiểu: đây không còn nhÆ° ở nhà nữa. Ở nhà , mẹ bảo còn có thể không nghe. Chứ ở đây, lão mắt lé nó đã nói trắng ra rồi: không nghe thì nó vả cho và o mặt tháºt.
Nồi nấu nÆ°á»›c chè to phình nhÆ° cái vại, đổ bồn thùng nÆ°á»›c má»›i gá»i là đầy. Không có quạt lò, Pa-ven tháo chiếc già y ống quặp và o ống thông hÆ¡i, thổi lá»a. Tia lá»a từ các lò bay ra tung tóe. Cả ngà y cứ quanh quẩn vá»›i những xách nÆ°á»›c đổ và o nồi, đổ nÆ°á»›c rá»a bát, trông lò rồi lại tãi mấy khăn Æ°á»›t lau bát ra hÆ¡ trên ấm nÆ°á»›c nóng há»ng, là m má»i việc ngÆ°á»i ta sai. Äêm đã khuya lắm Pa-ven má»›i lần xuống bếp, ngÆ°á»i má»i nhừ.
Bà rá»a bát A-ni-xi-a nhìn ra cá»a, vừa khuất bóng Pa-ven, chép miệng nói:
- Thằng bé má»›i lạ chứ! Là m quần quáºt suốt ngà y, tất ta tất tưởi nhÆ° bị ma váºt. Còn bé thế mà đã phải Ä‘i là m chắc cÅ©ng phải vì thế nà o đây.
PhÆ¡-rô-xi-a ngắt lá»i:
- Thằng bé khá đáo để, là m ăn chẳng phải kèm gì cả.
Mụ Lu-sa bẻ lại: - Cứ để yên rồi xem, chẳng chán ngay đấy. Äứa nà o cÅ©ng thế, má»›i là m bao giá» chẳng chăm...
Äến bảy giá» sáng, Pa-ven má»›i hết tá»™i khổ sai, ngÆ°á»i rã rá»i sau má»™t đêm mất ngủ và chạy Ä‘i chạy lại luôn chân. Thằng bé đến đổi ca, dáng ngÆ°á»i dong dá»ng, má bánh đúc, hai con mắt xấc, nhìn thao láo.
Ngó xem đâu và o đấy cả rồi và thấy hai nồi nÆ°á»›c vẫn Ä‘ang nóng sôi, nó thá»c tay và o túi quần, chét má»™t bãi nÆ°á»›c bá»t tÆ°á»›ng, nhổ toẹt má»™t cái, rồi trợn lòng trắng mắt lên nhìn Pa-ven, nói giá»ng trịch thượng:
- Ê thằng nhóc! Sáng mai, sáu giỠđến thay tao.
Pa-ven ngạc nhiên há»i lại:
-Sao lại sáu? Bảy giá» ngÆ°á»i ta má»›i đổi ca cÆ¡ mà ? - NgÆ°á»i ta khác, mà y khác. Tao bảo mà y đến sáu giá» thì mà y cứ đến sáu giá». Nếu mà y cãi lại tao thì tao Ä‘áºp vỡ mặt mà y ra. Liệu hồn, nhóc bá», má»›i và o mà đã đòi lên mặt.
Những chị rá»a bát đã tan tầm, chăm chú nhìn hai đứa bé cãi nhau. Giá»ng xấc xược, thái Ä‘á»™ ngang ngược của thằng bé kia là m Pa-ven tức đến táºn cổ. Cáºu tiến lại gần nó, chá»±c giã ngay, song lại ghìm được, sợ ngà y đầu Ä‘i là m đã lôi thôi thì có khi bị Ä‘uổi. Pa-ven sa sầm nét mặt, nén giáºn nói:
- Nà y, từ từ chứ, đừng chá»c và o tao mà bá»ng tay đấy, con ạ! Mai đúng bảy giá» tao má»›i
đến. Còn muốn chơi nhau, tao chẳng lép vế đâu. Muốn thỠthì tao chẳng kiêng đâu nhớ.
Thằng kia không ngá» Pa-ven cứng thế, nên chịu lép. Nó sá»ng sốt nhìn Pa-ven lúc ấy đã nổi gân mặt, rồi lùi lại phÃa cái cháºu, lẩm bẩm:
- Äược, rồi xem ai biết tay ai.
Ngà y đầu tiên Ä‘i là m thế là không xảy ra chuyện gì, Pa-ven yên trà ra vá», lòng khoan khoái nhÆ° má»™t ngÆ°á»i đã là m đầy đủ bổn pháºn, có quyá»n được nghỉ. Bây giá» Ä‘i là m rồi, không ai còn dám bảo mình là ăn không ngồi rồi nữa.
Mặt trá»i ban mai uể oải ló ra khá»i tòa nhà máy cÆ°a. Căn nhà Pa-ven lụp xụp hiện dần ra trong sÆ°Æ¡ng sá»›m. Nhà đây rồi, ngay sau biệt thá»± nhà của Lê- sinh-ski.
Miệng huýt sáo, chân bÆ°á»›c rà o, Pa-ven nghÄ© thầm: "Mẹ chắc đã dáºy rồi và mình thì Ä‘i là m vá». Thôi thì bị Ä‘uổi há»c thế cÅ©ng chẳng khổ lắm. Có được nó cho và o há»c lại thì cÅ©ng đến bị lão cố trá»i đánh là m mình Ä‘iêu đứng không sống yên được. Giá» thì ông cóc cần !"
Äang nghÄ© lan man thì đến nhà . Pa-ven mở cá»a, rồi sá»±c nhá»›: "Còn thằng bé tóc hoe kia, mà y sẽ biết tay ông, ông nhất định sẽ cho mà y vỡ quai hà m".
Mẹ Ä‘ang loay hoay Ä‘un nÆ°á»›c ở sân. Thấy bóng con, bà há»i má»™t cách lo âu:
- Sao, công việc thế nà o con, có khá không?
- Khá lắm, mẹ ạ.
Thấy mẹ nhÆ° có chuyện gì muốn báo cho mình biết, Pa-ven hiểu ngay: ngó và o cá»a sổ mở rá»™ng, cáºu đã nhìn thấy cái lÆ°ng rá»™ng của A-rÆ¡-chom.
Bối rối, Pa-ven há»i mẹ:
- Anh A-rơ-chom đã vỠđấy, hở mẹ?
- Ừ, vá» tối qua và ở hẳn nhà . Anh con sẽ vá» là m ở sở đầu máy xe lá»a.
Pa-ven mở cá»a, không còn đủ tá»± tin nữa.
Thân hình to lá»›n ngồi bên bà n, lÆ°ng quay vá» phÃa Pa-ven, bá»—ng ngoảnh lại, cặp mắt nghiêm khắc của anh, dÆ°á»›i đôi lông mà y Ä‘en ráºm, nhìn Pa-ven chằm chằm.
- À, tay nghịch thuốc lá đã vỠđấy à ! Chà o cáºu!
Nói chuyện với anh xem chừng chẳng êm ái chút nà o đâu. Pa-ven nghĩ thầm: "Anh biết tất cả rồi, ông ấy bực lên thể nà o cũng tế cho một mẻ. Có khi còn nện cho nữa".
Pa-ven vẫn hơi sợ anh.
NhÆ°ng A-rÆ¡-chom không có vẻ gì muốn đánh em cả. Ngồi trên ghế đẩu, tay tỳ lên bà n, anh chỉ nhìn em không rá»i mắt. Cái nhìn không ra vẻ nhạo mà cÅ©ng không ra vẻ ghét, Pa-ven không biết đằng nà o mà đoán.
Tiếng anh phá không khà yên lặng nặng ná»:
- Hình nhÆ° mà y đã há»c xong cả rồi thì phải, má»i thứ khoa há»c Ä‘á»u tinh thông, nên bây giá» mà y bắt đầu chuyển vá» khoa rá»a bát.
Pa-ven nhìn chằm chặp và o kẽ sà n gỗ, mắt như dán và o mũ một chiếc đinh đâm trồi lên. Nhưng A- rơ-chom đã đứng lên đi và o bếp.
"Lần nà y thì thoát nạn rồi", - Pa-ven thở dà i nhẹ nhõm.
Äến tối, ba mẹ con ngồi uống nÆ°á»›c. Anh A-rÆ¡-chom má»›i từ tốn há»i lại câu chuyện xảy ra ở lá»›p há»c. Pa- ven kể lại tất cả.
Giá»ng mẹ buồn rầu:
- Mà y còn Ãt tuổi đã ngá»— ngược thế thì lá»›n lên là m gì được, hở con? - Rồi mẹ than phiá»n: - Biết là m sao vá»›i nó được? Cả nhà nó chẳng giống tÃnh ai. Trá»i Æ¡i, con tá»™i, con nợ, nó là m khổ tôi bao nhiêu lần rồi.
Anh A-rơ-chom đẩy cái chén không ra, nói với Pa-ven:
- Nghe anh nói đây, cÆ¡ sá»± đã nhÆ° thế ta không nhắc đến nữa. NhÆ°ng từ nay em phải tháºn trá»ng, nghÄ© đến là m ăn, đừng có tÆ¡ tưởng đến trò nghịch ngợm. Chịu khó mà là m. Nếu còn lung tung bị Ä‘uổi nữa thì tao sẽ sá»a cho má»™t tráºn hết Ä‘Æ°á»ng chui. Hãy nhá»› lấy. Mà y là m tá»™i mẹ thế đã đủ rồi. Quá»· quái! Äến đâu là gây sá»± đến đấy, ở chá»— nà o cÅ©ng là m mang tai mang tiếng. Bây giá» thì phải thôi hẳn. Nếu là m ăn được, sang năm sẽ xin cho và o há»c nghá» trong sở đầu máy, không có cứ ở trong bếp hà ng cÆ¡m mãi vá»›i đống bát Ä‘Ä©a nhếch thì chẳng Ä‘á»i nà o ra hồn con ngÆ°á»i được. Phải há»c lấy má»™t nghá». Bây giá» thì còn bé quá, chÆ°a đủ tuổi, má»™t năm nữa sẽ xin cho mà y và o, chắc ngÆ°á»i ta sẽ nháºn. Còn tao đã được đổi vỠđây là m rồi. Mẹ sẽ thôi không Ä‘i là m nữa. Không để cho mẹ cứ phải cúi lÆ°ng trÆ°á»›c những quân khốn nạn ấy mãi. Còn mà y phải mở mắt ra, mà y phải thà nh ngÆ°á»i má»›i được.
Anh nói xong, đứng dáºy, vá»›i chiếc áo vắt ở lÆ°ng ghế khoác lên ngÆ°á»i và nói vá»›i mẹ:
- Con Ä‘i có việc Ä‘á»™ má»™t tiếng sẽ vá».
Thân hình cao lá»›n, anh Ä‘i qua cá»a phải cúi đầu xuống. Ra đến sân, anh nói vá»ng và o:
- Tao có mang vỠcho mà y con dao và đôi già y. Nói mẹ đưa cho.
Hà ng cÆ¡m nhà ga dá»n hà ng suốt ngà y đêm, không lúc nà o nghỉ.
Ga nà y có Ä‘Æ°á»ng xe lá»a Ä‘i sáu ngả. Nhà ga lúc nà o cÅ©ng cháºt nÃch ngÆ°á»i, chỉ yên tÄ©nh Ä‘á»™ hai, ba tiếng ban đêm, giữa hai chuyến tà u. Hà ng trăm chuyến tà u quân sá»± tránhnhau ở đây, từ mặt tráºn vá», hoặc Ä‘i ra mặt tráºn. Từ ngoà i ấy, tà u chở vá» những con ngÆ°á»i tà n phế, thÆ°Æ¡ng táºt đầy mình. Ra mặt tráºn, thì nó lại Ä‘Æ°a Ä‘i lá»›p lá»›p thịt tÆ°Æ¡i mặc binh phục xám, những ngÆ°á»i lÃnh không tên không tuổi.
Pa-ven là m ở hà ng cÆ¡m nà y đã hai năm ròng. Xó bếp và chá»— rá»a bát, đó là tất cả những gì Pa-ven đã thấy trong hai năm trá»i nay. Trong hầm rá»™ng nà y, hÆ¡n hai chục ngÆ°á»i là m lụng báºn tÃu tÃt cả ngà y. MÆ°Æ¡i ngÆ°á»i bồi bà n chạy Ä‘i chạy lại từ ngoà i hà ng và o bếp.
LÆ°Æ¡ng Pa-ven bây giá» không phải là tám rúp nữa, mà lên mÆ°á»i rúp rồi. Hai năm Ä‘i là m, ngÆ°á»i lá»›n lên, chắc ra, và nếm mùi đủ thứ công việc. Là m chân phụ bếp, ngÆ°á»i bị khói hun ná»a năm trá»i, rồi lại bị tống ra là m chân rá»a bát. Lão bếp chủ Ä‘uổi Pa-ven ra. Lão ta rất có quyá»n thế, chẳng Æ°a gì thằng bé cứng đầu cứng cổ mà lão cho là nó có thể lấy dao ghè và o răng lão, nếu lão Ä‘á»™ng đến ngÆ°á»i nó. Pa-ven chỉ được cái dai sức là m quần quáºt, chứ không cÅ©ng bị tống ra cá»a từ lâu rồi. Pa-ven là m không biết mệt, vá» mặt là m ăn chịu khó thì không ai bì kịp được.
Äến giá» khách ăn đông thì Pa-ven là m hăng ra trò. Hà ng chồng khay bát Ä‘Ä©a trên tay, cứ ba chân bốn cẳng nhảy hà ng bốn, năm báºc thang má»™t, từ dÆ°á»›i chá»— rá»a bát lên bếp, rồi lại từ bếp xuống chá»— rá»a bát.
Äêm đến, khách ăn vãn, bá»n bồi bà n tụ táºp nhau ở dÆ°á»›i nhà , và o gian buồng xép cạnh bếp. Chúng thò cá»— bà i ra, chÆ¡i canh bạc lá»›n, sát phạt nhau chà tá». Nhiá»u lần Pa-ven trông thấy chúng xỉa ra hà ng đống giấy bạc. Pa-ven trông thấy chúng có nhiá»u tiá»n nhÆ° thế chẳng lấy là m lạ. Pa-ven biết má»—i tên bồi bà n ấy vá»› được má»—i ngà y ba bốn chục bạc "tiá»n diêm thuốc" khách cho, ngÆ°á»i dăm hà o, kẻ má»™t đồng. Có tiá»n là chúng rượu, chè, cá» bạc. Pa-ven thấy rất ghét bá»n chúng. Cáºu nghÄ©: "Quân khốn nạn! Anh A-rÆ¡-chom mình, thợ nguá»™i hạng nhất, mà cÅ©ng chỉ có bốn mÆ°Æ¡i tám rúp má»™t tháng; mình thì mÆ°á»irúp. Äồ chó chỉ có việc bà y bà n mà vá»› bở thế! Sẵn tiá»n lại nốc rượu hay nÆ°á»›ng và o bà i bạc".
Pa-ven xem bá»n bồi bà n cÅ©ng nhÆ° bá»n chủ hà ng, là lÅ© ngÆ°á»i xa lạ đáng ghét. "Bá»n chó má ấy ở đây thì là m đầy tá»›, cúi luồn thiên hạ, nhÆ°ng vợ con chúng nó ra phố thì phè phỡn nhÆ° bá»n nhà già u?". Äôi khi chúng dắt vợ con đến, con chúng nó diện đồng phục há»c trò trung há»c, vợ chúng nó béo phị mỡ. Pa-ven nghÄ© thầm: "Mấy thằng sắp bà n cho ngÆ°á»i ta ăn, có khi còn nhiá»u tiá»n hÆ¡n khách hà ng chúng hầu đấy!". Pa-ven cÅ©ng chẳng lạ gì nữa, cả những chuyện thÆ°á»ng xảy ra ban đêm trong các xó bếp, và các buồng xép hà ng cÆ¡m. Không ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà rá»a bát, hay Ä‘Æ¡m món ăn nà o còn là m lâu được, nếu dám từ chối không chịu bán thân lấy và i đồng rúp cho bất cứ kẻ nà o có quyá»n thế ở đây.
Pa-ven đã nhìn sâu và o cặn đáy cuá»™c Ä‘á»i. Cáºu thấy nhÆ° mình nhìn và o má»™t cái hố bẩn, mùi bùn Ä‘en cặn bã bốc lên trong khi cáºu Ä‘ang tuổi khao khát những chuyện má»›i lạ, những chuyện chÆ°a từng biết đến. A- rÆ¡-chom không là m thế nà o xin cho Pa-ven và o há»c việc trong sở đầu máy xe lá»a được. NgÆ°á»i ta không lấy trẻ dÆ°á»›i mÆ°á»i lăm tuổi. Pa-ven thì chá» mong ngà y thoát khá»i hà ng cÆ¡m. Tòa nhà đồ sá»™ của sở đầu máy bằng đá ám khói tháºt có sức hấp dẫn đối vá»›i Pa-ven.
Pa-ven thÆ°á»ng theo anh Ä‘i kiểm tra các toa tà u. Cáºu cố tìm ra việc là m giúp anh.
Từ khi PhÆ¡-rô-xi-a bị Ä‘uổi Ä‘i, cuá»™c Ä‘á»i cà ng buồn tẻ. Vắng mặt ngÆ°á»i con gái lúc nà o cÅ©ng vui cÅ©ng cÆ°á»i, Pa-ven cà ng cảm thấy sâu sắc thêm tình thân giữa cáºu và PhÆ¡-rô-xi-a khăng khÃt biết nhÆ°á»ng nà o. Má»—i sáng, và o buồng rá»a bát, không thấy PhÆ¡-rô-xi- a, mà chỉ nghe toà n những lá»i la, tiếng chá»i của những mụ tản cÆ° má»›i và o là m, Pa-ven cảm thấy sao mà trống trải, cô Ä‘Æ¡n quá.
Và o giá» vãn việc lúc đêm khuya, Pa-ven xếp nốt củi và o lò và ngồi xổm trÆ°á»›c cá»a bếp, chá»›p mắt nhìn ngá»n lá»a, hÆ¡i ấm dá»… chịu. Trong buồng rá»a bát chẳng còn ai. Bất giác Pa-ven lại nghÄ© đến chuyện PhÆ¡-rô- xi-a. Cái cảnh trông thấy hôm trÆ°á»›c, hôm nay nhá»› lại rõ mồn má»™t.
Hôm ấy cÅ©ng và o giá» nà y. Äêm khuya, Pa-ven lần cầu thang xuống bếp. Äến chá»— ngoặt, Pa-ven tò mò leo lên đống củi để ngó và o buồng xép xem bá»n đánh bạc. Canh bạc Ä‘ang gay go. Dê-li-va-nốp ngồi cầm cái, Ä‘ang cay cú, mặt Ä‘á» nhừ.
Có tiếng chân ngÆ°á»i ở cầu thang. Pa-ven quay lại, lão bồi bà n mắt lé PÆ¡-rô-khô-sÆ¡-ca từ trên Ä‘i xuống. Pa ven vá»™i và ng chui xuống gầm cầu thang chá» cho lão Ä‘i khuất và o bếp.
PÆ¡-rô-khô-sÆ¡-ca đã Ä‘i khá»i chá»— ngoặt, Pa-ven nhìn thấy rõ cái lÆ°ng rá»™ng và cái đầu to của hắn. Trên cầu thang còn có tiếng chân nhẹ của ai chạy gấp, tiếng ai quen quen:
- Bác PÆ¡-rô-khô-sÆ¡-ca, cho tôi há»i tÃ!
Pơ-rô-khô-sơ-ca dừng chân, quay lại, ngước mắt lên, miệng cà u nhà u:
- Há»i gì?
Tiếng chân trên cầu thang bÆ°á»›c xuống nữa, Pa- ven nháºn ra PhÆ¡-rô-xi-a.
PhÆ¡-rô-xi-a nắm lấy tay áo lão bồi bà n, giá»ng thất thanh, hổn hển:
- Bác PÆ¡-rô-khô-sÆ¡-ca, tiá»n lão quan hai Ä‘Æ°a cho bác đâu cả rồi?
PÆ¡-rô-khô-sÆ¡-ca giáºt tay lại, sừng sá»™:
- Cái gì? Tiá»n à ? Thế tao không Ä‘Æ°a cho mà y là gì?
- Nhưng hắn đưa cho bác những ba trăm cơ mà ?
PhÆ¡-rô-xi-a, nghẹn ngà o, giá»ng nói run lên bần báºt. PÆ¡-rô-khô-sÆ¡-ca cÆ°á»i gằn:
- Mà y nói sao, ba trăm à ? ThÆ°a bà , thế bà định xÆ¡i cả ba trăm sao? Bà không thấy là đồ rá»a bát mà đòi cả ba trăm thì hÆ¡i đắt má»™t tà hay sao? Tao cho mà y năm chục là phúc rồi. Mà y tưởng ngủ vá»›i mà y khoái lắm đấy. Lắm bà lá»›n lịch sá»± hÆ¡n mà y nhiá»u, lại có há»c hẳn hoi cÅ©ng chẳng dám đòi bằng ấy. Mà y phải cảm Æ¡n tao má»›i phải, ngủ má»™t đêm vá»›i ngÆ°á»i ta mà lại còn được xÆ¡i năm chục nữa. Äừng tưởng tao là thằng ngốc. Thôi, tao thà cho thêm Ä‘á»™ hai chục nữa. Chỉ có thế thôi, con ạ ! Nếu mà y không là đồ ngốc, thì cứ thế mà là m ăn, tao sẽ che chở cho.
Nói xong, lão bồi bà n quay phắt đi, chuồn và o bếp.
- Äồ ba que, đồ khốn nạn! - PhÆ¡-rô-xi-a chá»i và o mặt nó, và gục đầu lên đống củi khóc nức nở.
Tâm hồn Pa-ven bà ng hoà ng, xáo Ä‘á»™ng không sao tả xiết. Äứng trong bóng tối nghe hết câu chuyện, và thấy PhÆ¡-rô-xi-a khóc nấc, đầu Ä‘áºp và o thanh củi, tay ghì chặt lấy cá»™t thang sắt, Pa-ven không để lá»™ ra mình đứng ở đó. Má»™t ý nghÄ© rất rõ nảy ra trong óc Pa-ven: "Cả PhÆ¡-rô-xi-a nữa cÅ©ng bị chúng bắt là m tiá»n, bá»n khốn nạn! PhÆ¡-rô-xi-a ! PhÆ¡-rô-xi-a Æ¡i !". Từ đấy lòng căm ghét của Pa-ven đối vá»›i lão bồi bà n cà ng lắng sâu xuống mãnh liệt thêm, mà chung quanh cà ng trở nên ghê tởm, đáng thù ghét: "Mình khá»e thì mình nện chết thằng súc sinh ấy ngay. Tiếc thay mình không to khá»e nhÆ° anh A-rÆ¡-chom?".
Tia lá»a trong lò bốc lên và tắt Ä‘i, láºp lòe, cuồn cuá»™n thà nh hình xoáy ốc xanh lÆ¡, ngá»n lá»a rung rung lóe Ä‘á» lên; nhìn lá»a, Pa-ven cảm thấy nhÆ° có ai thè lưỡi ra chế nhạo mình.
Gian nhà yên lặng, chỉ có tiếng củi nổ lép bép và tiếng rá» giá»t Ä‘á»u Ä‘á»u ở vòi nÆ°á»›c.
Bếp vắng ngắt, không má»™t ai; bếp chủ và các bếp phụ đã và o buồng móc áo nằm ngủ rồi. Yên tÄ©nh được ba tiếng đồng hồ. Và o giá» nà y, chú phụ bếp CÆ¡-lim- ca thÆ°á»ng lên chÆ¡i vá»›i Pa-ven. Nó treo cái xoong cuối cùng đã đánh bóng nhoáng, rồi chùi tay, nhảy lên vá»›i Pa-ven. Äến nÆ¡i, nó thấy Pa-ven Ä‘ang ngồi xổm trÆ°á»›c lò để ngá». Bóng CÆ¡-lim-ca lù lù trên tÆ°á»ng. Pa- ven nháºn ra ngay cái bóng ngÆ°á»i đầu rối bù nà y. Cáºu không ngoảnh lại, nói vá»›i CÆ¡-lim-ca:
- Ngồi xuống đây, Cơ-lim-ca !
CÆ¡-lim-ca leo lên đống củi nằm, nhìn Pa-ven Ä‘ang lặng lẽ ngồi, vừa nói vừa cÆ°á»i:
- Cáºu là m phù thủy gá»i lá»a lên đấy à ?
CÆ¡ lim-ca thôi cÆ°á»i ngay, vì thấy đôi mắt sáng to của bạn buồn rầu rá»i đống lá»a quay ra nhìn mình. Trong đôi mắt bạn, lần đầu tiên CÆ¡-lim-ca thấy chứa Ä‘á»±ng má»™t ná»—i buồn u uất. - Pa-ven Æ¡i! Hôm nay trông cáºu thế nà o ấy...
Lặng má»™t lát, CÆ¡-lim-ca há»i tiếp:
- Có chuyện gì thế, hở Pa-ven?
Pa-ven đứng dáºy, lại ngồi bên bạn, giá»ng nói khe khẽ:
- Chẳng có chuyện gì cả. Mình chỉ thấy chán ngấy cuá»™c Ä‘á»i nà y lắm, CÆ¡-lim-ca ạ !
Äôi bà n tay Pa-ven vẫn để thõng trên đầu gối bá»—ng nắm chặt lại. CÆ¡-lim-ca chống khuá»·u tay nhổm lên há»i tiếp:
- Hôm nay cáºu gặp chuyện gì mà sinh ra chán váºy?
- Nà o phải mãi đến nay má»›i sinh ra chán đâu! Ngay từ hôm má»›i và o là m là mình đãchán rồi. Cáºu thá» nghÄ© xem. Mình còng lÆ°ng là m nhÆ° lạc Ä‘Ã , mà đứa nà o thÃch miệng, thÃch tay cÅ©ng mắng vá»›i vả và o răng mình được.. Bị đánh, bị mắng, chẳng ai bênh mình. Bá»n chủ thuê tá»› và cáºu đến đây là m, thế mà bất cứ đứa nà o có thế lá»±c ở đây cÅ©ng có quyá»n đánh chúng mình. Mình chạy ba chân bốn cẳng, là m bở hÆ¡i tai rồi, mà không thể nà o vừa ý tất cả má»i đứa được. Mình đã cố là m để không ai kêu được, váºy mà vẫn có lúc cháºm chân chÆ°a kịp hầu đứa nà o, thì bị nó nện cho ngay…
Cơ lim-ca sợ quá, can bạn:
- Nói khẽ chứ mà y, khẽ chứ không lỡ có đứa nà o và o nghe thấy.
Pa-ven chồm lên:
- Nghe thấy thì đã sao? Äứa nà o có nghe thấy tao cÅ©ng cóc sợ, đằng nà o tao cÅ©ng Ä‘i khá»i đây cÆ¡ mà , thà đi quét tuyết ngoà i Ä‘Æ°á»ng sắt, còn hÆ¡n chúi đầu trong xó nhà mồ nà y ăn ở vá»›i quân đểu giả. Thằng nà o túi cÅ©ng đẫy bạc. Chúng nó coi chúng mình nhÆ° trâu, nhÆ° chó. Con gái ở đây thì chúng muốn là m gì cÅ©ng được. Nếu gặp ngÆ°á»i nà o tá» tế cưỡng lại thì chúng nó tống ngay ra cá»a. Mà há» ra cá»a thì mà y bảo há» biết Ä‘i đâu được? Bá»n chúng nó tÃnh thâm tháºt: khi cho Ä‘Ã n bà và o là m, chúng chá»n toà n ngÆ°á»i tản cÆ°, không cá»a không nhà , chết đói đến nÆ¡i cả. Há» và o là m cốt kiếm lấy mẩu bánh qua ngà y, Ở đây, Ãt ra cÅ©ng còn có ăn. Cho nên chúng nó bắt há» là m gì há» cÅ©ng phải là m…
Pa-ven nói, giá»ng đầy phẫn ná»™ đến ná»—i là m CÆ¡- lim-ca sợ có ngÆ°á»i nghe hết chuyện, phải nhảy xuống đóng cá»a lại. Pa-ven vẫn nói nhÆ° trút hết ná»—i uất ức trong lòng:
- Còn đằng ấy, CÆ¡-lim-ca ạ, chúng nó nện cáºu mà cáºu cứ im thin thÃt. Tá»› không hiểu sao cáºu lại im được nhÆ° thế.
Pa-ven mệt quá, ngồi phịch xuống ghế đẩu bên bà n, hai tay ôm lấy đầu, dáng Ä‘iệu mệt lả. CÆ¡-lim- ca đùn củi và o lò và cÅ©ng ngồi lại gần bà n. Cáºu há»i Pa-ven:
- Äêm nay ta không Ä‘á»c gì à ?
Pa-ven trả lá»i:
- Không có sách. Hà ng sách đóng cá»a rồi.
Cơ lim-ca ngạc nhiên:
- Sao? Hôm nay là ngà y lễ à ?
Pa-ven đáp: - Cảnh sát đã tóm ngÆ°á»i bán sách Ä‘i rồi. Nghe đâu bá»n chúng tìm thấy có cái gì ở nhà ông ta.
- Chúng bắt ông ta rồi à ? Vì sao váºy?
- Tá»› nghe ngÆ°á»i ta nói ông ta bị bắt vì chuyện chÃnh trị.
Cà ng sá»ng sốt, CÆ¡-lim-ca nhìn Pa-ven:
- ChÃnh trị nghÄ©a là gì hở cáºu? Pa-ven nhún vai nói: - Trá»i biết được! Nghe ngÆ°á»i ta nói hình nhÆ° ai chống Nga hoà ng thì gá»i là chÃnh trị thì phải.
CÆ¡-lim-ca giáºt nảy mình sợ sệt:
- Thế có ngÆ°á»i dám chống Nga hoà ng cÆ¡ à ?
Pa-ven đáp:
- Mình chẳng biết nữa.
Hai ngÆ°á»i Ä‘ang nói chuyện thì cá»a mở, mụ GÆ¡-la- sa, mặt còn ngái ngủ, bÆ°á»›c và obuồng rá»a bát:
- LÅ© nhóc chúng mà y sao chÆ°a Ä‘i ngủ? Tà u chÆ°a đến, có thể nhắm mắt được má»™t tiếng đấy. Pa-ven, Ä‘i ngủ thôi, để tao trông lá»a cho.
Chuyện bất ngá» xảy ra, kết thúc quãng Ä‘á»i Ä‘i là m ở hà ng cÆ¡m của Pa-ven sá»›m hÆ¡n cáºu ta đã tưởng.
Và o má»™t ngà y tháng Giêng giá rét, Pa-ven vừa tan tầm đã định vá», nhÆ°ng thằng bé là m thay vẫn chÆ°a chịu đến cho. Pa-ven đến trình mụ chủ xin vá», nhÆ°ng mụ ta không cho vá». Mặc dù mệt lá», Pa-ven vẫn phải là m liá»n hôm nữa thay cho thằng bé kia. Tối đến thì đã kiệt sức. Trong lúc nghỉ đêm, Pa-ven còn phải xách nÆ°á»›c đổ đầy mấy nồi và đun sôi cho kịp chuyến tà u ba giá» sáng.
Pa-ven mở vòi, nước tắc không chảy. Rồi quên không khóa máy lại, Pa-ven ngả lưng trên đống củi, và ngủ thiếp đi lúc nà o không biết.
Mấy phút sau, nÆ°á»›c lên ùng ục trong vòi, nÆ°á»›c chảy đầy cả mặt thùng chứa nÆ°á»›c, trà n ra sà n buồng rá»a bát và o lúc nà y thÆ°á»ng rất vắng vẻ không có ai. NÆ°á»›c cứ chảy mãi, lênh láng, ngáºp sà n, rồi theo kẽ cá»a rỉ ra ngoà i các phòng khác. NÆ°á»›c nhÆ° suối chảy ngầm dÆ°á»›i những bá»c hà ng và va-li của hà nh khách lúc ấy Ä‘ang ngủ. Không ai biết, mãi đến lúc nÆ°á»›c là m Æ°á»›t sÅ©ng má»™t ngÆ°á»i khách ngủ dÆ°á»›i đất, ngÆ°á»i nà y choà ng tỉnh dáºy, la lên. Má»i ngÆ°á»i thức dáºy, ngÆ°á»i nà o ngÆ°á»i ấy nháo nhà o chạy bổ đến chá»— hà nh lý của mình. Nhốn nháo cả lên.
NÆ°á»›c vẫn cứ chảy áºp và o.
PÆ¡-rô-khô-sÆ¡-ca Ä‘ang dá»n bà n ăn bên phòng thứ hai, thấy khách kêu náo Ä‘á»™ng, vá»™i nhảy qua những vÅ©ng nÆ°á»›c, ba chân bốn cẳng chạy ra, đùng đùng mở toang cá»a. NÆ°á»›c từ lâu bị cá»a chắn ứ lại được dịp chảy ồ và o phòng nhÆ° thác lÅ©.
Tiếng kêu la nổi lên cà ng dữ dá»™i. Các bồi bà n trá»±c nháºt chạy ùa và o buồng rá»a bát. PÆ¡-rô-khô-sÆ¡-ca nhảy bổ tá»›i Pa-ven còn Ä‘ang ngủ say. Hắn đấm đá nhÆ° mÆ°a lên đầu thằng bé; Pa-ven tối mà y tối mặt, ngÆ°á»i Ä‘au nhừ.
Bị đòn giữa lúc còn Ä‘ang ngái ngủ. Pa-ven không hiểu đầu Ä‘uôi ra sao. Mắt nảy Ä‘om đóm, ngÆ°á»i nhừ đòn Ä‘au nhức nhối, cáºu thất thểu lê gót vá» nhà .
Sáng hôm sau, A-rÆ¡-chÆ¡m Ä‘i là m vá» thấy em Ä‘au, anh sa sầm nét mặt và cau mà y, há»i Pa-ven vá» câu chuyện đêm qua. Pa-ven kể lại tất cả, A-rÆ¡-chom há»i:
- Äứa nà o đánh mà y?
- Lão Pơ-rô-khô-sơ-ca.
- Thôi được. Nằm yên đấy.
A-rÆ¡-chom lấy áo da khoác lên ngÆ°á»i, chẳng nói chẳng rằng Ä‘i ra khá»i nhà .
*
Má»™t ngÆ°á»i thợ lạ mặt đến hà ng cÆ¡m nhà ga há»i mụ GÆ¡-la-sa:
- Tôi muốn gặp bác bồi bà n Pơ-rô-khô-sơ-ca.
Mụ trả lá»i:
- Ông đợi bác ấy má»™t tÃ, bác ấy sắp vỠđấy.
NgÆ°á»i lạ mặt to lá»›n đứng dá»±a lÆ°ng ngáng lấy khung cá»a:
- Äược tôi đứng đợi đây.
PÆ¡-rô-khô-sÆ¡-ca bê má»™t chồng bát Ä‘Ä©a cao ngất, lấy chân ẩy cá»a bÆ°á»›c và o buồng rá»a
bát.
- Kìa, bác ta vỠkia!
A-rÆ¡-chom tiến đến, bà n tay nặng nhÆ° chì của anh túm lấy vai lão bồi bà n, nhìn thẳng và o mắt hắn, há»i:
- Tại sao mà y lại đánh thằng Pa-ven em tao?
Lão bồi bà n cố gỡ tay A-rÆ¡-chom ra, nhÆ°ng má»™t quả đấm trá»i giáng đánh hắn ngã lăn xuống sà n nhà .
Hắn lóp ngóp định bò dáºy thì má»™t quả đấm nữa, ghê hÆ¡n, là m hắn nằm chết gà nhÆ° đóng Ä‘inh xuống sà n. Các mụ rá»a bát hốt hoảng, vá»™i lánh xa.
A-rÆ¡-chom quay gót, thản nhiên bÆ°á»›c ra cá»a, PÆ¡- rô-khô-sÆ¡-ca mặt đầm đìa máu, Ä‘au quá, nằm giãy trên sà n. Tối hôm ấy, ở nhà chá» mãi không thấy A-rÆ¡-chom Ä‘i là m vá». Mẹ Ä‘i há»i thăm: thì ra A-rÆ¡-chom bị bắt giam ở bóp rồi.
Sáu ngà y sau, A-rÆ¡-chom được tha vá» nhà . Lúc ấy, mẹ đã ngủ rồi, A-rÆ¡-chom đến bên giÆ°á»ng Pa-ven nằm và trìu mến há»i:
- Em có đỡ không?
Nói rồi, anh ngồi xuống cạnh Pa-ven: "Em đừng buồn, ở Ä‘á»i còn nhiá»u ná»—i cay cá»±c hÆ¡n thế nữa cÆ¡, em ạ !". Im lặng má»™t lát, A-rÆ¡-chom nói thêm: "Không sao cả em sẽ Ä‘i là m ở nhà máy Ä‘iện. Anh đã xin cho em. Em và o đấy là m há»c lấy má»™t nghá»".
Hai bà n tay Pa-ven siết chặt lấy bà n tay to tướng của anh.
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y:
Last edited by quykiemtu; 18-11-2008 at 04:18 PM.
|
07-06-2008, 08:41 PM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 2
NhÆ° cÆ¡n gió lốc, tin ghê gá»›m áºp và o thà nh phố nhá» nà y:"Nga hoà ng đã bị đánh đổ rồi!"
Hà ng phố không ai dám tin là tháºt.
NhÆ°ng rồi má»™t hôm, có má»™t chuyến tà u rẽ bãotuyết từ từ và o ga nà y. Hai sinh viên súng khoác vai áo ca-pốt vá»™i vã từ trên tà u bÆ°á»›c xuống, cùng vá»›i má»™t Ä‘Æ¡n vị quân cách mạng, tay áo Ä‘eo băng Ä‘á». Há» bắt lÅ© sen đầm, lão quan năm già và tên trưởng đồn. Khi ấy hà ng phố má»›i tin là chuyện có tháºt. Dân đổ ra Ä‘Æ°á»ng Ä‘en ngòm trên tuyết trắng, hà ng nghìn ngÆ°á»i kéo vá» phÃa quảng trÆ°á»ng thà nh phố.
NgÆ°á»i ta háo hức lắng nghe những tiếng má»›i: tá»± do, bình đẳng, bác ái.
Rồi những ngà y náo nhiệt, sôi nổi, đầy xúc Ä‘á»™ng và hân hoan qua Ä‘i. Lại bắt đầu im lặng, chỉ có khác là ở tòa thị sảnh, nÆ¡i bá»n men-sê-vÃch và bá»n đảng Bun (Äảng Xã há»™i Do-thái)đóng trụ sở có treo lá cá» Ä‘á». Thay đổi chỉ có thế thôi. Còn đâu lại và o đấy nhÆ° cÅ©.
Và o cuối đông, má»™t trung Ä‘oà n vệ binh kỵ mã đến đóng đồn trong thà nh phố. Sáng sáng, há» kéo từng trung Ä‘á»™i lên ga chá»™p lÃnh từ mặt tráºn Tây Nam Ä‘Ã o ngÅ© trốn vá».
Bá»n vệ binh kỵ mã, đứa nà o vóc ngÆ°á»i cÅ©ng béo tốt mặt mà y nở nang. LÅ© quan thì phần nhiá»u là bá»n hoà ng thân, bá tÆ°á»›c, vai Ä‘eo ngù kim tuyến, quần có Ä‘Æ°á»ng viá»n chỉ bạc, y nhÆ° thá»i Nga hoà ng, dÆ°á»ng nhÆ° chẳng có cách mạng nà o xảy ra.
Äối vá»›i Pa-ven, CÆ¡-lim-ca và Xéc-gây con nhà BÆ¡- ru-giắc, dÆ°á»ng nhÆ° cÅ©ng chẳng có gì là thay đổi cả. Bá»n chủ vẫn là bá»n chủ cÅ©. NhÆ°ng đến tháng MÆ°á»i Má»™t mÆ°a dầm thì xảy ra chuyện gì khang khác. Có má»™t lá»›p ngÆ°á»i má»›i đến khuấy đảo ngoà i nhà ga, những ngÆ°á»i nà y phần lá»›n má»›i rá»i bá» hầm hố ngoà i mặt tráºn trở vá». Há» mang tên kỳ lạ là "bôn-sê-vÃch".
Cái tên nghe chắc nịch và là m tin tưởng. Tên ấy từ đâu mà có? Chẳng ai biết cả.
Bá»n vệ binh kỵ mã khó mà cản được binh lÃnh Ä‘Ã o ngÅ©. Các cá»a kÃnh ở nhà ga thÆ°á»ng bị vỡ luôn vì súng nổ ngà y má»™t nhiá»u. Binh lÃnh bá» mặt tráºn từng khối đông nghịt kéo vá». Khi vệ binh ra chặn, thác ngÆ°á»i mặc áo xám nà y liá»n rút lưỡi lê chống cá»± lại. Sang đầu tháng Chạp thì có đến hà ng chuyến tà u lÃnh đảo ngÅ© lÅ© lượt đổ vá».
Vệ binh vây lấy nhà ga, tưởng đứng chắn đấy mà ngăn được thác ngÆ°á»i Ä‘ang đổ vá». NhÆ°ng bá»n vệ binh đã bị hà ng loạt súng máy quạt và o mặt. Những ngÆ°á»i từ trên tà u đổ xuống đã từng xông pha quen vá»›i cái chết. Những chiến sÄ© mặc áo xám dồn bá»n vệ binh và o trong phố, rồi lại trở ra ga, lên xe Ä‘i. Từ dạo ấy những Ä‘oà n xe từ mặt tráºn cứ nối tiếp nhau đổ vá».
*
Mùa xuân 1918. Ngà y hôm ấy, ba ngÆ°á»i bạn trẻ vừa đánh bà i liên hồi kỳ tráºn ở nhà Xéc-gây chán, rồi tạt và o nhà Pa-ven, ngả lÆ°ng trên bãi cá». Buồn quá, má»i trò chÆ¡i lâu nay Ä‘á»u thấy chán ngấy cả rồi. Äang nghÄ© xem là m cách gì hÆ¡n cho qua ngà y, thì nghe có tiếng vó ngá»±a lá»™p cá»™p gõ trên Ä‘Æ°á»ng phố. Má»™t ngÆ°á»i Ä‘i ngá»±a hiện ra. Con ngá»±a nhảy phắt má»™t cái qua rãnh cạnh Ä‘Æ°á»ng, sát bá» rà o thấp quanh vÆ°á»n. NgÆ°á»i Ä‘i ngá»±a vẫy roi ra hiệu cho Pa-ven và CÆ¡-lim-ca:
- Nà y, các cáºu bé Æ¡i, lại đây cho tôi nhá» tà !
Pa-ven và CÆ¡-lim-ca nhảy bổ ra bá» rà o. NgÆ°á»i Ä‘i ngá»±a mình đầy bụi; bụi Ä‘Æ°á»ng trÆ°á»ng đóng dà y trên mÅ© cát-két Ä‘á»™i hất vỠđằng sau, bụi chen và o kẽ những nếp quân phục. Má»™t khẩu súng ngắn nặng và hai quả lá»±u đạn Äức Ä‘eo ở đây lÆ°ng to bản.
- Các cáºu là m Æ¡n cho xin hụm nÆ°á»›c.
Trong khi Pa-ven chạy vá» nhà lấy nÆ°á»›c, ngÆ°á»i lạ mặt há»i Xéc-gây:
- Tỉnh nhà giá» trong tay ai, hở cáºu em?
Xéc gây Ä‘ang trố mắt chòng chá»c nhìn ngÆ°á»i ấy, nghe há»i thì vá»™i và ng trả lá»i ngay, háo hức kể hết tin tức:
- Äã hai tuần nay, chẳng có chÃnh quyá»n nà o ở đây cả. ChÃnh quyá»n của chúng tôi là dân phố tổ chức tá»± vệ lấy. Äêm, dân hà ng phố thay phiên nhau Ä‘i gác, hết Ä‘á»™i nà y đến Ä‘á»™i khác. Còn anh là ai thế hở anh? - Äến lượt Xéc-gây há»i lại.
NgÆ°á»i Ä‘i ngá»±a tủm tỉm trả lá»i:
- Cáºu há»i là m gì? Còn bé mà đã muốn biết nhiá»u thế thì chóng già đi đấy, cáºu em ạ!
Vừa lúc ấy, Pa-ven hai tay cầm ca nước từ trong nhà chạy ra.
NgÆ°á»i Ä‘i ngá»±a tu ừng á»±c má»™t hÆ¡i hết ca nÆ°á»›c, trả ca lại cho Pa-ven, rồi giáºt cÆ°Æ¡ng tế ngá»±a phi vá» phÃa rừng thông.
Pa-ven lấy là m lạ quay há»i CÆ¡-lim-ca:
- NgÆ°á»i ấy là ai thế ?
Cơ lim-ca nhún vai đáp:
- Tao biết đâu đấy.
Ngay lúc ấy, Xéc-gây, giá»ng quyết Ä‘oán, nói vá»›i hai bạn ý kiến của mình vá» vấn Ä‘á» chÃnh trị nà y:
Chắc lại sẽ có đảo chÃnh nữa. Thảo nà o tối qua nhà lão Lê-sinh-ski kéo nhau Ä‘i sạch. Mà há»… bá»n già u đã cuốn gói tếch, tức là quân du kÃch sắp đến rồi...
Xéc-gây kết luáºn chà lý quá khiến cho cả Pa-ven lẫn CÆ¡-lim-ca Ä‘á»u cho là phải ngay.
Ba thiếu niên còn bà n luáºn chÆ°a xong thì tiếng vó ngá»±a giòn giã lại vang lên dá»c Ä‘Æ°á»ng phố. Cả ba chạy bổ ra hà ng rà o.
Từ cánh rừng nhá» vòng sau nhà ngÆ°á»i chánh kiểm lâm, ngÆ°á»i và xe súng đổ ra Ä‘Æ°á»ng cái. Gần sát lại phÃa Ä‘Ã ng nà y có chừng mÆ°á»i lăm tay kỵ mã, súng đặt ngang yên ngá»±a. Hai ngÆ°á»i Ä‘i đầu thì má»™t ngÆ°á»i đã có tuổi mặc áo va-rÆ¡ mà u ka-ki, có thắt dây lÆ°ng, ngá»±c Ä‘eo ống nhòm. Bên cạnh là ngÆ°á»i Ä‘i ngá»±a mà lÅ© trẻ gặp ban nãy. Trên áo va-rÆ¡ của ngÆ°á»i đứng tuổi có Ä‘Ãnh băng Ä‘á».
Xéc gây lấy khuá»·u tay hÃch Pa-ven, đắc chÃ:
- Mà y bảo tao nói có đúng không? Trông xem cái băng Ä‘á» kia có phải là du kÃch không nà o. Nói sai thì mắt tao nổ con ngÆ°Æ¡i. Äúng là du kÃch...
Và Xéc gây thÃch chà thét lên, nhảy qua hà ng rà o, nhẹ nhÆ° chim trong chá»›p mắt đã ra đến phố.
Hai bạn chạy theo sau. Cả ba đứng trên vỉa hè, nhìn những Ä‘oà n ngÆ°á»i má»›i đến.
Äoà n ngÆ°á»i cưỡi ngá»±a lại gần. NgÆ°á»i cưỡi ngá»±a Ä‘i đầu nháºn ra ba thiếu niên, gáºt đầu chà o, rồi lấy roi ngá»±a chỉ tòa nhà của Lê-sinh-ski, cất tiếng há»i:
- Ai ở nhà đó thế, các em?
- Lão thầy kiện Lê-sinh-ski đấy.
Pa-ven vừa tung tăng chạy theo ngựa vừa kể:
- Lão ta đã chuồn đi hôm qua rồi. Chắc lão ta sợ các anh...
NgÆ°á»i có tuổi mỉm cÆ°á»i:
- Em biết chúng ta là ai mới được?
Pa-ven chỉ mẩu băng đỠđáp:
- Cái gì đây? Anh bảo mắt em không trông thấy cái nà y hay sao?
Hà ng phố tủa ra Ä‘Æ°á»ng, tò mò nhìn bá»™ Ä‘á»™i Ä‘i và o phố. Ba cáºu bạn vẫn đứng nguyên ở vỉa hè, mải mê ngắm những ngÆ°á»i du kÃch Ä‘á» mệt nhá»c, bụi bám đầy ngÆ°á»i.
Äến khi khẩu đại bác Ä‘á»™c nhất của Ä‘Æ¡n vị đã kéo qua, lăn ầm ầm trên Ä‘Æ°á»ng đá, những xe súng máy đã diá»…u Ä‘i hết, lÅ© trẻ lại chạy theo các anh du kÃch đến mãi táºn trung tâm thà nh phố, bá»™ Ä‘á»™i bắtđầu đóng quân, cả ba má»›i chịu rủ nhau ai vá» nhà nấy.
Bá»™ tham mÆ°u Ä‘Æ¡n vị đóng ở biệt thá»± nhà Lê-sinh- ski.Tối đến, trong phòng khách lá»›n, bốn ngÆ°á»i ngồi quanh má»™t chiếc bà n to, chân bà n chạm trổ, há» là ba cán bá»™ chỉ huy và ngÆ°á»i thủ trưởng Ä‘Æ¡n vị, đồng chà Bun-ga-cốp, má»™t ngÆ°á»i đã có tuổi, tóc hoa râm. Bun-ga-cốp trải tấm bản đồ vùng nà y lên bà n, Ä‘Æ°a ngón tay chỉ dẫn, vừa lấy móng tay vạch lên các Ä‘Æ°á»ng sá vừa quay nói vá»›i ngÆ°á»i có gò má cao, răng bà n cuốc ngồi trÆ°á»›c mặt:
- Äồng chà Ê-ma-sên-cÆ¡, đồng chà bảo chúng ta nên dà n quân đánh ở đây à ? Tôi thì tôi nghÄ© rằng sáng mai ta cứ phải rút lui nữa. Äáng lẽ tốt hÆ¡n hết là đi ngay đêm nay, song quân ta mệt lắm rồi. Nhiệm vụ của chúng ta là rút được vá» táºn Ca-da-chin trÆ°á»›c khi quân Äức đến. Sức ta thế nà y Ä‘em ra chá»i thì là chuyện tháºt buồn cÆ°á»i... Chỉ vẻn vẹn có má»™t khẩu đại bác vá»›i ba mÆ°Æ¡i viên đạn, hai trăm lưỡi lê, sáu mÆ°Æ¡i thanh kiếm; đồng chà tưởng là lá»±c lượng ghê lắm đấy chắc!... Quân Äức tiến, thế mạnh nhÆ° dòng suối thép trút xuống. Ta chỉ có thể chiến đấu khi nà o phối hợp được vá»›i những Ä‘Æ¡n vị Ä‘á» khác cÅ©ng Ä‘ang rút nhÆ° ta. Vá»›i lại, các đồng chà ạ, chúng ta không nên quên rằng ngoà i quân Äức ra thì trên Ä‘Æ°á»ng ta Ä‘i còn nhiá»u bá»n phỉ phản cách mạng Ä‘ang rình nện ta nữa. à kiến tôi là rút lui ngay sáng sá»›m mai và trÆ°á»›c khi rút, cho sáºp cái cầu sau ga. Quân Äức có chữa cÅ©ng phải mất hai ba ngà y. Thế là mÅ©i tiến quân theo dá»c Ä‘Æ°á»ng sắt của chúng sẽ tạm thá»i bị cản lại.
Bun-ga-cốp há»i tất cả những ngÆ°á»i ngồi dá»± há»p:
- Các đồng chà nghĩ thế nà o? Ta quyết định đi thôi.
StÆ¡-ru-cốp, ngồi bên cạnh Bun-ga-cốp, nhằn nhằn cắn môi, nhìn bản đồ rồi nhìn Bun-ga-cốp, khó khăn lắm má»›i nói được những tiếng chÆ°a ra khá»i cổ há»ng đã muốn tắc lại: - Tôi thì tôi... tán... tán thà nh ý kiến Bun-ga-cốp...
NgÆ°á»i trẻ nhất, mặc áo khoác công nhân, cÅ©ng đồng ý:
- Bun-ga-cốp bà n có lý.
Chỉ có Ê-ma-sên-cÆ¡, ngÆ°á»i Ä‘i ngá»±a mà ban ngà y bá»n Pa-ven đã gặp, là lắc đầu, phản đối:
- Nếu thế thì táºp hợp nên toán quân nà y là m quái gì? Láºp nó ra để mà cứ rút hoà i trÆ°á»›c bá»n Äức, không dám đánh chác gì cả à ? Theo tôi, phải choảng nhau vá»›i chúng ở đây. Chạy mãi chánlắm rồi. Nếu chỉ má»™t mình tôi, thì tôi đánh ngay tại đây.
Rồi đẩy ghế đánh sầm má»™t cái, anh đứng phắt dáºy và đi Ä‘i lại lại trong phòng. Bun-ga-cốp nhìn anh tá» vẻ không tán thà nh.
- Äánh phải đánh cho có mÆ°u, có mẹo. Ê-ma-sên- cÆ¡ ạ. Chứ còn ném quân ta và o chá»— nhất định tan tác, bị tiêu diệt thì chúng ta không thể nà o là m được. Vá»›i lại là m nhÆ° thế thì là ngốc quá. Äịch có cả má»™t sÆ° Ä‘oà n có trá»ng pháo, thiết giáp Ä‘uổi theo sau ta. Chúng ta không phải là con nÃt, đồng chà Ê-ma-sên-cÆ¡ ạ.
Rồi quay nói vá»›i những ngÆ°á»i khác. Bun-ga-cốp kết luáºn:
- Thế là đã quyết định: sáng mai ta rút.
Bun-ga-cốp lại tiếp tục:
- Vấn Ä‘á» tiếp theo là vấn Ä‘á» liên lạc. Vì Ä‘Æ¡n vị ta rút sau cùng, nên nhiệm vụ ta phải tổ chức công tác ở sau lÆ°ng địch. Ở đây có ngã tÆ° Ä‘Æ°á»ng xe lá»a quan trá»ng, thà nh phố nhá», nhÆ°ng có hai ga. Ta cần chá»n má»™t đồng chà nà o chắc chắn, tin cáºy, ở lại đây công tác. Các đồng chà đỠcá» ngÆ°á»i Ä‘i.
Ê-ma-sên-cơ vừa đi lại gần bà n, vừa nói:
- Theo tôi, đồng chà lÃnh thủy Giu-khÆ¡-rai cần ở lại đây. Thứ nhất, đồng chà ấy là ngÆ°á»i địa phÆ°Æ¡ng. Thứ hai, đồng chà ấy có nghá» thợ nguá»™i và hiểu cÆ¡ Ä‘iện, có thể xin được và o là m máy Ä‘iện. Giu-khÆ¡-rai lại không Ä‘i cùng Ä‘Æ¡n vị ta và o đây, mãi đêm nay má»›i đến cho nên không lá»™. Má»™t tay thông minh, chÃn chắn nhÆ° thế sẽ là m công việc chạy. Theo tôi, đấy là ngÆ°á»i rất hợp vá»›i công tác nà y.
Bun-ga-cốp gáºt đầu:
- Äúng lắm, đồng chà Ê-ma-sên-cÆ¡ ạ. Tôi đồng ý vá»›i đồng chÃ.
Nói rồi quay lại há»i những ngÆ°á»i khác:
- Không ai có ý kiến khác chứ ? Không.Váºy thông qua vấn Ä‘á» nà y. Chúng ta để lại cho đồng chà Giu- khÆ¡-rai đủ tiá»n và tất cả giấy tá» cần thiết cho công tác. Sang vấn Ä‘á» thứ ba là vấn Ä‘á» cuối cùng. Äó là vấn Ä‘á» giải quyết kho súng ở thà nh phố nà y. Ở đây, có kho súng hai vạn khẩu từ thá»i chiến tranh Nga hoà ng còn lại. Hiện để ở nhà má»™t nông dân, nhÆ°ng không ai nhá»› là có kho súng ấy. Chủ nhà đã báo cáo vá»›i tôi ông ta muốn đẩy Ä‘i. Lẽ tất nhiên không thể để kho súng nà y và o tay bá»n Äức được. Tôi có ý kiến là phải đốt Ä‘i. Äốt ngay bây giá». Sáng là phải xong hết. Song chỉngại má»™t Ä‘iá»u: kho nà y ở mãi tÃt đầu tỉnh, giữa những khu nhà của nông dân nghèo. Äốt thì lá»a có thể cháy lan sang nhà dân.
StÆ¡-ru-cốp ngÆ°á»i sây sát đầy sẹo, râu tua tủa tám ngà y chÆ°a cạo, xua tay phản đối:
- Sao... sao... sao lại đốt? Tôi... tôi có ý kiến là đem phát... phát súng cho dân.
Bun-ga-cốp quay phắt lại:
- Anh nói đem phát cho dân?
Ê-ma-sên-cÆ¡ thÃch chà kêu lên:
- Phải! Hay lắm! Chia súng cho công nhân và tất cả những ai muốn lấy cÅ©ng cho. à kiến cừ đấy. Chia cho dân để Ãt ra cÅ©ng là m bà con có gì trong tay để cá» nhau vá»›i quân Äức, nếu chúng bóp chặt quá. Mà thế nà o dân đây cÅ©ng bị chúng kẹp rất chặt rồi. Kẹp quá không chịu được, là giở súng ra. à kiến StÆ¡-ru- cốp chia súng cho dân là đúng lắm. CÅ©ng nên chia má»™t phần vá» nông thôn nữa. Ai chứ nông dân nghèo thì há» sẽ cất kỹ lắm. Nếu bá»n Äức định giở trò trÆ°ng thu, bòn vét thóc lúa thì lúc ấy, những "củ†súng nà y sẽ lợi hại ra phết.
Bun-ga-cốp báºt cÆ°á»i. Äồng chà nói:
- Ừ thì chia súng hay tháºt, nhÆ°ng giặc đến thế nà o cÅ©ng ra lệnh ná»™p súng. Thế rồi ai cÅ©ng Ä‘em ná»™p cả cho nó.
Ê-ma-sên-cơ phản đối lại:
- Không, không phải ai cÅ©ng Ä‘em ná»™p cả đâu ! Có ngÆ°á»i ná»™p, nhÆ°ng cÅ©ng có ngÆ°á»i giữ lại.
Bun-ga-cốp Ä‘Æ°a mắt há»i má»i ngÆ°á»i.
Anh công nhân trẻ bênh vực ý kiến của Ê-ma-sên- cơ và Stơ-ru-cốp:
- Nên phát súng cho dân. Nên phát.
- Thế thì phát súng. Thông qua, - Bun-ga-cốp gáºt đầu đồng ý, rồi đứng lên nói tiếp: - Thế là má»i vấn Ä‘á» Ä‘á»u xong. Bây giá» chúng ta có thể nghỉ đến sáng. Khi nà o Giu-khÆ¡-rai tá»›i, bảo anh ta đến gặp tôi. Tôi sẽ nói chuyện vá»›i anh ta. Còn đồng chà Ê-ma-sên-cÆ¡, đồng chà hãy Ä‘i kiểm tra các trạm gác xem.
Má»i ngÆ°á»i ra vá», Bun-ga-cốp cÅ©ng Ä‘i sang phòng ngủ của nhà chủ ở cạnh phòng khách, trải áo ca-pốt lên nệm giÆ°á»ng, rồi ngả lÆ°ng xuống.
*
Sá»›m hôm sau, Pa-ven ở nhà máy Ä‘iện ra vá». Äã má»™t năm rồi, cáºu là m phụ chân đất lò ở nhà máy nà y.Vừa ra khá»i nhà máy Pa-ven thấy ngay hà ng phố nhá»™n nhịp lạ thÆ°á»ng, ngÆ°á»i gặp má»—i lúc má»™t nhiá»u, má»—i ngÆ°á»i Ä‘á»u vác má»™t, hai hoặc đến ba khẩu súng. Pa-ven không hiểu ra là m sao cả, rảo bÆ°á»›c vá» nhà . Äến gần biệt thá»± Lê-sinh-ski, Pa-ven thấy những ngÆ°á»i kỵ binh Ä‘á» anh quen hôm qua Ä‘ang lên ngá»±a.
Pa-ven nhảy bổ và o nhà , rá»a mặt mÅ©i qua loa, há»i mẹ, biết A-rÆ¡-chom không có nhà , liá»n nhảy tót ra cá»a, ba chân bốn cảng, tất tưởi chạy sang đầu đằng kia thà nh phố đến nhà Xéc-gây là con ngÆ°á»i phụ thợ máy xe lá»a. Bố cáºu ta có má»™t căn nhà nhá» và mấu đất con. Xéc-gây không ở nhà . Bà mẹ mặt đầy và trắng, ngÆ°á»i đẫy Ä‘Ã , nhìn Pa-ven lá»™ vẻ không bằng lòng:
- Chỉ có ma quỉ biết nó Ä‘i đằng nà o. Bảnh mắt ra đã chạy rồi, tháºt nhÆ° thằng bị Ä‘á»™ng, bị dại. Hình nhÆ° là ngÆ°á»i ta phát súng gì đấy. Chắc là nó Ä‘ang ở đó. Cả lÅ© chúng mà y Ä‘á»u đáng đánh đòn tất, đồ còn thò lò mÅ©i mà đã thÃch trò đánh nhau. Chúng bay lêu lổng quá chừng rồi. Cấm sao bảo được. Má»™t tà tuổi đầu, chÆ°a cao hÆ¡n cái vại nÆ°á»›c mà đã chá»±c mó và o chuyện súng vá»›i ống. Mà y gặp thằng hại cÆ¡m ấy thì bảo nó cho tao: nó mà mang má»™t viên đạn vá» cái nhà nà y thì tao chém đầu Ä‘i. Nó nhặt đủ thứ vỠđể tá»™i vạ chúng tao chịu. Còn mà y nữa, mà y cÅ©ng định chạy đến đấy phải không?
NhÆ°ng Pa-ven không còn nghe những lá»i Ä‘ay nghiến của mẹ Xéc-gây nữa, mà đã cắm đầu chạy xa rồi.
Dá»c Ä‘Æ°á»ng, gặp má»™t ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông, mang hai vai hai khẩu súng, Pa-ven sán đến há»i ngay:
- Bác lấy súng ở đâu đấy, bảo cháu với?
- Ở trên phố Véc-khô-vi-na kia. HỠđang phát.
Pa-ven ba chân bốn cẳng, cắm cổ chạy nhÆ° bay. Vừa chạy qua hai phố thì đụng ngay và o má»™t thằng bé con Ä‘ang è cổ vác má»™t khẩu súng trÆ°á»ng nặng trịch có lắp lưỡi lê.
Pa-ven há»i nó:
- Mà y vớ được ở đâu đấy?
- Anh bá»™ Ä‘á»™i phát ở trÆ°á»›c cá»a trÆ°á»ng há»c ấy. NhÆ°ng giá» thì chẳng còn gì đâu, ngÆ°á»i ta lấy hết rồi. Phát suốt đêm rồi còn gì. GiỠđến chỉ còn hòm không.
Và nó vênh mặt khoe:
- Tao lấy chiếc nà y là chiếc thứ hai.
Tin ấy là m cho Pa-ven nghe đến rụng rá»i: "Mìnhtháºt khỉ, đáng lẽ chạy thẳng đến đó ngay lại còn rẽ vá» nhà . Thế là nhỡ tà u rồi".
Bá»—ng chợt nghÄ© ra Ä‘iá»u gì, Pa-ven quay phắt trở lại nhảy ba bÆ°á»›c Ä‘uổi theo thằng bé kia, ra sức giằng lấy súng ở tay nó và nói giá»ng rất trịch thượng:
- Mà y đã có một khẩu, đủ rồi. Khẩu nà y để tao.
Ban ngà y ban mặt mà bị cướp trên tay, thằng bé hầm hầm xông và o Pa-ven, nhưng Pa-ven đã lùi lại rất nhanh, chĩa lưỡi lê ra, thét lên:
- Lùi lại, không ông đâm ngay!
Thằng bé kia ức quá phát khóc và vừa bá» chạy, vừa chá»i cho hả giáºn. Còn Pa-ven thì thá»a chà quá, rồi phi má»™t mạch vá» nhà . Cáºu nhảy qua rà o, chạy thẳng xuống nhà dÆ°á»›i, giấu khẩu súng cÆ°á»›p được lên mái nhà , rồi bÆ°á»›c lên nhà trên, vừa Ä‘i vừa vui vẻ huýt sáo.
*
Những buổi tối mùa hè vùng U-cÆ¡-ren, ở những thị trấn nhá» nhÆ° Sê-pê-tốp-ca nà y tháºt là đẹp. Trung tâm là phố xá nhá» và ngay ngoại ô đã là thôn quê rồi.
Những buổi tối mùa hè êm Ä‘á»m nà y, tất cả thanh niên ở đây Ä‘á»u kéo ra Ä‘Æ°á»ng chÆ¡i. Con trai con gái túm năm tụm ba hay từng đôi, ngồi trên thá»m nhà , trong vÆ°á»n, đứng ở giáºu cây, hay ngồi ngoà i Ä‘Æ°á»ng, trên những thanh gá»— xếp đống sắp là m nhà . Tiếng cÆ°á»i tiếng hát vang lên khắp nÆ¡i.
Khà trá»i ban đêm run rẩy, ngà o ngạt mùi hoa thÆ¡m. Trên vòm trá»i cao thăm thẳm, sao lấp lánh trông y nhÆ° những con Ä‘om đóm. Và o những lúc nhÆ° thế nà y, tiếng nói, tiếng hát vá»ng Ä‘i xa lắm...
Pa-ven mê Ä‘Ã n gió (ác-coóc đê ông). Cáºu trìu mến bế chiếc Ä‘Ã n và o lòng tỳ lên gối, ngón tay nhẹ nhà ng lÆ°á»›t trên hà ng phÃm, lên xuống nhanh thoăn thoắt; tiếng Ä‘Ã n gấp đổ hồi. Những tiếng trầm ngân dà i và đà n cất lên má»™t khúc nhạc say sÆ°a chan chứa nhiệt tình và huyết khÃ.
Há»™p Ä‘Ã n mở ra rồi kéo và o, uốn khúc nhÆ° sóng lượn. Nghe tiếng nhạc, chân không thể không cuốn và o bÆ°á»›c nhảy. Không chịu được, chân ai ai cÅ©ng giáºm giáºt, cá»±a quáºy. Tiếng Ä‘Ã n rá»™n lên hÆ¡i thở nóng hổi: sống trên Ä‘á»i má»›i thú là m sao!
Tối nay cà ng vui hÆ¡n má»i tối. Äám thanh niên thÃch cÆ°á»i đùa đã tụ táºp nhau trên đống gá»— xếp gần nhà Pa-ven. Tiếng Ga-lốt-sÆ¡-ca, cô gái nhà hà ng xóm, nói to nhất. Giá»ng cô rất ấm, rất trầm và mượt nhÆ° nhung. NgÆ°á»i con gái ông thợ là m đá ấy vốn thÃch nhảy, thÃch hát vá»›i những gã con trai.
Pa-ven thì hÆ¡i kiá»ng cô ta. Vì cô bạo mồm bạo miệng lắm. Cô Ä‘ang ngồi ngay cạnh Pa-ven, cùng trên má»™t tấm gá»—, tay ôm lấy ngang lÆ°ng Pa-ven, khÃt chặt và o lòng và cÆ°á»i sằng sặc:
- Hãy nghe tôi nói, tay Ä‘Ã n cừ khôi của tôi Æ¡i! Tháºt Ä‘en đủi cho tôi là cáºu còn măng sữa quá. Không thì cáºu đã thà nh ngÆ°á»i chồng xinh xinh của tôi rồi. Tôi rất cảm những tay chÆ¡i nhạc. Gặp con nhà nhạc là lòng tôi say mê má»m nhÅ©n ra.
Pa-ven thẹn Ä‘á» chÃn mặt, may mà trá»i tối, không ai thấy mình xấu hổ. Pa-ven muốn lủi xa cô gái tinh nghịch, song Ga-lốt-sÆ¡-ca ghì khá»e, giữ chặt lại.
Cô ta cÆ°á»i nhà nhảnh:
- Mình đừng chạy, mình yêu mình quý của em. Rõ chồng gì chồng lạ thế nà y!
Pa-ven cảm thấy vai mình ép và o cặp vú xinh rắn chắc của Ga-lốt-sÆ¡-ca, cáºu thấy ngà i ngại và trong ngÆ°á»i rạo rá»±c thế nà o ấy. Chung quanh là tiếng cÆ°á»i ngặt nghẽo vang Ä‘á»™ng cả phố xá vốn im lìm.
Pa-ven lấy tay đẩy vai Ga-lốt-sơ-ca để gỡ ra, miệng nói:
- Chị xê ra chứ chị! Là m ngÆ°á»i ta không kéo Ä‘Ã n được nữa.
Và má»i ngÆ°á»i lại cÆ°á»i ầm lên, nói đùa, nói giỡn, chá»c Pa-ven.
Ma-ru-xi-a chêm và o:
- Pa-ven chÆ¡i cho chúng mình má»™t bà i nà o tháºt buồn, tháºt não nuá»™t tâm hồn.
Và từ từ chiếc Ä‘Ã n lại kéo giãn ra, ngón tay nhẹ nhà ng lÆ°á»›t trên phÃm. Äà n chÆ¡i khúc nhạc quen thuá»™c mà ai cÅ©ng thÃch.Nhạc vừa cất lên, Ga-lốt-sÆ¡-ca hát trÆ°á»›c. Ma-ru-xi-a và tất cả má»i ngÆ°á»i cùng hát theo:
Äoà n ngÆ°á»i kéo ghe
VỠchốn quê nhà ,
Thú vị là m sao
Êm ái là m sao
Äược ca lên tiếng thở than. . .
Tiếng hát của tuổi trẻ cất vang lên, vá»ng Ä‘i xa đến táºn khu rừng.
Bá»—ng có tiếng gá»i: "Páp-ca!".
Äấy là tiếng A-rÆ¡-chom. Pa-ven gấp Ä‘Ã n gió lại, gà i dây và o:
Có ngÆ°á»i gá»i, tôi phải vỠđây!
Ma-ru-xi-a khẩn khoản nà i Pa-ven rốn lại:
- Ngồi lại chơi một tà nữa, rồi hãy vỠcũng còn kịp chán.
NhÆ°ng Pa-ven Ä‘ang vá»™i.
- Thôi, để đến mai. Bây giá» phải vá», anh tôi gá»i.
Pa-ven vụt qua phố chạy vỠnhà .
Mở cá»a bÆ°á»›c và o, Pa-ven thấy ngồi ở bà n vá»›i anh A-rÆ¡-chom có bác Rô-man cùng là m má»™t chá»— vá»›i anh và má»™t ngÆ°á»i thứ ba nữa mà Pa-ven không quen, Pa- ven há»i anh: "Anh gá»i em?"
A-rÆ¡-chom hất hà m vá» phÃa Pa-ven và nói vá»›i ngÆ°á»i lạ mặt:
- Thằng em tôi đấy?
NgÆ°á»i lạ mặt chìa bà n tay gân guốc ra bắt tay Pa-ven.
A-rÆ¡-chom nói vá»›i em: - Pa-ven nà y, mà y nói ở sở là mà y là m ngÆ°á»i thợ máy bị ốm có phải không? Mai mà y thá» há»i xem sở nó có lấy ngÆ°á»i biết máy và o thay chân không nhé. Nếu há» cần ngÆ°á»i thì chạy vá» nhà bảo tao.
NgÆ°á»i lạ mặt ngắt lá»i:
- Thôi, để ngà y mai tôi cùng Ä‘i vá»›i cáºu em. Tôi sẽ tá»± nói thẳng vá»›i chủ.
Pa-ven bây giỠđã hiểu ra tại sao anh gá»i mình vá»:
- Nhà máy nó Ä‘ang cần thợ lắp máy Ä‘iện tháºt, các anh ạ. Vì bác Stăng-cô-vÃch vẫn là m bị ốm, phải nghỉ, cho nên hôm nay cái máy không chạy được. Bác ta bị thÆ°Æ¡ng hà n. ChÃnh chủ phải xuống đứng máy hai lần. Há» Ä‘ang tìm ngÆ°á»i thay mà chÆ°a có. Có má»™t mình ngÆ°á»i đốt lò thôi, há» không dám cho máy chạy.
NgÆ°á»i lạ mặt nói: "Nếu váºy thì việc chu rồi" và anh quay lại phÃa Pa-ven:
- Mai anh sẽ đến đón em cùng đi đến sở nhé.
- Vâng
Pa-ven bắt gặp cặp mắt bác ta: cặp mắt mà u tro, bình tÄ©nh, nhìn thẳng và o Pa-ven không chá»›p, khiến cáºu hÆ¡i chùn. Chiếc áo bác ta mà u xám, cúc cà i suốt, kéo căng bó lấy cái lÆ°ng rá»™ng, chắc nịch, chiếc áo trông cháºt cứng. Bác ta vai và đầu khÃt nhau, cổ nhÆ° cổ trâu, thân hình vạm vỡ, sức khá»e có dÆ° nhÆ° má»™t cây gá»— sến cổ thụ rắn rá»i và bám chắc rá»….
Khi tiễn chân bác ta, A-rơ-chom nói:
- Anh Giu-khÆ¡-rai, việc thế là tạm ổn, anh nhỉ. Mai má»i anh lại Ä‘i vá»›i em nó đến sở và lo việc ấy cho xong.
*
Bá»™ Ä‘á»™i Ä‘á» Ä‘i được ba hôm thì quân Äức kéo và o thà nh phố. Lúc chúng đến, má»™t hồi còi xe lá»a rú lên ở nhà ga mấy hôm nay vốn bá» trống. Tin lan khắp tỉnh: Quân Äức đến!
Phố xá rối lên nhÆ° má»™t tổ kiến bị Ä‘á»™ng, tuy từ lâu dân phố đã biết thế nà o bá»n Äức cÅ©ng kéo đến. Biết váºy nhÆ°ng sao cÅ©ng chẳng ai muốn tin cả. Thế mà bá»n giặc Äức đáng ghê sợ ấy hôm nay chẳng còn đâu xa nữa, chúng đã ở ngay trong phố rồi.
Dân phố nem nép sau hà ng rà o nhà mình đứng nhìn, không dám bÆ°á»›c chân ra Ä‘Æ°á»ng.
Bá»n Äức hà nh quân là m hai hà ng dá»c, cứ men theo rìa Ä‘Æ°á»ng mà đi để mặt phố vắng không ngÆ°á»i. Chúng mặc quần áo xanh sẫm, tay lăm lăm chÄ©a súng ra đằng trÆ°á»›c, lưỡi lê to bản nhÆ° dao, cắm và o đầu súng, mÅ© sắt nặng trịch úp sụp lấy đầu, ba-lô Ä‘i tráºn nặng trÄ©u vai. Chúng Ä‘i từ ga và o phố, hà ng quân dà i liên miên, mắt chúng gá»m gá»m có vẻ sẵn sà ng dáºp tắt má»i sức kháng cá»±, tuy chẳng ai nghÄ© đến kháng cá»± chúng cả.
Hai tên sÄ© quan Ä‘i đầu, súng ngắn kiểu Mô-de trong tay. Giữa Ä‘Æ°á»ng phố là tên trùm há»™i tá» Ä‘á»™i mÅ© lông, mặc quần áo U-cÆ¡-ren mà u xanh, Ä‘i theo chúng là m phiên dịch.
LÃnh Äức xếp hà ng thà nh Ä‘á»™i hình vuông vắn trong quảng trÆ°á»ng trung tâm thà nh phố. Tiếng trống nổi lên. Má»™t đám nhá» dân phố đã hÆ¡i hoà n hồn, tụ táºp nhau lại. Äứng trên báºc cá»a má»™t hiệu bà o chế, tên trùm há»™i tá» Ä‘á»c to bản mệnh lệnh của tên quan tÆ° Coóc-phÆ¡, tÆ° lệnh quân quản thà nh phố.
Bá» CÃO DÂN CHÚNG
Äiá»u thứ nhất. - Bản chức ra lệnh cho toà n thể dân phố trong vòng hai mÆ°Æ¡i bốn tiếng đồng hồ phải Ä‘em ná»™p hết vÅ© khÃ, cả súng lẫn kiếm và dao găm. Ai trái lệnh sẽ bị xá» bắn.
Äiá»u thứ hai. - Nay hạ lệnh giá»›i nghiêm thà nh phố. Từ tám giá» tối trở Ä‘i, cấm ngặt không được Ä‘i lại ngoà i Ä‘Æ°á»ng.
Tư lệnh quân quản thà nh phố
Ký tên: thiếu tá COÓC-PHÆ
Bá»™ tÆ° lệnh giặc Äức chiếm tòa thị sảnh vốntrÆ°á»›c là trụ sở của Xô-viết công nhân lúc má»›i khởi nghÄ©a. Ngoà i cá»a có tên lÃnh gác không Ä‘á»™i mÅ© sắt mà đội mÅ© lưỡi trai có phù hiệu con Ä‘iá»u hâu to tÆ°á»›ng. Sân gần nhà thì lấy là m nÆ¡i chứa vÅ© khà dân Ä‘em ná»™p.
Suốt ngà y, có những ngÆ°á»i vì sợ tá»™i tá» hình nên Ä‘em súng ná»™p. NgÆ°á»i lá»›n không ló mặt ra, thiếu niên và con trẻ mang súng đến ná»™p. Bá»n Äức không bắt giữ ai lại.
Ai không muốn đến kho ná»™p súng thì thừa lúc đêm tối, vứt phứa ra Ä‘Æ°á»ng cái. Sáng hôm sau, lÃnh Äức Ä‘i tuần nhặt Ä‘Æ°a lên xe chở vá» bá»™ tÆ° lệnh.
Äến má»™t giá» trÆ°a hết hạn ná»™p súng, bá»n lÃnh Äức kiểm kê số súng đã thu được là má»™t vạn bốn nghìn khẩu. Thế là thiếu đâu sáu nghìn khẩu không ná»™p cho bá»n Äức. Chúng liá»n tức tốc Ä‘i khám xét hà ng loạt nhà dân, nhÆ°ng kết quả chẳng có mấy.
Tang tảng sáng hôm sau, có hai ngÆ°á»i thợ xe lá»a bị chúng bắn chết gần nghÄ©a địa Do-thái ở ngoà i thà nh phố. Chúng đã khám thấy súng trong nhà các anh.
Nghe Ä‘á»c bản bố cáo xong, A-rÆ¡-chom cấp tốc trở vá» nhà . Gặp Pa-ven ngoà i sân, anh liá»n nắm lấy vai em, khẽ há»i gặng:
- Mà y có rước khẩu nà o ở kho súng vỠnhà không?
Pa-ven chá»±c không nói ra, song không bụng nà o nói dối anh được, bèn thú tháºt hết cả.
Hai anh em Ä‘i xuống nhà dÆ°á»›i. A-rÆ¡-chom vá»›i lấy khẩu súng giấu trên xà nhà , tháo quy-lát và lưỡi lê ra, rồi nắm chắc nòng súng giáng mạnh và o cá»™t rà o. Báng súng gẫy tan, A-rÆ¡-chom ném ra ngoà i bãi hoang, còn quy-lát và lưỡi lê thì quẳng và o chuồng xÃ.
Là m xong đâu đấy, A-rơ-chom quay lại bảo em:
- Mà y không còn bé bá»ng gì nữa, Pa-ven ạ. Mà y phải hiểu là không đùa vá»›i súng được đâu. Tao nói tháºt cho mà y biết: chá»› có mang gì vá» nhà . Mang vá» thì có thể mất mạng đấy. Äừng là m gì che mắt tao, không rồi cứ mang vá», nhỡ nó khám thấy ở nhà nà y thì nó bắn tao trÆ°á»›c tiên. Chứ mà y là lá»i con, nó chẳng thèm đụng đến đâu. Thá»i buổi nà y là thá»i buổi chó má, mà y hiểu chÆ°a?
Pa-ven hứa không dám mang gì vỠnhà nữa.
Lúc hai anh em vừa Ä‘i qua sân và o nhà thì thấy có xe ngá»±a Ä‘á»— trÆ°á»›c cổng nhà Lê-sinh-ski. Lão thầy kiện, vợ nó và hai đứa con - Nen-ly và VÃch-to - bÆ°á»›c xuống xe.
- LÅ© quạ đã dẫn xác vá» rồi kìa? Lại sắp sá»a giở giói, lên mặt? Quá»· tha ma bắt chúng mà y Ä‘i?
A-rÆ¡-chom nói lầm bẩm má»™t cách hằn há»c và bÆ°á»›c và o nhà .
Suốt ngà y, Pa-ven ngẩn ngÆ¡ tiếc khẩu súng. Giữa lúc ấy thì bạn nối khố của Pa-ven là Xéc-gây Ä‘ang ra sức hì hục lấy mai Ä‘Ã o đất ở chân tÆ°á»ng má»™t cái nhà cÅ© bá» hoang. Cuối cùng, Ä‘Ã o được má»™t cái hố. Xéc-gây đặt và o hố ba khẩu súng má»›i nguyên quấn giẻ bao kÃn. Äấy là ba khẩu súng cáºu lÄ©nh được lúc ngÆ°á»i ta phát. Cáºu không muốn Ä‘em ná»™p cho bá»n Äức. Thao thức suốt má»™t đêm trÆ°á»ng không phải là để chốc lát bá» mất món của vừa được ấy.
Lấp hố xong, Xéc-gây dáºn dáºn đất, rồi kéo má»™t đống rác cÅ© phủ lên. Xem xét lại kỹ cà ng công việc mình vừa là m đâu đấy, thấy đã vừa ý rồi, cáºu láºt mÅ© lưỡi trai ra và lau mồ hôi trán: "Bây giỠông cho tha hồ chúng mà y tìm. Mà có thấy nữa thì đây là nhà vô chủ. Mình giấu không ai biết, không ai trông thấy?"
*
Pa-ven dần dần quen thân vá»›i ngÆ°á»i thợ lắp máy dáng dấp bá» ngoà i có vẻ nghiêm khắc ấy. Äến má»™t tháng rồi, hai ngÆ°á»i cùng là m vá»›i nhau ở sở máy Ä‘iện.
Giu-khÆ¡-rai chỉ bảo cho cáºu bé phụ đốt lò hiểu máy phát Ä‘iện chạy nhÆ° thế nà o và rèn nghá» cho cáºu.
NgÆ°á»i thủy thủ xem chừng rất Æ°a chú bé linh lợi. Những ngà y nghỉ, Giu-khÆ¡-rai thÆ°á»ng năng lại chÆ¡i nhà A-rÆ¡-chom.
NgÆ°á»i lÃnh thủy chÃn chắn, trầm ngâm nà y chăm chú kiên nhẫn nghe hết chuyện kể vá» tình cảnh gia đình nà y, nhất là khi bà mẹ than phiá»n vá» tÃnh nghịch ngợm của Pa-ven. Anh biết từ từ khuyên giải, là m bà cụ quên má»i ná»—i bá»±c bá»™i và lại phấn chấn trong lòng.
Má»™t hôm, gặp Pa-ven ở sân sở máy Ä‘iện, giữa những đống củi gá»—, Giu-khÆ¡-rai nắm lại và mỉm cÆ°á»i nói:
- Bu em kể chuyện là em thÃch đánh nhau lắm, "thằng cháu nhà tôi tÃnh nó hung hăng nhÆ° con gà sống". - Giu-khÆ¡-rai cÆ°á»i má»™t cách Ä‘á»™ lượng:
- Kể thÃch đánh nhau cÅ©ng chẳng có hại gì. Song phải biết là mình cần đánh ai, và tại sao phải đánh.
Không hiểu anh ấy nói đùa hay nói tháºt, Pa-ven cãi lại:
Em chẳng có đánh nhau lung tung đâu, anh ạ. Bao giỠcũng có lẽ phải em mới đánh.
Bá»—ng ngÆ°á»i lÃnh thủy há»i Ä‘á»™t ngá»™t:
- Em có muốn anh dạy em đánh nhau đúng võ không?
Pa-ven sá»ng sốt há»i lại:
- Thế nà o gá»i là đánh đúng võ?
- Rồi em sẽ biết.
Và Pa-ven lần đầu tiên trong Ä‘á»i chăm chú theo má»™t bà i há»c ngắn vá» quyá»n Anh.
Há»c môn nà y cÅ©ng hắc lắm, song Pa-ven mau thông lạ lùng. Bao nhiêu lần cáºu bị quả đấm của Giu-khÆ¡- rai giáng cho ngã bổ ngá»a ra đất. Song Pa-ven không vì thế mà nản, há»c rất chăm và rất chịu khó.
Má»™t ngà y rất oi bức, Pa-ven vừa ở nhà CÆ¡-lim-ca vá» Ä‘ang Ä‘i Ä‘i lại lại trong nhà . Không biết là m gì, Pa-ven định trèo lên nóc chòi ở góc vÆ°á»n, khuất sau nhà , ngồi chÆ¡i. Chá»— nà y Pa-ven vẫn thÆ°á»ng thÃch đến. Tạt qua sân, vụt và o vÆ°á»n, đến má»™t cái chuồng xây bằng ván xếp, cáºu theo báºc gá»— leo lên mái nhà . Luồn qua những cà nh cây anh Ä‘Ã o phủ um tùm trên nóc, Pa-ven trÆ°á»n ra giữa mái, nằm bò ra phÆ¡i nắng.
Cổng chòi má»™t bên trông ra vÆ°á»n nhà Lê-sinh-ski, chỉ bò ra mép mái là nhìn rõ tất cả khu vÆ°á»n và chái bên nhà bá»n lÃnh Äức đóng, Pa-ven thò đầu ra và thấy khoảng sân lá»›n có xe ngá»±a Ä‘á»—. Cáºu trông rõ cả tên lÃnh hầu Ä‘ang chải quần áo cho thằng quan hai Äức đóng ở nhà Lê-sinh-ski. Pa-ven đã nhiá»u lần thấy mặt tên trung úy nà y ở cổng nhà lão Lê-sinh-ski.
Lão quan béo ụt ịt, má Ä‘á», mép có tà râu vểnh xén ngắn. Lão mang kÃnh kẹp ở mÅ©i, Ä‘á»™i mÅ© cát-két có và nh sÆ¡n bóng. Pa-ven biết lão ta ở buồng bên có cá»a sổ trông ra vÆ°á»n; nằm trên mái nhà , nhìn và o buồng lão rõ mồn má»™t.
Lão quan ngồi và o bà n viết lách, viết xong rồi thì cầm lá thÆ° Ä‘i ra. Lão Ä‘Æ°a phong thÆ° cho tên lÃnh hầu, rồi bÆ°á»›c và o lối vÆ°á»n Ä‘i đến gần hà ng giáºu sắt. Äến chá»— già n cây, lão ta dừng lại nói chuyện vá»›i ai. Té ra là con Nen-ly nhà lão Lê-sinh-ski ở bụi cây Ä‘i ra. Lão khoác tay nó bÆ°á»›c lại cổng, rồi cả hai đứa cùng Ä‘i ra phố.
Pa-ven đã theo dõi từng li, từng tà cả cái cảnh đó, sắp thiu thiu ngủ thì chợt thấy thằng lÃnh hầu bÆ°á»›c và o buồng tên quan. Nó treo bá»™ quần áo của tên quan lên mắc, mở cá»a sổ trÆ°á»›c vÆ°á»n, dá»n buồng xong, rồi trở ra khép cá»a lá»›n lại. Ngay sauđó, Pa-ven thấy nó đến trÆ°á»›c chuồng ngá»±a.
Qua cá»a sổ bá» ngá», Pa-ven nhìn rõ cả gian buồng. Trên bà n có chiếc thắt lÆ°ng da và má»™t váºt gì sang sáng nữa.
Váºt gì thế? Pa-ven tò mò, háo hức muốn biết quá, bèn từ mái nhà chuyá»n sang cây anh Ä‘Ã o và tụt xuống vÆ°á»n nhà lão Lê-sinh-ski. Cáºu cúi rạp ngÆ°á»i xuống, chạy lom khom mấy bÆ°á»›c thì tá»›i khung cá»a sổ bá» ngá». Nhìn và o thì té ra trên bà n là cái dây da có quai Ä‘eo kiếm và cái bao để mở trong có khẩu súng ngắn mÆ°á»i hai phát rất choáng kiểu "Man-li-khe".
Pa-ven nghẹn thở. Trù trừ má»™t lát, đấu tranh trong đầu đến mấy giây, nhÆ°ng rồi cáºu đâm bạo gan má»™t cách lạ lùng, nhoà i ngÆ°á»i lên thà nh cá»a sổ, vá»› lấy bao da, móc khẩu súng má»›i tinh, bóng lá»™n mà u nÆ°á»›c thép ngả nâu, rồi nhảy tót ra vÆ°á»n ngay. Ngó nhìn chung quanh, bốn bá» không có ai, cáºu cẩn tháºn nhét súng và o túi quần và chạy vụt qua vÆ°á»n đến cây anh Ä‘Ã o. Pa-ven trèo lên mái nhà thoăn thoắt, nhanh nhÆ° khỉ. Quay lại nhìn: tên lÃnh hầu vẫn bình thản nói chuyện vá»›i tên bồi ngá»±a. Trong vÆ°á»n vẫn yên tÄ©nh... Pa-ven từ trên mái nhà tụt xuống và chạy biến và o nhà .
Mẹ Ä‘ang báºn là m cÆ¡m dÆ°á»›i bếp không để ý gì đến con.
Vá»› ở sau chiếc hòm má»™t mảnh giẻ lá»›n, nhét và o túi, Pa-ven lẻn ra cá»a, băng qua vÆ°á»n, rồi leo qua hà ng rà o, ra Ä‘Æ°á»ng cái Ä‘Æ°a thẳng đến rừng. Khi chạy, khẩu súng nằm trong túi quần thÃch và o đùi Ä‘au Ä‘iếng ngÆ°á»i, Pa-ven cứ má»™t tay giữ khẩu súng, cắm cổ phóng nhÆ° bay tá»›i chá»— lò gạch cÅ© bá» hoang. Cáºu chạy nhanh quá, chân chỉ hÆ¡i bén đất, gió vù vù bên tai. Chá»— lò gạch cÅ© nà y vắng tanh vắng ngắt. Mái nhà bằng gá»— nhiá»u chá»— xiêu vẹo, những đống gạch vỡ và những lò hoang tà n, đượm vẻ buồn tênh. Cá» dại má»c lút khắp nÆ¡i. Chỉ có tay ba bá»n Pa-ven là thỉnh thoảng đến đây chÆ¡i thôi. Pa-ven biết nhiá»u ngóc ngách có thể giấu của quý vừa má»›i vá»› được.
Äi và o chá»— lá»— sạt ở ngang lò, Pa-ven ngoái nhìn lại cẩn tháºn xem có ai theo mình không, nhÆ°ng Ä‘Æ°á»ng vắng tanh. Chỉ có tiếng thông reo nhè nhẹ, gió vá»n cuốn từng cÆ¡n bụi ngoà i Ä‘Æ°á»ng cái. Mùi nhá»±a thông bốc lên thÆ¡m phức.
Pa-ven đặt khẩu súng bá»c giẻ và o má»™t góc táºn đáy lò rồi lấy gạch cÅ© chồng lên thà nh tháp cao ngá»n.
Khi ra, Pa-ven còn lấy gạch tá»ng kÃn cá»a lò lại,nhìn kỹ để nhá»› dấu gạch xếp, rồi trở ra Ä‘Æ°á»ng cái, thủng thẳng bÆ°á»›c vá».
Äầu gối Pa-ven hÆ¡i run.
"Chuyện nà y rồi sẽ ra sao nhỉ?" Pa-ven nghĩ thầm thế, tim thắt lại, lo lắng.
Pa-ven đến sở rất sá»›m để tránh khá»i có mặt ở nhà .
Cáºu lấy chìa khóa ở ngÆ°á»i gác cổng mở cá»a lá»›n buồng máy. Cáºu lau chùi tấm lÆ°á»›i sắt trong lò, đổ nÆ°á»›c và o nồi súp-de và đốt lá»a. Vừa là m, cáºu vừa nghÄ© ngợi: "Không biết lúc nà y ở biệt thá»± Lê-sinh-ski ra sao nhỉ?".
Khoảng mÆ°á»i má»™t giá» trÆ°a, Giu-khÆ¡-rai đến tìm Pa-ven, kéo ra sân, và há»i nhá»:
- Tại sao hôm nay chúng nó đến khám nhà em thế ?
Pa-ven giáºt nảy mình, lo sợ:
- Khám nhà em à ?
Sau một lát im lặng, Giu-khơ-rai nói thêm:
- Ừ, chuyện chẳng là nh. Em có biết nó khám gì thế không? Pa-ven biết rõ vì sao chúng khám, song không dám nói đến việc lấy trá»™m súng vá»›i Giu-khÆ¡-rai. Lo run ngÆ°á»i, Pa-ven há»i thêm:
- Anh A-rơ-chom em có bị bắt không, anh?
- Không ai bị bắt cả, nhÆ°ng chúng lục lá»i tứ tung khắp nhà .
Nghe nói thế, Pa-ven cÅ©ng thấy nhẹ ngÆ°á»i hÆ¡n, song vẫn còn lo. Mấy phút trôi qua, Pa-ven và Giu- khÆ¡-rai má»—i ngÆ°á»i theo Ä‘uổi ý nghÄ© riêng của mình. Pa-ven biết nguyên nhân tại sao nhà mình bị khám, cho nên cà ng lo lắng đến kết quả có thể xảy ra. Còn Giu-khÆ¡-rai không biết chuyện đó nên cà ng ra sức Ä‘á» phòng.
Giu-khÆ¡-rai nghÄ© bụng: "Quái tháºt! Có lẽ chúng nó đã đánh hÆ¡i được gì vá» mình chắc? A-rÆ¡-chom có biết gì vá» mình đâu. Váºy thì tại sao nó lại nhè đúng nhà cáºu ta mà khám. Phải dè chừng, cẩn tháºn hÆ¡n nữa má»›i được".
Hai ngÆ°á»i lặng lẽ rá»i nhau vá» chá»— là m của mình.
Trước đấy một lúc, bên biệt thự nhà Lê-sinh-ski ầm ĩ cả lên.
Lão quan hai không thấy súng, gá»i tên lÃnh hầu và o há»i. Khi đã biết là súng bị mất rồi, thì thằng quan, vốn là ngÆ°á»i xá» sá»± lịch thiệp, kiá»m chế được mình, hôm nay cÅ©ng không nén được nữa,đánh túi bụi và o mang tai tên lÃnh. Y ngã giúi xuống, lóp ngóp bò dáºy, đứng nem nép, tay sá» mép quần, mắt chá»›p chá»›p, cúi đầu chá» tráºn đòn khác.
Lão thầy kiện Lê-sinh-ski bị gá»i đến há»i cÅ©ng cáu lắm và xin lá»—i tên quan hai rối rÃt : nó rất khổ tâm vì chuyện bá»±c mình nà y đã xảy ra trong nhà nó.
Thằng VÃch-to, con trai lão, có mặt ở đấy, liá»n Ä‘oán phá»ng ngay là có thể bá»n hà ng xóm lấy cắp súng, nhất là thằng bé du côn Pa-ven con nhà Ca-rÆ¡-sa- ghin lại cà ng đáng nghi lắm. Lão bố vá»™i hót vá»›i tên quan hai ý kiến của con, cho nên lão quan láºp tức ra lệnh gá»i má»™t Ä‘á»™i tuần tra Ä‘i khám.
Cuá»™c khám xét chẳng kết quả gì. Câu chuyện lấy súng là m cho Pa-ven tin rằng ngay cả những việc là m rất liá»u đôi khi cÅ©ng vẫn trôi chảy.
Last edited by quykiemtu; 18-11-2008 at 04:20 PM.
|
09-06-2008, 12:08 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 3
Tô-nhi-a đứng trÆ°á»›c cá»a sổ mở rá»™ng. Cô Ä‘Æ°a cặp mắt chán ngán nhìn xuống vÆ°á»n nhà , nhìn những cây bạch dÆ°Æ¡ng quanh vÆ°á»n mảnh dẻ rung rinh trong gió nhẹ. Cái vÆ°á»n trông quen thuá»™c quá. Cô khó mà tưởng được mình xa nhà thế mà đã má»™t năm rồi. Cô có cảm tưởng nhÆ° mình má»›i từ giã những nÆ¡i quen biết từ thuở bé nà y chỉ má»›i hôm qua thôi và sáng nay lại Ä‘i tà u sá»›m trở vá» nhà .
Không có gì thay đổi cả: những khóm dâu tây vẫn tỉa xén kỹ, lối Ä‘i trong vÆ°á»n vẫn thẳng tắp, nhÆ° lấy thÆ°á»›c mà kẻ, hai bên vẫn trồng giống hoa tá» lan mà mẹ Tô-nhi-a rất Æ°a. Chá»— nà o cÅ©ng nhìn thấy bà n tay thÃch bà y vẽ rởm của nhà kiểm lâm uyên bác. Và Tô- nhi-a nhìn những lối Ä‘i kẻ thẳng sạch trÆ¡n quá ấy thấy chán mắt.
Tô-nhi-a lấy quyển truyện Ä‘á»c dở, mở cá»a thông ra hà ng hiên, Ä‘i qua vÆ°á»n, đẩy cánh cá»a nhá» có quét sÆ¡n, rồi lững thững Ä‘i vá» phÃa hồ nhà ga gần cá»™t chứa nÆ°á»›c.
Qua cái cầu nhá», cô Ä‘i ra Ä‘Æ°á»ng cái đẹp nhÆ° má»™t lối Ä‘i trong vÆ°á»n. Bên phải là hồ, quanh bá» trồng dÆ°Æ¡ng liá»…u và má»™t vÆ°á»n thùy liá»…u ráºm rạp. Bên trái bắt đầu khu rừng.
Tô-nhi-a định đến chá»— mỠđá cÅ©, nhÆ°ng, chợt nhìn thấy má»™t chiếc cần câu Ä‘ang rung rung mé dÆ°á»›i má»™t lùm cây ven hồ, cô liá»n dừng bÆ°á»›c.
Leo lên đứng nÃu má»™t cây liá»…u cong, cô lấy tay vạch cà nh liá»…u ra thì thấy má»™t cáºu da mặt rám nắng, chân Ä‘i đất quần xắn quá đầu gối. Bên cạnh có má»™t há»™p Ä‘á»±ng mồi bằng sắt tây gỉ. Cáºu ta mải câu cá, không để ý đến Tô-nhi-a Ä‘ang nhìn chằm chặp và o mình:
- Ở đây cũng có cá cơ à ?
Pa-ven bực mình quay lại.
Má»™t cô gái không quen biết, đứng nÃu lấy thân cây liá»…u Ä‘ang cúi sát xuống mặt nÆ°á»›c. Cô ta mặc áo trắng kiểu lÃnh thủy, cổ viá»n xanh có vạch trắng, váy ngắn mà u xám sáng, tất kẻ sá»c khÃt và o đôi gót chân thon nhá» rám nắng, già y xinh xinh mà u hung. Là n tóc mà u hạt dẻ tết thà nh búi trong chiếc mÅ© cói to và nh.
Tay Pa-ven cấm cần câu hÆ¡i run lên, cái phao bằng lông ngá»—ng chúi đầu má»™t cái, là m nổi nhÅ©ng là n sóng khoanh tròn chạy tá»a ra trên mặt nÆ°á»›c gá»n gợn. Tiếng ai ở phÃa sau kêu lên hồi há»™p:
- Cắn câu rồi ! Anh trông, cá cắn câu...
Pa-ven luống cuống giáºt mạnh cần câu. NÆ°á»›c bắn tung tóe mà chỉ thấy lưỡi câu quay quay vá»›i cái mồi không.
"Chà ! Bữa nay Ä‘i câu xúi quầy. Quá»· xui con bé đến ám mình !" Pa-ven phát cáu nghÄ© váºy, và để giấu ná»—i lúng túng, cáºu lại ném câu ra xa, giữa hai đám bèo tai trâu, chÃnh chá»— ấy lại không nên ném câu và o vì lưỡi câu dá»… mắc và o rá»… cây.
Pa-ven không buồn quay lại, môi mÃm chặt, nói cà u nhà u vá» phÃa cô gái Ä‘ang ngồi ởtrên kia:
- Cô đứng trên nói léo nhéo cái gì thế ? Là m chạy hết cá của ngÆ°á»i ta.
Câu trả lá»i đốp ngay xuống có vẻ chế giá»…u:
- Nhưng cá nó chạy từ lâu rồi. Cái bộ anh câu thế cũng đủ là m nó chạy hết. Với ai lại đi câu cá giữa trưa như thế nà y? Không biết câu cũng đòi câu!
Từ nãy đến giá» Pa-ven cÅ©ng định giữ mồm giữ miệng cho lịch sá»±, song bây giá» không nhịn được nữa. Cáºu đứng vùng dáºy, kéo sụp mÅ© xuống trán, tÃnh cáºu há»… cáu là là m nhÆ° thế, rồi cố chá»n những tiếng nhã nhặn nhất:
- Cô là m ơn ra chỗ khác đứng cho ạ.
Mắt Tô-nhi-a hÆ¡i nheo lại, thoáng nụ cÆ°á»i tinh nghịch:
- Tôi là m rầy anh lắm có phải không?
Giá»ng nói nghe không có vẻ chế nhạo nữa mà thân máºt muốn là m là nh. Pa-ven Ä‘ang sắp sá»a nói cục cằn vá»›i "cô ả" không biết từ đâu đến nà y, nghe cô ta nói thế cÅ©ng khống cáu được nữa.
- Thôi, cô muốn xem thì cứ xem, chỗ rộng ai muốn đứng đâu thì đứng.
Pa-ven ngồi xuống, và lại nhìn phao. Bấy giá» phao cứ quanh quẩn trong đám bèo: chắc là mồi móc và o rá»… bèo rồi. Cáºu do dá»± không dám kéo lên.
"Nếu mắc thì không còn cách nà o rút vá» nữa. Chắc con bé kia thế nà o cÅ©ng sẽ lại cÆ°á»i mình. Mình chỉ mong nó xéo Ä‘i cho rảnh". Pa-ven nghÄ© bụng thế.
NhÆ°ng Tô-nhi-a đã ngồi gá»n trên thân liá»…u cong Ä‘ang lắc lÆ°, đặt sách lên gối, rồi bắt đầu chăm chú nhìn cáºu bé mắt Ä‘en, da rám nắng kia. Cáºu ta đã tiếp đón cô chẳng niá»m nở mấy và bây giá» lại là m ra bá»™ không chú ý gì đến cô cả.
Pa-ven nhìn xuống mặt nÆ°á»›c, thấy in rõbóng ngÆ°á»i con gái Ä‘ang ngồi. Cô ta cứ Ä‘á»c sách còn Pa-ven từ từ gỡ dây câu bÆ°á»›ng bỉnh vá». Chiếc phao chìm dÆ°á»›i nÆ°á»›c: dây mắc rá»… kéo không ra. "Lưỡi câu khốn kiếp lại mắc mất rồi?". Pa-ven liếc nhìn thấy dÆ°á»›i mặt nÆ°á»›c hÆ¡i gợn sóng có bóng ngÆ°á»i mỉm cÆ°á»i chế nhạo.
Hai gã thanh niên, há»c trò lá»›p bảy, Ä‘i qua cầu, cạnh cá»™t nÆ°á»›c. Má»™t đứa là con lão kỹ sÆ° quản đốc sở đầu máy xe lá»a tên là Xu-khác-cô; hắn năm nay mÆ°á»i bảy tuổi, to xác nhÆ°ng ngô nghê và nổi tiếng vì tÃnh đểu giả. Tóc hắn hÆ¡i và ng hoe, mặt đầy tà n nhang. Ở trÆ°á»ng, bạn bè thÆ°á»ng gá»i chế hắn là thằng "Sua- ca rá»— mặt". Äi bên cạnh hắn là thằng VÃch-to, con lão Lê-sinh-ski, õng ẹo y nhÆ° con gái. Thằng Xu-khác- cô tay cầm má»™t chiếc cần câu rất sang, miệng phì phèo thuốc lá. Hắn ghé và o tai thằng VÃch-to vừa nói, vừa nháy:
- Tao vẫn bảo mà y là con bé nó ngon nhÆ° má»™t thứ nho há»™p ấy, ở đây cấm con nà o bì vá»›i nó được. Rất lãng mạn nhá»›. Nó há»c lá»›p sáu ở Ki-ép. Hiện vá» nghỉ hè ở nhà ông cụ là m chánh kiểm lâm. Bạn chÆ¡i vá»›i con Li-da em gái tao. Tao đã gá»i cho nó má»™t mẩu thÆ°, văn rất kêu. Äại khái: "Yêu em say đắm, anh tha thiết chỠđợi thÆ° em trả lá»i". Tao lại nhét và o đấy mấy câu thÆ¡ thuổng được ở má»™t bà i thÆ¡ của thi sÄ© Nát-xôn rất ăn giá»ng, mà y ạ.
VÃch-to tò mò há»i:
- Thế rồi kết quả ra sao?
Xu-khác-cô hơi lúng túng, đáp:
- Ừ, nó cÅ©ng là m cao, mà u mè bảo tao "đừng viết thÆ° là m gì cho phà giấyâ€. Song con gái đứa nà o má»›i đầu chẳng thế. Mà y không lo. Cái khoản yêu nà y thì tao cáo già . Song tao cÅ©ng chẳng thiết mất thì giá» tán tỉnh nhÅ©ng nhẵng mãi là m quái gì. Tối Ä‘i và o xóm xưởng sá»a chữa tà u chÆ¡i gái thú hÆ¡n. Vứt ra ba rúp là có má»™t con nhan sắc là m rá» dãi ra rồi. Mà nó lại chẳng có đủng đỉnh là m cao gì cả? Tao vẫn Ä‘i chÆ¡i vá»›i lão Van-ca Chi-khô-nốp đấy. Lão ta là m đốc công xelá»a ấy mà , mà y có biết không?
VÃch-to bÄ©u môi có vẻ khinh bỉ:
- Mà y cũng đi chơi trò nhơ bẩn ấy, hở Sua-ca?
Xu-khác-cô nhằn nhằn mẩu thuốc lá, rồi buông giá»ng mỉa mai:
- Xin ông đừng là m bá»™, là m tịch nữa. ông tưởng con không biết ông để thá»i giá» của ông là m gì đấy. . .
VÃch-to ngắt lá»i há»i: - Thôi, thế mà y giá»›i thiệu tao vá»›i con bé kia nhá?
- Tất nhiên, ta lại nhanh không nó đi mất. Sáng hôm qua nó cũng đi câu ở đây.
Hai thằng lại gần Tô-nhi-a. Xu-khác-cô rút Ä‘iếu thuốc Ä‘ang ngáºm ra, gáºp ngÆ°á»i lại cúi chà o:
- Chà o cô Tô-nhi-a Tu-ma-nô-va ạ. Cô ra đây câu cá?
Tô-nhi-a đáp lại:
- Không, tôi chỉ xem ngÆ°á»i ta câu thôi.
- Cô chÆ°a biết anh VÃch-to Lê-sinh-ski nhỉ. - Xu- khác-cô vừa hấp tấp nói vừa cầm tay VÃch-to. - Xin giá»›i thiệu đây là anh bạn tôi, VÃch-to con cụ Lê-sinh-ski.
VÃch-to ngượng ngùng chìa tay ra bắt tay Tô-nhi-a.
Xu khác-cô cố bắt chuyện:
- Sao hôm nay cô không đi câu?
Tô-nhi-a trả lá»i:
- Tôi không mang cần câu đi.
Xu khác-cô vội nói:
- Cô để tôi Ä‘i kiếm má»™t cái nữa cô dùng. Giá» má»i cô tạm lấy cần câu của tôi, tôi xin Ä‘i kiếm cái khác vá» ngay.
Xu-khác-cô đã giữ được lá»i hứa giá»›i thiệu VÃch-to vá»›i Tô-nhi-a và bây giỠđịnh bà y mẹo để VÃch-to ở lại má»™t mình vá»›i Tô-nhi-a.
NhÆ°ng Tô-nhi-a trả lá»i:
- Thôi anh ạ, ta sẽ là m phiá»n ngÆ°á»i khác. Ở đây đã có ngÆ°á»i câu rồi.
Xu khác-cô há»i ngay:
- Phiá»n ai cÆ¡? À, thằng nhãi ấy Æ°? - Mãi bây giá» hắn má»›i nhìn ra Pa-ven Ä‘ang ngồi câu ở bụi cây. - Chà ! Thằng ấy để tôi ra Ä‘uổi nó cút Ä‘i ngay trong nháy mắt.
Tô-nhi-a chưa kịp ngăn lại, thì Xu-khác-cô đã chạy xuống chỗ Pa-ven đang câu. Hắn bảo Pa-ven:
- Thằng kia, cuốn cần câu của mà y xéo ngay, đi!
Thấy Pa-ven vẫn cứ ngồi yên tiếp tục câu, nó lại quát thêm:
- Äi, đứng lên ngay, cút mau!
Pa-ven ngẩng đầu lên nhìn Xu-khác-cô, cái nhìn chẳng là nh gì.
- Im mồm! Là m gì mà nhắng lên thế?
Thằng kia phát khùng lên:
- Cái gì, mà y lại dám lôi thôi vá»›i ông à ? Äồ ăn mà y! Xéo!
Nói rồi nó lấy mũi già y đá hất tung hộp mồi của Pa-ven rơi tõm xuống hồ. Nước bắn tung tóe lên cả mặt Tô-nhi-a. Tô-nhi-a kêu lên:
- Anh Xu-khác-cô ơi! Anh bất lịch sự thế mà không biết thẹn à ?
Pa-ven đứng phắt dáºy. Cáºu biết hắn là con lão quản đốc sở đầu máy xe lá»a. A-rÆ¡-chom là m việc dÆ°á»›i quyá»n bố nó. Nếu bây giá» mình Ä‘á»™ng đến đồ mặt bệu nà y thì nó sẽ mách bố nó và việc nà y thế nà o cÅ©ng sẽ lôi thôi đến anh A-rÆ¡-chom. Äấy là lý do duy nhất là m Pa-ven nén được giáºn không xô lại ngay.
Xu-khác-cô sợ Pa-ven choảng mình, liá»n xông lại lấy hai tay túm ngá»±c Pa-ven đẩy xuống hồ. Pa-ven loạng choạng ngÆ°á»i khoa tay lên trá»i, bị giúi vá» phÃa sau, nhÆ°ng lạiđứng vững được ngay.
Xu-khác-cô lá»›n hÆ¡n Pa-ven hai tuổi, nổi tiếng là tay ngổ ngáo thÃch đánh nhau.
Bị huých và o ngực, Pa-ven nổi xung lên:
- À, mà y định chÆ¡i nhau phải không? Äược ông cho mà y biết tay ngay!
Pa-ven thoi cho nó một quả đấm tay phải và o giữa mặt và không để nó kịp hoà n hồn đã túm ngay áo nó, lôi đi kéo xệch xuống nước.
Xu-khác-cô bị dìm xuống hồ ngáºp nÆ°á»›c đến đầu gối, đôi già y bóng loáng và cái quần bảnh Æ°á»›t sÅ©ng. Hắn cố hết sức gỡ khá»i hai tay Pa-ven siết chặt. NhÆ°ng Pa-ven đã đẩy nó ngã xuống nÆ°á»›c, rồi nhảy tót lên bá».
Xu-khác-cô tức Ä‘iên ngÆ°á»i, hầm hầm xông lên, chá»±c xé Pa-ven ra từng mảnh.
Pa-ven quay lại nhanh như cắt đối phó với kẻ thù.
Anh sá»±c nhá»› đến bà i quyá»n của Giu-khÆ¡-rai dạy:
"Xuống tấn chân trái, hÆ¡i duá»—i chân phải, không phải chỉ đấm bằng sức tay, mà lấy cả sức ngÆ°á»i, nhè quai hà m mà đấm móc lên".
Ră...ă...ắc..c !...
Tiếng răng ráºp và o nhau, Xu-khác-cô bị tống và o quai hà m và cắn phải lưỡi Ä‘au Ä‘iếng ngÆ°á»i, kêu ôi ối, tay chá»›i vá»›i và lăn phịch xuống nÆ°á»›c.
Trên bá» Tô-nhi-a cÆ°á»i ngặt nghẽo, vá»— tay reo lên:
- Hoan hô ! Hoan hô! Äánh cừ tháºt!
Pa-ven nắm lấy cần câu, giáºt mạnh, giằng chiếc lưỡi câu còn mắc, rồi nhảy tót lên Ä‘Æ°á»ng cái.
Äi khá»i, Pa-ven còn nghe tiếng thằng VÃch-to nói vá»›i Tô-nhi-a:
- Nó là thằng Pa-ven con nhà Ca-rơ-sa-ghin, đồ du côn có tiếng !
Mối lo ngại bao trùm lấy khu nhà ga. Tin đồn truyá»n Ä‘i rằng: thợ xe lá»a trên Ä‘Æ°á»ng sắt nà y đã bắt đầu bãi công. Bãi công bắt đầu từ công nhân Ä‘oạn đầu máy thuá»™c ga lá»›n bên cạnh. Bá»n Äức bắt hai ngÆ°á»i thợ máy bị tình nghi mang truyá»n Ä‘Æ¡n kêu gá»i đấu tranh. Những anh em công nhân có gia đình ở nông thôn thì căm phẫn sôi sục vì bá»n Äức tịch thu lÆ°Æ¡ng thá»±c và bá»n đại địa chủ đã theo giặc trở vá» chiếm lại ấp trại cÅ© của chúng.
Ở nông thôn, bá»n cảnh binh thuá»™c giống Cô-dắc quý phái của bá»n đầu lÄ©nh Nga trắng quất roi ngá»±a lên lÆ°ng nông dân. Trong vùng nà y đã có đến chục Ä‘á»™i du kÃch nông dân do những đảng viên bôn-sê- vÃch tổ chức.
Giu-khÆ¡-rai đã không để phà thá»i giá». Từ ngà y đến ở thà nh phố nà y, anh đã là m được má»™t khối công tác lá»›n. Anh đã quen được vá»›i nhiá»u công nhân xe lá»a, thÆ°á»ng đến dá»± các tối vui của những thợ trẻ và đã tổ chức được má»™t nhóm trung kiện gồm những thợ nguá»™i sở đầu máy xe lá»a và thợ xẻ máy cÆ°a. Anh đã thá» dò cả A-rÆ¡-chom, há»i đến thái Ä‘á»™ anh ta đối vá»›i Äảng bôn-sê-vÃch và hoạt Ä‘á»™ng.của Äảng. NgÆ°á»i thợ nguá»™i lá»±c lưỡng ấy đã trả lá»i anh ấy rằng:
"Anh Giu-khơ-rai ạ, vỠtất cả mớ đảng phái đó, tôi không hiểu gì lắm. Nhưng nếu cần giúp đỡ một tay, tôi luôn luôn sẵn sà ng. Anh có thể tin ở tôi".
Giu-khÆ¡-rai cho A-rÆ¡-chom trả lá»i thế cÅ©ng được rồi: anh biết A-rÆ¡-chom là ngÆ°á»i có cảm tình đối vá»›i Äảng và nếu đã nói thì là m. NhÆ°ng cÅ©ng thấy rõ là anh ta giác ngá»™ chÆ°a chÃn đến mức Ä‘á»™ có thể kết nạp và o Äảng được. Giu-khÆ¡-rai nghÄ© thầm: "Không há» gì, trong lúc phong trà o nhÆ° thế nà y, cáºu ấy rồi sẽ đến vá»›i Äảng".
Giu-khÆ¡-rai thôi việc ở sở máy Ä‘iện, sang là m ở sở đầu máy xe lá»a. Là m ở đây thuáºn tiện cho hoạt Ä‘á»™ng hÆ¡n. Vì ở sở Ä‘iện thì xaphong trà o Ä‘Æ°á»ng sắt quá.
Xe Ä‘i lại trên Ä‘Æ°á»ng sắt dạo nà y rất dồn dáºp. Bá»n Äức chở vá» Äức hà ng nghìn toa đủ các thứ chúng cÆ°á»›p bóc được ở U-cÆ¡-ren: lúa mì, lúa mạch, gia súc....
Tháºt không ai ngá», bá»n vệ binh nguỵ áºp đến bắt Pô-nô-ma-rên-cÆ¡, ngÆ°á»i là m Ä‘iện báo ngoà i ga. Chúng đánh Ä‘áºp dã man bác ta ở bá»™ chỉ huy Äức. Chắc vì thế mà bác đã khai ra công tác tuyên truyá»n ở sở đầu máy xe lá»a do Rô-man Xi-đô-ren-cô, má»™t ngÆ°á»i bạn của A-rÆ¡-chom phụ trách.
Hai tên Äức và má»™t thằng ngụy phó tÆ° lệnh quân quản nhà ga, ngÆ°á»i U-cÆ¡-ren, áºp đến bắt Rô-man giữa lúc anh Ä‘ang là m việc. Má»™t tên lÃnh ngụy sấn đến bà n nguá»™i của Rô-man, chẳng nói chẳng rằng, quất roi và o mặt anh. Nó quát:
- Thằng khốn kia, Ä‘i theo chúng ông ngay! Cứ đến đấy rồi sẽ nói chuyện. - Nó nhếch miệng nhăn răng má»™t cách thảm hại, rồi nắm lấy tay áo Rô-man: Cứ đến chá»— chúng ông rồi tha hồ mà "tuyên truyá»n"!
A-rÆ¡-chom Ä‘ang là m việc ở bà n bên cạnh, thấy váºy nên bá» giÅ©a xuống bà n; thân hình cao lá»›n của anh sấn đến chá»— tên ngụy. Cố nén ná»—i tức giáºn, giá»ng anh báºt ra nhÆ° gầm lên:
- Sao mà y dám đánh ngÆ°á»i ta, hở đồ chó?
Tên ngụy lùi lại, mở bao da, rút súng ngắn. Tên lÃnh Äức thấp lÅ©n cÅ©n, tráºt súng khá»i vai, nhằm anh, lên quy-lát lách cách, và sủa lên:
- Äứng lại!
Nó lăm lăm chÄ©a súng, đợi anh nhúc nhÃch là bắn liá»n. NgÆ°á»i thợ cao lá»›n đứng ngây ra bất lá»±c trÆ°á»›c tên lÃnh Äức loắt choắt. Không thể là m gì được nó.
Chúng bắt cả hai đi. Một giỠsau, A-rơ-chom được tha, còn Rô-man thì bị nhốt và o hầm giam.
Chỉ mÆ°Æ¡i phút sau, cả sở đầu máy bá» việc, công nhân táºp trung ở vÆ°á»n hoa nhà ga. Thợ bẻ ghi và các thợ khác là m việc ở các kho váºt liệu cÅ©ng hưởng ứng theo. Phẫn ná»™ đến cùng cá»±c. NgÆ°á»i ta Ä‘Æ°a ra yêu sách - do má»™t ngÆ°á»i nà o đó thảo ra - đòi thả ngay Rô-man và Pô-nô-ma-rên-cÆ¡.
Lòng căm phẫn cà ng tăng khi tên ngụy lúc nãy dẫn má»™t lÅ© vệ binh phi ngá»±a đến vÆ°á»n hoa. Tay nó khoa khẩu súng ngắn dá»a dẫm.
- Nếu các ngÆ°Æ¡i không trở lại là m việc, chúng tao sẽ bắt giam hết ngay láºp tức bây giá». Sẽ cho nhiá»u đứa úp mặt và o tÆ°á»ng ăn đạn.
NhÆ°ng tiếng la hò giáºn dữ của công nhân là m nó phải đánh bà i chuồn ra phÃa nhà ga. Tên tÆ° lệnh quân quản nhà ga gá»i Ä‘iện báo vá». Từ trong thà nh phố đã có cam-nhông chở đầy lÃnh Äức chạy nhÆ° bay, lao tá»›i.
Công nhân bắt đầu giải tán, ai vá» nhà nấy. Tất cả má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u bá» việc, ngay cả các bạn ký ga cÅ©ng bãi công. Công việc của Giu-khÆ¡-rai đã mang lại kết quả: đây là cuá»™c đấu tranh đầu tiên có tÃnh chất quần chúng ở nhà ga xe lá»a.
Bá»n Äức đặt trá»ng liên trên thá»m nhà ga. Khẩu súng ghếch nòng chồm chá»—m nhÆ° má»™t con chó săn. Má»™t tên cai Äức quỳ bên cạnh, má»™t tay để sẵn lên quy- lát
Nhà ga vắng tanh.
Äêm ấy bắt đầu bắt bá»›. A-rÆ¡-chom cÅ©ng bị bắt. Giu-khÆ¡-rai không ngủ ở nhà , nên chúng không tìm thấy anh.
Bá»n chúng dồn ngÆ°á»i bị bắt và o má»™t nhà kho chứa hà ng rá»™ng thênh thang và chúng đặt Ä‘iá»u kiện cuối cùng: hoặc là tiếp tục Ä‘i là m, hoặc là ra tòa án quân sá»±.
Suốt dá»c con Ä‘Æ°á»ng sắt nà y hầu hết công nhân xe lá»a Ä‘á»u bãi công. Suốt hăm bốn tiếng đồng hồ, không có chuyến tà u nà o chạy. Cách nhà ga má»™t trăm hai mÆ°Æ¡i cây số có xảy ra đánh nhau vá»›i má»™t Ä‘á»™i dukÃch mạnh, Ä‘á»™i nà y đã cắt mất Ä‘Æ°á»ng và phá các cầu rồi.
Äêm có má»™t Ä‘oà n tà u chở lÃnh Äức kéo đến ga. NhÆ°ng tà u vừa đến nÆ¡i thì thợ máy, ét và ngÆ°á»i đốt lò Ä‘á»u bá» trốn khá»i đầu.máy rồi. Thế mà ngoà i chuyến tà u nà y lại còn hai chuyến tầu nữa cÅ©ng chỠđến lượt khởi hà nh.
Cánh cá»a sổ đầu máy xe lá»a nặng trịch mở ra, tên quan hai Äức tÆ° lệnh quân quản nhà ga, tên tÆ° lệnh phó và má»™t toán Äức bÆ°á»›c và o.
Tên tÆ° lệnh phó gá»i: "Những tên sau đây: A rÆ¡- chom Ca-rÆ¡-sa-ghin, Pô-len-tốp-ski, BÆ¡-ru-giắc có nhiệm vụ lái chuyến xe lá»a nà y Ä‘i. Nếu từ chối, bắn ngay tại chá»—. Có Ä‘i không?"
Ba ngÆ°á»i thợ buồn rầu cúi đầu. Má»™t toán lÃnh Äức chÄ©a lưỡi lê kèm hỠđến đầu máy, tên tÆ° lệnh phó đã quay sang chỉ định ngÆ°á»i lái, ét và đốt lò cho chuyến tà u Ä‘i sau.
*
Äầu tà u xe lá»a giáºn dữ phì phì chuyển mình, bắn tung tóe nhÆ° mÆ°a những tia lá»a sáng, vừa thở hồng há»™c, vừa lÆ°á»›t trên Ä‘Æ°á»ng ray, lao nhanh nhÆ° xoáy và o khoảng đêm dà y đặc. A-rÆ¡-chom đổ đầy than và o lò, lấy chân đá cá»a lò sáºp lại, vá»›i cái ấm ngắn vòi ở ngăn tủ, tu má»™t ngụm nÆ°á»›c, rồi quay ra há»i ngÆ°á»i thợ máy già Pô-len-tốp-ski:
- Ta đà nh chở chúng nó đi sao, bố già ?
NgÆ°á»i thợ già tức tối chá»›p chá»›p đôi mắt dÆ°á»›i nếp lông mà y rÅ© xuống:
- Bị gà lưỡi lê và o lưng, không chở chúng nó đi cũng không được.
BÆ¡-ru-giắc vừa liếc mắt nhìn vá» phÃa tên lÃnh Äức ngồi gác ở toa than, vừa Ä‘á» nghị:
- Bá» cả đấy rồi chuồn khá»i xe là hÆ¡n cả.
A-rơ-chom lẩm bẩm:
- Tôi cÅ©ng nghÄ© thế, song kia kìa còn thằngchó Äức đằng sau lÆ°ng.
BÆ¡-ru-giắc ló đầu ra cá»a sổ, giá»ng kéo dà i:
- Ừ..
Pô-len-tốp-ski lại gần A-rơ-chom thì thầm:
- Ta không thể nà o chở chúng Ä‘i được, chú hiểu chứ? Äang đánh nhau ngoà i ấy, du kÃch đã phá Ä‘Æ°á»ng. Mà ta nỡ nà o lại dẫn lÅ© chó nà y trong chốc lát đến thịt anh em. Chú phải biết, ngay thá»i còn Nga hoà ng, tôi cÅ©ng không bao giá» chịu chở lÃnh đến trong khi anh em ta bãi công. Huống chi là ngà y nay, ngần nà y tuổi đầu, tôi lại Ä‘i là m việc ấy. Chở quân chúng nó Ä‘i Ä‘Ã n áp anh em mình là má»™t cái nhục mang suốt Ä‘á»i, đến chết chÆ°a hết nhục. KÃp thợ máy trÆ°á»›c đã bá» chạy được. Há» liá»u mạng tháºt, nhÆ°ng há» vẫn cứ chạy đấy. Chúng ta còn mặt mÅ©i nà o mà chở chuyến xe nà y Ä‘i được, chú mà y nghÄ© sao?
- Äồng ý vá»›i bố già lắm, song còn thằng chó chết kia thì bố tÃnh thế nà o? - A-rÆ¡-chom Ä‘Æ°a mắt chỉ tên lÃnh Äức.
Ông lão thợ máy cau mà y lấy khăn thấm mồ hôi trán, cặp mắt nẩy lá»a nhìn chằm chặp và o chiếc ma- nô-mét(áp kế, má»™t thứ máy Ä‘o sức đẩy của hÆ¡i trong đầu máy xe lá»a) nhÆ° hy vá»ng tìm ra lối thoạt trÆ°á»›c cảnh bà đang già y vò mình. NghÄ© mãi không ra, ngÆ°á»i thợ già thất vá»ng phát bẳn, văng ra má»™t câu chá»i rủa.
A-rÆ¡-chom lại vá»› lấy ấm nÆ°á»›c tu. Cả hai ngÆ°á»i cùng nghÄ© nhÆ° nhau, song không ai dám ngỠý trÆ°á»›c. A- rÆ¡-chom bá»—ng nhá»› đến câu mà Giu-khÆ¡-rai đã có lần há»i anh: "Anh thấy Äảng bôn-sê-vÃch và tÆ° tưởng cá»™ng sản thế nà o?"
Và A-rÆ¡-chom đã trả lá»i câu há»i ấy: "Tôi lúc nà o cÅ©ng sẵn sà ng giúp đỡ. Anh có thể tin ở tôi...".
"Và bây giá» cách ta Ä‘ang giúp má»›i quý chứ ! Ta chở bá»n Äức Ä‘i Ä‘Ã n áp anh em...".
Pô-len-tốp-ski cúi xuống hòm dụng cụ, ghé sát và o A-rơ-chom dằn từng tiếng:
- Thằng gác kia, phải tiêu nó, chú hiểu không?
A-rơ-chom rùng mình. Pô-len-tốp-ski nghiến răng nói thêm:
- Không có cách nà o khác. Äáºp chết nói Ä‘i, vứt máy Ä‘iá»u hÆ¡i và các dụng cụ và o lò, hãm xe chạy cháºm và nhảy xuống chuồn.
NhÆ° cất được gánh nặng khá»i vai, A-rÆ¡-chom nói:
- Äược
A-rơ-chom ghé sát và o Bơ-ru-giắc và cho biết quyết định ấy.
BÆ¡-ru-giắc không trả lá»i ngay. NgÆ°á»i nà o cÅ©ng Ä‘ang đứng trÆ°á»›c má»™t mối nguy lá»›n. Cả ba Ä‘á»u có gia đình ở nhà . Gia đình ông già Pô-len-tốp-ski lại đông ngÆ°á»i: vợ con cả thảy chÃn nhân mạng. Song cả ba Ä‘á»u hiểu rằng không thể nà o chở chúng nó Ä‘i được.
Bơ-ru-giắc nói:
- Còn gì nữa! Tôi đồng ý. NhÆ°ng trong ba chúng ta, ngÆ°á»i nà o sẽ...
Bơ-ru-giắc không dám nói hết câu, nhưng A-rơ- chom thoáng nghe đã hiểu ngay.
A-rÆ¡-chom quay lại phÃa ông già đang loay hoay bên cái máy Ä‘iá»u hÆ¡i, gáºt đầu ra hiệu nhÆ° muốn báo .tin BÆ¡-ru-giắc cÅ©ng cùng ý kiến đó; nhÆ°ng, ngay lúc ấy, lòng bứt rứt vì má»™t vấn Ä‘á» chÆ°a giải quyết, anh nhÃch lại gần ông già Pô-len-tốp-ski:
- Bây giỠta là m thế nà o hở cụ?
Cụ Pô-len-tốp-ski nhìn A-rơ-chom:
- Chú khởi sá»± Ä‘i, chú khá»e nhất trong bá»n. Cầm lấy xà beng gõ và o sá» nó, cắc má»™t cái là xong thôi. ông cụ không giấu nổi được hồi há»™p.
A- rơ-chom cau mà y:
- Cháu không là m được đâu, cụ ạ. Tay cháu nó sẽ không là m sao mà nhấc lênđược đâu. NghÄ© cho cùng thì thằng lÃnh nà y cÅ©ng chẳng có tá»™i tình gì. Cả nó nữa cÅ©ng chỉ vì lưỡi lê gà và o sau lÆ°ng mà phải Ä‘i thôi.
Mắt ông già long lên trong bóng tối:
- Chú bảo nó không có tá»™i? Thế thì chúng ta lái chuyến xe nà y cÅ©ng có phải lá»—i ở chúng ta đâu. Chúng ta cÅ©ng chỉ vì bị nó bức mà phải lái xe ở đây thôi. Chúng ta chở bá»n Ä‘i Ä‘Ã n áp. Và nói nhÆ° chú, bá»n ấy cÅ©ng vô tá»™i tất và bá»n vô tá»™i ấy sẽ Ä‘i bắn xả và o anh em du kÃch. Thế ra anh em du kÃch mình là những kẻ có tá»™i đấy chắc? Chú to xác mà bụng dạ y nhÆ° bụng dạ chim sẻ. Trông chú ai chả bảo chú khá»e nhÆ° gấu, thế mà chẳng có gan là m, anh em cáºy ở chú...
- "Äược. - A-rÆ¡-chom nói khà n khà n và tay cầm lấy xà beng. NhÆ°ng Pô-len-tốp-ski đã rỉ tai: "Không, để xà beng cho tôi. Tôi dùng chắc hÆ¡n. Chú cầm cái xẻng rồi leo lên xúc than ở toa hắt xuống. Lúc cần đến thì cho tên lÃnh Äức má»™t nhát xẻng. Còn tôi cầm xà beng thì giả tảng nhÆ° Ä‘i Ä‘áºp những cục than to váºyâ€.
BÆ¡-ru-giắc gáºt đầu:
- Cụ nói phải - Rồi bác ta ra đứng trÆ°á»›c cái máy Ä‘iá»u hÆ¡i.
Tên lÃnh Äức Ä‘á»™i mÅ© chà o mà o dạ chóp Ä‘á», Ä‘ang ngồi ở mép toa than phì phèo hút thuốc lá, súng kẹp và o đầu gối, thỉnh thoảng má»›i Ä‘Æ°a mắt nhìn những ngÆ°á»i thợ Ä‘ang loay hoay trên đầu tà u.
Khi A-rÆ¡-chom đã trèo lên xúc than, tên lÃnh gác cÅ©ng chẳng để ý gì cả. Äến lúc ông già Pô-len-tốp- ski giả đò lấy xà beng hất những tảng than to ở thà nh toa và o trong, ra hiệu bảo hắn lùi lại, hắn ngoan ngoãn lùi xuống, nép mình và o cá»a buồng thợ máy để cho ông già rá»™ng chá»— là m.
Tiếng xà beng choang và o sá» tên Äức đánh cắc má»™t cái, nghe khô và gá»n, là m A-rÆ¡-chom và BÆ¡-ru- giắc giáºt thót mình nhÆ° ngÆ°á»i phải bá»ng. Xác tên giặc đổ váºt ra lối Ä‘i nhÆ° má»™t bao than.
Chiếc mÅ© chà o mà o mà u dạ xám chẳng mấy chốc hoen đẫm máu Ä‘á». Äầu súng đánh và o thà nh toa kêu đến choang má»™t tiếng.
- Thôi, thế là xong. - ông già Pô-len-tốp-ski ném cái xà beng xuống, miệng lẩm bẩm thế, ngÆ°á»i rung lên, ông nói thêm: - Bây giá» chúng ta không thể lái lùi lại được nữa.
Giá»ng ông cụ vỡ ra, nhÆ°ng để phá tan cái im lặng quá nặng ná» trùm lên má»i ngÆ°á»i, ông liá»n kêu to lên:
- Thôi, tháo máy Ä‘iá»u hÆ¡i Ä‘i. Tháo Ä‘i! Nhanh tay lên !
MÆ°á»i phút sau, má»i việc xong xuôi, con tà u không lái chạy cháºm dần.
Những bóng Ä‘en cây cối bên Ä‘Æ°á»ng Ä‘ang hiện lên sừng sững trong khoảng sáng của ánh đèn tà u bá»—ng nhiên chìm nghỉm trong bóng đêm mù mịt. Äèn pha ở đầu tà u cố rá»i và o bóng tối song chỉ còn loe ra được và i thÆ°á»›c chung quanh. Con tà u nhÆ° đã kiệt sức, trút hÆ¡i thở tà n, má»—i lúc má»™t cháºm lại.
"Nhảy xuống Ä‘i chứ!" Tiếng ông già Pô-len-tốp-ski vang lên đằng sau A-rÆ¡-chom. Anh buông tay vịn. Thân hình to lá»›n của anh văng ra phÃa trÆ°á»›c. Chân chạm đất và mặt đất nhÆ° chuá»™i bắn Ä‘i. Anh theo Ä‘Ã còn loạng choạng chạy thêm hai bÆ°á»›c, rồi ngã lăn ká»nh ra đất.
Hai bóng ngÆ°á»i nữa từ hai báºc nhảy xuống, lÆ°á»›t theo sau anh.
*
Cảnh nhà BÆ¡-ru-giắc không được vui. Bác BÆ¡-ru- giắc gái, mẹ Xê-ri-ô-gia những lo mà rạc ngÆ°á»i Ä‘i vì bốn hôm nay, không nháºn được tin gì của bác trai. Bác chỉ biết chồng mình bị Äức bắt Ä‘i là m kÃp xe vá»›i anh A-rÆ¡-chom và cụ Pô-len-tốp-ski. Hôm qua lại có ba thằng cảnh binh nguy đến sừng sá»™ nạt há»i và chá»i rủa. Thấy thế, bác lo lắng, mang máng Ä‘oán chắc có chuyện gì chẳng là nh đây. Sốt ruá»™t quá, bá»n vệ binh vừa Ä‘i khá»i, bác lấy khăn choà ng đầu sang bênnhà bà cụ đẻ ra A-rÆ¡-chom may ra há»i thăm được tin tức gì vá» chồng mình.
Va-li-a Ä‘ang dá»n dẹp dÆ°á»›i bếp, thấy mẹ sắp Ä‘i, há»i mẹ:
- U đi đâu có xa không, u?
Mắt bác Ä‘á» hoe, già n giụa, nhìn con gái lá»›n, trả lá»i:
- U sang nhà bà cụ Ca-rÆ¡-sa-ghin. May ra có tin gì của thầy. Há»… thằng Xéc-gây vá», bảo nó đảo qua nhà bà cụ Pô-len-tốp-ski há»i thăm xem.
Va-li-a hai tay trìu mến ôm lấy mẹ, tiá»…n ra cá»a, lá»±a lá»i an ủi:
- U đừng lo, u ạ!
Bà cụ Ca-rÆ¡-sa-ghin bao giá» thấy bác BÆ¡-ru-giắc gái sang chÆ¡i cÅ©ng tiếp rất mặn mà . Cả hai bà đá»u tưởng ngÆ°á»i ná» há»i thăm ngÆ°á»i kia được tin tức má»›i, nhÆ°ng qua mấy câu và o chuyện, cả hai cùng thất vá»ng nhÆ° nhau.
Äêm qua, nó cÅ©ng khám nhà Ca-rÆ¡-sa-ghin. Chúng sục tìm A-rÆ¡-chom. Khi bá» Ä‘i, chúng còn ra lệnh cho bà cụ Ca-rÆ¡-sa-ghin há»… thấy con vá» phải lên đồn báo ngay.
Bà cụ lấy là m lo sợ việc bá»n lÃnh tuần cảnh nguy đến sục ban đêm nhÆ° thế. Lúc ấy, chỉ có má»™t mình bà ở nhà . Pa-ven là m ca đêm ở sở Ä‘iện.
Sáng hôm sau, Pa-ven vá» nhà rất sá»›m. Khi nghe mẹ kể chuyện đêm qua cảnh binh đến khám và sục tìm A-rÆ¡-chom, Pa-ven hết sức lo ngại cho số pháºn anh A-rÆ¡-chom. Tuy tÃnh tình hai ngÆ°á»i khác nhau, A-rÆ¡-chom bá» ngoà i lại hay bốp chát, song hai anh em yêu quý nhau lắm. Quý nhau má»™t cách nghiêm khắc, không mÆ¡n trá»›n mà cÅ©ng chẳng cắn nói ra lá»™ liá»…u và Pa-ven tá»± mình thấy rõ nếu anh cần đến thì có phải hy sinh thế nà o cÅ©ng không quản, không do dá»±.
Không nghỉ má»™t phút, Pa-ven chạy ngayra sở đầu máy xe lá»a, tìm Giu-khÆ¡-rai, song không thấy anh đâu cả. Những anh em thợ Pa-ven quen cÅ©ng không biết tin gì vá» ba ngÆ°á»i. Nhà Pô-len-tốp-ski cÅ©ng tuyệt không biết tin gì vỠông cụ. Pa-ven chạy sang nhà ông cụ, đến sân gặp ngay ngÆ°á»i con trai út là Bô-rÃt cho biết nhà anh ta cÅ©ng bị khám. Nó sục tìm cụ Pô-len-tốp-ski.
Pa-ven trở vá» nhà vá»›i mẹ, không được mảy may tin tức gì cả. NgÆ°á»i mệt má»i, anh uể oải nhoà i xuống giÆ°á»ng và chốc lát đã ngủ thiếp Ä‘i giấc ngủ cháºp chá»n, thấp tha, thấp thá»m.
Có tiếng gõ cá»a, Va-li-a quay ra há»i: "Ai đấy?" và nâng then cà i.
Cá»a mở, CÆ¡-lim-ca Mác-chen-cô thò cái đầu bù tóc Ä‘á» hung và o. Mặt Ä‘á» bừng, hÆ¡i thở hổn hển, chắc là vừa chạy rất nhanh lại đây.
- Bà cụ có nhà không?
- Không, vừa đi xong.
- Äi đâu có biết không?
- Sang nhà bà cụ Ca-rÆ¡-sa-ghin thì phải. CÆ¡-lim-ca chá»±c quay chạy Ä‘i, thì Va-li-a nÃu tay áo giữ lại.
Cơ-lim-ca nhìn Va-li-a, vẻ do dự:
- À, tôi tìm bà cụ có tà việc. - Việc gì thế, anh? - Va-li-a lắc tay CÆ¡-lim-ca há»i gặng. - Nói Ä‘i mau lên, con gấu con lông Ä‘á» hung nói Ä‘i, không em sốt ruá»™t lắm rồi. - Giá»ng Va-li-a nói nhÆ° ra lệnh.
CÆ¡ lim-ca liá»n quên mất lá»i dặn Ä‘i dặn lại của Giu- khÆ¡-rai đã bảo cáºu nhất thiết phải Ä‘Æ°a thÆ° nà y đến táºn tay bác BÆ¡-ru-giắc gái và tuyệt đối giữ bà máºt. Cáºu ta thò ngay và o túi móc ra má»™t mảnh giấy dầu mỡ lem luốc chìa cho Va-li-a. Äối vá»›i cô bé tóc và ng em gái Xéc-gây nà y, CÆ¡-lim-ca không thể từ chối má»™t Ä‘iá»u gì vì có bao giá» cáºu ta hoà n toà n xác định được tình cảm của mình đối vá»›i cô bé rất kháu ấy đâu. Nói tháºt ra thì cáºu bé phụ bếp vốn tÃnh khiêm tốn, không rỉ răngnói vá»›i ai là mình mến Va-li-a, ngay đối vá»›i bản thân, cáºu cÅ©ng không dám thú tháºt Ä‘iá»u đó.
Va-li-a Ä‘Æ°a mắt Ä‘á»c bức thÆ° ngắn:
"Nhà , nhà đừng lo. Äây bình yên cả. Chúng tôi vẫn còn sống, vẫn yên ổn. Sau sẽ biết rõ đầu Ä‘uôi. Nói cho bà con yên tâm. Xem xong hủy ngay.
BÆ -RU-GIẮC"
Äá»c xong thÆ°, Va-li-a bổ đến bên CÆ¡-lim-ca:
- Gấu con lông đỠcủa em, anh lấy thư nà y ở đâu ra thế anh, anh bảo cho em biết với? Anh nói đi anh, ai đưa cho anh bức thư nà y.
Va-li-a lắc ngÆ°á»i cáºu ta rất mạnh. Và cáºu bé khốn khổ, Ä‘ang say nhÆ° Ä‘iếu đổ không sao cưỡng được, lại phạm khuyết Ä‘iểm lần thứ hai:
- Anh Giu-khơ-rai đưa cho tôi ở ngoà i ga.
Song lại nhá»› ra không được nói, cáºu ta nói vá»›t lại:
- NhÆ°ng anh ấy bảo phải giữ bà máºt, không được Ä‘Æ°a mảnh giấy cho bất cứ ngÆ°á»i nà o khác.
Va-li-a cÆ°á»i đáp:
- Äược được em không nói lá»™ vá»›i ai đâu. Giá» thì anh chạy sang nhà Pa-ven tìm mẹ em bên ấy. - Rồi cô lấy tay khẽ đẩy và o lÆ°ng CÆ¡-lim-ca.
Nháy mắt đã thấy cái đầu tóc hung của Cơ-lim- ca thoáng biến sau cổng hà ng rà o.
Ba ngÆ°á»i thợ vẫn chÆ°a ai vá» cả. Buổi tối Giu-khÆ¡- rai đến chÆ¡i nhà Ca-rÆ¡-sa-ghin kể cho bà cụ nghe tất cả câu chuyện xảy ra trên chuyến xe lá»a. Bà cụ hoảng sợ, Giu-khÆ¡-rai hết lá»i khuyên giải, nói rằng ba ngÆ°á»i giá» tạm lánh ở má»™t vùng quê xa, ở nhá» nhà chú ruá»™t BÆ¡-ru-giắc, yên ổn lắm. Bây giá» vá» ngay không lợi, song không lâu lắm đâu, vì quân Äức Ä‘ang bị nguy khốn torồi, tình hình sẽ biến chuyển.
Việc xảy ra là m cho ba gia đình đã thân cà ng thêm thân. Há»a hoằn có thÆ° gá»i vá», cả ba nhà cùng vui mừng Ä‘á»c. Song nhà nà o nhà ấy, vì vắng ngÆ°á»i lá»›n, ngà y cà ng thấy tẻ lạnh và im lìm.
Má»™t hôm, ra vẻ nhÆ° bất chợt rẽ và o thăm nhà bà cụ Pô-len-tốp-ski, Giu-khÆ¡-rai Ä‘Æ°a tiá»n cho bà cụ:
- Bà mẹ ạ, ông cụ gá»i vỠđây, nhÆ°ng bà mẹ đừng nói hở vá»›i ai nhé!
Bà lão cảm kÃch nắm lấy tay Giu-khÆ¡-rai:
- Cảm Æ¡n bác lắm! Ông nhà tôi bị nạn, nhà cá»a túng quá. Không còn đồng nà o Ä‘ong gạo cho các cháu ăn nữa.
Sá»± tháºt, tiá»n ấy lấy ở số tiá»n quỹ hoạt Ä‘á»™ng do Bun-ga-cốp để lại.
Trên Ä‘Æ°á»ng từ nhà bà cụ Pô-len-tốp-ski vá» sở đầu máy xe lá»a, Giu-khÆ¡-rai vừa bÆ°á»›c vừa suy nghÄ©, lòng những cảm phục:
"Äược được. Ta thá» xem rồi sẽ ra sao. Bãi công tuy đã thất bại, anh em công nhân bị chúng dá»a bắn, tuy Ä‘Ã nh phải chịu và o là m, song ngá»n lá»a đấu tranh đã nhóm lên, chúng không thể nà o dáºp tắt được nữa. Còn nhÆ° cánh ba ngÆ°á»i kia thì tháºt là can đảm, tháºt cừ. Äúng con nhà vô sản".
*
Ba ngÆ°á»i thợ lánh nạn ở má»™t khu cách biệt bên ngoà i là ng Vô-rô-bi-ô-va, trong má»™t lò rèn cÅ© nhá» bé, vách ám khói quay lÆ°ng ra Ä‘Æ°á»ng cái. Cụ Pô-len-tốp- ski Ä‘ang đứng trÆ°á»›c cá»a lò lá»a bốc phần pháºt. Ãnh lá»a chói lòa là m mắt cụ nheo lại. Tay cụ cầm cái kìm dà i, láºt Ä‘i láºt lại cục sắt đã nung Ä‘á».
A-rÆ¡-chom Ä‘ang thụt cái bá»… thổi lá»a treo và o xà ngang. Pô-len-tốp-ski cÆ°á»i hiá»n là nh, rung rung bá»™ râu. NgÆ°á»i thợ máy già nói:
- Thá»i buổi nà y, tay thợ vá» vùng quê chẳng chết đói đâu. Lúc nà o cÅ©ng có việclà m, muốn việc là có ngay. Äấy, cứ là m ở đây lấy má»™t hai tuần nữa xem, có gạo thịt gá»i vá» cho trẻ mỠở nhà chứ chẳng chÆ¡i. Chú thấy đấy, ở nông thôn, há» quý thợ rèn lắm. Cánh ta ở đây ăn tháºt chẳng khác gì tÆ° sản, chẳng mấy chốc sÆ°á»n nung núc mỡ cho mà xem. - Cụ cÆ°á»i hì hì, rồi tiếp: - Còn bác BÆ¡-ru-giắc thì xem chừng lại cà ng gắn chặt vá»›i bà con nông dân lắm. Tay ấy đã cắm chặt và o đất nhà ông chú ruá»™t rồi. Mà thế cÅ©ng phải, chỉ có lão đây và chú mà y là không có lấy tấc đất cắm dùi, chúng mình chỉ Ä‘á»™c có lÆ°ng trần vá»›i hai bà n tay trắng, tháºt đúng nhÆ° ngÆ°á»i ta nói là vô sản mạt Ä‘á»i, hì hì. Chứ bác BÆ¡-ru-giắc thì ngÆ°á»i bác chia là m đôi: má»™t chân đứng trên đầu máy xe lá»a, còn chân kia thì lại đứng ở nông thôn. - Lấy kìm đụng và o cục sắt cháy Ä‘á», giá»ng trở nên nghiêm nghị; ông cụ trầm ngâm nói thêm: - Nói tháºt chứ, cảnh chúng ta nguy lắm đấy chú ạ! Bá»n Äức không cuốn gói Ä‘i sá»›m thì cánh mình phải lo chuồn trÆ°á»›c sang vừng Ê-ca-chi- ri-nô-sláp hay sang Rô-stốp Ä‘i thôi, kẻo chúng nó tóm được thì sẽ bị treo cổ, đầu không tá»›i trá»i, chân không tá»›i đất mất, chắc chắn là nhÆ° thế.
A-rơ-chom lẩm bẩm:
- Cháu cũng nghĩ thế bố già ạ.
- Không biết nhà chúng mình ra sao? Chắc là ngÆ°á»i nhà bị bá»n ngụy đến là m rầy rà lắm đấy?
- Chứ sao nữa bố già ! Ta đã mó tay và o việc thì Ä‘Ã nh bá» mặc nhà cá»a thôi.
Cụ Pô-len-tốp-ski rút trong lò ra cục sắt nungđã xanh biếc và nhanh tay đặt lên đe.
- Chú mà y Ä‘áºp Ä‘i.
A-rÆ¡-chom vá»› lấy chiếc búa tạ dá»±ng bên Ä‘e, vung mạnh quá đầu rồi quai xuống. Tia lá»a rà o rà o bắn tung tóe, là m những xó tối lò rèn bá»—ng lóe sáng lên trong chốc lát.
Cụ già láºt Ä‘i láºt lại cục sắt cháy Ä‘á» chìa cho A- rÆ¡-chom nện búa. Miếng sắt ngoan ngoãn dẹt má»ng ra nhÆ° cục sáp ong má»m.
Äêm tối Ä‘Æ°a hÆ¡i gió ấm và o cổng mởtoang cá»a lò rèn.
*
Mặt hồ bao la thăm thẳm. Rặng thông cuốn lấy quanh hồ, ngá»n thông Ä‘Æ°á»ng bệ lắc lÆ°, gáºt gù trÆ°á»›c gió.
Nhìn thông, Tô-nhi-a nghÄ© thầm: "Y nhÆ° những ngÆ°á»i tháºt". Cô ngả mình trên khoảng cá» xanh, giữa bá» sá»i đá. Trên cao là rừng thông già trấn ngá»±, phÃa dÆ°á»›i, ở chân má»m đá dốc đâm dá»c thẳng xuống nÆ°á»›c là mặt hồ. Bóng đá in thêm mà u sẫm lên mặt nÆ°á»›c ven bá» thăm thẳm.
Äây là nÆ¡i Tô-nhi-a Æ°a đến ngồi chÆ¡i. Cách đấy má»™t dặm Ä‘Æ°á»ng, trong những thung sâu bá» hoang, giữa những mỠđá cÅ©, trÆ°á»›c kia có những dòng suối tuôn ra, và ngà y nay đã thà nh ba cái hồ thông nÆ°á»›c. Ở phÃa dÆ°á»›i, gần bá» có tiếng vá»— nÆ°á»›c bì bõm đâu đây. Tô-nhi-a ngẩng nhìn, lấy tay vạch cà nh lá thì thấy má»™t thân hình má»m mại nâu bóng Ä‘ang bÆ¡i rất khá»e từ bá» ra giữa hồ. Cái lÆ°ng rám nắng và má»› tóc nâu hì hụp nhÆ° con rái cá Ä‘ang rẽ nÆ°á»›c bÆ¡i lên, lúc ngụp và o nÆ°á»›c, lúc nhà o lên vùng vẫy, mệt rồi thì nằm ngá»a phÆ¡i nắng, đôi mắt nhắm nghiá»n cho khá»i chói, hai tay vòng lại, ngÆ°á»i hÆ¡i khom khom không Ä‘á»™ng Ä‘áºy.
Tô-nhi-a buông cà nh lá, mỉm cÆ°á»i, tá»± nhạo mình:
- Mình khỉ tháºt, sao lại nhìn ngÆ°á»i ta tắm.
Và Tô-nhi-a cầm sách Ä‘á»c.
Mải xem cuốn sách của VÃch-to Lê-sinh-ski cho mượn, Tô-nhi-a không để ý có bóng ngÆ°á»i vừa leo qua bá» sá»i giữa gò đất và rặng thông. Bá»—ng đâu, má»™t hòn sá»i theo chân ngÆ°á»i vừa leo rÆ¡i và o cuốn sách. Tô- nhi-a giáºt mình ngẩng đầu lên, Pa-ven đứng ngay trÆ°á»›c mặt cô, ngạc nhiên và ngượng ngùng vì cuá»™c gặp gỡ bất ngá» nà y.
Nhìn thấy tóc Pa-ven Æ°á»›t, Tô-nhi-a Ä‘oán: "Ra ngÆ°á»i tắm ấy là anh ta".
Pa-ven lúc ấy cÅ©ng nháºn ra ngÆ°á»i con gái hôm xÆ°a.
- Cô đấy à ? Tôi có là m cô hãi không? Tôi không biết cô ngồi đây.
Nói rồi, Pa-ven vịn tay và o bá» sá»i, định bá» Ä‘i.
- Không sao đâu, anh ạ. Nếu anh không báºn, má»i anh ngồi chÆ¡i, ta nói chuyện.
Pa-ven ngạc nhiên nhìn Tô-nhi-a:
- Ta nói chuyện? Chuyện gì mới được?
Tô-nhi-a mỉm cÆ°á»i:
- Sao anh cứ đứng thế ? Ghế đây, má»i anh ngồi, Tô-nhi-a chỉ cho Pa-ven má»™t tảng đá và há»i Pa-ven:
- Tên anh là gì nhỉ?
- Páp-ca Ca-rơ-sa-ghin.
( Páp-ca cÅ©ng là Pa-ven, nhÆ°ng gá»i tục và thân)
- Còn tôi là Tô-nhi-a. Thế là chúng ta quen nhau rồi nhớ.
Pa-ven luống cuống vò mũ cát-két.
Tô-nhi-a phá sự im lặng:
- Tên anh là Páp-ca à ? Sao lại gá»i là Páp-ca? Gá»i thế không đẹp. Gá»i là Pa-ven hay hÆ¡n. Tôi sẽ gá»i anh là Pa-ven đấy. Anh có hay đến đây... - à Tô-nhi-a muốn nói "có hay đến đây tắm không?" nhÆ°ng ngại không muốn để Pa-ven biết mình đã trông thấy anh ta tắm nên nói trệch Ä‘i: - Anh có hay đến đây chÆ¡i không?
- Không, cũng tùy, thỉnh thoảng có lúc nà o rỗi mới đến.
- Thế anh đi là m à ?
- Tôi là thợ đốt lò ở sở điện.
Tô-nhi-a bá»—ng há»i bất ngá»:
- Ai dạy anh đánh võ mà anh đánh giá»i thế, hở anh? Pa-ven pháºt ý, cà u nhà u:
Tôi đánh nhau thì việc gì đến cô mà cô há»i?
Tô-nhi-a cảm thấy Pa-ven không bằng lòng câu há»i của mình, vá»™i nói:
- Äừng giáºn, anh Pa-ven ạ. Tôi muốn biết lắm chứ. Äánh nhÆ° anh đánh hôm trÆ°á»›c, tháºt là tay võ. Anh đánh ác lắm.
Và Tô-nhi-a phá lên cÆ°á»i.
Pa ven há»i lại:
- Ra cô thương hại cái thằng nhắng ấy à ?
- Có đâu, trái lại thế nữa. Xu-khác-cô ăn đấm thế là đáng Ä‘á»i lắm. Tôi thấy anh đánh hắn, tôi thÃch lắm. Tôi nghe ngÆ°á»i ta nói anh hay đánh nhau lắm thì phải.
Pa-ven bị chạm ná»c, há»i lại:
- Ai bảo cô thế ?
- VÃch-to con nhà Lê-sinh-ski bảo là anh chuyên môn Ä‘i đánh nhau.
Pa-ven sa sầm nét mặt:
- VÃch-to là má»™t thằng đểu, má»™t tên công tá» bá»™t chỉ được cái õng ẹo. Tôi tha không tát cho nó vỡ mặt là phúc. Hôm ná» tôi nghe rõ nó đặt Ä‘iá»u vá» tôi vá»›i cô, song tôi không thèm đánh nó cho bẩn tay.
Tô-nhi-a can:
- Sao anh Pa-ven ăn nói cục thế ? Thế không tết đâu !
Pa-ven phát cáu: "Mình rõ vá»› vẩn, tá»± nhiên lại Ä‘i bắt chuyện vá»›i con nhóc con nà y là m gì? Con bé gá»›m tháºt, lại Ä‘i bắt bẻ lá»i ăn tiếng nói của mình. Nó toà n lên mặt dạy mình: lúc thì nó không thÃch tên là "Páp- ca", lúc thì bảo là "đừng ăn nói cục".
Tô-nhi-a há»i:
- Sao anh lại ghét VÃch-to đến thế ?
- Bởi vì nó là má»™t con tiểu thÆ° mặc quần áo Ä‘Ã n ông, nó là con cÆ°ng nhà quý tá»™c, má»™t công tá» bá»™t, chứ không phải là thanh niên. Trông cái mặt nó thÆ°á»n thượt nhÆ° đứa không hồn. Gặp những đứa nhÆ° thế, tôingứa tay lắm. Nó con nhà già u, nó chỉ chá»±c trèo lên đầu lên cổ ngÆ°á»i ta. Nó tưởng nó muốn là m gì ngÆ°á»i khác cÅ©ng được. Tôi đây thì tôi nhổ toẹt và o cái già u của nó. Nó cứ đụng đến tôi thì nó biết tay tôi. Những quân ấy phải dạy chúng bằng quả đấm nà y má»›i được. - Giá»ng Pa-ven đầy giáºn dữ.
Tô-nhi-a tiếc là đã nhắc đến tên VÃch-to trong câu chuyện. Cáºu nà y chắc có chuyện gì lôi thôi từ cÅ© vá»›i anh chà ng VÃch-to õng ẹo đây. Tô-nhi-a xoay ra cố lái và o câu chuyện từ tốn hÆ¡n, há»i thăm gia đình, công ăn việc là m của Pa-ven.
Pa-ven không những bá»›t giáºn mà còn quên cả muốn Ä‘i ngay và cứ thế vui chuyện trả lá»i Tô-nhi-a rất tỉ mỉ.
Tô-nhi-a nói:
- Sao anh không tiếp tục Ä‘i há»c nữa?
- Tôi bị Ä‘uổi há»c.
- Sao lại bị đuổi thế anh?
Pa-ven Ä‘á» tai:
- Tại tôi nghịch ném thuốc lá và o bá»™t là m bánh của lão cố dạy tôi há»c, nên lão ấy Ä‘uổi không cho há»c nữa. Lão cố ấy là má»™t tên hiểm ác. Nó là m cho Ä‘á»i tôi khốn khổ.
Và Pa-ven kể tất cả đầu đuôi câu chuyện.
Tô-nhi-a tò mò chăm chú nghe. Pa-ven quên cả ná»—i ngượng ngừng ban đầu, kể cho Tô-nhi-a nghe nhÆ° kể cho má»™t cô bạn quen đã từ lâu. Pa-ven kể đến việc anh A-rÆ¡-chom Ä‘i lái chuyến xe không vá». Câu chuyện thân máºt, sôi nổi. Äôi trẻ không nghÄ© gì đến thá»i gian trôi Ä‘i, đã mấy tiếng đồng hồ rồi. Bá»—ng Pa-ven giáºt nảy mình, đứng phắt dáºy:
- Chết tháºt! Äến giá» tôi phải Ä‘i là m rồi. Tôi mải chuyện quá. Äáng lẽ bây giá» là lúc tôi phải đốt lò. Ông cụ thợ cả chắc giá» Ä‘ang chá»i om sòm. - Rồi lo lắng, Pa-ven nói vá»™i: - Thôi, chà o cô, giá» tôi phải chạy nhÆ° phi thân đến xưởng ngay láºp tức má»›i được.
Tô-nhi-a cÅ©ng đứng dáºy ngay, khoác áovà o ngÆ°á»i:
- Tôi cÅ©ng đến giá» phải Ä‘i đây. Váºy ta cùng Ä‘i.
- Không, tôi vội, phải chạy, cô không theo kịp được.
- Anh tưởng thế? Chúng ta cùng chạy, thi xem ai nhanh.
Pa-ven Ä‘Æ°a mắt nhìn Tô-nhi-a có vẻ khinh thÆ°á»ng :
- Thi à ? Cô thi thế nà o được với tôi!
- Rồi xem. Giá» ta hãy ra khá»i đây đã. Pa-ven nhảy qua hòn đá, chìa tay cho Tô-nhi-a, và cả hai cùng chạy ra con Ä‘Æ°á»ng cái rá»™ng phẳng tá»›i nhà ga.
Tô-nhi-a dừng lại giữa Ä‘Æ°á»ng:
- Nà o, giá» chúng ta chạy nhé! Má»™t, hai, ba. Äố anh bắt được đấy.
Và Tô-nhi-a chạy tÃt lên nhÆ° gió lốc. Äôi đế già y xinh nhá» bay nhanh trông nhÆ° cánh bÆ°á»›m, gió thổi tung tà áo xanh. Pa-ven vụt Ä‘uổi theo. "Mình sẽ Ä‘uổi kịp trong nháy mắt" - Pa-ven nghÄ© thế, và cắm cổ Ä‘uổi theo tà áo dà i. Thế mà chạy đến táºn đầu Ä‘Æ°á»ng, gần tá»›i nhà ga má»›i Ä‘uổi kịp. Äang Ä‘Ã chạy, Pa-ven chạm và o ngÆ°á»i Tô-nhi-a và nắm lấy vai cô. Vừa thở gấp Pa-ven vừa kêu lên mừng rỡ!
- Thế là bắt được con chim nhỠrồi nhé!
- Bá» ra, Ä‘au anh! Hai ngÆ°á»i cùng thở gấp, tim cùng Ä‘áºp mạnh. Cuá»™c chạy say sÆ°a, Tô-nhi-a mệt quá, nhÆ° vô tình, trong giây phút, nép mình và o bạn; má»™t giây phút thôi, nhÆ°ng cÅ©ng đủ là m cho Pa-ven cảm thấy Tô-nhi-a trở nên gần gÅ©i. Chỉ chốc lát thoáng qua nhÆ°ng Pa- ven sẽ nhá»› mãi.
Tô-nhi-a gỡ tay Pa-ven.
- Xưa nay Tô-nhi-a chạy không ai đuổi kịp cơ, anh ạ.
Hai ngÆ°á»i chia tay nhau, Pa-ven tay vẫnvẫy mÅ© cát-két rảo bÆ°á»›c chạy đến nhà máy.
NgÆ°á»i thợ cả Äa-ni-lô Ä‘ang loay hoay bên lò lá»a thấy Pa-ven mở cá»a và o liá»n quay lại đùng đùng gắt:
- Mà y không để cháºm nữa hãy đến! Äịnh để tao phải Ä‘i đốt hầu thay mà y đấy hẳn?
NhÆ°ng Pa-ven vui vẻ vá»— vai ngÆ°á»i thợ cả và nói là m là nh:
- Thưa bố, chỉ một thoáng là con là m lò cháy đâu và o đấy thôi.
Rồi Pa-ven cặm cụi khuân củi cho và o lò.
Ná»a đêm hôm ấy, và o lúc ngÆ°á»i thợ cả đất lò Äa- ni-lô đã yên giấc trên chồng củi, tiếng ngáy khò khò nhÆ° kéo gá»—, sau khi đã cho dầu mỡ và o máy xong, rá»a tay đâu đấy, Pa-ven mở ô kẻo lấy táºp thứ sáu mÆ°Æ¡i hai truyện Giu-dép-pe Ga-ri-ban-Ä‘i (Má»™t lãnh tụ cách mạng dân chủ nổi tiếng của nhằn dân à hồi thế ká»· 19) ra Ä‘á»c. Pa- ven mê mải Ä‘á»c cuốn truyện kể những bÆ°á»›c mạo hiểm liên miên của Ga-ri-ban-Ä‘i, ngÆ°á»i thủ lÄ©nh thần kỳ đảng "Ão Ä‘á»" xứ Náp-lÆ¡.
Táºp truyện có câu: "Nà ng ngÆ°á»›c đôi mắt nhung xanh biếc nhìn chà ng công tÆ°á»›c..." Pa-ven chợt nhá»›: 'Tô-nhi-a cÅ©ng có đôi mắt xanh biếc. Cô bé ngá»™ tháºt, không giống bá»n con gái nhà già u khác tà nà o. Mà lại chạy nhanh nhÆ° quá»· sứ nữa".
MÆ¡ mà ng nhá»› lại buổi gặp gỡ ban trÆ°a, Pa-ven chẳng để ý gì đến tiếng máy lúc ấy rung lên ầm Ä© má»—i lúc má»™t mạnh; hÆ¡i nhiá»u quá là m bánh xe quay tÃt Ä‘iên loạn, rung chuyển cả sà n bê-tông bệ máy.
Pa-ven vội nhìn và o ma-nô-mét: Kim đã chỉ quá vạch đỠbao nhiêu là độ rồi.
- Khỉ tháºt ! - Pa-ven rá»i ô kéo chạy bổ đến chá»— cái tay vặn hÆ¡i, quay hai vòng. Tiếng xìn xịt phụt ra từ trong ống khói sau thà nh lò. Pa-ven kéo tay vặn xuống, mắc dây cua-roa và o bánh xe đẩy ống bÆ¡m.
Pa-ven ngÆ°á»›c nhìn Äa-ni-lô. May quá,ông cụ già ngủ say nhÆ° chết, mồm há hốc, mÅ©i ngáy rống lên nhÆ° sấm.
Ná»a phút sau, kim đồng hồ ma-nô-mét lại trở lại chá»— bình thÆ°á»ng của nó.
*
Sau khi chia tay Pa-ven, Tô-nhi-a Ä‘i vá» nhà . Cô nghÄ© mãi đến cuá»™c gặp gỡ vừa qua vá»›i ngÆ°á»i thiếu niên có đôi mắt Ä‘en kia. Tá»± cô cÅ©ng không hiểu sao, cuá»™c gặp gỡ đã là m cô thÃch thú.
"Ở con ngÆ°á»i anh ta có biết bao lá»a sống và chà gan góc! Ừ mà anh ấy chẳng thô bạo nhÆ° mình đã tưởng. Dù sao thì anh ấy hoà n toà n chẳng giống chút nà o vá»›i bá»n há»c sinh thò lò mÅ©i xanh . . ."
Anh ta xuất thân từ má»™t loại ngÆ°á»i khác, từ tầng lá»›p mà xÆ°a nay Tô-nhi-a chÆ°a có dịp sống gần.
Tô-nhi-a nghĩ thầm: "Mình có thể bảo anh ta được, và sẽ là một tình bạn hay hay".
Äến gần nhà , Tô-nhi-a đã trông thấy Li-da con nhà Xu-khác-cô, Nen-ly và VÃch-to, con nhà Lê-sinh- ski, cả ba Ä‘ang ngồi trong vÆ°á»n. VÃch-to Ä‘ang Ä‘á»c sách. Tô-nhi-a biết là há» Ä‘ang chá» mình.
Cô đến chà o má»i ngÆ°á»i, rồi ngồi xuống ghế. Äang tán gẫu những chuyện tủn mủn thì VÃch-to ngồi lại gần Tô-nhi-a nhá» nhẹ há»i:
- Cô đã Ä‘á»c cuốn tiểu thuyết ấy chÆ°a?
- À, cuốn tiểu thuyết ấy à ? - Tô-nhi-a bỗng thốt lên: À, tôi đã…
Cô suýt nói ra là đã để quên cuốn truyện ở bỠhồ.
VÃch-to chăm chú nhìn cô:
- Cô có thÃch cuốn tiểu thuyết đó không?
Tô-nhi-a khẽ lấy đầu mÅ©i già y cháºm chạp vạch Ä‘i vạch lại vẽ nhằng nhịt trên mặt Ä‘Æ°á»ng cát, suy nghÄ© má»™t lát, rồi ngẩng đầu lên nhìn thẳng và o VÃch-to:
- Không, tôi đã bắt đầu Ä‘á»c má»™t cuốn tiểu thuyết khác, hay hÆ¡n cuốn tiểu thuyết anhcho mượn.
- À ra thế. - Giá»ng VÃch-to kéo dà i, có vẻ bá»±c mình.
Hắn há»i:
- Thế tác giả là ai?
Mắt Tô-nhi-a bừng sáng lên, nhìn VÃch-to có vẻ chế giá»…u:
- Chẳng là ai cả…
Giữa lúc đó, mẹ Tô-nhi-a đứng ở hiên gá»i:
- Tô-nhi-a Æ¡i! Con má»i khách và o trong nhà ngồi chÆ¡i. Trà đã pha rồi.
Tô-nhi-a khoác tay hai bạn gái và o nhà . Còn VÃch- to Ä‘i sau, suy nghÄ© lung vá» những lá»i Tô-nhi-a vừa nói, không hiểu ý ra sao.
*
Tình cảm đầu tiên, chÆ°a kịp nháºn ra rõ, nhÆ°ng đã từ từ len và o Ä‘á»i ngÆ°á»i thiếu niên là m nghỠđất lò lúc nà o không biết, tình cảm ấy sao mà má»›i mẻ, sao mà bồi hồi, khó hiểu. Tình cảm ấy đến là m xáo Ä‘á»™ng hẳn tâm hồn cáºu thiếu niên vốn tÃnh tinh nghịch và bÆ°á»›ng bỉnh.
Tô-nhi-a là con gái ngÆ°á»i chánh sở kiểm lâm, mà chánh sở kiểm lâm đối vá»›i Pa-ven cÅ©ng cùng má»™t giuá»™c vá»›i lão luáºt sÆ° Lê-sinh-ski.
Lá»›n lên trong nghèo khổ và đói rách, Pa-ven có má»™t thái Ä‘á»™ thù địch vá»›i những kẻ mà mình cho là bá»n già u có. Cho nên anh tháºn trá»ng và dè chừng ngẫm vá» tình cảm má»›i chá»›m trong lòng. Anh không xem Tô-nhi-a nhÆ° Ga-li-na, con gái ngÆ°á»i thợ đá. Ga- li-na là má»™t ngÆ°á»i bạn con nhà bình dân, giản dị và dá»… thông cảm. Còn Tô-nhi-a thì Pa-ven ngại lắm, anh sẵn sà ng đối phó quyết liệt vá»›i bất cứ sá»± chế giá»…u và khinh bỉ nà o của ngÆ°á»i con gái đẹp và có há»c thức ấy.
Äến má»™t tuần nay, Pa-ven khống gặp lại cô gái con ngÆ°á»i chánh kiểm lâm. Cho nên hôm nay anh má»›i định ra bá» hồ hôm ná», trênÄ‘Æ°á»ng Ä‘i, anh chủ tâm lượn qua trÆ°á»›c nhà cô ta, hy vá»ng may ra gặp. Äang thủng thẳng bÆ°á»›c men hà ng rà o khu nhà cô, Pa-ven thấy ngay cổ chiếc áo lÃnh thủy quen thuá»™c thấp thoáng ở táºn cuối khu vÆ°á»n. Pa-ven nhặt má»™t quả thông bên hà ng rà o, nhằm ném và o chiếc áo trắng.
Tô-nhi-a quay phắt lại. Trông thấy Pa-ven, cô chạy ra hà ng rà o. Cô tÆ°Æ¡i cÆ°á»i vui sÆ°á»›ng chìa tay ra bắt và reo lên mừng rỡ:
- Anh đến đây rồi! Anh đi đâu từ bấy đến nay ? Em có trở lại chỗ hồ nơi cuốn sách để quên, cứ tưởng là anh sẽ lại đến đấy. Anh và o trong nà y chơi.
Pa-ven lắc đầu từ chối:
- Pa-ven không và o đâu.
Tô-nhi-a ngạc nhiên cau mà y:
- Tại sao váºy?
- Có thể cáºu cô sẽ không bằng lòng đâu. Vì tôi cô sẽ lại bị mắng mất. Thế nà o cáºu cô cÅ©ng mắng cô sao lại Ä‘Æ°a thằng rách rÆ°á»›i, chân Ä‘i đất nà y và o nhà .
Tô-nhi-a nổi giáºn:
- Anh rõ vá»› vẩn, anh Pa-ven ạ. Anh và o ngay Ä‘i xem nà o. Cáºu em không khi nà o nói gì đâu. Anh cứ và o mà xem. Và o Ä‘i anh.
Tô-nhi-a chạy ra mở cổng. Pa-ven dáng không tá»± nhiên ngần ngại bÆ°á»›c theo Tô-nhi-a. Hai ngÆ°á»i ngồi chÆ¡i ở chiếc bà n tròn chôn hẳn xuống vÆ°á»n.
Tô-nhi-a há»i:
- Anh có thÃch Ä‘á»c sách không?
Pa-ven đã bạo lên:
- Có. ThÃch ghê lắm.
- Thế trong các sách đã Ä‘á»c, anh thÃch quyển gì nhất?
Pa-ven nghÄ© má»™t lát rồi trả lá»i.
- Truyện Giu-dép-pa Ga-ri-ban-đi.
- Äá»c là Giu-dép-pe G-ri-ban-di chứ! - Tô-nhi-a chữa lại. - Anh thÃch quyển ấy lắmà ?
- ThÃch chứ. Tôi Ä‘á»c lẻ từng kỳ. Sáu mÆ°Æ¡i tám kỳ rồi, không sót kỳ nà o, má»—i lần lÄ©nh lÆ°Æ¡ng, tôi mua năm số liá»n. NhÆ° Ga-ri-ban-Ä‘i má»›i tháºt là má»™t con ngÆ°á»i! - Giá»ng Pa-ven đầy vẻ thán phục. - Anh hùng tháºt ! Tôi hiểu lắm, đấy là má»™t anh hùng chân chÃnh. Ga-ri-ban-Ä‘i đã bao lần đánh nhau vá»›i quân thù và bao giá» cÅ©ng thắng chúng. Lại Ä‘i khắp bao nhiêu nÆ°á»›c. Chà , giá ông ta còn sống đến bây giá», tôi sẽ tìm đến xin theo ngay. ông ta má»™ toà n công nhân và o đảng và chỉ vì những ngÆ°á»i nghèo mà chiến đấu thôi.
- Anh có muốn lên xem tủ sách của em không? Lên em mở tủ ra anh xem.
Tô-nhi-a nói, rồi dắt tay Pa-ven đi. Nhưng Pa-ven cương quyết chối từ:
- Không, không, tôi chẳng và o nhà đâu.
- Sao anh khó bảo thế. Hay anh sợ, phải không?
Pa-ven nhìn xuống đôi bà n chân không già y chẳng lấy gì là m sạch lắm, và gãi tai:
- Tô-nhi-a có chắc là cáºu mợ Tô-nhi-a không Ä‘uổi tôi ra cá»a không?
Tô-nhi-a giáºn dá»—i:
- Anh đừng có nói thế nữa, không thì em giáºn tháºt đấy.
- Tô-nhi-a cho thế là lạ à ? NhÆ° nhà Lê-sinh-ski chẳng hạn, há» có để tôi và o nhà đâu. Äối vá»›i công nhân, nhà lão chỉ tiếp dÆ°á»›i bếp thôi. Hôm ná» tôi có việc sang bên ấy, con Nen-ly nó cÅ©ng chẳng để cho bÆ°á»›c và o nhà nữa. Trá»i biết được nó sợ cái gì, chắc là nó sợ chân tôi lấm, Ä‘i và o là m bẩn thảm nhà nó, - Pa-ven mỉm cÆ°á»i.
- Thôi, chúng ta và o Ä‘i - Tô-nhi-a nắm vai Pa-ven thân máºt đẩy lên hiên nhà .
Tô-nhi-a dẫn Pa-ven Ä‘i qua buồng ăn đến má»™t phòng rá»™ng có kê má»™t cái tủ bằng gá»— sến rất lá»›n. Tô-nhi- a mở toang cá»a tủ ra, và Pa-ven trông thấy có đến và i trăm cuốnsách xếp thà nh hà ng đâu ra đấy. Sách nhiá»u quá là m Pa-ven mê tÃt.
- Giá» chúng ta chá»n quyển nà o hay anh mang vá» xem, nhÆ°ng anh phải hứa đến luôn để mượn những quyển khác nữa cÆ¡, anh nhé?
Pa-ven vui thÃch gáºt đầu:
- Sách thì tôi thú lắm.
Hai ngÆ°á»i ở chÆ¡i vá»›i nhau rất vui, suốt mấy tiếng đồng hồ.
Tô-nhi-a đưa Pa-ven ra chà o mợ. Gặp mẹ Tô-nhi- a, Pa-ven cũng chẳng thấy ghê gớm như mình tưởng, anh cũng thấy mến bà ta.
Tô-nhi-a Ä‘Æ°a Pa-ven lên buồng mình, cho Pa-ven xem sách há»c của cô.
Ở bà n chải đầu có má»™t cái gÆ°Æ¡ng. Dẫn Pa-ven ra trÆ°á»›c gÆ°Æ¡ng, Tô-nhi-a vừa cÆ°á»i vừa nói:
- Sao tóc anh để rối bù thế? Anh không bao giỠcắt tóc và chải đầu có phải không?
Pa-ven ngượng nghịu nói chữa:
- Dà i quá tôi má»›i cạo trá»c Ä‘i thôi. Chứ còn là m thế nà o nữa?
Tô-nhi-a vừa cÆ°á»i vừa lấy lược thÆ°a nhanh tay chải qua mái tóc rối bá»i của Pa-ven. Cô nhìn Pa-ven và nói:
- Bây giỠcó phải khác rồi không nà o? Tóc anh phải đi húi cho nó đẹp chứ. Lúc nãy, trông đầu anh y như đầu con sói rừng ấy.
Tô-nhi-a liếc nhìn cái áo sơ-mi bạc phếch, chiếc quần cộc đã mòn dũng của Pa-ven có ý không bằng lòng nhưng không nói gì cả.
Pa-ven bắt gặp cái nhìn đó và cảm thấy ngượng vá» cách ăn mặc của mình. Khi chia tay nhau, Tô-nhi-a còn má»i Pa-ven lại chÆ¡i luôn, và cô đã là m cho Pa-ven phải hứa là .hai ngà y nữa sẽ đến rủ Tô-nhi-a Ä‘i câu.
Pa-ven nhảy tót qua cá»a sổ ra vÆ°á»n: anh không muốn Ä‘i qua nhà ngoà i má»™t lần nữa,
sợ lại gặp phải mẹ Tô-nhi-a.
*
Vắng A-rơ-chom, nhà Ca-rơ-sa-ghin túng tợn: lương Pa-ven không đủ chi dùng.
Bà mẹ Ä‘Ã nh bà n vá»›i con: có lẽ bà lại nên Ä‘i là m chăng? CÅ©ng được dịp là nhà Lê-sinh-ski Ä‘ang cần ngÆ°á»i nấu bếp. NhÆ°ng Pa-ven gạt Ä‘i ngay:
- Không, mẹ ạ, con sẽ xoay ra việc là m thêm: Ở sở máy cÆ°a Ä‘ang mượn ngÆ°á»i xếp gá»— phiến. Con sẽ xin là m ná»a buổi, kiếm thêm thì hai mẹ con tiêu cÅ©ng vừa. Còn mẹ thì cứ nghỉ ở nhà . Äể mẹ Ä‘i là m, anh A-rÆ¡-chom vá» sẽ mắng con. Anh sẽ bảo: "Mà y không xoay xở được cho mẹ hay sao mà để mẹ phải Ä‘i hầu hạ ngÆ°á»i ta mãi thế ?"
Bà mẹ thì bảo là bà cần phải đi là m, nhưng Pa- ven khăng khăng không nghe nên bà đà nh chịu thôi.
Ngay ngà y hôm sau. Pa-ven đã đến là m ở sở máy cÆ°a: Ä‘em các phiến gá»— má»›i cÆ°a còn Æ°á»›t xếp ra phÆ¡i cho khô. Ở đây anh gặp nhiá»u bạn quen nhÆ° Mi-sÆ¡- ca Lép-súc là bạn há»c cùng trÆ°á»ng trÆ°á»›c đây và Va- ni-a Cu-lê-sốp, Pa-ven cùng vá»›i Mi-sa đồng ý vá»›i nhau hai ngÆ°á»i là m chung má»™t phần việc. Tiá»n lÆ°Æ¡ng cÅ©ng kha khá. Ban ngà y Pa-ven là m ở sở máy cÆ°a, chiá»u đến lại chạy tá»›i nhà máy Ä‘iện.
Là m được mÆ°á»i hôm, Pa-ven mang vá» cho mẹ má»™t món tiá»n. Khi Ä‘Æ°a tiá»n cho mẹ, Pa-ven ngượng ngùng di chân trên đất, trù trừ mãi má»›i dám nói:
- Mẹ Æ¡i, mẹ có thể may cho con má»™t chiếc áo xa- tanh xanh không mẹ? NhÆ° chiếc áo năm ngoái của con ấy mà . May thì tốn mất Ä‘á»™ ná»a số tiá»n nà y, nhÆ°ng con còn kiếm được nữa, mẹ đừng lo. - Rồi Pa-ven nói thêm nhÆ° để xin lá»—i vì đã đòi há»i mẹ nhiá»u quá: - Mẹ xem đây, cái áo con Ä‘ang mặc tà ng quá rồi.
- Äược được, con ạ, mẹ sẽ mua ngay vải hôm nay rồi mai mẹ sẽ cắt áo cho con. Ừ,phải đấy, con chẳng có chiếc áo má»›i nà o. Mẹ già nhìn con trìu mến.
*
Pa-ven dừng lại bên hiệu cắt tóc, thò tay và o túi, sá» lại đồng tiá»n rúp trong túi, rồi má»›i dám bÆ°á»›c và o. Thợ cắt tóc là má»™t chà ng hóm hỉnh chỉ ghế bà nh cho khách.
- Má»i cáºu ngồi.
Ngồi lá»t thá»m và o chiếc ghế bà nh, Pa-ven ngắm và o gÆ°Æ¡ng thấy vẻ mặt mình lúng túng ngÆ¡ ngÆ¡ ngác ngác.
- Húi trá»c phải không cáºu? - NgÆ°á»i thợ cắt tóc há»i.
- Vâng, à không phải. Bác hớt tóc cho tôi. Hớt thế nà y là húi kiểu gì bác nhỉ? - Tay Pa-ven luống cuống ra hiệu.
- Äược được tôi hiểu rồi. - NgÆ°á»i thợ cạo mỉm cÆ°á»i.
MÆ°á»i lăm phút sau, Pa-ven Ä‘i ra, mồ hôi nhá»… nhại, nhÆ°ng đầu tóc má»›i húi, chải lược trông chỉnh lắm. NgÆ°á»i thợ cắt tóc phải khó nhá»c mất nhiá»u thá»i giá» vá»›i má»› tóc bá»m khó bảo đó, nhÆ°ng nÆ°á»›c lã và răng lược cuối cùng đã thắng.
Ra Ä‘Æ°á»ng, Pa-ven trút hÆ¡i thở dà i, Ä‘á»™i chụp mÅ© cát-két xuống táºn mắt nghÄ© bụng: "Mẹ mình trông thấy đầu má»›i sẽ nói thế nà o nhỉ?"
*
Pa-ven không đến rủ đi câu cá như đã hứa, là m Tô-nhi-a bực mình lắm.
"Cái anh chà ng đốt lò nà y chẳng lịch sá»± chút nà o cả!" - Tô-nhi-a lấy là m bá»±c dá»c, song mãi không gặp lại Pa-ven, Tô-nhi-a cảm thấy buồn.
Cô sắp Ä‘i dạo chÆ¡i thì mẹ mở cá»a và o, báo tin: "Tô- nhi-a, có khách tìm con. Mẹ má»i và o nhé?"
Pa-ven đứng ở cá»a. Thoạt nhìn, Tô-nhi-a cÅ©ng không nháºn được ra ngay.
Pa-ven diện áo xa-tanh xanh má»›i tinh,quần Ä‘en, đôi già y đánh xi bóng lá»™n và nhất là tóc má»›i cắt gá»n gà ng, không xù lên nhÆ° hôm nà o, là m Tô-nhi-a chú ý ngay. Tóc không rối bù nhÆ° trÆ°á»›c nữa, cáºu bé đốt lò mắt Ä‘en bây giá» trông khác hẳn.
Tô-nhi-a đã chá»±c thốt ra ná»—i sá»ng sốt của mình. NhÆ°ng không muốn là m cho Pa-ven đã ngượng ra mặt lại phải bối rối thêm, nên cô là m bá»™ nhÆ° không để ý đến sá»± thay đổi rõ rệt đó.
Tô-nhi-a trách ngay Pa-ven:
- Sao anh không đến rủ Ä‘i câu? Anh giữ lá»i hứa thế đấy? Anh không biết xấu hổ à ?
Mấy ngà y nay Pa-ven là m thêm ở sở máy cưa, nên không đến được.
Pa-ven không dám nói cho Tô-nhi-a biết rằng để sắm áo quần nà y, mấy ngà y nay Pa-ven đã phải cặm cụi là m đến mệt lá». NhÆ°ng Tô-nhi-a nghe qua đã tá»± Ä‘oán ra ngay và má»i ná»—i bá»±c dá»c vá»›i Pa-ven đã biến Ä‘i đâu hết cả:
- Ta ra hồ chơi đi.
Hai ngÆ°á»i Ä‘i ra vÆ°á»n rồi bÆ°á»›c ra Ä‘Æ°á»ng cái. Và Pa- ven kể cho Tô-nhi-a nghe nhÆ° kể cho ngÆ°á»i bạn thân nhất câu chuyện bà máºt vá» khẩu súng lấy cắp được của lão quan hai. Rồi anh hứa hôm nà o sẽ dẫn Tô- nhi-a và o táºn rừng sâu táºp bắn. Bất chợt, Pa-ven buá»™t mồm gá»i Tô-nhi-a bằng "em":
- Nhưng em nhớ, chuyện anh kể, em đừng nói lộ với ai, kẻo hại anh đấy.
Tô-nhi-a nghiêm trang hứa:
- Em sẽ không bao giỠlộ với ai để hại anh đâu, anh ạ !
Last edited by quykiemtu; 18-11-2008 at 04:21 PM.
|
09-06-2008, 09:32 AM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 4
Lá»a đấu tranh giai cấp gay gắt, ác liệt, bốc cháy cả vùng U-cÆ¡-ren nà y. Số ngÆ°á»i cầm súng đánh nhau má»—i ngà y má»™t đông, và má»—i lần xung Ä‘á»™t lại đẻ ra thêm những ngÆ°á»i chiến đấu má»›i.
Äối vá»›i ngÆ°á»i dân, cuá»™c Ä‘á»i êm Ä‘á»m năm xÆ°a đã chìm xa và o dÄ© vãng.
Giá» Ä‘ang đùng đùng bão táp, ình oà ng tiếng đại bác là m rung chuyển những căn nhà nhá» á»p ẹp. Và ngÆ°á»i dân ép mình và o tÆ°á»ng hầm ẩm Æ°á»›t hay rúc xuống những hà o trú ẩn Ä‘Ã o vá»™i.
Bá»n thổ phỉ dÆ°á»›i trÆ°á»›ng Pết-lu-ra đủ mà u sắc, đủ xu hÆ°á»›ng nhÆ° nÆ°á»›c lÅ© trà n vá» vùng nà y: quan lá»›n, quan nhá», đủ các thứ đầu lÄ©nh kiểu Gô-lúp, Ãc-khan- ghen, An-ghên, Goóc-di và hằng hà sa số môn phái thổ phỉ khác.
Bá»n quan cÅ© của Nga hoà ng, bá»n xã há»™i cách mạng tả phái, hữu phái xứ U-cÆ¡-ren, bất cứ tên anh chị nà o có gan rủ được, má»™t tụi lÆ°u manh giết ngÆ°á»i nữa theo, là tá»± xÆ°ng ngay là m đầu lÄ©nh; đôi khi chúng còn kéo cá» và ng xanh da trá»i, hiệu cá» của quân Pết-lu-ra và cÆ°á»›p lấy chÃnh quyá»n, tùy tà i tùy sức mà chiếm lấy phạm vi tác oai tác quái.
Tên "đầu lÄ©nh trưởng†Pết-lu-ra má»™ quân láºp những trung Ä‘oà n, sÆ° Ä‘oà n của nó chÃnh từ đám thổ phỉ ô hợp ấy được bá»n cu-lắc và các trung Ä‘oà n ngÆ°á»i Ga- li-xi thuá»™c quân Ä‘oà n xung kÃch của tên đầu lÄ©nh Cô- nô-van nháºp bá»n và o thêm. Giữa đám bùn nhÆ¡ những quân phản cách mạng và bá»n cu-lắc, nổi bùng lên những Ä‘Æ¡n vị du kÃch Ä‘á», và đất chuyển dÆ°á»›i hà ng trăm ngà n móng ngá»±a sắt, đất chuyển dÆ°á»›i những bánh xe bò chở súng liên thanh và những chuyến xe lá»a chở pháo binh.
Và o tháng TÆ° của năm 1919 rối bá»i nà y, ngÆ°á»i thÆ°á»ng dân ngÆ¡ ngác bị nhiá»u phen kinh hoà ng chết khiếp, cứ sá»›m mai ngủ dáºy, chÆ°a kịp dụi mắt, đã hé mở cá»a sổ nhà mình, ghé sang lo lắng há»i ngÆ°á»i hà ng xóm dáºy trÆ°á»›c:
- Bác Ãp-tô-nom Pê-tá»-rô-vÃch nà y, chÃnh quyá»n tỉnh mình hôm nay vá» quân nà o nhỉ?
Ãp-tô-nom Pê-tá»-rô-vÃch vừa xốc quần đùi, vừa lấm lét nhòm chung quanh xem cóai không rồi nói thì thà o:
- Không biết, bác A-pha-nắt Ki-ri-lô-vÃch ạ. Äêm qua có quân nà o kéo và o ấy. Äợi tý xem. Nếu quân nà y mà hà nh ngÆ°á»i Do-thái thì đúng cánh Pết-lu-ra rồi. Nếu phải bá»™ Ä‘á»™i "các đồng chÃ" vá» thì gặp cái, nghe cách ăn nói là biết ngay thôi. Tôi cÅ©ng Ä‘ang đứng đây rình xem là bá»n nà o để còn tÃnh treo ảnh gì trong nhà cho tiện, tránh má»i chuyện lôi thôi và o mình. Hôm ná», bác Ghê-ra-xim, láng giá»ng nhà tôi, lầm má»™t tà mà bị má»™t vố. Nhìn chÆ°a rõ trắng Ä‘en đã vá»™i treo ảnh Lê-nin lên, tưởng lầm là cách mạng đã vá». Thì vá»› ngay ba thằng ngụy áºp và o. Bác tÃnh, ba thằng quân Pết-lu-ra vừa nhìn thấy ảnh đó là xô và o bác ta ngay, cứ roi ngá»±a nện lấy nện để. Bị đến hai mÆ°Æ¡i roi. Chúng nói: "Äồ chó, cái thằng cá»™ng sản kia. Ông sẽ róc da xẻo thịt mà y chết tÆ°Æ¡i ngayâ€. Bác ấy cố kêu xin, cố phân trần vá»›i chúng, song vô hiệu.
Trông thấy từng toán lÃnh có súng Ä‘i ngoà i Ä‘Æ°á»ng, hà ng phố đóng sáºp cá»a sổ, tránh mặt trốn trong nhà . Tai há»a đã đến quá nhanh…
Anh em công nhân thì nghiến răng cau mà y, căm tức nhìn lá cá» mà u và ng xanh da trá»i của bá»n côn đồ dÆ°á»›i trÆ°á»›ng Pết-lu-ra. Anh em công nhân, lá»±c lượng còn yếu, không sao chống nổi cÆ¡n sóng bà i chủng sô- vanh(chỉ tinh thần vị chủng mù quáng, hẹp hòi ) bá»™t phát đó, chỉ trá»—i lên má»—i khi có bá»™ Ä‘á»™i Ä‘á» bị quân cá» và ng xanh da trá»i bao vây, ép phải đánh vá» chá»c sâu và o thà nh nhÆ° má»™t mÅ©i dùi xoáy và o thân cây. Lá cá» ruá»™t thịt Ä‘á» chói phấp phá»›i trên nóc tòa thị sảnh, má»™t ngà y, hai ngà y, nhÆ°ng rồi bá»™ Ä‘á»™i lại rút Ä‘i, và tình hình trở lại nhá nhem, tranh tối tranh sáng.
Hiện nay, lão quan năm Gô-lúp Ä‘ang là m chúa ngá»± trị trong thà nh nà y. Lão ta là "vinh dá»± và kiêu hãnh" của sÆ° Ä‘oà n tả ngạn sông ÄÆ¡-nhi-ép.
Hôm qua đám quân gồm hai ngà n tên giết ngÆ°á»i của lão thắng thế kéo và o thà nh phố.
Lão quan năm Ä‘i đầu cưỡi con ngá»±a giống tốt mã. Nắng tháng TÆ° đã nóng mà lão vẫn khoác áo bà nh-tô của ngÆ°á»i vùng Cô-ca-dÆ¡, Ä‘á»™i mÅ© lông xứ Da-pô-rô có Ä‘Ãnh huy hiệu mà u tÃa, mình mặc quân phục kiểu Séc-kết, lÆ°ng Ä‘eo đủ bá»™: dao găm và kiếm nạm bạc.
Lão quan năm trông bảnh trai, lông mà y Ä‘en, da mặt tái, hÆ¡i rám và ng vì lão hay uống rượu say be bét. Miệng lão ngáºm cái pÃp. TrÆ°á»›c cách mạng, lão là m chuyên gia nông há»c trong những đồn Ä‘iá»n trồng củ cải Ä‘Æ°á»ng của nhà máy là m Ä‘Æ°á»ng. Cuá»™c Ä‘á»i ấy má» tẻ lắm ! Bì sao được vá»›i danh vá»ng đầu lÄ©nh nà y. Và anh chà ng chuyên gia nông há»c ngoi lên mặt những dòng nÆ°á»›c đục ngầu Ä‘ang trà n ngáºp ngá»±a xứ nà y. Giở đây lão ta Ä‘Æ°á»ng Ä‘Æ°á»ng là quan nắm đầu lÄ©nh Gô-lúp.
Rạp hát Ä‘á»™c nhất của thà nh phố đã được trang hoà ng để mở dạ há»™i chà o mừng bá»n má»›i đến.
Tất cả "tinh hoa" của giá»›i thượng lÆ°u trà thức thuá»™c phái Pết-lu-ra Ä‘á»u có mặt: đám giáo há»c ngÆ°á»i U-cÆ¡- ren; hai con gái lão cố : con A-nhi-a xinh đẹp và em nó là Di-na, lÅ© bà nhá», bà lá»›n sở tại, tất cả đám đầy tá»› cÅ© của lão bá tÆ°á»›c Pô-tô-ski ngà y trÆ°á»›c, má»™t dúm tiểu tÆ° sản xÆ°ng danh là phái "Cô-dắc tá»± do", bá»n xã há»™i cách mạng háºu sinh của xứ U-cÆ¡-ren.
Rạp cháºt nÃch. Mặc quần áo địa phÆ°Æ¡ng U-cÆ¡-ren sặc sỡ thêu hoa, vòng cổ, dải băng đủ mà u sắc, các mụ giáo há»c, hai con gái lão cố, những mụ trưởng giả được cả má»™t lÅ© sÄ© quan bâu lại, bá»n nà y Ä‘eo "cá»±a gà " lẻng xẻng trông hệt nhÆ° những bức tranh cổ tả những ngÆ°á»i cô-dắc Da-pô-rô.
Nhạc binh của trung Ä‘oà n Ä‘ang vang lên inh á»i. Trên sân khấu hối hả chuẩn bị diá»…n tÃch Na da Stô-đô-li-a.
Äiện không có, ngÆ°á»i ta đã báo đến bá»™ tham mÆ°u cho lão quan năm biết, lão định thân chinh đến dá»± buổi dạ há»™i nà y cho thêm
phần long trá»ng. Cho nên nghe báo không có Ä‘iện lão đủng đỉnh hất hà m ra lệnh cho tên quan hầu là Pa-lê-nứt; tên nà y còn có tên là lão má»™t Pô-li-an-xép.
- Phải có điện. Mà y muốn chết thì chết, nhưng phải tìm cho kỹ được một thằng thợ điện và bắt nó chữa cho máy điện chạy.
- Thưa đại tá, xin tuân lệnh.
Pa-lê-nứt không chết và đã tìm được thợ Ä‘iện. Hai tiếng đồng hồ sau, mấy tên lÃnh ngụy dẫn Pa- ven đến nhà máy Ä‘iện. Hai bác thợ lắp máy và thợ chữa xe máy cÅ©ng bị Ä‘iệu đến cùng vá»›i Pa-ven. Tên quan hầu nói cá»™c lốc: "Nếu bây giá» tối không có Ä‘iện, tao sẽ treo cổ tuốt ba đứa bay". Nó vừa nói vừa chỉ tay lên xà nhà bằng sắt.
Lý lẽ cá»™c lốc ấy đã có hiệu quả: đúng thá»i hạn hắn định, Ä‘iện lại sáng.
Giữa lúc dạ há»™i Ä‘ang náo nhiệt, thì lão quan năm Ä‘i và o. Lão Ä‘i vá»›i con Ä‘Ã o của lão là con gái nhà hà ng lão trá». Äứa con gái ngá»±c nở núng na núng nÃnh, tóc Ä‘en nhạt nhÆ° mà u lúa mạch.
Bố nó là lão chủ quán già u sụ cho nó Ä‘i há»c ly- xê(trung há»c) ở tỉnh lỵ. Khi con bé và lão quan đã lên ngồi trên ghế danh dá»± ngay trÆ°á»›c sân khấu thì lão quan năm ra hiệu cho phép bắt đầu. Mà n kéo lên ngay. NgÆ°á»i xem còn nhìn thấy lÆ°ng lão đạo diá»…n chạy vá»™i và o buồng trò.
Giữa lúc trên sân khấu Ä‘ang diá»…n kịch, bá»n sÄ© quan cùng vá»›i Ä‘Ã o của chúng ra căn hà ng ăn uống thả cá»a vá»›i nhau, nốc những thứ rượu mạnh mà tên quan hầu Pa-lê-nứt vét khắp má»i nÆ¡i vá», chén những món thịt chúng tịch thu của dân; đến cuối chầu kịch thì cả lÅ© chúng nó đã chếnh choáng hÆ¡i men rồi.
Tên quan hầu nhảy lên sân khấu, điệu bộ như đóng kịch tuyên bố :
- ThÆ°a các quý ông, quý bà , sắp sá»a bắt đầu khiêu vÅ©.
Má»i ngÆ°á»i vá»— tay hoan nghênh, rồi Ä‘i ra khá»i phòng cho bá»n lÃnh ngụy dẹp ghế lấy chá»— nhảy.
Ná»a giá» sau là trong rạp đã nhảy loạn lên rồi. Khoái chÃ, bá»n sÄ© quan của Pết-lu-ra mặt bừng bừng nhÆ° lá»a, say sÆ°a nhảy những mục khó nhất của vÅ© Cô- dắc vá»›i lÅ© sÆ° tá» cái địa phÆ°Æ¡ng má nóng Ä‘á» á»ng. Tiếng chân giáºm ình ịch là m rung chuyển cả tÆ°á»ng rạp hát cÅ© đã má»t.
Cùng lúc ấy, ở mé cối xay lúa má»™t Ä‘á»™i kỵ binh tiến và o thà nh phố. Vá»ng gác của quân Gô-lúp đóng ở đầu tỉnh trông thấy hốt hoảng vá»› vá»™i lấy súng máy. Tiếng quy-lát lách cách. Tiếng thét lên trong đêm tối:
- Ai? Äứng lại! Hai bóng Ä‘en nổi lên trong đêm tối, má»™t tên lại gần lÅ© lÃnh gác, giá»ng ồm ồm trả lÆ¡i:
- Äây là đầu lÄ©nh Pa-vÆ¡-lúc và quân của NgÆ°á»i. Các ngÆ°á»i có phải quân của Gô-lúp không?
Tên Ä‘á»™i trưởng ngụy tiến ra trả lá»i:
- Vâng.
Pa-vÆ¡-lúc há»i:
- Quân của ta đóng ở đâu được? - Dạ, để tôi xin gá»i Ä‘iện thoại vá» bá»™ tham mÆ°u há»i xem. - Tên Ä‘á»™i trưởng đáp lại, rồi tiến và o căn nhà bên Ä‘Æ°á»ng. Má»™t lát, hắn chạy lại ra lệnh cho bá»n lÃnh gác.
- Quân bay dẹp súng máy bố trà trên Ä‘Æ°á»ng cái để cho quan đầu lÄ©nh ngà i Ä‘i.
Pa-vÆ¡-lúc giáºt cÆ°Æ¡ng ngá»±a Ä‘i và dừng lại trÆ°á»›c rạp hát sáng choang, quanh rạp ngÆ°á»i Ä‘ang Ä‘i lại nhá»™n nhịp.
Hắn quay lại nới với tên quan ba phụ tá đứng bên cạnh:
- A, a, ở đây há» chÆ¡i vui nhỉ. Ta xuống ngá»±a và o chÆ¡i cái đã. Thế nà o bá»n mình cÅ©ng quắp được má»™t và i con mái khau kháu Ä‘i. Trong ấy chắc không thiếu giống. Sta-lÆ¡-cô nà y, ngÆ°Æ¡i thu xếp chá»— cho quânlÃnh ở nhá»›. Còn ta thì dừng lại đây cùng vá»›i bá»n vệ binh của ta.
Nói rồi, hắn nhảy xuống đất đến phịch một cái, là m con ngựa cũng phải loạng choạng không đứng vững.
Äến cá»a rạp hát, hai tên lÃnh Pết-lu-ra vác súng đứng gác, chặn lại há»i:
- Ngà i cho xem giấy má»i.
Pa-vÆ¡-lúc khinh khỉnh nhìn bá»n lÃnh gác, lấy vai ẩy má»™t thằng ra bên. MÆ°á»i hai tên há»™ vệ cÅ©ng ẩy bá»n gác và đi theo tên đầu lÄ©nh bÆ°á»›c và o. Ngá»±a của chúng đã buá»™c cả ngoà i hà ng rà o.
Bá»n má»›i đến bị để ý ngay, nhất là thân hình đồ sá»™ của Pa-vÆ¡-lúc. Hắn mặc áo sÄ© quan bằng nỉ tốt, quần xanh nhÆ° quần vệ binh, đầu hắn Ä‘á»™i mÅ© lông cao lêu nghêu. Khẩu Mô-de Ä‘eo vắt qua vai, lá»±u đạn tay thò ra khá»i túi.
- Ai thế nhỉ? - Tiếng há»i nhau thì thà o trong đám ngÆ°á»i đứng vây quanh bá»n Ä‘ang nhảy nhót. Tên phó của Gô-lúp Ä‘ang nhẩy rất ham mê Ä‘iệu Bão tuyết mê cuồng. Hắn nhảy vá»›i con gái lá»›n của lão cố, con nà y quay tÃt chẳng giữ ý tứ gì cả, váy tốc lên xòe ra, khiến bá»n Pa-vÆ¡-lúc nhìn thấy cả quần đùi lụa bóng. Chúng trố mắt nhìn đầy vẻ khoái trá.
Pa-vÆ¡-lúc lấy vai rẽ đám đông bÆ°á»›c và o chÃnh giữa vòng nhảy.
Cặp mắt đục ngầu dán mãi và o chân con gái lão cố, hắn thè lưỡi liếm cặp môi héo, rồi đi qua vòng nhảy đến chỗ dà n nhạc, giơ roi ngựa ra lệnh:
- Chơi bà i vũ khúc Cô-dắc !
Tên nhạc trưởng chẳng để ý gì đến mệnh lệnh của hắn.
Pa-vÆ¡-lúc liá»n vung tay quất roi ngá»±a và o lÆ°ng nhạc trưởng là m hắn nảy ngÆ°á»i lên nhÆ° bị chó cắn.
Nhạc im bặt, cả rạp lặng đi.
Con gái lão chủ quán căm tức lắm, cánhtay kẹp chặt khuỷu tay lão quan năm Gô-lúp:
- Tháºt là đểu cáng! Mình đừng để cho chúng nó láo thế được.
Gô-lúp nặng nỠđứng dáºy, lấy chân đẩy chiếc ghế trÆ°á»›c mặt, tiến lên ba bÆ°á»›c, đến gần Pa-vÆ¡-lúc mặt sát mặt. Lão ta nháºn ra Pa-vÆ¡-lúc ngay từ đầu. Lão có mối hiá»m thù cÅ© vá»›i Pa-vÆ¡-lúc, tay kình địch tranh chấp vá»›i lão ngôi chúa tể vùng nà y.
Mới cách đây một tuần, Pa-vơ-lúc cũng đã chơi khăm lão một vố rất cay.
Giữa lúc Ä‘ang kịch chiến vá»›i má»™t trung Ä‘oà n Ä‘á», má»™t trung Ä‘oà n đã nhiá»u lần là m cho quân Gô-lúp khốn đốn, dáng lẽ phải Ä‘Æ°a quân đánh táºp háºu và o quân bôn-sê-vÃch, Pa-vÆ¡-lúc lại bá» mặc Gô-lúp, quay ra áºp và o má»™t thị trấn. Bá»™ Ä‘á»™i đỠđóng ở đấy có mấy đồn nhá», Pa-vÆ¡-lúc dồn há» ra khá»i thị trấn không khó lắm. Lấy xong thị trấn, liá»n bố trà lÃnh gác ngăn bá»n Gô-lúp, rồi cho quân và o tổ chức ăn cÆ°á»›p Ä‘Ã ng hoà ng. Lẽ tất nhiên, chúng cà n dân Do-thái, là m đúng y nhÆ° má»™t tên bá»™ hạ "chÃnh tông" của Pết-lu-ra thÆ°á»ng là m váºy.
Trong khi ấy thì bá»™ Ä‘á»™i Ä‘á» thừa cÆ¡ khuýp cánh quân sÆ°á»n bên phải của Gô-lúp, nện tÆ¡i bá»i rồi rút mất.
Váºy mà quân kiêu kỳ vị ká»· ấy hôm nay lại ngang nhiên kéo bừa và o rạp hát nà y và trÆ°á»›c mặt lão, Ä‘Æ°á»ng Ä‘Æ°á»ng là má»™t vị quan năm đầu lÄ©nh, dám giÆ¡ roi đánh ngÆ°á»i nhạc trưởng của lão. Không, không thể để cho hắn là m nhÆ° thế được. Gô-lúp biết nếu không trị ngay láºp tức tên đầu lÄ©nh ngạo mạn nà y, thì còn gì là uy tÃn của lão đối vá»›i quân lÃnh trong trung Ä‘oà n nữa.
Trong mấy giây đồng hồ, hai đứa lặng lẽ gÆ°á»m mắt nhìn nhau, không nói. Má»™t tay nắm chắc đốc kiếm, má»™t tay sá» và o khẩu súng trong túi, Gô-lúp quát lên:
- Ai cho phép ngÆ°Æ¡i dám đánh ngÆ°á»i của tao, đồ khốn nạn !
Tay Pa-vơ-lúc cũng lần đến bao da khẩu Mô-de.
- Xin ngà i hãy từ từ, tÆ°á»›ng quân Gô-lúp ạ ! Nếu không thì ngà i có thể lá»™n báºt đế già y đấy thôi. Xin ngà i đừng trêu và o tôi, kẻo tôi không nén giáºn được đâu.
Những lá»i ấy cà ng là m cho Gô-lúp tức trà o lên cổ.
Hắn ra lệnh:
- Quân đâu, tống cổ chúng nó khá»i đây cho ta, quáºt và o mặt chúng nó! Cho má»—i đứa hai mÆ°Æ¡i nhăm roi đòn cho nhừ tá» chúng nó ra!
LÅ© sÄ© quan Cô-dắc nhÆ° má»™t Ä‘Ã n chó chạy xô lại, áºp và o vây kÃn lấy bá»n Pa-vÆ¡-lúc.
Má»™t tiếng súng nổ giòn tan, nhÆ° tiếng bóng đèn giáng mạnh xuống đất. Quân hai bên quần nhau nhÆ° bầy chó dữ cắn lá»™n. Hai bên cùng Ä‘iên tiết lên cả, lấy kiếm đâm nhau, nắm lấy tóc nhau, bóp cổ nhau. Äám phụ nữ sợ xanh mắt, rú lên thất thanh nhÆ° tiếng lợn bá»™t, lủi ra xa bá»n Ä‘Ã n ông Ä‘ang cấu xé nhau.
Mấy phút sau, bá»n Pa-vÆ¡-lúc bị tÆ°á»›c hết vÅ© khÃ, ăn đòn nhừ tá», bị đẩy ra sân, rồi bị vứt ra Ä‘Æ°á»ng.
Pa-vÆ¡-lúc trong lúc loạn đả bị tuá»™t mất cả mÅ© lông, mặt mà y bê bết máu tÃm, vÅ© khà bị tÆ°á»›c sạch. Hắn tức lá»™n ruá»™t, nhảy lên ngá»±a cùng bá»™ hạ phi Ä‘i thẳng.
Thế là há»ng mất cả buổi dạ há»™i rồi. Sau chuyện vừa xảy ra, chẳng ai còn bụng dạ nà o mà đú đởn nữa. Phụ nữ nhất định không chịu ở lại nhảy, nằng nặc đòi dẫn vá» nhà . Thấy thế, Gô-lúp phát khùng lên. Hắn ra lệnh:
- Gác lấy cá»a, cấm không cho ai ra ngoà i.
Tên quan hầu hối hả vâng lệnh.
Má»i ngÆ°á»i kêu ca phản đối, Gô-lúp cứ má»™t má»±c bắt ở lại:
- Thưa quý bà , quý ông, ta sẽ nhảy đến sáng. Tôi xin nhảy trước bà i "van" đầu đây.
Nhạc lại nổi lên, song nhạc chơi chẳng được mấy chốc.
Lão quan năm ôm con gái lão cố chÆ°a kịp Ä‘i hết má»™t vòng thì lÃnh gác đã đâm bổ và o rạp hát kêu lên:
- Quân Pa-vÆ¡-lúc đã vây rạp hát. Cá»a sổ nhìn xuống Ä‘Æ°á»ng ở gần sân khấu bị bắn vỡ toang kÃnh rÆ¡i tung tóe. Ngay chá»— vỡ há hốc ấy, má»™t khẩu liên thanh thò mõm và o, miệng súng dõi theo những bóng ngÆ°á»i khiếp đảm Ä‘ang chạy tán loạn. Äể tránh nòng súng ghê sợ, má»i ngÆ°á»i chạy dồn và o giữa rạp hát. Tên quan hầu của Gô-lúp rút súng bắn và o bóng đèn Ä‘iện nghìn nến, tiếng nổ nhÆ° bom, mảnh vỡ tóe ra nhÆ° mÆ°a rÆ¡i rắc lên đầu má»i ngÆ°á»i.
Tối om om. Bên ngoà i có tiếng thét và o: "Äi ra ngoà i sân tất cả"! Và tiếng la mắng, tiếng chá»i rủa nhao nhao lên.
Tiếng rú thất kinh, mê dại của phụ nữ, tiếng ra lệnh giáºn dữ của lão Gô-lúp Ä‘ang tất tả trong phòng, lồng lá»™n quát tháo ra lệnh, định táºp hợp lÅ© sÄ© quan đã mất vÃa, tiếng súng, tiếng kêu inh á»i ngoà i sân hòa thà nh má»™t thứ ồn à o náo Ä‘á»™ng ở ngoà i nhÆ° chợ vỡ. Không ai để ý là Pa-lê-nứt đã chuồn ra cá»a sau trông ra má»™t phố vắng, chạy nhÆ° gió vá» ban tham mÆ°u trung Ä‘oà n.
Ná»a giá» sau, hai bên đánh nhau ra trò, chiến tráºn dà n ra giữa phố. Có tiếng súng nổ giòn liên tiếp phá tan yên tÄ©nh ban đêm, tiếng liên thanh vang rá»n không ngá»›t. Dân phố rất Ä‘á»—i kinh ngạc, vá»™i và ng tụt khá»i giÆ°á»ng ngủ yên ấm, chạy ra dán mắt và o cá»a sổ nhìn.
Dần dần tiếng súng im đi, chỉ còn ngoà i mé ngoại ô xa, có tiếng liên thanh vang lên như chó sủa.
Äánh nhau ngá»›t dần. Sáng rồi...
Tin dữ vang Ä‘i khắp thà nh phố : ngÆ°á»i ta đồn sắp sá»a có cuá»™c cà n Do-thái. Tin đồn ấy chui và o táºn những túp lá»u Do-thái thấp lè tè, cá»a sổ ti hÃ, bám cheo leo trên bá» dốc
bẩn của rãnh nÆ°á»›c đổ ra sông. Trong những chiếc há»™p gá»i là nhà ấy, dân nghèo Do-thái sống chen chúc, khổ sở.
Ở nhà in mà Xéc-gây là m đã được hai năm, phần lá»›n anh em thợ sắp chữ và thợ máy Ä‘á»u là ngÆ°á»i Do- thái. Xéc-gây thân vá»›i anh em nhÆ° bà con trong nhà . Mà tất cả thợ in là má»™t nhà tháºt. Há» Ä‘oà n kết nhau lại chống lão chủ BÆ¡-lum-tanh già u sụ, vênh váo. Giữa chủ và thợ là má»™t cuá»™c đấu tranh không ngừng. Lão BÆ¡-lum-tanh chỉ tìm cách bòn rút cho nhiá»u sức lao Ä‘á»™ng của thợ, mà tiá»n lÆ°Æ¡ng thì trả Ãt nhất. Cho nên, nhà in thÆ°á»ng có khi đóng cá»a hà ng tuần lá»…: thợ in bãi công. Anh em thợ tất cả mÆ°á»i bốn ngÆ°á»i. Xéc-gây Ãt tuổi nhất, cÅ©ng phải là m mÆ°á»i hai tiếng má»™t ngà y, quay máy in quần quáºt.
Hôm ấy Xéc-gây để ý thấy anh em có vẻ lo lắng, xôn xao. Äã mấy tháng nay, tình hình nguy ngáºp, nhà in không có việc là m Ä‘á»u, là m xong món hà ng nà y lại phải đợi món hà ng khác. Hiện Ä‘ang in bản hiệu triệu của "đầu lÄ©nh trưởngâ€.
Bác thợ sắp chữ Mên-Ä‘en kéo Xéc-gây ra má»™t góc, cặp mắt buồn rầu của bác nhìn Xéc-gây há»i:
- Chú có biết sắp có cà n dân Do-thái ở đây không?
Chú bé nhìn bác ta, ngơ ngác:
- Không, em không biết gì cả.
Bà n tay khô đét, và ng khè của Mên-đen để lên vai Xéc gây và nói đầy tin cẩn như cha nói với con:
- Nó định cà n tháºt đấy. Nó sẽ hà nh hạ dân Do- thái. Anh há»i chú nhé, chú có lòng giúp anh em trong lúc hoạn nạn nà y không?
- Nhất định là giúp chứ! Cháu giúp được gì, cháu xin giúp ngay. Xin bác cứ nói đi.
Anh em thợ cũng lắng tai nghe câu chuyện.
- Chú thảo lắm Xê-ri-ô-gia ạ. Anh em chúng tôi tin ở chú. Ông cụ đẻ ra chú cũng
là dân thợ nhà ta cả. Chú chạy ngay vá» nhà nhé, nói vá»›i cụ xem có nháºn cho mấy ngÆ°á»i già vá»›i Ä‘Ã n bà con gái trốn tạm lại đằng nhà không. Chúng tôi sẽ chá»n trÆ°á»›c những ngÆ°á»i sang lánh bên ấy. Rồi nói thêm vá»›i nhà xem có còn nhà ai lánh được nữa nhé. Hiện nay bá»n phỉ ấy chÆ°a dám đụng đến ngÆ°á»i Nga. Chú chạy nhanh vá» há»i ngay há»™, gấp lắm rồi.
- Äược bác cứ tin ở cháu ! Cháu chạy sang há»i cả nhà Pa-ven và CÆ¡-lim-ca nữa. Chắc nhà chúng nó cÅ©ng không từ chối đâu.
Xéc-gây xăm xăm chạy Ä‘i, nhÆ°ng Mên-Ä‘en thốt nhiên lo ngại nÃu lại há»i thêm:
- Hãy gượm má»™t chút, Pa-ven vá»›i CÆ¡-lim-ca là ngÆ°á»i thế nà o? Chú có hiểu bụng há» không?
Xéc gây gáºt đầu chắc chắn:
- Bá»n nó thế nà o Æ°? Pa-ven con nhà Ca-rÆ¡-sa-ghin đối vá»›i cháu nhÆ° anh em ruá»™t váºy. Anh của Pa-ven là thợ máy.
Mên-đen yên tâm:
- À, nhà Ca-rÆ¡-sa-ghin anh có biết. TrÆ°á»›c cùng thuê chung má»™t nhà . Có thể nhá» vả được đấy. Thôi chú Ä‘i, chóng vá» trả lá»i cho biết nhé.
Xéc-gây nhảy má»™t bÆ°á»›c ra đến Ä‘Æ°á»ng.
*
Sau khi bá»n Gô-lúp đánh nhau vá»›i bá»n Pa-vÆ¡-lúc được hai hôm thì mở ra cuá»™c cà n Do-thái.
Pa-vÆ¡-lúc thua bị đánh báºt ra ngoà i, liá»n chiếm lÄ©nh thị trấn bên cạnh. Trong tráºn đánh nhau đêm ấy má»—i bên thiệt chừng hai chục mạng.
Xác lÃnh chết Ä‘Æ°a vá»™i đến nghÄ©a địa, chôn ngay hôm ấy, đám tang không kèn, không trống. Vì chết nhÆ° thế chẳng vinh gì. Hai thằng đầu lÄ©nh cắn nhau nhÆ° hai con chó dại đầu Ä‘Æ°á»ng, là m chết oan lÃnh, nếu tang lá»… linh đình thì cÅ©ng bất tiện. Kể thì Pa- lê-nứt cÅ©ng muốn chôn cất ầm Ä© để kết tá»™iPa-vÆ¡-lúc là giặc Ä‘á»; song uá»· ban xã há»™i cách mạng, do lão cố Vát-xi-li cầm đầu không tán thà nh là m nhÆ° thế.
Chuyện đánh nhau đêm trÆ°á»›c gây bất mãn sâu sắc trong cả Ä‘Æ¡n vị Gô-lúp, nhất là đại Ä‘á»™i vệ sÄ© lại cà ng ấm ức, vì chúng bị sứt mẻ nhất. Äể dẹp mối bất bình đó và lấy lại tinh thần cho lÃnh, thằng quan hầu Pa-lê-nứt Ä‘á» nghị vá»›i chủ tÆ°á»›ng cho mở "má»™t chầu tÆ°Æ¡iâ€. Äấy là tiếng lóng chúng trâng tráo dùng để gá»i cái thú nhÆ¡ bẩn Ä‘i cà n Do-thái. Lão quan năm sắp cÆ°á»›i con gái lão chủ hà ng cÆ¡m, cÅ©ng chẳng muốn là m náo Ä‘á»™ng thà nh phố là m gì, song Pa-lê-nứt tán mãi để lão thấy là phải là m nhÆ° thế cho lÃnh tráng đỡ bất mãn, nên cuối cùng lão đồng ý.
Tháºt ra tráºn cà n nà y cÅ©ng là m cho lão quan năm ngà i ngại vì lão má»›i và o Äảng xã há»™i cách mạng. Vả lại bá»n không Æ°a lão có thể rêu rao lắm chuyện chẳng hay: há» sẽ tung dÆ° luáºn là lão khát máu Do-thái và thể nà o cÅ©ng lại ton hót vá»›i "đầu lÄ©nh trưởng†để là m mất uy tÃn của lão. NhÆ°ng hiện thá»i Gô-lúp cÅ©ng có lệ thuá»™c chặt gì và o "đầu lÄ©nh trưởng†Pết-lu-ra đâu mà sợ, vì lão tá»± kiếm chác lấy để nuôi quân mình, thua được lão chịu cả kia mà . Vá»›i lại "đầu lÄ©nh trưởng†cÅ©ng hiểu chán bá»™ hạ mình thế nà o rồi. Hắn đâu có ảo tưởng nhÆ° là ngÆ°á»i của hắn có nhân, có đức. ChÃnh hắn nhiá»u lần cÅ©ng ra lệnh cho bá»™ hạ tịch thu được bao nhiêu thì phải trÃch má»™t phần gá»i lên bá»™ chỉ huy tiêu dùng, chứ còn nói ai nữa. Còn nhÆ° tiếng đồn là khát máu Do-thái thì đã hẳn rồi, vá» khoản ấy danh của Gô-lúp đã vang lừng: chẳng cần thêm thắt gì lắm, đã thà nh tÃch chán.
Tráºn cà n bắt đầu lúc má» sáng.
Má»™t là n sÆ°Æ¡ng má» xám ngoét bao phủ thà nh phố nhá». Phố xá vắng tanh. ÄÆ°á»ng phố chi chÃt nhÆ° má»™t má»› dây vải Æ°á»›t quấn quanh những khu phố của dân Do-thái má»c lên lá»™n xá»™n, và đang im lìm nhÆ° chết. Những cá»a sổ nhỠđóng kÃn mÃt, mà n che cá»a buông xuống hết, trông những khung cá»a nhÆ° những con mắt ngÆ°á»i mù.
Äứng ngoà i nhìn và o, ngÆ°á»i ta thấy những khu phố Do-thái dÆ°á»ng nhÆ° Ä‘ang còn ngủ trÆ°a, say lắm, nhÆ°ng tháºt ra bên trong không ai dám ngủ. Nhà nà o nhà ấy Ä‘ang chá» tai há»a giáng xuống. NgÆ°á»i nà o cÅ©ng ăn mặc quần áo sẵn sà ng rồi, quây quần trong má»™t căn buồng hẹp, chỉ có những trẻ thÆ¡ chÆ°a biết gì má»›i còn ngủ yên được trên tay mẹ mà thôi.
Sáng hôm ấy, tên Ä‘á»™i trưởng vệ sÄ© là Xa-lô-mÆ°-ga, da bánh máºt, má có sẹo thâm thâm - vết tÃch má»™t nhát kiếm cÅ© - lên lay mãi tên quan hầu Pa-lê-nứt.
Tên quan hầu Pa-lê-nứt nặng nhá»c thức giấc. Nó còn đắm Ä‘uối trong giấc mÆ¡ kỳ quặc: con quá»· gù và nhăn nhÆ° bị cả đêm ám ảnh bây giá» vẫn lấy móng sắc cà o cấu cổ há»ng nó. NhÆ°ng khi ngóc dáºy, đầu Ä‘au nhức thì hắn má»›i hiểu: té ra con quá»· ấy là thằng Xa- lô-mÆ°-ga Ä‘ang lay đầu hắn. Xa-lô-mÆ°-ga lắc vai tên quan hầu:
- Dáºy Ä‘i thôi, ông thần dịch Æ¡i! Muá»™n lắm rồi. Äến giá» bắt đầu rồi. Không uống say thêm nữa và o!
Pa-lê-nứt bấy giỠđã tỉnh hẳn, ngồi nhổm dáºy; cÆ¡n nhức đầu là m hắn nhăn mặt, hắn nhổ bãi nÆ°á»›c bá»t đắng sè.
- Bắt đầu cái gì? - Hắn trố mắt ngây dại nhìn tên đội trưởng vệ sĩ.
- Còn cái gì nữa? Cái việc tróc bá»n Do-thái chứ cái gì nữa. Mà y lú lấp rồi sao?
Tháºt tình, Pa-lê-nứt đã quên khuấy mất cả rồi. Ngà y hôm qua, hắn uống rượu chay vá»›i Gô-lúp ở dÆ°á»›i ấp. Gô-lúp Ä‘em con vợ chÆ°a cÆ°á»›i và lÅ© bạn rượu của nó vá» dÆ°á»›i ấy suất thá»i gian cà n nà y.
Gô-lúp thấy mình vắng mặt trong suốt thá»i gian cà n là rất tiện.
Sau nà y có sao có thể đổ cho cấp dÆ°á»›i hiểu lầm lệnh trên trong khi chủ tÆ°á»›ng vắng mặt. Còn Pa-lê- nứt ở nhà sẽ tha hồ là m tất cả má»i chuyện má»™t cách có ý thức hẳn hoi. Chà , cái món "chầu tÆ°Æ¡i" ấy thì Pa-lê-nứt là tay thạo có tiếng.
Pa-lê-nứt múc một thùng nước giội lên đầu, thùng nước là m nó tỉnh rượu hẳn. Nó đến ngay ban tham mưu, đi đi, lại lại, ra các mệnh lệnh.
Äại Ä‘á»™i vệ sÄ© đã lên ngá»±a. Tên quan hầu tÃnh cẩn tháºn đã ra lệnh cho lÃnh đứng gác ngăn xóm thợ và nhà ga vá»›i trên phố, để tránh má»i phiá»n phức có thể xảy ra.
Trong vÆ°á»n nhà Lê-sinh-ski đặt má»™t khẩu súng máy chõ ra Ä‘Æ°á»ng cái. Nhỡ công nhân có định áºp và o cứu thì sẵn sà ng quạt đạn chì nà y.
Chuẩn bị xong đâu đấy, tên quan hầu và Xa-lô- mư-ga lên ngựa.
Khi quân sắp sá»a tiến thì Pa-lê-nứt má»›i chợt nhá»› ra:
- Dừng lại, tà nữa thì quên... Äánh hai xe ngá»±a Ä‘i theo: ta phải chuẩn bị đồ mừng đại tá lấy vợ. Hô ! hô ! hô…Chiến lợi phẩm hạng nhất thì biếu chủ tÆ°á»›ng nhÆ° thÆ°á»ng lệ. Còn tù binh giống cái hạng nhất thì vá» ta, phó quan của ngÆ°á»i. Ha, ha, ha... Mà y hiểu rồi chứ, thằng đầu gá»— kia?
Tiếng "đầu gỗ" chỉ Xa-lô-mư-ga.
Mắt và ng ệch của tên nà y sáng lên:
- Rồi ai cÅ©ng có phần cả! Bá»n chúng tiến ra Ä‘Æ°á»ng. Äi đầu là Pa-lê-nứt và Xa-lô-mÆ°-ga, tiếp theo sau là lÅ© vệ sÄ© Ä‘i lá»™n xá»™n, không hà ng ngÅ©.
SÆ°Æ¡ng sá»›m tan hẳn rồi. Äến trÆ°á»›c nhà hai tầng, có tấm biển hoen gỉ Ä‘á» "Phúc, cá»a hà ng tạp hóa và quần áo", Pa-lê-nứt ghìm cÆ°Æ¡ng ngá»±a lại. Con ngá»±a cái lông xám của nó chân rất thon, cuồng cẳng gõ móng lên vỉa hè. Pa-lê-nứt nhảy xuống đất ra lệnh:
- Nà o, nhá» trá»i phù há»™, ta bắt đầu từ đây Ä‘i thôi.
Nó lại nói thêm vá»›i bá»n cưỡi ngá»±a Ä‘ang đứng bao lấy xung quanh nó:
- Xuống cả đi thôi, bắt đầu biểu diễn rồi.
Nghe ta nói, quân bay, giá» có gặp Do-thái cÅ©ng đừng báºp và o sá» vá»™i: thong thả, rồi hẵng hay. Còn nhÆ° đối vá»›i Ä‘Ã n bà con gái, nếu không tháºt muốn quá, ta cố kìm lại nhá»›, để đến tối.
Má»™t tên vệ sÄ© nhe bá»™ răng bà n cuốc ra há»i lại:
- Cấp trên nói kìm lại thế nà o cơ? Nhỡ bên kia nó bằng lòng mê đi thì sao?
Nghe tên quân kia nói thế, cả lÅ© chúng nó cÆ°á»i nhÆ° phá. Pa-lê-nứt nhìn tên quân ấy có vẻ khen ngợi:
- Chuyện! Nếu bên kia nó bằng lòng thì cứ việc! Còn ai mà có quyá»n cấm chú được nữa.
Nói rồi, nó đến trÆ°á»›c hiệu buôn, lấy chân đá mạnh và o cá»a đóng kÃn, cánh cá»a gá»— sến cả tấm không rung chuyển má»™t tà nà o.
Không và o lối nà y được, tên quan hầu quay ra góc nhà đi lại cá»a bên và o nhà ở của lão chủ. Tay hắn nắm đốc kiếm. Theo sau là Xa-lô-mÆ°-ga.
Trong nhà có ba ngÆ°á»i. HỠđã nghe rõ tiếng móng ngá»±a lá»™p cá»™p trên vỉa hè, song đến khi nghe tiếng ngá»±a đứng giáºm chân mãi ngoà i cá»a, tiếng bá»n lÃnh qua tÆ°á»ng vá»ng và o trong, thì cả ba Ä‘á»u bay hết hồn vÃa, đứng ngây ra nhÆ° chết.
Lão Phúc già u sụ đã cùng vợ con bá» thà nh phố nà y Ä‘i, chuồn khá»i đây từ hôm qua. Hắn giao nhà cá»a lại cho ngÆ°á»i ở là Ri-va trông nom. Ri-va là má»™t cô gái mÆ°á»i chÃn tuổi, tÃnh hiá»n, Ãt nói và nhẫn nhục. Muốn cho Ri-va ở nhà vắng má»™t mình đỡ sợ, lão bảo cô Ä‘Æ°a cả bố mẹ già đến ở. Cả ba ngÆ°á»i phải trông nhà cho đến khi lão vá».
Ri-va chá»±c không nháºn, song lão nhà buôn quá»· quyệt đó lại dá»— ngon, dá»— ngá»t cô con ở dá»… bảo: chắc đâu đã có cà n. Vá»›i lại có gì mà sợ má»›i được: nghèo thì ai ngÆ°á»i ta lấy gì của mình. Rồi lão còn là m ra bá»™ nhân đức, hứa vá»›i Ri-va hôm nà o lão vá» sẽ thưởng cho chiếc áo má»›i.
Cả ba Ä‘á»u lo lắng, nghe ngóng, cố bám lấy hy vá»ng: nà o bá»n lÃnh có lẽ sắp sá»a bá» chá»— nà y Ä‘i xa, nà o có thể chÃnh là chúng lầm, có thể chúng không dừng lại ở trÆ°á»›c cá»a nhà nà y đâu, chẳng qua là tại mình nghe lẫn đấy thôi. NhÆ°ng, nhÆ° để Ä‘áºp vỡ tan tà nh những hy vá»ng đó, tiếng Ä‘áºp thình thình nện và o cá»a.
Nghe thấy tiếng già y đá và o cá»a, ông cụ Bê-sắc, bố đẻ Ri-va, tóc bạc phÆ¡, mắt xanh hốt hoảng nhÆ° má»™t đứa trẻ thÆ¡ khiếp sợ, đứng bên cá»a nhà ngoà i, cất tiếng lâm râm cầu nguyện. Ông cụ sùng đạo, mê man cầu xin Thượng đế tối linh phù há»™, cầu Thượng đế che chở cho, để quỹ dữ không gieo tai giáng há»a xuống nhà nà y. Bà cụ, đứng nép bên cạnh, tiếng lâm râm cầu kinh của ông cụ là m bà không nháºn ra ngay được những tiếng chân ngÆ°á»i Ä‘ang bÆ°á»›c tá»›i gần.
Ri-va thì trốn và o buồng trong cùng, nấp sau một cái tủ gỗ sến lớn.
Má»™t tiếng Ä‘áºp mạnh, dữ dá»™i, giáng và o cá»a là m hai ông bà già run bắn ngÆ°á»i.
- Mở cá»a! - Tiếng Ä‘áºp cá»a nữa ầm ầm, dữ hÆ¡n, rồi có tiếng chá»i rủa Ä‘iên giáºn.
Nhưng tay ông bà già không còn đủ sức nâng then cà i nữa.
Thế là báng súng từ bên ngoà i nện chan chát và o ván cá»a. Cánh cá»a rung lên bần báºt, rồi vỡ toang ra.
LÃnh cầm súng áºp và o nhà , sục sạo các xó. Chúng lại lấy báng súng phá cá»a ra nhà ngoà i, rồi Ä‘i ra nâng then cà i mở cá»a chÃnh.
Bắt đầu cướp phá vơ vét.
Xa-lô-mÆ°-ga đánh vá» nhà Gô-lúp hai xe ngá»±a đầy vải vóc, già y dép và nhiá»u thứ hà ng khác; khi nó trở lại nhà hà ng Phúc, thì nghe má»™t tiếng rú ghê rợn.
Äể cho quân lÃnh lục lá»i ngoà i hà ng, Pa-lê-nứt Ä‘i và o buồng trong. Mắt nó xanh lè và sắc nhìn chòng chá»c và o ba ngÆ°á»i Do-thái khốn nạn, rồi nói vá»›i vợ chồng ông già :
- Cút !
Cả hai ông bà già không nhúc nhÃch.
Pa-lê-nứt bÆ°á»›c lên má»™t bÆ°á»›c, từ từ rút kiếm ra khá»i vá».
- Mẹ ! Mẹ Æ¡i !... - Tiếng .Ri-va rú lên nhÆ° xé. Tiếng rú ghê rợn mà Xa-lô-mÆ°-ga nghe thấy chÃnh là tiếng rú đó.
Bá»n lÃnh nghe thấy tiếng rú chạy và o thì Pa-lê- nứt quay lại, chỉ và o hai ông bà già , ra lệnh cá»™c lốc cho bá»n lÃnh:
- Tống cổ hai vợ chồng thằng già nà y đi!
Khi quân lÃnh đã đẩy được hai vợ chồng ông cụ Ä‘i rồi, hắn bảo Xa-lô-mÆ°-ga:
- Mà y hãy đợi ngoà i ấy đã, ta có tà chuyện cần nói với con bé nà y.
Nghe tiếng kêu của con gái, ông lão Bê-sắc xô lại phÃa cá»a thì bị ngay má»™t quả tống và o ngá»±c đến uỵch má»™t cái, khuỵu ngÆ°á»i và o tÆ°á»ng. Ông lão bị Ä‘au nghẹn sằng sặc. Bà cụ thÆ°á»ng là nh nhÆ° bụt, lúc ấy chồm lên nhÆ° con sói dữ vồ lấy thằng Xa-lô-mÆ°-ga.
- Buông cho tao và o, chúng mà y là m gì thế?
Bà cụ cố sức xông và o cá»a, Xa-lô-mÆ°-ga không tà i nà o gỡ được ngón tay bà cụ cứ nắm riết lấy áo hắn. Ông cụ Bê-sắc hồi lại chạy đến cứu vợ.
- Äể chúng tao và o, để chúng tao và o, ối trá»i đất Æ¡i! Con tôi !
Hai vợ chồng ông lão xúm và o đầy được Xa-lô-mÆ°- ga ra ngoà i cá»a. Tên giặc nổi xung, rút báng súng ngắn nện và o đầu bạc của ông già là m cụ Bê-sắc ngã lăn ra đất, không kêu được má»™t tiếng.
Trong buồng, tiếng Ri-va kêu thét lên.
Bị chúng kéo tuá»™t ra ngoà i Ä‘Æ°á»ng, bà cụ căm uất nhÆ° Ä‘iên nhÆ° dại, tiếng bà la trá»i thảm thiết và kêu cứu tuyệt vá»ng vang inh cả phố xá.
Trong nhà tiếng kêu đã tắt.
Pa-lê-nứt ở buồng nhốt Ri-va bÆ°á»›c ra, Xa-lô-mÆ°- ga lúc đó đã sá» tay và o quả đấm mở cá»a, đến lượt hắn chá»±c và o, nhÆ°ng Pa-lê-nứt nắm tay hắn lại, quay mặt Ä‘i nói:
- Thôi, đừng và o nữa. Nó Ä‘i Ä‘á»i nhà ma rồi; tao đã lấy gối phủ lên mặt nó.
Pa-lê-nứt bước qua xác ông cụ Bê-sắc, chân hắn nhúng và o một vũng máu đặc sệt và đen ngòm.
- Mẹ kiếp! Tiá»n đầu bất lợi!
Miệng lẩm bầm thế, hắn bÆ°á»›c ra. Quân của hắn lặng lẽ kéo Ä‘i ra sau, và sà n nhà , báºc cá»a bê bết những vết già y dÃnh máu Ä‘á» lòm.
Khắp cả thà nh phố đâu cÅ©ng có cÆ°á»›p phá. Bá»n hung hãn tranh cÆ°á»›p nhau mồi ăn, thá»™p lấy cổ há»ng nhau nhÆ° má»™t lÅ© chó sói. Äây đó, lưỡi kiếm tuốt ra khá»i vá» lóe sáng khoa lên trá»i.
Những thùng rượu bằng gá»— sến, to tÆ°á»›ng từ trong nhà hà ng rượu lăn ra mặt Ä‘Æ°á»ng cái.
Rồi bá»n cÆ°á»›p xông và o phá các nhà .
Không ai chống cá»± lại. Chúng áºp và o các buồng vá»™i lục lá»i má»i xó, lúc Ä‘i ra thì nặng trÄ©u tay những của cải cÆ°á»›p bóc được, để lại hà ng đống bừa bãi những giẻ rách, những gối và những đệm rách tứ tung, lông rÆ¡i lả tả. Ngà y đầu má»›i chỉ có hai ngÆ°á»i chết : cha con Ri-va! NhÆ°ng đêm đến, tai há»a chết chóc má»›i ghê ngÆ°á»i hÆ¡n nữa.
Äến cháºp tối, tất cả toán quân đủ loà i thú dữ nà y, đứa nà o cÅ©ng say máu và say rượu. Bá»n lÃnh của Pết- lu ra đầu óc chuếnh choáng hÆ¡i men, đã mất cả lÆ°Æ¡ng tri rồi, chỉ chở đêm tối đến.
Bóng tối xuống, chúng cà ng được thả tay hÆ¡n. Trong đêm tối cà ng dá»… bóp chết mạng con ngÆ°á»i. Bá»n sói lang cÅ©ng Æ°a bóng tối để dá»… cắn xé những ngÆ°á»i Ä‘ang hấp hối.
Nhiá»u ngÆ°á»i không bao giá» quên được hai đêm và ba ngà y khủng khiếp ấy. Bao nhiêucuá»™c Ä‘á»i đã bị thÆ°Æ¡ng tổn, tan vỡ, bao nhiêu mái tóc xanh đã bạc Ä‘i rất nhanh trong những giỠđẫm máu nà y, bao nhiêu nÆ°á»›c mắt đã tuôn rÆ¡i ! Và có ai thấu cho chăng: những ngÆ°á»i còn sống sót có sung sÆ°á»›ng hÆ¡n đâu! Sung sÆ°á»›ng là m sao được khi tâm hồn bị trống trải, khi lòng bị ná»—i nhục nhã chÆ°a từng có đến già y vò ghê gá»›m, tâm tÆ° phiá»n muá»™n, tiếc thÆ°Æ¡ng những ngÆ°á»i thân đã mất Ä‘i không bao giá» trở lại nữa. Trong các ngõ cháºt chá»™i của xóm Do-thái, những tấm thân còn trẻ của những ngÆ°á»i con gái Ä‘au thÆ°Æ¡ng nằm trÆ¡ trÆ¡, hai tay duá»—i hất ngược, mình bị đâm, bị chém, bị hà nh tá»™i, vẫn còn nguyên dấu quằn quại trong cÆ¡n giãy giụa, kháng cá»±.
Mãi ở táºn ngoà i bá» sông, trong căn nhà nhá» của ngÆ°á»i thợ rèn Na-um, bá»n hùm beo háu mồi chá»±c hiếp chị vợ anh Na-um, má»›i gặp phải sức kháng cá»± dữ nhất. Anh thợ rèn Na-um Ä‘ang sức trai hăm bốn tuổi, to nhÆ° lá»±c sÄ©, bắp thịt rắn nhÆ° thép quen quai búa sắt đâu có chịu để vợ mình bị nhục.
Trong cuá»™c xô xát ngắn ngủi và khủng khiếp, hai chiếc sá» ngụy binh băng Ä‘i, vỡ ra từng mảnh nhÆ° má»™t quả dÆ°a hấu thối. Na-um bừng bừng khà uất của kẻ đằng nà o cÅ©ng chết, đánh rất dữ để cứu mạng mình và cả mạng vợ nữa. Anh giằng lấy súng bắn lại hồi lâu, tiếng súng giòn giã nhằm và o phÃa bá» sông có quân lÃnh Gô-lúp thấy nguy Ä‘ang chạy đến cứu. Na-um bắn hết đạn, viên cuối cùng gá»i và o ngá»±c vợ còn mình thì lắp lÆ°á»›i lê và o súng xông thẳng lên trÆ°á»›c cái chết. Äạn giặc bắn nhÆ° mÆ°a. Na-um vừa bÆ°á»›c ra thá»m đã ngã, tấm thân cao lá»›n rÆ¡i phịch xuống đất.
NgÆ°á»i ta thấy mặt bá»n phú nông béo núc ở vùng quê gần đấy dắt xe đến. Ngá»±a của chúng béo tốt. Chúng chất lên xe tất cả những thứ gì chúng thÃch mắt, chở Ä‘i vá»™i vá»™i và ng và ng. Con cái hoặc bà con chúng là ngụy binh cho đầu lÄ©nh Gô-lúp, giúp chúng chất hà ng lên xe. Chúng chở vá», rồi lại hối hả đánh xe ra, là m hai, ba chuyến nữa.
Xéc-gây cùng vá»›i cha vừa Ä‘Æ°a má»™t ná»a số anh em thợ in Ä‘i ẩn, nhÆ°á»ng cho há» hầm nhà và gác xép. Äi qua vÆ°á»n để trở vá» nhà . Xéc-gây trông thấy má»™t ngÆ°á»i Ä‘ang chạy trên Ä‘Æ°á»ng.
Äấy là má»™t ông cụ Do-thái vừa chạy vừa thở hổn hển, tay vung vầy, đầu không mÅ©, ngÆ°á»i lóng nga lóng ngóng trong chiếc áo dà i lòng thòng và vá chằng vá đụp, mặt tái mét vì khiếp sợ. Äằng sau là má»™t tên lÃnh Pết-lu-ra cưỡi con ngá»±a xám phóng theo. Nó đã Ä‘uổi tá»›i gần, ngÆ°á»i nó chá»±c cúi xuống chém. Nghe tiếng vó ngá»±a lóc cóc sau lÆ°ng, cụ giÆ¡ tay lên nhÆ° để tá»± vệ. Xéc-gây liá»n nhảy bổ ra Ä‘Æ°á»ng phố, xông ra trÆ°á»›c con ngá»±a, lấy ngÆ°á»i mình che đỡ cho ông cụ già :
- Không được đụng và o cụ già , đồ ăn cướp, đồ chó!
Tên lÃnh ngụy Ä‘ang Ä‘Ã tay không muốn kìm lại, liá»n trở sống kiếm Ä‘áºp và o mái đầu trẻ và ng hoe.
Last edited by quykiemtu; 18-11-2008 at 04:21 PM.
|
10-06-2008, 11:03 PM
|
Guest
|
|
Bà i gởi: n/a
Thá»i gian online: 0 giây
|
|
ChÆ°Æ¡ng 5
Quân Ä‘á» mạnh mẽ đánh lui các Ä‘Æ¡n vị của "đầu lÄ©nh trưởng†Pết-lu-ra. Trung Ä‘oà n Gô-lúp lại bị gá»i ra tráºn. Ở thà nh phố Sê-pê-tốp-ca chỉ còn má»™t số nhá» quân là mnhiệm vụ bảo vệ háºu phÆ°Æ¡ng và tên giám binh ở lại mà thôi.
Dân phố đã bắt đầu cá»±a quáºy, Ä‘i lại. Äồng bà o Do- thái lợi dụng lúc tạm yên, chôn cất ngÆ°á»i nhà bị nạn. Trong những túp lá»u tà n của xóm Do-thái, cuá»™c sống đã trở lại.
Những buổi tối yên tÄ©nh, tiếng súng nổ ì ầm thoáng vá»ng lại nhÆ° những dịp sấm. Chắc là đang đánh nhau dữ ở đâu gần đây.
Thợ xe lá»a bá» nhà ga bò vá» thôn quê kiếm việc là m.
TrÆ°á»ng há»c đóng cá»a.
Trong thà nh phố, tuyên bố thiết quân luáºt.
*
Äêm tối nhÆ° má»±c, ảm đạm, ghê rợn.
Những đêm nhÆ° thế nà y, mắt sáng có mở to cÅ©ng không nhìn thấy gì, Ä‘i đâu phải sá» soạng, mò mẫm nhÆ° ngÆ°á»i mù, sẩy chân má»™t tà là rÆ¡i tõm xuống hố rãnh.
Dân phố biết thá»i buổi nà y ngồi nhà không thắp đèn là hÆ¡n cả. Có ánh lá»a trong nhà có thể là m cho nhiá»u kẻ mò đến quấy rầy. Thà chịu tối còn yên thân hÆ¡n. NhÆ°ng có những ngÆ°á»i ngồi yên không Ä‘Ã nh, thì há» cứ Ä‘i cho thÃch cẳng, dân phố chẳng có việc gì dÃnh dáng đến há». Dân không Ä‘i đâu là m gì. Chắc chắn nhÆ° váºy, chẳng ai dại gì Ä‘i ra Ä‘Æ°á»ng lúc nà y.
Váºy mà và o má»™t đêm cÅ©ng tối nhÆ° thế nà y, có ngÆ°á»i lần bÆ°á»›c Ä‘i.
Äến nhà Ca-rÆ¡-sa-ghin, ngÆ°á»i ấy tháºn trá»ng gõ khẽ và o khung cá»a sổ. Thấy không ai trả lá»i, ngÆ°á»i ấy gõ lần nữa, mạnh hÆ¡n và gấp hÆ¡n.
Pa-ven Ä‘ang nằm mê thấy má»™t con váºt lạ lùng, không giống ngÆ°á»i, Ä‘ang chÄ©a súng máy và o anh; anh định chạy, nhÆ°ng chạy Ä‘i đâu được, tiếng súng máy cứ nổ lạch cạch, lạ lùng, ghê rợn.
Tiếng gõ lanh canh và o cá»a kÃnh Ä‘ang giục mở cá»a gấp.
Pa-ven từ trên giÆ°á»ng nhảy xuống, men lại gần cá»a sổ nhìn xem ai gõ. NhÆ°ng ngoà i bóng Ä‘en lá» má» thấp thoáng sau cá»a kÃnh, cáºu không nhìn rõ là ai.
Pa-ven ở nhà má»™t mình. Mẹ sang chÆ¡i bên nhà chị gái có chồng là m thợ máy ở xưởng là m Ä‘Æ°á»ng. Còn anh A-rÆ¡-chom thì Ä‘i là m ở lò rèn thị trấn bên, quai búa để kiếm ăn.
"Chắc là A-rÆ¡-chom gõ cá»a chứ không ai nữa". Pa- ven định mở cá»a, cáºu nói vá»ng và o bóng tối: "Ai đấy?"
Bóng Ä‘en cá» Ä‘á»™ng sau cá»a kÃnh.Tiếng trả lá»i khà n khà n khe khẽ:
- Anh đây mà ! Giu-khơ-rai đây.
Hai bà n tay bám lên thà nh cá»a sổ, Giu-khÆ¡-rai đã nhô đầu và o ngang mặt Pa-ven.Giu-khÆ¡-rai thì thà o:
- Anh định đến ngủ nhỠnhà em một đêm. Có được không, em?
Pa-ven vồn vã đáp lại:
- Anh há»i hay tháºt, nhất định là được chứ, anh trèo qua cá»a sổ mà và o.
Thân hình lá»±c lưỡng của Giu-khÆ¡-rai luồn qua khung cá»a và o nhà . Anh đóng cá»a sổ lại, không Ä‘i và o ngay, còn đứng bên cá»a nhìn ta, tai vểnh lên nghe ngóng.
Mãi khi bóng trăng từ sau đám mây ló ra, soi rõ Ä‘Æ°á»ng phố, anh chăm chú nhìn Ä‘Æ°á»ng phố vắng tanh, không có ai, má»›i quay lại nói vá»›i Pa-ven:
- Và o thế nà y có là m mất giấc của mẹ không, em? Chắc mẹ đang ngủ?
Pa-ven nói cho Giu-khÆ¡-rai biết cáºu ở nhà má»™t mình. ngÆ°á»i lÃnh thủy bấy giá» má»›i thấy thoải mái và nói to hÆ¡n:
- Em thấy đấy, từ hôm nổ ra bãi công, bá»n chó không rá»i anh má»™t bÆ°á»›c, chúng nó muốn Ä‘áºp chúng ta sau những việc vừa xảy ra ngoà i ga dạo ná». Nếu anh em công nhân Ä‘oà n kết hÆ¡n, thì trong khi chúng nó cà n đồng bà o Do-thái, ta có thể sá»a cho chúngmá»™t mẻ... NhÆ°ng em hiểu không, bà con mình còn chÆ°a dám nhảy và o lá»a, chÆ°a dám vùng lên. Cho nên thất bại. Bây giá» chúng lùng bắt anh. Hai lần chúng đã áºp đến định chá»™p anh. Hôm nay tà nữa anh bị chúng vá»› được. Anh Ä‘i vá» nhà , trèo tÆ°á»ng sau và o nhÆ° má»i lần. Anh còn Ä‘ang dừng chân má»™t lát ở gần nhà chứa xe thì thấy ngay má»™t lưỡi lê lù lù: má»™t thằng đứng rình nấp sau thân cây trong vÆ°á»n. Thế là anh chuồn thẳng, đến nhà em đây. Anh tÃnh thả neo ở đây và i ngà y. Em thấy không có gì trở ngại chứ? Không à ? Thế thì hay lắm.
Giu-khơ-rai vừa cởi đôi già y bết bùn vừa thở lấy lại sức.
Giu-khơ-rai tới đây, Pa-ven lấy là m mừng lắm. Những ngà y gần đây, sở máy điện nghỉ việc. Ở nhà vắng vẻ một mình, Pa-ven cũng thấy chán.
Hai anh em Ä‘i ngủ. Pa-ven nằm là ngủ ngáy, còn Giu-khÆ¡-rai thì hút thuốc lá mãi. Rồi anh đứng dáºy, khẽ rón rén chân không, mò đến gần cá»a sổ. Anh nhìn ra Ä‘Æ°á»ng phố hồi lâu. Không thấy gì, anh lại trở và o giÆ°á»ng và mệt quá ngủ thiếp Ä‘i. Bà n tay anh luồn dÆ°á»›i gối đặt lên má»™t khẩu súng ngắn nặng. HÆ¡i nóng của bà n tay là m ấm cả khẩu súng.
*
Cái đêm Giu-khÆ¡-rai đến bất ngá» và tám ngà y sau sống chung vá»›i anh tháºt có ảnh hưởng rất lá»›n đối vá»›i Pa-ven. Lần đầu tiên, Pa-ven được nghe ngÆ°á»i thuá»· thủ nói nhiá»u Ä‘iá»u má»›i lạ, quan trá»ng vô cùng là m tâm hồn anh hết sức khÃch Ä‘á»™ng. Những ngà y vừa qua tháºt là quyết định cho tÆ°Æ¡ng lai cáºu công nhân đốt lò trẻ tuổi.
NgÆ°á»i lÃnh thủy ẩn tại đây, bị quân thù giăng bẫy mai phục ở hai đầu, anh tranh thủ lúc bất đắc dÄ© phải nằm im nà y, truyá»n cho chà ng thanh niên háo hức lắng nghe anh nói tất cả ngá»n lá»a giáºn dữ và lòng căm thù bốc cháy của mình đối vá»›i bá»n phản Ä‘á»™ng mang cá» và ng xanh Ä‘ang bóp nghẹt miá»nnà y.
Giu-khÆ¡-rai nói rõ rà ng dá»… hiểu; lá»i nói giản dị, Ä‘i thẳng và o lòng. Ở Giu-khÆ¡-rai, không má»™t mảy may hoang mang, do dá»±. Anh biết rõ và tin chắc con Ä‘Æ°á»ng mình theo, và Pa-ven bây giá» má»›i hiểu tất cả má»™t má»› đảng phái mang tên rất kêu ấy, từ "xã há»™i cách mạng†đến "xã há»™i dân chủâ€, "xã há»™i Ba Lan", gồm toà n những kẻ thù hiểm Ä‘á»™c của giai cấp công nhân. Chỉ có má»™t chÃnh đảng cách mạng duy nhất, kiên quyết chiến đấu chống bá»n già u có áp bức, đấy là Äảng bôn-sê-vÃch.
TrÆ°á»›c kia, Pa-ven thấy tất cả những Ä‘iá»u ấy rối nhÆ° bòng bong.
Và bây giá», có ngÆ°á»i vạch ra cho cáºu bé đốt lò trẻ tuổi thấy rõ sá»± tháºt tà n nhẫn của cuá»™c Ä‘á»i, ngÆ°á»i đó là má»™t ngÆ°á»i cÆ°Æ¡ng nghị, má»™t đảng viên bôn-sê-vÃch trung kiên, má»™t thủy thủ trên biển Ban-tÃch, nÆ°á»›c da rám mà u gió biển, má»™t ngÆ°á»i đã và o Äảng công nhân xã há»™i dân chủ Nga (Tiá»n thân của Äảng Cá»™ng sản Liên Xô) từ năm 1915; Pa-ven lắng nghe Giu-khÆ¡-rai, nói nhìn anh vá»›i cặp mắt thán phục.
- Nà y em ạ ! Khi anh còn bé, anh cÅ©ng gần giống nhÆ° em. Anh có sức khá»e mà không biết là m gì. Bản chất anh bÆ°á»›ng bỉnh, hung hăng. Gia đình anh nghèo khổ Há»… cứ nhìn bá»n con nhà già u, ăn no, mặc diện là lòng anh căm ghét sôi lên. Nhiá»u khi anh choảng chúng không tiếc tay, song không Ä‘i đến đâu, mà chỉ tổ ăn vá»t của ông cụ đẻ ra anh. Em ạ, má»™t thân má»™t mình chiến đấu chẳng tà i nà o thay đổi được cuá»™c Ä‘á»i. Em Pa-ven, em đủ Ä‘iá»u kiện để trở nên má»™t chiến sÄ© trung thà nh chiến đấu cho sá»± nghiệp công nhân ta. NhÆ°ng chỉ hiá»m em còn non quá, vỠý thức đấu tranh giai cấp, em rất lá» má». Anh sẽ chỉ cho em con Ä‘Æ°á»ng chân chÃnh vì anh biết em có thể thà nh ngÆ°á»i. Anh không chịu được những cáºu cả ù ì, bụ sữa. Lúc nà y đây, lá»a cách mạng đã nung nấu thế gian. Những ngÆ°á»i nô lệ đã vùng dáºy và há» phải đạp phăng cuá»™c Ä‘á»i cÅ©.NhÆ°ng muốn thế, phải có má»™t lá»›p ngÆ°á»i tÆ°Æ¡ng thân, tÆ°Æ¡ng ái và dÅ©ng cảm, không phải những đứa con cÆ°ng rúc bá»c mẹ, mà là những tay chắc chắn, để đến giá» quáºt nhau thì không nhÆ° loà i gián sợ ánh sáng lẩn trốn và o khe vách, mà là biết xông ra Ä‘áºp không thÆ°Æ¡ng tiếc.
Nói đến đây, Giu-khơ-rai nắm tay đấm xuống bà n.
Anh đứng dáºy đút tay và o túi quần, cau mà y, Ä‘i Ä‘i lại lại trong phòng.
Cảnh nằm im không hoạt Ä‘á»™ng đối vá»›i Giu-khÆ¡- rai nặng ná» khó chịu. Anh thấy mình ở lại thị trấn nà y thêm nữa vô Ãch, nên đã quyết định vượt qua mặt tráºn vá» bắt liên lạc vá»›i các Ä‘Æ¡n vị Ä‘á».
Trong thà nh phố hiện còn lại má»™t nhóm chÃn đảng viên có trách nhiệm tiếp tục gây cÆ¡ sở.
Giu-khơ-rai bực tức nghĩ thầm:
"Không có ta, các đồng chà cÅ©ng sẽ là m được, ta không thể nà o ngồi bó tay nhÆ° thế nà y. Ta đã mất ở đây mÆ°á»i tháng trá»i, cÅ©ng đủ rồi".
Má»™t hôm Pa-ven há»i Giu-khÆ¡-rai:
- Anh Giu-khơ-rai, anh là ai thế hở anh?
Giu-khÆ¡-rai tay đút túi, đứng dáºy. Anh chÆ°a hiểu ngay ý câu há»i ra sao:
- Sao, em không biết anh là ai ư?
Pa-ven khẽ đáp lại:
- Em cho anh là má»™t ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch hay là má»™t ngÆ°á»i cá»™ng sản.
Giu-khÆ¡-rai báºt cÆ°á»i, đấm tay và o ngá»±c rá»™ng bị bó chặt trong chiếc may ô lÃnh thủy kẻ dá»c:
- Äúng thế, em ạ. Äúng, cÅ©ng nhÆ° hai tiếng bôn- sê-vÃch và cá»™ng sản nghÄ©a chỉ là má»™t mà thôi. - Và nghiêm nét mặt, anh nói tiếp:
- NhÆ°ng, em đã biết thế thì phải nhá»› đừng nói hở Ä‘iá»u đó vá»›i ai, nếu em không muốn
chúng nó móc ruột anh. Em hiểu chứ?
Pa-ven giá»ng quả quyết, đáp lại:
- Vâng, em hiểu.
Ngoà i sân có tiếng nói giòn giã; má»™t bá»n ngÆ°á»i không gõ cá»a cứ xồng xá»™c và o. Giu-khÆ¡-rai sá» tay và o túi định rút súng ngắn, nhÆ°ng lại thôi ngay. BÆ°á»›c và o nhà là Xéc-gây, xanh và gầy hÆ¡n trÆ°á»›c, đầu quấn băng, cùng Ä‘i vá»›i Va-li-a và CÆ¡-lim-ca.
- Chà o cáºu ạ! - Xéc-gây vừa cÆ°á»i vừa bắt tay Pa- ven. - Ba chúng mình đến thăm cáºu. Va-li-a không dám để tá»› Ä‘i đâu má»™t mình, cô ấy sợ. Còn CÆ¡-lim- ca không dám để Va-li-a Ä‘i đâu má»™t mình, cáºu ấy cÅ©ng sợ nốt. Cáºu ta tuy tóc Ä‘á» hoe, mà khôn ra phết đấy.
Va-li-a lấy tay bịt mồm anh, cÆ°á»i nói:
- Anh đến ba hoa. Từ sáng giỠanh ấy cứ trêu mãi, là m anh Cơ-lim-ca đến khổ.
CÆ¡-lim-ca cÆ°á»i hồn nhiên, để lá»™ hà m răng trắng nhởn:
- Em trách là m gì ngÆ°á»i ốm ! Sá» cáºu ấy bị nó nện vỡ rồi, nên cáºu ấy nói lung tung đấy mà .
Cả bá»n cÆ°á»i ầm lên.
Xéc-gây bị thÆ°Æ¡ng vì kiếm phang và o đầu, chÆ°a khá»i hẳn. Cáºu ngồi lên giÆ°á»ng Pa-ven. Câu chuyện giữa mấy ngÆ°á»i bạn liá»n nở nhÆ° ngô rang. Xéc-gây xÆ°a nay vốn tÃnh vui nhá»™n, bây giá» trở nên trầm lặng. Anh kể lại cho Giu-khÆ¡-rai nghe chuyện tên lÃnh ngụy đánh mình.
Giu-khÆ¡-rai quen biết tất cả bá»n trẻ đó. Anh cÅ©ng đã từng nhiá»u lần đến nhà BÆ¡-ru-giắc. Anh mến đám thanh niên công nhân ấy. Há» chÆ°a tìm được Ä‘Æ°á»ng Ä‘i trong cÆ¡n giông tố của đấu tranh, nhÆ°ng hỠđã tá» rõ những khát vá»ng của giai cấp mình. Và anh chăm chú nghe ba thiếu niên kể chuyện, má»—i ngÆ°á»i trong bá»n hỠđã giấu các gia đình Do-thái trong nhà mình để cứu giúp đồng bà o Do-thái qua khá»i tráºn cà n. Và đêm ấy, Giu-khÆ¡-rai nói rất nhiá»u vá» Lê-nin, vá» những ngÆ°á»i bôn-sê-vÃch, giúp cho đám thanh niên hiểu rõ hÆ¡n những sá»± việc Ä‘ang xảy ra.
Äến táºn khuya, Pa-ven má»›i tiá»…n ba bạn ra vá».
Cứ tối tối Giu-khÆ¡-rai thÆ°á»ng Ä‘i vắng, táºn đêm khuya má»›i vá». TrÆ°á»›c khi rá»i bá» nÆ¡i nà y, anh đến gặp các đồng chà ở lại hoạt Ä‘á»™ng để bà n vá» công tác phải là m sau khi anh rút Ä‘i nÆ¡i khác.
Äêm ấy, Giu-khÆ¡-rai Ä‘i không thấy trở vá». Sáng ngủ dáºy, Pa-ven thấy giÆ°á»ng Giụ-khÆ¡-rai chăn đệm vẫn nguyên không có ai nằm.
Pa-ven linh tÃnh thấy lo lo, sợ xảy ra chuyện không hay, bèn khoác vá»™i áo Ä‘i ra. Pa-ven đóng cá»a và giấu chìa khóa và o má»™t chá»— mà Giu-khÆ¡-rai đã biết, rồi Ä‘i thẳng đến nhà CÆ¡-lim-ca há»i thăm xem có biết gì vá» Giu-khÆ¡-rai không. Mẹ CÆ¡-lim-ca, ngÆ°á»i đẫy Ä‘Ã , khuôn mặt to hÆ¡i rá»—, Ä‘ang giặt quần áo, nghe Pa-ven há»i Giu-khÆ¡-rai thì tru tréo lên:
- Mà y tưởng tao không có việc gì là m, suốt ngà y chỉ canh nhà bác Giu-khÆ¡-rai cho mà y đấy chắc? Chỉ tại cái bác kháºp khiá»…ng ấy mà nhà bà cụ Dô-du-li- kha bị khám xét tung cả lên. Không hiểu mà y cần gì bác ta mà mà y cứ quấn lấy bác ấy? Mà y không đánh bạn vá»›i ngÆ°á»i ta được. Rõ khéo được má»™t lÅ© CÆ¡- lim-ca, nhà bác ta vá»›i mà y... - Vừa nói, bà vừa vò mạnh thêm đống quần áo Ä‘ang giặt.
Bà mẹ CÆ¡-lim-ca vốn là ngÆ°á»i Ä‘Ã n bà lắm Ä‘iá»u, ăn nói chua ngoa.
Từ nhà Cơ-lim-ca, Pa-ven lại tạt sang nhà Xéc- gây nói cho bạn biết mối lo lắng của mình. Nghe Pa- ven kể, Va-li-a nói xen và o:
- Gì mà anh cứ cuống lên thế. Có thể anh ấy nấn ná ở lại chÆ¡i nhà ai quen. - NhÆ°ng giá»ng Va-li-a tá» ra cÅ©ng không tin Ä‘iá»u mình nói lắm.
Nhà Xéc-gây cố nà i anh ở lại ăn cÆ¡m, nhÆ°ng Pa- ven chẳng còn bụng nà o ở lại được, anh cảm Æ¡n rồi ra vá».
VỠgần đến nhà , Pa-ven ước thầm sẽ thấy Giu-khơ-rai.
Cá»a nhà vẫn khóa nhÆ° cÅ©. Pa-ven đứng sững trÆ°á»›c cá»a, lòng nặng trình trịch chẳng buồn bÆ°á»›c và o căn nhà vắng.
Anh đứng ngoà i sân suy nghÄ© má»™t lúc, rồi không hiểu nghÄ© sao, Ä‘i xuống nhà dÆ°á»›i. Anh trèo lên xà nhà , vuốt mạng nhện dÃnh ở mặt, từ má»™t góc kÃn, rút ra khẩu súng ngắn Man-li-khe bá»c giẻ nặng trÄ©u. Khẩu súng lủng lẳng trong túi, Pa-ven bÆ°á»›c ra cá»a Ä‘i lên nhà ga.
Chạy khắp má»i nÆ¡i, không được tin gì vá» Giu-khÆ¡- rai cả.
Trên Ä‘Æ°á»ng vá», qua biệt thá»± quen thuá»™c nhà ngÆ°á»i chánh kiểm lâm, Pa-ven cháºm bÆ°á»›c lại. Má»™t mối hy vá»ng mÆ¡ hồ là m anh ngÆ°á»›c nhìn lên cá»a sổ, nhÆ°ng vÆ°á»n và nhà đá»u vắng không má»™t bóng ngÆ°á»i. Khi Ä‘i qua rồi, Pa-ven còn ngoái lại, nhìn má»™t lần nữa các lối Ä‘i trong vÆ°á»n phủ đầy lá khô mà u gỉ sắt. Cảnh vÆ°á»n tháºt hoang vắng, hiu quạnh, chắc cả nhà đi vắng xa, không ai trông coi. Cảnh tượng im lìm, vắng ngắt của tòa nhà cổ cà ng gợi mối buồn của Pa-ven.
Pa-ven và Tô-nhi-a vừa giáºn nhau má»™t tráºn găng nhất từ trÆ°á»›c đến nay. Câu chuyện xảy ra bất ngá», đã gần tháng nay rồi.
Thủng thẳng Ä‘i xuống phố, tay đút túi quần, anh vừa Ä‘i vừa nhá»› lại chuyện giáºn nhau vá»›i Tô-nhi-a hôm trÆ°á»›c.
Má»™t hôm Ä‘ang Ä‘i ngoà i phố tình cá» gặp nhau, Tô- nhi-a má»i Pa-ven đến chÆ¡i nhà :
- Chiá»u mai cáºu mợ em đến nhà bác Bon-san-ski ăn cá»—. Em ở nhà má»™t mình. Äến chÆ¡i vá»›i em, anh Pa- vÆ¡-lu sa nhá»›, chúng mình sẽ cùng nhau Ä‘á»c cuốn truyện hay lắm, truyện Xa-sÆ¡-ca Gi-gu-lếp của An- Ä‘Æ¡ rê-ép. Em đã xem truyện ấy rồi, nhÆ°ng em thÃch Ä‘á»c lại vá»›i anh, anh ở chÆ¡i cả tối thì vui lắm. Anh đến chứ?
( Pa- vÆ¡-lu sa cÅ©ng là tên Pa-ven, nhÆ°ng gá»i rất thân máºt)
DÆ°á»›i và nh mÅ© nhá» mà u trắng phủ lấy mái tóc nâu dà y mà u hạt dẻ, cặp mắt to của Tô-nhi-a nhìn Pa- ven chỠđợi trả lá»i.
- Äồng ý, anh sẽ đến.
VÃ há» chia tay nhau.
Pa-ven rảo bÆ°á»›c đến nhà máy. Suốt ngà y hôm ấy, anh cứ nghÄ© mãi đến cả má»™t buổi tối sẽ được ở chÆ¡i vá»›i Tô-nhi-a, hai ngÆ°á»i sẽ ở bên nhau. NghÄ© thế, anh cảm thấy hình nhÆ° ngá»n lá»a cháy cà ng sáng hÆ¡n và củi nổ lách tách vui hÆ¡n.
Tối đến, khi Pạ-ven gõ cá»a chÃnh, Tô-nhi-a mở cá»a, nói hợi lúng túng:
- Em có khách. Há» tá»± nhiên đến, chứ em không má»i. NhÆ°ng anh cứ và o, anh Pa-vÆ¡-lu-sa ạ.
Pa-ven quay ra cá»a, chá»±c bÆ°á»›c Ä‘i, Tô-nhi-a nắm lấy tay áo anh:
- Anh cứ và o, anh ạ. HỠđược quen anh cÅ©ng tốt cho há».
Rồi Tô-nhi-a khoác tay dẫn Pa-ven qua nhà ăn đến phòng mình. Và o đến nÆ¡i, Tô-nhi-a mỉm cÆ°á»i giá»›i thiệu vá»›i bá»n thanh niên nam nữ Ä‘ang ngồi đó:
- ChÆ°a quen nhau phải không? Äây là anh Pa- ven Ca-rÆ¡-sa-ghin, bạn tôi.
Bá»n ấy có ba ngÆ°á»i, Ä‘ang ngồi ở quanh chiếc bà n tròn kê giữa phòng. Li-da, em gái Xu-khác-cô, nữ sinh rất kháu, da ngăm ngăm, miệng xinh xinh có vẻ hay là m nÅ©ng, mái tóc chải uốn Ä‘á»m dáng. Rồi đến má»™t anh chà ng mà Pa-ven không biết là ai, ngÆ°á»i dong dá»ng, mặc áo Ä‘en lịch sá»±, tóc chải bóng mượt, mắt xám, có cái nhìn đầy vẻ chán chÆ°á»ng. NgÆ°á»i ngồi giữa là VÃch-to Lê-sinh-ski, diện bá»™ quần áo há»c sinh rất bảnh. ChÃnh hắn là ngÆ°á»i Pa-ven trông thấy trÆ°á»›c tiên, khi Tô-nhi-a vừa hé cá»a.
Hắn cÅ©ng nháºn ra Pa-ven ngay. Äôi lông mà y nhá», cong của hắn rÆ°á»›n lên, tá» vẻ ngạc nhiên.
Pa-ven lặng lẽ dừng ở cá»a má»™t lát, mắt gÆ°á»m gÆ°á»m nhìn thằng VÃch-to. Tô-nhi-a muốn phá sá»± im lặng không khéo đó của Pa-ven, liá»n má»i anh và o và quay lại giá»›i thiệu vá»›i Li-da:
- Li-da, là m quen đi!
Li-da đứng lên tò mò nhìn Pa-ven.
Pa-ven Ä‘á»™t nhiên quay phắt lại và bÆ°á»›c nhanh qua căn phòng ăn nằm trong cảnh tranh tối tranh sáng, anh Ä‘i thẳng ra cá»a. Tô-nhi-a Ä‘uổi theo đến hiên nắm lấy vai Pa-ven, giá»ng xúc Ä‘á»™ng:
- Sao anh lại bá» Ä‘i? Em chủ ý muốn má»i anh và o để chúng nó được là m quen vá»›i anh cÆ¡ mà !
NhÆ°ng Pa-ven gỡ tay Tô-nhi-a ra, trả lá»i xẵng:
- Thôi cô không cần Ä‘em tôi ra bêu trÆ°á»›c mặt những quân ấy. Tôi không có việc gì phải dây vá»›i chúng nó. Có lẽ cô thÃch chÆ¡i vá»›i bá»n chúng, côn tôi thì tôi chà ghét. Nếu biết trÆ°á»›c cô thân vá»›i lÅ© ấy, tôi đã chẳng bao giỠđến đây đâu.
Tô-nhi-a cố nén giáºn, ngắt lá»i Pa:ven:
- Tại sao anh lại ăn nói vá»›i em nhÆ° thế? Em chÆ°a từng há»i anh chÆ¡i thân vá»›i ai, ai hay đến thăm anh.
Pa-ven vừa bÆ°á»›c xuống thá»m ra vÆ°á»n, vừa nói dá»—i:
- Thôi, cô cứ việc giữ lấy bá»n bạn ấy của cô. Còn tôi thì tôi không đến đây nữa đâu.
Nói rồi, Pa-ven chạy ra hà ng rà o.
Từ ngà y ấy đến giá», Pa-ven chẳng có lần nà o gặp lại Tô-nhi-a nữa. Những ngà y giặc cà n Do-thái, Pa- ven và ngÆ°á»i thợ Ä‘iện cùng là m vá»›i anh báºn tìm chá»— cho gia đình đồng bà o Do-thái ẩn ở sở Ä‘iện, vì mải việc nên cÅ©ng quên cả câu chuyện giáºn nhau vá»›i Tô- nhi-a hôm trÆ°á»›c. Hôm nay Pa-ven chừng nhÆ° muốn gặp lại Tô-nhi-a.
Giu-khÆ¡-rai thì biến đâu mất, vá» nhà thì chỉ thấy vắng vẻ, trÆ¡ trá»i má»™t mình. Äiá»u đó là m cho Pa-ven rất khổ. Dải Ä‘Æ°á»ng mà u xám còn Æ°á»›t bùn lầy của tuyết tan mùa xuân, lồi lõm ổ gà đầy má»™t thứ nÆ°á»›c đục mà u nâu, chạy ngoặt sang bên phải.
Ở phÃa sau căn nhà nhô ra Ä‘Æ°á»ng cái, tÆ°á»ng loang lổ róc hết vữa, hai phố gặp nhau.
Äến ngã tÆ°, chá»— cái quán đổ nát, cá»a đã sáºp còn mang tấm biển treo ngược "Äây bán nÆ°á»›c suối", VÃch- to Lê-sinh-ski chia tay Li-da.
Nắm bà n tay Li-da trong tay mình, VÃch-to nhìn ngÆ°á»i yêu tình tứ:
- Thế nà o cÅ©ng đến chứ em? Äừng sai hẹn nhá»› !
Li-da giá»ng lẳng lÆ¡, đáp lại:
- Em sẽ đến! Em sẽ đến! Anh đợi nhé!
Cô ta bÆ°á»›c Ä‘i còn nheo đôi mắt nâu mà u hạt dẻ, lẳng và hứa hẹn, cÆ°á»i tình vá»›i VÃch-to.
Li-da Ä‘i chÆ°a được mÆ°á»i bÆ°á»›c thì thấy hai ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông từ chá»— ngoặt bÆ°á»›c ra phố lá»›n. Má»™t ngÆ°á»i ra dáng thợ Ä‘i trÆ°á»›c, ngÆ°á»i đẫy, ngá»±c rá»™ng, áo vét-tông mặc ngoà i phanh ra để lá»™ chiếc áo may-ô lÃnh thủy kẻ sá»c, mÅ© cát-két Ä‘en Ä‘á»™i sụp xuống trán, má»™t bên mắt sÆ°ng húp tÃm bầm.
NgÆ°á»i ấy bÆ°á»›c vững chắc, chân xá» già y da và ng không cổ, Ä‘i hÆ¡i kháºp khiá»…ng.
Sau ngÆ°á»i ấy là má»™t tên lÃnh ngụy Pết-lu-ra Ä‘i cách ba bÆ°á»›c. Hắn mặc toà n đồ xanh xám, mang hai bao đạn ở dây lÆ°ng, lưỡi lê cắm đầu súng chÄ©a thẳng và o lÆ°ng ngÆ°á»i Ä‘i trÆ°á»›c.
Hai con mắt ti hà của tên ngụy, từ dÆ°á»›i và nh mÅ© lông, nhìn chòng chá»c và o gáy ngÆ°á»i bị áp giải. Râu mép hắn và ng khè thuốc lá, vểnh ra nhÆ° lông dÃm.
Li-da Ä‘i cháºm lại, tạt sang hè phố bên kia,Pa-ven lúc ấy Ä‘i sau cô ta cÅ©ng Ä‘ang bÆ°á»›c ra con Ä‘Æ°á»ng nà y.
Khi quay sang bên phải để vá» nhà , Pa-ven cÅ©ng trông thấy hai ngÆ°á»i Ä‘Ã n ông Ä‘ang Ä‘i.
Pa-ven kinh ngạc, chân anh nhÆ° đóng Ä‘inh xuống đất không bÆ°á»›c được nữa: Pa-ven nháºn ngay ra Giu- khÆ¡-rai.
"Anh ấy không vỠté ra vì thế !".
Giu-khÆ¡-rai Ä‘i lại gần. Tim Pa-ven Ä‘áºp đổ hồi: ý nghÄ© dồn dáºp rối lên trong đầu, khó mà trấn tÄ©nh được khó mà nhá»› được mình nghÄ© gì. Thá»i giỠđể suy nghÄ© gấp quá. Má»™t Ä‘iá»u rõ rà ng là Giu-khÆ¡-rai đã bị bắt.
Nhìn hai ngÆ°á»i Ä‘i lại gần, má»i thứ tình cảm quay cuồng nhÆ° cÆ¡n gió lốc là m Pa-ven bối rối.
"Là m gì bây gi�"
Äến phút cuối cùng, Pa-ven chợt nhá»› ra trong túi có khẩu súng ngắn. - "Äể cho hai ngÆ°á»i vừa Ä‘i qua mặt mình, bắn và o lÆ°ng thằng nguy thì Giu-khÆ¡-rai sẽ thoát†- Anh quyết định ngay tức khắc là m cho luồng ý nghÄ© không còn quay cuồng nữa. Hà m răng anh nghiến chặt nhÆ° cắn và o nhau. Má»›i hôm qua chứ nà o đã lâu gì, Giu-khÆ¡-rai chẳng đã nói vá»›i mình: " NhÆ°ng muốn thế, phải có má»™t lá»›p ngÆ°á»i tÆ°Æ¡ng thân, tÆ°Æ¡ng ái và dÅ©ng cảm!...".
Pa-ven ngoái ra đằng sau, liếc mắt nhìn rất nhanh. ÄÆ°á»ng và o thà nh phố vắng vẻ. Không má»™t bóng ngÆ°á»i. TrÆ°á»›c mặt có bóng dáng thÆ°á»›t tha của má»™t cô con gái mặc áo bà nh-tô ngắn mùa xuân Ä‘i rảo bÆ°á»›c. Thứ ngÆ°á»i đó không ngại lắm. Pa-ven đứng lại, không nhìn thấy phố ngang rẽ ra Ä‘Æ°á»ng nà y. Chỉ thấy đằng xa, trên con Ä‘Æ°á»ng ra ga, có mấy bóng ngÆ°á»i thấp thoáng.
Pa-ven tránh ra táºn mép Ä‘Æ°á»ng. Äến cách nhau và i bÆ°á»›c thì Giu-khÆ¡-rai trông thấy Pa-ven.
Anh ngÆ°á»›c mắt nhìn Pa-ven, đôi lông mà y ráºm nảy lên. Giu-khÆ¡-rai nháºn ra Pa-ven và sá»ng sốt nên Ä‘i cháºm lại. Lưỡi lê của tên nguy binh thúc và o sau lÆ°ng, giá»ng hắn quát the thé:
- Äi mau lên không có ông cho má»™t báng súng bây giá».
Giu-khơ-rai bước dà i ra. Anh muốn nói gì với Pa- ven, nhưng lại thôi và vẫy tay một cái như ra hiệu chà o biệt.
Sợ tên lÃnh nguy râu hoe chú ý, Pa-ven để cho Giu- khÆ¡-rai Ä‘i qua, rồi quay lảng sang bên, là m nhÆ° mình dá»ng dÆ°ng chẳng để ý gì đến chuyện Ä‘ang xảy ra trÆ°á»›c mắt.
Một ý nghĩ lo lắng như xoáy và o óc Pa-ven: "Nhỡ ra bắn trượt, đạn có thể trúng anh Giu-khơ-rai..."
Song thằng lÃnh nguy đã bÆ°á»›c đến ká» ngay bên mình rồi còn suy nghÄ© là m sao được nữa?
Và chuyện đã xảy ra như sau: khi tên nguy đi lên ngang mặt, Pa-ven xông ngay và o nó, nắm lấy khẩu súng, giúi mạnh xuống đất.
Lưỡi lê siết và o lá» Ä‘Æ°á»ng kêu rÃt lên.
Tên nguy bị đánh bất ngá», bà ng hoà ng mất má»™t lúc nhÆ°ng rồi hồi ngay lại được, hắn lấy hết sức giằng lại khẩu súng. Pa-ven đè cả ngÆ°á»i, giữ chịt lấy khẩu súng. Äụng phải cò, súng nổ, đạn bắn và o lá» Ä‘Æ°á»ng báºt lên má»™t tiếng chối tai và băng sang rãnh bên Ä‘Æ°á»ng.
Nghe tiếng súng, Giu-khÆ¡-rai nhảy sang bên và quay lại. Tên lÃnh ngụy hết sức gỡ khẩu súng ở tay Pa-ven ra. Hắn xoay xoay khẩu súng, vặn tay Pa- ven. NhÆ°ng Pa-ven vẫn giữ chặt. Hắn nổi khùng lên tức sùi bá»t mép, quáºt Pa-ven ngã xuống đất. NhÆ°ng vẫn không ăn thua, không gỡ được khẩu súng. Pa- ven ngã xuống, kéo thằng ngụy ngã theo. Trong giá» phút nà y, không sức gì trên Ä‘á»i có thể khiến Pa-ven buông khẩu súng ra được.
Nhảy hai bước, Giu-khơ-rai đã đến kỠbên.
Má»™t quả đấm nặng nhÆ° chì vung lên hình vòng cung, giáng xuống đầu tên lÃnh nguy. Má»™t giây sau, nó đã phải buông Pa-ven ra; bị bồi luôn hai quả trá»i giáng nữa và o mặt, thân hình nó, nhÆ° cái bị nặng, ngã lăn ká»nh xuống hố rãnh bên Ä‘Æ°á»ng cái.
CÅ©ng đôi cánh tay rắn chắc của Giu-khÆ¡-rai đã nâng Pa-ven từ dÆ°á»›i đất đứng dáºy.
VÃch-to rá»i ngã tÆ° má»™t quãng, vừa Ä‘i vừa huýt sáo bà i "nhÆ° lông chim trÆ°á»›c gió lòng ngÆ°á»i đẹp thÆ°á»ng dá»… đổi thay". VÃch-to hãy còn xúc Ä‘á»™ng vì buổi gặp gỡ Li-da và lá»i cô ta hẹn hôm sau sẽ tìm nhau ở gần chá»— nhà máy bá» không.
Trong đám những tay chim gái thà nh thần ở trÆ°á»ng có nhiá»u tiếng đồn đại vá» Li-da. NgÆ°á»i ta nói cô ấy vá» món yêu Ä‘Æ°Æ¡ng thì bạo lắm.
Cái thằng Xôm-ca trÆ¡ tráo và tá»± phụ, cÅ©ng đã có hôm khoe vá»›i VÃch-to là lÆ¡n được con bé rồi. Tuy VÃch- to cÅ©ng chẳng tin mồm thằng Xôm-ca lắm, nhÆ°ng vẫn định bụng mai thá» xem những Ä‘iá»u hắn nói có đúng không, bởi vì dù sao Li-da cÅ©ng là má»™t miếng mồi xinh, đầy sức quyến rÅ©.
"Nếu con bé đến tháºt thì mình phải tá» ra bạo dạn má»›i được. Nghe nói con bé cÅ©ng dá»… để cho hôn. Và nếu con nhà Xôm-ca không bịp mình thì..." - Dòng ý nghÄ© của VÃch-to bá»—ng bị đứt quãng: hai tên lÃnh Pết-lu-ra Ä‘i qua, VÃch-to né ngÆ°á»i tránh. Má»™t tên Ä‘i con ngá»±a cụt Ä‘uôi, tay lắc lắc cái thùng múc nÆ°á»›c bằng vải bạt, chắc hắn cho ngá»±a Ä‘i uống nÆ°á»›c. Còn thằng kia mặc áo ngắn, quần xanh lụng thụng tay đặt lên đầu gối thằng Ä‘i ngá»±a, miệng Ä‘ang kể cho nó nghe má»™t câu chuyện bông phèng.
VÃch-to sắp bÆ°á»›c Ä‘i, má»™t tiếng nổ bất thình lình vang lên ngoà i Ä‘Æ°á»ng là m hắn đứng dừng lại. Ngoảnh lại VÃch-to thấy tên lÃnh thứ nhất quất ngá»±a lồng lên, phi tá»›i chá»— có tiếng nổ. Thằng kia thì lấy tay đỡ kiếm chạy theo sau nó.
VÃch-to cÅ©ng chạy theo chúng, ra đến gần đầu phố thì lại nghe thấy má»™t tiếng nổ nữa. Từ chá»— ngoặt, thằng Ä‘i ngá»±a lúc nãy bất thình lình chạy trở ra phÃa VÃch-to, hắn lấy gót chân và lấy cả cái thùng thúc và o mình ngá»±a; đến trại, vừa nhảy và o khá»i cổng, hắn đã la báo ngay cho bá»n lÃnh Ä‘ang đứng ở sân:
- Các cáºu Æ¡i! Súng đâu ra ngay, chúng nó thịt má»™t anh em mình ngoà i kia!
Chốc lát đã có nhiá»u đứa từ trong sân chạy xổ ra, vừa chạy vừa lên quy-lát lách cách.
Chúng tóm lấy VÃch-to.
Trên Ä‘Æ°á»ng, ngÆ°á»i đứng xúm đông, trong đó có cả VÃch-to và Li-da. Li-da bị giữ lại để là m chứng.
Li-da sợ quá đã đứng sững ngay tại chá»—, khi Giu- khÆ¡-rai và Pa-ven chạy ngang qua mặt cô. Cô ngạc nhiên nháºn ra ngÆ°á»i đánh tên lÃnh Pết-lu-ra lại chÃnh là thiếu niên mà hôm nà o Tô-nhi-a có ý muốn giá»›i thiệu vá»›i mình.
NgÆ°á»i ná» theo sau ngÆ°á»i kia, nhảy qua hà ng rà o má»™t biệt thá»±, và liá»n ngay lúc đó, có má»™t tên lÃnh Ä‘i ngá»±a phi ra Ä‘Æ°á»ng phố. Thấy Giu-khÆ¡-rai vác súng chạy, còn tên lÃnh Ä‘i áp giải thì Ä‘ang cố sức bò dáºy, tên Ä‘i ngá»±a liá»n thúc ngá»±a vá» phÃa hà ng rà o biệt thá»± đó.
Giu-khÆ¡-rai quay lại, ká» súng và o vai, bắn tên lÃnh Ä‘i ngá»±a, là m tên nà y phải quay ngá»±a lùi lại.
Khẽ nhúc nhÃch cặp môi sÆ°ng vá»u, tên ngụy Ä‘i áp giải kể lại đầu Ä‘uôi câu chuyện. Thằng lÃnh Ä‘i ngá»±a nghe xong mắng:
- Là m thế nà o mà mà y để thằng tù nó chuồn ngay dÆ°á»›i mÅ©i, hở đồ ngu nhÆ° lợn? Mà y sẽ biết tá»™i mà y, hai mÆ°Æ¡i nhăm roi và o mông Ä‘Ãt.
Bá»±c mình, tên lÃnh áp giải cÅ©ng cãi lại:
- Mà y thì ma lanh lắm đấy! Äể cho nóchuồn dÆ°á»›i mÅ©i ! Ai mà biết được có quân khốn nạn nó từ đằng sau xông và o tao nhÆ° ma hiện, ma váºt ấy.
Li-da cÅ©ng bị há»i cung. Cô khai y nhÆ° tên lÃnh, song giấu không nói rằng mình biết ngÆ°á»i hà nh hung là ai. Tất cả má»i ngÆ°á»i có mặt Ä‘á»u bị dẫn vỠđồn giám binh và đến tối tên giám binh ra lệnh thả há» ra.
Tên giám binh ngỠý muốn tá»± mình Ä‘Æ°a Li-da vá» táºn nhà , nhÆ°ng cố ta từ chối. Miệng tên nà y sặc mùi rượu vốt-ca và ý của hắn ta chẳng có tá» tế gì.
VÃch-to Ä‘Æ°a Li-da vá».
ÄÆ°á»ng vá» nhà ga còn xa, VÃch-to khoác tay Li-da vừa Ä‘i vừa mừng thầm, có chuyện xảy ra má»›i có dịp may thế nà y.
Khi gần đến nhà , Li-da há»i:
- Anh có biết ai cứu ngÆ°á»i tù không?
- Li-da bảo tôi là m sao mà biết được.
- Anh có nhớ tối hôm nà o Tô-nhi-a giới thiệu với chúng mình một thiếu niên?
VÃch-to đứng dừng lại, sá»ng sốt:
- Pa-ven Ca-rơ-sa-ghin chứ gì?
- Äúng, tôi mang máng nhá»› hình nhÆ° tên anh ta là Ca-rÆ¡-sa-ghin thì phải. Anh nhá»› chứ, hôm ấy anh chà ng trông thấy chúng mình là lỉnh Ä‘i ngay, đến lạ. ChÃnh anh ta đấy.
VÃch-to kinh ngạc:
- Li-da không trông nhầm chứ?
- Không, Li-da nhớ kỹ nét mặt anh ta lắm.
- Thế sao Li-da không khai với ông giám binh.
Li-da nổi giáºn:
- Anh cho tôi lại có thể đi là m cái việc khốn nạn ấy ư?
- Cô cho thế là khốn nạn à ? Chỉ tên kẻ hà nh hung ngÆ°á»i lÃnh áp giải theo cô là khốn nạn sao?
Thế theo anh là chÃnh trá»±c hay sao? Anh quên mất những việc chúng là m. Anh không biết ở trÆ°á»ng ta có biết bao bạn há»c sinh Do-thái vì chúng mà mồ côi cha mẹ. Váºy mà anh lại còn muốn tôi Ä‘i tố cáo Pa-ven Ca-rÆ¡-sa-ghin nữa Æ°? Thôi, cảm Æ¡n anh, không ngá» anh là ngÆ°á»i nhÆ° thế !
VÃch-to có tưởng đâu Li-da trả lá»i nhÆ° váºy. Hắn không muốn gây chuyện vá»›i Li-da, nên tìm cách nói lảng sang chuyện khác:
- Li-da đừng giáºn, tôi nói đùa đấy thôi. Tôi không biết tÃnh Li-da nguyên tắc nhÆ° thế đấy.
Li-da đáp gá»n lá»n:
- Lối đùa của anh khó ngá»i lắm.
Äến trÆ°á»›c nhà Li-da Xu-khác-cô, khi chia tay bạn, VÃch-to há»i:
- Mai Li-da đến chứ?
VÃch-to chỉ nghe thấy câu trả lá»i lá»ng lÆ¡:
- Tôi không biết.
Trên Ä‘Æ°á»ng vá» phố, VÃch-to. suy tÃnh: "á»’! Nếu cô ả cho là bất chÃnh thì thÆ°a cô tôi lại hoà n toà n nghÄ© khác. Tất nhiên vá» phần riêng mình, đứa nà o bắt đứa nà o và đứa nà o cứu đứa nà o thoát, mình chẳng cần biết là m quái gì".
VÃch-to Lê-sinh-ski vốn dòng dõi quý tá»™c Ba Lan, nên ghét bá»n Pết-lu-ra và quân Ä‘á» nhÆ° nhau cả. Dù thế nà o ngà y má»™t, ngà y hai đây, quân lê dÆ°Æ¡ng Ba Lan cÅ©ng kéo và o và sẽ láºp lại chÃnh quyá»n chân chÃnh, tháºt sá»± của quý tá»™c Ba Lan. Song cÆ¡ há»™i nà y dù sao cÅ©ng là dịp có thể là m tiêu Ä‘á»i thằng nhãi Pa-ven. Chúng sẽ vặn cổ nó ngay cho mà xem.
VÃch-to má»™t mình ở lại Sê-pê-tốp-ca, trá» nhà bà thÃm là vợ ngÆ°á»i phó giám đốc xưởng Ä‘Æ°á»ng. Còn bố mẹ nó và em gái nó là con Nen-ly thì đã đến ở Vác- xô-vi từ lâu. Bố VÃch-to hiện Ä‘ang giữ má»™t chức vụ quan trá»ng bên ấy.
Cá»a nhà giấy của đồn giám binh vẫn mở.
VÃch-to bÆ°á»›c và o, được má»™t lúc rồi Ä‘i ra vá»›i bốn tên lÃnh Pết-lu-ra. Bá»n lÃnh theo VÃch-to Ä‘i vá» phÃa nhà Pa-ven.
VÃch-to chỉ tay và o cá»a sổ có đèn sáng nói khẽ:
- Nhà nó đây rồi.
Hắn ngoảnh lại phÃa tên quan hai đứng cạnh, há»i:
- Tôi có thể vỠđược chứ ạ!
- Vâng cáºu vá», bá»n tôi đủ tóm cổ được nó rồi. Má»™t lần nữa, xin cảm Æ¡n cáºu.
VÃch-to rảo bÆ°á»›c chuồn thẳng.
*
Chúng đánh và o lÆ°ng Pa-ven má»™t roi nữa, rồi ném và o buồng giam. Hai tay anh giÆ¡ lên chạm phải tÆ°á»ng của gian buồng tối om. Anh sá» soạng thấy má»™t chá»— giống nhÆ° chiếc bục gá»—, liá»n ngồi xuống, ngÆ°á»i kiệt sức Ä‘au nhÆ° dần.
Pa-ven bị bắt giữa lúc không ngá» nhất. "Sao bá»n Pết-lu-ra lại biết được là anh nhỉ? Không ai trông thấy anh cÆ¡ mà ! Chúng sẽ là m gì anh không biết? Không hiểu anh Giu-khÆ¡-rai đâuâ€.
Hai ngÆ°á»i chia tay nhau ở nhà CÆ¡-lim-ca, Pa-ven đến nhà Xéc-gây, còn Giu-khÆ¡-rai thì chỠđến tối là trốn khá»i thà nh phố.
Pa-ven nghÄ© thầm: "May mà mình giấu khẩu súng lên tổ quạ rồi, chứ không chúng khám thấy thì tiêu Ä‘á»i. NhÆ°ng mà sao chúng lại biết là mình được nhỉ?" Äiá»u không tà i nà o Ä‘oán ra được ấy cứ già y vò Pa- ven mãi.
Bá»n lÃnh Pết-lu-ra khám xét nhà Pa-ven chẳng kiếm chác được gì bở cả. Bá»™ cánh diện và chiếc Ä‘Ã n gió thì anh A-rÆ¡-chom đã mang xuống là ng. Cái rÆ°Æ¡ng của mẹ thì mẹ đã mang Ä‘i, thà nh thá» bá»n lÃnh lục lá»i mãi khắp nÆ¡i mà chẳng vá»› được gì nhiá»u.
NhÆ°ng Pa-ven không bao giá» quên đượcÄ‘oạn Ä‘Æ°á»ng bị đánh từ nhà đến đồn. Äêm tối nhÆ° bÆ°ng lấy mắt. Trá»i nặng trÄ©u mây. Äòn đánh không tiếc tay, bị đá và o sÆ°á»n, bị đạp và o lÆ°ng túi bụi, mạng sÆ°á»n bị thụi cái nà o ra cái ấy, Pa-ven tối tăm mặt mÅ©i Ä‘i nhÆ° ngÆ°á»i mất hồn mất trÃ.
Ngoà i cá»a buồng giam, có tiếng ngÆ°á»i nói. Buồng bên cạnh là chá»— lÃnh gác. DÆ°á»›i gầm cá»a có vệt sáng là m Pa-ven chú ý, Pa-ven đứng dáºy lấy tay sá» soạng men theo tÆ°á»ng, lần Ä‘i khắp buồng giam. Äối diện vá»›i cái bục, Pa-ven sá» thấy cá»a sổ, chấn song có răng cÆ°a chắc chắn. Pa-ven thá» lấy tay lay, nhÆ°ng chấn song bằng sắt chắc lắm. Buồng giam nà y có vẻ nhÆ° trÆ°á»›c đây là kho chứa hà ng.
Pa-ven mò lại cá»a, đứng nghe ngóng Ä‘á»™ng tÄ©nh má»™t phút, rồi khẽ ấn quả đấm. Cánh cá»a kêu lên ken két đến ác. Pa-ven phát cáu "Mẹ kiếp ! Chúng chẳng chịu cho dầuâ€.
Pa-ven nhìn qua khe cá»a hở, thấy trên mép bục có đôi bà n chân bẩn, ngón chân khoằm khoằm chìa ra. Pa-ven lại vặn quả đấm, nhÆ°ng cá»a lại kêu to hÆ¡n. Trên bục, có má»™t bóng ngÆ°á»i đầu rối bù, mặt ngái ngủ, ngồi nhổm dáºy, gãi đầu rối rÃt, miệng phun ra má»™t thôi má»™t hồi những lá»i tục tÄ©u; khi đã á» Ã chá»i tục chán rồi, hắn sá» lên khẩu súng dá»±ng ngay đầu bục, nói lạnh nhÆ° tiá»n:
- Äóng ngay cá»a lại! Còn dám nhìn ông lần nữa thì ông cho ăn luôn phát đạn.
Pa-ven ấn cá»a lại. Phòng bên tiếng cÆ°á»i rá»™ lên.
Äêm ấy, Pa-ven nghÄ© lung lắm. Lần đầu định góp sức và o cuá»™c chiến đấu đã gặp sá»± không may rồi. Má»›i bÆ°á»›c đầu đã bị chúng tóm được và nhốt và o đây, nhÆ° chuá»™t mắc bẫy.
Anh vẫn ngồi, thiu thiu má»™t giấc, ná»a ngủ ná»a mê: hình ảnh mẹ hiện ra, khuôn mặt gầy gầy, dăn deo, đôi mắt thân quý yêu dấu. Má»™t ý nghÄ© thoáng qua: "May mà mẹ không có nhà , mẹ có nhà thì tháºt phiá»n lòng mẹ".
Ãnh sáng lá» má» chiếu qua cá»a sổ in lên ná»n nhà má»™t khung vuông mà u xám.
Bóng tối lùi dần. Sắp sáng rồi.
Last edited by quykiemtu; 18-11-2008 at 04:22 PM.
|
|
|
| |