Kim Cang Thừa (Vajrayana) hay Máºt Ä‘iển (Mantra) là thừa cao nhất trong Pháºt Giáo. Nhiá»u ngÆ°á»i đã trình bà y sai lầm vá» nguyên thủy Máºt Tông. Có ngÆ°á»i cho là do những Lạt Ma Tây Tạng đặt ra. Có ngÆ°á»i cho là do sá»± biến dạng của Ấn Äá»™ Giáo; lại có giả thuyết vá» truyá»n thừa của má»™t tôn giáo từ Mông Cổ. Sá»± tháºt không phải nhÆ° váºy. Kim Cang Thừa do đức ThÃch Ca Mâu Ni đặt ra. Trong tất cả những giáo lý Pháºt Giáo, thì Kim Cang Thừa là giáo lý cao nhất, thù thắng nhất, cÅ©ng là khó khăn nhất trong việc tu trì và chứng ngá»™. Muốn hiểu được Kim Cang Thừa, phải trải qua Tiểu Thừa và Äại Thừa. Äức Pháºt đã thuyết pháp tùy theo trình Ä‘á»™ của đệ tá». Có ngÆ°á»i đạt đến trình Ä‘á»™ cao; có ngÆ°á»i ở mức trung bình; lại có ngÆ°á»i ở mức Ä‘á»™ thấp.
Thà nh thá» tùy theo căn cÆ¡ và trình Ä‘á»™ của má»—i hạng ngÆ°á»i, đức Pháºt đã thuyết giảng những giáo lý trình Ä‘á»™ khác nhau. Phải tùy cÆ¡ để thâm nháºp. Chẳng hạn dùng giáo lý cao siêu để giảng dạy cho những ngÆ°á»i có trà thức bình thÆ°á»ng hay thấp, chẳng mang lợi Ãch gì vì há» không am hiểu; từ đó sinh chán nản trong tu táºp. Vá»›i những ngÆ°á»i coà trình Ä‘á»™ thấp, Ngà i giảng giáo lý Tiểu Thừa. Vá»›i ngÆ°á»i có trình Ä‘á»™ trung bình, Ngà i giảng giáo lý Äại Thừa. Duy có những ngÆ°á»i có trình Ä‘á»™ rất cao, Ngà i má»›i giảng Kim CÆ°Æ¡ng Thừa.
Khi thuyết giảng cho từng hạng chúng sanh, Ngà i cÅ©ng hoá thân những hình tÆ°á»›ng khác nhau. Chẳng hạn nhÆ° khi thuyết giảng vá» giáo lý Tiểu thừa, thì Ngà i hoá thân Tỳ Kheo. Khi thuyết giảng vá» giáo lý Äại thừa, Ngà i hoá thân thà nh Bồ Tát. Còn khi thuyết giảng vá» Kim Cang Thừa thì Ngà i hoá thân thà nh Äạo Pháºt NhÆ° Lai hay Thiên Thần Äạt Minh. Kim Cang (Phạn ngữ là Vajra), Tây Tạng gá»i là Do-rje (Dorje) có nghÄ©a là : Khả năng chứa Ä‘á»±ng cái bản chất của viên kim cÆ°Æ¡ng. Vajra cÅ©ng giống nhÆ° viên kim cÆ°Æ¡ng, rất cứng và rất quý.
Khi con ngÆ°á»i tu táºp theo Kim Cang Thừa của Tantra (Máºt Giáo) bản tánh sẽ "cứng đầu nhÆ° trâu" (nguyên nghÄ©a), không thể để cho má»™t sức cám dá»— nà o có thể chi phối. NgÆ°á»i tu hà nh theo Kim Cang Thừa không để cho má»™t xảo thuáºt hay má»™t thuáºt ngữ nà o ảnh hưởng được. Vì nếu bị chi phối bởi xảo thuáºt hay thuáºt ngữ khác nà o thì vÄ©nh viá»…n không hiểu được thế nà o là Kim Cang Thừa. Trên nguyên tắc tu trì của giáo lý nầy, thì sá»± kiên cố của tâm và bản tánh kim cÆ°Æ¡ng chỉ là sá»± biểu hiện của má»™t tâm thức là nh mạnh tuyệt đối.
Con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i đến Kim Cang Thừa phải trải qua nhiá»u giai Ä‘oạn: phải tiến từ giáo lý Tiểu Thừa, tiếp theo theo giáo lý Äại Thừa; đủ căn bản của hai tông phái nầy sau đó má»›i tiến đến lãnh vá»±c của Kim Cang Thừa. Những vị Lạt Ma Tây Tạng thÆ°á»ng khuyến cáo những ai vá»™i và ng Ä‘i và o Kim Cang Thừa theo con Ä‘Æ°á»ng tắt. Äiá»u nầy rất nguy hiểm. Äã không hiểu được ý nghÄ©a chân chÃnh, lại còn vấp sai lầm, vô bổ.
Tu chứng Kim Cang Thừa
Pháp môn tu chứng rất nhiá»u, tùy thá»i để há»c, tùy nÆ¡i để hà nh, nhÆ°ng mục Ä‘Ãch vẫn là má»™t: Là m thế nà o để ngÆ°á»i tu hà nh Ä‘i và o cõi viên mãn, cho nên chá»— "trở vá»" chỉ là nhất thừa (Pháºt Thừa).
Hiển Giáo Máºt Tông gồm thâu cả tánh và tÆ°á»›ng. NghÄ©a lý Máºt Tông chia ra là m 5 thá»i, gá»i chung là Tô Äạt Lãm (Kinh). Máºt bá»™ bao gồm ba tạng, gá»i chung là Äà Ra Ni (tức Thần Chú). NgÆ°á»i há»c Máºt Tông cho rằng: Những vấn Ä‘á» Không, Hữu, Thiá»n, Luáºt trái nghịch vá»›i nhau, cho nên má»™t số ngÆ°á»i đã không xem xét táºn đến viên lý,đến cứu cánh.
Thông thÆ°á»ng, những tu sÄ© Máºt Tông thuá»ng lấy 4 loại: Äà n, Ấn, ChÆ°, Tiếng là m phép tắc tu trì, nhÆ°ng rồi vẫn chÆ°a đạt đến chá»— bà ảo của Máºt Giáo. Lạt Ma Choegyam Trungpa khi Ä‘á» cáºp đến vấn Ä‘á» nầy đã cho rằng: "Nhiá»u ngÆ°á»i đã không thông hiểu thấu đáo Máºt Tông cho rằng trong giáo lý có nhiá»u Ä‘iá»u mâu thuẫn lẫn nhau, "Tánh Tông" và "TÆ°á»›ng Tông" không ăn khá»›p nhau. Do đó, đã gây ngá»™ nháºn, thÆ°á»ng lên tiếng bà i xÃch. Nguyên nhân là há» chỉ nhìn má»™t và i khÃa cạnh của Máºt Tông, má» mịt vá» tánh Viên Thông.
Con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i đến vá»›i Máºt Tông phải qua từng giai Ä‘oạn, không tắt ngang, nếu không phải là báºc Chánh TrÃ, hiểu biết vá» Tiểu Thừa và Äại Thừa, thì khó Ä‘i và o Kim Cang Thừa (Máºt Tông)". Những Ä‘iểm chÃnh vá» con Ä‘Æ°á»ng tu há»c đó nhÆ° sau:
- VỠTiểu Thừa: Phải thấu đáo lý thuyết: vạn pháp do nhân duyên sanh, thấu đáo chân lý chân không, tu hà nh tự lợi, chứng quả Tiểu thừa.
- Vá» Äại Thừa: Phải hiểu những Ä‘iá»u căn bản vá» Pháp TÆ°á»›ng Tôn, Vô TÆ°á»›ng Tôn và Nhất Thừa Chung Giáo. Hiểu được những khó khăn nầy, cho nên, từ nhiá»u thế ká»· trÆ°á»›c KimCang Thừa chỉ được truyá»n bằng miệng trong má»™t số tu sÄ© hạn chế.
Tuy hiểu được "sức cứng" của Kim Cang Thừa vượt lên trên hết, nhÆ°ng không vì thế mà bá» qua phần căn bản, Ä‘i ngay và o chánh lý, để gánh lấy nguy hại. Nhìn chung giáo lý Äại Thừa và Kim Cang Thừa rất vi diệu và rá»™ng rãi, trong đó, Ä‘iá»u cÆ¡ bản là lòng nguyện Ä‘á»™ khắp chúng sanh nhÆ° nháºn định của Lạt Ma Choegyam Trungpa (Rinpoche) - giáo sÆ° Tạng Há»c đại há»c Nalanda.
Giải lý ngá»™ nháºn Kim Cang Thừa
TÃnh uyên ảo của Kim Cang Thừa khi truyá»n bá sang Tây PhÆ°Æ¡ng đã bị xuyên tạc; há» thÆ°á»ng hiểu giáo lý nầy là con Ä‘Æ°á»ng Ä‘Æ°a đến giác ngá»™ má»™t cách Ä‘á»™t ngá»™t, nhanh chóng; có há»c giả khác ở đây thì nhấn mạnh đến "sá»± tá»± do của hà nh Ä‘á»™ng", "hà nh Ä‘á»™ng phóng túng" hay thế hÆ¡n thế nữa là "phÆ°Æ¡ng thức thăng hoa của xác thịt".
Nhiá»u nhà Tạng Há»c đã lên tiếng vá» sá»± nhầm lẫn nà y cho nên hạn chế trong việc "Äiểm Äạo" (Abhisheka) tức là Lá»… kết nạp đệ tá» và truyá»n thụ giáo lý. Trong những bà i giảng đầu tiên vá» Kim Cang Thừa, há» thÆ°á»ng nhấn mạnh "Kim Cang Thừa không thể tồn tại Ä‘á»™c láºp ngoà i các tông phái Pháºt Giáo".
Tại Tây PhÆ°Æ¡ng hiện nay, những tÆ° tưởng đặc dị vá» Kim Cang Tông (còn gá»i là Máºt Tông) phát triển vá»›i những ứng dụng, không những sai lầm đến mức Ä‘á»™ trầm trá»ng, mà còn mang tÃnh phá hoại, xuyên tạc Pháºt Giáo, đồng thá»i cÅ©ng gây tai hại đến các hà nh giả Kim Cang.
Những hà nh giả Kim Cang Thừa nếu không thông suốt căn bản Giáo lý Pháºt Giáo là má»™t việc là m đầy nguy hiểm. Những tÆ° tưởng chÃnh của Kim Cang Thừa là tÆ° tưởng kiên cố bất hoại, là sá»± trở vá» vá»›i chÃnh mình, vá»›i sá»± tỉnh thức của bản thể và nháºn biết Tá»± Tánh Kim Cang của bản thân. Vì những ý nghÄ©a vô cùng sâu sắc vá» Ä‘Ã n pháp (Mandala = Mạn Ä‘Ã la) cho nên không Ãt ngÆ°á»i nghÄ© đến bùa phép, phù thủy.
Thông thÆ°á»ng, hỠđã quên má»™t Ä‘iá»u tiên quyết là : Kim Cang Thừa vốn là con Ä‘Æ°á»ng nối tiếp của Tiểu Thừa và Äại Thừa. Hà nh giả không bắt đầu từ 2 Thừa kể trên, Ä‘i tắt và o Kim Cang Thừa, sẽ thÆ°á»ng vấp ngã, sai lệch, tháºm chà gây nhiá»u nhiá»…u loạn, khủng hoảng tâm thần nữa. Tantra (Máºt Giáo), nếu Ä‘em dịch cho sát nghÄ©a là "sá»± nối kết". Tiểu Thừa, Äại Thừa và Kim Cang Thừa vốn là má»™t chuá»—i nối kết vá»›i nhau. Không có ná»n tảng Pháºt Há»c của hai Thừa trên, dù Ä‘á»c thiên kinh vạn quyển của Máºt Há»c chẳng khác nà o xây toà lâu Ä‘Ã i trên cát. Kim Cang Thừa chÃnh là sá»± phát triển sâu xa hÆ¡n và rá»™ng rãi hÆ¡n của hai Thừa trÆ°á»›c. Äây là sá»± phát triển của những thiện cảm và ý thức là nh mạnh qua công phu thá»±c hà nh các pháp trong Tiểu Thừa và Äại Thừa.
Sá»± sai lầm căn bản của những há»c giả Tây PhÆ°Æ¡ng khi tìm hiểu Kim Cang Thừa là không được giảng dạy theo trình tá»± và đúng đắn. Do sá»± uyên ảo của Thừa nầy cho nên ở những trÆ°á»ng đại há»c Tây Tạng Ä‘á»u có phân khoa Huyá»n Há»c (Gyud). Có lẽ chỉ có ná»n giáo dục Tây Tạng má»›i có ngà nh há»c nầy.
ChÆ°Æ¡ng trình há»c nầy Ä‘á»u được tổ chức rất quy cÅ©. Những sinh viên theo há»c phải qua những kỳ thi vá» Pháºt Há»c Tiểu Thừa và Äại Thừa, đồng thá»i cÅ©ng được trắc nghiệm vá» năng khiếu. Có trÆ°á»ng hợp phải có sá»± hÆ°á»›ng dẫn của những vị chân sÆ° thấu đáo trÆ°á»›c khi muốn bÆ°á»›c chân và o con Ä‘Æ°á»ng tu há»c nầy. Những lá»›p há»c nầy tổ chức há»c theo phÆ°Æ¡ng pháp khẩu truyá»n, há»c riêng từng ngÆ°á»i và thÆ°á»ng diá»…n ra trong vòng bà máºt.
Trên nguyên tắc giảng dạy, sinh viên theo há»c không bao giỠđược tiết lá»™ những Ä‘iá»u há»c hiểu của mình cho ngÆ°á»i khác. Không bao giá» có những tranh luáºn công khai vá» giáo lý Kim Cang Thừa tại các khuôn viên Äại há»c Tây Tạng. Những sinh viên theo há»c có thể tin hay không tin những giáo lý. Há» cÅ©ng có thể xin thôi há»c, vì trình Ä‘á»™ chÆ°a thấu đạt.
Những danh sÆ° cÅ©ng đồng ý vá»›i há», vì thiếu căn bản Pháºt Há»c, sẽ gây ra những nguy hại trong khi hà nh trì Máºt Tông mà thôi. Phải qua những thá» thách, há» má»›i có thể trở thà nh những "Gyud Pas†(đắc giá»›i) và được má»i ngÆ°á»i kÃnh trá»ng.
Khi bÆ°á»›c qua được ngưỡng cá»a nầy rồi, hỠđược xem nhÆ° là đã có khả năng tiếp cáºn vá»›i cõi vô hình, sá» dụng được những huyá»n thuáºt. Há» có thể thiết láºp những Ä‘Ã n pháp cầu mÆ°a gió, cầu nắng ráo hay cầu khẩn những đấng thần linh giúp cho má»™t và i Ä‘iá»u gì đó và được ứng nghiệm ngay.
HỠđược Ä‘Æ°a vá» các là ng mạc để giúp đỡ cho dân chúng để trừ yêu, phục ma. Ngà y trÆ°á»›c, khi Trung Cá»™ng chÆ°a chiếm cứ Tây Tạng, những thức giả muốn nghiên cứu Kim Cang Thừa Ä‘á»u sang đây để tìm thầy há»c đạo.
Tại đây, từ ngà n xÆ°a vẫn nổi tiếng vá» những truyá»n thống tâm linh huyá»n bà khác hẳn nhiá»u quốc gia khác. Có ngÆ°á»i lại lý giải rằng đất Tây Tạng ở vùng cao, quanh năm giá lạnh, nhiá»u rừng núi thâm u, cho nên những năng lá»±c siêu hình thÆ°á»ng táºp trung ở đây. Các tu sÄ© Tây Tạng có thể phát triển trong môi trÆ°á»ng nầy. Những danh tăng Ấn Äá»™ hay Trung Hoa Ä‘á»u dà nh má»™t thá»i gian để sang đây há»c há»i.
Các giai đoạn hà nh trì
Những nhà nghiên cứu vá» Kim Cang Thừa trong thá»i gian gần đây, đã có má»™t số ngá»™ nháºn vá» ná»n tảng Giáo Lý nầy. Có ngÆ°á»i cho rằng: Kim Cang Thừa do những vị Lạt Ma tổng hợp các Giáo Lý trên đất nÆ°á»›c Tây Tạng để dá»±ng nên. Có ngÆ°á»i nói đến sá»± chuyển hoá của Cổ thÆ° do đạo Bon Pa trong truyá»n thống Tây Tạng. Từ những sai lầm nầy đã Ä‘Æ°a Ä‘en nháºn thức sai lầm khi Ä‘i và o những nguyên tắc căn bản của Kim Cang Thừa.
Giáo lý của Kim Cang Thừa là do chÃnh đức Bổn SÆ° ThÃch Ca giảng dạy cho hà ng đại đệ tá» của mình. Trong số những giáo lý căn bản do đức Pháºt thuyết giảng khi còn tại thế, thì Kim Cang Thừa (Máºt Giáo) là giáo lý cao siêu và thù thắng nhất. Nháºn định chung thì chÃnh Kim Cang Thừa má»›i là sá»± kết tinh vá» quyết định tối háºu của đức Thế Tôn. Giáo lý của đức Pháºt bao gồm những kinh Ä‘iển Tiểu Thừa và Äại Thừa. ChÃnh những Giáo lý nầy đã là ná»n tảng để xây dá»±ng nên Kim Cang Thừa.
Những nguyên tắc của Máºt Äiển phải được xây dá»±ng và hà nh trì trên cÆ¡ sở chÃnh yếu của Kinh Giáo. Không thể nói đến Kim Cang Thừa mà không nói đến Pháºt Giáo. Những tÃn đồ của đức Pháºt do những xuất xứ khác nhau, trình Ä‘á»™ khác nhau và bắt nguồn từ nhiá»u hệ tÆ° tưởng khác nhau trÆ°á»›c khi thá» nháºn yếu lý của đức Pháºt. Thà nh thá» những lá»i dạy của Ngà i cÅ©ng theo các yêu cầu khác nhau, tùy theo căn cÆ¡ và trình Ä‘á»™ hiểu biết, thá» nháºn khác nhau. PhÆ°Æ¡ng tiện tuy khác, cứu cánh vẫn là má»™t.
Chỉ có những đệ tá» nà o có trà tuệ phát triển cao, hiểu biết quảng bá, đức Pháºt má»›i giảng dạy Kim Cang Thừa, sau khi hỠđã quán triệt Tiểu Thừa và Äại Thừa. Nếu Ä‘i và o Kim Cang Thừa mà không có căn bản vá» hai Thừa kia, tháºt khó tiếp thu và thÆ°á»ng ngá»™ nháºn. Phép tu theo Máºt Tông cÅ©ng phải trải qua những giai Ä‘oạn nhÆ° thế.Việc thá»±c hà nh Kim Cang Thừa sau khi qua phần lý thuyết cÅ©ng có những cấp báºc khác nhau, Ä‘i từ thấp đến cao, qua nhiá»u giai Ä‘oạn tu chứng, thì lãnh ngá»™ vững và ng hÆ¡n.
Có 4 loại thá»±c hà nh KimCang Thừa là : Máºt Ä‘iển hà nh Ä‘á»™ng, Máºt Ä‘iển TÆ° duy, Máºt Ä‘iển Du Già (Yoga) và Máºt Ä‘iển Tối Thượng Du Già . Phải trải qua từng giai Ä‘oạn má»™t để bÆ°á»›c vững và ng, tránh sai lầm. Căn cứ theo khả năng riêng biệt của từng hà nh giả trong khi tu chứng, để có thể chuyển hoá phúc lạc của mình thà nh con Ä‘Æ°á»ng tu táºp cần thiết trong từng giai Ä‘oạn.
a) Những hà nh giả nà o theo Máºt Ä‘iển Hà nh Äá»™ng (Action Tantra): trÆ°á»›c hết là phải cố phát huy cao Ä‘á»™ phúc lạc (bliss) của mình bằng phÆ°Æ¡ng pháp quán tưởng đến má»™t vị Pháºt, Bồ Tát hay vị Thần nà o đó. Phúc lạc chỉ phát sinh trong khi táºp trung việc quán tưởng đến đối tượng đó mà thôi. Nhá» váºy, tâm hoan lạc táºp trung thiá»n quán vá» chân không.
b) Những hà nh giả nà o theo Máºt Ä‘iển TÆ° Duy (Performance Tantra): Táºp trung để gây phát sinh phúc lạc, nhá» quán tưởng đến vị Pháºt, Bồ Tát hay vị Thần vá»›i những nét hoan lạc, thoát tục, hiá»n hoà . Sá» dụng phúc lạc nầy để thiá»n quán chân không, để có thể chuyển hoá phúc lạc thà nh pháp môn tu táºp của mình.
c) Những hà nh giả nà o theo Máºt Ä‘iển Du Già (Yoga Tantra): Táºp trung để phát sinh phúc lạc, bằng cách lại gần và sá» tay và o vị Pháºt, Bồ tát hay vị thần mà mình đã quán tưởng. Khi niá»m phúc lạc do việc cảm xúc khởi Ä‘á»™ng lên, hà nh giả dùng thứ lạc nầy để thiá»n quán chân không. Do đó chuyển phúc lạc thà nh phép tu.
d) Những hà nh giả nà o theo máºt Ä‘iển Tối Thượng Du Già (Highest Yoga Tantra): Hà nh giả ôm và o má»™t ngÆ°á»i tháºt hay quán tưởng là mình đã ôm nhÆ° váºy, rồi phác lạc. NhỠđến thiá»n quán chân không, phúc lạc nầy sẽ chuyển thà nh con Ä‘Æ°á»ng tâm linh vi diệu. Nhìn chung lại, tất cả những pháp hà nh nầy Ä‘á»u được đặt cÆ¡ sở trên hạnh Bồ Äá» Tâm. NhỠđến Máºt Chú, có thể Ä‘Æ°a tất cả hữu tình đến giác ngá»™ Vô Thượng Bồ Äá».
Ẩn dụ của huyá»n thoại Máºt Tông
Câu chuyện sau đây nói vá» tình trạng vá»ng Ä‘á»™ng trên Ä‘Æ°á»ng tu há»c và ứng xá», thÆ°á»ng được nêu ra để là m gÆ°Æ¡ng, được nhắc đến nhiá»u trong những tu viện. Ná»™i dung do bà Alexandra David Neel kể lại trong cuốn "Mystiques et Magiciens du Tibet": Câu chuyện xảy ra tại vùng Tachienlu, trung tâm của những ngÆ°á»i tu hà nh theo Phù Chú Giáo. Có má»™t vị Lạt Ma nổi tiếng là ngÆ°á»i tu luyện thà nh công nhất trong vùng nầy vá» Huyá»n thuáºt tên là ChogsTsang (Ông thầy cao). Theo truyá»n tụng, thì vị nầy có tà i tiên Ä‘oán được má»i sá»± việc trong tÆ°Æ¡ng lai. Quan sở tại trong vùng nghe tiếng, cho nên thÆ°á»ng háºu đãi.
Má»™t lần, nhân có việc hệ trá»ng, vị quan đến nÆ¡i tu luyện của vị Lạt Ma nầy. Hai bên trò chuyện và giải lý tâm đắc. NhÆ°ng ngay sau đó, thì Lạt Ma Chogs Tsang lại đòi cÆ°á»›i đứa em gái duy nhất của viên tùy tÆ°á»›ng. Vấn Ä‘á» xảy ra quá Ä‘á»™t ngá»™t cho nên viên quan tùy tÆ°á»›ng không thể nà o chấp nháºn, vì danh tiếng của Lạt Ma bao trùm cả vùng từ xÆ°a đến nay.
Vì không được thoả mãn yêu cầu, vị Lạt Ma nổi giáºn, Ä‘áºp vỡ hết đồ đạc trong bữa tiệc, lên tiếng mắng nhiếc tháºm tệ và dá»a sẽ dùng những bùa phép để viên quan sẽ chết trong và i ngà y tá»›i. DÄ© nhiên, má»i ngÆ°á»i chỉ cho rằng lá»i dá»a của má»™t ngÆ°á»i trong cÆ¡n say, nên không ai quan tâm, dù đó là lá»i của má»™t vị Lạt Ma nhiá»u quyá»n năng siêu đẳng. NhÆ°ng rồi chuyện xảy ra.
Hai hôm sau, viên tùy tÆ°á»›ng Ä‘ang mạnh khoẻ bá»—ng lăn đùng ra chết. Má»i ngÆ°á»icho rằng lá»i dá»a dẫm của vị Lạt Ma đã thà nh sá»± tháºt và đây là cảnh cáo đầu tiên. Những Ä‘iá»u trá»ng vá»ng vị Lạt Ma trÆ°á»›c đây của dân chúng cÅ©ng tiêu tan. Gia đình của viên tùy tÆ°á»›ng liá»n đến nhá» vị quan đứng ra Ä‘iá»u đình, bằng lòng gả ngÆ°á»i em gái cho vị Lạt Ma. NhÆ°ng ông ta từ chối, cho rằng đáp ứng nầy đã quá muá»™n mà ng. Vá» phần vị Lạt Ma, từ đó đã có những thái Ä‘á»™ khác thÆ°á»ng, mà chÃnh các đệ tá» cÅ©ng lo ngại. Má»™t đêm khuya, bá»—ng nhiên chợt nhá»› ra Ä‘iá»u gì, vị Lạt Ma nầy trở dáºy, sai đệ tá» mình chuẩn bị má»i thứ để lên Ä‘Æ°á»ng theo ông. Dù nghi hoặc nhÆ°ng ngÆ°á»i nầy cÅ©ng vâng theo. Khi ra đến bá» sông thì ông bảo dừng lại, nhìn ra giữa dòng. Chẳng bao lâu, có váºt gì lấp lánh giữa dòng sông, rồi tấp và o bá» cạnh đó. Äó là má»™t xác chết chÆ°a kịp rá»a nát Ä‘ang trôi ngược dòng. Lạt Ma Chogs Tsang sai đệ tá» vá»›t xác đó, lấy dao cắt cho ông má»™t miếng thịt rồi bảo: Nhà ngÆ°Æ¡i cÅ©ng cắt cho mình má»™t miếng để ăn. Äây là món quà hy hữu của ngÆ°á»i bạn ta từ xa gá»i đến. NgÆ°á»i đệ tá» hoảng sợ, cắt má»™t miếng cho thầy và miếng cho mình thì nhét và o trong bị và giả vỠăn.
Khi trở vá» lại tu viện, Lạt Ma nói: "Ta tưởng là ngÆ°Æ¡i có được đạo hạnh khá cho nên ban cho ngÆ°Æ¡i món quà nầy; nhÆ°ng không ngá» lại nhát sợ đến nhÆ° váºy, tháºt không đáng thưởng". Vì há»— thẹn bị khiển trách, anh ta thò tay và o túi. NhÆ°ng kỳ lạ thay không tìm thấy miếng thịt đâu cả...
Thá»±c ra, dÆ°á»›i mắt ngÆ°á»i thÆ°á»ng câu chuyện không mang ý nghÄ©a Ä‘Æ¡n thuần nhÆ° váºy. Vá» chuyện đòi lấy vợ của vị Lạt Ma chỉ là để thu lấy má»™t khả năng ngoại đạo tà ma quấy nhiá»…u hiện nguyên hình thà nh cô gái của viên tùy tÆ°á»›ng. DÆ°á»›i mắt của ngÆ°á»i Tây PhÆ°Æ¡ng, vị Lạt Ma nầy đã là m bại hoại danh giá của mình; nhÆ°ng vá»›i ngÆ°á»i Tây Tạng, thì đây là hà nh Ä‘á»™ng siêu việt của má»™t con ngÆ°á»i có Pháp Nhãn thì má»›i có thể nhìn sâu và o bản chất của loà i ma quá»· để trấn áp. Có hà ng ngà n giai thoại kỳ lạ vá» các Lạt Ma, nhÆ°ng khi chiêm nghiệm, ngÆ°á»i Tây Tạng không chỉ nhìn bá» ngoà i để suy Ä‘oán má»™t cách dung dị. Thế giá»›i vô hình bao trùm hầu hết vùng đất nầy, đã khiến cho các hà nh giả phải tìm đủ cách đến táºn nÆ¡i để chứng kiến.
Hà nh trì Máºt Tông
Pháºt Giáo Tây Tạng bắt nguồn từ Pháºt Giáo Ấn Äá»™, được há»™i nháºp trong nhiá»u yếu lý khác nhau trong đó có Tịnh Äá»™ Tông. Có nhiá»u trÆ°á»ng hợp dùng đến pháp môn tá»a Thiá»n, nhÆ°ng có lúc lại dùng đến pháp môn Tịnh Äá»™; chẳng hạn khi con ngÆ°á»i lìa cõi Ä‘á»i. Theo Tá» ThÆ° (Bardo Thodol) của Lạt Ma Giáo thì: khi con ngÆ°á»i đã chết, sẽ Ä‘i và o cảnh giá»›i có nhiá»u mà u sắc khác nhau; tùy theo tâm thức và mức Ä‘á»™ giác ngá»™ của những ngÆ°á»i nầy, mà những mà u sắc, thanh âm, cảnh quan nầy sẽ được thể hiện vá»›i mà u sáng chói hay mà u ảm đạm. Trong khi đó, tùy theo căn cÆ¡, có ngÆ°á»i trông thấy những hình thù quái dị, gá»›m ghiếc, những thú hoang, váºt dữ; nhÆ°ng lại có ngÆ°á»i chứng kiến được cảnh giá»›i siêu thoát, có Thiên Thần, Tiên Thánh. Thiên Ä‘Ã ng hay Äịa ngục hiện ra cÅ©ng tùy theo sá»± giác ngá»™, tu tỉnh của con ngÆ°á»i khi còn sống.
Ngoà i ra, còn nhá» những trợ lá»±c khác nữa. Chẳng hạn: khi ngÆ°á»i vừa chết, những ngÆ°á»i thân, những đạo sÄ© cùng nhau tụng niệm hồng danh của chÆ° Pháºt, giữ cho linh hồn yên tÄ©nh để nghe những lá»i hÆ°á»›ng dẫn của những vị Lạt Ma chủ tế, thì há» sẽ được chứng kiến cảnh giá»›i tÆ°Æ¡i đẹp, hoát ngá»™ ngay. Äiá»u nầy cho thấy ảnh hưởng của Tịnh Äá»™ Tông vá»›i Máºt Tông vá»›i mức Ä‘á»™ cao. Pháp môn Tịnh Äá»™ nầy cÅ©ng được Tây Tạng áp dụng trong nhiá»u trÆ°á»ng hợp: khi trẻ sÆ¡ sinh, khi ngÆ°á»i mắc bệnh, khi gặp tai nạn, khi đứng trÆ°á»›c nguy khổn, việc tụng hồng danh chÆ° Pháºt sẽ chuyển hoá được hoà n cảnh.
Tại sao có sự cố thay đổi nầy.
Sách Tá» ThÆ° viết: "Giá trị của việc tụng hồng danh chÆ° Pháºt là tạo nên cảnh quan tốt và tạo căn cÆ¡ tốt. Cảnh quan tốt là vạn váºt chung quanh mà linh hồn bÆ°á»›c và o;căn cÆ¡ tốt là sá»± giác ngá»™ bên kia cá»a tá»". Thà nh thá», Tịnh Äá»™ Tông được bà nh trÆ°á»›ng trong giá»›i bình dân, trong giá»›i tu sÄ©. Tùy theo bản chất linh hồn để chuyển hoá, tùy theo sá»± giác ngá»™ để đổi thay.
Con Ä‘Æ°á»ng tu táºp Máºt Tông
Từ trÆ°á»›c đến nay, Pháºt Giáo Tây Tạng đã thà nh láºp nên má»™t hệ thống tổ chức rất chặt chẻ cho từng tầng lá»›p khác nhau: Những vị tu sÄ© nà o được thá» giá»›i xuất gia Ä‘á»u được gá»i chung là Lạt Ma(Lamas) theo các cấp báºc và ngôi thứ khác nhau nhÆ° Gelong, Geshe, Rinpoche hay Tulku. Gelong là những vị vừa thá» giá»›i, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i Tỳ Kheo, Geshe là những vị đã tốt nghiệp kỳ thi Tiến sÄ© Pháºt Há»c chÃnh thức, qua những thá»i gian hà nh trì nhất định. Rinpoche hay Tulku là những vị Lạt Ma tái sanh.
Trong tổ chức Pháºt Giáo Tây Tạng, có những báºc cao tăng được xác định là đã từng tu táºp trong nhiá»u kiếp trÆ°á»›c, đồng thá»i cÅ©ng đã được tái sanh, trở lại trần thế, để tiếp tục hoằng dÆ°Æ¡ng Pháºt Pháp. Những vị nầy thÆ°á»ng được lá»±a chá»n tái sanh và đi và o vòng sinh tá» nhiá»u kiếp, để thá»±c hiện Hạnh Nguyện Bồ Tát. Trong truyá»n thống Pháºt Giáo Tây Tạng, có 2 phÆ°Æ¡ng pháp để hiểu được sá»± tái sanh nầy.
Cách thức thứ nhất giúp cho tin và o những Ä‘á»i trÆ°á»›c hay chỉ má»™t Ä‘á»i trong quá khứ. Còn phÆ°Æ¡ng pháp thứ nhì khiến ta tin và o những Ä‘á»i sau hay má»™t Ä‘á»i sống trong tÆ°Æ¡ng lai. Trong hai phÆ°Æ¡ng pháp nầy, phÆ°Æ¡ng pháp thứ nhất mang giá trị truyá»n thừa và chuyển kiếp; còn phÆ°Æ¡ng pháp thứ hai nhắm và o mục Ä‘Ãch tăng tiến trong tu trì, hầu đạt được sở nguyện trở lại trong tái sinh.
Khi đã nháºn định rõ là có kiếp trÆ°á»›c thì cÅ©ng dá»… dà ng nháºn được là có kiếp sau. Mục Ä‘Ãch duy nhất trong việc chấp nháºn tái sanh để khuyến khÃch công năng tu hà nh để được Ä‘i và o thế giá»›i của luân hồi, nhân quả có hiệu nghiệm hÆ¡n. Vá» kỹ thuáºt nháºn biết được tái sanh hay không thì có rất nhiá»u nhÆ°ng tá»±u trung có 5 cách:
- Kỹ thuáºt thứ nhất: nhỠđến bản năng và dấu hiệu tâm linh mà chúng ta có thể biết được rằng có má»™t Ä‘á»i trÆ°á»›c.
- Kỹ thuáºt thứ hai: bao hà m sá»± hiểu biết và nháºn định rõ rà ng vá» dòng tâm tÆ°Æ¡ng tục nối tiếp thÆ°á»ng xuyên.
- Kỹ thuáºt thứ ba: sá» dụng năng lá»±c của má»™ng tưởng để có thể chứng minh được rằng có má»™t Ä‘á»i trÆ°á»›c, đã liên hệ đến việc tái sinh trong Ä‘á»i sau.
- Kỹ thuáºt thứ tÆ°: NhỠđến năng lá»±c của những dấu ấn vá» tái sinh thể hiện rõ nét trên cá» chỉ, vết tÃch, thị hiện.
- Kỹ thuáºt thứ năm: NhỠđến năng lá»±c của những vị cao tăng, thông qua kinh Ä‘iển, để nháºn biết có sá»± tái sinh.
Trong Kinh Hoa Nghiêm có dạy rằng: "Biết được những chuyển biến vá» kiếp vãn sanh, chÃnh là do Tâm Tá»± Tánh. Còn khả năng thà nh tá»±u huệ thân, không do tha ngá»™".
Câu kinh trên được hiểu: Khả năng chuyển biến của các kiếp phải do tu hà nh để đốn ngá»™ của bản thân, không do trợ lá»±c nà o. Pháºt Giáo Tây Tạng nói đến nhiá»u vị cao tăng đã tu táºp trong nhiá»u kiếp nối tiếp nhau và cÅ©ng đã tái sinh, trở lại trần thế trong nhiá»u lần, để tiếp tục công việc hoằng pháp Ä‘á»™ sinh. Äối vá»›i những báºc đại sÆ°, cao tăng thiá»n đức có quá trình tu táºp và hà nh trì vá»›i hạnh nguyện cao cả đến nhÆ° váºy, Pháºt Giáo đồ Tây Tạng rất ngưỡng má»™ và kÃnh trá»ng, không khác gì công đức của những Bồ Tát Hoá Thân.
TÃn đồ Máºt Tông thÆ°á»ng hÆ°á»›ng vá» công hạnh "Phát Bồ Äá» Tâm"(Bodhichita), nhÆ° là đối tượng trong việc tu chứng. Trên con Ä‘Æ°á»ng tu há»c, Pháºt Giáo đồ ở đây chú tâm đến việc phát Bồ Äá» Tâm, phát nguyện tu hà nh để trở thà nh vị Bồ Tát, mang tâm nguyện chuyển hoá trong kiếp sau, để cứu Ä‘á»™ chúng sinh. Nháºn thức vá» Bồ Tát trong tâm thức ngÆ°á»i Tây Tạng chỉ là má»™t vị đắc đạo, có đức vị tha, từ bi, Ä‘i và o Ä‘á»i để cứu Ä‘á»i.
Trong má»™t thá»i thuyết pháp gần đây, đức Äạt Lai Lạt Ma Ä‘á»i thứ XIV đã chỉ ra rằng: "Theo truyá»n thống của Pháºt Giáo Äại Thừa (Mahayana), tình yêu và lòng từ bi là ná»n tảng đạo đức của ná»n hoà bình thế giá»›i nầy. Tình yêu chân tháºt không dá»±a trên sá»± luyến ái, mà dá»±a và o lòng vị tha. Có nhÆ° váºy, lòng Từ bi của chúng ta sẽ tồn tại mãi mãi, qua nhiá»u kiếp, nhá»± má»™t sá»± đáp ứng nhân đạo đối vá»›i má»i khổ Ä‘au; lòng Từ bi nầy sẽ tồn tại cho đến ngà y nhân loại không còn sá»± khổ Ä‘au nữa". Phát Bồ Äá» Tâm đến mức Ä‘á»™ nà o là tùy theo hạnh nguyện. Chẳng hạn nhÆ° các vị cao tăng Tây Tạng đã từng phát Bồ Äá» Tâm rá»™ng lá»›n và sá»± tái sinh của các vị nầy là để thá»±c hà nh Hạnh Bồ Tát, tá»± nguyện tái sinh trở lại cõi trần trong vô số kiếp, cho đến khi nà o hạnh nguyện nầy được viên mãn. Vá»›i má»™t số Lạt Ma khác thì việc tái sinh không phải để tế Ä‘á»™ quần sanh, mà chÃnh là để tu há»c thêm, từ đó sẽ Ä‘em lợi Ãch cho kẻ khác. Khác biệt căn bản của hai trÆ°á»ng hợp nầy tùy theo phát nguyện của há»: có vị phát nguyện tái sinh để tạo lợi Ãch cho kẻ khác; có vị tái sinh vá»›i hạnh nguyện Bồ Tát rá»™ng lá»›n hÆ¡n. Ngay trong thá»i gian tu há»c và độ sinh, các vị Lạt Ma đã ôm ấp hạnh nguyện nầy và suốt Ä‘á»i tiến hà nh trong phạm vi đó.
Những trở ngại
Trong những Ä‘iểm căn bản của giáo phái Sakya Pa, ngÆ°á»i giá»›i tá» sau khi thá» lãnh Lá»… Äiểm Äạo, việc trÆ°á»›c tiên là giải trừ những tham luyến. Có bốn tham luyến chÃnh gây những suy thoái trong cuá»™c Ä‘á»i tu há»c và gây những chÆ°á»›ng ngại vá» Thân Trung Ấm sau khi chết Ä‘i. Äó là :
- Những tham luyến trong cõi Ä‘á»i cần phải diệt trừ ngay từ đầu khi nháºn chân ra được. Äừng để tham luyến có cÆ¡ há»™i phát triển.
- Äạo hạnh hay không là do phÆ°Æ¡ng thức dùng để diệt trù nầy.
- Những ngÆ°á»i tham luyến còn trở lại trong vòng luân hồi, chÃnh hỠđã không thể nà o giải thoát được. Vì nghiệp chÆ°á»›ng nặng ná» dấy lên, là m nhiá»…u loạn tâm thanh tịnh. Äiá»u đó gây thêm những ảnh hưởng khác trong vấn Ä‘á» chuyển thức.
- Những ngÆ°á»i cứ bị lôi cuốn mạnh mẽ vá» những tham luyến, thì không thể giải thoát được. Lôi cuốn cà ng mạnh, sức giải toả cà ng khó, ảnh hưởng cà ng sâu.
- Khi còn ngÆ°á»i sống theo những tham luyến liên tục, thì không chứng được thá»±c cảnh. Äây là những phần trong giáo lý Äại Thừa mà sau nầy Kim Cang Thừa vẫn còn nhấn mạnh nhiá»u lần trong bà phÆ°Æ¡ng giải thoát.
Ngà i Sachen Kunga Nyinpo, vị tổ nổi tiếng nhất trong giáo phái SakyaPa nhấn mạnh: Những giá»›i tá» của Sakya Pa lấy việc cởi sạch hết những tham luyến để được giải thoát lên hà ng đầu. Chỉ khi nà o lá»™t bá» lá»›p cÅ©, má»›i nháºn lá»›p má»›i. Con Ä‘Æ°á»ng tu không hai.
Máºt Tông và Cổ Máºt
Trong lịch sá» phát triển Cổ Máºt Tây Tạng, phải trải qua nhiá»u giai Ä‘oạn để thÃch nghi vá»›i hoà n cảnh. Ngay trong giai Ä‘oạn đầu tiên, Lạt Ma Giáo vẫn là sá»± pha trá»™n, dung hợp và ứng chế của tinh hoa của Pháºt Giáo từ Trung Hoa và Ấn Äá»™ truyá»n sang, nhÆ°ng vá» sau đã có những thay đổi, cải cách từ căn bản của tôn giáo nầy. Ná»n tảng của tôn giáo cổ nầy chú trá»ng nhiá»u đến phép thuáºt thần thông trong khi Pháºt Giáo lại không chú trá»ng đến Ä‘iá»u nầy.
Lạt Ma Giáo có nhiá»u cách tu luyện lạ lùng, đặc biệt, mà ngÆ°á»i Tây PhÆ°Æ¡ng khi đến vùng đất nầy khó có thể nháºn thức được hay chứng minh được. Những pháp môn khinh thân, tà ng hình, khổ hạnh,thần chú, ấn chú có những linh ứng kỳ diệu. Chẳng hạn nhÆ° pháp môn luyện Pháp Nhãn để có thể nhìn thấy những cảnh giá»›i khác. Nhiá»u vị Chân sÆ° của đạo Bon Pa đã dùng Pháp Nhãn trong cách chữa bệnh. Há» có thể nhìn và o kiếp trÆ°á»›c của bệnh nhân, tìm hiểu nguyên nhân sinh bệnh, do đó tìm cách để cứu chữa. Pháp Nhãn chÃnh là má»™t loại quyá»n năng đặc biệt, có nhiá»u mức Ä‘á»™ khác nhau, tùy theo sá»± tu luyện của hỠđạt đến trình Ä‘á»™ nà o. Dá»±a và o khả năng của Pháp Nhãn vá»›i mức Ä‘á»™ khác nhau, hà nh giả có thể khai thác nhiá»u lãnh vá»±c khác nhá» Pháp Nhãn. Chẳng hạn nhÆ° vá»›i Pháp Nhãn có thể nhìn suốt được tiá»n kiếp rất rõ rà ng để biết được sá»± Hoá Thân để tái sanh.
Tuy nhiên việc dùng Pháp Nhãn không thể nà o tùy tiện được. Nhiá»u đạo sÄ© của đạo Bon Pa đã khai mở quyá»n năng của Pháp Nhãn, nhÆ°ng không tháºn trá»ng nên gặp trở ngại. HỠđã không nháºn thức rằng đây chỉ là phÆ°Æ¡ng tiện để có thể giúp cho việc khai thông và giúp việc tu hà nh, chứ không phải là cứu cánh. Những vị Chân sÆ° thÆ°á»ng cảnh giác sá»± lạm dụng nầy. HÆ¡n thế nữa, xây dá»±ng và phát huy Pháp Nhãn không Ä‘Æ¡n giản và hiệu ứng trong thá»i gian ngắn. Thông thÆ°á»ng, sá»± khai mở Pháp Nhãn, dù trong mức Ä‘á»™ thấp, cÅ©ng đòi há»i những công phu táºp luyện lâu dà i, kiên trì, bá»n bỉ. Chỉ những vị Hoá thân, do công phu tu hà nh của những kiếp trÆ°á»›c đã đạt được, má»›i thà nh tá»±u nhanh chóng hÆ¡n. Tuy nhiên, nếu không biết váºn dụng trúng cách và sá» dụng vá»›i thiện niệm, Pháp Nhãn cÅ©ng mất luôn.
Trà tuệ thượng thừa
Trong Máºt Giáo, khả năng phi thÆ°á»ng của trà tuệ thượng thừa được phát huy do huân táºp lâu ngà y mà nên. Khả năng nầy chiếu rạng cảnh giá»›i siêu nhiên, nhìn thấy được tiá»n kiếp của mình và của chúng sanh. Nhiá»u vị giác ngá»™ đã thà nh tá»±u trong pháp môn nầy, sau nầy dá»±a trên căn bản đó để hÆ°á»›ng dẫn và hoá Ä‘á»™ chúng sanh. Milarepa là má»™t trong những danh tăng nầy.
Trong những vị Thánh của Máºt Tông Tây Tạng, thì Milarepa được ca ngợi là "giác ngá»™ phi phà m". Cuá»™c Ä‘á»i tu hà nh của ông trải qua nhiá»u khó khăn nhÆ°ng nhá» chà kiên quyết tá»™t đỉnh cho nên đã chứng ngá»™ vô thượng. Có rất nhiá»u giai thoại chung quanh vị thánh "áo rách" nầy, do sá»± sùng bái của Pháºt tá» và công năng vô thượng do chứng quả mà ra.
NgÆ°á»i ta kể lại rằng: Trong giai Ä‘oạn Milarepa tu hà nh trong má»™t hang sâu tại vùng bình nguyên Aksobhya, miá»n đồng bắc Tây Tạng, thì có nhiá»u vị Ä‘ao sÄ© của đạo Bon Pa thÆ°á»ng đến quấy nhiá»…u. Ông vẫn quyết tâm thiá»n định và tu trì. NhÆ°ng những đạo sÄ© ấy không buông ta, tìm cách để hạ nhục. Má»™t ngà y kia đạo sÄ© Tsemara đến và thách thức ông ta chạy Ä‘ua lên đỉnh núi Kailas. Tsemara nổi tiếng vá» khinh công đến mức thÆ°á»ng thừa và kiêu hãnh vô cùng. Milarepa khÆ°á»›c từ nhÆ°ng không thoát khá»i. Sau cùng Milarepa Ä‘Ã nh chấp nháºn để tránh những phiá»n toái vá» sau. Sau khi Æ°á»›c hẹn cuá»™c Ä‘ua xong thì Tsemara đã phóng chân vá»›i tốc Ä‘á»™ phi thÆ°á»ng. Milarepa vẫn ngồi yên để thiá»n định. Chẳng bao lâu Tsemara đã gần đến Ä‘Ãch nhÆ°ng Milarepa vẫn không dá»i chá»—. Khi đó mặt trá»i vừa lên. Những tia sáng ban mai chiếu khắp vùng. Tsemara tin chắc thắng lợi sẽ vá» tay mình. NhÆ°ng ngay khi đó Milarepa đã táºp trung tÆ° tưởng đến cao Ä‘á»™, tan và o trong ánh sáng chói lá»i. Tsemara chÆ°a đến Ä‘Ãch đã thấy Milarepa đứng trên đỉnh núi rồi. Tsemara ngạc nhiên, run sợ trượt chân gần té xuống hang sâu thì được Milarepa kéo lên. Suốt Ä‘á»i Milarepa luôn luôn cầu há»c, tinh thần nhanh chóng, nhÆ°ng thấy những pháp thuáºt thượng thừa của mình không thể tá»± giúp để giải thoát được , cho nên đã cầu há»c vá»›i ngà i Marpa, qua những thá» thách trăm ngà n gian khổ. Milarepa trở thà nh vị lãnh đạo lừng danh nhất trong việc xây dá»±ng giáo phái Kargyu Pa.
Yoga Máºt Tông
Má»™t trong những pháp môn chủ yếu của Máºt Tông là pháp môn Tá»aThiá»n. Pháp môn nầy được váºn dụng trong Thiá»n Tông của Pháºt Giáo,hoà hợp vá»›i thuáºt Yoga của Ấn Giáo. ChÃnh đức Milarepa đã nhấnmạnh đến pháp môn nầy thÆ°á»ng được giáo dục trong những tu việncÅ©ng nhÆ° ngÆ°á»i tu tại gia.Vá»›i Máºt Tông, pháp môn Toạ Thiá»n cốt là để thanh lá»c khà ô nhiá»…m."KhÃ" đây có thể hiểu là tÆ° tưởng, ý niệm vá» tinh thần cÅ©ng nhÆ°trá»c khÃ, uế khà thải ra vá» phÆ°Æ¡ng diện váºt chất.Máºt Tông thÆ°á»ng nói đến "chÃn hÆ¡i thở" hay là "chÃn vòng" để cóthể thanh lá»c được những luồng ô nhiá»…m của chúng ta. Khi ta thởvà o nên quán niệm đến những Ä‘iá»u tốt đẹp, những hình ảnh giảithoát, thanh tịnh; khi ta thở ra thì quán niệm đến việc loại trừ,thanh lá»c những xấu xa, trá»c khÃ. Cứ má»—i "vòng" trong khi quánniệm và thiá»n táºp lại mang má»™t sắc thái khác nhau, tùy theo trìnhÄ‘á»™ tu táºp, kiến giải cÅ©ng khác nhau.Những tu sÄ© Máºt Tông cÅ©ng nói đến phép luyện Yoga, nhÆ°ng khi tiếpthu hỠđã chá»n lá»c kỹ cà ng. Pháp môn Yoga gồm có 5: Pháp mônHatha Yoga để tu luyện xác thân của mình; pháp môn Kundalini đểluyện những năng khiếu thần thông nhÆ° Thần nhãn, Thần nhÄ© chẳnghạn, pháp môn Laya Yoga để luyện táºp tinh thần và trà nhá»› lâudà i và sắc bén khi nháºn định vạn váºt; pháp môn Raja Yoga để chuẩnbị những Ä‘iá»u kiện cho con ngÆ°á»i có thể trở thà nh báºc Minh triếtvà pháp môn Samadhi Yoga để Ä‘Æ°a đến trạng thái Giác ngá»™ tối cao. Äó là con Ä‘Æ°á»ng tu táºp từ thấp đến cao. Phải tiến hà nh tuần tá»±,Ä‘i từ kết quả sÆ¡ khởi, Ä‘Æ¡n giản nhất cho đến mức thượng thừa.Không có lối tu tắt cÅ©ng nhÆ° không có "bÆ°á»›c nhảy vá»t" trong phápmôn Toạ Thiá»n. Những tu sÄ© Máºt Tông đã cố thoát ly khá»i nhữngrà ng buá»™c của thế gian, Ä‘i và o những hang Ä‘á»™ng sâu để tu táºp và Tá»a Thiá»n quán bÃch trong 10 năm, 20 năm là chuyện thÆ°á»ng. Sứckiên trì của há» là do niá»m tin sẽ đạt đến mức cao nhất trongSamadhi Yoga khi ngồi Thiá»n.Theo Máºt Tông, nhỠđến pháp môn Tá»a Thiá»n có trình tá»± và mức Ä‘á»™mà con ngÆ°á»i có thể thoát ra khá»i vòng sinh tá» luân hồi, nghiệpchÆ°á»›ng tiêu trừ, viá»…n ly khổ ách.Trong má»™t ngà y tu hà nh, đạo sÄ© hay tu sÄ© Yoga thÆ°á»ng tranh thủ đểToạ Thiá»n nhiá»u hÆ¡n và tu táºp hiệu nghiệm hÆ¡n.Trong pháp môn tu táºp của Máºt Tông, để có thể giao cảm vá»›i nhữngngÆ°á»i khác hay cảnh giá»›i khác, phải dùng đến Thần Giao Cách Cảm.Sau nầy được há» là môn "Cảm Xạ Há»c". Cảm xạ há»c của Tây Tạng đượcváºn dụng ứng xá» trong nhiá»u mục Ä‘Ãch: Äi và o cảnh giá»›i khác, tìmtia ác xạ, giao cảm vá»›i Thần Linh. Tháºm chà nhiá»u nhà khoa há»c đãváºn dụng trong nhiá»u ngà nh quan trá»ng vá» truyá»n thông hiện đại.Phong Thủy Há»c cÅ©ng cần nhỠđến khoa Cảm Xạ Há»c để tìm mạch nÆ°á»›c.
Khai mở năng khiếu thần thông
Trong những kinh Ä‘iển cổ truyá»n Pháºt Giáo Tây Tạng, nhất là của Giáo PháiBon Pa, những Ä‘iá»u kiện để có thể khai mở năng khiến thần thôngcủa ngÆ°á»i tu táºp, hà nh giả rất quan trá»ng.Những yếu quyết nầy bao gồm: Khả năng tiên thiên (bẩm sinh), dùngdược chất, Ä‘á»c Thần Chú, ngồi Thiá»n định, những cách tu luyện,nháºn thức vạn váºt vô thÆ°á»ng. Tuy nhiên, trong việc thá»±c hiện,phải có trình tá»±, được Chân sÆ° (Guru) hÆ°á»›ng dẫn, Ä‘á» phòng phảnứng.a) Khả năng tiên thiênTiên thiên là khả năng bẩm sinh, vốn bảo lÆ°u từ kiếp trÆ°á»›c. Trongkhả năng Hoá thân, Ä‘iá»u kiện nầy rất cần thiết. Má»™t vị Lạt Ma hoáthân, ngay từ thÆ¡ ấu đã thể hiện được má»™t số căn cÆ¡ tiên thiên từvô lượng kiếp trÆ°á»›c. Chỉ cần khai mở trúng cách, được hÆ°á»›ng dẫn,những khả năng tiên thiên sẽ được phát triển mau chóng. Khả năngtiên thiên nầy có trÆ°á»ng hợp hÆ°á»›ng theo má»™t chiá»u hÆ°á»›ng: chiá»uhÆ°á»›ng nầy dá»±a theo hạnh nguyện của mình. Chẳng hạn nhÆ° đức ÄạtLai Lạt Ma được xem là Hoá Thân của đức Quan Thế Âm Bồ Tát, chonên trong những bà i thuyết giảng của Ngà i thÆ°á»ng táºp trung và ohạnh nguyện từ bi.b) Nháºn chân vạn váºt là vô thÆ°á»ngBổn pháºn và chiá»u hÆ°á»›ng của những ngÆ°á»i bắt đầu nghiên cứu và tutáºp là : Phải nháºn chân vạn váºt vốn không hiện hữu trong khi nháºnđịnh và sống vá»›i nó. Việc quan trá»ng báºc nhất đối vá»›i ngÆ°á»i tutáºp là nháºn chân các hình tÆ°á»›ng, các hÆ°Æ¡ng vị, các mà u sắc, cảmthá», sắc và không sắc Ä‘á»u là sá»± hiện hà nh của vô thỉ, không hiệnhữu và vô ngã.Những kinh nghiệm bản thân vá» sá»± "không hiện hữu" nầy vô cùngquan trá»ng, vì nó không thuá»™c vá» các quá trình phân tách cÅ©ng nhÆ°không kiến giải được. Khi bÆ°á»›c và o ngưỡng cá»a của Kim Cang Thừa,bắt buá»™c phải trải qua kinh nghiệm vá» sá»± không hiện hữu của vạnváºt. Vấn đỠđòi há»i nhiá»u công phu, ứng xá» trong lối sống, chứkhông chỉ y cứ và o lý thuyết suông.c) Dùng các dược chấtMá»™t số Giáo phái Máºt Tông Tây Tạng còn dùng những dược chất bÃtruyá»n của mình để khai mở năng khiếu thần thông. Theo há», nhữngdược chất đặc chế nầy nhằm và o mục Ä‘Ãch kÃch thÃch các hệ thầnkinh giao cảm (sympathetic), để có thể thu tháºp và tà ng trữ má»™tsố khả năng đặc biệt.Tuy nhiên, nhiá»u kinh Ä‘iển nêu lên những tác hại vá» việc dùngdược chất. Nếu không Ä‘iá»u chế trúng cách, ngÆ°á»i dùng và ngÆ°á»i chếtrở nên Ä‘iên đảo, thác loạn, tháºm chà điên cuồng, không thể là mchủ thân tâm của mình.d) Thần Chú (Mantras)Thần Chú vốn là ngôn ngữ thần diệu do chÆ° Pháºt và chÆ° Bồ Táttrong khi nháºp định đã phát ra. Ngôn ngữ nầy vốn thần bÃ, ẩn súc,bất khả tÆ° nghị, nhÆ°ng công năng của Thần Chú vốn rất mạnh mẽ.Hầu hết những pháp môn Máºt Tông Ä‘á»u Ä‘á» cáºp đến việc tu trì kiênđịnh Ä‘á»c Thần Chú liên tục, đúng chá»—, thì sẽ tạo nên được má»™t khảnăng phi thÆ°á»ng, không lÆ°á»ng trÆ°á»›c được. Thần Chú thÆ°á»ng đượcthá»±c hiện theo má»™t số nghi lá»…, phối hợp vá»›i âm thanh, mà u sắc, ấnchứng, ấn quyết. Khi Ä‘á»c Thần Chú, thì việc phát âm đúng đắnthÆ°á»ng đòi há»i nhiá»u công phu và tâm trà tÄ©nh lặng. TrÆ°á»›c khi Ä‘á»cThần Chú, phải chuẩn bị những Ä‘iá»u kiện cho thân tâm an lạc.Thần Chú (Mantra) có nghÄ©a là sá»± che chở tâm (Mind protection).CÅ©ng nhá» việc tụng Thần Chú để che chở tâm của chúng ta khá»i cáctÆ°á»›ng và những khái niệm phà m tình khác. Tất cả những thể tÆ°á»›ng tathấy hà ng ngà y Ä‘á»u là những bất tịnh tÆ°á»›ng. Vì những tÆ°á»›ng bấttịnh mà con ngÆ°á»i cứ trong vòng sinh tá», luân hồi. Thá»±c hà nh giáolý Máºt Tông má»™t cách kiên trì, tụng Thần Chú để có thể phá đượctÆ°á»›ng bất tịnh, che chở tâm của ta.e) Tu luyệnTu luyện được thi hà nh chặt chẻ sau khi dá»± lá»… Quán Äảnh và GiaTrì. TrÆ°á»›c đó, những phÆ°Æ¡ng pháp tu hà nh chỉ để là m quen vá»›i MáºtGiáo. Tu sÄ© Cổ Máºt Tây Tạng có nhiá»u cách tu luyện khác nhau, từ lối tukhổ hạnh cốt để tăng cÆ°á»ng ý lá»±c cho đến những cách tu luyện thầnbÃ, quái dị. Dù phÆ°Æ¡ng pháp nà o chăng nữa, thì cứu cánh vẫn là loại trừ những chÆ°á»›ng ngại trên Ä‘Æ°á»ng tu há»c và tìm đến Giảithoát. Äây là phÆ°Æ¡ng pháp cần thiết, đòi há»i những cố gắng kiêntrì để kiểm soát Tâm và Thân.d) Thiá»n địnhThiá»n định là phÆ°Æ¡ng pháp tu luyện chân xác nhất, cÅ©ng là phápmôn khó nhất trong tu táºp; tuy nhiên cÅ©ng mang lại những kết quảvi diệu nhất trên bÆ°á»›c Ä‘Æ°á»ng tu há»c.Thiá»n định cho đúng cách, theo lối nháºn định của những vị Chân sÆ°Kim Cang Thừa đòi há»i phải áp dụng lối công phu gấp trăm lầnnhững phép tu khác nhÆ° Ä‘á»c Thần Chú, tu khổ hạnh, quán tưởng.TrÆ°á»›c khi Thiá»n định, phải chuẩn bị cho thân tâm thanh khiết, anlạc, bá» tạp niệm, tạo quang cảnh trống vắng.Giai Ä‘oạn đầu trong việc tu Thiá»n định theo Máºt Tông là phải luyện táºp choxác thân không mệt nhá»c trong thá»i gian ngồi thiá»n, phải chá»ncách luyện táºp thÃch hợp, từ dá»… đến khó. Phải chá»n tÆ° thế Ä‘em lạisá»± thoải mái, bình thản, tá»± tại trong khi Thiá»n định.Việc luyện táºp nầy đòi há»i má»™t thá»i gian để là m quen để uốn nắngân cốt mình và o vị trà nhất định, Ä‘em lại sá»± bình thản, tá»± nhiêncho cÆ¡ thể.Giai Ä‘oạn thứ hai là táºp luyện hô hấp, dá»±a theo phÆ°Æ¡ng pháp đặcbiệt, để có thể mang lại sá»± thoải mái toà n vẹn cho thân xác. Luônluôn theo dõi, để xem có những phản ứng gì không. Tùy theo tuổivà tùy theo sức khoẻ, để chá»n cách Thiá»n định, thá»i gian thÃchhợp. NhÆ° thế má»›i có thể kiểm soát được tâm và Thân của mình, đạtđược kết quả tối Ä‘a trong hà nh trì tối thiểu. Äây là cách tuluyện khó khăn tối Ä‘a, những lại là phÆ°Æ¡ng pháp Ä‘á»™c nhất được ghinháºn trong Cổ ThÆ° của Giáo phái Bon Pa Tây Tạng.
Các giáo phái
Do những nhu cầu khác nhau và ảnh hưởng xã há»™i khác nhau, Pháºt Giáo Tây Tạng phân chia ra nhiá»u giáo phái:
a) Phái Cổ Máºt:Giáo phái dầu tiên được gá»i là phái Cổ Máºt (Nyingma Pa) do đại sÆ° Padma Sambhava, xuất hiện và o háºu bán thế ká»· thức XIII và thịnhhà nh trong những thế ká»· IX và X sau đó. Äây là giáo phái phát khởi đầu tiên trong việc truyá»n bá Máºt Tông tại Tây Tạng. Chẳng bao lâu ảnh hưởng của giáo phái nầy lan truyá»n rá»™ng. Vì dung hợp những tăng sÄ© và tu sÄ© tại gia cho nên được gá»i là giáo phái mÅ© Ä‘á». Vì có công lá»±c trừ những ngoại đạo tà ma cho dân chúng cho nên được xem là má»™t vị Bồ Tát; vá» giáo lý, Ngà i đã đạt được giáo lý tối thượng, cho nên được ca tụng là vị đạo sÆ° liá»…u ngá»™ thuợng thừa. Nhiá»u truyá»n thuyết nói vá» tà i năng của Ngà i trong việc nhiếp phục những phe phái chống đối, loại trừ những ảnh hưởng tai hại cho dân chúng đồng thá»i xiển dÆ°Æ¡ng Máºt Tông rá»™ng lá»›n và sâu sắc. Gá»i là giáo phái Cổ Máºt, vì trong việc tu táºp, thÆ°á»ng táºp trungvá» "máºt", từ những nghi lá»… huyá»n bÃ, cho đến việc dùng thần chú,ấn quyết, trị bệnh.Vá» những lá»… Äiểm Äạo, chủ trÆ°Æ¡ng của giáo phái nầy rất nghiêm nhặt trong việc chá»n đệ tá» qua những cuá»™c thanh lá»c, chá»n lá»±a vô cùng công phu, theo đúng nguyên tắc truyá»n thống. Trong vòng năm năm má»›i tổ chức má»™t lần ở má»™t địa phÆ°Æ¡ng và má»—i lần không quá 10 giá»›i tỠđược nháºp Ä‘Ã n. Theo lịch sá» Máºt Tông thì những Ä‘Ã n trà ng Mạn Äà La đầu tiên do giáo phái Cổ Máºt Ä‘á» ra.Trong giai Ä‘oạn đầu, giáo phái nầy không tổ chức thà nh láºp những tu viện, những tăng sÄ© chỉ tu trì trong những hang Ä‘á»™ng, máºt thất; mãi đến thế ká»· thứ XI má»›i láºp Tu viện đầu tiên, nhÆ°ng việc chá»n lá»±a đệ tá» rất Ãt á»i và có quy cÅ©.
b) Giáo phái Sakya
Vị tổ sÆ° khai sáng giáo phái Sakya là Ngà i Khon Koncho Gyalpo,được tôn vinh là "ánh sáng rạng ngá»i Tây Tạng". Khởi đầu và o háºubán thế ká»· XI tại vùng tây bắc Tây Tạng; sau phát triển sâu rá»™ngkhắp nÆ¡i, đến cả vùng Buttan, Kashmir và Trung Hoa.Nguyên tắc căn bản của giáo phái nầy gồm có những Ä‘iểm chÃnh sauđây:
- Vá» giáo lý: Quán triệt tất cả giáo lý Máºt Tông nguyên ủy. TusÄ© ổ cấp báºc nà o thì há»c há»i những máºt ngữ ở cấp báºc đó.- Tăng Ä‘oà n: Phân chia ra là m 12 cấp báºc khác nhau. Má»—i cấp báºcphải theo đúng giáo quy. Từ cấp nầy sang cấp cao hÆ¡n, phải quanhững thá» thách khó khăn. Tăng sÄ© phải theo 312 giá»›i luáºt.- Äà n pháp Mandala được thiết trà do những cao tăng thiá»n đứcđã đốn ngá»™. Tôn thá» các Ngà i Quan Thế Âm Bồ Tát (Avalokitesvara)Văn Thù SÆ° Lợi Bồ Tát (Manjusri), Kim Cang Thủ Bồ Tát (Vajrapani). Những vị đại sÆ° nổi tiếng vá» kinh Ä‘iển và hạnh nguyên trong giáophái nầy phải kể đến Ngà i Kunga Gyaltsen (1182 - 1251) và Ngà iPhagpa Lodro Gyaltsen (1235 - 1280). Cho đến nay, nhiá»u vị LạtMa nổi tiếng ở trong giáo phái nầy.
c) Giáo phái Kagyu PaTrong Phạn kinh, từ "Kagyu" có nghÄ©a là : giáo lý được truyá»n thụbằng máºt ngữ từ vị Kim Cang SÆ°. Äây cÅ©ng là điểm quan trá»ng trong Máºt Tông, nhÆ°ng trong giáo phái Kagyu Pa, những vị danh sÆ° thÆ°á»ng tu tại máºt thất và trong hai ba năm má»›i tạm trở ra, và truyá»n thụ những máºt ngữ (chÆ¡n ngôn). Những kinh Ä‘iển của giáo phái rất nhiá»u tuy nhiên, các giá»›i tá» phải trải qua những thá»±c chứng khó khăn má»›i được truyá»n ý nhiếp tâm. Vị đệ nhất sÆ° tổ của Kagyu Pa là Ngà i Tipola (988 - 1069). Ngà i vốn là ngÆ°á»i Ấn, nổi tiếng chân tu và o đạo hạnh. Theo truyá»n thuyết, Ngà i là hoá thân của Kim Cang Pháºt, trải qua 42 lần chuyển hoá. Äạo hạnh của Ngà i rất uy nghiêm và tháºn trá»ng trong cách chá»n đệ tá» và tổ chức Äiểm Äạo. Những vị chân sÆ° của giáo phái nầy phải kể đến: Ngà i Naropa (1016 -1100), Ngà i Marpa (1012 - 1098), Ngà i Milarepa (1040 - 1123).
d) Giáo phái Gelug Pa (mÅ© và ng): Äược sáng láºp và o năm 1409, do Ngà i Tsong Khapa. Äến nay những vị Äạt Lai Lạt Ma lãnh đạo TâyTạng Ä‘á»u xuất thân từ giáo phái nầy.Ngà i Tsong Khapa nổi tiếng vá» thuyết pháp và đà m luáºn, đồng thá»icÅ©ng có những tÆ° tưởng canh tân Pháºt Giáo Tây Tạng để thÃch nghitùy theo hoà n cảnh xã há»™i.CÅ©ng nhá» những biến đổi trong tổ chức và hoạt Ä‘á»™ng văn hoá, xãhá»™i, giáo dục cho nên giáo phái nầy trở nên hÆ°ng thịnh và ảnhhưởng lá»›n nhất. Những luáºt tắc của giáo phái nầy rất nghiêm minh,cho nên trong những Tu viện của giáo phái đã Ä‘Ã o tạo nhiá»u caotăng nổi tiếng vá» nhiá»u phÆ°Æ¡ng diện.
e) Giáo phái RimeVà o thế ká»· thứ XIX, có má»™t số biến chuyển trong Pháºt Giáo MáºtTông Tây Tạng, Ä‘iá»u mà những nhà nghiên cứu gá»i là "cải cách Pháºt
Giáo". Vị chủ trÆ°Æ¡ng nầy là Ngà i Jampon Kongtrui, khai sinh r agiáo phái Rime. Theo nguyên nghÄ©a Rime là "không thà nh kiến". CóngÆ°á»i dịch là "chủ nghÄ©a đại đồng". Cả hai cùng trong má»™t nháºn định chung: các giáo phái thÆ°á»ng có những tranh luáºn. Cần phải hoà hợp thì Máºt Tông có thể Ä‘i xa hÆ¡n. NhÆ° đã nói, Ngà i JampongKongtrui đã nháºn lá»… Äiểm Äạo của 135 đại sÆ° các giáo phái. Vị nầy chủ trÆ°Æ¡ng thu tháºp những tinh hoa của các giáo phái, để rồi từ đó tạo cho phái Rime có sắc thái phong phú hÆ¡n. Tuy nhiên, giáo phái nầy nhấn mạnh nhiá»u đến "Thiá»n quán" hÆ¡n là "Máºt". Theo Ngà i Jampon Kongtrui, cần phải há»c há»i lẫn nhau, má»›i có thể theo kịp trà o lÆ°u tiến hoá. Vị nầy cÅ©ng than phiá»n Tây Tạng thÆ°á»ng bị những nÆ°á»›c xâm lăng vì đã không chú trá»ng vá» mặt nầy để bảo vệ quốc gia, vì Há»™i đồng Chánh Trị Tây Tạng Ä‘á»u là những nhà sÆ°. Vá» phÆ°Æ¡ng diện "Máºt" và Äiểm Äạo, Ngà i Jampon Kongtrui nhấn mạnh: "Những hạn chế và bà máºt truyá»n thừa gây trở ngại. Tại sao chúng ta không tiếp tục "mua" lá»… Äiểm Äạo nhÆ° cho đến nay chúng ta vẫn là m? Phải xét lại 2 vấn Ä‘á» chÃnh của Máºt Tông: Hà nh trì và truyá»n thống. Hà nh trì nghiêm ngặt đã khiến cho nhiá»u ngÆ°á»i ngại ngùng trong khi má»—i má»™t chúng sanh Ä‘á»u có Pháºt Tánh và cần khai mở Pháºt tánh đó. Truyá»n thống của Tây Tạng có những hủ tục, cần sá»a đổi...". Trong nháºn thức Äiểm Äạo Ä‘ang thá»±c hiện khắp nÆ¡i, Ngà i viết:"NgÆ°á»i ta đã tìm đến lá»… nầy nhÆ° những ngÆ°á»i thÃch sÆ°u tầm những đồ lạ. Kỳ thá»±c, Äiểm Äạo chỉ là bÆ°á»›c dẫn nháºp. Còn bao nhiêu Ä‘iá»u cần há»c há»i và hà nh trì sau nầy". Theo Ngà i, việc táºp hợp 8 hệ phái lá»›n của Máºt Tông là điá»u quan trá»ng. Những Giáo phái lá»›n nhÆ° phái Gelupsa (mÅ© và ng), Sakya Pa (áo vải), Kagyu Pa (mÅ© Ä‘en), Nyingma Pa (Cổ Máºt) cần dấn thân trong việc hoà hợp nầy.
Ngà i kêu gá»i: -" Các vị lãnh đạo Pháºt Giáo Tây Tạng nên cùng nhau há»p lại. Hãy cùng nhau thá»±c hà nh pháp môn thiá»n định! hãy tỉnh thức trong sá»±truyá»n thừa, thay vì việc má»i hà ng trăm ngÆ°á»i vá» xây lên những ngôi Ä‘á»n tráng lệ. Không nên quá chuá»™ng hình thức nhÆ° thế. Hãycảm nháºn sảng khoái khi ngồi trên toạ cụ, Ä‘i sâu và o việc chiêm nghiệm đạo lý và cuá»™c Ä‘á»i. Trở vá» hà nh trì chÃnh là trá»ng Ä‘iểm của cuá»™c cải cách tôn giáo Tây Tạng...".
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y: