DÆ°á»›i đây là đôi nét khái quát vá» Vịnh Xuân Quyá»n tại Việt Nam
VÄ©nh Xuân Quyá»n và o Việt Nam chủ yếu do công của tôn sÆ° Nguyá»…n Tế Công - ngÆ°á»i được Ä‘a số các võ sÆ° VÄ©nh Xuân hiện nay coi là sÆ° tổ của VÄ©nh Xuân Việt Nam. Từ năm 1939 đến 1954, SÆ° tổ chủ yếu dạy ở ngoà i Bắc vá»›i các há»c trò (thế hệ thứ hai) sau nà y được nhiá»u ngÆ°á»i biết tên nhÆ° các cố võ sÆ° Việt HÆ°Æ¡ng, Trần Văn Phùng, Ngô Sỹ QuÃ, VÅ© Bá QuÃ, Trần Thúc Tiển, Ngô Phượng TÆ°á»ng, Hồ Hải Long v.v.
Sau năm 1954, SÆ° tổ chuyển và o Nam, tiếp tục dạy các há»c trò nhÆ° các cố võ sÆ° Nguyá»…n Bá Khả, Lục Viá»…n Khai, Äá»— Bá Vinh, Ngô Phượng TÆ°á»ng, Trần Văn Từ, v.v. cho đến khi mất 1959.
Trong thế hệ thứ ba của VÄ©nh Xuân Việt Nam cÅ©ng đã có nhiá»u võ sÆ° mở võ Ä‘Æ°á»ng, được công chúng biết, đặc biệt ở Hà Ná»™i, TP Hồ Chà Minh, và ở má»™t số nÆ°á»›c khác nhÆ° Canada, Pháp và Ukraina. Ngoà i ra, còn nhiá»u võ sÆ° không mở võ Ä‘Æ°á»ng chÃnh thức, dù vẫn âm thầm truyá»n dạy và phát triển các công phu của môn phái.
Phát triển
Hiện nay, môn VÄ©nh Xuân Quyá»n Việt Nam đã phát triển thà nh nhiá»u chi nhánh ở khắp các miá»n đất nÆ°á»›c và mở rá»™ng ra cả ngoà i Việt Nam. Nhiá»u võ Ä‘Æ°á»ng và câu lạc bá»™ VÄ©nh Xuân Quyá»n đã được thà nh láºp để trao đổi, há»c táºp và phát triển môn phái.
Hiện không có cÆ¡ sở tin cáºy để kết luáºn vá» nguồn gốc của tên gá»i. Má»™t trong các truyá»n thuyết nói rằng tổ sÆ° của môn võ nà y là NgÅ© Mai Lão Ni, má»™t đệ tá» của võ thuáºt Thiếu Lâm, trưởng môn phái Bạch Hạc Quyá»n, đúc kết những kinh nghiệm táºp luyện và bổ sung thêm những kỹ thuáºt Ä‘á»™c đáo "lấy nhu chế cÆ°Æ¡ng" khi quan sát tráºn giao đấu giữa Hạc và Xà . CÅ©ng theo truyá»n thuyết, đệ tỠđầu tiên của bà là Nghiêm VÄ©nh Xuân, ngÆ°á»i có công phát triển rá»™ng rãi môn võ. Vá» sau, tên của bà được lấy là m tên môn phái.
Trong các truyá»n thuyết khác, tên của Chà Thiện Thiá»n SÆ°, Miêu Hiển, Phùng Äạo Äức, TrÆ°Æ¡ng NgÅ© thÆ°á»ng được nhắc đến nhÆ° những ngÆ°á»i có các đóng góp cho kỹ thuáºt của môn phái. Các võ sÆ° ở thế hệ sau nhÆ° Äại Hoa Diện Cẩm, LÆ°Æ¡ng Nhị Äệ, Hoà ng Hoa Bảo trong Hồng Hoa Há»™i, LÆ°Æ¡ng Tán, Hoắc Bảo Toà n, Phùng Thiếu Thanh, Trần Hoa Thuáºn v.v. là những ngÆ°á»i đã có công truyá»n bá và hòan thiện các kỹ thuáºt VÄ©nh Xuân, và được nhắc đến trong hầu hết các phả hệ ở các chi phái. Các bằng chứng vá» việc Hoắc Bảo Toà n và Phùng Thiá»u Thanh truyá»n dạy cho anh em Nguyá»…n Tế Công và Nguyá»…n Kỳ SÆ¡n hiện vẫn còn lÆ°u tại Pháºt SÆ¡n, Quảng Äông, Trung Quốc.
Môn nà y đã phát triển ở nhiá»u nÆ¡i trên thế giá»›i, và được biết đến nhiá»u nhất qua Lý Tiểu Long, ngÆ°á»i thể hiện công phu VÄ©nh Xuân trên mà n bạc. SÆ° phụ ông - Diệp Vấn, được coi là sÆ° tổ của VÄ©nh Xuân Hồng Kông - là ngÆ°á»i có công Ä‘Ã o tạo ra má»™t thế hệ há»c trò đã truyá»n bá VÄ©nh Xuân rá»™ng rãi trên toà n thế giá»›i.
Hệ thống quyá»n thuáºt
Khái quát chung
Hệ thống quyá»n thuáºt của VÄ©nh Xuân tại các võ Ä‘Æ°á»ng Việt Nam khác nhau cÅ©ng có những sá»± khác nhau, đôi khi khá lá»›n.
Ở ngoà i Bắc, các bà i quyá»n cÆ¡ bản thÆ°á»ng được nhắc tá»›i là Thủ Äầu Quyá»n, Khà Công Quyá»n, NgÅ© Hình Quyá»n tổng hợp, Hổ quyá»n, Báo Quyá»n, Long Quyá»n, Xà Quyá»n, Hạc Quyá»n, Bà i 108 đối luyện đánh Ä‘Æ¡n, niêm, ly và đánh trên má»™c nhân. Các bà i binh khà nhÆ° song Ä‘ao (còn được gá»i là dao quai), tá» mi côn, liá»…u diệp kiếm.
Ở trong Nam còn có các bà i nhÆ° Hạc Hình Thủ Bá»™, Tiểu Mai hoa, Äại Mai hoa, Bát Thủ Pháp, Bát CÆ°á»›c Pháp, v.v. Các tên gá»i cÅ©ng có đôi chút khác biệt nhÆ°: Tiểu Luyện Äầu, Tiểu Niệm Äầu, Thái Âm Khà Công, Má»™c Nhân Thủ Äối Luyện, v.v.
Hiện tại, các võ sÆ° VÄ©nh Xuân chÆ°a thống nhất vá» hệ thống quyá»n thuáºt đặc trÆ°ng. Tuy nhiên có thể khái quát vá» má»™t số kỹ thuáºt táºp luyện khá đặc sắc của VÄ©nh Xuân Quyá»n là niêm thủ, Ä‘oản kiá»u phát lá»±c, má»™c nhân pháp, xÆ°á»›c mã, tấn... Các yếu quyết luyện táºp thÆ°á»ng được nhắc tá»›i là Tam Tinh, Thất đáo, Lục Hợp, Bát Môn v.v. Ngoà i ra, có thể thấy những sá»± khác biệt nà y còn do các võ sÆ° tá»± nghiên cứu, phát triển và bổ sung.
Có thể khái quát hệ thống quyá»n thuáºt theo nhiá»u cách, đối vá»›i ngÆ°á»i há»c, có thể thấy có 5 phần nhÆ° sau:
1 - Các bà i luyện thân pháp, thủ pháp, cước pháp, bộ pháp
Äây là phần cÆ¡ bản vá» quyá»n thuáºt. Các bà i thÆ°á»ng được nhắc nhiá»u nhất là Thủ Äầu Quyá»n (còn có tên là Tiểu Niệm Äầu, Tiểu Luyện Äầu, Tam Bái Pháºt, Tiểu Hình Ã); NgÅ© Hình Quyá»n (Xà , Long, Hổ, Báo, Hạc Quyá»n); Bà i 108 (Còn gá»i là Nhất Linh Bát, Má»™c Nhân Äối Luyện hay Má»™c Nhân Thủ Luyện). Các bà i Tầm Kiá»u, Tiêu Chỉ cÅ©ng được má»™t số Ãt võ sÆ° truyá»n dạy.
Vá» căn bản, các biến thể của má»™t bà i có thể coi là không khác nhau nhiá»u, và cÅ©ng không khác nhiá»u vá»›i các bà i tÆ°Æ¡ng tá»± của các chi nhánh VÄ©nh Xuân trên thế giá»›i khác, nên có thể coi là "đại đồng tiểu dị" vì cùng tuân thủ các nguyên tắc chung của môn phái VÄ©nh Xuân.
Má»™t Ä‘iá»u khá nổi báºt là VÄ©nh Xuân không chú trá»ng luyện riêng từng yếu tố mà cố gắng kết hợp luyện cùng lúc má»™t số yếu tố trong cùng má»™t bà i, do váºy số lượng các bà i quyá»n không nhiá»u, nhÆ°ng thá»i gian táºp từng bà i quyá»n rất dà i.
Tuy nhiên, các nhánh sau nà y Ä‘á»u có thêm các bà i bổ trợ riêng để luyện các yếu tố tách biệt nhÆ° di chuyển, thả lá»ng các khá»›p, luyện gân cÆ¡, luyện khuôn tay, khuôn chân nhÆ° Bát Thủ Pháp, Bát CÆ°á»›c Pháp, Lôi Oanh Chưởng, Tháºp Tam Äiểm, XÆ°á»›c Mã v.v.
2 - Các bà i binh khÃ
Các bà i binh khà không còn quan trá»ng nhÆ° thá»i xÆ°a, tuy váºy vẫn được lÆ°u giữ và truyá»n dạy. Các bà i được nhắc nhiá»u là Lục Äiểm Bán Côn, Song Äao (còn được gá»i là Bát Trảm Äao, Hồ Äiệp Äao), Liá»…u Diệp Kiếm. Ngoà i ra còn má»™t số bà i binh khà khác cÅ©ng được coi là các bà i của VÄ©nh Xuân nhÆ° Äại Ä‘ao, TrÆ°á»ng Côn, Tá» Mi Côn, Phi Tiêu v.v. Do vÅ© khà được coi là tay nối dà i, Ä‘ao, côn, kiếm của VÄ©nh Xuân cÅ©ng có những Ä‘iểm đặc biệt phù hợp vá»›i hệ thống quyá»n thuáºt của VÄ©nh Xuân, đặc biệt trong việc táºn dụng sá»± linh hoạt của cổ tay và cách phát sức trong khoảng cách ngắn.
3 - Các bà i luyện khÃ, phát kình
Các bà i khà công: Nói chung được gá»i là các bà i luyện thở. NgÅ© Hình Khà Công và Thái Âm Khà Công là hai bà i được nhắc đến ở nhiá»u nhánh. Các bà i nà y Ä‘á»u giúp luyện khà lá»±c và không khác nhau nhiá»u ở các nhánh. Các nhánh còn nhắc đến Khà Công, Ná»™i Công, hay Dịch Cân Kinh ... Công phu Ä‘iểm huyệt cÅ©ng được truyá»n dạy ở má»™t số nhánh.
Các bà i luyện phát lá»±c: VÄ©nh Xuân thuá»™c nhu quyá»n, đặc trÆ°ng bởi nguyên tắc phát lá»±c lá»ng, ngay trong khoảng cách ngắn. Vá»›i ngÆ°á»i chÆ°a táºp đây là điá»u không thể là m được vì khi thả lá»ng lại không có lá»±c đáng kể. Má»—i nhánh Ä‘á»u có cách thức riêng trong việc kết hợp vá»›i thả lá»ng, luyện khÃ, phát kình ... để đạt được cả tốc Ä‘á»™, sá»± chÃnh xác và sức thấu của đòn đánh. Táºp vá»›i thầy, vá»›i má»™c nhân, bao cát v.v. là các phÆ°Æ¡ng pháp phổ biến ở nhiá»u nhánh.
4 - Các bà i luyện phản xạ thực chiến
Niêm thủ, tay dÃnh, linh giác, v.v. là các tên gá»i khác nhau của phÆ°Æ¡ng pháp táºp luyện nà y. Mục Ä‘Ãch chủ yếu là luyện táºp cho các môn sinh khả năng cảm nháºn được ý đồ tấn công của đối phÆ°Æ¡ng và có các phản xạ hợp lý, kịp thá»i trong giao đấu, đạt được mục Ä‘Ãch tối háºu là "tâm ứng thủ" - tức phản xạ tức thá»i trong thá»±c chiến.
5 - Má»™t số các nguyên tắc quyá»n thuáºt xuyên suốt các bà i
Các nguyên tắc được các nhánh nhắc đến phổ biến là : lá»ng má»m, giữ trung lá»™, công thủ đồng thá»i, Ä‘Æ¡n giản, kết hợp được sức từ tòan bá»™ cÆ¡ thể v.v. Các nhánh khác nhau đúc kết các nguyên tắc nà y dÆ°á»›i các từ ngữ nhÆ°: Tam Tinh, Tam TÄ©nh, Ná»™i ngoại Tam Hợp, Lục Hợp, Bát Môn, Lai LÆ°u Khứ Tống, Liên Tiêu Äai Äả, v.v. Tuy nhiên, má»™t số yếu quyết nà y đôi khi cÅ©ng được hiểu khác nhau và áp dụng khác nhau ở các nhánh.
VÄ©nh Xuân Quyá»n và Dưỡng sinh
Từ tÃnh chất của hệ thống luyện táºp nhấn mạnh và o việc khôi phục các váºn Ä‘á»™ng tá»± nhiên thông qua các bà i táºp thở và lá»ng má»m, VÄ©nh Xuân không đòi há»i ngÆ°á»i táºp ngay từ đầu phải có sức khá»e tốt, tháºm chà có thể Ä‘ang ở trong giai Ä‘oạn bệnh táºt vẫn có thể táºp được. Do đó, VÄ©nh Xuân có tác dụng dưỡng sinh rất cao và đã thể hiện qua nhiá»u trÆ°á»ng hợp nhÆ° của cố võ sÆ° Trần Thúc Tiển, BS Nguyá»…n Khắc Viện, Võ sÆ° Nguyá»…n Thị BÃch Vân, Võ sÆ° Äá»— Tuấn ... Ä‘á»u là những ngÆ°á»i đã nhá» táºp luyên môn VÄ©nh Xuân để vượt qua các bệnh hiểm nghèo, khôi phục được sức khá»e đồng thá»i trở thà nh các võ sÆ° có tên tuổi được nhiá»u ngÆ°á»i biết tá»›i.
Trong Ä‘á»i sống hiện đại, các tác dụng vá» mặt dưỡng sinh của VÄ©nh Xuân Quyá»n ngà y cà ng trở nên quan trá»ng hÆ¡n so vá»›i khÃa cạnh võ thuáºt. Má»™t số chi nhánh VÄ©nh Xuân đã đặt mục tiêu dưỡng sinh quan trá»ng ngang hoặc tháºm chà hÆ¡n so vá»›i việc luyện quyá»n cho mục Ä‘Ãch tá»± bảo vệ hay giao đấu.
Lưu ý
Nhìn chung, do các bà i viết, sách vá» VÄ©nh Xuân Việt Nam rất Ãt, cÅ©ng nhÆ° do đặc Ä‘iểm của VÄ©nh Xuân Việt Nam, việc khái quát hệ thống quyá»n thuáºt VÄ©nh Xuân Việt Nam gặp rất nhiá»u khó khăn, và vẫn chÆ°a đạt sá»± nhất trà cao giữa các chi phái cả vá» lịch sá», tên gá»i cÅ©ng nhÆ° ná»™i dung hệ thống quyá»n thuáºt. Ngoà i ra, còn có thể có các lý do vá» môn qui cÅ©ng nhÆ° quan niệm riêng của các võ sÆ° vá» dạy võ, nên các bà i quyá»n, các yếu quyết v.v. rất Ãt khi được công bố, hay công nháºn rá»™ng rãi. Tháºm chÃ, sá»± khác biệt giữa các võ sÆ° cùng má»™t chi phái cÅ©ng là điá»u phổ biến.