Luật Đời & Cha Con - Nguyễn Bắc Sơn

[ngudoc]

Tên truyện : Luật Đời & Cha Con

Tác giả : Nguyễn Bắc Sơn

Nguồn : vnthuquan

Đánh máy : Nguyễn Học


Chương 1

Ngôi nhà hai tầng giữa một con phố cũ, nằm khu trung tâm thành phố, vốn của một quan chức thời thuộc Pháp. Hàng rào sắt lửng, nửa dưới là tường gạch phủ đầy hoa tiên. Mùa đông chết khô đến tận gốc, vừa thấy mưa phùn đã lại mơn mởn, tua tủa những ngọn và tay vịn non tơ, đỏ tía như những tia máu. Chỉ mười ngày hóng gió xuân, từ những ngọn ấy đã phun hoa, hệt những hạt máu nhỏ li ti, để mấy ngày sau, những hạt máu li ti nở thành những trái tim vỡ.

Ngôi nhà vuông vắn lành lặn, không phình trước đẻ sau, không cơi nới. Cổng sắt gần như còn nguyên vẹn. Chỉ tấm sắt bưng phía dưới bị nước mưa ăn mòn, chứng tỏ chủ nhân ngôi nhà sống nguyên tắc đến mức nào.

Hôm nay, ông Hoè lại bị bà vợ làm cho một trận kịch liệt:

- Quái lạ, tôi nhờ ông có mỗi việc hỏi hộ các bác ấy một câu mà ông lại cứ lần khân là nghĩa làm sao?

Ông gắt:

- Đã biết thế nào mà hỏi cơ chứ.

- Chưa biết nên mới phải hỏi - Bà nói giọng giảng giải - Nếu biết rồi thì còn hỏi cái nỗi gì?

- Nhưng đã hỏi thì phải có nội dung cụ thể. Có phải cứ bâng quơ được đâu.

Trông sắc mặt, biết là bà đã điên lên rồi. Y như rằng, bà phê phán:

- Ông thì chỉ khi nào có chỉ thị, nghị quyết thì mới làm thôi. Đợi đến lúc nghị quyết thành chính sách, chính sách thành nghị định, quyết định hay định định gì nữa thì có mà ăn cám nhớ. Tôi đã nghe ngóng tình hình rồi. Phải lường trước, phải tính trước. Đợi nước đến chân mới nhảy như ông thì chỉ có trắng mắt ra mà nhìn. Việc ông, ông cứ làm. Ông quen lên lớp giảng nghị quyết thì cứ đi mà giảng nghị quyết. Việc này tôi chỉ nhờ có thế thôi, rồi ông cứ việc ngồi đấy cho tôi nhở, ông nghị quyết ạ.

Ông bị chạm nọc. Gớm chưa? Nó dám mang nghị quyết ra mà giễu ông thì hết chỗ nói.

Ông nghiêm giọng:

- Bà ăn nói kiểu gì thế?

Bà câng câng cái mặt, trả miếng liền:

- Thế ông ăn nói kiểu gì thế? Đây là hội trường cho ông lên lớp đấy à? Tôi là học viên cho ông cao giọng giảng dạy đấy à? Này dạy ai thì dạy, ra ngoài đường mà dạy, chứ đừng có lên mặt dạy tôi nhớ.

Tất cả các thớ thịt trên gương mặt to, quắc thước của ông đều căng ra. Đôi lông mày rậm trợn ngược lên:

- Tôi cấm bà động đến nghị quyết!

Bà cười nhạt. Rõ là coi sự cáu giận của ông chả là cái đinh gì.

- Tôi động đến nghị quyết bao giờ mà ông dựng chuyện lên? Định vu cáo chắc? Vì ông chỉ biết có mỗi việc giảng nghị quyết nên tôi gọi ông là "ông nghị quyết" chứ tôi động đến nghị quyết bao giờ?

Đuối lí trước bà vợ đanh đá cá cầy, nên ông địu giọng đánh bài chuồn.

- Thôi kệ bà, muốn làm gì thì làm, miễn không ảnh hưởng đến tôi là được rồi.

- Còn phải nói! Thì từ khi lấy tôi, ông vẫn để mặc tôi xoay xoả đấy chứ. Ông chỉ biết có nghị quyết, chứ biết gì đến nhà cửa, vợ con…

Bà chưa nói hết câu, ông đã gầm lên trong cổ họng:

- Câm mồm ngay!

Ông hầm hầm bỏ đi, mặt đỏ tía tai. Thật không làm sao chịu đựng được cái mụ yêu tinh này.

Chồng bát nào chả có lúc xô. Toàn những chuyện vớ vẩn, chả đâu vào đâu, rồi đâu lại vào đấy thôi. Vợ chồng nhà nào chả thế.

Hôm sau, ông phải đèo bà trên chiếc xe ba-bét-ta đến dự đám cưới đứa cháu gái gọi bà bằng bác. Trong câu chuyện gia đình, cô em gái khen ông anh rể hiền lành, cả ngày chả nói một câu. Chả hiểu sao, giọng bà bỗng nhẹ tâng:

- Cô nhận xét tinh đấy! Anh cô thì suốt ngày chả nói một câu thật, còn đành hơi sức để… - Suýt nữa thì bà buột mồm nói "giảng nghị quyết", chọt nhớ đến câu chuyện hôm trước, bà vội lái đi -… để giảng bài - Bà cười nửa miệng - … Nhưng chả lành như cô tưởng đâu.

Cô em vô tình cứ bênh anh rể:

- Anh em lành thế còn gì?

Chỉ đợi có thế, bà tung đòn ra, nhưng giọng thì cứ tâng tâng:

- Lành, lành mà mà cũng biết vành … thổi sáo đấy!

Bà nói toẹt cả cái từ cần nói ra, chứ không chỉ phát âm một chữ "l…" đâu. Tất cả những người xung quanh đều cười phá lên nhìn ông. Cô em vợ cười to hơn cả, cười rũ rượi. Lấy cái giấy ăn chấm nước mắt xong, cô quay lại mắng chị:

- Gớm cái bà này, ăn nói khiếp quá! Không lành mà anh ấy chịu im thế kia à? Phải tay chồng em thì nó cho mấy cái tát xiếc!

Thời chống Pháp ông là người lính chiến, cấp trên bảo đánh đâu thì đánh đấy. Bây giờ là người lính chính trị. Đảng bảo đi phổ biến đường lối chính sách thi ông đi. Ông chỉ biết phục tùng, chấp hành. Đấy là nghĩa vụ cũng là quyền lợi. Quyền lợi nữa đấy. Làm sao dám mang ra mà giễu được?

Mấy tháng trước, ông được mời về phổ biến nghị quyết cho hội nghị cán bộ chủ chốt ngành Giáo dục Đào tạo của thành phố biển Hải An. Từ khách sạn Hải Âu đến hội trường chỉ một quãng ngắn, nên ông bảo, để tớ đi bộ một chốc cho thoải mái. Điều này nằm ngoài dự kiến của ban tổ chức, nên đến nơi vừa vặn đến giờ làm việc. Ông nhìn đồng hồ, định lên thẳng hội trường, thì Trần Vân, Giám đốc Sở mời vào phòng khách, xin được báo cáo một số nét về tình hình ngành, ông đành phải theo, nhưng vẫn hỏi:

- Thế đồng chí bắt mọi người phải chờ à?

Vân lễ phép:

- Thưa anh, cũng không phải chờ lâu đâu ạ. Em cũng chỉ báo cáo với anh mười mười lăm phút. Cũng là đợi cho anh em đến đông đủ, nhận tài liệu.

- Thế ở đây các đồng chí làm việc từ mấy giờ?

- Thưa anh từ 7h30.

- Thế sao không họp từ 7h30 như một buổi làm việc mà lại bắt đầu từ 8h?

Giám đốc giải thích:

- Báo cáo anh, để các đồng chí còn xử lí công văn giấy tờ đầu giờ ạ!

Ông vẫn không chịu:

- Thế tôi không phải giải quyết công văn giấy tờ hay sao?

Tay Giám đốc đành im. Ông nhìn anh ta, cố dịu giọng lại:

- Đã là một tổ chức thì phải có kỷ luật. Mà kỷ luật đầu tiên là kỷ luật giờ giấc. Giờ giấc là một biểu hiện của tính tổ chức, tính khoa học trong công việc - chợt thấy mình theo thói quen, lại lên lớp, ông ngừng lại - Bây giờ đồng chí nói ngắn gọn cho tôi nghe những mặt yếu kém, những hạn chế của ngành thôi. Không cần báo cáo thành tích đâu. Thành tích thì tôi nắm được rồi, và phải chỉ ra nguyên nhân thì mới có được giải pháp khắc phục phù hợp - Ông lại xem đồng hồ - Thôi, tôi sẽ nắm tình hình sau vậy. Cho tôi hỏi, các đồng chí đã quán triệt nghị quyết trước thế nào?

Mặt Vân bỗng tái đi, rồi lại đỏ lên, hai tai nóng bừng:

- Báo cáo thật với anh, chúng em chưa bố trí được thời gian học nghị quyết trước. Công việc… - Chợt nhớ lúc nãy, ông đã cho một truỳ "thế tôi không phải giải quyết" - anh ta vội im bặt.

Ông Hoè ngạc nhiên vô cùng. Cặp lông mày lưỡi mác dưới lên. Đôi lông mày lạ lùng này chỉ có trong sân khấu tuồng cổ, trong vai Trương Phi. Không hiểu sao lại đầu thai vào con người này. Hai lưỡi mác to, rậm, đến cuối chân mày lại dựng ngược hẳn lên 90 độ. Trông thật dữ tướng. Cái cách dồn đuổi truy kích đến cùng kỳ lý của ông, khi đối thoại với người trước mặt, đủ làm cho những kẻ đuối lý phải đầu hàng. Đôi lông mày càng làm cho đối phương không dám nhìn thẳng vào mặt ông. Nhưng lúc này, không hiểu sao, bộ mặt chữ điền của ông không căng lên mà lại chùng xuống, mắt chớp chớp liền mấy cái như đang đuổi theo một ý nghĩ nào đó, cố tình trốn chạy. Cứ như thế, ông lặng đi một lát, không nói không rằng, không biết Vân vẫn đang ngồi trước mặt, im lặng chịu trận. Chỉ tại anh ta thật thà. Mà không thật thà chắc cũng không xong với ông.

- Thôi ta lên hội trường!

Giám đốc, trong bộ complet, cravat chỉnh tề, vội đứng dậy, thất thần đi cùng ông. Trông nét mặt lo lắng khổ sở kia, thì biết anh đang nghĩ gì. Rồi Thành uỷ sẽ biết, Bộ sẽ biết, cả nước sẽ biết. Hội trường đang rào rào, cái âm thanh đặc trưng của đám đông chờ đợi, mặc dầu ông và người đứng đầu Ngành đã bước vào hội trường, Vân cố tươi cười để dấu bộ mặt chúa Giê-su chịu nạn. Anh mời ông ngồi vào hàng ghế đầu, trước chính diện sân khấu, nơi bàn có trải khăn trắng, có hoa cắm trong bát và chai nước tinh khiết. Cố trấn tĩnh, anh bước lên sân khấu. "Dẫu sao thì đã thế rồi. Mình làm mình chịu, có kêu cũng chả ai thương xót". Anh bước những bước khó khăn mới đến được cái bục vốn rất quen thuộc, vốn rất hào hứng mỗi khi họp cán bộ chủ chốt toàn ngành thế này. Mấy giây im lặng mà tưởng chừng cả giờ đã trôi qua. Cả hội trường im phăng phắc. Ai cũng biết hôm nay được nghe một cán bộ trung ương về nói chuyện, nên các nhà giáo tỏ ra rất tôn trọng khách.

Nhưng chưa bao giờ mọi người thấy bộ mặt Thủ trưởng ngành thế kia.

Chuyện gì thế mày? Sao trông anh ấy khác thế? Hay gia đình mới có tang, hoặc có ai đó gặp tai nạn?

- Ai mà biết được? Mày đi mà hỏi anh ấy!

Hai cô giáo, một bí thư, một hiệu trưởng trường trung học phổ thông năng khiếu Thành phố thì thầm trao đổi.

- Tôi xin trân trọng giới thiệu… đồng chí Lê Hoè, cán bộ cao cấp Trung ương về thăm và giới thiệu nghị quyết với ngành ta.

Cả hội trường dậy lên tiếng vỗ tay kéo dài.

Gạt cái mớ bòng bong những câu hỏi ngổn ngang trong đầu do sự việc vừa rồi gây ra, ông bước từng bước dài, dứt khoát lối đi của con nhà lính, đến chiếc bục.

Theo thói quen được tạo nên qua hàng trăm lần nói chuyện trước hội trưởng cả ngàn người, ông chỉnh lại chiếc micrô, dù nó đã được để vừa tầm. Không cao, không thấp, không xa, không gần quá, không ngẩng lên, không chúc xuống. Hình như cứ phải nắm mấy ngón tay vào đấy mới lên tâm. Rồi ông gõ gõ thử, xem nó đã sẵn sàng phục vụ mình chưa. Động tác ấy giống như một phản xạ. Nó truyền cho ông một luồng kích thích, một sự hưng phấn. Khi buông nó ra, hai tay chống vào hai mép bục, ưỡn ngực, nghe giọng mình sang sảng, âm vang cả một vùng trời: "Thưa các đồng chí…" thì ông như người nhập đồng, có thể nói cả ngày không chán, không mệt.

Dưới kia, hàng trăm con người đang lắng nghe như nuốt từng lời. Nếu không, sao họ chăm chú, yên lặng đến thế? Ông Hoè kết thức buổi nói chuyện bằng những lời lẽ hôi hổi khí thế, kiên quyết như vị tướng hạ mệnh lệnh trước ba quân:

- Các đồng chí! Nhiệm vụ này, chúng ta phải quán triệt trong toàn Đảng, phải quán triệt đến tất cả các cấp uỷ trong toàn ngành, phải quán triệt đến từng chi bộ, từng đảng viên.

Lời nói của ông mạch lạc, dứt khoát. Ông nhấn mạnh những từ, nhóm từ cần thiết khiến người nghe có cảm tưởng như tiếng Việt cũng có trọng âm vậy. Miệng ông nói, tay phải ông chém vào không khí, nhịp với những từ nhấn mạnh. Cuối cùng ông dõng dạc hỏi:

- Các đồng chí có làm được không?

Hội trường trả lời lộn xộn: "Có ạ". Ông cười độ lượng, bề trên:

- Loạc choạc lắm! Có vẻ chưa nhất trí cao! Tôi hỏi lại - Giọng ông cao lên như tiếng hô khẩu hiệu - Các đồng chí có làm được không?

Tiếng hô đồng thanh dậy đất:

Ông bồi thêm:

- Có quyết tâm không?

- Quyết tâm! Quyết tâm! Quyết tâm!

Tiếng hô đáp lại làm rung cả trần nhà, mái ngói.

Ông vẫn cao giọng như cổ vũ:

- Chúc các đồng chí thành công!

Ông rời khỏi diễn đàn trong tiếng vỗ tay ràn rạt. Cảm giác bừng bừng, lâng lâng như cưỡi trên mây Khoái hoạt kỳ lạ. Người rân rân như vừa được tiếp một liều tăng lực kỳ diệu. Ông thấy mình như trẻ ra, khoẻ lên. Máu trong người chảy rần rật. Ông tự hào đã thổi bùng lên không khí cách mạng tiến công trong mấy trăm con người này. Rồi từ họ sẽ toả ra, sẽ thành phản ứng dây truyền, đốt lên ngọn lửa nhiệt tình của hàng ngàn vạn đảng viên khác, quần chúng khác. Đám lửa nhỏ đốt cháy đồng cỏ rộng là thế này đây! Nhiệm vụ của ông, của những người như ông là thổi bùng lên tinh thần cách mạng, yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội của mọi người. Trước hết là của đảng viên. Ông không cần phải giả vờ khiêm tốn. Ông có quyền tự hào chính đáng rằng, mình đã làm được điều ấy.

Tiếng ràn rạt đuổi theo ông. Tiếng ràn rạt đi vào giấc ngủ của ông đêm nay, trong nhiều đêm sau. Ông cảm thấy như thế. Ông nghiện tiếng ràn rạt ấy, như các vị giám mục nghiện tiếng cầu kinh rì rầm, và tiếng thánh thót của bài thánh ca trong không khí âm âm nhà thờ.

- Mời anh đi ăn cơm với chúng em. Có một địa điểm hay lắm ạ.

Trần Vân thấy ông cứ xăm xăm đi, vội nói vậy.

Như sực tỉnh, nhớ đến câu chuyện trước lúc lên hội trường, ông cau mày như cân nhắc điều gì, rồi dứt khoát từ chối:

- Các cậu cứ để tôi tự nhiên. Ta ăn ngay ở khách sạn thôi. Tranh thủ nghỉ trưa, chiều tôi còn có chút việc.

Giám đốc chột dạ. Chỉ có ngành mình mời ông ấy xuống đâu có còn chương trình làm việc gì nữa đâu nhỉ? Hay là ông ấy sang Thành uỷ? Anh không dám nghĩ tiếp. Bất giác đưa tay ra sau gãi gãi - thói quen từ ngày còn bé, mỗi khi có lỗi phải đứng trước ông bố dữ vội bỏ tay xuống, khẽ đằng hắng trong cổ họng:

- Báo cáo anh, em có khuyết điểm. Em sẽ nghiêm khắc kiểm điểm trước Đảng bộ, trước Thành uỷ.

Quay lại, cảm thông và bao dung, đặt tay lên vai Giám đốc lúc này như một đứa học trò biết lỗi, ngước lên nhìn thầy giáo chỗ nhiệm, ông thong thả nói từng tiếng một, mắt không nhìn đứa học trò tội nghiệp, mà nhìn ra xa:

- Việc đâu có đó cậu cứ yên tâm công tác!

Câu động viên, hoá ra lại có tác dụng ngược lại. "Cứ yên tâm công tác", nghĩa là "bây giờ tao chưa sờ đến mày đâu. Cứ làm việc đi đã". Giám đốc càng lo lắng hơn, anh đành theo ông về khách sạn. Anh cho mời ngay giám đốc khách sạn đến, nói nhỏ điều gì ở ngoài hành lang.

Khai vị bữa ăn là món cá bớp ướp gừng thái chỉ luộc. Mỗi người một bát nhỏ. Một bát ngao luộc to đùng được bưng ra ngào ngạt hôi hổi mùi lá sả. Tôm hùm luộc chấm gia vị chanh ớt. Thịt gà vườn luộc rắc lá chanh. Cá chim sốt cà chua. Rau cải ngọt trần.

Cửa kính phòng ăn VIP này trông ra hòn non bộ ngoài sân, có cây lộc vừng như mọc lên từ khe đá.

Nước chảy róc rách.

Vậy mà vẫn chả thấy mùi vị gì - Cứ như bò nhai trấu ấy.

Bữa ăn diễn ra gượng gạo. Câu chuyện diễn ra cũng gượng gạo. Thái độ cả chủ lẫn khách đều gượng gạo. Không ai động đến việc, mà cả hai đều đang nghĩ đến, đang bận tâm về nó. Trần Vân thì cứ luẩn quẩn với ý nghĩ, mình thật chả ra làm sao. Dám bỏ cả một đợt học nghị quyết thì cũng liều thật. Thôi thì đành nhận kỷ luật vậy. Cách chức bí thư là cùng, chứ không thể khai trừ được. Ông thì nhìn giám đốc, tự hỏi: "Anh ta vào Đảng từ bao giờ nhỉ? Bố mẹ có là đảng viên không? Quá trình phấn đấu thế nào? Vì sao cấp uỷ ở đây lại giao trọng trách lãnh đạo một ngành quan trọng như thế này vào tay anh ta nhỉ?"

Ăn xong, họ ra bàn trà. Thấy câu chuyện chả đâu vào đâu, Vân mời thầy trò đi nghỉ. Ông Hoè bảo:

- Thôi ngồi nghỉ ở phòng lễ tân một lát cũng được.

- Ai lại thế ạ. Phải đảm bảo sức khoẻ thủ trưởng chứ ạ!

Chỉ có hai người, nhưng vẫn phải mỗi người một phòng. Không thể để thủ trưởng ngủ cùng với lái xe được. Mà cũng chỉ nghỉ tiếng rưỡi, hai tiếng là cùng. Nhưng theo quy định, khách sạn vẫn cứ tính một ngày.

Vân chỉ muốn thoát khỏi cái ông này, càng nhanh càng tốt. Suốt từ bấy đến giờ, anh luôn ở trong tâm trạng lo lắng bực dọc, bất an. Chỉ muốn được ngồi một mình. Còn ngổn ngang bao nhiêu việc phải giải quyết, tự nhiên lại mắc vào cái chuyện vớ vẩn này. Chỉ tại cái thằng cha Thanh (trưởng phòng hành chính tổng hợp) cứ đòi mời cán bộ Trung ương về nói cho khí thế, cho oai cơ. Oai cái con khỉ. Bây giờ mới rách việc đây… Vì thế, tiễn ông Hoè lên phòng, anh bắt tay xin phép được về cơ quan. Không ai nói câu "hẹn gặp lại".

Hơn hai giờ chiều, Lê Hoè dậy. Giấc ngủ sau một buổi làm việc hứng khỏi, một bữa ăn vừa lạ miệng vừa ngon làm ông sảng khoái. Sang gõ cửa phòng lái xe, cậu ta đã nhanh nhảu:

- Lên đường ngay chứ ạ!

- Không phải vội, cậu cứ tắm cho thoải mái, rồi ta sang bên Thành uỷ một lát.

Cũng đã gặp nhau trong nhiều cuộc họp quán triệt nghị quyết Trung ương nên sau câu chào hỏi xã giao, ông Hoè hỏi ngay Hoàng Quyết, trưởng ban Tuyên giáo.

- Thế thành phố ta thường triển khai học tập nghị quyết như thế nào?

- Thì, chúng em mời tất cả các cán bộ chủ chốt của các ban, ngành, đoàn thể thành phố lên quán triệt.

- Thế đến lượt các ban, ngành, đoàn thể thì họ làm thế nào?

- Thì họ tự triển khai ạ!

- Các đồng chí có trực tiếp giảng không?

- Dạ, có chứ ạ!

- Tất cả à? Ý tôi nói là các đồng chí lần lượt đi giảng ở tất cả các ban ngành, đoàn thể à?

- Báo cáo anh, nhiều nơi mời bọn em. Thường là thế. Có khi họ tự làm lấy vì có tài liệu rồi mà. Cũng có những trường hợp do các mối quan hệ nào đấy, họ mời cán bộ trung ương về, như trường hợp họ mời anh chẳng hạn.

- Thế các đồng chí có kiểm tra việc học tập của họ không?

- Có kiểm tra, nhưng cũng không xuể đâu ạ. Ban chúng em ít người lắm, lại chia làm nhiều tổ, mỗi tổ một mảng công việc…

- Vâng, vì bận quá nên các đồng chí không hề biết, bên ngành giáo dục đào tạo chưa hề học nghị quyết trước chứ gì?

- Thôi chết! Có chuyện ấy thật hả anh?

- Không lẽ tôi bịa ra? Nhưng theo đánh giá của các đồng chí, công tác chuyên môn của ngành, họ làm có tốt không?

- Thưa anh, họ làm rất tốt ạ. Đấy là đánh giá cuối năm của Bộ, bằng cờ thưởng thi đua xuất sắc mấy năm liền, bằng số học sinh thi học sinh giỏi quốc gia, quốc tế và tỷ lệ vào đại học. Bằng số trường của thành phố đạt chuẩn quốc gia… chứ không phải chỉ đánh giá chung chung, đại khái đâu ạ.

Ông Hoè chăm chú nghe. Càng nghe càng không hiểu. Ông vặn:

- Không triển khai nghị quyết mà lại làm tốt công tác ngành, thì hoá ra nghị quyết là thừa à? Có cũng được mà không cũng được à? Đồng chí có ý định thủ tiêu vai trò lãnh đạo của Đảng không đấy?

Trưởng ban Tuyên giáo còn trẻ, vốn là Bí thư Đoàn Thanh niên Cộng sản thành phố chuyển sang. Làm phó trưởng ban được hai năm thì được đề bạt trưởng ban thay đồng chí trưởng ban được bầu vào chức phó chủ tịch Uỷ ban Nhân dân thành phố, phụ trách khối văn xã. Ngồi trước đồng chí cán bộ Trung ương, anh không tự tin lắm. Nghe ông Hoè đặt câu hỏi ấy anh giật mình, sao bố này lại suy diễn thế nhỉ?

- Ấy chết, báo cáo anh, anh hiểu sai, xin lỗi, anh hiểu không đúng, à, chưa đúng, à không, anh chưa nắm được. Em xin lỗi, tại em chưa báo cáo đầy đủ tình hình để anh nắm.

- Đồng chí sang làm việc với bên ấy đi rồi báo cáo với Thường vụ, để Thường vụ xem xét xử lý. Mà phải xử lý đấy! Không lơ tơ mơ được đâu. Kỷ luật không nghiêm thì không thể giữ được thống nhất, không giữ được thống nhất thì không thể có được sức mạnh… Thôi tôi phải về rồi. Chào đồng chí.

Hoàng Quyết xuất thân là giáo viên cấp 3, làm công tác Đoàn một trường cấp 3, rồi được rút lên Thành Đoàn. Ba năm trước, khi đã lên phó ban được mấy năm anh đã vận động được tổ chức Thành uỷ đưa trở lại ngành cũ, vào ghế giám đốc Sở Giáo dục - Đào tạo. Nhưng không đẩy Vân đi được… Tay ấy thuộc cánh bí thư nên chắc chân lắm. Vai trưởng ban của anh, theo cơ cấu bao giờ cũng có chân trong Thường vụ. Oai thì oai thật nhưng chẳng việc gì ra việc gì, dù việc gì cũng phải nhúng vào mới xong và nói cho cùng, chả xơ múi được bao nhiêu.

Về đến Thanh Hoa, thấy cậu lái xe xách cái gì đó vào nhà mình, ông Hoè hỏi thì cậu ta thưa, đấy là quà quê biển - một chục con cù kỳ, khách sạn biếu thủ trưởng. Ông tỏ vẻ ngạc nhiên, có vẻ thích thú nữa.

- Cậu bảo con gì? Cù kỳ là cái con gì, nghe lạ quá, nó rất gần với từ kỳ cục. Quả tình lần đầu tiên tôi nghe thấy đấy!

- Báo cáo thủ trưởng, cũng là họ nhà cua biển thôi, nhưng đây, thủ trưởng xem. Chân ngắn nhưng thật to, đặc những thịt là thịt đấy. Còn hai gọng kìm lại đen nhánh như than đá ấy mới kỳ. Phải chọc vào mắt cho nó chết đã rồi mới hấp, không thì càng nó rụng, nước ngọt chảy ra ngoài hết. Thủ trưởng cho chai bia vào, mấy nhánh xả nữa. Phải đập cho dập càng ra mới gỡ được thịt nó đấy thủ trưởng nhớ.

Ông đi biển, không thể nhớ được đã bao nhiêu lần, chưa nghe thấy cái con kỳ cục, à cù kỳ này bao giờ, chứ chưa nói được ăn. Nghĩa là vô cùng hiếm đấy.

- A còn cái này - anh lái xe đưa cho ông cái phong bì - Đồng chí giám đốc Sở nói là thù lao bài giảng của thủ trưởng.

- Ờ, thế nhưng mà, sao cái đám cù kỳ này lại của khách sạn biếu là thế nào? Mình là khách trọ cơ mà. Họ lại biếu là nghĩa làm sao?

- Thì em thấy nhân viên khách sạn đưa mà. Vâng, có lẽ là do bên Sở họ nhờ khách sạn mua thôi ạ.

- Này cậu có biết câu "há miệng mắc quai" không? Bình thường không có chuyện gì, và chỉ giới hạn là quà biếu đặc sản địa phương thôi thì không sao. Nhưng chỉ quá đi một tí là thành hối lộ đấy.

Ông vội rút cái phong bì đã đút vào túi quần ra:

- Để xem nó thù lao bao nhiêu nhé. Một triệu mày ạ. Kể ra, chất xám tớ bỏ ra trong một buổi nói chuyện như thế cũng xứng đáng. Mà cũng có biểu giá gì đâu, thế này chưa thể gọi là hối lộ được.

Chỉ có điều, ông không biết rằng, chả có tài chính nào duyệt hơn hai giờ nói chuyện mà chi những một triệu. Ông cũng không biết rằng, một chục con cù kỳ, mỗi con hơn năm lạng ấy gần bằng nửa giá trị chiếc phong bì trong túi. Như chợt nhớ ra, ông gọi cậu lái xe:

- Này cậu mang mấy con về, cho bọn trẻ nó biết thế nào là con cù kỳ, cù kỳ.

Đêm ấy ông ghi vào cuốn sổ công tác: "Công tác Đảng ở đây thế nào? Sự lãnh đạo của Đảng ở đây thế nào? Nghị quyết Trung ương mà không quán triệt đến từng cấp uỷ từng chi bộ, từng đảng viên thì làm ăn thế nào? Đấy là đường lối, là phương hướng. Mất phương hướng thì như thằng mù rồi còn gì. Vậy mà ở đây "chúng nó" xếp xó có chết không cơ chứ. Thế thì ở đây, người ta lãnh đạo thế nào? Cấp uỷ làm gì? Người ta điều hành công việc ra sao? Chi bộ có họp không? Hay cũng thôi nốt?"

Phiên họp Thường vụ Thành uỷ Hải An sau đó, vụ Trần Vân bị đưa ra. Người báo cáo trước cuộc họp là Quyết. Anh báo cáo tóm tắt sự việc, đọc bản kiểm điểm của Vân. Vân nhận khuyết điểm và xin nhận một hình thức kỷ luật tương xứng. Phát biểu ý kiến của mình, Quyết phê phán quyết liệt thái độ không coi trọng nguyên tắc Đảng của người đứng đầu ngành Giáo dục Đào tạo Hải An, làm mất uy tín của lãnh đạo Đảng bộ.

Tiếng xấu dội về tận Trung ương. Anh và một số nữa đề nghị kỷ luật cảnh cáo. Nghe phát biểu thì thấy ý kiến chia làm hai phe, phe cảnh cáo và phe khiển trách ngang nhau. Một số không có ý kiến gì. Ông giám đốc Công an Thành phố quay sang ông chánh Văn phòng Thành uỷ:

- Thằng cha quá dại, làm thế nào chả được… Nhưng không làm là chết mất ngáp.

Đến lúc ấy bí thư mới phát biểu:

- Điều quan trọng nhất là khuyết điểm của đồng chí Vân không gây hậu quả gì. Công tác chuyên môn của ngành vẫn làm tốt.

Cán cân lập tức lệch hẳn. Thấy thế, trưởng ban Tuyên giáo lập tức tán thành chỉ khiển trách. Nhưng… để đồng chí Vân có điều kiện tập trung vào công tác lãnh đạo chuyên môn, đề nghị để đồng chí Vân thôi kiêm chức trưởng ban cán sự Đảng.

Dù chỉ bị khiển trách, nghĩa là không bị ghi vào lí lịch Đảng, nhưng dư luận trong ngành bàn tán râm ran suất mấy tháng trời. Người ta thêu dệt. Người ta đồn đại Người ta đoán già đoán non đủ thứ chuyện khi công bố kỷ luật giám đốc Sở. Người ta coi việc Vân bị mất chức trưởng ban cán sự Đảng như là tước quyền lực của anh đi. Mà cái quyền lực này, đến tay người khác thì ra vấn đề đấy!

***

Ông Hoè có được biết việc xử lý ấy. Ông không bận tâm, thậm chí còn cho thế là nhẹ. Nhưng trong thâm tâm, ông vẫn không hiểu vì sao lại có chuyện này.

Một người lính như ông, một người cán bộ Đảng như ông thì việc chấp hành mọi quy định, mọi nghị quyết là sống còn, là máu thịt. Không thể nào tùy tiện như thế được Sự việc đã qua rồi, ông muốn có lần nào đó, gặp lại cậu ta, hỏi thật xem nguyên do gì lại làm như thế. Ít lâu sau ông trở lại Hải An trong một chuyến ớ làm việc tập trưng một tuần tham gia soạn thảo một văn kiện.

Xong việc, ông Hoè ghé vào Sở. Lúc nghe điện thoại, Trần Vân vừa ngạc nhiên vừa khó chịu. Nhưng anh gạt ngay tâm trạng ấy đi. Không phải vì ông ta mà mình bị lôi thôi. Ông Hoè giải thích, rằng mình chỉ hỏi chuyện bình thường thôi chứ không phải là công việc, vì thế trong xưng hô, ông cứ cậu tớ như bạn bè:

- Mình muốn hỏi thêm cậu về cái chuyện hôm trước. Muốn nghe cậu nói thật thoải mái, cởi mở suy nghĩ của mình. Cậu nghĩ thế nào mà không triển khai, quán triệt nghị quyết Trung ương trong toàn ngành? Nó không đúng à? Hay nó không cần thiết? Hay vì một lí do nào khác?

Cách xưng hô thân mật bổ bã ấy, phần nào tạo được không khí cởi mở:

- Nếu anh cho nói thật thì em xin thưa thế này. Hơn hai chục tuổi Đảng, chưa bao giờ em mắc khuyết đếm này. Em là cán bộ từ trường lên, cũng đã nhiều khoá nằm trong cấp uỷ. Đã học không biết bao nhiêu nghị quyết. Không thể nhớ hết được. Em chỉ nhớ những nghị quyết liên quan trực tiếp hay gần gũi với ngành mình thôi. Mấy năm nay, em vừa làm giám đốc, vừa làm trưởng ban Cán sự Đảng. Công việc cứ cuốn đi như một dòng chảy không ngừng. Cứ nấn ná, cứ lùi lại, định xong việc này sẽ triển khai. Đùng một cái, đã thấy Thành uỷ quán triệt học nghị quyết mới. Lại có bao nhiêu vấn đề phải vận dụng, phải quán triệt vào thực tiễn ngành. Mà những chỉ thị bên chuyên môn mới lắm chứ. Năm nào cũng có những chỉ thị và nhiệm vụ năm học, cũng đòi hỏi lãnh đạo chúng em phải tập trung trí tuệ công sức, thời gian vào đấy…

- Nghe nói, bên cậu mấy năm qua, đạt được nhiều thành tích khả quan lắm.

- Báo cáo anh, cũng làm được một số việc, được Bộ và Thành phố đánh giá tốt. Được dư luận học sinh và phụ huynh học sinh, dư luận toàn ngành trong cả nước (căn cứ vào tiêu chí đánh giá, có kiểm tra này nọ…) xếp vào một trong ba đơn vị dẫn đầu cả nước. Có cái bọn em còn nhỉnh hơn đơn vị đứng thứ nhất, ví như cơ sở vật chất.

- Thế không quán triệt nghị quyết đến từng chi bộ, từng đảng viên thì làm sao họ làm tốt được?

- Em thì khuyết điểm rồi, đã chịu kỷ luật đảng rồi. Nhưng em nghĩ, việc vận dụng nghị quyết Đảng vào thực tiễn ngành là việc của Ban cán sự Đảng chúng em, của Ban giám đốc chúng em chứ anh chị em ở cơ sở thì… họ chỉ làm theo chức trách chuyên môn của công chức. Làm sao phân biệt được đâu là chức trách chuyên môn công chức, đâu là nhiệm vụ đảng viên? Làm tốt cái thứ nhất cũng là làm tốt cái thứ hai. Vì thế… thú thật với anh, trong thâm tâm, em nghĩ, bọn em quán triệt nghị quyết cụ thể hoá vào nhiệm vụ của toàn ngành, của từng ngành học, cấp học: mầm non, tiểu học, phổ thông cơ sở, phổ thông trung học, trưng học kỹ thuật, dạy nghề là được rồi. Anh chị em ở cơ sở, làm thế nào thực hiện cho tốt, sáng tạo thì càng hay. Có lẽ không yêu cầu họ học cũng được. Vì thế, chúng em tập trung tất cả công sức, trí tuệ vào việc xây dựng nhiệm vụ năm học của ngành, và chúng em đã thực hiện ương đối tốt nhiệm vụ ấy. Nói thật với anh, nếu chỉ học lấy được, học đối phó, gọi là có học để báo cáo thì em cũng làm được. Nhưng em không làm thế, lại thật thà báo cáo với anh…

Nghe cậu ta nói mấy lần "thú thật với anh", mà nó nói thật, chứ không biện hộ, quanh co, ông suy nghĩ rất nhiều. Nó nói thẳng. nói thật và điều quan trọng nhất là nó nói đúng. Thực tế chứng minh là nó nói đúng. Thực tiễn là thước đo chân lý cơ mà! Mấy năm nay nó đều trong tốp ba đơn vị ớ đầu cả nước. Lẽ nào không đủ kiểm chứng?

- Cậu làm giám đốc mấy năm rồi?

Báo cáo anh, cũng được gần chục năm rồi!

- Thế cậu đều quán triệt các nghị quyết Đảng theo kiểu vừa nói đấy à?

- Không ạ, lúc nãy em đã thưa với anh, em chỉ làm có một lần cái vụ nghị quyết trước thôi. Còn các năm khác cũng vẫn làm như các nơi khác. Nghĩa là làm để báo cáo ấy mà, anh.

- Thế bên Thành uỷ không kiểm tra, không phát hiện ra à?

- Các anh bên Tuyên giáo, chắc cũng biết, nhưng thấy bọn em làm tốt công tác ngành nên cũng cho qua. Mà bọn em có giấu đâu ạ.

Sau này ông còn tìm hiểu không chính thức nhiều cán bộ làm công tác Đảng ở nhiều nới khác, thấy những đều Vân bộc lộ cũng có lý.

Đêm ấy ông ghi vào tổ công tác: "Đấy là kẻ vô nguyên tắc, hay là người đã mở mắt cho mình?"

Sau này ông còn tìm hiểu không chính thức nhiều cán bộ làm công tác Đảng ở nhiều nơi khác, cũng thấy không ít trường hợp như thế. Ông viết một bản báo cáo nhan đề "Thử bàn về việc quán triệt nghị quyết Đảng ở cấp cơ sở" được đánh giá là phát hiện có ý nghĩa nhất định giúp các đồng chí có trách nhiệm nghiên cứu tiếp.

Các chủ đề khác cùng chuyên mục này:

• Hồ sơ một tử tù - Nguyễn Đình Tú
• nước mắt sao khuê
• Bóng Mây chiều - Thế Du
• Thầy thông ngôn - Hồ Biểu Chánh
• Chia ly là màu tím - Hoàng Thu Dung
• Hoa Hồng Trên Thảm Cỏ Hoang - Hạ Thu
• Trại hoa vàng - Nguyễn Nhật Ánh
• Ngày Hoàng Đạo (Đêm Thánh Nhân I + II) - Nguyễn Đình Chính
• Chuyện Đời Tôi - Trường Phi Bảo
• Ru giấc mộng đời - Hoàng Kim
• Hạ đỏ - Nguyễn Nhật Ánh
• Ái tình miếu - Hồ Biểu Chánh
• Ván Bài Lật Ngửa - Nguyễn Trương Thiên Lý
• Chúng tôi có mặt - Võ Hồng
• X.30 phá lưới_ Đặng Thanh
• Thám Tử Nghiệp Dư - Nguyễn Nhật Ánh
• Chiều Tím - Châu Liên
• Rừng chưa thay lá - Trần Thị Bảo Châu
• Thiên Thần Không Cánh - Hạ Thu
• Tình nhỏ làm sao quên - Đoàn Thạch Biền
• cô giáo trinh_Kính Vạn Hoa_Nguyễn Nhật Ánh
• Hoa hồng xứ khác - Nguyễn Nhật Ánh
• Lời Thề Hippocrate - Phan Cao Toại
• Cổ Cồn Trắng - Nguyễn Như Phong
• Như mưa ngọt ngào_ Từ Kế Tường
• Buổi ấy chia xa - Hoàng Thu Dung
• Ảo vọng tuổi trẻ_ Duyên Anh
• Gió bấc - Linh Bảo
• Tìm trong nỗi nhớ_ Lê Ngọc Mai
• Ai người tri âm - Lã Mộng Thường

[ngudoc]

Chương 2

Anh con rể Trần Kiên ghé về thăm bố mẹ vợ.

Ông Hoè hỏi ngay con rể chuyện báo chí đang ồn ào việc đất đai quận Lâm Du. Anh thưa với bố vợ, có chuyện ấy thật. Lập tức ông nghiêm giọng lên lớp:

- Ngày xưa, nghèo, khổ vì nghèo. Bây giờ, giầu, lại khổ vì giầu! Ngày xưa đất chỉ đẻ ra hạt lúa, củ khoai, bây giờ đất đẻ ra cả đống vàng, đô la. Ngày xưa, làm quần quật quanh năm suốt tháng đất cũng chưa nuôi nổi người. Bây giờ, chỉ sau một giờ, đất biến một người nông dân nghèo rớt mồng tơi thành tỉ phú. Bây giờ, đất đã biến bao nhiêu người thành cái gì cũng không biết nữa.

Bảo ông lên lớp con rể cũng chả phải. Đấy là tâm trạng ông, suy nghĩ của ông trước thời thế. Ông nói như một sự chia sẻ. Kiên lắng nghe. Ông nói đúng quá đi. Chỉ có điều, nó không giúp gì anh lúc này, để giải bài toán này. Thường bố vợ chỉ đưa ra những nhận định, những ý kiến chung chung, có ý nghĩa định hướng, cho nên chả bao giờ sai. Bố con anh biết nhau đã lâu, từ hồi anh còn làm trong nhà máy, thời bao cấp nên cũng dễ thông cảm. Cái khó, cái khổ thời ấy bây giờ nhớ lại, đến bản thân mình cũng thấy lạ lùng, kỳ quặc. Không hiểu sao lúc ấy lại thấy tự nhiên, bình thường như nó phải thế. Bây giờ, anh đã có một gia đình riêng trong cái gia đình chung này. Ông cụ lo cho mình, cũng là lo cho con gái, cho cháu cụ.

Anh nhìn bố vẻ biết ơn. Ông cụ theo dõi từng bước đi từng việc làm của mình.

- Bố định hỏi, liệu con có tư túi gì trong vụ đất đai ở Quận con không chứ gì?

Nghe cái giọng nhẹ nhõm, tươi tỉnh của con, ông cũng thấy yên tâm phần nào. Tuy thế ông vẫn cứ nói, như một thói quen nghề nghiệp:

- Cẩn thận mấy vẫn chưa đủ. Sơ suất một tí là thừa rồi! Điều ấy chắc anh biết, nhưng nói cũng không thừa. Lại còn phải lưu ý điều này, mình thì biết mình rồi, nhưng không phải ai cũng biết mình đâu. Chưa kể, người ta còn cố tình hiểu sai mình. Chưa kể người ta còn vu khống mình, bôi nhọ mình. Mệt nhất là chuyện này đấy anh ạ.

Kiên vẫn tươi tỉnh, giọng nhẹ nhõm:

- May mà con chưa bị vụ nào như thế.

Anh định nói thêm: "Cũng là nhờ bố đấy!" nhưng nghĩ thế nào lại thôi. Đàn ông với nhau, nhất là với bố vợ, không mấy khi anh nói những câu cải lương mùi mẫn.

Anh xin phép vào nói chuyện với mẹ vợ. Ông Hoè ngồi một mình. Ông thấy bằng lòng với hiện tại. Chả ao ước gì. Bây giờ bác sĩ chỉ khuyên năng tập thể dục, không ăn mỡ. Chả bù cho ngày nào, có tí mỡ mà ăn là khoẻ người lên rồi.

Nhớ hồi mới giải phóng miền Nam, ông vào thành phố Hồ Chí Minh làm công tác cải tạo tư sản.

Gần đến ngày về, xe ngoài Hà Nội đưa cán bộ vào, đón cán bộ ra. Cậu lái xe hỏi ý kiến ông xem có làm mấy cân mỡ mang ra không? Ông đồng ý bảo mua cho mỗi người một ít cũng được. Một ít là bao nhiêu?

Thật ra, ông cố tình không nói cụ thể, chả nhẽ nói toẹt ra mấy cân, nghe kỳ lắm. Ông bận đi đâu để giải quyết nốt những việc cuối cùng. Về đến nhà khách, cả ông và hai cán bộ trẻ đi cùng đều nhìn về phía góc phòng, nơi đống chai có lớp mỡ bóng nhoáng bên ngoài với vẻ bằng lòng ra mặt.

Bụng bảo dạ, tay lái xe mà không nói ra, thì chả thể nào có những chai mỡ kia. Ai cũng thấy, nó là cái thứ ăn dần thiết thực nhất cho bữa ăn hằng ngày của vợ con ở nhà. Vậy mà không ai nghĩ ra. Mà có nghĩ ra cũng chẳng dám nói. Ai cũng sợ cái vặt vãnh, tầm thường nào hạ thấp thanh danh anh cán bộ miền Bắc xã hội chủ nghĩa. Ông Hoè đã vào nhà anh con ông bác chơi. Họ ở mỗi người một phòng. Mỗi phòng một cái tivi. Người lớn cũng vậy, trẻ con cũng thế. Ông anh đóng thùng một chiếc 29 inh, nói ông em mang ra cho thím và các cháu xem, gọi là chút quà của anh chị. Ông cười cảm ơn bảo, ngoài ấy nhà nào chả có tivi. Ông anh lại hỏi, thế tivi đen trắng hay tivi mầu.

Ông em đáp ngay:

- Mầu chứ, màu gì cũng có.

Ông anh suýt phì cười, biết ông em tuyên huấn tự ái chính trị đây! Cái câu "mầu gì cũng có" đã tố cáo ông em nói dối. Thôi để mình ra chơi, sẽ tự tay đem ra, không lẽ lại bắt mình đem về? Lê Hoè thì bụng bảo dạ, có cho một cục vàng bằng cái tivi ấy, đây cũng chả thèm! Cái câu "Miền Nam nhận họ, miền Bắc nhận hàng" nó ám ông.

Phải cảm ơn cái cậu lái xe. Khá thật, nó đã nói hộ mình, nó lại làm hộ mình. Anh em nội bộ đoàn, chả phải giữ ý gì. Cái thằng tháo vát thật đấy. Ờ nhưng mà, sao nó tính tiền mỗi người ba cân, mà rán lên chỉ được ngần kia nhỉ? Chia đều ra mỗi người được bốn chai, nhưng chả có chai nào đầy. Chỉ được già nửa thôi là nghĩa làm sao? Không nhẽ nó ăn bớt? Cũng có thể. Lương nó thấp, lại chả được phong bì, phong bao, quà cáp gì… Là ông nghĩ thế, chứ không nói ra. Cũng không dám trao đổi với hai cán bộ dưới quyền. Nghe nó kỳ lắm, cứ như là đo chĩnh nước mắm, đếm củ dưa hành ấy. Chỉ có mấy lần, không đừng được, ông nhìn nhanh về phía ấy, là chứng tỏ ông vẫn đang bận tâm về mấy chai mỡ vơi. Một lần nhìn nhanh về góc phòng, vô tình ông bắt gặp một trong hai cậu cán bộ cùng đi, chắc cũng đã không chỉ một lần, đưa mắt nghi ngại, dò hỏi về mấy chai mỡ ấy. Bốn mắt gặp nhau, nhìn nhau một tí như cùng hiểu hết ý nghĩ của nhau, nhưng không ai nói với ai điều gì.

Sáng hôm sau, trước lúc lên đường, cậu lái xe kiếm đâu ra mấy cái túi bao dứa, đưa cho mỗi người một cái, bảo: "Các anh bỏ mấy chai mỡ vào đây!. Về Thanh Hoa, ai xách về nhà người ấy cho tiện". Ông và cậu cán bộ kia cùng đi về phía góc phòng, cùng ngồi xuống, cùng đưa tay ra cầm một chai, cùng dơ lên ngang mắt nhìn và bất giác cùng đưa mắt nhìn nhau và cùng hiểu ra…

Thì ra các bố nhà ta quen ăn sẵn, không để ý đến chuyện bếp núc. Từ xa nhìn qua, chỉ thấy lớp mỡ đặc, trăng trắng chìm ở dưới, còn lớp mỡ trong nổi lên trên, trông xa thấy trong suốt cùng mầu với vỏ chai, các bố tưởng chỗ ấy là chai không.

Về đến nhà, ông khoe chiến lợi phẩm với vợ, thì chính ông lại làm vỡ mất một chai. Tại lớp mỡ dính ngoài trơn quá. Vợ ông tiếc đứt ruột: "Mấy nghìn cây số không sao, chỉ có cầm lên thôi mà cũng để vỡ. Ông đúng là hậu đậu, chỉ quen lên lớp thôi".

Cái nghèo cứ theo gia đình ông mãi, cho tới mấy năm gần đây, cũng là nhờ trên sáng mắt nhìn ra sự nghiệp đổi mới nào. Mắt ông bỗng tối sầm. Bên ngực trái tự nhiên nhói một cái. Không ra đau, chỉ nhói một cái nhanh thôi, mà buốt dọc suốt sống lưng, xuyên tận lên đỉnh đầu. Ông ngồi thần ra một lúc. Chuông đến thoại chợt reo. Vẫn là tiếng chuông như mọi lần, thế mà ông giật nảy mình. Đấy là dấu hiệu của tuổi già, hay là hậu quả của cái nhói bên ngực trái vừa rồi?

Tự dưng ông nhớ tới thằng con trai đầu của người vợ trước quê. Giá mà Lê Hồi còn…

***

Đi học về, vừa quẳng túi sách vở lên chiếc phản giữa nhà, Hồi đã gọi toáng lên:

- U ơi, u ơi!

Bà mẹ đang rửa rổ rau lợn dưới cầu ao, nghe tiếng gọi khác thường của con trai, chột dạ ngừng tay, dỏng tai lên nghe:

- Cái gì mà gọi ầm lên thế?

Linh tính báo cho bà biết có chuyện gì rồi. Quần xắn móng lợn, bà đứng dậy, rổ rau cắp bên hông. Từ đít rổ một dòng nước tong tỏng vẽ thành một đường ngoằn ngoèo bên cạnh những nốt chân. Các bước chân cách nhau rất gần - bước đi gằn của người đàn bà vất vả.

- Mai con đi bộ đội, u ạ!

Anh con trai giọng thản nhiên, như chẳng có chuyện gì quan trọng. Bà mẹ thì bàng hoàng như một tin dữ. Biết chẳng thể nào khác được, đành vớt vát:

- Con đã khám tuyển đâu mà đi?

Hồi vẫn vô tâm, hồn nhiên:

- Con thì việc gì phải khám. Mấy chú về lấy quân, vừa trông thấy con đã reo lên: "Hiếm có một thanh niên nào to con như cậu đấy. Xong rồi".

Hồi vẫn háo hức, không để ý đến mẹ đang thần người, giọng nghẽn nghẹn:

- Con đi thì u ở với ai?

Bà nói là nói với mình thôi, chứ thằng con trai vô tâm đã chạy biến ra ngõ rồi. Nó chỉ báo tin cho bà biết, chứ có cần biết, từ lúc ấy bà sống dở chết dở thế nào đâu. Bà cứ đứng như trời hành, như chôn chân ở đấy.

Dòng nước từ đít rơ rau lợn chảy loang trên sân gạch tạo thành một hình thù kỳ quái gớm ghiếc. Bây giờ chỉ còn nhỏ từng giọt, như nước giọt gianh một chiều mưa ngâu rả rích. Tiếng lợn đói rít chuồng gọi bà trở về thực tại.

Bà quấy quá đặt nồi cám lợn, tống vào bếp mấy cái gộc tre khô, chạy đi đâu đó, rồi trở về với một nắm bánh đa thái. Ra cối giã gạo lấy cái nơm, mang ra giữa sân, để kênh lên rồi nối với một con sào ngắn, gọi đàn gà. Lũ gà nghe tiếng "chích chích", "pậc pậc" vội chạy cả về. Bà ném nắm thóc dưới cái nơm. Con nào con ấy cắm cổ mổ lấy mổ để. Khi con gà mái ghẹ hoa mơ sấn vào giữa nơm tranh ăn, bà đẩy nhẹ chiếc sào. Ba con bị sập nơm. Bà bắt con hoa mơ làm thịt. Một nửa kho mặn cho con mai mang đi, một nửa luộc, lòng mề nấu canh bánh đa, ra bờ ao vặt mấy cái lá chanh. Việc cuối cùng là nắm cơm. Tất cả chỉ hết non giờ đồng hồ.

Bà bó gối đợi. Nó chưa đi, bà đã hoá đá rồi. Bà không thể làm được việc gì nữa, cứ ngồi đấy chờ.

Hồi về muộn. Nó ào vào mâm cơm, rồi nói:

- Con đi chào các thầy, cô giáo, chia tay với lũ bạn. Đói ngấu rồi đây! Con mời u ăn cơn.

Mời xong, nó cầm bát canh bánh đa lên, soàn soạt như phát tấu mấy cái liền. Bà nhìn con ăn ngấu nghiến, ngon lành. Hết bát canh bánh đa, nó đặt bát xuống, thấy mẹ vẫn trân trân nhìn mình ăn, ngạc nhiên, nó giục:

- Bu ăn đi! Sao bu lại khóc cơ chữ? Con đi bộ đội là vinh dự cho nhà ta. Con trai phải tung hoành đó đây chứ, cứ ở mãi xó bếp này à? Thôi, nếu bu không ăn thì con cũng không ăn nữa đâu. Nó xếp bát đũa vào mâm, ra ý xong bữa. Bà mẹ tội nghiệp mếu máo:

- Ừ, u ăn đây. Con ăn canh bánh đa nữa đi, ăn thịt đi!

Vừa nói, bà vừa sẻ bát còn lại cho nó, chỉ để lại một tí gọi là dưới đáy bát. Hai mẹ con cứ lúi húi sống, lủi thủi làm, và bữa ăn cũng cứ lủi thủi thế này mấy chục năm rồi. Dẫu sao thì cũng còn có mẹ có con.

Ngày mai…

Đêm ấy, bà không làm sao chợp mắt được lấy một lúc. Gà gáy thứ nhất, gà gáy thứ hai, gà gáy thứ ba. Hồi ngủ say như chết. Bà sang giường con. Tay rờ rẫm khuôn mặt nó. Không hiểu sao, bà cử nghĩ rằng, nếu không làm thế sẽ chẳng bao giờ còn được chạm vào da thịt hòn máu của mình.

Chàng thanh niên được mặc bộ quân phục thì thích lắm. Thấy mình chững chạc hẳn ra. Oai hẳn lên! Ngôi sao trên mũ như lúc nào cũng toả ánh sáng trên trán. Chiếc mũ cối trên đầu, cái thắt lưng con lăn ngang người và đôi dép râu dưới chân làm anh thích nhất. Mấy đứa cùng làng có nằm mơ cũng không được sờ tay vào.

Hồi được giữ một khẩu AK47 Tiệp Khắc, nên chả phải lau chùi gì bên ngoài. Không những bài tháo lắp AK, anh nhanh nhất đại đội mà cả trung liên, súng trường CKC, súng ngắn K54 của đại đội trưởng, những thứ vũ khí không được giữ, anh cũng tháo lắp nhanh nhất đại đội làm cả đám tân binh lẫn cán bộ khung phục lăn.

Trong buổi hội thao đại đội, Lê Hồi còn nhất cả ném lựu đạn, chạy vũ trang. Đến bài bắn đạn thật, anh cũng nhất với 29 điểm. Buổi tối, sau tiếng còi báo ngủ, anh mới bắt đầu bài tập võ thuật với tiểu đội trưởng người Thanh Hoá. Đấy là chế độ đặc biệt đại đội trưởng dành cho anh, như một ưu tiên, bồi dưỡng chiến sĩ giỏi toàn năng, người sẽ mang vinh quang về cho đại đội trong hội thao tiểu đoàn.

Một buổi, đang tập chiến thuật tiểu đội tấn công thì liên lạc tiểu đoàn xuống, báo cáo đại đội trưởng cho binh nhì Lê Hồi lên ngay chỉ huy sở tiểu đoàn có việc gấp. Yêu cầu mang theo cả tư trang, vũ khí bàn giao lại Bốn mươi phút nữa phải có mặt, xe đang đợi.

Không biết nhiệm vụ gì đang chờ mình đây?

***

- Báo cáo các thủ trưởng, tôi Lê Hồi, chiến sĩ tiểu đội 1 trung đội 1, đại đội 3, theo lệnh các thủ trưởng đã có mặt.

Trung đoàn trưởng xuống làm việc với Ban chỉ huy tiểu đoàn cách đây hơn một giờ. Nghe tiểu đoàn trưởng báo cáo thành tích huấn luyện của chàng tân binh này, ông tỏ vẻ hài lòng không giấu giếm. Ông ngắm người lính vẫn đứng nghiêm theo đúng điều lệnh, miệng tườu cười, bụng nghĩ tới một câu đùa tếu: Thằng bé "vừa con ông to, vừa to con". Đúng là con ông bạn mình rồi. Giống ở cái mặt chữ điền đã đành. Ngay cái tên đã không thể nào sai được. Hai bố con đều là tên hai vị thuốc nam: Hoè, Hồi.

- Cháu là con bố Hoè phải không?

- Thủ trưởng biết bố tôi ạ?

- Cháu ngồi xuống đây!

Mộng trở thành một cán bộ quân sự thế là không thành. Lê Hồi bị điều về quân khu làm lính… thể thao.

Anh viết thư cho bố, nhờ can thiệp. Lê Hoè trả lời con ngay: "Con phải luôn luôn nhớ rằng, nhiệm vụ đầu tiên của người lính là chấp hành mệnh lệnh cấp trên. Khi người chỉ huy đã đặt mình vào vị trí nào, thì đó là vị trí tốt nhất cho mình phát huy sở trường, sở đoản".

Ông viết thế không hẳn vì muốn dạy con ý thức phục tùng mà vì một lẽ khác… Trong cõi sâu thẳm của người cha, ông mừng là số phận ngẫu nhiên đã đưa nó vào danh sách lính cậu.

Mới chưa đến nửa năm ăn uống, luyện tập theo chế độ vận động viên mà Lê Hồi đã phổng phao hẳn lên. Bắp tay, bắp chân săn chắc. Vồng ngực nhô hẳn lên khoe sức trai cường tráng. Anh viết thư cho mẹ kể rằng đã lên cân thế nào. "Con u giờ đã được mét bẩy hai rồi, con sẽ chụp ảnh gửi về, để u biết con được Đảng, quân đội nuôi nấng, rèn luyện như thế nào. Chính trị viên đại đội bảo: xem xét quá trình rèn luyện ở đơn vị cũ thời gian luyện tập ở đây, chi bộ đã đứa con vào danh sách bồi dưỡng cảm tình Đảng. Sắp tới, con sẽ được tham gia hội thao toàn quân khu. Con đã viết quyết tâm thư (Anh giấu không kể cho mẹ biết mình đã viết bằng máu), hạ quyết tâm, thế nào cũng phải giật giải nhất về cho đơn vị. Thế nào sau cuộc hội thao này, con cũng được thưởng phép về thăm u. Cán bộ đã hứa với con rồi. U cứ nấu cho con một nồi canh cua rau tập tàng, ăn với cà pháo nén là con sướng rồi. Nước rau muống ở đây, anh nuôi nấu bằng chảo gang, cứ đen kịt như mực tầu ấy, chả thấy mùi rau đâu. Rõ chán…"

***

Ngày hội thao quân khu.

Khán đài dựng bằng tre nứa đỏ rực cờ và cờ lá chuối, cờ đuôi nheo, khẩu hiệu giấy cắt chữ vàng trên nền vải đỏ. Quanh sân, những chiếc cờ hiệu hình tam giác cắm la liệt đánh dấu các vị trí đã xác định trên sơ đồ lúc nào cũng hớn hở vẫy rối rít.

Cuộc thi các môn thể thao tập thể của phong trào Ba Nhất một trong bốn phong trào thi đua thời đó: Sóng Duyên Hải (của Công nghiệp), Gió Đại Phong (của Nông nghiệp), Trống Bắc Lý (của Giáo dục) được tiến hành trước. Các môn thi cá nhân tiến hành sau. Hồi tham gia cuộc thi chạy vũ trang 10.000 mét.

Hai hôm trước, rất bất ngờ, khi thấy bố đến thăm. Hồi ngồi với bố ở nhà khách đơn vị, cũng chỉ hơn một giờ. Nếu kể cả bữa cơm ở nhà khách thì mới được đến hai giờ. Anh sống bên người mẹ lầm lũi. Bố đi bộ đội, thỉnh thoảng mới về, cũng chả khác gì người khách qua đường tạt vào nghỉ trọ. Cha con cũng chả quấn quít như cha con nhà khác. Nếu không có lời đề nghị của người bạn bên quân đội, có lẽ ông cũng không có cuộc thăm này. Vì thế câu chuyện giữa hai cha con, đơn thuần là nhận lời động viên, giảng giải, cũng chẳng khác của chính trị viên, của chính uỷ. Cũng lại chuyện tu dưỡng, phấn đấu vào Đảng, cũng lại chuyện ba sẵn sàng, là thanh niên, nhất là thanh niên quân đội thì Đảng bảo đi đâu, ta đi đấy Đảng giao bất kỳ việc gì, ta làm việc ấy, ta không đòi hỏi bất kỳ chế độ đãi ngộ nào… Hoè không hỏi một câu nào về bà Mận. Cũng không nói với con chuyện hai hôm nữa mình sẽ lấy vợ.

Cuộc đua xuất phát được bẩy phút thì đoàn đua bắt đầu phân hoá. Hồi cùng sáu vận động viên khác tách dần khỏi đoàn, hình thành tốp dẫn đầu. Tốp này dần dần bỏ xa cả đoàn phía sau, và đoàn phía sau cũng lại phân hoá thành hai tốp, hai tốp rưỡi, bởi cái đuôi lê thê kéo theo sau. Từ vòng chạy thứ 8, trong 12 vòng đua, Hồi bắt đầu bút khỏi tốp dẫn đầu. Sau anh là hai vận động viên khác bám theo. Cả thao trường bỗng ào lên những tiếng hô đồng thanh theo nhịp: "Lê Hồi cố lên! Lê Hồi cố lên!" Tiếng hô như những viên tăng lực, như liều thuốc kích thích. Anh như được tiếp thêm sức mạnh. Khoẻ lên. Hăng lên. Mồ hôi thấm ướt áo lót cổ vuông, ướt áo sơ mi, loang xuống thắt lưng, thấm ướt quần đùi, thấm ra quần dài từ bao giờ. Anh như tắm trong mồ hôi, như chạy rừng mưa rào. Hai vận động viên sau anh, người gần nhất cũng khoảng 15 mét, người sau phải gấp hơn hai làm như thế.

Hồi vẫn lao về đích, một mình lao về đích, trong tiếng hô như cầm trịch, như giữ nhịp cho bước chạy của anh. Anh ngoái nhanh lại, người thứ hai đã cách anh xa hơn. Còn người thứ ba, thì đang ở phía trước anh, tức là cách anh già nửa đường chạy. Đôi chân Hồi vẫn guồng đều như máy như có lắp hai động cơ vậy.

Năm mươi mét!

Ba mươi mét!

Chỉ còn hai mươi mét nữa thôi. Hồi ơi cố lên! Hồi ơi cố lên! Tiếng hô càng như tiếng trống thúc, tiếng kèn hiệu giục giã.

Bỗng cả thao trưởng nhận ra bước chạy của anh hơi chậm lại. Sao thế kia Hồi ơi? Rồi bước chân ấy loạng choạng. Hình như anh không điều khiển được chân mình. Tiếng hô ngừng bặt. Cả thao trường lo lắng.

Chuyện gì đã đến với anh? Người nọ hỏi người kia mà không ai trả lời được. Bước chạy chệnh choạng thêm kìa! Đôi chân chệnh choạng đã kéo anh ra khỏi đường chạy làm đổ cả chiếc cờ hiệu dùng làm chuẩn cho vận động viên. Thao trường nhốn nháo, ồn ào. Không biết từ đâu hiện ra, các cổ động viên nữ ào xuống đường chạy, phóng thẳng đến chỗ anh, bắt chấp cả luật chơi, họ chạy bên anh, kèm hai bên, nhắc anh đã chạy chệch khỏi đường chạy rồi. Anh có nghe thấy gì không?

Anh đã chạy trở lại đường băng, nhưng bước chạy đã ngắn dần. Rồi bỗng anh đổ vật xuống như vấp phải hòn đá tảng, như cây chuối non bị phát ngang thân. Cả thao trường đang ào ào tiếng vỗ tay tiếng hô, tiếng hoan hô, đột nhiên câm bặt như bị chẹn họng. Có người há hốc mồm, ú ớ không nói thành câu, không gọi thành tiếng. Chỉ nhìn nhau ngơ ngác, không hiểu điều gì đã xẩy ra.

Hồi thấy đầu mình như đặc quánh lại, rơi lại loãng ra.

Không phải chuột rút, anh thấy đôi chân vẫn theo sự điều khiển của mình. Thủ trưởng trung đoàn đứng trên lễ đài vẫn đang cổ vũ anh… lá thư quyết tâm… mình sắp vào Đảng rồi, chắc sau đợt này… Đôi mắt có đôi mày xếch của bố… Anh tập trung tất cả ý chí lại, hai tay chống người dậy hai chân thu về, nâng tấm thân lúc này đã trở nên nặng vô kể. Anh vùng đứng dậy, chạy được mấy bước, mắt bỗng loạn lên những hoa cà, hoa cải xanh, đỏ, trắng, tím, vàng. Mắt trừng trừng nhìn địch. Rồi ngã vật xuống lần nữa không thể nào dậy được.

Hai chân nặng như chì, không còn nghe theo mình nữa rồi. Anh dùng khuỷu tay thay cho chân, kéo lê tấm thân nặng nề trên mặt đất nham nhở. Chỉ mấy thước trườn như thế, mặt đất đã sậm những vệt máu. Một quãng ngắn nữa. Cổ không còn đỡ nổi đầu rồi. Anh gục hẳn. Mặt đập xuống đất. Toàn thân bất động.

Đích chỉ còn cách chỗ nằm mấy bước lẫm chẫm anh tập đi mười mấy năm trước.

Thủ trưởng trung đoàn biết rất rõ hôm nay là ngày cưới của Lê Hoè nên không báo tin dữ cho bạn.

***

Dù biết mỗi phút giây lúc này là cấp thiết vô cùng, nhưng người lái xe cũng không thể nào nhấn thêm ga được. Con đường đất đồi không cho anh đi nổi 30 km giờ. Chiếc xe Lada cứ rung bần bật như sắp long ra từng mảng. Ông Hoè trân trân nhìn đoạn đường trước mặt.

Mình không can thiệp để nó vẫn sang làm lính thể thao là đúng hay sai. Ông chỉ nghĩ đơn giản, ở đơn vị chiến đấu thì vất vả hơn, mọi chế độ đều không thể bằng bên thể thao được. Chỉ có việc ăn và tập, vừa khoẻ người, vừa lấy thành tích cho đơn vị. Và dù thế nào cũng phải nói, hệ số an toàn ở bên nào cao hơn hẳn bên kia chứ.

Có ai ngờ được tình huống này? Không biết tình trạng con mình ra sao. Nội dung bức điện: "Đến ngay, Lê Hồi gặp nạn", không nói được mức độ nguy hiểm. Không biết con ông có mệnh hệ gì không?

Chiếc xe đỗ xịch ngay trước trạm quân y hội thao. Một đám bụi đỏ trùm lên chiếc xe mầu trắng, mãi không tan. Ông bước vội vào. Con ông nằm đấy, mắt nhắm nghiền. Vầng trán trên gương mặt vuông vức nhăn lại như muốn hỏi, vì sao lại thế này? Ông cầm tay con đã lạnh ngắt. "Bố đây Hồi ơi!" Hình như chỉ chờ đến lúc này, anh cố mở mắt, nhìn bố lần cuối cùng rồi vĩnh viễn khép lại. Không nhắn gửi, không níu kéo, không yêu thương. Đôi mắt ấy như ai oán. Hai tay ông ôm hai bên má con, cái má thẳng của khuôn mặt vuông vức, đuôi lông mày rậm cũng xếch ngược lên như lông mày ông. Ông cúi xuống, áp mặt mình vào mặt con. Nước mắt ông trôi tuột trên gò má con trai phủ một lớp lông tơ mịn màng.

Cũng chỉ tại ông cố chấp mẹ nó một chuyện không đâu hồi cải cách ruộng đất mười mấy năm trước, lúc Lê Hồi mới lẫm chẫm biết đi nên ông không trông nom nó đến nới đến chốn.

***

Vừa về đến đầu làng, anh đội cải cách đã gặp ngay đôi mắt lay láy dưới vành khăn mỏ quạ của cô du kích Mận đang quẩy đôi thùng gánh nước bằng gỗ ghép từ giếng đình về xóm Chùa. Qua nắm tình hình, anh biết, may quá Mận là con thành phần bần nông hẳn hoi. Anh đội trẻ lập tức bắt rễ, xâu chuỗi, ba cùng (cùng ăn, cùng ở, cùng làm) để bồi dưỡng Mận trở thành một cốt cán điển hình, góp thêm sức mạnh đấu tranh, đánh gục hoàn toàn bọn địa chủ cường hào gian ác xã này.

- Nhưng em không đi ở cho nó thì tố khổ thế nào?

- Tố thế nào mà chả được. Nó không bóc lột em thì bóc lột người khác. Em tố khổ không phải cho em, mà cho bao nhiêu bà con xã mình bị nó đè nén, áp bức, bóc lột. Em nói hộ bà con. Bà con không biết nói. Không dám nói chỗ đông người.

- Thế nhỡ nó chối biến đi thì sao?

- Làm sao mà nó chối được? Mà ai cho nó chối nào? Mình hàng ngàn người, cả một lực lượng đông đảo bần, cố, trung nông và phú nông lớp dưới, khí thế như trời long, đất lở. Anh chỉ hô một tiếng là cả đấu trường hàng ngàn người lập tức hô theo ngay. Nó có mà sợ thọt d… vào ấy chứ. Em cứ yên tâm.

- Nhưng mà em sợ.

- Sợ cái gì? Anh ngồi ngay sau Toà án Nhân dân đặc biệt cơ mà. Chỉ cách có một tấm vải che. Hễ nó giở trò gì là anh trấn áp ngay.

- Nhưng mà, tố cáo nó bóc lột thế nào chứ?

- Thì anh đã bảo, nó là địa chủ, tố thế nào chả được.

- Thế anh hướng dẫn cụ thể xem nào?

Anh đội trẻ có phần bí, vả lại không tập trung tư tưởng lắm. Anh ta cứ nhìn xoáy vào đôi mắt hạt nhãn của Mận, rồi lại nhìn xuống bộ ngực mây mẩy, cái cơ thể tròn lẳn của cô gái một con. Quái, nông dân cổ cày vai bừa mà sao lại đẻ ra một cô gái xinh thế này nhỉ?

Anh ta nuốt khan mấy cái. Chẳng biết nghĩ gì, mà anh đội trẻ bỗng nảy ra sáng kiến tuyệt chiêu này:

- Hay là, em tố nó… nó… nó hiếp em!

Mận rãy lên như đỉa phải vôi:

- Cái gì, anh bảo cái gì?

Anh đội trẻ dỗ dành:

- Có lý đấy em ạ. Em xinh thế này, đôi mắt này, cái má này, cái miệng nào… Nhắc đến cái gì, anh ta lại vuốt nhẹ vào chỗ ấy - thằng đàn ông nào mà chả thèm nhỏ dãi nhỉ.

- Nhưng mà em có bị nó hiếp đâu?

- Thì thế… Nó mà hiếp em thật thì nói làm gì. Đây nhớ, em có chồng con rồi, chồng là bộ đội, đi biền biệt. Ngại cái quái gì? Này anh bảo, em cần nhớ rằng em có kiên quyết tham gia cuộc đấu tranh giai cấp duy nhất chỉ xảy ra một lần này, mới chứng tỏ lập trường giai cấp của mình, thế mới được hưởng những quyền lợi do cuộc đấu tranh này mang lại. Em có biết là sau đây, sẽ tịch thu toàn bộ tài sản, kể cả nhà cửa, trâu bò, đồ đạc trong nhà, lẫn ruộng đất của nó để chia cho bà con nông dân mình chứ? Nhưng không phải là chia đều. Ai có công nhiều, chia nhiều, ai công ít, chia ít. Ai trực tiếp lên đấu tố đánh gục chúng nó, phải được chia phần hơn hẳn những người ở dưới, ăn theo, chỉ hô đả đảo. Nói thế là đã nói đến cái cơ bản nhất, cốt lõi nhất, đó là quyền lợi sát sườn của cốt cán rồi. Chưa cần dùng đến quyền uy nhất đội, nhì giời của đội cải cách.

Để khuất phục cô hoàn toàn, anh đội trẻ nắm cổ tay tròn lẳn cô cốt cán đang run lên, âu yếm vuốt ve.

Tay kia lùa vào trong lớp khăn vuông mỏ quạ, thoa thoa gò má nóng rực, trong khi nồi cám lợn trên bếp không biết đã lụi từ bao giờ. Anh đội trẻ vừa mới nắn bầu vú đẫy tay của Mận được mấy cái, thì có tiếng đằng hắng ngoài ngõ. Cứ như bà mẹ chồng với gánh gốc rạ trên vai đã đứng rình ở đâu từ bao giờ, chỉ đợi có chuyện là lên tiếng. Nếu không, chắc chắn việc bồi dưỡng cốt cán của anh đội trẻ sẽ có kết quả trông thấy.

Cờ và la liệt khẩu hiệu, mà người viết mới qua nạn mù chữ chưa lâu lắm. Những chữ bằng vôi nguệch ngoạc trên đít nong, nia, mẹt, thúng, mủng xếp thành dẫy cạnh thềm đình, hoặc trong tay các em thiếu niên, nhi đồng. Nia, mẹt, thúng, mủng thì mỗi cái một chữ, nhưng người viết mới chỉ biết chữ thường, chưa biết viết chữ in. Nong thì mỗi cái là một khẩu hiệu: "Dựa hẳn vào bần cố nông, đoàn kết với trung nông, liên hiệp với phú nông, đánh đổ hoàn toàn giai cấp địa chủ cường hào gian ác". Không khí được nung nóng bởi rừng người hừng hực căm thù, bật lên thành những tiếng hô "Đả đảo" sau tiếng hô mồi bằng loa mo cau: "Đả đảo giai cấp địa chủ cường hào gian ác".

Đến lượt Mận lên đấu tố.

Cô xăm xăm đến trước mặt tên Vận, tay trái chống nạnh, tay phải xỉa vào mặt kẻ thù giai cấp, định đạc quát lên:

- Mày có biết tao là ai không?

Tên địa chủ tóc trắng, mặt cũng trắng những bãi nước bọt khinh bỉ đã khô của những người đấu trước nhổ vào, ngẩng lên nhìn người đấu mình:

- Thưa bà nông dân, bà là con cụ Đào ở gần nhà con ạ.

- Được, nghe tao hỏi đây. Mày đã áp bức bóc lột bà con nông dân chúng tao bao nhiêu năm nay, mày có biết không?

- Dạ, con có biết ạ!

Thừa thắng xốc tới, Mận hỏi tội tiếp, nhưng câu này không quát to bằng câu trước:

- Mày lại còn hiếp dâm bà nữa, mày có nhớ không?

- Thưa bà, con không hiếp bà bao giờ ạ!

Anh đội trẻ ngồi sau màn, đứng tim, đổ mồ hôi hột. Nhưng không ngờ cốt cán của anh đã nhanh trí, vận dụng vốn văn học dân gian thật đúng chỗ:

- A à! Mày còn chối à? Kim dâm vào thịt thì đau. Thịt đâm vào thịt nhớ nhau suốt đời! Mày còn chối nữa không?

Lập tức tiếng hô bật lên từ sau tấm màn:

- Đả đảo tên Vận ngoan cố?

Cả đấu trường rền vang đáp lại: "Đả đảo!", "Đả đảo!" "Đả đảo!". Tiếng hô còn vang lên hai lần nữa.

Đấu trường còn rền vang hai lần nữa. Tên địa chủ Vận chỉ còn nước cúi đầu nhận tội.

Hôm ấy, ngay khi từ đấu trường về nhà, bà cụ tra hỏi con dâu:

- Mày ăn không nói có như thế, không sợ trời đất quỷ thần hai vai à? Ông trời cũng có mắt đấy! Thế chồng mày về, nó hỏi chuyện ấy thì mày nói thế nào?

Mận cúi gầm mặt. Bây giờ mới thấy hoảng. Lát sau cô mới lý nhí:

- Dưng mà… - Cô không dám kể cái đoạn, hôm trước tay đội cải cách đã mớm cho mình những gì, hứa hẹn những gì, bật khóc - Con chót dại, bu thương con, bu bảo với nhà con một tiếng…

***

Chính trị viên tiểu đoàn Lê Hoè về thăm nhà khi cơn giông đã đi qua. Làng xóm bình yên trở lại. Địa chủ Vận đã được hạ thành phần, đã về lại ngôi nhà cũ của mình, tuy không còn nguyên vẹn. Vốn tính thận trọng của một cán bộ chính trị quân đội, anh chưa về nhà ngay mà tạt vào thăm mấy người anh em trong họ và một người bạn nối khố, giờ làm bí thư Đảng uỷ xã, nên cũng có nghe chuyện vợ ở nhà đấu tố ông Vận, rằng có anh cán bộ đội cải cách thường rình lúc mẹ anh ra đồng, lại đến bồi dưỡng lý luận đấu tranh giai cấp cho vợ mình.

Bán tín, bán nghi, vừa đặt ba lô xuống phản. Hoè đã nói ngay với mẹ:

- U ngồi xuống đây con hỏi chuyện đây!

Bà mẹ chưa kịp đặt đít xuống phản, nhìn vẻ mặt con, đề phòng:

- Mày làm gì mà cứ như sắp ra trận ấy thế?

- Con chỉ hỏi u hai việc thôi. U phải nói thật để con liệu. Một là thằng bé có đúng là con của con không? Hai là, cái thằng đội cải cách đã làm gì vợ con chưa?

Đúng là giận quá mất khôn. Chuyện Mận tố ông Vận là tố điêu, thì làm sao liên quan gì đến thằng bé con anh được? Anh đau, anh uất, anh mất mặt với bà con hàng xóm thì có. Nhưng sao lại nhằng chuyện ấy vào thằng con mình? Còn chuyện bồi dưỡng cốt cán thì anh có quyền nghi ngờ. Chỉ có điều anh không biết rằng chính mẹ anh, với linh cảm phụ nữ, đã bảo vệ được con dâu. Vì thế bà mẹ mới chửi con trai:

- Cha con đẻ mẹ mày chứ. Mày nhìn cái trán dô, cái mặt vuông chữ điền, cái lông mày chổi xể của nó xem, có đúng là giỏ nhà này, quai nhà này không? Còn chuyện thằng đội cải cách… Chỉ mới nhìn cái bộ mặt nó, u đã thấy nó gian gian thế nào ấy. Thế nên u mới có ý canh chừng. Nhưng nó chưa kịp làm gì vợ mày đâu! Đừng hắt hủi nó mà tội nghiệp.

Đúng lúc ấy ông Vận đi vào.

Mới hơn bẩy mươi mà ông đã có đầy đủ dáng dấp một cụ già thuộc lớp người cổ. Râu dài, tóc búi tó củ hành, mặt nhằng nhịt vết nhăn như ruộng né chân chim.

Hai mẹ con Hoè cùng đưa mắt nhìn nhau. Lúng túng. Ngượng ngập. Lo lắng. Biết con mình, vợ mình mắc nợ người ta. Người ta bị làm nhục giữa thanh thiên bạch nhật, trước bàn dân thiên hạ… thì hẳn người ta sang đòi nợ đây. Lẽ đời có vay có trả.

Nhưng trả thế nào cho sòng phẳng bây giờ? Hoè nghe người bạn bí thư Đảng uỷ nói rồi. Nghe mẹ nói, anh cũng yên tâm, chỉ tại vợ mình bị cái thằng chết dẫm mang quả thực sẽ chia sau cải cách ra nhử, nên mới nên nông nỗi này. Ngày ông Vận được tuyên bố hạ thành phần, bà đã có sang xin lỗi người ta. Nghĩ được thế nhưng lại không dám làm. Bây giờ thì phải làm cho phải đạo. Con dại cái mang.

- Mời cụ ngồi chơi xơi nước.

Đến lúc ấy ông Vận mới ngồi xuống phản. Bên kia tích nước vối và mấy cái bát là bà mẹ. Hoè ngồi sau mẹ. Ông cụ hỏi trống không, không biết là hỏi bà hai hỏi con bà:

- Mẹ con cái Mận đâu? Hay sang bên ngoại?

Biết thế, nhưng bà cụ vẫn cung kính đón câu hỏi:

- Thưa cụ, mẹ con nó về bên ngoại mấy hôm rồi!

Đúng là ông cụ muốn ba mặt một nhời, đòi nợ con Mận đây. Hai mẹ con không biết phải làm gì, nói gì.

Đến Hoè, vẫn thường dõng dạc, hò hét trước ba quân, mà lúc này miệng cứ bị trám lại. Ông Vận vuốt chòm râu thưa, thong thả buông từng tiếng:

- Biết anh về phép, tôi sang chơi… cũng là có câu chuyện muốn nói.

Mẹ con Hoè ngồi chết lặng chờ đòn. Bà cụ nhìn nền đất đen xỉn. Ngồi sau mẹ, Hoè nhìn chằm chằm vào mặt ông lão, sẵn sàng chờ đón những lời nhiếc móc nặng nề nhất.

Thời gian đông cứng lại. Hoè cũng cứng đơ người lại trong căng thẳng chờ đợi. Thình lình, ông Vận thong thả buông từng tiếng rõ ràng, rành rọt:

- Cái chuyện con Mận tố điêu tôi… - Ông cụ ngừng lại Mẹ con Hoè nín thở -… lại chuyện trẻ ranh… của lũ trẻ ranh…

Ông nhớ như in lúc ấy uất lắm. Nhưng thời thế nó thế. Làm thế nào được. Lúc ấy, ông chỉ ước thằng con ông mang súng về. Không biết nếu chứng kiến cảnh ấy, nó sẽ làm gì? Nó có cứu được ông không?

Nghe mấy tiếng sau, mẹ con Hoè thở phào như khối đá đè trên ngực được nhấc ra. Ông Vận lại buông từng tiếng rành rọt:

- Tôi không chấp… Vợ anh, trẻ người non dạ, người la xui khôn xui dại thôi, chứ làm sao tự dưng nó dám dựng đứng chuyện lên như thế. Đừng đay nghiến, hắt hủi nó làm gì! - Ông cụ đứng dậy quay nhìn Hoè - Hôm nào sang tôi chơi. Thằng cả nhà tôi, đi trước anh mấy năm, nghe đâu đóng chức trung đoàn trưởng quân chủ lực, cũng mới về phép tháng trước.

Nói xong câu ấy, ông cụ đứng dậy không uống nước, không chào, bước qua bậu cửa, lững thững ra cổng, cũng như lúc nãy, lững thững vào. Mẹ con Hoè vội đứng dậy. Bà cụ cung kính:

- Thưa cụ lại nhà!

Hoè cũng nói theo:

- Chào cụ ạ!

Hoè sang thôn bên đón vợ về, chơi với con một ngày. Đêm, ngủ một mình trên tấm phản giữa căn nhà ba gian lợp rạ. Hôm sau khoác ba lô về đơn vị.

Một mình Mận trông nom mẹ chồng, nuôi con. Hoè vẫn dành dụm gửi tiền về. Hoạ hoằn mới tạt về một buổi rồi đi ngay. Chỉ có ngày mẹ chết, anh mới ở nhà mấy ngày. Lo mồ lên mả đẹp cho mẹ xong lại đi.

Ngay sau đó Hoè có lệnh chuyển ngành về một cơ quan Trung ương. Một thời gian sau anh tìm hiểu cô mậu dịch viên cửa hàng lương thực, một cô gái thành phố sắc sảo khác hẳn cô vợ quê chất phác trước kia.

- Đứng trên lập trường đảng viên, anh trả lời em, anh đã có vợ ở quê chưa?

Khi đặt vấn đề tìm hiểu, Kim Phụng hỏi thẳng Lê Hoè như vậy. Anh còn đang ngần ngừ, định lựa lời trả lời thế nào cho phù hợp, chứ trong thâm tâm cũng chả định giấu diềm, thì Phụng đã nói ngay:

- Có vợ rồi cũng không sao… - Ngừng một lát, giọng cô lạnh tanh - Chỉ cần anh "cắt đứt" là được.

Hoè trả lời ngay:

- Cắt đứt thế nào được? Anh còn có một đứa con, nó mới nhập ngũ.

Cô tỉnh khô:

- Thì em có bảo anh không có con đâu. Có bảo anh cắt đứt con đâu. Chỉ cắt đứt vợ thôi. Còn gửi tiền cho chị ấy nuôi con thì được. Đấy, em chỉ có một điều kiện ấy thôi.

Xem ra chuyện hôn nhân ở đây rất rõ ràng, rành mạch, cưa đứt đục suốt. Người ta không úp mở, không vòng vo, cứ nói toạc ra như thế lại hay. Mình vốn con nhà lính, cái gì cũng phải dứt khoát. Người ta bảo tài chính phân minh, ái tình dứt khoát, có khi cũng nên như vậy. Hoè ậm ừ.

- Thôi được!

- Anh hứa đi!

- Anh hứa!

Nhưng cô gái thành phố nào đâu phải tay vừa:

- Lời hứa của đảng viên đấy nhớ. Anh mà vi phạm là em viết đơn lên chi bộ tố cáo đấy.

Lúc ấy, Hoè đã nhận ra cái ghê gớm đáo để của người vợ tương lai. Nhưng anh tự giải thích, thì đàn bà, chồng chung chưa dễ ai chiều được ai. Mà thật ra, từ đấy mình có đi lại với Mận đâu. Bây giờ rời quân ngũ, có dịp làm việc với phụ nữ, gặp gỡ tiếp xúc hằng ngày hơi hướng đàn bà mới đánh thức thằng đàn ông trong con người khô cằn của anh dậy. Ngồi trước Kim Phụng, có lần anh nghĩ vẩn vơ, mái tóc phi dê kia mà được lùa bàn tay vào nhỉ. Tấm thân tròn lẳn kia mà thuộc về ta nhỉ, kể cũng hay hay. Mặt cô trông cũng được. Giá như đừng rin rít hàm răng khi nói thì tốt… Mà mình thì đẹp với ai cơ chứ, lại có vợ con rồi.

Đám cưới Hoè tổ chức đúng ngày Hồi tham gia hội thao quân khu…

Ngày vui mà Hoè có cái gì như thảng thốt. Có lúc đờ người ra như mất hồn. Ai đó gọi rất bình thường, thế mà Hoè giật bắn người. Con mắt thất thần như dại như ngây, dù chỉ trong một thoáng anh đã trở lại vẻ đàng hoàng, chững chạc của mình. Hay là anh bị dằn vặt vì đã bỏ lửng người vợ quê mùa, chả làm gì nên tội? Việc này anh đã báo cáo với tổ chức, cấp uỷ đã họp bàn bạc, rồi mời anh đến trao đổi.

- Cô ấy cũng chỉ là nạn nhân sai lầm nhỏ của một người, trong cái sai lầm lớn của nhiều người mà Đảng và Bác đã nhận ra và sửa chữa kịp thời. Đồng chí nên bỏ qua lỗi lầm của vợ đồng chí.

Hoè trình bầy:

- Nếu bỏ qua được thì tôi đã chả phải sống như một người độc thân. Các đồng chí có thấy tôi quan hệ với bất cứ người phụ nữ nào trong thời gian qua không?

- Đồng chí phải dùng lý trí của người cộng sản mới giải quyết được đúng đắn việc này.

Ông Hoè tỏ ra không thể thuyết phục được:

- Chuyện tình cảm, chuyện của trái tim, lý trí không thể ra lệnh được.

Bí thư Đảng uỷ đành nhượng bộ:

- Nếu đồng chí đã quyết như thế thì chúng tôi cũng chịu, chỉ đề nghị đồng chí có trách nhiệm với cô ấy và nhất là với cháu. Hãy thể hiện rõ nhân cách của người cộng sản trong việc này.

Hoè nói chân thành:

- Cảm ơn các đồng chí đã cảm thông và có lời khuyên nhủ cần thiết. Trong thâm tâm, tôi cũng nghĩ như thế. Các đồng chí nhắc, tôi càng có ý thức hơn.

Hoè chững chạc trong bộ quần ka-ki ghi thẫm, áo sơ mi trắng. Trông anh trẻ ra đến dăm tuổi. Cô dâu đẹp hẳn lên trong bộ áo dài cánh sen, quần trắng. Bạn bè đơn vị cũ gửi cho anh một cân chè Thái Nguyên, một tút thuốc lá Điện Biên bao bạc. Mỗi bàn một đĩa lạc rang, một đĩa kẹo cứng. Thế là sang trọng nhất rồi.

Thời ấy chưa ai biết thế nào là kẹo mềm. Đám cưới đời sống mới, lấy vỗ tay hoan hô làm tiết mục chính. Thủ trưởng đơn vị dặn dò, chú rể thay mặt cô dâu hứa "vui duyên mới không quên nhiệm vụ".

Những lần ngồi riêng với nhau, Hoè từng giấu nỗi thèm khát người yêu bằng những câu chuyện nghiêm trang. Trước khi về, anh chỉ nắm chặt tay Kim Phụng một tí rồi buông ra ngay. Vậy mà đêm tân hôn anh cứ ngồi hút thuốc mãi. Vợ gọi vào màn, anh bảo cho mình hút hết đến thuốc đã. Hết điếu ấy anh lại châm điếu khác Chừng như không kiên nhẫn được nữa, Kim Phụng giận dỗi:

- Anh có vào ngủ không thì bảo, để em còn biết có đúng là em đã lấy chồng không hay là lấy ông quan hoạn?

Anh cảm thông với tâm trạng vợ lúc này, nên không tự ái. Mà chính anh cũng không hiểu, vì sao mình lại không mảy may cảm hứng chuyện chăn gối lúc này mới lạ. Anh biết mình hoàn toàn không có vấn đề gì về sinh lý. Lúc tắm, xoa bánh xà phòng giặt Liên Xô lên khắp cơ thể, đến chỗ ấy nó lại làm anh nổi hứng lên một lúc. Vậy mà giờ… mình lại dửng dưng là nghĩa làm sao? Tuy thế anh vẫn vào giường, nằm cạnh vợ. Phụng dỗi, quay mặt vào tường.

Anh kéo vợ quay lại, giọng khổ sở:

- Anh không là hoạn quan đâu mà lo. Nhưng không hiểu sao, hôm nay anh làm sao ấy… Anh khất đến mai vậy.

Sáng hôm sau, chẳng ai nhìn ai. Chẳng ai nói với ai câu gì. Mặt Phụng như cái hổ phù. Nhưng bước ra khỏi phòng, đến bể nước tập thể của cả dãy nhà, đánh răng rửa mặt, Phụng cố làm ra bộ vui vẻ tươi tỉnh, gặp ai cũng chào hỏi. Mới về làm dâu khu tập thể này thì lễ phép như thế là phải rồi. Hoè ra sau vợ một lát. Anh giữ ý không đi cùng. Chưa ra đến bể nước đã có cậu cán bộ văn phòng chạy đến tìm:

- Thủ trưởng mời anh lên ngay cơ quan có việc gấp.

Lê Hoè vội xọc xọc cái bàn chải vào mồm mấy cái qua loa gọi là, rửa mặt qua quít, rồi chạy bổ về phòng, mặc quần áo ngoài. Linh tính báo anh biết có chuyện chẳng lành xẩy ra với con rồi. Thảo nào, suốt ngày hôm qua, cứ bứt rứt không yên.

***

Khi lá quân kỳ phủ tấm quan tài được vén lên, bà Mận mới tin đấy là thằng Hồi, con mình. Bà Mận đưa tay rờ rẫm mặt con. Cái đêm trước ngày con lên đường, bà linh cảm thấy nó đi, là đi mãi mãi. Bà cũng đưa tay rờ rẫm mặt con thế này…

Từ khi chồng bỏ lủng, bà chỉ biết âm thầm sống với con. Con đi bộ đội, bà lủi thủi một mình một bóng, như một cái xác không hồn. Dân làng không thấy bà khóc cũng không kể lể than vãn với bất kỳ ai câu gì.

Từ đấy người đàn bà cam phận câm tịt cho đến khi theo con đi. Ấy là bà mới biết một nửa sự thật. Nửa kia là chuyện chồng đã cưới vợ hôm qua, đúng ngày con mình ngã xuống trên đường chạy.

Xong việc, về cơ quan, Hoè ghi vào tổ công tác của mình: "Tôi đã giết cả hai mẹ con nó".

[ngudoc]

Chương 3

Cửa hàng lương thực Châu Long.

Chưa đến 6 giờ, một cô gái đã đứng xếp hàng.

Chưa có ai, tức là cô đứng đầu tiên. Ung dung, cô lấy trong chiếc túi học trò cuốn tiểu thuyết "Đỏ và đen" say sưa đọc. Đọc được mấy trang mới thấy người thứ hai.

Đấy là một phụ nữ đã có tuổi, mặc đồng phục bảo hộ lao động. Chiếc quần xanh rêu đắp hai miếng đầu gối và hai miếng phía sau, áo sơ mi cổ bẻ. Thấy chỉ có một người xếp hàng, chị chạy lại gần, mừng ra mặt:

- May quá, có em đây rồi!… Em cho chị gửi chỗ nhớ. Chị chạy ù ra máy nước xem đã đến lượt mình chưa?

Cô gái quá quen thuộc với chuyện xếp hàng, gửi chỗ, nói:

- Chị phải có cái gì đặt chỗ chứ. Không thì ai tin là chị đứng sau em.

- Được rồi! - Chị nhìn quanh quéo. Một viên gạch nửa - không, chỉ được một phần ba thôi, nếu là gạch nửa thì đã chả còn nằm đấy, được chị nhặt lên đặt xuống chân cô gái - Chỗ chị đây nhớ.

Thời ấy, quanh cửa hàng lương thực, thực phẩm bao giờ cũng có những cục gạch như thế. Nó được nhặt từ những xó xỉnh nào đó đến đấy làm nhiệm vụ thế chỗ cho người xếp hàng khi mình không có mặt. Nhung muốn cho cục gạch (hoặc cái nón mê, cái làn rách nát không thể dùng vào việc gì) ấy có giá trị pháp lý trước mọi người, để khi chủ nhân của những vật thế chỗ ấy trở lại nhận chỗ, được mọi người công nhận, cho đứng thay vào chỗ ấy thì nhất thiết nó phải được ít nhất một người xác nhận; hòn gạch ấy cái vật ấy là của chị này, anh này. Khi chủ nhân hòn gạch đã có mặt, nó lại bị hất ra ngoài. Hòn gạch lại là hòn gạch vô dụng, để ngày mai, ai đó lại cần đến nó như chị công nhân này. Nếu đến đầu tiên thì không thể nhờ ai xác nhận để đi làm việc khác. Mà đến sau càng nhiều người thì càng mệt.

Xếp thứ hai với chị vì thế là tốt nhất, tiện nhất. Chị kêu lên "may quá" là vì vậy. Chị công nhân vừa đi thì một chị khác - người thứ ba đến xếp hàng. Cô gái xếp đầu tiên nói ngay "Sau em có một chị xếp hàng đấy chị ạ, hòn gạch của chị ấy đây", "Thế chị ấy đâu rồi?" "Bảo đi xếp hàng thùng ngoài vòi nước công cộng". Thế là chị công nhân được hai người xác nhận, người trên, người dưới. Một sự đảm bảo như thế là tương đối chắc chắn. Người thứ tư. Người thứ năm, rồi người thứ sáu, thứ bảy…

Cửa hàng rục rịch mở. Người ngồi đứng cả dậy người đang quay đi đâu ngay lập tức quay lại phía cửa sắp mở, hau háu nhìn vào. Đúng lúc ấy chị công nhân chạy về xin lại chỗ. Mấy người phía dưới thấy một người từ đâu xống xộc đúng ngay vào vị trí thứ hai thì lên tiếng:

- Chị kia ở đâu mà nhẩy ngay vào đấy là nghĩa làm sao?

Cô gái xếp đầu tiên liền lên tiếng, và kéo cả người xếp thứ ba xác nhận mới xong.

Cửa hàng đã mở. Một người ghi số, trừ lùi số cân đã được mua. Một người giao mì hoặc gạo. Người giao hàng là một phụ nữ mặt hơi sát xương, tóc phi dê, áo sơ mi dài tay cổ bẻ có in ba chữ MDV (mậu dịch viên) vốn là màu xanh trứng sáo, nay đã xỉn lại thành một thứ mầu không biết gọi là mầu gì, quần lụa đen. Chị nói dỏng ra:

- Bà con trật tự, chuẩn bị sổ, tiền nhớ. Ai xếp thứ nhất đây?

Cô gái đứng đầu tiên hớn hở:

- Em ạ. Chị bán cho em năm cân mì sợi.

Kim Phụng, người mậu dịch viên giao hàng mải chuẩn bị chỗ làm việc, nghe cái giọng trong trẻo, trẻ trung, rất ngoan của cô gái mới nhìn lên, giật mình như chạm phải lửa. Chị nhìn như xoáy vào mặt mũi, đầu tóc, da thịt, đến vóc dáng cô gái. Khi cô mậu dịch viên cùng kíp với Kim Phụng đóng dấu vào sổ gạo, đưa cho chị xem để biết số lượng rồi trả lại cô gái xếp thứ nhất, chị vẫn cứ ngây ra nhìn, quên cả giao hàng. Cô gái không thấy cái nhìn khác lạ ấy; cô mải nhìn vào đống bao tải mì đóng gói sẵn xếp thành từng hàng, giục:

- Chị cho em xin túi mì.

- A ừ… mì của em đây!

Cô gái mừng rỡ đón lấy túi mì ra khỏi hàng, cởi sợi dây đay buộc túm miệng túi ra xem mình mua được loại mì gì? Có ngon không? Trong lúc ấy Kim Phụng vừa giao hàng, vừa nhìn cô gái không chút giấu giếm vẻ tò mò thích thú. Cô gái thò tay vào trong, nắm một nắm mì sợi đưa ra khỏi miệng túi. Mặt bỗng xịu xuống, đến chỗ Kim Phụng, giọng cầu cạnh:

- Chị ơi chị! Chị đổi giúp em túi khác chị nhớ. Túi này đen quá chị ạ!

Kim Phụng tỏ ra dễ dãi, đưa ngay cho cô túi khác:

- Đây chiều cô!

- Em cảm ơn chị!

Cô bé hí hửng lại đón lấy túi mì, lại làm như lúc nãy. Kim Phụng vừa giao hàng vừa đưa mắt theo dõi, không bỏ sót một cử chỉ nào. Vừa nhìn thấy nắm mì trên tay mặt cô thần ra thất vọng:

- Chị… chị, túi này còn tệ hơn túi kia - giọng cô cầu khẩn van lơn - Chị cho em túi khác được không ạ?

Phụng nhận lại túi mì, mắt ánh lên một tia tinh quái đưa ngay cho cô túi khác, giao hẹn:

- Thế này là quá tam ba bận đấy nhé!

Phụng hả hê, nhìn cô gái tội nghiệp tay run run, lóng ngóng mãi mới cởi được túi mì. Lần này thì giọng cô mếu máo như sắp khóc:

- Chị ơi, túi này mốc chị ạ, mốc xanh lên đây này. Chị làm phúc đổi cho em túi khác.

Kim Phụng lập tức dẩu môi lên:

- Tôi ăn lương nhà nước để phục vụ nhân dân hay phục vụ mình cô đây? Ai cũng kén cá chọn canh như cô thì tôi bán cho ai?

Một bà phía sau gắt gỏng:

- Gớm phiên phiến lên thôi. Được voi, đòi tiên.

Cô gái tủi thân, khóc, phân trần:

- Đây bác xem hộ cháu. Mì mốc xanh thế này… càng đổi lại càng xấu là nghĩa làm sao? - Hướng cặp mắt mọng nước về phía Kim Phụng, cô gái tội nghiệp cố van nài - Hay chị cho em túi ban nãy vậy!

Phụng cong cớn:

- Nói dễ nghe nhỉ. Không nhẽ quá tam bốn bận. Này cô em xinh đẹp, thời buổi khó khăn, được thế này là quý lắm rồi đấy em ạ. Mấy tháng trước còn bo bo, còn bột mì thì kêu đến đâu. Mà này, hết đợt này nhà máy đóng cửa sửa chữa máy móc đấy, lại bột mì đấy. Có kêu thì kêu luôn thể đi nhớ!

- Thật không hả chị?

- Có thông báo hẳn hoi. Ai dám đùa!

Lại "nắp hầm", nhà nào khá hơn thì đưa đi gia công ở các lò tư nhân. Không phải chỉ cô gái mà ai cũng biết sẽ là như vậy.

Cô gái đành trút mì vào túi mình, không khóc mà nước mắt cứ giọt ngắn giọt dài, không sao giữ được.

Bỗng có tiếng the thé:

- Này bà kia, sao không xếp hàng mà lại chen lấn vào đấy?

Người phụ nữ ngoài sáu mươi, ăn mặc xuềnh xoàng chậm chạp quay lại, chìa tấm thẻ gia đình liệt sĩ ra:

- Hai đứa con chết trận mới được mảnh giấy này đây! Ưu tiên cho bà lão nhớ.

Trong khi bà lão chờ người đang mua dở thì một người đàn ông trung niên len vào quần chìa sổ mua lương thực ra.

Lập tức cái giọng the thé lúc nãy cất lên:

- Cái nhà ông kia, sao không xếp hàng?

Một người có vẻ hiểu biết giải thích:

- Chắc là có thẻ thương binh.

Vẫn cái giọng the thé đanh đá:

- Chắc gì có thẻ thương binh. Có khi thân quen cũng nên. Có lần cháu chứng kiến một đứa đưa thẻ thương binh ra. Thấy nó còn trẻ, mọi người mới yêu cầu nhà hàng kiểm tra xem có đúng người trong ảnh không? Mở ra, ai ngờ, đó chỉ là mảnh bìa gập đôi, mầu sắc giống hệt thẻ thương binh. Mọi người chưa kịp gọi công an thì nó đã chạy mất.

Người đàn ông đứng trước nghe thấy thế quay lại, ngửa tay cho tấm thẻ thương binh của mình ở tư thế dễ xem nhất, đưa qua đưa lại như trình để mọi người cùng nhìn thấy.

Tiếng cô mậu. dịch viên ghi sổ:

- Nào, ai có thẻ thương binh thì lên đi!

Người đàn ông trung niên nhanh nhẹn đưa sổ gạo kèm tấm thẻ thương binh ra. Im lặng một lúc rồi có tiếng cô mậu dịch viên:

- Bác đứng dịch ra một bên đã. Ai có tiền lẻ thì ưu tiên mua trước nào!

Một người mãi cuối hàng sướng quá reo lên:

- Tiền lẻ đây, lẻ gì cũng có đây! Tiền lẻ hớn thẻ thương binh đây!

Đấy là thời tem phiếu. Mua gạo bằng sổ. Mua thực phẩm bằng phiếu. Đài truyền thanh thường thông báo, hôm nay ô nào mua đậu phụ, ô nào mua cá đồng tiền, ô nào mua ma di, nước mắm… cứ thế mà mua, cắt ô nào rồi, sổ gạo trừ lùi rồi, không tài nào đổi được nữa. Không mua thì mất tiêu chuẩn, thì mất ăn. Quá hạn cũng mất ăn. Bởi, đều đó có nghĩa là anh không cần, trong khi bao nhiêu người còn không được hưởng chế độ tem phiếu kia kìa.

Nhưng vì sao cô gái kia lại hẩm hiu thế? Vì sao sự hẩm hiu lại cứ rơi vào cô? Thưa, không phải ngẫu nhiên đâu ạ: Trong cả đống mì thế kia, ai cũng tưởng chỉ xếp loại theo trọng lượng thôi chứ gì? Nhầm! Rất nhầm! Cửa hàng này, quầy này người ta xếp theo kiểu khác.

Trong mỗi loại cùng trọng lượng, người ta lại xếp theo một quy ước riêng, chỉ người xếp và người thay ca biết mà thôi. Xếp thẳng hay so le, quay miệng túi vào hay quay ra? Dây đay thắt kiểu gì, đầu dây kéo để ngắn hay dài… tất cả đều là những dấu hiệu riêng, chỉ người làm mới biết mà nhận dạng. Người ngoài nhìn vào, tài thánh cũng không nhận ra. Vì thế không phải là ngẫu nhiên mà cô gái khốn khổ kia tránh vỏ dưa lại gặp vỏ dừa. Loại bao mì trắng, thơm đánh dấu thế nào, chỉ có bà Phụng biết. Vì vậy, dù đổi thế chứ đổi nữa cũng chỉ nhận được những bao như thế mà thôi.

Nhưng vì sao cô gái lại bị người đàn bà này chơi khăm như thế? Họ từng là hàng xóm, với những mối hiềm khích sâu xa? Cha mẹ, anh chị em họ có thù hằn gì đó mà cô gái vô tình không biết? Bây giờ gặp lại, nhận ra, nên trả đũa cho bõ ghét? Hay cô gái nói điều gì không phải, hoặc có cử chỉ thất lễ? Hay cô gái nhìn đểu? Không bao giờ.

Thời ấy thiên hạ nhìn các mậu dịch viên với vẻ kính nể đặc biệt. Bố đứa nào dám nhìn đểu. Đã là mậu dịch viên, dù bán chất đốt hay lá dong ngày tết, dù bán bách hoá hay bán bia hơi kèm lạc, dù bán phở có người lái hay không người lái (nghĩa là phở chỉ chan nước dùng mà không có thịt, xuất xứ từ tên gọi máy bay không người lái Mỹ)… nhất nhất đều được thiên hạ nhìn bằng con mắt vì nể, cầu thân. Ngược lại, họ có quyền nhìn thiên hạ bằng nửa, một phần tư con mắt, hoặc mục hạ vô nhân là chuyện bình thường. Đương nhiên!

Thế thì vì sao cô gái nọ lại bị hành hạ đến phát khóc mà vẫn phải cắn răng xách túi mì mốc về?

Chỉ vì cô gái ấy quá xinh, quá đẹp. Đó là một cô văn công, đúng hơn là một diễn viên múa tên là Cẩm Ly. Cái mặt sát xương, hơi gầy, hơi dài của bà Phụng trông thấy gương mặt cô diễn viên ba lê nào mà tức cũng dễ hiểu. Cả gương mặt, cả dáng người, cả nước da đều đẹp. Đàn ông nhìn không chán mắt. Đàn bà cũng phải thèm thuồng ghen tị. Ai bảo cô xinh, cô đẹp cho lắm vào. Ai bảo cô không có người nhà hoặc một người quen thân làm mậu dịch viên bán một trong những thứ kể trên… mà bán thịt lại càng tốt. Thời ấy, lợn mậu dịch (vì chỉ có mậu dịch mới được bán thịt lợn), coi như không chân, không đầu, không xương sườn, không lòng gan tim phổi dạ dày và nhất là không có cái ngon nhất trong con lợn là lưỡi.

Bởi không bao giờ thấy những thứ ấy trên phản thịt của cửa hàng bán cho bìa E, N, TR (cán bộ thường, nhân dân, trẻ em). Đơn giản, vì những báu vật này, chỉ mất nửa giá trị tem phiếu. Nghĩa là phiếu một lạng thì mua được hai lạng sườn, hay thịt thủ, hoặc chân giò. Vì nó chỉ có ở mấy cửa hàng bán bìa D, C, B, A, hoặc nó đã hết trước khi cửa hàng mở, dành bán đối lưu cho các mậu dịch viên các ngành khác. Dĩ nhiên cho cả người thân quen. Kim Phụng, thế tất phải có một người bạn thân bán ở cửa hàng thực phẩm.

- Thế là yên chí. Cô hàng thịt bao giở cũng mua được gạo nở - chứ không phải gạo dính, bao giờ cũng mua được mì trắng tinh, thơm phức… còn bà Phụng thì…

Cô diễn viên múa vừa đi vừa khóc tấm tức. Qua cửa hàng thực phẩm, thấy hàng chữ viết bằng phấn "Hôm nay bán thịt trẻ em", vội đạp xe về cất túi mì, lục tủ lấy phiếu có chữ TR ra xếp hàng. Đến người trước cô thì chỉ còn mấy miếng bạc nhạc, bèo nhèo thịt bụng.

Cô đành bỏ về. Thôi thì mua được mì là tốt rồi, chỉ tại số mình hẩm hiu nên càng đổi càng chả ra gì.

***

Một lần ông Hoè được Khu uỷ (Quận uỷ bây giờ) mời về giảng nghị quyết cho các cán bộ chủ chốt khu Hoàng Long. Trong câu chuyện, lúc chủ nhà tiếp khách trước khi lên hội trường, các đồng chí lãnh đạo khu, ngẫu nhiên biết ông là công dân khu mình, con rể bên ngành lương thực. Lập tức trưởng ban tổ chức Khu uỷ được gọi đến cùng tiếp khách. Trong khi ông Hoè giảng bài thì trưởng phòng Lương thực được gọi đến. Bí thư Khu uỷ chỉ thị: "Các đồng chí nghiên cứu trường hợp vợ đồng chí Lê Hoè, báo cáo sớm cho tôi biết".

Trưởng phòng lương thực sốt sắng:

- Em báo cáo ngay được ạ. Vợ thủ trưởng đây tên là Phụng, Ngô Thị Kim Phụng, là mậu dịch viên, có trình độ nghiệp vụ rất khá ạ. Được đồng nghiệp quý mến, khách hàng quý trọng ạ.

- Liệu có bồi dưỡng được không?

- Thưa anh, được quá chứ ạ!

- Đấy cũng là một cách để đồng chí Lê Hoè an tâm công tác, cống hiến nhiều hơn cho sự nghiệp của Đảng.

- Thế là cuối năm ấy, Kim Phụng được kết nạp Đảng. Đầu năm sau được đề bạt làm cửa hàng phó. Cuối năm lên cửa hàng trưởng. Gần hai năm sau lên phó trưởng phòng Lương thực Khu. Cuối năm ấy, trưởng phòng, người có công phát hiện bồi dưỡng Phụng được điều lên Ty Lương thực làm trưởng phòng Nghiệp vụ. Bà Phụng trở thành trưởng phòng. Ông Hoè cũng được đề bạt. Sau lễ cưới, hai đứa con ra đời trong ba năm. Một gia đình chồng cán bộ, vợ cán bộ, hai đứa con hay ăn chóng lớn, chăm ngoan học giỏi, là niềm ao ước của bà con hàng phố.

Bây giờ họ đã rời khu tập thể về ở trong một ngôi biệt thự nhỏ hai tầng, phủ đầy hoa tiên khi mùa hè đến. Tầng trên thuộc về gia đình một cán bộ hàm thứ trưởng…

Bà Phụng là người biết cách tổ chức gia đình. Bà không có cả khả năng lẫn điều kiện dậy con học hành. Nhưng lại sớm biết chuyên môn hoá công việc. Bọn trẻ bắt đầu đi học, bà đã mời người dạy kèm chúng học.

Hai đứa lại sàn sàn trứng gà, trứng vịt nên đứa lớn học, cũng tác động tốt đến đứa bé. Sách đứa lớn truyền lại cho đứa bé. Qua một người quen bên phòng Giáo dục Khu, là khách hàng quen hồi còn làm cửa hàng trưởng, bà Phụng mời được một thầy giáo đến dạy kèm cho lũ trẻ học.

Cuối tháng, bà chủ nhà mời thầy giáo nán lại xơi nước. Gói chè Hồng Đào được mang ra pha mời thầy. Chủ nhà hỏi thầy việc học hành của con mình, ngỏ lời cảm ơn và đưa ra một chiếc phong bì đựng tiền thù lao.

Thầy giáo đón chiếc phong bì, thả vào cặp, nói lời cảm ơn, đứng dậy xin phép về thì chủ nhà như sực nhớ ra việc gì:

- Thầy giáo đợi cho một lát…

Nói rồi, chủ nhà đi vội vào gian trong. Lúc ra, bà cầm trên tay một gói giấy báo:

- Tôi gửi biếu cô giáo, thầy cầm về giúp.

Thầy giáo tuy đã có một con nhỏ, nhưng còn rất trẻ, mới hăm bẩy hăm tám gì đó, thấy khó xử quá. Thân thì không thân. Nhận quà tặng của phụ huynh thế này e không tiện. Thầy giáo định bụng từ chối. Nhưng nói lời từ chối còn khó khăn hơn cả sự từ chối. Thấy thái độ băn khoăn của thầy giáo, bà phụ huynh học sinh, mặt tươi tỉnh, hồ hởi giải thích:

- Thầy cứ cầm về giúp tôi, đảm bảo với thấy là cô giáo sẽ… sẽ… rất hoan nghênh cho mà xem.

Anh giáo trẻ, ngượng ngùng, miễn cưỡng đón lấy gói giấy báo… Không biết nó là cái gì. Nó nằng nặng. Nó mềm mềm. Nó nhũn nhũn. Người Á Đông, người Việt Nam, không có lối mở gói quà ngay trước mặt khách như bên Tây. Phải về nhà đã. Cái gì thế nhỉ?

Phụ nữ họ tặng nhau thì có trời mà biết nó là cái gì! Lại bảo là nhất định sẽ được vợ mình hoan nghênh là nghĩa làm sao? Tò mò, anh giáo trẻ vừa đạp xe, vừa với một tay xuống cái túi vải đeo ở ghi đông nắn nắn, bóp bóp. Nó nằng nặng. Nó mềm mềm. Nó nhũn nhũn. Nhưng nắn mạnh tay, lại thấy nó cưng cứng. Nó dài dài. Nó to to. Có chỗ bằng cổ tay. Nắn tiếp xuống, có chỗ to hơn. Thầy giáo dạy toán đã vận dụng hết trí tưởng tượng của môn hình học không gian mà vẫn không đoán nổi nó là cái gì. Chả nhẽ lại dừng lại, mở ra xem thì kỳ quá.

Về đến nhà, anh giáo trẻ gọi vợ ra, giải thích đầu đuôi câu chuyện, rồi đưa cho vợ cái túi:

- Em không được mở ra, chỉ được sờ nắn ngoài lớp vải. Đố em, nó là cái gì? Anh thì chịu!

Chị vợ nắn nắn hai cái. Bàn tay rất nhậy cảm của phụ nữ ngay lập tức tìm ra lời giải chính xác:

- Cái chân giò!

Người chồng giật mình, đỏ mặt, giật giọng:

- Thật không?

Chị vợ lôi ra:

- Thì đây!

Bà chị gái hay chị dâu cho để nấu cháo cho vợ mình nhiều sữa đã đi một nhẽ. Đây lại là phụ huynh học sinh. Đường đường là một ông giáo cấp 3 mà lại nhận từ tay, từ nhà phụ huynh học sinh một cái chân giò thì… kỳ cục hết chỗ nói. Sao mình lại cầm về nhỉ? Biết làm sao bây giờ? Vợ anh bảo:

- Thôi chị ấy coi mình như người thân, nên mới biếu thế. Có gì mà anh phải băn khoăn? Biếu thì phải mang đến nhà. Đằng này anh cầm từ nhà người ta về cơ mà! Thế là cho chứ biếu à?

- Thì nhà mình chả nhờ chị ấy giới thiệu với cửa hàng lương thực khu mình mới được ăn mì ngon, gạo nở, chứ không ấy à? Gạo dính, mì đen, mì mốc là cái chắc.

Sau này, bà phụ huynh ấy còn "biếu" cô nhiều hàng công nghệ phẩm khác như xà phòng, săm lốp, nan hoa, xích líp xe đạp. Lâu dần mọi chuyện trở nên bình thường. Thầy giáo cũng không còn ngượng ngùng xấu hổ.

Đã đành, đây không phải là quà biếu, càng không phải là quà tặng. Mà cũng không phải là cho nhau như thầy giáo nói. Thế thì là cái gì? Thật ra, ngay lúc chồng đưa cho vợ cái túi vải, cả hai vợ chồng đều chưa biết thực chất của việc này là gì.

Tối ấy vợ chồng xì xụp bữa chân giò dọc mùng ăn với mì sợi trần. Không, đúng hơn đó là món canh xương chân giò và mấy miếng móng giò. Còn thịt thì lọc riêng, kho cho con nhỏ.

Đêm. Trước khi đi ngủ, cô vợ trẻ mới giở phong bì chồng đưa ra xem.

- Quái lạ! Chả nhẽ lại như thế? Câu hỏi cứ luẩn quẩn trong đầu, đẩy giấc ngủ đi đâu mất. Sáng hôm sau, câu đầu tiên trong ngày cô nói với chồng là:

- Bác ấy trừ tiền chân giò vào tiền thù lao tháng này đấy anh ạ!

Anh chồng trợn mắt ngạc nhiên. Ngạc nhiên còn hơn cả chiều qua. Nhưng cũng chỉ nói được hai tiếng:

- Thế à?

Chị vợ đành an ủi chồng:

- Thế cũng được anh ạ! Đây là một cuộc mua bán cơ mà! Anh bán kiến thức để nuôi con. Người ta trả bằng tiền, hay bằng hàng hoá cũng thế. Hàng đổi hàng mà. Tiêu chuẩn nhà bác ấy cao, không dùng hết nên làm vậy. Bán ra ngoài, chắc không tiện… Mình càng không phải áy náy, không phải mang ơn.

Ngừng một lát, cô nói như phân trần, để chồng khỏi khó chịu:

- Với lại bác ấy cũng chỉ tính theo giá mậu dịch thôi, chứ có tính giá chợ đen đâu.

Thế là tử tế rồi!

Nói giữa dạ, nếu không có sự tháo vát, tài tề gia nội trợ của bà vợ thì ông Hoè không thể nào toàn tâm toàn ý cho công việc được. Bà quán xuyến tất t?n t?t - m?i chuy?n trong nh�, ngo�i nh�. Th? h?i, n?u b� kh�ng s? d?ng m?i quan h? c?a m�nh ?? x�y d?ng m?t lo?t ???ng ?�y mua rau n�y, th?t, c�, ??u n�y, n??c m?m n�y, ??n c? n?a c�n t�p m? n�y th� l�m sao c� b?a ?n h�ng ng�y t??m t?t nh? th?? C� ph?i ai c?ng mua ???c ?�u? Ch? ri�ng chuy?n chia nhau ?i x?p h�ng, c?ng ?� m?t kh�ng bi?t bao nhi�u th?i gian. L� ??i, L� Th?o T?n ch? vi?c ??n nh?ng c?a h�ng ?� ??nh, g?p nh?ng ng??i quen c?a b�, ??a tem phi?u ra, tr? ti?n l� l?y ???c h�ng v?. Nh� kh�c ?y �? Tr? con c? vi?c v?a h?c b�i v?a x?p h�ng. Su?t bao nhi�u n?m nh? th?, b?n tr? nh� b� kh�ng bi?t x?p h�ng mua th?c ph?m, rau ??u, c� m�, d?u ho? l� g�. Khi �ng c� b�a C, r?i b�a B c? nh� l?i ???c mua l??ng th?c, th?c ph?m ? c?a h�ng cung c?p ri�ng. C?ng ph?i x?p h�ng, nh?ng ?�y l� v?i ng??i ta, c�n!tong ng�nh th� b� ?� thi?t l?p ???c m?i quan h? m?i r?i, ch?t l??ng v� m?t h�ng l?i cao h?n, ??y ?? h?n. Nh? th? b?a ?n h?ng ng�y kh� h?n. B?n tr? c� th?i gian cho vi?c h?c h�nh. L?i c� th?y ??n t?n nh� k�m c?p, n�n l? tr? v??t h?n b?n tr? c�ng l?a.

C�n ?ang h?c d? c?p 2, L� ??i ?� ???c �ng Ho� ??a v�o tr??ng thi?u sinh qu�n, r?i h?c tr??ng s? quan.

T?t nghi?p xong, anh v? m?t ??n v? chi?n ??u. Trong m?t l?n v? Thanh Hoa c�ng t�c, anh b?p v�o m?t c� sinh vi�n n?m cu?i ??i h?c T?ng h?p. L? c??i ???c g?p r�t t? ch?c ?? ch� r? c�n k?p theo m?t ?o�n xe v�o chi?n tr??ng B1. Sau ng�y mi?n Nam gi?i ph�ng, h? m?i c� m?t ??a con trai - L� C??ng.

[ngudoc]

Chương 4

Mấy năm trước, lần thứ hai ông Hoè được mời về phổ "biến nghị quyết" ở quận Hoàng Long, (trước là khu Hoàng Long). Đã là người quen nên Ban tổ chức hội nghị còn đề nghị ông, sau buổi nói chuyện trên hội trường, sẽ có buổi làm việc, để họ xin ý kiến về một vấn đề do thực tiễn công tác đặt ra mà họ lúng túng không biết làm thế nào gỡ ra. Ông nhận lời.

Sau khi nghe kể, ông nói, có thể có vấn đề đấy. Mâu thuẫn cá nhân hay là mâu thuẫn gì thì phải tìm hiểu kỹ mới gỡ được. Vì vậy, sau khi báo cáo cơ quan, ông về tận nơi gặp gỡ, tìm hiểu, đi lại mấy lần trong gần tháng trời. Chuyện diễn ra trong một thời gian khá dài.

***

… Nhà máy cơ khí Thắng lợi.

Tháng cuối cùng quí 2.

Tất cả các phân xưởng đều lao vào cuộc thi đua nước rút hoàn thành kế hoạch.

Tại phân xưởng Cơ khí Động lực, đầu giờ chiều, ba công nhân đến báo cáo phân xưởng trưởng cho nghỉ làm để đi họp chi bộ.

Trần Kiên, phân xưởng trưởng, người ngoài Đảng, từ nơi khác mới chuyển về, ngạc nhiên nhìn ba công nhân hỏi:

- Thế ai sẽ làm việc thay các anh?

- Chúng tôi biết đâu đấy. Đó là việc của anh, chứ không phải của chúng tôi. - Một trong ba công nhân tỉnh bơ trả lời.

Tôi không có người để bố trí làm thay các anh. Mà nếu gọi người nghỉ ca đến làm thay thì họ làm, họ sẽ được hưởng công, chứ không thể làm hộ các anh được. Chưa nói, chỉ tiêu kế hoạch của ai thì người ấy phải hoàn thành. Ai không hoàn thành người ấy bị phạt. Ai vượt năng suất, người ấy được thưởng.

- Gớm, nhiều chữ có khác, anh lý luận ghê quá. Chúng tôi chỉ hỏi một câu: anh có để chúng tôi đi họp chi bộ không thì bảo?

Lời lẽ đầy thách thức, đe doạ. Một bên là ba người công nhân, một người đã có tuổi, hai người trung niên. Một bên là anh kĩ sư mới ra trường mấy năm, mặt còn búng ra sữa. Họ cùng mặc quần áo bảo hộ lao động xanh nước biển, sáu miếng vải may đáp bên ngoài ở hai khuỷu tay, hai đầu gối và hai mông. Cùng một phân xưởng nhưng giữa họ hình thành một sợi dây vô hình ngăn cách: giữa lãnh đạo với bị lãnh đạo, giữa công nhân ít chữ với kỹ sư nhiều chữ, và cuối cùng, điểu này mới khó nói và bởi khó nói mới rắc rối, đấy là ranh giới giữa Đảng viên và quần chúng. Quần chúng thì nắm cương vị lãnh đạo, còn Đảng viên lại là người bị lãnh đạo, ấy là chưa nói tới giữa họ còn có hai làn ranh giới nữa, mà chừng mực nào đó phải gọi thẳng ra là: mâu thuẫn giữa trẻ và già, mâu thuẫn giữa người cũ với người mới, mà các cụ ta đã rút thành quy luật: ma cũ bắt nạt ma mới.

Tay kỹ sư tuy còn trẻ nhưng rất cứng cựa hỏi lại:

- Thế nếu tôi không cho các anh đi thì sao?

- Thì giấy đây - Một người móc túi lấy ra mảnh giấy bằng bàn tay lấm lem đầu mỡ:

- Nếu anh có gan thì ký vào đây, để chúng tôi báo cáo với chi bộ, rằng anh dám cản trở các Đảng viên sinh hoạt chi bộ.

- Anh đưa giấy đây, tôi ký liền.

Anh kỹ sư trẻ nhí nhoáy viết gì đấy rồi ký xoẹt một cái rất ngang tàng. Anh công nhân có tuổi theo dõi rất thận trọng diễn biến tình hình, đưa tay ra, nói trống không:

- Đưa đây!

Tay kỹ sư trẻ như không thấy cánh tay đưa ra, như không nghe thấy câu nói chỏng lỏn, bảo:

- Tôi đọc để các ánh nghe tôi viết gì: "Tôi chịu trách nhiệm về kế hoạch cuối năm của phân xưởng, nên không cho bất kỳ công nhân nào đi đâu, trừ có tin một trong số bố, mẹ, vợ, con có người chết".

Người công nhân già sầm mặt, nhắc lại lời mình:

- Đưa đây!

Tay kỹ sư trẻ không tỏ ra khó chịu, vẫn kiên nhẫn:

- Đợi một tí.

Chỉ ba bước chân, anh ta đã nhảy tới chiếc bàn bẩn thỉu dầu mỡ của mình, trên tay cầm quyển vở khổ lớn bìa xanh: sổ chấm công.

- Trước khi tôi đưa mảnh giấy này cho các anh mang đi báo cáo chi bộ, các anh vui lòng ký vào biên bản ta lập bấy giờ, rằng các anh đã không chịu sự điều hành của phân xưởng trưởng. Sổ chấm công đây, tôi sẽ không chấm công các anh chiều nay. Tôi sẽ phạt tiền thưởng năng suất. Còn nếu kế hoạch của phân xưởng không hoàn thành, vì chỉ tiêu của các anh không đạt, thì các anh còn bị kỷ luật nữa đấy. Tôi nói ngay, kẻo lại bảo không báo trước.

Ba người đứa mắt nhìn nhau nghi ngại. Thằng này dám làm thế lắm. Nghĩ đến quyền lợi sát sườn của mình, những con mắt ngạo nghễ thách thức biến mất, họ đều cụp mắt, nhìn xuống đất.

Người kỹ sư trẻ quan sát, thấy thế mới bảo:

- Một anh chạy ù lên xin phép chi bộ vắng mặt trong cuộc họp hôm nay xin nghe phổ biến lại, rồi cùng về làm với anh em cho kịp. Việc là việc của cả phân xưởng mình, chứ có phải của riêng tôi đâu.

Ngay đầu giờ làm việc ngày hôm sau, qua loa truyền thanh nội bộ, Trần Kiên được mời lên Văn phòng Đảng uỷ có việc gấp. Chưa kịp ngồi, mà thực ra cũng không được mời ngồi, anh đã bị đánh đòn phủ đầu bằng câu hỏi:

- Có đúng là chiều qua anh không cho đảng viên công nhân phân xưởng anh đi họp chi bộ phải không?

Hỏi là hỏi thế thôi, chứ giọng điều oai vệ và quyền lực của người ngả mình trên ghế bành đã ngầm khẳng định tội lỗi của anh rồi.

Báo cáo đồng chí, tôi chỉ làm đúng chức trách của mình, là quản lý, điều hành công nhân trong tám giờ vàng ngọc. Tám giờ vàng ngọc mà không xong công việc anh em chúng tôi còn phải bỏ vợ bỏ con ở nhà, còn phải làm thêm ngoài giờ để hoàn thành kế hoạch kia. Bởi vì đối với chúng tôi, kế hoạch là pháp lệnh… Mà thôi. Xin lỗi đồng chí, không được nói chuyện với đồng chí trong giờ sản xuất, tôi còn phải về điều hành công việc đầu giờ, để anh em khỏi phải chờ. Đồng chí muốn nói về việc nào phải đợi tôi xong ca sản xuất, ngoài giờ làm việc, tôi sẵn sàng hầu chuyện, được không à?

Không đợi người mặt đầy những múi thịt, da bóng nhẫy trả lời, anh đứng dậy, không chào, đi ngay.

"Cú thật. Một thằng ranh con nứt mắt mới ra trường, vắt mũi chưa sạch, có khi còn… chưa biết vắt mũi, mà lại chơi mình về lề lối làm việc mới cú chứ. Ở cái nhà máy này, hơn hai chục năm ngồi trên ghế bí thư Đảng uỷ, chưa kẻ nào dám ngang với ông như thằng oắt tì này. Ừ thì cứ cho là mày đúng đi, mà có đúng thì bố mày đây, ông mày đây mới chịu chứ. Nhưng mà là một thằng ngang bướng, một thằng bố láo chi khươn. Mấy trăm con người, hơn mày hàng chục tuổi, đều một vâng, hai dạ, một đều bác, hai điều chú. Có đứa nào dám đồng chí kiểu cá đối bằng đầu, cá mè một lứa như nó đâu. Mà nó là cái thằng quần chúng, rõ là một thằng mensevich, sao đám gọi cụ mày đây là đồng chí, hả thằng ôn con kia? Hả?"

Ông đập tay xuống bàn đánh "rầm", tưởng như nó vẫn còn ngồi đấy mà lý sự với ông. Cái mặt đầy những múi thịt dưới làn da bóng nhẫy đỗ tía tai như đang cãi nhau, vào cao trào, căng thẳng, quyết liệt, sống mái…

"Được liệu mày có dám cứng đầu với tao không nhé. À, mà để tao xem mày là con cái nhà ai, ai đưa mày về đây. Tao sẽ làm cho mày không thể mọc mũi sủi tăm được cho mà xem, con ạ".

Ông nhắc ống nghe, quay mấy vòng, gọi trưởng phòng Tổ chức, Lao động, Tiền lương:

- Mang hồ sơ lý lịch Trần Kiên, trưởng phân xưởng Cơ khí Động lực lên đây ngay cho tôi. Khẩn trương lên!

***

Cả hai quý II, III và cuối năm, phân xưởng Kiên đều về đích đầu tiên, đứng đầu nhà máy về chỉ tiêu kế hoạch sản lượng. Bộ phận KCS (kiểm tra chất lượng sản phẩm) sau đó cũng công bố, các đơn vị đạt chỉ tiêu chất lượng sản phẩm, phân xưởng Cơ khí Động lực cũng lại dẫn đầu. Kiên tổ chức liên hoan tại chỗ. Chả biết làm thế nào, mà anh cho vần về một bom bia hơi không phải mua kèm lạc luộc. Anh em được bữa tưng bừng.

Mặt người nào người ấy bừng bừng như gà chọi. Họ chạm cốc với anh, chúc mừng và hoan hô. Chả biết trong nội dung hai chữ hoan hô ấy bao hàm ý nghĩa gì.

Cả ba công nhân đảng viên đã va chạm với anh nửa năm trước, cũng chức mừng như mọi người. Thái độ họ sau lần đó, cũng có vẻ bình thường. Có vẻ thôi! Bụng dạ họ thế nào, ai mà biết được? Nhưng hôm nay, nhìn vào mắt họ, anh thấy họ vui thật sự. Còn chuyện kia? Đấy mới là lo lắng. Biết làm thế nào? Được thì được, mà không thì cũng chả sao. Thua keo này, bày keo khác. Cần quái gì? Bụng bảo dạ thế, Chí Phèo thế, AQ thế, nhưng trong thâm tâm anh vẫn mong manh hy vọng.

Người ta có quyền quyết định số phận của mình, người ta lại va chạm với mình. Người ta được quyền nói về mình khi không có mặt mình. Có những người gặp mình, vỗ vai mình, yên chí, tớ ủng hộ. Vậy mà khi bỏ phiếu, chính họ lại cho mình rớt mới kinh. "Lòng người quanh mãi nước non quanh", cụ Nguyễn Trãi xưa đã nhận ra điều ấy. Sợ thế đấy!".

Sau vụ việc hồi giữa năm, không thấy bị gọi lên, Kiên càng nơm nớp, phấp phỏng không yên. Mặc kệ, việc mình, mình cứ cố gắng làm tốt. Người ta đánh giá người bằng công việc, chứ ai đánh giá bằng thái độ.

Mà thái độ của mình, có gì vô lễ đâu nhỉ? Có gì xấc xược đâu nhỉ? Chỉ biết một đều, từ đó không thấy họp chi bộ trong giờ sản xuất nữa. Điều đó, có vẻ chứng tỏ là mình đúng. Nhưng mọi người sẽ oán mình. Lẽ ra xong ca thì được về, thì lại phải họp. Dù là họp Đảng thì cũng cứ phải ở lại, phải mất thì giờ.

Chiều thứ bảy họp chi bộ xét kết nạp Kiên.

Sáng thứ hai, Kiên đón bí thư chi bộ, hỏi bằng cái giọng nghi ngại:

- Việc của em hỏng rồi phải không anh?

- Ai bảo mày thế?

- Thế thì thế nào hả anh?

- Chi bộ nhất trí kết nạp mày rồi!

- Thế là xong à? Xong thật hả anh? Anh nói thật đi chứ?

- Xong thật chứ xong vờ à? Tao mà lại đùa chú mày chuyện này à?

- Thế đảng viên ở phân xưởng em cũng đồng ý à?

- Sao mà mày ngố thế, chỉ thông minh ở đâu ấy thôi. Mấy tay ấy không đồng ý thì làm sao mày được cả 100% phiếu?

***.

Chiều nay Lê Đại xuống đại đội 3, tìm hiểu một việc gây tai tiếng, trước đó một tuần.

Ngồi trong nhà Ban chỉ huy đại đội, nghe chính trị viên báo cáo, anh lơ đãng nhìn qua cánh cửa sổ mở rộng. Ngoài kia là ruộng khoai lang. Trên con đường làng, lơ thơ hàng phi lao chắn cát. Trung đoàn vừa được xem văn công sư đoàn về biểu diễn. Do không có điều kiện tập trung, nên đoàn văn công phải xé lẻ thành từng tốp nhỏ gồm đủ cả nhạc, múa, hát về các đại đội biểu diễn phục vụ tại chỗ. Anh chị em được sắp xếp ở trong hai phòng do Ban chỉ huy đại đội nhường lại. Mới biểu diễn được một tối, thì sáng thứ hai xẩy ra một việc. Quần áo trong của chị em phụ nữ giặt phơi ngoài sân sau, sáng ra biến đâu hết. Đại đội lập tức phát lệnh khám tất cả ba lô lần lượt từng tiểu đội, sau khi đã cấm trại. Không thấy gì. Lục lọi, tìm mọi ngóc ngách nhà cửa, xó xỉnh, nhà lắm, nhà vệ sinh, nhà bếp, khu chăn nuôi. Chẳng thấy tăm hơi đâu. Muốn ra sân, sau nhà Ban chỉ huy, phải qua trạm gác ngay cạnh cổng. Vệ binh lúc nào chả trực. Tìm mãi mới phát hiện ra một vết bò từ ngoài đường, qua hàng rào thưa vào sân sau nhà Ban chỉ huy.

Không nhẽ việc xấu hổ này mà phải nhờ đến trinh sát hình sự sư đoàn thì ôi nêu quá. Cũng đã cho kiểm điểm, phát động tư tưởng, tự phê bình và phê bình, nếu ai chót dại làm việc này thi tự giác đem trả lại. Việc đó sẽ coi là tình tiết giảm nhẹ tội, kỷ luật sẽ ở mức nhẹ nhất. Nếu không nhận, trên mà điều chó nghiệp vụ về thì có mà giấu đằng giời. Tước quân tịch là cái chắc. Đưa ra toà án binh truy tố về tội trộm cắp tài sản công dân là cái chắc. Vẫn chả ăn thua gì.

- Thế các đồng chí có nghi ngờ ai không? Không làm phép loại trừ được à? Thử khoanh vùng xem, rồi gọi lên làm công tác tư tưởng riêng. - Đại gợi ý.

- Báo cáo thủ trưởng, chúng tôi cũng nghi cho một chiến sĩ. Gọi lên hỏi thì hắn tỉnh khô: "Thủ trưởng nghi cho tôi phải không? Tôi lấy làm gì cơ chứ! Có ăn được đâu! Tôi chỉ thích cái gì ăn được thôi. Mỳ ăn liền càng tốt".

Anh lơ đãng nghe. Đầu óc nghĩ theo một hướng khác. Vì sao có việc này! Nó là biểu hiện của cái gì? Tìm ra nguyên nhân mới là điều cần thiết.

Chiến tranh hết rồi. Những người lính nghĩa vụ, khác nhiều lắm, so với người linh chiến trước kia. Trong đầu óc họ, có một góc rất lớn chuyện ngày mai khi ra quân, chuyện gia đình, chuyện yêu đương, chuyện trai gái. Anh nhìn ra ngoài. Con đường mòn ngoài bờ rào doanh trại, thỉnh thoảng mới có người đi qua. Kìa, có một lốp con gái đi làm đồng về. Sao dáng đi của họ lạ thế nhỉ. Những người khác một mình đi qua không có kiểu đi như thế. Đằng này, họ cứ díu vào nhau, như để tránh gió bão từ phía doanh trại, tạt vào mình. Mấy cô đi ngoài cùng phía doanh trại trông mới kỳ cục chứ? Đi cứ như cua bò ấy, tức là đi ngang, mặt và người đều hướng ra phía biển. Hai tay thả xuống che đằng trước, phía dưới bụng.

Đại gọi hai cán bộ đại đội:

- Các cậu trông kìa. Sao con gái ở đây lại có kiểu đi kỳ quặc thế kia hả?

- Vâng, lạ thật, thủ trưởng nói bọn tôi mới để ý.

Cả mấy con mắt đều dõi theo đám con gái làng đi xa dần. Hai cán bộ đại đội đã quay vào. Tiểu đoàn trưởng gọi giật giọng:

- Này, ra đây mà xem. Họ lại đi như mọi người kìa!

Đại quyết định phải tìm hiểu xem, thế là cái gì? Kiểu đi kỳ quặc như thế khi qua khu vực doanh trại là vì sao? Nó có liên quan gì đến đám lính của mình không? Anh mơ hồ cảm thấy có gì đó dính dáng đến việc kia. Có vẻ như có dính dáng đến phụ nữ đàn bà, con gái thì phải.

***

Cơm xong, anh đánh bộ thường phục mượn của đội trưởng, lững thững vào làng. Bà cụ ở ngay đầu xóm, thấy có khách vào chơi thì vồn vã rót nước vối ra mời. Cụ goá chồng, có một anh con trai đi làm thợ xây xa, thỉnh thoảng mới tạt về đưa cho mẹ ít tiền. Cô con gái mới tốt nghiệp cấp hai.

- Nhà ta ở đầu xóm, các anh bộ đội có hay ghé vào thăm gia đình không mẹ?

- Có đấy, khi thì xin nước uống, khi thì ngồi chơi nói chuyện tào lao với con gái tôi. Có lần còn hát hò rôm rả lắm!

- Thế có bao giờ các anh ấy mang cả súng ống, máy móc vào nhà ta không hả mẹ?

- Có có một lần, họ ngồi chật cả nhà, con bé nhà tôi cũng có nhà mà!

Đúng ra là, chỉ khi nào cô gái có nhà thì cánh lính trẻ mới ghé vào. Còn làm sao họ biết cô ta có nhà thì không biết.

- Hôm ấy, nó thấy một anh ghé mắt vào cái máy gì to to, nằng nặng, cầm bằng cả hai tay. Thế nó là cái máy gì hả anh?

Á à! Đại đã hình dung chuyện gì diễn ra quanh cái máy ấy.

Thì đại thể câu chuyện diễn ra thế này: Cô gái đòi các anh bộ đội cho xem cái máy, thì một anh nghiêm giọng bảo:

- Em chớ có tò mò thế. Đây là vũ khí quân sự để phát hiện máy bay, tầu chiến từ xa, để còn biết tầu nó to bé thế nào, loại tầu gì, trang bị những vũ khí, khí tài gì. Dù có nguy trang hay che bằng vải bạt, thì cái máy này vẫn phát hiện ra. Có thế mới giúp bọn anh chuẩn bị các phần tử bắn cho pháo bờ biển ta nã vào chúng được chứ…

Cô gái tròn xoe mắt, kinh ngạc hỏi lại cho chắc chắn:

- Anh bảo, vũ khí che bằng vải bạt vẫn bị các anh nhìn thấy?

- Chứ sao? Không cái gì che mắt được bọn anh, nhờ vũ khí bí mật này. Liên Xô trang bị cho ta đấy. Tối tân nhất thế giới đấy. Đến Mỹ cũng xách dép chạy tụt quần. Cả nước chỉ có ba cái thôi. Đại tướng Tổng tư lệnh giữ một cái. Trong nam một cái, ngoài bắc một cái, là cái này. Chỉ cần lắp mấy cục pin đặc biệt vào bộ phận đặc biệt, gọi là mắt thần, cho nó hoạt động là nhìn thấy tất, đố có giấu được… Em biết không, thỉnh thoảng rình hôm thủ trưởng đi vắng, trong doanh trại tia ra, ai đi qua, bọn anh đều nhìn thấy hết. Đủ mọi thứ nhé. Rõ mồn một! Hí, hí, hí…

Mặt cô gái thoắt đỏ bừng, khắp người như kiến đốt.

Từ đó, tất cả các cô gái xã này, có việc đi ngang qua khu vực doanh trại đều có dáng đi con cua như thế. Theo phản xa, tay các cô còn thả xuống che che, đậy đậy. Thế cũng chưa yên tâm. Các cô còn đi thật nhanh. Cô nào cũng chen đi mé biển, đùn người khác đi mé doanh trại. Nhưng càng đi nhanh lại càng sợ ríu cả chân lại. Cả bọn cứ rúm ró vào nhau. Một cô vấp ngã, thế là cả bọn dúi dụi vào nhau ngã theo. Cánh lính trẻ nhìn dáng đi cảnh giác của các cô, cười bò ra. Lúc thấy các cô ngã, lại được mẻ cười nôn ruột.

Tìm được câu trả lời, Lê Đại bàn với Ban chỉ huy đại đội 3, lên kế hoạch, quán triệt đến các chỉ huy trung đội. Nửa tháng sau, anh xuống dự lễ kết nghĩa giữa Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đại đội và xã Đoàn.

Sau phần nghi thức, lễ lạt, phát biểu động viên của bí thư Đảng uỷ xã và đại đội trưởng là phát biểu cam kết đoàn kết giúp đỡ nhau của hai bí thư Đoàn hai bên.

Rôm rả nhất dĩ nhiên là phần liên hoan văn nghệ. Cá gặp nước thì cá tung tăng, cánh lính trẻ gặp các cô gái nông thôn thì không chỉ tung tăng mà còn túng tắng, tùng tằng. Không chỉ cầm tay mà còn vuốt mái tóc thề.

Anh lính quản ca đại đội còn dám, làm như vô tình, kề đùi ngả nghiêng để tranh thủ áp má vào mái lóc gội lá xả từ chiều của cô gái xinh nhất hội. Và theo tiết lộ của anh ta thì, còn được tặng chiếc khăn tay, thêu còn vụng về nhưng sực nức mùi con gái, tha hồ mà hít hà!

Theo chương trình hoạt động đã được hai bên nhất trí thông qua, hai bên sẽ ra quân, làm một con đường thẳng từ doanh trại nối với con đường trục của xã, đặt tên là đường Cá Nước. Xã sẽ nhường cho bộ đội mấy sào đất trồng rau, cải thiện bữa ăn.

Nửa tháng một lần bên bộ đội sẽ cử người vào dạy hát cho đội văn nghệ xã Đoàn. Một lớp bổ túc văn hoá cho người lớn, do thanh niên bộ đội dạy sẽ được mở. Mọi cuộc vui ve của bên này, đều mời bên kia tham gia, với tư cách là đơn vị kết nghĩa.

Bây giờ, mỗi lần đi ngang qua doanh trại, các cô còn chỉ chỏ vào bãi bóng chuyền, gọi tên anh này, anh nọ. Còn anh quản ca, mỗi lần vác cây ghi ta vào làng dạy hát thì vui như tết. Mặt mày hớn hở vô cùng. Lần nào về cũng khoe với bạn bè hôm nay đã "thám hiểm được vùng trời" cô nào, cô nào. Bọn bạn hỏi anh đi cùng (bao giờ cũng phải ít nhất hai người đi) thì anh ta bảo: "Của đáng tội, cũng có xơ múi được chút ít. Nhưng nói chung phải trừ hao 50%).

***

Vợ Lê Đại là một người phụ nữ đẹp, có cái lên đẹp - Thuỵ Miên. Một người phụ nữ đẹp như thế, mà chồng lại là quân nhân, không mấy khi được ở gần vợ. Khuôn mặt Thuỵ Miên, thoáng gặp, thấy có cái nét kiêu sa, bí hiểm của "người đàn bà xa lạ" trong bức danh hoạ nổi tiếng của Nga. Nhưng khi trò chuyện mới biết đấy là một người cởi mở, hồn nhiên như trẻ thơ, khiến ai cũng thích trò chuyện. Không hiểu bằng cách gì, mà có con rồi chị vẫn giữ được tấm thân thon thả với những đường cong tuyệt mỹ. Những khi chồng về, Thuỵ Miên chăm sóc chồng đến mức, trở lại đơn vị, thế nào Lê Đại cũng đem khoe với các cộng sự trong Ban chỉ huy, làm ai cũng phải tấm tắc ghen tị.

- Các cậu có tin không, vợ tớ vẫn kỳ lưng cho tớ mỗi khi tớ tắm đấy.

- Phét! Phét lác 100%!

Đại không thèm để ý đến thái độ của bạn, vẫn hào hứng say sưa kể:

- Không hiểu sao, mỗi khi về nhà, tớ lại phát ra cái bệnh ngứa mới kỳ. Ở đây có bị thế đâu? Đi công tác có bị thế đâu? Nghĩ cũng buồn cười. Vợ thì thèm lắm rồi, mà chồng thì cứ bắt gãi cái đã. "Sang trái một tí, chưa trúng, dịch lên một tí, sang phải tí nữa. Trúng rồi, hoan hô!" Cứ như hiệu chỉnh cho pháo ta nã vào tầu giặc ấy.

"Gãi nữa đi em, gãi khoẻ vào, cào chảy máu ra cũng được. Thích quá! Sướng quá! Rộng ra tí nữa. Được đấy. Thôi, em gãi cả lưng đi, cứ mười móng tay mà cào, như nhà quê đi bừa ấy, đi chang thóc phơi trên sân gạch ấy. Thế, thế, sướng đi là sướng, thích ơi là thích".

Khổ thế, tớ cứ phải xong cái màn gãi mới sang cái màn kia. Mà cái màn kia của tớ thì, cũng như phương châm đánh nhanh thắng nhanh truyền thống của quân đội ta. Đúng không các cậu?

***

Hôm nay là chủ nhật, Cường đánh quần bò, áo phông, giày Adidas trắng đi dự sinh nhật bạn. Những cuộc sinh nhật bao giờ cũng thú vị, ăn uống vui vẻ đã đành. Khoái nhất là được ngắm, được làm quen các em.

Các em từng dạn dầy trong những cuộc vui chơi nhảy múa cũng khoái. Mà vớ được em nào rụt rè, bẽn lẽn lần đầu đến chỗ đông người, lại có cuộc nhảy nữa, thì càng khoái Cái không khí vui vẻ, cởi mở, với những lời lẽ chúc tụng có cánh, khen nhau không tiếc lời, rất phù hợp với việc làm quen. Anh ta đã từng làm quen được với mấy cô trong những cuộc sinh nhật như thế. Vì vậy đi dự sinh nhật đối với chàng thanh niên năm thứ tư đại học ngoại ngữ khoa Anh này là một thích thú đặc biệt.

Bao giờ hắn ta cũng đi một mình. Có thế vào vai chưa cùng ai mới dễ đạt.

Nhưng… muộn mẹ nó rồi. Bà mẹ rách việc quá. Người ta sắp đi còn sai vặt. Con trai chúa ghét các bà mẹ sai vặt. Mà mẹ Cường lại hay sai vặt. Đẻ con gái cứ thì tha hồ mà sai vặt nhớ…

- Thế là muộn mẹ nó giờ hẹn mất rồi!

Còn mười mười lăm mét nữa. Đã thấy tín hiệu đèn vàng. Vẫn kịp. Trong nháy mắt, Cường quyết định tăng ga chiếc @ nhằm quãng trống hẹp giữa một chiếc xe đạp và một chiếc xe máy đỗ trước vạch sơn, vọt lên, rồi quặt tay lái, làm một vòng cua hẹp rẽ phải. Anh cảnh sát trẻ đứng ở góc đường nhảy nhoài người ra giữa đường. Chiếc gậy điều khiển giao thông như một đường kiếm lao ra, chắn hắn lại. Cường vội đổ cả người sang trái, tay lái ngoặt theo, rồi lập tức trở lại vị trí thăng bằng. Chị phụ nữ đang nhấn ga sang đường, khi thấy tín hiệu đèn xanh, không kịp tránh cú lạng xe của hắn, chi kịp theo phẫn xạ nghiêng người như tránh đòn. Cả xe và người đổ kềnh.

Vô phúc cho Cường, một chiếc xe tải nhỏ, lù lù ngay trước mặt. Tài thánh cũng không thể nào kịp làm một cú đảo người nữa. Vậy mà hắn cũng kịp phanh chết cả bánh sau, bánh trước. Chiếc xe chết cứng lại, đổ sang trái bắn hắn qua tay lái, rơi xuống như một bị thịt. Vậy mà chẳng hề hấn gì. Anh cảnh sát trẻ, chỉ mấy bước đã đến bên chiếc a còng, nhanh tay rút chìa khoá xe bỏ túi quần, chạy lại chỗ chị phụ nữ ngã, đỡ chị dậy, đưa lên hè. Chiếc xe cũng đã được một người khác dựng dậy, dắt lên hè. Một lát sau, chị sờ nắn khắp người, thấy không bị thương tích gì, chị cảm ơn mọi người, nhìn về phía hắn đang nói gì với anh cảnh sát trẻ, buông một câu" "Đi như giặc ấy" rồi đi.

Cường đành phải dắt xe theo anh cảnh sát về công an phường. Thấy bị lập biên bản, hắn cố lấy giọng cầu thân:

- Anh bạn cảnh sát đẹp trai ơi. Hãy nhìn số xe của tôi, xem có nên làm thế không đã. Giữ xe thì dễ nhưng trả thì khó đấy!

Anh cảnh sát biết mình đẹp trai, nhưng không thích cái gã vi phạm luật giao thông, nịnh ra mặt như thế. Mới ra trường, chưa có nhiều kinh nghiệm nên không biết số xe của gã này có gì đặc biệt mà hắn mang ra doạ mình thế nhỉ?

- Tôi đang làm nhiệm vụ và không phải là bạn của anh, yêu cầu anh xuất trình giấy tờ xe và giấy tờ tuỳ thân!

- Tôi không mang theo. Thì anh cứ ra xem, rồi ghi số xe của tôi lại cũng không muộn cơ mà. Sợ tự mình đọc anh không tin.

Tò mò, anh cảnh sát đứng dậy. Ừ thì có những số xe đẹp, nào là cả dãy bốn số 5555, hay 6666, nhất là 9999. Hoặc là các số tăng dần lên mà cộng lại là 9.

Không, bây giờ người ta chơi khác cơ, chơi tích số, với ngụ ý, tài sản, lãi lời, sự may mắn sẽ tăng lên theo cấp số nhân. Trò chơi cấp số nhân thì không số nào đẹp bằng số này, to bằng số này. Lần đầu tiên anh đọc thấy nó trên một biển số xe: 9981. Cũng ghê. Phải công nhận là ghê! Phải thần thế lắm, phải quen biết thế nào, phải mất bao nhiêu tiền mới có tấm biển này. Nhưng chả liên quan gì đến ta. Nó chỉ để khoe mẽ với đám bạn bè, với bọn con gái thôi, chả giúp gì mày lúc này đâu.

Anh cảnh sát trẻ trở lại bàn làm việc, bấm bút bi, bắt đầu lập biên bản.

- Anh cho biết họ tên?

Hắn làm bộ ngạc nhiên:

- Định lập biên bản thật à?

Đối phương trả đũa tức thì:

- Định doạ đấy à.

Phải công nhận câu phản đòn rất khá. Hắn cười tươi:

- Đây không doạ đâu!

- Thì đây cũng không đùa đâu! Vượt đèn đỏ này! Gián tiếp gây ra vụ ngã xe người khác mà bỏ chạy này! Không có giấy tờ từ thân này! Giấy sở hữu xe, giấy phép lái xe cũng không có này. Đủ lý do để giữ xe chưa?

Câu cuối cùng, anh cảnh sát trẻ vừa nói, y nhìn hắn, vừa hất hàm.

Cái gã cảnh sát mặt còn non choẹt mà cứng cựa ra phết. Hắn đổi giọng, làm bộ lịch sự.

- Xin lỗi một phút.

Nói rồi, hắn bước ra phía cửa, rút điện thoại di động ra, gọi đi đâu đó. Hai bên còn đang nhùng nhằng thì điện thoại bàn trực ban đổ chuông. Trực ban chuyển máy cho anh cảnh sát trẻ. Anh xưng tên, chức vụ, rồi nghe tiếp. Sắc mặt cứ thay đổi dần. Cau có. Nhăn nhó. Dúm dó. Sau tiếng "Báo cáo rõ", anh khẽ đặt máy xuống. Nhưng khi mở ngăn kéo lấy chiếc chìa khoá xe của hắn ta, thì anh đập "chát" nó xuống bàn, như người chơi cờ, cay cú vì mất quân sĩ, giờ chơi lại bằng nước chiếu tướng. Anh nói một câu gọn lỏn:

- Anh được mang xe về.

Cường theo dõi thái độ của anh cảnh sát trẻ, đoán ra việc hắn cần đến đã đến. Hắn bặm môi, nghiêng đầu, gật gật, bỏ qua từ "được" rất quyền uy của đối phương, nhếch mép cười đắc thắng:

- Đã bảo rồi, ông bạn có nghe đâu!

Anh cảnh sát trẻ uất quá, quát lên:

- Ta không bạn bè với lũ các người.

Hắn câng câng cái mặt, hất hàm, hỏi bằng cái giọng vừa đe doạ, vừa khiêu khích:

- Này, đồng chí cảnh sát, gọi ai là lũ các người đấy?

Mắt vằn lên, anh cảnh sát trẻ dằn lừng tiếng:

- Tôi bảo lũ các anh, trước hết là anh đấy, nghe chưa?

- Nhớ nhé, quả đất tròn đấy!

Anh cảnh sát không thèm trả lời.

Tối ấy, anh đem chuyện xảy ra kể với một đồng đội lứa đàn anh. Người kia bảo:

- Vẫn có chuyện thế đấy… mà mày cũng nên phiên phiến thôi. Mày có biết tao phải mất bao nhiêu "vé" mới được xuống đường không?

- Làm sao em biết được? Em chả mất "vé" nào nên cứ vô tư. Sợ quái gì.

- Thế mày không phải cống nạp cho ai chắc?

- Cống nạp cho ai ạ?

- Tự tìm hiểu khắc biết.

***

Bọn bạn thân quây lấy Cường nhao nhao:

- Đến muộn, phạt rượu đi!

Đưa mắt lượt một lượt qua đám bạn bè, hắn đã nhanh chóng phát hiện thấy một cô gái cực xinh, một gương mặt thuần phác đồng quê - Lê Cường yên chí, rồi nhún vai rất điệu:

- Tớ cố đến đúng giờ, thành ra vướng một anh cá vàng. Phải gọi điện cầu cứu ông già. Ông già điện cho sếp hắn tớ mới thoát đấy. Không thì xe bị giữ rồi.

- Thế thì mừng tai qua nạn khỏi đã, rồi phạt tiếp!

Hắn làm bộ mặt nghiêm nghị:

- Các cậu chơi không đúng luật. Nào, hãy làm màn chào hỏi đã chứ.

Chủ tiệc đứng ra, giới thiệu hắn với mọi người và mọi người với hắn. Lê Cường cầm lý rượu đi chúc khắp lượt. Đến trước mặt cô bé đồng quê cực xinh tên là Kiều Linh, đôi mắt đa tình ướt rượt của hắn, xoáy vào mắt cô Cô cũng đường hoàng nhìn thẳng vào mắt người con trai, rõ ràng là có học. Không biết Lê Cường thuổng được ở đâu những lời bay bướm, như những viên đạn có sức xuyên thủng tất cả lỗ lai con gái:

- Anh xin được nâng cốc, trước tiên là chúc sức khoẻ người mẹ đã sinh thành ra em, để lần đầu tiên trong đời, anh được biết trên hành tinh này, có một người con gái đẹp đến thế này. Và bây giờ xin chúc sức khoẻ em, bông hoa rực rỡ của hương đồng gió nội.

Hắn nói thong thả, thật diễn cảm. Mấy tiếng cuối cùng, giọng hắn chậm hẳn lại, nhả từng từ. Hắn cúi lại gần cô gái đang ngây ngất, giọng mềm như gió thoảng.

Kiều Linh rủn cả người, mặt nóng ran, lan lên hai tai, lan xuống cả cơ thể. Cô khẽ rùng mình trước đôi mắt ướt rượt đắm đuối nhìn mình, miệng chúm chím lý nhí:

- Cảm ơn những lời chúc tốt đẹp của anh. Chúc sức khoẻ!

- Rất vui được làm quen với em!

- Em cũng rất vui được làm quen với anh!

Hắn tiếp tục hót:

- Sao mẹ em lại đặt cho em một cái tên hay thế nhỉ? Có cả vẻ đẹp của nàng Kiểu, lại có cái lung linh huyền ảo nơi thánh thần linh thiêng, Kiều Linh! Kiều Linh..

Hắn rút ví, lấy ra một tờ đô la trần, tức là không có phong bì. Ai cũng nhận ra con số 100 trên mầu xanh lá mạ, đặc trưng của tiền Mỹ. Lê Cường đến trước mặt chỗ tiệc:

- Mừng bạn nhân ngày sinh thứ 21! Xin được nâng cốc!

Cũng không phải là Cường chơi trội. Đám khách mời chọn lọc này đã được lưu ý: Không tặng hoa, còn tặng gì là việc của khách. Có ai đó hô to:

- Một, hai, ba nào…

Lập tức Cường giơ tay lên. Động tác kiên quyết, dứt khoát thể hiện rõ quyền uy của mình.

Quyền uy của gã trai cao hơn tất cả đám nửa cái đầu để có thể gọi là to con, và quan trọng hơn cả là to tiền. Cả bọn sắp bật ra khỏi miệng một tiếng "dzô" rõ to, lập tức im bặt. Mọi người chờ xem hắn nói gì. Ra cái điều ta đây, hắn giảng giải:

- Chúng ta từ tốn nâng cốc, chạm cốc nhau theo đúng phong cách người Thanh Hoa thanh lịch, chứ đừng "dô, dô" - môi hắn dẩu ra khi nhại hai tiếng ấy, làm cho cô bé Kiều Linh phải mỉm cười hưởng ứng.

Hắn nhìn thấy cái mỉm cười kín đáo ấy, ngừng một tý, lại tiếp. Chỉ những kẻ phàm phu tục tử mới có lối "dô, dô" như thế.

- Thế là người ta chạm cốc nhau, chạm mà không uống, hoặc nhấp mỗi lần một chút lấy lệ. Nhưng Cường thì uống thật sự. Với những ai thích, hắn còn 100%!

Lúc nãy, với Kiều Linh, hắn cũng mới chỉ chúc sức khoẻ chứ chưa uống. Bây giờ sau một vòng chúc xã giao, hắn quay lại với cô, dịu dàng:

- Em uống với anh một ly nhé.

- Em không biết uống rượu.

- Không sao. Em cứ nhấp môi vào miệng ly thôi cũng được. Thế, thế là được rồi. Bây giờ anh sẽ uống hộ em nhé… - Hắn ngửa cốc làm một hớp hết ly Uýt-ski - Ly rượu này ngon hơn tất cả những ly rượu Uýt-ski anh đã uống, ngon hơn tất cả các ly rượu mọi người đang uống ở đây. Em có biết vì sao không? - Hắn ghé vào tai cô thì thầm - Vì anh đã đặt môi vào đúng chỗ em đã đặt môi trên miệng ly đấy.

Từ chiếu, khách đến nhà hàng "Sợi tơ trời", đã thấy thông báo: "Tối nay nhà hàng phục vụ tiệc sinh nhật, không tiếp khách. Xin được cáo lỗi".

Sợi tơ trời ở bên hồ Thần ái tình. Các bàn ăn đặt ngay bên mép hồ, cách mặt nước chỉ một tầm tay với.

Nếu không có hàng lan can, sẽ có người thả chân xuống nghịch nước ngay. Một phòng rộng, đủ chỗ cho trên dưới hai trăm khách. Tiệc đứng như tối nay thì tha hồ, nhưng chủ nhân chỉ mời chưa đến năm mươi. Hơn chục món ăn bày la liệt trên bàn. Quầy giải khát có đủ các thứ rượu, bia sang nhất đang có trên địa bàn Thanh Hoa. Ai muốn gọi gì tuỳ thích. Ở đây, tối nay, cái gì cũng tuỳ thích. Chủ tiệc là một thanh niên đang học ở trường Đại học Dân lập Đông Kinh, nghĩa là chưa đi làm. Nhưng là chủ một tài khoản ngoại tệ cá nhân tại Ngân hàng Ngoại thương. Là chủ tài khoản nhưng không bao giờ được đụng đến số tiền trong tài khoản. Bởi đấy là của một người họ hàng, quan chức cao cấp trong ngành Dầu khí. Người thanh niên này được sử dụng một phần mười số tiền lãi hằng năm, coi như thù lao cho việc đã cho mượn tên mở tài khoản. Vì thế, việc tiêu pha với anh ta thật thoải mái. Số tiền thuê bao cả nhà hàng Sợi tơ trời đêm nay bằng một tiệc liên hoan sang trọng của một cơ quan cỡ trăm người đổ lại. Chả mùi mẽ gì. Khách mời toàn những thanh niên biết ăn chơi, có tiền để ăn chơi. Còn các cô gái thì chả phải mừng gì, đó là bạn gái của các chàng, không hạn chế số bạn gái đi cùng, chỉ có một điều kiện duy nhất: Phải xinh đẹp.

Khu cà phê vườn ẩn mình dưới những tán cây hồng xiêm. Mỗi bàn con, với hai chiếc ghế chặt trong một gian lểu nhỏ, ngăn với gian bên bởi một lớp gỗ dán mỏng. Cửa là một tấm mành để trong nhìn ra được nhưng ngoài nhìn vào thì không thấy gì. Trong gian cuối cùng, thấy rúc rích tiếng cười, cả tiếng hứ hứ, hự hự. Ngoài sàn biểu diễn, tiếng nhạc xập xình.

Mấy đôi thích nhảy quay cuồng với những động tác giật cục trong tư thế ưỡn người, hai tay thu lại cũng giật theo nhịp toàn thân. Lê Cường nhảy một mình, cốt phô diễn những động tác hình thể được luyện tập công phu, chả kém gì ca sĩ nhạc sến thời thượng Ngọc Sơn. Không nhìn, anh ta cũng biết Kiều Linh đang chăm chú dõi theo từng cú nhảy điệu nghệ kiểu M. Giắc-sơn của mình, nhất là lúc hắn đưa hai tay lên cao, nhịp với toàn thân. Cả cây người như những đợt sóng uốn lượn không cùng. Mấy đôi khác nhảy disco.

Nhưng tất cả mọi người quanh sàn nhảy đều chú mục vào hắn - tâm điểm của cuộc chơi.

Đủ rồi! Với ba bước nhảy cuối cùng, Cường đã đứng trước mặt Kiều Linh. Ngực phập phồng trong lần áo phông trắng toát. Lưng áo hình một đôi trai gái gắn môi vào nhau. Mặt lấm tấm mồ hôi, đôi mắt đa tình đầy phấn khích, hắn cầm tay cô, làm điều bộ nghiêng đầu:

- Em nhảy với anh một bài nào!

Cô gái bẽn lẽn cúi đầu:

- Em không biết nhảy.

- Thì anh dạy. Vô cùng đơn giản, chỉ cần em giữ đúng nhịp là được rồi.

- Thôi để khi khác ai lại tập nhảy bây giờ, người ta cười cho.

- Cũng được. Thế thì… anh em mình vào hát karaoke đi!

- Em không biết hát.

- Thì nghe hát vậy. Biết nghe người khác hát cũng là một nghệ thuật đấy. Em nghe hát chầu văn rồi chứ? Cái ông cầm trống chầu, chỉ ngồi nghe thôi, nhưng không phải ai cũng gõ điểm vào đúng lúc cần điểm, một tiếng "cắc" hay "tùng" đâu nhé.

Cô gái im lặng. Coi như đã bằng lòng. Cường nắm tay cô dắt đi.

- Ta đi em!

Trong phòng đã có hai đôi. Họ chào nhau, làm quen. Một tay đang hát: "Con gái nói một là hai…". Lát sau, cô gái của một đôi khác hát: "Khi em xa anh, sóng thôi không vỗ bờ. Khi em xa anh, đá bơ vơ…"

Cường quàng tay ôm eo lưng cô gái, kéo sát vào mình:

- Em chọn bài đi, thích nghe bài gì? Anh sẽ hát tặng em bài ấy.

Nhỡ bài em thích, mà anh không thuộc thì sao?

Cường ưỡn ngực, vẻ anh hùng:

- Em thích bài nào thì anh thuộc bài ấy. Không tin em cứ thử xem?

Cô gái dò tìm một tí rồi chỉ vào một dòng, không hiểu có ý tú gì mà Cường đọc thấy: Người dàn bà đáng yêu. Bài hát rất hay, nhưng khó hát. Cường cũng có đôi lần được nghe cái giọng da diết ngân đến kiệt sức tàn hơi của người đàn bà đang say đắm với mối tình muộn mằn của mình. Hắn ta không thể hát được, nhưng đã khôn ngoan tìm cách chống chế.

- Anh sẽ hát cho em nghe bài này vào một dịp khác. Còn bây giờ… anh muốn hát tặng em bài hát của lòng mình: "Người con trai đang yêu", em có biết không?

Cô gái hiểu điều Cường nói. Hắn ta lại quàng lấy eo cô, áp chặt vào mình. Lúc ấy một trong hai đôi đứng dậy, líu ríu dìu nhau, mở cửa căn phòng bên nách phòng karaokê. Hắn thừa biết căn phòng ấy dùng vào việc gì. Hai người ấy vào đấy làm gì. Trong ấy, chỉ có bộ sa lông và một chiếc bàn nước, gọi là phòng chở hát, dành cho những đôi nào cần tâm sự, trò chuyện trong khi đợi đến lượt mình hát. Nhưng chả có ai vào đấy chờ hát cả. Cũng chả cần giường chiếu. Một bộ sa lông là quá đủ. Trí tưởng tượng của Cường hình dung ra tất cả. Lập tức người hắn bừng lên một nỗi thèm khát dữ dội. Hai tay ôm hai bên đầu cô gái, xoay mặt cô lại phía mình. Đôi môi dầy, tham lam ấp lên miệng cô gái, hớp lấy hớp để. Được đằng đầu, lập tức lân xuống đằng chân. Hai tay lần xuống ngực cô gái, xoa xoa nắn nắn một chập. Như khó chịu vì vướng vít lần vải áo mười ngón tay hắn luồn xuống vạt áo lần lên.

Cô gái nhủn người, nắm lấy tay hắn, không nhìn vào mắt Cường, giọng run rẩy: "Không phải bây giờ, không phải ở đây". Ngừng một lát cô nói thêm: "Thôi đi anh, hai bạn kia cười đấy".

Con thú ham xé mồi quay lại, nhìn đôi kia. Hắn cười khùng khục trong cổ họng. Tiếng con gà trống vừa kêu vừa xoè xoè đạp cánh quanh gà mái cũng giống thế. Mặt nở như bỏng ngô, Cường bảo:

- Em thử nhìn xem, họ đang làm gì?

Kiều Linh quay lại, cũng bưng miệng cười theo. Cô gái ấy vẫn cầm micrô hát. Lời hát giãi bầy, mời mọc: Tình em, đoá hoa hồng lặng lẽ thơ ngây, bên thềm Tình em như khúc sóng quê nhà khao khát, con thuyền trôi. anh em như gió gào, tình em như sóng xô". Chả thế mà gã trai, như đứa trẻ đói sữa, cứ vục đầu vào ngực cô gái. Giọng cô run run, có lúc méo đi vì không làm chủ được mình. Chả sao, miễn là có tiếng hát là được rồi.

***

Giao ban đầu tuần cơ quan Thuỵ Miên.

Giám đốc hất hàm về phía trưởng phòng Tổ chức Đào tạo:

- Đồng chí báo cáo xem vấn đề nhân sự phòng Nghiệp vụ đến đâu rồi? Bao giờ thì dứt điểm, hay để đến Tết?

Người bị hỏi đưa mắt về phía một người đang cắm cúi vào cuốn sách trước mặt, thận trọng lựa lời:

- Báo cáo giám đốc. Đồng chí trưởng phòng Nghiệp vụ vẫn không đồng ý với đề xuất của chúng tôi…

Cái thằng! Mình đã phải nói với nó đến ba lần mà nó vẫn ương ngạnh. Phải nghĩ cách trị thằng này mới được!". Giám đốc nghĩ vậy, nhưng không đả động gì đến trưởng phòng Nghiệp vụ. Thậm chí cũng không nhìn người này. Các trưởng phòng, thấy không phải là việc của mình, nên mặc kệ, chả việc gì phải bận tâm. Ai có việc riêng gì thì làm. Không thì ngồi chờ xem sự thể ra sao. Màn diễn nhân sự của phòng Tổ chức bao giở cũng là tiểu phẩm hay. Bởi, không gì vô tổ chức bằng công tác tổ chức ở cơ quan này.

Tự dưng, Nguyễn Việt, trưởng phòng Nghiệp vụ nói trống không, chả ra nói với ai:

- Đồng ý rồi đấy thôi!

Trưởng phòng Tổ chức mừng ra mặt, vội săn đón:

- Thế à? Tôi chưa nắm được thông tin này.

Việt thủng thẳng:

- Mới đồng ý tối qua thì làm sao đồng chí biết được!

… Tối qua, anh ta đến nhà thủ trưởng tương lai. Yên trí rằng, giám đốc đã hạ cố nói lần thứ ba này, trưởng phòng Tổ chức đã làm việc mấy lần này. Và, cái này, hôm nay…

- Anh thương em, vợ chồng em mang ơn anh suốt đời… Anh đang chuẩn bị làm nhà. Hoàn cảnh anh thế nào, cả cơ quan đều biết… Anh để em lo giúp anh toàn bộ phần mộc của công trình. Tất cả khuôn cửa, sàn nhà, cửa sổ, cửa ra vào, lan can cầu thang đều là gỗ lim. Riêng sàn nhà và bậc cầu thang cả ba tầng là gỗ thông Lào… - luồn tay vào túi áo trong, lấy ra một chiếc phong bì, người này dè dặt đặt trước mặt chủ nhà - anh cầm tạm chỗ này.

Nhìn chủ nhà mặt mũi tươi tỉnh, khách thấy yên tâm. Thời buổi này, có mấy người không biết đếm tiền.

Nào có giấy tờ biên nhận, ký tá gì đâu mà lo. Chủ nhà cắm chiếc phong bì lên hỏi:

- Cậu uống nước đi. Bao nhiêu đây?

Hỏi thế là cắn câu rồi. Cầm thế là nuốt đến nơi rồi. Khách hớn hở:

- Dạ thưa anh, mười ngàn đô ạ. Cứ hết bao nhiêu em lo bấy nhiêu. Anh không phải suy nghĩ gì cả. Em có nguồn gỗ rồi. Đảm bảo gỗ nội thất ngôi nhà anh sẽ nhất cơ quan ta.

- Được rồi! Nếu cậu chấp nhận điều kiện này của tôi thì tôi nhận số tiền này cả số gỗ cậu lo cho tôi…

Khách lo ngại nhìn chủ nhà, chờ đợi…

Việt phát biểu tiếp, bằng việc kể lại câu chuyện với cuộc họp giao ban.

- Tối qua, đồng chí ấy đến nhà tôi… - Ngừng một lát mọi người nhìn anh, chờ đợi. Màn kịch nhân sự đã vào chỗ thắt nút đây. Người này nói tiếp… - Vâng, tối qua đồng chí ấy đến nhà tôi, với một chiếc… phong bì!

Cả phòng họp lặng đi như báo hiệu một cơn giông sắp ập xuống. Tất cả mọi cặp mắt đều đổ dồn về phía người nói - tất nhiên, trừ bốn mắt của giám đốc và trưởng phòng Tổ chức. Hai người này ra vẻ không quan tâm, cứ nhìn thẳng. Thuỵ Miên cũng nhìn chằm chằm vào miệng Việt: đôi môi đàn ông đầy đặn, đường nét rõ ràng. Anh không nhìn ai, mà nhìn vượt qua đầu hàng người đối diện, qua khoảng trống giữa bàn quây. Ở đấy có đặt hai chậu hoa lan Ý. Hình như anh ta chỉ quan tâm đến một vật, chả ai nhìn làm gì: chiếc kim giây đồng treo lường, không nhảy nhót như những chiếc khác để khoe sự có mặt của mình, mà cứ lừ lừ xuyên thủng thời gian.

- Theo ý kiến chỉ đạo của đồng chí giám đốc, và ý kiến tư vấn của đồng chí trưởng phòng Tổ chức, tôi đã đồng ý nhận đồng chí ấy. Và vì chiếc phòng bì đã đặt trước mặt tôi, coi như là tạm ứng, với lời hứa sẽ lo toàn bộ gỗ nội thất trong nhà tôi bằng lim và thông Lào, nên tôi muốn biết là phần mình sẽ được bao nhiêu. Vì lúc ấy không thể tự mình đếm, nên lôi mới hỏi như thế. Và được trả lời là… Thế còn điều kiện để tôi nhận, thì còn hơn cả yêu cầu của đồng chí giám đốc đồng chí trưởng phòng Tổ chức và anh ấy - Điểu kiện ấy thế nào?

Thuỵ Miên không nén được tò mò, sốt ruột lên tiếng.

Không phải chỉ Thuỵ Miên, mà tất cả mọi người, kể cả giám đốc và trưởng phòng Tổ chức đều nóng lòng biết câu chuyện sẽ kết cục thế nào. Những người tinh ý một tí, đều đoán được hướng phát triển của câu chuyện.

Đã nói đến một việc lẽ ra phải giấu kín… Nhất là câu: "Phần mình dược bao nhiêu" thế nghĩa là… Người khác cũng có phần chứ. Phần ra phần ấy chứ. Người khác là ai thi mọi người cũng biết cả rồi. Nhưng Việt vẫn thủng thẳng, như chọc tức tính kiên nhẫn của cuộc họp.

- Vâng điều kiện của tôi là… là… anh ấy phải làm trưởng phòng! Chứ không phải phó trưởng phòng như Tổ chức điều.

Cả phòng họp nhốn nháo. Lại chính Thuỵ Miên láu táu:

- Thế anh làm gì?

Việt quay lại, nhìn người hỏi, đáp lại câu hỏi ấy bằng một câu hỏi khác, giọng điều hết sức trìu mến:

- Sao cô lại hỏi thế? Một phòng làm sao lại có hai trưởng phòng được?

- Thế thì? - Thuỵ Miên thật sự thích thú, nhưng vẫn không hiểu thế là thế nào.

- Vâng, vì vậy tôi xin… xuống làm phó trưởng phòng.

Cả phòng họp lúc này mới à lên láo nháo nói, cười. Thắc mắc. Khó chịu. Thích thú. Giám đốc và trưởng phòng Tổ chức, tất nhiên là những người vừa thắc mắc, vừa khó chịu, vì, chưa hiểu rõ cha này sẽ đấy câu chuyện đến đâu, nhưng chắc chắn hắn không có thiện ý gì với mình, hắn chỉ làm cho mình bẽ mặt.

Không biết phải làm gì, giám đốc đành ngồi im chịu trận trong khi các trưởng phòng khác thỉnh thoảng lại đưa mắt về phía ông ta theo dõi. Việt vẫn bình thản như không có chuyện gì với mình. Anh vẫn nhìn chiếc kim giây kiên nhẫn, lừ lừ xuyên thời gian. Để cho tiếng cười hơi dịu đi, anh mới giải đáp. Quay lại nhìn Thuỵ Miên, như nói cho riêng cô:

- Thưa các đồng chí, là bởi vì thế này… Làm trưởng phòng, anh ấy sai tôi việc gì, tôi còn làm được, chứ làm phó trưởng phòng, tôi giao việc thì anh ấy làm thế nào? Các đồng chí đều biết, các cán bộ phòng tôi đều biết, và bản thân anh ấy cũng biết, năng lực chuyên môn của anh ấy không bằng bất cứ cán bộ nào trong phòng chúng tôi. Phải thế không ạ?

Cả phòng cười nói thoải mái như giữa rạp hát, khán giả được xem một tình huống kịch tính. Dĩ nhiên Thuỵ Miên cười nói to hơn cả. Hình như chị còn miệng hoan hô, tay vỗ nữa kia. Chỉ có hai người kia là tức tối ra mặt. Và căm. "Thằng đểu, nó chơi mình vố này mới đau đây". Cú quá, hoá liều, trưởng phòng Tổ chức, giọng rất tổ chức, hỏi một câu chắc lép đúng kiểu con nhà tổ chức:

- Đồng chí nói thật đấy chứ?

Việt không thèm nhìn người hỏi, như người lớn trả lời một đứa trẻ nhỏ:

- Nếu đồng chí thích, ngay bây giờ tôi viết thành văn bản!

***

Trung đoàn lệnh cho tiểu đoàn Lê Đại tổ chức tất cả cán bộ từ tiểu đội trưởng trở lên đi tập huấn kỹ thuật ở trưng tâm N, cách địa điểm đóng quân gần ba trăm cây số. Chỉ để ở nhà một cán bộ cấp phó.

Đại cho mời tất cả cán bộ đại đội phụ trách hậu cần lên họp. Anh hỏi xem có ai quê ở nơi sẽ đến không? Có ai biết những thông tin kinh tế gì ở vùng đó không? Giá cả lương thực, thực phẩm ở đó. Đấy có gì hay mà đây không có? Ở vùng ta đây, có thứ gì rẻ mà nơi đến không có. Các cán bộ đại đội thi nhau trổ tài nắm bắt giá cả thị trường của mình. Đại liên hệ với cán hậu cần trong ấy. Khi biết ý định của Đại, anh hoan hô rối rít.

- Hay quá, tớ đang bí chuyện thực phẩm cho đợt tập huấn này. Hơn ba trăm con người chứ ít đâu. Cậu chở vào được thì hay quá!

Hai người có quen biết nhau. Vả lại đây là chuyện kinh tế. Anh nói ngay, mếch lòng trước thì sẽ được lòng sau:

- Nhưng mà, thủ trưởng phải thanh toán theo giá thị trường trong ấy đấy!

- Tưởng cậu chỉ lấy giá ngoài ấy, cộng với một ít công vận chuyển và bồi dưỡng cho anh em thì mức ăn của lớp mới khá hơn được chứ?

Lẽ Đại lễ phép:

- Không ạ, cứ là phải cưa đứt, đục suốt thủ trưởng ạ.

- Thế là cậu đi buôn à? Lấy phương tiện vận tải của quân đội đi buôn à? Lấy lãi chia nhau à?

- Cái đích cuối cùng sẽ giải thích cách làm của tôi. Tôi vẫn hoàn thành đợt hành quân; vẫn chỉ mất từng ấy xăng dầu, mà lại thu về được một khoản tiền cho đơn vị, để cải thiện bữa ăn cho chiến sĩ. Chả ai kết tội tôi được. Tôi đã đưa việc này ra cả ban chỉ huy bàn bạc, tôi đã triệu cán bộ hậu cần các đại đội lên bàn bạc. Họ đều ủng hộ và bàn cách thực hiện. Tôi sẽ chịu trách nhiệm nước cấp trên việc này.

Giọng người bên kia đầu dây chùng xuống:

- Là nói thế thôi. Cậu cứ chở vào đây cho tớ. Thế nhé! - Đặt máy xuống, ông lẩm bẩm một mình. - Khá thật! Giỏi thật! Nghĩ được như thế thì giỏi thật. Lại dám làm, dám chịu trách nhiệm. Thằng cha này còn lên!

Từ tối hôm trước, một đàn trâu mười hai con được lùa lên hai chiếc xe vận tải quân sự. Chiếc cầu tre ken khít vào nhau, có những "bậc" cũng bằng tre buộc nằm ngửa cho móng chân trâu không bị trượt. Những chú trâu, cả đời mời được lên xe ô tô nên cứ rúm tứ tức lại, mắt thao láo hoảng sợ. Chật vật hơn một giờ mới lùa được một xe. Hai giờ sáng, đoàn xe trâu xuất phát trước. Sáu giờ sáng, bốn chiếc xe chở đoàn sĩ quan, hạ sĩ quan mới chuyển bánh. Chịu ngồi chật một tí vậy.

Chuyến ra, hai xe chở dừa làm quà cho người ở nhà, tính đủ hai người một quả. Hàng đánh ngược ra là đường: đường phèn, đường phổi. Chuyến đi lãi đằng đi, chuyến về lãi đằng về. Lãi ra lãi! Đám cán bộ hậu cần cười hể hể, khen thủ trưởng: phục bố ấy thật. Thủ trưởng thế mới là thủ trưởng chứ! Sau đợt tập huấn kỹ thuật ấy, Đại được rút lên làm chủ nhiệm hậu cần trung đoàn. Hai năm sau anh xin ra quân, về một cơ quan kinh tế thành phố Thanh Hoa.

[ngudoc]

Chương 5

Về Cường không mảy may lo lắng bất kỳ điều gì. Ông bà nó làm gì, nó cũng không quan tâm. Bố hắn làm gì ra nhiều tiền cho hắn tiêu, hắn cũng không cần biết. Hắn chỉ cần biết có tiền tiêu cho hôm nay, cho đêm nay. Có tiền bao con bé này là được. Còn ngày mai là việc của ngày mai. Hắn không phải lo. Ông bà, cha mẹ có trách nhiệm lo cho hắn. Lo làm gì cho già người?

Ngồi học mà bụng dạ Cường cứ thấp thỏm không yên. Hắn viết không biết bao lần cái lên Kiều Linh trên mặt giấy trắng tinh mà không chán. Cuối cùng, không nhịn được nữa, hết tiết thứ ba, hắn chuồn. Việc đầu tiên là gọi cho cô bé, áng chừng quãng đường đi, hẹn nửa giờ sau sẽ đến nhà trọ đón. Cô bé nhanh nhẹn leo lên sau chiếc a còng như con mèo con gặp chủ. Thi những gì đã có với nhau tối hôm trước, họ đã chẳng là của nhau, về nguyên tắc rồi sao?

Chiếc xe lao thẳng vào tầng hầm để xe của khách sạn Chiều Tím. Cường kẹp Kiều Linh vào nách, líu ríu lên phòng. Kiều Linh mới cởi xong chiếc khuy áo trên cùng, Cường đã ngăn lại:

- Đừng em. Đấy là việc của anh!

Và hắn từ từ, chậm rãi, thong thả cởi tùng thứ, từ ngoài vào trong. Vừa làm vừa nếm náp mỗi thứ một tí của ngon vật là cứ lồ lộ ra trước mắt, trong tay. Mảnh vải cuối cùng đã tụt khỏi người cô gái, vẫn thong thả, từ tốn hắn bế cô gái, nhẹ đặt lên giường. Đứng trên giường phía chân cô gái, hắn cũng không vội vàng, bắt đầu lần lượt cởi từng thứ trên người mình. Vừa làm, vừa chăm chú quan sát cô. Tấm thân trình nguyên, mơn mởn, rạo rực, đắm đuối nhìn hắn, căng lên chờ đợi.

Đến lúc ấy hắn mới nhập cuộc.

Động tác ấy, thái độ ấy chứng tỏ hắn hết sức lành sỏi trong nghệ thuật làm tình. Mà hắn mới là sinh viên năm thứ tư. Nhưng cách đấy sáu bảy năm, khi còn học lớp 10, hắn đã lập một chiến tích bất hảo.

***

Một ngày chủ nhật, lớp Cường đi thăm chùa Thầy ở Sơn Tây. Thầy chủ nhiệm cùng leo núi với cả lớp.

Ông ngồi ở cửa hang Thần, trông chừng bọn trẻ và luôn mồm dặn học trò hết sức cẩn thận khi xuống hang… Bọn con trai bắt đầu tụt xuống. Dưới ấy tối như hũ nút. Đèn pin chỉ le lói như đom đóm đực. Nến chỉ sáng leo lắt. Dây cao su cắt từ lốp ô tô đốt lên khói mờ mịt. Đông người tham quan. Mấy tốp con trai, con gái không rõ ở đâu cũng mạo hiểm mò xuống. Ngồi ở cửa hang, thầy giáo chủ nhiệm đưa mắt ngắm cánh đồng xanh lá mạ như bàn cờ tít dưới chân núi Sài. Bỗng từ dưới hang chui lên mấy cô gái, tóc tai rối bời, quần áo tơi tả, mặt trắng bệch sợ hãi. Ông hốt hoảng, nghĩ đến những bất trắc xảy ra ở dưới ấy. Đã tùng có một em học sinh bị rơi xuống khe trong hang này, phải hai ngày sau, những người được thuê ròng dây xuống mới đưa được xác đứa trẻ xấu số lên. Ông hỏi, không đứa nào chịu nói gì.

Đoán là có chuyện nhăng nhít do học trò mình gây ra. Vào giờ học sáng thứ hai, ông gọi bốn đứa mình nghi ra, gửi mỗi đứa một nơi: phòng bảo vệ, thư viện, phòng thí nghiệm, văn phòng. Cách ly xong, ông bắt đầu cuộc "điều tra xét hỏi". Được một chút thông tin dù le lói ở đứa này, ông liền đến khai thác ở đứa khác. Cuối cùng cũng "dựng lại được hiện trường". Chính Cường đã rỉ tai ba đứa khác cùng lớp. Mỗi đứa đứng cạnh một nữ sinh lạ khi nghe tiếng vỗ tay, cùng đồng loạt dùng mũ nón quạt cho tắt đuốc, nến của bất kỳ ai đứng gần đó. Trong bóng tối nhập nhoạng, khói cao su mù mịt; chúng ôm cứng các cô gái, hai tay lùng sục khắp thân thể đang rẫy rụa của các cô. Việc ấy, trong hoàn cảnh ấy, cũng mới chỉ dừng lại ở mức độ tội lỗi ấy, nên mấy đứa cũng chỉ bị cảnh cáo toàn trường. Không biết ở một nơi khác, vắng vẻ chắc chắn chúng không chịu dừng lại ở sự thoả mãn nửa chừng như thế.

Bây giờ có tiền, cô bé quá xinh lại cho không hắn thế này. Dại gì mà không tận hưởng thứ của trời cho? Đi chơi gái phải kỳ công lắm và mất cả ngàn đô cũng không thể tìm được một con bé thế này: Hắn không biết rằng chẳng ai cho không ai bao giờ. Ngay lần đầu tiên làm tình với Kiều Linh ở khách sạn Chiều Tím cô ta đã chỉ vào vết đỏ loang trên tấm vải trải giường trắng tinh, nói một câu mà lúc ấy, vì quá sướng, hắn không hiểu hết ý tứ. "Em tặng anh tấm thân trinh bạch của đợi em đấy, anh ạ". Hắn cũng không để ý, khi xuống cầu thang, Kiều Linh lại bảo quên cái gì đó, chạy lên, rồi xuống ngay. Trong khoảng chực ngày sau đó, gần như hôm nào, khi thì ban ngày, khi thì tối, hắn cũng cắp cô bé vào nhà nghỉ. Cho đến một hôm, Cường đã cởi hết quần áo của cả cô bé và của mình, chuẩn bị nhập cuộc thì cô bé ngăn lại:

- Em muốn nói với anh việc này.

Cơn thèm đã lên đến đỉnh điểm, hắn không muốn hoãn cái sự sung sướng lại, nên tặc lưỡi:

- Gì thì gì, cho anh sướng cái đã.

Kiều Linh:.

- Ngày nào cũng sướng đến mấy lần mà chưa chán à?

- Không chán mới lạ, em tuyệt vời thật đấy.

Cô bé chưa chiều ngay mà giữ tay giữ chân hắn lại nói bằng được:

- Anh phải cho em đi học một lớp vi tính, một lớp tiếng Anh nữa.

Hắn làm cái tặc lưỡi:

- Chuyện nhỏ như con thỏ, không có vấn đề gì!

Với khả năng tài chính của mình, hắn giải quyết hai việc ấy ngon ơ. Kiều Linh tỏ ra rất chăm chỉ và sáng dạ. Lần nào gặp nhau, cô cũng hỏi hắn về bài vở, phát âm cho hắn nghe, để hắn sửa, uốn nắn, đọc mẫu cho cô đọc theo. Một hôm, lúc Kiều Linh đứng trước gương sửa sang mái tóc trước khi ra về, Lê Cường thì đứng phía sau, nhìn cô gái trong ương, ôm chặt tấm thân thon thả, tì cằm vào đầu tóc cô day day. Cô nhận xét:

- Xem cái cách anh vứt quần ảo, giầy dép, túi, cặp thì thấy phòng anh ở nhà, chắc là bừa bãi, luộm thuộm lắm. Đúng không nào? Anh đưa em về, xem em phán đoán có đúng không nhé!

- Công nhận là em phán đoán giỏi. Về thì về!

Gặp ai, Kiều Linh cũng lễ phép chào. Cường giới thiệu cô là em thằng bạn thân, cửa phòng vừa mới mở ra, cô bé đã reo lên:

- Úi giời! Chả khác gì chuồng lợn nái sắp đến ngày đẻ.

Cô gập chăn, tháo chiếc màn còn treo ba góc, cốt lấy chỗ chui ra, chui vào, rũ cho bớt bụi bặm, gập lại.

- Bao nhiêu lâu chưa giặt màn anh có nhớ không?

- Nhớ làm gì cho già người!

- Gớm quần áo mặc rồi mà anh treo lẫn lộn với cái sạch à? Bẩn thế ông tướng?

Cái bàn học thì chẳng khác gì cái chạn bát nhà quê. Sách vở, giấy bút ngổn ngang, cốc chén lộn xộn. Mấy cuốn tạp chí người mẫu, thời trang la liệt… Dưới gầm giường mấy đôi giầy dép bẩn thỉu, chiếc quay vào, chiếc chổng ra. Kiều Linh sắp xếp, dọn dẹp đến đâu, lại lau chùi đến đó. Gần hai tiếng đồng hồ sau, căn phòng khác hẳn. Bàn tay con gái nhúng vào có khác. Cô gái ngồi xuống giường nhìn xung quanh một lượt:

- Còn giá sách nữa, hôm nào em sẽ sắp xếp lại cho anh. Ai lại cuốn thì chìa ra, cuốn thụt vào, cuốn quay lên, cuốn quay xuống. Muốn đọc là cứ phải vẹo đầu bên này, vẹo cổ bên kia. Anh sắp xếp theo đề tài hay theo khổ sách mà em không tìm ra quy luật?

- Quy luật gì đâu, tiện tay thì ấn vào thế thôi. Ngăn nắp, mất nhiều thời giờ làm gì cho nó già người đi!

Bây giờ, cái giường bỗng chốc trở nên rộng thênh thang.

Cường ngồi xuống bên cô gái, quàng tay lên vai cô rồi như tiện tay, theo thói quen, hay cơn thèm lại cồn lên,. hắn bửa ngửa cô ra giường. Không hiểu sao, không thong thả như lần đầu chiếm đoạt, mà hấp tấp lột quần áo cô ra… Sau những giây thở gấp, nhịp thở Cường đã trở lại đều đều, hắn chống tay định ngồi dậy thì Kiều Linh càng quặp chặt đôi chân trần quanh người hắn. Hai tay bắt chặt vào nhau như chiếc gông khoá chặt, để Cường dán chặt trên bụng mình:

- Yên nào anh, để em tận hưởng giây phút hạnh phúc trên chiếc giường của anh,… trong côn phòng của anh. Những lần trước, ở những nơi khác, em không có cảm giác sung sướng hạnh phúc như lần này. Ngoan nào, ngủ đi anh. Cứ thế này mà ngủ. Em hạnh phức lắm…

Hai đứa nằm như thế lâu lắm. Cường đã thiếp đi.

Thình lình, cánh cửa bật mở.

Bà mẹ Cường đứng sững trước cửa phòng. Bà không ngạc nhiên, không la hét, chửi mắng. Bà nhìn hai đứa lóng ngóng mặc áo quản. Không nói, không rằng. Không sập cửa, quay ra.

Tối ấy, bà gọi Cường vào phòng hỏi chuyện. Cuộc đối thoại giữa hai mẹ con diễn ra thế này:

- Con kiếm đâu ra con bé ấy thế? Trông thì được đấy Nhưng người và nết có đi đôi với nhau không?

- Con chả phải tìm kiếm gì. Nó thích con thi theo. Thế thôi!

- Thế con định thế nào?

- Con chả định thế nào cả!

- Chả định thế nào mà đã lôi nhau về nhà, lôi nhau lên giường.

- Nghĩ làm gì cho nó già người đi cơ chứ? Tình cho không biếu không mà mẹ!

- Này, con vứt cái lý thuyết rởm ấy đi. Không ai cho không ai cái gì đâu con ạ. Mày liệu mà giữ gìn, để nó chửa là lôi thôi đấy.

Nói xong câu ấy, bà đứng dậy, ra chiều câu chuyện đã xong. Cường về phòng mình. Bà nhìn đồng hồ, hấp tấp đóng cửa.

Bà vội đến với người tình của bà.

***

Trong cơ quan, Việt là người Thuỵ Miên nể phục nhất. Sự vững vàng về chuyên môn, sự đứng đắn về nhận thức, nhất là thái độ đứng đắn, đàng hoang tự lin, đặt anh vào một đẳng cấp khác, vượt lên hẳn cán bộ toàn cơ quan.

Cuộc vui nào trong cơ quan có Thuỵ Miên tham gia đều sôi nổi hẳn lên. Giọng nữ cao trong trẻo làm cho không khí hào hứng ngay, nóng lên, trẻ lại, lôi cuốn mọi người. Nó đánh thức phần vui nhộn vốn có trong mỗi người, bị công việc và các mối quan hệ che lấp, chôn vùi. Không khoe giọng, chị muốn mỗi người đều giao hoà niềm vui sống với nhau, nên lấy giọng một bài, khi hát lên ai nấy đều muốn trải lòng trước bạn bè:

"Rừng núi giang tay nối lời biển xa

Ta di, vòng tay lớn mãi, để nối sơn hà…"

Chính trong không khí ấy, đã có lần, Việt hát một bài từ thời kháng chiến chống Pháp, làm Thuỵ Miên sững sờ. Giọng anh, hoá ra rất được, trầm ấm, tha thiết … "Nơi ấy có cánh đồng tắm nóng vàng tươi, bờ tre, nhà gianh vách mới… Nhà anh có đàn em mắt ngây thơ, má hồng. Những chiều ngồi hát vui trên đồng quê, em gái dắt trâu về…"

Và một lần. Không bao giờ chị quên được. Khi chị mời hát đối, Lời của gió, thì nhiều tiếng hô tên anh.

Anh đứng lên, tự nhiên và tự tin hát rất khớp với chị:

Em có nghe thấy, gió nói gì không?

Anh có nghe thấy, gió nói gì không

Bao nhiêu thương nhớ, gửi vào trong gió…

Gió hãy nói rằng, anh yêu em.

Gió hãy nói rằng, em yêu anh!

Gió hãy nói rằng, ta yêu nhau. Thế thôi!

Chị từng nghe gần như tất cả đàn ông cơ quan ấy những tuổi, ít tuổi, vẫn chị em ngọt xót, hễ có dịp đều buông lời khen nịnh đầy dụng ý. Chỉ có anh là không bao giờ khen. Nhưng đôi mắt thì khen hết lời…

Hôm ấy, cả cơ quan đi đưa đám thân mẫu anh trưởng phòng Hành chính Tổng hợp. Thuỵ Miên ra, thì xe đã chật. Anh vừa dắt xe ra, thấy thế bảo:

- Đi xe máy cho thoải mái. Tôi đảm bảo với cô đến trước ô tô cho mà xem.

Vừa ngồi lên, chiếc xe đã lao vút đi. Chị bảo:

- Gớm anh đi như thanh niên ấy.

- Đi như thanh niên thì nói làm gì. Đường cao tốc, anh phóng hết ga, kịch kim ấy chứ!

Hai người đến trước xe cơ quan, nên tranh thủ vào phúng viếng trước, về trước. Anh lại thích thú phóng xe như một thanh niên say mê tốc độ. Bỗng nhiên phía trước ùn lại. Chả mấy chốc, dòng xe đã đút nút chật cứng đường. Muốn quay lại cũng không được nữa rồi. Trời nóng như đổ lửa. Hơi nóng từ mặt đường nhựa bốc lên. Khí thải từ mấy trăm xe máy rùng rùng nổ, chạy gằn từng nửa mét đường nhích dần lên. Quái lạ giá lúc khác thì Miên đã cau có, nhăn nhó, chửi thầm nạn ùn tắc xe như cơm bữa của thành phố. Nhưng bây giờ thì không. Không hể sốt ruột. Cứ yên chí ngồi sau anh. Lưng áo sơ mi anh đã đẫm mồ hôi.

Mùi mồ hôi đàn ông nồng nồng ngầy ngậy. Tự nhiên chị muốn ngồi lâu lâu với anh. Nếu không vì cái nắng quái ác này thì anh tha chị đi đâu cũng được, nhưng nắng quá. Miên nghển cổ lên, miệng sát ngay tai anh:

- Kiếm chỗ nào ngồi uống nước đi anh. Em khát quá rồi!

Anh cũng định bảo thế.

Quán cà phê mang cái tên thật khéo chọn: "Mơ màng".

Mỗi bàn một góc, một thế giới riêng, dù chỉ có vách ngăn thấp. Cốc cam lạnh làm chị tỉnh người. Anh có vẻ sảng khoái sau mấy ngụm bia lạnh. Tự dưng anh nhìn đăm đăm. Ở cơ quan không bao giờ anh nhìn chị như thế mà ý tú hơn, e dè hơn, giữ gìn hơn. Bây giờ thì bạo dạn, không giấu giếm.

- Em biết câu sinh dữ, tử lành chứ. Hôm nay anh với em đi viếng một người chết. Trời lại cho ngồi với nhau thế này… Anh nghĩ là đều lành đấy. Em có thấy may không? Anh lại còn thấy hay là khác.

Thuỵ Miên không trả lời, mà biết trả lời thế nào.

Chỉ biết rất vui. Bỗng nhớ hôm nào, bài "Lời của gió"…

Tay anh ấp lấy tay chị đang bao quanh cốc cam lạnh cho mát. Cử chỉ ấy như một lời tỏ tình. Chị để yên.

Anh dấn thêm một bước nữa:

- Anh đến thăm nhà em nhé!

Anh cầm tay Miên đứng dậy. Chị ngoan ngoãn theo anh như bị Thuỵ Miên. Vừa bước vào nhà anh đã chốt cửa lại, không nói gì. Đôi mắt đã nói tất cả. Sau cái hôn ngạt thở, anh nôn nóng đưa tay xuống hàng khuy áo chị. Miên ngăn bàn tay ấy lại, nhìn vào mắt anh, giao hẹn:

- Không bao giờ, không ở đây, tỏ ra không tôn trọng chồng em đấy nhớ.

Anh ngạc nhiên:

- Sao lại thế được? Anh có lỗi với chồng em cơ mà.

- Không được… trên giường vợ chồng em đây!

- Đúng rồi, ngay sàn này thôi.

Chị lóng ngóng trải chiếu xuống sàn gỗ. Tay run run cởi quần áo, nằm xuống, nhắm nghiền mắt đợi. Mãi chưa thấy gì (sau này mới biết, anh cũng đang ngây người, nên cứ lúng túng với cái thắt lưng), chị giục:

- Yêu em đi!

Anh nhẹ nhàng nằm lên người chị, nhẹ nhàng hôn trán, hôn mắt, hôn má, hôn tai, hôn miệng. Anh hôn miệng chị rất lâu. Rồi anh hôn khắp cơ thể Miên.

Chị phải bảo "thôi, thôi" mấy lần, anh mới ngừng.

Hình như lúc ấy, Miên như con trăn, hết vặn mình bên này lại đến bên kia. Hình như lúc ấy mặt chị nhăn nhó buồn cười lắm, vì mớ dây thần kinh chỗ ấy bị kích thích ghê gớm. Rồi chầm chậm, anh đi vào miền ẩm ướt của Miên. Toàn thân chị tê dại, tưởng chết đến nơi rồi. Sàn nhà gỗ rung lên từng nhịp… Cho đến khi anh dìu Miên đến một miền khác lắm, mới lắm, lạ lắm. Chị chưa từng đến bao giờ… Mãi đến tận lúc ấy, Miên mới biết, có một miền như thế trên cõi đời này:

- Miền cực lạc! Cực hoan! Cực mãn!

Sau giây phút trên cả tuyệt với ấy, chị ngồi bên anh.

Thoả thuê.

Thanh thản.

Thơ thới.

Miên bảo:

- Anh biết không, ở cơ quan mình, em quý anh nhất đấy. Nhưng nói thật nhé, nếu không có buổi giao ban vừa rồi, thì anh không làm em đổ được đâu. Chả phải em, mọi người đều phục anh. Nhưng anh phải đề phòng, tay giám đốc và trưởng phòng Tổ chức cú anh lắm đấy…

Miên dí ngón tay vào vầng trán thông minh, dưới mái tóc bồng bềnh của anh:

- Trông đạo mạo thế này, em không nghĩ là anh dám… làm thế đâu.

Anh cười tếu:

- Nước ta đang tiến lên công nghiệp hoá, hiện đại hoá mà. Đấy là cách hiện đại nhất, mà cũng là cổ điển nhất đấy.

Những ngày sau đó, họ say nhau đến mức, ngay giữa giờ làm việc, cũng đưa mắt ra hiệu, người trước, người sau, rời cơ quan về nhà. Họ làm tình bất kỳ chỗ nào: sàn nhà, gác xép, nhà tắm. Đi dã ngoại thì dưới nước, trên bờ, ngoài bãi ngô… Đến mức trong hậu cung đền thờ Chử Đồng Tử cũng ôm riết lấy nhau. Chị bảo, chỗ thờ thánh thần, các ngài quở phạt, anh cãi, thì chính hai vị này còn khoả thân giữa thanh thiên bạch nhật ở ngay bãi cát bên kia sông đấy thôi. Họ có tự nhiên như cuộc sống thế, thì bây giờ mới có tên là bãi Tự nhiên chứ. Đúng không nào?

Họ gặp nhau hằng ngày ở cơ quan, trong giờ làm việc Nhưng cũng không. mấy ngày là họ không gặp nhau ở chỗ khác. Mà hễ có điều kiện là lại lao vào nhau, kể cả trên giường vợ chồng chị. Không phải là anh không giữ lời cam kết, mà chính chị thấy, giữ như thế cũng chẳng còn ý nghĩa gì nữa.

Và có một lần, do quá ham thành ra bất cẩn, họ vô tình để đứa con trai của chị đi học về sớm trông thấy, dù cả hai chưa mặc xong quần áo.

Chị có ngờ đâu, mình đã vô tình làm hỏng đời nó.

Chị sẽ phải trả giá cho chuyện bất cẩn này.

***

Trần Kiên mừng hơi sớm.

Phiên họp thường vụ Đảng uỷ.

Những múi thịt dưới làn da bóng nhẫy trên mặt bí thư Đảng uỷ, trong cương vị người chủ trì cuộc họp bình thản. Vẻ quan trọng của quyền lực thể hiện trong dáng ngồi ngả ra phía sau trên cái ghế dựa có tay ngai. Ông chỉ định mấy người phát biểu ý kiến, rồi mời giám đốc phát biểu. Giám đốc biết bí thư bao giờ cũng để cho mọi người nói hết, cuối cùng mới nhấn mạnh một khía cạnh trong ý kiến người này, phát triển một yếu tố trong ý kiến người kia, nghĩa là bằng cách nói của mình, ngôn từ của mình, ông biến nhưng hạt nhân hợp lý trong các ý kiến trước đó thành ý kiến của mình. Và dĩ nhiên, đã họp Đảng thì ý kiến của ông, bí thư, người chủ trì cuộc họp nghiễm nhiên là ý kiến cuối cùng, ý kiến kết luận.

Giám đốc biết rõ bài bản ấy, nên lẽ ra nói ngay chính kiến của mình thì lần này, ông lại lấp lửng:

- Có lẽ trường họp này hơi đặc biệt, chứng ta cùng cân nhắc thận trọng xem nên thế nào cho phải.

Đến lúc ấy, bí thư Đảng uỷ mới ngồi thẳng dậy. Các múi thịt dưới làn da bóng nhẫy trên mặt ông cùng lúc căng lên, làm cho mặt ông như đầy lên, to ra, chứng tỏ ông đang ở trong trạng thái phấn khích cao độ. Thế nhưng ông lại bắt đầu hết sức nhẹ nhàng, thậm chí có vẻ thân mật:

- Thưa các đồng chí. Chúng ta thừa nhận, tuy anh Trần Kiên mới chuyển từ một xí nghiệp ở Hội An vế, nhưng đã sớm làm quen với công việc chúng ta giao cho. Điểu hành sấn xuất đạt năng suất cao nhất nhà máy. Thành tích ấy có phần đóng góp của anh ta. Nhưng cách mạng là sự nghiệp của quần chúng. Thành tích gì cũng không thể nằm ngoài sự lãnh đạo của chi bộ Đảng, của Đảng uỷ. Tôi xin hỏi các đồng chí, ngoài ưu điểm ấy ra, anh ta còn gì nữa không? Không ai trong các đồng chí trả lời được chứ ai? Có đấy. Anh ta rất thích lý sự, mắc bệnh giấy tờ, đặc biệt là thích quyền lực, dựa vào quyền lực của mình để buộc công nhân phải phục tùng mình. Thế sao anh ta không thuyết phục, không giải thích động viên để công nhân ủng hộ mình, mà phải dùng mệnh lệnh, giấy tờ để gây ra những căng thẳng không cần thiết.

Tôi hỏi các đồng chí ngồi ở đây, có đời thuở nhà ai, bí thư đảng uỷ mời lên nói chuyện lại không thèm nói chuyện, bỏ về và tuyên bố: muốn nói chuyện với tôi thì phải để sau giờ làm việc, không thì thôi.

Tôi hỏi các đồng chí ngồi đây, xem có ai trong nhà máy này, bằng tuổi anh ta mà cứ đồng chí với tôi như bằng vai phải lứa không?

Lại phải nói điều này: Một quần chúng đang phấn đấu vào Đảng mà không cho công nhân đi họp chi bộ thì thử hỏi ý thức Đảng ở đâu? Có còn muốn vào Đảng nữa không? Có muốn xây dựng đảng không, hay là muốn phá hoại Đảng?

Cuối cùng, các đồng chí có biết anh ta xuất thân từ đâu không? Từ thành phần giai cấp nào không: Tiểu tư sản, tiểu thương. Cụ thể, bố là giáo viên tiểu học, mẹ bán bún ốc.

Tôi nói xong.

Có đồng chí nào có ý kiến gì nữa không? - im lặng một lát - Nếu không… Bí thư sắp nói - Tôi xin tuyên bố buổi họp kết thúc.

Đúng lúc bí thư sắp nói "tôi xin tuyên bố… " thì giám đốc đứng lên:

- Tôi có ý kiến!

Mọi người đều quay lại nhìn người phát biểu. Bí thư Đảng uỷ miễn cưỡng:

- Vâng mời đồng chí giám đốc.

- Tôi rất chăm chú lắng nghe ý kiến đồng chí bí thư Đảng uỷ. Những ý kiến của đồng chí bí thư đều có phần đúng, nếu nhìn từ góc độ. này. Nhưng nếu nhìn từ góc độ khác thì, vấn đề hình như lại khác. Ý kiến đánh giá anh Trần Kiên thi đúng rồi. Nhưng đừng đơn giản hoá nó đi. Sản xuất là nhiệm vụ cao nhất của chúng ta. Năng suất lao động, chất lượng sản phẩm là thước đo giá trị của nhà máy ta, đội ngũ cán bộ, công nhân ta. Chúng ta có kết nạp được bao nhiêu Đảng viên đi chăng nữa, đã kết nạp được cả 100% cán bộ, kỹ sư, công nhân vào Đảng, mà nhà máy không hoàn thành được chỉ tiêu kế hoạch, sản phẩm không được đóng dấu KCS thì cũng chả dám ngẩng mặt lên nhìn ai. Vậy thì những người lao động tiên tiến trong sản xuất phải được đứng trong hàng ngũ của Đảng. Không kết nạp những người như Trần Kiên thì kết nạp ai?

Phân xưởng Cơ khí Động lực, trước khi anh ta về vào loại gì thì chúng ta biết rồi. Bây giờ nó thế nào, chúng ta biết rồi. Cái quyết định là vai trò điều hành của người phụ trách chứ. Với tất cả sự trung thực của người cộng sản, chúng la phải thừa nhận, không phải nhờ sự lãnh đạo của Chi bộ, của Đảng uỷ, càng không phải của Đảng viên trong phân xưởng ấy: Bác Hồ đã nói đến vai trò quyết định của cán bộ rồi.

Thử hỏi chúng ta đã làm gì giúp anh ấy? Vẫn những con người công nhân ấy, vẫn những máy móc thiết bị, phụ từng ấy. Vẫn những nguyên liệu ấy. Vẫn điện ấy, nước ấy, chỉ tiêu vật tư ấy. Chi với năng lực quản lý của anh ta, năng lực chuyên môn của anh ta mà năng suất lên. Chúng ta đo được, đếm được, sờ được. KCS đóng dấu rồi, chứng ta kiểm tra lại rồi. Có phải thành tích trên giấy đâu. Nói nhờ sự lãnh đạo của Đảng là nói chung, nói tổng thể nhà máy thôi, còn trong trường hợp cụ thể này là không phù hợp.

- Các đồng chí có biết ba Đảng viên công nhân ở hân xưởng ấy nói gì không? Họ bảo, lúc ấy chúng tôi rất cú. Nếu anh ấy không làm căng như thế thì chúng tôi không chịu đâu. Chúng tôi suy nghĩ không được như anh ấy. Anh ấy lo cho cả phân xưởng. Chúng tôi chỉ lo cho bản thân mình. Khi nhận ra điều ấy, chúng tôi mới kiến nghị, chuyển họp chi bộ ra ngoài giờ sản xuất để đảm bảo tám giờ vàng ngọc.

Đồng chí bí thư phê phán anh ta hay lý sự, mắc bệnh… giấy tờ, thích quyền lực. Làm quản lý thì phải dựa vào cơ sở pháp lý chứ. Chỉ dựa vào đạo lý và tâm lý thì làm sao được. Sẽ thành kẻ mị dân thôi, phải không các đồng chí?

Về tâm lý, tôi biết đồng chí bí thư rất sốc khi anh ta xin được nói chuyện ngoài giờ sản xuất. Ai lại đầu giờ làm việc mà triệu người điều hành lên thì chết: người ta rồi còn gì. Chắc nghe báo cáo, đồng chí bực quá nên quên mất rằng anh ta phải điều hành sản xuất chứ không phải làm công việc hành chính, để đấy lên ngay, lúc khác làm cũng được. Còn chuyện xưng hô. Ta quen như gia đình xưng hô theo tuổi tác, và huyết thống. Thật ra, nên xưng hô theo quan hệ hành chính, công việc. Trong giờ làm việc cứ xưng "tôi" là hay nhất, đừng có chú cháu, anh em, nhất là các cô gái. Ở nhà, tôi yêu cầu vợ tôi chỉ được xưng em với các bậc đàn anh trong họ tộc và xưng hô với chồng thôi, chứ ai cũng anh anh, em em như hai người yêu nhau, hay hai vợ chồng ấy. Xưng hô như thế dễ tạo ra tâm lý dè dặt nể nang với người ít tuổi, với phụ nữ, có thể tạo ra thói gia đình, gia trưởng trong người nhiều tuổi, nhất là người lãnh đạo. Đồng chí bí thư có yêu cầu Trần Kiên phải có ý thức Đảng. Đúng, nhưng hơi sớm, hơi cao. Người ta còn đang phấn đấu mà! Vả lại làm sao tách bạch được ý thức đảng ra khỏi ý thức trách nhiệm của người kỹ sư quản lý điều hành trong một con người cụ thể được. Nó phải nhập làm một, không thể phân biệt, không thể tách rời mới biện chứng. Ông Tố Hữu có nói trái tim ông chia ba phần, phần cho Đảng nhiều hơn cả, còn hai phần kia chia đôi, một phần cho thơ và một phần cho vợ, là một cách nói hình ảnh thôi, chứ làm sao chia ngăn, chia ô ra được…

Còn chuyện thành phần. Tôi nghĩ, chả nên nặng nề thế. Trừ bóc lột này, trừ phản động này, trừ có người thân ở hàng ngũ địch trong nguỵ quyền, nguỵ quân miền Nam, hoặc chưa xác minh được rõ ràng thì phải gác lại thôi. Còn tiểu tư sản, tiểu thương thì có làm sao. Cũng nghèo rớt mồng tôi cả thôi mà. Ông cụ tôi năm nay tám ba tuổi, cùng là giáo viên tiểu học từ chế độ cũ.

Đồng chí bí thư Thành uỷ, đã một lần, nhân ngày Quốc tế Hiến chương các nhà giáo, có đến thăm. Ông nói với bố tôi: "Không có thầy dạy chữ, dạy làm người, thì con không có được ngày hôm nay". Chuyện này báo Đảng đã đưa tin, đăng cả ảnh, các đồng chí biết rồi.

"Đời người, ai chả phải qua trường học. Bất hạnh mới mới không được học. Thì Bác Hồ đã bảo: "Đảng ta phải làm sao cho ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành là gì? Ai dạy chúng ta học hành? Không có thầy đố mày làm nên. Sao lại coi những người như bố tôi là không quan trọng, không cơ bản.

Cũng nhà nước trả lương như chúng ta, sao lại thành tư sản nhỏ được? Cùng một phân xưởng, có anh làm bằng tay, có anh làm bằng đầu thì mới ra được một sản phẩm. Đấy là phân công xã hội, căn cứ vào năng lực của từng người. Ngoài kia, có người cày trên đồng ruộng, có người cày trên trang giấy, có người cày trên bảng đen như bố lôi trước đây, như vợ tôi bây giờ, mỗi người một nghề, con phượng thì múa, con nghê thì cười. Không có người hát, người cười thi sao ra cái xã hội muôn hình vạn trạng này được. Nói thật, tôi hơi tự ái khi đồng chí bí thư đưa thành phần tiểu tư sản của ông bố anh Trần Kiên ra, có ý bảo chúng ta, đây không phải là thành phần cơ bản, phải cân nhắc khi phát triển Đảng. Còn mẹ tôi, cũng tiểu thương như mẹ anh Kiên thôi. Chỉ khác là mẹ anh ấy bán bún ốc, còn mẹ tôi thì bán bún… riêu cua…

Có ai đó cười. Ngừng một lát, giám đốc tiếp:

- Tôi phát biểu như vậy, không phải chỉ là nói lên chính kiến, mà còn là một cách bộc bạch, tâm sự nhiều hơn. Nếu có vô tình động chạm đến đồng chí nào, tôi xin lỗi. Tôi biết có những ý kiến của tôi không lọt tai đồng chí bí thư. Như đã nói, nó như là một sự bộc bạch, tâm sự. Hằng ngày công việc bề bộn, tiện thể, có việc liên quan thi nói thế thôi. Các đồng chí thông cảm.

Các uỷ viên thường vụ, người là bí thư Đoàn Thanh niên Cộng sản, người là thư ký Công đoàn, người là trưởng phòng Tổ chức, người là công nhân chiến sĩ thi đua. Họ nghe hai người nói, thấy ý kiến bí thư Đảng uỷ thì tất nhiên là đúng rồi. Nhưng ý kiến của giám đốc nghe cũng phải quá. Chả biết nên thế nào. Rõ ràng, một bên thì không đồng ý kết nạp, bên kia thì nhiệt liệt ủng hộ. Bây giờ mà biểu quyết thì thật là rầy rà. Biểu quyết thì phải giơ tay. Cái kiểu bỏ phiếu hở thế nào phiền lắm đấy. Giơ tay biểu quyết thế nào là công khai tuyên bố mình đứng về phía nào. Nó đồng nghĩa với sự lựa chọn: anh đứng về phía nào? Nói đứng về phía nào còn là khách quan: chân lý ở phía nào, lẽ phải ở phía nào, ta đứng ở phía ấy. Từ "phía" thật ra chỉ nói phương hướng. Thực chất của phía là phe là phái. Sự thống nhất cao thì không có phe phái nào cả. Muốn có sự thống nhất cao thì phải không có sự mâu thuẫn về quyền lợi. Điều ấy đã khó, nhưng khó hơn là không để xảy ra mâu thuẫn về quyền lực.

***

Về nhà máy, Lê Hoè dành ra hai ngày tìm hiểu tỷ mỉ, chi tiết xung quanh việc xét kết nạp Trần Kiên. Ông hỏi chuyện nhiều người để hiểu mối quan hệ giữa bí thư và giám đốc. Họ là những người như thế nào? Quá trình công tác ra sao? Ông cố gắng lý giải nguồn gốc sâu xa của mối quan hệ ấy.

Mâu thuẫn trong việc giải quyết việc này lý gì? Có phải là mâu thuẫn giữa họ trong công tác không? Trong quá khứ có gì hiềm khích không? Ông lắng nghe, ghi chép, phân tích. Có một điều trớ trêu là, khi hỏi chuyện bí thư Đảng uỷ, ông mới biết, đây chính là anh đội cải cách trẻ hồi nào đã về làng mình chỉ đạo cải cách ruộng đất và thì ra hắn, cái thằng ti hí mắt lươn, thườn lườn mắt rắn. Chính hắn đã làm cho đời vợ mình không ra gì. Nghĩ thế thôi, chứ ông cũng chả thèm gợi lại chuyện cũ với ông ta.

Sau vụ này, ông còn xin đi thực tế nhiều địa phương khác, nhiều cơ sở khác, đi sâu tìm hiểu mối quan hệ công tác giữa bí thư đảng uỷ và giám đốc các đơn vị kinh tế, sản xuất, kinh doanh, làm dịch vụ. Xem đâu là cái riêng, cái đơn nhất, cái đặc thù? Đâu là cái chung, cái phổ biến? Cứ sau mỗi chuyến đi, ông lại hệ thống, lại lục sách lý luận ra đọc, đối chiếu lý luận với thực tiễn. Đảng lãnh đạo, nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ tập thể. Điều này thì đã rõ. Nhưng thực tế mấy nơi ông nghiên cứu đều thấy có vấn đề, nó không nặng nề, không nổi cộm như nhà máy này. Nhưng vẫn có.

Hai ông, ông nào cũng có quyền. Về mặt Đảng thì anh là cấp trên của tôi, nhưng về mặt chính quyền, anh lại là phó của tôi. Mỗi anh một mảng, tưởng như tách bạch rất rõ ràng mà vẫn không rõ ràng, bởi cả hai bên đều cùng quản lý những con người cụ thể. Mà ai cũng muốn thể hiện quyền lực của mình, cũng muốn oai, cũng muốn ra oai, cũng muốn ảnh hưởng của mình rộng hơn, cao hơn người kia, thành ra ngấm ngầm ngáng cẫn nhau một cách rất có lý, không ai bắt bẻ được. Anh đồng ý thì tôi phản đối. Anh khen hay thì tôi chê dở. Anh đề xuất việc này thì tôi bảo nên thận trọng. Anh bàn tiến thì tôi bàn lại tôi bảo chậm mà chắc còn hơn nhanh mà nhanh nhẩu đoảng. Mỗi bên lôi kéo một bộ phận quần chúng về phía mình, thế là thành hai phe.

Phải khéo léo lắm mới gợi cho họ nói được. Mà quần chúng thì không phải ai cũng tỉnh táo để không đứng về phía nào. Đứng giữa hai làn đạn là việc cực khó. Mà khi hai bên đã nổ súng thì… chỉ có chết.

Ông lật đi lật lại vấn đề. Vụ này còn là mệt, còn đến tết. Chẳng biết bí thư gác lại đến bao giờ? Chắc chắn sự việc không dừng lại ở đấy đâu. Bây giờ mới chỉ tranh luận, đấu khẩu, thuyết lý. Không biết họ còn giở những trò gì? Một bên cứ lập trường Đảng mà phán. Một bên cứ lập trưởng chuyên môn mà khen. Bên chuyên môn thì phải dùng chuyên môn mà xem xét đánh giá chứ. Thế thì giám đốc làm cả đi xem nào? Làm cả là làm cả thế nào? Tức là giám đốc kiêm bí thư Đảng uỷ có được không? Thế thì làm thế nào được? Sao không được? Thì công tác Đảng vẫn có một văn phòng lo liệu. Chỉ cần bí thư quyết định những vấn đề quan trọng thôi, còn văn phòng chuyên trách làm những việc cụ thể ở một đơn vị sản xuất thì bất kỳ công việc gián tiếp nào, phòng ban nào cũng phải phục vụ cho việc sản xuất. Việc quyết định một nhiệm vụ sản xuất, nhất là kinh doanh, có cơ hội của nó. Cần quyết định nhanh, chính xác… Cái gì cũng đem ra bộ tứ (Đảng, Chính quyền, Công đoàn, Đoàn thanh niên) để bàn, nếu thống nhất thì tốt nhất rồi, nếu giám đốc với bí thư như răng với môi thì nhất rồi. Đằng này á? Cứ ông chẳng bà chuộc, như cỗ xe tứ mã, mỗi ngựa kéo về một phía, hoặc hai phía thôi cũng đủ chết rồi. Hoặc răng cứ nhè cắn vào môi thì còn chết nữa.

Thế nếu quy về một mối?

Ông tự đặt ra câu hỏi, rồi tự trả lời. Nhưng không đủ tự tin. Chưa có cơ sở thực tiễn để kiểm chứng. Mà một cơ chế đã ổn định, vận hành từ bao nhiêu năm nay, nó phải có cơ sở lý luận của nó chứ? Thay đổi sao được.

Hay xin làm thử ở đâu đó rồi rút kinh nghiệm xem sao?

Ông dè dặt báo cáo miệng với một đồng chí cán bộ cao cấp bên tổ chức. Đồng chí ấy nghe xong gật gù:

- Có vẻ được đấy! Cậu báo cáo với các đồng chí lãnh đạo bên ấy, tiếp tục đi sâu tìm hiểu ở một số đơn vị khác, trên các lĩnh vực khác nhau, ở nhiều vùng khác nhau xem thế nào. Bên cậu chú ý đi sâu về mặt tư tưởng. Bên này cũng sẽ tổ chức một số đoàn nghiên cứu thực tế, tập trung vào mặt tổ chức. Có thể tổ chức điều tra xã hội học nữa. Rồi tổ chức báo cáo thực tế các chuyến đi sẽ hội thảo khoa học, với các quy mô khác nhau, ở một số lĩnh vực khác nhau, khu vực khác nhau… Rồi mới làm báo cáo lên trên được. Khi nào được bật đèn xanh thì mới làm đề án thực hiện.

Hoè được tham gia tất cả các hoạt động ấy.

Đấy là thời kỳ đắc ý nhất trong cuộc đời ông. Sau này, khi Trung ương quyết định chính thức, ở các đơn vị kinh tế, sản xuất, kinh doanh thủ trưởng đơn vị, đồng thời cũng là người đứng đầu tổ chức Đảng của cơ sở đó, Lê Hoè ghi vào sổ công tác: "Vậy là, ngay những cái đã hình thành, đã ổn định trong đời sống, vẫn có thể phải thay đổi, nếu phát hiện ra cái bất hợp lý. Không biết có còn ai phát hiện vấn đề này không, hay chỉ mình ngẫu nhiên phát hiện được trong lần đi phổ biến nghị quyết ở khu nhà.

Đúng ra chuyến đi thực tế ấy, ông còn được một cái lãi nữa. Sau lần gặp đầu tiên ở nhà máy, Trần Kiên có đến nhà ông hỏi ý kiến. Trong lúc ngồi đợi ông về, anh trò chuyện với Thảo Tần - con gái ông, cô giáo cấp 3. Từ đó hai người bí mật hẹn hò nhau sau lưng ông mà ông không hay biết. Đến khi mọi chuyện xong xuôi, Kiên được đề bạt phó giám đốc rồi, Tần mới xin phép cho người yêu ra mắt bố mẹ. Ông Hoè bị bất ngờ, lên giọng chỉ huy quân sự quát đùa: "Á à, thằng này giỏi! Lợi dụng tao đang bận chi viện cho chính mặt trận của mày, mày tập kích hậu phương tao, bắt sống con gái tao phải không?" Đó là chuyện của nhiều năm sau.

Còn bây giờ, ta hãy quay lại với cuộc họp của Ban thường vụ Đảng uỷ nhà máy.

Bí thư Đảng uỷ Nguyễn Văn Hải hết sức tập trung tư tưởng nghe giám đốc phát biểu ý kiến.

Thỉnh thoảng lại thấy ông viết cái gì đó vào sổ tay.

Thỉnh thoảng ông lạt kín đáo nhếch mép cười.

Thinh thoảng ông lại khẽ gật đầu.

Thỉnh thoảng ông lại khẽ đằng hắng trong cổ họng.

Đố ai đọc được lúc ấy ông đang nghĩ gì?

Cũng như lúc trước, khi ông phát biểu xong, không khí cũng chợt im ắng như phút giây im ắng hiếm hoi giữa hai trận pháo kích ngoài mặt trận.

Lúc này, giám đốc Đinh Ngọc Hội đã phát biểu xong. Không khí cũng im ắng như thế.

Cũng trong một khoảng thời gian như thế. Không dài hơn. Cũng không ngắn hơn.

Ngắn hơn thì chưa đủ để mọi người cảm nhận hết sức nặng tổng hợp ý kiến do người phát biểu mang lại.

Cũng chưa đủ thời gian cho người đối trọng cân nhắc xem nên thế nào.

Dài hơn thì hoá ra để thời gian chết à?

Bởi lẽ, định khoảng lặng sau ý kiến của bí thư Đảng uỷ, không ai khác ngoài giám đốc.

Bởi lẽ, định khoảng lặng sau ý kiến của giám đốc, không ai khác ngoài bí thư Đảng uỷ:

Họ là hai người chỉ huy quen trận mạc, biết rõ sở trường, sơ đoản của nhau. Biết chọn thời điểm tốt nhất để phản pháo.

Đúng đến lúc phải phát biểu, Hải mới cất tấm thân nặng nể của mình lên.

Ông biết mình không đủ sức phản pháo đối phương ngay lúc này. Vả lại, cuộc họp đã kéo quá dài.

Không thể kéo dài thêm.

Phải chuẩn bị ý kiến.

Phải tập hợp lực lượng.

Ông nói thong thả, chậm rãi:

- Đứng như đồng chí giám đốc phát biểu lúc đầu. Đây là trường hợp chúng ta cần bàn bạc, cân nhắc kỹ xem nên quyết định thế nào cho đúng. Tôi đề nghị hãy tạm gác lại. Mời các đồng chí nghỉ.

***

Từ ngày các cửa hàng lương thực quốc doanh không còn chỗ đứng trong thị trường, bà Phụng thành người thừa. Các nhân viên bán hàng của bà, nhiều người chung vốn thuê lại cửa hàng cửa cơ quan, biến nó thành cửa hàng buôn bản. Buôn gì, bán gì là việc của các cô cứ cuối tháng nộp đủ tiền khoán là được. Tiện cái là các cửa hàng lương thực đều ở ngay mặt phố nên việc kinh doanh cũng thuận tiện. Bà Phụng bỏ việc bán hàng từ lâu, tuổi cũng đã cứng. Hai đứa con đã phương trưởng cả, kinh tế gia đình chả có gì phải lo, vì thế bà nghỉ luôn cho… khoẻ. Nhưng nghỉ mà không có việc gì thế vào thì mụ mị người ra mất. Họ hàng bên nội cũng không có ai ở thành phố này. Bà lấy chồng, nhưng không biết mặt mẹ chồng thế nào, thì nói gì đến việc làm dâu. Ngày mẹ chồng mất, bà chỉ chuẩn bị những thứ cần thiết cho chồng về lo tang mẹ. Thấy vợ không có ý định đi, ông Hoè hỏi thì bà trả lời: "Đám cưới, nhà quê không một ai biết, mà bây giờ em về thì người ta biết em là ai?". Đến khi bà Mận mất, bà Phụng cũng không về. "Làng xóm lại bảo tại em nên anh bỏ vợ, tại em nên chị ấy mới chết".

Hai người lấy nhau không phải vì yêu. Nhận thấy có thể thành vợ thành chồng thì đặt vấn đề tìm hiểu. Thấy có thế chấp nhận được nhau thì báo cáo tổ chức. Không say đắm, không mê muội, chả có gì lãng mạn.

Bà Phụng lại rất nghiệt ngã với quá khứ của chồng, cũng chẳng thích thú với công việc của chồng, nhưng khi đứa con trai đầu lòng ra đời thì bà trở thành một người khác hẳn. Hình như đến lúc ấy bà mới hoàn toàn yên tâm với những gì mình đang có với ông. Lạ cái, cả Lê Đại, con trai đầu và Thảo Tần, cô con gái thứ hai rất may đều không giống gương mặt chữ điền, cặp lông mày lưỡi mác vểnh ngược của bố, cái khuôn mặt hơi gầy hơi sát xương của mẹ. Cả hai anh em đều là sự phát triển những nét chất phác của bố mẹ, thành những nét đẹp tạo hoá ban tặng cho riêng mình.

Nề nếp gia phong gia đình công chức nhỏ thành phố tạo cho bà Phụng cách nuôi dạy con hơn nhiều gia đình cán bộ mới từ ngoài kháng chiến về. Lê Đại thông minh, hoạt bát, được bố hướng theo con đường binh nghiệp. Thảo Tần, cả người lẫn nết đều toát lên cái vẻ nền nã khuôn phép, mực thước của con nhà gia giáo.

Lê Đại vào trường thiếu sinh quân, ông Hoè thường xuyên thư từ với con. Cái chết tức tưởi của anh con trai đầu Lê Hồi cứ dằn vặt ông, theo ông suốt đời. Vì nỗi ân hận ấy mà ông có ý thức hơn với Lê Đại, như để vớt vát lại lỗi lầm mà ông đã không làm với Hồi. Vì thế, hai bố con có thể trao đổi được mọi chuyện như hai người bạn.

Điều này không có được ở mẹ con bà Phụng - Thảo Tần. Bà Phụng dạy con gái đủ điều về nữ công gia chánh, nhưng mẹ con không tâm tình được như chị em, bè bạn. Bố lại không hiểu tâm lý con gái, thỉnh thoảng lại định hướng, lại xác định lập trường tư tưởng động cơ học tập, động cơ phấn đấu vào Đoàn nên Thảo Tần cứng cỏi, kín đáo ít bộc lộ với bố mẹ.

Ông Hoè đã nhận ra cái đanh đá cá cầy của vợ ngay từ khi tìm hiểu. Nhưng được cái, vợ ông biết chăm chút con cái, chăm chút đến bữa cơm gia đình. Nhờ tài xoay xoả và nấu nướng của bà, ông mới biết đến vị ngon của bữa cơm gia đình mà quãng đời ăn tập thể ở bộ đội trước đây, và sau đó ở cơ quan không bao giờ ông được hưởng.

Hằng ngày, đọc báo với ông là miếng cơm, ngụm nước, không thể thiếu được. Nó cho ông những thông tin quan trọng để ông minh hoạ cho đường lối chinh sách của đảng mỗi khi nói chuyện nghị quyết. Bà vợ, trái lại không bao giờ quan tâm tới thông tin. Nói thế cũng oan. Đúng ra là bà chỉ quan tâm tới những thông tin liên quan đến cuộc sống của bà, gia đình bà. Nhưng là liên quan trực tiếp, chứ xa xôi quá cũng không cần biết. Và chỉ là thông tin qua đường dây truyền khẩu của đám bạn nữ với nhau.

Bà chỉ cầm lấy tờ báo xem, khi đó là những ảnh, những chuyện về thời trang, về các diễn viên, người mẫu v.v… Bà mê mải ngắm họ, sao mà chúng nó đẹp thế nhỉ. Nó mặc kiểu gì cũng đẹp mới lạ chứ. Tuy vậy, bà lại chúa ghét họ ở ngoài đời. Nhà bà ở trong một cái xóm nhỏ, ăn thông ra đường Nguyễn Huệ. Cũng lạ, giữa khu trung tâm của thành phố Thanh Hoa này có duy nhất một địa danh mang tên xóm - xóm Trúc. Tình cờ bà gặp cô người mẫu nổi tiếng Cẩm Thuý đi chợ về, mở khoá cổng ngôi biệt thự bên số lẻ. Cô mới dọn đến chưa lâu. Nhìn mỗi bước đặt gót giầy cao gót đàng hoàng tự tin của tấm lưng thẳng thớm, đôi mắt kiêu hãnh nhìn thẳng, ai cũng khen đẹp thì bà lại dè bỉu:

- Ngữ này chỉ có mà lấy tây. Cao như cái sào giã ấy. Con trai người mình, ai dám rước?" Nhận xét ấy cũng có thể đúng Nhưng cái giọng khinh khi miệt thị của bà thì… ghẽ người.

Trong câu chuyện buôn dưa lê với một bà bạn, bà đem nhận xét ấy ra kể thì bà kia bảo: "Thì đúng thế chứ sao. Bây giờ lấy Tây là chuyện bình thường. Hoặc là người ta quốc tịch Tây. Nhưng mà này, thôi không nói chuyện người mẫu nữa. Nó muốn lấy đứa nào thì lấy, việc gì đến bọn gái già chúng mình. Có một chuyện hay lắm, bí mật lắm, không nói qua điện thoại được đâu. Lúc nào mình đến tôi đi!"

Cẩm Thuý chính là con gái út của bà Cẩm Ly, cô diễn viên múa đã bị bà Phụng làm cho khóc mếu khi đến cửa hàng bà mua mì sợi độ nào. Nhưng cả bà Phụng và bà Cẩm Ly chưa lần nào chạm trán nhau.

Nếu có, chắc gì họ đã nhớ. Thời gian vô tình đã chôn chặt bao nhiêu thù hận. Nếu không có nó, nếu cứ phải tính sổ với nhau thì không biết cuộc đời sẽ rắc rối đến thế nào.

Bà đem chuyện bà bạn nói, bảo ông tìm hiểu xem thực hư thế nào. Và hôm nay bà bảo ông gọi các con về bàn tính xem sao. Nhớ lần nào, chưa họp vợ chồng đã to tiếng với nhau, ông Hoè ý tứ hơn:

- Bố cũng có nghe phong thanh như thế. Nhưng chưa đâu vào đâu cả. Trên mới chỉ bàn trong một phạm vi hẹp. Mà cũng có những ý kiến trái ngược nhau. Người bảo nên làm, cần nghiên cứu, cần triển khai càng sớm càng tốt. Người lại bảo cần xem xét cân nhắc, vì như thế sẽ không công bằng.

Nghe mẹ vợ giục, Kiên thận trọng:

- Con nghĩ cũng phải nghe ngóng tiếp xem sao. Nếu thông tin ấy là đúng thì theo con cũng là điều hay.

Đại hội em rể:

- Chủ tịch quận như chú mà chưa nắm được thông tin gì thì còn lâu mới thành chủ trương chính sách, nhưng chú phải điều tra xem sao. Đảng chủ rương mở cửa nghĩa là tư bản nước ngoài sẽ nhảy vào đầu tư. Chuyện này sẽ hay đấy.

Thuỵ Miên liếp lời chồng:

- Còn cha hiểu nhà mình bàn về vấn đề gì.

Thảo Tần nhìn chị dâu cười trêu:

- Đang bàn về vấn đề chưa thành vấn đề chị ạ.

Kiên vào hùa với vợ:

- Bây giờ, anh Đại đã là cán bộ một cơ quan kinh tế, phải bồi dưỡng kiến thức kinh tế thị trường cho chị Miên đi chứ.

- Chị chú không mảy may quan tâm đến lĩnh vực này, chứ nếu quan tâm chị ấy sẽ nắm được ngay. Làm kinh tế mới khó, chứ nắm đại khái thì khó gì.

- Mỗi người một nghề. Ai đa tài như anh chú được. Tôi chỉ muốn biết nhà mình đang bàn về vấn đề gì. Tôi không có chuyên môn kinh tế, nhưng biết đâu chả góp được một cái gì đấy cho công việc chung.

Bà Phụng trả lời con dâu:

- Nghe đâu Nhà nước sẽ hoá giá nhà con ạ.

- Tức là Nhà nước sẽ bán nha cho người đang thuê chứ gì?

- Mua hay không là quyền của mình chứ ạ. Con nghĩ thế - Thuỵ Miên chả nghĩ ngợi gì lâu, nói ngay - Mà mua hay không là phụ thuộc vào việc có tiền không? Ta không mua, Nhà nước không thể đuổi đi được. Ta cứ thuê, cứ trả tiền thuê nhà thôi.

Thảo Tần nối lời chị dâu:

- Nhà mình tầng dưới, nhà bác Huy tầng trên thì mua bán thế nào? Những nhà lắp ghép, mỗi căn hộ một chủ, bán thế nào? Thế còn những khu nhà xây bốn tầng kiểu Triều Tiên nữa. Con chả hiểu sẽ giải quyết thế nào. Những khu ấy, mỗi tầng là hai dãy phòng quay lưng ra ngoài lấy ánh sáng. Cửa ra vào để ra hành lang ở giữa dài hun hút, tối om om. Vì đèn hành lang khi tỏ khi mờ, cháy bóng, thay không kịp. Cả tầng có mấy gian vệ sinh chung, cả tắm, giặt, rửa ráy, đái ỉa ở đấy tất tật. Các ban quản lý khu tập thể, bằng mọi biện pháp tổ chức, hành chính, giáo dục, tuyên truyền, với tất cả ý thức làm chủ tập thể của giai cấp công nhân vẫn không làm thế nào khắc phục được tình trạng ô nhiễm môi trường Những khu vệ sinh ấy mãi mãi vẫn là khu… mất vệ sinh nhất nhì trái đất.

Còn đun nấu? Dù ở tầng hai hay ba, bốn thì cũng phải xuống tầng một. Đấy là nhà bếp chung. Nhưng không một ai chịu được cái sự cách rách lôi thôi ấy. Thế là không ai bảo ai, kéo hết lên hành lang, ngay sát cửa nhà mình. Lập tức hành lang biến thành nhà bếp… không tập thể. Các lò than với cái quạt điện nhỏ xíu như cái bễ lò rèn cứ thế thốc khói than cho nó muốn bay đi đâu thì đi, miễn nó không vào nhà mình là được rồi.

Ngày gia đình bà Phụng được dọn đến xóm Trúc này đã có bố con ông Huy ở tầng trên. Cấp trên phải ở tầng trên, cấp dưới ở tầng dưới. Ngay chỗ ở cũng phải thể hiện được vị thế xã hội của mỗi người. Ở tầng trên hai. sạch sẽ hơn, ít ruồi, muỗi, dĩn hơn. Lại không phải chịu cái cảnh người đi lên xuống nện guốc dép trên cầu thang gỗ. Mấy năm trước, ông Huy nghỉ hưu đã về quê vui thú điền viên với bà vợ già. Nếu hoá giá nhà thì làm thế nào? Chưa ai hình dung ra việc mua bán sẽ triển khai ra sao? Gì thì gì, việc mua bán tay ba tay tư là cực lôi thôi. Nhà trên, nhà dưới, dính với nhau thành một khối, làm sao mà của một chủ thôi thì việc mua bán mới tiện. Theo hướng suy nghĩ ấy, bà đặt ra với mọi người một con tính.

- Ông và các con tính toán thế nào để khi chuyện hoá giá nhà thành hiện thực thì mình phải mua được cả căn nhà này.

- Để làm gì hả mẹ? - Tần hỏi.

Bà Phụng nhìn con gái:

- Cô chẳng nghe anh Đại nói nẫy rồi thôi.

- Nhưng lấy đâu ra tiền chứ? - Vẫn là Tần hỏi.

- Không ai vẽ ra tiền, nhưng chịu nghĩ thì cũng có thể ra tiền đấy!

Đại khen:

- Mẹ nói chí lý quá đấy!

Bà Phụng nhìn con trai cười mãn nguyện:

- Mẹ hy vọng Đại sẽ có cách cho việc này - rồi bà nói như thể kết thúc cuộc họp gia đình:

- Thôi, hai chị em vào bếp đi. Thức ăn mẹ chuẩn bị nhiều rồi… Sao cô Tần không cho con bé về với bà?

- Cháu đi học mà mẹ. Thế cháu Cường đâu hả chị? Chả lần nào em về mà cháu ở nhà.

Thuỵ Miên khẽ thở dài:

- Đến tôi mà còn chả mấy khi ăn cơm cùng nó nữa là cô!

Không biết trong đêm ấy bà Phụng tính toán thế nào mà ngay sáng hôm sau, chiếc xe Nhật gầm cao của công ty Đại đã chờ ngoài cổng. Ông Hoè không biết vợ và con trai đi đâu. Bà không nói và ông cũng không hỏi.

Thì xưa nay vẫn thế. Bà vẫn bảo, ông cứ việc đi làm cái việc giảng nghị quyết của ông. Kệ tôi. Còn ông thì vẫn vậy. Bà muốn làm gì thì làm, miễn là đừng có để ảnh hưởng đến ông là được.

Từ Thanh Hoa đi về phía nam, ba trăm cây số, xe rẽ lên huyện miền núi Hương San. Đến phố Ngọc. Chỉ hỏi thăm một lần là đến địa chỉ cần đến. Một cán bộ trung ương về nghỉ hưu tại quê nhà là mềm vinh dự cho địa phương nên ai cũng biết. Ông Huy rất ngạc nhiên thấy mẹ con bà Phụng xuất hiện trước cửa nhà mình.

Một ngôi nhà ba tầng, mặt tiền sáu mét. Tầng một cho thuê bán hàng gia dụng ngoại nhập (nồi cơm điện, lò vi sóng, quạt thông gió,…). Lô đất này địa phương cấp cho ông từ ngày ông còn tại chức. Sau này, nghỉ hưu, bán mảnh vườn nhà trong làng, ông cho xây toà nhà này.

Thời còn ở chung một căn nhà ngoài xóm Trúc, bà Phụng cũng là người biết ăn ở cư xử. Người ta là đàn ông, tuy không phải là cấp trên của chồng mình, nhưng cũng là cấp trên. Và điều dễ chịu nhất là bà vợ ông, tuy có hộ khẩu ở đây (để có các chế độ lương thực, thực phẩm và các chế độ cung cấp khác) nhưng lại không ở đây thường xuyên. Chỉ có một cô con gái ra ngoài ấy học thì đã học xong đại học, một cô học nước ngoài và đều đã lấy chồng, đã vẽ nhà chồng cả rồi.

Trong câu chuyện thăm hỏi xã giao, bà Phụng làm như vô tình kể rằng, mỗi khi mưa to, lại phải lấy chậu hứng nước dột từ nhà bác xuống.

- Sao thế được? Ông Huy ngạc nhiên, liền được bà Phụng giải thích:

- Chắc là trên nhà bác có hòn ngói vỡ nước chảy xuống làm bục trần vôi rơm. Một hôm em nghe đánh rầm một cái, chắc là trần bục xuống. Thế là trời mưa nước qua sàn gỗ trên bác lại thấm xuống trần nhà em. Bác bảo chả lấy chậu hứng thì làm thế nào?

Gia đình ông Huy không ở, nhưng vẫn phải trả tiền thuê nhà. Gộp cả năm trả một lần cũng thành một món. Bà Phụng vẫn ứng hộ để nộp tiền nhà cho ông. Có việc gì ông ra mới gửi trả. Không thì cô con gái út tạt về trả.

Vào thời điểm này cả Sài Gòn, Hà Nội đều chưa lên cơn sốt đất. Thanh Hoa dĩ nhiên cũng chưa. Chuyển hoá giá nhà còn xa xôi. Ở một huyện miền núi, hơn cả vùng sâu, vùng xa thỉ mọi thông tin quan trọng bà Phụng đã lượng được ông đều mờ tịt. Chỉ có bà, nhờ giác quan buôn bán mách bảo mới có bước đi quyết định này.

Khi bà Phụng lựa lời đưa ra đề nghị nhượng lại diện tích trên gác thì ông Huy thậm chí còn mừng.

Không, hơn cả mừng, ông còn cho là may mắn. Cứ nhìn mặt ông thì biết. Đại ngồi nghe, chăm chú theo dõi diễn biến trên mặt ông Huy. Và anh ngầm đánh giá diễn biến tình hình…

Mình ở tầng trên bán cho nhà dưới là tiện nhất. Mà đây là nhà cơ quan phân phối cơ mà. Nhượng cho người cùng cơ quan đã là sai lắm rồi. Không thể nhượng cho người ngoài cơ quan được. Thế chả may là gì? Cán bộ cao cấp cỡ ông Huy ngay cả cỡ ông Hoè cũng chả ai bận tâm về chuyện này. Chuyện mua bán chuyển nhượng càng không rành. Vì thế ông Huy đồng ý ngay. Bà bắt ngay sang chuyện giá cả tiền nong. Không đề cập, đúng hơn, là lờ đi, tránh đi một chuyện hệ trọng nhất mà lẽ ra phải nói đến. Bà lo lắng hồi hộp. Liệu ông Huy có biết không? Có nêu vấn đề ấy ra không? Bây giờ mà không dứt khoát được ngay, ông ấy bảo để hỏi ý kiến các con, hoặc để tham khảo ý kiến của ai đó trong họ hàng, bạn bè là hỏng rồi. Nó lú, nhưng chú nó khôn… biết đâu chả bị đưa ra đàm phán. Thế thì hỏng bét. Đột nhiên bà Phụng đứng dậy, đi ra ban công gọi với xuống. "Cháu lên đây uống nước. Không phải trông xe đâu!". Rồi làm như tiện thể nói với ông Huy: "Anh lái xe ở đơn vị cháu, tiện cháu đi công tác, tôi đi nhờ xe vào". Nghĩa là bà muốn nói rằng, Đại vẫn là quân nhân, rằng chiếc xe này không phải là của công ty Đại, chẳng cần biết, nếu xe quân đội thì phải là biển đỏ chữ trắng, chứ sao lại biển trắng, chữ đen thế này. Có vẻ như mọi lo lắng tính toán của bà Phụng đều thừa? Ông Huy bảo:

- Thôi thì tuỳ bà!

Ở người bán phải ra giá trước để người mua còn mặc cả chứ. Tuỳ là tuỳ thế nào. Nhỡ mình đưa ra giá thấp hơn nhiều so với con số trong đầu người ta, người ta mà lắc thì hỏng việc. Còn mình mà đưa ra giá cao thì mình hớ. Bà Phụng đã tính nát nước rồi. Dù bây giờ có mua đắt thì chả mấy nữa đâu, không không thì chầy sẽ đắt gấp… bao nhiêu lần. Ai mà biết được? Không dứt điểm ngay, nhỡ ông ấy hoãn binh?

Nghĩ thế, bà Phụng rụt rè đứa ra một con số tròn thì ông Huy có vẻ ngạc nhiên "Thế à?". Không hiểu câu ấy là thế nào? Nó chỉ tỏ vẻ ngạc nhiên, nhưng không thể biết ngạc nhiên vì con số ấy nhỏ hay to? Ông Huy không bảo rẻ hay đắt, ông chỉ hỏi "Thế à?" Bà Phụng lo lắng nhìn ông. Đại cũng lo lắng nhìn bộ mặt có vẻ như ngạc nhiên ấy! Mà ông ngạc nhiên thật. Số tiền lớn quá. Nằm mơ cũng không thấy. Nhà cơ quan phân chứ có phải hương hoả mả dài ông bà cha mẹ để lại đâu. Lẽ ra phải trả lại cơ quan mới phải. Không ở thì trả lại là đứng rồi, sao mình lấy tiền của người ta thế này. Thấy ông Huy không nói gì thêm, bà Phụng chồng ngay số tiền y trước mặt ông. Ông Huy bối rối. Trông thấy mấy cọc tiền cũng ngốt người lên thật. Ông thần người ra khi bà Phụng đề nghị ông viết tay một cái giấy, đại thể đồng ý chuyển nhượng cho bà Phụng, diện tích ở tầng trên lấy một số tiền là ngần này. Đã nhận đủ tiền, ngày tháng năm…