 |
|

19-04-2008, 11:28 PM
|
 |
Cái Thế Ma Nhân
|
|
Tham gia: Feb 2008
Bà i gởi: 1,035
Thá»i gian online: 35 phút 40 giây
Thanks: 0
Thanked 35 Times in 18 Posts
|
|
VAI TRÃ’ CỦA HẢI PHỈ TRONG CHIẾN THẮNG Ká»¶ DẬU - Nguyá»…n Duy ChÃnh
ChÃnh sá» Việt Nam cÅ©ng như cá»§a Trung Hoa khi chép vá» tráºn đánh mùa Xuân năm Ká»· Dáºu (1789) thưá»ng chỉ miêu tả như má»™t cuá»™c giao binh thuần tuý giữa hai quân đội nhà Thanh và Äại Việt, nhấn mạnh và o tà i cầm quân, ưu và khuyết Ä‘iểm cá»§a hai bên. Dù yêu hay ghét nhà Tây SÆ¡n, sá»Ã» cÅ©ng chỉ nhấn mạnh đến khÃa cạnh chÃnh qui cá»§a quân đội – nhiá»u chá»— huyá»n thoại hoá, khen phò mã tốt áo, phóng đại kết quả mà quên Ä‘i sá»± phức tạp cá»§a thá»i đại trên cả chÃnh trị, kinh tế, kỹ thuáºt lẫn hoà n cảnh xã há»™i.
Những chi tiết cụ thể cá»§a chiến thắng nà y đã được khá nhiá»u tác giả Việt Nam miêu tả vá»›i đầy đủ chi tiết, lên đến hà ng ngà n bà i viết và biên khảo, hà ng chục cuốn sách dà y. Ở đây chúng tôi chỉ muốn đưa ra má»™t góc cạnh xưa nay Ãt sá» gia đỠcáºp. Äó là vai trò cá»§a thà nh phần thương nhân trên mặt biển, Ä‘á»i sống gắn liá»n vá»›i đại dương nhưng trong nhiá»u thế ká»· bị loại ra khá»i thà nh phần xã há»™i. Vô hình chung há» biến thà nh những kẻ sống ngoà i vòng pháp luáºt, gió chiá»u nà o che chiá»u ấy, nghiêng ngả tuỳ theo cách đối xá» cá»§a nhà cầm quyá»n, có khi là kẻ thù chung cá»§a má»i triá»u đình từ Nháºt Bản xuống đến Äông Nam Ã, có khi được nuôi dưỡng để trở thà nh má»™t chÃnh quyá»n nho nhá» như há» Trịnh ở Äà i Loan thá»i Minh mạt Thanh sÆ¡, hoặc được táºp hợp để trở thà nh má»™t cánh quân đắc lá»±c như thá»i Tây SÆ¡n và o cuối thế ká»· thứ 18.
Vai trò cá»§a há» không những góp phần khá nhiá»u và o những biến chuyển chÃnh trị tại Việt Nam mà còn quan trá»ng trong chiến thắng đánh bại quân Thanh, trở thà nh má»™t chá»— dá»±a đáng kể để Nguyá»…n Huệ tÃnh toán những bước ngoại giao sau tráºn đánh và nếu như ông không mất sá»›m, rất có thể Việt Nam đã trở thà nh má»™t trong những cưá»ng quốc trên biển cả và o đầu thế ká»· thứ 19.
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y:
|

19-04-2008, 11:28 PM
|
 |
Cái Thế Ma Nhân
|
|
Tham gia: Feb 2008
Bà i gởi: 1,035
Thá»i gian online: 35 phút 40 giây
Thanks: 0
Thanked 35 Times in 18 Posts
|
|
TÃŒNH HÃŒNH PHÃT TRIỂN CUá»I THẾ Ká»¶ 18
Nhu cầu trao đổi cá»§a thế giá»›i gia tăng khiến con ngưá»i cần có những tà u thuyá»n lá»›n để vượt qua những vùng biển đầy sóng to gió cả, nổi tiếng là nguy hiểm ở châu Phi và châu Ã. Nhiá»u dân tá»™c biết đóng những tà u lá»›n có thể ra khÆ¡i nhưng vẫn phải dá»±a và o sức chèo tay, rất khó giữ được cho đúng hướng trên mặt biển.
Ngưá»i Trung Hoa cÅ©ng đóng nhiá»u thuyá»n lá»›n nhưng vẫn chạy bằng buồm nên phải men theo bá» biển, không dám ra xa ngoà i khÆ¡i. Tuy dưới Ä‘á»i Minh có những chuyến viá»…n du nhưng chỉ đến những quốc gia mà hỠđã biết, không phải là những chuyến hải hà nh tìm ra những vùng đất lạ. Thuyá»n cá»§a há» cÅ©ng cồng ká»nh, thuáºn tiện cho việc chở hà ng nhưng thiếu ưu Ä‘iểm dùng trong chiến đấu. Äến thế ká»· thứ 15, ngưá»i Bồ Äà o Nha (Portuguese) nghÄ© ra má»™t cách đóng thuyá»n má»›i (caravel), nhá» và nhẹ, buồm hình tam giác, dá»… Ä‘iá»u khiển rồi sau đó cải tiến đóng được những thuyá»n to hÆ¡n (nao) mở đầu cho má»™t ká»· nguyên hà ng hải mà cách váºn hà nh giữ mãi cho tá»›i khi ngưá»i ta chế tạo ra thuyá»n chạy bằng hÆ¡i nước.[1]
Nhá» những tiến bá»™ kỹ thuáºt và phương pháp tÃnh toán Ä‘o đạc áp dụng và o viá»…n dương - các dụng cụ hải bà n (compass), bản đồ (chart), hải kế (marine chronometer) để tÃnh toán vị trà con tà u giữa biển khÆ¡i – nên đến háºu bán thế ká»· 18 ngưá»i ta đã Ä‘i được khắp nÆ¡i trên thế giá»›i má»™t cách dá»… dà ng và chÃnh xác.
Tuy nhiên viá»…n dương cÅ©ng đặt ra má»™t vấn đỠkhác quan trá»ng hÆ¡n là việc tá»± vệ vì thuyá»n ra khÆ¡i phải đối phó thưá»ng xuyên vá»›i cướp bóc và các con tà u thù nghịch khác. Thá»i trung cổ, việc giao chiến chÃnh yếu là tiến sát nhau rồi trà n sang tà u đối phương cáºn chiến sáp lá cà bằng gươm giáo. Äến thế ká»· 16 thì ngưá»i ta đã mang súng theo nhưng chỉ là loại nhá», có thể gây sát thương cho thá»§y thá»§ nhưng không đủ sức đánh chìm thuyá»n. Hải chiến chỉ trở nên quan trá»ng khi các quốc gia Âu Châu đúc được súng bắn đạn tròn (có trái nặng tá»›i 27 kg) có thể đánh đắm thuyá»n địch từ xạ Thá»i kỳ nà y các nước à Châu vẫn không cải tiến kỹ thuáºt (mặc dầu Trung Hoa, Äại Việt... đã chế tạo ra súng thần công đặt trên thuyá»n từ thế ká»· 13, 14) nên trở thà nh kém thế so vá»›i tà u chiến cá»§a Âu châu. Các loại súng lá»›n khi đó phải neo chặt xuống sà n tà u cho khá»i bị phản ứng giáºt ngược khi tác xạ, muốn đổi hướng bắn phải thay đổi hướng Ä‘i cá»§a cả con tà u, rất bất tiện khi ở gần nhau.
Äến cuối thế ká»· thứ 18, châu Âu có những chuyển động mãnh liệt vá» kỹ thuáºt và trở thà nh sức mạnh ưu thắng trên toà n thế giá»›i. Từ phát triển ná» kéo theo những thay đổi kia, phát triển kinh tế đã biến nhiá»u quốc gia nhá» bé thà nh những con cá»p dữ. CÆ¡ giá»›i hóa trở nên má»™t nhu cầu bắt buá»™c vì cÆ¡ khà là m gia tăng năng suất, gia tăng năng suất đòi há»i mở rá»™ng thị trưá»ng và nguyên liệu. Trước đây nhiá»u quốc gia đã có những phát kiến và kỹ thuáºt tinh xảo như đồng hồ, máy in, máy xay nước, la bà n, thuốc súng, giấy... nhưng vẫn chỉ là máy móc rá»i rạc mà chưa phải là má»™t “bá»™ máy†(machines but not the machine) cÅ©ng như ngưá»i ta có đủ má»i cÆ¡ pháºn nhưng chưa ráp lại để thà nh má»™t cái xe. Cuá»™c cách mạng kỹ thuáºt (industrial revolution) chÃnh là cuá»™c cách mạng để nối kết những sáng tạo trong quá khứ thà nh má»™t chuá»—i và tìm cách bổ xung những mắt xÃch còn khiếm khuyết.
Tiến bá»™ trong sản xuất khiến buôn bán, trao đổi và tìm thị trưá»ng gia tăng đưa đến nhu cầu cải tổ quân sá»±. HÆ¡n hai ngà n năm trước, khi ở Trung Hoa nhà Tần biết tổ chức binh lÃnh thà nh đội ngÅ© nên đã thôn tÃnh được những tiểu quốc khác, thống nhất đất nước thì ngưá»i Âu Châu cÅ©ng có những thà nh quả tương tá»± ở thá»i cáºn kim. Cuá»™c cách mạng quân sá»± kéo dà i từ thế ká»· thứ 16 sang đến cuối thế ká»· 18 cÅ©ng ảnh hưởng mạnh mẽ đối vá»›i à Châu và tạo thà nh má»™t chấn động cho khu vá»±c Äông Nam à và o đầu thế ká»· 19.
|

19-04-2008, 11:28 PM
|
 |
Cái Thế Ma Nhân
|
|
Tham gia: Feb 2008
Bà i gởi: 1,035
Thá»i gian online: 35 phút 40 giây
Thanks: 0
Thanked 35 Times in 18 Posts
|
|
NGUYỄN HUỆ THU DỤNG HẢI PHỈ NHƯ THẾ NÀO?
Má»™t trong những chi tiết trước đây chưa được đánh giá đúng mức. Äó là việc Nguyá»…n Huệ sá» dụng cướp biển như má»™t lá»±c lượng chá»§ yếu trong quân đội cá»§a ông. Gần đây, sau khi chÃnh quyá»n Äà i Loan cho phép nghiên cứu má»™t số tà i liệu còn lưu trữ trong văn khố trước nay dấu kÃn thì má»™t số há»c giả ngoại quốc má»›i tìm ra những tà i liệu xác thá»±c vá» việc Nguyá»…n Huệ thu dụng những tên “vong mạng†nà y không phải chỉ để quấy phá miá»n nam nước Tà u nhằm tạo khó khăn cho nhà Thanh mà thá»±c sá»± ông đã biến há» thà nh má»™t đội thá»§y binh, có tổ chức và hệ thống dá»c cÅ©ng như ngang, được phân bố lãnh hải hoạt động má»™t cách minh bạch. Äiá»u đó cho thấy Nguyá»…n Huệ không bị rà ng buá»™c trong nhãn quan chỉ dùng ngưá»i Việt hay ngưá»i địa phương ông quen thuá»™c mà muốn tổ chức má»™t lá»±c lượng qui mô hÆ¡n, gồm nhiá»u thà nh phần, nhiá»u sắc tá»™c, rất gần vá»›i cái bản chất khai phóng cá»§a xứ Äà ng Trong.
Thà nh phần dân chúng sống liên quan trá»±c tiếp đến biển cả vốn dÄ© bị bá» quên trong má»™t thá»i gian dà i cá»§a lịch sá». Äây là những ngưá»i là m nghá» chà i lưới, có khi sống hẳn trên thuyá»n như má»™t loại nhà nổi, có khi sống dá»c theo duyên hải nhưng sinh nhai chÃnh là đánh cá và sản xuất những sản váºt trá»±c tiếp từ biển khÆ¡i như muối, rong biển, hải sản... Há» sống rất thầm lặng và không được liệt kê và o bốn thà nh phần căn bản cá»§a xã há»™i sÄ© nông công thương (tứ dân) mà chỉ được coi như những sinh váºt dưới con ngưá»i, trên cầm thú má»™t tÃ. Trên thá»±c tế, vì ngà y đêm chỉ sống quây quần vá»›i đồng bá»n, gia đình trên má»™t xã há»™i nhá» bé, sinh hoạt chá»§ yếu cá»§a há» rất đơn sÆ¡, tiếng nói cÅ©ng hạn chế, phần lá»›n chỉ là những từ cụ thể, tiếng gá»i, tiếng chá»i, hoà n toà n chưa đạt tá»›i mức độ gá»i là văn hóa. Rất hiếm ai biết chữ và vì thế há» cÅ©ng khó tiến thân ngoà i việc tiếp tục theo Ä‘uổi nghá» nghiệp cá»§a ông cha và qua lại giữa hai sinh hoạt, đánh cá và ăn cướp.
Trong nhiá»u thá»i kỳ, má»—i khi động binh, thuyá»n bè tà i sản cá»§a há» bị trưng dụng hay tịch thu để xung và o lá»±c lượng triá»u đình, cả ngưá»i lẫn váºt và thưá»ng không được Ä‘á»n bù gì cả. Nếu sá» sách chép rằng quân ta Ä‘em 1000 chiến thuyá»n thì có nghÄ©a là má»™t phần lá»›n là phương tiện cá»§a ngư dân bị xung và o quân đội trong má»™t nhiệm vụ Ä‘oản kỳ. ChÃnh vì thế, xã há»™i phong kiến thá»i xưa vô hình chung đẩy má»™t số lá»›n dân chúng và o đưá»ng chống đối. Cái nhìn hoà n toà n thay đổi cá»§a Nguyá»…n Huệ vá»›i những ngưá»i dân chà i nà y đã tạo cho ông má»™t chá»— đứng đặc biệt và cÅ©ng là câu trả lá»i tại sao trong quân đội cá»§a ông có rất nhiá»u Äô Äốc, Äá» Äốc, má»™t chức vụ vốn dÄ© là má»™t cấp chỉ huy thá»§y binh, và những nhân váºt nhiá»u công trạng nà y không bao giá» có má»™t tiểu sá» rõ rệt, lắm khi chỉ có tên mà không có há», xuất hiện má»™t cách bất ngá» rồi không còn thấy trong những biến cố khác.
Äối vá»›i ngư dân, chiếc thuyá»n vừa là má»™t nÆ¡i cư ngụ, lại vừa là nÆ¡i là m việc và cÅ©ng là toà n bá»™ tà i sản cá»§a há». Có thể nói đó chÃnh là thế giá»›i riêng, và vì thế nảy sinh ra má»™t tình cảm phục tòng tuyệt đối ngưá»i thuyá»n trưởng (và cÅ©ng là gia trưởng). Ngưá»i chá»§ thuyá»n phải luôn luôn là m gương cho những ngưá»i khác, hi sinh và phải chứng tá» là mình trá»™i hÆ¡n những ngưá»i chung quanh để tiếp tục giữ quyá»n chỉ huy. ChÃnh táºp quán tá»± nhiên đó hình thà nh má»™t sức mạnh táºp thể gắn bó, sống chết vá»›i nhau trong nghá» nghiệp cÅ©ng như trong chiến đấu, chỉ tuân phục những ngưá»i có cùng má»™t cá tÃnh như há» và cÅ©ng là điá»u tại sao há» Ä‘i theo Nguyá»…n Huệ mà dần dần bá» rÆ¡i Nguyá»…n Nhạc, Nguyá»…n Lữ. Khi thá»§y quân được chÃnh qui hóa trong triá»u đại Cảnh Thịnh, sá»± tinh nhuệ cá»§a há» cÅ©ng giảm Ä‘i khiến cho chiến thuyá»n cá»§a nhà Tây SÆ¡n không đương cá»± nổi vá»›i Nguyá»…n Ãnh khi kỹ thuáºt cá»§a đối phương được nâng cấp và cÆ¡ chế được tổ chức, chỉ huy theo lối má»›i cá»§a Tây Phương.
Äể sá» dụng được lá»±c lượng hải khấu vốn dÄ© hoà nh hà nh đã nhiá»u thế ká»· dá»c từ Nháºt Bản xuống tá»›i Indonesia, chúng ta phải tìm hiểu qua 2 vấn đỠchÃnh: kỹ thuáºt đóng tà u cá»§a Äà ng Trong và quá trình hoạt động cá»§a bá»n cướp biển
|

19-04-2008, 11:29 PM
|
 |
Cái Thế Ma Nhân
|
|
Tham gia: Feb 2008
Bà i gởi: 1,035
Thá»i gian online: 35 phút 40 giây
Thanks: 0
Thanked 35 Times in 18 Posts
|
|
A/ KỸ THUẬT ÄÓNG THUYỀN CỦA ÄÀNG TRONG
Khi ngưá»i Việt còn định cư tại miá»n Bắc, kỹ thuáºt Ä‘i biển cá»§a ta chưa có gì khởi sắc mặc dù đã nói đến biển cả từ những truyá»n kỳ thá»i Hùng Vương. Hai tráºn đại thắng cá»§a Ngô Quyá»n và cá»§a Trần Quốc Tuấn Ä‘á»u xảy ra trên sông, nÆ¡i giáp giá»›i vá»›i biển chứ không phải ở ngoà i khÆ¡i. Mãi tá»›i Ä‘á»i nhà Hồ, con trưởng cá»§a Hồ Quà Ly là Hồ Nguyên Trừng má»›i bắt đầu đóng những chiến thuyá»n loại lá»›n. Vá»›i thói quen sống biệt láºp thà nh từng là ng xã nhá», sinh hoạt kinh tế, văn hoá, xã há»™i, chÃnh trị cá»§a dân miá»n Bắc thu hẹp trong má»™t không gian nhá». Má»—i là ng là má»™t đơn vị tá»± túc vá» má»i mặt mà không cần phải giao tiếp vá»›i khu vá»±c khác. Cho tá»›i gần đây, má»—i xã Ä‘á»u có sinh hoạt, tổ chức hà nh chánh riêng, rà ng buá»™c vá»›i nhau bằng hương ước, bằng phong tục, táºp quán lưu truyá»n hà ng nghìn năm trước. Ngay cả ngôn ngữ má»—i là ng cÅ©ng có nhưng phương âm, thổ ngữ dị biệt, nhiá»u khi ở kế cáºn mà má»—i vùng má»™t giá»ng nói khác nhau. Äặc tÃnh đó có má»™t số ưu Ä‘iểm vá» sinh hoạt và bảo tồn nhưng cÅ©ng khiến cho kinh tế, văn hoá... bị đông cứng, khó giao lưu, thay đổi hay phát triển.
Trái lại các vương quốc ở Äà ng Trong đã có những quá khứ rất oai hùng liên quan đến mặt biển, má»™t phần vì truyá»n thống há»c há»i cá»§a các nước ở vùng Äông Nam và Nam Ã, phần khác vị trà địa lý là bao lÆ¡n trông ra đại dương, nÆ¡i qua lại cá»§a má»™t hải lá»™ đã nổi danh là Con ÄÆ°á»ng Gia Vị (Spice Route) ngay từ thá»i thượng cổ.
Vá» kỹ thuáºt, ngưá»i Chiêm Thà nh đã biết dùng thuyá»n nhẹ dà n thà nh thế tráºn tấn công những tà u buôn từ lâu. Ngưá»i Chăm có má»™t đội hải thuyá»n hùng háºu và những thá»§y thá»§ can trưá»ng thưá»ng liá»u mạng xông xáo trên biển cả để buôn bán và chiến đấu. Kiểu mẫu tà u chiến cá»§a ngưá»i Chăm có hình dáng tương tá»± như cá»§a thuyá»n vùng Nam Dương mà hiện nay chúng ta còn thấy dấu vết để lại nÆ¡i các thuyá»n trạm trổ mỹ thuáºt cá»§a ngưá»i Thái Lan trong những cuá»™c Ä‘ua thuyá»n. Theo những hình ảnh mà ngưá»i Âu Châu vẽ lại vá» chiến thuyá»n cá»§a Äà ng Trong, đó là má»™t loại thuyá»n chèo tay, mÅ©i ngẩng cao, trạm trổ và trang trà hoa văn kỳ dị, thân thon và dà i đủ biết có thể lướt sóng vá»›i tốc độ cao[2]. Äể gia tăng sức chịu đựng khi đụng và o nhau, mÅ©i thuyá»n dùng trong chiến đấu thưá»ng ghép thêm những thanh gá»— chéo vẫn còn thấy ở các thuyá»n nÆ¡i cá»a sông vùng Quảng Äông.
John Barrow trong tác phẩm Má»™t Chuyến Du Hà nh đến Äà ng Trong (A Voyage to Cochinchina) xuất bản tại London năm 1806 đã ghi chép vá» chuyến Ä‘i cá»§a phái Ä‘oà n Anh đến Äà Nẵng năm 1792-3 vá»›i những chi tiết mắt thấy tai nghe cá»§a há» như sau:
“... Ngà nh nghệ thuáºt độc đáo cá»§a ngưá»i Äà ng Trong có thể coi là tuyệt vá»i và o thá»i buổi hôm nay là kỹ thuáºt đóng tà u mà không tuỳ thuá»™c chút nà o và o phẩm chất và tầm cỡ cá»§a loại gá»— dùng trong mục tiêu đó. Những chiếc thuyá»n chèo tay để Ä‘i chÆ¡i quả là khéo léo. Những con tà u đó, dà i từ 50 đến 80 feet (15 đến 24 mét), lắm khi chỉ độc có năm mảnh ván ghép lại, má»—i thanh dà i suốt từ đầu nỠđến đầu kia, cạnh ghép bằng má»™ng, gắn khÃt khao chặt chợm bằng chốt gá»—, buá»™c vá»›i nhau bằng lạt tre chứ không cần phải có sưá»n hay khung gá»— nà o khác. MÅ©i và đuôi thuyá»n ngá»ng lên khá cao, chạm khắc thà nh những thuá»· quái hình rồng, thuồng luồng, trang tri bằng sÆ¡n hay thếp và ng...[3]â€
Những chiến thuyá»n đó không chở được nhiá»u nhưng hiệu quả khi tấn công bất ngá» những thương thuyá»n hay tà u lá»›n trong đêm tối, chiến thuáºt quen thuá»™c vá»›i ngưá»i Chiêm Thà nh từ lâu mà Nguyá»…n Huệ thưá»ng sá» dụng. Những thuyá»n buôn và thuyá»n đánh cá thông dụng ở miá»n Nam nước ta cÅ©ng có nét hao hao giống kiểu thuyá»n đó, nhẹ gá»n và dá»… di chuyển. Tuy không có những tà i liệu nà o miêu tả chÃnh xác các kiểu thuyá»n cá»§a Tây SÆ¡n, chúng ta có thể tin rằng chiến thuyá»n và o thế ká»· 18 ở Äà ng Trong có nhiá»u nét tương tá»±, khác nhau há»a chăng là số lượng, chiến thuáºt hay cách Ä‘iá»u động mà thôi.
Do ảnh hưởng cá»§a văn minh hải đảo Malaysian, thá»§y thá»§ vùng Äông Nam à nói chung và thá»§y thá»§y ngưá»i Chiêm Thà nh nói riêng có thể ra khá»i bá» bể hà ng ngà n dặm chẳng cần hải bà n hay hải đồ, chỉ dá»±a theo mà u sắc cá»§a những đám mây, mà u nước biển và độ sóng, giương buồm nương theo sức gió và nhìn sao để lấy hướng. Chỉ cần tìm hiểu các loà i chim biển và rong biển há» gặp, ngưá»i Chăm có thể nháºn biết những hòn đảo còn cách xa đến 30 dặm và kiến thức vá» biển cả được truyá»n miệng từ Ä‘á»i nà y sang Ä‘á»i khác theo kiểu cha truyá»n con nối[4]. Phương thức và kỹ thuáºt đóng thuyá»n cá»§a há» cÅ©ng rất độc đáo và ngưá»i Việt chúng ta đã kế thừa khá nhiá»u truyá»n thống cá»§a há». Những con số chúng ta còn ghi nháºn được cho thấy tốc độ đóng thuyá»n rất đáng kể cho thấy và o thá»i kỳ nà y miá»n Nam Việt Nam có những phát triển kỹ thuáºt đáng kể mà nhiá»u Ä‘iá»u đến nay vẫn chưa khám phá hết.[5]
Những thuyá»n đó khác hẳn những thuyá»n buôn hay tà u chiến cá»§a ngưá»i Trung Hoa (junks), trông nặng ná», thô kệch, tuy trang bị nhiá»u đại pháo hÆ¡n nhưng thiếu linh động, khó xoay trở. CÅ©ng như ngưá»i Chiêm Thà nh, Nguyá»…n Huệ rất chú trá»ng đến chiến thuyá»n và cÅ©ng có hai loại: thuyá»n lá»›n để chở quân, lương thá»±c, váºt liệu và tà u nhá» nhẹ và linh động đùng để bao vây, tấn công và xung kÃch. Äá»™i chiến thuyá»n đó rất đông, Ãt ra cÅ©ng và i trăm, có khi lên hà ng ngà n. Äó cÅ©ng là lý do tại sao thá»§y quân thá»i Tây SÆ¡n có má»™t vị trà đáng kể, phù hợp vá»›i những gì sá» sách đã cho ta biết, Nguyá»…n Huệ luôn luôn dùng binh thần tốc, bất ngá», áp đảo và tiến đánh cÅ©ng như rút lui rất nhanh.
|

19-04-2008, 11:29 PM
|
 |
Cái Thế Ma Nhân
|
|
Tham gia: Feb 2008
Bà i gởi: 1,035
Thá»i gian online: 35 phút 40 giây
Thanks: 0
Thanked 35 Times in 18 Posts
|
|
B/ CƯỚP BIỂN TẠI BIỂN ÄÔNG
1/ Sinh hoạt
Nạn cướp biển xảy ra ở nhiá»u nÆ¡i trên thế giá»›i nhưng nhiá»u nhất vẫn là vùng nhiệt đới nÆ¡i có nhiá»u quần đảo, nÆ¡i há» có thể nương náu má»—i khi gặp khó khăn và cÅ©ng là nÆ¡i tu bổ tà u bè, chuẩn bị lương thá»±c. Há» lại có thể phục kÃch để rình đánh cướp những tà u buôn Ä‘i ngang qua hay những ngư dân rÆ¡i và o khu vá»±c há» hùng cứ. Cướp biển phần lá»›n đã từng là thá»§y thá»§ hay dân chà i và xoay sang nghỠăn cướp vì nhiá»u lý do, tham lam cÅ©ng có, thÃch phiêu lưu, tá»± do cÅ©ng có mà vì cÆ¡ há»™i cÅ©ng có. Há» thưá»ng chỉ là những nhóm nhá» kết hợp vá»›i nhau để Ä‘i ăn cướp và cÅ©ng Ãt khi dám công khai đụng độ vá»›i quan quân. CÅ©ng có khi há» là những ngư dân là m thêm nghá» tay trái má»™t khi có Ä‘iá»u kiện. Khi nghiên cứu vá» chiến tranh dấy loạn ngưá»i ta thấy rằng trong nhiá»u trưá»ng hợp, nổi dáºy là con đưá»ng sống duy nhất cá»§a má»™t số ngưá»i bị đẩy và o đưá»ng cùng vì đã từng phạm pháp, có liên quan đến má»™t tá»™i nhân hay có khi bị ép buá»™c phải nhúng tay và o máu để không thể thối lui được nữa.
Trước đây triá»u đình Trung Hoa Ãt khi để ý đến – hay Ãt ra cÅ©ng có kế hoạch để giải quyết – mà thưá»ng để cho há» tá»± tà n sát lẫn nhau hay bị giết trong khi giao chiến vá»›i các thương nhân. Ngay từ Ä‘á»i Hán, nhân dịp nước Tà u có ná»™i chiến và loạn sứ quân thì cướp biển đã nổi lên tháºt đông dá»c theo bá» biển. Thế nhưng chỉ từ thế ká»· 16 trở Ä‘i, khi các thương thuyá»n từ những đại lục khác đến buôn bán, nạn hải phỉ má»›i phát triển mãnh liệt. Tá»›i thế ká»· 17, 18 trong khi nạn cướp biển gốc ngưá»i Nháºt bá»›t Ä‘i (oải khấu) thì vùng biển Äông nước ta lại trở nên nhá»™n nhịp, má»™t phần vì 10 Trung Hoa loạn lạc mất mùa, phần khác và o thá»i nà y các thương thuyá»n Âu Châu qua buôn bán đông nên sinh hoạt mặt biển cÅ©ng gia tăng vá»›i nhịp độ thương mại. Trong khi ở Nam Thái Bình Dương, hải phỉ thưá»ng chỉ là thổ dân các hòn đảo xông ra đánh cướp các tà u buôn Ä‘i ngang, cướp ở biển Äông là những nhóm có tổ chức và có khi lá»›n mạnh đến mức trở thà nh cả má»™t triá»u đình nho nhá» như Trịnh Thà nh Công, má»™t thá»§ lãnh cướp biển Tà u lai Nháºt vẫn được biết dưới cái tên Quốc TÃnh Gia, mà phạm vi hoạt động lan rá»™ng tá»›i táºn vùng biển Philippines, dưới quyá»n có lúc lên đến hà ng chục vạn quân và hà ng ngà n chiến thuyá»n.
Sang thế ká»· thứ 17, cướp biển hoà nh hà nh dá»c theo bá» biển nước ta nhất là trong giai Ä‘oạn nhiá»…u nhương khi quân Trịnh tiến và o Nam tiêu diệt há» Nguyá»…n. Nhiá»u tác giả cÅ©ng đỠcáºp đến má»™t lá»±c lượng hải phỉ mà hỠđặt tên là “Vietnamese piracy†(cướp biển Việt Nam) chuyên môn cướp phá miá»n duyên hải nước Tà u, nhiá»u lần chạm trán vá»›i quân Thanh và đã bị bão đánh tan hồi năm 1800 ở bá» biển Chiết Giang.[6] Thà nh phần cướp biển đó có thể coi như má»™t hiện tượng tá»± nhiên trong những sinh hoạt cá»§a biển cả. Và o thế ká»· thứ 17, trong giai Ä‘oạn nhà Thanh má»›i lên cầm quyá»n, ngoà i nhóm Trịnh Thà nh Công ở Äà i Loan chống vá»›i nhà Thanh như má»™t lá»±c lượng phản Thanh phục Minh, ở miá»n nam nước Tà u cÅ©ng bị hải phỉ từ vùng biển Việt Nam kéo sang quấy phá. ChÃnh Ngao Bái (Oboi) khi đó là má»™t trong bốn phụ chÃnh đại thần cá»§a vua Khang Hi cÅ©ng đã gá»i thư sang trách Äại Việt năm 1666 đã dung túng và có thể cả tiếp tế cho há»:
“... Cho nên hôm nay ta phải hạ chiếu nà y để quốc vương tuân theo. Hãy láºp tức truy lùng bá»n Dương Nhị, Dương Tam, Hoà ng Minh Tiêu và gia đình chúng cùng tên Tẩy Bưu và vợ con Ä‘em giao lại cho tổng đốc Lưỡng Quảng. Ngoà i ra, nhà ngươi cÅ©ng phải Ä‘iá»u tra và trừng trị những kẻ nà o đã phạm tá»™i giúp đỡ kẻ thù. Nếu nhà ngươi không giao bá»n cướp biển ra, cÅ©ng như không trừng trị bá»n thần tá» thì ta e rằng sẽ xảy ra chuyện can qua giữa hai nước.â€
Không biết thá»i đó chúa Trịnh có giao nạp cướp biển như nhà Thanh đòi há»i không nhưng vá» sau tình hình không có gì rắc rối nữa.[7] Nạn giặc biển trong nhiá»u thế ká»· không thể chỉ được nhìn như má»™t bá»n cướp lang thang vô định mà thá»±c tế đã chứng minh rằng há» là má»™t thá»±c lá»±c trải dà i từ Nháºt Bản xuống tá»›i táºn eo biển Malacca. Xét quá trình tồn tại cá»§a há» từ thế ká»· thứ 15 chúng ta thấy rằng nếu có được chá»— dung thân, giặc bể xuất phát và bà nh trướng thà nh má»™t lá»±c lượng đáng kể. Theo những tà i liệu còn ghi lại, quân Thanh ở cuối thế ká»· 18 trở vá» sau đã hoà n toà n mất Ä‘i tÃnh tinh nhuệ cá»§a thá»i kỳ đầu. Như trên đã tưá»ng thuáºt, nhà Thanh nay đã trở thà nh má»™t triá»u đình mục nát, tướng lãnh không còn khả năng chiến đấu mà chỉ là những con cháu vương hầu thế táºp chức vụ cá»§a cha ông, còn quân đội thì chỉ là những ngưá»i lÃnh sống bằng mức lương chết đói, má»™t nghá» mạt hạng trong những nghá» cá»§a xã há»™i.
Má»™t số đông quân lÃnh phải kiếm ăn thêm bằng cách bán cả súng ống, đạn dược, thuốc nổ... và tin tức để lấy tiá»n. Tình hình mặt biển còn tệ hại hÆ¡n. Gần như toà n bá»™ vùng biển Nam Trung Hoa – tức biển đông cá»§a ta – là nÆ¡i hải phỉ[8] hùng cứ, quan quân Ãt khi dám tiá»…u trừ. Các tỉnh duyên hải là sà o huyệt và cÅ©ng là nÆ¡i các tổ chức bất hợp pháp hoạt động. Riêng Quảng Äông và Phúc Kiến lại cà ng thÃch hợp cho thương nhân và hải khấu vì núi non, sông ngòi khiến khu vá»±c nà y cách biệt hẳn vá»›i ná»™i địa. HÆ¡n má»™t phần ba dân số sống dá»c theo bá» bể là dân chà i và thương nhân, công nhân, nông dân tại địa phương cÅ©ng tùy thuá»™c và o biển cả. Riêng ở Giang Bình (cá»±c nam cá»§a Quảng Äông, cáºn ká» vá»›i các thương cảng như Hạ Môn, Quảng Äông... giáp ranh vá»›i Việt Nam) là má»™t bến cảnh tấp náºp, đông ngưá»i và o ra buôn bán nhưng phần nhiá»u ngoà i sá»± kiểm soát cá»§a triá»u đình. Dá»c từ vịnh Bắc Việt lên đến Phúc Kiến bá» biển lồi lõm lại có thêm nhiá»u bến cảng và hai đảo lá»›n Äà i Loan và Hải Nam là sà o huyệt chÃnh yếu cá»§a hải phỉ và những nhóm phản Thanh. Khu vá»±c nà y nghiá»…m nhiên trở thà nh má»™t vị trà trung tâm thương mại để tá»a ra khắp nÆ¡i, lên miá»n bắc đến Mãn Châu, Nháºt Bản, xuống phương nam đến Nam Dương (các hải đảo Nam Ã) bao gồm cả Philippines, Indonesia, Malaysia, Việt Nam, Campuchia, Java, Xiêm La... Dân chúng sống thà nh những là ng nổi, được gá»i dưới cái tên khinh miệt là thá»§y thượng nhân (水上人). Há» là thà nh phần sống bằng nghá» chà i lưới hay buôn bán rong nhưng gặp dịp sẽ trở thà nh ăn cướp. Cả khu vá»±c rá»™ng lá»›n đó dưới Ä‘á»i Thanh sống ngoà i vòng pháp luáºt mà quan quân nhà Thanh nhắm mắt là m ngÆ¡ không mấy khi dám đụng tá»›i. Lá»±c lượng hải quân và duyên phòng cá»§a há» là con số không, ngoại trừ má»™t và i pháo đà i canh giữ mặt biển cho có lệ vì không hữu hiệu gì, tà u bè không có nên khi cần Ä‘iá»u động viá»…n chinh thì lúc đó má»›i tÃnh chuyện xây dá»±ng.
2/ Các loại thuyá»n
Cứ theo nghiên cứu cá»§a Dian H. Murray, có tám loại thuyá»n khác nhau mà cướp biển ở Äông Hải thưá»ng sá» dụng:
- Tá» nguy thuyá»n (齊桅船), có các cá»™t buồm cao bằng nhau
- Äại Ä‘iếu tà o thuyá»n (大釣艚船), là loại thuyá»n chuyên chở (cargo junk) có móc lá»›n. Äây là những thuyá»n buôn chở hà ng hóa ra và o các cá»a biển như Hương Cảng chẳng hạn.[9]
- Bạch tà o thuyá»n, ô tà o thuyá»n (白艚船ï¹çƒè‰šèˆ¹)là các thuyá»n lá»›n sÆ¡n trắng hoặc sÆ¡n Ä‘en. Những thuyá»n nà y đóng theo kiểu Phúc Kiến, đóng như kiểu tà u chiến, trông giống như má»™t cái máng uống nước cá»§a ngá»±a nên gá»i là “tà oâ€. Thuyá»n có sÆ¡n hai con mắt ở đầu để cho cá kình trông thấy tưởng là đồng bá»n mà không tấn công. Thuyá»n Ä‘en thưá»ng dùng để chở muối và thá»±c phẩm trong khi thuyá»n trắng để Ä‘i đánh cá và chở hà ng.
- Song nguy thuyá»n (雙桅船) , là thuyá»n có hai cá»™t buồm.
- Liệu thuyá»n (料船), là thuyá»n nhá» chở hà ng hóa ở địa phương.
- Lao tăng thuyá»n (橯繒船), là loại thuyá»n nhá» và thon như hình mÅ©i tên, dà i từ 40x12 đến 80x21 feet, có hai cá»™t nhưng không dùng buồm.
- Khoái thuyá»n (快船), thưá»ng có hai cá»™t buồm thưá»ng dùng để đánh cá và để Ä‘i buôn. Thuyá»n nà y có nhiá»u buồm và ra khÆ¡i rất tiện lợi.
- Äại khai ba thuyá»n (大開波船), là thuyá»n Ä‘i biển loại lá»›n có thể chở được tá»›i 350 tấn, có khi tá»›i 1000 tấn. Thuyá»n nà y có thể lướt sóng rất nhanh, chứa từ 30 đến 50 ngưá»i nên còn được gá»i là khai lãng thuyá»n (開浪船- open-the-waves junks) hay thá»±c thá»§y thuyá»n (食水船- eat-water junks).
Ngoà i tám loại thuyá»n đó, Robert J Anthony cÅ©ng đỠcáºp đến má»™t loại thuyá»n nhá» hÆ¡n có tên là bá lạt hổ (åå–‡å—). Bá lạt hổ chÃnh là phiên âm cá»§a chữ perahu tiếng Mã Lai là loại thuyá»n Äà ng Trong vẫn dùng để chiến đấu, dùng cả buồm lẫn chèo tay, di động rất nhanh và thao tác rất tiện. Loại thuyá»n nà y nông lòng nên có thể tiến sát bá» bể và di tản nhanh khi bị tấn công. Ở các bến bãi miá»n Nam hiện nay chúng ta vẫn còn thấy sá» dụng loại thuyá»n nà y rất nhiá»u, vừa có thể Ä‘i trên sông, vừa có thể Ä‘i trên biển. Những thuyá»n lá»›n có thể mang tá»›i 12 súng đại bác (nhiá»u súng do phương Tây chế tạo) và má»™t thá»§y thá»§ Ä‘oà n tá»›i 200 ngưá»i trang bị bằng gươm, Ä‘ao, giáo mác và súng trưá»ng. Những thuyá»n cá»§a hải phỉ trang bị bao giá» cÅ©ng hÆ¡n xa các tà u tuần cá»§a triá»u đình Mãn Thanh nên chẳng coi quan quân và o đâu cả.[10]
Ngoà i những thuyá»n bè mà hải phỉ vẫn thưá»ng sá» dụng để đánh cướp theo truyá»n thống (lắm khi chỉ là tà u buôn được sá»a sang lại thà nh tà u ăn cướp), nhà Tây SÆ¡n lại cung cấp cho há» những chiến thuyá»n thá»±c sá»±, nghÄ©a là những thuyá»n bè vốn dÄ© được dùng và o mục tiêu chiến đấu. Vá»›i những chiến thuyá»n loại đó, hải phỉ đã trở thà nh má»™t đạo quân chÃnh thức được trả lương để là m nhiệm vụ chiến đấu. Những chiến thuyá»n triá»u đình Việt Nam giao cho há» sá» dụng là loại thuyá»n “cá»™t buồm cao hÆ¡n 80 feet và hai bên hông được bá»c bằng nhiá»u lá»›p da bò, chăng lưới, vừa to hÆ¡n, vừa chắc chắn hÆ¡n những thuyá»n mà cướp biển tá»± kiếm được. (HỠđược trang bị cả) đại bác nặng đến 4000 cân (catty, độ chừng 600 gr) và cÅ©ng được trang bị súng ống đầy đủ hÆ¡nâ€.[11]
3/ Thu phục cướp biển
Trong nhiá»u thế ká»· tuy nạn cướp biển có hoà nh hà nh nhưng cÅ©ng không trở thà nh má»™t lá»±c lượng đáng kể vì thiếu má»™t căn cứ địa để trốn tránh khi bị săn Ä‘uổi. Thế nhưng đến cuối thế ká»· thứ 18, Nguyá»…n Huệ đã nhìn ra được tiá»m năng và vai trò cá»§a há» nên đã thu dụng và trở thà nh má»™t vị thá»§ lãnh táºp hợp được nhiá»u nhóm khác nhau, phân chia má»—i nhóm má»™t lãnh bà n hoạt động, chỉ đạo các chiến dịch và cho há» nÆ¡i trú ẩn. Robert J. Antony đã nháºn ra rằng ở cuối thế ká»· 18, đầu thế ká»· 19, cướp biển ở biển đông đã táºp há»p thà nh má»™t và i nhóm, có đến hà ng ngà n chiến thuyá»n, tổng cá»™ng đến hÆ¡n 7 vạn ngưá»i.[12]
“... Äối vá»›i đám hải khấu lẻ tẻ vùng Quảng Äông, Phúc Kiến, Chiết Giang và Giang Tô, Nguyá»…n Văn Huệ được gá»i là Äại Ca Việt Nam, là ngưá»i bán những đồ há» cướp được và chia cho há» từ 20 đến 40% số tiá»n. Những bá»n cướp lá»›n cÅ©ng được Hoà ng đế che chở vì há» không những được phép neo thuyá»n tại vùng biên giá»›i (Trung Hoa và Äại Việt) để tuyển quân và trá»™m lương thá»±c mà còn có thể dùng Việt Nam như má»™t “sà o huyệt†để rút vá». Bá»n hải khấu đó coi nhà vua như chá»§ nhân cá»§a há» vì dưới thẩm quyá»n cá»§a ông há» có thể thu hoạch nhiá»u nguồn lợi từ biển cả.[13]
Theo Ngụy Nguyên[14] thì nhà Tây SÆ¡n không những chỉ dung túng cho đám hải khấu mà còn giúp đỡ những giáo phái như Bạch Liên Giáo và Thiên Äịa Há»™i lúc đó Ä‘ang nổi dáºy trong nhiá»u vùng tại Trung Nguyên từ Hồ Bắc đến Hồ Nam, Tứ Xuyên, Quảng Äông kéo dà i trong nhiá»u năm.[15] Có lẽ những Ä‘iá»u Ngụy Nguyên viết không có chứng cứ rõ rệt vì giai Ä‘oạn nà y nhà Tây SÆ¡n Ä‘ang phải táºp trung sức lá»±c đối phó vá»›i Nguyá»…n Ãnh ở miá»n nam đánh lên không thể nà o còn đủ uy thế để há»— trợ những lá»±c lượng nằm sâu trong lãnh thổ Trung Hoa, hoặc nếu có thì là những hoạt động ngầm cá»§a vua Quang Trung khi còn sống vá»›i dụng ý cầm chân triá»u đình Mãn Thanh, mặt khác lại cÅ©ng là má»™t hình thức kinh tà i để giúp ông chuẩn bị những phương án chiến lược má»›i.
Sau khi mua chuá»™c và chiêu dụ được má»™t số thá»§ lãnh cá»§a đám hải phỉ, vua Quang Trung sá» dụng há» như má»™t cánh kỳ binh tinh nhuệ tấn kÃch bất ngá» khiến quân Thanh trở tay không kịp. Việc Nguyá»…n Huệ sá» dụng cướp biển để sang quấy phá miá»n nam Trung Hoa đã được đỠcáºp đến trong sá» triá»u Thanh cÅ©ng như triá»u Nguyá»…n. Theo Ngụy Nguyên trong Thánh VÅ© Ký (phần Cà n Long Chinh VÅ© An Nam Ký), viết và o năm Äạo Quang thứ 22 (1842) có đỠcáºp đến như sau:
“Nước nhà từ Ä‘á»i Khang Hi thứ 22 (1683), đánh Äà i Loan, dẹp há» Trịnh, rồi năm thứ 24 (1685) mở rá»™ng tuần phòng trên bể thì vùng Mân, Việt, Chiết, Ngô, trên vạn dặm bể trá»i, kình nghê không bóng sóng. Äến đầu Ä‘á»i Gia Khánh (1796), má»›i có cướp thuyá»n (ÄÄ©nh đạo) quấy rối. Cướp thuyá»n nà y bắt đầu từ khi cha con Nguyá»…n Quang Bình ở An Nam cướp nước, rồi quân má»i cá»§a hết, bèn má»i tui vong mạng dá»c bể, cấp cho binh thuyá»n, nhá» bằng quan tước, sau cướp các thuyá»n buôn ở bể gần để biện lương thá»±c. Mùa hè tá»›i, mùa thu vá», tung tÃch không lưá»ng, là m há»a lá»›n cho đất Quảng Äông.
Sau lại có bá»n cướp đất ở bang Phượng-vÄ©, bang Thá»§y-áo cÅ©ng phụ và o. Chúng bèn và o sâu trong vùng Mân, Chiết. Cướp đất dá»±a và o thuyá»n rợ (An Nam) là m thanh thế, thuyá»n rợ cáºy cướp đất là m hướng đạo. Trên và i ngà n dặm trên mặt bể ba tỉnh, nếu ta lên bắc thì chúng xuống nam, nếu ta xuống nam thì chúng lên bắc. Nếu ta chống vá»›i thuyá»n, thì tụi cướp đất tung ra cướp; nếu ta đương đầu vá»›i cướp đất thì thuyá»n tá»›i cứu. Vả chăng thuyá»n rợ cao, to, nhiá»u súng; có gặp cÅ©ng chưa chắc được chúng. Cướp đất giảo quyệt lại có ná»™i ứng; má»—i lúc tạm trốn rồi quay nhóm lại. Mà bấy giá» tụi giáo-phỉ ở Xuyên Thiểm vừa dấy. Triá»u đình vừa chú ý đến tây chinh, chưa rảnh để tÃnh việc hòn đảo. Cho nên thế giặc cà ng ác liệt.[16]
Cuối thế ká»· 18, ba nhóm dương đạo hùng cứ biển đông cá»§a Trịnh Nhất (é„一), Ô Thạch Nhị (çƒçŸ³äºŒ) và Trương Bảo (å¼µä¿) đã trở thà nh má»™t lá»±c lượng thuá»· quân xung kÃch và cÅ©ng đồng thá»i là lá chắn cho Nguyá»…n Huệ khiến cho thương nhân ngoại quốc phải gá»m không dám đóng vai đòn sóc hai đầu, vừa buôn bán vá»›i nhà Tây SÆ¡n, vừa giao thương vá»›i lá»±c lượng đối nghịch cá»§a há».[17]
Thế nhưng việc sá» dụng thà nh phần hải phỉ không phải chỉ đơn giản như thế. Äây là má»™t chương trình có tÃnh toán, má»™t canh bạc cháy túi nếu Ä‘i sai. Lúc đầu ông thu dụng bá»n há» như má»™t lá»±c lượng vây cánh nhưng ngay cả khi đã lên ngôi hoà ng đế, Nguyá»…n Huệ vẫn tiếp tục tin dùng và phát triển thêm lên. Nếu nói đây là bụng dạ đà n anh cá»§a ông cÅ©ng được mà bảo rằng là chá»§ Ä‘Ãch cá»§a ông thì cÅ©ng không sai. Robert J. Antony đã nháºn xét:
“Ngay cả sau khi vua Cà n Long đã phong vương cho má»™t trong những lãnh tụ Tây SÆ¡n năm 1788 (đúng ra phải là 1789 - NDC), ông nà y vẫn theo Ä‘uổi má»™t chÃnh sách chÆ¡i dao hai lưỡi, má»™t mặt vẫn gá»i đồ tiến cống sang Thanh triá»u ở Bắc Kinh, mặt khác vẫn đồng thá»i yểm trợ cho những vụ cướp phá cá»§a hải tặc dá»c theo bá» biển Trung Quốc.â€[18]
Những tên cướp đó không những có nÆ¡i trú ẩn an toà n khi bị săn Ä‘uổi mà còn được cung cấp vÅ© khÃ, tiá»n bạc để nuôi sống gia đình, lại còn được phong tước. Cho tá»›i khi nhà Tây SÆ¡n bị láºt đổ, những bá»n cướp biển đó được dà nh riêng má»™t khu vá»±c gần biên giá»›i Việt – Hoa gá»i là Giang Bình (Jiangping)[19] coi như sà o huyệt cá»§a há». Trong số những tên cướp biển kiệt hiệt phải kể đến Mạc Quan Phù (莫官扶- Mo Guanfu), Trịnh Thất (é„七 - Zheng Qi), Vương Quà Lợi (王貴利- Wang Guili) và Ô Thạch Nhị (çƒçŸ³äºŒ- Wushi Er). Bốn ngưá»i nà y được lệnh cá»§a triá»u đình Tây SÆ¡n qui tụ những nhóm lẻ tẻ lại láºp thà nh những toán quân lá»›n. Mạc Quan Phù và Trịnh Thất đã từng tham dá»± nhiá»u tráºn đánh chống lại Nguyá»…n Ãnh và năm 1796 Mạc được vua Cảnh Thịnh phong chức Äông Hải Vương. Trịnh Thất thì có dưới tay hÆ¡n 200 chiến thuyá»n, là lá»±c lượng ngoà i biển lá»›n nhất thá»i ấy và được thăng tá»›i chức Äại Tư Mã (tương đương Thượng Thư bá»™ Binh). Vương Quà Lợi, có vợ Việt Nam, bá» y phục ngưá»i Hoa ăn mặc theo lối Việt và còn lưu lạc mãi tá»›i năm 1810 (8 năm sau khi nhà Tây SÆ¡n bị diệt vong) được phong chức Äịnh Hải đại tướng quân.
Xem lại biểu đồ mà nhà Tây SÆ¡n tổ chức lá»±c lượng hải phỉ ta còn nháºn ra nhiá»u nhóm theo tên gá»i chẳng hạn như Phượng VÄ©, Tiểu Miêu... hoặc có khi chia thà nh nhiá»u mà u cá» như Thanh Kỳ, Hồng Kỳ, Hoà ng Kỳ, Hắc Kỳ, Lục Kỳ[20] má»—i nhóm có má»™t vùng hoạt động, những thá»§ lãnh được phân bố chặt chẽ. Sau khi nhà Tây SÆ¡n bị láºt đổ, những nhóm đó đã tá»± động táºp hợp lại để ký vá»›i nhau má»™t thá»a hiệp xác định lại má»™t số qui luáºt để không rÆ¡i và o tình trạng chém giết lẫn nhau. Nếu như vua Quang Trung không mất sá»›m, tổ chức hải quân cá»§a ông chắc chắn sẽ mau chóng trở thà nh lá»±c lượng đưá»ng biển mạnh nhất thá»i bấy giá» không những đủ sức là m lệch cán cân Việt – Thanh mà còn đủ sức ngăn chặn sá»± bà nh trướng cá»§a chá»§ nghÄ©a thá»±c dân và o đầu thế ká»· thứ 19.
|
 |
|
| |