Giữa những năm 50 của thế ká»· trÆ°á»›c, Mỹ đã “tác oai tác quái†trong cuá»™c chiến tình báo trên không vá»›i Liên Xô nhá» sở hữu hai loại máy bay “siêu đẳng†là máy bay ném bom chiến lược hạng nặng B-52 (do Bô-ing nghiên cứu, chế tạo) và máy bay trinh sát trên không U-2 (do Công ty Lốc-khÃt chế tạo). Từ tháng 7-1956 đến tháng 5-1960, máy bay trinh sát U-2 đã tiến hà nh 24 lượt thâm nháºp và chụp ảnh trong lãnh thổ Liên Xô (hiện CIA vẫn Ä‘ang lÆ°u giữ má»™t lượng phim dà i khoảng 392km). Giai Ä‘oạn thứ hai trong cuá»™c chiến gián Ä‘iệp trên không bắt đầu từ tháng 8-1960 đến tháng 5-1972. Thá»i gian nà y, Lầu Năm Góc đã sá» dụng đến vệ tinh cải tiến để thu tháºp tin tức tình báo từ Liên Xô...
“Sứ mệnh 2013â€
Ngà y 4-7-1956, nhà lãnh đạo Liên Xô KhÆ¡-rút-sốp có chuyến viếng thăm tá»›i Äại sứ quán Mỹ tại Liên Xô. Tại đây, ông đã có cuá»™c trò chuyện khá thân máºt, cởi mở vá»›i Äại sứ Mỹ Chác-ly. Ông chúc mừng Tổng thống Mỹ Ai-xen-hao đã trải qua ca phẫu thuáºt dạ dà y thà nh công, đồng thá»i chúc nhân dân Mỹ nhân ngà y quốc khánh. Cả KhÆ¡-rút-sốp và Chác-ly Ä‘á»u không biết rằng, ngay trong ngà y diá»…n ra cuá»™c trò chuyện nà y, má»™t kế hoạch tình báo tuyệt máºt của Mỹ lợi dụng máy bay trinh sát trên không và vệ tinh để theo dõi, giám sát trên toà n lãnh thổ Liên Xô chÃnh thức bắt đầu. Những chiếc máy bay trinh sát U-2 được lệnh cất cánh từ khu căn cứ không quân Uy-ét-ba-den (Tây Äức), rồi qua Cá»™ng hòa Dân chủ Äức, Ba Lan thâm nháºp và o Bê-la-rút, sau đó bay thẳng tá»›i vịnh Phần Lan, thá»±c hiện chuyến bay đầu tiên trên không pháºn của Liên Xô. Khi KhÆ¡-rút-sốp và Chác-ly chạm cốc, thì những máy bay trinh sát của Mỹ Ä‘ang thoải mái chụp ảnh các sân bay quân sá»± và các nhà máy đóng tà u ở Lê-nin-grát của Liên Xô. Kế hoạch hà nh Ä‘á»™ng nà y lúc đó được gá»i vá»›i cái tên “Sứ mệnh 2013â€.
Sau khi rá»i khá»i tòa Äại sứ Mỹ, KhÆ¡-rút-sốp má»›i nháºn được thông tin nà y. Ông cho rằng, việc quân Mỹ chá»n đúng ngà y nà y để hà nh Ä‘á»™ng là cố ý chá»c giáºn ông. Thế nhÆ°ng trên thá»±c tế, đây chỉ là má»™t sá»± trùng hợp ngẫu nhiên, bởi hôm đó thá»i tiết phÃa tây Liên Xô rất đẹp, là điá»u kiện tốt cho các chuyến bay của U-2.
Khi đó, không quân Liên Xô vẫn chÆ°a có máy bay chiến đấu đạt được Ä‘á»™ cao trên 20km, cÅ©ng không có tên lá»a có thể bắn trúng được máy bay U-2 của Mỹ. Ngà y hôm sau, má»™t nhân viên khác của CIA lái chiếc U-2 bay qua không pháºn của Mát-xcÆ¡-va nhÆ°ng do thá»i tiết xấu, trá»i nhiá»u mây nên chiếc máy bay nà y đã không thu tháºp được thông tin giá trị nà o.
Thất bại của U-2
Hà nh Ä‘á»™ng trinh sát Ä‘iện tá» và chụp ảnh đối vá»›i lãnh thổ Liên Xô của Mỹ và phÆ°Æ¡ng Tây bắt đầu từ cuối năm 1946-thá»i gian mà cuá»™c chiến tranh lạnh bắt đầu nổ ra. Khi đó, các cÆ¡ quan tình báo trong chiến tranh thế giá»›i thứ 2 của Mỹ đã kết thúc sứ mệnh lịch sá» của mình, còn CIA vẫn chÆ°a được thà nh láºp. ChÃnh vì váºy, việc thá»±c hiện các nhiệm vụ trinh sát trên không Ä‘á»u được tiến hà nh bởi máy bay trinh sát của không quân, đặc biệt là những máy bay hạng nặng cải tiến, được trang bị các máy chụp ảnh và các thiết bị cảm ứng Ä‘iện tá» có khả năng tìm kiếm, nháºn biết tần suất hoạt Ä‘á»™ng của các trạm ra-Ä‘a Liên Xô.
Äầu mùa xuân 1950, máy bay trinh sát của Mỹ bắt đầu thâm nháºp sâu và o lãnh thổ Liên Xô để thu tháºp thông tin tình báo, nhÆ°ng hầu hết Ä‘á»u bị hệ thống phòng không của Liên Xô và các nÆ°á»›c xã há»™i chủ nghÄ©a khác bắn rÆ¡i. Theo thống kê, đã có Ãt nhất 252 ngÆ°á»i tham gia kế hoạch trinh sát nà y, nhÆ°ng số ngÆ°á»i trở vá» không vượt quá 90. Äến nay 138 ngÆ°á»i vẫn mất tÃch.
Tháng 5-1954, phi công Hốt-xta-in lái chiếc máy bay ném bom chiến lược RB-47E xuất phát từ nÆ°á»›c Anh, tiến hà nh thăm dò các hoạt Ä‘á»™ng của hạm Ä‘á»™i PhÆ°Æ¡ng Bắc Liên Xô. Chiếc máy bay nà y được cải tiến từ chiếc B-47E, có thể đạt được tốc Ä‘á»™ lên đến 980 km/h, và bay được ở Ä‘á»™ cao 12km. PhÃa Mỹ cho rằng, vá»›i chiếc máy bay trinh sát cải tiến nà y, thắng lợi đã nằm trong tầm tay, bởi máy bay chiến đấu chủ lá»±c của lá»±c lượng Phòng không Liên Xô là Mig-15 có tốc Ä‘á»™ khiêm tốn hÆ¡n nhiá»u, duy nhất chỉ có Mig-17 má»›i được nghiên cứu thà nh công là có tốc Ä‘á»™ ngang bằng vá»›i B-47E, nhÆ°ng chÆ°a được Ä‘Æ°a và o sá» dụng. Bằng chứng là trÆ°á»›c đó 10 ngà y, máy bay chiến đấu của Anh trong lần thâm nháºp và o sâu trong không pháºn của Bê-la-rút và U-crai-na vẫn trở vá» an toà n.
Tuy nhiên, những tÃnh toán của ngÆ°á»i Mỹ đã sai lầm. Sau khi để máy bay của Anh chạy thoát, toà n bá»™ hệ thống phòng không của Liên Xô đã được đặt trong tình trạng sẵn sà ng chiến đấu cao. Lầu Năm Góc không biết rằng, Mig-17 của Liên Xô đã được Ä‘Æ°a đến các sân bay ở Ãc-khan-gen sẵn sà ng nháºn lệnh… Khi chiếc máy bay của Hốt-xta-in vừa thâm nháºp tá»›i không pháºn của Ki-ép liá»n bị chiếc Mig-17 của Liên Xô bất ngá» xuất hiện và chặn lại khiến anh ta bay nhanh ra khá»i không pháºn Liên Xô, tá»›i Phần Lan, rồi vượt qua biên giá»›i Thụy Äiển trÆ°á»›c khi quay lại nÆ°á»›c Anh. Vụ việc nà y gây xôn xao cá»™ng đồng quốc tế. Äầu tiên là Bá»™ Quốc phòng Thụy Äiển gá»i Ä‘Æ¡n kháng nghị. Mấy ngà y sau, báo chà Phần Lan cÅ©ng rầm rá»™ Ä‘Æ°a tin và chỉ trÃch mạnh mẽ hà nh Ä‘á»™ng nà y của Anh. Lúc nà y, Nhà Trắng đã khá “run tay†khi nháºn thấy rằng, việc Ä‘Æ°a máy bay trinh sát và o không pháºn Liên Xô là quá mạo hiểm nên quyết định ngừng lại má»i hà nh Ä‘á»™ng trinh sát trên.
Thế nhÆ°ng, má»™t và i nhân váºt trong chÃnh quyá»n Mỹ lúc đó lại có chủ trÆ°Æ¡ng nghiên cứu chế tạo ra má»™t loại máy bay trinh sát hiện đại hÆ¡n máy bay chiến đấu của Liên Xô, nhằm giảm bá»›t sá»± nguy hiểm cho các chuyến bay, mà ngÆ°á»i nhiệt thà nh nhất là Ky-ri-an, cố vấn của Tổng thống Ai-xen-hao. DÆ°á»›i sá»± ná»— lá»±c của ông, Tổng thống Mỹ đã ra lệnh cho CIA, chứ không phải Lầu Năm Góc, phụ trách việc nà y và CIA đã đặt hà ng vá»›i công ty Lốc-khÃt.
Sá»± xuất hiện của U-2 tháºt sá»± là má»™t kỳ tÃch vá» công nghệ. Äây là loại máy bay phản lá»±c có thể bay ở Ä‘á»™ cao trên 20km, nhÆ°ng không thể sá» dụng nhiên liệu thông thÆ°á»ng. Do váºy, má»™t công ty khác đã được huy Ä‘á»™ng để nghiên cứu riêng cho nó má»™t hệ thống cung cấp nhiên liệu ổn định. Thà nh phần trong đó gồm có cả thuốc diệt côn trùng.
Ngà y 15-7-1955, công ty Lốc-khÃt đã hình thà nh được hình dạng ban đầu của chiếc máy bay trinh sát thế hệ má»›i. Lần bay thá» nghiệm được tiến hà nh trong trạng thái tuyệt máºt và chá»›p nhoáng. Äến tháng 3-1956, chiếc máy bay nà y đã đạt được Ä‘á»™ cao 22km. Ngà y 1-5 năm đó, nó được tháo rá»i thà nh từng phần nhá» và chuyển tá»›i khu căn cứ không quân của Anh.
TrÆ°á»›c khi thá»±c hiện nhiệm vụ trinh sát đối vá»›i các quốc gia thuá»™c khối Vác-sa-va, Mỹ đã tung há»a mù để đánh lạc sá»± chú ý. Các quan chức ChÃnh phủ Mỹ tuyên bố rằng, Công ty Lốc-khÃt Ä‘ang bắt đầu cho kế hoạch sản xuất má»™t loại máy bay thế hệ má»›i, mục Ä‘Ãch thăm dò tầng đối lÆ°u và bình lÆ°u, và sẽ được chuyển sang cÆ¡ quan khà tượng của Anh.
Sau khi má»i việc được hoà n tất, CIA đệ Ä‘Æ¡n lên Tổng thống Ai-xen-hao phê chuẩn kế hoạch bay của U-2. Cục trưởng CIA Ä‘á» nghị vá»›i ông rằng, vá»›i hệ thống phòng không nhÆ° hiện nay, Liên Xô sẽ không thể phát hiện ra được máy bay U-2. Và nếu nhÆ° không may máy bay bị bắn trúng, thì phi công trên máy bay sẽ không có cÆ¡ há»™i sống sót, và nhÆ° váºy Liên Xô sẽ không khai thác được chứng cứ gì gây bất lợi cho Mỹ.
Ngà y 11-6-1956, U-2 bắt đầu những chuyến bay trinh sát tá»›i Äông Äức, Tiệp Khắc và Ba Lan để thu tháºp thông tin, và bÆ°á»›c đầu có được thà nh công nhất định. Tổng thống Ai-xen-hao nở nụ cÆ°á»i mãn nguyện. Chuyến trinh sát cuối cùng của U-2 tại lãnh thổ Liên Xô là và o ngà y 1-5-1960, đã bị lá»±c lượng phòng không của Liên Xô bắn hạ tại SÆ¡-ve-Ä‘lốp, phi công nhảy dù đã bị bắt là m tù binh. KhÆ¡-rút-sốp ngay sau đó thông báo vá» vụ việc nà y trên phạm vi toà n thế giá»›i khiến cho quan hệ Xô - Mỹ lại má»™t lần nữa rÆ¡i và o cuá»™c khủng hoảng.
Kế hoạch vệ tinh
Kế hoạch U-2 thất bại, trong khi đó kế hoạch vệ tinh trinh thám của Mỹ cÅ©ng chẳng thuáºn lợi gì: khi kế hoạch nà y bắt đầu được triển khai, Mỹ đã không có tên lá»a đẩy có đủ khả năng phóng những vệ tinh nà y lên, cùng vá»›i đó là m sao để chuyển được những thông tin tình báo vỠđược trung tâm cÅ©ng là má»™t vấn Ä‘á» nan giải. à tưởng ban đầu là lắp đặt máy chụp ảnh trên vệ tinh, rồi thông qua vô tuyến Ä‘iện để truyá»n dữ liệu ảnh vá». Sau khi suy tÃnh, các nhà khoa há»c quyết định cần phải chế tạo được các máy ảnh và phim chuyên dụng trên vÅ© trụ. Äịa Ä‘iểm cuối cùng được chá»n để phóng vệ tinh là căn cứ Van-den-béc.
Thá»±c hiện nhiệm vụ phóng là tên lá»a đẩy “Thần sấm†(Raytheon). Lần phóng đầu tiên được ấn định và o ngà y 21-1-1959, thế nhÆ°ng tên lá»a nà y đã bị nổ ngay trÆ°á»›c khi bay lên khá»i mặt đất. Lần tiếp theo được tiến hà nh sau đó má»™t tháng, nhÆ°ng kết quả lần nà y cÅ©ng không hÆ¡n lần trÆ°á»›c. Lần thá» thứ 3 tuy thà nh công, nhÆ°ng máy tÃnh giá» lại gặp trục trặc, nên khoang cách nhiệt đã không rÆ¡i xuống địa Ä‘iểm nhÆ° dá»± định, mà mất tÃch trên không pháºn má»™t hòn đảo của Na Uy. Hai vệ tinh “Khám phá†được phóng Ä‘i sau đó thì máy chụp ảnh trên đó lại trục trặc khi vệ tinh tiến hà nh bay quanh Trái Äất vòng đầu tiên. Những lần phóng tiếp sau đó, do tên lá»a đẩy gặp sá»± cố nên nó đã không thể Ä‘Æ°a được vệ tinh lên quỹ đạo nhÆ° đã định. Chỉ đến lần thứ 13 phóng vệ tinh trinh sát “Khám phá†13 thì Lầu Năm Góc và CIA má»›i thở phà o nhẹ nhõm. Những bức ảnh tÆ° liệu quý giá từ vệ tinh đã truyá»n được vá» trung tâm xá» lý của Mỹ.
Sau đó, hệ thống vệ tinh trinh sát của Mỹ bắt đầu Ä‘i và o hoạt Ä‘á»™ng. Trong 12 năm, có cả thảy 144 vệ tinh trinh sát chụp ảnh vá»›i kÃch cỡ khác nhau được phóng lên quỹ đạo, trong đó có 102 vệ tinh hoạt Ä‘á»™ng bình thÆ°á»ng. Chiếc cuối cùng mà má»i ngÆ°á»i được biết chÃnh là vệ tinh “Khám phá†38, được phóng Ä‘i và o tháng 2-1968. Từ đây, việc phóng vệ tinh trinh sát được liệt và o dạng cÆ¡ máºt của quốc gia nên không được công khai nữa. Äược biết, những vệ tinh có trang bị máy ảnh và máy quay sau đó của Mỹ Ä‘á»u mang tên KH, nhÆ°ng cụ thể có tất cả bao nhiêu vệ tinh đã được phóng Ä‘i thì đến nay vẫn là điá»u bà máºt.
Äức HÃ
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y: