|
|
28-06-2008, 09:47 AM
|
Diệt Thế Ma Thần
|
|
Tham gia: May 2008
Äến từ: tp ho chi minh
Bà i gởi: 217
Thá»i gian online: 1 ngà y 0 giá» 18 phút
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
|
|
ÄÆ°á»ng Xuyên TrÆ°á»ng SÆ¡n
CÙNG BẠN ÄỌC
HÆ¡n sáu mÆ°Æ¡i năm hoạt Ä‘á»™ng và công tác, kể từ trÆ°á»›c Cách mạng tháng Tám năm 1945, tôi đã trải qua nhiá»u công việc, nhiá»u địa bà n khác nhau; khi hoạt Ä‘á»™ng bà máºt, lúc chiến đấu trong vùng địch háºu; khi hoạt Ä‘á»™ng trong nÆ°á»›c, khi công tác ở nÆ°á»›c ngoà i Trong chiến tranh, có lúc tôi là m chÃnh trị, có lúc chỉ huy chiến đấu… Äất nÆ°á»›c hoà bình, tôi chuyển sang hoạt Ä‘á»™ng trên lÄ©nh vá»±c kinh tế, công nghiệp, giao thông váºn tải - dịch vụ, xây dá»±ng cÆ¡ sở hạ tầng… CÅ©ng quãng thá»i gian đó, tôi từng đảm trúch nhiá»u cÆ°Æ¡ng vị công tác khác nhau: cấp xã, huyện, tỉnh, quân khu, binh Ä‘oà n, tổng cục, bá»™, rồi Trung Æ°Æ¡ng Äảng, ChÃnh phủ, Quốc há»™i…
Ở má»i lÄ©nh vá»±c, địa bà n hoạt Ä‘á»™ng và công tác, tôi Ä‘á»u được Äảng giáo dục, dìu dắt, nhân dân đùm bá»c, chở che; đồng Ä‘á»™i, gia đình Ä‘á»™ng viên, giúp đỡ. Vá» mình, tôi luôn ná»— lá»±c rèn luyện, há»c há»i, những mong hoà n thà nh tốt má»i nhiệm vụ. NhÆ°ng trong khó khăn, thá» thách, tôi cÅ©ng từng nếm trải những thăng trầm. Bên cạnh những thà nh công cÅ©ng có việc chÆ°a thà nh; vá»›i tôi, tất cả Ä‘á»u là "máu thịt" của mình và đá»u đáng trân trá»ng.
Vá»›i táºp hồi ức "Äuởng xuyên Truởng SÆ¡n" tôi muốn thể hiện ở đây chặng Ä‘Æ°á»ng hÆ¡n mÆ°á»i năm hoạt Ä‘á»™ng trong đạn bom khốc liệt nhÆ°ng rất Ä‘á»—i hà o hùng của tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh, cÅ©ng là quãng thá»i gian tôi ở cÆ°Æ¡ng vị phụ trách tuyến chi viện chiến lược đó.
Táºp hồi ức "ÄÆ°á»ng xuyên Truởng SÆ¡n" được thể hiện qua sá»± chắt lá»c những mảng lá»›n ký ức, ltháºt ký công tác của bản thân và đóng góp của má»™t số đồng Ä‘á»™i đã từng chiến đấu. công tác ở TrÆ°á»ng SÆ¡n thá»i đánh Mỹ. các lá»±c lượng trên tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh là m nhiệm vụ trong Ä‘iá»u kiện đế quốc Mỹ tiến hà nh chiến tranh ngăn chặn vá»›i má»i quy mô đánh phá tà n khốc, kéo dà i 16 năm, trên má»™t không gian rá»™ng xuyên qua địa bà n 20 tỉnh ở tây và đông TrÆ°á»ng SÆ¡n vá»›i địa hình cá»±c kỳ phức tạp thá»i tiết vô cùng nghiệt ngã…
Chiến đấu trên tuyến chi viện chiến lược có gần 120 nghìn bá»™ Ä‘á»™i và thanh niên xung phong, công nhân giao thông, các nhà khoa há»c, văn nghệ sĩ… được tổ chức và tác chiến theo phÆ°Æ¡ng thức binh chủng hợp thà nh để cùng má»™t lúc thá»±c hiện ba nhiệm vụ:
1. Phối hợp vá»›i các chiến trÆ°á»ng miá»n Nam đánh địch, giải phóng dân, giải phóng đất Ä‘ai và phát triển nhiá»u tuyến váºn tải tiếp cáºn các chiến trÆ°á»ng đông TrÆ°á»ng SÆ¡n; phối hợp vá»›i quân và dân eác nÆ°á»›c bạn Là o, Campuchia đánh địch, giải phóng đất Ä‘ai, xây dá»±ng cÆ¡ sở cách mạng, bảo vệ và phát triển hà nh lang váºn chuyển tây TrÆ°á»ng SÆ¡n.
2. Tổ chức váºn tải thô sÆ¡ và cÆ¡ giá»›i trên Ä‘Æ°á»ng bá»™, Ä‘Æ°á»ng sông; tổ chức Ä‘Æ°á»ng giao liên hà nh quân, Ä‘Æ°á»ng thông tin, xây dá»±ng tuyến Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu… chi viện binh lá»±c, váºt lá»±c cho các chiến trÆ°á»ng Nam Äông DÆ°Æ¡ng.
3. Xây dá»±ng, bảo vệ, sá» dụng căn cứ chiến lược đông - tây TrÆ°á»ng SÆ¡n phục vụ cho các chiến trÆ°á»ng của ta và bạn.
Do đặc Ä‘iểm và yêu cầu nhiệm uụ kể trên, nên má»i sá»± kiện lá»n, nhá» trên tuyến chi viện chiến lược diá»…n ra vá»›i tốc Ä‘á»™ dồn dáºp, Ä‘an xen, liên quan đến nhiá»u Ä‘Æ¡n vị, nhiá»u ngÆ°á»i. NhÆ°ng sá»± kiện, nhân váºt mà tôi biết đến, nhá»› được lại quá nhá» nhoi so vá»›i những việc không biết, không nhá»›. Cuốn hồi ức được hoà n tất quá muá»™n, khiến nhược Ä‘iểm đó cà ng Ä‘áºm thêm; cá»™ng vá»›i khả năng thể hiện hạn chế, nên khó tránh khá»i thiếu sót. Mong bạn Ä‘á»c, đồng chÃ, đồng Ä‘á»™i lượng thứ và bổ khuyết.
Cảm Æ¡n đồng chÃ, đồng Ä‘á»™i, cả ngÆ°á»i Ä‘ang sống và ngÆ°á»i đã mất, từng đồng cam, cá»™ng khổ, sống và chiến đấu trên Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n đã tạo Ä‘iểm tá»±a tinh thần, Ä‘á»™ng viên, khÃch lệ tôi hoà n thà nh táºp hồi ức của mình.
Xin được gá»i những dòng hồi ức nà y - nhÆ° nén hÆ°Æ¡ng thÆ¡m tá»›i vong linh những cán bá»™, chiến sÄ©, đồng chÃ, bạn hữu đã anh dÅ©ng hy sinh, vÄ©nh viá»…n hoá thân và o đất đá, cá» cây TrÆ°á»ng SÆ¡n những ngà y đánh Mỹ.
Nhân táºp hồi ức được xuất bản, xin cảm Æ¡n các đồng chÃ: Nguyá»…n Duy TÆ°á»ng, Trần Kỳ Vân, Phan Hữu Äại, Trá»ng Khoát đã góp công thể hiện, tu chỉnh; cảm Æ¡n Tổng công ty xây dá»±ng TrÆ°á»ng SÆ¡n Ban biên soạn lịch sá» Bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh cung cấp tÆ° liệu và nhiá»u Ä‘Æ¡n vị, cá nhân đã giúp đỡ để tôi hoà n chỉnh táºp hồi ức. Cảm Æ¡n Nhà xuất bản Quân Ä‘á»™i nhân dân đã tạo Ä‘iá»u kiện để táºp hồi ức của tôi đến vá»›i bạn Ä‘á»c đúng và o những ngà y tháng 5 Ká»· Mão già u ý nghÄ©a nà y
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y:
|
28-06-2008, 09:48 AM
|
Diệt Thế Ma Thần
|
|
Tham gia: May 2008
Äến từ: tp ho chi minh
Bà i gởi: 217
Thá»i gian online: 1 ngà y 0 giá» 18 phút
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
|
|
1.
Äầu năm 1965, Ä‘ang là Phó tổng tham mÆ°u trưởng, tôi được Bá»™ ChÃnh trị, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng Ä‘Æ°a và ó là m ChÃnh uá»· Quân khu 4.
Lúc nà y, chiến tranh không còn giá»›i hạn ở nam phần vÄ© tuyến 17. Kể từ sau ngà y 5 tháng 8 năm 1964, ngà y mà Mỹ dá»±ng đứng lên cái gá»i là "Sá»± kiện Vịnh Bắc Bá»™ rồi cho máy bay, tà u chiến ồ ạt táºp kÃch hòng "trả Ä‘Å©a Bắc Việt", lá»a chiến tranh đã cháy rá»±c trên cả hai miá»n Nam - Bắc.
HÆ¡n bất cứ nÆ¡i đâu trên miá»n Bắc, Khu 4 - rẻo đất tá»± bao Ä‘á»i lao Ä‘ao bởi những thách đố dữ dằn của thiên nhiên, bởi binh Ä‘ao giặc giã, nay lại đứng ở tuyến đầu cuá»™c chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ.
Trưởng thà nh từ "những tráºn chiến đấu vỡ lòng" trên chÃnh mảnh đất nà y, từng giữ nhiá»u cÆ°Æ¡ng vị chủ trì lá»±c lượng vÅ© trang địa phÆ°Æ¡ng: xã, huyện, tỉnh; tiếp đó công tác ở cÆ¡ quan Bá»™ Quốc phòng, nay được trở vá» cùng quân và dân quê nhà đánh địch, má»i chuyện vá»›i tôi tháºt hợp lý, nhẹ nhà ng? Äiá»u trăn trở, thoáng chen chút lo lắng là chiến trÆ°á»ng quen thuá»™c, nhÆ°ng kẻ thù má»›i là đế quốc Mỹ - tên sen đầm thế ká»· vá»›i bao cuồng vá»ng…, liệu tôi sẽ cùng đồng chÃ, đồng Ä‘á»™i chèo chống sao đây trên cÆ°Æ¡ng vị công tác má»›i!
Ngà y 6 tháng 1, chúng tôi lên Ä‘Æ°á»ng khi chÆ°a tá» mặt ngÆ°á»i. Gió bấc cuối đông quất từng hồi rà n rạt, thổi tung đám lá và ng vừa lìa cà nh trong đêm. Khá»i Cá»a Nam, xe cùng gió hút theo Ä‘Æ°á»ng Nam Bá»™. Má»™t hồi còi tà u rú lên từ phÃa ga Hà ng Cá» nhÆ° thúc giục. Tạm biệt Hà Ná»™i thân yêu, phố phÆ°á»ng nhÆ° còn ngái ngủ, mà nhịp sống đã trà o lên những tÃn hiệu vá»™i và ng của má»™t ngà y má»›i.
Dá»c Ä‘Æ°á»ng, cà ng và o phÃa trong, không khà chiến tranh nhÆ° bức hoạ hiện dần đủ bố cục, sắc mà u. Những nòng pháo quấn lá nguỵ trang vÆ°Æ¡n ngạo nghá»… canh cầu Hà m Rồng, cầu Bùng, cầu Cấm… Những hầm, hố cá nhân cÅ© - má»›i… rải dá»c ven Ä‘Æ°á»ng; những bức tÆ°á»ng nhà trắng mà u vôi được phủ vá»™i và ng nhá»±a Ä‘Æ°á»ng, bùn đất… Vinh - "thủ phủ" của Khu 4 - thà nh phố giao thÆ°Æ¡ng trên bến dÆ°á»›i thuyá»n, ngà y xÆ°a vua Quang Trung - Nguyá»…n Huệ định chá»n là m kinh đô, cho xây thà nh trên núi Quyết, gá»i là "Phượng Hoà ng Trung đô", nay bình tÄ©nh, vững và ng trong dáng vóc má»™t thà nh phố đã dạn dà y bom đạn. NgÆ°á»i già , trẻ nhá» sÆ¡ tán ra vùng ven. Chợ há»p sá»›m, tan nhanh. Những tráºn địa súng máy phòng không được cấu trúc trên sân thượng nhà cao tầng, thấp thoáng bóng dáng nam nữ tá»± vệ…
Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu 4 đã chuyển và o đóng ở địa đạo trong núi Quyết, sau đó chuyển lên đóng ở Nam Thanh, Nam Äà n - quê hÆ°Æ¡ng Bác, cách thà nh phố Vinh hÆ¡n hai chục cây số vá» phÃa tây bắc. Sinh hoạt của cÆ¡ quan quân khu lúc nà y đã thá»i chiến lắm, cẩn máºt lắm. Cẩn máºt tá»›i mức, ngà y ngà y có má»™t đồng chà trợ lý bảo vệ ngó ngó, nghiêng nghiêng, há»… thấy chiếc khăn mặt nà o, ai đó phÆ¡i dá»… "bị lá»™" là cất ngay…
TÆ° lệnh Quân khu là anh Nam Long. Äúng là trái đất tròn! Sau 15 năm kể từ ngà y kết thúc lá»›p bổ túc cán bá»™ trung cấp quân sá»± đầu tiên của Bá»™ mở ở Äại Từ - Thái Nguyên và o cuối năm 1950, tôi lại được là m việc cùng anh. Nhá»› ngà y đó, vừa là há»c viên, anh kiêm chức đại Ä‘á»™i trưởng, tôi kiêm chức chÃnh trị viên. Trong Ä‘iá»u kiện há»c hà nh vô cùng khó khăn, thiếu thốn giữa núi rừng Việt Bắc, kÃp là m việc của anh em chúng tôi đã giúp trÆ°á»ng tổ chức, Ä‘á»™ng viên lá»›p há»c được xem là "con cÆ°ng" của Bá»™ Tổng hoà n thà nh chÆ°Æ¡ng trình nhanh, gá»n; bổ sung kịp thá»i cho các hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng Ä‘ang chuyển sang giai Ä‘oạn phản công.
Sau và i ngà y "nháºp cuá»™c", tôi dà nh thá»i gian tìm hiểu tình hình, chủ trÆ°Æ¡ng xây dá»±ng thế tráºn chiến tranh nhân dân chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ trên địa bà n Quân khu 4.
Luáºn bà n vá»›i các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh quân khu vá» mÆ°u đồ nhất quán, lâu dà i cÅ©ng nhÆ° những thủ Ä‘oạn trÆ°á»›c mắt của đế quốc Mỹ đối vá»›i cách mạng Việt Nam và ba nÆ°á»›c Äông DÆ°Æ¡ng. Tôi cho rằng chiến lược "Chiến tranh đặt biệt" mà Mỹ tiến hà nh ở miá»n Nam gần nhÆ° thất bại hoà n toà n. Nay chúng tiến hà nh chiến tranh phá hoại miá»n Bắc, đánh trÆ°á»›c tiên và o Khu 4 - háºu phÆ°Æ¡ng trá»±c tiếp của chiến trÆ°á»ng miá»n Nam, hòng là m suy yếu háºu phÆ°Æ¡ng chiến lược, là m lung lay ý chÃ, quyết tâm giải phóng miá»n Nam của toà n Äảng, toà n dân, toà n quân ta và ngăn chặn má»i hoạt Ä‘á»™ng chi viện chiến trÆ°á»ng. Äồng thá»i đây cÅ©ng chÃnh là hà nh Ä‘á»™ng thăm dò của Nhà Trắng để tiếp tục leo nấc thang má»›i trên chiến trÆ°á»ng miá»n Nam.
Suy nghÄ© của anh Nam Long đẩy vấn Ä‘á» Ä‘i xa hÆ¡n: Chiến tranh xâm lược của Mỹ đã lên má»™t nấc thang má»›i. Liệu rồi, sau má»™t chuá»—i những yếu tố tổng hợp diá»…n biến tình hình nhÆ° váºy, Mỹ có dám cho quân đổ bá»™ và o nam Khu 4, thá»±c hiện cuồng vá»ng "lấp sông Bến Hải" má»™t thá»i của Ngô Äình Diệm hay không? Thá»±c tình đây là má»™t vấn Ä‘á» nóng bá»ng mà ở cÆ°Æ¡ng vị má»™t TÆ° lệnh quân khu trá»±c tiếp tiếp xúc vá»›i kẻ thù, ai cÅ©ng phải tÃnh đến.
Hiểu được suy tÃnh của anh, tôi thẳng thắa trao đổi:
- Không loại trừ việc Mỹ Ä‘Æ°a quân ra miá»n Bắc, nhÆ°ng ở vị thế má»™t quân khu, chúng ta chÆ°a có đủ cứ liệu để khắng định. Việc Mỹ tiến hà nh chiến tranh phá hoại miá»n Bắc là hoà n toà n bị Ä‘á»™ng, nhất định chúng sẽ chuốc lấy những thất bại và háºu quả khôn lÆ°á»ng.
Vấn Ä‘á» trá»ng tâm mà chúng tôi dồn hết tâm lá»±c nghiên cứu, trao đổi trong nhiá»u buổi là m việc, tháºm chà cả trong bữa ăn, giá» nghỉ, là chỉ đạo, tổ chức thế tráºn chiến tranh nhân dân chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ trên địa bà n "vừa là tiá»n tuyến, vừa là háºu phÆ°Æ¡ng" nà y.
Ngà y 7 tháng 2 năm 1965, đế quốc Mỹ mở chiến dịch đánh phá của không quân mang tên "MÅ©i lao lá»a", cho máy bay đánh và o thị trấn Hồ Xá - VÄ©nh Linh, thị xã Äồng Há»›i - Quảng Bình. Hôm sau chúng tiếp tục đánh phá má»™t số nÆ¡i ở Quảng Bình, VÄ©nh Linh, và ngà y 11 tháng 2, máy bay Mỹ xâm phạm vùng trá»i Nghệ An. Qua ba ngà y chiến đấu, quân và dân Quảng Bình, VÄ©nh Linh và Nghệ An bắn rÆ¡i 12 máy bay Mỹ.
Cuá»™c chiến tranh phá hoại của địch tuy má»›i diá»…n ra má»™t thá»i gian ngắn, nhÆ°ng mức Ä‘á»™ ngà y má»™t ác liệt. Không chỉ táºp kÃch bằng Ä‘Æ°á»ng không, địch còn khiêu khÃch ta ở bá» bắc sông Bến Hải, dá»c theo giá»›i tuyến quân sá»± tạm thá»i, kết hợp bắn pháo từ các hạm tà u ngoà i biển và o đất liá»n.
Trong má»™t buổi là m việc bà n cách đánh trả không quân Mỹ, tôi trao đổi vá»›i anh Nam Long vá» chiến lược táºp kÃch Ä‘Æ°á»ng không, vá» tổ chức phòng không ở Mát-xcÆ¡-va trong đại chiến thế giá»›i lần thứ hai. Äây là má»™t trong những ná»™i dung tôi được há»c táºp, nghiên cứu trong ba năm Ä‘Ã o tạo tại Há»c viện Quân sá»± cao cấp Bắc Kinh, Trung Quốc. Äặc biệt, cách tổ chức phòng không bảo vệ Mát-xcÆ¡-va lúc bấy giá» có nhiá»u kinh nghiệm mà chúng ta cần nghiên cứu, tham khảo. Tuy nhiên, lúc nà y Quân khu không được trang bị nhiá»u vÅ© khÃ, khà tà i phòng không nhÆ° Hồng quân Liên Xô. Äiá»u chúng ta cần nghiên cứu, váºn dụng là ý chÃ, lòng tá»± tin của binh sÄ©; tà i nghệ của tÆ°á»›ng lÄ©nh, sÄ© quan chỉ huy trong việc sá» dụng nhiá»u loại vÅ© khÃ, nhiá»u tầng, nhiá»u vòng hoả lá»±c bổ sung cho nhau, kết hợp đánh cản và thả khà cầu, dùng không quân đánh chặn vòng ngoà i, dùng đèn chiếu phát hiện mục tiêu cho cao xạ đánh ban đêm… Vá»›i chÃnh những Ä‘iá»u đó, Hồng quân Liên Xô đã tạo được sức mạnh tổng hợp đánh địch, bảo đảm cho Mát-xcÆ¡-va đứng vững trong mÆ°a bom, bão đạn của không quân nÆ°á»›c Äức phát xÃt.
Chiến tranh phá hoại mà đế quốc Mỹ Ä‘ang tiến hà nh trên địa bà n Quân khu 4 cÅ©ng mang tÃnh chất táºp kÃch Ä‘Æ°á»ng không, kết hợp pháo kÃch từ các hạm tà u từ biển và o, dÄ© nhiên phÆ°Æ¡ng tiện chiến tranh của Mỹ đã hiện đại, tối tân hÆ¡n nhiá»u sau hÆ¡n hai tháºp ká»· chạy Ä‘ua vÅ© trang kể từ sau đại chiến 2; đồng thá»i phạm vi đối tượng, mục Ä‘Ãch đánh phá của chúng cÅ©ng khác nhiá»u. Vá»›i địa thế eo thắt - được xem là vùng "cán xoong" Khu 4, chủ tâm đánh phá của địch không ngoà i huá»· diệt và ngăn chặn tuyến chi viện. chiến lược…
Sau khi nghe tôi trình bà y những suy nghĩ của mình, anh Nam Long nói:
- Hiện nay Quân khu được Bá»™ tăng cÆ°á»ng các Ä‘Æ¡n vị phòng không cấp trung Ä‘oà n, tiểu Ä‘oà n cao xạ, gồm các loại pháo phòng không 100 ly, 57 ly, 37 ly và pháo mặt đất phòng thủ bá» biển 122 ly, 82 ly; các loại súng máy phòng không cho bá»™ binh và dân quân tá»± vệ. So vá»›i yêu cầu thì lá»±c lượng pháo phòng không và pháo mặt đất còn quá má»ng. Tuy váºy, trong hÆ¡n hai mÆ°Æ¡i ngà y đầu, khi không quân Mỹ đánh rá»™ng ra trên nhiá»u địa bà n, bá»™ Ä‘á»™i chủ lá»±c và dân quân tá»± vệ quân khu đã huy Ä‘á»™ng tối Ä‘a vÅ© khà trang bị hiện có đánh.trả có hiệu quả, bắn rÆ¡i máy bay, bảo vệ được mục tiêu.
Thiệt hại của bộ đội và nhân dân chưa có gì đáng kể. Bộ đội cũng như nhân dân hết sức tự tin, phấn khởi.
Từ thá»±c tế đó, Quân khu uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh quân khu thống nhất phát huy hiệu quả đạt được và khà thế sôi sục của lá»±c lượng vÅ© trang, nhân dân quân khu, cần phải phổ biến nhanh những kinh nghiệm tốt, những hạn chế và khuyết Ä‘iểm tá»›i từng Ä‘Æ¡n vị; tổ chức ngay má»™t số cụm phòng không, pháo ven biển táºp trung hÆ¡n; đồng thá»i củng cố, xây dá»±ng các loại tráºn địa phòng không, gồm tráºn địa kiên cố, tráºn địa dá»± bị, tráºn địa nghi binh. Äối vá»›i những tráºn địa phòng không dá»± bị tại trá»ng Ä‘iểm, phải nguỵ trang chu đáo, sẵn sà ng cÆ¡ Ä‘á»™ng cao xạ từ nÆ¡i khác đến đánh địch khi cần thiết.
Các đơn vị địa phương thực hiện nghiêm chỉ lệnh của Bộ Tư lệnh quân khu.
Do xây dá»±ng tốt cụm tráºn địa phông không ở Rú Nà i (thị xã Hà TÄ©nh), nên ngà y 26 tháng 3 năm 1965, má»™t Ä‘Æ¡n vị pháo phòng không đóng ở tỉnh Hà TÄ©nh đã khéo kết hợp tráºn địa nghi binh và tráºn địa tháºt, hút máy bay địch đánh và o tráºn địa giả, tạo Ä‘iá»u kiện cho tráºn địa tháºt táºp trung hoả lá»±c bắn rÆ¡i 2 máy bay ngay từ đợt đầu.
Kinh nghiệm đánh máy bay địch của Ä‘Æ¡n vị pháo phòng không Rú Nà i được phổ biến kịp thá»i cho các cụm tráºn địa phòng không bảo vệ thà nh phố Vinh và má»™t số Ä‘Æ¡n vị khác bảo vệ trá»ng Ä‘iểm giao thông ở Nghệ An, Hà TÄ©nh.
Tiếp đó, tôi bà n vá»›i anh Nam Long và được anh nhất trà cho thà điểm sá» dụng má»™t đại Ä‘á»™i pháo cao xạ 37 ly bất ngá» cÆ¡ Ä‘á»™ng ban ngà y từ Vinh ra chi viện cho tráºn địa pháo bảo vệ cầu Cấm. Lá»±c lượng cao xạ tăng cÆ°á»ng đã đánh liên tục bốn đợt máy bay địch ném bom phá cầu, hạ má»™t chiếc và bắn bị thÆ°Æ¡ng má»™t chiếc khác. Cầu Cấm vẫn an toà n, nối liá»n tuyến giao thông huyết mạch.
Khi máy bay địch hoạt Ä‘á»™ng vỠđêm; không bị Ä‘á»™ng, chúng tôi cho bố trà sáu đèn chiếu sáng của Liên Xô có công suất lá»›n ở ngay các cụm tráºn địa pháo để giúp pháo thủ bắt mục tiêu. Những đêm đầu khi máy bay địch đến đánh, đèn chiếu sáng được báºt lên. Những pha đèn có công suất lá»›n quét giao nhau; theo đó, pháo thủ rất dá»… phát hiện mục tiêu nhá» phản quang kim loại vá» máy bay. Nhiá»u khẩu pháo hÆ°á»›ng và o mục tiêu nhả đạn. Máy bay địch bị bất ngá», hoảng hốt tháo chạy. Nhân dân xung quanh thà nh phố Vinh thấy đèn pha, đạn pháo của ta Ä‘uổi máy bay địch, sau chút ngỡ ngà ng, lạ lẫm ban đầu không những không sợ mà còn reo hò phấn khởi. Tháºt là những đêm đầy không khà tráºn mạc trên tuyến lá»a Khu 4.
Sau hÆ¡n má»™t tháng thá» sức vá»›i không quân Mỹ, đánh ngà y có, đánh đêm có, tôi cùng anh Nam Long thấy cần sÆ¡ kết rút kinh nghiệm, Ä‘á» ra phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng, nhiệm vụ má»›i chuẩn bị cho Quân khu uá»· há»p ra nghị quyết và báo cáo lên Bá»™. à định của chúng tôi là nêu phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng để cÆ¡ quan chuẩn bị. TrÆ°á»›c hết căn cứ và o sá»± chỉ đạo ctỉa Quân uá»·, Bá»™ Quốc phòng, phân tÃch quy luáºt đánh phá bÆ°á»›c đầu của địch, nhiệm vụ chủ yếu được giao, để rút kinh nghiệm trên ba mặt: đánh máy bay, đánh tà u chiến địch ở ven biển và chống địch khiêu khÃch ở dá»c bá» bắc sông Bến Hải; chuẩn bị đối phó tình huống địch đổ bá»™ bất ngá» và o nam Quân khu; nhÆ°ng trá»ng tâm là đánh máy bay địch. VỠđánh máy bay, phải phát Ä‘á»™ng được má»i lá»±c lượng, sá» dụng được má»i loại vÅ© khà hiện có, đánh được má»i nÆ¡i, má»i lúc, hình thà nh thế tráºn phòng không nhân dân, lÆ°á»›i lá»a phòng không nhiá»u tầng, nhiá»u lôp. Cụ thể là :
Ở các trá»ng Ä‘iểm, cần xây dá»±ng tráºn địa chốt, có công sá»± kiên cố, công sá»± dá»± bị, tráºn địa nghi binh. Äồng thá»i kết hợp được các vòng, các tầng hoả lá»±c phòng không ba thứ quân; bá»™ Ä‘á»™i phòng không, bá»™ binh và dân quân tá»± vệ để bảo vệ được mục tiêu trá»ng Ä‘iểm, cầu Ä‘Æ°á»ng…
Vá» diện, vừa bố trà tráºn địa sẵn ở các trá»ng Ä‘iểm, chủ Ä‘á»™ng cÆ¡ Ä‘á»™ng được pháo cao xạ, vừa tổ chức dân quân, bá»™ binh tại chá»— đánh máy bay địch.
Äối vá»›i lá»±c lượng pháo phòng thủ bá» biển, cần nghiên cứu xây dá»±ng thêm các tráºn địa tại các má»m đồi, hoặc núi nhô ra biển, các đảo ven bỉển; trang bị pháo 82 ly cho các tráºn địa của dân quân.
Củng cố các xã ven biển và khu vá»±c bá» bắc sông Bến Hải theo hÆ°á»›ng là ng xã chiến đấu, lấy dân quân tá»± vệ là m nòng cốt, sẵn sà ng đối phó vá»›i các hoạt Ä‘á»™ng biệt kÃch, táºp kÃch bất ngá» của Mỹ-nguỵ.
Äể thá»±c hiện được đồng bá»™ những mặt công tác trên, má»™t trong những nhân tố quyết định là tăng cÆ°á»ng công tác tÆ° tưởng nhằm đạt được má»—i thôn là ng là má»™t pháo Ä‘Ã i, má»—i ngÆ°á»i dân là má»™t chiến sÄ© trong thế tráºn chiến tranh nhân dân chống chiến tranh phá hoại.
Tranh thủ thá»i gian cÆ¡ quan chuẩn bị, tôi xuống kiểm tra má»™t số cụm tráºn địa phòng không, pháo bá» biển và địa bà n bắc vÄ© tuyến 17, kết hợp là m việc vá»›i các tỉnh, trao đổi trá»±c tiếp vá»›i các đồng chà trong Tỉnh uá»· Nghệ An, Hà TÄ©nh, Quảng Bình và Äặc khu uá»· VÄ©nh Linh vá» chỉ đạo chống chiến tranh phá hoại của Mỹ trên địa bà n Quân khu; tôi còn muốn qua chuyến Ä‘i nà y có thêm nhiá»u Ä‘iá»u thiết yếu chuẩn bị cho há»™i nghị Quân khu uá»· và há»™i nghị Há»™i đồng Quốc phòng quân khu sắp tá»›i.
Ở Nghệ An, sau khi là m việc vá»›i anh Võ Thúc Äồng - Bà thÆ° và các anh trong ThÆ°á»ng vụ tỉnh uá»·, tôi xuống kiểm tra trá»±c tiếp cụm phòng không bảo vệ thà nh phố Vinh. Các cụm phòng không bố trà trên địa bà n thà nh phố trong những ngà y qua, cả bá»™ Ä‘á»™i cao xạ, bá»™ binh và dân quân đã huy Ä‘á»™ng tối Ä‘a hoả lá»±c đánh tốt, bắn rÆ¡i 5 máy bay, bảo vệ được Nhà máy Äiện Vinh, phà Bến Thuá»· và cÆ¡ Ä‘á»™ng chi viện đắc lá»±c cho cụm phòng không bảo vệ cầu Cấm…
Xuống thá»±c địa, nhìn những hố bom sâu, nÆ°á»›c xanh leo lẻo, những mảng tÆ°á»ng đổ nát; xà , cá»™t bê tông gãy gục, chá»ng chÆ¡ bởi bom Mỹ, dấu tÃch kho cặn dầu ở bá» bắc Bến Thuá»· trúng bom cháy từ ngà y Năm tháng Tám…, đủ cho tôi hình dung tá»›i sá»± tà n khốc mà kẻ thù sẽ gieo xuống "Thà nh phố Äá»" trong những ngà y sắp tá»›i.
Và o Hà TÄ©nh, tôi là m việc vÄ‘i các anh trong ThÆ°á»ng vụ tỉnh uá»·. Bà thÆ° tỉnh lúc nà y là anh Nguyá»…n Xuân Linh. Rá»i Văn phòng tỉnh uá»·, tôi đến kiểm tra cụm phòng không Rú Nà i do đại Ä‘á»™i 8 thuá»™c trung Ä‘oà n pháo phòng không chốt giữ. Má»›i đây, trong những tráºn chiến đấu cuối tháng 3, Ä‘Æ¡n vị đã có sáng kiến xây dá»±ng tráºn địa giả nghi binh, tạo Ä‘iá»u kiện cho tráºn địa tháºt đánh cá»› hiệu quả, hạ được máy bay. Äây có thể được xem là tráºn mở đầu cách đánh phục kÃch của bá»™ Ä‘á»™i phòng không Việt Nam anh hùng.
Sau má»™t đợt báo Ä‘á»™ng, xe tôi Ä‘i thẳng và o tráºn địa. Äồng chà trung Ä‘oà n trưởng đón và hÆ°á»›ng dẫn chúng tôi thăm hai tráºn địa nghi binh. Má»™t nhóm gồm các bác thợ má»™c xã Thạch Quý, Thạch Hà cùng má»™t số cán bá»™, chiến sÄ© Ä‘ang xây dá»±ng tráºn địa nghi binh, gồm má»™t đại Ä‘á»™i pháo 37 ly giả là m bằng thân cây phi lao sÆ¡n Ä‘en.
Tráºn địa có nguỵ trang nhÆ°ng rất khéo, để máy bay địch dá»… phát hiện. Biết là đoà n cán bá»™ quân khu đến thăm, kiểm tra, má»™t bác thợ nhanh nhảu há»i tôi:
- Thủ trưởng coi, mần như rứa có giống không?
Tôi vui vẻ trả lá»i:
- Trông xa, tôi thấy giống lắm. Cứ Ä‘Ã nà y các bác láºp xưởng sản xuất pháo 37 ly được rồi đấy…
Gió, nắng và tiếng cÆ°á»i ngáºp trà n tráºn địa. Má»™t bác thợ khác nói thêm:
- Báo cáo thủ trưởng, hôm trÆ°á»›c máy bay Mỹ ném bom há»ng ba khẩu pháo của hai tráºn địa giả. NhÆ°ng khi chúng say mồi, táºp trung đánh và o tráºn địa giả, thì tráºn địa tháºt của ta đã rảnh tay xÆ¡i tái hai chiếc của chúng. Máy bay rÆ¡i ngay tại chỗ…
Từ ánh mắt, nụ cÆ°á»i, giá»ng nói… của những ngÆ°á»i thợ - những lão nông, những ngÆ°á»ilÃnh nÆ¡i đây Ä‘á»u toát lên ý chà mãnh liệt, lòng tá»± tin, niá»m lạc quan thanh thản lạ thÆ°á»ng.
Sau khi kiểm tra khắp lượt tráºn địa giả, tráºn địa tháºt cụm phòng không Rú Nà i, thay mặt Quân khu uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh quân khu, tôi biểu dÆ°Æ¡ng thà nh tÃch chiến đẩu của trung Ä‘oà n, cảm Æ¡n nhân dân thị xã Hà TÄ©nh đã cùng bá»™ Ä‘á»™i láºp chiến công bắn rÆ¡i máy bay Mỹ, bảo vệ cầu Phủ, giữ vững giao thông trên tuyến Ä‘Æ°á»ng số 1 và mở đầu má»™t cách đánh má»›i của lá»±c lượng phòng không.
Vá» nhiệm vụ sắp tá»›i, tôi nhắc nhở trung Ä‘oà n cần di chuyển thÆ°á»ng xuyên tráºn địa tháºt và tráºn địa giả, đừng để địch "Ä‘iểm huyệt" tráºn địa tháºt, vô hiệu hoá tráºn địa giả. Binh thÆ° ngÆ°á»i xÆ°a có dạy: Biết lừa địch để thắng địch thì thắng lợi lá»›n hÆ¡n, giá rẻ hÆ¡n.
Rá»i cụm phòng không Rú Nà i, niá»m tin trong tôi nhÆ° được tăng thêm bá»™i phần. Sau gần hai giá» vượt qua những xóm nghèo hai huyện Cẩm Xuyên, Kỳ Anh, xe chúng tôi đến đỉnh Äèo Ngang. NÆ¡i đây có má»™t tráºn địa pháo 122 ly phòng thủ bá» biển. Thêm má»™t lần qua Äèo Ngang, cà ng thấy được vị thế "thiên hiểm" của đỉnh đèo nà y. Thăm tráºn địa pháo, chúng tôi được đồng chà cụm trưởng báo eáo thá»i gian qua đã hai lần Ä‘Æ¡n vị "đánh cảnh cáo" tà u chiến của địch. Sẵn bản đồ tác chiến mang theo, tôi chỉ cho cán bá»™ Ä‘Æ¡n vị thấy năm cụm đảo ven biển, năm má»m núi nhô ra biển từ bắc Nghệ An và o VÄ©nh Lỉnh và nói rõ ý định sắp tá»›i quân khu sẽ căn cứ khả năng hoả lá»±c hiện có để Ä‘iá»u chỉnh, bố trà thêm lá»±c lượng những nÆ¡i có Ä‘iá»u kiện, tạo tầm bắn của các tráºn địa giao nhau được thì sức mạnh hoả lá»±c sẽ được nhân lên. Riêng vá»›i tráºn địa trên đỉnh Äèo Ngang, tôi gợi ý cần bố tn thêm lá»±c lượng phòng không gồm pháo 87 ly, súng máy 12,7 ly kết hợp vá»›i dân quân bắn máy bay. Vì Äèo Ngang là má»™t trá»ng Ä‘iểm trên tuyến quốc lá»™ 1.
Rá»i Äèo Ngang, tôi ngẫm vá» mấy câu thÆ¡ xÆ°a của bà huyện Thanh Quan. CÅ©ng là Äất nÆ°á»›c, cÅ©ng là Tổ quốc, song không phải tâm trạng u hoà i "nhá»› nÆ°á»›c", "thÆ°Æ¡ng nhà " mà bà Huyện từng gieo và o lòng lữ khách; choán ngá»± trong tôi lúc nà y là sục sôi, cháy bá»ng những toan tÃnh, giải pháp để đối phó và đánh bại kẻ thù Ä‘ang từng ngà y, từng giá» mang bom đạn đến gây tá»™i ác ở mảnh đất nà y.
Và o Quảng Bình, chúng tôi là m việc vá»›i anh Nguyá»…n TÆ° Thoan và má»™t số anh trong Tỉnh uá»·, sau đó xuống thăm Ä‘á»™i nữ pháo binh xã NgÆ° Thuá»·, huyện Lệ Thuá»· - má»™t phân Ä‘á»™i pháo bá» biển được thà nh láºp sá»›m, khi tà u chiến Mỹ lảng vảng t rên -Biển Äông. Vá» sau, phân Ä‘á»™i nà y phát triển thà nh đại Ä‘á»™i. Lúc chúng tôi đến có hai sÄ© quan pháo binh Ä‘ang hÆ°á»›ng dẫn các nữ pháo thủ huấn luyệ n và củng cố công sá»±. Những nữ pháo thủ tuổi mÆ°á»i tám, đôi mÆ°Æ¡i Ä‘áºm sức vóc con gái miá»n biển, xây ghép công sá»±, lao đạn pháo 82 ly nhẹ nhÆ° chÆ¡i, hồn nhiên, tÆ°Æ¡i rói. Äúng là "Con gái mÆ°á»i bảy bẻ gãy sừng trâu!".
Tôi biểu dÆ°Æ¡ng và động viên các nữ pháo thủ cố gắng luyện hay, đánh giá»i, trừng trị kịp thá»i lÅ© cÆ°á»›p biển bảo vệ biển bá» quê hÆ°Æ¡ng, bảo vệ những con thuyá»n ngà y đêm cần mẫn, nhá»c nhằn bám biển. Tôi cÅ©ng lÆ°u ý Ä‘Æ¡n vị phải coi trá»ng xây dá»±ng các tráºn địa dá»± bị để khi cần phải di chuyển tráºn địa chÃnh kịp thá»i, tránh tổn thất.
Kẻ địch không ngỠđược ở bãi biển NgÆ° Thuá»· vá»›i những triá»n cát dà i ngút mắt, rừng phi lao đón gió biển mặn mòi lại ẩn giấu má»™t tráºn địa pháo mà chủ nhân là những cô gái vùng biển chân chất hiá»n từ nhÆ° hạt thóc, củ khoai, Ä‘ang sẵn sà ng giá»™i bão lá»a lên đầu chúng.
Tạm biệt NgÆ° Thuá»·, mang theo dÆ° vị của biển, chúng tôi và o VÄ©nh Linh. Sau má»™t ngà y là m việc vá»›i anh Hồ SÄ© Thản và các anh trong Äặc khu uá»·, tôi và o trá»±c tiếp nắm tình hình má»™t số xã bá» bắc sông Bến Hải, kiểm tra các cụm pháo ven biển ở xã VÄ©nh Mốc.
Là tiá»n đồn của háºu phÆ°Æ¡ng lá»›n, nên các hoạt Ä‘á»™ng biệt kÃch, phi pháo, ném bom bằng máy bay của hải lá»±c - không lá»±c Mỹ đã đẩy chiến tranh đến từng căn nhà , góc vÆ°á»n của ngÆ°á»i dân VÄ©nh Linh sá»›m hÆ¡n bất cứ vùng quê nà o trên miá»n Bắc. Äồng thá»i, chiến tranh cÅ©ng tôi luyện cho má»—i ngÆ°á»i dân, ngÆ°á»i lÃnh nÆ¡i đây tinh thần cảnh giác, sẵn sà ng chiến đấu rất cao. Bằng ý chÃ, mồ hôi và bằng máu của mình, nhân dân và lá»±c lượng vÅ© trang VÄ©nh Linh từng bÆ°á»›c xây dá»±ng được hệ thống hầm hà o, địa đạo rất quy mô và kiên cố. Hệ thống địa đạo gồm: trạm cấp cứu, lá»›p há»c, há»™i trÆ°á»ng, kho vÅ© khÃ, kho từng gia đình. Tất cả được là m rất công phu. Các gia đình Ä‘á»u có công sá»±, hầm chữ A chắc chắn. Äịa đạo, công sá»± nối vá»›i nhau bằng những giao thông hà o từ xã nà y qua xã khác. Äặc biệt ở VÄ©nh Linh các vÆ°á»n cây của gia đình nối tiếp nhau tạo thà nh những "vÆ°á»n rừng" um tùm nhÆ° má»™t mà n nguỵ trang khá lý tưởng mà thiên nhiên ban tặng. Ban ngà y xe con chạy trong Ä‘Æ°á»ng là ng, dÆ°á»›i những tán cây "vÆ°á»n rừng", máy bay địch khó phát hiện.
Ba ngà y là m việc ở VÄ©nh Linh, tôi nhÆ° được tắm mình trong không khà sôi Ä‘á»™ng, toà n dân khẩn trÆ°Æ¡ng sẵn sà ng đánh địch bất cứ má»i nÆ¡i, má»i lúc.
Qua là m việc vá»›i địa phÆ°Æ¡ng, các tỉnh Ä‘á»u thống nhất cần phát Ä‘á»™ng mạnh hÆ¡n phong trà o dân quân tá»± vệ dùng súng bá»™ binh bắn máy bay bay thấp; tăng thêm súng máy cao xạ 14,5 và 12,7 ly cho các xã trá»ng Ä‘iểm; diá»…n táºp, kiểm tra thÆ°á»ng xuyên các cÆ¡ sở vá» hoạt Ä‘á»™ng chống địch táºp kÃch, đổ bá»™ ven biển; tổ chức phòng tránh tết, hạn chế thiệt hại, thÆ°Æ¡ng vong trong nhân dân. Riêng Quảng Bình Ä‘á» nghị Quân khu trang bị thêm pháo 82 ly cho dân quân má»™t số xã ven biển. VÄ©nh Linh Ä‘á» nghị tăng vÅ© khà hoả lá»±c má»›i cho các xã dá»c theo bá» bắc sông Bến Hải và đỠnghị các địa phÆ°Æ¡ng trong Quân khu - chủ yếu là Nghệ An tiếp nháºn số ngÆ°á»i già và các cháu nhá» ra sÆ¡ tán…
Kết thúc một chuyến công tác ngắn ngà y nhưng hiệu quả cao.
Ngoà i những cứ liệu cần thiết là m cÆ¡ sở để Quân khu uá»· ra nghị quyết trong kỳ há»p tá»›i, thì hình ảnh là m trà o dâng trong tôi niá»m cảm phục, tá»± hà o là những ngÆ°á»i dân quê tôi lam lÅ©, chân chất, luôn gồng mình lên trÆ°á»›c những thách đố nghiệt ngã của thiên nhiên, đổi bát mồ hôi lấy từng hạt thóc, củ khoai, Ä‘ang bình tÄ©nh, tá»± tin chấp nháºn cuá»™c đối đầu vá»›i má»™t siêu cÆ°á»ng đế quốc chủ nghÄ©a, có má»™t ná»n công nghệ quân sá»± vá»›i bao phÆ°Æ¡ng tiện huá»· diệt hiện đại…
Niá»m tin trong tôi vá» sức mạnh vô địch của chiến tranh nhân dân chống chiến tranh phá hoại của Mỹ, cÅ©ng được nhân lên bá»™i phần.
Vá» lại cÆ¡ quan quân khu, có thể do lúc nà y Ä‘ang cuối xuân - đầu hạ, nóng lạnh thất thÆ°á»ng; có thể do thay đổi địa thế công tác, bệnh viêm a-mi-Ä‘an mạn tÃnh của tôi lại có cÆ¡ hoà nh hà nh. Theo lá»i khuyên của bác sÄ© quân y, tôi quyết định trở ra Hà Ná»™i, dà nh bốn ngà y và o Quân y viện 108 cắt a-mi-Ä‘an.
Thá»i gian và công việc hối thúc. Sau khi ra viện, tranh thủ thăm gia đình má»™t ngà y là tôi và o luôn quân khu. Bởi cuá»™c há»p Quân khu uá»· tá»›i, tôi không thể vắng mặt.
Há»™i nghị Quân khu uá»· mở rá»™ng tiến hà nh trong hai ngà y 7 và 8 tháng 5 năm 1965. Dá»± há»p ngoà i các đồng chà trong Quân khu uá»· còn có các đồng chà Bà thÆ° tỉnh uá»· Nghệ An, Hà TÄ©nh, Quảng Bình và Bà thÆ° Äặc khu uá»· VÄ©nh Linh. Bầu không khà sôi nổi nhiệt tình của há»™i nghị nhÆ° được nung thêm bởi nắng hè, gió tây ở "thung lÅ©ng" Nam Thanh nà y.
Há»™i nghị nhất trà đánh giá của Bá»™ TÆ° lệnh quân khu: Qua gần ba tháng chiến đấu liên tục, quyết liệt, lá»±c lượng phòng không và pháo mặt đất ven biển, bá»™ binh, dân quân tá»± vệ và nhân dân trong toà n quân khu đã đánh giá»i, bắn rÆ¡i nhiá»u máy bay, bắn trá»ng thÆ°Æ¡ng má»™t số tà u chiến của địch. Các địa phÆ°Æ¡ng tổ chức cho nhân dân phòng tránh, phục vụ chiến đấu tốt; đặc biệt là công tác bảo vệ và phục vụ giao thông váºn tải đạt hiệu quả cao. Quân khu uá»· nhất trà biểu dÆ°Æ¡ng cán bá»™, chiến sÄ© lá»±c lượng vÅ© trang và nhân dân quân khu vá» những thà nh tÃch đã đạt được.
Vá» phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng tá»›i, trên cÆ¡ sở những vấn đỠđược Ä‘á» cáºp trong báo cáo của Bá»™ TÆ° lệnh quân khu, Nghị quyết há»™i nghị khẳng định: Quyết tâm lấy chiến tranh nhân dân đánh bại chiến tranh phá hoại, bất luáºn cuá»™c chiến tranh đó ác liệt đến mức nà o… Sẵn sà ng nháºn và là m tốt nhiệm vụ chi viện và đi chiến đấu ở miá»n Nam. TÃch cá»±c, liên tục là m nhiệm vụ ở Là o. Là m tốt nhiệm vụ bảo vệ sản xuất, bảo vệ an ninh; Ä‘áºp tan má»i hoạt Ä‘á»™ng táºp kÃch, biệt kÃch, thổ phỉ; là m tết công tác phòng không nhân dân. Chuyển hÆ°á»›ng má»i hoạt Ä‘á»™ng sản xuất, sinh hoạt của cÆ¡ quan Nhà nÆ°á»›c, của nhân dân thÃch hợp vá»›i thá»i chiến, vừa phục vụ quốc phòng, vừa phục vụ dân sinh, là m cho công cuá»™c xây dá»±ng chủ nghÄ©a xã há»™i vẫn tiếp tục phát triển ngay trong chiến đấu; cà ng chiến đấu, các mặt kinh tế, chÃnh trị, quân sá»± cà ng phát triển, cà ng lá»›n mạnh… Há»™i nghị nhấn mạnh: Do dặc Ä‘iểm vùng đất Khu 4 vừa hẹp vừa hiểm trở, dá»… bị chia cắt, vì váºy nhiệm vụ vừa có tÃnh cấp bách vừa có tÃnh lâu dà i của Quân khu là bảo vệ và bảo đảm bằng được giaa thông váºn tải trong má»i tình huống, phải tạo má»i Ä‘iá»u kiện há»— trợ tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh thá»±c hiện tốt nhiệm vụ chi viện cho chiến trÆ°á»ng…
Äể những chủ trÆ°Æ¡ng, giải pháp, trên Ä‘i và o thá»±c tế, phát huy hiệu quả trong chỉ đạo thá»±c tiá»…n cần có sá»± cố gắng ná»— lá»±c của má»i ngÆ°á»i, má»i cấp và cần có thá»i gian. Tuy váºy, tôi cho rằng há»™i nghị
Quân khu uá»· mở rá»™ng lần nà y là má»™t sá»± kiện rất quan trá»ng.
Những vấn đỠđược nêu ra và giải quyết ở há»™i nghị đã đặt ná»n tảng cho cÆ¡ chế và ná»n nếp hoạt Ä‘á»™ng lãnh đạo chiến tranh và xây dá»±ng háºu phÆ°Æ¡ng Quân khu 4 trong suốt thá»i kỳ chống Mỹ, cứu nÆ°á»›c.
Hội nghị kết thúc, đại biểu các tỉnh khẩn trương trở vỠđịa phương phổ biến, quán triệt và tổ chức nhân dân, lực lượng vũ trang thực hiện nghị quyết. Anh em chúng tôi chia nhau xuống là m việc với một số đơn vị trực thuộc.
Từ đó phong trà o xây dá»±ng lá»±c lượng phòng không ba thứ quân, xây dá»±ng lá»±c lượng phòng thủ bá» biển, đánh tà u chiến địch, huấn luyện Ä‘iá»…n táºp đánh địch táºp kÃch bất ngá» các xã ven biển phát triển mạnh. Chiến tranh nhân dân chống chiến tranh phá hoại trên địa bà n Quân khu 4 phát triển lên má»™t cao trà o má»›i.
2
Không khà chiến đấu, sẵn sà ng chiến đấu của lá»±c lượng vÅ© trang và nhân dân Quân khu 4 Ä‘ang dâng cao, và o trung tuần tháng 5 năm 1965, tôi được Bá»™ ChÃnh trị, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, Bá»™ Quốc phòng Ä‘iá»u sang là m ChÃnh uá»· Mặt tráºn 565 bá»™ Ä‘á»™i tình nguyện Trung - Hạ Là o. TÆ° lệnh mặt tráºn là anh Nguyá»…n Hữu An, Phó tÆ° lệnh có các anh Hà Tuấn Khanh, Thái Cán. Mặt tráºn được thà nh láºp và o đầu tháng 5 năm 1965 nhằm thá»±c hiện chủ trÆ°Æ¡ng của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Bá»™ Quốc phòng là tổ chức quân tình nguyện phối hợp vá»›i bá»™ Ä‘á»™i Pa-thét Là o đánh bại các cuá»™c hà nh quân cà n quét, tiến công của địch hòng lấn chiếm vùng giải phóng, phá hoại tuyến ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh; xây dá»±ng, củng cố tăng cÆ°á»ng lá»±c lượng vÅ© trang, khôi phục và đẩy mạnh phong trà o vùng sau lÆ°ng địch. Phạm vi hoạt Ä‘á»™ng của Mặt tráºn 565 từ Trung Là o xuống Hạ Là o. Lá»±c lượng gồm Trung Ä‘oà n 27, Trung Ä‘oà n 9, tiểu Ä‘oà n 1, tiểu Ä‘oà n 2 quân tình nguyện và má»™t số đại Ä‘á»™i, trung dá»™i xây dá»±ng cÆ¡ sở. PhÃa bạn có năm tiểu Ä‘oà n chủ lá»±c bá»™ binh, má»™t tiểu Ä‘oà n pháo mặt đất, má»™t tiểu Ä‘oà n pháo cao xạ; má»—i tỉnh có từ má»™t đến hai đại Ä‘á»™i Ä‘á»™c láºp bá»™ Ä‘á»™i địa phÆ°Æ¡ng…
Chiến trÆ°á»ng Trung - Hạ Là o không xa lạ đối vá»›i tôi. Và o cuối năm 1943 đầu 1944, phong trà o cách mạng Quảng Bình gặp khó khăn. Tổ chức Việt Minh bị vỡ; cán bá»™ bị địch truy lùng. Xứ uá»· Trung Bá»™ quyết định Ä‘Æ°a tôi và má»™t số đồng chà sang Thái Lan hoạt Ä‘á»™ng, sau đó trở lại là m công tác váºn Ä‘á»™ng Việt kiá»u ở tỉnh Thà Khẹc của Là o. Tại đây, tôi vừa dạy há»c cho trẻ em Việt kiá»u, vừa là m thợ sÆ¡n để kiếm sống và tạo "vá» bá»c" để hoạt Ä‘á»™ng.
Lần thứ hai tôi trở lại chiến trÆ°á»ng nà y và o đầu năm 1953. Khi đó tôi Ä‘ang là Cục phó Cục Tổ chức cán bá»™, được Tổng Quân uá»· cá» là m phái viên Bá»™ Tổng tÆ° lệnh tham gia Bá»™ TÆ° lệnh mặt tráºn Trung - Hạ Là o do anh Hoà ng Sâm là m TÆ° lệnh. Äã gần ná»a thế ká»· trôi qua, song tôi vẫn nhá»› trÆ°á»›c lúc lên Ä‘Æ°á»ng, anh Nguyá»…n Chà Thanh - uá»· viên Bá»™ ChÃnh trị, Chủ nhiệm Tổng cục ChÃnh trị ân cần dặn dò: "… Cả nÆ°á»›c Ä‘ang phối hợp vá»›i chiến trÆ°á»ng Äiện Biên Phủ. NhÆ°ng phải có má»™t số hÆ°á»›ng quan trá»ng để căng kéo địch ra. Anh và o đó vừa tham gia Äảng uá»· Bá»™ TÆ° lệnh mặt tráºn, vừa giúp Bá»™ Tổng nắm tình hình, vừa giúp Tổng cục đôn đốc công tác chÃnh trị tÆ° tưởng…".
Mặt tráºn Trung - Hạ Là o đã hoà n thà nh xuất sắc nhiệm vụ, nhanh chóng tiêu diệt trung Ä‘oà n Lê DÆ°Æ¡ng Ta-bo của Pháp trên Ä‘Æ°á»ng 12, giải phóng hoà n toà n tỉnh Khăm Muá»™n. Trên Ä‘Ã thắng lợi Äại Ä‘oà n 325 - Äại Ä‘oà n Bình-Trị-Thiên do anh Trần Quý Hai là m Äại Ä‘oà n trưởng nhanh chóng tiến xuống Hạ Là o, đến thẳng Stung Treng, Campuchia nhÆ° thế chẻ tre…
Äược ra tráºn, lại được trở lại chiến trÆ°á»ng quen thuá»™c khắc ghi những ká»· niệm má»™t thá»i trai trẻ, tôi vô cùng phấn khởi và tá»± tin.
Cuối tháng 5 năm 1965, tôi và o sở chỉ huy tạm thá»i của mặt tráºn ở HÆ°Æ¡ng Äô, HÆ°Æ¡ng Khê, Hà TÄ©nh và sau đó theo Ä‘Æ°á»ng 12 sang đất bạn.
Tá»›i mặt tráºn, tôi nháºn được Ä‘iện báo của Bá»™ là anh Nguyá»…n Hữu An vì nhiệm vụ khác không sang được, Bá»™ quyết định tôi vừa là TÆ° lệnh kiêm ChÃnh uá»·. Trá»ng trách tháºt quá nặng ná».
HÆ°á»›ng hoạt Ä‘á»™ng đầu tiên của Mặt tráºn 565 là khu vá»±c Ma Hả Xay trên Ä‘Æ°á»ng 12, nhằm phá vỡ hệ thống phòng ngá»± của địch ở đây, thu hút chủ lá»±c địch ở các nÆ¡i đến, đặc biệt là chủ lá»±c ở Ä‘Æ°á»ng số 9, phá kế hoạch của địch lấn chiếm Ä‘Æ°á»ng số 9, góp phần bảo vệ an toà n tuyến hà nh lang váºn chuyển của Äoà n 559.
Sau khi nghe trinh sát báo cáo tình hình cứ Ä‘iểm của địch, anh Thái Cán - Phó tÆ° lệnh, Tham mÆ°u trưởng trình bà y kế hoạch tác chiến mà anh cùng cÆ¡ quan chuẩn bị trÆ°á»›c và đã thống nhất sÆ¡ bá»™ vá»›i Tỉnh uá»·, Tỉnh Ä‘á»™i Khăm Muá»™n. Tôi nhất trà vá»›i kế hoạch đó và trao đổi thêm vá»›i anh Cán lệnh cho lá»±c lượng của Mặt tráºn ở Ä‘Æ°á»ng số 9 phối hợp vá»›i bạn nghi binh ở MÆ°á»ng Pha Lan. Hai trung Ä‘oà n 27 và 9 của ta ở hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng số 12 phối hợp vá»›i bá»™ Ä‘á»™i Pa-thét Là o thá»±c hà nh chiến thuáºt vây Ä‘iểm diệt viện, sá» dụng má»™t lá»±c lượng bà máºt luồn rừng bao vây cứ Ä‘iểm Nhom Ma Lạt, Ma Hả Xay; Ä‘iá»u má»™t trung Ä‘oà n tăng cÆ°á»ng luồn rừng bà máºt phục kÃch trên Ä‘Æ°á»ng số 12 Ä‘oạn giữa tỉnh lỵ Thà Khẹc và Ma Hả Xay.
Cuối tháng 10 - đầu tháng 11 năm 1965, ta bắt đầu đánh địch ở Ä‘Æ°á»ng số 12. Äúng nhÆ° Bá»™ TÆ° lệnh mặt tráºn dá»± kiến. Khi ta bao vây tiến công cứ Ä‘iểm Nhom Ma Lạt do má»™t tiểu Ä‘oà n quân Hoà ng gia Là o chốt giữ, thì hai tiểu Ä‘oà n khác quân Hoà ng gia Là o có quân Thái Lan phối hợp tức tốc từ Thà Khẹc cÆ¡ Ä‘á»™ng đến giải vây.
Ta và bạn phục kÃch, diệt gá»n tiểu Ä‘oà n Ä‘i sau. Tiểu Ä‘oà n Ä‘i đầu của địch hoảng loạn chạy và o rừng. Bá»™ TÆ° lệnh kịp thá»i lệnh cho má»™t bá»™ pháºn lá»±c lượng truy kÃch quân địch tháo chạy, đồng thá»i cho lá»±c lượng chủ yếu còn lại tiến công Nhom Ma Lạt, Ma Hả Xay, phát triển đến cây số 15 giáp thị xã Thà Khẹc. Tráºn đầu ra quân chiến thắng giòn giã, thể hiện bÆ°á»›c tiến đáng kể vá» kỹ thuáºt, chiến thuáºt của bá»™ Ä‘á»™i tình nguyện trong tiến công Ä‘á»™t phá vị trà hiểm yếu, là m vỡ tuyến phòng ngá»± của địch.
Sau thắng lợi ở Ä‘Æ°á»ng 12, theo lệnh của Bá»™, TÆ° lệnh Quân khu 4 thông báo cho Mặt tráºn 565 nhanh chóng Ä‘Æ°a lá»±c lượng xuống Ä‘Æ°á»ng số 9 cùng vá»›i má»™t trung Ä‘oà n của ta ở đó chuẩn bị cho đợt hoạt Ä‘á»™ng má»›i.
Nháºn Ä‘iện của Bá»™ TÆ° lệnh quân khu, tôi lệnh cho các Ä‘Æ¡n vị khẩn trÆ°Æ¡ng chuẩn bị để cÆ¡ Ä‘á»™ng xuống Ä‘Æ°á»ng số 9. Trong thá»i gian nghỉ ngÆ¡i chuẩn bị, má»™t tiểu Ä‘oà n quân tình nguyện chá»n hang Bản Thảm, cách Ä‘Æ°á»ng 13 hÆ¡n 20 cây số là m nÆ¡i táºp kết trú quân.
Dồn quân và o hang là má»™t trong những Ä‘iá»u cấm kỵ vá» trú quân. Mặt khác, do say sÆ°a vá»›i thắng lợi, mất cảnh giác, để lá»™ bà máºt, tiểu Ä‘oà n nà y bị quân Hoà ng gia Là o phối hợp vá»›i quân Thái Lan bịt cá»a hang, vây hãm trong ba ngà y, bao vây, chốt chặn và dùng loa gá»i quân ta ra hà ng. Bá»™ Ä‘á»™i ta lợi dụng địa hình hang hốc, lèn đá, chiến đấu, quyết phá vây. Äược tin báo vá», tôi trá»±c tiếp chỉ huy Trung Ä‘oà n 27 cÆ¡ Ä‘á»™ng luồn rừng bao vây quân địch. Phát hiện lá»±c lượng ta đến giải vây, Ä‘Ãch vá»™i và ng tháo lui. Tiểu Ä‘oà n bị vây hãm trong hang nhanh chóng vá» vị trà táºp kết má»›i, tiếp tục là m công tác chuẩn bị.
Trong cuá»™c Ä‘á»i binh nghiệp, má»—i má»™t ngÆ°á»i lÃnh có thể rút cho mình nhiá»u bà i há»c kể cả thà nh công và không thà nh công, nhÆ°ng tôi tin rằng đối vá»›i những chiến sÄ©, đặc biệt là đội ngÅ© cán bá»™ của tiểu Ä‘oà n quân tình nguyện ấy, đây là bà i há»c khá thấm thÃa vá» tinh thần cảnh giác; vá» chá»n vị trà táºp kết, trú quân phải đảm bảo nhiá»u yếu tố thuáºn lợi cho mình; đừng bao giá» Ä‘Æ°a mình và o thế "tiến thoái lÆ°á»ng nan"…
Gần đến thá»i hạn Ä‘Æ°a quân xuống hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng số 9, ngà y 29 tháng 1 năm 1966, tôi trá»±c tiếp xuống Trung Ä‘oà n bá»™ binh 27 kiểm tra công tác chuẩn bị. Xe Ä‘i giữa Ä‘Æ°á»ng rừng dã chiến. Tôi nhÆ° quên Ä‘i những cú xe xóc nẩy ngÆ°á»i, bởi bao suy tÃnh vá» công việc.
Bá»—ng tiếng máy bay rÃt lên và má»™t ánh chá»›p xanh lè kèm theo má»™t tiếng nổ chói tai. Äất trá»i nhÆ° sáºp xuống, tối Ä‘en… Sau đó, khi tỉnh lại, tôi được nghe kể xe chúng tôi trúng bom máy bay Mỹ. Äồng chà Nguyá»…n ChÆ¡n lái xe hy sinh ngay trên tay lái. Tôi và mấy anh em y sÄ©, bảo vệ Ä‘á»u bị thÆ°Æ¡ng nặng. Riêng tôi do vết thÆ°Æ¡ng ra nhiá»u máu nên ngất lịm Ä‘i.
Biết xe chúng tôi trúng bom, dân bản Là o kịp thá»i báo cho Trung Ä‘oà n 27. Anh Hoà ng Äình Phượng - ChÃnh uá»· trung Ä‘oà n đã trá»±c tiếp cùng má»™t tiểu Ä‘á»™i nhanh chóng cáng chúng tôi và o Ä‘á»™i Ä‘iá»u trị của trung Ä‘oà n tại hang lèn Ca Vát gần đó. Trung Ä‘oà n cÅ©ng nhanh chóng Ä‘Æ°a thi hà i đồng chà Nguyá»…n ChÆ¡n vá» mai táng ở khu vá»±c Bãi Dinh, trên Ä‘Æ°á»ng số 12.
Bác sÄ© Ä‘á»™i Ä‘iá»u trị của mặt tráºn kịp thá»i phẫu thuáºt, cầm máu cho tôi. Tỉnh lại, biết mình không thể bình phục ngà y má»™t, ngà y hai, trong khi tình hình chiến trÆ°á»ng Ä‘ang phát triển từng giá», tôi quyết định giao cho các đồng chà Hà Tuấn Khanh, Thái Cán đảm nhiệm má»i công việc trá»±c tiếp chỉ huy Mặt tráºn 565, tiếp tục kế hoạch hoạt Ä‘á»™ng ở hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng số 9, đồng thá»i Ä‘iện báo vá» Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu 4.
Quân khu cho đón tôi vá» Quân y viện 4 lúc nà y đã chuyển lên sÆ¡ tán ở núi Äại Huệ, Nam Äà n, không xa nÆ¡i Bá»™ TÆ° lệnh quân khu đóng là mấy. LÆ°u lại Quân y viện 4 chỉ má»™t thá»i gian ngắn, tôi được chuyển tiếp ra Quân y viện 108. Những ngà y Ä‘iá»u trị tại quân y viện, tôi luôn sống trong tâm trạng của má»™t ngÆ°á»i chÆ°a hoà n thà nh nhiệm vụ, còn mang nợ vá»›i chiến trÆ°á»ng.
3
Sau hÆ¡n má»™t tháng vừa chữa chạy vết thÆ°Æ¡ng, vừa Ä‘iá»u dưỡng tại Quân y viện 108, sức khá»e của tôi dần bình phục.
Gần má»™t trăm ngà y kể từ lúc tôi bị thÆ°Æ¡ng giừa rừng Là o, tình hình cuá»™c chiến trên hai miá»n Nam - Bắc đã phát triển hết sức mau lẹ. Ở miá»n Nam, bị thất bại trong cuá»™c phản công mùa khô 1965-1966, đế quốc Mỹ tiếp tục tăng quân, ráo riết chuẩn bị mở cuá»™c phản công lá»›n lần thứ hai. Cùng vá»›i việc tung quân chiến đấu và o chiến trÆ°á»ng miá»n Nam lên tá»›i 30 vạn, đế quốc Mỹ không ngừng gia tăng cÆ°á»ng Ä‘á»™, lá»±c lượng không quân, hải quân đánh phá miá»n Bắc. ChÃnh trong những ngà y hè nóng bá»ng năm 1966, đế quốc Mỹ đã cho máy bay ném bom kho xăng Äức Giang (phÃa bắc Hà Ná»™i), kho xăng Thượng Lý (Hải Phòng)… Lá»a chiến tranh bốc cao ngùn ngụt. Kẻ thù đã leo nấc thang má»›i cá»±c kỳ nghiêm trá»ng.
TrÆ°á»›c những hà nh Ä‘á»™ng xâm lược má»›i của đế quốc Mỹ, ngà y 17 tháng 7 năm 1966, Chủ tịch Hồ Chà Minh kêu gá»i quân và dân cả nÆ°á»›c: "… Chiến tranh có thể kéo dà i 5 năm, 10 năm, 20 năm hoặc lâu hÆ¡n nữa. Hà Ná»™i, Hải Phòng và má»™t số thà nh phố, xà nghiệp có thể bị tà n phá, song nhân dân Việt Nam quyết không sợ! Không có gì quý hÆ¡n Ä‘á»™c láºp, tá»± do…".
Lá»i của Bác thiêng liêng nhÆ° lá»i đất nÆ°á»›c, có sức Ä‘á»™ng viên mạnh mẽ quân và dân cả nÆ°á»›c Ä‘oà n kết má»™t lòng, vượt má»i hy sinh gian khổ, kiên quyết chiến đấu đến thắng lợi hoà n toà n.
Chiến trÆ°á»ng hối thúc, và tôi lại có dịp trả "nợ chiến trÆ°á»ng".
Sau khi vết thÆ°Æ¡ng khá»i và sức khá»e bình phục, tháng 5 năm 1966, tôi nháºn quyết định của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng Ä‘iá»u và o là m ChÃnh uá»· Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n - Äoà n 559.
Lại thêm má»™t lần chia tay vợ, con và ngÆ°á»i thân, chia tay Hà Ná»™i, tôi hối hả lên Ä‘Æ°á»ng. Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n đóng tại thôn Lý Nhân, xã Äại Trạch, huyện Bố Trạch, Quảng Bình. TÆ° lệnh Äoà n 559 lúc nà y là anh Hoà ng Văn Thái. Không rõ do yêu cầu nhiệm vụ, do chiến sá»± ác liệt, cÆ¡ quan Bá»™ TÆ° lệnh 559 đã chuyển dá»i bao lần mà khi tôi đến hết thảy Ä‘á»u ở nhá» nhà dân. Tôi ở và là m việc tại nhà cháu Lê Xuân Kiệm, thôn Lý Nhân, ká» ngay cầu Chánh Hoà - má»™t trong những trá»ng Ä‘iểm đánh phá ác liệt của không quân Mỹ. Do váºy, chỉ má»›i mấy ngà y đặt chân tá»›i đây tôi đã chứng kiến nhiá»u đợt oanh kÃch dữ dá»™i của máy bay Mỹ, có cả máy bay B.52.
Vá»›i bản tÃnh dÅ©ng cảm, bình tÄ©nh, mÆ°u trÃ…, sau má»™t thá»i gian Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i không quân Mỹ, quân và dân nÆ¡i đây không những trụ vững, chiến đấu bắn rÆ¡i máy bay Mỹ, bảo đảm giao thông thông suốt, mà còn gạn lá»c được nhiá»u kinh nghiệm chống chiến tranh phá hoại. Tuy váºy, để có thể giảm thÆ°Æ¡ng vong, sau khi tìm hiểu tình hình chung, tôi trao đổi vá»›i cán bá»™ địa phÆ°Æ¡ng Ä‘á»™ng viên nhân dân củng cố hầm hà o. Má»—i gia đình nên có hai hầm chữ A, cách nhau Ãt nhất 25 mét, có giao thông hà o nối nhau. Khi địch đến đánh nên chia số ngÆ°á»i trong gia đình ra hai hầm. Cán bá»™ xã phải tổ chức thá»±c táºp để tạo thà nh ná»n nếp. Bá»™ Ä‘á»™i Äoà n 559 cÅ©ng phải thá»±c hiện nhÆ° váºy.
Ở "đất lá»a" Quảng Bình, nÆ¡i mà má»—i tấc đất, ngá»n cá» nhá» nhoi Ä‘á»u phải "cõng" tá»›i cả quả bom hà ng trăm bảng Anh; khi mà ranh giá»›i giữa sá»± sống và cái chết quá má»ng manh thì má»i giải pháp có thể bảo toà n được từng con ngÆ°á»i, từng gia đình nhÆ° má»™t "tế bà o" của cá»™ng dồng, để chiến đấu và chiến thắng kẻ thù, Ä‘á»u phải tÃnh.
TrÆ°á»ng SÆ¡n lúc nà y Ä‘ang và o mùa mÆ°a, lá»±c lượng chủ yếu của tuyến đã táºp kết vá» nÆ°á»›c và ra miá»n Bắc, bởi váºy, cho dù nóng lòng muốn "nháºp tuyến", tôi cÅ©ng không thể bất chấp quy luáºt tá»± nhiên, Ä‘Ã nh ở lại háºu tuyến cùng các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh chuẩn bị cho má»™t mùa ra quân má»›i.
Má»i việc Ä‘ang được tiến hà nh khẩn trÆ°Æ¡ng, cuối tháng 7 năm 1966, Quân uá»· quyết định Ä‘iá»u tôi vá» là m Phó chủ nhiệm Tổng cục Háºu cần. Theo lệnh trên, tôi Ä‘Ã nh chia tay các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh 559, quay ra Hà Ná»™i vá»›i bao dá»± định còn dang dở.
NgÆ°á»i mà tôi gặp và là m việc đầu tiên khi vá» nháºn nhiệm vụ ở Tổng cục Háºu cần là anh Äinh Äức Thiện - Chủ nhiệm Tổng cục.
Và o việc anh Äinh Äức Thiện cho biết trÆ°á»›c đây, trên Ä‘iá»u tôi là m ChÃnh uá»· Äoà n 559, nhÆ°ng mãi tá»›i tháng 12 thì Äoà n 559 má»›i và o mùa váºn chuyển. Bởi váºy, tôi lại được Ä‘Ãá»u vá» giữ chức Phó chủ nhiệm Tổng cục Háºu cần, phụ trách Chủ nhiệm Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng. Vá»›i địa giá»›i từ nam Bến Thuá»· và o đến VÄ©nh Linh (gồm Hà TÄ©nh, Quảng Bình, Äặc khu VÄ©nh Linh), Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng có nhiệm vụ tiếp nháºn hà ng hoá phÃa sau, tổ chức chuyển giao cho Tuyến 559 tại các cá»a khẩu dá»c biên giá»›i Việt - Là o trên Ä‘Æ°á»ng 12 và đưá»ng 20.
Theo ý anh Thiện, để tạo chân hà ng tại các cá»a khẩu, nhiệm vụ, của Tổng cục Tiá»n phÆ°Æ¡ng trong bốn tháng cuối năm 1966 là phải chuyển lên đó khối lượng hà ng bằng khoảng 70 phần trăm lượng hà ng Äoà n 559 chuyển giao chiến trÆ°á»ng cả năm 1967. Là m được nhÆ° váºy, Tuyến 559 và tuyến Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng sẽ hoà n toà n chủ Ä‘á»™ng, "rảnh tay" đối phó vá»›i má»i hoạt Ä‘á»™ng đánh phá, ngăn chặn của kẻ thù trong mùa khô tá»›i.
Là ngÆ°á»i sinh ra và lá»›n lên trên xứ sở gió tây, cát trắng, từng chịu cảnh "no bão lụt, đói cÆ¡m khoai", tôi hiểu "tÃnh trá»i" lắm.
Không do dự, tôi trao đổi với anh Thiện:
- Báo cáo anh, ở Hà TÄ©nh, Quảng Bình, VÄ©nh Linh, bốn tháng anh dà nh cho chúng tôi là bốn tháng của mÆ°a gió, bão lụt; đặc biệt vá» cuối là mÆ°a dầm, lắm khi mÆ°a dầm "thối" đất. Kẻ địch lại gia tăng cÆ°á»ng Ä‘á»™ đánh phá ngăn chặn quyết liệt, nên khó khăn vá» cầu Ä‘Æ°á»ng và váºn tải sẽ nhân lên gấp bá»™i.
DÆ°á»ng nhÆ° đã chuẩn bị trÆ°á»›c tình huống tôi nêu ra, nên sau má»™t thoáng im lặng, anh Thiện nói, vá»›i cách nói cháºm, ngắt mạch, đầy cân nhắc và quyết Ä‘oán:
- Biết váºy, nhÆ°ng không có cách nà o khác. Chúng ta hãy thá» nghiệm. Anh là Tổng tham mÆ°u phó, tôi tin anh sẽ có cách.
ChÆ°a trá»±c tiếp là m việc vá»›i anh Äinh Äức Thiện, nhÆ°ng trÆ°á»›c đây cÅ©ng đã có dịp để tôi cảm nháºn đôi Ä‘iá»u vá» anh.
Mùa hè năm 1946, tôi được cùng anh Thiện dá»± khoá Ä‘Ã o tạo đầu tiên của TrÆ°á»ng Nguyá»…n Ãi Quốc Trung Æ°Æ¡ng. Lá»›p há»c mở tại Hà Äông. Sau ba tháng dá»± khoá, theo lệnh trên, tôi bá» dở chÆ°Æ¡ng trình để trở vá» trá»±c tiếp cùng các anh trong Tỉnh uá»·, Uá»· ban tỉnh Quảng Bình tổ chức quân và dân tỉnh nhà cản bÆ°á»›c tiến của quân Pháp Ä‘ang tiến ra bắc Trung Bá»™. Ba tháng dá»± lá»›p ngắn ngủi, song in Ä‘áºm trong cảm nháºn của tôi vá» anh Äinh Äức Thiện là má»™t ngÆ°á»i có cá tÃnh mạnh. Sau nà y qua những năm cùng công tác ở cÆ¡ quan Bá»™, tôi biết anh là má»™t cán bá»™ có tầm nhìn xa, thẳng thắn, chân thà nh.
Äặc biệt anh là ngÆ°á»i có công lá»›n đối vá»›i ngà nh váºn tải quân sá»±.
Thá»i chÃn năm chống Pháp, ở cÆ°Æ¡ng vị Cục trưởng Cục Váºn tải, anh đã giúp Bá»™ Tổng tổ chức ~hà nh công việc váºn tải phục vụ nhiá»u chiến dịch; thà nh công nhất là chiến dịch Äiện Biên Phủ.
Nay vá»›i cÆ°Æ¡ng vị Chủ nhiệm Tổng cục Háºu cần, đúng hÆ¡n là thà nh viên Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, được giao đặc trách công tác háºu cần, những ý kiến anh Ä‘á» xuất trên cÅ©ng là biểu hiện tầm nhìn xa và chứng tá» anh là con ngÆ°á»i luôn tìm cách già nh chủ Ä‘á»™ng để thá»±c hiện thắn~ lợi nhiệm vụ chi viện chiến trÆ°á»ng. Bởi váºy, tôi cho rằng sáu chữ "Tôi tin anh sẽ có cách" là xuất phát từ lòng tin trong anh chứ không có nghÄ©a là sá»± thách thức. Tôi đón nháºn lòng tin của anh nhÆ° má»™t sá»± há»— trợ tÃch cá»±c, má»™t thuáºn lợi. Tuy váºy cách gì đây là cả má»™t vấn Ä‘á» không Ä‘Æ¡n giản, không nhẹ nhà ng chút nà o.
Äịch đánh phá ngăn chặn quyết liệt ở vùng "cán xoong", gây cho ta nhiá»u khó khăn, tổn thất. Song bằng chút vốn sống thá»±c tế, tôi tin chắc địch đánh có nÆ¡i, có lúc, còn thá»i tiết sẽ gây khó khăn, cản trở cho toà n tuyến suốt bốn tháng mùa mÆ°a, nhất là những tuyến Ä‘á»™c đạo, Ä‘Æ°á»ng đất. Khó khăn, thá» thách chồng chất Ä‘ang chá». NhÆ°ng trách nhiệm thiêng liêng đối vá»›i chiến trÆ°á»ng miá»n Nam và nÆ°á»›c bạn hối thúc tôi sá»›m và o địa bà n, kết hợp kinh nghiệm vá»›i thá»±c tiá»…n để tìm lá»i giải cho bà i toán hóc búa nà y.
Äể có thể nhanh chóng thá»±c hiện nhiệm vụ, tôi Ä‘á» nghị Tổng cục Ä‘iá»u cho má»™t số cán bá»™ tham mÆ°u giúp việc có năng lá»±c và hiểu biết công việc ở địa bà n mà Tiá»n phÆ°Æ¡ng Tổng cục đảm trách.
Má»™t may mắn lá»›n là trÆ°á»›c khi và o phụ trách Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng, đầu tháng 8 năm 1966, tôi được dá»± má»™t cuá»™c há»p của Bá»™ Quốc phòng do Äại tÆ°á»›ng Bá»™ trÆ°á»ng Võ Nguyên Giáp, chủ trì - má»™t vị tÆ°á»›ng Tổng chỉ huy quân Ä‘á»™i ta, có tà i thao lược, dà y dạn kinh nghiệm. Cuá»™c há»p được tiến hà nh nhằm đánh giá hoạt Ä‘á»™ng váºn chuyển chi viện của Äoà n 559 trong mùa khô 1965-1966, tìm ra nguyên nhân vì sao váºn chuyển cÆ¡ giá»›i ở tây TrÆ°á»ng SÆ¡n tổn thất nặng và chÆ°a thà nh công. Má»™t cuá»™c há»p bao trùm bởi không khà sôi nổi, thắng thắn, pha chút căng thẳng, gay cấn.
Vá» nguyên nhân chÆ°a thà nh công trong tổ chức váºn tải cÆ¡ giá»›i của Äoà n 559 mùa khô 1965-1966, có hai loại ý kiến.
Loại ý kiến thứ nhất cho rằng địch đánh phá ngăn chặn quyết liệt nhÆ° váºy, chúng ta không thể nà o tổ chức váºn chuyển cÆ¡ giá»›i được. Phải lấy váºn chuyển thô sÆ¡ - chủ yếu là gùi thồ nhÆ° giai Ä‘oạn trÆ°á»›c là m phÆ°Æ¡ng thức chủ yếu, "nhá», cháºm nhÆ°ng chắc".
Loại ý kiến thứ hai chiếm Ä‘a số, trong đó có ý kiến của các anh Phan Trá»ng Tuệ, Văn Tiến DÅ©ng, Äinh Äức Thiện… là những ngÆ°á»i trá»±c tiếp tổ chức chỉ huy váºn tải cÆ¡ giá»›i mùa khô 1965-1966. Các anh khẳng định: Cần phải lấy váºn tải cÆ¡ giá»›i là m phÆ°Æ¡ng thức váºn tải chủ yếu. Tại sao váºn tải cở giá»›i chÆ°a thà nh công, ta phải tìm đúng nguyên nhân má»›i khắc phục được. Vả lại, má»›i qua má»™t mùa váºn tải, kinh nghiệm chÆ°a nhiá»u, chÆ°a nên vá»™i khẳng định là không thể tổ chức váºn tải cÆ¡ giá»›i. Chiến trÆ°á»ng yêu cầu chi viện ngà y cà ng lá»›n. Trên má»™t tuyến chi viện chiến lược vá»›i chiá»u dà i hÆ¡n 1.300 cây số, nếu lấy gùi thồ là m phÆ°Æ¡ng thức váºn tải chủ yếu thì không nuôi nổi ná»™i bá»™, còn nói chi đến chi viện chiến trÆ°á»ng…
Äại tÆ°á»›ng Bá»™ trưởng chăm chú lắng nghe từng ý kiến và kết luáºn: Trên chiến trÆ°á»ng miá»n Nam, Mỹ đã chuyển từ chiến lược "chiến tranh đặc biệt" sang thá»±c hiện chiến lược "chiến tranh cục bá»™". Chúng huy Ä‘á»™ng hÆ¡n má»™t triệu quân Mỹ, chÆ° hầu và quân nguỵ Sà i Gòn nhằm đánh bại cách mạng miá»n Nam trong vòng 25-30 tháng. Äồng thá»i, chúng đẩy mạnh chiến tranh phá hoại miá»n Bắc, âm mÆ°u Ä‘Æ°a miá»n Bắc trở lại thá»i kỳ đồ đá; ngăn chặn miá»n Bắc chi viện cho chiến trÆ°á»ng. Từ ná»a nÆ°á»›c có chiến tranh, nay cả nÆ°á»›c có chiến tranh vá»›i hai phÆ°Æ¡ng pháp khác nhau. Trung Æ°Æ¡ng Äảng chủ trÆ°Æ¡ng phải Ä‘á»™ng viên và tổ chức cả nÆ°á»›c kháng chiến chống Mỹ. Theo hÆ°á»›ng đó, tôi đồng ý vá»›i ý kiến các anh Văn Tiến DÅ©ng, Phan Trá»ng Tuệ, Äinh Äức Thiện và nhiá»u ý kiến khác. Tuyến váºn tải chi viện chiến lược 559 tuy Ä‘ang gặp nhiá»u khó khăn, nhÆ°ng chúng ta nhất định tìm được giải pháp hữu hiệu để đẩy mạnh công cuá»™c chi viện cho miá»n Nam. Phải lấy váºn tải cÆ¡ giá»›i là m phÆ°Æ¡ng thức váºn tải chủ yếu; tuỳ nÆ¡i, tuỳ lúc mà kết hợp váºn tải thô sÆ¡. Ta không còn cách lá»±a chá»n nà o khác, bởi yêu cầu chi viện của chiến trÆ°á»ng ngà y cà ng lá»›n.
Bá»™ Tổng tham mÆ°u, Tổng cục Háºu cần, Tổng cục ChÃnh trị, Bá»™ TÆ° lệnh 559 trá»±c tiếp phối hợp vá»›i các chiến trÆ°á»ng, các quân binh chủng, các địa phÆ°Æ¡ng để phát huy sức mạnh tổng hợp, khắc phục khó khăn trÆ°á»›c mắt. Bá»™ Tổng TÆ° lệnh phân công anh Äinh Äức Thiện trá»±c tiếp giúp Bá»™ TÆ° lệnh 559.
Những ý kiến đầy.tinh thần trách nhiệm trình bà y tại há»™i nghị và đặc biệt là kết luáºn của đồng chà Võ Nguyên Giáp là cÆ¡ sở, là chá»— dá»±a vững chắc tạo trong tôi niá»m tin, quyết tâm tìm biện pháp, giải toả những vÆ°á»›ng vÃu, lo lắng, trăn trở khi nháºn nhiệm vụ má»›i. Thá»±c lòng, không má»™t ngÆ°á»i cầm quân nà o không khá»i trăn trở, dằn lòng, tháºm chà đớn Ä‘au khi chiến trÆ°á»ng yêu cầu đánh lá»›n, chủ lá»±c của ta trên chiến trÆ°á»ng phát triển mạnh, có khả năng tác chiến quy mô lá»›n song Ä‘Ã nh bó tay bởi bảo đảm háºu cần chÆ°a ngang tầm. Năm 1965, khi còn là TÆ° lệnh kiêm ChÃnh uá»· Mặt tráºn 565 tôi phải quyết định lùi kế hoạch tác chiến ở Ä‘Æ°á»ng số 9 vì thiếu gạo là sá»± kiện tôi chÆ°a dá»… gì nguôi quên. Bởi váºy, tÆ° tưởng phải lấy váºn tải cÆ¡ giá»›i là m phÆ°Æ¡ng thức chủ yếu trong tổ chức váºn chuyển chi viện chiến trÆ°á»ng đã hằn sâu trong tâm thức của tôi từ cuá»™c há»p quan tròng ấy.
Lúc nà y anh Äinh Äức Thiện cÅ©ng đã cho sắp xếp hoà n chỉnh bá»™ máy của Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng; gá»n nhẹ, nhÆ°ng đủ cán bá»™ chuyên môn cần thiết. Trong đó có anh Äinh Thiện là má»™t cán bá»™ có kinh nghiệm công tác tham mÆ°u kế hoạch háºu cần được bổ nhiệm Tham mÆ°u trưởng Tổng cục Tiá»n phÆ°Æ¡ng.
Äịa bà n mà Tổng cục Tiá»n phÆ°Æ¡ng được phân công có hai trục dá»c chÃnh là quốc lá»™ 1 và quốc lá»™ 15, tổng chiá»u dà i 500 cây số và hai trục ngang xuyên qua dãy TrÆ°á»ng SÆ¡n là đưá»ng 12 và đưá»ng 20 vá»›i tổng chiá»u dà i hÆ¡n 200 cây số. Toà n bá»™ lá»±c lượng được bá»™ trà thà nh bốn binh trạm: 9, 12, 14 và 16.
Äể có thể bao quát được toà n bá»™ địa bà n đó, tôi trao đổi vá»›i anh Äinh Thiện nhất thiết phải đặt sở chỉ huy ở trung tâm, gần trục Ä‘Æ°á»ng chÃnh, gần trá»ng Ä‘iểm địch đánh phá. Äịa Ä‘iểm há»™i đủ những tiêu chuẩn đó là xã HÆ°Æ¡ng Äô, huyện HÆ°Æ¡ng Khê, Hà TÄ©nh.
Äây cÅ©ng là nÆ¡i sở chỉ huy Mặt tráºn 565 đứng chân trÆ°á»›c khi vượt biên giá»›i sang là m nhiệm vụ quốc tế trên đất bạn Là o.
Ảnh: Xã HÆ°Æ¡ng Äô, phÃa trÆ°á»›c là ngôi là ng đóng Sở chỉ huy 559 do Äồng SÄ© Nguyên là m tÆ° lệnh.
Thống nhất vá»›i nhau những vấn Ä‘á» cÆ¡ bản, anh Äinh Thiện cùng vá»›i cán bá»™ Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng và o HÆ°Æ¡ng Äô triển khai sở chỉ huy. Tôi tranh thủ và o là m việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu 4, lúc nà y do anh Äà m Quang Trung là m TÆ° lệnh, thông báo nhiệm vụ của Tổng cục.Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng và đỠnghị Quân khu phối hợp, há»— trợ.
Vá» HÆ°Æ¡ng Äô, sau khi ổn định tổ chức, tôi nêu những vấn Ä‘á» cần chuẩn bị cho há»™i nghị quán triệt nhiệm vụ của Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng và giao anh Äinh Thiện ở nhà triển khai khẩn trÆ°Æ¡ng để mở há»™i nghị cà ng sá»›m cà ng tốt. Còn tôi tiếp tục và o là m việc vá»›i Tỉnh uá»·, Uá»· ban Hà nh chÃnh hai tỉnh Hà TÄ©nh, Quảng Bình, Äặc khu VÄ©nh Linh và nắm tình hình, là m việc vá»›i bốn binh trạm. Binh trạm 9 đóng ở ngã ba Lạc Thiện, Äức Thá», Hà TÄ©nh.
Ba binh trạm còn lại Ä‘á»u thuá»™c đất Quảng Bình. Binh trạm 12 đóng ở Khe Ve gần Ä‘Æ°á»ng 12, huyện Tuyên Hoá, do anh Nguyá»…n Äà m là m Binh trạm trưởng. Binh trạm 14 do anh Hoà ng Trá là m Binh trạm trưởng đóng ở cây số 16 Ä‘Æ°á»ng 20. Binh trạm 16 đóng ở khu vá»±c Thạch Bà n, huyện Lệ Thuá»·, do anh Phan Tây là m Binh trạm trưởng.
Qua là m việc vá»›i các tỉnh và các binh trạm, tôi được biết Ä‘Æ°á»ng chiến lược 15 Ä‘i qua địa pháºn Hà TÄ©nh, Quảng Bình có ngã ba Äồng Lá»™c, phà Äịa Lợi, các ngầm: Lá»™c Yên, Khe Ãc, La Khê, Khe Ve, Khe Rinh, Cà Tang, phà Xuân SÆ¡n, ngầm Bùng, phà Long Äại và đưá»ng số 1 có phà Bến Thuá»·, phà Gianh… là những trá»ng Ä‘iểm địch đánh phá ngăn chặn quyết liệt nhất.
Thá»i gian quá hạn hẹp, tôi chỉ có thể dừng lại ở ngã ba Äồng Lá»™c (Can Lá»™c - Hà TÄ©nh), Khe Rinh (Tuyên Hoá) và phà Xuân SÆ¡n (Bố Trạch, Quảng Bình), má»—i trá»ng Ä‘iểm hai đêm má»™t ngà y. Vá»›i khoảng thá»i gian Ãt á»i nhÆ°ng quý giá đó, tôi có dịp tiếp xúc và tìm hiểu qua lá»±c lượng váºn tải, anh chị em thanh niên xung phong, lá»±c lượng giao thông của Bá»™ Giao thông và của các tỉnh, công binh, cao xạ… nhiá»u Ä‘iá»u bổ Ãch; kết hợp xem xét địa hình, Ä‘Æ°á»ng, ngầm, phà ... tại các trá»ng Ä‘iểm; theo dõi hoạt Ä‘á»™ng đánh phá của địch má»™t ngà y đêm, cách đánh trả của bá»™ Ä‘á»™i cao xạ, dân quân và cách khắc phục háºu quả đánh địch phá của các lá»±c lượng bảo đảm giao thông.
Từ những vấn Ä‘á» lượm lặt được qua thá»±c tiá»…n, tôi kết luáºn sÆ¡ bá»™:
- Vá» tình hình Ä‘Æ°á»ng sá, quốc lá»™ 1 Ä‘i qua địa bà n Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng phụ trách tuy là đưá»ng nhá»±a nhÆ°ng toà n bá»™ cầu đã bị địch đánh há»ng. ÄÆ°á»ng số 1 lại vượt các con sông lá»›n, qua địa hình ruá»™ng nÆ°á»›c, xa nguồn váºt liệu, khó khắc phục kịp thá»i sau khi bị địch đánh phá, nên không thể là hÆ°á»›ng chÃnh. ÄÆ°á»ng 15 chạy men theo chân phÃa đông dãy TrÆ°á»ng SÆ¡n, Ä‘Æ°á»ng 12 là đưá»ng cÅ© cùng vá»›i Ä‘Æ°á»ng 20 má»›i mở Ä‘á»u là những tuyến Ä‘á»™c đạo, mặt Ä‘Æ°á»ng được rải đá còn Ãt, lại nằm trên địa hình đồi núi có Ä‘á»™ dốc lá»›n, hiểm trở, nhiá»u Ä‘oạn qua các thung lÅ©ng sình lầy; và o mùa mÆ°a, xe qua lại vô cùng khó khăn. Các sông chảy qua địa bà n nà y tuy nhá», nhÆ°ng chÆ°a có cầu. Vì váºy xe hà nh quân theo các tuyến Ä‘Æ°á»ng kể trên Ä‘á»u phải qua phà . Suối nhiá»u tạo sá»± chia cắt mạnh. Và o mùa mÆ°a, lÅ© Ä‘á»™t ngá»™t dâng cao, nÆ°á»›c chảy xiết. Muốn xe qua được phải là m ngầm cao.
Vá» thá»i tiết trong năm số ngà y nắng Ãt hÆ¡n ngà y mÆ°a. Äặc biệt bốn tháng cuối năm thÆ°á»ng có mÆ°a dầm. Những ngà y mÆ°a dầm, trần mây thấp, mù khá đặc. Và o ngà y nắng, buổi sáng mây mù kéo dà i đến 9-10 giá» và chiá»u xuống, sau 16 giỠđã có mây mù.
Äịch đã dà y công nghiên cứu địa hình phức tạp, thá»i tiết khắc nghiệt, nên bÆ°á»›c đầu chúng đã tìm được cách đánh phá phù hợp.
NÆ¡i đây máy bay không thể bay Ä‘á»™i hình lá»›n, không thể bay thấp và không hoạt Ä‘á»™ng liên tục. Gần nhÆ° thà nh quy luáºt, và o những ngà y nắng ráo, buổi sáng thÆ°á»ng từ 9 đến 11 giá», chúng cho máy bay trinh sát hoạt Ä‘á»™ng. Buổi chiá»u từ 14 đến 16 giá», máý bay cÆ°á»ng kÃch đến đánh phá các trá»ng Ä‘iểm định trÆ°á»›c, nhÆ°: bến phà , ngầm, quãng Ä‘Æ°á»ng qua ruá»™ng nÆ°á»›c. Buổi tối, từ 18 giá» trở Ä‘i, Ä‘á»u đặn cách quãng má»™t giá», máy bay địch lại đến thả pháo sáng, rải bom bi và bắn rốc két và o các trá»ng Ä‘iểm đó, nhằm sát thÆ°Æ¡ng, khống chế hoạt Ä‘á»™ng sá»a Ä‘Æ°á»ng, bảo đảm váºn chuyển vượt trá»ng Ä‘iểm.
Những ngà y có mây mù, hoặc mÆ°a, địch thÆ°á»ng cho máy bay thả bom theo toạ Ä‘á»™ vá»›i nhiá»u chủng loại: bom nổ cháºm, bom nổ nhanh và dùng cả máy bay chiến lược B.52 ném bom rải thảm; việc thả pháo sáng, rải bom bi, bom sát thÆ°Æ¡ng giảm so vá»›i ngà y nắng ráo!
Những cứ liệu thá»±c tế gợi cho tôi nhá»› lại tình tiết ngà y hoà n thà nh chÆ°Æ¡ng trình Ä‘Ã o tạo tại Há»c viện quân sá»± cấp cao Bắc Kinh vá» nÆ°á»›c. Sau ba năm xa đất nÆ°á»›c, xa nhà , ngồi trên máy bay tôi rạo rá»±c, bồn cllồn chỠđợi phút giây máy bay tiếp đất. NhÆ°ng trá»i Hà Ná»™i hôm đó đầy mây mù. Biết là đưá»ng băng sân bay Gia Lâm trải dà i dÆ°á»›i sải cánh mà máy bay không sao hạ cánh được. Sau mấy vòng quần lượn, phi công Ä‘Ã nh lòng cho máy bay trở lại Trung Quốc. NhÆ° váºy, dẫu có tối tân, hiện đại mấy, máy bay vẫn còn những hạn chế chÆ°a khắc phục được trong Ä‘iá»u kiện thá»i tiết phức tạp.
Vá» ta, bá»™ Ä‘á»™i, lá»±c lượng giao thông, thanh niên xung phong và nhân dân vẫn trụ bám kiên cÆ°á»ng ở những "túi bom", "túi lá»a" nà y, chiến đấu dÅ©ng cảm, lạc quan. Vì sá»± sống của tuyến Ä‘Æ°á»ng, vì công cuá»™c chi viện chiến trÆ°á»ng, những ngÆ°á»i dân "tuyến lá»a" quê tôi nguyện: "Xe chÆ°a qua, nhà chẳng tiếc, hay "Nhà tan cá»a nát cÅ©ng ừ, đánh tan giặc Mỹ, cá»±c chừ sÆ°á»›ng sau…".
Thá» há»i có đạn bom nà o, có mÆ°u ma chÆ°á»›c quá»· nà o của kẻ thù có thể khuất phục được ý chÃ, quyết tâm đánh Mỹ, dà nh Ä‘á»™c láºp, tá»± do của con ngÆ°á»i Việt Nam?
Tinh thần, ý chà con ngÆ°á»i nÆ¡i đây là váºy, nhÆ°ng do các binh trạm chÆ°a có tổ chức chuyên sâu để nắm chắc tình hình địch, ta, đặc biệt là tình hình thá»i tiết, Ä‘Æ°á»ng sá và những yếu tố khác ảnh hÆ°á»ng trá»±c tiếp tá»›i các hoạt Ä‘á»™ng bảo đảm giao thông, váºn chuyển chi viện, nên chÆ°a phân tÃch để thấy rõ chá»— yếu, chá»— mạnh của hai phÃa. Hệ quả là ta chÆ°a lợi dụng được triệt để chá»— yếu của địch, nhất là lợi dụng những ngà y thá»i tiết xấu, trần mây thấp, mù dà y, kết hợp phát huy tối Ä‘a Ä‘iểm mạnh của ta để thá»±c hiện váºn chuyển đạt hiệu quả. Các tỉnh, các binh trạm trong khu vá»±c má»›i là m được chức năng chỉ đạo; chÆ°a tổ chức được chỉ huy hiệp đồng tác chiến ở các trá»ng Ä‘iểm. Do đó, chiến đấu bảo đảm giao thông váºn tải ở các trá»ng Ä‘iểm còn phân tán, rá»i rạc, chÆ°a tạo được sức mạnh tổng hợp có sá»± chỉ huy thống nhất, nên mặc dù tốn nhiá»u công sức, tháºm chà thÆ°Æ¡ng vong, nhÆ°ng Ä‘Æ°á»ng vẫn tắc liên tục. Lá»±c lượng cao xạ vừa má»ng vừa chÆ°a nắm vững tÆ° tưởng tác chiến: kết hợp bám chắc trá»ng Ä‘iểm vá»›i cÆ¡ Ä‘á»™ng linh hoạt, đúng nÆ¡i, đúng lúc. Lá»±c lượng công binh, thanh niên xung phong, giao thông hầu nhÆ° sá»a chữa cầu Ä‘Æ°á»ng và o ban đêm, không lợi dụng những lúc mÆ°a dầm, nhiá»u mây mù để tổ chức sá»a chữa Ä‘Æ°á»ng, ngầm ban ngà y. Vá» kỹ thuáºt chÆ°a chuyển sang rải đá ở những quãng Ä‘Æ°á»ng lầy lá»™i, mà chỉ chống lầy tạm bợ, "băng bó" bằng những váºt liệu nhÆ°: bao bổi, gá»—, củi…, không bảo đảm được cho xe tải nặng chạy ban ngà y khi có mÆ°a dầm…
Hạn chế khá trầm trá»ng, theo tôi, là tại các trá»ng Ä‘iểm, những quãng dÆ°á»ng Ä‘i qua ruá»™ng nÆ°á»›c sình lầy, thung lÅ©ng hẹp, vượt sông, suối… Ä‘a phần vẫn là đưá»ng Ä‘á»™c đạo, chÆ°a mở được Ä‘Æ°á»ng vòng, Ä‘Æ°á»ng tránh; chÆ°a tạo được nhiá»u bến phà , ngầm… để vượt các sông suối. Trong khi đó, địch gần nhÆ° nắm bắt được quy luáºt hoạt Ä‘á»™ng khắc phục của ta. Khi đánh trúng má»™t trá»ng Ä‘iểm, địch đã dá»± Ä‘oán ta phải mất bao nhiêu thá»i gian, lá»±c lượng để khắc phục. Do đó, khi ta san lấp xong hố bom, chúng lại cho máy bay tá»›i ném bom phá tiếp. Chu trình đó lặp Ä‘i lặp lại nhiá»u lần gây tắc Ä‘Æ°á»ng kéo dà i, chÆ°a kể đêm đến, khi ta tổ chức khắc phục sá»a Ä‘Æ°á»ng thì chúng cho máy bay thả pháo sáng, phóng hoả tiá»…n, bắn đạn 20 ly, gây sát thÆ°Æ¡ng…
Má»™t trong những trá»ng Ä‘iểm Ä‘iển hình là Ngã ba Äồng Lá»™c, Can Lá»™c, Hà TÄ©nh - Ä‘iểm giao nhau quốc lá»™ 15 và tỉnh lá»™ 2. Có thể nói, đây là má»™t bằng chứng vá» chiến tranh huá»· diệt của Mỹ. Äịch đã "Ä‘iểm huyệt" - trút bom và o đúng quãng Ä‘Æ°á»ng Ä‘i qua ruá»™ng thấp. Hố bom chồng lên hố bom. Mặt đất hoà n toà n bị biến dạng.
NÆ¡i đây đã chứng kiến những nam nữ thanh niên "son sắt" sống chết cùng trá»ng Ä‘iểm. Ban ngà y khi địch đến đánh, há» chá»n vị trà thuáºn lợi nhất để quan sát đếm chÃnh xác từng quả bom rÆ¡i. Má»™t đợt oanh kÃch của địch vừa dứt, những bóng ngÆ°á»i nhá» nhoi đã băng Ä‘i, thấp thoáng trên những miệng hố bom, nhoà đi trong khói lá»a, kịp thá»i đánh dấu những quả bom chÆ°a nổ để công binh xá» lý ở đây tôi được nghe kể vá» nữ anh hùng La Thị Tám, "DÅ©ng sÄ© phá bom" VÆ°Æ¡ng Äình Nhá», "DÅ©ng sÄ© lái máy húc" Trịnh Xuân Lý… Sau nà y, Ngã ba Äồng Lá»™c còn nổi danh bởi tiểu Ä‘á»™i 10 nữ thanh niên xung phong do Võ Thị Tần là m tiểu Ä‘á»™i trưởng, mà xÆ°Æ¡ng thịt của há» vÄ©nh viá»…n hoà quyện và o mây trá»i, cá» cây, đất đá ở trá»ng Ä‘iểm nà y. Cảm phục biết bao những nam nữ thanh niên đã cống hiến má»™t thá»i xuân sắc và cả máu xÆ°Æ¡ng mình cho sá»± sống còn của con Ä‘Æ°á»ng, cho những chuyến xe nặng hà ng vượt trá»ng Ä‘iểm ra tiá»n tuyến.
Ngã Ba Äồng Lá»™c, Ä‘iểm giao QL15 và Tỉnh lá»™ 2
MÆ°á»i cô gái của Tiểu Ä‘á»™i TNXP Võ Thị Tần đã trúng bom ngà y 24-7-1968, tại đúng vị trà đang chôn.
DÅ©ng sỹ phá bom VÆ°Æ¡ng Äình Nhá»
Vá» sở chỉ huy, tôi trao đổi cùng táºp thể chỉ đạo, chỉ huy, tình hình thá»±c tế - cho dù nghiệt ngã nhÆ°ng có nhiá»u Ä‘iá»u bổ Ãch. Sau khi nghe anh Äinh Thiện báo cáo công việc chuẩn bị, tôi Ä‘á» nghị bổ sung má»™t số vấn Ä‘á» và cứ liệu thá»±c tế để hoà n chỉnh báo cáo trình há»™i nghị.
Hai ngà y 15 và 16 tháng 8 năm 1966, há»™i nghị Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng tiến hà nh. Vá» dá»±, ngoà i Äảng uá»·, chỉ huy tổng cục có đại diện Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu 4, các tỉnh Hà TÄ©nh, Quảng Bình, Äặc khu VÄ©nh Linh; đại diện lá»±c lượng giao thông váºn tải trá»±c thuá»™c Bá»™ Giao thông tại Khu 4 có các anh: Lê Ngá»c Hoà n, Phan Trầm, Nguyá»…n Bát, Nguyá»…n Cảo, các Ä‘Æ¡n vị phòng không, công binh trong địa giá»›i Tổng cục Tiá»n phÆ°Æ¡ng đảm trách và chỉ huy bốn binh trạm 9, 12, 14, 16.
Báo cáo trình bà y tại há»™i nghị khái quát được tình hình ta và hoạt Ä‘á»™ng của địch trên tuyến do Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng phụ trách; quán triệt nhiệm vụ của Bá»™ và Tổng cục Háºu cần giao, trá»ng tâm là đỠra được má»™t số biện pháp tổ chức thá»±c hiện, gồm:
- Triệt để tranh thủ tối Ä‘a yếu tố "thiên thá»i, địa lợi, nhân hoà ", táºn dụng những ngà y mÆ°a dầm, trần mây thấp, mù dà y đặc, địch hạn chế đánh phá, toà n tuyến hoạt Ä‘á»™ng ban ngà y là chÃnh, là m ban đêm là bổ trợ, nhằm đẩy nhanh nhịp Ä‘á»™ và nâng cao hiệu quả váºn chuyển chi viện. Những ngà y nắng ráo, địch hoạt Ä‘á»™ng mạnh; để hạn chế tổn thất, ta váºn chuyển và là m Ä‘Æ°á»ng ban đêm là chÃnh. Khâu Ä‘á»™t phá quyết định là tăng nhanh lá»±c lượng, trang bị, táºp trung sản xuất đá để rải những Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng lầy lá»™i, san lấp hố bom. Bảo đảm trên những trục Ä‘Æ°á»ng chÃnh, cách quãng từ ba đến năm cây số có má»™t Ä‘iểm sản xuất đá dá»± trữ. Trục Ä‘Æ°á»ng qua các sông, suối lá»›n phải có từ hai tá»›i ba ngầm đảm bảo chất lượng tốt. Má»—i sông lá»›n phải có Ãt nhất hai bến phà chÃnh, má»™t bến dá»± bị. Má»—i bến phà đảm bảo Ãt nhất hai phà sá» dụng và má»™t phà nguỵ trang dá»± bị. Ở các trá»ng Ä‘iểm, những Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng Ä‘i qua ruá»™ng nÆ°á»›c, sình lầy, sẽ chuyển thà nh Ä‘Æ°á»ng nghi binh. Do váºy, phải mở ngay Ä‘Æ°á»ng má»›i - Ä‘Æ°á»ng vòng tránh men theo chân núi, chân đồi.
Nhiệm vụ cấp thiết nhất từ ngà y 20 tháng 8 đến ngà y 2 tháng 9, Ä‘á» nghị các tỉnh huy Ä‘á»™ng hai vạn thanh niên xung phong và dân công phối hợp vá»›i lá»±c lượng giao thông tại chá»— của Bá»™, của các tỉnh tổ chức thà nh nhiá»u mÅ©i khai thác đá để rải mặt. Ä‘Æ°á»ng, san lấp ngay những quãng Ä‘Æ°á»ng lầy lá»™i; đồng thá»i mở các Ä‘Æ°á»ng vòng, Ä‘Æ°á»ng tránh, bến phà , ngầm. Äể bảo đảm cho các lá»±c lượng trên tuyến hoạt Ä‘á»™ng tốt, hạn chế tổn thất, Ä‘á» nghị Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu 4 và các tỉnh Ä‘á»™i Ä‘iá»u chỉnh, tăng cÆ°á»ng lá»±c lượng phòng không, cả bá»™ Ä‘á»™i chủ lá»±c và dân quân tá»± vệ chốt tại các trá»ng Ä‘iểm, kết hợp cÆ¡ Ä‘á»™ng đánh địch má»™t cách chủ Ä‘á»™ng, linh hoạt hÆ¡n.
Vá» tổ chức váºn chuyển, lấy Ä‘á»™i hình đại Ä‘á»™i xe váºn tải là m Ä‘Æ¡n vị cÆ¡ bản, tiến hà nh củng cố chỉ huy, tăng cÆ°á»ng lái xe, thợ sá»a chữa, chuẩn bị xe có chất lượng, lá»±c lượng bốc xếp, tổ chức tốt việc cứu ngÆ°á»i, cứu xe: Chá»n má»™t đại Ä‘á»™i xe váºn tải diá»…n táºp chạy ban ngà y trên Ä‘Æ°á»ng 12 để rút kinh nghiệm, tổ chức táºp huấn vá» Ä‘á»™i hình đại Ä‘á»™i xe váºn tải chạy ban ngà y. Má»i công việc phải được tiến hà nh khẩn trÆ°Æ¡ng và sẵn sà ng để ngà y 4 tháng 9 nếu trá»i mÆ°a dầm và mây mù dà y, toà n tuyến sẽ tổ chức váºn chuyển ban ngà y.
Äể thá»±c hiện tốt chỉ huy bảo đảm giao thông, tất cả các trá»ng Ä‘iểm phải tổ chức mạng thông tin hữu tuyến, bá»™ Ä‘Ã m, có các Ä‘Ã i quan sát trá»±c 24 trên 24 giá» trong ngà y; củng cố chất lượng công sá»± lấy hầm trú ẩn kiểu chữ A là chÃnh. Má»—i trá»ng Ä‘iểm xung yếu tổ chức má»™t ban chỉ huy phối hợp các lá»±c lượng do má»™t binh trạm phó có năng lá»±c là m chỉ huy trưởng.
Củng cố, tăng cÆ°á»ng phÆ°Æ¡ng tiện thông tin liên lạc cho chỉ huy sá» Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng theo phÆ°Æ¡ng thức kết hợp thông tin vô tuyến và hữu tuyến để nắm chắc tình hình, xá» trà được kịp thá»i.
Phối hợp vá»›i các tỉnh và tuyến sau để sá» dụng tốt lá»±c lượng tăng cÆ°á»ng, tiếp nháºn chân hà ng, tiếp đón và tổ chức cho bá»™ Ä‘á»™i hà nh quân và o chiến trÆ°á»ng.
Há»™i nghị nhất trà cao những vấn dỠđược trình bà y trong báo cáo Äặc biệt, đại biểu các binh trạm Ä‘á»u tán đồng những chủ trÆ°Æ¡ng, biện pháp cụ thể nêu trên.
Những vấn Ä‘á» cÆ¡ bản được giải quyết tại há»™i nghị lần nà y có ý nghÄ©a vô cùng to lá»›n, tạo nên bÆ°á»›c chuyển mạnh mẽ, toà n diện trên các lÄ©nh vá»±c hoạt Ä‘á»™ng của tuyến Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng.
HÆ¡n hai tuần kể từ lúc há»™i nghị kết thúc, má»i công táe chuẩn bị trên tuyến được tiến hà nh hết sức khẩn trÆ°Æ¡ng, hiệu quả. Äúng nhÆ° dá»± kiến, nắm bắt kịp thá»i lợi thế vá» thá»i tiết, ngà y 4 tháng 9 năm 1966, toà n tuyến chuyển sang hoạt Ä‘á»™ng ban ngà y là chủ yếu.
Thanh niên xung phong và các lá»±c lượng bảo đảm giao thông bám Ä‘Æ°á»ng, bám trá»ng Ä‘iểm, giải toả kịp thá»i ách tắc. Äá»™i hình váºn tải cÆ¡ giá»›i, tháng đầu lấy đại Ä‘á»™i, sau nâng lên cấp tiểu Ä‘oà n xe váºn tải. Những ngà y nắng ráo, máy bay địch hoạt Ä‘á»™ng mạnh, ta tổ chức váºn chuyển ban đêm là chủ yếu, ban ngà y là bổ trợ, Ä‘á»™i hình xe cÅ©ng chỉ dừng ở cấp đại Ä‘á»™i.
Do khéo biết váºn dá»±ng linh hoạt giữa chạy đêm và chạy ngà y, sá» dụng Ä‘á»™i hình phù hợp, tổ chức bảo đảm giao thông tốt, cao xạ đánh máy bay địch giá»i, nên mặc dầu thá»i gian nà y cÆ°á»ng Ä‘á»™ đánh phá của địch không há» giảm, nhÆ°ng hoạt Ä‘á»™ng váºn chuyển, chi viện trên tuyến Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng vẫn tiến hà nh đạt hiệu quả cao. Äến cuối tháng 12, toà n tuyến đã váºn chuyển tạo chân hà ng tại cá»a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và đưá»ng 20 vượt 70 phần trăm lượng hà ng theo kế hoạch năm 1967 chuyển giao cho Äoà n 559. Riêng khu vá»±c Mụ Giạ - cá»a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 đã có 15.000 tấn.
Theo dõi sát sao má»i hoạt Ä‘á»™ng chi viện chiến trÆ°á»ng của háºu phÆ°Æ¡ng lá»›n miá»n Bắc, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Bá»™ Quốc phòng rất phấn khởi trÆ°á»›c thắng lợi của tuyến Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng.
Anh Äinh Äức Thiện không giấu nổi niá»m vui. Má»™t ngà y cuối tháng 12, anh gá»i Ä‘iện cho tôi từ Hà Ná»™i, nói là tuyến Tổng cục Tiá»n phÆ°Æ¡ng đã là m được Ä‘iá»u dá»± tÃnh ban đầu. Äây là năm đầu tiên Äoà n 559 bÆ°á»›c và o má»™t mùa khô có được lượng hà ng dá»± trữ dồi dà o. Anh Thiện cÅ©ng báo trÆ°á»›c rằng tôi đã lo xong "bÆ°á»›c đệm" chuẩn bị nháºn nhiệm vụ má»›i.
Bằng suy cảm, tôi hình dung được những gì đang đến với mình.
|
28-06-2008, 09:56 AM
|
Diệt Thế Ma Thần
|
|
Tham gia: May 2008
Äến từ: tp ho chi minh
Bà i gởi: 217
Thá»i gian online: 1 ngà y 0 giá» 18 phút
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 2
Tìm Lá»i Giải Äể Phát Triển VáºnTải CÆ¡ Giá»›i Trên ÄÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n
1.
Cuối tháng 12 năm 1966, tôi được Ä‘iá»u và o là m TÆ° lệnh Äoà n 559 - bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n, kiêm Chủ nhiệm Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng.
Nháºn nhiệm vụ má»›i, tôi thầm nghÄ© Ä‘Æ°á»ng Ä‘i nÆ°á»›c bÆ°á»›c của trên tháºt bà i bản, lá»›p lang. Bốn tháng trÆ°á»›c, mặc dầu đã có quyết định là m ChÃnh uá»· Äoà n 559, nhÆ°ng khi đó TrÆ°á»ng SÆ¡n Ä‘ang là mùa mÆ°a, ta chÆ°a và o mùa váºn chuyển, anh Thiện Ä‘á» nghị trên giữ tôi lại vùng "cán xoong" tổ chức tạo chân hà ng cho Äoà n 559. Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng đã hoà n thà nh tốt nhiệm vụ đó. Riêng tôi cÅ©ng có thêm chút kinh nghiệm tổ chức váºn tải mùa mÆ°a, trong Ä‘iá»u kiện địch ngăn chặn quyết liệt ở Khu 4. GiỠđây, ngÆ°á»i lại theo hà ng và o TrÆ°á»ng SÆ¡n. Vừa TÆ° lệnh Äoà n 559 vừa Chủ nhiệm Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng, nhiệm vụ của tôi sẽ nặng ná» hÆ¡n. NhÆ°ng cÅ©ng có mặt thuáºn lợi trong Ä‘iá»u hà nh, phối hợp giữa hai tuyến; tránh được sá»± chồng chéo, hoặc những "khoảng trống" không đáng có.
Vá» tôi, thoáng chốc đã hai năm kể từ ngà y và o tuyến lá»a Khu 4.
Hai năm - bốn lần thay đổi công tác. Có thá»i Ä‘iểm nháºn việc, vừa nháºp cuá»™c đã chuyển công tác khác. Trong cái biến Ä‘á»™ng đó, khó có thể là m được má»™t Ä‘iá»u gì cho tháºt "ra tấm ra miếng". NgÆ°á»i Ä‘á»i vẫn nói: "Äá lăn chắng má»c được rêu" mà . Tuy váºy, vá»›i tôi gần nhÆ° có má»™t sá»± ngoại biệt. Bởi vì những lần thay đổi công tác: chÃnh uá»· Quân khu 4, TÆ° lệnh kiêm ChÃnh uá»· Mặt tráºn 565, Chủ nhiệm Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng…, má»i hoạt Ä‘á»™ng của tôi Ä‘á»u nằm trong "vòng xoáy" đông - tây TrÆ°á»ng SÆ¡n ở chÃnh vùng "cán xoong", mà tâm Ä‘iểm là nhiệm vụ tổ chức, bảo đảm chi viện chiến trÆ°á»ng, chống chiến tranh ngăn chặn của địch. Vô hình chung, những gì mà tôi cùng đồng chÃ, đồng Ä‘á»™i là m được trong hai năm qua lại là những bÆ°á»›c đệm, bÆ°á»›c tạo Ä‘Ã cho "cú nhảy" quyết định và o TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Ngà y 15 tháng 1 năm 1967, sau khi giao anh Äinh Thiện phụ trách Ä‘iá»u hà nh công việc tuyến Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng, tôi chÃnh thức "nháºp tuyến". Äoà n chúng tôi gồm hai xe - má»™t xe chỉ huy, má»™t xe Ä‘iện Ä‘Ã i thông tin, tất cả được nguỵ trang cẩn tháºn, theo Ä‘Æ°á»ng ngang 20 - Ä‘Æ°á»ng Quyết Thắng, vượt TrÆ°á»ng SÆ¡n. Theo Ä‘Æ°á»ng nà y, để tá»›i được sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n, chúng tôi phải vượt trá»ng Ä‘iểm ATP (cua chữ A đèo Phu La NhÃch, ngầm Ta Lê). Xem chuyến Ä‘i của mình nhÆ° chuyến Ä‘i thá» nghiệm ý tưởng chạy "Lấn sáng, lấn chiá»u", tôi quyết định cho xe chạy sá»›m; chá»›p thá»i cÆ¡, vượt trá»ng Ä‘iểm và o lúc máy bay địch không hoạt Ä‘á»™ng, hoặc đánh phá không đáng kể. Tôi Ä‘iện báo Binh trạm trưởng Binh trạm 14 - Hoà ng Trá cho công binh bảo đảm cầu Ä‘Æ°á»ng trÆ°á»›c. Sau đó Ä‘Ãch thân anh Hoà ng Trá Ä‘i cùng Ä‘oà n chúng tôi tá»›i hết địa pháºn Binh trạm 14 tại trá»ng Ä‘iểm ngầm vượt sông Ta Lê.
Xe gần tá»›i trá»ng Ä‘iểm, rừng chiá»u nhuốm mà u im ắng, âm u.
Không nghe tiếng gầm gà o của máy bay địch. Äã chuẩn bị chu đáo, tôi quyết định vượt trá»ng Ä‘iểm trÆ°á»›c sáu giá» chiá»u. Do chủ định không báo trÆ°á»›c, nên lá»±c lượng chốt giữ trá»ng Ä‘iểm không cho chúng tôi qua. Tôi cố gắng thuyết phục để anh em thấy vượt trá»ng Ä‘iểm lúc nà y là an toà n. Nghe tôi nói, má»™t chiến sÄ© đứng cạnh cÅ©ng khẳng định xe còn vượt giá» nà y là tốt. Sau nà y tôi được biết chiến sÄ© ấy là VÅ© Tiến Äá» - thợ lái máy húc tại trá»ng Ä‘iểm Ta Lê, láºp nhiá»u thà nh tÃch xuất sắc, được tuyên dÆ°Æ¡ng Anh hùng lá»±c lượng vÅ© trang nhân dân.
"Tình, lý" đã rõ rà ng, nhÆ°ng xe vẫn chÆ°a được qua ngầm. Buá»™c lòng tôi phải gá»i cho Binh trạm trưởng. Khi anh Hoà ng Trá có mặt, lá»±c lượng chốt giữ nÆ¡i đây má»›i vỡ lẽ: TÆ° lệnh vượt trá»ng Ä‘iểm.
Chia tay, cảm Æ¡n cán bá»™, chiến sÄ© Binh trạm 14, chúng tôi tiếp tục lên Ä‘Æ°á»ng. Anh em dặn chúng tôi phải hết sức cẩn tháºn quãng nà y, chá»— kia…, e chừng lo lắng lắm?
Äúng hẹn, Bá»™ TÆ° lệnh 559 cho ngÆ°á»i đón chúng tôi dÆ°á»›i chân núi bên kia trá»ng Ä‘iểm. Dừng xe chốc lát, nghe đồng chà dẫn Ä‘Æ°á»ng báo cáo sÆ¡ bá»™ tình hình Ä‘Æ°á»ng sá và hoạt Ä‘á»™ng của địch, ở quãng chúng tôi sắp tá»›i, Ä‘oà n lại tiếp tục hà nh trình.
Từ đây, Ä‘Æ°á»ng tÆ°Æ¡ng đối bằng. NhÆ°ng liên tục, xe cứ phải lăn bánh trên khúc Ä‘Æ°á»ng được chống lầy bằng gá»— tròn (rong Ä‘anh).
Qua những quãng Ä‘Æ°á»ng nhÆ° váºy, xe cứ rung lên rần ráºt. ÄÆ°á»ng sá thế nà y, chỉ cần và i chuyến qua đây thì xe rão hết gầm, vỡ lốp, còn ngÆ°á»i cÅ©ng rão hết gân cốt…
Vượt quãng Ä‘Æ°á»ng khá xa, xe dừng bánh ở má»™t góc rừng già .
Tất cả xuống xe, đi bộ và o sở chỉ huy Bộ Tư lệnh 559. Không vất vả lắm, nhưng cũng phải mất hai tiếng leo dốc, chúng tôi mới tới được sở chỉ huy đóng ở đông nam bản Ca Tốc, gần khu vực Lùm Bùm, tỉnh Khăm Muộn (Là o).
ÄÆ°á»ng dã chiến thá» Ä‘á»™ bá»n chắc xÆ°Æ¡ng khá»›p cả ngÆ°á»i lẫn xe; từ trục Ä‘Æ°á»ng chÃnh Ä‘i bá»™ hai giá» má»›i tá»›i sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh là hai "vấn Ä‘á»" gây ấn tượng mạnh đối vá»›i tôi ngay ngà y đầu và o TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Äón chúng tôi tại sở chỉ huy có các anh Hoà ng Văn Thái, VÅ© Xuân Chiêm, Lê Äình Sum, Hồng Kỳ…, Ä‘á»u là anh em, bạn bè quen biết cÅ©. Vá»›i anh Hoà ng Văn Thái, tôi còn má»™t ká»· niệm nhá» là giá»›i thiệu anh và o Äảng ngay sau Tổng khởi nghÄ©a tháng Tám 1945 ở Quảng Bình quê tôi. Là bạn bè quen biết, lại há»™i ngá»™ giữa TrÆ°á»ng SÆ¡n, nên ai cÅ©ng không giấu nổi xúc Ä‘á»™ng, mừng khôn tả.
Lúc nà y đã cuối chạp - đầu giêng. Äông TrÆ°á»ng SÆ¡n khi chúng tôi lên xe mùa đông chÆ°a qua. Chỉ vượt mấy cung Ä‘Æ°á»ng sang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, thá»i tiết trên đất bạn Là o đã phảng phất và o hạ, tuy mặt đấy còn ẩm Æ°á»›t.
Mùa khô đã qua hÆ¡n má»™t tháng. Thá»i gian và yêu cầu chi viện chiến trÆ°á»ng không chỠđợi. Sau má»™t buổi ổn định tạm nÆ¡i là m việc, nghỉ ngÆ¡i, anh em và o việc luôn. Tôi dà nh trá»n ngà y đầu nghe các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh báo cáo tình hình tổ chức, hoạt Ä‘á»™ng của tuyến, tình hình đánh phá của địch; kế hoạch váºn chuyển chi viện chiến trÆ°á»ng mùa khô 1966-1967. Äồng thá»i tôi cÅ©ng thông báo để các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh biết kết quả tạo chân hà ng của tuyến Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng ở hai cá»a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và đưá»ng 20; nói kỹ việc tổ chức váºn chuyển ban ngà y trong Ä‘iá»u kiện thá»i tiết thuáºn lợi cho ta, bất lợi cho địch ở địa bà n Khu 4.
Tiếp đó, tôi tranh thủ là m việc vá»›i các cÆ¡ quan tham mÆ°u - váºn chuyển, chÃnh trị, công binh, thông tin…, nghe anh em cán bá»™ trình bà y những thuáºn lợi, khó khăn của tuyến chi viện chiến lược thá»i gian qua.
TrÆ°á»›c đây, tôi cÅ©ng đã được biết sÆ¡ bá»™ vá» tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n - Äoà n 559; được dá»± há»™i nghị của Bá»™ tổ chức đánh giá hoạt Ä‘á»™ng của tuyến trong mùa khô 1965:1966. NhÆ°ng khi đó tôi chÆ°a là "ngÆ°á»i trong cuá»™c". Gá»™p những gì biết vá» Äoà n 559 trÆ°á»›c đây cùng vá»›i má»™t số thông tin có được sau và i ngà y trên cÆ°Æ¡ng vị TÆ° lệnh bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n, tôi cà ng thấy sá»± vÄ© đại của tuyến chi viện chiến lược do Trung Æ°Æ¡ng Äảng, Chủ tịch Hồ Chà Minh khởi xÆ°á»›ng, tổ chức. Ngay tên gá»i ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh cÅ©ng đã nói lên tầm thế vÄ© đại của tuyến Ä‘Æ°á»ng nà y.
Và o cuối tháºp ká»· Năm mÆ°Æ¡i, khi cách mạng miá»n Nam Ä‘ang "trong cÆ¡n nguy biến", Trung Æ°Æ¡ng Äảng có Nghị quyết 15, chuyển hÆ°á»›ng chỉ đạo chiến lược cách mạng miá»n Nam, chủ trÆ°Æ¡ng đẩy mạnh sá»± chi viện của miá»n Bắc đối vá»›i miá»n Nam. Theo đó, Äoà n 559 tổ chức giao liên váºn chuyển chi viện miá»n Nam được thà nh láºp (khi má»›i thà nh láºp, có tên là Äoà n công tác quân sá»± đặc biệt).
Vá» sau, thá»i gian quyết định thà nh láºp (5-1959) được lấy là m phiên hiệu chÃnh thức - Äoà n 559).
ÄÆ°á»ng mang tên Bác là biểu tượng cao đẹp cho ý chÃ, quyết tâm sắt đá giải phóng miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc của toà n Äảng, toà n dân, toà n quân ta; của tình Ä‘oà n kết chống ke thù chung của nhân dân ba nÆ°á»›c Äông DÆ°Æ¡ng…
Tám năm đã qua, kể từ khi anh Võ Bẩm - má»™t cán bá»™ kiên cÆ°á»ng được Äảng cá» là m Äoà n trưởng đầu tiên của Äoà n 559, thá»±c hiện chủ trÆ°Æ¡ng của Trung Æ°Æ¡ng Äảng và Bác Hồ, dẫn má»™t nhóm ngÆ°á»i lặng lẽ mò mẫm giữa đại ngà n TrÆ°á»ng SÆ¡n, tìm Ä‘Æ°á»ng vá» Nam. Tám năm, từ hÆ¡n bốn trăm ngÆ°á»i áo bà ba, đầu trần, chân đất "Äi không dấu, nấu không khói, nói không tiếng", gùi cõng từng khẩu súng, viên đạn vượt TrÆ°á»ng SÆ¡n, Äoà n 559 đã phát triển lên gần 30 nghìn ngÆ°á»i, gồm quân nhân, công nhân giao thông, thanh niên xung phong. Vá» tổ chức, và o cuối năm 1966, toà n tuyến có 7 binh trạm. Trá»±c thuá»™c binh trạm có tiểu Ä‘oà n công binh, tiểu Ä‘oà n váºn tải ô tô, tiểu Ä‘oà n cao xạ… CÅ©ng tám năm đó, từ những lối mòn giao liên, Äoà n 559 đã tổ chức được tuyến giao liên từ đông TrÆ°á»ng SÆ¡n rồi chuyển sang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n; từ Ä‘Æ°á»ng mòn gùi cõng, tiến lên thồ và thà điểm váºn chuyển cÆ¡ giá»›i. Äặc biệt là tuyến tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, Äoà n đã là m được gần má»™t nghìn cây số Ä‘Æ°á»ng ô tô từ Mụ Giạ, Cổng Trá»i (Ä‘Æ°á»ng 12) và o Tà Xẻng (khu vá»±c ba biên giá»›i) vÆ°Æ¡n sang Tà Ngâu, Xiêm Pạng (đất bạn Campuchia). Ngoà i trục dá»c, lúc nà y đã có Ä‘Æ°á»ng 20 "Quyết Thắng" nối đông và tây TrÆ°á»ng SÆ¡n; không còn Ä‘á»™c đạo vá» tuyến vượt khẩu. ÄÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n lúc nà y dẫu má»›i là đưá»ng dã chiến, song vẫn đảm bảo cho xe váºn tải Ä‘i được và o mùa khô.
Từ trục dá»c có má»™t số trục Ä‘Æ°á»ng ngang nối đông vá»›i tây TrÆ°á»ng SÆ¡n và toả ra các hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng. Cùng vá»›i Ä‘Æ°á»ng ô tô là hệ thống Ä‘Æ°á»ng giao liên, Ä‘Æ°á»ng dùng cho gùi thồ, Ä‘Æ°á»ng sông.
Cố gắng của má»i lá»±c lượng trên Tuyến 559 cÅ©ng nhÆ° sá»± chi viện của các cấp, các ngà nh trên háºu phÆ°Æ¡ng miá»n Bắc và của bạn Là o đối vá»›i bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n rất lá»›n. Tôi thầm cảm phục biết bao những con ngÆ°á»i đã đóng góp tâm lá»±c, sức lá»±c để tạo láºp tuyến Ä‘Æ°á»ng nà y. Tuy váºy, việc tổ chức váºn tải cÆ¡ giá»›i trong mùa khô 1965-1966 chÆ°a thà nh công là vấn Ä‘á» cần táºp trung nghiên cứu tháo gỡ.
Sau ba ngà y là m việc vá»›i cán bá»™ chủ trì cÆ¡ quan Bá»™ TÆ° lệnh và nghiên cứu sÆ¡ bá»™ tình hình, tôi thấy nổi lên mấy vấn Ä‘á»:
- Mùa khô trên TrÆ°á»ng SÆ¡n qua rất nhanh. Mà hiện tại, Ä‘Æ°á»ng chỉ Ä‘i được trong mùa khô.
- Äịch đánh phá ngăn chặn quyết liệt, liên tục nhÆ°ng ta nắm tình hình bằng Ä‘iện Ä‘Ã i quá cháºm.
Từng binh trạm chÆ°a xây dá»±ng được sức mạnh tổng hợp, chÆ°a thá»±c hiện được chỉ huy thống nhất. Toà n tuyến chÆ°a Ä‘Æ°a được chiến thuáºt quân sá»± và o váºn tải trong chiến tranh.
- Äá»i sống của bá»™ Ä‘á»™i, thanh niên xung phong quá khó khăn.
- Các lá»±c lượng trên tuyến hoạt Ä‘á»™ng xa háºu phÆ°Æ¡ng, nên việc bảo đảm váºt chất, khà tà i, phÆ°Æ¡ng tiện xe - máy và khi bị thiệt hại thÆ°á»ng tổ chức khắc phục quá xa.
- TÆ° tưởng tiến công là chủ đạo trong chỉ huy, chỉ đạo chÆ°a tháºt rõ.
Vá»›i thá»±c trạng trên, tôi e rằng Tuyến 559 khó có thể hoà n thà nh kế hoạch váºn chuyển giao hà ng, giao quân cho các chiến trÆ°á»ng trong mùa khô 1966-1967. CÅ©ng xuất phát từ lo lắng đó, tôi cố nghiên cứu để tìm ra mấu chốt của vấn Ä‘á».
Trong quá trình nghiên cứu má»™t số văn bản của Bá»™ TÆ° lệnh 559 trÆ°á»›c đó, tôi bắt gặp chá»— nà y, chá»— kia có nói tá»›i tÆ° tÆ°á»ng chỉ đạo "lấy phòng tránh là chÃnh". Tuy không phải là chủ trÆ°Æ¡ng, tÆ° tưởng chỉ đạo chÃnh thống - nhÆ°ng cÅ©ng không khẳng định tÆ° tưởng đó là sai. Mấu chốt vấn Ä‘á» là đây chăng? Trong thâm tâm, tôi thấy có má»™t Ä‘iá»u gì đó bất ổn. Má»™t chủ trÆ°Æ¡ng Ä‘á» ra trong má»™t thá»i Ä‘oạn nà y là phù hợp, là đúng, nhÆ°ng nếu duy trì kéo dà i khi tình hình đã chuyển biến sẽ tạo nên sá»± trì trệ khôn lÆ°á»ng.
Trong giai Ä‘oạn bà máºt tìm Ä‘Æ°á»ng, mở tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n, ta chủ trÆ°Æ¡ng "Äi không dấu, nấu không khói, nói không tiếng"; tiếp đó, và o giai Ä‘oạn 1961-1965, tÆ° tưởng chỉ đạo "phòng tránh tÃch cá»±c" là những chủ trÆ°Æ¡ng hoà n toà n có cÆ¡ sở khoa há»c, thá»±c tiá»…n. Nay tình hình đã khác trÆ°á»›c. Kẻ địch đã mở rá»™ng chiến tranh ra cả nÆ°á»›c. Giá»›i tuyến quân sá»± tạm thá»i không còn tÃnh pháp lý. Äặc biệt, trên tuyến chi viện chiến lược, ta đã tổ chức váºn tải cÆ¡ giá»›i, tôi e chủ trÆ°Æ¡ng "phòng tránh tÃch cá»±c" không còn phù hợp. Từ những cảm nháºn thá»±c tế và suy nghÄ© bÆ°á»›c đầu, tôi quyết định há»p Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh. Ở cuá»™c há»p nà y, chúng tôi thống nhất được vấn Ä‘á» cÆ¡ bản là : Tất cả lá»±c lượng phải bảm Ä‘Æ°á»ng, bám trá»ng Ä‘iểm. Vá»›i tinh thần đó, tôi Ä‘á» nghị việc đầu tiên là dá»i sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh ra gần Ä‘Æ°á»ng chÃnh; lấy Bá»™ TÆ° lệnh "là m gÆ°Æ¡ng" cho các binh trạm.
Sau ba ngà y khẩn trÆ°Æ¡ng xây dá»±ng sở chỉ huy má»›i, chủ yếu là đà o đắp công sá»±, Bá»™ TÆ° lệnh chuyển đến vị trà má»›i tại má»™t cánh rừng già khá bằng phẳng, bên cạnh có dòng suối nhá». Äiá»u quan trá»ng là sở chỉ huy má»›i gần Ä‘Æ°á»ng chÃnh, từ chá»— là m việc ra Ä‘Æ°á»ng nếu Ä‘i bá»™ không đầy 30 phút. Sau đó, chúng tôi cho cải tạo thà nh Ä‘Æ°á»ng cho xe con chạy, việc Ä‘i lại dá»… dà ng hÆ¡n. Äây là má»™t vị trà khá thuáºn lợi cho công tác chỉ huy, và cảnh tình cÅ©ng không kém phần hấp dẫn, nếu không nói là thÆ¡ má»™ng.
Äến vị trà má»›i được mấy ngà y, bá»—ng má»™t buổi sáng, sau khi máy bay địch quần lượn nhÆ° thÆ°á»ng lệ, chúng tôi thấy ngang trá»i bay lÆ¡ lá»ng những quầng mÆ°a bụi. Những là n mây mÆ°a mà u trắng đục sà xuống, trùm lên tán cây rừng, rải dà y trên mặt đất, tan hoà và o nÆ°á»›c suối… Äịch rải chất Ä‘á»™c hoá há»c. CÅ©ng từ đó cả má»™t vùng rừng từ Xiêng Phan và o đến Ä‘Æ°á»ng 9 dà i 150 cây số, rá»™ng hà ng chục cây số bị nhiá»…m chất Ä‘á»™c hoá há»c. Ngoại trừ cây le và cây há» củ là dong riá»ng, còn hết thảy cây rừng khô úa, chết dần chết mòn, trÆ¡ thân khô giữa trá»i xanh bất táºn…
Khu vá»±c sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n cÅ©ng ngáºp ngụa trong mÆ°a bụi chất Ä‘á»™c hoá há»c. Do chÆ°a hiểu hết tác hại của thứ hoá chất nà y, vả lại do Ä‘iá»u kiện sinh hoạt giữa rừng TrÆ°á»ng SÆ¡n, không thể nà o khác được, hầu hết cán bá»™, chiến sÄ© chúng tôi ở đây Ä‘á»u dùng nÆ°á»›c suối có nhiá»…m thứ chất Ä‘á»™c quái ác nà y.
Sau nà y, ngÆ°á»i ta nói nhiá»u vá» chất Ä‘i-ô-xin, chất Ä‘á»™c mà u da cam, chất Ä‘á»™c "khai quang" mà Mỹ sá» dụng ở TrÆ°á»ng SÆ¡n, ở miá»n Nam Việt Nam và o thá»i kỳ tiến hà nh chiến tranh xâm lược Việt nam. Trong khi chá» các nhà khoa há»c xác minh sá»± liên quan giữa chất Ä‘á»™c khai quang, diệt cá» cây… vá»›i bệnh ung thÆ°, thì biết bao cán bá»™, chiến sÄ© ta từng chiến đấu, công tác ở chiến trÆ°á»ng đã lần lượt "ra Ä‘i" bởi những căn bệnh quái ác giống nhau. Trong số đó có hà ng nghìn cán bá»™, chiến sÄ© TrÆ°á»ng SÆ¡n. Nhiá»u ngÆ°á»i bị nhiá»…m thứ chất Ä‘á»™c đó mà sinh con dị dạng, táºt nguyá»n… Háºu hoạ của má»™t chÃnh sách cá»±c kỳ dã man, tà n bạo do phÃa Mỹ gây ra không biết còn bám Ä‘uổi dai dẳng các thế hệ ngÆ°á»i Việt Nam đến khi nà o?
Tạm ổn định bÆ°á»›c đầu Ä‘iá»u kiện là m việc sinh hoạt tại sở chỉ huy má»›i, tôi chủ định dà nh thá»i gian, cùng má»™t số cán bá»™ cÆ¡ quan Ä‘i thị sát thá»±c địa, nghiên cứu tình hình trá»ng Ä‘iểm, tìm hiểu tình hình đánh phá của địch, nắm diá»…n biến tÆ° tÆ°á»ng, Ä‘á»i sống của cán bá»™, chiến sÄ© trên tuyến, tìm hiểu công tác tổ chức chỉ huy, vị trà đặt sở chỉ huy binh trạm…
Äoà n chuẩn bị lên Ä‘Æ°á»ng, tôi nháºn được á»›iện của Bá»™ và điện của anh Äinh Äức Thiện thông báo anh Hoà ng Văn Thái - nguyên TÆ° lệnh, anh Hồng Kỳ - Chủ nhiệm chÃnh trị và anh Nguyá»…n Äôn - Tham mÆ°u trưởng váºn chuyển Bá»™ TÆ° lệnh 559 và o phụ trách tuyến váºn tải C4 (Xê tÆ°) - khu vá»±c ba biên giá»›i, cùng vá»›i anh Äức PhÆ°Æ¡ng tổ chức khai thác váºn chuyển bảo đảm cho chiến trÆ°á»ng nam Tây Nguyên và Nam Bá»™. Anh Äinh Äức Thiện còn chỉ thị cho chúng tôi tiếp nháºn và chuyển gấp má»™t số ngoại tệ của Trung Æ°Æ¡ng chi viện và o giao cho Bá»™ TÆ° lệnh Miá»n.
Bá»™ TÆ° lệnh há»p bất thÆ°á»ng, giải quyết má»™t số công việc để anh Thái anh Hồng Kỳ và anh Äôn tranh thủ Ä‘i sá»›m. Äoà n Ä‘i và o còn có 18 xe Gát 69 chở tiá»n và má»™t số hà ng đặc biệt để giao cho B2.
Lúc nà y, địch Ä‘ang táºp trung đánh hòng bịt các cá»a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12, Ä‘Æ°á»ng 20 và má»™t số trá»ng Ä‘iểm kế cáºn.
Tôi cho rằng đây là thá»i Ä‘iểm nắm tình hình trá»ng Ä‘iểm Ä‘Ãch thá»±c hÆ¡n, và cho má»i Chủ nhiệm thông tin Nguyá»…n Tụng cùng má»™t số cán bá»™ cÆ¡ quan ra trá»ng Ä‘iểm.
Vá» bảo đảm thông tin toà n tuyến, đồng chà Nguyá»…n Tụng báo cáo sÆ¡ bá»™: Äến nay phÆ°Æ¡ng tiện thông tin chủ yếu của Bá»™ TÆ° lệnh 559 là vô tuyến Ä‘iện. Äiện thoại hữu tuyến má»›i có má»™t số máy lẻ và dây bá»c trong khu vá»±c cÆ¡ quan Bá»™ TÆ° lệnh. CÆ¡ quan thông tin 559 Ä‘ang láºp kế hoạch xây dá»±ng Ä‘Æ°á»ng dây tải ba nối từ trạm A72 của Bá»™ ở Lệ Thuá»·, Quảng Bình, qua Binh trạm 1 và o tuyến.
Tôi khẳng định chủ trÆ°Æ¡ng của Bá»™ TÆ° lệnh 559, mà trá»±c tiếp là Phòng Thông tin vá» việc tổ chức Ä‘Æ°á»ng dây thông tin tải ba là hoà n toà n chÃnh xác. Muốn là m tròn chức năng cÆ¡ quan chỉ huy, ngÆ°á»i chỉ huy trong chiến tranh - thá»i kỳ nà o cÅ©ng váºy, trÆ°á»›c hết phải biết tổ chức nắm được thông tin tốt nhất, nhanh nhất. Chiến tranh hiện đại, thông tin cà ng tối quan trá»ng: Äặc biệt, Tuyến 559 phải hoạt Ä‘á»™ng, chiến đấu liên tục 24/24 giá» má»—i ngà y đêm. TrÆ°á»›c khi và o TrÆ°á»ng SÆ¡n, anh Äinh Äức Thiện đã nhiá»u lần nói vá»›i tôi rằng: Là m nghá» váºn tải trong chiến tranh, phải có thông tin tốt. Tổng cục Háºu cần và Bá»™ Tổng tham mÆ°u sẽ tạo Ä‘iá»u kiện giúp Bá»™ TÆ° lệnh 559.
Kế hoạch xây dá»±ng Ä‘Æ°á»ng dây thông tin tải ba, tôi dà nh sau khi Ä‘i thá»±c địa vá» sẽ bà n cụ thể. TrÆ°á»›c mắt, cÆ¡ quan thông tin cho xe Ä‘iện Ä‘Ã i Ä‘i cùng Ä‘oà n.
Anh Tụng trả lá»i rằng dÆ°á»›i binh trạm có Ä‘iện Ä‘Ã i rồi.
- Thế khi trên Ä‘Æ°á»ng và tá»›i những nÆ¡i ngoà i dá»± kiến, nếu cần liên lạc, sẽ xá» lý nhÆ° thế nà o? - Tôi há»i.
Hiểu ý tôi, anh Tụng khẩn trÆ°Æ¡ng, vui vẻ bố trà ngay má»™t tổ Ä‘iện Ä‘Ã i Ä‘i cùng Ä‘oà n. Váºy là ngay buổi đầu và o tuyến, tôi đã có Ãt nhiá»u cảm tình vá»›i vị Chủ nhiệm thông tin nà y - má»™t con ngÆ°á»i có chÃnh kiến, nhạy cảm, có trình Ä‘á»™ chuyên môn… Tôi vẫn từng nghÄ©: Chiến tranh là biến Ä‘á»™ng, đầy biến Ä‘á»™ng. ThÃch nghi là thÆ°á»›c Ä‘o kiến thức tổng hợp và độ nhạy cảm của má»™t ngÆ°á»i lÃnh.
Ngà y 20 tháng 1 năm 1967, Ä‘oà n chúng tôi gồm ba xe - có má»™t xe Ä‘iện Ä‘Ã i, Ä‘i thẳng xuống Binh trạm 1, cách sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh khoảng 40 cây số. Binh trạm phó Hoà ng Anh VÅ© và Phó chÃnh uá»· binh trạm Phan Hữu Äại đón chúng tôi ngay bãi táºp kết xe.
Äược biết từ đó Ä‘i bá»™ và o sở chỉ huy binh trạm mất hÆ¡n hai giá» nữa, tôi Ä‘á» nghị là m việc tại khu vá»±c táºp kết xe; tiết kiệm thá»i gian.
Chúng tôi lần lượt kiểm tra nÆ¡i táºp kết xe, kho vÅ© khÃ, kho quân nhu, kho và trạm quân y, trạm bảo dưỡng kỹ thuáºt xe - máy, hệ thống Ä‘Æ°á»ng cho xe và o ra kho hà ng, Ä‘Æ°á»ng táºp kết, tiếp cáºn, xuất phát; lán ở, công sá»± cho bá»™ Ä‘á»™i lái xe, bá»™ Ä‘á»™i kho, thợ kỹ thuáºt… Má»™t cánh rừng già rá»™ng chừng hai cây số vuông chÆ°a bị đánh bom, chÆ°a bị chất Ä‘á»™c khai quang huá»· diệt, địa thế bằng phẳng. Thiên nhiên đã cấu trúc sẵn ở nÆ¡i đây má»™t lÆ°á»›i nguỵ trang hết sức lý tưởng; rừng già khép tán nhiá»u tầng, nhiá»u lá»›p, tuyệt vá»i hÆ¡n hẳn nhiá»u cánh rừng đông TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Sau khi kiểm tra khắp lượt, tôi nói với các đồng chà chỉ huy binh trạm:
- Ở đây phải tổ chức nghi binh tháºt tốt để giữ cho khu rừng nà y thà nh má»™t căn cứ lá»›n, táºp kết được Ä‘á»™i hình sÆ° Ä‘oà n ô tô váºn tải và má»™t lá»±c lượng lá»›n pháo, xe tăng, hệ thống kho tà ng có sức chứa hà ng chục vạn tấn. Diện tÃch cấu trúc sá» dụng nhÆ° hiện nay eÆ¡ bản là được nhÆ°ng phải củng cố tháºt an toà n; Ä‘iá»u chỉnh hợp lý hÆ¡n, bảo đảm váºn trù tốt, tiết kiệm thá»i gian tối Ä‘a, không có Ä‘á»™ng tác thừa. ÄÆ°á»ng cho xe bảo đảm chạy thẳng tá»›i nÆ¡i lấy hà ng, Ä‘Æ°á»ng xe và o nháºn hà ng và đưá»ng ra khác nhau. Vá» kho, cấu trúc bảo đảm mặt sà n kho và sà n xe ngang nhau; hạn chế ngÆ°á»i bốc hà ng ở dÆ°á»›i thấp bắc ván leo chuyển hà ng lên sà n xe vừa mất thá»i gian, vừa hao tổn sức lá»±c. Hiện nay các đồng chà bốc hà ng lên xe mất tá» 35 đến 40 phút, bốc xuống mất từ 25 đến 30 phút đối vá»›i xe có tải trá»ng 5 tấn. Nếu cấu trúc lại kho, sẽ rút ngắn được thá»i gian bốc hà ng từ 10 đến 20 phút má»™t xe. Giữa các kho, chá»— táºp kết xe, nÆ¡i ở của bá»™ Ä‘á»™i phải tÃnh toán hợp lý, không quá xa gây trở ngại, nhÆ°ng cÅ©ng không co cụm, đặc biệt là không bố trà đội hình theo hình tròn, hình vuông mà tốt nhất là bố trà theo Ä‘Æ°á»ng thẳng, phòng khi bị địch đánh trúng Ä‘á»™i hình, sẽ hạn chế tổn thất. Không được mở rá»™ng Ä‘Æ°á»ng ô tô trong địa bà n, giữ tốt tán cây rừng. Do váºy muốn hoạt Ä‘á»™ng có hiệu quả cần có nhiá»u Ä‘Æ°á»ng và mặt Ä‘Æ°á»ng phải phẳng…
Quá trÆ°a ngà y 20 tháng 1, chúng tôi ăn cÆ¡m cùng lái xe tiểu Ä‘oà n 52 váºn tải ô tô. Bữa ăn chỉ có cÆ¡m và chút Ãt mắm ruốc, rau rừng, nhÆ°ng Ä‘áºm Ä‘Ã tình cảm cán binh, tháºt xúc Ä‘á»™ng, ấm áp tình đồng chÃ, đồng Ä‘á»™i. Tôi Ä‘á»c được sá»± vui vẻ, hồ hởi trong từng ánh mắt, câu chuyện của những chiến sÄ© lái xe TrÆ°á»ng SÆ¡n, vui lây niá»m vui của há», và nhÆ° thấy mình trẻ lại, trở vá» "Ä‘iểm xuất phát" xÆ°a.
CÆ¡m nÆ°á»›c xong, tôi nhá» Phó chÃnh uá»· binh trạm phân phát cho các Ä‘Æ¡n vị má»™t Ãt thuốc là o - món quà "thức đêm" của lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Buổi chiá»u, Binh trạm phó và Phó chÃnh uá»· binh trạm Ä‘Æ°a Ä‘oà n chúng tôi và o khu vá»±c sở chỉ huy binh trạm. Äi mất hai giá» má»›i tá»›i nÆ¡i. Trá»±c chỉ huy là Binh trạm trưởng Nguyá»…n Chúc. Sau khi thăm qua má»™t lượt toà n bá»™ "cÆ¡ ngÆ¡i" sở chỉ huy binh trạm, chúng tôi tiếp tục là m việc vá»›i Ban chỉ huy binh trạm, yêu cầu chỉ cung cấp những gì Ä‘oà n cần biết.
Tôi há»i:
- Trục Ä‘Æ°á»ng Binh trạm 1 phụ trách có vấn Ä‘á» gì đáng chú ý nhất?
Binh trạm trưởng báo cáo:
- Binh trạm có trục dá»c (Ä‘Æ°á»ng 128) dà i trên 200 cây số và đưá»ng ngang (Ä‘Æ°á»ng 20) từ Quảng Bình đông TrÆ°á»ng SÆ¡n sang dà i 70 cây số, tiếp giáp vá»›i Binh trạm 14 ở Ta Lê, phÃa ngoà i nối vá»›i Binh trạm 12 tại Na Tông trên Ä‘Æ°á»ng 12 từ Tân Ấp (HÆ°Æ¡ng Khê - Hà TÄ©nh) sang. Äiá»u dáng lÆ°u tâm nhất là tất cả những con Ä‘Æ°á»ng nà y còn Ä‘á»™c tuyến.
Tôi há»i tiếp:
- Công binh là m Ä‘Æ°á»ng và sá»a Ä‘Æ°á»ng và o ban ngà y hay ban đêm?
- Báo cáo, hai tiểu Ä‘oà n công binh 25 và 35 là m ban đêm là chủ yếu. Ná»a tháng qua, chỉ có hai đêm Ä‘Æ°á»ng bị tắc; tuy váºy má»—i đêm cÅ©ng thông xe được bốn giá».
- Lá»±c lượng là m Ä‘Æ°á»ng có được trang bị máy húc không?
- Báo cáo, chỉ có hai chiếc C100 và bốn xe ben.
VỠhoạt động của địch trên địa bà n, chỉ huy binh trạm báo cáo:
- Máy bay trinh sát của chúng thÆ°á»ng hoạt Ä‘á»™ng từ hai đến bốn lần trong ngà y; sáng từ khoảng 8 - 10 giá», chiá»u từ 14 - 16 giá». Má»—i ngà y đêm, máy bay ném bom từ 5 - 7 đợt, chủ yếu từ hai giá» rưỡi chiá»u hôm trÆ°á»›c đến ba giá» sáng hôm sau. Trá»ng Ä‘iểm đánh phá của địch là Pác Pha Năng, Văng Mu, Cốc Mạc… Ban đêm trÆ°á»›c khi ném bom, địch cho máy bay thả pháo sáng từ 30 đến 40 phút.
Riêng biệt kÃch, thám báo thỉnh thoảng má»›i thấy hoạt Ä‘á»™ng, quy mô chỉ từ tiểu Ä‘á»™i tá»›i trung Ä‘á»™i.
Tôi há»i tiếp:
- Các tiểu Ä‘oà n xe váºn tải trên các cung Ä‘Æ°á»ng do binh trạm phụ trách đạt bao nhiêu phần trăm quy định vá» số chuyến má»—i đêm? Xe thÆ°á»ng xuất phát và o giá» nà o?
Binh trạm phó trả lá»i:
- Xe chạy đạt trên 70 phần trăm số chuyến, thÆ°á»ng xuất phát từ 18 giá» trở Ä‘i và táºp kết từ 4 - 5 giá» sáng hôm sau.
- Váºy những ngà y có sÆ°Æ¡ng mù, trần mây thấp cÅ©ng Ä‘i vá» và o giỠấy sao?
- Báo cáo: đúng váºy!
Theo những câu há»i của tôi, Binh trạm trưởng báo cáo tiếp:
- Trung bình má»—i ngà y đêm, lái xe ngủ được từ 4 - 5 giá». Xe thÆ°á»ng chạy vá»›i Ä‘á»™i hình tổ hoặc tiểu Ä‘á»™i phân tán. Từ đầu tháng tá»›i hôm Ä‘oà n chúng tôi xuống, tổn thất của binh trạm do địch đánh là tám lái xe và tám chiến sÄ© công binh bị hy sinh, năm xe bị cháy. Hoạt Ä‘á»™ng trong thế gần nhÆ° hoà n toà n bị Ä‘á»™ng, tổn thất không nhá», nên cÅ©ng có má»™t số lái xe có biểu hiện dao Ä‘á»™ng, nếu không nói là sợ.
Tôi há»i:
- Tại các trá»ng Ä‘iểm, binh trạm có tổ chức chỉ huy thống nhất không?
Phó chÃnh uá»· binh trạm trả lá»i:
- Chúng tôi chÆ°a triển khai kịp. Tại má»—i trá»ng Ä‘iểm má»›i có công binh hÆ°á»›ng dẫn.
- Lực lượng pháo phòng không có hiệp đồng tốt với binh trạm không?
- Báo cáo, tiểu Ä‘oà n 10 và tiểu Ä‘oà n 20 cao xạ có quan hệ tốt vá»›i binh trạm, nhÆ°ng là m nhiệm vụ bảo đảm giao thông không theo yêu cầu của binh trạm. Mấy ngà y gần đây, hai tiểu Ä‘oà n có bắn rÆ¡i hai máy bay, nhÆ°ng không phải ở khu vá»±c trá»ng Ä‘iểm và xa cả trục váºn chuyển.
Tôi há»i luôn:
- Sao các đồng chà không xây dá»±ng hệ thống công sá»± của sở chỉ huy tháºt kiên cố, khả năng đảm bảo an toà n cao, từ dó bố trà sở chỉ huy ở ká» cáºn trá»ng Ä‘iểm; bãi táºp kết xe, kho tà ng… để tăng hiệu quả chỉ huy.
NhÆ° Ä‘á»™ng tá»›i má»™t vấn Ä‘á» hệ trá»ng, anh Nguyá»…n Chúc nhìn khắp má»™t lượt các đồng chà trong Ban chỉ huy binh trạm, rồi trả lá»i:
- Chúng tôi cÅ©ng Ä‘ang chuẩn bị, Ãt hôm nữa sẽ chuyển sở chỉ huy ra gần trá»ng Ä‘iểm, giống nhÆ° trên Bá»™ TÆ° lệnh.
***
Kết thúc buổi là m việc với Binh trạm 1, tôi thay mặt đoà n cảm ơn Ban chỉ huy binh trạm đã báo cáo tình hình khá đầy đủ, thẳng thắn; sau đó tôi nhấn mạnh:
- Thá»i gian mùa khô ta Ä‘ang tÃnh từng giá». Nhiệm vụ chỉ tiêu chi viện mùa khô nà y rất nặng. Äịch Ä‘ang táºp trung đánh phá ngăn chặn. Những Ä‘iá»u cần bổ sung, trong quá trình kiểm tra và là m việc tại thá»±c địa, tôi đã nói. Ở đây chỉ lÆ°u ý thêm, trong cuá»™c chiến đấu để già nh thắng lợi phục vụ chiến trÆ°á»ng, tuyến chà viện chiến lược của chúng ta cÅ©ng là má»™t chiến trÆ°á»ng, má»™t mặt tráºn có hai đối thủ phải vượt qua. Má»™t là chiến đấu vá»›i bá»™ binh và không quân địch để giữ vững và phát triển tuyến chi viện. Hai là cuá»™c "chiến đấu" vá»›i thá»i tiết nghiệt ngã ở địa bà n đông và tây TrÆ°á»ng SÆ¡n để già nh giáºt thá»i gian, thá»±c hà nh váºn chuyển thắng lợi.
Cuá»™c chiến nà y khó khăn không kém gì đối đầu vá»›i bá»™ binh và không quân địch. Vá»›i những kinh nghiệm đúc kết từ những mùa váºn chuyển trÆ°á»›c, năm nay các đồng chà phải tháºt chủ Ä‘á»™ng, sáng tạo để hoà n thà nh nhiệm vụ. Vá» Bá»™ TÆ° lệnh, chúng tôi sẽ bà n và có những chỉ thị bổ sung cần thiết, vì Ä‘oà n còn thị sát thá»±c tế tại trá»ng Ä‘iểm Văng Mu.
TrÆ°á»›c lúc chia tay, tôi không quên nhắc các anh trong Ban chỉ huy binh trạm khẩn trÆ°Æ¡ng chuyển sở chỉ huy ra gần trục Ä‘Æ°á»ng chÃnh.
Lần đầu tiên là m việc trá»±c tiếp vá»›i Ban chỉ huy Binh trạm 1, mặc dầu những vần Ä‘á» tôi nêu ra đối vá»›i binh trạm chỉ có tÃnh gợi mở, nhÆ°ng tôi thấy đây là má»™t táºp thể cán bá»™ chủ trì có trình Ä‘á»™, kinh nghiệm, có chÃnh kiến, nhanh nhạy trong tiếp thu cái má»›i. Äây là má»™t trong những tiêu chà cần thiết để sau đó chúng tôi chá»n binh trạm nà y xây dá»±ng thà nh mô hình "Binh trạm vạn tấn trong má»™t tháng".
Tiếp tục chÆ°Æ¡ng trình, Ä‘oà n chúng tôi ra trá»ng Ä‘iểm Văng Mu.
DÆ°á»ng nhÆ° có má»™t cái gì đó rất Ä‘á»—i hệ trá»ng nÃu bám lấy suy nghÄ© của tôi, nói thẳng ra là sợ anh em binh trạm tiếc công xây cất sở chỉ huy, chần chừ chÆ°a ra bám mặt Ä‘Æ°á»ng, nên Ä‘i được hÆ¡n cây số, tá»›i trạm gác, tôi gá»i Ä‘iện ngay cho Binh trạm trưởng Nguyá»…n Chúc:
- Äá» nghị bắt đầu từ ngà y mai các anh cho chuyển sở chỉ huy binh trạm ra gần trục Ä‘Æ°á»ng chÃnh. Có thể là má»™t và i anh trong ban chỉ huy ra trÆ°á»›c, sau và i ngà y chuyển tất cả. - Tôi nói vá»›i giá»ng tuy không gay gắt, nhÆ°ng rất dứt khoát - Tôi thiết tha Ä‘á» nghị các anh chấp hà nh nghiêm chỉnh; nếu sở chỉ huy cứ bà máºt ẩn nấp trong rừng sâu là m sao bắt kịp được tình hình, và tất yếu sẽ trì trệ trong tổ chức chỉ huy.
Từ sở chỉ huy Binh trạm 1 tá»›i Văng Mu, Ä‘i ô tô cÅ©ng mất hai giá». Chủ định tìm hiểu tình hình qua anh em lái xe, chúng tôi chia nhau má»—i ngÆ°á»i ngồi má»—i xe. Tôi chá»n xe Ä‘i đầu, có đồng chà đại Ä‘á»™i trÆ°á»ng.
Xe lăn bánh được má»™t giá». ÄÆ°á»ng rừng chìm trong đêm. Bá»—ng chốc, tôi nghe tiếng máy bay rÃt qua trên đầu, và trong chá»›p mắt pháo sáng đã treo lÆ¡ lá»ng từng chùm trÆ°á»›c mặt. Láºp tức, đồng chà đại dá»™i trưởng nói:
- Báo cáo thủ trưởng, khoảng 20 phút nữa, tốp máy bay khác sẽ oanh tạc trá»ng Ä‘iểm. Từ đây tá»›i đó Æ°á»›c chừng 20 cây số nữa, cho phép chúng tôi giấu xe ở đây để bảo đảm an toà n cho Ä‘oà n.
Tôi há»i lại:
- Tại sao đồng chà không tranh thủ có pháo sáng, cho xe chạy tiếp mÆ°Æ¡i - mÆ°á»i lăm cây số nữa?
- Báo cáo, sáng quá, sợ máy bay địch phát hiện được - đại Ä‘á»™i trưởng trả lá»i.
Tôi nói rõ để chiến sĩ lái xe và đại đội trưởng của anh biết:
- Mục tiêu đánh phá của chúng đã định sẵn rồi, không đáng sợ đâu! -
Ngừng má»™t lát, tôi há»i tiếp:
- Äêm nà o cÅ©ng vượt trá»ng Ä‘iểm, cÅ©ng căng thẳng nhÆ° thế nà y, các đồng chà có sợ không?
Chiến sÄ© lái xe trả lá»i:
- ThÆ°a Thủ trưởng, chúng em chỉ biết sống chết từng giá»!
Nghe chiến sÄ© của mình nói váºy, trong tôi trà o dâng má»™t cảm xúc khó tả. Giấu ẩn sau vẻ bình thản đến mức dá»ng dÆ°ng, lạnh lùng trong câu nói của ngÆ°á»i chiến sÄ© có má»™t Ä‘iá»u gì đó gần vá»›i sá»± bất ổn trong tÆ° tưởng, tinh thần của binh sÄ©: TÆ° tưởng đắm chìm trong Ä‘Æ¡n Ä‘á»™c. Äã váºy khó lòng là m chủ được tay lái. Là m sao có thể năng Ä‘á»™ng, sáng tạo phát huy hết lợi thế của ta, khai thác tối Ä‘a hạn chế của đối phÆ°Æ¡ng, để già nh chiến thắng?
Äúng nhÆ° đồng chà đại Ä‘á»™i trưởng nói; xe chúng tôi lăn bánh được chừng mÆ°á»i cây số nữa thì máy bay ném bom của địch áºp tá»›i.
Xe dừng lại. Tôi ra đứng ở báºc lên xuống buồng lái để quan sát.
Nghe tiếng Ä‘á»™ng cÆ¡ máy bay, tôi biết má»™t tốp gồm ba chiếc lượn má»™t vòng phÃa trÆ°á»›c Ä‘oà n xe. Sau vòng lượn, hai trong số ba chiếc bổ nhà o ba đợt, cắt bom xuống trá»ng Ä‘iểm. Những quầng lá»a bùng lên. Tôi nhÆ° thấy những con Ä‘Æ°á»ng nhá» nhoi vặn mình Ä‘au Ä‘á»›n.
Máy bay địch ném bom, hoả lá»±c phòng không của ta đánh trả. Äạn pháo 37 ly vạch trá»i đêm, trông nhÆ° pháo hoa. NhÆ°ng hình nhÆ° pháo không bắn đón khi máy bay bổ nhà o, mà chỉ bám bắn theo vòng lượn. Nhìn Ä‘Æ°á»ng đạn, tôi biết chắc tráºn địa pháo 37 bố trà quá xa trá»ng Ä‘iểm. Súng máy 14,5 ly bố trà ngay trá»ng Ä‘iểm, đón địch bổ nhà o, nhÆ°ng tầm bắn không vá»›i tởi. Cứ Ä‘Ã nà y, theo tôi, ta bắn có thể trúng mục tiêu, nhÆ°ng chắc chắn là phi công địch không sợ, chúng "Ä‘Ã ng hoà ng" oanh kÃch mục tiêu.
Sau khi là m xong "bổn pháºn" trút bom và o mục tiêu định sẵn, cả tốp máy bay cút thẳng. Còn lại là những dãy pháo sáng vá»›i vệt khói dà i, giống nhÆ° được dòng dây từ tầng không trên cao xuống.
Khoảng chừng 15 - 20 phút sau khi máy bay địch bay xa, tôi bảo đại Ä‘á»™i trưởng cho xe tiếp cáºn trá»ng Ä‘iểm.
Tá»›i gần trá»ng Ä‘iểm, thấy phÃa trÆ°á»›c thẳng hÆ°á»›ng xe Ä‘i có má»™t phát đạn lá»a súng AK vút lên. Äại Ä‘á»™i trưởng đại Ä‘á»™i xe vừa cÆ°á»i hể hả vừa nói:
- Thông Ä‘Æ°á»ng rồi. Hôm nay bom đạn Mỹ cÅ©ng sợ Thủ trưởng.
Có thể do Ban chỉ huy binh trạm Ä‘iện báo trÆ°á»›c, nên khi chúng tôi tá»›i trạm công binh phụ trách trá»ng Ä‘iểm, tiểu Ä‘oà n trưởng tiểu Ä‘oà n công binh Nguyá»…n Ngá»c Nha và chÃnh trị viên tiểu Ä‘oà n Hoà ng Hữu Nghi đã chá» sẵn, tá»± giá»›i thiệu và báo cáo tình hình.
Các anh cho biết khoảng thá»i gian giữa hai đợt đánh phá của máy bay địch thÆ°á»ng trên dÆ°á»›i má»™t giá». Các anh Ä‘á» nghị chúng tôi vá» ngay hầm chỉ huy của tiểu Ä‘oà n gần đó, phòng khi chúng phá lệ, quay lại đánh sá»›m hÆ¡n.
Tôi nán lại má»™t lúc quan sát toà n cảnh trá»ng Ä‘iểm Văng Mu - đúng là đỉnh Ä‘iểm của chìến tranh huá»· diệt. Má»™t cảnh tượng bi hùng hiện lên trong ánh lá»a những đám cháy. Những triá»n đồi, mái núi bị bom đạn là m biến dạng. Cùng vá»›i bạt ngà n cây cối bị quáºt đổ ngổn ngang, những thân cây tÆ¡ tÆ°á»›p, nứt toác vì bom và những thân cây cháy Ä‘en, cụt ngá»n, thẳng vút nhÆ° những ngá»n chông khổng lồ chá»c thẳng và o trá»i đêm… Cây cá», núi rừng TrÆ°á»ng SÆ¡n cÅ©ng sôi trà o uất háºn! Äiá»u đáng quan tâm hÆ¡n của tôi lúc đó là hiện trạng Ä‘Æ°á»ng sá, cách bố trà công sá»± phòng tránh của công binh… Äợt vừa rồi, địch đánh không trúng Ä‘Æ°á»ng, nhÆ°ng ngay mép Ä‘Æ°á»ng phÃa ta luy âm vÆ°á»›ng mấy hố bom lá»›n, mùi thuốc bom còn khét lẹt. Hai chiến sÄ© của tiểu Ä‘oà n công binh vừa hy sinh gần đó.
Thêm má»™t ngà y ở trá»ng Ä‘iểm nà y và bao trá»ng Ä‘iểm nữa, trên tuyến Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n huyá»n thoại, những ngÆ°á»i lÃnh, những nam nữ thanh niên xung phong lại đánh đổi mạng sống của mình vì sá»± sống của những con Ä‘Æ°á»ng, vì nhiệm vụ chi viện chiến trÆ°á»ng.
Äoà n chúng tôi dừng lại, vô cùng xúc Ä‘á»™ng mặc niệm vÄ©nh biệt những ngÆ°á»i đồng chà thân thÆ°Æ¡ng của mình và chia buồn cùng Ä‘Æ¡n vị.
Tiếp đó, phải hơn 30 phút "tụt dốc" nữa, chúng tôi mới tới được hầm chỉ huy của tiểu đoà n công binh. Bước chân và o hầm, tôi nói với anh em cùng đi:
- Äêm nay chúng ta ở lại đây chứ không phải ngủ tại đây.
Nghe tôi nói váºy, cán bá»™ tiểu Ä‘oà n hiểu được những phần việc cần phải là m trong đêm. Chiến sÄ© công vụ Ä‘Æ°a tôi má»™t cốc nÆ°á»›c Ä‘Æ°á»ng nóng. Tôi buá»™t miệng há»i:
- Má»—i tháng đồng chà được bao nhiêu Ä‘Æ°á»ng?
- Báo cáo thủ trưởng, chia Ä‘á»u má»—i ngÆ°á»i được 200 gam - chiến sÄ© công vụ trả lá»i.
Hai tiếng chia Ä‘á»u, anh nói không má»™t chút đắn Ä‘o, đủ cho tôi nghÄ© tá»›i cảnh "TÆ°á»›ng sÄ© má»™t lòng phụ tá», hoà nÆ°á»›c sông chén rượu ngá»t ngà o của cha ông xÆ°a đã tái hiện ở chÃnh cuá»™c sống của ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n trong những tháng ngà y lá»a đạn, thiếu thốn, gian khổ nhÆ°ng thấm Ä‘áºm tình ngÆ°á»i.
Tranh thủ khoảng thá»i gian giữa hai đợt đánh phá của địch, tôi là m việc vá»›i chỉ huy tiểu Ä‘oà n, nắm tình hình chung. Trá»ng Ä‘iểm Văng Mu dà i 10 cây số, đèo cao trên 600 mét. ÄÆ°á»ng qua trá»ng Ä‘iểm có nhiá»u "cua tay áo", bán kÃnh nhá», dốc ngang lá»›n, tầm nhìn ngắn. Äó là những Ä‘iểm địch táºp trung trút bom đạn và o.
Tôi há»i thêm:
- Bom địch thÆ°á»ng thả trúng mặt Ä‘Æ°á»ng phÃa phải Ä‘Ã o (ta luy dÆ°Æ¡ng), hay phÃa mặt Ä‘Æ°á»ng phải đắp (ta luy âm)? Khả năng khắc phục ra sao?
Tiểu Ä‘oà n trưởng trả lá»i:
- Báo cáo, bom rÆ¡i thÆ°á»ng sang phÃa ta luy âm, nên phần lá»›n tuá»™t xuống khe, xuống vá»±c. Bom trúng "tim" Ä‘Æ°á»ng, phải khắc phục hÆ¡i lâu; trúng sÆ°á»n hoặc chân núi thì phải đẩy hất đất đá sụt lở là chÃnh. Nếu đủ máy húc thì giải quyết háºu quả rất nhanh.
Tôi thầm nghÄ©, đúng là những ngÆ°á»i lÃnh công binh cầu Ä‘Æ°á»ng "có nghá»". Tuy váºy, vá»›i kinh nghiệm thá»±c tiá»…n và kiến thức lÄ©nh há»™i được qua thá»i gian Ä‘Ã o tạo ở Há»c viện quân sá»± cao cấp Bắc Kinh (lúc đó tôi rất mê nghiên cứu thêm khoa công binh công trình), tôi cÅ©ng phải lÆ°u ý há» má»™t số vấn Ä‘á»:
- TrÆ°á»›c mắt phải từ kinh nghiệm thá»±c tế, tÃnh toán là m đủ công sá»± cá nhân có chất lượng ở các vị trà xung yếu; tiếp theo, là m công sá»± cá nhân dá»± phòng cạnh Ä‘Æ°á»ng, để gặp lúc bị máy bay địch đánh, lái xe có chá»— ẩn nấp, hạn chế thÆ°Æ¡ng vong. Sau nữa, là m công sá»± tốt hÆ¡n để cất giữ thuốc nổ, bảo vệ dụng cụ quan trá»ng để, thi công; có thể lợi dụng, sá»a sang lại má»™t số hố bom để là m công sá»± cho máy húc, xe ben, xe váºn tải khi không hoạt Ä‘á»™ng; là m hầm chữ A tháºt kiên cố để là m chá»— cấp cứu ngÆ°á»i khi bị thÆ°Æ¡ng, chÆ°a chuyển kịp vá» tuyến sau. ÄÆ°á»ng qua khu vá»±c, đặc biệt Ä‘Æ°á»ng qua trá»ng Ä‘iểm quá hẹp. Trong khi chÆ°a mở rá»™ng đủ hai là n xe, cần phải mở chá»— tránh, chá»— quay đầu xe. Cứ má»™t cây số cần từ hai tá»›i ba chá»— tránh. Triệt để lợi dụng sá»± công phá của bom địch thả phÃa ta luy dÆ°Æ¡ng để mở rá»™ng Ä‘Æ°á»ng cho xe tránh nhau. Coi nhÆ° đối phÆ°Æ¡ng "chi viện" thuốc nổ cho ta mở Ä‘Æ°á»ng váºy.
Má»i ngÆ°á»i trong hầm nghe thế, cÆ°á»i rá»™ lên. Riêng kỹ sÆ° Äá»— Xuân Diá»…n - tham mÆ°u trưởng tiểu Ä‘oà n, má»™t con ngÆ°á»i từ dáng dấp tá»›i tiếng nói chắc nịch, bạo miệng "khen" tôi nói rất chà lý, và anh Ä‘á» nghị: Bá»™ TÆ° lệnh tăng cÆ°á»ng cho chúng tôi máy húc. Má»—i máy húc có thể thay cả má»™t đại Ä‘á»™i; vừa hạn chế được thÆ°Æ¡ng vong, vừa rút ngắn được thá»i gian tắc Ä‘Æ°á»ng.
- Äược, chắc là được - Tôi trả lá»i.
Trá»n má»™t đêm cùng công binh "trá»±c" tại má»™t trong những trá»ng Ä‘iểm ác liệt nhất, tôi thu tháºp được khá nhiá»u Ä‘iá»u cả vá» ta và đối phÆ°Æ¡ng.
Chiá»u hôm sau, chúng tôi tiếp tục cuốc bá»™ sang phÃa đông trá»ng Ä‘iểm Văng Mu thăm tráºn địa đại Ä‘á»™i pháo cao xạ 37 ly. Hôm trÆ°á»›c đứng từ xa quan sát anh em đánh máy bay địch; nay tôi muốn trá»±c tiếp có mặt tại tráºn địa và "đối thoại" vá»›i những pháo thủ nà y.
Tuy có bảo vệ Ä‘i cùng, nhÆ°ng cÅ©ng nhÆ° hôm trÆ°á»›c cuốc bá»™ hÆ¡n hai tiếng và o sở chỉ huy Binh trạm 1, tôi Ä‘á»u tá»± mang lấy quân tÆ° trang. Vai vắt quà ng chăn trấn thủ gấp gá»n, chân "dáºn" ủng Trung Quốc, đầu Ä‘á»™i mÅ© sắt Liên Xô, má»™t bên hông Ä‘eo súng ngắn, hông bên kia là xà cá»™t, tay chống gáºy le… Äã ngót tuổi bốn lăm, nhÆ°ng nhìn cách ăn váºn và dáng bÆ°á»›c phăng phăng của tôi, khối anh em trong Ä‘oà n và cả cán bá»™, chiến sÄ© lắm khi cÅ©ng "thèm" ra mặt, Ä‘i theo không kịp.
Tráºn địa pháo cao xạ 37 thuá»™c tiểu Ä‘oà n 10 bố trà cách trá»ng Ä‘iểm 5 cây số. Äồng chà tiểu Ä‘oà n trưởng đón và sau đó Ä‘Æ°a chúng tôi Ä‘i kiểm tra cách bố trà tráºn địa của đại Ä‘á»™i. Chiá»u tối, chúng tôi ăn cÆ¡m cùng lÃnh cao xạ. Quà cho anh em không có gì ngoà i má»™t Ãt thuốc là o thuốc lá.
Khi mà n đêm buông xuống, cả Ä‘Æ¡n vị khẩn trÆ°Æ¡ng triển khai chuẩn bị đánh địch, bảo vệ xe chuyển quân, chuyển hà ng vượt trá»ng Ä‘iểm.
Chỉ huy tiểu Ä‘oà n, đại Ä‘á»™i Ä‘á»u lo lắng cho chúng tôi. Biết váºy tôi nói để anh em yên tâm: Äêm qua chúng tôi đã thức trá»n cùng anh eln công binh tại trá»ng Ä‘iểm; hôm nay cách xa, chắc an toà n hÆ¡n.
Máy bay địch đánh Văng Mu đợt đầu đêm đó cũng đúng tầm đêm trước. Cách đánh trả của đại đội cũng không khác những gì tôi đã thấy. Khi máy bay đến chuẩn bị ném bom, vòng lượn của chúng nằm trong tầm hoả lực của đại đội, nhưng khi chúng bổ nhà o cắt bom, thì lại ở hướng khác.
Tôi há»i:
- Äịch luôn thay đổi cách đánh, hay vẫn cứ nhÆ° thế nà y?
Tiểu Ä‘oà n trÆ°á»ng trả lá»i:
- Báo cáo, từ đầu mùa khô đến nay, thÆ°á»ng xuyên vẫn thế.
Váºy đồng chà có suy nghÄ© gì để bắn rÆ¡i máy bay, qua đó vừa bảo vệ, vừa Ä‘á»™ng viên công binh và lái xe trên trá»ng Ä‘iểm hay không?
- Báo cáo, chúng tôi được há»c là phải lấy mục tiêu "Tiêu diệt được máy bay địch ở bất cứ đâu".
- Thế các đồng chà thấy bắn máy bay ở vòng lượn, hay khi chúng bổ nhà o, sẽ có hiệu quả hơn?
Không ngần ngại, đồng chà đại Ä‘á»™i trưởng trả lá»i trÆ°á»›c tiểu Ä‘oà n trưởng:
- Nếu đón bắt được khi máy bay bổ nhà o là tốt nhất.
- Váºy các đồng chà cần bố trà lại tráºn địa chiến đấu!
- Báo cáo TÆ° lệnh, tiểu Ä‘oà n cÅ©ng Ä‘ang tÃnh.
- Nếu tiểu Ä‘oà n có ý định nhÆ° thế, các đồng chà hãy lấy trá»ng Ä‘iểm Văng Mu, bám trá»ng Ä‘iểm để cấu trúc tráºn địa chốt giữ, bắn máy bay địch, bảo vệ xe qua trá»ng Ä‘iểm và công binh là m Ä‘Æ°á»ng…
Với tâm trạng rất hồ hởi, tiểu đoà n trưởng tiểu đoà n 10 cao xạ nói:
- Chúng tôi sẽ chấp hà nh lệnh của Thủ trưởng, đồng thá»i sẽ Ä‘iện báo lên Quân khu.
Rồi nhÆ° nhá»› ra Ä‘iá»u gì khá thú vị, anh nói - giá»ng phấn chấn hẳn lên:
- Khi còn là ChÃnh uá»· Quân khu 4, Thủ trưởng đã cùng TÆ° lệnh Quân khu - Nam Long cho cÆ¡ Ä‘á»™ng pháo cao xạ 37 ly giữa ban ngà y ra tăng cÆ°á»ng cho tráºn địa bảo vệ cầu Cấm. LÃnh cao xạ chúng tôi ai cÅ©ng biết tiếng.
Thế đấy, những kinh nghiệm, bà i há»c đắt giá, đâu chỉ thuá»™c vá» quá khứ, nếu nhÆ° cuá»™c sống hiện tại cần đến nó.
Kết thúc mấy ngà y kiểm tra Binh trạm 1 và trá»ng Ä‘iểm Văng Mu, chúng tôi tiép tục kiểm tra nắm tình hình ba trạm giao liên 13, 14, 15. NÆ¡i đây có hai cung - má»™t cung Ä‘Æ°á»ng khá bằng phẳng và má»™t cung leo dốc.
Ngà y 21 tháng 1 năm 1967, Ä‘oà n chúng tôi xuất phát. HÆ°á»›ng dẫn chúng tôi lần nà y là trung tá Äoà n Lược - TrÆ°á»ng phòng giao liên. Cùng Ä‘i, có má»™t cán bá»™ công binh, má»™t bác sÄ© quân y, má»™t cán bá»™ chÃnh trị và tổ Ä‘iện Ä‘Ã i.
Chiá»u hôm đó, chúng tôi đến trạm 13 giao liên. Äồng chà trạm trưởng giá»›i thiệu tình hình hoạt Ä‘á»™ng của trạm và dẫn chúng tôi xem nÆ¡i là m việc, công sá»±, lán á» cho thÆ°Æ¡ng binh và cán bá»™ dân - chÃnh, các bãi mắc tăng võng của bá»™ Ä‘á»™i hà nh quân, bếp Hoà ng Cầm… Toà n bá»™ được bố trà dÆ°á»›i tán rừng già , cây cổ thụ, nhiá»u tầng. Bãi trạm rá»™ng chừng ba héc-ta bằng phẳng, nằm cạnh bá» suối. DÆ°á»›i tán rừng già có các lối Ä‘i nhá», lát gá»—, nối các bá»™ pháºn của trạm. Cảnh quan giống hệt công viên cây xanh, đúng nhÆ° ý thÆ¡ của anh Tố Hữu viết vá» núi rừng Việt Bắc ngà y nà o: "Rừng che bá»™ Ä‘á»™i, rừng vây quân thù". Bãi táºp kết của bá»™ Ä‘á»™i hà nh quân qua trạm có thể mắc được 500 tăng võng. "Khu háºu cần", ngoà i hệ thống bếp Hoà ng Cầm còn có lán chứa củi khô, ống bÆ°Æ¡ng để lấy nÆ°á»›c. Hai góc bãi táºp kết có hai trạm gác. Trạm chÆ°a có Ä‘iện thoại, nhÆ°ng là trạm trung tâm nên cÅ©ng được trang bị máy 15 W. Vá» dá»± trữ quân nhu, có mấy tấn gạo và muối. Cả trạm có má»™t quân y sÄ©.
Trở vỠlán chỉ huy, đồng chà đại uý trạm trưởng báo cáo:
- Má»i việc cÅ©ng nhÆ° tình hình của trạm đã được TÆ° lệnh xem xét tôi xin trình bà y thêm: đây là má»™t trạm hoà n toà n Ä‘Æ°á»ng bằng, nên cung Ä‘á»™ là 25 cây số. Nếu hà nh quân Ãt ngÆ°á»i, mang vác nhẹ, mất từ 6 đến 7 giá». Nếu Ä‘i theo Ä‘á»™i hình trung Ä‘oà n, tiểu Ä‘oà n, mất từ 7 đến 8 giá». LÃnh giao liên chúng tôi Ä‘i mất 5 tiếng…
Là m việc tại trạm giao liên xong cÅ©ng chạng vạng chiá»u. Äoà n chúng tôi dùng bữa chiá»u do trạm chuẩn bị. Bữa cÆ¡m rừng tháºt ngon, có măng đắng nÆ°á»›ng và luá»™c, măng chua nấu cua suối, rau xanh, ngá»n cây búng báng, ngá»n bứa; có sắn nÆ°á»›ng rất khéo - bá»c lá chuối vùi trong than, bóc ra thÆ¡m phức…
"Chủ nhà " không bộc bạch, tôi cũng hiểu để có bữa ăn như thế nà y, chắc trạm đã chuẩn bị từ hôm trước.
CÆ¡m nÆ°á»›c xong, trạm trưởng má»i chúng tôi nghỉ, dà nh sức cho ngà y mai kiểm tra tuyến từ sáng sá»›m.
ChÆ°a ngủ vá»™i, chúng tôi vòng sang khu vá»±c "khách" táºp kết, gặp quân y sÄ© của trạm Ä‘ang kiểm tra bá»™ Ä‘á»™i ngủ. Sau má»™t ngà y hà nh quân vất vả, quá» vá»™i và i lÆ°ng cÆ¡m, bá»™ Ä‘á»™i ai nấy đã yên giấc trên võng của mình. Tất cả Ä‘á»u có tăng, có mà n.
Tôi há»i trạm trưởng Ä‘i cùng:
- Tối nay bá»™ Ä‘á»™i nghỉ ở trạm bao nhiêu. ÄÆ¡n vị hay Ä‘i lẻ?
- Báo cáo, có 250 quân lẻ, bổ sung cho Tây Nguyên.
- Hà nh quân Ä‘Æ°á»ng trÆ°á»ng, bá»™ Ä‘á»™i phải mang bao nhiá»u má»—i ngÆ°á»i?
Trưởng phòng giao liên Äoà n Lược trả lá»i:
- Báo cáo: năm 1965, má»—i ngÆ°á»i mang 30 ký, năm 1966, mang 25 ký. Năm nay, TÆ° lệnh vừa chỉ thị giảm khối lượng gạo phải mang 5 ký. NhÆ° váºy chỉ còn mang 20 ký nữa thôi.
Tôi nói luôn:
- Vá» nhà , chúng ta tÃnh lại; có thể rút bá»›t và i ký nữa; phải là m hết sức mình để bá»™ Ä‘á»™i hà nh quân mang nhẹ hÆ¡n, đến chiến trÆ°á»ng nhanh hÆ¡n, khoẻ hÆ¡n và chiến đấu được ngay.
Nói là váºy, nhÆ°ng để bá»™ Ä‘á»™i hà nh quân bá»›t được và i ký lÆ°Æ¡ng thá»±c trên vai, đòi há»i công tác tổ chức, Ä‘iá»u hà nh của các binh trạm phải khoa há»c hÆ¡n rất nhiá»u và lá»±c lượng giao liên trên tuyến phải năng nổ, hết mình trong vai trò của ngÆ°á»i ná»™i trợ.
Má»i toan tÃnh, trăn trở rồi cÅ©ng chìm sâu và o giấc ngủ. Äêm ở trạm giao liên 13, tôi ngủ trên sạp vầu - đây cÅ©ng chÃnh là má»™t "đặc sản" nữa.
Sáng sớm hôm sau, khi chia tay, tôi nói vui với cán bộ, chiến sĩ của trạm:
- Cảm Æ¡n các đồng chà đã cho bữa cÆ¡m "đặc sản", dạo chÆ¡i thăm thú "công viên cây xanh", ngủ giÆ°á»ng "delux". Mai kia thắng Mỹ, vá» lại phố phÆ°á»ng, nằm mÆ¡ cÅ©ng chẳng có cảnh nà y.
Má»i ngÆ°á»i vui cÆ°á»i hể hả.
Khoảng năm giá» rưỡi, Ä‘Æ°á»ng rừng còn lá» má», Ä‘oà n chúng tôi xuất phát. Lá»™ trình từ trạm 13 Ä‘i trạm 14. Cấp dưỡng chuẩn bị cÆ¡m nắm, nÆ°á»›c uống. Trạm trưởng và má»™t giao liên dẫn Ä‘Æ°á»ng. Tôi Ä‘á»™ng viên anh em: Giao liên Ä‘i mất nhiá»u nhất sáu giá», Ä‘oà n ta vừa Ä‘i, vừa quan sát, cố gắng cÅ©ng chỉ mất cỡ đó.
Äầu mùa hà nh quân, Ä‘Æ°á»ng má»›i, khá bằng phẳng. Cây trên đầu được phát quang. DÆ°á»›i mặt đất, gốc cây được rà phạt, không còn vấp. Những quãng trÅ©ng đã được tháo hết nÆ°á»›c, nhÆ°ng đôi chá»— còn bùn lệt sệt, và vắt vẫn là loại côn trùng bám dai dẳng. ÄÆ°á»ng còn quá hẹp, khiêng vác vÅ© khà cồng ká»nh chút xÃu là va vấp. Suốt cung Ä‘Æ°á»ng nà y Ä‘á»u len lá»i dÆ°á»›i tán rừng già . Thảng hoặc băng qua má»™t và i quãng trống do đồng bà o đốt rừng là m rẫy. Những quãng đó, anh em giao liên kịp thá»i khắc phục bằng cách trồng cây le thế và o.
Thỉnh thoảng gặp má»™t và i Ä‘oà n cán bá»™, má»™t số cáng thÆ°Æ¡ng binh từ trong ra, chúng tôi tránh nhÆ°á»ng Ä‘Æ°á»ng. Tôi lÆ°u ý anh Lược phải nhanh chóng giảm "giá» chết" bằng cách mở Ä‘Æ°á»ng song song - chÆ°a cần rá»™ng lắm.
Dá»c suốt lá»™ trình, chúng tôi phải qua nhiá»u suối, nÆ°á»›c quá đầu gối, đá lòng suối vừa to, vừa trÆ¡n, nÆ°á»›c chảy xiết, qua lại khá vất vả; thỉnh thoảng má»›i có được má»™t chiếc cầu tre hoặc mây.
Äã 11 giá» rưỡi, cả Ä‘oà n ngồi lại cạnh má»™t dòng suối, giở cÆ¡m nắm ra ăn, vừa trao đổi tìm cách vượt suối là m sao cho bá»™ Ä‘á»™i hà nh quân thuáºn tiện hÆ¡n.
Một cán bộ công binh đưa thước dây đo ngay. Suối rộng hơn năm chục mét, bỠsuối cao hơn một mét.
Tôi nói:
- Äây là đưá»ng cho hà nh quân bá»™. Việc là m các loại cầu Ä‘Æ¡n giản qua suối bằng váºt liệu tại chá»— tháºt Ä‘Æ¡n giản. Nếu nÆ°á»›c lÅ© cuốn Ä‘i, đến đầu mùa khô là m lại cÅ©ng kịp. Không thể cam chịu để bá»™ Ä‘á»™i phái mò mẫm lá»™i suối thế nà y; vừa cháºm, vừa nguy hiểm, mất sức.
Quá trÆ°a, chúng tôi tiếp tục lá»™ trình. Quãng Ä‘Æ°á»ng nà y cÅ©ng nhÆ° Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng đã qua. Cái khác là thảng hoặc Ä‘i qua má»™t bản ngÆ°á»i Là o ThÆ¡ng. Bản nà o cÅ©ng váºy, tôi thấy ngÆ°á»i dân ở đây rách mÆ°á»›p, xÆ¡ xác. Dẫu đã quen vá»›i cảnh gian lao, thiếu thốn của ngÆ°á»i lÃnh, song tôi cÅ©ng không cầm lòng nổi trÆ°á»›c những gì mà mình thấy ở bản ngÆ°á»i Là o. Tôi há»i:
- Bình thÆ°á»ng trạm có giúp đỡ gì cho đồng bà o không?
Trạm trưởng trả lá»i:
- Thỉnh thoảng há»— trợ cho bà con má»™t Ãt muối - dân bản rất quý.
Biết anh em mình cÅ©ng chẳng dÆ° dáºt gì tôi chỉ nhắc nếu có Ä‘iá»u kiện thì đừng quên đồng bà o. ChÃnh bạn cÅ©ng đã dà nh rừng, dà nh rẫy để ta mở Ä‘Æ°á»ng, láºp trạm.
Äoà n chúng tôi đến trạm cuối, tÃnh ra chỉ cháºm thua giao liên chừng 15 phút. Nghỉ ngÆ¡i má»™t lát, chúng tôi ra suối tắm và sau đó Ä‘i xem xét thá»±c địa. Cách bố trà và hoạt Ä‘á»™ng của trạm 14 cững giống trạm 13; có Ä‘iá»u ở đây thiếu cả muối, pin đèn, không có Ä‘Ã i bán dẫn. Tôi phải dặn ngay Trưởng phòng giao liên, có kế hoạch giao cho binh trạm nà o gần nhất chuyển những thứ thiết yếu đó tá»›i ngay.
Tối đó, trạm trưởng yêu cầu chúng tôi nghỉ sá»›m vì cung Ä‘Æ°á»ng ngà y mai khá vất vả. Tuy chỉ 16 cây số nhÆ°ng cả leo lên đỉnh đèo, cả tụt xuống thÆ°á»ng mất má»™t ngà y. Cách chân đèo 3 cây số phÃa bên kia là trạm 15. Là trạm ở chân đèo, nên thÆ°Æ¡ng bệnh binh từ tuyến trong ra thÆ°á»ng ùn lại ở đó.
Sáng hôm sau, chúng tôi Ä‘i rất sá»›m. Äi khá»i trạm chừng hai cây số, Ä‘oà n bắt đầu leo dốc. PhÃa trÆ°á»›c má»™t quãng, có chừng hÆ¡n hai chục chiến sÄ©. Hết thảy há» Ä‘á»u mang ba lô, súng AK. Äến đỉnh đèo, thì chúng tôi Ä‘uổi kịp. Mặt trá»i cÅ©ng đã treo đỉnh đầu. Những tia nắng vạch tán cây Ä‘iểm hoa trên mặt đất. Ngồi tá»±a gốc cây, má»i ngÆ°á»i giở cÆ¡m nắm ra ăn.
Ở đỉnh đèo cây thưa bóng mát. Dẫu tầm nhìn có hạn chế, nhưng sỠdụng ống nhòm cũng có thể quan sát được khá xa.
Qua trò chuyện, chúng tôi được biết đây là má»™t trung Ä‘á»™i trinh sát tăng cÆ°á»ng cho chiến trÆ°á»ng B2. Anh em Ä‘i bá»™ bắt đầu từ cây số 39 Ä‘Æ°á»ng 20, đến đó đã mất sáu ngà y.
Äiá»u tôi hết sức băn khoăn là : từ cây số 39 đến Ta Lê, Ä‘Æ°á»ng tốt xe chạy được. Tuy địch ngăn chặn khá ác liệt, song ta có thể vượt đảm bảo an toà n, sao không tổ chức cho anh em Ä‘i xe?
Tôi há»i má»™t đồng chà trong Ä‘oà n:
- Äồng chà mang mấy ký?
Nhẩm tÃnh má»™t lát, đồng chà ấy báo cáo: quân trang, lÆ°Æ¡ng khô, súng đạn, thuốc quân y, Ä‘Æ°á»ng - tất cả 18,5 ký, gạo và muối 5,5 ký; cá»™ng hết thảy là 24 ký.
Tôi khoác hết thảy những thứ anh vừa Ä‘iểm, Ä‘i Ä‘i, lại lại trong vòng 10 phút, thấy hÆ¡i nặng. Äặt ba lô, hạ súng xuống, tôi há»i:
- Các đồng chà thấy Ä‘i xa, Ä‘Æ°á»ng núi thế nà y, nên mang bao nhiêu thì vừa?
- Nên dưới 18 ký, Thủ trưởng ạ.
- Äúng, nên váºy. Chúng tôi Ä‘ang tÃnh.
Trả lá»i chiến sÄ© trinh sát xong, tôi quay sang há»i trạm trưởng:
- Trên đỉnh đèo, các đồng chà có tìm thấy nước không?
- Báo cáo, chúng tôi chÆ°a kịp khảo sát. Khi hà nh quân, chuẩn bị vượt đèo, má»i ngÆ°á»i lấy nÆ°á»›c ở suối cho tháºt đầy bi đông, lên tá»›i đỉnh vẫn còn đủ dùng.
- Váºy nÆ°á»›c lã à ? - tôi há»i xen và o.
Trạm trưởng ngá»› ngÆ°á»i, chÆ°a kịp đáp; tôi nhẹ nhà ng nói:
- Phải cố gắng. Nếu tìm được nguồn nÆ°á»›c trên đỉnh thì nên có bếp Hoà ng Cầm, để khi nghỉ trÆ°a, bá»™ Ä‘á»™i Ä‘un nÆ°á»›c dùng cả buổi chiá»u.
Quá trÆ°a, chúng tôi tụt dốc. Anh em lÃnh trinh sát theo sát sau.
ÄÆ°á»ng lên đèo và xuống không theo bình Ä‘á»™, mà lên thẳng, xuống thẳng. Có đôi Ä‘oạn được xẻ báºc, hai bên có tay vịn. NhÆ°ng báºc quá hẹp, Ä‘Æ°á»ng đất, nên nếu gặp mÆ°a dầm sẽ rất trÆ¡n; Ä‘i lại nhiá»u, lầy lá»™i là cầm chắc.
Äến trạm 15 - dÆ°á»›i chân đèo; chúng tôi tạm dừng lá»™ trình kiểm tra "Ä‘Æ°á»ng dây" giao liên. Tôi nói vá»›i Trưởng phòng giao liên và hai trạm trưởng, pha chút hà i hÆ°á»›c:
- Ngà y hôm nay chúng ta là m Tôn Ngá»™ Không, nhÆ°ng không hoá phép được. Nếu các cung Ä‘Æ°á»ng đèo, dốc khác cÅ©ng giống thế nà y, thì chúng ta có tá»™i lá»›n vá»›i bá»™ Ä‘á»™i, cán bá»™ qua tuyến.
Là m việc với trạm 15 giao liên, vỠtình hình hoạt động của địch, tôi được trạm trưởng báo cáo:
- Máy bay địch Ãt oanh tạc, trừ trÆ°á»ng hợp bá»™ Ä‘á»™i hà nh quân bị lá»™ - thÆ°á»ng ở những quãng Ä‘Æ°á»ng trống. Cung tiếp theo đã hai lần bị máy bay địch oanh kÃch khi bá»™ Ä‘á»™i Ä‘i trong "Ä‘Æ°á»ng kÃn", nhÆ°ng do biệt kÃch chỉ Ä‘iểm. Công việc thÆ°á»ng xuyên của trạm là nguỵ trang kịp thá»i những quãng trống và cảnh giác vá»›i biệt kÃch, thám báo.
Tôi há»i:
- Ở đây đi vác gạo xa hay gần?
- Báo cáo, khoảng 12 cây số. Biên chế của trạm Ãt, nhÆ°ng "khách" thÆ°á»ng rất đông. Vì váºy việc gùi gạo phải là m cả đêm lẫn ngà y má»›i kịp.
Vá» vấn Ä‘á» nà y, tôi nói vá»›i đồng chà Äoà n Lược cần nghiên cứu là m Ä‘Æ°á»ng cho loại ô tô váºn tải chiến lược, dùng ô tô chở lÆ°Æ¡ng thá»±c vá» trạm, giảm lượng mang vác cho bá»™ Ä‘á»™i hà nh quân trên chặng Ä‘Æ°á»ng dà i trên 1.500 cây số. Trạm nà o có Ä‘iá»u kiện cần là m ngay.
Mở sáng hôm sau, cả Ä‘oà n lại lục tục lên Ä‘Æ°á»ng. Theo hÆ°á»›ng dẫn của mấy cán bá»™ công binh, thông tin, chúng tôi Ä‘i tắt sang phÃa tây Ä‘Æ°á»ng giao liên, thẳng tá»›i chá»— bá»™ Ä‘á»™i thông tin Ä‘ang thi công Ä‘Æ°á»ng dây tải ba, cách sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh 18 cây số.
ÄÆ°á»ng khá bằng phẳng, râm mát, nên chúng tôi cố Ä‘i tháºt nhanh. Gần trÆ°a, Ä‘oà n nghỉ ăn cÆ¡m trên bá» má»™t con suối lá»›n chảy ra sông Xê Băng Hiên. CÆ¡m nÆ°á»›c xong, đồng chà kỹ sÆ° công binh trải bản đồ, xác định từ chá»— Ä‘ang ngồi, tá»›i nÆ¡i bá»™ Ä‘á»™i thông tin lắp đặt dÆ°á»ng dây và từ đó vá» tá»›i sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh. Äể kịp thị sát công việc của bá»™ Ä‘á»™i thông tin và vá» sở chỉ huy trong buổi tối hôm đó chúng tôi phải Ä‘i tháºt nhanh, phải tÃnh từng khắc.
ChÃnh "ngá»", chúng tôi tá»›i "công trÆ°á»ng" Ä‘Æ°á»ng dây của bá»™ Ä‘á»™i thông tin. Phụ trách trá»±c tiếp ở đây là Phó chủ nhiệm thông tin Hoà ng Äình Quý - má»™t cán bá»™ có trình Ä‘á»™ chuyên môn vững, năng nổ. Anh đón chúng tôi và hÆ°á»›ng dẫn kiểm tra má»™t quãng gồm năm cá»™t. Vòng vá» lán chỉ huy dã chiến, Hoà ng Äình Quý báo cáo:
- Theo lệnh của TÆ° lệnh, bÆ°á»›c má»™t, chúng tôi Ä‘ang cho hoà n tất khảo sát, thiết kế, đồng thá»i kết hợp thi công Ä‘Æ°á»ng dây trần tải ba theo má»™t dÆ°á»ng thẳng từ Binh trạm 1 ở Xiêng Phan đến Ä‘Æ°á»ng 9 - dà i 160 cây số. Từ kinh nghiệm thi công chặng đầu, sang năm chúng tôi tiếp tục kéo dà i cho tá»›i khi hoà n tất tuyến tây TrÆ°á»ng SÆ¡n đến ngã ba biên giá»›i, vá»›i tổng chiá»u dà i hÆ¡n 800 cây số.
- Tại sao chỉ đến đó? - Tôi há»i.
- Chúng tôi tÃnh sÆ¡ bá»™ - Hoà ng Äình Quý trả lá»i - chúng ta chỉ có thể thi công trong mùa khô, chỉ 800 cây số cÅ©ng phải là m đến năm 1969 má»›i xong.
- Äồng chà là má»™t nhân váºt tÃch cá»±c, phải tÃnh theo cấp số nhân chứ.
- Báo cáo, nếu TÆ° lệnh cho đầy đủ Ä‘iá»u kiện, chúng tôi sẽ tÃnh khác.
- Tất nhiên - Tôi trả lá»i - vá» nhà chúng ta sẽ tÃnh kỹ để kiến nghị lên Bá»™. NhÆ°ng đồng chà nên nhá»› từ khu vá»±c ba biên giá»›i rẽ sang Tây Nguyên, nối và o tuyến đông TrÆ°á»ng SÆ¡n, kéo và o Bù Gia Máºp (nay là Bình PhÆ°á»›c) còn hÆ¡n 500 cây số nữa. NhÆ° váºy chiá»u dà i tuyến Ä‘Æ°á»ng dây phải là 1.350 cây. Sau đó, chúng ta phải tÃnh đến cả tuyến đông TrÆ°á»ng SÆ¡n, đến Khu 5. Äối vá»›i tuyến tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, bÆ°á»›c đầu các đồng chà là m được nhÆ° váºy là tốt rồi.
Hoà ng Äình Quý nói:
- Báo cáo TÆ° lệnh, để bảo đảm chất lượng và an toà n Ä‘Æ°á»ng dây, chúng tôi vừa phải giữ cây để nguỵ trang, vừa thÆ°á»ng xuyên tỉa cà nh cắt lá, là m sạch dÆ°á»›i cá»™t, để Ä‘i tuần. Cứ cách ba cá»™t, có má»™t công sá»± cá nhân. Ở đó có dá»± trừ má»™t Ãt dây và dụng cụ. Äịch đánh há»ng ở đâu, chúng tôi sẽ sá»a chữa ngay đó.
Tôi gợi ý anh em lÃnh thông tin nên lợi dụng thân cây to là m cá»™t vừa tiết kiệm thá»i gian, vừa bảo đảm Ä‘á»™ vững chãi và kÃn đáo, địch khó phát hiện.
Chia tay những ngÆ°á»i lÃnh thông tin năng Ä‘á»™ng và quả cảm, chúng tôi chúc anh em thắng lợi; không quên tặng má»™t Ãt thuốc lá, thuốc là o và hai chai thuốc trị rắn cắn.
Hoà ng Äình Quý không giấu được tâm trạng hồ hởi, liá»n nói:
- Mấy hôm nữa, Tư lệnh sẽ thấy được kết quả cụ thể qua trạm cơ vụ gần sở chỉ huy Bộ Tư lệnh.
Tôi nắm chặt tay anh, đầy tin tưởng.
VỠsở chỉ huy, tôi yêu cầu các thà nh viên đoà n trinh sát thực địa, theo chức trách của mình, nghiên cứu và khẩn trương tổng hợp kiến nghị riêng.
Trên cÆ¡ sở nghiên cứu tình hình chung ở Bá»™ TÆ° lệnh, kết quả khảo sát trá»ng Ä‘iểm, kết hợp vá»›i kinh nghiệm chỉ đạo ở tuyến Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°ong, kinh nghiệm chỉ huy tác chiến bá»™ binh, cao xạ…, tôi thấy có nhiá»u vấn Ä‘á» cần chuẩn bị tháºt kỹ để Ä‘Æ°a và o tổng kết cuối mùa khô 1966-1967, nhÆ°ng để phục vụ cho công tác chỉ huy, chỉ đạo, trÆ°á»›c mắt cần nêu má»™t số vấn Ä‘á» cấp bách để thống nhất trong ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh.
Äược anh Chiêm nhất trÃ, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh là m việc gần trá»n ngà y. Trong cuá»™c há»p quan trá»ng nà y, tôi táºp trung Ä‘á» cáºp vấn đỠđánh giá địch, ta và thá»i tiết TrÆ°á»ng SÆ¡n; qua đó, sÆ¡ bá»™ nêu má»™t số việc cần Ä‘iá»u chỉnh, sá»a đổi nhÆ°: Xác định thứ tá»± Æ°u tiên thá»±c hiện chỉ tiêu kế hoạch váºn tải cho các chiến trÆ°á»ng, lãnh đạo tÆ° tưởng tác chiến, chiến thuáºt cho các binh chủng; tổ chức chỉ huy hiệp đồng cấp binh trạm; bảo đảm các mặt: kỹ thuáºt, háºu cần; Ä‘iá»u trị thÆ°Æ¡ng, bệnh binh, thông tin…
Báo cáo trÆ°á»›c táºp thể ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, tôi đánh giá cao ý chà kiên cÆ°á»ng và ná»— lá»±c lá»›n của cán bá»™, chiến sÄ©, thanh niên xung phong trong mở Ä‘Æ°á»ng, bảo đảm giao thông, đánh địch, váºn tải, bảo đảm giao liên hà nh quân… Äồng thá»i cÅ©ng chỉ ra những hạn chế cần nhanh chóng khắc phục, giải quyết, nhÆ°: Không đánh giá đúng tình hình, so sánh lá»±c lượng giữa ta và địch trên tuyến. Từ thá»±c tế địch đánh phá liên tục và ngà y cà ng ác liệt, má»™t số anh em má»›i thấy cái mạnh của địch, mà chÆ°a thấy những Ä‘iểm yếu, hạn chế của chúng; chÆ°a thấy được cái mạnh thuá»™c vá» bản chất của ta, mà chỉ thấy, hoặc quá nhấn mạnh những khó khăn, yếu kém của ta. Dẫn đến tình trạng đánh giá địch quá cao; có những biểu hiện dao Ä‘á»™ng, nặng vá» bị Ä‘á»™ng phòng tránh, bằng tâm vá»›i lối là m ăn nhá» lẻ nhÆ°ng an toà n hÆ¡n. Kết cục là hiệu quả váºn chuyển chi viện thấp, không đáp ứng được yêu cầu ngà y cà ng lá»›n của các chiến trÆ°á»ng.
VỠđánh giá địch-ta, tôi khẳng định: Trên tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n, chúng "ta cùng lúc phải chiến đấu chống hai kẻ thù là Mỹ - nguỵ và thá»i tiết nghiệt ngã của rừng nhiệt Ä‘á»›i".
Khó khăn do "mÆ°a ngà n, suối lÅ©" là vô cùng lá»›n, nhÆ°ng có quy luáºt của nó, ta sẽ khắc phục từng bÆ°á»›c.
Vá» kẻ thù thứ nhất: Tình hình hoạt Ä‘á»™ng, đánh phá của địch trên tuyến thá»i gian qua cho thấy, không quân Mỹ vá»›i nhiá»u loại máy bay và bom đạn hiện đại, có sức tà n phá ngăn chặn lá»›n, song trên má»™t tuyến có chÃnh diện rá»™ng, kéo dà i, đã bá»™c lá»™ rõ khả năng có hạn, không thể kiểm soát hết má»i chá»—. Tại những Ä‘iểm táºp trung cao, má»—i ngà y địch đánh phá từ 6 đến 10 đợt, má»—i đợt từ 15 đến 25 phút, cá»™ng lại thá»i gian đánh phá má»—i ngà y cao lắm khoảng hÆ¡n ba giá». NhÆ°ng táºp trung đánh nÆ¡i nà y thì bá» lá»ng nÆ¡i khác, đánh phÃa cá»a khẩu nhiá»u thì giảm phÃa trong, đánh ban ngà y nhiá»u thì giảm ban đêm. Thá»±c chất không quân Mỹ có là m chủ ở mức Ä‘á»™ nhất định, chứ không phải là m chủ hoà n toà n vá» thá»i gian và không gian. Ở mặt đất, ta má»›i là ngÆ°á»i là m chủ. Ta lại có nhiá»u lợi thế, am hiểu địa hình, có công sá»±, có cây rừng che phủ; các lá»±c lượng trên tuyến Ä‘á»u dÅ©ng cảm, mÆ°u trÃ. Nếu được trang bị thêm vá» kiến thức quân sá»±, nghệ thuáºt quân sá»± và tÆ° tưởng tiến công, thá»±c sá»± biến tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n thà nh má»™t chiến trÆ°á»ng, vá»›i phÆ°Æ¡ng châm "Äánh địch mà đi, mở Ä‘Æ°á»ng mà váºn chuyển" thì nhất định hiệu quả sẽ khác. Ta sẽ phát huy cao Ä‘á»™ mặt mạnh của ta, hạn chế tối Ä‘a mặt mạnh của địch.
Äể nâng cao hiệu suất chiến đấu và công tác, cần váºn dụng các quan Ä‘iểm tÆ° tưởng quân sá»± của Äảng và o lÄ©nh vá»±c váºn tải quân sá»±.
Quan trá»ng nhất là tÆ° tưởng tiến công. TÆ° tưởng tiến công, chủ Ä‘á»™ng tiến công, kiên quyết tiến công là bản chất của cách mạng vô sản, mãi mãi vẫn là chân lý. Vấn Ä‘á» là chúng ta phải váºn dụng và o từng nÆ¡i, từng lúc, từng binh chủng cho phù hợp, sáng tạo…
Äối vá»›i bá»™ Ä‘á»™i cao xạ, từ nay phải bố trà lại tráºn địa bám sát các mục tiêu bảo vệ, lấy chốt trá»ng Ä‘iểm là chÃnh, kết hợp vá»›i cÆ¡ Ä‘á»™ng thÃch hợp. Từ tráºn địa bám trụ ở trá»ng Ä‘iểm mà đánh tiêu diệt máy bay địch, bảo vệ Ä‘á»™i hình hà nh tiến của bá»™ Ä‘á»™i xe, Ä‘á»™i hình tác nghiệp của công binh và bảo vệ cầu Ä‘Æ°á»ng, là m cho xác suất bom đạn giảm, tổn thất của ta Ãt, tốc Ä‘á»™ váºn chuyển tăng.
Äối vá»›i bá»™ Ä‘á»™i công binh, phải xây dá»±ng công sá»± bám trụ ở ngay trá»ng Ä‘iểm, coi chốt trá»ng Ä‘iểm nhÆ° tráºn địa chiến, tăng công cụ cải tiến, tăng máy húc, xe ben, thuốc nổ để giảm bá»›t ngÆ°á»i mà vẫn ứng cứu khắc phục phá hoại nhanh. Kết hợp chống phá hoại vá»›i mở rá»™ng mặt Ä‘Æ°á»ng, thá»±c hiện "địch cà ng đánh thì mặt Ä‘Æ°á»ng cà ng rá»™ng, xe qua cà ng nhanh". Äồng thá»i dà nh má»™t lá»±c lượng cÆ¡ Ä‘á»™ng để liên tục mở Ä‘Æ°á»ng má»›i. Từ việc mở các Ä‘Æ°á»ng tránh cục bá»™
Ở từng trá»ng Ä‘iểm sẽ nối dần lại thà nh má»™t tuyến má»›i song song.
Nắm vững quy luáºt đánh của địch, lợi dụng thá»i tiết, sÆ°Æ¡ng mù, trần mây thấp, từ "lấn sáng, lấn chiá»u" chuyển sang là m Ä‘Æ°á»ng ban ngà y là chÃnh, ban đêm táºp trung khắc phục háºu quả và ứng cứu cho Ä‘á»™i hình xe.
Äối vá»›i bá»™ Ä‘á»™i váºn tải: Phải xem bá»™ Ä‘á»™i váºn tải ô tô là chủ lá»±c quân để tổ chức hiệp đồng binh chủng. Äây là má»™t nghệ thuáºt chÆ°a có tiá»n lệ trong lịch sá» chiến tranh của quân Ä‘á»™i ta; là má»™t sáng tạo để hoà n thà nh nhiệm vụ. Là m nhÆ° váºy, bá»™ Ä‘á»™i váºn tải má»›i có đủ Ä‘iá»u kiện để Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i sá»± đánh phá, ngăn chặn của địch, má»›i thoát khá»i cảnh "Ä‘Æ¡n thÆ°Æ¡ng, Ä‘á»™c mã". Từ nay, bá»™ Ä‘á»™i váºn tải ô tô phải chuyển sang tổ chức thà nh Ä‘á»™i hình nhiá»u thê Ä‘á»™i quy mô đại Ä‘á»™i hoặc tiểu Ä‘oà n, có chỉ huy chặt chẽ; xoá lối Ä‘i tá»± do từng chiếc, từng tốp nhá». Xây dá»±ng các căn cứ táºp kết xuất phát an toà n vá»›i nhiá»u Ä‘Æ°á»ng tiếp cáºn ra Ä‘Æ°á»ng trục chÃnh; vừa tổ chức nghi binh tốt, vừa táºn dụng sÆ°Æ¡ng mù và thá»i tiết để chạy lấn chiá»u lấn sáng, để tăng thá»i gian xe lăn bánh, lợi dụng pháo sáng và quy luáºt đánh phá của địch, chủ Ä‘á»™ng và liên tục tiến công, luôn đạt hiệu suất cao, vượt cung tăng chuyến.
Không quân địch thÆ°á»ng táºp trung đánh và o trá»ng Ä‘iểm nhằm tạo Æ°u thế chặn đứng Ä‘á»™i hình xe tiến công, chia cắt hệ thống giao thông. Vì váºy phải tổ chức chiến đấu hiệp đồng binh chủng tại nÆ¡i đó, đánh báºt địch, bảo vệ Ä‘á»™i hình xe vượt trá»ng Ä‘iểm. Äây là hình thức tác chiến ở trình Ä‘á»™ cao, bảo đảm thắng lợi cho từng chuyến váºn chuyển.
Bá»™ Ä‘á»™i giao liên, là lá»±c lượng ra Ä‘á»i sá»›m nhất trên tuyến, đã vượt qua muôn và n gian khổ, khó khăn; là những con ngÆ°á»i đã xoi Ä‘Æ°á»ng, vượt đại ngà n TrÆ°á»ng SÆ¡n bằng ánh sáng Äảng trao, bằng lá»a được thắp lên từ con tim đầy nhiệt huyết cách mạng. Äá núi phải mòn, sông sâu cÅ©ng phải khuất phục bởi những bÆ°á»›c chân những chiến sÄ© giao liên. Hiện nay, trong Ä‘iá»u kiện chÆ°a tổ chức hà nh quân cÆ¡ giá»›i phổ biến được, công việc cấp bách trÆ°á»›c mắt là phải tăng cÆ°á»ng công binh để cải tạo cầu, Ä‘Æ°á»ng Ä‘i bá»™ cho Ä‘á»™i hình hà nh quân quy mô lá»›n ra chiến trÆ°á»ng theo nguyên tắc "Äảm bảo trên không va, dÆ°á»›i không vấp", phải giữ tán rừng là m mà n nguỵ trang. Ở những cung địa hình bằng phẳng, không mở rá»™ng Ä‘Æ°á»ng, nhÆ°ng cần mở hai Ä‘Æ°á»ng song song hoặc Ä‘Æ°á»ng tránh, đảm bảo Ä‘Æ°á»ng Ä‘i và o Ä‘Æ°á»ng Ä‘i ra, Ä‘Æ°á»ng vượt của phân Ä‘á»™i nhá», bá»™ pháºn Ä‘i lẻ; mặt Ä‘Æ°á»ng nÆ¡i ẩm Æ°á»›t phải rải sá»i, lát gá»—. Các nÆ¡i qua đèo, phải là m Ä‘Æ°á»ng Ä‘i theo bình Ä‘á»™ để không leo thẳng đứng; Ä‘oạn nà o quá dốc, phải là m báºc, cắm cá»c Ä‘á» phòng trượt, ngã. Tất cả những nÆ¡i qua suối cạn, thì ngầm phải lát đá cao khá»i mặt nÆ°á»›c. Các suối sâu, sông, Ä‘á»u phải là m cầu bằng váºt liệu có sẵn tại chá»— nhÆ° mây, song, tre, nứa, gá»—; lÅ© kéo trôi Ä‘i thì bắc cầu lại; triệt để không cam chịu cảnh cÆ¡ cá»±c, đầu hà ng đối vá»›i những việc là m trong tầm tay của mình.
Bá»™ Ä‘á»™i thông tin trên Ä‘Æ°á»ng Hồ Chà Minh, vừa là m nhiệm vụ thông tin chiến dịch cho bản thân tuyến, đồng thá»i Ä‘ang bắt đầu xây dá»±ng thông tin chiến lược. Qua thá»±c hiện Ä‘Æ°n thông tin hữu tuyến kết hợp bá»™ Ä‘Ã m sóng ngắn, nối giữa Bá»™ TÆ° lệnh 559 vá»›i các trá»ng Ä‘iểm Văng Mu, Cốc Mạc, đã là m sôi Ä‘á»™ng hẳn trá»±c ban của Bá»™ TÆ° lệnh, tạo tiá»n Ä‘á» từ chỉ đạo Ä‘Æ¡n thuần chuyển lên kết hợp chỉ huy. Khi "thần kinh trung Æ°Æ¡ng" đã tiếp nháºn thông tin đầy đủ kịp thá»i, thì toà n cÆ¡ thể có đủ sức mạnh, đứng vững trong má»i tình huống để chủ Ä‘á»™ng tiến công…
Lá»±c lượng bá»™ binh từ trÆ°á»›c tá»›i nay đã phối hợp cùng các binh chủng khác và quân dân bạn Là o đánh tiêu diệt sinh lá»±c địch, giải phóng đất Ä‘ai để tuyến hà nh lang mở rá»™ng được chÃnh diện và chiá»u sâư, đồng thá»i là lừc lượng bảo vệ đắc lá»±c vòng ngoà i. Ở há», đã thá»±c hiện rõ nét tÆ° tưởng tiến công trong đánh táºp kÃch và đánh váºn Ä‘á»™ng. Nay, cần phải tÃnh toán để phát triển lá»±c lượng, tăng cÆ°á»ng hoả lá»±c; tăng cÆ°á»ng phối hợp chiến đấu và xây dá»±ng cÆ¡ sở vá»›i quân và dân bạn ở Trung - Hạ Là o.
Các tổ chức, các lực lượng bảo đảm chiến đấu, phục vụ chiến đấu hãy lấy các binh chủng hợp thà nh nói trên để là m "điểm ngắm" thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình.
Các binh trạm phải trở thà nh má»™t tổ chức chỉ huy chiến đấu thá»±c sá»± của bá»™ Ä‘á»™i hợp thà nh, biết nắm và váºn dụng sáng tạo nghệ thuáºt quân sá»± và o đặc Ä‘iểm chiến đấu trên tuyến váºn tải chiến lược, khắc phục cách là m cÅ© chỉ biết váºn tải Ä‘Æ¡n thuần. CÆ¡ quan Bá»™ TÆ° lệnh cÅ©ng chuyển hẳn sang chỉ huy hiệp đồng binh chủng, không phải dừng lại ở chỉ đạo. Phải tăng cÆ°á»ng nhanh trang bị và phÆ°Æ¡ng tiện xây dá»±ng mạng thông tin Ä‘a phÆ°Æ¡ng tiện, thông suốt liên tục đảm bảo chỉ huy trá»±c tiếp của Äoà n vá»›i các binh trạm phÃa bắc (từ cá»a khẩu đến bắc Bạc), nắm trá»±c tiếp từ má»™t đến hai trá»ng Ä‘iểm ở gần nhÆ° Văng Mu, Cốc Mạc. Sau đó khẩn trÆ°Æ¡ng triển khai bảo đảm chỉ huy trá»±c tiếp của Bá»™ TÆ° lệnh vá»›i các binh trạm phÃa nam.
Vấn Ä‘á» có ý nghÄ©a đặc biệt quan trá»ng là phải biết tạo thá»i cÆ¡ và nắm thá»i cÆ¡. Khi thá»i cÆ¡ đến phải huy Ä‘á»™ng cao Ä‘á»™ sức mạnh tổng hợp để già nh thắng lợi. Hiện nay mùa khô chỉ còn ba tháng.
Phải Ä‘á»™ng viên các lá»±c lượng tranh thủ từng giá» từng phút, bằng má»i biện pháp thá»±c hiện chỉ tiêu váºn tải tháng 2 năm 1967, giao đến các chiến trÆ°á»ng đủ số lượng, chủng loại, kịp thá»i, Æ°u tiên tá»›i các chiến trÆ°á»ng xa.
Giải quyết được cÆ¡ bản những vấn Ä‘á» trên hoà n toà n không Ä‘Æ¡n giản, không thể trong ngà y má»™t ngà y hai. Công tác chÃnh trị tÆ° tưởng - công tác con ngÆ°á»i lúc nà y phải táºp trung là m chuyển biến cho được tÆ° tưởng tiến công; khắc phục tÆ° tÆ°á»›ng dao Ä‘á»™ng, phòng tránh Ä‘Æ¡n thuần; đồng thá»i không coi nhẹ những biểu hiện giản Ä‘Æ¡n, lÆ¡ là mất cảnh glác. Äặc biệt, công tác chÃnh trị táºp trung xây dá»±ng được má»™t táºp thể cán bá»™ chủ trì, ngoà i mục tiêu, lý tưởng, ý chà quyết tâm cao, còn phải có tác phong công tác sâu sát, cụ thể; phải thá»±c hiện được năm trá»±c tiếp: Trá»±c tiếp giao nhiệm vụ; trá»±c tiếp kiểm tra; trá»±c tiếp xá» lý công việc kịp thá»i, đặc biệt ở nÆ¡i khó, lúc khó; trá»±c tiếp tổ chức hiệp đồng chỉ huy chiến đấu…
Sau báo cáo của tôi, anh Lê Äình Sum báo cáo tổng hợp kết quả hoạt Ä‘á»™ng của tuyến trong 15 ngà y đầu tháng.
Sau khi anh Sum kết thúc báo cáo, ChÃnh uá»· VÅ© Xuân Chiêm phát biểu:
- Hôm nay chúng ta chủ yếu nghe báo cáo của Ä‘oà n kiểm tra do đồng chà TÆ° lệnh trá»±c tiếp dẫn đầu Ä‘i thá»±c địa vá». Báo cáo được TÆ° lệnh trình bà y có tÃnh tổng hợp cao. Năm trÆ°á»›c và từ đầu mùa khô đến nay, chúng ta đã được nghe phản ánh tình hình nhiá»u lần. NhÆ°ng chỉ là tình hình, thiếu phân tÃch khoa há»c. Lần nà y, từ góc Ä‘á»™ nghệ thuáºt quân sá»±, đồng chà TÆ° lệnh đã phân tÃch má»™t cách khoa há»c, biện chứng, có tÃnh thuyết phục cao.
Sau đó, anh Chiêm và các anh trong ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· Ä‘á» nghị tôi cho chỉnh lý lại má»™t số ná»™i dung của báo cáo để quán triệt cho há»™i nghị quân chÃnh toà n tuyến đầu tháng 2 tá»›i. Äồng thá»i, Bá»™ TÆ° lệnh thống nhất Ä‘iện Ä‘á» nghị Bá»™ và Tổng cục Háºu cần giải quyết má»™t số vấn Ä‘á» hết sức cấp bách mà trong báo cáo, tôi đã Ä‘á» cáºp.
Tôi nhất trà quyết định của ThÆ°á»ng vụ, và nhấn mạnh má»™t số vấn Ä‘á»: TrÆ°á»›c hết chúng ta phải tá»± Ä‘iá»u chỉnh các tổ chức, các lá»±c lượng binh chủng cần thiết để kịp tác chiến trong tháng 2 năm 1967, trên cÆ¡ sở quân số, phÆ°Æ¡ng tiện, trang bị kỹ thuáºt, váºt tÆ° mà Bá»™, Tổng cục bổ sung đầu mùa khô. Các cÆ¡ quan Tham mÆ°u, ChÃnh trị, Háºu cần theo hÆ°á»›ng đó để chuẩn bị cho há»™i nghị cán bá»™ giao kế hoạch tháng 2 năm 1967. Riêng báo cáo tóm tắt hoạt Ä‘á»™ng của tuyến 15 ngà y đầu tháng 1, tối nay tôi sẽ Ä‘iện báo cáo vá» Bá»™, vá» Tổng cục, cùng vá»›i má»™t số Ä‘á» nghị:
- Trên cÆ¡ sở quân số, trang bị hiện có sau khi được bổ sung, cho phép Bá»™ TÆ° lệnh 559 được tá»± Ä‘iá»u chỉnh, tổ chức thêm các Ä‘Æ¡n vị binh chủng từ cấp tlểu Ä‘oà n trở xuống.
- Các Ä‘Æ¡n vị cao xạ, công binh, thông tin, ô tô từ cấp trung Ä‘oà n trở xuống và lá»±c lượng thanh niên xung phong mà các quân khu, các tỉnh Ä‘iá»u và o hoạt Ä‘á»™ng trên tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n, nếu không có gì trở ngại, nên giao trá»±c thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh 559 trong tháng 2 năm 1967. Riêng Äoà n 565 - chuyên gia giúp bạn, sau khi là m việc vá»›i Ä‘Æ¡n vị đó, sẽ có báo cáo tiếp vá» Bá»™.
- Công binh của Quân khu 4, của Bá»™ Quốc phòng, hiện Ä‘ang phụ trách Ä‘Æ°á»ng 15, Ä‘Æ°á»ng 20, nên thay bằng lá»±c lượng của Ban 67.
- Bá»™ Giao thông và tăng cÆ°á»ng thêm thanh niên xung phong để Ä‘iá»u các Ä‘Æ¡n vị công binh bổ sung cho Äoà n 559 mở Ä‘Æ°á»ng má»›i.
Hai ngà y sau, tôi trá»±c tiếp nghe đồng chà Lê Äình Sum báo cáo hoạt Ä‘á»™ng cụ thể của tuyến và tuyến Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng.
Anh Sum còn nói thêm:
- Chiá»u qua, Bá»™ Tổng tham mÆ°u và anh Äinh Äức Thiện đã đồng ý Ä‘á» nghị của anh. Riêng công binh, cháºm nhất, ngà y 15 tháng 2 năm 1967 sẽ giao tại Binh trạm 14, Ä‘Æ°á»ng 20.
Tháºt mừng, bởi nguyện vá»ng của tuyến được cấp trên giải quyết hết sức mau lẹ. NhÆ°ng lúc nà y mừng đấy và lo cÅ©ng đấy. Nếu không được việc thì trách nhiệm hoà n toà n thuá»™c vá» chúng tôi.
Sau khi hoà n chỉnh tà i liệu theo Ä‘á» nghị của ThÆ°á»ng vụ và được thông tin vá» những quyết định má»›i nhất của cấp trên, tôi Ä‘á» nghị ngay ngà y hôm đó (29-l-1967) ThÆ°á»ng vụ thông qua báo cáo của tôi vỠđánh giá tình hình, quan Ä‘iểm, tÆ° tưởng cần quán triệt và phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng, nhiệm vụ, kế hoạch hết mùa khô 1966-1967, cùng chỉ tiêu kế hoạch tháng 2, tiến hà nh há»™i nghị: quân chÃnh gấp. Tiếp đó, đến tháng 4, Bá»™ TÆ° lệnh sẽ bà n phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng mùa mÆ°a và chuẩn bị cho mùa khô 1967-1968.
2
Äúng ngà y 30 tháng 1 năm 1967, há»™i nghị quân chÃnh toà n tuyến khai mạc. HÆ¡n 120 cán bá»™ cấp trung Ä‘oà n, binh chủng và các binh trạm từ bắc Bạc trở ra vá» dá»±. Nhìn những khuôn mặt gầy gá»™c, xanh xao; những hốc mắt thâm quầng vì thiếu ngủ…, tôi hình Ä‘ung ná»—i lo toan, vất vả, thiếu thốn của những cán bá»™ thuá»™c quyá»n; rồi cứ lý mà suy, hà ng chục nghìn chiến sÄ©, thanh niên xung phong trên tuyến chắc là cÆ¡ cá»±c hÆ¡n nhiá»u.
Tôi thay mặt Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh trình bà y báo cáo nhiệm vụ chi viện mùa khô 1966-1967; chủ yếu trình bà y các quan Ä‘iểm, tÆ° tÆ°á»ng tiến công; vỠđánh giá địch-ta, và khẳng định phải lấy phÆ°Æ¡ng thức váºn tải cÆ¡ giá»›i là m chủ yếu nhÆ° đã trình bà y ở trên.
Anh Lê Äình Sum báo cáo chỉ tiêu kế hoạch tháng 2 năm 1967; phân bổ cụ thể vá» tổ chức lá»±c lượng, Ä‘iá»u chỉnh thế tráºn theo chủ trÆ°Æ¡ng chung của ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh. Tiếp đó, đồng chà Chủ nhiệm chÃnh trị báo cáo kế hoạch công tác đảng, công tác chÃnh trị.
Äại biểu Ä‘Æ¡n vị phát biểu cởi mở, thắng thắn. Tất cả Ä‘á»u nhất trà những vấn Ä‘á» cÆ¡ bản được Ä‘á» cáºp và phân tÃch trong báo cáo chung, tin tưởng vá» Ä‘Æ¡n vị đã có "gáºy" vững chắc, nhất định sẽ là m được. Cá biệt, có Ä‘Æ¡n vị Ä‘á» nghị nâng chỉ tiêu kế hoạch tháng 2 nà y.
Dá»± kiến há»p hai ngà y, nhÆ°ng chỉ sau má»™t ngà y là m việc sôi nổi, hiệu quả, má»i ná»™i dung đã được giải quyết thoả đáng. Há»™i nghị kết thúc. Bữa cÆ¡m chiá»u ngà y 30 tháng 1, tuy đạm bạc, nhÆ°ng không khà rá»±c lá»a. Tối đó, Cục ChÃnh trị "chiêu đãi" phim, nhÆ°ng cán bá»™ Ä‘Æ¡n vịt không. Ở lại. Xe, hà ng, Ä‘Æ°á»ng, trá»ng Ä‘iểm… Ä‘ang chá» há».
Cán bá»™ Ä‘Æ¡n vị vá» rồi, mấy anh em chúng tôi trong ThÆ°á»ng vụ và Bá»™ TÆ° lệnh ngồi lại, thống nhất đánh giá: Cuá»™c há»p ngắn gá»n, nhÆ°ng do chuẩn bị tốt, nên rất hiệu quả. Chắc chắn, sau há»™i nghị nà y, tình hình chuyển biến tốt.
Tiếp theo, Bá»™ TÆ° lệnh nghe các cÆ¡ quan Tham mÆ°u, ChÃnh trị, Háºu cần phân bổ cụ thể nhân lá»±c, súng - pháo, xe, phÆ°Æ¡ng tiện kỹ thuáºt…, theo chủ trÆ°Æ¡ng chấn chỉnh Ä‘Æ¡n vị cÅ©ng nhÆ° cÆ¡ quan Bá»™ TÆ° lệnh.
Mấy ngà y sau đó, tôi trá»±c ở sở chỉ huy, theo dõi công việc các Ä‘Æ¡n vị, binh trạm triển khai sau há»™i nghị quân chÃnh; Ä‘iện nhắc nhiệm vụ trá»ng Ä‘iểm trÆ°á»›c mắt của các Ä‘Æ¡n vị là chỉ tiêu kế hoạch công tác tháng 2, không vì Ä‘iá»u chỉnh, bố trà lại lá»±c lượng, thế tráºn mà ảnh hưởng tá»›i nhiệm vụ trá»ng tâm.
Chiá»u ngà y 3 tháng 2, tôi nháºn được Ä‘iện của anh Äinh Äá»c Thiện báo anh Chiêm và tôi ra ngay sở chỉ huy Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng ở Thanh Lạng, Tuyên Hoá, Quảng Bình để bà n việc Ä‘iá»u chỉnh, tăng kế hoạch váºn chuyển chi viện những tháng còn lại của mùa khô 1966-1967.
Sáng ngà y 5 tháng 2, chúng tôi có mặt ở Thanh Lạng gặp anh Äinh Thiện nắm lại toà n bá»™ hoạt Ä‘á»™ng tuyến Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng và ná»™i dung là m việc vá»›i anh Äinh Äức Thiện.
Sáng hôm sau, anh Äinh Äức Thiện và o. Sau những cá» chỉ cởi mở khác thÆ°á»ng, anh vui vẻ nói:
- Các cáºu đã thấy hết tÃnh căng thẳng của nghá» nghiệp chÆ°a? Äây, mình tặng má»™t Ãt "khói, lá»a" để thức đêm.
Liá»n đó, đồng chà thÆ° ký chuyển cho chúng tôi Ä‘á»™ chục "cây" thuốc Äiện Biên, má»™t Ãt chè Thái Nguyên.
Há»i chuyện thân tình chốc lát, anh Thiện Ä‘i thẳng và o công việc và nói:
- Ở nhà , Tổng cục và Bá»™ theo dõi, thấy tháng 12 năm 1966 và tháng 1 năm 1967 vừa rồi, cả hai tuyến Ä‘á»u hoạt Ä‘á»™ng có hiệu quả tốt. Quân uá»· và anh Văn cá» tôi thay mặt Quân uá»· biểu dÆ°Æ¡ng các đồng chÃ, đồng thá»i bà n tiếp má»™t nhiệm vụ má»›i hết sức quan trá»ng. Theo báo cáo của các chiến trÆ°á»ng, tình hình tác chiến của ta phát triển khá Ä‘á»u. Các chiến trÆ°á»ng, các hÆ°á»›ng Ä‘á»u yêu cầu tăng quân, súng, đạn hoả lá»±c ngoà i chỉ tiêu mà Bá»™ đã thông báo. TrÆ°á»›c khi Bá»™ trả lá»i, anh Văn muốn tôi bà n vá»›i các anh trÆ°á»›c. Mức giao trÆ°á»›c đây là 20.000 tấn vÅ© khà cho các hÆ°á»›ng và 37.000 quân cho Mặt tráºn ÄÆ°á»ng 9 - Bắc Quảng Trị. Chỉ tiêu tá»›i sẽ tăng gấp đôi, bao gồm cả gạo do tuyến Xê tÆ° (C4) chuyển giao cho Tây Nguyên. Quân uá»· thấy đây là má»™t khó khăn má»›i đối vá»›i tuyến 559. Tuy váºy, theo yêu cầu của chiến trÆ°á»ng, tăng là thuáºn chiá»u đối vá»›i nhiệm vụ của chúng ta… Chỉ tiêu kế hoạch tăng Ä‘á»™t biến, váºy các đồng chà có đỠđạt gì không?
Tôi trả lá»i:
- Báo cáo anh, trên Ä‘Æ°á»ng ra đây, tôi và anh Chiêm đã dá»± Ä‘oán Ä‘iá»u anh vừa nói. Chúng tôi nói đùa vá»›i nhau rằng vá»›i bá» dà y kinh nghiệm của "mình", thế nà o "Cụ Thiện" cÅ©ng nắn gân 559. Hai trở ngại của tuyến, anh đã rõ là địch và thá»i tiết.
Äịch có thể gây tổn thất, nhÆ°ng tổn thất nhiá»u hay Ãt là tuỳ thuá»™c và o ta.
Vá» thá»i tiết trong lúc cầu Ä‘Æ°á»ng mang tÃnh dã chiến, thì hoà n toà n phụ thuá»™c và o "Trá»i". Không phải chỉ tắc Ä‘Æ°á»ng cục bá»™, mà có thể ngừng toà n tuyến. Mùa khô còn ba tháng, nhÆ°ng chỉ vẻn vẹn tháng rÆ°á»i là thá»i tiết tốt. Giữa tháng 1 vừa rồi, sau khi và o tuyến, tôi đã tranh thủ thị sát tráºn địa và đã có báo cáo lên các anh. Các nÆ¡i đã kiểm tra, chúng tôi thấy anh em nắm chắc nhiệm vụ rất dÅ©ng cảm, mÆ°u trÃ, cán bá»™ trách nhiệm cao… NhÆ°ng, cái hạn chế lá»›n nhất là các lá»±c lượng thiếu sá»± chỉ huy táºp trung thống nhất. Binh chủng hợp thà nh là sức mạnh tổng hợp lại chÆ°a hình thà nh, chÆ°a ngang tầm. Nghệ thuáºt, chiến thuáºt tác chiến, tác phong chiến đấu của các lá»±c lượng váºn dụng và o váºn tải quân sá»± trong chiến tranh, chÆ°a có sách vở nà o dạy, nên các lá»±c lượng Ä‘ang tác chiến theo nguyên tắc chung, chÆ°a theo được tình hình nhiệm vụ… Hệ thống sở chỉ huy từ Bá»™ TÆ° lệnh xuống binh trạm, các lá»±c lượng công binh, cao xạ, xe… chÆ°a bám Ä‘Æ°á»ng, bám trá»ng Ä‘iểm… Các cấp chỉ huy còn nặng tác phong chỉ đạo, chÆ°a tạo được tác phong chỉ huy.
Nhìn tổng thể, tất cả các lá»±c lượng, các phần việc chÆ°a tạo thà nh má»™t dây chuyá»n liên hoà n, còn lãng phà thá»i gian và bá» mất nhiá»u thá»i cÆ¡ cụ thể. Tháng 12 năm 1966 và tháng 1 năm 1967, các chỉ tiêu váºn tải, cầu Ä‘Æ°á»ng, hà nh quân, đánh địch vượt kế hoạch. NhÆ°ng nếu có được sức mạnh tổng hợp, không lãng phà thá»i gian và bá» lỡ thá»i cÆ¡ thì hiệu quả sẽ còn cao hÆ¡n.
Cách đây năm hôm, chúng tôi đã tiến hà nh há»™i nghị quân chÃnh từ bắc Bạc trở ra, nhằm quán triệt tÆ° tưởng chỉ đạo, chỉ huy, Ä‘iá»u chỉnh má»™t số lá»±c lượng và giao nhiệm vụ cụ thể tháng 2 năm 1967, chỉ tiêu cÆ¡ bản gấp hai lần tháng 1. Sau há»™i nghị, cán bá»™ cÆ¡ quan cÅ©ng nhÆ° Ä‘Æ¡n vị hết sức phấn khởi, tin tưởng. Vá»›i yêu cầu má»›i, chúng tôi sẽ nghiên cứu và điá»u chỉnh chỉ tiêu kế hoạch của mình. VỠđỠđạt trên - do mùa khô chỉ còn ná»a thá»i gian, cá»™ng vá»›i tình hình tuyến Ä‘ang vừa có chủ trÆ°Æ¡ng Ä‘iá»u chỉnh bố trà lá»±c lượng, nếu có thể Bá»™ nên giao chỉ tiêu gấp rưỡi thì tÃnh khả thi cao.
Anh Thiện nói:
- Chiến tranh diá»…n biến mau lẹ, khôn lÆ°á»ng. Tôi đồng ý vá»›i cách đặt vấn Ä‘á» của các anh; tăng, giảm, thay đổi kịp thá»i là tất yếu.
Sáng hôm sau, anh Äinh Äức Thiện chia tay chúng tôi, trở ra Hà Ná»™i. Tôi và anh Chiêm ở lại Thanh Lạng giải quyết má»™t số công việc cần thiết của tuyến Tổng cục Háºu eần tiá»n phÆ°Æ¡ng. Sau đó anh em chúng tôi chia nhau má»—i ngÆ°á»i má»—i Ä‘Æ°á»ng trở và o, kết hợp quán triệt cho má»™t số binh trạm những vấn đỠđã được há»™i nghị quân chÃnh thông qua và những yêu cầu má»›i.
Anh Chiêm và o theo Ä‘Æ°á»ng 20; tôi theo Ä‘Æ°á»ng 12 để kiểm tra Binh trạm 12. Sau khi là m việc vá»›i Ban chỉ huy Binh trạm 12, ChÃnh uá»· binh trạm Nguyá»…n Việt PhÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°a tôi Ä‘i tiếp quãng Ä‘Æ°á»ng và o Binh trạm 1. Biết là không mấy an toà n, nhÆ°ng tôi vẫn quyết định cho xe xuất phát sá»›m.
Là ngÆ°á»i có khiếu văn chÆ°Æ¡ng, dá»c Ä‘Æ°á»ng Việt PhÆ°Æ¡ng chuyện trò dà dá»m. Äến Cổng Trá»i - má»™t trá»ng Ä‘iểm địch đánh phá vô cùng ác liệt, anh Ä‘á» nghị dừng xe chốc lát để ngắm cảnh quan ở đây. Äúng là má»™t chiếc cổng khổng lồ thiên tạo nằm ở bình Ä‘á»™ khá cao. Äá hai bên dá»±ng đứng từng khối, được tôn thêm vẻ uy nghi và o lúc chiá»u tà … Tháºt là tuyệt tác? Qua Cổng Trá»i là tá»›i đèo Mụ Giạ? Cha Lo… Tôi chợt nhá»› câu thÆ¡ ai khắc lên vách đá dá»c con Ä‘Æ°á»ng nà y, mà tôi Ä‘á»c được khi, thoát ly sang Thái Lan và o cuối năm 1943:
"Cha Lo suối lượn chÃn khúc
Mụ Giạ hai hà ng sừng sững chia đôi".
Cố gắng lắm, tối hôm đó, chúng tôi má»›i tá»›i sở chỉ huy Binh trạm 1 ở Na Tông - nằm trên trục Ä‘Æ°á»ng 128 thuá»™c địa pháºn Là o, gần "túi nÆ°á»›c" Xiêng Phan. LÃnh lái xe TrÆ°á»ng SÆ¡n rất "ngán" túi nÆ°á»›c nà y và o thá»i gian đầu hoặc cuối mỗỉ mùa váºn chuyển.
Nghỉ má»™t đêm, sáng hôm sau, tôi tranh thủ là m việc vá»›i Ban chỉ huy binh trạm. ChÃnh uá»· DÆ°Æ¡ng Văn Hoà báo cáo:
- Lần nà y dá»± há»p quân chÃnh, được trang bị những vấn Ä‘á» rất cÆ¡ bản, là cÆ¡ sở để Ä‘Æ¡n vị triển khai tÃch cá»±e và thá»±c hiện thắng lợi nhiệm vụ Bá»™ TÆ° lệnh giao. Toà n binh trạm Ä‘ang chuyển biến tốt.
Tôi lÆ°u ý binh trạm cần chủ Ä‘á»™ng hiệp đồng vá»›i Binh trạm 12; dứt Ä‘iểm khối lượng váºn chuyển chi viện cho tỉnh Khăm Muá»™n trong tháng 2. Sau khi nắm thêm tình hình Ä‘iá»u chỉnh tráºn địa và hoạt Ä‘á»™ng tác chiến của tiểu Ä‘oà n 18 pháo cao xạ, chúng tôi Ä‘á» nghị cho tá»›i thăm tiểu Ä‘oà n 51 váºn tải ô tô.
Khi tôi dến, lái xe tiểu đoà n đã quây quần quanh các hầm chữ A. Những ánh nhìn cởi mở, lanh lợi, hồ hởi…, cũng không giấu nổi vẻ mất ngủ của những chà ng trai trẻ đang tuổi ăn, tuổi ngủ.
- Các đồng chà có đạt chỉ tiêu mỗi đêm một chuyến không?
Vừa dứt câu há»i của tôi, nhất loạt đồng thanh: Có! Và nhÆ° chủ định tung "át chủ bà i" của tiểu Ä‘oà n ra để cấp trên biết, láºp tức "dÅ©ng sÄ©" Hà Văn TÆ¡ đứng lên nói:
- Báo cáo TÆ° lệnh, nếu cao xạ cứ đánh tháºt mạnh, công binh tác nghiệp tháºt lẹ nhÆ° mấy hôm nay, quân lái xe chúng em sẵn sà ng tăng tốc, má»—i đêm má»™t chuyến. Cao xạ đánh nhÆ° vừa rồi, lái xe hả dạ lắm.
Tôi phấn khởi, động viên.
- Chúc mừng các đồng chà đã vượt lên khó khăn, thá» thách, láºp được chiến công. Sắp tá»›i phải láºp nhiá»u chiến công hÆ¡n nữa.
Sẵn có thuốc, chè anh Äinh Äức Thiện vừa tặng, tôi tặng lại anh em má»™t Ãt. Không khà gặp gỡ cán binh vừa cởi mở, hồ hởi, cà ng sôi nổi hÆ¡n. Tôi nhÆ° thấy trong ánh mắt từng chiến sÄ© của mình có lá»a.
Bao công việc chỠđợi, không cho phép "rong ruổi" lâu trên Ä‘Æ°á»ng, tôi phải vá» sở chỉ huy tối hôm đó. ÄÆ°á»ng và o phải vượt trá»ng Ä‘iểm Pác Pha Năng - cách Binh trạm 1 khoảng 12 cây số.
Tôi há»i Binh trạm trưởng Nguyá»…n Chúc:
- Ban đêm, địch đánh trá»ng Ä‘iểm bắt đầu từ lúc nà o?
- Báo cáo, thÆ°á»ng từ 7 giá» tối trở Ä‘i.
- Thế các đồng chà chuẩn bị xe, tôi đi lúc bốn rưỡi.
- Báo cáo Tư lệnh: sớm quá!
- Ở há»™i nghị quân chÃnh, các đồng chà đã đồng ý phải tranh thủ tối Ä‘a thá»i cÆ¡ thuáºn lợi cÆ¡ mà ?
Anh Nguyễn Chúc bà thế, gãi gãi cái sẹo bên cằm, rồi ấp úng:
- Báo cáo, đó là chúng tôi. Còn Tư lệnh, chúng tôi phải bảo đảm an toà n.
- Muốn an toà n, nhất thiết phải Ä‘i và o lúc địch chÆ°a đánh. Nhất định bốn rưỡi chiá»u, tôi sẽ xuất phát!
Buá»™c lòng, Binh trạm trưởng và ChÃnh uá»· binh trạm phải đồng ý để tôi lên Ä‘Æ°á»ng, và anh Nguyá»…n Chúc trá»±c tiếp cùng chúng tôi vượt trá»ng Ä‘iểm.
Tá»›i gần Pác Pha Năng, tôi cho xe dừng lại, dẹp và o chá»— có tán cây và có công sá»±, để quan sát. Bá»—ng chốc tiểu Ä‘oà n trưởng tiểu Ä‘oà n 18 cao xạ và tiểu Ä‘oà n trưởng Tiểu Ä‘oà n 15 công binh từ phÃa trÆ°á»›c há»™c tốc chạy lại, chà o, báo cáo rất chÃnh quy.
- Chúng tôi không cho thông báo trÆ°á»›c, tại sao các đồng chà biết? - Tôi há»i.
Má»™t đồng chà trả lá»i:
- Chúng tôi biết TÆ° lệnh ở lại Ban chỉ huy binh trạm tối qua, chắc hôm nay sẽ và o. Còn Ä‘i và o giá» nà o thì không được thông báo. Biết TÆ° lệnh hay "Ä‘á»™t kÃch" đến các trá»ng Ä‘iểm và o những lúc gây cấn nhất để nắm tình hình, nên rủ nhau trá»±c sẵn.
- Thế là phục kÃch tôi à ? Xin cảm Æ¡n!
Giữa nÆ¡i được coi nhÆ° "tỠđịa", nhÆ°ng má»i suy nghÄ© hà nh Ä‘á»™ng gặp nhau ở mục tiêu chung nhất, tình thế trở nên nhẹ nhà ng hÆ¡n.
Tất cả vui vẻ, và o việc luôn.
Äồng chà tiểu Ä‘oà n trÆ°á»ng công binh giá»›i thiệu toà n cảnh trá»ng Ä‘iểm, nÆ¡i địch táºp trung oanh kÃch dữ nhất.
Tôi nói:
- Chá»— nà o không lá»±c Mỹ "thÃch", các đồng chà tổ chức nghi binh tháºt giá»i, "má»i" chúng đến ném bom; tạo nên nhiá»u quãng yên ả khác để xe chúng ta Ä‘i.
Quay sang đồng chà tiểu đoà n trưởng cao xạ, tôi nói tiếp:
- LÃnh lái xe bắt đầu yêu mến các đồng chà rồi đấy. Vá» phần các đồng chà phải là m sao để há» yêu tháºt say đắm nhÆ° trai gái yêu nhau má»›i đạt. Vì miá»n Nam, vì bạn bè quốc tế, chúng ta phải gắng hết mình. Giữ mình, mà không đánh địch, thì cÅ©ng khó mà giữ nổi mình…
Xe chúng tôi vượt trá»ng Ä‘iểm, vỠđến ngã ba Ä‘Æ°á»ng 128 và đưá»ng 20 - gần lối rẽ và o Bá»™ TÆ° lệnh, thì máy bay địch à o đến thả pháo sáng ở phÃa sau.
Anh Nguyá»…n Chúc dà dá»m nói:
- Ta sẽ có ánh sáng Ä‘iện không mất tiá»n khoảng ná»a tiếng, cứ việc tăng tốc mà chạy.
Tới điểm rẽ và o Bộ Tư lệnh, tôi chia tay, cảm ơn và nói thêm với anh Nguyễn Chúc:
- Äối vá»›i Ä‘á»™i ngÅ© cán bá»™ chỉ huy, cÅ©ng có thể và nhÆ° má»™t nải chuối; quả nà o chÃn nhÅ©n quá thì không ăn được, ngược lại quả nà o quá xanh cÅ©ng váºy; chẳng khác nà o sá»± quá mức giữa tháºn trá»ng và không tháºn trá»ng, phải chá»n thá»i Ä‘iểm chÃnh xác mà quyết định má»i việc.
Cùng lúc đó, máy bay địch à o tá»›i đánh phá trá»ng Ä‘iểm Pa Kha gần ngã ba Lùm Bùm, cách chá»— rẽ 10 cây số. Ở phÃa Văng Mu - Tha Mé cÅ©ng báºt giăng từng chùm pháo sáng…
Sáng hôm sau (12 tháng 2) tôi nghe đồng chà Phó Tư lệnh và các cơ quan báo cáo kết quả hoạt động của tuyến 10 ngà y đầu tháng 2.
Các Ä‘Æ¡n vị từ Bạc trở ra, sau há»™i nghị quân chÃnh đã tạo được chuyển biến nhanh, bá»™ Ä‘á»™i phấn khởi. Cao xạ đã Ä‘iá»u chỉnh thế bố trà lá»±c lượng, xây dá»±ng tráºn địa ngay các trá»ng Ä‘iểm và có cả lá»±c lượng cÆ¡ Ä‘á»™ng. MÆ°á»i ngà y qua, há»ng nãm pháo. Công binh đã tác nghiệp ban ngà y. Trong thá»i gian trên, chỉ tắc Ä‘Æ°á»ng từng giá», không tắc cả đêm. Thông tin bảo đảm thông suốt từ binh trạm, Ä‘Æ¡n vị vá» Bá»™ TÆ° lệnh. Ở táºp Ä‘oà n trá»ng Ä‘iểm Văng Mu - Tha Mé đã hoà n thà nh thế tráºn hiệp đồng binh chủng.
Hoạt Ä‘á»™ng có tÃnh hiệp đồng chặt chẽ, hiệu quả của các lá»±c lượng binh chủng dã tạo niá»m tin, tinh thần phấn khởi trong phần lá»›n lái xe. ÄÆ¡n vị nà o cÅ©ng tăng tốc Ä‘á»™ váºn tải. Chỉ 10 ngà y đầu tháng 2 mà kết quả váºn chuyển đã vượt 10 phần trăm so vá»›i chỉ tiêu tháng 1.
Tôi há»i thêm:
- Gạo ở hướng Xê tư lên, giao cho Tây Nguyên thế nà o?
- Báo cáo, đạt kế hoạch - Tham mÆ°u trưởng trả lá»i.
Tôi bà n với anh Chiêm:
- Hôm nay chúng ta cùng các cÆ¡ quan chuẩn bị hoà n tất ná»™i dung; ngà y mai há»p ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh để phổ biến các chỉ thị của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng mà anh Äinh Äức Thiện đã truyá»n đạt.
Trong cuá»™c há»p ngà y hôm sau, mặc dù đã được quán triệt kỹ chủ trÆ°Æ¡ng của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, những vấn Ä‘á» cấp trên lÆ°á»ng trÆ°á»›c khi giao trá»ng trách cho Tuyến 559, nhÆ°ng khi anh Lê Äình Sum trình bà y chỉ tiêu váºn chuyển tăng gấp đôi và phải triển khai ngay từ ngà y 15 tháng 2, thì không khà phòng há»p bá»—ng chùng xuống. Có mấy anh đánh mắt nhìn nhau, có ý nhÆ°á»ng đồng Ä‘á»™i có ý kiến trÆ°á»›c.
Anh Lê NghÄ©a Sỹ - Chủ nhiệm chÃnh trị, con ngÆ°á»i đầy lạc quan "châm ngòi":
- Chúng ta hãy nhìn và o thế và lá»±c trên tuyến hiện nay. Hoà n toà n có cÆ¡ sở để nháºn chỉ tiêu má»›i của Quân uá»· giao. ÄÆ°Æ¡ng nhiên, phải tÃnh cho đúng sức đánh phá, ngăn chặn của địch, có biện pháp đối phó tÃch cá»±c, hiệu quả.
Sau anh Sỹ, có má»™t số ý kiến tÆ°Æ¡ng tá»±. Äể ý quan sát, tôi biết còn má»™t và i anh phân vân - nếu không nói là lo lắng. Äiá»u nà y là đương nhiên. Bởi má»™t chỉ tiêu Ä‘á» ra trong chiến đấu ác liệt mà tăng hai lần là việc không bình thÆ°á»ng. Do váºy, khi kết luáºn há»™i nghị, tôi nhấn mạnh:
- NhÆ° nhiá»u đồng chà đã phát biểu, chúng ta không Ä‘Æ¡n giản má»i vấn Ä‘á», không duy ý chÃ. Äể hoà n thà nh khối lượng công việc trên giao, Ä‘iá»u chúng ta cần nắm là phải lÆ°á»ng hết khó khăn và tìm giải pháp khắc phục từng khó khăn đó. Bởi váºy, huy Ä‘á»™ng được sức mạnh tổng hợp của các lá»±c lượng, mà dÅ©ng và mÆ°u của má»—i cán bá»™, chiến sÄ© là vấn Ä‘á» quyết định, là chá»— dá»±a vững chắc nhất để hoà n thà nh nhiệm vụ. Chúng ta phải váºn dụng sáng tạo nghệ thuáºt quân sá»± và o chỉ đạo, chỉ huy, không bá» lỡ thá»i cÆ¡. Cần "thÃch nghi" nhanh vá»›i diá»…n biến khách quan, không xa rá»i khó khăn, ác liệt, không xem thÆ°á»ng thuáºn lợi - dù rất nhá». Không bị Ä‘á»™ng, mất cảnh giác. Tóng hoà những yếu tố đó sẽ là m tăng sức mạnh của má»—i cá thể…
Buổi há»p kết thúc trong không khà sôi sục quyết tâm, song không kém phần căng thẳng.
Nhanh chóng phổ biến chủ trÆ°Æ¡ng của trên, quyết tâm của Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh tá»›i Ä‘Æ¡n vị, mặt khác nhằm tạo thuáºn lợi cho Ä‘Æ¡n vị, sau cuá»™c há»p, Bá»™ TÆ° lệnh và cÆ¡ quan cá» ngay các Ä‘oà n xuống là m việc vá»›i các binh trạm; có gì khó khăn bà n cách giải quyết luôn.
Riêng tôi, lần nà y ở lại sở chỉ huy theo dõi tình hình toà n tuyến và trá»±c tiếp nắm táºp Ä‘oà n trá»ng Ä‘iển Văng Mu - Tha Mé, đèo Cốc Mạc.
Ở Binh trạm 1, và o thá»i Ä‘iểm nà y, trá»ng Ä‘iểm Văng Mu, Tha Mé cÆ¡ bản đã được giải toả. NhÆ°ng đèo Cốc Mạc (cây số 70 - Ä‘Æ°á»ng 128) lại là điểm nóng, ác liệt nhất. Có nhiá»u đêm Ä‘Æ°á»ng tắc dà i, hà ng từ tuyến ngoà i và o khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng 9 không đảm bảo cho tuyến trong.
Chấp hà nh lệnh của Bá»™ TÆ° lệnh, Binh trạm 1 đã đặt sở chỉ huy ở ngay trá»ng Ä‘iểm, trá»±c tiếp chỉ huy các lá»±c lượng cao xạ, công binh, váºn tải hiệp đồng tác chiến. Chúng tôi lấy việc giải toả đèo Cốc Mạc là m thà điểm tác chiến hiệp đồng binh chủng, nhằm tạo má»™t bÆ°á»›c ngoặt vá» tổ chức váºn chuyển trong Ä‘iá»u kiện địch đánh phá ngăn chặn quyết liệt. Bằng việc bố trà cao xạ ngay trá»ng Ä‘iểm; công binh củng cố công sá»±, sẵn sẩng chá» lệnh; các Ä‘Æ¡n vị xe táºp kết theo Ä‘á»™i hình…, nên khi máy bay trinh sát hay cÆ°á»ng kÃch địch mò tá»›i Ä‘á»u bị quáºt ngay. Dứt tiếng bom, công binh đã à o ra mặt Ä‘Æ°á»ng san lấp hố bom. Chiá»u xuống cÅ©ng là lúc Ä‘Æ°á»ng thông và những "chiến mã TrÆ°á»ng SÆ¡n" được lệnh vượt trá»ng Ä‘iểm. à chà và quyết tâm của những ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n đã chiến thắng sức mạnh của đạn bom và các thủ Ä‘oạn thâm Ä‘á»™c của địch.
Kinh nghiệm chỉ huy tác chiến hiệp đồng binh chủng giữa phòng không, công binh, váºn tải của Binh trạm 1 ở đèo Cốc Mạc và má»™t và i trá»ng Ä‘iểm khác nhanh chóng được nhân rá»™ng ra toà n tuyến.
***
Thá»±c hiện kế hoạch phản công chiến lược mùa khô 1966-1967, ngà y 22 tháng 2 năm 1967, Mỹ tiến hà nh cuá»™c hà nh quân "Gian-xÆ¡n Xi ti" vá»›i quy mô lá»›n đánh và o căn cứ chiến lược, cÆ¡ quan đầu não Trung Æ°Æ¡ng Cục miá»n Nam ở Tây Ninh. NhÆ°ng chỉ sau ba ngà y, sÆ° Ä‘oà n "Tia chá»›p nhiệt Ä‘á»›i" - má»™t trong số Ãt "át chủ bà i" của quân viá»…n chinh Mỹ đã nếm đòn thất bại nặng nỠở Bà u Cá».
Thắng lợi vang Ä‘á»™i của quân và dân ta trên chiến trÆ°á»ng là nguồn sức mạnh tinh thần, có sức cổ vÅ© lá»›n lao đối vá»›i những ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n chúng tôi. Mặt khác, chúng tôi cÅ©ng rất Ä‘á»—i tá»± hà o, khi nghÄ© rằng má»—i viên đạn mà đồng Ä‘á»™i "chụp" xuống đầu thù, đã từng thấm đẫm mồ hôi, nÆ°á»›c mắt và tháºm chà cả máu của những ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n. Chá»›p thá»i cÆ¡, chúng tôi mở má»™t đợt tuyên truyá»n, Ä‘á»™ng viên toà n tuyến thi Ä‘ua vá»›i các chiến trÆ°á»ng, hoà n thà nh xuất sắc nhiệm vụ váºn chuyển chi viện mùa khô 1966--1967.
Cùng lúc, Bá»™ và Tổng cục Háºu cần Ä‘iện đôn đốc Ä‘Æ°a nhanh đạn hoả lá»±c và o Nam Bá»™, Tây Nguyên, Khu 5… cà ng nhanh cà ng tốt. Tuyến 559: "nhÆ° thuyá»n gặp gió", lÆ°á»›t tá»›i, đồng Ä‘á»u.
CÅ©ng vá»›i biện pháp "cổ Ä‘iển", hòng là m giảm sức tiến công của ta trên chiến trÆ°á»ng, Mỹ cho không quân tăng cÆ°á»ng đánh phá miá»n Bắc - háºu phÆ°Æ¡ng chiến lược của ta và táºp trung chặn cắt tuyến chi viện TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Lúc nà y, không quân Mỹ gia tăng cÆ°á»ng Ä‘á»™ đánh phá trên tuyến gấp ba - bốn lần, tăng cÆ°á»ng máy bay B.52 rải thảm, mở thêm nhiá»u trá»ng Ä‘iểm má»›i, Ä‘iển hình là trá»ng Ä‘iểm đèo Lục Tùng Bế, Ä‘iểm vượt sông Bạc. NÆ¡i đây gần nhÆ° há»™i đủ cái khó: đèo và sông. Tuy váºy, do chủ Ä‘á»™ng, nên chỉ sau ba ngà y nÆ¡i đây thà nh trá»ng Ä‘iểm đánh phá của địch, ta cÅ©ng đã xây dá»±ng được má»™t tráºn địa hiệp đồng binh chủng, kịp thá»i giải toả trá»ng Ä‘iểm.
Má»™t trong những giải pháp hữu hiệu để giải toả trá»ng Ä‘iểm nà y là chúng ta giá»i nghi binh - là m "giả" nhÆ° tháºt, cả tráºn địa pháo và cầu Ä‘Æ°á»ng. Ban đêm cho má»™t chiếc xe "rách" chạy để "hút" địch; trong khi đó tăng thêm máy húc và công binh để mở Ä‘Æ°á»ng tránh, là m cầu phao thứ hai bằng nứa. Bởi váºy, địch đánh cứ đánh; xe, ngÆ°á»i, hà ng của ta vẫn cứ bà máºt, lẹ là ng vượt sông Bạc.
Tối 26 tháng 2, tôi quyết định thị sát trá»ng Ä‘iểm má»›i mẻ nà y. Cùng Ä‘i có anh Phạm Diêu - Tham mÆ°u phó phụ trách công binh.
Anh Nguyá»…n Tất Giá»›i - Binh trạm trưởng; anh Hồ Anh - ChÃnh uá»· Binh trạm 35 đón và hÆ°á»›ng dẫn chúng tôi ra trá»ng Ä‘iểm.
Äèo Lục Tùng Bế nằm ở dãy núi cao nhất khu vá»±c. Äèo cắt xuyên qua TrÆ°á»ng SÆ¡n và từ đây chạy tuốt ra giáp đèo Hải Vân phÃa biển. Má»™t địa thế vô cùng hiểm yếu. CÅ©ng do váºy, anh Phạn Diêu đã giao cho công binh khảo sát để sắp tá»›i mở Ä‘Æ°á»ng sang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, tạo thêm má»™t trục dá»c má»›i.
CÅ©ng tại trá»ng Ä‘iển nà y, xe chúng tôi bị trúng bom bi. NhÆ°ng chỉ má»—i đồng chà cảnh vệ bị thÆ°Æ¡ng và o chân; số còn lại an toà n, vì tất cả Ä‘á»u Ä‘á»™i mÅ© sắt, mặc "giáp" sắt.
MÆ°á»i giỠđêm, chúng tôi leo lên đỉnh đồi cao nhất trên trá»ng Ä‘iểm, quan sát thấy máy bay địch oanh kÃch trá»ng Ä‘iểm, các tráºn địa cao xạ kịp thá»i đón bắn. Những luồng đạn xé trá»i đêm, rất đẹp. Anh Phạm Diêu vui vẻ nói:
- TÆ° lệnh thấy có khoái không? Cảnh sÆ¡n thuá»· hữu tình, lại có pháo hoa chà o đón. LÃnh xế tha hồ tăng tốc Ä‘á»™!
Trên Ä‘Æ°á»ng trở vá», chúng tôi ghé thăm Binh trạm 33 - nÆ¡i có trá»ng Ä‘iá»m Tha Mé cÅ©ng không kém phần ác liệt. Binh trạm trưởng Nguyá»…n Huệ và ChÃnh uá»· Binh trạm Linh Anh báo cáo đã tổ chức chỉ huy hiệp đồng binh chủng để giải toả trá»ng Ä‘iểm. Táºp thể Ban chỉ huy Binh trạm 33 là những cán bá»™ có bá» dà y kinh nghiệm tổ chức váºn tải, và o tuyến sá»›m. Rất tiếc sau đó Ãt lâu, anh Huệ đã hy sinh, sau khi chuyển sang là m Binh trạm trưởng Binh trạm 9.
Trong suốt tháng 8, má»i hoạt Ä‘á»™ng của tuyến dần Ä‘i và o ná»n nếp. TÆ° tưởng tiến công không còn là mục tiêu cần phải tạo dá»±ng mà đã khẳng định được trong ý chÃ, hà nh Ä‘á»™ng của phần đông Ä‘Æ¡n vị cá nhân. Äịch đánh cứ đánh. Xe, ngÆ°á»i, hà ng của ta vẫn cứ ngà y đêm qua tuyến. Äầu tháng, tôi nghe báo cáo B.52 rải bom toạ Ä‘á»™ và o bãi trú quân của Binh trạm 1, chá»— gần Xiêng Phan, nhÆ°ng do trạm có đủ hầm hà o công sá»±, nên chỉ ba chiến sÄ© bị thÆ°Æ¡ng nhẹ. Chủ Ä‘á»™ng trong phòng tránh cÅ©ng là tiến công.
Nhân Ä‘Ã cầu Ä‘Æ°á»ng thông suốt, khà thế Ä‘ang lên, vả lại mùa mÆ°a tây TrÆ°á»ng SÆ¡n Ä‘ang tá»›i gần, Bá»™ TÆ° lệnh quyết định mở má»™t đợt "Tổng công kÃch", tăng đầu xe, chạy vượt cung, tăng chuyến, hoà n thà nh dứt Ä‘iểm kế hoạch váºn chuyển chi viện trong tháng 4.
Suốt tháng 3 sang tháng 4, không quân Mỹ gia tăng cÆ°á»ng Ä‘á»™ oanh kÃch toà n tuyến - đặc biệt là mÆ°á»i trá»ng Ä‘iểm, vá»›i trên 3.000 tráºn bằng nhiá»u thủ Ä‘oạn tinh vi, bom đạn và thiết bị có trình Ä‘á»™ công nghệ cao. NhÆ°ng vá»›i tác phong tổ chức chỉ huy hiệp đồng tác chiến tốt; các tuyến Ä‘Æ°á»ng chỉ tắc cục bá»™ - từng giá». Cuối tháng 4, Tuyến 559 đã thá»±c hiện vượt chỉ tiêu kế hoạch của Bá»™ giao: Bá»™ Ä‘á»™i và hà ng giao Nam Bá»™ đạt 120 phần trăm, Tây Nguyên: 98 phần trăm, chiến trÆ°á»ng ÄÆ°á»ng 9 - Bắc Quảng Trị: 100 phần trăm, Trung Hạ Là o: 227 phần trăm. Riêng Trị-Thiên và Khu 5 má»›i đạt 80 phần trăm, nhÆ°ng chân hà ng đã láºp đủ. Chỉ cần táºp trung xe váºn chuyển trong 10 ngà y đầu tháng 5 là hoà n tất kế hoạch.
Khi những tráºn mÆ°a đầu hè trút xuống rừng Là o, chúng tôi có thể khẳng định kế hoạch váºn chuyển chi viện của Tuyến 559 mùa khô 1966-1967: hoà n thà nh thắng lợi. Äồng thá»i, đây cÅ©ng là mùa khô đầu tiên, chúng tôi giảm được tá»· lệ tiêu thụ gạo ná»™i bổ so vá»›i khối lượng chi viện chiến trÆ°á»ng, lượng lÆ°Æ¡ng thá»±c dá»± trữ ở các trạm giao liên bảo đảm đủ cho hà nh quân cả năm.
***
Äược Bá»™ và Tổng cục Háºu cần đồng ý, từ ngà y 10 tháng 5 năm 1967, phần lá»›n lá»±c lượng trên tuyến lần lượt táºp kết ra Quảng Bình, Hà TÄ©nh, thá»±c hiện kế hoạch củng cố biên chế tổ chức, huấn luyện, nghỉ ngÆ¡i, bổ sung quân số, xe - máy… Ở lại tuyến trong mùa mÆ°a nà y, ngoà i toà n bá»™ lá»±c lượng giao liên, có má»™t ná»a các Ä‘Æ¡n vị công binh, má»™t tiểu Ä‘oà n xe và má»™t số tiểu Ä‘oà n bá»™ binh.
Chỉ huy sở tiá»n phÆ°Æ¡ng và số cán bá»™, nhân viên cÆ¡ quan ở lại đóng tại La Hạp (phÃa Ä‘Æ°á»ng 45 Ä‘i Thừa Thiên), do các anh Hồng Kỳ và Nguyá»…n Xuân Ká»· phụ trách. Tại đây, cÅ©ng đã táºp kết má»™t cụm chân hà ng trên 1.000 tấn, để khi có Ä‘iá»u kiện thì tranh thủ tổ chức váºn chuyển cho Thừa Thiên - Huế và bắc Khu 5.
Những ngà y đầu táºp kết vá» Chỉ huy sở cÆ¡ bản của Äoà n tại HÆ°Æ¡ng Äô - HÆ°Æ¡ng Khê, Hà TÄ©nh, mấy anh em trong Bá»™ TÆ° lệnh báºn "tối cả mắt". Phần việc bá»™n bá» nhất là chỉ huy táºp kết hết và gá»n các lá»±c lượng; ổn định chá»— ở, địa Ä‘iểm Ä‘iá»u trị cho số anh em thÆ°Æ¡ng, bệnh binh - chủ yếu là các bệnh viện, bệnh xá ở Quảng Bình, Hà TÄ©nh. Số xe - máy há»ng nặng được chuyển vá» các xưởng đại tu của Tổng cục Háºu cần; bố trà cho cán bá»™, chiến sÄ© nghỉ phép 15 ngà y, chia là m hai đợt…
Phần mình, tôi tranh thủ thảo báo cáo sơ kết kế hoạch mùa khô 1966-1967 và dự kiến một số nội dung cơ bản kế hoạch mùa khô 1967-1968, để chuẩn bị là m việc với Bộ và Tổng cục.
Ngà y 20 tháng 5 năm 1967, anh Äinh Äức Thiện Ä‘iện và o má»i anh Chiêm, tôi và má»™t số anh trong Bá»™ TÆ° lệnh vá» Hà Ná»™i là m việc, kết hợp thăm gia đình.
Hai ngà y sau tôi vỠtới Hà Nội. Anh Thiện tới thăm và dặn:
- Các cáºu tranh thủ nghỉ ngÆ¡i má»™t tuần giải quyết việc gia đình. Cần gì báo cáo cho Văn phòng Tổng cục Háºu cần.
Tôi cảm Æ¡n anh và xin phép được kết hợp giữa việc công, việc nhà , bởi thá»i gian ở lại Hà Ná»™i cÅ©ng có hạn.
Lúc nà y vợ tôi chuyển vá» là m việc tại 63 phố Lý Nam Äế - trạm tiếp đón cán bá»™ và o chiến trÆ°á»ng và từ chiến trÆ°á»ng ra.
Riêng hai cô con gái bé bá»ng phải sÆ¡ tán lên SÆ¡n Tây, bởi máy bay Mỹ ngà y cà ng đánh phá Hà Ná»™i ác liệt hÆ¡n.
Chiá»u hôm đó tôi tranh thủ lên SÆ¡n Tây đón hai cháu Hà , Hiá»n. Vừa được gặp bố mẹ, vừa được vá» Hà Ná»™i, chúng mừng quýnh cả lên, quên hết cả mÅ© nón. Ngồi trên xe, cháu út Thu Hiá»n vô tÆ° há»i: "Bao giá» chúng con được vá» hẳn Hà Ná»™i hở bố?". Câu há»i của con là m thức dáºy trong tôi bao Ä‘iá»u. ThÆ°Æ¡ng con má»›i tý tuổi đầu, nhÆ° cấnh chim non ná»›t đã phải rá»i tổ ấm, trong tâm thức của tôi lại hiện vá» bao hình bóng trẻ thÆ¡ loắt choắt Ä‘á»™i mÅ© rÆ¡m, "Ä‘á»™i bom đạn" đến trÆ°á»ng ở biết bao miá»n quê Khu 4 mà tôi từng sống, từng chiến đấu. Những cháu nhá» chui dÆ°á»›i tầng sâu địa đạo ở VÄ©nh Linh mÆ¡ má»™t ngá»n đèn dầu, mÆ¡ từng trang sách… Rồi ở HÆ°Æ¡ng Phúc - gần HÆ°Æ¡ng Äô - nÆ¡i Bá»™ TÆ° lệnh 559 đặt "đại bản doanh", cả lá»›p há»c gồm mấy chục sinh linh ngây thÆ¡ nằm gá»n trong má»™t hố bom thù… Tôi ôm cháu và o lòng nhÆ° muốn truyá»n cho con má»™t chút suy tưởng của mình, muốn con tôi hiểu được sá»± hy sinh, thiệt thòi khó gì bù đắp được của bè bạn đồng lứa.
Nhá» chuyển vá» công tác gần nhà , nên Lan - vợ tôi có Ä‘iá»u kiện lo việc gia đình. Thá»±c ra, từ ngà y lấy nhau, suốt hai cuá»™c kháng chiến, tôi luôn ở chiến trÆ°á»ng. Tất táºt má»i việc gia đình Ä‘á»u trông cáºy và o vợ. Má»™t nách má»™t "chùm" con, má»i việc: ăn, há»c, sÆ¡ tán…, vợ tôi Ä‘á»u lo trá»n; lại công việc cÆ¡ quan… Việc nÆ°á»›c, việc nhà tưởng nhÆ° oằn hai vai bé bá»ng của ngÆ°á»i phụ nữ. NhÆ°ng, đâu chỉ mình tôi! Thế hệ chúng tôi Ä‘a phần Ä‘á»u váºy. Cảm phục biết bao cả thế hệ những ngÆ°á»i mẹ, ngÆ°á»i vợ đã gánh vác việc nÆ°á»›c, việc nhà nÆ¡i háºu phÆ°Æ¡ng, để chúng tôi dồn tâm sức lo chuyện tráºn mạc.
Hà Ná»™i hè 1967 khác xa những lần trÆ°á»›c đây tôi có dịp ghé vá».
Thủ đô đã hình thà nh má»™t khu vá»±c phòng thủ chiến lược mạnh, đủ sức đánh thắng các cuá»™c táºp kÃch Ä‘Æ°á»ng không của Mỹ. Trong những ngà y tôi ở lại, có ngà y tá»›i ba lần còi Nhà Hát lá»›n rú lên báo Ä‘á»™ng. Nhiá»u lần tôi lên tầng thượng quan sát lá»±c lượng không quân Hà Ná»™i dánh trả máy bay Mỹ. Vá»›i lÆ°á»›i lá»a phòng không nhiá»u tầng, nhiá»u lá»›p của ta vây bủa, máy bay địch không dám bổ nhà o, mà chỉ lượn vòng ném bom, bắn rốc két… Xác suất trúng mục tiêu rất thấp. Có lẽ vì sá»± bất lá»±c đó, mà sau nà y khi phải tạo "áp lá»±c" cho há»™i nghị bốn bên ở Paris, Mỹ đã phải dùng "con bà i B.52". Và khi thần tượng "pháo Ä‘Ã i bay" bị nhấn chìm ở chÃnh hồ Ngá»c Hà , Hà Ná»™i, Nixon và Kissinger Ä‘Ã nh phải nén lòng ký Hiệp định Paris!
Nói vá» Hà Ná»™i kết hợp thăm gia đình thì đúng hÆ¡n là nghỉ ngÆ¡i. Bởi vì sau và i "Ä‘á»™ng tác" của má»™t ngÆ°á»i Ä‘i xa - từ chiến trÆ°á»ng vá», gần nhÆ° thá»i gian còn lại tôi táºp trung hoà n thiện báo cáo công tác mùa khô 1967-1968. Xong bÆ°á»›c chuẩn bị, tôi Ä‘á» nghị anh Thiện cho là m việc sá»›m vá»›i Tổng cục và Bá»™.
Cả ngà y 26 và sáng 27 tháng 5, tôi là m việc vá»›i Tổng cục Háºu cần. Nghe tôi báo cáo xong, anh Äinh Äức Thiện nói:
- Tình hình và công việc của Tuyến 559, Tổng cục đã nắm từng ngà y. Hôm nay anh tổng hợp lại rất rõ, đặc biệt là các kinh nghiệm. Mùa khô vừa rồi, Tuyến 559 đã là m rạng rỡ Tổng cục.
Tiếp đó, anh nhấn mạnh:
- Chúng ta đã khẳng định được tÃnh tất yếu của váºn tải cÆ¡ giá»›i. Quân uá»· muốn anh trình bà y kỹ vấn Ä‘á» nà y. Cùng lá»±c lượng trang bị, Ä‘iá»u kiện chủ quan, khách quan nhÆ° nhau mà sao năm nay chúng ta là m được? Äó là thá»±c tế có sức thuyết phục mạnh nhất đối vá»›i các ý kiến còn hoà i nghi vá» tÃnh khả thi và hiệu quả của váºn tải cÆ¡ giá»›i trên TrÆ°á»ng SÆ¡n. Ở đây tôi muốn chúng ta tÃnh toán tháºt kỹ kế hoạch mùa khô 1967-1968. Chắc chắn trên sẽ giao cho ta khá nặng.
Kết thúc buổi là m việc, anh Thiện thông báo:
- Ngà y 4 tháng 6, Quân uá»· và Thủ trưởng Bá»™ là m việc vá»›i các anh. Ngà y 6 tháng 6, các anh báo cáo đồng chà Bà thÆ° thứ nhất - Lê Duẩn; ngà y 8 tháng 6, anh Phạm Hùng gặp, sau đó Ban Bà thÆ° "chiêu đãi" cÆ¡m các anh. Thá»i gian còn lại, các anh chủ Ä‘á»™ng là m việc vá»›i các cÆ¡ quan Bá»™ và các quân - binh chủng.
Hôm là m việc vá»›i Quân uá»· và Thủ trưởng Bá»™, tôi thấy có mặt đông đủ các anh trong ThÆ°á»ng trá»±c Quân uá»·. Äại tÆ°á»›ng Võ Nguyên Giáp chủ trì. Không khà là m việc vui vẻ, hồ hởi, khác hẳn cÅ©ng vị tổ nà y gần má»™t năm trÆ°á»›c tôi được dá»± há»™i nghị rút kinh nghiệm hoạt Ä‘á»™ng của Tuyến 559 trong mùa khô 1965 - 1966.
Tôi báo cáo xong, cả phòng há»p hồ hởi hắn lên. Có mấy anh há»i thêm chúng tôi má»™t số vấn Ä‘á» cụ thể. Sau đó, anh Văn kết luáºn:
- Báo cáo của các anh đã khái quát được má»™t số vấn Ä‘á» má»›i. Tuyến 559 già nh được thắng lợi trong mùa khô vừa qua là do các anh đã đánh giá đúng chá»— mạnh, chá»— yếu của không quân Mỹ trong đánh phá, ngăn chặn; đã thấy đúng sức mạnh của ta vá» thiên thá»i, địa lợi, nhân hoà ; sức mạnh tổng hợp của các lá»±c lượng, của con ngÆ°á»i và trang bị; đặc biệt đã váºn dụng sáng tạo nghệ thuáºt quân sá»±, tÆ° tưởng tiến công và o tuyến váºn tải quân sá»± mà xÆ°a nay chúng ta xem nhẹ; đã biết tổ chức tác chiến binh chủng hợp thà nh, dÆ°á»›i sá»± chỉ huy táºp trung, thống nhất của Bá»™ TÆ° lệnh.
Thắng lợi của Tuyến 559 trong mùa khô 1966-1967, má»™t lần nữa khẳng định chủ trÆ°Æ¡ng cÆ¡ giá»i hoá tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược của Quân uá»· là hoà n toà n đúng đắn.
Thay mặt Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Bá»™ Quốc phòng, tôi xin cảm Æ¡n và nhá» các anh chuyển lá»i chúc mừng thắng lợi mùa khô vừa qua tá»›i tất cả cán bá»™, chiến sÄ©, thanh niên xung phong TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Kết thúc buổi là m việc, anh Văn dặn chúng tôi:
- Các anh chuẩn bị để báo cáo vá»›i đồng chà Lê Duẩn. Kế hoạch mùa khô 1967-1968 chắc lá»›n hÆ¡n nhiá»u. Sau khi Bá»™ Tổng tham mÆ°u và các Tổng cục tổng hợp xong kiến nghị các chiến trÆ°á»ng, Quân uá»· sẽ bà n, trình Bá»™ ChÃnh trị và là m việc vá»›i các anh sau. Các anh nên nhá»›: NgÆ°á»i chỉ huy ở chiến trÆ°á»ng khi hạ quyết tâm vá» quy mô và thá»i gian tác chiến phải tổng hợp nhiá»u yếu tố. NhÆ°ng trÆ°á»›c hết phải có đáp số đảm bảo háºu cần.
Anh Văn Tiến Dũng nói thêm:
- Các anh cần dà nh thá»i gian là m việc kỹ vá»›i Bá»™ Tổng tham mÆ°u vá» các Ä‘iá»u kiện để thá»±c hiện kế hoạch mùa khô tá»›i. Chuẩn bị chu đáo sá»›m thì khả năng chủ Ä‘á»™ng cà ng lá»›n.
Sáng ngà y 6 tháng 6, tôi cùng anh Chiêm đến báo cáo anh Lê Duẩn. Sau cái bắt tay rất chặt, anh há»i luôn:
- Các anh báo cáo Quân uỷ rồi phải không?
- Báo cáo anh, rồi ạ - Tôi đáp.
Anh Ba tiếp:
- Mùa khô vừa rồi, Äoà n 559 là m nhÆ° thế là tốt! Bác cÅ©ng muốn gặp các anh, nhÆ°ng Bác Ä‘ang mệt, tôi thấy nên để Bác nghỉ!
Nghe anh Ba nói váºy, anh em chúng tôi vừa lo lắng cho sức khá»e của Bác, vừa tiếc vô cùng vì không được gặp Bác.
Anh Ba dà nh hÆ¡n ná»a tiếng, phân tÃch cho chúng tôi má»™t số Ä‘iểm chÃnh vá» cục Ä‘iện chiến tranh, vá» tình hình của ta và địch trên chiến trÆ°á»ng miá»n Nam. Anh khẳng định: TÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng, đứng vá» phÃa quân sá»± mà nói thì hiện nay Mỹ - nguỵ còn mạnh hÆ¡n chúng ta. NhÆ°ng vá»›i quy luáºt phát triển, thì cái mạnh đó là trÆ°á»›c mắt, là tạm thá»i… Äảng ta, dân tá»™c ta, cả hai miá»n, có đủ khả năng để thá»±c hiện má»™t quá trình chuyển đổi tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng. Äảng ta nắm vững hai ngá»n cá» - Äá»™c láºp dân tá»™c và Chủ nghÄ©a xã há»™i, có đầy đủ khả năng để giải phóng miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc. Bá»™ ChÃnh trị Ä‘ang tÃnh đến má»™t phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng chiến lược cho năm 1968. TÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng lúc nà y, ta chÆ°a thể thắng địch được vá» quân sá»±, nhÆ°ng ta phải là m má»™t cú tháºt dữ dá»™i - má»™t cú nhÆ° "bombarder" là m suy sụp ý chà xâm lược của đế quốc Mỹ. Công việc của Tuyến 559 cÅ©ng là má»™t yếu tố quan trá»ng. Bá»™ Quốc phòng sẽ tÃnh toán, giao nhiệm vụ cụ thể cho Tuyến. Chúc các anh chuẩn bị tốt kế hoạch mùa khô 1967-1968.
Chia tay anh Ba, trong tôi luôn ám ảnh vá» má»™t phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng chiến lược cho năm 1968. Sau nà y má»›i hay rằng đó là đòn Tổng tiến công và nổi dáºy xuân Máºu Thân - ta đã đánh gục ý chà xâm lược của đế quốc Mỹ và o lúc Mỹ Ä‘ang leo những nấc thang cao nhất của chiến tranh xâm lược trên hai miá»n Tổ quốc.
Ngà y 8 tháng 6, chúng tôi tá»›i báo cáo anh Phạm Hùng tại Văn phòng Trung Æ°Æ¡ng Äảng. Äược tiếp xúc nhiá»u lần vá»›i anh Phạm Hùng, tôi thấy lần nà y cÅ©ng nhÆ° bao lần khác, thái Ä‘á»™ và cở chỉ của anh luôn thoải mái, chân tình vá»›i cấp dÆ°á»›i. Anh vá»— vai anh Thiêm và tôi rồi nói:
- Nè, mùa khô vừa rồi, 559 Ä‘Æ°a đủ đạn ÄKB cho các chiến trÆ°á»ng. Nam Bá»™ cho mình biết, lÃnh ta bắn "đã" lắm. Anh Phạm văn Äồng cÅ©ng có kế hoạch gặp các cáºu, nhÆ°ng có việc phải Ä‘i Ä‘á»™t xuất. Vá» phần ChÃnh phủ, sau khi Bá»™ Quốc phòng tổng hợp kiến nghị của các chiến trÆ°á»ng, sẽ trình Bá»™ ChÃnh trị giải quyết. Công việc sau đó nhỠđôi vai các cáºu. Hôm nay, Ban Bà thÆ° má»i các cáºu ăn cÆ¡m, gặp gỡ tiá»n tuyến - háºu phÆ°Æ¡ng là chÃnh. Thế các cáºu định nghỉ mấy ngà y?
Anh Chiêm trả lá»i, vui vẻ mà tháºt lòng:
- Báo cáo anh, tám hôm kể từ khi ở trong tuyến ra, chúng tôi Ä‘á»u có lịch là m việc. NhÆ°ng không sao anh ạ, được là m việc "tại gia" là nghỉ rồi.
Suốt bữa cÆ¡m Ban Bà thÆ° "chỉêu đãi", mạch chuyện cứ nhẹ nhà ng, Ä‘á»i thÆ°á»ng nhÆ° váºy…
Hôm sau, tôi cùng anh Chiê:m là m việc vá»›i Tổng cục ChÃnh trị, có đông đủ các anh lãnh đạo Tổng cục. Nhiá»u anh đặt câu há»i:
- Tại sao những năm trÆ°á»›c đây có má»™t bá»™ pháºn cán bá»™, chiến sÄ© dao Ä‘á»™ng, ngại ác liệt hy sinh mà từ đầu năm 1967 nay lại giảm?
Chúng tôi phân tÃch nhiá»u Ä‘iểm, tóm tắt là : Trong chiến đấu ác liệt sống - chết chỉ cách nhau gang tấc. Chúng ta phải áp dụng nhiá»u biện pháp khác nhau để là m cho má»i ngÆ°á»i có ý thức tốt bảo vệ mình và đồng Ä‘á»™i. NhÆ°ng nói rõ cho má»—i má»™t ngÆ°á»i lÃnh hiểu:
- Äể đạt được mục tiêu Giải phóng miá»n Nam, thống nhất đất nÆ°á»›c, chúng ta phải trả giá. Cùng vá»›i giáo dục, vá» tổ chức phải tạo được sá»± tÆ°Æ¡ng trợ của đồng Ä‘á»™i, hiệp đồng chiến đấu, để ngÆ°á»i lÃnh không thấy bị cô Ä‘Æ¡n khi đối mặt vá»i kẻ thù. Chiến sÄ© lái xe cà ng cần phải thế. Há» sợ nhất là má»™t mình má»™t xe giữa chiến tráºn. Nếu lá»±c lượng cao xạ bá» rÆ¡i há», không bảo vệ trá»±c tiếp; công binh ở xa Ä‘Æ°á»ng, xa trá»ng Ä‘iểm; xe chạy không theo Ä‘á»™i hình, không có chỉ huy Ä‘i cùng, các trạm cứu thÆ°Æ¡ng, Ä‘á»™i cứu kéo vắng bóng trên Ä‘Æ°á»ng; trá»ng Ä‘iểm không có chỉ huy thống nhất…, thì tÆ° tưởng dao Ä‘á»™ng trong má»™t số lái xe sẽ trá»—i dáºy; thiếu á»· chÃ, quyết tâm hoà n thà nh nhiệm vụ, cÅ©ng là lẽ thÆ°á»ng.
Nghe anh Chiêm phân tÃch nhÆ° váºy, anh Song Hà o - Chủ nhiệm Tổng cục ChÃnh trị nói:
- Äó là những bà i há»c rất sống, rất quý giá vá» công tác chÃnh trị - công tác tÆ° tưởng. Chúng tôi sẽ nghiên cứu thêm…
Thá»i gian Ãt á»i còn lại, chúng tôi chia nhau má»—i ngÆ°á»i là m việc má»—i nÆ¡i. Anh Chiêm là m việc tiếp vá»›i Tổng cục ChÃnh trị, Tổng cục Háºu cần. Anh Sum là m việc vá»›i Bá»™ Tổng tham mÆ°u.
Tôi xuống Bá»™ TÆ° lệnh Phòng không - Không quân, các binh chủng: Công binh, Thông tin, sau đó là m việc vá»›i anh Phan Trá»ng Tuệ, cảm Æ¡n sá»± há»— trợ tÃch cá»±c của Bá»™ Giao thông váºn tải và đỠxuất má»™t số vấn Ä‘á».
MÆ°á»i ngà y có dÆ°, là m việc hết "công suất", mấy anh em giải quyết gá»n những công việc ở Hà Ná»™i. Chúng tôi quyết định và o tuyến sá»›m hÆ¡n kế hoạch. CÅ©ng nhÆ° bao cuá»™c chia tay, lÆ°á»ng trÆ°á»›c công việc chung, vợ tôi không má»™t tiếng bà n lùi. Biết váºy, nhÆ°ng tôi cÅ©ng Ä‘á»™ng viên: Công việc quá khẩn trÆ°Æ¡ng, anh và o sá»›m mấy ngà y. Chá»›m mùa khô tá»›i, thế nà o cÅ©ng có việc phải ra.
Chiá»u 12 tháng 6, tôi Ä‘Æ°a hai cô con gái trở lại SÆ¡n Tây. Các cháu không muốn rá»i bố mẹ. Tôi phải dá»— dà nh rằng: "Hè đến rồi, các con cứ xem nhÆ° bố con mình vá» quê nghỉ hè váºy"… ÄÆ°a các cháu Ä‘i rồi, trong tôi vẫn ám ảnh câu há»i hôm nà o của Thu Hiá»n - con gái út: "Bao giá» thì chúng con được vá» hẳn Hà Ná»™i?".
Äang giữa hè, vừa để tránh nắng, vừa tránh giá» cao Ä‘iểm địch đánh phá dá»c Ä‘Æ°á»ng, 4 giá» sáng ngà y 14 tháng 6, Ä‘oà n chúng tôi xuất phát tại Hà Ná»™i. Phải mất tròn hai ngà y hai đêm, chúng tôi má»›i và o tá»›i HÆ°Æ¡ng Äô. Quãng Ä‘Æ°á»ng chÆ°a tá»›i 400 cây số. Äịch đánh dữ. Hầu hết ở các cầu, phà trá»ng yếu, chúng ta Ä‘á»u phải là m Ä‘Æ°á»ng vòng, bến phụ. Công nhân giao thông, thanh niên xung phong trá»±c suốt ngà y đêm, kịp thá»i giải toả má»i ách tắc. Cùng đồng hà nh vá»›i chúng tôi trên Ä‘Æ°á»ng ra tiá»n tuyến là những Ä‘oà n xe nặng hà ng, kÃn lá nguỵ trang, thân hình đầy chứng tÃch bom đạn. Là những Ä‘oà n tà u lầm lÅ©i trong đêm chở cả xe tăng, pháo cỡ lá»›n thẳng hÆ°á»›ng vá» Nam. Dá»c kênh Nhà Lê từ Thanh Hoá và o Nghệ An, tôi còn thấy những Ä‘oà n váºn tải thuyá»n nan, lúc ẩn, lúc hiện dÆ°á»›i những lùm cây. Há»i ra má»›i biết đó là những thà nh viên Äoà n váºn tải Lam SÆ¡n, Äoà n váºn tải Äiện Biên do tỉnh Thanh Hoá tổ chức. Dá»c các cung Ä‘Æ°á»ng qua Nghệ An, Hà TÄ©nh, chúng tôi gặp nhiá»u Ä‘oà n xe thồ. Những lão nông da cháy sạm, đầu nón lá, chân đất, áo nâu… gáºp mình đẩy những chiếc xe đạp "cõng" bốn năm bao gạo…
Cháºp tối ngà y 15 tháng 6, Ä‘oà n tá»›i ngã ba Äồng Lá»™c. Xe qua ngã ba đông, ùn lại má»™t quãng dà i. Äồng chà lái xe nhanh nhÆ° cắt, chạy tìm ngÆ°á»i chỉ huy giao thông. Láºp tức xe tôi được Æ°u tiên lách lên phÃa trÆ°á»›c. Bất thần má»™t tốp máy bay địch à o tá»›i ném bom, phóng rốc-két. Má»™t xe của Ä‘oà n, chạy sau xe tôi hÆ¡n năm chục mét trúng đạn, bổc cháy. Lái xe, đồng chà bảo vệ và má»™t nữ chiến sÄ© ở văn phòng cùng Ä‘i hy sinh. Cả Ä‘oà n dừng xe lo việc mai táng, vÄ©nh biệt đồng Ä‘á»™i. Thanh niên xung phong, công nhân giao thông trá»±c trá»ng Ä‘iểm… cùng sẻ chia vá»›i chúng tôi ná»—i Ä‘au mất mát, lo chôn cất, là m đầy đủ bia má»™ cho những ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n vÄ©nh viá»…n yên nghỉ tại trá»ng Ä‘iểm nổi danh nà y.
Mở sáng ngà y 16, chúng tôi má»›i có mặt tại HÆ°Æ¡ng Äô.
Qua là m việc vá»›i các anh Lê Duẩn, Võ Nguyên Giáp, Phạm Hùng, Văn Tiến DÅ©ng, Äinh Äức Thiện, Phan Trá»ng Tuệ và các đồng chà lãnh đạo khác, đặc biệt những gì mắt thấy tai nghe trên những nẻo Ä‘Æ°á»ng tôi qua là minh chứng sống Ä‘á»™ng nhất của má»™t thá»i cả nÆ°á»›c ra tráºn. Cả háºu phÆ°Æ¡ng gồng mình lên vì chiến trÆ°á»ng, vì miá»n Nam yêu dấu, vì nghÄ©a tình quốc tế cao cả. Má»™t thá»i hạt gạo chia ba, chia bốn; dẫu thân mình cÅ©ng chịu nhiá»u "thÆ°Æ¡ng tÃch" vì bom đạn thù, miá»n Bắc vẫn thá»±c hiện xuất sắc sứ mạng lịch sá» của mình, là cái "NỀN", cái "Gá»C" của cách mạng cả nÆ°á»›c - nhÆ° Bác Hồ từng dạy. "Thóc không thiếu má»™t cân, quân không thiếu má»™t ngÆ°á»i" là khẩu hiệu hà nh Ä‘á»™ng, là tiếng nói từ con tim, khối óc của má»—i ngÆ°á»i dân háºu phÆ°Æ¡ng vì sá»± vững mạnh của háºu phÆ°Æ¡ng lá»›n và vì sá»± nghiệp giải phóng miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc.
Trong bối cảnh chiến tranh lan ra cả nÆ°á»›c, khi mà táºp Ä‘oà n cầm quyá»n Nhà Trắng hống hách và hợm hÄ©nh tuyên bố: "Ä‘Æ°a miá»n Bắc trở lại thá»i kỳ đồ đá", trên thá»±c tế miá»n Bắc đã bÆ°á»›c và o tráºn thá» lá»a vô cùng ác liệt, và rồi chúng ta đã thắng. Không chỉ vững và ng quáºt ngã các bÆ°á»›c leo thang của không lá»±c, hải lá»±c Hoa Kỳ, miá»n Bắc còn hoà n thà nh xuất sắc nghÄ©a vụ của háºu phÆ°Æ¡ng lá»›n.
Äá»™c láºp tá»± do, eó Äảng lãnh đạo sáng suốt, có chế Ä‘á»™ chÃnh trị ổn định, vững chắc, có cÆ¡ sá»› xã há»™i công bằng, tráºt tá»±, là nh mạnh; có các tổ chức quần chúng mạnh hoạt Ä‘á»™ng trong Mặt tráºn - khối Ä‘oà n kết toà n dân; nhân dân cần cù, sáng tạo, dạn Ä‘Ã y trong chiến tranh, lá»±c lượng vÅ© trang anh hùng, có tiá»n tuyến lá»›n miá»n Nam vững và ng, bạn bè anh em cổ vÅ©, chi viện có hiệu quả…, miá»n Bắc ngà y cà ng tá» rõ sức mạnh và tÃnh Æ°u việt của chế Ä‘á»™ xã há»™i chủ nghÄ©a.
GiỠđây, gần bốn mÆ°Æ¡i năm đã qua, khi nghÄ© vá» những ngà y đạn bom, nhÆ°ng rất Ä‘á»—i hà o hùng ấy, trong tâm thức tôi vẫn lắng Ä‘á»ng má»™t Ä‘iá»u: Nếu không có truyá»n thống Ä‘oà n kết tÆ°Æ¡ng thân, tÆ°Æ¡ng ái; tá»±a nhau khi "tối lá»a tắt đèn", "lá là nh đùm lá rách" hình thà nh từ hà ng nghìn năm lịch sỠở từng cá»™ng đồng xã thôn Việt Nam; nếu không có những tế bà o Ä‘ang Ä‘á»™ manh nha của Chủ nghÄ©a xã há»™i, Chủ nghÄ©a Cá»™ng sản là hợp tác xã nông nghiệp - con đẻ của chÃnh sách hợp tác hoá nông nghiệp của Äảng…, liệu miá»n Bắc có trụ vững, có là m tròn nghÄ©a vụ đối vá»›i chiến trÆ°á»ng được không! Äiá»u khẳng định là : Hà ng triệu con ngÆ°á»i đất Bắc rất yên lòng, dồn hết tâm lá»±c cho cuá»™c sống mái vá»›i quân thù trên chiến trÆ°á»ng khi có được háºu phÆ°Æ¡ng là điểm tá»±a vững và ng vá» cả tinh thần lẫn váºt chất…
Tháºt tá»± hà o, tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n vừa thuá»™c vá» miá»n Bắc xã há»™i chủ nghÄ©a, vừa thuá»™c vá» tiá»n tuyến lá»›n miá»n Nam, vừa là chiến trÆ°á»ng vô cùng ác liệt, nhÆ°ng đồng thá»i cÅ©ng là cầu nối giữa háºu phÆ°Æ¡ng lá»›n vá»›i tiá»n tuyến lá»›n.
Vừa và o tá»›i HÆ°Æ¡ng Äô, sáng 16 tháng 6, chúng tôi là m việc luôn vá»›i cán bá»™ chủ trì cÆ¡ quan Bá»™ TÆ° lệnh 559, Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng, nắm lại toà n bá»™ kế hoạch và ná»™i dung há»™i nghị tổng kết - táºp huấn. Hai ngà y sau, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh thông qua lần cuối ná»™i dung và các mặt chuẩn bị cho há»™i nghị; đặc biệt là khâu chuẩn bị công sá»± và bố trà lá»±c lượng cao xạ bảo vệ. Bởi địa Ä‘iểm há»p gần các trá»ng Ä‘iểm Yên Lá»™c, Khe Ãc.
Hạ tuần tháng 6, há»™i nghị tổng kết chiến đấu mùa khô 1966-1967 của Äoà n 559 được tiến hà nh tại xã HÆ°Æ¡ng Xuân. Do địa Ä‘iểm há»p ká» cáºn HÆ°Æ¡ng Äô - nÆ¡i đặt sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh nên vá» sau má»i ngÆ°á»i trong chúng tôi quen gá»i là há»™i nghị HÆ°Æ¡ng Äô. Äây là há»™i nghị có đông đủ thà nh phần tham dá»± nhất kể từ ngà y thà nh láºp Äoà n 559, gồm cán bá»™ quân chÃnh cả Tuyến 559 và tuyến Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng. Dá»± há»™i nghị còn có đại biểụ các cÆ¡ quan Bá»™ Quốc phòng, Bá»™ Giao thông váºn tải, Ban 67, Quân khu 4, các binh chủng có liên quan, đại biểu các tỉnh Nghệ An, Hà TÄ©nh, Quảng Bình, Äặc khu VÄ©nh Linh… Há»™i nghị nà y không Ä‘Æ¡n thuần là tổng kết mà còn là há»™i nghị táºp.huấn vá»›i nhiá»u ná»™i dung rất má»›i vá» nghệ thuáºt quân sá»± lần đầu tiên được váºn dụng thắng lợi trên tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược. Văn bản trình bà y ở há»™i nghị, tôi sá» dụng má»™t phần báo cáo ở há»™i nghị quân chÃnh tháng 2 năm 1967 ở trong tuyến. Do công tác chuẩn bị tốt, biểu mẫu thống kê các mặt hoạt Ä‘á»™ng đầy đủ, nên trong báo cáo tổng hợp, tôi chỉ táºp trung đánh giá chung và rút ra má»™t số bà i há»c kinh nghiệm:
- Äánh giá, phân tÃch tình hình địch-ta trong mùa khô 1966-1967, nêu báºt cái mạnh, cái yếu của ta và của đối phÆ°Æ¡ng; chủ yếu trang bị cho cán bá»™ những vấn Ä‘á» cÆ¡ bản vá» phÆ°Æ¡ng pháp luáºn; phân tÃch, váºn dụng và o Ä‘iá»u kiện không quân Mỹ đánh phá, ngăn chặn tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược; vấn Ä‘á» cần phải là m chủ của ta - phÃa chiến đấu chống ngăn chặn, vá»›i sức mạnh của bá»™ Ä‘á»™i binh chủng hợp thà nh, Ä‘iểm giống và khác nhau trong việc triệt để lợi dụng các yếu tố: Thiên - Äịa - Nhân.
- Quán triệt nhiệm vụ, chức năng của tuyến váºn tải, chi viện chiến lược cho các chiến trÆ°á»ng vá» cả ba mặt: Là má»™t tuyến váºn tải quân sá»± chlến lược, là má»™t hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng trá»ng yếu, là má»™t căn cứ chiến lược của các chiến trÆ°á»ng.
- Là má»™t chiến trÆ°á»ng "Äánh địch mà tiến, mở Ä‘Æ°á»ng mà đi" phải váºn dụng nghệ thuáºt quân sá»± chiến tranh nhân dân, tÆ° tưởng chiến thuáºt tác chiến và o cuá»™c chiến đấu chống ngăn chặn. Mùa khô 1966-1967, vá» tổ chức váºn chuyển Tuyến 559 đã thá» nghiệm thà nh công Ä‘á»™i hình tiến công nhiá»u thê Ä‘á»™i; máºt táºp, liên tục, lấy đại Ä‘á»™i là m Ä‘á»™i hình tiến công cÆ¡ bản; đặc biệt đã sáng tạo má»™t tổ chức Ä‘á»™c đáo của bá»™ Ä‘á»™i binh chủng hợp thà nh, lấy bá»™ Ä‘á»™i váºn tải là m chủ. Bá»™ Ä‘á»™i váºn tải sá» dụng Ä‘á»™i hình tiến công phải có sá»± yểm trợ trá»±c tiếp của há»áº£ lá»±c cao xạ, của công binh, bá»™ binh và các lá»±c lượng bảo đảm khác má»™t cách nhịp nhà ng, đồng bá»™, dây chuyá»n, liên hoà n…
- Chuyển Bá»™ TÆ° lệnh và cÆ¡ quan Bá»™ TÆ° lệnh chỉ đạo là chÃnh sang có kết hợp chỉ huy; chuẩn bị tiến tá»›i tổ chức chiến dịch váºn tải trên toà n tuyến.
- Từng binh trạm củng cố chỉ huy thống nhất do binh trạm tổ chức; đặc biệt là chỉ huy trá»±c tiếp bá»™ Ä‘á»™i binh chủng hợp thà nh ở các trá»ng Ä‘iểm, khu căn cứ táºp kết xuất phát. Chỉ huy các cấp phải thá»±c hiện được năm trá»±c tiếp: Trá»±c tiếp giao nhiệm vụ; trá»±c tiếp tổ chức hiệp đồng chỉ huy chiến đấu; trá»±c tiếp kiểm tra; trá»±c tiếp xá» lý công việc kịp thá»i; trá»±c tiếp báo cáo cấp trên. Ở đây, bá»™ Ä‘á»™i thông tin đã trở thà nh má»™t lá»±c lượng quan trá»ng của bá»™ Ä‘á»™i binh chủng hợp thà nh. Hiện nay, trên tuyến má»›i tổ chức được mạng thông tin khá tốt ở táºp Ä‘oà n trá»ng Ä‘iểm Văng Mu - Tha Mé. Năm 1968, ta sẽ phát triển mạng lÆ°á»›i thông tin, đặc biệt là thông tin tải ba. Lúc đó "Ä‘á»™ng mạch" chủ, "Ä‘á»™ng mạch" nhánh sẽ lÆ°u thông tuần hoà n trong má»™t cÆ¡ thể cÆ°á»ng tráng.
Sau há»™i nghị quan trá»ng nà y, Bá»™ TÆ° lệnh sẽ định hình cÆ¡ bản tÆ° tưởng chiến thuáºt cho từng binh chủng trên tuyến. TrÆ°á»›c mắt, áp dụng cho đợt diá»…n táºp thá»±c binh bá»™ Ä‘á»™i hợp thà nh trong tháng 8 tá»›i.
BÆ°á»›c đầu soạn thảo nhanh tÆ° tưởng chiến thuáºt cho má»™t số binh chủng. Và dụ, đánh tiêu diệt là tÆ° tưởng chung. NhÆ°ng bá»™ Ä‘á»™i cao xạ trên Tuyến 559, khi đã xác định lấy bá»™ Ä‘á»™i váºn tải là m chủ công thì cách đánh của bá»™ Ä‘á»™i cao xạ là tiêu diệt máy bay địch đánh phá Ä‘á»™i hình xe hà nh tiến, cầu Ä‘Æ°á»ng. Äó là tÆ° tưởng chủ đạo. Các binh chủng khác và lá»±c lượng phục vụ cÅ©ng thá»±c hiện nhÆ° váºy.
Há»™i nghị thống nhất khẳng định: Sau 9 năm, mùa khô 1966-1967, Tuyến váºn tải quân sá»± 559 đã thá» nghiệm thà nh công váºn tải cÆ¡ giá»›i có quy mô trong Ä‘iá»u kiện đối phÆ°Æ¡ng tiến hà nh chiến tranh ngăn chặn quyết liệt. Là mùa khô đầu tiên thá»±c hiện đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch váºn tải; giao quân bổ sung cho chiến trÆ°á»ng vá»›i số lượng lá»›n nhất, kịp thá»i nhất. Là mùa khô lá»±c lượng 559 bắn rÆ¡i nhiá»u máy bay, tiêu diệt được nhiá»u bá»™ binh địch, tham gia giải phóng được má»™t số vùng đất Ä‘ai của bạn. CÅ©ng là mùa khô mở được nhiá»u Ä‘Æ°á»ng má»›i, nhất là đưá»ng vòng tránh, bảo đảm giao thông thông suốt liên tục. Äặc biệt, đây là mùa khô đầu tiên các lá»±c lượng binh chủng trên tuyến váºn dụng đúng đắn tÆ° tÆ°á»ng tiến công, nghệ thuáºt và chiến thuáºt quân sá»± phù hợp vá»›i đặc Ä‘iểm của tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược trong chiến tranh.
Không khà há»™i nghị nhÆ° lá»a gặp gió khi anh VÅ© Xuân Chiêm Ä‘á»c Ä‘iện của Äại tÆ°á»›ng Bá»™ trưởng Võ Nguyên Giáp biểu dÆ°Æ¡ng thà nh tÃch của Äoà n 559 trong mùa khô 1966-1967. Äiện của anh Văn chỉ rõ: "Thắng lợi mùa khô 1966-1967 là bÆ°á»›c đầu, nhÆ°ng quan trá»ng ở chá»— là rút được những bà i há»c má»›i là m cÆ¡ sỠđể củng cố tổ chức lá»±c lượng và định hÆ°á»›ng cho cuá»™c chiến đấu mùa khô 1967-1968. Má»™t Ä‘iá»u rất quan trá»ng là xây dá»±ng được tÆ° tưởng tiến công - tÆ° tÆ°á»›ng căn bản của quân Ä‘á»™i ta. Khắng định chủ trÆ°Æ¡ng cÆ¡giá»›i hoá váºn tải của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng là hoà n toà n đúng đắn, phù hợp vá»›i quy luáºt phát triển của chiến trÆ°á»ng".
Hầu hết đại biểu dá»± há»™i nghị rất phấn khởi nhất trà cho rằng há»™i nghị HÆ°Æ¡ng Äô đúng là vừa tổng kết, vừa táºp huấn. Ở góc Ä‘á»™ tổng kết, đã nhất trà khắng định lấy váºn tải cÆ¡ giá»›i là chủ yếu; ở góc Ä‘á»™ táºp huấn, lần đầu tiên chúng ta đã tiếp nháºn được tÆ° tưởng chiến thuáºt tiến "công quân sá»± cho các loại binh chủng". Äây là mốc có tÃnh chất lịch sá», để chuyển sang tác chiến hiệp đồng binh chủng trên tuyến Ä‘Æ°á»ng Hồ Chà Minh, tạo thế, tạo lá»±c má»›i để tiến lên hoà n thà nh nhiệm vụ váºn tải chi viện chiến lược.
Kết thúc há»™i nghị, toà n bá»™ lá»±c lượng phÃa sau cÅ©ng nhÆ° lá»±c lượng trên tuyến khẩn trÆ°Æ¡ng chuẩn bị cho má»™t mùa khô má»›i. Mấy anh em trong Bá»™ TÆ° lệnh chia nhau xuống từng Ä‘Æ¡n vị, trá»±c tiếp nắm công tác táºp huấn, củng cố tổ chức, bổ sung quân số, trang bị kỹ thuáºt. Äồng thá»i, chúng tôi cÅ©ng nháºn được Ä‘iện của anh Hồng Kỳ báo lá»±c lượng ở lại tuyến triển khai tốt nhiệm vụ bảo đảm hà nh quân, bảo vệ kho tà ng. Äặc biệt, công binh Ä‘ang gấp rút hoà n thà nh chuẩn bị cầu Ä‘Æ°á»ng theo kế hoạch đã định. Các lá»±c lượng công binh, cao xạ, thông tin táºp trung Æ°u tiên cá»a khẩu Ta Lê - Ä‘Æ°á»ng 20 và cá»a khẩu Xiêng Phan - Ä‘Æ°á»ng 12, vá»›i quyết tâm bảo đảm từ ngà y 15 tháng 10, các binh chủng chÃnh thức nháºp tuyến. Cùng thá»i gian nà y, chúng tôi nháºn được văn bản chÃnh thức kế hoạch mùa khô 1967-1968 vá»›i chỉ tiêu gấp hai lần mùa khô trÆ°á»›c.
Trên cÆ¡ sở tổ chức lá»±c lượng được củng cố và kế hoạch được phân bố, đồng thá»i các khâu chuẩn bị khác cÆ¡ bản hoà n tất, tháng 8 năm 1967, Bá»™ TÆ° lệnh 559 và Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng phối hợp tổ chức diá»…n táºp "Chiến dịch váºn tải" hiệp đồng binh chủng quy mô lá»›n. Vá»›i cuá»™c diá»…n táºp nà y, chúng tôi muốn áp dụng những kinh nghiệm đã được khẳng định, rèn luyện nâng cao trình Ä‘á»™ chiến thuáºt, chiến đấu, trình Ä‘á»™ tác nghiệp của bá»™ Ä‘á»™i, kết hợp tạo chân hà ng ở tuyến kho háºu cứ Äoà n 559. Trung tâm địa bà n diá»…n táºp từ ngã ba Khe Giao (Hà TÄ©nh) đến Khe Ve (Quảng Bình).
Lá»±c lượng váºn tải tham gia diá»…n táºp có 560 xe, gồm ba tiểu Ä‘oà n xe của Äoà n 559, hai tiểu Ä‘oà n xe của Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng. Má»™t số tiểu Ä‘oà n công binh, thanh niên xung phong của Binh trạm 2 và Binh trạm 12 tham gia bảo đảm cầu Ä‘Æ°á»ng, bốc dỡ hà ng. Năm tiểu Ä‘oà n cao xạ, ba đại Ä‘á»™i súng máy phòng không Ä‘ang tác chiến tại chá»— cÅ©ng được huy Ä‘á»™ng diá»…n táºp…
Thá»±c hà nh diá»…n táºp, tôi trong "vai" Binh trạm trưởng, các cÆ¡ quan Tham mÆ°u, ChÃnh trị, Háºu cần thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh 559 và Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng đóng vai cÆ¡ quan binh trạm. Chỉ huy binh trạm xuống trá»±c tiếp chỉ huy trá»ng Ä‘iểm. Trên suất 150 cây số "chiá»u dà i tiến công ", chúng tôi chá»n ba trá»ng Ä‘iểm tổ chức chỉ huy bá»™ Ä‘á»™i hiệp đồng binh chủng là Khe Giao, La Khê và Khe Ve.
Những quy định Ä‘Æ°á»ng và o, Ä‘Æ°á»ng ra, Ä‘iểm tránh nhau, thá»i gian xe táºp kết, xuất phát Ä‘á»u được triển khai nhịp nhà ng, thống nhất nhÆ° táºp huấn.
Cuá»™c diá»…n táºp kéo dà i má»™t tháng. Kết quả khá mÄ© mãn. Chân hà ng được láºp tại tổng kho Tuyến 559 hÆ¡n 8.200 tấn váºt chất.
NhÆ°ng cái được quan trá»ng hÆ¡n là chúng tôi đã xây dá»±ng bÆ°á»›c đầu Ä‘iá»u lệnh chiến dịch, Ä‘iá»u lệnh chỉ huy, chiến đấu; công tác chÃnh trị trong tác nghiệp hiệp đồng binh chủng quy mô chiến dịch.
Trung tuần tháng 10, khi những ngá»n gió heo may đầu mùa quất xà o xạc trên những tán cây rừng vùng HÆ°Æ¡ng Khê, Chu Lễ…, chúng tôi tiến hà nh má»™t đợt tổng kiểm tra công tác chuẩn bị lá»±c lượng, trang bị, công tác cầu Ä‘Æ°á»ng ở hai cá»a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và đưá»ng 20.
Những kinh nghiệm của má»™t mùa váºn tải chi viện được há»™i nghị HÆ°Æ¡ng Äô khái quát thà nh các vấn Ä‘á» có tÃnh lý luáºn và sau đó được váºn dụng và o diá»…n táºp "chiến dịch váºn tải" quy mô vừa, cùng các hoạt Ä‘á»™ng chuẩn bị khác vá» con ngÆ°á»i, trang bị, cầu Ä‘Æ°á»ng… đảm bảo cho chúng tôi chủ Ä‘á»™ng, vững và ng triển khai "chiến dịch nháºp tuyến", góp phần cùng chiến trÆ°á»ng thá»±c hiện thắng lợi chủ trÆ°Æ¡ng chiến lược má»›i của Bá»™ ChÃnh trị và Trung Æ°Æ¡ng Äảng.
|
28-06-2008, 09:58 AM
|
Diệt Thế Ma Thần
|
|
Tham gia: May 2008
Äến từ: tp ho chi minh
Bà i gởi: 217
Thá»i gian online: 1 ngà y 0 giá» 18 phút
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 3
TrÆ°á»ng SÆ¡n vá»›i Tết Máºu Thân, Những Ngà y Vượt LÅ©, Thế Cá» Äảo Ngược.
1.
Vá»›i mùa hè 1967, sau hai cuá»™c phản công chiến lược bị thất bại nặng, chiến lược "chiến tranh cục bá»™" của Mỹ đã không diá»…n ra suôn sẻ theo tÃnh toán ban đầu trÆ°á»›c "Canh bạc Việt Nam" của giá»›i cầm quyá»n Mỹ. Các bÆ°á»›c leo thang đánh phá miá»n Bắc bằng không quân, hải quân của Mỹ cÅ©ng chung kết cục nhÆ° váºy.
Cuá»™c chiến tranh xâm lược Việt Nam đã đặt Mỹ trÆ°á»›c tình thế bế tắc chịu sá»± tác Ä‘á»™ng mạnh mẽ vá» chÃnh trị, xã há»™il chịu những phà tổn nặng ná» vá» tiá»n của và sinh mạng ngÆ°á»i Mỹ. DÆ° luáºn tiến bá»™ Mỹ lên tiếng phản đối chiến tranh xâm lược. Ná»™i bá»™ ChÃnh phủ Mỹ bị phân hoá. Má»™t số giá»›i chức của Nhà Trắng đòi tìm giải pháp nhằm sá»›m Ä‘Æ°a nÆ°á»›c Mỹ thoát khá»i cuá»™c chiến nà y.
Trên bình diện quốc tế, sá»± nghiệp kháng chiến của nhân dân ta ngà y cà ng được dÆ° luáºn thế giá»›i và chÃnh phủ nhiá»u nÆ°á»›c đồng tình ủng há»™, giúp đỡ.
Vá» phÃa ta, qua hai năm Ä‘Æ°Æ¡ng đầu vá»›i "chiến tranh cục bá»™", quân và dân ta ở miá»n Nam vẫn giữ vững và phát huy mạnh mẽ chiến lược tiến công, là m phá sản má»™t bÆ°á»›c quan trá»ng kế hoạch chiến lược của địch, giữ vững quyá»n chủ Ä‘á»™ng ở rừng núi, lá»±c lượng ba thứ quân phát triển mạnh…
Từ thá»±c tế đó, ngay từ đầu năm 1967, Bá»™ ChÃnh trị, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng đã sá»›m thấy má»™t tình thế má»›i xuất hiện, cho phép chúng ta có thể và phải tìm phÆ°Æ¡ng cách khai thác triệt để, nhằm xoay chuyển và tạo bÆ°á»›c ngoặt quyết định của cuá»™c chiến tranh. Từ nháºn định đó, má»™t kế hoạch chiến lược Äông Xuân 1967-1968 láºp tức được khởi thảo và tiếp tục được bổ sung, hoà n thiện, bắt nhịp từng "hÆ¡i thở" của chiến trÆ°á»ng và cục diện chiến tranh.
Tháng 1 năm 1968, Há»™i nghị Ban chấp hà nh Trung Æ°Æ¡ng Äảng lần thứ 14 thông qua nghị quyết Bá»™ ChÃnh trị, chỉ rõ: Cuá»™c kháng chiến của ta lúc nà y cần phải và có thể tạo má»™t chuyển biến lá»›n giữa lúc đế quốc Mỹ Ä‘ang ở thế ngáºp ngừng vá» chiến lược, giá»›i cầm quyá»n Mỹ Ä‘ang dao Ä‘á»™ng. Dể chuyển cách mạng và chiến tranh cách mạng miá»n Nam sang má»™t thá»i kỳ má»›i, thá»i kỳ già nh thắng lợi quyết định, phải tạo được má»™t bÆ°á»›c ngoặt lá»›n của cuá»™c chiến tranh. Muốn váºy, không thể tiến từng bÆ°á»›c tuần tá»± nhÆ° những năm trÆ°á»›c đây; không đánh theo kiểu cÅ© nhÆ° đông xuân trÆ°á»›c. Phải tạo má»™t bÆ°á»›c nhảy vá»t bằng chá»n hÆ°á»›ng chiến lược hiểm và dùng cách đánh má»›i, giáng má»™t đòn bất ngá» tháºt mạnh và o ý chà xâm lược của đế quốc Mỹ. Äó là má»™t cách đánh chÆ°a từng diá»…n ra trong cuá»™c kháng chiến chống Mỹ và cÅ©ng hiếm có trong lịch sá» chiến tranh cách mạng, khiến cho Mỹ - nguỵ không há» nghÄ© tá»›i và cÅ©ng không thể nghÄ© tá»›i.
Cùng vá»›i cả nÆ°á»›c, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n tÃch cá»±c chuẩn bị phục vụ cho chủ trÆ°Æ¡ng chiến lược má»›i. Nắm bắt ý định chiến lược của Trung Æ°Æ¡ng, đồng thá»i vá»›i việc Bá»™ Quốc phòng tăng cÆ°á»ng chỉ đạo, bổ sung lá»±c lượng, trang bị cho Äoà n 559, anh em chúng tôi Ä‘á»u thống nhất nháºn định: Mùa khô 1967-1968 sẽ có chuyển biến lá»›n, bất ngá» trên chiến trÆ°á»ng. Vá»›i nháºn định đó, kể từ sau khi kết thúc cuá»™c diá»…n táºp "chiến dịch váºn tải" tháng 8-1967, chúng tôi tiếp tục xốc lại Ä‘á»™i hình, chuẩn bị chu đáo, khẩn trÆ°Æ¡ng và o chiến dịch vượt khẩu - nháºp tuyến.
BÆ°á»›c và o mùa khô 1967-1968, toà n tuyến bố trà thà nh 10 binh trạm, gồm 8 binh trạm trục dá»c (1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 58) và 2 binh trạm trục ngang (7, 21). Ngay sau đó, theo ý của Bá»™ Tổng tham mÆ°u, phiên hiệu các binh trạm trục dá»c có thêm số 3 đứng trÆ°á»›c, thà nh 8 binh trạm: 31, 32, 33, 34, 35, 36 và Binh trạm 8 thà nh Binh trạm 37, Binh trạm 53. Äối vá»›i hệ thống trục ngang Binh trạm 7 thà nh Binh trạm 42, Binh trạm 21 thà nh Binh trạm 44.
Cùng thá»i gian nà y cÆ¡ quan tham mÆ°u Bá»™ TÆ° lệnh được tăng cÆ°á»ng má»™t số cán bá»™ có năng lá»±c. Äồng chà Nguyá»…n Lang được Ä‘iá»u vá» là m Tham mÆ°u trưởng tác chiến. Äồng chà Nguyá»…n An là m tham mÆ°u trưởng váºn tải. Äồng chà Phạm Diêu là m Tham mÆ°u trưởng công binh…
Tháng 10 năm 1967, chúng tôi tiến hà nh há»™i nghị quân chÃnh lần cuối trÆ°á»›c khi bÆ°á»›c và o mùa khô 1967-1968, sá»›m hÆ¡n dá»± định. Ná»™i dung chủ yểu của há»™i nghị là quán triệt tình hình nhiệm vụ các chỉ tiêu chÃnh của kế hoạch, xây dá»±ng quyết tâm, váºn dụng sáng tạo nghệ thuáºt quân sá»± và o má»i hoạt Ä‘á»™ng của tuyến, nắm vững tÆ° tưởng tiến công, Ä‘Æ°a váºn chuyển cÆ¡ giá»›i và o Ä‘á»™i hình chiến thuáºt trong thế tráºn hiệp đồng binh chủng. Äiá»u cuối cùng mà chúng tôi yêu cầu các binh trạm, các Ä‘Æ¡n vị cần lÆ°u tâm là : Phái chuẩn bị quyết tâm theo hÆ°á»›ng khối lượng tăng hÆ¡n, thá»i gian khẩn trÆ°Æ¡ng hÆ¡n, đối phó vá»›i địch đánh mạnh hÆ¡n, sẵn sà ng đáp ứng má»i yêu cầu Ä‘á»™t xuất của chiến trÆ°á»ng.
Ngà y 12 tháng 10, anh Chiêm theo Ä‘Æ°á»ng 12 và tôi cùng má»™t số cán bá»™ chủ trì cÆ¡ quan theo Ä‘Æ°á»ng 20 tiến hà nh má»™t đợt tổng kiểm tra lần cuối công tác chuẩn bị của các binh trạm bắc Ä‘Æ°á»ng số 9, đôn đốc triển khai công tác tổ chức chỉ huy các lá»±c lượng nháºp tuyến, kết hợp kiểm tra việc xây dá»±ng sở chỉ huy má»›i của Bá»™ TÆ° lệnh.
Sở chỉ huy má»›i được xây dá»±ng gần ngã ba Ä‘Æ°á»ng 9 và táºp Ä‘oà n trá»ng Ä‘iểm Văng Mu - Tha Mé - Na Bo, kẹp giữa Ä‘Æ°á»ng 128 và đưá»ng 129. Chá»n đặt sở chỉ huy ở đây vừa bà máºt, bất ngá», vừa là trung tâm của nhiá»u tuyến Ä‘Æ°á»ng quan trá»ng. Sau má»™t mùa mÆ°a lao Ä‘á»™ng khẩn trÆ°Æ¡ng, cáºt lá»±c, anh em công binh đã hoà n thà nh má»™t công trình quân sá»± bá» thế, vá»›i yêu cầu kỹ thuáºt cao là má»™t địa đạo dà i gần 200 mét xuyên sâu và o lòng núi. Chá»— dà y nhất phÃa trên tÃnh từ đỉnh núi là 170 mét. Trong gần 200 mét tuy-nen khổng lồ nà y được cấu trúc đầy đủ "phòng" trá»±c chỉ huy, "phòng" giao ban Bá»™ TÆ° lệnh, "phòng" trá»±c ban của các cÆ¡ quan tham mÆ°u binh chủng, cÆ¡ quan chÃnh trị, háºu cần. Hệ thống Ä‘iện thoại được lắp đặt khá đồng bá»™, liên lạc trá»±c tiếp vá»›i từng binh trạm và đơn vị trá»±c thuá»™c. Máy phát Ä‘iện bảo đảm ánh sáng liên tục suốt ngà y đêm. Tháºt khó có thể tÆ°á»ng tượng được trong Ä‘iá»u kiện muôn và n khó khăn, thiếu thốn giữa đại ngà n TrÆ°á»ng SÆ¡n, ngay ká» tuyến giao thông huyết mạch Ä‘Æ°á»ng số 9 mà đối phÆ°Æ¡ng Ä‘ang kiểm soát, ká» cáºn những trá»ng Ä‘iểm địch đánh phá vô cùng quyết liệt, công binh TrÆ°á»ng SÆ¡n đã xây dá»±ng được má»™t trung tâm chỉ huy bá» thế, chÃnh quy đến nhÆ° váºy. Tôi tin chắc, được là m việc trong "cÆ¡ ngÆ¡i" nà y, má»—i ngÆ°á»i sẽ tá»± tin hÆ¡n và cÅ©ng tá»± mình phải thay đổi tác phong công tác, nghiêm túc, khẩn trÆ°Æ¡ng hÆ¡n.
Sau khi nắm tình hình lần cuối, chúng tôi chá»n Ä‘Æ°á»ng 20 là m hÆ°á»›ng vượt khẩu chủ yếu, vì Ä‘Æ°á»ng khá tốt và và o tá»›i Ä‘Æ°á»ng 9 gần hÆ¡n.
Trung tuần tháng 10, các khâu chuẩn bị hoà n tất. MÆ°a trên TrÆ°á»ng SÆ¡n giảm. ÄÆ°á»ng se khô. Má»±c nÆ°á»›c các sông, suối xuống dần. Các lá»±c lượng đã tiếp cáºn khu vá»±c cá»a khẩu sẵn sà ng chá» lệnh.
Äể sá»›m chủ Ä‘á»™ng trong chỉ huy Ä‘iá»u hà nh, Bá»™ TÆ° lệnh và o tuyến sá»›m hÆ¡n các Ä‘Æ¡n vị. Do Chủ nhiệm thông tin và cÆ¡ quan thông tin và o trÆ°á»›c chúng tôi má»™t tuần, nên khi Bá»™ TÆ° lệnh và o sở chi huy má»›i, hệ thống thông tin đã được lắp đặt, triển khai đồng bá»™. Vá»›i mạng thông tin nà y, chúng tôi có thể là m việc cùng má»™t lúc vá»›i nhiá»u binh trạm từ Bạc trở ra. Äây thá»±c sá»± là má»™t thuáºn lợi lá»›n cho công tác chỉ huy trÆ°á»›c má»™t mùa ra quân má»›i.
Cuối tháng 10, khi chúng tôi phát lệnh mở mà n chiến dịch "Vượt khẩu" cÅ©ng là thá»i Ä‘iểm không quân địch tăng cÆ°á»ng đánh phá ngăn chặn các cá»a ngõ và o tuyến. Máy bay các loại thi nhau trút bom và o các trá»ng Ä‘iểm Pha Nốp, Xiêng Phan (Ä‘Æ°á»ng 12); cua chữ A, ngầm Ta Lê (Ä‘Æ°á»ng 20), Lùm Bùm, Văng Mu, Tha Mé (Ä‘Æ°á»ng 128)… Máy bay B.52 còn ném bom rải thảm khu vá»±c tổng kho 050, gây cho ta má»™t số tổn thất.
Do chủ Ä‘á»™ng có phÆ°Æ¡ng án đối phó vá»›i các thủ Ä‘oạn đánh phá của địch, đặc biệt lợi dụng yếu tố bất ngá», máºt táºp, chiến dịch "Vượt khẩu" diá»…n ra cấp táºp, dứt Ä‘iểm, không dây dÆ°a nhÆ° những năm trÆ°á»›c. Chỉ sau 8 ngà y, toà n bá»™ lá»±c lượng xe - máy, trang bị đã và o vị trà táºp kết an toà n. Äặc biệt, có 12 tiểu Ä‘oà n xe chở hà ng chạy thẳng và o giao cho các binh trạm phÃa nam; trong đó có 8 tiểu Ä‘oà n xe chở vÅ© khÃ, đạn pháo và o giao cho B2 tại khu vá»±c ngã ba biên giá»›i.
Thắng lợi tráºn đầu của mùa khô 1967-1968 là kết quả cố gắng ná»— lá»±c của hết thảy các lá»±c lượng, binh chủng trên toà n tuyến; trÆ°á»›c tiên là bá»™ Ä‘á»™i công binh, váºn tải và phòng không.
Các lá»±c lượng phòng không, Ä‘iển hình là Tiểu Ä‘oà n 14 - Binh trạm 31, Tiểu Ä‘oà n 18 - Binh trạm 32 là những Ä‘Æ¡n vị cao xạ triển khai đánh địch sá»›m nhất, chiến đấu dÅ©ng cảm, hất máy bay địch lên cao, hạn chế tá»›i mức thấp nhất xác suất bom đạn trúng Ä‘Æ°á»ng, trúng xe, bảo vệ tốt Ä‘Æ°á»ng, cầu và đội hình xe ở hai cá»a ngõ trá»ng yếu nà y.
Sau khi toà n bá»™ lá»±c lượng "Vượt khẩu" trót lá»t, Bá»™ TÆ° lệnh Ä‘iện cho các binh trạm và đơn vị dà nh 5 ngà y ổn định má»i mặt. Tiếp đó chúng tôi quyết định ba binh trạm phÃa bắc Ä‘Æ°á»ng 9 mở đợt "Ä‘á»™t kÃch" 10 ngà y nhằm thá»±c hiện thắng lợi chỉ tiêu váºn chuyển tháng 11, đồng thá»i rèn luyện má»™t bÆ°á»›c vá» tổ chức chỉ huy hiệp đồng binh chủng trong váºn chuyển táºp trung quy mô tiểu Ä‘oà n.
Tham gia đợt Ä‘á»™t kÃch nà y có 8 tiểu Ä‘oà n công binh, 5 tiểu Ä‘oà n cao xạ, 7 tiểu Ä‘oà n ô tô gồm 752 xe. Binh trạm 32 đảm nhiệm cung xung yếu nhất, là "yết hầu" hút hà ng từ hai cá»a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và đưá»ng 20 và o rồi dẩy tiếp và o nam Ä‘Æ°á»ng 9. Äồng thá»i, trên cÆ¡ sở đánh giá Binh trạm 32 là đơn vị có mạng Ä‘Æ°á»ng khá hoà n chỉnh, có khả năng tổ chức váºn chuyển Ä‘á»™i hình táºp trung quy mô lá»›n, chúng tôi quyết định chá»n binh trạm nà y xây dá»±ng Ä‘iển hình vá» chỉ huy váºn tải táºp trung quy mô tiểu Ä‘oà n trong thế tráºn hiệp đồng binh chủng. Thá»±c tế, đợt váºn chuyển "Ä‘á»™t kÃch rà trÆ¡n" nà y, Binh trạm 32 đã thể hiện được thế mạnh vốn có; má»™t ngà y đêm chuyển gần 350 tấn hà ng và o khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng số 9.
Nhân Ä‘Ã thắng lợi tráºn đầu và thá»i tiết khá thuáºn lợi, chúng tôi chủ trÆ°Æ¡ng đồng loạt ra quân toà n tuyến. Các lá»±c lượng binh chủng: phòng không, công binh, váºn tải phối hợp nhịp nhà ng. Äặc biệt, sá»± phát triển có tÃnh Ä‘á»™t biến của mạng thông tin liên lạc, kết hợp há»— trợ giữa vô tuyến Ä‘iện và hữu tuyến tuyến Ä‘iện, triển khai thông suốt giữa sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh tá»›i các binh trạm, Ä‘Æ¡n vị binh chủng; nối từ trục chÃnh tá»›i trục phụ và các trạm chỉ huy giao thông trên Ä‘Æ°á»ng… đã tạo thuáºn lợi lá»›n cho công tác tổ chức chỉ huy chiến đấu.
Kết thúc tháng đầu ra quân, Tuyến 559 đã thá»±c hiện được cÆ¡ bản chỉ tiêu trên giao: váºn chuyển Ä‘i các hÆ°á»›ng 7.500 tấn, gấp rút triển khai kho tà ng và rải được gần 15.000 tấn hà ng ở các cụm kho bắc Ä‘Æ°á»ng số 9 để chuẩn bị cho chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Khe Sanh.
Kết quả váºn chuyển tháng 11 năm 1967 đánh dấu má»™t bÆ°á»›c phát triển má»›i trong chỉ đạo, chỉ huy và tổ chức tác chiến của tuyến váºn tải quân sá»± TrÆ°á»ng SÆ¡n. Tráºn đầu ra quân mùa khô nà y, Binh trạm 32 là lá cỠđầu, đạt ká»· lục váºn tải 10.000 tấn hà ng vượt Ä‘Æ°á»ng 9 trong má»™t tháng. Bá»™ TÆ° lệnh quyết định tặng Binh trạm 32 danh hiệu "Binh trạm vạn tấn". Tiểu Ä‘oà n 102 ô tô váºn tải thiện chiến, chạy trên cung Ä‘Æ°á»ng "lá»a" từ Lùm Bùm và o Tha Mé, Ä‘Æ¡n vị có Anh hùng liệt sÄ© Lê Quang Biện, được tặng danh hiệu "Tuấn mã TrÆ°á»ng SÆ¡n". Má»™t tiểu Ä‘oà n váºn tải thiện chiến khác - Tiểu Ä‘oà n 52, Ä‘Æ¡n vị có Anh hùng Kim Ngá»c Quản được phong Ä‘anh hiệu "Äại bà ng TrÆ°á»ng SÆ¡n".
Hôm gá»i Ä‘iện thoại cho Binh trạm trưởng 32 Hoà ng Anh VÅ© và ChÃnh uá»· binh trạm Phan Hữu Äại, thông báo quyết định của Bá»™ TÆ° lệnh, tôi lÆ°u ý các anh rằng: Chiến công của Binh trạm 32 là rất lá»›n, rất xứng đáng vá»›i danh hiệu mà Bá»™ TÆ° lệnh và cÅ©ng chÃnh là đồng Ä‘á»™i khen tặng. NhÆ°ng đối vá»›i những ngÆ°á»i chỉ huy giá»i, vấn Ä‘á» chá»yếu không phải là say sÆ°a vá»›i " tấn, tạ", mà phải có tầm nhìn xa hÆ¡n, phải thấy được nguyên nhân thắng lợi để phát huy tốt, già nh thắng lợi lá»›n hÆ¡n. Từ kinh nghiệm của mình góp phần nhân rá»™ng ra toà n tuyến, trÆ°á»›c hết là yếu tố con ngÆ°á»i.
BÆ°á»›c khởi Ä‘á»™ng của những binh trạm tuyến ngoà i nhÆ° váºy là tạm ổn. Äầu tháng 12, tôi tranh thủ cùng má»™t số cán bá»™ cÆ¡ quan Bá»™ TÆ° lệnh và o kiểm tra các binh trạm phÃa nam - từ Bạc và o tuyến C4.
Chúng tôi đảo khắp lượt từ Binh trạm 35 do anh Nguyá»…n Tất Giá»›i là m Binh trạm trưởng, Nguyá»…n Tuấn - ChÃnh uá»·, sang Binh trạm 87 do anh Äá»— Hữu Äà o là m Binh trạm trưởng, VÅ© Quang Bình - ChÃnh uá»· và tá»›i Binh trạm 44 do anh Bùi Quốc uá»· - Binh trạm trưởng, Võ Phúc Kiến - ChÃnh uá»·. CÆ¡ bản các binh trạm nà y đã triển khai xong lá»±c lượng, sẵn sà ng nháºn hà ng từ các binh trạm tuyến ngoà i và o và chuyển tiếp theo yêu cầu các chiến trÆ°á»ng.
Äể tạo được sá»± phát triển đồng Ä‘á»u toà n tuyến, tôi nhắc nhở chỉ huy các binh trạm lÆ°u ý xây dá»±ng hệ thống tổ chức chỉ huy, ná»n nếp tác phong chỉ huy hiệp đồng binh chủng; xác định rõ tÆ° tưởng chiến thuáºt tiến công trong thá»±c hà nh váºn chuyển, bảo đảm cầu Ä‘Æ°á»ng và lá»±c lượng tác chiến phòng không ở từng khu vá»±c, chỉnh đốn mạng thông tin…
Kết thúc tám ngà y thị sát tuyến cuối, tôi trở vá» cùng các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh phát lệnh váºn chuyển tháng 12.
Tình hình lúc nà y khó khăn hÆ¡n. Äã và o cao Ä‘iểm mùa khô, địch huy Ä‘á»™ng máy bay đánh mạnh dá»c tuyến hà nh lang. Qua kiểm tra thá»±c địa và báo cáo từng giá» của các binh trạm, tất cả các trá»ng Ä‘iểm từ đầu tá»›i cuối tuyến suốt ngà y đêm không ngá»›t tiếng bom đạn. Chỉ ná»a đầu tháng 12, lượng bom đạn địch rải xuống toà n tuyến hà nh lang tăng gấp rưỡi tháng 11. Số phi vụ oanh kÃch của B.52 tăng 66 phần trăm. Khu vá»±c từ cá»a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và đưá»ng 20 và o Ä‘Æ°á»ng 9 trở thà nh tâm Ä‘iểm đánh phá, chặn cắt của không quân Mỹ. Táºp Ä‘oà n trá»ng Ä‘iểm Văng Mu - Tha Mé - Cốc Mạc luôn nhÆ° "chảo lá»a". Cầu Na Tông, cầu nổi Ta Lê, cầu Tha Mé, và sâu hÆ¡n là cầu phao Bạc Ä‘á»u "trúng thÆ°Æ¡ng". Xe chạy "lấn sáng", chúng đánh sá»›m hÆ¡n; ta chạy "lấn chiá»u" chúng đánh chặn chiá»u… NhÆ°ng chúng chặn sao nổi. Khoét sâu và o tÃnh "máy móc", cứng nhắc của địch, chúng tôi chuyển các thá»i Ä‘iểm đó sang,tổ chức chạy nghi binh, hút địch, giữ địch ở những nÆ¡i, và o nhÅ©ng thá»i Ä‘iểm ta muốn, đồng thá»i chủ Ä‘á»™ng đánh địch, vá»›i tÆ° tÆ°á»ng chỉ đạo "Äổi đầu đạn, giữ đầu xe". Các lá»±c lượng phòng không bám Ä‘Æ°á»ng, bám trá»ng Ä‘iểm, chiến đấu vô cùng dÅ©ng cảm. Bầu trá»i TrÆ°á»ng SÆ¡n quyết không thể là "bầu trá»i riêng" của không quân Mỹ. Chỉ 20 ngà y đầu tháng 12, lá»±c lượng phòng không 559 đã bắn rÆ¡i 33 máy bay. Công binh luôn túc trá»±c trá»ng Ä‘iểm, Ä‘Æ°á»ng cầu, kịp thá»i máºt táºp ứng cứu. Cầu Ta Lê, phà Tha Mé, cầu phao Bạc trúng bom không dÆ°á»›i ba lần; công binh đã có sẵn cầu dá»± bị, ngầm dá»± bị để xe qua… Äịch đánh - ta đánh trả. "Äánh địch, mở Ä‘Æ°á»ng mà váºn chuyển" không còn là khẩu hiệu mà là thá»±c tiá»…n sống Ä‘á»™ng, hà o hùng trên từng cung Ä‘Æ°á»ng, từng trá»ng Ä‘iểm.
Do nắm bắt kịp thá»i và sâu sát tình hình, đánh giá đúng chá»— mạnh, chá»— yếu, của địch, của ta, để phù hợp vá»›i Ä‘á»™i hình váºn tải cÆ¡ giá»›i quy mô lá»›n, sau má»™t tháng ra quân, chúng tôi quyết định Ä‘iá»u chỉnh má»™t số cung chặng giữa các binh trạm, nhằm phát huy hết công suất của xe. Äặc biệt công tác bảo đảm giao liên hà nh quân cÅ©ng có bÆ°á»›c thay đổi đáng kể.
Vì sức khá»e của bá»™ Ä‘á»™i, vì yêu cầu của chiến đấu, chủ trÆ°Æ¡ng của Bá»™ TÆ° lệnh là : Triệt để táºn dụng Ä‘iá»u kiện và thá»i cÆ¡ cho phép, tổ chức cho bá»™ Ä‘á»™i hà nh quân bằng cÆ¡ giá»›i; dùng cÆ¡ giá»›i chở vÅ© khà và trang bị nặng cho các Ä‘Æ¡n vị đến các mút chiến trÆ°á»ng. Phòng Giao liên tăng thêm má»™t số trạm cấp phát háºu cần để giảm lượng mang vác của bá»™ Ä‘á»™i. CÆ¡ quan háºu cần nghiên cứu cải tiến má»™t số chế Ä‘á»™ để cải thiện Ä‘iá»u kiện sinh hoạt váºt chất cho bá»™ Ä‘á»™i và o chiến trÆ°á»ng, phòng chống dịch bệnh… Công binh, thanh niên xung phong cải tạo mặt Ä‘Æ°á»ng, bạt bá»›t dốc, là m thêm cầu qua suối.
Phòng Giao liên hà nh quân còn nghiên cứu, bố trà lại cung trạm hợp lý hÆ¡n để bá»™ Ä‘á»™i có chút thá»i gian nghỉ ngÆ¡i, Ãt nhất là má»™t đêm sau bốn năm ngà y liá»n bÆ°Æ¡n bả Ä‘Æ°á»ng rừng…
Sau má»™t tháng tung toà n bá»™ lá»±c lượng lên tuyến trong thế tráºn hiệp đồng binh chủng, hÆ¡n má»™t nghìn đầu xe được huy Ä‘á»™ng và o tráºn (chiếm 94 phần trăm số xe có trong biên chế), toà n tuyến đã thá»±c hiện được cÆ¡ bản các chỉ tiêu kế hoạch tháng 12; chuyển giao chiến trÆ°á»ng hÆ¡n má»™t vạn tấn, có 8.000 tấn được Ä‘Æ°a và o tạo chân hà ng tại Sa Äi, La Hạp, Bạc, Chà Vằn, Phi Hà , Hà Tia; bảo đảm cho các Ä‘Æ¡n vị hà nh quân 1.000 tấn. Äặc biệt trong số 12 tiểu Ä‘oà n xe nháºp tuyến, có tá»›i 4 tiểu Ä‘oà n chở súng, đạn B40, B41, súng 12,7 ly tá»›i khu vá»±c ngã ba biên giá»›i. Từ đó chúng tôi Ä‘iện cho binh trạm tuyến cuối sá» dụng tiểu Ä‘oà n váºn tải Ä‘Æ°á»ng sông, dùng thuyá»n máy theo dòng sông Sê Công, Mê Công chuyển hà ng tá»›i Kra Chiê để giao cho Nam Bá»™. Má»™t trong những "Ä‘á»™t biến" vá» tổ chức giao liên hà nh quân là chúng tôi đã dà nh má»™t số chuyến xe cÆ¡ Ä‘á»™ng 6 Ä‘oà n, gồm 1.977 cán bá»™, chiến sÄ© và o chiến trÆ°á»ng kịp "đón Tết Máºu Thân".
CÅ©ng nhÆ° các hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng, tháng 1 năm 1968 ở Tuyến 559 tháºt sá»± sôi Ä‘á»™ng không khà "đêm trÆ°á»›c" của "Tết". Lúc nà y, Bá»™ ChÃnh trị Trung Æ°Æ¡ng Äảng đã có nghị quyết "Chuyển cuá»™c chiến tranh cách mạng miá»n Nam sang má»™t thá»i kỳ má»›i - thá»i kỳ già nh thắng lợi quyết định". Ngà y giá» mở mà n Tổng tiến công và nổi dáºy đối vá»›i chúng tôi lúc nà y còn là vấn Ä‘á» tuyệt máºt. Song từ những phán Ä‘oán thông qua sá»± chỉ đạo của trên và bằng "linh cảm tráºn mạc", chúng tôi thấy bão lá»a Ä‘ang đến gần.
Tuy váºy, chiến trÆ°á»ng vẫn im ắng - má»™t sá»± im lặng đáng sợ đối vá»›i phÃa Mỹ. Bá»™ chỉ huy quân sá»± Mỹ tại Sà i Gòn (MACV) phán Ä‘oán trong năm 1968 trá»ng tâm hoạt Ä‘á»™ng của ta ở miá»n Nam sẽ là chống phá "bình định", mở má»™t số tráºn đánh dá»c biên giá»›i Việt - Là o và Campuchia, tiến công các mục tiêu thuá»™c hai tỉnh Trị-Thiên, tìm cách bảo tồn lá»±c lượng, cố gắng duy trì mức Ä‘á»™ giao tranh của năm 1967. Äà i báo phÆ°Æ¡ng Tây lại cho rằng: Việt cá»™ng sẽ mở những cuá»™c tiến công lá»›n trong mùa khô; rằng Việt cá»™ng sẽ bị tiêu diệt nếu liá»u mạng tiến công…
Mặc "ngÆ°á»i" cứ Ä‘oán già đoán non, hà ng chục vạn khối óc, con tim của những ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n vẫn ngà y đêm hÆ°á»›ng vá» chiến trÆ°á»ng, hết mình vì chiến trÆ°á»ng.
***
Ở địa bà n tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, chủ trÆ°Æ¡ng của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Bá»™ Quốc phòng trong mùa khô nà y ta và bạn phối hợp mở má»™t số chiến dịch ở Trung - Hạ Là o; tiêu hao, tiêu diệt sinh lá»±c địch, mở rá»™ng vùng giải phóng và củng cố tuyến hà nh lang chi viện chiến lược Bắc - Nam.
Nắm được ý định của trên, ngà y 4 tháng 1 năm 1968, tôi sang là m việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh Mặt tráºn 565. Thoáng chốc đã hÆ¡n hai năm kể từ ngà y tôi bị thÆ°Æ¡ng ở Trung Là o, phải rá»i chiến trÆ°á»ng có biết bao ká»· niệm nà y. Anh Hà Tuấn Khanh - Phó tÆ° lệnh khi đó, nay là TÆ° lệnh. Anh Nguyá»…n Sinh là ChÃnh uá»·. Anh em quen thân, việc hiệp đồng tác chiến nhẹ nhà ng, suôn sẻ. Hai bên thống nhất, Äoà n 559 tăng cÆ°á»ng cho Mặt tráºn 565 má»™t tiểu Ä‘oà n cao xạ 37 ly, má»™t đại Ä‘á»™i pháo mặt đất và má»™t số súng máy phòng không 12, 7 ly. Còn 565 và bạn sẽ mở cuá»™c tiến công căn cứ Là o Ngam và o ngà y 12 tháng 1 năm 1968 để phối hợp vá»›i chiến dịch váºn tải của 559.
Chiến sá»± đã diá»…n ra nhÆ° dá»± kiến. Liên quân Là o - Việt đã giải phóng được Là o Ngam và đẩy được địch ra khá»i các khu vá»±c quanh thị xã Saravan, A-tô-pơ…; giải phóng 4 7 xã, 10.450 dân, phá vỡ hệ thống đồn bốt của địch dá»c tuyến Sê Äôn - A-tô-pÆ¡. Hà nh lang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n từ nam Ä‘Æ°á»ng số 9 đến Saravan được mở rá»™ng thêm.
Ngà y 27 tháng 1, khi liên quân Việt - Là o kết thúc chiến dịch đánh địch ở Saravan, vá» cÆ¡ bản Äoà n 559 cÅ©ng hoà n tất kế hoạch váºn chuyển chi viện cho các chiến trÆ°á»ng tháng 1 năm 1968, vá»›i số lượng hà ng chuyển giao tăng gấp đôi tháng 12 năm 1967; đáp ứng được yêu cần của Trị-Thiên, Tây Nguyên, Nam Bá»™.
Äặc biệt, đêm 20 tháng 1 năm 1968, khi Mặt tráºn ÄÆ°á»ng 9 - Bắc Quảng Trị mở mà n chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Khe Sanh, theo lệnh của Bá»™, chúng tôi đã huy Ä‘á»™ng ngay má»™t lá»±c lượng lá»›n công binh mở gấp con Ä‘Æ°á»ng dã chiến nối từ trục chÃnh tá»›i Binh trạm 8 của Trị-Thiên (Ä‘Æ°á»ng B5-T8) và xây dá»±ng kho dã chiến ở Bản Äông, mở má»™t mÅ©i váºn chuyển trá»±c tiếp phục vụ chiến dịch.
Tháng 1 nà y quân qua tuyến và o chiến trÆ°á»ng lên tá»›i 45.000, đông gấp đôi tháng trÆ°á»›c; có hai trung Ä‘oà n và hai tiểu Ä‘oà n vá»›i gần 6.000 quân được tổ chức hà nh quân bằng cÆ¡ giá»›i. Pháo 122 ly, pháo 85 ly và cả xe tăng cÆ¡ Ä‘á»™ng theo Ä‘á»™i hình tiểu Ä‘oà n và o chiến trÆ°á»ng an toà n. TrÆ°á»ng SÆ¡n tháºt sá»± sôi Ä‘á»™ng không khà đêm trÆ°á»›c của mùa xuân quáºt khởi.
***
Các hoạt Ä‘á»™ng "nghi binh" chiến lược của ta, đặc biệt chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Khe Sanh mở mà n đêm 21 tháng 1, trÆ°á»›c "Tết Máºu Thân" 10 ngà y, đã là m cho Bá»™ chỉ huy quân sá»± Mỹ ở Sà i Gòn và những kẻ cầm đầu Nhà Trắng bị lạc hÆ°á»›ng. Trong khi chúng dồn cả tâm trà và huy Ä‘á»™ng lá»±c lượng ra ÄÆ°á»ng 9 - Khe Sanh, hòng giữ bằng được Khe Sanh, đừng để nÆ¡i nà y biến thà nh má»™t "Äiện Biên Phủ má»›i" thì cuá»™c Tổng tiến công và nổi dáºy của ta lại đồng loạt nổ ra trên khắp chiến trÆ°á»ng miá»n Nam và o thá»i Ä‘iểm bất ngá» nhất là đêm giao thừa Tết Máºu Thân (lịch miá»n Nam) và hÆ°á»›ng chÃnh cÅ©ng hết sức bất ngá» là đánh thẳng và o các đô thị, trung tâm quân sá»± chÃnh trị, kinh tế của Mỹ - nguỵ. NhÆ° váºy, Bá»™ ChÃnh trị Trung Æ°Æ¡ng Äảng ta đã tạo được má»™t bất ngá» lá»›n vá» chiến lược chiến tranh. Äiá»u nà y có ý nghÄ©a và tác dụng vô cùng lá»›n lao. Bởi chÃnh yếu tố bà máºt bất ngá» trong chiến tranh cÅ©ng là má»™t lá»±c lượng váºt chất vô cùng to lá»›n.
Tin Quân giải phóng tiến công 4 thà nh phố, 37 tỉnh lỵ, hà ng trăm huyện lỵ trên khắp miá»n Nam; đặc biệt ta là m chủ thà nh phố Huế, tiến công toà đại sứ Mỹ ở Sà i Gòn… tá»›i tấp truyá»n vá» là m nức lòng những ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n.
CÅ©ng nhÆ° những Tết trÆ°á»›c, giao thừa đến, chúng tôi vây lại bên chiếc ra-Ä‘i-ô, hồi há»™p đón nghe Bác Hồ chúc Tết và đá»c thÆ¡ xuân:
"Xuân nà y hơn hẳn mấy xuân qua.
Thắng tráºn tin vui khắp nÆ°á»›c nhà .
Nam - Bắc thi đua đánh giặc Mỹ.
Tién lên toà n thắng ắt vỠta!".
Lá»i thÆ¡ chúc Tết của Bác Hồ nhÆ° tiếng kèn xung tráºn vang vá»ng tá»›i các chiến trÆ°á»ng, tá»›i từng cánh rừng, nẻo Ä‘Æ°á»ng mang tên Bác.
Từ cÆ¡ quan Bá»™ TÆ° lệnh đến từng binh trạm nhÆ° sôi lên, bung ra vì tin vui thắng tráºn và vì công việc.
Các trung tâm quân sá»±, chÃnh trị, kinh tế của Mỹ - nguỵ bị tiến công đã tạo cho tuyến váºn tải chiến lược 559 thá»i cÆ¡ thuáºn lợi hiếm có.
Gần má»™t tháng, núi rừng TrÆ°á»ng SÆ¡n thÆ°a vắng tiếng gầm thét của máy bay Mỹ, vì đã bị hút bởi các cuá»™c tiến công của Quân giải phóng và o "sân nhà " của chúng. Chá»›p thá»i cÆ¡, chúng tôi tung hết đầu xe có thể sá» dụng, tổ chức chạy cả ban ngà y; rút ngắn cung Ä‘á»™, Ä‘i vá» gá»n, bảo đảm kịp thá»i binh lá»±c và váºt chất cho chiến trÆ°á»ng.
Trên tuyến giao liên, quân và o nhá»™n nhịp nhÆ° ngà y há»™i. Dù gấp gáp chúng tôi vẫn chỉ đạo cho các Ä‘Æ¡n vị lo cho bá»™ Ä‘á»™i có được má»™t cái Tết trên Ä‘Æ°á»ng ra tráºn. Má»—i ngÆ°á»i được ná»a ký gạo nếp, Ä‘á»— xanh, má»™t chút chè "Thái", thuốc lá, bánh kẹo. Nhiá»u trạm còn tổ chức gói bánh chÆ°ng cho bá»™ Ä‘á»™i. Má»™t chút hÆ°Æ¡ng vị Tết cổ truyá»n hoà quện vá»›i thiên nhiên, đất trá»i TrÆ°á»ng SÆ¡n lúc sang xuân và tin vui thắng tráºn là m ngây ngất lòng ngÆ°á»i.
Trong thá»i khắc nà y, tôi nghe anh em kể, có chiến sÄ© trên Ä‘Æ°á»ng và o chiến trÆ°á»ng đã hối thúc lái xe tăng hết ga hết số, sợ và o cháºm không được góp sức cho ngà y toà n thắng. Có chiến sÄ© vừa dứt cÆ¡n sốt, đã nằng nặc đòi Ä‘uổi theo Ä‘Æ¡n vị…
Tình hình chiến trÆ°á»ng Ä‘ang diá»…n biến hết sức mau lẹ. Vá»›i sá»± cố gắng cao Ä‘á»™, bá»™ Ä‘á»™i thông tin 559 đã khẩn trÆ°Æ¡ng lắp đặt hoà n chỉnh 100 ki-lô-mét cáp trục từ Ä‘Æ°á»ng 20 và o Ä‘Æ°á»ng 9, tăng dung lượng của Ä‘Æ°á»ng tải ba, phủ suốt toà n tuyến. Bá»™ TÆ° lệnh 559 trở thà nh trung tâm thông tin vững chắc. Äặc biệt, thông tin tải ba từ Bá»™ TÆ° lệnh 559 đã nhanh chóng được nối vá»›i trạm thông tin của Bá»™ ở Lệ Thuá»·, Quảng Bình và từ đó vá» Tổng hà nh dinh Bá»™ Quốc phòng, vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu Trị-Thiên.
Và o những ngà y Quân giải phóng chiếm giữ, là m chủ thà nh phố Huế, tôi đã Ä‘iện má»i Äại tÆ°á»›ng Võ Nguyên Giáp nói chuyện trá»±c tiếp vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu Trị-Thiên. Anh Văn vô cùng phấn khởi và xúc Ä‘á»™ng. Anh biểu dÆ°Æ¡ng bá»™ Ä‘á»™i thông tin 559 đã thá»±c hiện xuất sắc má»™t công việc ngoà i "tầm vá»›i", biểu dÆ°Æ¡ng toà n tuyến trong hoạt Ä‘á»™ng chi viện bảo đảm cho Tổng tiến công và thông báo cho chúng tôi diá»…n biến chung của chiến trÆ°á»ng, đồng thá»i dá»± kiến má»™t số tình huống tiếp theo. Anh Ä‘á»™ng viên chúng tôi hãy Ä‘Æ°a "tinh thần Tổng tiến công" lên TrÆ°á»ng SÆ¡n - TrÆ°á»ng SÆ¡n cÅ©ng phải Tổng tiến công…
Qua hệ thống thông tin tải ba, các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu Trị-Thiên là m việc thÆ°á»ng xuyên vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 559.
Ngay sau khi có lệnh Tổng tiến công, anh Trần Văn Quang - TÆ° lệnh và anh Lê Chưởng - ChÃnh uá»· Quân khu Trị-Thiên gá»i Ä‘iện há»i tôi:
- Nếu chủ lá»±c ta cố thủ Huế, liệu 559 có bảo đảm háºu cần được không? Có cao xạ và công binh để chi viện không?
Tôi trả lá»i:
- Äủ sức NhÆ°ng, theo tôi, lá»±c lượng của địch ở Äà Nẵng, Quảng Trị còn nguyên. Chúng dá»… dà ng cÆ¡ Ä‘á»™ng bằng Ä‘Æ°á»ng biển và đưá»ng không ứng cứu Huế. Ta cố thủ sao được, trừ phi chá»c thủng Quảng Trị.
Nghe tôi trả lá»i xong, anh Lê Chưởng đáp:
- Cám Æ¡n, chúng tôi sẽ tÃnh và xin ý kiến Bá»™. Riêng 559 cố gắng tiếp sức nhé, cấp táºp đấy!
Liá»n đó, theo lệnh của Bá»™ và đỠnghị của Quân khu Trị-Thiên, chúng tôi Ä‘iá»u gấp 4 tiểu Ä‘oà n công binh và 7 máy húc cấp táºp ngà y đêm thi công kéo dà i Ä‘Æ°á»ng dã chiến từ Là ng Ngòi Ä‘i Tà LÆ°Æ¡ng, kịp thá»i bảo đảm cho pháo binh Ä‘Æ°a pháo tầm xa và o cấu trúc tráºn địa tại phÃa đông Tà LÆ°Æ¡ng, chi viện hoả lá»±c cho mặt tráºn Huế.
Suốt gần má»™t tháng ta là m chủ và cố thủ thà nh phố Huế, chúng tôi cho Binh trạm 42 táºp trung xe chuyển giao vÅ© khÃ, lÆ°Æ¡ng thá»±c, thuốc chiến thÆ°Æ¡ng cho Trị-Thiên, Huế tại Tà LÆ°Æ¡ng, bảo đảm kịp thá»i yêu cầu váºt chất cho mặt tráºn. Má»™t mÅ©i của Binh trạm 33 sau khi phục vụ cho lá»±c lượng của ta giải phóng Huá»™i San, Lao Bảo, đã "láºt cánh" vá» phÃa đông phục vụ cho các Ä‘Æ¡n vị Ä‘ang vây hãm địch ở Khe Sanh - HÆ°á»›ng Hoá…
Diá»…n biến chiến sá»± cÅ©ng nhÆ° yêu cầu của, chiến trÆ°á»ng lúc nà y đòi há»i Tuyến 559 phải có bÆ°á»›c Ä‘iá»u chỉnh tổ chức cho phù hợp.
Äầu tháng 2 năm 1968, chúng tôi quyết định bố trà lại các binh trạm. Vá» số lượng không thay đổi, vấn Ä‘á» cÆ¡ bản là lấy binh trạm là m cấp chỉ huy chiến thuáºt bá»™ Ä‘á»™i hợp thà nh. Má»—i binh trạm tuỳ theo quy mô mà bố trà từ má»™t đến hai tiểu Ä‘oà n cao xạ. Bá»™ binh chỉ để lại má»™t bá»™ pháºn là m nhiệm vụ cảnh vệ, bảo vệ sở chỉ huy và kho; bá»™ pháºn chủ yếu táºp trung thà nh Ä‘Æ¡n vị cÆ¡ Ä‘á»™ng chiến đấu.
Má»—i binh trạm có má»™t đại Ä‘á»™i thông tin, má»™t Ä‘á»™i Ä‘iá»u trị, má»™t trạm bảo dưỡng kỹ thuáºt xe, má»™t trạm kÃch kéo… Vá» tổ chức Ä‘iá»u hà nh cÅ©ng phải hết sức cÆ¡ Ä‘á»™ng. Khi thuáºn lợi sẽ cho xe chạy vượt cung. Äịa bà n từng binh trạm đảm trách có thể dao Ä‘á»™ng từ 100 đến 150 cây số chiá»u dà i.
Tại há»™i nghị cán bá»™ toà n tuyến quán triệt chủ trÆ°Æ¡ng Ä‘iá»u chỉnh vá» tổ chức, anh em thảo luáºn khá sôi nổi. DÄ© nhiên là có má»™t số ý kiến chÆ°a hoà n toà n thống nhất vá»›i quyết định của Bá»™ TÆ° lệnh.
Tôi đặc biệt quan tâm ý kiến của anh Võ Sở - ChÃnh uá»· Binh trạm 31. Anh đồng tình vá»›i chủ trÆ°Æ¡ng của chúng tôi và phân tÃch, lý giải khúc triết. Anh Võ Sở là má»™t cán bá»™ chÃnh trị vững và ng, trung thá»±c, nhiệt tình. Vá» sau, có thá»i gian anh là ChÃnh uá»· SÆ° Ä‘oà n khu vá»±c 471.
Sau bÆ°á»›c Ä‘iá»u chỉnh lần nà y toà n tuyến có 10 binh trạm bố trà trên trục dá»c và 5 binh trạm bố trà trên trục ngang toả Ä‘i sáu hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng. TrÆ°á»›c khi Tổng tiến công Tết Máºu Thân nổ ra, tuyến giao liên cÅ©ng được tổ chức khá hoà n chỉnh; chất lượng cầu Ä‘Æ°á»ng được cải thiện má»™t bÆ°á»›c tạo thà nh Ä‘Æ°á»ng đôi song song.
Vá»›i cố gắng ná»— lá»±c của công binh và thanh niên xung phong, tình hình Ä‘Æ°á»ng cầu và o cao Ä‘iểm mùa khô nà y có bÆ°á»›c cải thiện dáng kể. Ở hà nh lang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, hai trục dá»c Ä‘Æ°á»ng ô tô đã được kéo dà i từ Ä‘Æ°á»ng 12 đến Tà Xẻng - giáp giá»›i Campuchia và tá»›i Plây Cần (Kontum) vá»›i chiá»u dà i gần 1.200 cây số, nhân đôi là 2.400 cây số. Nhiá»u trục ngang và đưá»ng vòng tránh cÅ©ng lần lượt được mở má»›i hoặc vÆ°Æ¡n dà i thêm. Ở đông TrÆ°á»ng SÆ¡n, Ä‘Æ°á»ng ô tô được hoà n chỉnh từ là ng Ho Ä‘i Bản Äông (Là o); Ä‘Æ°á»ng B45 kéo dà i từ A LÆ°á»›i và o Xưởng Giấy. Hai trục ngang là đưá»ng 12 và 20 nối đông và tây TrÆ°á»ng SÆ¡n được củng cố và rải đá cục bá»™; Ä‘Æ°á»ng 16 bắt đầu được khởi công.
Vá» cÆ¡ bản, các trục váºn chuyển của Tuyến 559 đã nối thông từ chiến trÆ°á»ng ÄÆ°á»ng 9 - bắc Quảng Trị và o Thừa Thiên, Tây Nguyên, sang Trung - Hạ Là o, tá»›i Äông bắc Campuchia. Riêng và o B2 (Nam Bá»™) còn phải Ä‘i theo Ä‘Æ°á»ng 18 và theo Ä‘Æ°á»ng sông Sê Công, Mê Công trên đất bạn Campuchia.
Tổ chức chỉ huy ngà y cà ng quy củ, đồng bá»™; cÆ¡ sở hạ tầng có bÆ°á»›c cải thiện đáng kể; không lá»±c Mỹ bị "hút" bởi các đòn tiến công của chủ lá»±c ta và o thà nh phố, đô thị, và "chất men" của Tổng tiến công "Tết"… là động cÆ¡, là lá»±c đẩy cho những chà ng "Tuấn mã TrÆ°á»ng SÆ¡n" tung nÆ°á»›c kiệu, và những cánh "Äại bà ng TrÆ°á»ng SÆ¡n" bay xa.
Tuy váºy, do "Tổng công kÃch", rồi "Ä‘á»™t kÃch" liên tục, nên "chiến mã" nà o rồi cÅ©ng có lúc "chồn chân má»i gối". Tình trạng kỹ thuáºt xe xuống cấp khá nhanh. Thá»i tiết đầu xuân nay cÅ©ng có biểu hiện bất thÆ°á»ng. Má»›i chá»›m tháng ba đã có những cÆ¡n giông kéo dà i. ÄÆ°á»ng trÆ¡n. Những lúc đó, xe hoạt Ä‘á»™ng khó khăn; đặc biệt là số ZiL 130 má»™t cầu.
Äể bảo đảm nhịp Ä‘á»™ váºn chuyển, tôi Ä‘iện báo anh Äinh Äức Thiện liên tục, thông tin kịp thá»i tình hình, cốt yếu là xin bổ sung xe. Và khi nà o cÅ©ng váºy, Tổng cục Háºu cần cÅ©ng nhÆ° Bá»™ không eo hẹp gì đối vá»›i 559.
Sang tháng 4, xe bổ sung đủ. Liá»n đó, anh Thiện tăng cÆ°á»ng cho ba tiểu Ä‘oà n xe của Binh trạm 12 và Binh trạm 14 thuá»™c tuyến Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng (lúc nà y Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng đã chuyển thuá»™c Tổng cục Háºu cần) và o chạy cung Mụ Giạ và bắc Ta Lê và o Lùm Bùm. Có xe, chúng tôi xốc lại Ä‘á»™i hình, ra quân à o ạt hÆ¡n. NgÆ°á»i và hà ng và o chiến trÆ°á»ng lại rôm rả.
Cuối tháng 4, tây TrÆ°á»ng SÆ¡n mÆ°a rà o dà y cÆ¡n hÆ¡n. Trá»i đầy mây xám xịt, trÄ©u nÆ°á»›c, lúc nà o cÅ©ng nhÆ° muốn áºp xuống. Từng Ä‘Ã n mối cánh bung ra Ä‘en kịt những nẻo Ä‘Æ°á»ng rừng. Mùa mÆ°a "hạ cánh" cÅ©ng là lúc chúng tôi kết thúc trá»n vẹn kế hoạch váºn chuyển chi viện mùa khô 1967-1968.
Mùa khô nà y - mùa của Tổng tiến công Tết Máºu Thân, khối lượng súng đạn, lÆ°Æ¡ng thá»±c, váºt tÆ° kỹ thuáºt… mà Äoà n 559 chuyển giao cho các chiến trÆ°á»ng miá»n Nam và bạn Ä‘á»u vượt chỉ tiêu trên giao (đạt 141 phần trăm). Äặc biệt có hai tiểu Ä‘oà n pháo lá»›n, xe tăng, gần 124.000 quân được bảo đảm hà nh quân và o chiến trÆ°á»ng vá»›i má»™t số lượng khá lá»›n thÆ°Æ¡ng binh được chuyển ra Bắc kịp thá»i, an toà n. Chuyển thÆ°Æ¡ng bằng cÆ¡ giá»›i đạt hiệu quả tốt là má»™t nét má»›i, má»™t cố gắng lá»›n của bá»™ Ä‘á»™i váºn tải và quân y TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Cố gắng của chúng ta là rất lá»›n. Äặc biệt tuyến váºn tải chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n đã dồn hết sức lá»±c, trà tuệ và má»i khả năng của mình, thá»±c hiện vượt chỉ tiêu trên giao. Song tôi biết tình hình chiến trÆ°á»ng Ä‘ang diá»…n biến phức tạp. Ta gặp không Ãt khó khăn. Mùa khô - mùa thuáºn lợi đã qua, trách nhiệm của chúng tôi đối vá»›i chiến trÆ°á»ng lại nặng ná» hÆ¡n.
***
Vá»›i "Tết Máºu Thân" quân và dân ta trên chiến trÆ°á»ng đã già nh được những thắng lợi to lá»›n vá» quân sá»±, chÃnh trị. Äặc biệt "Tết Máºu Thân" đã nhÆ° má»™t thứ thuốc thá» nhiệm mà u, là m phÆ¡i bà y toà n bá»™ sá»± thất bại của Mỹ trong chiến lược "chiến tranh cục bá»™", giáng má»™t đòn chà mạng và o uy thế của Mỹ trên chiến trÆ°á»ng miá»n Nam, khiến cho những kẻ cầm đầu "Toà Bạch ốc" bà ng hoà ng sá»ng sốt. Vá»›i "Máºu Thân: 1968" tại miá»n Nam Việt Nam, lần đầu tiên trong lịch sá» 200 năm kể từ khi thà nh láºp nÆ°á»›c, khả năng Mỹ có thể bị bại tráºn ở má»™t quốc gia nhá» bé, yếu kém vá» kinh tế và vÅ© khà trang bị nhÆ° Việt Nam, Ä‘ang thà nh sá»± tháºt.
"Tết Máºu Thân" đã đặt ChÃnh phủ Mỹ "TrÆ°á»›c má»™t bÆ°á»›c rẽ trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i", và "Các giải pháp để lá»±a chá»n đã bà y ra trong má»™t thá»±c tế tà n nhẫn1.
Cái gì phải đến đã đến dẫu Mỹ không muốn. Äêm 31 tháng 3 năm 1968, sá»± lá»±a chá»n của ChÃnh phủ Mỹ đã khá dứt khoát. Trong cái đêm "Lịch sá»" ấy, vá»›i dáng vẻ đắn Ä‘o và trang trá»ng, Tổng thống Mỹ Giôn-xÆ¡n xuất hiện trên vô tuyến truyá»n hình toà n Liên bang, Ä‘á»c bà i diá»…n văn quan trá»ng nhất trong cuá»™c Ä‘á»i chÃnh trị của ông ta - má»™t "bà i diá»…n văn bi thảm nhất"2 mà suốt 21 năm dÃnh lÃu và o Việt Nam, chÆ°a có má»™t vị Tổng thống nà o của nÆ°á»›c Mỹ phải thá»±c thi.
Giôn-xÆ¡n tuyên bố: Mỹ Ä‘Æ¡n phÆ°Æ¡ng chấm dứt ném bom nÆ°á»›c Việt Nam dân chủ cá»™ng hoà từ vÄ© tuyến 20 trở ra; sẵn sà ng cỠđại diện Ä‘Ã m phán vá»›i Việt Nam dân chủ cá»™ng hoà ; chấm dứt thá»i kỳ trong đó Mỹ tăng cÆ°á»ng Ä‘Æ°a quân viá»…n chinh Mỹ và o cuá»™c chiến tranh trên bá»™; và cuối cùng ông tuyên bố không ra tranh cá» Tổng thống Mỹ nhiệm kỳ tá»›i.
Bà i diá»…n văn của Giôn-xÆ¡n láºp tức gây nên "tác Ä‘á»™ng mãnh liệt ở Hoa Kỳ và khắp thế giá»›i". Nó mặc nhiên là sá»± thừa nháºn đầu tiên, nhÆ°ng đầy đủ nhất vá» sá»± phá sản tất yếu của "chiến tranh cục bá»™" - má»™t cuá»™c chiến tranh được Mỹ dà y công tạo dá»±ng và được đánh giá cao trong chiến lược toà n cầu "phản ứng linh hoạt" của tên sen đầm quốc tế và o tháºp ká»· 60 - thế ká»· XX.
Vá»›i tác Ä‘á»™ng mạnh mẽ của sá»± kiện Tết Máºu Thân, tôi cứ suy nghÄ© vá» câu nói của anh Lê Duẩn và o dịp hè năm 1967: Quyết giáng má»™t cú "bombarder" là m lung lay ý chà của đế quốc Mỹ và từ đó cảm phục tầm nhìn chiến lược của Trung Æ°Æ¡ng Äảng, Bác Hồ.
Thất bại của Mỹ ở miá»n Nam trong Máºu Thân 1968 là rõ rà ng.
Tuy váºy, thá»±c tế trên chiến trÆ°á»ng sau Tết, khi yếu tố bà máºt bất ngá» không còn, lá»±c lượng tổn thất của ta chÆ°a được phục hồi, địch đã tăng cÆ°á»ng phòng thủ đô thị và tung quân chiếm lại má»™t số vùng vừa mất.
Trên địa bà n Trị-Thiên, ngà y 19 tháng 4 năm 1968, địch cho máy bay trá»±c thăng đổ tám tiểu Ä‘oà n, gồm sáu tiểu Ä‘oà n thuá»™c sÆ° Ä‘oà n "Kỵ binh bay" và hai tiểu Ä‘oà n quân nguỵ xuống thung lÅ©ng A Sầu - địa bà n thuá»™c Binh trạm 42, căn cứ háºu cần khu vá»±c của Äoà n 559 đảm bảo cho Thừa Thiên và bắc Khu 5. Năm ngà y sau, má»™t tiểu Ä‘oà n khác của địch được tung xuống khu vá»±c Äru Äốc - thuá»™c địa bà n Binh trạm 44. Vá»›i má»™t lá»±c lượng lá»›n quân được coi là "tinh nhuệ" nhất, Mỹ - nguỵ hòng chụp diệt được chủ lá»±c của ta và đứng chân dà i ngà y tại đây để triệt phá căn cứ háºu cần, chốt chặn tuyến váºn chuyển chi viện cho Trị-Thiên, bắc Khu 5.
Äược tin địch đổ quân xuống A Sầu, chúng tôi lệnh khẩn cấp cho Binh trạm 42 phối hợp lá»±c lượng của Quân khu Trị-Thiên chủ Ä‘á»™ng đánh địch, bảo vệ kho tà ng, hà ng hoá; đồng thá»i cho Ä‘Æ°a quân tá»›i tăng cÆ°á»ng.
Tại A Sầu, khi lÃnh Mỹ chạm đất, các lá»±c lượng tại chá»— của binh trạm 42 đã cùng chủ lá»±c của Trị-Thiên chiến đấu diệt địch, bảo vệ cÆ¡ sở kho tà ng. Ngay ngà y đầu, lá»±c lượng phòng không và bá»™ binh của Binh trạm đã "vÃt cổ" 14 trá»±c thăng, tiêu diệt hà ng trăm tên địch. NhÆ°ng quân địch đổ xuống ngà y cà ng đông. Lá»±c lượng Binh trạm 42 và quân do Bá»™ TÆ° lệnh tăng cÆ°á»ng xuống không đủ sức chống trả, phải chiến đấu giằng co, nên địch trà n và o phá của Binh trạm gần 200 tấn hà ng; gây thiệt hại má»™t số xe, pháo của tiểu Ä‘oà n 55 váºn tải ô tô Ä‘ang trên Ä‘Æ°á»ng váºn chuyển chi viện cho Trị-Thiên, Huế bị nghẽn lại tại Tà LÆ°Æ¡ng.
Thung lÅ©ng A Sầu, A LÆ°á»›i lúc nà y là điểm nóng, là thá» thách vô cùng ác liệt đối vá»›i Quân khu Trị-Thiên và Äoà n 559. Liá»n sau đó, chủ lá»±c của Trị-Thiên được tung và o vá»›i hoả lá»±c cao xạ tăng cÆ°á»ng của Äoà n 559, và "thế cá»" đã đảo ngược. Äồi A Bia đã trở thà nh "cối xay thịt" quân dù Mỹ, nhÆ° báo chà phÆ°Æ¡ng Tây và von má»™t cách cay nghiệt. ChÆ°a tròn má»™t tháng kể từ ngà y "hạ thổ", ngà y 16 tháng 5, địch phải rút chạy khá»i A Sầu, A Lướỉ.
Trong tráºn Ä‘á» sức vá»›i "át chủ bà i" của Mỹ - nguỵ tại A Sầu, A LÆ°á»›i, các lá»±c lượng của Äoà n 559 đã bắn rÆ¡i 86 máy bay, loại khá»i vòng chiến đấu hÆ¡n 800 tên địch. Tuy chịu má»™t số tổn thất trong thế tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng quá chênh lệch, bất lợi, nhÆ°ng chiến công kể trên là má»™t minh chứng sinh Ä‘á»™ng: Không chỉ tổ chức váºn chuyển giá»i, bá»™ Ä‘á»™i 559 cÅ©ng chiến đấu "bằng anh bằng em"…
Ở hÆ°á»›ng ÄÆ°á»ng 9 - Khe Sanh, khi ta phát lệnh tiến công, thì ngay láºp tức Khe Sanh đã là m Ä‘iên đầu Bá»™ chỉ huy quân sá»± Mỹ ở Sà i Gòn và những kẻ cầm đầu Nhà Trắng.
DÆ°á»›i con mắt của các tÆ°á»›ng lÄ©nh Mỹ từng tá»›i miá»n Nam Việt Nam, Khe Sanh "là cái má» neo ở phÃa tây cho hệ thống phòng thủ phÃa nam khu phi quân sá»±; và là bà n đạp cho các cuá»™c hà nh quân trên bá»™ để cắt đứt Ä‘Æ°á»ng mòn Hồ Chà Minh"3.
Theo vị tổng chỉ huy quân viá»…n chinh Mỹ ở miá»n Nam,Oét-mo- len, thì bá» Khe Sanh là từ bá» tất cả những lợi thế đó. Bởi thế, Glôn-xÆ¡n đã Ä‘Ãch thân theo dõi diá»…n biến chiến sá»± ở Khe Sanh từng ngà y từng giá» và lệnh cho các tham mÆ°u trưởng liên quân Mỹ phải giữ Khe Sanh bằng má»i giá. NhÆ°ng kết cục, nhÆ° bình luáºn của Mai-cÆ¡n Mác-lia, má»™t há»c giả ngÆ°á»i Mỹ, thì đạn pháo của chủ lá»±c miá»n Bắc giá»™i xuống Khe Sanh đã "rÆ¡i ngay và o thủ đô Oa- sinh-tÆ¡n"4, suốt 170 ngà y đêm ta tiến công vây hãm Khe Sanh, Äoà n 559 đã huy Ä‘á»™ng cao xạ phối hợp chiến đấu và bảo đảm đủ váºt chất cho các lá»±c lượng tham gia chiến dịch. Lá»±c lượng háºu cần chiến lược trá»±c tiếp là m nhiệm vụ háºu cần chiến dịch.
Mặc dầu đã dồn hết "tâm, sức" cho Khe Sanh, đặc biệt đã tung và o đây vốn liếng khổng lồ - thá»i Ä‘iểm cao nhất là 40 phần trăm số tiểu Ä‘oà n bá»™ binh, thiết giáp thuá»™c lá»±c lượng viá»…n chinh mà MACV có trong tay, Mỹ - nguỵ vẫn không tránh khá»i má»™t "Äiện Biên Phủ mớỉ". Trung tuần tháng 7 năm 1968, Mỹ đã "không kèn, không trống" rút khá»i Khe Sanh - thung lÅ©ng của "tá» thần", là ná»—i kinh hoà ng của lÃnh Mỹ.
Chiến thắng ÄÆ°á»ng 9 - Khe Sanh có ý nghÄ©a vô cùng to lá»›n đối vá»›i tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược 559. Giải phóng Khe Sanh - HÆ°Æ¡ng Hoá, ta đã nhổ được "má» neo" - má»™t vị trà chiến lược của địch trong hệ thống chốt chặn ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh; qua đó mở má»™t chÃnh diện má»›i để phát triển tuyến váºn tải đông TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Äồng thá»i, liên quân Là o-Việt đã giải phóng má»™t vùng rá»™ng lá»›n thuá»™c tỉnh Saravan, mở rá»™ng chÃnh diện tuyến hà nh lang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Má»™t trang sá» má»›i của tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược 559 Ä‘ang mở ra, má»™t căn cứ háºu cần trá»ng yếu được phát triển.
2
Mùa mÆ°a tá»›i, những khó khăn sau Tết Máºu Thân của ta đã bá»™c lá»™ trên nhiá»u hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng vá»›i nhiá»u chiá»u cạnh khác nhau.
Sau những đòn Ä‘iểm huyệt chà mạng của ta và o các đô thị lá»›n, địch đã hoà n hồn, dần dần củng cố lá»±c lượng, vừa tăng cÆ°á»ng phòng thủ đô thị, vừa tung quân chiếm lại các vùng nông thôn đã bị mất trong dịp Tết.
Mất dần bà n đạp đứng chân ở vùng ven, vùng nông thôn đồng bằng, má»™t số Ä‘Æ¡n vị vÅ© trang của ta phải lùi lên vùng rừng núi; tháºm chà má»™t bá»™ pháºn chủ lá»±c ta ở Nam Bá»™ phải sang đứng chân ở Äông bắc Campuchia. Má»™t bá»™ pháºn chủ lá»±c của Khu 5 và Trị-Thiên phải vượt sang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n đứng chân trên địa bà n 559.
Tuyến váºn tải quân sá»± 559 lúc nà y ngoà i nhiệm vụ váºn chuyển chi viện chiến lược, còn là háºu cứ trá»±c tiếp của các chiến trÆ°á»ng Trị-Thiên, Tây Nguyên, Khu 5. Các khu vá»±c Tà Xẻng, Chà Vằn, La Hạp, Äá»™ng Con Tiên, ÄÆ°á»ng số 9…trở thà nh địa bà n táºp kết củng cố lá»±c lượng, tăng cÆ°á»ng trang bị, Ä‘iá»u trị, nuôi dưỡng thÆ°Æ¡ng binh của các chiến trÆ°á»ng.
TrÆ°á»›c yêu cầu tình hình má»›i, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh 559 quyết định để phần lá»›n lá»±c lượng ở lại trong tuyến tiếp tục hoạt Ä‘á»™ng. Chỉ Ä‘Æ°a vá» tuyến sau thÆ°Æ¡ng bệnh binh, những ngÆ°á»i quá yếu cần được Ä‘iá»u dưỡng phục hồi thể lá»±c; má»™t số Ãt cán bá»™, lái xe, thợ kỹ thuáºt ra nháºn quân, trang bị kỹ thuáºt bổ sung và má»™t số lái xe, thợ Ä‘Æ°a xe ra Bắc sá»a chừa.
Theo Ä‘iện triệu táºp của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh 559 cá» các anh VÅ© Xuân Chiêm, Lê Äình Sum vá» Bá»™ báo cáo hoạt Ä‘á»™ng mùa khô 1967-1968 của Äoà n và nháºn kế hoạch mùa khô tá»›i Äồng chà Nguyá»…n Trá»ng Bách - Bà thÆ° của tôi, được cá» giúp việc anh Chiêm, anh Sum trong quá trÄ©nh là m việc vá»›i Bá»™ Quốc phòng. Quà tôi dà nh gá»i vợ con chỉ vẻn vẹn mấy dòng thÆ°.
Cầm thÆ° tôi nhá» chuyển giúp, Bách cÆ°á»i ngượng nghịu. Tôi Ä‘á»c trong mắt và nụ cÆ°á»i của anh câu há»i: Chỉ thế nà y thôi Æ° thủ trưởng?…
Không ngỠđó là lá»i chia tay cuối cùng giữa tôi và Bách. Bởi sau khi xong việc ở Hà Ná»™i, trên Ä‘Æ°á»ng trở và o, xe của anh vÆ°á»›ng bom nổ cháºm, và anh đã vÄ©nh viá»…n ra Ä‘i. Bách hy sinh, vá»›i tôi ngoà i niá»m thÆ°Æ¡ng cảm còn có sá»± nuối tiếc má»™t cá»™ng sá»± đắc lá»±c, má»™t cán bá»™ trẻ đầy hứa hẹn.
Äể phần lá»›n lá»±c lượng thiện chiến, sung sức ở lại tuyến, Bá»™ TÆ° lệnh chủ trÆ°Æ¡ng thá» nghiệm váºn tải cÆ¡ giá»›i trong mùa mÆ°a ở má»™t số cung, gỡ má»™t phần khó khăn cho chiến trÆ°á»ng; qua đó kết luáºn má»™t số vấn Ä‘á» vá» khả năng váºn chuyển cÆ¡ giá»›i, sá» dụng cầu Ä‘Æ°á»ng trong mùa mÆ°a; chuẩn bị cho năm 1969.
Lo xong việc táºp kết ra Bắc, chúng tôi triệu táºp ngay há»™i nghị, gồm số cán bá»™ chủ trì cÆ¡ quan, Ä‘Æ¡n vị trá»±c thuá»™c ở lại tuyến. Nhìn khắp lượt anh em - những cán bá»™ nhiệt tình, trách nhiệm và kinh nghiệm có thừa… vá» dá»± há»p, tôi nhÆ° vÆ¡i Ä‘i những trăn trở trÆ°á»›c má»™t quyết định má»›i. Vá» chủ trÆ°Æ¡ng thá»±c nghiệm tổ chức váºn tải cÆ¡ giá»›i mùa mÆ°a, Ä‘a phần anh em nhất trÃ; số Ãt không tá» rõ chÃnh kiến. Riêng Nguyá»…n Lạn - chÃnh uá»· Binh trạm 41 không tán thà nh…
Há»™i nghị kết thúc, chia tay anh em xong, tôi nói vá»›i Tham mÆ°u phó váºn tải Nguyá»…n Chúc vỠý kiến của anh Lạn:
- Ông "đồ Nghệ" nà y đã không đồng ý, phải dè chừng. Äây là má»™t ngÆ°á»i ở trên tuyến nhiá»u năm, có cách tiếp nháºn thá»±c tế rất nhạy, thẳng thắn. Chúng ta cần lÆ°u ý thêm vỠý kiến đó.
Anh Nguyễn Chúc nói:
- Chúng ta chá» trÆ°Æ¡ng là m thà điểm để nghiên cứu. Vá»›i kinh nghiệm thá»±c tiá»…n, anh em chÆ°a nhất trà là lẽ thÆ°á»ng. Vấn Ä‘á» cÆ¡ bản là trong quá trình thá»±c hiện phải nắm vững diá»…n tiến tình hình, nếu quá khó, kém hiệu quả, phải cho dừng ngay.
Chúng tôi nhất trà theo hướng đó.
Thá»±c hiện chủ trÆ°Æ¡ng nói trên, mùa mÆ°a nà y lá»±c lượng váºn tải cÆ¡ giá»›i hoạt Ä‘á»™ng trên hai hÆ°á»›ng chủ yếu là Trị-Thiên và Khu 5.
Những hÆ°á»›ng khác kết hợp váºn chuyển cÆ¡ giá»›i và thô sÆ¡. Chỉ tiêu váºn chuyển từ tháng 4 đến tháng 10 suýt soát 3 vạn tấn. Äồng thá»i duy trì tốt hoạt Ä‘á»™ng của tuyến giao liên hà nh quân, dá»± tÃnh bảo đảm 34 nghìn quân qua tuyến.
Dá»± tÃnh là nhÆ° váºy, nhÆ°ng má»i tác Ä‘á»™ng khách quan có những lúc diá»…n biến khôn lÆ°á»ng.
VỠđịch, từ đầu tháng 4 năm 1968, sau khi Giôn-xÆ¡n "xuống thang", ngừng đánh phá miá»n Bắc từ vÄ© tuyến 20 trở ra, gần nhÆ° má»i cố gắng và đạn bom của hải lá»±c, không lá»±c Mỹ dồn "Æ°u tiên" cho vùng "cán xoong" nam phần Khu 4 và Tuyến 559, Bá»™ TÆ° lệnh Thái Bình DÆ°Æ¡ng (Mỹ) cho dồn tà u của lá»±c lượng "Rồng biển" (Sea Dragon) trÆ°á»›c đây vẫn rải ra bắn pháo dá»c bá» biển miá»n Bắc, xuống phÃa nam, tăng cÆ°á»ng pháo kÃch ngăn chặn tuyến chi viện chiến lược Bắc - Nam qua vùng Nghệ An, Hà TÄ©nh, Quảng Bình.
Tiếp đó, không lá»±c Mỹ triển khai các chiến dịch "Sấm rá»n 57", "Hổ thép" (Steel Tiger)… huy Ä‘á»™ng tối Ä‘a đạn bom hòng "là m mÆ°a là m gió" ở khoảnh đất eo thắt nam vÄ© tuyến 20 của ta và đất Là o, hy vá»ng chẹt các yết hầu hút hà ng từ háºu phÆ°Æ¡ng và o chiến trÆ°á»ng.
Váºt chất do tuyến tiá»n phÆ°Æ¡ng Tổng cục Háºu cần (nay đã chuyển thuá»™c Tổng cục Háºu cần) tạo láºp cho Tuyến 559 chắng được bao nhiêu, đặc biệt là xăng dầu. Xe đợi xăng nhÆ° má»™t cÆ¡ thể cạn kiệt sá»± sống cần từng giá»t máu.
Khó khăn do địch ngăn chặn quyết liệt là rất lá»›n, nhÆ°ng ná»—i kinh hoà ng đối vá»›i ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n lúc nà y không phải là bom, là đạn mà là "giặc trá»i".
Tháng 5, trá»i và o hạ. Suốt má»™t dải Thanh - Nghệ - TÄ©nh giỠđây nắng nhuốm đỠđồng, chá»›m và o vụ gặt; trá»i nóng nhÆ° nung.
NhÆ°ng tây TrÆ°á»ng SÆ¡n thá»i tiết tháºt dữ dá»™i. Äêm đêm sÆ°Æ¡ng xuống nhÆ° mÆ°a, lạnh buốt. Ban ngà y, trá»i Ä‘ang nắng chói chang bá»—ng chốc mây Ä‘en áºp đến. Bầu trá»i nhÆ° chiếc vung khổng lồ, Ä‘en sịt úp chụp lấy núi rừng. Rồi cả bầu trá»i trÄ©u nÆ°á»›c bị "buông tuá»™t". MÆ°a trắng rừng, xối xả, dữ dá»™i. NÆ°á»›c từ trên các triá»n núi dồn xuống lòng Ä‘Æ°á»ng, sông, suối, tạo nên những cÆ¡n lÅ© cuốn hung hãn. Ngay những khi đã ngừng mÆ°a, thì những con Ä‘Æ°á»ng tá»™i nghiệp dà i hà ng trăm cây số nhÆ° Ä‘Æ°á»ng B45 từ ngã ba La Hạp Ä‘i Trị-Thiên, Ä‘Æ°á»ng từ Lùm Bùm và o bắc Bạc… cÅ©ng biến thà nh những suối bùn.
Se hÆ¡n má»™t chút, đất bazan ngáºm no nÆ°á»›c tạo thà nh chất keo thượng hạng, trÆ¡n nhẫy. Ở những Ä‘iểm mà lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n gá»i là "túi nÆ°á»›c" tình hình còn tồi tệ hÆ¡n.
Dẫu đã lÆ°á»ng khó khăn thá»i tiết, chúng tôi chỉ tổ chức Ä‘á»™i hình váºn chuyển nhá» lẻ, dá»… bá» cÆ¡ Ä‘á»™ng, và chỉ sá» dụng xe ba cầu, nhÆ°ng kết cục cÅ©ng rất xấu. Do mặt Ä‘Æ°á»ng không rải đá, ngấm nÆ°á»›c dà i ngà y, ná»n yếu vô cùng. Xe chạy được mÆ°á»i ngà y, hai vệt bánh xe đã là hai hà o giao thông. Lái xe cay cú, gá»i là "hai sông ba núi".
Công binh dồn sức chặt cây, đẵn cà nh chống lầy bằng cách rải rông-Ä‘anh, nhÆ°ng cÅ©ng không khắc phục nổi. Các loại xe Ä‘á»u bị lún lầy nằm la liệt, phải tổ chức kÃch kéo liên tục.
TrÆ°á»›c tình hình đó, chỉ ná»a tháng sau khi phát lệnh mở mà n váºn tải mùa mÆ°a, chúng tôi quyết định tạm dừng váºn tải cÆ¡ giá»›i, táºp trung giải quyết khâu cầu Ä‘Æ°á»ng; đồng thá»i từng binh trạm căn cứ tình hình cụ thể, tổ chức váºn tải bá»™ để bảo đảm ná»™i bá»™ và gỡ má»™t phần khó khăn vá» gạo cho chiến trÆ°á»ng. Lệnh được truyá»n Ä‘i, lòng dạ tôi nhÆ° có ai xát muối. Không khà sở chỉ huy im ắng khác thÆ°á»ng. CÅ©ng chÃnh sá»± im ắng dó, mà tôi có cÆ¡ nghÄ© lại ý kiến của anh Nguyá»…n Lạn hôm nà o.
Cuối năm tình trạng đói gạo, "khát xăng" trên tuyến ngà y cà ng trầm trá»ng do ta chÆ°a giải toả được ách tắc giao thông từ sông Lam và o khu vá»±c của khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và đưá»ng 20. Gạo, có khi là tÆ° lệnh, Ä‘iá»u mà không Ãt tÆ°á»›ng lÄ©nh từng trải tráºn mạc tâm đắc, giỠđây tháºt thấm thÃa đối vá»›i những ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n và cả chiến trÆ°á»ng.
Tình hình căng nhÆ° dây Ä‘Ã n. Buá»™c chúng tôi bá»›t khẩu phần ăn của bá»™ Ä‘á»™i, dà nh dụm gạo cho phÃa trÆ°á»›c. Vốn dÄ© tiêu chuẩn má»—i ngà y của anh em không quá ba lạng gạo, lại phải "Ä‘Ã o đất cất gá»—", nay bá»›t nữa, quả là thế cùng. Từ cÆ¡ quan Bá»™ TÆ° lệnh xuống binh trạm, bá»™ Ä‘á»™i bÆ°Æ¡n bả ra bìa rừng, bá» suối, vỡ đất trồng rau, sắn, tìm kiếm rau rừng, Ä‘Ã o củ mà i, củ chụp… cứu đói.
Thá»i gian nhÆ° ngừng trôi. Tôi luôn sống trong sá»± day dứt, dằn vặt bởi cái đói của bá»™ Ä‘á»™i. Má»™t sáng, tại sở chỉ huy, tôi nháºn được thÆ° của anh Nguyá»…n An - Tham mÆ°u trưởng váºn chuyển Ä‘ang công tác ở các Binh trạm 35, 36 gá»i vá».
Trong thÆ°, anh An kể: Bá»™ Ä‘á»™i các binh trạm trong đó đã hà ng mấy tháng rồi ăn hai lạng gạo má»—i ngà y. NhÆ°ng công tác và chiến đấu không vì thế mà kém hiệu quả. Bà quyết là trồng lấy rau, sẳn mà ăn, đặc biệt là sắn rất sẵn, nhá» chủ trÆ°Æ¡ng "ăn củ trả cây"5 mà Tuyến III thá»±c hiện từ khi anh là m Tuyến trưởng. "Thá»±c Ä‘Æ¡n" của bá»™ Ä‘á»™i là : Sáng sắn, trÆ°a măng, chiá»u cháo loãng. Sắn là "sâm TrÆ°á»ng SÆ¡n". Mà "sâm TrÆ°á»ng SÆ¡n" không bao giá» thiếu, kể từ khi bá»™ Ä‘á»™i láºt cánh sang phÃa tây.
Má»™t lá thÆ°, và i con chữ trau chuốt, dà dá»m, nhÆ°ng anh đã khái quát được hoà n cảnh, hoạt Ä‘á»™ng của bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n trong đó.
Anh An là má»™t cán bá»™ chỉ huy váºn tải cÆ¡ giá»›i dà y dạn kinh nghiệm, bất luáºn cả khi hoà n cảnh cam go, éo le, Ä‘á»u lạc quan - má»™t phẩm chất quý, có sức thuyết phục đồng Ä‘á»™i.
Và o những tháng ngà y cùng đồng cam cá»™ng khổ vá»›i cán bá»™, chiến sÄ© của mình, tôi từng chứng kiến biết bao việc là m bình dị mà trong sáng, cao thượng của những ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n, của những dân nghèo ngÆ°á»i Việt, ngÆ°á»i Là o. GiỠđây, khi cuá»™c chiến đã lùi xa, nhân dân mình, đất nÆ°á»›c mình đã bá»›t nhá»c nhằn vì "đồng tiá»n bát gạo", nhÆ°ng má»—i lần nhá»› lại, trong tôi lại trà o dâng sá»± mến phục thÆ°Æ¡ng cảm đến nao lòng…
TrÆ°á»›c những khó khăn rất lá»›n của chiến trÆ°á»ng, của tuyến phÃa sau, và đoán biết mÆ°u mô xảo quyệt của Mỹ, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng kịp thá»i có Nghị quyết 71/QUTW, khắng định: "Khi địch xuống thang ở miá»n Bắc, thì những cá»a khẩu từ tuyến háºu phÆ°Æ¡ng sang Tuyến 559 sẽ là những trá»ng Ä‘iểm địch táºp trung đánh phá ác liệt".
Từ nháºn định đó, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng cÅ©ng đã tÃnh tá»›i má»™t số giải pháp để tạo chân hà ng sâu hÆ¡n cho Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Từ cái thế khó khăn chồng chất khó khăn, nghe anh Äinh Äức Thiện Ä‘iện và o trao đổi tinh thần chỉ đạo của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng. Vá» việc phối hợp giữa Tuyến 559 và Tuyến 500 để giải toả vượt khẩu tôi xúc Ä‘á»™ng nói: Tháºt là ý Äảng hợp lòng quân!
Anh Thiện cũng nói thêm:
- Nghe các cáºu Ä‘iện hối thúc gạo và xăng, bá»n mình đứng ngồi không yên. Riêng tình hình xăng thì Bá»™ đã chỉ đạo Tổng cục Háºu cần Ä‘Æ°a Ä‘Æ°á»ng ống vượt sông Lam và o Hà TÄ©nh. Chắc tình hình sẽ được cải thiện nay mai thôi…
Nghe anh Thiện "dãi bà y", tôi cà ng thấm thÃa: Ná»—i lo nà y đâu của riêng ai! Không chỉ tuyến Tiá»n phÆ°Æ¡ng Tổng cục Háºu cần mà cả háºu phÆ°Æ¡ng lo giải toả ách tắc khu vá»±c và o cá»a khẩu.
Cán bộ, chiến sĩ các Binh trạm 12, 14 tiếp giáp Tuyến 559 trần mình cùng chúng tôi gánh vác khó khăn.
"Nan giải quá - Chúng tôi Ä‘ang tìm cách…" Câu trả lá»i mà tôi nháºn được má»—i khi gá»i Ä‘iện há»i Binh trạm trưởng Binh trạm 12 - Nguyá»…n Äà m và Binh trạm trưởng Binh trạm 14 - Hoà ng Trá vá» xăng, vá» gạo. Quả tháºt, binh trạm nà o cÅ©ng chạy đôn đáo lo tìm phÆ°Æ¡ng cách chuyển xăng, gạo và o tuyến. Sau nà y các anh gá»i là "Chiến dịch Ä‘Æ°a xăng vượt đỉnh lầy".
Binh trạm 12 có sáng kiến "cõng" xăng bằng ba lô ni lông. Láºp tức, Tổng cục Háºu cần chuyển ngay và o 2.000 ba lô "cóc" kèm 4.000 mét ni lông. Má»™t tiểu Ä‘oà n gần 500 con ngÆ°á»i cõng từng ba lô xăng vượt đèo La Trá»ng, Ä‘Æ°á»ng 12… nhÆ° Ä‘Ã n kiến khổng lồ tha mồi vá» tổ. Những con ngÆ°á»i suốt má»™t mùa khô, tiếp má»™t mùa mÆ°a bám trụ kiên cÆ°á»ng trên những nẻo Ä‘Æ°á»ng, trá»ng Ä‘iểm, giỠđây Ä‘ang oằn lÆ°ng bởi những ba lô xăng. Những đôi chân dẻo dai, những con ngÆ°á»i tưởng nhÆ° chai lỳ trÆ°á»›c bệnh táºt, vẫn không thoát được những cÆ¡n sốt rét rừng. Những tấm lÆ°ng bá»ng rá»™p bởi sức nóng mặt trá»i miá»n nhiệt Ä‘á»›i ngà y hè và bởi bịch xăng Ä‘ang nhÆ° sôi lên bởi cái nắng đó… Sau má»™t và i chuyến, ba lô bị mủn ra, lÆ°ng áo của ngÆ°á»i lÃnh cÅ©ng mủn ra bởi nắng núi mÆ°a ngà n, bởi đạn chặn, bom vùi. Và không biết có bao nhiêu tấm lÆ°ng bá»ng rá»™p lên vì nhiá»…m Ä‘á»™c xăng…
Những ba lô xăng được Binh trạm 12 chuyển và o cá»™ng vá»›i số dá»± trữ ở khu vá»±c Mụ Giạ cÅ©ng đã có chừng 50 tấn. Tôi lệnh cho Binh trạm 31 tìm cách Ä‘Æ°a ngay số xăng nà y và o Lùm Bùm. Cán bá»™, chiến sÄ© binh trạm đã láºp được chiến tÃch đặc biệt. Từ Mụ Giạ, công binh khéo léo ghép các phuy xăng lại thà nh mảng; cứ các "tay sà o" lão luyện Ä‘Æ°a mảng xuôi theo dòng Náºm HÆ¡ vá» Náºm Ngo, tá»›i Xiêng Phan. Từ đây, các phuy xăng được vần bá»™ vượt ba chục cây số và o Pác Pha Năng, chuyển qua sông Xê Băng Phai, lăn bá»™ hÆ¡n hai chục cây số nữa và o Tha Pa Chôn; Binh trạm 32 tiếp nháºn, Ä‘Æ°a vá» Lùm Bùm.
"Má»™t miếng khi đói bằng má»™t gói khi no", kỳ tÃch chuyển xăng vượt lÅ© là váºy Má»™t giá»t xăng, hạt gạo và o chiến trÆ°á»ng trá»™n lẫn, thấm đẫm mồ hôi, nÆ°á»›c mắt và máu của bao ngÆ°á»i. Má»™t tấn xăng qua trá»ng Ä‘iểm phải đổi tá»›i hà ng chục sinh mạng. Không thắng lợi nà o mà không phải trả giá.
Thá»±c tiá»…n hoạt Ä‘á»™ng của tuyến trong mùa mÆ°a năm 1968, đặc biệt là kết quả thá»±c nghiệm váºn chuyển cÆ¡ giá»›i mùa mÆ°a tây TrÆ°á»ng SÆ¡n cho chúng tôi biết cái giá phải trả của việc nắm không chắc quy luáºt thá»i tiết ở địa bà n TrÆ°á»ng SÆ¡n - má»™t dạng thá»i tiết đặc thù, nghiệt ngã đối vá»›i ngÆ°á»i là m công tác váºn tải trong Ä‘iá»u kiện chiến tranh ác liệt.
Từ thá»±c tế nghiệt ngã nà y, tôi rút ra kết luáºn: Váºn tải trong mùa mÆ°a ở TrÆ°á»ng SÆ¡n, nếu Ä‘Æ°á»ng không rải đá tốt thì xe không thể chạy được, dù là xe ba cầu. Và thêm má»™t lần nữa khẳng định lại Ä‘iá»u chúng tôi đã nghiệm: Äịch đánh chỉ tắc từng Ä‘oạn, còn trá»i "đánh thì tắc toà n tuyến".
Äể khắc phục thá»i tiết nghiệt ngã trên TrÆ°á»ng SÆ¡n, từ đó có thể tổ chức váºn tải cÆ¡ giá»›i trong mùa mÆ°a, vấn Ä‘á» cÆ¡ bản đối vá»›i chúng tôi lúc nà y là xây dá»±ng Ä‘Æ°á»ng cÆ¡ bản.
Ngay sau khi quyết định cho ngừng váºn tải cÆ¡ giá»›i, tôi trá»±c tiếp giao cho đồng chà phạm Diêu cùng cÆ¡ quan công binh khẩn trÆ°Æ¡ng hoà n thà nh phÆ°Æ¡ng án cầu Ä‘Æ°á»ng chuẩn bị cho năm 1969. Là má»™t tham mÆ°u trưởng công binh có trình Ä‘á»™ đại há»c chuyên ngà nh cầu Ä‘Æ°á»ng và là ngÆ°á»i có trách nhiệm cao, nên chỉ má»™t thá»i gian ngắn, Phạm Diêu đã trình Bá»™ TÆ° lệnh đỠán vá»›i ná»™i dung cÆ¡ bản là : rải đá trục dá»c hiện có, hoà n thà nh trục dá»c thứ hai từ tây Bạc đến đông A-tô-pÆ¡, mở nhiá»u Ä‘Æ°á»ng tránh trá»ng Ä‘iểm; chuẩn bị các yếu tố để đầu năm 1969 mở tuyến váºn tải cÆ¡ giá»›i đông TrÆ°á»ng SÆ¡n từ Cầu Khỉ Ä‘i Bản Äông. Äối vá»›i các trục dá»c đã có, chá»— nà o mặt Ä‘Æ°á»ng yếu, thì rải đá cục bá»™. Sá» dụng hai trung Ä‘oà n công binh cÆ¡ Ä‘á»™ng hợp sức vá»›i công binh trạm thà điểm rải đá mặt Ä‘Æ°á»ng 20 từ Ta Lê đến ÄÆ°á»ng 9 và từ Bản Äông đến La Hạp vá»›i tổng chiá»u dà i 260 cây số, mặt Ä‘Æ°á»ng rá»™ng 8,5 mét. Nếu thá»±c hiện được chỉ tiêu nà y cá»™ng vá»›i khoảng 40 cây số Ä‘Æ°á»ng 9 ta là m chủ, sẽ tạo được mạng Ä‘Æ°á»ng cÆ¡ bản bảo đảm mùa khô tá»›i nâng thá»i gian váºn chuyển lên và i tháng.
Nghe anh trình bà y xong dá»± án, tôi kết luáºn:
- Cái khó nhất của ta lúc nà y là gạo. NhÆ°ng hiện tại gạo dá»± trữ vẫn còn. Dứt khoát đủ "nuôi" tăng cÆ°á»ng hai trung Ä‘oà n công binh cho mặt tráºn cầu Ä‘Æ°á»ng để có Ä‘Æ°á»ng rải đá.
Thá»±c nghiệm váºn tải cÆ¡ giá»›i mùa mÆ°a không thà nh, ngoà i nguyên nhân không nắm vững quy luáºt thá»i tiết, còn là hệ quả của cả má»™t thá»Ã gian khá dà i ta chÆ°a kết hợp chống lầy má»™t cách cÆ¡ bản. Bởi váºy má»—i mùa khô, ta chỉ táºn dụng được 5 tháng để váºn chuyển.
Có được bà i há»c thấm thÃa nà y, nên khi mở Ä‘Æ°á»ng 16 từ Thạch Bà n (Quảng Bình) Ä‘i Bản Äông (Là o) chúng tôi cho rải đá ngay những quãng ná»n Ä‘Æ°á»ng yếu để đầu mùa khô 1969 - 1970 có thể sứ dụng được ngay, tạo nên "gá»ng kìm" lợi hại giữa Ä‘Æ°á»ng 16 và đưá»ng 20.
Công việc trì trệ. Mấy tháng mùa mưa với chúng tôi dà i tựa hà ng năm.
Ngà y 13 tháng 9 năm 1968, há»™i nghị tổng kết hoạt Ä‘á»™ng năm 1968 được tiến hà nh ở Na Bo, bắc Ä‘Æ°á»ng số 9.
Há»™i nghị thống nhất đánh giá của Bá»™ TÆ° lệnh là mùa khô vừa rồi, trong nhiá»u cái "được" nổi trá»™i nhất là toà n tuyến đã chuyển nhanh sang thế tráºn hiệp đồng binh chủng, lấy bá»™ Ä‘á»™i váºn tải là m chủ công, lấy binh trạm là m cấp chỉ huy bá»™ Ä‘á»™i hợp thà nh. Mạng thông tin có bÆ°á»›c phát triển nhảy vá»t…
Các đại biểu cho rằng cái yếu cÆ¡ bản là do chÆ°a quán triệt tÆ° tÆ°á»ng trÆ°á»ng kỳ, chÆ°a tÃch cá»±c đầu tÆ° cho xây dá»±ng cÆ¡ bản cầu Ä‘Æ°á»ng… Äặc biệt vỠđối phó vá»›i Mỹ - nguỵ nống ra A Sầu, A LÆ°á»›i, do thiếu chủ Ä‘á»™ng, á»· lại Quân khu Trị-Thiên nên đã tổn thất cả vá» ngÆ°á»i và váºt chất.
Vá» tình hình tá»›i có liên quan trá»±c tiếp đến Äoà n 559, chúng tôi cho rằng: Äịch có thể tiếp tục "xuống thang" chiến tranh phá hoại miá»n Bắc, nhÆ°ng bất luáºn khả năng nà o dìễn ra thì chúng cÅ©ng sẽ đánh tuyến chi viện TrÆ°á»ng SÆ¡n ác liệt hÆ¡n. Trá»ng Ä‘iểm đánh phá của không quân địch là các binh trạm cá»a khẩu; ngoà i ra cÅ©ng có khả năng bá»™ binh địch nống ra chặn cắt, chốt giữ má»™t số nÆ¡i trá»ng yếu Vì váºy, cùng vá»›i đánh địch Ä‘Æ°á»ng không, cần chú trá»ng tác chiến mặt đất. Phải xây dá»±ng thế tráºn váºn chuyển vững chắc, trÆ°á»›c tiên là thế tráºn cầu Ä‘Æ°á»ng. Nhanh chóng khôi phục Ä‘Æ°á»ng cÅ© bị địch và mÆ°a lÅ© phá hoại, mở thêm nhiá»u Ä‘Æ°á»ng vòng tránh trá»ng Ä‘iểm, là m thẽm Ä‘Æ°á»ng má»›i, đặc biệt là đưá»ng rải đá; phá thế Ä‘á»™c đạo ở trục chÃnh.
Suốt tuần trá»i mÆ°a tầm tã. Công sá»±, giao thông hà o khu vá»±c sở chỉ huy ngáºp nÆ°á»›c. LÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n "sống chung" vá»›i mÆ°a ngà n, suối lÅ© là chuyện thÆ°á»ng. Chỉ ái ngại cho má»™t số nhà văn, nghệ sÄ©, anh chị em Ä‘oà n chèo Hà Nam lặn lá»™i vượt hà ng nghìn cây số Ä‘Æ°á»ng trÆ°á»ng, "Ä‘á»™i" bom đạn và o phục vụ. Tháºt vô cùng cảm Ä‘á»™ng!
Trong nhà hầm, dÆ°á»›i ánh đèn Ä‘iện sáng choang, là n Ä‘iệu chầu văn vẫn vang lên réo rắt. Tà áo "má»› ba má»› bảy" của những nữ diá»…n viên quê đất đồng chiêm hiện diện nÆ¡i đây có sức gợi cảm lạ thÆ°á»ng… Tất cả nhÆ° Ä‘á»u hÆ°á»›ng tâm tưởng của những ngÆ°á»i lÃnh chúng tôi trở vá» vá»›i những miá»n quê xa có cây Ä‘a, bến nÆ°á»›c, sân đình; có mẹ già thá»i gian nhuốm bạc mái đầu, có ngÆ°á»i vợ tần tảo "hai sÆ°Æ¡ng má»™t nắng".
Cảm Æ¡n nhà văn Chu Văn, nhà thÆ¡ ChÃnh Hữu… và những nghệ sÄ© của đồng quê đã tiếp thêm cho chúng tôi sức lá»±c của háºu phÆ°Æ¡ng, của quê nhà …
Hội nghị kết thúc. Mưa chưa tạnh. Nhưng không cán bộ cơ sở nà o ở lại. Chia tay, nhìn anh nà o anh nấy ngồi xe ba cầu vượt lũ, trong tôi trà o dâng cảm xúc vừa bùi ngùi vừa phấn chấn khó tả.
3
Tháng 10, tháng kết thúc má»i việc chuẩn bị cho kế hoạch chi viện năm 1969. Tuy chÆ°a thắng được "giặc trá»i" được lÅ©, nhÆ°ng nhỠở lại tuyến mùa mÆ°a, nên chúng tôi nắm chắc tình hình. Äây là má»™t lợi thế chÆ°a có tiá»n lệ. Khó khăn lá»›n nhất lúc nà y là địch đánh phá, ngăn chặn ngà y cà ng thêm quyết liệt.
Từ tháng 4 năm 1968, sau bÆ°á»›c xuống thang, thu hẹp phạm vi lánh phá miá»n Bắc từ vÄ© tuyến 20 trở và o, không quân, hải quân Mỹ đã tạo nên ở vùng "cán xoong" Khu 4 nhiá»u "tam giác lá»a". Tạp chà "Không quân" của Mỹ lúc đó đã Ä‘Æ°a ra những con số khá cụ thể: "Trên má»™t diện tÃch hẹp bằng má»™t phần tÆ° toà n miá»n Bắc, số tráºn ném bom tăng 2,6 lần, máºt Ä‘á»™ bom đạn tăng lên 20 lần".
Tháng 8 - tháng 9, cao Ä‘iểm mùa mÆ°a. Äịch đánh, trá»i đánh là m cho giao thông váºn tải Khu 4 trở thà nh mặt tráºn vô cùng nóng bá»ng.
Tháng 7 năm 1968, Bá»™ TÆ° lệnh bảo đảm giao thông váºn tải Khu 4 được thà nh láºp do anh Phan Trá»ng Tuệ là m TÆ° lệnh. Ba tháng sau, ngà y 28 trláng 10, Bá»™ TÆ° lệnh 500 - tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng Äoà n 559, ra Ä‘á»i thay tiá»n phÆ°Æ¡ng Tổng cục Háºu cần. Các anh Nguyá»…n Äôn, Lê Quang Äạo, Hồng Kỳ, Äoà n La được giao trá»ng trách tổ chức kha, thông "nút cổ chai" Khu 4.
NhÆ° váºy, Tổng hà nh dinh quyết định tung và o "tuyến lá»a" những tÆ°á»›ng lÄ©nh đã từng dạn dà y lá»a đạn.
VỠđịch, để thá»±c hiện mục tiêu bóp nghẹt, Ä‘Æ°a chiến tranh cách mạng miá»n Nam "tá»›i chá»— lụi tà n", có biết bao chiến lược gia, biết bao "bá»™ óc Ä‘iện tá»" của Nhà Trắng ồn à o tranh cãi và cuối cùng Ä‘i tá»›i quyết sách "bá» diện, chá»n Ä‘iểm, chá»n và chặn bằng được "yết hầu" của tuyến Ä‘Æ°á»ng Hồ Chà Minh.
Ngà y 1 tháng 11 năm 1968, Tổng thống Mỹ Giôn-xÆ¡n buá»™c phải tuyên bố chấm dứt má»i hà nh Ä‘á»™ng chiến tranh đối vá»›i miá»n Bắc và chấp nháºn há»™i Ä‘Ã m bốn bên tại Paris để bà n vá» chiến tranh ở Việt Nam.
Việc Mỹ ngừng đánh phá miá»n Bắc là cÆ¡ há»™i để miá»n Bắc, đặc biệt là Khu 4 khẩn trÆ°Æ¡ng khắc phục háºu quả chiến tranh, khôi phục kinh tế và dồn sức chi viện cho chiến trÆ°á»ng.
Từ TrÆ°á»ng SÆ¡n, hÆ°á»›ng vỠđất Bắc, tôi hình dung cuá»™c sống của ngÆ°á»i dân tuyến lá»a Khu 4 từ lâu chuyển và o hầm, xuống chiến hà o, địa đạo để giữ mình và đánh địch, nay ùa cả lên, ngân vang giai Ä‘iệu ""Trá»i của ta, đất của ta…"
Quả đúng váºy, qua Ä‘iện thoại, tôi được anh Äôn, anh Äạo cho hay: Chỉ má»™t tuần sau khi địch ngừng đánh phá, hà ng vạn bá»™ Ä‘á»™i thanh niên xung phong, dân công… ở Khu 4 đã khai thông những trục Ä‘Æ°á»ng trá»ng yếu. Các phÆ°Æ¡ng tiện váºn tải của Nhà nÆ°á»›c và Bá»™ Quốc phòng Ä‘á»u được huy Ä‘á»™ng Ä‘Æ°a hà ng ra phÃa trÆ°á»›c. Bá»™ TÆ° lệnh 500 chỉ đạo các binh trạm hối thúc quân tiến và o khu vá»±c cá»a khẩt Ä‘Æ°á»ng 12 và 20 để láºp chân hà ng cho chúng tôi.
NhÆ°ng, đúng nhÆ° phán Ä‘oán của ta. Ngừng ném bom miá»n Bắc kẻ địch đã dồn bom đạn tiến hà nh má»™t chiến dịch đánh phá có tÃnh chất huá»· diệt khu vá»±c cá»a khẩu.
Những ngà y có gió mùa đông bắc, Ä‘Æ°á»ng, rừng… má»™t mà u trắng đục Äi thị sát thá»±c địa và o ban ngà y, qua má»™t và i đỉnh dốc, xe tôi phải báºt đèn và ng.má»›i lần ra Ä‘Æ°á»ng, để dò dẫm vượt dốc. Tuy váºy, cÅ©ng có nhiá»u giá», nhiá»u ngà y trá»i há»ng nắng; không quân Mỹ chá»›p thá»i cÆ¡ đó để trút bom xuống tuyến Ä‘Æ°á»ng.
Ba ngà y sau khi Giôn-xÆ¡n tuyên bố ngừng đánh phá miá»n Bắc, địch đã huy Ä‘á»™ng má»™t lá»±c lượng lá»›n máy bay chiến lược B.52 và các loại cÆ°á»ng kÃch ồ ạt táºp kÃch cá»a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và đưá»ng 20. Mục tiêu chÃnh là trá»ng Ä‘iểm Xiêng Phan (Ä‘Æ°á»ng 12) và táºp Ä‘oà n trá»ng Ä‘iểm cua chữ A - Ta Lê - Phu La NhÃch (ATP) trên Ä‘Æ°á»ng 20. Chá»n Xiêng Phan và ATP là m tâm Ä‘iểm đánh phá, kẻ địch đã Ä‘iểm đúng hai trong số những "huyệt" xung yếu nhất của ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh.
Bởi má»i nguồn hà ng từ háºu phÆ°Æ¡ng phải lá»t qua hai trá»ng Ä‘iểm nà y má»›i và o được Tuyến 559. Vả lại đây tháºt sá»± là hai yếu Ä‘iểm, nếu địch đánh tắc và khống chế mạnh, nếu ta khắc phục theo kiểu bị Ä‘á»™ng, "cay cú" - bị đánh ở đâu, khắc phục ở đó, không chủ Ä‘á»™ng mở Ä‘Æ°á»ng vòng, Ä‘Æ°á»ng tránh thì sẽ biến thà nh công "dã trà ng".
Suốt má»™t tuần địch cho máy bay B.52 ném bom rải thảm và các loại cÆ°á»ng kÃch đánh phá, thung lÅ©ng Xiêng Phan luôn nhÆ° vạc lá»a. HÆ¡n má»™t vạn quả bom trút xuống gần nhÆ° xoá sổ con Ä‘Æ°á»ng duyên dáng men theo sông Pha Nốp, kẹp giữa hai dãy núi đá. Còn lại chỉ là những cồn đống lồi lõm và những túi nÆ°á»›c khổng lồ. Tổn thất vá» ngÆ°á»i cÅ©ng không nhá». Không Ãt sá»± mất mát vô cùng thÆ°Æ¡ng tâm mà đơn vị báo vá» là m chúng tôi không ai cầm lòng được. Äiển hình là vụ 12 chiến sÄ© chốt giữ trá»ng Ä‘iểm, tránh bom trong hang đá, bị bom đánh sáºp. Núi đá đã thà nh nấm mồ vÄ©nh hằng của những con ngÆ°á»i quả cảm vô song nà y…
Ở hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng 20, táºp Ä‘oà n trá»ng Ä‘iểm ATP suốt má»™t tuần cÅ©ng không khác gì má»™t sa mạc lá»a. Äèo Phu La NhÃch, cua chữ A, ngầm Ta Lê hứng chịu gần 5 vạn quả bom. Thá» há»i có thứ Ä‘Æ°á»ng nà o, ngầm gì tồn tại được bởi sức công phá của lượng nổ khổng lồ đó?
Sau chiến dịch sá» dụng máy bay B.52 ném bom rải thảm, địch cho máy bay trinh sát và cÆ°á»ng kÃch đánh cầm canh; khống chế, không cho ta khắc phục. Cả hai trục gần nhÆ° tê liệt. Tháng mở đầu mùa khô gần nhÆ° qua Ä‘i trong bế tắc. Biết bao đợt "Ä‘á»™t kÃch", "tổng công kÃch" rầm ráºp ngÆ°á»i và xe đã diá»…n ra và o thá»i gian nà y năm trÆ°á»›c mà giỠđây im ắng đến lạnh lùng. Cả nghìn chiếc xe đã và o tuyến nằm chết lặng đợi hà ng, chá» xăng. Bá»™ Ä‘á»™i lại tiếp tục bá»›t khẩu phần ăn… Bá»™ TÆ° lệnh 559 nhÆ° đứng, ngồi trên lá»a. Liên tục suốt ngà y đêm tôi Ä‘iện liên lạc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 500, há»i tình hình giải toả cá»a khẩu. Anh Äôn và anh Äạo Ä‘á»u trả lá»i đã dồn má»i khả năng cho Binh trạm 12 và Binh trạm 14.
Giải toả trá»ng Ä‘iểm là yêu cầu sống còn đối vá»›i Tuyến 559 lúc nà y. Bằng kinh nghiệm thá»±c tế, ngay từ đầu, chúng tôi quyết định chá»n giải pháp kết hợp mở Ä‘Æ°á»ng tránh vá»›i khôi phục Ä‘Æ°á»ng chÃnh bằng sức mạnh tổng hợp. Sau khi hạ quyết tâm, tôi phái ngay Tham mÆ°u phó công binh Nguyá»…n Văn Ká»· xuống giúp Binh trạm 31 giải toả Xiêng Phan; tăng cÆ°á»ng cho binh trạm hai tiểu Ä‘oà n công binh trang bị bốn máy húc, 200 tấn thuốc nổ, vá»›i quyết tâm thông Ä‘Æ°á»ng trong vòng 7 ngà y.
Việc giải toả táºp Ä‘oà n trá»ng Ä‘iểm ATP, ngoà i cái khó là phạm vi oanh tạc của địch rá»™ng, địch khống chế gắt gao, còn do sá»± xáo trá»™n vá» tổ chức của ta.
Äể san sẻ gánh nặng cho Äoà n 559, từ tháng 11 năm 1968, trên giao cho Binh trạm 14 quản lý cung Ä‘Æ°á»ng từ bá» bắc sông Ta Lê ra hết cua chữ A, trÆ°á»›c đây thuá»™c Binh trạm 32. ChÃnh quyết định đầy tÃnh thiện chà nà y đối vá»›i 559, đã biến sông Ta Lê thà nh má»™t nhát cắt, phá vỡ thế liên hoà n của ATP.
Trong thế nÆ°á»›c sôi lá»a bá»ng nà y, Bá»™ TÆ° lệnh 500 vừa chân Æ°á»›t, chân ráo và o, là m sao đủ thá»i gian tìm hiểu, đánh giá đúng tình hình để có quyết sách phù hợp. Thá»±c tế gần đúng nhÆ° váºy.
Má»™t cuá»™c há»p khẩn cấp được triệu táºp dÆ°á»›i sá»± chủ trì của Bá»™ TÆ° lệnh 500, gồm cán bá»™ chủ chốt các cÆ¡ quan tham mÆ°u, công binh, Binh trạm 12, Binh trạm 14 và Ban 67 thuá»™c Bá»™ Giao thông bà n tìm cách giải toả trá»ng Ä‘iểm. Nói là há»™i nghị của Bá»™ TÆ° lệnh 500, nhÆ°ng Bá»™ TÆ° lệnh 559 thấp thá»m, nóng lòng, hy vá»ng. Từ trong tuyến, tôi được tin; trong há»™i nghị có hai loại ý kiến, cuối cùng Bá»™ TÆ° lệnh 500 nghiêng vá» số đông quyết định là m Ä‘Æ°á»ng tránh để giải toả cá»a khẩu.
Mùa khô thoáng đã qua mất hÆ¡n má»™t tháng. Giải pháp trên là đúng. Phải vừa mở Ä‘Æ°á»ng tránh, vừa khôi phục Ä‘Æ°á»ng chÃnh, ngầm chÃnh, vừa tổ chức nghi binh giá»i. Công binh, cao xạ, xe máy của hai Bá»™ TÆ° lệnh phải táºp trung cao Ä‘á»™, chỉ huy chặt chẽ, đồng loạt Ä‘á»™t kÃch khôi phục Ä‘Æ°á»ng cÅ©, mở má»›i hai Ä‘Æ°á»ng tránh. Dù chỉ váºn chuyển bằng cÆ¡ giá»›i mÆ°á»i ngà y cÅ©ng hÆ¡n gùi thồ cả năm.
Sau đó, anh Nguyá»…n An - Tham mÆ°u trưởng váºn tải thay mặt Bá»™ TÆ° lệnh 559 trá»±c tiếp ra là m việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 500. Cùng lúc, tôi gá»i Ä‘iện vá» báo Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Thủ trưởng Bá»™ Ä‘á» nghị tổ chức giải toả nhanh trá»ng Ä‘iểm theo phÆ°Æ¡ng án nói trên. Bá»™ nhất trà hoà n toà n. Việc khẩn trÆ°Æ¡ng mở toang cá»a khẩu, chi viện cho chiến trÆ°á»ng là yêu cầu cấp bách.
Hai ngà y sau, Bá»™ Ä‘iện và o giao cho Äoà n 559 phụ trách giải toả toà n bá»™ táºp Ä‘oà n trá»ng Ä‘iểm ATP, từ cây số 68 Ä‘Æ°á»ng 20 trở và o.
Liá»n đó, anh Äinh Äức Thiện cấp tốc và o truyá»n đạt quyết định nà y cho Bá»™ TÆ° lệnh 500. Sau khi là m việc vá»›i anh Thiện, anh Lê Quang Äạo gá»i Ä‘iện cho tôi, thống nhất má»™t số việc cần tiến hà nh ngay để đồng bá»™ khá»›p nối giữa hai tuyến. TrÆ°á»›c khi đặt máy, anh Äạo còn nói thêm, hết sức chân tình: Diện địch đánh huá»· diệt quá rá»™ng, thá»i gian lại gấp, do chÆ°a nắm chắc địa bà n và má»i diá»…n biến địch tình, Äoà n 500 chÆ°a vá»›i sâu và o phÃa trong được. Có lẽ, kinh nghiệm chống chiến tranh ngăn chặn ở TrÆ°á»ng SÆ¡n khó ai vượt được Bá»™ TÆ° lệnh 559.
Tôi trả lá»i anh:
- Kinh nghiệm là quan trá»ng, nhÆ°ng phải có sức mạnh của cả Tuyến 559 và Bá»™ TÆ° lệnh 500 má»›i giải quyết được.
Chủ trÆ°Æ¡ng và biện pháp giải toả trá»ng Ä‘iểm đã thống nhất.
Äảng uá»· 559 há»p phiên bất thÆ°á»ng bà n cụ thể má»™t số nhiệm vụ vá»›i quyết tâm ngà y 5 tháng 12 giải toả xong Xiêng Phan và mÆ°á»i ngà y sau giải toả ATP.
Trong khi chÆ°a giải toả xong cá»a khẩu phÃa bắc, chúng tôi quyết định mở ngay má»™t đợt Ä‘á»™t kÃch váºn tải nhá», gom số hà ng dá»± trữ còn lại, kết hợp vá»›i nguồn hà ng anh Äinh Äức PhÆ°Æ¡ng tổ chức khai thác hÆ°á»›ng "Xê tÆ°" chuyển ngay cho Khu 5 và Tây Nguyên.
Trên tinh thần đó, mấy anh em trong Bộ Tư lệnh chia nhau đi "đốc chiến" các hướng.
Ngà y 15 tháng 11, sau khi cá» anh Nguyá»…n Lang và o trá»±c tiếp chỉ đạo các Binh trạm 36, 3 7, 44 ở tuyến cuối, tôi cùng Tham mÆ°u trưởng công binh Phạm Diêu, Phó phòng bảo đảm giao thông Äinh Hà o xuống Binh trạm 32.
5 giá» sáng, Ä‘Æ°á»ng rừng chÆ°a rõ mặt ngÆ°á»i, chúng tôi đã có mặt ở sở chỉ huy binh trạm và kéo chỉ huy binh trạm ra luôn táºp Ä‘oà n trá»ng Ä‘iểm ATP. Vượt đèo Phu La NhÃch, qua ngầm Ta Lê, mấy anh em leo lên đỉnh má»™t ngá»n đồi khá cao gần dãy Cu Xê Bao để quan sát cua chữ A. Toà n cảnh khu vá»±c rá»™ng 16 cây số vuông là má»™t vùng "tỠđịa". Má»™t bãi hố bom khổng lồ. Những quả đồi bị bóc hết cây cối, trÆ¡ từng mảng lá»›n đất bazan Ä‘á» nhÆ° tiết… Hà ng chục cặp mắt cố dõi xa, mong tìm lấy má»™t mảnh rừng hiếm hoi còn sót lại có thể mở má»™t lối Ä‘i kÃn, nhÆ°ng vô vá»ng. Äồi, rừng chỉ còn và i gốc cây bị chém phạt toác ra từng mảng, tÆ°a tÆ°á»›p, gãy gục… Chục mái đầu chụm lại trên chÃnh "tỠđịa" nà y, bà n tìm má»™t giải pháp tối Æ°u.
Sau má»™t lúc trao Ä‘i, đổi lại, tôi kết luáºn:
- Cần táºp trung lá»±c lượng, phÆ°Æ¡ng tiện, vừa khôi phục Ä‘Æ°á»ng chÃnh, vừa mở nhiá»u Ä‘Æ°á»ng tránh, ngầm phụ; hiệp đồng chặt chẽ bá»™ Ä‘á»™i hợp thà nh bảo đảm các công trình hoà n thà nh cùng lúc, quyết mở toang cá»a khẩu Bá»™ Ä‘á»™i váºn tải cÆ¡ giá»›i phân tán nấp kÃn đáo, bà máºt tiếp cáºn trá»ng Ä‘iểm, sẵn sà ng chá» lệnh.
Liá»n đó, tôi quyết định thà nh láºp ban chỉ huy giải toả trá»ng Ä‘iểm, và cá» ChÃnh uá»· Binh trạm 82 Phan Hữu Äại là m chỉ huy trưởng. Tham mÆ°u trưởng công binh Phạm Diêu thay mặt Bá»™ TÆ° lệnh ở lại trá»±c tiếp đốc chiến.
TrÆ°á»›c lúc rá»i trá»ng Ä‘iểm, tôi nói vá»›i Äá»— Xuân Diá»…n - nay là tiểu Ä‘oà n trưởng tiểu Ä‘oà n 38 công binh đảm trách cua chữ A:
- Äồng chà hãy trải ni lông tại công sá»± - Ä‘Æ°á»ng "cua" ngủ, nghỉ và chỉ huy bá»™ Ä‘á»™i; bằng má»i giá phải thông Ä‘Æ°á»ng theo kế hoạch.
Diá»…n cÆ°á»i - vẫn nụ cÆ°á»i xởi lởi, chắc nịch, và nói:
- Thủ trưởng yên tâm, chúng tôi sẽ cố gắng. NhÆ°ng cÅ©ng phải có thêm máy húc, Ãt nhất là bốn - năm chiếc.
- Äược thôi! Tối nay, hoặc cháºm là ngà y mai, các đồng chà sẽ có thêm máy húc và hai tiểu Ä‘oà n công binh tăng cÆ°á»ng, Bá»™ TÆ° lệnh đã tÃnh cả rồi - Tôi trả lá»i.
PhÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng, biện pháp giải toả ATP tạm ổn, tôi không quay vá» Bá»™ TÆ° lệnh vá»™i, mà đi tiếp theo Ä‘Æ°á»ng 20. Ngược ra phÃa ngoà i, cÆ¡ man là xe nặng hà ng và o, nguỵ trang, ẩn nấp chá» Ä‘Æ°á»ng. Không giải toả được trá»ng Ä‘iểm kịp thá»i, tháºt có tá»™i vá»›i đồng chÃ, đồng Ä‘á»™i; có tá»™i vá»›i chiến trÆ°á»ng. Äến A Ky, Cà Roòng, nhìn cảnh tượng xe ùn tắc, lòng tôi nhÆ° lá»a đốt. Tôi gá»i Ä‘iện cho các anh Vân, An… cho Binh trạm 32; giục, dồn sức giải toả bằng được ATP, sá»›m được giá» nà o quý giỠđó.
Ở hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng 12, việc giải toả Xiêng Phan cÅ©ng không kém phần khốc liệt nhÆ° ATP. Hà ng nghìn cán bá»™, chiến sÄ© kiên cÆ°á»ng trụ bám trá»ng Ä‘iểm, bất chấp mÆ°a bom, bão đạn, quyết già nh giáºt vá»›i địch từng mét Ä‘Æ°á»ng.
Äể chia lá»a vá»›i các binh trạm tuyến ngoà i, chúng tôi chỉ đạo lá»±c lượng phòng không trên tuyến triệt để tranh thủ má»i nÆ¡i, má»i lúc đánh địch, căng kéo địch ra, giảm máºt Ä‘á»™ bom đạn chúng trút xuống Xiêng Fhan và ATP.
Ngà y 5 tháng 12, trá»ng Ä‘iểm Xiêng Phan được giải toả. Ta khôi phục xong trục chÃnh và mở Ä‘Æ°á»ng tránh từ bắc trá»ng Ä‘iểm và o tá»›i Xóm Péng, dà i 10 cây số. Và ná»a tháng sau, ngà y 20 tháng 12, ta giải toả nốt táºp Ä‘oà n trá»ng Ä‘iểm ATP vá»›i ba trục vượt khẩu dà i 48 cây số. Ngầm vượt sông Ta Lê được mở thà nh ba ngầm, tôn cao bởi khoảng 3.000 mét khối đá. Ban chỉ huy bá»™ Ä‘á»™i hợp thà nh: bá»™ Ä‘á»™i cao xạ, công binh, váºn tải, thông tin, trạm cấp cứu quân y… được xây dá»±ng đồng bá»™ trên má»—i trá»ng Ä‘iểm.
Giây phút lịch sá» mà chúng tôi phấn đấu, đợi chá» cháy lòng đã đến. Tôi quyết định phát lệnh vượt khẩu. Mấy trăm chiếc xe chất đầy hà ng, dồn dáºp vượt trá»ng Ä‘iểm. MÆ°u đồ bịt cá»a khẩu của địch, hòng chẹn "yết hầu" ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh đã hoà n toà n bị phá sản.
DÄ© nhiên, để giải toả trá»ng Ä‘iểm, gần hai trăm cán bá»™, chiến sÄ© đã vÄ©nh viá»…n nằm lại chÃnh nÆ¡i nà y. Máu xÆ°Æ¡ng của các anh, các chị đã hoà và o đất đá, cá» cây, sông suối, mây trá»i TrÆ°á»ng SÆ¡n, nâng bÆ°á»›c những Ä‘oà n quân tiến ra phÃa trÆ°á»›c.
Vá»›i việc giải toả thà nh công hai trá»ng Ä‘iểm ác liệt Xiêng Phan Yà ATP đầu năm 1969, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n có thêm bà i há»c quý giá vỠđánh giá địch-ta, vá» tổ chức bá»™ Ä‘á»™i hợp thà nh, tổ chức chiến đấu xây dá»±ng, bâo vệ trá»ng Ä‘iểm.
Tuy váºy sá»± cố Xiêng Phan và ATP kéo dà i hà ng tháng cÅ©ng đặt ra những vấn Ä‘á» mà tôi thấy cần xem xét, đánh giá tháºt khách quan.
Là m cách mạng, tiến hà nh má»™t cuá»™c chiến tranh cách mạng, tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng giữa ta và đối phÆ°Æ¡ng đâu phải là má»™t hằng số bất biến; theo đó, thắng bại là lẽ thÆ°á»ng. Tuy váºy, má»™t trong những nguyên nhân để cho ách tắc ở cá»a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và đưá»ng 20 lần nà y kéo Ä‘Ã i, hạn chế kết quả váºn chuyển chi viện, là : thế tráºn liên hoà n đã bị chặt là m đôi, dẫn tá»›i chỉ huy thiếu thống nhất, khá»›p nối không đồng bá»™. Äây là vấn Ä‘á» có tác Ä‘á»™ng của khách quan. NhÆ°ng chủ yếu vẫn là chủ quan.
***
Äầu tháng 1 năm 1969, tôi cùng anh Nguyá»…n Äôn ra Hà Ná»™i báo cáo Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Bá»™ vá» chủ trÆ°Æ¡ng, giải pháp tháo gỡ ách tắc khu vá»±c cá»a khẩu, già nh thắng lợi trên mặt tráºn váºn chuyển chi viện chiến lược, đồng thá»i nháºn chỉ thị má»›i vá» nhiệm vụ những tháng cuối mùa khô. Các anh trong ThÆ°á»ng trá»±c Quân uá»· đánh giá cao cố gắng của Äoà n 559 và Äoà n 500 trong việc "láºt ngược thế cá»" ở cá»a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và đưá»ng 20.
Kết thúc má»™t tuần là m việc ở Hà Ná»™i, trên Ä‘Æ°á»ng và o tuyến, đến sở chỉ huy cÆ¡ bản tại Na Bo, bắc Ä‘Æ°á»ng số 9, chúng tôi tiến hà nh há»™i nghị Äảng uá»· bất thÆ°á»ng, quán triệt chủ trÆ°Æ¡ng má»›i của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, quyết định tiến hà nh "Tổng công kÃch". Bất cứ tình huống nà o cÅ©ng phảì Ä‘Æ°a và o Ä‘Æ°á»ng 9 má»—i tháng vạn rưỡi tấn hà ng. Chá»›p thá»i cÆ¡ địch bị "hút" và o các trá»ng Ä‘iểm phÃa bắc, các Ä‘Æ¡n vị tranh thủ váºn chuyển chi viện cho các hÆ°á»›ng, Æ°u tiên Trị-Thiên và Khu 5. Chúng tôi tiếp tục quán triệt yêu cầu trong tổng công kÃch, cán bá»™ phải có tác phong 5 trá»±c tiếp: Chỉ huy binh trạm, trung Ä‘oà n, tiểu Ä‘oà n, đại Ä‘á»™i trá»±c tiếp dẫn đầu Ä‘oà n xe, có cá» hiệu… nhằm Ä‘á»™ng viên sÄ© khà của bá»™ Ä‘á»™i.
17 giá» ngà y 14 tháng 1 năm 1969, khi những triá»n rừng nhuốm mà u hoà ng hôn, tổng Ä‘Ã i sở chỉ huy mở hết kênh, phát lệnh "xuất kÃch". Lệnh được truyá»n đồng loạt tá»›i 11 binh trạm, 6 trung Ä‘oà n…
HÆ¡n bốn vạn quân được tung và o tráºn trong Ä‘á»™i hình chiến đấu binh chủng hợp thà nh. 15 tiểu Ä‘oà n ô tô váºn tải từ nhiá»u tuyến, nhiá»u hÆ°á»›ng đồng loạt tiến vá» phÃa trÆ°á»›c…
Phát hiện ta mở chiến dịch váºn tải quy mô lá»›n, địch vừa táºp trung đánh phá các trá»ng Ä‘iểm, vừa ráo riết săn lùng Ä‘á»™i xe. Trên bầu trá»i, dá»c theo các trục Ä‘Æ°á»ng, máy bay OV2, OV10, C130 được trang bị khà tà i đặc biệt, quần lượn tìm xe, tìm ngÆ°á»i. Äồng thá»i, vá»›i chÆ°Æ¡ng trình "Dùng máy thay ngÆ°á»i", địch đã trút xuống khắp nẻo Ä‘Æ°á»ng rừng, dá»c hà nh lang Tuyến 559 hà ng vạn khà tà i trinh sát Ä‘iện tá»: từ máy cảm ứng địa chấn (bá»™ Ä‘á»™i thÆ°á»ng gá»i là "Cây nhiệt Ä‘á»›i"), tá»›i máy cảm ứng âm thanh (Spike Bouy) và máy thu cả âm thanh lẫn tiếng Ä‘á»™ng… Những khà tà i phục vụ cho việc giết ngÆ°á»i nà y được đối phÆ°Æ¡ng gá»i là "NgÆ°á»i gác Ä‘Æ°á»ng cần mẫn". Äúng là 24/24 giá», bất chấp má»i thá»i tiết, những "ngÆ°á»i gác Ä‘Æ°á»ng" đón bắt tÃn hiệu, truyá»n báo cho má»™t "trung tâm chống thâm nháºp" xá» lý, xác định số lượng, hÆ°á»›ng xe Ä‘i, bá»™ Ä‘á»™i hà nh quân, và cho máy bay đến đánh phá…
Vá»›i cái nhìn đầy tÃnh chủ quan, Mỹ cho rằng, những khà tà i nà y đã giúp chúng phát hiện xe nhiá»u gấp bốn lần so vá»›i các phÆ°Æ¡ng tiện trinh sát khác trên ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh.
Vá» ta, khi chÆ°a tìm được cách khắc phục, các Ä‘Æ¡n vị trên tuyến cho biết ở những quãng Ä‘Æ°á»ng xe hay bị đánh, Ä‘á»u phát hiện rất nhiá»u "Cây nhiệt Ä‘á»›i".
Vá» vÅ© khà nếu những năm trÆ°á»›c, không quân Mỹ chủ yếu đánh bằng bom phá, bom sát thÆ°Æ¡ng…, thì mùa khô nà y, địch sá» dụng phổ biến các loại bom tá»± Ä‘á»™ng, mìn vÆ°á»›ng nổ… Äặc biệt, bom từ trÆ°á»ng - đối phÆ°Æ¡ng mệnh danh là "kẻ huy diệt" được sá» dụng ngà y cà ng tăng.
Thủ Ä‘oạn đánh của địch vô cùng thâm hiểm: phá hoại Ä‘Æ°á»ng trÆ°á»›c, sau đó rải tiếp bom từ trÆ°á»ng, bom bi, mìn vÆ°á»›ng nổ… để cản trở ta khắc phục, sát thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i và ngăn chặn xe.
Vá»›i những thủ Ä‘oạn đánh phá vô cùng nham hiểm và sá» dụng vÅ© khÃ, khà tà i tối tân, hiện đại, Mỹ đã huy Ä‘á»™ng tối Ä‘a khả năng của ná»n công nghiệp quân sá»± Mỹ - má»™t đất nÆ°á»›c có ná»n khoa há»c công nghệ thuá»™c loại cao nhất thế giá»›i và o cuá»™c chiến, biến TrÆ°á»ng SÆ¡n của Việt Nam thà nh chiến trÆ°á»ng thá»±c nghiệm chiến tranh "tá»± Ä‘á»™ng hoá" "Ä‘iện tá» hoá", "hoá há»c hoá" nhằm hai mục Ä‘Ãch: Phát hiện mục tiêu trong đêm tối và trong rừng ráºm; tiêu diệt mục tiêu bằng các loại vÅ© khÃ, bom đạn chÃnh xác thuá»™c thế hệ má»›i.
NhÆ° váºy, cuá»™c chiến tranh ngăn chặn đối vá»›i Tuyến 559 - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh, đã được Nixon, ngÆ°á»i kế nhiệm Giôn-xÆ¡n đẩy lên má»™t nấc thang má»›i, từ ngăn chặn bằng bá»™ binh vá»›i những giải pháp, vÅ© khà thông thÆ°á»ng, đến ngăn chặn bằng chiến tranh "tá»± Ä‘á»™ng hoá", "Ä‘iện tá» hoá", "hoá há»c hoá", và tiến tá»›i sẽ là chiến tranh tổng lá»±c. Không nắm bắt được diá»…n biến nà y, sẽ khó thấy được nét đặc thù của cuá»™c chiến tranh ngăn chặn và chống ngăn chặn trên Ä‘Æ°á»ng Hồ Chà Minh.
CÆ°á»ng Ä‘á»™ đánh phá tăng Ä‘á»™t biến, thay đổi thủ Ä‘oạn và sá» dụng vÅ© khà khà tà i huá»· diệt tối tân, thá»i gian đầu, địch đã gây cho tuyến nhiá»u khó khăn, tổn thất. Từ tháng 11 năm 1968 đến tháng 2 năm 1969 đã có tá»›i gần 500 cán bá»™, chiến sÄ© thÆ°Æ¡ng vong. ChÃnh uá»· Binh trạm 35 - Nguyá»…n Tuấn, ChÃnh uá»· Binh trạm 36 - Phụng Kỳ hy sinh trên Ä‘Æ°á»ng công tác. Binh trạm trưởng Binh trạm 33 - Nguyá»…n Vinh cùng Binh trạm phó Nguyá»…n On hy sinh tại sở chỉ huy binh trạm. Cuối tháng 8 năm 1969, trong má»™t ngà y, B.52 ném bom rải thảm ba lần và o sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh. NhÆ°ng nhá» hệ thống địa đạo được cấu trúc kiên cố trong lòng núi, nên thÆ°Æ¡ng vong cÅ©ng không đáng kể…
Äối phó vá»›i thủ Ä‘oạn đánh phá má»›i của địch, chúng tôi lệnh cho các Ä‘Æ¡n vị cao xạ chốt giữ trá»ng Ä‘iểm táºp kÃch hoả lá»±c đánh tiêu diệt các loại máy bay thả phÆ°Æ¡ng tiện trinh sát Ä‘iện tá» và máy bay cÆ°á»ng kÃch ném bom há»—n hợp, kết hợp xây dá»±ng công sá»± kiên cố; Ä‘Æ°a nghi binh lừa địch lên đỉnh cao6. Khi địch đánh mạnh tuyến nà o, hÆ°á»›ng nà o thì nghi binh "má»i" chúng và o hÆ°á»›ng đó, tuyến đó; nhanh chóng vu hồi, láºt cánh Ä‘á»™i hình váºn chuyển sang hÆ°á»›ng khác, để giữ vững sức Ä‘á»™t kÃch liên tục theo thê Ä‘á»™i.
Trong thá»i Ä‘iểm tác chiến phòng không diá»…n ra hết sức gay go, quyết liệt Bá»™ TÆ° lệnh 559 được tăng cÆ°á»ng Tham mÆ°u phó phòng không Ngô Huy Biên; các anh VÅ© Thà nh, Trần Trung TÃn, Trần Bưởi, Phạm Lê Hoà ng, Nguyá»…n Văn Tiệp, Trần Bút… Äây là những sÄ© quan chỉ huy phòng không sung sức, có kinh nghiệm.
Má»™t nhóm cán bá»™ khoa há»c kỹ thuáºt quân sá»±, gồm các anh Hoà ng Äức Dụ, Thái Quang Sa, Chá» Ngá»c BÃch, Nhâm Xuân Coóng… kịp thá»i được phái và o phối hợp cùng công binh TrÆ°á»ng SÆ¡n nghiên cứu tìm cách vô hiệu hoá các thủ Ä‘oạn chiến tranh tá»± Ä‘á»™ng hoá, Ä‘iện tá» hoá của địch.
Sau hà ng tháng trá»i lao Ä‘ao vá»›i những thủ Ä‘oạn đánh phá và khi tà i, vÅ© khà má»›i của địch; cuối cùng "vá» quýt dà y" cÅ©ng có "móng tay nhá»n".
Tháng 2 năm 1969, năm chiếc xe phóng từ đầu tiên - má»™t công trình khoa há»c kỹ thuáºt quân sá»± nổi tiếng được Viện Kỹ thuáºt quân sá»± đã cho ra Ä‘á»i, má»™t loại khà tà i rất lợi hại để phá bom từ trÆ°á»ng được tung và o TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Những "tay lái" lão luyện ở TrÆ°á»ng SÆ¡n đón nháºn khà tà i nà y vá»›i ánh mắt đầy vẻ tá»± tin. Có xe, chúng tôi cho thá» nghiệm phá bom, giải toả ngầm Ta Lê và trá»ng Ä‘iểm Văng Mu. Mấy anh em trong Bá»™ TÆ° lệnh có mặt trong tráºn đầu ra quân nà y.
Xuất phát! Lệnh của chỉ huy trá»ng Ä‘iểm vang, Ä‘anh trong cái im lặng đến nghẹt thở. Láºp tức tiếng máy xe gầm rú. Hà ng trăm cặp mắt căng ra dõi theo từng vòng bánh quay, nghiến ken két xuống mặt Ä‘Æ°á»ng. Chiếc xe phóng từ dẫn đầu Ä‘á»™i hình xe váºn tải tiến và o bãi bom từ trÆ°á»ng. Rồi liên tiếp hà ng loạt bom phát nổ khi còn cách đầu xe gần trăm mét. Äá»™i hình xe tiếp cáºn và vượt qua an toà n. CÅ©ng có trÆ°á»ng hợp bom nổ quá gần, xe phóng từ bị láºt nhà o, há»ng hóc. Chiếc khác khẩn trÆ°Æ¡ng và o thay.
Khi chúng tôi phát Ä‘á»™ng "Tổng công kÃch" đợt 2, Bá»™ tăng cÆ°á»ng 25 xe. phóng từ.
Những "kẻ huá»· diệt" đã bị huá»· diệt. Cùng vá»›i nó, những khà tà i trinh sát Ä‘iện tá» khác cÅ©ng dần dần bị vô hiệu hoá. Có khi chỉ bằng những giải pháp vô cùng giản Ä‘Æ¡n. "Cây nhiệt Ä‘á»›i" muốn thu tiếng Ä‘á»™ng, ta cho nổ máy nghi binh; và cứ thế, từng Ä‘oà n máy bay địch kéo đến trút bom xuống những cánh rừng hoang vô tá»™i. Khi địch thả mìn lá, máy húc của ta có lắp cà ng phÃa trÆ°á»›c dá»n Ä‘Æ°á»ng, là m mìn nổ nhÆ° pháo tép: Bằng việc vô hiệu hoá "kẻ huá»· diệt", "bom khôn ngoan" và "Những ngÆ°á»i gác Ä‘Æ°á»ng cần mẫn"…, Bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n đã thá»±c hiện thắng lợi việc gắn kỹ thuáºt vá»›i chiến thuáºt, phát huy cao Ä‘á»™, không chỉ ý chà quáºt cÆ°á»ng và cả trà thông minh sáng tạo của con ngÆ°á»i Việt Nam để chiến thắng ná»n khoa há»c quân sá»± phi nhân tÃnh của Mỹ.
Phải dốc lá»±c giải toả cá»a khẩu Ä‘Æ°á»ng 12 và đưá»ng 20 ách tắc nhiá»u ngà y đầu mùa khô; tiếp đó lại lao Ä‘ao hà ng tháng bởi thủ Ä‘oạn đánh và khà tà i má»›i của Mỹ, thá»±c tế thá»i gian "sống" để váºn chuyển chi viện mùa khô nà y tháºt Ãt á»i. Chúng tôi quyết định triệu táºp há»™i nghị quân chÃnh bất thÆ°á»ng để thống nhất chủ trÆ°Æ¡ng mở chiến dịch váºn tải "nÆ°á»›c rút". Và o há»™i nghị, Phó tÆ° lệnh báo cáo tình hình địch đánh phá hết sức khốc liệt, kèm theo là má»™t táºp Ä‘iện yêu cầu chi viện của các chiến trÆ°á»ng.
Tham mÆ°u trưởng váºn tải kiến nghị đã đến lúc cần sá» dụng lá»±c lượng có giá»›i dá»± bị và đỠnghị Tổng cục Háºu cần Ä‘Æ°a nhanh Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu vượt Mụ Giạ và o Na Tông, Binh trạm 31. Trưởng phòng giao liên-hà nh quân báo cáo tình hình sắp tá»›i quân sẽ và o cả mùa mÆ°a, cần chủ Ä‘á»™ng kế hoạch bảo đảm… Việc nà o cÅ©ng cấp thiết; vấn Ä‘á» nà o cÅ©ng cốt tá»!
Kết luáºn há»™i nghị, tôi đặc biệt lÆ°u ý cÆ¡ quan cần phối hợp vá»›i Ä‘Æ¡n vị giải quyết những vấn Ä‘á» bức bách nhất; cần nắm lại lượng gạo, muối, thuốc chiến thÆ°Æ¡ng… để váºn chuyển "cấp cứu" cho chiến trÆ°á»ng. TrÆ°á»›c mắt, cần bảo đảm các nhu cầu cho SÆ° Ä‘oà n 2 Khu 5 đứng chân ở nam Ä‘Æ°á»ng 9 và hÆ¡n má»™t vạn quân của Trị-Thiên ở khu vá»±c Äá»™ng Con Tiên.
Tôi nhấn mạnh Ä‘iá»u nà y, bởi trÆ°á»›c khi và o há»™i nghị, chỉ huy Binh trạm 34 báo cáo anh Hoà ng Văn Thái - nguyên TÆ° lệnh Äoà n 559 - nay là Phó TÆ° lệnh Quân khu Trị-Thiên, trong má»™t lần gặp chỉ huy binh trạm đã nói những lá»i nhÆ° rút ra từ gan ruá»™t:
- Chúng ta ở đây đói gạo còn có sắn, có rau. NhÆ°ng các đồng chà chúng ta ở và nh Ä‘ai khó khăn hÆ¡n nhiá»u. Lúc nà y, váºn tải có tÃnh quyết định, có đánh được địch hay không là váºn tải.
Ai đã từng nếm trải cảnh khó khăn nà y má»›i cảm thông, sẻ chia tâm trạng của ngÆ°á»i phụ trách công tác háºu cần ở chiến trÆ°á»ng.
Há»™i nghị kết thúc. Cán bá»™ cÆ¡ sở tất tưởi, gấp gáp trở vá» Ä‘Æ¡n vị vá»›i bao ná»—i lo toan: địch đánh, lÅ© phá, cứu đói… Bá»™ TÆ° lệnh phân công nhau toả xuống các địa bà n, trá»ng Ä‘iểm xung yếu, cùng các Ä‘Æ¡n vị già nh giáºt vá»›i địch, vá»›i trá»i chút thá»i gian Ãt á»i còn lại của mùa khô khốc liệt nà y.
Lúc nà y địch không "say" trút đạn bom và o các trá»ng Ä‘iểm cá»a khẩu nhÆ° trÆ°á»›c, mà chuyển sang đánh toạ Ä‘á»™ và tăng cÆ°á»ng B.52 ném bom rải thảm. NhÆ°ng rồi, "địch cứ đánh, ta cứ Ä‘i". Bởi ta đã mở được nhiá»u Ä‘Æ°á»ng vòng tránh. Bá»™ Ä‘á»™i váºn tải táºn dụng tối Ä‘a yếu tố "thiên thá»i", tranh thủ trá»i mù, trần mây thấp, để chạy lấn sáng, lấn chiá»u. Äặc biệt, vá»›i quyết định táo bạo của anh Äinh Äức Thiện và cố gắng ná»— lá»±c của bá»™ Ä‘á»™i xăng dầu TrÆ°á»ng SÆ¡n, từ cuối tháng 3 năm 1969, tuyến Ä‘Æ°á»ng ống từ ngã ba Khe Ve đã vượt đèo Mụ Giạ vÆ°Æ¡n tá»›i Ca Vát vá»›i tổng chiá»u dà i 120 cây số. "Äá»™ng mạch chá»" nà y đã xuyên qua bao cánh rừng, bao đồi núi, có đỉnh cao tá»›i 700 mét, "tiếp máu kịp thá»i cho lá»±c lượng cÆ¡ giá»›i, góp phần quan trá»ng già nh thắng lợi trong chiến dịch váºn chuyển nÆ°á»›c rút.
Có má»™t Ä‘iá»u không thể không kể tá»›i là , trong những ngà y chiến trÆ°á»ng gặp khó khăn vá» bảo đảm háºu cần, trong khi địch táºp trung "chẹt xuống há»ng" phÃa bắc, thì tuyến K20 (tuyến Xê tÆ° cÅ©) do anh Äức PhÆ°Æ¡ng phụ trách khai thác được khá nhiá»u hà ng hoá ở đất bạn nhá» quan hệ ngoại giao giữa Mặt tráºn dân tá»™c giải phóng miá»n Nam vá»›i ChÃnh phủ của Quốc trưởng Sihanouk tiến triển tốt. Anh Äức PhÆ°Æ¡ng trong vai ông chủ. Anh Tân Già và o vai nhà ngoại giao. Anh Tô Äình Hải phụ trách mua hà ng "đại ngạch" thanh toán bằng đô-la. Còn anh Huỳnh Tấn Äại mua hà ng bằng "tiểu ngạch" trả bằng đồng Rien, đồng Bạt và đồng KÃp. Tất táºt, các anh đã có xấp xỉ 4.000 tấn và kịp thá»i chuyển vá» cung cấp cho lá»±c lượng vÅ© trang Tây Nguyên, Khu 5, Khu 6.
Vá»›i mùa khô 1969, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n đã chấp nháºn, để rồi già nh thắng lợi trong cuá»™c đối đầu giữa chiến tranh ngăn chặn và chống ngăn chặn. Má»™t cuá»™c đối đầu mà cả hai phÃa đã huy Ä‘á»™ng tối Ä‘a sức mạnh và trà tuệ để già nh thắng lợi quyết định vá» mình ở chặng cuối.
Kết thúc mùa khô, trừ hÆ°á»›ng Nam Bá»™, lượng váºt chất mà Äoà n 559 chuyển giao các chiến trÆ°á»ng đạt trên 80 phần trăm kế hoạch.
NhÆ°ng cái được lá»›n lao là ngoà i hai triệu rưỡi mét khối đất đá để khôi phục, duy trì Ä‘Æ°á»ng, ngầm cÅ©, toà n tuyến đã mở má»›i trên 1.000 cây số cả trục dá»c, trục ngang, Ä‘Æ°á»ng vòng tránh. Gá»™p vá»›i "vốn liếng" có từ trÆ°á»›c, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n đã nâng tổng chiá»u dà i tuyến Ä‘Æ°á»ng mang tên Bác lên gần ba nghìn rÆ°á»i cây số, phá dần thế Ä‘á»™c đạo.
Äối vá»›i những ngÆ°á»i lÃnh là m nhiệm vụ váºn tải chúng tôi, những con số kể trên ẩn chứa biết bao Ä‘iá»u đáng nói và hy vá»ng. Bởi yêu cầu chi viện chiến trÆ°á»ng luôn là cái Ä‘Ãch mà chúng tôi vÆ°Æ¡n tá»›i, và cuá»™c đối đầu trên tuyến Ä‘Æ°á»ng nà y còn Ä‘ang phÃa trÆ°á»›c.
|
28-06-2008, 10:00 AM
|
Diệt Thế Ma Thần
|
|
Tham gia: May 2008
Äến từ: tp ho chi minh
Bà i gởi: 217
Thá»i gian online: 1 ngà y 0 giá» 18 phút
Thanks: 2
Thanked 0 Times in 0 Posts
|
|
ChÆ°Æ¡ng 4
Chiến Dịch ÄÆ°á»ng 9 – Nam Là o, Bản Anh Hùng Ca Của Cuá»™c Chiến Äấu Chống Ngặn ChặnTrên ÄÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n
1.
Cuối tháng 4 năm 1969, trá»i nóng hầm háp. Lại từng Ä‘Ã n mối cánh túa ra kÃn các nẻo Ä‘Æ°á»ng rừng. Chiá»u chiá»u, những cÆ¡n mÆ°a rà o đầu mùa vá»™i và ng trút xuống. Trên những sÆ°á»n núi xa trục váºn tải và giao liên, vẫn bừng lên những vạt lá»a đốt rừng là m rẫy của dân bản; khói không bứt lên cao được, cứ luẩn quẩn nÆ¡i tán cây, hẻm núi rồi lan toả nhÆ° mây. Bà con bản Là o hối hả nhặt nhạnh củi phòng mÆ°a lÅ© đến sá»›m…
Theo báo cáo của Cục Váºn chuyển, thì lÆ°Æ¡ng thá»±c dá»± trữ trên tuyến quá má»ng. Trong khi khả năng váºn chuyển của ta trong mùa mÆ°a lại rất phấp phá»ng. Bá»™ TÆ° lệnh bà n Ä‘i tÃnh lại nát óc. Nếu để tất cả trụ lại trong mùa mÆ°a nhÆ° năm trÆ°á»›c sẽ phát triển thêm má»™t bÆ°á»›c thế tráºn cầu Ä‘Æ°á»ng, chuẩn bị cho mùa khô có hiệu quả.
NhÆ°ng "cái khó mách bảo cái khôn"; sẽ không còn gì để chi viện cấp cứu cho chiến trÆ°á»ng. Thá»±c tế đã mấy tháng nay có nhiá»u Ä‘Æ¡n vị Quân giải phóng báºt khá»i cÆ¡ sở, tạm lánh lên triá»n đông TrÆ°á»ng SÆ¡n. Cuối cùng chúng tôi quyết định chỉ để lại tuyến chừng 20 phần trăm lá»±c lượng tinh nhuệ, táºp trung cho những khâu, những việc tối cần thiết. Lá»±c lượng còn lại hÆ¡n ba vạn quân sẽ táºp kết ra Bắc. Là m má»™t phép tÃnh Ä‘Æ¡n giản - cÅ©ng sẽ dôi dÆ° hÆ¡n 5.000 tấn gạo để bổ sung cho Ä‘Æ¡n vị bạn.
Chỉ 20 ngà y đầu tháng 6, cuá»™c rút quân đại quy mô, gồm hÆ¡n ba vạn ngÆ°á»i và hà ng nghìn phÆ°Æ¡ng tiện cÆ¡ giá»›i kết thúc trá»n vẹn. Ở lại phụ trách tuyến có anh Bùi Äức Tạm - Chủ nhiệm chÃnh trị, Tham mÆ°u phó váºn chuyển Nguyá»…n Chúc. Quân ra táºp kết trên địa bà n bốn tỉnh Thanh - Nghệ - TÄ©nh - Bình.
Rá»i tuyến muá»™n, tôi có Ä‘iá»u kiện soát lại toà n bá»™ Ä‘á»™i hình sau khi ra Bắc. Äến Ä‘Æ¡n vị nà o cÅ©ng gặp không Ãt những gÆ°Æ¡ng mặt xanh xạm bởi đã trải bao cÆ¡n sốt rét rừng…
Ra Bắc lần nà y, Bá»™ TÆ° lệnh 559 táºp kết tại Sầm SÆ¡n, Thanh Hoá. Cảnh dáºp dìu, rá»™n rịp má»—i chiá»u thuyá»n đánh cá vá» bến, hay mặt biển bình yên, phẳng lặng…, cÅ©ng không khoả lấp được những chứng tÃch chiến tranh phá hoại khốc liệt vừa qua ở thị trấn biển nhá» nhoi nà y. Cả vùng chỉ sót lại đôi ngôi nhà và i tầng hÆ° há»ng, lá»— chá»— vết đạn bom. Những hố bom sâu, nÆ°á»›c leo lẻo, phô phang bên cồn cát nhÆ° những "giếng trá»i"…
Sau khi ổn định tình hình, tÃnh toán các phần việc, phân công lá»±c lượng triển khai, chúng tôi quyết định cho bá»™ Ä‘á»™i nghỉ phép thăm nhà . Bởi không Ãt ngÆ°á»i đã nhiá»u năm liá»n trụ lại trên tuyến. Do tác Ä‘á»™ng của cuá»™c sống thanh bình ở háºu phÆ°Æ¡ng, trong khi các Ä‘Æ¡n vị lại chủ quan, giản Ä‘Æ¡n trong lãnh đạo tÆ° tưởng và tổ chức, nên khi thu quân nháºp tuyến, cán bá»™ phải má»™t phen chạy đứt cả hÆ¡i. Âu cÅ©ng là chuyện thÆ°á»ng! Chúng tôi luôn đánh giá cao phẩm chất, bản lÄ©nh, nhiệt tình cách mạng, trà thông minh… của ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n, nhÆ°ng cÅ©ng luôn thấy được ở há» bản tÃnh của con ngÆ°á»i bằng xÆ°Æ¡ng bằng thịt.
Lúc nà y Ä‘ang giữa hè, Mỹ lại ngừng chiến nên tôi có Ä‘iá»u kiện Ä‘Æ°a vợ và các cháu Hiá»n, Hà và o Sầm SÆ¡n. Các anh chúng nó: HÆ°ng, Việt, Bắc, Quân; hoặc đã Ä‘i bá»™ Ä‘á»™i, hoặc còn Ä‘i há»c xa. Hiá»n là cô gái út, được bố mẹ cÆ°ng chiá»u nhất. Thá»i gian được sưởi ấm bởi không khà quần tụ của gia đình cÅ©ng chỉ mấy ngà y; nhÆ°ng, so vá»›i biết bao đồng chÃ, đồng Ä‘á»™i Ä‘ang lăn lá»™n, vất vả trên tuyến, trên chiến trÆ°á»ng mùa khô nà y, lại lá»›n lao vô cùng.
Trá»n tuần đầu tháng 8, há»™i nghị quân chÃnh toà n tuyến được tổ chức tại Sầm SÆ¡n. Gần hai trăm gÆ°Æ¡ng mặt quen thuá»™c lại ngồi vá»›i nhau luáºn bà n những cái được và cái chÆ°a được của má»™t mùa chiến đấu, váºn chuyển chi viện khó khăn nhất. Äặc biệt, táºp trung phân tÃch kỹ những hoạt Ä‘á»™ng đánh phá, ngăn chặn của kẻ địch trên Tuyến 559, vá»›i những thủ Ä‘oạn má»›i, dá»± kiến những tình huống khó khăn cần phải ứng phó trong mùa khô tá»›i.
Há»™i nghị lần nà y, chúng tôi được đón các anh Võ Nguyên Giáp, Nguyá»…n Duy Trinh, Äinh Äức Thiện, Nguyá»…n Äôn, Äặng ThÃ, Phạm Ngá»c Máºu, Nguyá»…n TÆ°á»ng Lân thay mặt Bá»™ Quốc phòng, các cÆ¡ quan Bá»™ và Bá»™ Giao thông váºn tải và o thăm.
Nói chuyện vá»›i há»™i nghị, anh Văn khái quát tình hình cách mạng. hai miá»n, khẳng định thắng lợi có tÃnh chiến lược của Tổng tiến công Tết Máºu Thân, đồng thá»i anh cÅ©ng Ä‘á» cáºp những khó khăn tạm thá»i của ta sau Tết. Äặc biệt, anh phân tÃch âm mÆ°u chiến lược "Việt Nam hoá chiến tranh" mà Mỹ Ä‘ang tiến hà nh ở miá»n Nam; nhiệm vụ của quân và dân hai miá»n nhằm phát triển chiến lược tiến công, chuyển hoá tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng trên chiến trÆ°á»ng để tiến tá»›i già nh thắng lợi quyết định.
Äối vá»›i Äoà n 559, anh Ä‘á»™ng viên chúng tôi phát huy tốt thắng lợi hai năm qua, song không xem thÆ°á»ng khuyết Ä‘iểm, cà ng không nản chÃ, và phải chuẩn bị tốt cho mùa khô.
Cuối cùng, anh Văn dà nh cho Äoà n chúng tôi Ä‘iá»u thiêng liêng nhất, rằng: biết Äoà n 559 tổ chức há»™i nghị tại Sầm SÆ¡n, Bác Hồ rất muốn và o gặp gỡ Ä‘á»™ng viên. NhÆ°ng vì sức khá»e, không và o được, Bác gá»i lá»i thăm há»i và gá»i tặng cán bá»™, chiến sÄ© của Äoà n lẵng hoa mừng thà nh tÃch của Äoà n đã đạt được, đồng thá»i cÅ©ng nhân Quốc khánh 2-9 sắp tá»›i.
Cả há»™i trÆ°á»ng lặng Ä‘i vì xúc Ä‘á»™ng trÆ°á»›c tình cảm sâu nặng, sá»± chăm lo hết má»±c thấu đáo của Bác, và cÅ©ng vì ná»—i lo vá» sức khá»e của NgÆ°á»i.
Thế rồi, ná»—i Ä‘au khôn cùng, sá»± mất mát lá»›n lao, không ai trong chúng tôi nghÄ© là sá»± tháºt bất thần chụp xuống. Sáng ngà y 3 tháng 9, chúng tôi được thông báo Bác từ trần.
Những ngà y cả nÆ°á»›c để tang Bác, trá»i tuôn mÆ°a, nhÆ° muốn sẻ chia ná»—i Ä‘au nhân thế trÆ°á»›c sá»± ra Ä‘i của má»™t báºc vÄ© nhân kiệt xuất của thế ká»· nà y.
Hoà n tất việc chỉ đạo các Ä‘Æ¡n vị tổ chức tang lá»…, tôi, anh Chiêm cùng má»™t số cán bá»™ thay mặt gần bốn vạn cán bá»™, chiến sÄ© TrÆ°á»ng SÆ¡n ra Ba Äình viếng Bác. Cùng dòng ngÆ°á»i trôi chầm cháºm quanh linh cữu của NgÆ°á»i, con tim tôi nhÆ° có bà n tay vô hình bóp mạnh, Ä‘au Ä‘á»›n khôn cùng. Giá chi, mùa hè năm 1967, anh Duẩn, anh Chinh cho chúng tôi được gặp Bác, để được thÆ°a vá»›i Bác, rằng những đứa con yêu của TrÆ°á»ng SÆ¡n Ä‘ang cùng cả dân tá»™c ngà y đêm nối dà i những con Ä‘Æ°á»ng, mong sá»›m được đón Bác và o miá»n Nam, vá» vá»›i thà nh phố mang tên NgÆ°á»i…!
Sau tuần lá»… để tang Bác, tôi và anh Chiêm được triệu táºp là m việc vá»›i Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, Bá»™ Tổng tham mÆ°u, Tổng cục Háºu cần nháºn kế hoạch năm 1970.
Lần nà y, các anh trong ThÆ°á»ng trá»±c Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng lÆ°u ý chúng tôi đẩy mạnh hÆ¡n khâu chuẩn bị cầu Ä‘Æ°á»ng Ä‘i trÆ°á»›c má»™t bÆ°á»›c; khẩn trÆ°Æ¡ng thông Ä‘Æ°á»ng 18, Ä‘Æ°á»ng 16, bá» hÆ°á»›ng vu hồi Ä‘Æ°á»ng 8, tăng cÆ°á»ng tác chiến phòng không và cả mặt đất, bảo vệ hà nh lang.
Nhằm tháo gỡ ách tắc do má»™t và i yếu tố chÆ°a hợp lý trong tổ chức tuyến chi viện chiến lược, các anh trong ThÆ°á»ng trá»±c Quân uá»· Ä‘á»u thống nhất chuyển giao Äoà n 500 vể trá»±c thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh 559.
Anh Thiện còn dặn thêm: Cố gắng đẩy nhanh tuyến Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu từ Long Äại vượt Ä‘Æ°á»ng 18 xuống Ä‘Æ°á»ng 9 và o Tây Nguyên.
Tổng cục Háºu cần đã táºp trung chuyển váºt tÆ° thiết bị và o táºp kết ở rừng cao su Mỹ Äức, tây Quảng Bình; thợ xây dá»±ng và lá»±c lượng váºn hà nh Ä‘Æ°á»ng ống cÅ©ng đã được tăng cÆ°á»ng. Äoà n 559 cố gắng khởi công và o trung tuần tháng 9.
CÅ©ng nhÆ° tuyến thông tin tải ba, ngÆ°á»i có công đầu, "Tổng công trình sÆ°" của tuyến Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu vượt TrÆ°á»ng SÆ¡n là anh Äinh Äức Thiện. Tôi biết anh đã "xoay xở" hết cách để có được váºt tÆ° thiết bị, lá»±c lượng kỹ thuáºt. Rồi ý tÆ°á»ng cÅ©ng nhÆ° quyết tâm của anh được ChÃnh phủ ủng há»™. NgÆ°á»i tạo nhiá»u thuáºn lợi giúp anh Thiện khi đó là Phó thủ tÆ°á»›ng Lê Thanh Nghị, Phó thủ tÆ°á»›ng Äá»— MÆ°á»i đặc trách công tác bảo đảm váºt chất cho sá»± nghiệp kháng chiến trên cả hai miá»n Nam - Bắc. Sau nà y, cÅ©ng chÃnh anh Thiện là ngÆ°á»i đốc chiến để tuyến Ä‘Æ°á»ng ống chóng có Ä‘Æ°á»ng dây thông tin riêng nối và o mạng thông tin tải ba.
Xong việc ở Hà Ná»™i, chúng tôi và o thắng HÆ°Æ¡ng Äô và triệu táºp ngay há»™i nghị Äảng uá»· mở rá»™ng, thông qua phÆ°Æ¡ng án bố trà lại lá»±c lượng, thống nhất kế hoạch chiến dịch nháºp tuyến; đồng thá»i quyết định chuyển sở chỉ huy dã chiến của Bá»™ TÆ° lệnh và o Cù Lạc, Cổ Giang, Quảng Bình. Lúc nà y Bá»™ TÆ° lệnh được tăng cÆ°á»ng má»™t số cán bá»™ có trình Ä‘á»™ năng lá»±c vững. Các anh Ngô Thà nh Vân, Lê Xy được bổ nhiệm Phó chÃnh uá»·, anh Nguyá»…n An giữ chức Phó TÆ° lệnh…
Và o Cù Lạc, sau và i ngà y chỉ đạo các Ä‘Æ¡n vị diá»…n táºp thá»±c binh hiệp đồng chiến đấu cấp trung Ä‘oà n, tạo Ä‘Ã cho chiến dịch nháºp tuyến, tôi cùng anh Phan Tá» Quang - Cục trÆ°á»ng Cục Xăng dầu tá»›i Mỹ Äức đôn đốc bá»™ Ä‘á»™i khởi công ngay tuyến Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu đông TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Qua nắm tình hình, thấy lá»±c lượng thi công Ä‘Æ°á»ng ống quá má»ng, gồm má»™t tiểu Ä‘oà n thợ xây dá»±ng, má»™t tiểu Ä‘oà n công binh do Binh trạm 9 phụ trách, tôi há»i anh Phan Tá» Quang:
- Liệu đến 15 tháng 12 nà y, Ä‘Æ°á»ng ống có và o được đến Sê Pôn không?
Ngẫm nghÄ© má»™t lúc, anh Quang há»i lại tôi:
- Anh xem hÆ°á»›ng đó có Ä‘Æ°á»ng ô tô chÆ°a?
- Má»›i có 60 cây số từ ngã ba Ä‘Æ°á»ng 10 đến sở chỉ huy tiá»n phÆ°Æ¡ng Bá»™ TÆ° lệnh ở bắc Sê Pôn, và cÅ©ng chỉ có xe con Ä‘i được; nhÆ°ng qua mùa khô rồi, chắc há»ng hết?
- Váºy, nếu anh lo được Ä‘Æ°á»ng để váºn chuyển Ä‘Æ°á»ng ống, kèm Ä‘Æ°á»ng dây thông tin, chúng tôi Ä‘á» nghị Tổng cục tăng cÆ°á»ng má»™t đại Ä‘á»™i thợ và má»™t số xe chuyên chở Ä‘Æ°á»ng ống; thi công theo giải pháp dã chiến: vừa chôn, vừa treo, chắc sẽ kịp.
Tôi nhất trà phÆ°Æ¡ng án anh Quang đỠđạt, cụ thể sẽ tăng cÆ°á»ng đủ má»™t trung Ä‘oà n công binh và thanh niên xung phong, kết hợp thi công lắp đặt Ä‘Æ°á»ng ống và khôi phục, mở rá»™ng Ä‘Æ°á»ng 18. NhÆ° váºy cùng vá»›i tuyến Ä‘Æ°á»ng ống nà y, chúng ta sẽ có thêm trục Ä‘Æ°á»ng ngang thứ năm nối đông - tây TrÆ°á»ng SÆ¡n gần Ä‘Æ°á»ng 9 vá» phÃa bắc.
Anh Quang nói thêm, đầy quyết tâm:
- Nếu tiến Ä‘á»™ trắc trở, chệch choạc, đầu tháng 11, chúng tôi sẽ Ä‘iá»u hai đại Ä‘á»™i xe chở Ä‘Æ°á»ng ống "vu hồi" theo Ä‘Æ°á»ng 20 vòng Ä‘Æ°á»ng 9 rồi rẽ lên.
Vấn Ä‘á» kéo dà i tuyến Ä‘Æ°á»ng ống đông TrÆ°á»ng SÆ¡n cÆ¡ bản thống nhất. Bá»™ TÆ° lệnh chỉ đạo các Ä‘Æ¡n vị triển khai ngay. Háºu cần Æ°u tiên bảo đảm cho lá»±c lượng "con cÆ°ng" nà y. Do váºn chuyển bằng cÆ¡ giá»›i gặp khó khăn, bá»™ Ä‘á»™i, công nhân Ä‘Æ°á»ng ống, thanh niên xung phong phải vác bá»™ hà ng nghìn ống, hà ng chục tấn phụ kiện vượt qua bao đỉnh núi, sông, suối. Äể bảo đảm tiến Ä‘á»™, lúc cao Ä‘iểm, hết thảy cán bá»™, chiến sÄ© Binh trạm 9 được huy Ä‘á»™ng Ä‘i vác ống.
Tiến tá»›i tổ chức các chiến dịch váºn tải quy mô Ä‘á»™i hình trung Ä‘oà n xe tiến công, trung tuần tháng 10, Bá»™ TÆ° lệnh diá»…n táºp bá»™ Ä‘á»™i hợp thà nh cấp trung Ä‘oà n, gồm năm tiểu Ä‘oà n xe, má»™t trung Ä‘oà n pháo cao xạ, má»™t trung Ä‘oà n công binh và má»™t số phân Ä‘á»™i bảo đảm. Äịa bà n diá»…n táºp từ Ba Trại và o đến Hoà n Lão, Xuân SÆ¡n (Quảng Bình). Thà nh công mỹ mãn cuá»™c diá»…n táºp tạo tiá»n Ä‘á» cho chiến dịch nháºp tuyến. Lúc nà y, gần ba vạn quân và phÆ°Æ¡ng tiện đã táºp kết gá»n trên hai hÆ°á»›ng: Ä‘á»™i hình táºp kết ở HÆ°Æ¡ng Khê và o theo Ä‘Æ°á»ng 12; Ä‘á»™i hình táºp kết ở Bố Trạch và o theo hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng 20.
TrÆ°á»›c mùa khô má»›i, các anh Văn Tiến DÅ©ng, Äinh Äức Thiện, Lê Văn Tri thay nhau và o Cù Lạc, trá»±c tiếp giúp chúng tôi giải quyết má»™t số vấn Ä‘á» cụ thể.
Nghe tôi báo cáo kết quả Ä‘iá»…n táºp thá»±c binh và kế hoạch nháºp tuyến, anh DÅ©ng phấn khởi nói:
- Công việc chuẩn bị nhÆ° váºy là rất tốt, toà n diện, khẩn trÆ°Æ¡ng.
TrÆ°á»›c mắt, cần tháºn trá»ng để tổ chức vượt khẩu thà nh công; vì lá»±c lượng nháºp tuyến của Äoà n lần nà y rất lá»›n. Vượt khẩu thắng lợi sẽ có ý nghÄ©a quyết định đối vá»›i quá trình chiến đấu và kết quả thá»±c hiện nhiệm vụ mùa khô nà y.
Anh Dũng lưu ý chúng tôi cần trao đổi thêm với anh Lê Văn Tri vỠkế hoạch tác chiến phòng không bảo vệ hà nh lang.
Gặp anh Lê Văn Tri ở Cù Lạc, vá»›i tôi ngoà i việc hiệp đồng chiến đấu, còn là sá»± há»™i ngá»™ bạn cÅ© cùng sẻ chia gian lao, thà nh công trong thá»i kỳ kháng chiến chống Pháp trên quê hÆ°Æ¡ng. Nay anh Tri đã là Phó tÆ° lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân, má»™t con ngÆ°á»i trung thá»±c, nhiệt tình vá»›i công việc, vá»›i bạn bè, đồng chÃ…
Anh Tri thống nhất vá»›i chúng tôi cần tăng cÆ°á»ng cho tuyến má»™t số trung Ä‘oà n pháo cao xạ 57 ly có khà tà i, má»™t trung Ä‘oà n tên lá»a đất đối không và là m sân bay dã chiến ở Khe Gát (tây Quảng Bình) bà máºt táºp kết máy bay để khi cần có thể sá» dụng máy bay tiêm kÃcỉl đánh địch, bảo vệ lá»±c lượng và đưá»ng.
Thá»i gian anh Äinh Äức Thiện và o không nhiá»u, nhÆ°ng vá»›i bản tÃnh "tham công tiếc việc", Æ°a cái cụ thể, ngoà i là m việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh, anh còn cho táºp trung các ban ngà nh báo cáo toà n bá»™ công tác chuẩn bị. Nghe xong, anh hể hả nói:
- Cứ thế mà quyết, phải thắng nhanh, gá»n; đặc biệt phải táºp trung má»i cố gắng lao nhanh tuyến Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu xuống phÃa nam nhÆ° dá»± định…
So vá»›i những năm trÆ°á»›c, chiến dịch nháºp tuyến năm nay được chuẩn bị khá công phu, chu đáo.
NhÆ°ng rồi nhÆ° thÆ°á»ng lệ, tháng 10 miá»n Trung thÆ°á»ng là tháng bão. Ngà y 30 tháng 10, sau khi các Ä‘á»™i hình táºp kết chá» lệnh xuất phát, bất thần cÆ¡n bão số 9 áºp và o, gây mÆ°a lá»›n ở khu vá»±c cá»a khẩu. Bao công lao của anh em duy tu, bảo dưỡng Ä‘Æ°á»ng sá trong suốt mùa mÆ°a gần nhÆ° bị mÆ°a lÅ© cuốn xuống sông, xuống vá»±c.
ÄÆ°á»ng 20 bị sụt lở, lầy lún. NÆ°á»›c ở quãng ngầm Ta Lê dâng Ä‘á»™t ngá»™t 3 mét. Cầu, chiếc há»ng, chiếc bị nÆ°á»›c cuốn phăng. Bá»™ TÆ° lệnh quyết định tạm dừng chiến dịch nháºp tuyến, táºp trung lá»±c lượng khắc phục háºu quả lÅ© lụt; đồng thá»i Ä‘Æ°a sở chỉ huy dã chiến lên phÃa trÆ°á»›c, gần táºp Ä‘oà n trá»ng Ä‘iểm ATP.
Sau má»™t tuần ra phục vụ ngay trá»ng Ä‘iểm, theo dõi chặt chẽ hoạt Ä‘á»™ng tác chiến, bảo đảm giao thông của ta và tình hình địch đánh phá, cÅ©ng nhÆ° diá»…n biến thá»i tiết sau bão, tôi phát lệnh nháºp tuyến trên cả hai hÆ°á»›ng: Ä‘Æ°á»ng 12 và đưá»ng 20. HÆ°á»›ng nghi binh là đưá»ng 18.
Tảng sáng ngà y 6 tháng 11, bầu trá»i khu vá»±c cá»a khẩu Ä‘Æ°á»ng 20 choà ng má»™t lá»›p mây mù trắng đục. Mặc từng tốp máy bay trinh sát của địch quần đảo trên trá»ng Ä‘iểm, các Ä‘Æ¡n vị lần lượt cho Ä‘á»™i hình xe xuất phát. Những "chiến mã TrÆ°á»ng SÆ¡n", ca-bin khoác "giáp" là m bằng nứa ken dà y, chống bom bi và đạn 20 ly, toà n thân choà ng là nguỵ trang, nối nhau vượt trá»ng Ä‘iểm dÆ°á»›i sá»± yểm trợ của cao xạ, tên lá»a và công binh.
Äứng trÆ°á»›c hầm chữ A trên trá»ng Ä‘iểm nhìn Ä‘oà n xe hùng dÅ©ng lao lên phÃa trÆ°á»›c, bắt gặp những ánh mắt, nụ cÆ°á»i của anh em lái xe, trong tôi lại trà o dâng niá»m vui khôn tả.
Chiến dịch nháºp tuyến diá»…n ra suôn sẻ. Năm ngà y kể từ khi phát lệnh, tôi nháºn được Ä‘iện của các anh trong sở chỉ huy tiá»n phÆ°Æ¡ng, chốt ở nam Cà Phê Ná»i, báo vá» là đã chỉ huy các Ä‘á»™i hình xe vượt Bạc. Hai ngà y sau, Ä‘á»™i hình xe các binh trạm tuyến cuối cÅ©ng và o vị trà táºp kết an toà n. Chiến dịch nháºp tuyến kết thúc.
Äây là chiến dịch hà nh quân nháºp tuyến đại quy mô, diá»…n ra trong má»™t không gian hẹp, thá»i gian ngắn, nhÆ°ng già nh thắng lợi lá»›n.
Ta bảo toà n được lá»±c lượng và phÆ°Æ¡ng tiện kỹ thuáºt. Tổn thất vá» xe không quá 0,5 phần trăm, là tá»· lệ chÆ°a từng có trong những chiến dịch nháºp tuyến trÆ°á»›c đây. Lượng hà ng chuyển theo được hÆ¡n má»™t vạn tấn. "Vốn liếng" tạo được đầu mùa khô nà y tháºt khả quan.
Thắng lợi của chiến dịch nháºp tuyến khẳng định bÆ°á»›c trÆ°á»ng thà nh má»›i vá» năng lá»±c tổ chức chỉ huy của các cấp và trình Ä‘á»™ hiệp đồng của các binh chủng.
Nhân Ä‘Ã thắng lợi bÆ°á»›c đầu, các binh trạm khẩn trÆ°Æ¡ng triển khai kế hoạch váºn chuyển tháng đầu mùa khô, tiếp đó là chiến dịch "Tổng công kÃch" tháng 1 năm 1970.
Chuẩn bị cho chiến dịch "Tổng công kÃch", Bá»™ TÆ° lệnh triệu táºp gấp cuá»™c há»p gồm chỉ huy binh trạm và các trung Ä‘oà n cÆ¡ Ä‘á»™ng.
Tại há»™i nghị, tôi phân tÃch vắn tắt tình hình, nêu chỉ tiêu chiến dịch váºn tải bá»™ Ä‘á»™i hợp thà nh trong tháng 1 năm 1970 và những giải pháp chủ yếu để thá»±c hiện bằng được các chỉ tiêu đó.
Há»™i nghị nhất trà cao những đánh giá của Bá»™ TÆ° lệnh vá» chiến dịch nháºp tuyến cÅ©ng nhÆ° kế hoạch tổng công kÃch. TrÆ°á»›c đây, thÆ°á»ng khi nháºn kế hoạch, không Ãt cán bá»™ lo lắng, căng thẳng; nay má»i ngÆ°á»i hồ hởi, phấn khởi, tá»± tin hÆ¡n, quyết tâm. Tất cả cho chiến trÆ°á»ng ngay từ ngà y đầu, tháng đầu.
Kết thúc há»™i nghị, tôi cùng Cục trÆ°á»ng xăng dầu Tổng cục Háºu cần Phan Tá» Quang và anh Mai Trá»ng PhÆ°á»›c, ngÆ°á»i được giao trá»±c tiếp chỉ đạo thi công, xuống kiểm tra việc lắp đặt tuyến Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu. Lúc nà y, tuyến Ä‘Æ°á»ng ống K200 từ Ra Mai đã được kéo dà i và o khu vá»±c K5, Ä‘iểm mút chót ở giữa má»™t cánh rừng già , khá bằng phẳng, phÃa nam Bản Cá» (bắc Ä‘Æ°á»ng 9 - khu vá»±c Sê Pôn). Tại đây công binh Ä‘ang khẩn trÆ°Æ¡ng san sá»a, gia cố má»™t đôi chá»— để kịp hoà n tất hai con Ä‘Æ°á»ng cho xe ra và o trạm nháºn xăng. Quả là má»™t cố gắng phi thÆ°á»ng của bá»™ Ä‘á»™i xăng dầu, công binh, thanh niên xung phong…!
Ngà y 22 tháng 12 năm 1969, đúng và o dịp ká»· niệm tròn má»™t phần tÆ° thế ká»· ngà y thà nh láºp Quân Ä‘á»™i, lá»… khánh thà nh tuyến Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu K200 - Bản CỠđược tổ chức tại K5.
Trong thá»i khắc rất Ä‘á»—i thiêng liêng nà y, trÆ°á»›c đông đảo cán bá»™, chiến sÄ©, tôi xúc Ä‘á»™ng nói:
- Hôm nay chúng ta Ä‘ang chứng kiến má»™t sá»± kiện có ý nghÄ©a vô cùng lá»›n lao. Äoà n 559 Ä‘Æ°a và o váºn hà nh Ä‘oạn đầu tuyến Ä‘Æ°á»ng ống dẫn xăng dầu chiến lược nối háºu phÆ°Æ¡ng lá»›n miá»n Bắc vá»›i tiá»n tuyến lá»›n miá»n Nam. Vá»›i sá»± kiện nà y, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n có thêm má»™t phÆ°Æ¡ng thức váºn tải xăng dầu má»›i, hiện đại, má»™t binh chủng má»›i. Từ nay, chúng ta cÆ¡ bản khắc phục được tổn thất lá»›n vá» xăng dầu do phải sá» dụng ô tô chuyển bằng phuy, hoặc xi-téc. Äây là má»™t bÆ°á»›c ngoặt quyết định, bảo đảm váºn tải hà ng hoá và cÆ¡ Ä‘á»™ng binh chủng kỹ thuáºt quy mô lá»›n.
Thay mặt Bá»™ TÆ° lệnh 559, tôi bà y tá» lòng cảm Æ¡n đồng chà Chủ nhiệm Tổng cục Háºu cần - "Tổng công trình sÆ°" tuyến Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu TrÆ°á»ng SÆ¡n; cảm Æ¡n những ngÆ°á»i lÃnh Ä‘Æ°á»ng ống, công binh, thanh niên xung phong, các binh trạm… đã đổi không Ãt sức lá»±c máu xÆ°Æ¡ng để có được tuyến Ä‘Æ°á»ng ống mang theo "dòng nÆ°á»›c ấm thần kỳ" đáp ứng yêu cầu đánh to, thắng lợi của quân và dân ta trên chiến trÆ°á»ng.
Sau buổi lá»… trang nghiêm, xúc Ä‘á»™ng, má»i ngÆ°á»i táºn mắt chứng kiến má»™t công trình đặc biệt, bốn vòi cùng lúc tiếp xăng cho má»™t tiểu Ä‘oà n xe chỉ mất má»™t giá» rưỡi; nếu cấp phát qua phuy hoặc xi- téc nhÆ° trÆ°á»›c đây phải mất hÆ¡n ba giá».
Tôi như thấy qua dòng xăng tuôn chảy, bóng dáng hà ng trăm chiến sĩ đang vượt núi, băng sông gùỉ cõng những ba lô xăng, can xăng năm nà o!
Chỉ những ngÆ°á»i trong cuá»™c, hoặc chứng kiến những tháng ngà y đắng cay, cÆ¡ cá»±c, khi mà má»™t giá»t xăng và o tá»›i chiến trÆ°á»ng được đổi bằng cả bát mồ hôi, tháºm chà bằng máu, má»›i ý thức được tầm thế lá»›n lao của sá»± kiện Ä‘Æ°a Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu TrÆ°á»ng SÆ¡n và o váºn hà nh.
Dòng xăng dầu theo tuyến ống và o tá»›i Sê Pôn cung cấp trá»±c tiếp cho Binh trạm 32 và má»™t số binh trạm khác là má»™t sá»± kiện lá»›n, má»™t niá»m vui lá»›n: NhÆ°ng chÆ°a hết. CÅ©ng chÃnh trong dịp ká»· niệm 25 năm ngà y thà nh láºp Quân Ä‘á»™i, Quốc há»™i đã tuyên dÆ°Æ¡ng danh hiệu Anh hùng lá»±c lượng vÅ© trang nhân dân cho 4 tiểu Ä‘oà n, 1 đại Ä‘á»™i và 10 cá nhân thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh 559; trong đó có các tiểu Ä‘oà n váºn tải ô tô 101, 102, tiểu Ä‘oà n 25 công binh, tiểu Ä‘oà n 20 cao xạ…, các anh Kim Ngá»c Quản, VÅ© Tiến Äá», Äá»— Văn Chiến…
Äúng là lá»a thá» và ng. Khói lá»a chiến tranh tôi luyện cả má»™t thế hệ những con ngÆ°á»i chân chất, rất Ä‘á»—i bình thÆ°á»ng mà tôi nhiá»u lần tiếp xúc, có những hà nh Ä‘á»™ng phi thÆ°á»ng, thà nh những anh hùng.
***
Cuối năm 1969, thá»±c hiện chủ trÆ°Æ¡ng của ThÆ°á»ng trá»±c Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng vá» việc Ä‘iá»u chỉnh tổ chức tuyến chi viện chiến lược, Bá»™ Quốc phòng quyết định sáp nháºp tuyến váºn tải thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh 500, gồm bốn binh trạm cá»a khẩu (9, 12, 14, 27) và o tuyến váºn tải thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh 559. Phạm vi phụ trách của Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n lúc nà y trở lại hiện trạng năm 1967, giữa tuyến Tổng cục Háºu cần tiá»n phÆ°Æ¡ng vá»›i Tuyến 559. Giá»›i tuyến nam sông Lam, tỉnh Nghệ An: Äiểm đầu của ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh - Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n là ngã ba Lạc Thiện (Äức Thá» - Hà TÄ©nh) nối Ä‘Æ°á»ng số 8 vá»›i Ä‘Æ°á»ng 15 và đưá»ng số 1 kéo dà i, hợp vá»›i tuyến đông và tây TrÆ°á»ng SÆ¡n và o tá»›i Lá»™c Ninh, ChÆ¡n Thà nh (miá»n Äông Nam Bá»™).
Và o đầu mùa khô, được tăng cÆ°á»ng đủ lá»±c lượng, phÆ°Æ¡ng tiện xe- máy, và sau khỉ tiếp nháºn tuyến váºn tải thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh 500, toà n Tuyến 559 có 17 binh trạm (thêm Binh trạm 51 chiến đấu trên Ä‘Æ°á»ng 49 từ Xiêm Pạng sang Stung Treng, Campuchia). Lá»±c lượng xe váºn tải có 22 tiểu Ä‘oà n. Lá»±c lượng cao xạ có 4 trung Ä‘oà n cÆ¡ Ä‘á»™ng và 8 tiểu Ä‘oà n chốt bảo vệ trá»ng Ä‘iểm. Công binh gồm 6 trung Ä‘oà n cÆ¡ Ä‘á»™ng và 12 tiểu Ä‘oà n trá»±c thuá»™c binh trạm. Bá»™ binh, ngoà i 8 trung Ä‘oà n trá»±c thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh, má»—i binh trạm có 1 tiểu Ä‘oà n trá»±c thuá»™c; sau đó được bổ sung thêm SÆ° Ä‘oà n 968. Bá»™ Ä‘á»™i thông tin có 5 tiểu Ä‘oà n, được tăng cÆ°á»ng nhiá»u thiết bị. Bá»™ Ä‘á»™i giao liên vẫn giữ 12 tiểu Ä‘oà n. Bá»™ Ä‘á»™i xăng dầu có 2 trung Ä‘oà n Ä‘Æ°á»ng ống. Lá»±c lượng váºn tải Ä‘Æ°á»ng sông có 1 trung Ä‘oà n thuyá»n gắn máy. Ngoà i những lá»±c lượng binh chủng chủ chốt kể trên, tuyến còn có 2 quân y viện, 2 xưởng đại tu ô tô, 2 Ä‘á»™i xe phóng từ để phá bom từ trÆ°á»ng…
Tình hình Ä‘Æ°á»ng sá lúc nà y cÅ©ng được cải thiện đáng kể. Äoạn đầu Ä‘Æ°á»ng 23 vừa được khôi phục xong; bảo đảm cho tuyến tây TrÆ°á»ng SÆ¡n có ba trục dá»c và nhiá»u Ä‘Æ°á»ng vòng tránh. Äặc biệt có quãng bắt đầu được rải đá… Hệ thống trục ngang vượt khẩu có thêm Ä‘Æ°á»ng 16 và đưá»ng 18. ÄÆ°á»ng đông TrÆ°á»ng SÆ¡n đã nối từ Là ng Ho và o Bản Äông.
Vá»›i bÆ°á»›c phát triển nà y, từ Ä‘Æ°á»ng số 9 ra tá»›i Hà TÄ©nh đã hình thà nh các trục dá»c, trục ngang, nối đông và tây TrÆ°á»ng SÆ¡n thà nh má»™t mạng Ä‘Æ°á»ng liên hoà n. PhÃa tây TrÆ°á»ng SÆ¡n mạng Ä‘Æ°á»ng cầu đã vÆ°Æ¡n ra tất cả chiến trÆ°á»ng, chá»c thắng đến Lá»™c Ninh (Äông Nam Bá»™).
Vá» khả năng bảo đảm váºn tải, tất cả váºt tÆ° thiết bị, má»™t phần súng đạn và quân theo yêu cầu cấp thiết của chiến trÆ°á»ng và Äoà n 559, đã được chở bởi 18 tiểu Ä‘oà n xe vá»›i hÆ¡n 2.600 xe váºn tải, chủ yếu là ZiL 130 (tổng trá»ng tải trên 12.000 tấn).
Tuy nhiên tổ chức váºn tải trên địa bà n TrÆ°á»ng SÆ¡n vá»›i bao núi cao, suối sâu…, địch lại đánh phá ngăn chặn quyết liệt, nên bá»™ Ä‘á»™i váºn tải cÅ©ng phải trần mình ra già nh giáºt từng cung Ä‘Æ°á»ng, từng chuyến hà ng.
Chuẩn bị cho mùa khô nà y, ngoà i việc tổ chức cho bá»™ Ä‘á»™i táºp kết ra Bắc vá»›i số lượng lá»›n, có Ä‘iá»u kiện nghỉ ngÆ¡i, phục hồi thể lá»±c Bá»™ TÆ° lệnh chỉ đạo các Ä‘Æ¡n vị tổ chức tốt việc giáo dục, quán triệt nhiệm vụ… Tổng hoà nhiá»u yếu tố đã tạo cho cán bá»™, chiến sÄ© bÆ°á»›c đầu và o cuá»™c chiến đấu má»›i trà n đầy dÅ©ng khÃ.
Äể kịp mở mà n tảc chiến bá»™ binh, phối hợp vá»›i chiến dịch váºn tải đầu năm 1970, ngà y 24 tháng 12 năm 1969, tôi sang là m việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 968 quân tình nguyện ở Nam Là o. Anh Hoà ng Biá»n SÆ¡n - TÆ° lệnh, anh VÅ© Quang Bình - ChÃnh uá»· báo cáo cụ thể kế hoạch phối hợp vá»›i quân và dân bạn ở chiến trÆ°á»ng Trung - Hạ Là o trong mùa khô 1969-1970. "Khai xuân" nà y sẽ là đợt tiến công tiêu diệt địch ở thị xã Saravan, giải phóng đất Ä‘ai, dân cÆ°, mở rá»™ng hÆ¡n vá» phÃa tây hà nh lang tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Anh SÆ¡n, anh Bình Ä‘á» nghị chúng tôi tăng cÆ°á»ng thêm má»™t tiểu Ä‘oà n cao xạ 37 ly, má»™t đại Ä‘á»™i pháo mặt đất, má»™t đại Ä‘á»™i xe tăng và má»™t số đạn súng máy 12,7 ly.
Tôi nhất trà kế hoạch của Bá»™ TÆ° lệnh 968, nhÆ°ng vá»›i những kinh nghiệm hoạt Ä‘á»™ng trên đất bạn, tôi lÆ°u ý các anh rằng: LÃnh nguỵ Là o chỉ thÃch nháºu nhẹt, chÆ¡i bá»i. Nhân dân bạn phần lá»›n theo đạo Pháºt, rất kỵ cảnh chết chóc, cho dù là ta tiến công tiêu diệt địch. Bởi váºy, giái pháp tối Æ°u là sá» dụng ngÆ°á»i thân của binh sÄ© nguỵ và o tổ chức ăn uống, lăm vông, kết hợp tuyên truyá»n; khi ta tiến công cứ Ä‘iểm, dá»… gá»i hà ng, hạn chế gây thÆ°Æ¡ng vong. Äặc biệt thế tráºn vững chắc nhất là thế tráºn lòng dân, nên khi giải phóng được Saravan, phải cung cấp ngay muối, gạo, thuốc chữa bệnh…, để ổn định Ä‘á»i sống nhân dân. Không để há» vì khó khăn mà tán phát Ä‘i nÆ¡i khác, ta mất chá»— dá»±a…
Xong việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 968, chúng tôi tá»›i thăm Bá»™ TÆ° lệnh Quân khu Trung - Hạ Là o, kết hợp bà n phối hợp chiến đấu. TÆ° lệnh Quân khu Phu-ma, ChÃnh uá»· Khăm-tà y Xi-phăn-Ä‘on nhất trà tăng cÆ°á»ng phối hợp hoạt Ä‘á»™ng. Hai đồng chà bà y tá» lòng cảm kÃch tinh thần chiến đấu cÅ©ng nhÆ° tình cảm quốc tế trong sáng của các lá»±c lượng thuá»™c Äoà n 559 trên tuyến tây TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Nháºn lá»i má»i của chúng tôi, Ãt lâu sau, hai đồng chà ChÃnh uá»· và TÆ° lệnh Quân khu tá»›i thăm Bá»™ TÆ° lệnh 559. TrÆ°á»›c cÆ¡ ngÆ¡i là m việc của chúng tôi, đồng chà Phu-ma nói:
- Tôi không ngá» giữa núi rừng TrÆ°á»ng SÆ¡n mà Bá»™ TÆ° lệnh 559 có được má»™t sở chỉ huy bá» thế, hiện đại đến nhÆ° váºy!
***
Äúng 4 giá» chiá»u ngà y 15 tháng 1 năm 1970, lệnh tổng công kÃch được phát Ä‘i. Bá»™ TÆ° lệnh chỉ thị các mÅ©i tiến công, chủ yếu là các binh trạm phÃa bắc chá»›p thá»i cÆ¡ vượt Ä‘Æ°á»ng số 9, tạo lượng hà ng dá»± trữ khoảng hai vạn tấn ở các binh trạm phÃa nam, Ä‘á» phòng địch đánh mạnh.
Dá»±a và o thế cầu Ä‘Æ°á»ng vững chắc và sức mạnh chiến đấu hiệp đồng binh chủng, ngay từ đầu chiến dịch, lá»±c lượng váºn tải cÆ¡ giá»›i ra quân rất rầm rá»™.
Rút kinh nghiệm các năm trÆ°á»›c, đặc biệt là đầu năm 1969, bị không quân địch đánh phá, ngăn chặn quyết liệt các trá»ng Ä‘iểm, các trục ngang vượt biên giá»›i Việt - Là o; đỉnh Ä‘iểm là đưá»ng 20, bị đánh tắc nhiá»u ngà y ở táºp Ä‘oà n trá»ng Ä‘iểm ATP, giảm chỉ tiêu kế hoạch chi viện cho các chiến trÆ°á»ng…, Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n đã mở thêm hai Ä‘Æ°á»ng tránh ATP, nâng cấp cục bá»™ Ä‘Æ°á»ng 20, kết hợp bắc cầu phao và củng cố bến phà Xuân SÆ¡n. Do váºy, lúc nà y ở Quảng Bình - tâm Ä‘iểm phÃa sau của tuyến chi viện chiến lược đã có tá»›i 5 trục ngang vượt biên giá»›i Việt - Là o gồm Ä‘Æ°á»ng 12, 20, 10, 16, 18 nối đông vá»›i tây TrÆ°á»ng SÆ¡n. Từ Hà TÄ©nh và o VÄ©nh Linh, ta có quốc lá»™ 15, quốc lá»™ 1, Ä‘Æ°á»ng tránh 21, 22, Ä‘Æ°á»ng biển, và cả má»™t hệ thống Ä‘Æ°á»ng sông: Gianh, Nháºt Lệ, Kiến Giang, Long Äại; lại thêm cảng Gianh, cảng Nháºt Lệ, sân bay Äồng Há»›i, sân bay dã chiến Khe Gát…
Vá»›i thá»±c lá»±c và tiá»m năng má»›i, Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n quyết định Ä‘iá»u chỉnh lại thế bố trà lá»±c lượng; chủ trÆ°Æ¡ng trong 5 trục ngang sẽ lấy Ä‘Æ°á»ng 20 là m hÆ°á»›ng Ä‘á»™t kÃch chủ yếu, Ä‘Æ°a Ä‘Æ°á»ng 12 và o hÆ°á»›ng phối hợp chÃnh, các Ä‘Æ°á»ng khác là hÆ°á»›ng phối hợp bổ trợ. Bởi lẽ, vá»›i Ä‘Æ°á»ng 20, ta sẽ sá» dụng dược chân hà ng nhiá»u hÆ°á»›ng: Ä‘Æ°á»ng 1, Ä‘Æ°á»ng 15, Ä‘Æ°á»ng biển (qua cảng Gianh, Nháºt Lệ…) sang phÃa tây sẽ rút ngắn được hÆ¡n 100 cây số.
Chủ trÆ°Æ¡ng nà y, lúc đầu thấy hợp lý, nhÆ°ng khi triển khai, địch vẫn quen "nếp" cÅ©, táºp trung chặn cắt các trục Ä‘Æ°á»ng ở phÃa bắc Ä‘Æ°á»ng số 9. Văng Mu, Cốc Mạc, Lùm Bùm, ATP… lại là những mục tiêu để máy bay địch trút bom, không cần biết có xe, có ngÆ°á»i qua hay không. Äịch tăng cÆ°á»ng các phi vụ rải bom há»—n hợp, nhất là bom nổ cháºm, bom từ trÆ°á»ng, mìn vÆ°á»›ng nổ và o thá»i Ä‘iểm thÆ°á»ng trÆ°á»›c khi Ä‘á»™i hình xe của ta tiếp cáºn trá»ng Ä‘iểm. Buá»™c ta phải khắc phục lâu.
Vá» ta, khi triển khai Ä‘á»™i hình váºn tải cÆ¡ Ä‘á»™ng lá»±c lượng binh chủng kỹ thuáºt theo Ä‘Æ°á»ng 20 vá»›i máºt Ä‘á»™ khá cao, không chỉ ách tắc do địch đánh chặn, mà ùn tắc bởi Ä‘á»™i hình lá»›n cÅ©ng gây khó khăn. Trong khi đó, chân hà ng lại quá má»ng, không thoả mãn yêu cầu chuyển tải sang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n. Bởi váºy, 15 ngà y đầu chiến dịch tổng công kÃch lại diá»…n ra má»™t đợt "sóng gió" má»›i nhÆ° đầu năm 1969. Tuy cÆ°á»ng Ä‘á»™ và thá»i gian ách tắc không lá»›n, song cÅ©ng ảnh hưởng xấu đến kế hoạch, chi viện cho chiến trÆ°á»ng.
Äợt "sóng gió" nà y lại thêm má»™t lần nữa để tôi "thấm thÃa" bà i há»c vá» sá»± cân đối máºt Ä‘á»™ sá» dụng cầu Ä‘Æ°á»ng.
TrÆ°á»›c tình hình đó, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh quyết định thay đổi quyết tâm má»™t cách táo bạo, phải mở cả bốn hÆ°á»›ng Ä‘á»™t kÃch: Ä‘Æ°á»ng 20, Ä‘Æ°á»ng 12, Ä‘Æ°á»ng 16, Ä‘Æ°á»ng 18; trong đó lấy Ä‘Æ°á»ng 12 và đưá»ng 20 là m hÆ°á»›ng chủ yếu; Ä‘Æ°á»ng 16 và 18 là m hÆ°á»›ng bổ trợ trÆ°á»›c mẳt; sau nà y sẽ chuyển thà nh hÆ°á»›ng chủ yếu.
Ở hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng 16 kéo dà i đến Bản Äông, chúng tôi quyết định thà nh láºp thêm Binh trạm 27, táºn dụng triệt để khả năng khai thác chân hà ng ở cảng Nháºt Lệ, cảng Gianh, thá»c xuống Ä‘Æ°á»ng 9 ở phÃa tây TrÆ°á»ng SÆ¡n vá»›i cung Ä‘á»™ ngắn nhất.
Äể tình hình chuyển biến được mau lẹ, theo Ä‘á» nghị của ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· và ChÃnh uá»· Äá»— Xuân Chiêm, chúng tôi quyết định chá»n những cán bá»™ có năng lá»±c Ä‘Æ°a xuống từng hÆ°á»›ng trá»±c tiếp chỉ huy.
Ở hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng 20, bất luáºn má»i tình huống, Ä‘á»u phải nắm chắc. Bá»™ TÆ° lệnh phân công Phó chÃnh uá»· Hoà ng Thế Thiện - má»™t cán bá»™ dà y dạn kinh nghiệm chiến đấu ở chiến trÆ°á»ng Nam Là o và má»™t số cán bá»™ tham mÆ°u, chÃnh trị xuống ATP, trá»±c tiếp giải quyết những khó khăn, ách tắc của hai Binh trạm 14, 32; đồng thá»i chỉ huy SÆ° Ä‘oà n 377 cao xạ, tên lá»a mà Bá»™ vừa tăng cÆ°á»ng và o.
HÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng 12, chúng tôi cá» Cục phó Cục Váºn tải Nguyá»…n Việt PhÆ°Æ¡ng - nguyên ChÃnh uá»· Binh trạm 13, từng gắn bó má»™t thá»i vá»›i Cổng Trá»i, Mụ Giạ…, trở lại là m Binh trạm trưởng Binh trạm 12.
Ở hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng 16 kéo dà i, ngÆ°á»i được chá»n cá» xuống là m Binh trạm trưởng kiêm ChÃnh uá»· Binh trạm 27 là Cục phó chÃnh trị
Phan Hữu Äại. Tuy anh chÆ°a mấy "thông thổ" ở đây, song lại là cán bá»™ đã nhiá»u năm hoà n thà nh xuất sắc nhiệm vụ tại má»™t số binh trạm trá»ng Ä‘iểm.
Lúc nà y, các binh trạm tuyến sau cũng đang bị đánh phá ác liệt.
Bá»™ TÆ° lệnh cá» Phó chÃnh uá»· Lê Xy xuống trá»±c tiếp chỉ đạo khắc phục khó khăn, đẩy mạnh việc tạo chân hà ng cho ba hÆ°á»›ng trên.
Giao nhiệm vụ cho cán bá»™ tăng cÆ°á»ng các hÆ°á»›ng, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh Ä‘á» nghị anh em sau hai ngà y phải có ở vị trà công tác má»›i; đến đó, xác định thứ tá»± từng việc, từng khâu cần giải quyết dứt Ä‘iểm; cần dá»±a và o các binh trạm tại chô má»›i có thể giải quyết nhanh má»i ách tắc; đồng thá»i giữ liên lạc chặt chẽ vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh.
Äược giao trá»ng trách má»›i, má»i ngÆ°á»i rất phấn khởi. Äặc biệt là số cán bá»™ cÆ¡ quan, tâm lý muốn xuống Ä‘Æ¡n vị, ra thá»±c địa thể hiện khá rõ.
Với "giải pháp tình thế" kể trên, cán bộ cơ quan kháo nhau: Tư lệnh đã xuất "át chủ bà i", tình hình ắt chuyển biến mau lẹ!
Nhá» cán bá»™ nháºn nhiệm vụ má»›i có quyết tâm cao, có kinh nghiệm, thà nh thạo công việc và ná»— lá»±c cố gắng của các Ä‘Æ¡n vị, nên chỉ sau má»™t thá»i gian ngắn, tình hình các hÆ°á»›ng đã khá hÆ¡n, má»i hoạt Ä‘á»™ng Ä‘i và o quỹ đạo. Kế hoạch tháng 2 vượt chỉ tiêu, bù được phần hao hụt trong tháng 1.
Thêm má»—i ngà y, cuá»™c chiến đấu của các lá»±c lượng trên tuyến chi viện chiến lược lại là m sáng tá» má»™t thá»±c tế: Cuá»™c chiến tranh ngăn chặn và chống ngăn chặn nÆ¡i đây Ä‘an cà i trong nhau. Äịch đánh, ta đánh trả và khắc phục tổn thất, hÆ° hại; địch lại đánh và ta lại khắc phục. Vòng quay giản Ä‘Æ¡n lặp Ä‘i lặp lại đã gần nhÆ° quy luáºt. Ngà y nối ngà y, tháng nối tháng, năm nối năm…
Vấn Ä‘á» cÆ¡ bản đối vá»›i chúng ta, có Ä‘Æ°á»ng lối kháng chiến đúng đắn, sáng tạo của Äảng, quân và dân hai miá»n dÅ©ng cảm, mÆ°u trÃ, quyết đánh, quyết thắng, nên từng bÆ°á»›c đã chuyển hoá được tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng cho tá»›i lúc ta mạnh hÆ¡n đối phÆ°Æ¡ng.
Vá»›i tinh thần đó, quy luáºt chiến tranh ngăn chặn và chống ngăn chặn được định hình, nhÆ°ng sá»± lặp lại không hoà n toà n cứng nhắc mà tái Ä‘iá»…n theo hÆ°á»›ng phát triển. Cả ta và đối phÆ°Æ¡ng Ä‘á»u hÆ°á»›ng theo những mục Ä‘Ãch đối láºp nhau, nhÆ°ng nếu thể hiện trên biểu đồ thì năm sau phải cao hÆ¡n năm trÆ°á»›c.
Nhân Ä‘Ã thắng lợi chiến dịch tổng công kÃch đợt 1, toà n tuyến phát Ä‘á»™ng tổng công kÃch đợt 2, và tiếp đó là đợt 3. Vá»›i hai đợt nà y, trá»ng tâm hoạt Ä‘á»™ng của tuyến dồn và o các binh trạm phÃa trong, chi viện phục vụ yêu cầu của các chiến trÆ°á»ng trá»ng Ä‘iểm: Trị-Thiên, Khu 5, Nam Bá»™.
CÆ¡ sở bảo đảm cho thắng lợi của các chiến dịch váºn chuyển và o sâu, Ä‘i xa, ngoà i hệ thống Ä‘Æ°á»ng sá được cải thiện, phÆ°Æ¡ng tiện xe - máy được bó sung, còn có Ä‘Æ°á»ng dây thông tin tải ba, Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu được Ä‘Æ°a và o váºn hà nh…
Quyết không để cho lá»±c lượng váºn tải "lạnh lÆ°ng, hở sÆ°á»n", Bá»™ TÆ° lệnh quyết định Ä‘iá»u má»™t lúc sáu tiểu Ä‘oà n cao xạ (8, 12, 14, 18, 20, 26) của các binh trạm phÃa bắc và o tăng cÆ°á»ng cho các binh trạm từ La Hạp trở và o.
Chúng tôi dám mạnh tay Ä‘Æ°a má»™t lá»±c lượng lá»›n pháo phòng không và o các binh trạm phÃa nam, bởi lẽ lúc nà y SÆ° Ä‘oà n phòng không 377 của Bá»™, do anh Nguyá»…n Hữu Ãch là m TÆ° lệnh, anh Lê Äình Truy là m ChÃnh uá»·, đã và o áp sát khu vá»±c cá»a khẩu. Äặc biệt Trung Ä‘oà n tên lá»a 238 thuá»™c SÆ° Ä‘oà n 317 đã và o chốt ở Ä‘Æ°á»ng 20 bảo vệ táºp Ä‘oà n trá»ng Ä‘iểm Cua chữ A - Ta Lê - Phu La NhÃch, Chà Là . Ngà y 10 tháng 3 năm 1970, Trung Ä‘oà n 238 đã phóng má»™t quả tên lá»a, là m cho "Siêu pháo Ä‘Ã i bay" hết hồn, mất hút trên bầu trá»i trá»ng Ä‘iểm trong má»™t thá»i gian khá dà i.
Ngà y 18 tháng 3 năm 1970, toà n tuyến mở mà n tổng công kÃch đợt 3. NhÆ°ng cÅ©ng và o chÃnh ngà y đó, đế quốc Mỹ đã tiếp tay cho táºp Ä‘oà n phản Ä‘á»™ng Lon-non - Sirik Matak là m đảo chÃnh ở Campuchia, láºt đổ thể chế do Hoà ng thân Sihanouk đứng đầu, Ä‘Æ°a đất nÆ°á»›c nà y và o quỹ đạo chiến tranh xâm lược của Mỹ.
Äất nÆ°á»›c Campuchia, "con thuyá»n cách mạng" Campuchia bị chèo kéo theo má»™t chiá»u hÆ°á»›ng khác, đã đặt tuyến chi viện chiến lược 559 trÆ°á»›c má»™t thá» thách lá»›n lao hÆ¡n. Cảng Sihanouk Vile bị khoá chặt. Má»™t hÆ°á»›ng tiếp tế của ta bằng Ä‘Æ°á»ng biển coi nhÆ° má»™t mÅ©i vu hồi hết sức lợi hại bị chặt đứt. Các cÆ¡ sở háºu cần của B2 đứng chân trên đất bạn nhanh chóng rút và o hoạt Ä‘á»™ng bà máºt. Hoạt Ä‘á»™ng của Äoà n 559 ở hÆ°á»›ng "Xê tÆ°" vá»›i các hình thức thu mua "đại ngạch", "tiểu ngạch gặp khó khăn hÆ¡n.
Từ tháng 4 năm 1970, lá»±c lượng há»—n hợp gồm quân viá»…n chinh Mỹ và quân nguỵ Sà i Gòn liên tục mở các cuá»™c hà nh quân và o vùng "má» vẹt", "lưỡi câu"… ở Äông bắc Campuchia, tiếp giáp tỉnh Tây Ninh, hòng "cất vó" cÆ¡ quan đầu não của ta ở chiến trÆ°á»ng, tìm diệt khối chủ lá»±c và triệt phá các cÆ¡ sở háºu cần của ta. Các Ä‘oà n háºu cần của B2 bị tổn thất nặng. Chiến trÆ°á»ng miá»n Äông Nam Bá»™ và nam Tây Nguyên bị cắt bá»›t nguồn tiếp tế, lâm và o tình trạng khó khăn nghiêm trá»ng. Cùng lúc, Mỹ đẩy mạnh chiến tranh ở Là o, sá» dụng má»™t bá»™ pháºn quân Thái và quân nguỵ Là o mở các cuá»™c tiến công và o vùng giải phóng của bạn ở Thượng Là o và MÆ°á»ng Phìn - Trung Là o; đồng thá»i vẫn cho máy bay ném bom "trà n sang" đất Quảng Bình, Nghệ An…
Với cuộc tiến công nà y, mưu độ "chặt đầu, khoá đuôi" tuyến chi viện chiến lược đã được Mỹ thực thi ở tầm chiến lược.
Äể phá thế bao vây chiến lược má»›i của Mỹ, Bá»™ thống soái Việt Nam đã kịp thá»i thống nhất vá»›i bạn tiến công mở rá»™ng vùng giải phóng Äông bắc Campuchia, Trung - Hạ Là o, nối liá»n vá»›i Tây Nguyên và miá»n Äông.Nam Bá»™ thà nh má»™t căn cứ háºu cần chiến lược của các chiến trÆ°á»ng Nam Äông DÆ°Æ¡ng, Ä‘Æ°a váºn tải cÆ¡ giá»›i quy mô lá»›n và o sâu, đáp ứng yêu cầu cách mạng ba nÆ°á»›c.
Tình hình chuyển biến hết sức mau lẹ. Hạ tuần tháng 3, chúng tôi nháºn Ä‘iện của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Bá»™ Quốc phòng chỉ thị táºp trung lá»±c lượng váºn chuyển, đáp ứng má»i nhu cầu váºt chất cho các chiến trÆ°á»ng. Äồng thá»i, Bá»™ Tổng tham mÆ°u, Tổng cục Háºu cần kịp thá»i chỉ đạo cÆ¡ quan Bá»™ bảo đảm đủ cho Äoà n 559 những nhu cầu thiết yếu, nhÆ° phÆ°Æ¡ng tiện kỹ thuáºt, xe - máy. Äặc biệt, anh Thiện đã chỉ thị cho Cục Xăng dầu thay xăng Ä‘Æ°á»ng ống phù hợp vá»›i xe ZiL 130 và lá»±c lượng cÆ¡ giá»›i chủ công trên tuyến, xăng cho các loại xe đặc chủng khác, nâng cao sức Ä‘á»™t kÃch của cÆ¡ giá»›i, nhanh chóng dứt Ä‘iểm kế hoạch trên các hÆ°á»›ng. à thức được trá»ng trách lá»›n lao của mình lúc nà y, các lá»±c lượng trên tuyến hiệp đồng chiến đấu chặt chẽ, ná»— lá»±c cố gắng, khắc phục má»i hà nh Ä‘á»™ng đánh phá, ngăn chặn của kẻ thù, váºn chuyển bảo đảm cho các hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng vượt yêu cầu Bá»™ giao.
Trung tuần tháng 4 năm 1970, kế hoạch giao hà ng cho Nam Bá»™ gấp 6 lần chỉ tiêu, giao cho Trị-Thiên đạt 102%, Tây Nguyên đạt 110%, Khu 5 đạt 101%, Nam Là o đạt 124%. Äặc biệt toà n tuyến đã tổ chức Ä‘Æ°a đón và bảo đảm 120 Ä‘oà n vá»›i 30.800 cán bá»™, chiến sÄ© và o bổ sung cho chiến trÆ°á»ng Nam Bá»™, Ä‘Æ°a hÆ¡n 4.000 thÆ°Æ¡ng binh, bệnh binh nặng vượt TrÆ°á»ng SÆ¡n ra Bắc…
Äi liá»n vá»›i váºn chuyển chi viện và há»— trợ đắc lá»±c cho váºn chuyển chi viện, lá»±c lượng bá»™ binh đẩy mạnh tiến công địch, là m chủ khu vá»±c Saravan, mở rá»™ng vùng giải phóng Hạ Là o. các lá»±c lượng phòng không trên tuyến đánh địch hiệu quả cao, bắn rÆ¡i trên 120 máy bay. Công binh, thanh niên xung phong… phát triển, củng cố thêm má»™t bÆ°á»›c các tuyến Ä‘Æ°á»ng dá»c - ngang, đông - tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, vá»›i tổng chiá»u dà i hÆ¡n 8.000 cây số. Äặc biệt hệ thống thông tin tải ba đã liá»n trục dà i hÆ¡n 1.000 cây số và o tá»›i ngã ba biên giá»›i. DÆ°á»ng ống dẫn xăng dầu đã và o tá»›i phÃa nam Ä‘Æ°á»ng số 9, có nhánh vÆ°Æ¡n và o nam Bạc, dà i hÆ¡n 600 cây số. Tuyến giao liên hà nh quân thông và o táºn Bù Gia Máºp - miá»n Äông Nam Bá»™. Váºn tải Ä‘Æ°á»ng sông từ A-tô-pÆ¡ (Hạ Là o) xuống Kra Chiê (Äông bắc Campuchia) được cÆ¡ giá»›i hoá. Cả trung Ä‘oà n váºn tải Ä‘Æ°á»ng sông, trang bị thuyá»n gá»— nhá», gắn máy dăm ba chục sức ngá»±a, đủ sức là m chủ những dòng sông sau khi đã được công binh phá thác, "nắn dòng".
Kế hoạch váºn chuyển chi viện mùa khô 1969-1970, vá»›i cao Ä‘iểm là ba đợt tổng công kÃch đã hoà n thà nh xuất sắc; hiệu quả và dứt Ä‘iểm hÆ¡n so vá»›i những mùa khô trÆ°á»›c. Và rồi, nhÆ° "con tạo xoay vần", và o giữa tháng 4, những tráºn mÆ°a lá»›n đầu mùa lại trút xuống khắp các nẻo Ä‘Æ°á»ng rừng. Bá»™ TÆ° lệnh quyết định kết thúc vá» cÆ¡ bản kế hoạch váºn chuyển mùa khô 1969-1970.
Hai ngà y sau khi quyết định kết thúc kế hoạch, ngà y 20 tháng 4, Äảng uá»· 559 kịp thá»i nhóm há»p.
Äể có được má»™t cuá»™c há»p kịp thá»i, có tÃnh chất "đầu bá»" nhÆ° thế nà y, táºp thể ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh đã nung nấu biết bao vấn Ä‘á» nảy sinh, hoặc được đúc kết từ những sá»± kiện, hà nh Ä‘á»™ng của má»—i ngÆ°á»i lÃnh diá»…n ra từng ngà y từng giá», suốt cả mùa khô.
Báo cáo của Äảng uá»· do anh Chiêm trình bà y cÅ©ng nhÆ° ý kiến của nhiá»u anh khác Ä‘á»u thống nhất đánh giá: Chiến dịch mùa khô 1969-1970 diá»…n ra vá»›i quy mô lá»›n nhất cả vá» thá»i gian, không gian và các lá»±c lượng tham chiến của hai phÃa, do váºy rất khó khăn, ác liệt.
Nét nổi báºt của ta trong chiến dịch mùa khô nà y là tÆ° tưởng tiến công được quán triệt trong các giai Ä‘oạn và hoạt Ä‘á»™ng của tuyến từ khâu chuẩn bị, thá»±c hà nh và kết thúc chiến dịch tác chiến, váºn chuyển. Thắng lợi của các chiến dịch tổng công kÃch liên tiếp đã thể hiện sá»± trưởng thà nh trong quá trình váºn dụng, phát triển nghệ thuáºt quân sá»± chiến tranh nhân dân của Äảng và o lÄ©nh vá»±c váºn tải quân sá»± chi viện chiến trÆ°á»ng.
Ngay sau khi kết thúc kế hoạch mùa khô 1969-1970, Bá»™ TÆ° lệnh 559 liên tục nháºn được Ä‘iện biểu dÆ°Æ¡ng, chúc mừng của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, Bá»™ TÆ° lệnh các chiến trÆ°á»ng Trị-Thiên, Khu 5, Tây Nguyên, Nam Bá»™. Äiện gá»i cho chúng tôi, anh Võ Nguyên Giáp khẳng định: "Kế thừa các năm trÆ°á»›c, mùa khô 1969-1970 nà y, tuyến Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n đã thá»±c hiện thà nh công, bất ngá», góp phần thúc đẩy mạnh mẽ các chiến trÆ°á»ng đánh lá»›n hÆ¡n, dà i ngà y hÆ¡n, rá»™ng khắp hÆ¡n…".
Má»™t mùa khô nữa qua Ä‘i vá»›i bao khó khăn, thá» thách khốc liệt, trá»ng trách nặng ná» hÆ¡n. NhÆ°ng má»™t lần nữa trong cuá»™c chiến đấu chống ngăn chặn, những ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n đã già nh thắng lợi.
Äể có được những thắng lợi kể trên, ngoà i vai trò quyết định của những nhân tố, những binh chủng chủ đạo trên tuyến đã được Ä‘á» cáºp nhiá»u lần, tôi còn thấy thoáng chen bóng dáng những văn nghệ sÄ©; hoặc chÃnh há» là những ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n; hoặc là những văn nghệ sÄ© và o phục vụ bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Không phủ nháºn Ä‘iá»u mà ngÆ°á»i Ä‘á»i vẫn thÆ°á»ng cho là "năng khiếu" sÆ¡ng tôi dám chắc rằng thá»±c tiá»…n hà o hùng, bức tranh hoà nh tráng, kỳ vÄ© vá» cuá»™c chiến đấu của quân và dân ta dá»c dải TrÆ°á»ng SÆ¡n suốt má»™t thá»i lá»a đạn là chất men, là cá»™i nguồn hứng cảm để nhà văn - nhà thÆ¡ - nhạc sÄ© Nguyá»…n Äình Thi có "Lá Ä‘á»", Phạm Tiến Duáºt - má»™t chiến sÄ©, má»™t thi sÄ© TrÆ°á»ng SÆ¡n có được "TrÆ°á»ng SÆ¡n đông - TrÆ°á»ng SÆ¡n tây", "Tiểu Ä‘á»™i xe không kÃnh"…, hay Trá»ng Khoát - má»™t cán bá»™ tuyên huấn bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n, có "Niá»m vui bám trụ"…, là những bà i thÆ¡ gây xúc Ä‘á»™ng lòng ngÆ°á»i. Rồi Hữu Thá» (nhà báo), Chu Văn, Nam Hà , Xuân Thiá»u, Lê Lá»±u… (nhà văn); VÆ°Æ¡ng Khánh Hồng, Hoà ng Kim Äáng, Xuân Äỉnh, Trá»ng Thanh (nghệ sÄ© nhiếp ảnh); U-Ä‘a (Nguyá»…n Văn Äua - nhà quay phim), Hoà ng Hà , Hoà ng Hiệp, Huy Du, VÅ© Trá»ng Hối, Huy Thục… (nhạc sÄ©), lần lượt lặn lá»™i và o TrÆ°á»ng SÆ¡n. Äặc biệt, chÆ°a bao giá» bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n được đón nhiá»u Ä‘oà n văn công từ miá»n Bắc và o, cùng hợp lá»±c vá»›i các Ä‘á»™i văn nghệ TrÆ°á»ng SÆ¡n phục vụ nhÆ° lúc nà y. Những câu thÆ¡, mạch văn được chắt ra từ máu, lá»a; những lá»i ca tiếng hát cất lên giữa chiến trÆ°á»ng, ká» bên trá»ng Ä‘iểm… đã góp phần hun đúc, nuôi dưỡng phẩm cách cao thượng của ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n, cÅ©ng nhÆ° dÅ©ng khà của há» khi xung tráºn…
Tiếp xúc vá»›i những nhà văn, nhà thÆ¡, nhạc sÄ©, nghệ sÄ© ở TrÆ°á»ng SÆ¡n và cảm nháºn được đóng góp của há», tôi cà ng ý thức sâu sắc thêm lá»i dạy của Bác Hồ đối vá»›i văn nghệ sÄ© mấy chục năm vá» trÆ°á»›c ở núi rừng Việt Bắc, giữa những ngà y kháng chiến gian khổ: "Văn hoá nghệ thuáºt cÅ©ng là má»™t mặt tráºn. Anh chị em là chiến sÄ© trên mặt tráºn ấy .
Mặt tráºn đối vá»›i hoạt Ä‘á»™ng văn hoá - nghệ thuáºt ở TrÆ°á»ng SÆ¡n lúc nà y, bao hà m cả nghÄ©a Ä‘en lẫn nghÄ©a "bóng" của nó. Bởi không chỉ có cầm bút, cầm Ä‘Ã n, mà ngÆ°á»i nghệ sÄ© phải cầm súng; và đã có những nhà văn, nhà thÆ¡, nghệ sÄ© anh dÅ©ng hy sinh trong khi là m nhiệm vụ. ÄÆ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n, những ngừá»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n Ä‘á»i Ä‘á»i khắc ghi công lao của há».
2
Vẫn chÆ°a chế ngá»± được "giặc trá»i", mùa mÆ°a đến chúng tôi cho dừng hoạt Ä‘á»™ng váºn chuyển quy mô lá»›n. Vả lại; sau má»™t loạt các đợt tổng công kÃch, Ä‘á»™t kÃch, có biết bao việc: Ä‘Æ°á»ng, cầu phải củng cố; phÆ°Æ¡ng tiện kỹ thuáºt cần bảo dưỡng, bổ sung, và cả con ngÆ°á»i…
Theo Ä‘iện triệu táºp của ThÆ°á»ng vụ Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Bá»™ Quốc phòng, ngà y 20 tháng 6 năm 1970, tôi cùng các anh VÅ© Xuân Chiêm, Nguyá»…n Lang, Bùi Äức Tạm ra Hà Ná»™i báo cáo kết quả hoạt Ä‘á»™ng mùa khô 1969-1970 và nháºn nhiệm vụ má»›i. Các anh Võ Nguyên Giáp, Văn Tiến DÅ©ng, Song Hà o, Äinh Äức Thiện… đón và là m việc vá»›i chúng tôi trong không khà hồ hởi, cởi mở, đầm ấm.
ThÆ°á»ng trá»±c Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng và Thủ trưởng Bá»™ đánh giá cao cố gắng, thắng lợi của Äoà n 559 trong mùa khô vừa qua. Thắng lợi to lá»›n, toà n diện của tuyến không chỉ góp phần rất quan trá»ng và o chiến thắng của quân và dân ta trên chiến trÆ°á»ng, mà còn mở ra triển vá»ng má»›i vá» khả năng chi viện chiến lược ngà y cà ng vững chắc trong những Ä‘iá»u kiện khó khăn, quyết liệt hÆ¡n.
Vá» tình hình nhiệm vụ tá»›i, Äại tÆ°á»›ng Bá»™ trÆ°á»ng nhấn mạnh: Từ khi Lon Non nắm chÃnh quyá»n ở Campuchia, cảng Sihanouk Vin bị khoá chặt, các Ä‘oà n háºu cần của ta đứng chân trên đất bạn gặp khó khăn, Äoà n 559 trở thà nh tuyến váºn chuyển chi viện chiến lược duy nhất. Bởi váºy huy Ä‘á»™ng sức mạnh tổng hợp để chặn cắt bằng được Tuyến 559 đã và đang là mục tiêu chiến lược của Mỹ.
Sắp tá»›i, địch sẽ táºp trung đánh phá vùng Trung - Hạ Là o, Äông bắc Miên, không chỉ bằng không quân mà có thể là những cuá»™c tiến công binh chủng hợp thà nh quy mô lá»›n. HÆ°á»›ng tiến công chủ yếu có khả năng sẽ là khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Là o… Vì váºy Bá»™ TÆ° lệnh 559 phải theo dõi và chuẩn bị cho tình huống nà y. Tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n vá»›i lá»±c lượng binh chủng hợp thà nh mạnh, rất qucn thuá»™c chìến trÆ°á»ng, vì váºy phải là má»™t lá»±c lượng tác chiến chủ yếu của chiến dịch, là căn cứ háºu cắn chiến dịch… NhÆ°ng bất luáºn tình huống nà o thì nhiệm vụ chủ yếu của tuyến là chi viện chiến lược.
Anh lÆ°u ý chúng tôi vừa phấn đấu chi viện lá»›n hÆ¡n, sâu hÆ¡n, vừa phải chủ Ä‘á»™ng các phÆ°Æ¡ng án đối phó má»i tình huống ngăn chặn má»›i của địch; đặc biệt phải có kế hoạch cÆ¡ bản, toà n diện xây dá»±ng vùng ba biên giá»›i thà nh căn cứ vững chắc…
Sau buổi là m việc chung, mấy anh em chia nhau tranh thủ sá»± chỉ đạo cụ thể của anh DÅ©ng, anh Song Hà o và anh Thiện… Gói gá»n công việc chÆ°a tròn tuần ở Hà Ná»™i, cả Ä‘oà n khẩn trÆ°Æ¡ng trở vá» sở chỉ huy. Tình hình và nhiệm vụ của tuyến trong mùa mÆ°a tá»›i nhÆ° váºy là quá rõ. Thá»i gian không chỠđợi.
Vá» sở chỉ huy tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, chúng tôi quyết định triệu táºp ngay há»™i nghị Äảng uá»·. Trên cÆ¡ sở quán triệt tình hình, nhiệm vụ theo yêu cầu của Bá»™ ChÃnh trị và sá»± chỉ đạo của Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, Äảng uá»· dá»± kiến má»™t số tình huống địch có khả năng thá»±c thi để chặn cắt tuyến kể cả phÃa đông và tây TrÆ°á»ng SÆ¡n. Äặc biệt lÆ°u ý khả năng địch tiến công quy mô lá»›n ra Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Là o, khu vá»±c ngã ba La Hạp, ngã ba Phi Hà .
Từ nháºn định trên, chúng tôi quyết định giữ gần nhÆ° toà n bá»™ lá»±c lượng ở lại tuyến trong mùa mÆ°a để củng cố cầu Ä‘Æ°á»ng, chuẩn bị thế tráºn cho nhiệm vụ chi viện chiến lược duy nhất. Äể chuẩn bị cho mùa khô tá»›i, Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n được Bá»™ Quốc phòng bổ sung gần ba vạn cán bá»™, chiến sÄ©, vá»›i hÆ¡n ba nghìn lái xe; gần bốn nghìn xe các loại. Äồng thá»i, trên cÅ©ng tăng cÆ°á»ng cho tuyến nhiá»u cán bá»™ cao cấp. Các anh Cao Văn Khánh, Hoà ng Kiện, Nguyá»…n Hoà , Nguyá»…n Quang BÃch được cá» và o TrÆ°á»ng SÆ¡n giữ chức Phó tÆ° lệnh. Hai anh Hoà ng Thế Thiện, Nguyá»…n Lệnh là Phó chÃnh uá»·.
Riêng anh Cao Văn Khánh chỉ công tác ở Bá»™ TÆ° lệnh 559 hÆ¡n má»™t tháng. Tháng 10 năm 1970 khi Bá»™ ChÃnh trị quyết định thà nh láºp Bá»™ TÆ° lệnh B70 chuẩn bị cho chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Nam Là o, anh được Ä‘iá»u sang bên đó giữ chức TÆ° lệnh.
Äối vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 559, trong công tác cán bá»™, từ lâu, chúng tôi luôn coi trá»ng cả phẩm chất và năng lá»±c. Xây dá»±ng, bồi dưỡng, quản lý cán bá»™ thông qua công việc, nên cÅ©ng có được má»™t nguồn kế cáºn khá hùng háºu. Tiếp sau việc Ä‘á» nghị trên bổ nhiệm các anh Nguyá»…n An, Nguyá»…n Lang là m Phó tÆ° lệnh; Lê Xy, Ngô Thà nh Vân giữ chức Phó chÃnh uá»·; nay má»™t loạt cán bá»™ được Ä‘á» nghị bổ nhiệm giữ trá»ng trách má»›i. Các anh Trần Xuân TrÆ°á»ng, Võ Sở là m Phó chủ nhiệm chÃnh trị. Ngô Huy Biên là m Tham mÆ°u trưởng phòng không; Nguyá»…n Việt PhÆ°Æ¡ng, Nguyá»…n Äà m là m Tham mÆ°u phó váºn tải; Phan Quang Tiệp, Nguyá»…n Văn Ká»· là m Tham mÆ°u phó công binh; Äá»— Hữu Äà o, Äoà n Lược, VÅ© Thà nh là m Tham mÆ°u phó Bá»™ Tham mÆ°u… Có cán bá»™ được tăng cÆ°á»ng từ cấp chỉ huy chiến lược, lại có cán bá»™ được cân nhắc, Ä‘á» bạt từ cÆ¡ sở dạn dà y chiến tráºn, thông thạo chiến trÆ°á»ng…, sức mạnh lãnh đạo, chỉ huy của Äảng uy, Bá»™ TÆ° lệnh 559 được nhân lên gấp bá»™i.
Nhằm xây dá»±ng hà nh lang đông-tây TrÆ°á»ng SÆ¡n thà nh má»™t chiến trÆ°á»ng thống nhất; chủ Ä‘á»™ng đối phó vá»›i khả năng địch đánh phá, cắt đứt tuyến váºn tải chiến lược ở địa bà n được gá»i là vùng "cán xoong", ngà y 29 tháng 7 năm 1970, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng quyết định sáp nháºp Äoà n 968 quân tình nguyện và Äoà n 565 chuyên gia quân sá»± ở Trung - Hạ Là o và o Äoà n 559.
Äoà n 968 được đổi thà nh SÆ° Ä‘oà n 968 do anh Hoà ng Biá»n SÆ¡n là m TÆ° lệnh, anh Nguyá»…n Ngá»c SÆ¡n là m ChÃnh uá»·, được bố trà ở hai khu vá»±c: ÄÆ°á»ng 9 - MÆ°á»ng Pha Lan (Mặt tráºn X); khu vá»±c A-tô-pÆ¡, Bloven, Saravan (Mặt táºn Z), có nhiệm vụ án ngữ, bảo vệ sÆ°á»n tây tuyến váºn tải chiến lược, phối hợp cùng bạn tác chiến mở rá»™ng vùng giải phóng Trung - Hạ Là o.
Äoà n chuyên gia quân sá»± 565 tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng cấp sÆ° Ä‘oà n. TÆ° lệnh lúc nà y vẫn là anh Hà Tuấn Khanh, ChÃnh uá»· là anh Trần Quyết Thắng. HÆ¡n 5 năm công tác và chiến đấu ở 8 tỉnh Trung - Hạ Là o, Äoà n 565 đã giúp bạn xây dá»±ng cÆ¡ sở chÃnh trị, quân sá»±, kinh tế từ thôn bản đến cấp tỉnh; đặc biệt chú trá»ng xây dá»±ng lá»±c lượng vÅ© trang ba thứ quân, tác chiến du kÃch bảo vệ và mở rá»™ng vùng giải phóng.
Vá»›i sá»± có mặt của SÆ° Ä‘oà n 968 và Äoà n 565 trong Ä‘á»™i hình, thế và lá»±c của tuyến chi viện chiến lược trên hà nh lang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n có bÆ°á»›c phát triển má»›i.
Tháng 7 năm 1970, sau khi tăng cÆ°á»ng lá»±c lượng cho tuyến, nhÆ°ng Ä‘iá»u quan trá»ng hÆ¡n là xét thấy vị thế chiến lược của tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n thá»±c sá»± là má»™t chiến trÆ°á»ng, má»i lá»±c lượng trên tuyến chỉ được chỉ huy tác chiến táºp trung, thống nhất trong Ä‘á»™i hình binh chủng hợp thà nh, Bá»™ ChÃnh trị quyết định đổi tên Bá»™ TÆ° lệnh 559 thà nh Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng Quân khu trá»±c thuá»™c Bá»™ Quốc phòng. Vá» tổ chức Äảng, trá»±c thuá»™c Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng.
CÆ¡ cấu Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n gồm: Bá»™ Tham mÆ°u, Cục Tham mÆ°u tác chiến, Cục Tham mÆ°u công binh, Cục Tham mÆ°u váºn chuyển, Cục ChÃnh trị, Cục Háºu cần, Văn phòng.
Vá» phần mình, để xây dá»±ng khu vá»±c ba biên giá»›i thà nh căn cứ háºu cần chiến lược trá»±c tiếp bảo đảm cho chiến trÆ°á»ng Nam Bá»™, Tây Nguyên, Äông bắc Miên, Hạ Là o, Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n Ä‘á» nghị trên cho thà nh láºp Bá»™ TÆ° lệnh khu vá»±c 470.
Äược Bá»™ phê chuẩn, Äảng uá»· phân công anh Nguyá»…n An và o kiêm TÆ° lệnh 470, anh Bùi Äức Tạm là ChÃnh uá»·. Bá»™ TÆ° lệnh 470 được xem nhÆ° tiá»n phÆ°Æ¡ng của Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Ngoà i ra, Bá»™ TÆ° lệnh tổ chức thêm má»™t số trung Ä‘oà n, tiểu Ä‘oà n cao xạ, Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu, TrÆ°á»ng Quân chÃnh… Äoà n háºu cứ 571 - má»™t đầu mối quan trá»ng cÅ©ng được thà nh láºp và o thá»i Ä‘iểm nà y.
Äứng chân ở địa bà n nam Quảng Bình, Äoà n 571 có nhiệm vụ tổ chức giao nháºn, quản lý xe, phÆ°Æ¡ng tiện kỹ thuáºt và quân số bổ sung; thu dung Ä‘iá»u trị thÆ°Æ¡ng - bệnh binh của tuyến; huấn luyện bổ túc lái xe và thợ sá»a chữa…, chủ Ä‘á»™ng nguồn bổ sung khi lá»±c lượng tăng cÆ°á»ng của Bá»™ gặp khó khăn.
NhÆ° váºy, bÆ°á»›c và o mùa khô 1970-1971, lá»±c lượng của Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n lên tá»›i 62.000 ngÆ°á»i, được tổ chức thà nh 4 sÆ° Ä‘oà n và cấp tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng (Bá»™ TÆ° lệnh 470, SÆ° Ä‘oà n 968, Äoà n 565 và Äoà n 571); 30 binh trạm, trung Ä‘oà n trá»±c thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh; 144 tiểu Ä‘oà n và cấp tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng trá»±c thuá»™c binh trạm…
Căn cứ và o tình hình chiến trÆ°á»ng, thá»±c lá»±c cÅ©ng nhÆ° yêu cầu nhiệm vụ trên giao, Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh chủ trÆ°Æ¡ng táºp trung lá»±c lượng xây dá»±ng thế tráºn váºn chuyển chi viện chiến lược, kết hợp đối phó vá»›i các cuá»™c hà nh quân quy mô lá»›n của địch nhằm chặn cắt tuyến chi viện chiến lược và phá cÆ¡ sở háºu cần của ta. Má»™t số công việc cần phải giải quyết gấp là : Củng cố, phát triển trục vượt khẩu Ä‘Æ°á»ng 16, 18; tôn ngầm, rải đá cục bá»™ bảo đảm váºn tải ô tô cÆ¡ Ä‘á»™ng binh khà kỹ thuáºt tiếp cáºn nhanh các hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng. Äặc biệt Æ°u tiên mở khoảng 100 cây số Ä‘Æ°á»ng kÃn từ Lùm Bùm Ä‘i Tha Mé, là m thêm má»™t số Ä‘Æ°á»ng ngang bổ trợ bảo đảm phục vụ chiến dịch nếu chiến sá»± xảy ra ở Äồng Hến, MÆ°á»ng Pha Lan, Sa Äi, Tha Mé…
Già ná»a cuối mùa mÆ°a, toà n tuyến táºp trung lá»±c lượng củng cố và phát triển thế tráºn váºn chuyển theo chủ trÆ°Æ¡ng đã được xác định. NhÆ°ng mùa mÆ°a năm nay kéo dà i từ tháng 5 đến hết tháng 9. MÆ°a to, lÅ© lá»›n triá»n miên phá há»ng hầu hết các ngầm, cầu; gây sụt lở hà ng trăm cây số Ä‘Æ°á»ng.
Ngà y ngà y, từ sở chỉ huy ngóng vá» tây, vá» nam thấy trá»i Ä‘en kịt, má»ng nÆ°á»›c, lòng tôi không khá»i bồn chồn, xót xa. Bao công sức, mồ hôi, tháºm chà cả máu của anh em công binh, thanh niên xung phong trên tuyến rồi lại trôi xuống sông, xuống suối!
Tá»›i đầu tháng 10, tưởng chừng "trá»i" đã buông tha. NhÆ°ng chÆ°a hết! Bất thần hai cÆ¡n bão số 9, số 10 liên tiếp áºp và o gây mÆ°a lá»›n kèm lÅ© quét dá»c khu vá»±c cá»a khẩu. 74 cây cầu bị lÅ© cuốn. Gần 200 cây số Ä‘Æ°á»ng bị sụt lở, lầy trầm trá»ng. ChÆ°a thể nói gì tá»›i việc ra quân váºn chuyển. Công binh, thanh niên xung phong lại trần mình suốt ngà y đêm khắc phục háºu hoạ bão lụt: Äến cuối tháng 10, tình hình cầu Ä‘Æ°á»ng tạm ổn. Ngoà i hÆ¡n 4.000 cây số Ä‘Æ°á»ng cÅ© được khôi phục, gia cố, đã có thêm trên 1.500 cây số Ä‘Æ°á»ng má»›i mở, gồm cả Ä‘Æ°á»ng chÃnh và đưá»ng vòng tránh, Ä‘Æ°á»ng ngang ra các chiến trÆ°á»ng…
Cuối tháng 9, đúng và o thá»i Ä‘iểm "nÆ°á»›c rút" chuẩn bị ra quân mùa khô, Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n vinh dá»± đón anh Võ Nguyên Giáp và o thăm và là m việc tại văn phòng Tỉnh uá»· Quảng Bình.
Ngoà i tôi, dá»± buổi là m việc đó còn có các anh Cao Văn Khánh, Hoà ng Thế Thiện, Nguyá»…n Lang, Lê Xy, Lê Äình Sum.
Sau khi nghe báo cáo tổng quát công tác chuẩn bị triển khai kế hoạch mùa khô tá»›i, anh Văn gợi ý chúng tôi xem còn vấn Ä‘á» gì gay cấn vÆ°á»›ng mắc cần đỠđạt trên; chiến trÆ°á»ng có dấu hiệu gì vá» hoạt Ä‘á»™ng của địch khác vá»›i dá»± Ä‘oán trÆ°á»›c đây của Trung Æ°Æ¡ng mà Äoà n 559 đã được biết… Cuối cùng anh nói rõ thêm: Há»™i nghị Trung Æ°Æ¡ng lần thứ 18 (1-1970) đã dá»± Ä‘oán Mỹ trở lại đánh phá miá»n Bắc vá»›i quy mô, cÆ°á»ng Ä‘á»™ lá»›n hÆ¡n, mở rá»™ng chiến tranh trên đất Là o, Campuchia. Äồng thá»i, vá»›i hy vá»ng là m giảm nhịp Ä‘á»™ tiến công của ta trên chiến trÆ°á»ng miá»n Nam, Mỹ - nguỵ có thể sá» dụng binh lá»±c vá»›i quy mô lá»›n đánh phá cắt đứt tuyến chi viện TrÆ°á»ng SÆ¡n. NhÆ°ng bất luáºn hoà n cảnh nà o, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n cÅ©ng phải ná»— lá»±c bảo đảm chi viện cho các chiến trÆ°á»ng. TrÆ°á»›c mắt, phối hợp vá»›i bạn Là o tiêu diệt sinh lá»±c địch, mở rá»™ng vùng giải phóng, bảo vệ vững chắc hà nh lang tây TrÆ°á»ng SÆ¡n. Äồng thá»i nhanh chóng phát triển Ä‘Æ°á»ng đông TrÆ°á»ng SÆ¡n, từ Cù Bai (tây Quảng Trị) đến phÃa tây Thừa Thiên; mở gấp Ä‘Æ°á»ng 71 và o hÆ°á»›ng Bình Äiá»n (tây Thừa Thiên); kéo dà i Ä‘Æ°á»ng từ A LÆ°á»›i và o Khâm Äức (tây Quảng Nam), hình thà nh má»™t thế tráºn váºn tải vừa bảo đảm yêu cầu chi viện chiến lược, vừa dá»± kiến tình hình bảo đảm tác chiến chiến dịch, nếu kẻ địch liá»u lÄ©nh mở cuá»™c hà nh quân quy mô lá»›n lên tây TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Äược là m việc vá»›i anh Văn chÆ°a trá»n ngà y, song chúng tôi lÄ©nh há»™i thêm bao Ä‘iá»u vá» khả năng đối phÆ°Æ¡ng đẩy chiến lược chiến tranh ngăn chặn tổng lá»±c lên má»™t nấc thang má»›i. Và trong cuá»™c đối đầu lần nà y, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n sẽ phải là m gì?
Sau hÆ¡n má»™t tháng kể từ ngà y anh Văn và o là m việc trá»±c tiếp vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n, đầu tháng 11 năm 1970, anh Phan Hà m - Cục phó Cục Tác chiến vá»›i cÆ°Æ¡ng vị phái viên của anh Văn Tiến DÅ©ng và o truyá»n đạt vá»›i chúng tôi những phán Ä‘oán của Bá»™ ChÃnh trị và Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng vá» khả năng Mỹ - nguỵ sẽ cắt tuyến chi viện chiến lược, cả đông và tây TrÆ°á»ng SÆ¡n ngang khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng số 9 bằng má»™t cuá»™c hà nh quân lá»›n của các binh Ä‘oà n thiện chiến, vá»›i công thức: bá»™ binh (quân nguỵ Sà i Gòn, Là o, Thái Lan) cá»™ng chỉ huy, hoả lá»±c và háºu cần của Mỹ.
Theo yêu cầu của Tổng tham mÆ°u trưởng, tôi đã cung cấp để phái viên của Bá»™ Tổng nắm toà n bá»™ công tác chuẩn bị Ä‘Æ°á»ng sá, kế hoạch tác chiến tại chá»— và khả năng váºn chuyển chi viện chiến lược, bảo đảm tác chiến chiến dịch nếu ta mở chiến dịch phản công ở khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng 9.
Tiá»…n anh Phan Hà m trở ra Hà Ná»™i, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh há»p, thống nhất ngay má»™t số nhiệm vụ cần triển khai ngay là :
- Giữ vững và đẩy mạnh váºn chuyển chi viện chiến lược, tranh thủ dồn nhanh hà ng và o nam Ä‘Æ°á»ng 9, phòng khi địch đánh trà n lên, chốt chặn dá»c con Ä‘Æ°á»ng nà y.
- Chuẩn bị chiến trÆ°á»ng, tổ chức váºn chuyển bảo đảm háºu cần trá»±c tiếp cho mặt tráºn Ä‘Æ°á»ng 9 - khi chiến sá»± xảy ra ở đây.
- Khôi phục, mở má»›i Ä‘Æ°á»ng 23 phÃa tây từ Ä‘Æ°á»ng 9 đến A-tô-pÆ¡.
- Thống nhất tổ chức chỉ huy các lá»±c lượng trên đất Là o thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n thà nh má»™t cánh, đặt dÆ°á»›i sá»± chỉ huy của Bá»™ TÆ° lệnh chiến dịch, thá»±c hà nh tác chiến tiêu diệt sinh lá»±c địch, bảo vệ hà nh lang phÃa tây tuyến váºn chuyển chi viện chiến lược.
Theo chỉ thị của anh Văn Tiến DÅ©ng, Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n Ä‘á»u thống nhất nháºn định nếu đánh tuyến chi viện chiến lược chắc chắn địch sẽ áp dụng chiến thuáºt "Trá»±c thăng váºn" quy mô lá»›n. Do váºy, vá» ta cần bố trà lại thế tráºn tác chiến phòng không, tăng cÆ°á»ng lá»±c lượng cao xạ, súng máy chốt giữ các Ä‘iểm cao nam bắc Ä‘Æ°á»ng số 9; táºp trung ở những Ä‘iểm có nhiá»u khả năng địch sẽ đổ quân. Quyết đánh bại chiến thuáºt "Trá»±c thăng váºn" ngay từ đầu.
Lúc nà y mùa khô đã qua hÆ¡n má»™t tháng. Bá»™ TÆ° lệnh quyết định triển khai nhiệm vụ váºn chuyển chi viện chiến lược, đồng thá»i tÃch cá»±c chuẩn bị cho phÆ°Æ¡ng án đánh lá»›n ở khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Là o.
Hạ tuần tháng 11, thế tráºn bảo đảm và chuẩn bị cho tác chiến chiến dịch địa bà n Ä‘Æ°á»ng 9 tạm ổn. NhÆ°ng rồi, cÅ©ng nhÆ° cao Ä‘iểm các mùa khô trÆ°á»›c, biết ta tung hết lá»±c lượng cho mặt tráºn váºn chuyển chi viện, địch đã huy Ä‘á»™ng không quân đánh phá dữ dá»™i các trục vượt khẩu, quyết liệt nhất là đưá»ng 20.
Tại Chà Là (giao Ä‘iểm các Ä‘Æ°á»ng 20A, 20C, 20Ä) kẹp giữa hai dãy Phu Luông và Phu La NhÃch, hà ng ngà y địch cho hÆ¡n ba chục lần chiếc B.52 ném bom "rải thảm" và hà ng trăm lần chiếc máy bay cÆ°á»ng kÃch oanh tạc phá huá»· gần 2 cây số Ä‘Æ°á»ng.
TrÆ°á»›c tình hình đó, chúng tôi lệnh cho công binh táºp trung lá»±c lượng là m Ä‘Æ°á»ng tránh, tăng cÆ°á»ng lá»±c lượng phòng không chốt giữ các trá»ng Ä‘iểm, đồng thá»i Ä‘á» nghị Bá»™ Tổng tham mÆ°u cho sá» dụng tên lá»a đánh B.52 ở khu vá»±c cá»a khẩu Ä‘Æ°á»ng 20.
Ngà y 1 tháng 12 năm 1970, bá»™ Ä‘á»™i phòng không bảo vệ Ä‘Æ°á»ng 20 đã phóng má»™t quả tên lá»a và o tốp B.52 Ä‘ang tiếp cáºn trá»ng Ä‘iểm Chà Là , là m cho "Siêu pháo Ä‘Ã i bay" hoảng hồn, không dám bén mảng tá»›i khu vá»±c nà y trong vòng ná»a tháng. Ãch tắc ở trá»ng Ä‘iểm Chà Là được giải toả khá nhanh.
Nắm chắc má»i diá»…n biến tình hình, ngà y 15 tháng 12 năm 1970, Bá»™ TÆ° lệnh quyết định mở mà n chiến dịch mùa khô 1970-1971.
Ná»a tháng sau khi phát lệnh, theo báo cáo của Cục Tham mÆ°u váºn chuyển: Äến cuối tháng 12 đã có 15.000 tấn hà ng vượt Ä‘Æ°á»ng 9, vượt Bạc hÆ¡n 6.000 tấn; giao cho Trị-Thiên và Khu 5 được 1.300 tấn; giao cho Mặt tráºn Ä‘Æ°á»ng 9 - Khe Sanh 2.000 tấn. Äúng là kết quả của má»™t ná»— lá»±c phi thÆ°á»ng.
Tình hình khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng 9 nhÆ° váºy là tạm ổn. Äầu tháng 1 năm 1971, tôà chá»n hÆ°á»›ng nam để "xuất hà nh" đầu năm; và o là m việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 470 bà n tổ chức chiến trÆ°á»ng, xây dá»±ng căn cứ háºu cần chiến lược khu vá»±c ba biên giá»›i; đồng thá»i trá»±c tiếp gặp các anh trong Trung Æ°Æ¡ng Cục, Bá»™ TÆ° lệnh Miá»n, nắm yêu cầu của chiến trÆ°á»ng.
Sau khi là m việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 470 và các binh trạm tuyến cuối, chúng tôi theo Ä‘Æ°á»ng 13 vượt Tà Ngâu, qua Snun, vá» Lá»™c Ninh. Do Ä‘iện báo trÆ°á»›c, nên khi vá» tá»›i Lá»™c Ninh, đã có hai ngÆ°á»i do anh Phạm Hùng phái mang xe máy ra đón. Trong buổi gặp gỡ giữa trÆ°a rừng chiến khu miá»n Äông, tại cÆ¡ quan Trung Æ°Æ¡ng Cục, sau phút giây mừng há»™i ngá»™, anh Phạm Hùng - Bà thÆ° Trung Æ°Æ¡ng Cục, anh Nguyá»…n Văn Linh - Phó bà thÆ°, các anh Võ Văn Kiệt, Trần Nam Trung, Trần Văn Trà …thông báo khái quát tình hình, dá»± kiến cục diện chiến trÆ°á»ng sẽ phát triển mạnh theo thế có lợi cho ta; xu hÆ°á»›ng là ta sẽ kết hợp đấu tranh quân sá»±, chÃnh trị, ngoại giao. NhÆ°ng nếu ta không đánh lá»›n thì cÅ©ng khó là m chuyển biến tình hình. Vá» bảo đảm háºu cần cho đánh lá»›n, Nam Bá»™ lo được lÆ°Æ¡ng thá»±c, thá»±c phẩm. NhÆ°ng vÅ© khà - nhất là đạn pháo lá»›n, thuốc quân y, là những nhu cầu thiết yếu, bức xúc, Trung Æ°Æ¡ng Cục và Bá»™ TÆ° lệnh Miá»n yêu cầu Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n Æ°u tiên "đẩy" nhanh và o. Anh Trà , anh Nam Trung còn yêu cầu chúng tôi cho má»™t trung Ä‘á»Ã n công binh và o mở Ä‘Æ°á»ng từ Lá»™c Ninh Ä‘i Xa Mát và má»™t số tuyến trong địa bà n háºu cứ.
Tôi báo cáo tổng quát hoạt Ä‘á»™ng của bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n, chỉ tiêu nhiệm vụ Quân uá»· giao váºn chuyển chi viện chiến trÆ°á»ng, và hứa sẽ cố gắng đáp ứng yêu cầu của Trung Æ°Æ¡ng Cục và Bá»™ TÆ° lệnh Miá»n.
Xong việc. Chiá»u xuống, anh Phạm Hùng bảo tôi:
- CÆ¡m nÆ°á»›c xong, tối nay cáºu ngủ lại đây, anh em mình chuyện trò, xem ti-vi Sà i Gòn…
Sau buổi là m việc vá»›i các anh ở Trung Æ°Æ¡ng Cục miá»n Nam, tôi suy nghÄ© nhiá»u vá» Bá»™ TÆ° lệnh chiến trÆ°á»ng - má»™t táºp thể nhÆ° thép đã tôi, từng kinh qua lao tù của đế quốc, thá»±c dân, trưởng thà nh cùng hai cuá»™c kháng chiến thánh thần của dân tá»™c có bá» dà y kinh nghiệm lãnh đạo, chỉ huy…, chắc chắn sẽ cùng Trung Æ°Æ¡ng Äảng và toà n dân ta Ä‘Æ°a cuá»™c kháng chiến chống Mỹ đến thắng lợi hoà n toà n.
Trên Ä‘Æ°á»ng và o cÅ©ng nhÆ° từ cÆ¡ quan Trung Æ°Æ¡ng Cục trở ra, tôi chú tâm quan sát, nghiên cứu địa hình. à tưởng mở má»™t trục dá»c đông TrÆ°á»ng SÆ¡n luôn nung nấu trong tôi. Qua nghiên cứu tà i liệu từ trÆ°á»›c, kết hợp quan sát thá»±c địa, tôi thấy mở má»™t trục dá»c từ Ngá»c Hồi (Kontum) băng qua các tỉnh Tây Nguyên, chạy men theo biên giá»›i và o Bù Äốp, gần Lá»™c Ninh, là phÆ°Æ¡ng án có tÃnh khả thi nhất.
Vá» lại Bá»™ TÆ° lệnh 470, tôi trao đổi vá»›i các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh những việc cần kÃp trÆ°á»›c mắt, đặc biệt lÆ°u ý yêu cầu của Trung Æ°Æ¡ng Cục. Là những cán bá»™ có kinh nghiệm tổ chức váºn tải cÆ¡ giá»›i, nên khi tôi trao đổi việc nên mở trục dá»c đông TrÆ°á»ng SÆ¡n, các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh 470 nhất trà phải chuẩn bị khẩn trÆ°Æ¡ng, nhất là lá»±c lượng, phÆ°Æ¡ng tiện kỹ thuáºt, để khi chu lá»±c ta "nhổ" má»™t số đồn bốt còn lại dá»c tuyến biên giá»›i, sẽ cho mở ngay, trÆ°á»›c hết là đoạn phÃa nam. Theo các anh thì mở Ä‘Æ°á»ng qua nÆ¡i đây địa hình khá bằng phắng, chỉ cần ba trung Ä‘oà n công binh và má»™t số xe - máy tốt, sau tám tháng sẽ cÆ¡ bản xong.
Tôi nhất trà vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh 470 và kết luáºn: Việc mở Ä‘Æ°á»ng cÆ¡ giá»›i đông TrÆ°á»ng SÆ¡n chỉ còn là vấn Ä‘á» thá»i gian, quyết tâm biến ý tưởng thà nh hiện thá»±c, cà ng sá»›m cà ng tốt.
***
Kết thúc chuyến Ä‘i thá»±c địa phÃa nam, tôi trở vá» sở chỉ huy vá»›i bao công việc Ä‘ang chá» thì được báo anh Phan Hà m - phái viên của Tổng tham mÆ°u trưởng vừa và o. Chắc có chuyện lá»›n rồi đây!
Tôi nghÄ© thế và cho triệu táºp Bá»™ TÆ° lệnh nghe anh Phan Hà m truyá»n đạt dá»± lệnh của Bá»™: Mỹ - nguỵ sẽ sá» dụng má»™t số lượng lá»›n máy bay trá»±c thăng đổ quân chốt giữ các Ä‘iểm cao dá»c phÃa nam - bắc Ä‘Æ°á»ng 9; đồng thá»i sẽ sá» dụng bá»™ binh cÆ¡ Ä‘á»™ng theo Ä‘Æ°á»ng 9 thá»c lên Sê Pôn hợp Ä‘iểm vá»›i quân nguỵ Là o và quân Thái Lan từ MÆ°á»ng Phìn sang chốt chặn lâu dà i tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n, hình thà nh hà ng rà o McNamara kiểu má»›i.
Bá»™ ChÃnh trị, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng quyết định mở chiến dịch phản công ÄÆ°á»ng 9 - Nam Là o, thà nh láºp Bá»™ TÆ° lệnh mặt tráºn do Thiếu tÆ°á»›ng, Phó tổng tham mÆ°u trưởng Lê Trá»ng Tấn là m TÆ° lệnh, Thiếu tÆ°á»›ng Lê Quang Äạo là m ChÃnh uá»·. Tổng tham mÆ°u trưởng Văn Tiến DÅ©ng trá»±c tiếp chỉ đạo chung. Bá»™ ChÃnh trị và Quân uá»· giao cho Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n phụ trách cánh tây của chiến dịch, gồm SÆ° Ä‘oà n 968, SÆ° Ä‘oà n 2 (Khu 5) và má»™t số Ä‘Æ¡n vị binh chủng. Trên toà n địa bà n chiến dịch, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n là lá»±c lượng tác chiến tại chá»—.
Ngay sau khi nháºn lệnh chÃnh thức của Bá»™, tối ngà y 28 tháng 1, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh há»p bà n triển khai thế tráºn tác chiến chiến dịch. Do đã dá»± kiến trÆ°á»›c tình hình từ cuối tháng 10 và tÃch cá»±c chuẩn bị, nên chúng tôi nhanh chónh thống nhất má»™t số ná»™i dung:
- Sáp nháºp hai Mặt tráºn X và Z thà nh Mặt tráºn Y, lá»±c lượng chủ yếu là SÆ° Ä‘oà n 968 phụ trách toà n bá»™ địa bà n Hạ Là o, A-tô-pÆ¡ …, kiên quyết chặn đứng quân địch nếu chúng nống ra vùng giải phóng Là o, uy hiếp hà nh lang phÃa tây tuyến chi viện. Phó tÆ° lệnh Hoà ng Kiện được cá» là TÆ° lệnh kiêm ChÃnh uá»· Mặt tráºn Y.
Thà nh láºp tiá»n phÆ°Æ¡ng Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n phụ trách hÆ°á»›ng phối hợp chiến dịch ở Trung- Hạ Là o, theo chỉ thị của Bá»™.
Phân công anh Nguyá»…n Hoà và anh Hoà ng Thế Thiện trá»±c tiếp chỉ huy chung bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n và SÆ° Ä‘oà n 2 (Khu 5, do anh Nguyá»…n ChÆ¡n là m TÆ° lệnh sÆ° Ä‘oà n) và các trung Ä‘oà n cao xạ ở hÆ°á»›ng nà y.
- Khẩn trÆ°Æ¡ng hoà n thiện thế tráºn tác chiến phòng không, do Phó tÆ° lệnh Nguyá»…n Quang BÃch trá»±c tiếp chỉ đạo, quyết đánh bại chiến thuáºt "Trá»±c thăng váºn" của địch.
Toà n tuyến phải kết hợp chặt chẽ váºn chuyển đảm bảo chiến dịch và chiến lược, lấy váºn chuyển đảm bảo chiến lược là chÃnh.
- Bá»™ TÆ° lệnh 470 đẩy nhanh váºn chuyển chi viện cho Nam Bá»™, đồng thá»i chủ Ä‘á»™ng đối phó nếu địch đánh ra Phi Hà , Xê Sụ (ngã ba biên giá»›i) hòng thá»±c hiện mÆ°u đồ "chặn đầu, khoá Ä‘uôi" tuyến chi viện.
Sáng 29 tháng 1, Bá»™ TÆ° lệnh Ä‘iện triệu táºp cán bá»™ chủ trì các binh trạm trong khu vá»±c dá»± kiến chiến dịch xảy ra, gồm các Binh trạm 27, 9, 41, 34, 32, 31, 14, 12 để giao nhiệm vụ cụ thể.
Theo chỉ đạo của Bá»™ TÆ° lệnh, trên địa bà n dá»c theo bắc - nam Ä‘Æ°á»ng 9, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n đã hình thà nh bảy khu vá»±c tác chiến tại chá»— ở Ä‘oạn chÃnh diện đông và tây MÆ°á»ng Phìn dà i 100 cây số.
Mạng thông tin của Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n được nối vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh chiến dịch, Bá»™ TÆ° lệnh cánh đông (B70) và má»™t số Ä‘Æ¡n vị chủ lá»±c của Bá»™.
Lá»±c lượng phòng không của Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n được huy Ä‘á»™ng tham gia chiến dịch lên tá»›i 5 trung Ä‘oà n và 1 sÆ° Ä‘oà n (có 1 trung Ä‘oà n tên lá»a của Bá»™ phối hợp), 10 tiểu Ä‘oà n cao xạ, 25 đại Ä‘á»™i và 33 trung Ä‘á»™i súng máy cao xạ. HÆ¡n ba trăm nòng pháo cao xạ và cÅ©ng chừng ấy khẩu súng máy bố trà thà nh tám cụm trên tâm Ä‘iểm là tam giác Bản Äông - Tha Mé - La Hạp đã tạo thà nh lÆ°á»›i lá»a phòng không liên hoà n, nhiá»u tầng, nhiá»u vòng, giăng khắp, kết hợp vá»›i thế tráºn phục kÃch, táºp kÃch ngăn chặn bá»™ binh địch tiến công tuyến chi viện chiến lược.
Vá» mạng Ä‘Æ°á»ng chiến dịch, từ Chà Lỳ và o Ä‘Æ°á»ng 9, công binh TrÆ°á»ng SÆ¡n đã hoà n chỉnh thêm hai trục dá»c và hai trục ngang.
Các kho váºt chất bảo đảm cho tác chiến chiến dịch khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng 9 đã có hÆ¡n 8.000 tấn. Hà ng dá»± trữ chiến lược trên tuyến hÆ¡n 80.000 tấn.
TrÆ°á»›c giá» mở mà n chiến dịch, tôi gá»i Ä‘iện há»i anh Nguyá»…n ChÆ¡n - SÆ° trưởng SÆ° Ä‘oà n 2 trên cánh tây:
- Äạn dược, lÆ°Æ¡ng thá»±c, thông tin đã bảo đảm chÆ°a?
Anh Chơn nói như reo:
- Báo cáo TÆ° lệnh, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n đã bảo đảm đủ má»i thứ. Cứ Ä‘Ã nà y, chúng tôi tha hồ đánh, nhất định thắng lợi.
- Phải nhÆ° thế! Kiên quyết chặn đứng, bao vây, tiêu diệt không cho chúng có Ä‘Æ°á»ng vá».
Tôi chúc SÆ° Ä‘oà n 2 già nh thắng lợi và tin tưởng những lá»i "nhÆ° dao chém đá" của ngÆ°á»i sÆ° Ä‘oà n trưởng sắc sảo, đầy quyết Ä‘oán và uy tÃn lúc đó.
Dứt cuá»™c nói chuyện vá»›i Nguyá»…n ChÆ¡n thì chuông Ä‘iện thoại lại đổ dồn dáºp. NgÆ°á»i đầu máy bên kia là anh Võ Quỳ - Binh trạm trưởng Binh trạm 41. Anh báo cáo ngắn gá»n:
- Tất cả lá»±c lượng đã sẵn sà ng ở vị trà chiến đấu, bá»™ Ä‘á»™i phấn chấn, quyết tâm cao. Các kho dá»± trữ gần Ä‘Æ°á»ng 9 Ä‘á»u được chuyển và o sâu và bố trà lá»±c lượng bảo vệ chu đáo. Binh trạm Ä‘ang tổ chức váºn chuyển đạn, lÆ°Æ¡ng thá»±c cho cánh đông.
Tôi dặn thêm Võ Quỳ:
- Anh nhá»› kiểm tra chu đáo công tác chuẩn bị chiến đấu của binh trạm. Äồng thá»i liên hệ gấp vá»›i Huyện uá»· Sê Pôn, Ä‘á» nghị bạn tổ chức khẩn trÆ°Æ¡ng sÆ¡ tán dân. Nếu bạn thiếu gạo, thiếu muối thì há»— trợ. Ở các Ä‘iểm cao dá»c theo Ä‘Æ°á»ng 9, khả năng địch có thể chiếm giữ, nên tổ chức các đại Ä‘á»™i bá»™ binh Ä‘á»™c láºp phối hợp vá»›i công binh, chủ Ä‘á»™ng chốt trÆ°á»›c. Nếu địch đổ quân chiếm được những cao Ä‘iểm quan trá»ng, phải tổ chức các lá»±c lượng có trang bị hoả lá»±c mạnh chốt các Ä‘iểm cao đối diện, liên tục khống chế, không cho địch đánh xuống các trục Ä‘Æ°á»ng.
Dặn Võ Quỳ xong, tôi gá»i Ä‘iện xuống hÆ°á»›ng Bản Äông gặp anh Ngô Huy Biên - Tham mÆ°u trưởng phòng không, phái viên của Bá»™ TÆ° lệnh xuống đốc chiến.
Ngô Huy Biên báo cáo: 4 trung Ä‘oà n và 8 tiểu Ä‘oà n cao xạ, 1 trung Ä‘oà n tên lá»a và 25 đại Ä‘á»™i súng máy 14,5 ly đã dà n tráºn, sẵn sà ng đợi địch ở khu vá»±c giữa Bản Äông và Sa Äi.
Biết đây sẽ là quyết chiến điểm, tôi dặn thêm Ngô Huy Biên:
- Lá»±c lượng phòng không khá mạnh đã táºp trung cho khu vá»±c nà y. Äiá»u cÆ¡ bản là phải khéo biết nghi binh lừa địch, để bắn rÆ¡i nhiá»u máy bay. Phó tÆ° lệnh Nguyá»…n Quang BÃch và Phó chÃnh uá»· Lê Xy Ä‘ang xuống dÆ°á»›i đó. Các anh nên bà n tÃnh kỹ. Äây là má»™t cÆ¡ há»™i tốt để cao xạ "là m ăn", hạ nhục huyá»n thoại cái gá»i là "Phượng hoà ng bay" của không lá»±c Hoa Kỳ.
HÆ°á»›ng Bản Äông nhÆ° váºy là tạm ổn. Tôi gá»i Ä‘iện tiếp cho Phan Hữu Äại - Phó chủ nhiệm chÃnh trị vừa được Ä‘Æ°a xuống là m Binh trạm trưởng kiêm ChÃnh uá»· Binh trạm 27 (hÆ°á»›ng Ä‘Æ°á»ng 16 - Bản Äông) và Nguyá»…n Lạn - Binh trạm trưởng Binh trạm 9 (Ä‘Æ°á»ng 18), khi mà máy bay B.52 Ä‘ang giá»™i bom liên tục ngà y đêm trên hai trục Ä‘Æ°á»ng nà y.
Äược há»i vá» tình hình Ä‘Æ°á»ng sá và khả năng váºn chuyển bảo đảm háºu cần cho các chiến dịch, anh Äại và anh Lạn báo cáo Ä‘Æ°á»ng 16 từ trá»ng Ä‘iểm Chà Lỳ Ä‘i Sê Băng Hiên, ta đã mở thêm ba Ä‘Æ°á»ng tránh; địch đánh phá mạnh, nhÆ°ng vẫn thông Ä‘Æ°á»ng.
ÄÆ°á»ng 18 từ Pha Băng NÆ°a qua cao Ä‘iểm 900 đã có Ä‘Æ°á»ng tránh, nên không bị tắc. Các tiểu Ä‘oà n ô tô chuyển hà ng cho cánh đông hoạt Ä‘á»™ng tốt; đạn pháo 130 ly bảo đảm đủ yêu cầu của các Ä‘Æ¡n vị.
Tôi lÆ°u ý các anh phải có kế hoạch bảo vệ tốt Ä‘á»™i hình xe váºn tải và không quên chúc các anh già nh thắng lợi trong chiến dịch rất quan trá»ng nà y.
NhÆ° váºy, sau hai tháng kể từ khi được Bá»™ giao nhiệm vụ, vá»›i những gì tạo dá»±ng được, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n vững và ng tá»± tin bÆ°á»›c và o cuá»™c đối đầu má»›i vô cùng quyết liệt vá»›i kẻ thù, nhÆ°ng rất chắc thắng.
Äúng nhÆ° dá»± Ä‘oán của Bá»™ ChÃnh trị, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, ngà y 30 tháng 1 năm 1971, Mỹ - nguỵ cho quân đánh ra Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Là o, mở mà n cuá»™c hà nh binh đại quy mô được mang danh "Lam SÆ¡n-719". HÆ¡n 4 vạn quân chủ lá»±c Sà i Gòn, 6.000 quân Mỹ, gồm những Ä‘Æ¡n vị tinh nhuệ nhất, vá»›i gần 600 xe tăng, xe bá»c thép, hÆ¡n 300 khẩu pháo hạng nặng, 1.000 máy bay (có hÆ¡n 600 máy bay lên thẳng) được huy Ä‘á»™ng cho cuá»™c hà nh binh nà y. Äịch kết hợp cho bá»™ binh từ Äông Hà theo Ä‘Æ°á»ng 9 lên Sê Pôn và cho máy bay lên thẳng đổ quân xuống ba cụm cao Ä‘iểm nam Ä‘Æ°á»ng 9 - tây TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Phối hợp vá»›i quân nguỵ Sà i Gòn, 4 tiểu Ä‘oà n quân nguỵ Là o từ Äồng Hến đánh ra khu vá»±c MÆ°á»ng Pha Lan. Äây thá»±c sá»± là cuá»™c hà nh binh có quy mô lá»›n nhất, Ä‘iển hình nhất trong quá trình thá»±c hiện "Việt Nam hoá chiến tranh" của Mỹ. Vá»›i cuá»™c hà nh quân "Lam SÆ¡n-719, Mỹ đã đẩy chiến tranh ngăn chặn ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh lên đỉnh cao. Chúng muốn bằng cuá»™c hà nh binh nà y sẽ chặn cắt hoà n toà n tuyến chi viện chiến lược, đồng thá»i đánh bại chủ lá»±c ta, từ đó chứng minh cho sá»± thà nh công của chiến lược "Việt Nam hoá chiến tranh" - cái mà nhiá»u chiến lược gia phÆ°Æ¡ng Tây đã sá»›m thấy chỉ là sá»± "thay đổi mà u da trên xác chết" của cuá»™c chiến tranh xâm lược Việt Nam kể từ sau Tết Máºu Thân.
Ngà y 15 tháng 2 năm 1971 - nghÄ©a là trá»n ná»a tháng Mỹ - nguỵ đánh ra Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Là o, tá» Thá»i báo (Time) của Mỹ bá»™c bạch chủ định đó của Nhà Trắng. NhÆ°ng đối phÆ°Æ¡ng đã nhầm trong "nÆ°á»›c cá»" nà y.
Ngay khi dược trên thông báo vá» kế hoạch hà nh binh của Mỹ - nguỵ ra Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Là o, tôi đã nghÄ© ngay tá»›i bÆ°á»›c phiêu lÆ°u đầy chủ quan của các chiến lược gia Hoa Kỳ. Bởi Ä‘iá»u Ä‘Æ¡n giản đầu tiên: NÆ¡i đây là chiến trÆ°á»ng rừng núi, không phải là "đất dụng võ" của cả lÃnh Mỹ - lẫn nguỵ. Lẽ thứ hai - đã từ lâu, trong tầm nhìn của Bá»™ thống soái Việt Nam, Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Là o là chiến trÆ°á»ng dà nh cho sá»± đối đầu giữa chủ lá»±c hùng mạnh của miá»n Bắc vá»›i bất cứ lá»±c lượng nà o của đối phÆ°Æ¡ng. ÄÆ°á»ng 9 là nÆ¡i có chÃnh diện rá»™ng nhất của tuyến chi viện chiến lược bao gồm cả hà nh lang đông và tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, là cá»a mở quyết định nhất. Do váºy, ta đã táºp trung binh lá»±c kỹ cà ng, đặc biệt là xây dá»±ng thế tráºn tác chiến phòng không, lá»±c lượng chiến đấu tại chá»—, cÆ¡ sở háºu cần kỹ thuáºt dá»± trữ hùng háºu của chiến trÆ°á»ng. Lá»±c lượng chủ lá»±c tinh nhuệ thiện chiến của ta, đặc biệt là lá»±c lượng Ä‘á»± bị chiến lược trên miá»n Bắc sẽ không buông tha má»i Ä‘á»™ng thái của địch ở địa bà n chiến lược nà y.
Luôn hằn sâu trong tâm tưởng ý nghÄ© đó, nên khi địch Ä‘Æ°a quân ra Ä‘Æ°á»ng 9, tôi dám chắc vá»›i mấy anh trong Bá»™ TÆ° lệnh rằng: Mỹ - nguỵ đã "chui đầu và o rá»".
Thá»±c hiện lệnh của Bá»™ TÆ° lệnh chiến dịch và chỉ thị của anh Văn Tiến DÅ©ng, khi bá»™ binh địch ồ ạt theo Ä‘Æ°á»ng 9 trà n lên tây TrÆ°á»ng SÆ¡n, rồi các trung Ä‘oà n không váºn của chúng rục rịch "cất cánh", Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n kịp thá»i Ä‘iện cho các Ä‘Æ¡n vị, binh trạm: NhỠđịch và o tháºt sâu, sẵn sà ng chủ Ä‘á»™ng tiến công và o các Ä‘á»™i hình trá»±c thăng của chúng. Sá» dụng má»i vÅ© khÃ, phát huy má»i tầm hoả lá»±c, kiên quyết tiêu diệt địch, vá»›i khẩu hiệu: "Cứ cho nó đến, quyết không cho vá»".
Trong ba ngà y đầu, trá»±c thăng bay đầy trá»i khu vá»±c Sê Pôn, Bản Äông, đổ quân à o ạt. Thấy quá "ngon ăn", má»™t và i Ä‘Æ¡n vị phòng không nôn nóng, Ä‘á» nghị cho đánh. Bá»™ TÆ° lệnh vẫn kiên trì, bình tÄ©nh chỉ thị cho lá»±c lượng cao xạ theo dõi, bám sát các hoạt Ä‘á»™ng của địch. Chỉ được sá» dụng súng máy, nhÆ°ng cÅ©ng chỉ là gây cho đối phÆ°Æ¡ng chủ quan.
Sang ngà y thứ tÆ°, ngoà i đổ quân, máy bay địch đã trút theo vÅ© khÃ, trang bị. "Mẻ vó" đã nặng tay, chúng tôi phát lệnh nổ súng.
Lá»±c lượng cao xạ của Trung Ä‘oà n 591 (ở Bản Äông), các trung Ä‘oà n, tiểu Ä‘oà n cao xạ cÆ¡ Ä‘á»™ng của Binh trạm 41 (ở Cu Bốc), Binh trạm 27 (ở Bản Äông - cầu Ka Ky) và Binh trạm 18 (ở Tà Khống) đã cùng hoả lá»±c phòng không của chiến dịch táºp trung diệt trá»±c thăng và lá»±c lượng đổ bá»™ Ä‘Æ°á»ng không của địch.
LÆ°á»›i lá»a phòng không "thiên la địa võng" của ta đã chụp lên đầu thù. Máy bay bị hạ. LÃnh đổ bá»™ Ä‘Æ°á»ng không lá»›p bị tiêu diệt, lá»›p bị bắt. Mỹ - nguỵ "lâm nạn" ở Ä‘Æ°á»ng 9 trở thà nh Ä‘á» tà i nóng hổi, hấp dẫn đối vá»›i các hãng thông tấn, báo chà Âu - Mỹ.
21 giá» ngà y 10 tháng 2 năm 1971, Ä‘Ã i BBC phát Ä‘i từ London bản tin: Quân Ä‘á»™i Việt Nam cá»™ng hoà tiến quân lên Ä‘Æ°á»ng mòn Hồ Chà Minh đã vấp phải lÆ°á»›i lứa phòng không dà y đặc chÆ°a từng thấy của Bắc Việt, 50 chiếc máy bay lên thẳng bị bắn hạ.
Và o thá»i Ä‘iểm đó, tại địa đạo chỉ huy sở Bá»™ TÆ° lệnh, cán bá»™, nhân viên Ä‘á»u ngồi bên chiếc loa lắng nghe những âm thanh tuyệt vá»i từ tráºn địa tiá»n duyên vá»ng vá» do máy Ä‘iện thoại phát ra. Ba chiếc, năm chiếc, rồi tám chiếc rÆ¡i… Cả chỉ huy sở reo ồ lên; không khác gì cảnh xem bóng đá trÆ°á»›c máy thu hình ngà y nay: Sút - và o. Sút và o!
Thá»±c tế số máy bay địch "gá»i xác" ở cao Ä‘iểm nam - bắc Ä‘Æ°á»ng số 9 còn gấp nhiá»u lần sế mà đối phÆ°Æ¡ng thú nháºn.
Riêng hai ngà y 8 và 9 tháng 2, lá»±c lượng phòng không TrÆ°á»ng SÆ¡n đã bắn rÆ¡i 50 chiếc.
Ở cánh đông, Binh Ä‘oà n 70 - chủ yếu là các SÆ° Ä‘oà n 304, 308, 320 do anh Cao Văn Khánh là m TÆ° lệnh, anh Hoà ng PhÆ°Æ¡ng là m ChÃnh uá»·, đã thá»±c hà nh phản công, tiêu diệt và bắt gần nhÆ° toà n bá»™ lá»±c lượng bá»™ binh địch hà nh quân lên TrÆ°á»ng SÆ¡n theo Ä‘Æ°á»ng số 9. Äặc biệt, Trung Ä‘oà n 64 SÆ° Ä‘oà n 820 đã láºp công xuất sắc bắt sống đại tá Nguyá»…n Văn Thá» - Lữ Ä‘oà n trưởng và toà n bá»™ ban tham mÆ°u lữ Ä‘oà n dù số 3 quân nguỵ Sà i Gòn.
Äúng là "lá»a thá» và ng", cuá»™c chiến đấu đầy máu lá»a, hy sinh cÅ©ng chÃnh là thứ thuốc thá» nhiệm mà u, là m ảnh xạ những tố chất tinh tuý của ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n. Äó là khi Mỹ - nguỵ tung toà n bá»™ thê Ä‘á»™i 2, lá»±c lượng thiện chiến nhất và o tham chiến nhÆ°ng Ä‘á»u bất lá»±c; tình thế chiến trÆ°á»ng cho phép chúng ta từ phản công chuyển sang tiến công, đánh bại hoà n toà n quân địch, kết thúc chiến dịch. NhÆ°ng tiến công được hay không lúc nà y lại tuỳ thuá»™c và o vấn Ä‘á» có đảm bảo được 2.000 quả đạn pháo lá»›n, 1.000 tấn đạn và lÆ°Æ¡ng thá»±c cho hÆ°á»›ng chủ yếu hay không. Äiá»u nà y đã được cuá»™c há»p và o đầu tháng 3 của Bá»™ TÆ° lệnh chiến dịch mà anh Phan Hữu Äại được triệu táºp dá»±, nháºn nhiệm vụ, kết luáºn:
- Tất cả trông chá» "câu trả lá»i" của Binh trạm 27.
Trong ngà y hôm đó, tôi nháºn được liên tiếp Ä‘iện của các anh Lê Trá»ng Tấn, Văn Tiến DÅ©ng và anh Võ Nguyên Giáp, chỉ thị: Phải bằng má»i cách bảo đảm đủ vÅ© khÃ, đạn dược, lÆ°Æ¡ng thá»±c cho các hÆ°á»›ng chiến dịch. Äồng thá»i giữ cho được hà nh lang phÃa tây, táºp trung sức váºn chuyển chi viện kịp thá»i cho Tây Nguyên, Khu 5, Nam Bá»™ để đánh bại các cuá»™c hà nh quân phối hợp của địch.
Kết cục là bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n đã không phụ lòng mong má»i của trên, của Ä‘Æ¡n vị bạn. Ngà y 12 tháng 3, kế hoạch váºn chuyển bảo đảm cho chiến dịch tiến công đã được Binh trạm 27 và Binh trạm 9 hoà n thà nh xuất sắc, để sáng ngà y 12 pháo ta cấp táºp mở mà n giai Ä‘oạn chuyển sang tiến công trên toà n mặt tráºn. TÆ° lệnh cánh đông Cao Văn Khánh gá»i Ä‘iện cảm Æ¡n, đánh giá cao công lao của bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Trong những tháng ngà y hà o hùng nà y đã xuất hiện nhiá»u táºp thể, cá nhân là m sáng danh bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n, tiêu biểu là Anh hùng Nguyá»…n Văn Thân, Anh hùng công binh Nguyá»…n Bá Tòng…
Ở cánh tây, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n - chủ lá»±c là SÆ° Ä‘oà n 968 dÆ°á»›i sá»± chỉ huy của các anh Hoà ng Thế Thiện, Nguyá»…n Hoà …, đã phối hợp cùng bạn tiêu diệt nhiá»u sinh lá»±c địch ở Thác Hà i, Náºm Lá»±c, Náºm Tiếng, Keng Coá»c; giải phóng nhiá»u khu vá»±c dân cÆ°. SÆ° Ä‘oà n 2 Quân khu 5 phối thuá»™c vây lấn, tiến công tiêu diệt trung Ä‘oà n 1 sÆ° Ä‘oà n 1 bá»™ binh nguỵ ở cao Ä‘iểm 723, tiếp đó đánh thốc lên Ä‘iểm cao 660, diệt và bắt hà ng hÆ¡n má»™t nghìn tên.
Ở phÃa nam, Binh trạm 41 phối hợp vá»›i SÆ° Ä‘oà n 324 thuá»™c Quân khu Trị-Thiên đánh thiệt hại nặng sÆ° Ä‘oà n thuá»· quân lục chiến nguỵ tại các Ä‘iểm cao 550, 540, 532. Biết không thể trụ lại được, địch buá»™c phải cho trá»±c thăng liá»u mạng bốc số quân còn lại trên Ä‘iểm cao 400, Ä‘iểm cao 550. Bị hoả lá»±c phòng không các Binh trạm 41, 32, 33 vây bủa, 40 trá»±c thăng bá» xác. Những chiếc còn lại cuống cuồng tháo chạy. SÄ© quan, binh lÃnh địch tranh nhau bám cà ng máy bay để thoát thân. NhÆ°ng thoát được bao nhiêu! Cảnh tượng ly kỳ đó đã được phóng viên phÆ°Æ¡ng Tây ghi lại và đăng tải trên nhiá»u tá» báo nÆ°á»›c ngoà i lúc bấy giá». Quả là ná»—i kinh hoà ng đối vá»›i sÄ© quan, binh lÃnh địch và gây chấn Ä‘á»™ng dÆ° luáºn quốc tế.
Äó còn là bằng chứng vá» sá»± thảm bại của công thức: "Lá»±c lượng nguỵ, cố vấn chỉ huy, hoả lá»±c, háºu cần Mỹ" - xÆ°Æ¡ng sống của chiến lược "Việt Nam hoá chiến tranh".
Giữa lúc chiến sá»± diá»…n ra vô cùng ác liệt, tôi gá»i Ä‘iện há»i anh Hoà ng Xuân Äiá»n - Binh trạm trưởng Binh trạm 33:
- Mức Ä‘á»™ tranh chấp các Ä‘iểm cao thế nà o? Có gì trở ngại cho váºn tải không?
Anh Äiá»n trả lá»i:
- Báo cáo TÆ° lệnh, ta chốt ở những cao Ä‘iểm trá»ng yếu, bình Ä‘á»™ cao hÆ¡n, bố trà hoả lá»±c mạnh hÆ¡n, hoà n toà n áp đảo các cao Ä‘iểm của địch. Vá» váºn tải cÆ¡ giá»›i, tốc Ä‘á»™ và đội hình xe vẫn bảo đảm.
Tôi dặn thêm:
- Phải nắm tình hình tháºt chắc; khống chế chặt địch. Bố trà xe váºn tải chạy sá»›m, nâng quy mô Ä‘á»™i hình xe. Bất luáºn tình huống nà o cÅ©ng không để gián Ä‘oạn váºn tải chiến lược.
Ngà y 23 tháng 3 năm 1971, chiến dịch phản công Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Là o kết thúc, toà n thắng. Cuá»™c hà nh quân "Lam SÆ¡n-719"- cố gắng cuối cùng trong cÆ¡n "giẫy chết" của chiến lược "Việt nam hoá chiến tranh" thất bại thảm hại. Âm mÆ°u cắt đứt tuyến Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n bằng sức mạnh tổng lá»±c trong tổng thể chiến lược chiến tranh ngăn chặn tuyến chi viện chiến lược đã hoà n toà n thất bại.
Äịch hy vá»ng là m chủ và biến Ä‘Æ°á»ng 9 thà nh "lưỡi dao" cắt ngang tuyến váºn tải quân sá»± TrÆ°á»ng SÆ¡n, song ta đã là m chủ con Ä‘Æ°á»ng nà y từ Bản Äông đến MÆ°á»ng Phìn. Äá»™i hình váºn tải quy mô lá»›n vẫn qua lại bình thÆ°á»ng. Bá»™ chỉ huy tiá»n phÆ°Æ¡ng TrÆ°á»ng SÆ¡n do các anh Hoà ng Thế Thiện và Nguyá»…n Hoà - những cán bá»™ cao cấp có bá» dà y chiến tÃch và kinh nghiệm chỉ huy chiến đấu từ thá»i kỳ kháng chiến chống Pháp, vẫn trụ vững tại huyện lỵ Sê Pôn, sát cánh cùng cấp uá»·, chÃnh quyá»n bạn suốt chiến dịch.
Ngà y 18 tháng 2 - đúng và o lúc ta và địch Ä‘ang già nh giáºt nhau từng má»m đồi, khe cạn... tại Bản Äông, Sê Pôn, thì Ä‘Ã i AFP Ä‘Æ°a tin: Quân Việt Nam cá»™ng hoà đã chiếm được huyện lỵ Sê Pôn.
Ngay láºp tức tôi gá»i Ä‘iện cho anh Thiện. Biết địch Ä‘Æ°a tin xằng báºy, chúng tôi bà n cách "bịt miệng" chúng lại và dạy cho chúng má»™t bà i há»c.
Rất may là liá»n đó, anh Song Hà o gá»i Ä‘iện và o, anh gợi ý nên cho ghi âm lá»i phát biểu của đồng chà Chủ tịch huyện Sê Pôn. Tháºt là đơn giản! Và đúng tối ngà y 19 tháng 2 năm 1971, Äà i Tiếng nói Việt Nam đã phát Ä‘i lá»i của đồng chà Bun Äi - Chủ tịch huyện Sê Pôn. Äịch bị "Ä‘o ván" trong cuá»™c khẩu chiến nà y. Sau đêm hôm đó Ä‘Ã i Sà i Gòn, Ä‘Ã i AFP không thấy nói gì đến Sê Pôn, Ä‘Æ°á»ng 9 nữa.
Suốt chiến dịch, các anh Võ Nguyên Giáp, Văn Tiến DÅ©ng, Äinh Äức Thiện nhiá»u lần gá»i Ä‘iện giao nhiệm vụ, kiểm tra hoạt Ä‘á»™ng của tuyến chi viện TrÆ°á»ng SÆ¡n. NhÆ°ng chỉ khi "sóng gió lui rồi" - tôi má»›i có cuá»™c nói chuyện đầy đủ qua Ä‘iện thoại vá»›i anh Văn:
- Báo cáo anh, gần hai tháng diá»…n ra chiến dịch và tham gia chiến dịch, chẳng những váºn tảl không bị tắc, mà khối lượng hà ng chuyển giao các chiến trÆ°á»ng tăng gấp hai lần, thá»i gian Ä‘Æ°a hà ng đến Ä‘Ãch cÅ©ng nhanh hÆ¡n, chỉ bằng ná»a thá»i gian trÆ°á»›c đó. Không khà đánh địch, là m Ä‘Æ°á»ng, váºn chuyển trên toà n tuyến chẳng khác gì ngà y há»™i.
Quả đúng váºy, trong cuá»™c chiến nà y, khi mà đối phÆ°Æ¡ng huy Ä‘á»™ng tối Ä‘a sức mạnh tổng lá»±c. hòng xoá Ä‘Æ°á»ng TrÆ°á»ng SÆ¡n; khi mà biết bao đồng chÃ, đồng bà o ngã xuống, nằm lại vÄ©nh viá»…n vá»›i những đồi lau xÆ¡ xác, những bìa rừng khuất nẻo… vì sá»± sống của con Ä‘Æ°á»ng, vì sá»± toà n thắng của chiến dịch, nếu nhÆ° ai đó thi vị hoá hết thảy sẽ là tá»™i lá»—i. NhÆ°ng nếu không tìm thấy cá»™i nguồn chiến thắng từ những bÆ°á»›c chân nhún nhảy của các chà ng trai, cô gái Pa Cô trên Ä‘Æ°á»ng tải đạn trong âm vang réo rắt tiếng Ä‘Ã n Ta LÆ°, hay Ä‘iệu lăm vông của những nam nữ chiến sÄ© Quân giải phóng Là o sau từng tráºn đánh…, thì cÅ©ng khó lý giải hết tầm thế của chiến công nà y…, và vì sao ta chiến thắng!
Vá» phÃa Mỹ, cuá»™c chiến tranh xâm lược Việt Nam đến thá»i Ä‘iểm nà y đã tròn 17 năm vá»›i 4 Ä‘á»i tổng thống. Dù là "Phòng tuyến chống xâm nháºp" dÆ°á»›i "triá»u đại" Ai-xen-hao; các cuá»™c hà nh quân "Hoà nh SÆ¡n" thá»i Kennedy; "Hà ng rà o Ä‘iện tá» McNamara", chiến thuáºt huá»· diệt cá»a khẩu vá»›i hà ng loạt vÅ© khÃ, khà tà i tinh vi, hiện đại thá»i Giôn-xÆ¡n; rồi đỉnh cao là hà nh quân "Lam SÆ¡n-719" của táºp Ä‘oà n Nixon…, thì mục tiêu chiến lược xuyên suốt của đế quốc Mỹ là chặn cắt, vô hiệu hoá tuyến váºn tải quân sá»± TrÆ°á»ng SÆ¡n - ÄÆ°á»ng Hồ Chà Minh. Các Ä‘á»i Tổng thống Mỹ Ä‘á»u luôn tá» rõ mình là "con bạc" khát nÆ°á»›c trong "canh bạc" ngăn chặn. "Cuá»™c hà nh quân Lam SÆ¡n-719, vì thế, được xem là ná»— lá»±c cuối cùng của Mỹ trong canh bạc nà y.
Vá»›i ý nghÄ©a đó, thắng lợi của chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Nam Là o đối vá»›i bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n là thắng lợi tổng hợp. Chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Nam Là o là khúc tráng ca của cuá»™c chiến đấu chống ngăn chặn trên tuyến Ä‘Æ°á»ng mang tên Bác. Bởi mấy lẽ:
- Ta đã biến được âm mÆ°u của đối phÆ°Æ¡ng hòng chặt đứt tuyến chi viện chiến lược, ngay khu vá»±c Ä‘Æ°á»ng 9, thà nh kết quả mở rá»™ng thêm chÃnh diện, phát triển thêm chiá»u sâu của tuyến, thá»±c hiện vượt chỉ tiêu chi viện vá» ngÆ°á»i và váºt chất cho các chiến trÆ°á»ng.
- Lần đầu tiên, tuyến váºn tải chiến lược đã hoà n thà nh nhiệm vụ chỉ huy tác chiến hiệp đồng binh chủng trên má»™t cánh của chiến dịch. Ở cánh nà y, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n đã phối hợp vá»›i bạn đánh tiêu diệt lá»±c lượng đổ bá»™ Ä‘Æ°á»ng không, các cuá»™c hà nh quân nống lấn của địch; giữ vững và củng cố hà nh lang chiến lược, mở rá»™ng vùng giải phóng của bạn ở Trung - Hạ Là o.
NhÆ° má»™t hệ quả tất yếu, thá»±c tiá»…n sống Ä‘á»™ng quá trình thá»±c hà nh tác chiến và bảo đảm cho chiến dịch, đã khắng định tuyến váºn tải TrÆ°á»ng SÆ¡n vừa là má»™t tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược, vừa là má»™t hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng vô cùng quan trá»ng. Bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n không chỉ là lá»±c lượng phục vụ chiến đấu, váºn chuyển chi viện nhằm thoả mãn yêu cầu chiến trÆ°á»ng mà còn là lá»±c lượng tác chiến ở má»™t hÆ°á»›ng rất hiệu quả. Äồng thá»i, tuyến váºn tải quân sá»± TrÆ°á»ng SÆ¡n vừa là má»™t căn cứ chiến lược trá»±c tiếp của các chiến trÆ°á»ng Nam Äông DÆ°Æ¡ng, vừa là căn cứ chiến dịch.
Tổng hợp những yếu tố kể trên, khẳng định má»™t sáng tạo má»›i của Äảng ta trong tổ chức xây dá»±ng quân Ä‘á»™i, tổ chức chiến trÆ°á»ng và điá»u hà nh chiến tranh.
Nắm bắt thá»i cÆ¡ địch bị thảm bại ở Ä‘Æ°á»ng 9 - Nam Là o, các chiến trÆ°á»ng trên toà n miá»n Nam đẩy mạnh tiến công địch ở cả nông thôn, rừng núi, đô thị. Thế và lá»±c của Mỹ - nguỵ giảm sút, lún sâu và o bị Ä‘á»™ng, lúng túng. Cục diện chiến trÆ°á»ng thay đổi hoà n toà n có lợi cho ta.
Äối vá»›i tuyến váºn tải quân sá»± TrÆ°á»ng SÆ¡n, chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Nam Là o kết thúc, cÅ©ng là lúc mùa khô sắp qua. Bá»™ TÆ° lệnh quyết định mở chiến dịch váºn chuyển nÆ°á»›c rút, hoà n thà nh nốt những chỉ tiêu chÆ°a đạt; đặc biệt Æ°u tiên váºn chuyển bảo đảm cho Nam Bá»™; tổ chức tốt việc Ä‘Æ°a ngoại tệ và o cho B2 và Bá»™ TÆ° lệnh 470.
Khi tiếng súng trên chiến trÆ°á»ng Ä‘Æ°á»ng 9 tạm lắng, thì địch lại có Ä‘iá»u kiện táºp trung máy bay đánh phá tuyến váºn tải TrÆ°á»ng SÆ¡n. Từ mùa khô 1970 - 1971, địch thay đổi thủ Ä‘oạn, chuyển từ phá cầu Ä‘Æ°á»ng sang đánh tiêu diệt sinh lá»±c của ta; chủ yếu là bắn xe, tráºn địa phòng không, kho tà ng… Äối tượng nguy hiểm nhất của tuyến váºn tải lúc nà y là máy bay AC.130.
Từ đầu mùa khô nà y, khi AC.130 "túc trá»±c" hết đêm nà y sang đêm khác từ đầu đến cuối tuyến, đặc biệt là khu vá»±c nam - bắc Ä‘Æ°á»ng số 9, hầu nhÆ° không Ä‘oà n xe nà o của ta không bị loà i "ác Ä‘iểu" nà y phát hiện tiến công.
Do chủ quan, tháºm chà say sÆ°a vá»›i chiến thắng, cháºm nắm bắt, nghiên cứu thủ Ä‘oạn đánh phá cÅ©ng nhÆ° khà tà i má»›i của địch, nên khi xe bị bắn cháy, lái xe thÆ°Æ¡ng vong ngà y cà ng nhiá»u, đã có má»™t số cán bá»™, lái xe không khá»i hoang mang, lo lắng. Theo báo cáo của má»™t và i binh trạm, cá biệt có lái xe thoái thác chở vÅ© khÃ, đạn, xăng dầu. Äây là hiện tượng không bình thÆ°á»ng, chÆ°a có tiá»n lệ đối vá»›i binh chủng váºn tải TrÆ°á»ng SÆ¡n.
ThÆ°á»ng thì khi đối phÆ°Æ¡ng sá» dụng khà tà i má»›i cÅ©ng gây cho ta lao Ä‘ao má»™t thá»i gian. Lúc nà y không chỉ Ä‘Æ¡n vị mà ngay trong Bá»™ TÆ° lệnh cÅ©ng có sá»± đánh giá khác nhau. Äa phần cho rằng AC.130 phát hiện được xe trong đêm tối, xác suất đánh trúng mục tiêu rất cao. NhÆ°ng cÅ©ng có ý kiến cho là nó cÅ©ng chỉ đánh nhÆ° trÆ°á»›c, lái xe sợ đạn 40 ly bắn dai và rát quá, bá» chạy, nên xe bị bắn cháy.
Không thể giải quyết vấn Ä‘á» nà y bằng tranh cãi, Bá»™ TÆ° lệnh quyết định tổ chức má»™t đợt Ä‘i thá»±c tế để có cÆ¡ sở nghiên cứu và kết luáºn chinh xác. Phó ChÃnh uá»· Lê Xy Ä‘i cùng má»™t Ä‘oà n xe vá» Bản Äông. Binh trạm trưởng Binh trạm 27 Phan Hữu Äại chỉ huy Ä‘á»™i hình xe theo Ä‘Æ°á»ng 16 chạy từ Chà Lỳ và o Dốc ThÆ¡m. Tham mÆ°u phó phòng không Trần Trung TÃn xuống trá»±c tiếp chỉ huy Trung Ä‘oà n 591 đánh AC.130.
Ngay hôm sau, chúng tôi nháºn được báo cáo đánh giá khá thống nhất: Máy bay AC.130 có khả năng phát hiện ô tô Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng trong đêm tối. Tầm hoạt Ä‘á»™ng của chúng trên 3 cây số, chủ yếu bắn đạn 40 ly, gây sát thÆ°Æ¡ng trên phạm vi rá»™ng. Äá»™i hình xe Ä‘ang chạy, khi gặp AC.130, mặc dù tắt hết đèn gầm vẫn bị phát hiện. TrÆ°á»ng hợp cho xe dừng lâu, máy nguá»™i thì chúng không phát hiện được. Vá»›i tầm hoạt Ä‘á»™ng khá cao, cao xạ 37 ly của ta chốt ở trá»ng Ä‘iểm, gần nhÆ° bị vô hiệu hoá đối vá»›i AC.130.
Sau nà y kết hợp nghiên cứu tà i liệu, chúng tôi nháºn biết đầy đủ hÆ¡n vá» AC.130. Äây là loại máy bay được trang bị tia hồng ngoại, phÆ°Æ¡ng tiện phát hiện tia lá»a Ä‘iện của Ä‘á»™ng cÆ¡ xe, phÆ°Æ¡ng tiện khuếch đại ánh sáng mỠđể nháºn rõ mục tiêu trong đêm tối; sát thÆ°Æ¡ng mục tiêu chủ yếu bằng súng 40 ly, 20 ly, tên lá»a tầm ngắn.
Vấn đỠđã ngã ngÅ©. Bá»™ TÆ° lệnh kết luáºn: Máy bay AC.130 là đối tượng cá»±c kỳ nguy hiểm đối vá»›i xe váºn tải hoạt Ä‘á»™ng ban đêm.
Nguy hiểm nhất là AC.130 có Æ°u thế hoạt Ä‘á»™ng trên không vá»›i thá»i gian dà i, bay bằng vòng lượn ngắn, tạo thà nh má»™t "pháo Ä‘Ã i di Ä‘á»™ng", thay nhau liên tục khống chế đánh phá Ä‘á»™i hình xe của ta. Vì váºy toà n tuyến phải có biện pháp đối phó tổng hợp sáng tạo, linh hoạt, bà máºt bất ngá». TrÆ°á»›c tiên phải nắm tháºt chắc quy luáºt hoạt Ä‘á»™ng của địch, nắm vững tÆ° tưởng tiến công, tổ chức chạy "lấn sáng lấn chiá»u". Äiá»u chỉnh lại lÆ°á»›i lá»a phòng không tÃch cá»±c đánh địch, kết hợp pháo 37 và 57 ly có khà tà i. Tăng cÆ°á»ng nghi binh, cho má»™t số xe cÅ©, há»ng chạy thá»±c sá»± để hút địch và o hÆ°á»›ng nghi binh.
Sau khi thông báo cho các Ä‘Æ¡n vị trên tuyến kết luáºn của Bá»™ TÆ° lệnh, tôi trá»±c tiếp Ä‘iện Ä‘á» nghị Bá»™ Tổng tham mÆ°u tăng cÆ°á»ng pháo 57 ly có khà tà i và tên lá»a. Tiếp đó, ngà y 25 tháng 3, tôi cùng anh Lê Xy xuống Binh trạm 32 và Binh trạm 33 nghiên cứu để mở những Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng Ä‘i qua rừng già , lấy tán rừng là m nguỵ trang.
Thá»±c tế má»™t lần nữa lại giúp chúng tôi tìm được lá»i giải tổng hợp cho "bà i toán" hóc búa nà y. Äiá»u đặc biệt lý thú là trÆ°á»›c đó, Binh trạm 32 đã mở dược 40 cây số Ä‘Æ°á»ng dÆ°á»›i tán rừng già . ô tô Ä‘i trong đó ban ngà y, máy bay địch rất khó phát hiện. Äúng là trong khó khăn, quần chúng đã có những phát kiến tuyệt vá»i.
Tôi nói vá»›i Binh trạm trưởng Äặng Văn Ngữ và Trung Ä‘oà n trưởng công binh Tô Äa Mạn:
- ThÆ°á»ng thì "cái khó bó cái khôn", nhÆ°ng vá»›i bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n, nhiá»u khi "cái khó mách bảo cái khôn".
Anh Ngữ và anh Mạn Ä‘á» nghị cho tổ chức ô tô chạy ban ngà y trong Ä‘Æ°á»ng kÃn. Tôi và anh Lê Xy nhất trÃ, nhÆ°ng không phải triển khai ngay. Bởi lẽ vá»›i 40 cây số hiện có thì chÆ°a thể cải thiện được tình hình. Có chăng, chỉ là thá»±c nghiệm.
Từ Binh trạm 32 trở vá» chỉ huy sở, tôi cho triệu táºp các cÆ¡ quan tham mÆ°u công binh, váºn tải bà n khẩn trÆ°Æ¡ng mở Ä‘Æ°á»ng kÃn và tổ chức má»™t Ä‘á»™i do các anh Tô Äa Mạn, Phan Quang Tiệp phụ trách khảo sát để mở tuyến Ä‘Æ°á»ng kÃn từ Binh trạm 32 chạy thẳng và o khu vá»±c ba biên giá»›i. Tham mÆ°u trưởng công binh Phạm Diêu rất tâm đắc chủ trÆ°Æ¡ng mở Ä‘Æ°á»ng kÃn. Anh nói:
- PhÆ°Æ¡ng án nà y rất khả thi. ÄÆ°á»ng 69 dà nh cho xe con nối từ Ä‘Æ°á»ng 18 vá» sở chỉ huy Bá»™ TÆ° lệnh dà i 50 cây số, kÃn nhÆ° bÆ°ng, lâu nay chúng ta vẫn cho xe con chạy ban ngà y khá an toà n.
Tôi kết luáºn:
- Việc mở Ä‘Æ°á»ng kÃn, cÆ¡ bản đã được thống nhất. Äá» nghị cÆ¡ quan tham mÆ°u công binh nắm lại toà n bá»™ những tuyến Ä‘Æ°á»ng kÃn đã có kể cả Ä‘Æ°á»ng kÃn cục bá»™ của các binh trạm. Khi có kết quả của Ä‘oà n khảo sát, sẽ hoà n chỉnh phÆ°Æ¡ng án cụ thể. Vấn Ä‘á» nà y đến nay chúng ta má»›i tÃnh đến là quá cháºm, nếu không nói là đã lãng quên má»™t trong ba yếu tố mà cổ kim đã dạy là địa lợi. Có được má»™t con Ä‘Æ°á»ng bảo đảm cho váºn chuyển quy mô lá»›n giữa ban ngà y trong rừng già là má»™t đặc ân của thiên nhiên, phải triệt để khai thác. Äồng thá»i ta vẫn kết hợp cho xe Ä‘i Ä‘á»™i hình nhá» vừa chạy ban đêm, vừa tăng khối lượng hà ng bổ sung, vừa phân tán địch. Có nhÆ° váºy má»›i đáp ứng cục diện chiến trÆ°á»ng thay đổi từng ngà y, từng giá», bảo đảm cho chiến trÆ°á»ng đánh to thắng lá»›n được.
Tròn 20 ngà y cắt rừng dõi tìm, má»™t sáng Ä‘oà n khảo sát trở vá», và o thẳng chá»— tôi là m việc. Ão quần ai cÅ©ng Ä‘á» quạch má»™t mà u đất nhÆ°ng dáng vẻ hồ hởi, phấn khởi vô cùng. Tôi cho má»i chỉ huy cÆ¡ quan tham mÆ°u sang. Tất cả chụm đầu trên tấm bản đồ mà đoà n khảo sát vạch sẵn Ä‘Æ°á»ng chì, khoanh tròn các cá»™t mốc quan trá»ng mà đưá»ng kÃn sẽ Ä‘i qua. Ãnh mắt hết thảy cứ rạng dần theo tay anh Tô Äa Mạn rê Ä‘i trên tấm bản đồ đó.
Tôi trao đổi thêm vá»›i anh Phạm Diêu: Huy Ä‘á»™ng các kỹ sÆ° cầu Ä‘Æ°á»ng có năng lá»±c, ngay chiá»u và tối đó phải hoà n chỉnh phÆ°Æ¡ng án để sáng mai trình ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»· và Bá»™ TÆ° lệnh.
Sáng hôm sau, phÆ°Æ¡ng án mở Ä‘Æ°á»ng kÃn được Ä‘á» xuất. Qua khảo sát thá»±c địa, tuyến Ä‘Æ°á»ng nà y dà i 700 cây số. 70 phần trăm Ä‘Æ°á»ng kÃn Ä‘i dÆ°á»›i tán rừng già , quãng qua rừng non, rừng thÆ°a chiếm 22 phần trăm, còn lại là qua quãng trống, suối cạn.
VỠxác định tuyến, tôi đỠnghị:
- Trong quá trình khảo sát, thi công tiếp tục Ä‘iá»u chỉnh để táºn dụng lợi thế rừng. Giải pháp cho quãng trống còn lại có thể Ä‘Ã o cây le và những cây dá»… sống, trồng để nguỵ trang.
Theo gợi ý của tôi, anh Mạn bổ sung:
- Äoạn Ä‘Æ°á»ng từ Binh trạm 32 đến ngã ba biên giá»›i, nếu táºn dụng tối Ä‘a rừng già , sẽ dà i thêm khoảng 100 cây số. NhÆ° váºy, tổng chiá»u dà i Ä‘Æ°á»ng kÃn sẽ là 800, thay vì 700 cây số.
Vá» tổ chức thi công, sẽ tiến hà nh nhiá»u mÅ©i, hợp Ä‘iểm, để nhanh chóng thông tuyến. ÄÆ°á»ng kÃn dà nh cho xe tải chạy ban ngà y, chạy thắng đến Ä‘iểm giao hà ng, không theo cung, trạm nhÆ° trÆ°á»›c, nên nếu nhÆ° chỉ hoà n chỉnh từng Ä‘oạn cục bá»™, vẫn không Ä‘Æ°a và o sá» dụng được.
Lá»±c lượng thi công dá»± kiến gồm ba trung Ä‘oà n công binh cÆ¡ Ä‘á»™ng và sáu tiểu Ä‘oà n trá»±c thuá»™c binh trạm; váºt tÆ° kỹ thuáºt huy Ä‘á»™ng 30 máy húc C100, 20 máy húc DT75, 800 tấn thuốc nổ, 36 xe ben, toà n bá»™ lá»±c lượng chia là m bốn mÅ©i, má»—i mÅ©i phụ trách 200 cây số. Thá»i gian thi công chủ yếu là ban ngà y, có thể "lấn đêm".
Bộ Tư lệnh bảo đảm đủ gạo, thực phẩm, thuốc sốt rét… Khởi công ngà y 20 tháng 4 năm 1971, dự kiến kết thúc đầu năm 1972.
Các anh Lê Xy, Nguyá»…n Lang há»i:
- Thá»i gian thi công có thể nhanh hÆ¡n được không?
Anh Phan Quang Tiệp trả lá»i:
- Báo cáo, ta thi công và o mùa mÆ°a, nếu huy Ä‘á»™ng thêm lá»±c lượng là m Ä‘Æ°á»ng cÅ©ng không hiệu quả. Vả lại Ä‘Æ°á»ng kÃn cÅ©ng chỉ có thể sá» dụng trong mùa khô. Ná»n Ä‘Æ°á»ng không cÆ¡ bản, chỉ cần đôi chút mÆ°a dầm, sẽ lầy lún, khó khắc phục.
Tôi cho đây là một ý kiến chà lý.
ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh hoà n toà n nhất trà phÆ°Æ¡ng án mà cÆ¡ quan công binh Ä‘á» xuất.
Kết luáºn há»™i nghị, tôi nhấn mạnh:
- Từ sáng tạo của quần chúng, những kinh nghiệm hoạt Ä‘á»™ng trên má»™t số Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng kÃn đã có, và phÆ°Æ¡ng án do Tham mÆ°u trưởng công binh trình bà y, Bá»™ TÆ° lệnh đã bổ sung và nhất trà đây là má»™t phÆ°Æ¡ng án táo bạo, có tÃnh khả thi cao, có tầm chiến lược.
Bởi lẽ nó đã khai thác triệt để yếu tố địa lợi mà binh pháp xÆ°a từng khái quát, để nâng lên tầm cao của nghệ thuáºt quân sá»±. Tuy chúng ta tÃnh đến cháºm, nhÆ°ng chÆ°a quá muá»™n. Bá»™ TÆ° lệnh tin chắc sẽ thà nh công. Lúc đó công trình Ä‘Æ°á»ng kÃn sẽ góp phần loại trừ hữu hiệu hÆ¡n AC.130. Từ nay đến khi hoà n thà nh tuyến Ä‘Æ°á»ng kÃn, chá» thì thấy lâu, nhÆ°ng cứ là m và lúc nó đến thì rất nhanh.
Vì váºy phải triển khai chuẩn bị đồng bá»™, chu đáo để không mất thá»i cÆ¡. TrÆ°á»›c hết, cÆ¡ quan tham mÆ°u công binh phải tung hết kỹ sÆ°, cán bá»™ chỉ huy bám sát các mÅ©i, vừa Ä‘iá»u chỉnh thiết kế, vừa hÆ°á»›ng dẫn thi công. Tranh thủ tối Ä‘a Ä‘Æ°a tuyến Ä‘Æ°á»ng và o dÆ°á»›i tán rừng già . Äây là đưá»ng dã chiến, để giữ được bà máºt lâu chỉ thiết kế mặt Ä‘Æ°á»ng cho má»™t là n xe; triệt để không chặt cây, dù phải Ä‘i Ä‘Æ°á»ng vòng, dà i hÆ¡n. Cứ 200 mét, là m chá»— tránh cho hai xe; má»™t cây số, có chá»— tránh cho 10 xe; 10 cây số, có chá»— tránh cho má»™t đại Ä‘á»™i xe 36 chiếc; nÆ¡i bằng phẳng, là m Ä‘Æ°á»ng đôi song song, bảo đảm cho trung Ä‘oà n xe và o ra liên tục, không ùn tắc. Ở những nÆ¡i ná»n Ä‘Æ°á»ng yếu, cầu, ngầm, nÆ¡i rừng thÆ°a, trống trải, phải bố trà đủ công binh chết để bảo đảm giao thông, để nguỵ trang; bố trà đủ xe xi-téc tÆ°á»›i nÆ°á»›c khắc phục bụi đất, tránh địch phát hiện.
Vá» váºn chuyển, phải kết hợp cả ba cách: Váºn chuyển Ä‘á»™i hình lá»›n Ä‘i ban ngà y trên Ä‘Æ°á»ng kÃn; váºn chuyển Ä‘á»™i hình nhá» Ä‘i ban đêm trên Ä‘Æ°á»ng công khai; đồng thá»i chá»n những cán bá»™, chiến sÄ© lái xe dÅ©ng cảm, mÆ°u trÃ, tổ chức má»™t số tiểu Ä‘á»™i chạy ở những tuyến Ä‘Æ°á»ng "hấp dẫn", chuyên là m nhiệm vụ nghi binh, thu hút giam chân lÅ© "ác Ä‘iểu" AC.130 để cao xạ tiêu diệt. Trên Ä‘Æ°á»ng kÃn, không được váºn chuyển ban đêm. Äá»™i hình tiến công trên Ä‘Æ°á»ng kÃn là đại Ä‘á»™i trong trung Ä‘oà n. Má»—i trung Ä‘oà n có từ 9 đến 12 đại Ä‘á»™i; không có cấp tiểu Ä‘oà n. Má»—i đại Ä‘á»™i biên chế 36 xe, chủ yếu là ZiL 130 má»›i; có xe bảo đảm kỹ thuáºt Ä‘i cùng.
Các Cục ChÃnh trị, Tham mÆ°u tác chiến, Tham mÆ°u váºn chuyển bố trà đủ cán bá»™ để đặt các trạm chỉ huy, lắp đặt hệ thống thông tin hữu tuyến, trạm thu phát bá»™ Ä‘Ã m sóng ngắn, Ä‘iểm cấp phát xăng dầu, trạm y tế, Ä‘á»™i kÃch kéo… Tất cả phải bố trà theo cá»± ly phù hợp nhất suốt toà n tuyến.
Lá»±c lượng phòng không (cao xạ, tên lá»a) bố trà tráºn địa tháºt, tráºn địa nghi binh trên Ä‘Æ°á»ng công khai; phải chá»n đúng vị trà phù hợp và cách đánh linh hoạt, để vừa kéo địch ra những tuyến Ä‘Æ°á»ng mình đã chá»n, vừa bảo vệ Ä‘á»™i hình xe váºn tải ban đêm trên Ä‘Æ°á»ng công khai; vừa sẵn sà ng đánh địch nếu từng Ä‘oạn Ä‘Æ°á»ng kÃn bị lá»™.
Các phân Ä‘á»™i bá»™ binh kết hợp vá»›i quân và dân bạn Là o tại chá»— kịp thá»i phát hiện, dáºp tắt thám báo, biệt kÃch nếu chúng xuất hiện.
Mặc dù bị cuốn hút bởi bao công việc trong suốt mùa mÆ°a và đầu mùa khô 1971-1972, nhÆ°ng đợi đến ngà y thông xe "Ä‘Æ°á»ng kÃn" là cả má»™t chuá»—i dà i thấp thá»m hồi há»™p. Bá»™ TÆ° lệnh phân công anh Lê Xy đặc trách chỉ đạo chuẩn bị lá»±c lượng váºn tải, kho và tổ chức chỉ huy để khi thông "Ä‘Æ°á»ng kÃn" sẽ tổ chức váºn tải ô tô cấp trung Ä‘oà n.
Äúng nhÆ° dá»± kiến, ngà y 30 tháng 1 năm 1972, "Ä‘Æ°á»ng kÃn" thông toà n tuyến. Tôi cùng anh Lê Xy và má»™t số cán bá»™ binh chủng, chÃnh trị, háºu cần trá»±c tiếp kiểm tra lần cuối để định ngà y Ä‘Æ°a và o sá» dụng. Toà n Ä‘oà n gồm 5 xe con, chỉ Ä‘i ba ngà y là tá»›i Ä‘iểm chót cùng. Dá»± tÃnh nếu xe váºn tải Ä‘i Ä‘á»™i hình lá»›n phải mất 5 ngà y. So vá»›i váºn tải theo cung, nhanh hÆ¡n từ 15 đến 20 ngà y. Quả là má»™t kết quả vô cùng lý tưởng đối vá»›i các nhà váºn tải.
Ngà y 10 tháng 2 năm 1972, Ä‘á»™i hình xe của Trung Ä‘oà n 13 váºn tải ô tô - má»™t trung Ä‘oà n thiện chiến được chá»n chạy khánh thà nh "Ä‘Æ°á»ng kÃn". Äồng thá»i, để mừng công trình đặc biệt quan trá»ng nà y, Bá»™ TÆ° lệnh quyết định mở liên tiếp hai chiến dịch váºn tải quy mô lá»›n lấy tên là "Äồng Xoà i" và "Bình Giã".
Lúc nà y, anh Äặng TÃnh - TÆ° lệnh kiêm ChÃnh uá»· Quân chủng phòng không - Không quân được Bá»™ ChÃnh trị Ä‘Æ°a và o giữ chức ChÃnh uá»· Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n thay anh VÅ© Xuân Chiêm vá» công tác ở cÆ¡ quan Bá»™.
Vá»›i bản lÄ©nh kiên cÆ°á»ng được tôi luyện qua thá»±c tiá»…n chiến đấu, luôn lạc quan, nhiệt tình tá»›i mức say sÆ°a công việc, anh Äặng TÃnh "nháºp cuá»™c" rất nhanh. Vừa và o tuyến, song cả hai chiến dịch "Äồng Xoà i" và "Bình Giã", anh Ä‘á»u Ä‘á» nghị Bá»™ TÆ° lệnh được xuống chỉ đạo trá»±c tiếp tại thá»±c địa. Cả hai chiến dịch nà y Ä‘á»u thắng lợi lá»›n.
Äối vá»›i bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n, chiến dịch váºn tải là má»™t sáng tạo lá»›n vá» nghệ thuáºt chủ Ä‘á»™ng tiến công hiệp đồng binh chủng; là má»™t cách phát huy sức mạnh tổng hợp vá» váºt chất, tinh thần để thúc đẩy, chuyển hoá tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng từng bÆ°á»›c, buá»™c địch bị Ä‘á»™ng đối phó.
DÆ°á»›i góc Ä‘á»™ váºn tải thuần tuý, chiến dịch váºn tải là đổi má»›i váºn trù há»c, thá»±c hiện váºn chuyển quy mô lá»›n hÆ¡n, chÃnh diện sâu hÆ¡n và rá»™ng hÆ¡n vá» diện. Äặc biệt là đổi má»›i, thá»±c hiện được phong cách chỉ huy trá»±c tiếp, táºp trung, thống nhất.
Mặc dầu từ mùa khô 1966-1967 ta đã từng bÆ°á»›c phát triển quy mô, tổ chức váºn tải cÆ¡ giá»›i trên tuyến, nhÆ°ng suốt trong mấy năm liá»n, vẫn chỉ váºn tải theo cung; chÆ°a phát huy được sức mạnh chỉ huy táºp trung, thống nhất, hiệu quả thấp, có anh em không ngần ngại mà nói rằng: Vá»›i cung cách nà y chỉ nặng "bốc lên dỡ xuống". Nói thì Ä‘Æ¡n giản. NhÆ°ng tình hình cầu Ä‘Æ°á»ng cùng vá»›i hoạt Ä‘á»™ng đánh phá của địch khi đó buá»™c ta chÆ°a thể là m khác. Äã có lúc tôi thá» nghiệm nháºp Binh trạm 33 và Binh trạm 34, song quyết định có tÃnh "mệnh lệnh" nà y không hiệu quả.
Sau mấy năm trăn trở, nghiên cứu, chúng tôi nảy ra ý định:
- Trong khi chÆ°a thể tổ chức chạy thẳng (cung dà i) suốt tuyến, thá» tổ chức chiến dịch váºn tải. Quá trình thá»±c hà nh chiến dịch, yêu cầu nhiệm vụ buá»™c ba hoặc bốn binh trạm "tá»± nguyện" gá»™p thà nh má»™t táºp Ä‘oà n, bá» cung ngắn, chạy thẳng. Hiệu quả của những chiến dịch nà y không chỉ chở nhiá»u, nhanh quân và hà ng cho chiến trÆ°á»ng mà còn tác Ä‘á»™ng "phá vỡ" được tÆ° tưởng cục bá»™, cát cứ của má»™t số anh em muốn bám giữ cách tổ chức binh trạm.
Vá»›i má»™t và i chiến dịch có tÃnh chất thá» nghiệm thắng lợi, từ năm 1970, chúng tôi liên tục tổ chức các chiến dịch "Ä‘á»™t kÃch", "tổng Ä‘á»™t kÃch", tạo thà nh phong trà o sôi nổi khắp toà n tuyến.
***
Sau má»™t thá»i gian dà i "săn Ä‘uổi", ngà y 14 tháng 8 năm 1972, đại Ä‘á»™i 14 cao xạ 57 ly, Trung Ä‘oà n 591 bắn rÆ¡i má»™t chiếc AC.130 tại ngã ba Máy Húc; ná»a tháng sau, tiểu Ä‘oà n 67 tên lá»a Trung Ä‘oà n 275 bắn cháy má»™t AC.130 tại Na Bo. LÃnh lái xe hả hê, "tán":
- Äiện cho Nixon Ä‘Æ°a thêm AC.130 sang để nếm đòn cho đã…
Äến đây, thủ Ä‘oạn đánh phá Ä‘á»™i hình xe bằng máy bay AC.130 đã bị phá sản. Thêm má»™t lần nừa trà tuệ, ý chà của con ngÆ°á»i Việt Nam lại chiến thắng ná»n công nghệ quân sá»± báºc cao của Hoa Kỳ.
Nhân thà nh tá»±u má»›i, ngẫm lại, tôi nhÆ° thấy mình có khuyết Ä‘iểm. Mặc dầu mấy năm trÆ°á»›c, địch chÆ°a sá» dụng AC.130 để "săn" xe. NhÆ°ng nếu chúng tôi chạy bén hÆ¡n, sá» dụng "Ä‘Æ°á»ng kÃn" cho xe con chở hà ng cục bá»™, đặc biệt là những trục ngang ra các hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng, chắc chắn đã tháo gỡ được má»™t phần khó khăn.
CÅ©ng vì váºy, nên có anh em nói: Nhá» máy bay AC.130 mà chúng ta có được Ä‘Æ°á»ng cho xe váºn tải chạy ban ngà y. Chuyển được nhiá»u hà ng nhanh hÆ¡n, bảo đảm cho chiến trÆ°á»ng đánh to, thắng lá»›n.
Xây dá»±ng hoà n chỉnh tuyến "Ä‘Æ°á»ng kÃn" dà i trên 800 cây số trong vòng 9 tháng để Ä‘Æ°a và o váºn tải cÆ¡ giá»›i, ta giải quyết được cùng má»™t lúc hai vấn Ä‘á»:
- Vô hiệu hoá triệt để thủ đoạn đánh phá, chặn xe của địch bằng máy bay AC.130.
- Thá»±c hiện váºn tải cung dà i Ä‘á»™i hình lá»›n, Ä‘i thắng từ đầu đến cuối tuyến; kết thúc những năm tháng dai dẳng xe phải chạy ban đêm, váºn chuyển theo từng cung trạm, vừa cháºm vừa kém hiệu quả.
Lịch sá» công binh Việt Nam, lịch sá» ngà nh váºn tải quân sá»± và lịch sá» Quân Ä‘á»™i nhân dân Việt Nam anh hùng có thể lÆ°u ghi "Ä‘Æ°á»ng kÃn" trên tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược là má»™t sáng tạo lá»›n của bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n từ trong máu lá»a của cuá»™c chiến đấu vì sá»± nghiệp giải phóng miá»n Nam, thống nhất Tổ quốc.
***
Thắng lợi có ý nghÄ©a chiến lược của quân và dân ba nÆ°á»›c Äông DÆ°Æ¡ng trong xuân hè 1971, đặc biệt là chiến thắng ÄÆ°á»ng 9 - Nam Là o đã là m thay đổi quan trá»ng cục diện chiến tranh.
Trên chiến trÆ°á»ng miá»n Nam, Mỹ - nguỵ chuyển hắn sang thế phòng ngá»±.
Äể thúc đẩy tình hình phát triển nhanh theo chiá»u hÆ°á»›ng có lợi cho ta, từ mùa hè năm 1971, Bá»™ ChÃnh trị Trung Æ°Æ¡ng Äảng đã chủ trÆ°Æ¡ng phát triển thế tiến công chiến lược trên chiến trÆ°á»ng miá»n Nam, đánh bại chiến lược "Việt Nam hoá chiến tranh", già nh thắng lợi quyết định trong năm 1972, buá»™c Mỹ phải chấm dứt chiến tranh bằng thÆ°Æ¡ng lượng trên thế thua.
Tháng 6 năm 1971, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng thông qua kế hoạch tác chiến năm 1972. Chiến trÆ°á»ng bắc Quảng Trị được chá»n là hÆ°á»›ng tiến công chủ yếu.
Trung tuần tháng 10 năm 1971, anh Văn Tiến DÅ©ng và o nắm tình hình chiến trÆ°á»ng để chuẩn bị cho chiến dịch Trị-Thiên.
Ngà y 20 tháng 10, anh DÅ©ng có buổi là m việc vá»›i Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n tại háºu cứ ở Bố Trạch, Quảng Bình.
Sau khi được anh thông báo chủ trÆ°Æ¡ng của Bá»™ ChÃnh trị và Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng trong xuân hè 1972, tôi báo cáo tổng thể hoạt Ä‘á»™ng của tuyến từ sau chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Nam Là o.
Nghe xong, anh Dũng chỉ thị:
- Bá»™ Tổng tham mÆ°u đã quyết định tăng cÆ°á»ng thêm cho Tuyến 559 cao xạ và tên lá»a phòng không. Anh Lê Văn Tri sẽ và o là m việc cụ thể. Các anh nghiên cứu tiếp, thấy cần bổ sung gì, báo cáo ngay lên Bá»™. Äối vá»›i cuá»™c tiến công chiến lược năm 1972, chiến trÆ°á»ng đòi há»i Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n phải bảo đảm khối lượng gấp nhiá»u lần những gì mà tuyến là m được trong chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Nam Là o.
Nháºn "dá»± lệnh" của trên, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh bà n tÃnh thá»±c lá»±c, khả năng đảm Ä‘Æ°Æ¡ng, kết hợp những Ä‘iá»u đúc kết trong thá»±c tế công việc, chúng tôi nháºn thấy má»™t vấn Ä‘á» nổi cá»™m lên là : Từ sau chiến dịch ÄÆ°á»ng 9 - Nam Là o, tuyến chi viện TrÆ°á»ng SÆ¡n đã phát triển hÆ¡n 130.000 cây số vuông, quân số xấp xỉ 80.000, vá»›i hÆ¡n 50 đầu mối (binh trạm, trung Ä‘oà n, sÆ° Ä‘oà n) trá»±c thuá»™c Bá»™ TÆ° lệnh. Hình thức tổ chức nếu vẫn duy trì quy mô cÅ© dá»… phát sinh tình hình quan liêu, kém năng Ä‘á»™ng trong lãnh đạo chỉ huy, dá»… có những quyết định không kịp thá»i, thiếu chÃnh xác.
Từ thá»±c tế đó, và từ hiệu quả hoạt Ä‘á»™ng bÆ°á»›c đầu của Bá»™ TÆ° lệnh khu vá»±c 470, Äoà n háºu cứ 571, chúng tôi quyết dịnh tổ chức tuyến thà nh các Bá»™ TÆ° lệnh khu vá»±c.
Ngà y 20 tháng 7 năm 1971, Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng, Bá»™ Quốc phòng phê chuẩn phÆ°Æ¡ng án tổ chức má»›i của Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n Theo đó, toà n tuyến hình thà nh bốn Bá»™ TÆ° lệnh khu vá»±c 470, 471, 472, 478, Bá»™ TÆ° lệnh khu vá»±c háºu cứ 571 và hai sÆ° Ä‘oà n: SÆ° Ä‘oà n bá»™ binh 968, SÆ° Ä‘oà n cao xạ 377 phối thuá»™c. Má»—i khu vá»±c có diện tÃch từ 20.000 đến 25.000 cây số vuông, đảm nhiệm má»™t hÆ°á»›ng chiến trÆ°á»ng. Bá»™ TÆ° lệnh khu vá»±c chỉ huy bá»™ Ä‘á»™i hợp thà nh (5 - 6 binh trạm và má»™t số trung Ä‘oà n binh chủng), có nhiệm vụ mở Ä‘Æ°á»ng, bảo đảm giao thông, váºn chuyển chiến lược - chiến dịch, tổ chức hà nh quân, tác chiến bảo vệ hà nh lang, giúp bạn.
Riêng SÆ° Ä‘oà n 968 bá»™ binh vẫn tác chiến ở khu vá»±c Savanakhet Saravan, Bloven, A-tô-pơ… SÆ° Ä‘oà n 377 phòng không chốt nam - bắc Ä‘Æ°á»ng số 9.
Vá»›i bÆ°á»›c Ä‘iá»u chỉnh tổ chức tuyến lần nà y, các anh trong Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n: Lê Äình Sum, Nguyá»…n An, Lê NghÄ©a SÄ©, Nguyá»…n Lang, Hoà ng Thế Thiện…, Tham mÆ°u trưởng phòng không Ngô Huy Biên được cá» là m TÆ° lệnh hoặc ChÃnh uá»· từng khu vá»±c. Ngoà i anh Äặng TÃnh và o thay anh VÅ© Xuân Chiêm, lúc nà y Bá»™ ChÃnh trị tăng cÆ°á»ng anh Phan Khắc Hy - ChÃnh uá»· Bá»™ TÆ° lệnh Không quân và o là m Phó tÆ° lệnh và đỠbạt anh Trần Quyết Thắng - ChÃnh uá»· Äoà n 565 là m Phó chÃnh uá»· Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n.
Bằng việc Ä‘iá»u chỉnh biên chế tổ chức và đưa tuyến "Ä‘Æ°á»ng kÃn" và o hoạt Ä‘á»™ng, tuyến chi viện chiến lược TrÆ°á»ng SÆ¡n đã bÆ°á»›c và o mùa khô 1972 vá»›i thế và lá»±c má»›i. Äến cuối tháng 2 năm 1972, sau hai chiến dịch váºn chuyển "Äồng Xoà i", "Bình Giã", toà n tuyến đã bảo đảm đủ lượng hà ng cho các chiến trÆ°á»ng, tổ chức hà nh quân cho các Ä‘Æ¡n vị thá»±c binh cấp trung Ä‘oà n, sÆ° Ä‘oà n vá»›i trên 55 nghìn quân từ miá»n Bắc vượt TrÆ°á»ng SÆ¡n và o tăng cÆ°á»ng cho chiến trÆ°á»ng.
Äặc biệt, đã tổ chức bảo đảm cho ba tiểu Ä‘oà n pháo tầm xa, má»™t tiểu Ä‘oà n xe tăng… và o thẳng chiến trÆ°á»ng Nam Bá»™, tạo nên sá»± thay đổi mạnh vá» tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng, gây bất ngá» lá»›n cho địch.
Ngà y 30 tháng 3 năm 1972, cuá»™c tiến công chiến lược xuân - hè 1972 đồng loạt nổ ra trên khắp miá»n Nam. Ở hÆ°á»›ng chủ yếu Trị - Thiên, ngà y 2 tháng 5 ta giải phóng hoà n toà n tỉnh Quảng Trị, bắc Kontum. NhÆ°ng cÅ©ng từ đó, cuá»™c chiến đấu của quân và dân ta nhằm giữ vững vùng giải phóng diá»…n ra vô cùng ác liệt. Kẻ địch vừa táºp trung lá»±c lượng phản kÃch chiếm lại những vị trà đã mất - đặc biệt là Thà nh cổ Quảng Trị, vừa táºp trung máy bay, pháo từ các hạm tà u oanh kÃch triệt các nguồn tiếp tế. Binh trạm 19 thuá»™c Cục Váºn tải trá»±c tiếp bảo đảm cho mặt tráºn Äông Hà - Quảng Trị, từ hÆ°á»›ng bắc bị tổn thất nặng. Các mÅ©i chi viện khác cÅ©ng chững lại do các tuyến váºn chuyển chiến dịch chỉ là đưá»ng Ä‘á»™c đạo. Trong khi đó, chiến sÄ© ta ở tiá»n duyên trông chá» từng viên đạn, nắm cÆ¡m, túi thuốc chiến thÆ°Æ¡ng…
Trong tình thế "nÆ°á»›c sôi lá»a bởng" nhÆ° váºy, đầu tháng 5, anh Äinh Äức Thiện cấp tốc và o thay mặt Quân uá»· Trung Æ°Æ¡ng giao cho Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n đảm nhiệm việc chi viện cho mặt tráºn Äông Hà - Quảng Trị.
Sau khi bà n bạc, cân nhắc má»i yếu tố, ThÆ°á»ng vụ Äảng uá»·, Bá»™ TÆ° lệnh thống nhất phÆ°Æ¡ng án khẩn trÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°a Binh trạm 12 do anh Phạm Thái là m Binh trạm trưởng, anh Ngô Quang Bình là m ChÃnh uá»·, láºt cánh sang bắc Quảng Trị thay chân Binh trạm 19 để binh trạm nà y lùi ra Äồng Há»›i táºp trung chuyển hà ng và o giao cho Binh trạm 12 tại Xuân Bồ (Quảng Bình) và Hồ Xá (VÄ©nh Linh); đồng thá»i, Ä‘iá»u hai trung Ä‘oà n công binh, hai trung Ä‘oà n cao xạ 591, 210 bảo vệ tuyến váºn chuyển của Binh trạm 12; Ä‘iá»u SÆ° Ä‘oà n phòng không 377 và hai trung Ä‘oà n cao xạ khác tăng cÆ°á»ng cho Quân khu Trị-Thiên và khu vá»±c Äông Hà , Thà nh cổ Quảng Trị.
Anh Äinh Äức Thiện nhất trà phÆ°Æ¡ng án trên. NhÆ°ng tôi biết anh trở ra Hà Ná»™i không Ãt lo lắng. Anh tâm sá»±:
- Giá nhÆ° có được phép phân thân, để tá»› vừa ở lại vá»›i các cáºu trong nà y, vừa cùng cÆ¡ quan Tổng cục tổ chức đối phó vá»›i "trò" phong toả của không quân và hải quân Mỹ trên miá»n Bắc thì tuyệt biết mấy. Lúc nà y, địch không chỉ đặt giao thông, cầu Ä‘Æ°á»ng lên thà nh mục tiêu hà ng đầu, mà chúng còn cho rải mìn, thả thuá»· lôi phong toả các cá»a sông, cảng biển trên miá»n Bắc. Tình thế Ä‘ang căng nhÆ° dây Ä‘Ã n.
Nhiệm vụ váºn chuyển phục vụ chiến dịch không được phép cháºm trá»…. ChÃnh uá»· Äặng TÃnh, Phó chÃnh uá»· Lê Xy cùng má»™t số cán bá»™ chủ trì cÆ¡ quan xuống trá»±c tiếp chỉ đạo, giúp đỡ Binh trạm 12 triển khai nhiệm vụ bảo đảm cho mặt tráºn Äông Hà - Quảng Trị.
Cùng lúc Ä‘Æ°a Binh trạm 12 láºt cánh sang là m nhiệm vụ váºn chuyển chiến dịch ở hÆ°á»›ng bắc, Bá»™ TÆ° lệnh giao cho Bá»™ TÆ° lệnh 478 nhiệm vụ bảo đảm cho chủ lá»±c Trị-Thiên từ hÆ°á»›ng tây và má»™t số Ä‘Æ¡n vị chủ lá»±c bắc Khu 5.
Thấy anh Lê Äình Sum - ngÆ°á»i đứng mÅ©i chịu sà o Bá»™ TÆ° lệnh 473, sức khá»e không bảo đảm, Bá»™ TÆ° lệnh quyết định để anh Phan Khắc Hy xuống là m TÆ° lệnh 473 và rút anh Sum vá» cÆ¡ quan.
Những ngà y hè năm 1972, ở mặt tráºn Trị-Thiên, thá» thách đối vá»›i những ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n không chỉ là mÆ°a lÅ© nắng cháy mà còn cả đạn bom, máu lá»a. NhÆ°ng vượt lên tất cả, đến cuối tháng 5, được lá»±c lượng váºn tải Tổng cục Háºu cần bảo đảm đủ chân hà ng, Binh trạm 12 và Bá»™ TÆ° lệnh 478 đã váºn chuyển, bảo đảm cho mặt tráºn ÄÆ°á»ng 9 - bắc Quảng Trị 8.000 tấn váºt chất, các hÆ°á»›ng khác của Trị-Thiên 3.700 tấn, tạo Ä‘iá»u kiện cho các lá»±c lượng của ta tiếp tục tiến công và giữ vững vùng giải phóng.
Yêu cầu nóng bá»ng nhất của mặt tráºn Äông Hà - Quảng Trị lúc nà y là bảo đảm váºt chất cho lá»±c lượng chốt giữ Thà nh cổ Quảng Trị. Do Ä‘Æ°á»ng bá»™ Ä‘a phần là độc đạo bị đánh dồn dáºp, Bá»™ TÆ° lệnh kịp thá»i chỉ thị Binh trạm 12 nhanh chóng tổ chức má»™t mÅ©i váºn chuyển "vu hồi" bằng thuyá»n máy do các đồng chà Hoà ng Anh Tuấn, Ngô Văn Äạt chỉ huy tiến dá»c theo bá» biển và o Gia Äẳng, Mỹ Thuá»·; ngược sông Thạch Hãn lên tiếp tế cho Trung Ä‘oà n 48 Ä‘ang chốt giữ Thà nh cổ. Mặc dù bị địch đánh chặn bằng máy bay, pháo hạm, vÆ°á»›ng thuá»· lôi; có thuyá»n bị đắm, thuá»· thủ hy sinh, song mÅ©i váºn chuyển "vu hồi" theo Ä‘Æ°á»ng thuá»· vẫn đáp ứng được má»™t phần váºt chất cho chiến dịch.
Nếu chiến dịch Trị-Thiên xuân hè 1972, mà đỉnh cao là cuá»™c chiến đấu trong 82 ngà y đêm của quân và dân ta chốt giữ Thà nh cổ Quảng Trị dÆ°á»›i mÆ°a bom bão đạn quân thù, là bản anh hùng ca bất hủ, thì cuá»™c chiến đấu sôi Ä‘á»™ng rất Ä‘á»—i hà o hùng của những ngÆ°á»i lÃnh TrÆ°á»ng SÆ¡n góp phần là m nên bản anh hùng ca đó cÅ©ng mãi mãi được lịch sá» lÆ°u danh.
Trung Ä‘oà n trưởng trung Ä‘oà n phòng không 591 - Lê Văn Lầm hy sinh trong khi chỉ huy bá»™ Ä‘á»™i chiến đấu, Phó chủ nhiệm háºu cần Bá»™ TÆ° lệnh TrÆ°á»ng SÆ¡n - Nguyá»…n Văn Tốn hy sinh trong khi xuống kiểm tra Ä‘Æ¡n vị; hà ng trăm chiến sÄ© hy sỉnh trong khi là m nhiệm vụ, hà ng chục thuá»· thủ hy sinh khi chở hà ng và o chi viện cho lá»±c lượng trấn giữ Cổ thà nh Quảng Trị… là những hình ảnh hằn sâu trong ký ức tôi vá» những ngà y hè năm 1972 - những tháng ngà y khốc liệt nhất trên chiến trÆ°á»ng Äông Hà - Quảng-Trị.
Kết thúc má»™t mùa khô phục vụ chiến đấu và chiến đấu, bá»™ Ä‘á»™i TrÆ°á»ng SÆ¡n đã già nh được thắng lợi lá»›n. Äặc biệt, việc Ä‘Æ°a hệ thống Ä‘Æ°á»ng kÃn và o hoạt Ä‘á»™ng, nối dà i Ä‘Æ°á»ng ống xăng dầu qua nam Bạc… đã tạo được thế tráºn má»›i; bÆ°á»›c đầu chuyển đổi cÆ¡ bản tÆ°Æ¡ng quan lá»±c lượng trên tuyến váºn tải quân sá»± chiến lược.
|
|
|
| |