Mai Hắc Äế (722)
KhÆ¡i Nguồn Khởi NghÄ©a ÄÆ°á»ng Lâm
Sau khi Lý Pháºt Tá» xin thần phục nhà Tùy ở Trung Hoa để chịu ách Bắc thuá»™c lần thứ ba, đất nước Giao Châu lệ thuá»™c và o nhà Tùy (589-617) và o năm 603.
Khi ÄÆ°á»ng Thái Tông láºp nên triá»u đại nhÃ ÄÆ°á»ng (618-907), trong thì dùng Phòng Huyá»n Linh, Äá»— Như Hối, Ngụy Trưng; ngoà i thì dùng Lý TÃnh, Lý TÃch để thu tóm bốn phương và o má»™t mối.
Và o đầu thế ká»· thứ VIII, sau thá»i gian Võ Tắc Thiên giữ ngôi Nữ Vương, lấy quốc hiệu là Chu, Lý Long CÆ¡ láºp lại vương triá»u nhÃ ÄÆ°á»ng, đưa thân phụ lên ngôi Hoà ng Äế lÃ ÄÆ°á»ng Duệ Tông, và i năm sau ngôi báu được nhưá»ng cho Lý Long CÆ¡ lÃ ÄÆ°á»ng Huyá»n Tông, thá»i Trung ÄÆ°á»ng.
Äá»i ÄÆ°á»ng Huyá»n Tông (713-756), ná»n văn há»c nghệ thuáºt cá»§a Trung Hoa được đánh dấu thá»i kỳ cá»±c thịnh, thi ca thá»i SÆ¡ ÄÆ°á»ng (618-713) và Thịnh ÄÆ°á»ng (713-776) rất lẫy lừng bởi những nhân tà i xuất hiện như Vương Xương Linh, Vương Duy, Thôi Hiệu, Lý Bạch, Äá»— Phá»§, Bạch Cư Dị, Trương Kế... để lại biết bao áng thÆ¡ trác tuyệt cho háºu thế, tạo niá»m hãnh diện trong văn há»c vá»›i ánh hà o quang trên văn đà n quốc tế.
Thế nhưng, từ ÄÆ°á»ng Thái Tông đến ÄÆ°á»ng Huyá»n Tông vẫn áp dụng con đưá»ng bà nh trướng cá»§a các triá»u đại cÅ©, cố mở rá»™ng chÃnh sách chinh phục từ Tây Vá»±c đến Triá»u Tiên sang phÃa Nam bá» cõi, duy trì chÃnh sách cai trị bằng vÅ© lá»±c vì váºy quan lại ở biên cương có cÆ¡ há»™i trấn lá»™t .
Năm Ká»· Mão (679) Giao Châu đổi thà nh An Nam Äô Há»™ Phá»§, đóng đô ở Giao Châu, thay đổi khu vá»±c, chia ra 12 châu và 59 huyện. Nước ta gá»i là An Nam khởi nguồn từ đó.
Trong 12 châu đó gồm: Giao Châu, Lục Châu, Phúc Lá»™c Châu, Phong Châu, Thang Châu, Trưá»ng Châu, Chi Châu, Võ Nga Châu, Võ An Châu, Ãi Châu, Hoan Châu và Diá»…n Châu. Vì váºy, danh xưng Ä‘iạ danh Giao Châu kể từ đó gồm 8 huyện chung quanh khu vá»±c Hà Ná»™i ngà y nay.
Äất nước An Nam trong thá»i gian đó luôn luôn bị loạn lạc giữa ná»™i tình và ngoại xâm. Có nhiá»u cuá»™c nổi dáºy để chống lại ách thống trị cá»§a nhÃ ÄÆ°á»ng, trong đó có Mai Thúc Loan, huyện Thiên Lá»™c, Hoan Châu (nay thuá»™c Thạch Hà , Hà TÄ©nh).
Quê hương cá»§a Mai Thúc Loan nổi tiếng vá»›i quả vải, ngưá»i dân phải thu hoạch rất nhiá»u rồi chá»n lá»c ra loại tuyệt hảo để cống phẩm cho quan chức hưởng thụ và mang vá» dâng cho triá»u đình. Nạn cống triá»u vá»›i quả vải, còn gá»i là lệ chi được gá»i là “cống lệ chi†là m cho dân tình Ä‘iêu linh, khốn khổ.
Sống trong cảnh lầm than đó, dòng há» Mai đã cam chịu từ Ä‘á»i nầy sang Ä‘á»i khác trong mảnh đất được gá»i là gò há» Mai. Thế rồi, ngưá»i đà n bà bất hạnh vá»›i cảnh đói rách phải Ä‘i là m thuê quần quáºt để lo cho miếng cÆ¡m manh áo, mang lấy bà o thai, đẻ ra dứa con Ä‘en thui, đặt há» mẹ tên là Thúc Loan ở là ng Ngá»c Trừng.
Theo sách Thiên Nam Ngữ Lục thì nguá»i đà n bà nghèo khó nầy đến xem nấu muối, bị má»™t là n khói muối ngÅ© sắc bao lấy mình rồi mang thai.
Tuy Ä‘en đủi, xấu xà nhưng Mai Thúc Loan thông minh, lanh lợi, có sức khá»e lạ thưá»ng và vô cùng gan dạ. Là ngưá»i con chà hiếu, Mai Thúc Loan phụ giúp cho thân mẫu là m lụng, và o rừng kiếm cá»§i. Thế rồi, cuá»™c Ä‘á»i bất hạnh lại áºp đến cho cuá»™c Ä‘á»i cáºu bé khi thân mẫu bị cá»p vồ chết để cam pháºn trong cảnh Ä‘á»i mồ côi.
Mai Thúc Loan sá»›m sống cuá»™c Ä‘á»i tá»± láºp, Ä‘i là m thuê cho gia đình là m lò đúc đồng, được thá»i gian rồi không chịu cảnh bị ức hiếp cá»§a bá»n quan lại, hà o phú nên theo phưá»ng săn bắn cho thá»a nguyện vá»›i cuá»™c sống.
Nhá» có sức khá»e và nhanh nhẹn nên Mai Thúc Loan trở thà nh tay đô váºt và giá»i cung tên, được dân địa phương bầu là m thá»§ lÄ©nh. Ngưá»i thợ săn Mai Thúc Loan có mồi thá»§ truyá»n kiếp vá»›i thù dữ nên bất chấp hiểm nguy, nghe nÆ¡i nà o có bóng dáng thú dữ lai vãng liá»n tìm đến để diệt trừ. TÃnh gan da, can cưá»ng đó đã tạo niá»m tin vá»›i má»i ngưá»i nên khi có giặc Chà Dà và Côn Lôn cướp bóc, dân là ng tôn Mai Thúc Loan lãnh nhiệm vai trò “Äầu Phu†để chống trả vá»›i giặc cướp.
Rồi mùa vải lại đến, quan quân nhÃ ÄÆ°á»ng bắt dân chúng phải thu hoạch và cống nạp, Mai Thúc Loan lãnh trách nhiệm cầm đầu nhóm dân phu, băng rừng lá»™i suối để mang cống phẩm vá» châu, huyện.
Háºn thù trước ách thống trị đó, Mai Thúc Loan liá»n hô hà o dân chúng nổi dáºy, năm Nhâm Tuất (722), năm Khai Nguyên thứ mưá»i Ä‘á»i ÄÆ°á»ng Huyá»n Tông ở Trung Hoa, cuá»™c phất cá» khởi nghÄ©a cá»§a Mai Thúc Loan được thà nh công khi chiếm được Hoan Châu, láºp căn cứ cho công cuá»™c nổi dáºy chống Bắc phương.
Mai Thúc Loan chá»n căn cứ Hùng SÆ¡n, Äại SÆ¡n đỠxây hà o,đắp lÅ©y và xây thà nh Vạn An, tá»± xưng là Hoà ng đế và được mệnh danh là Mai Hắc Äế.
"ÄÆ°á»ng Ä‘i cống vải từ đây dứt
Dân nước Ä‘á»i Ä‘á»i hưởng phúc chung".
Cuộc khởi binh của Mai Thúc Loan được tiến hà nh chớp nhoáng nhỠsự hưởng ứng của dân là ng, nghĩa binh từ vùng nầy lan rộng sang là ng khác, có được đạo quân đông đảo , tuy chưa được huấn luyện thuần thục nhưng cũng áp đảo được quân giặc.
Äể tạo uy thế mạnh mẽ, Mai Hắc Äế cho sứ giả vượt đèo Ngang và o Nam, qua Vụ Ôn sang Tâây, liên kết vá»›i Chân Lạp và Lâm Ấp để chống cá»± vá»›i quan quân nhÃ ÄÆ°á»ng; và được sá»± há»— trợ cá»§a hai nước láng giá»ng nầy.
Mai Hắc Äế chiếm được phá»§ thà nh Tổng Bình (Hà Ná»™i), quan Äô Há»™ Quang Sở Khách hoảng sợ phải tháo chạy vá» nước xin cầu viện binh.
NhÃ ÄÆ°á»ng phái quan Ná»™i Thị là Dương Tư Húc cùng Quang Sở Khách dem đại quân trở lại xung tráºn vá»›i Mai Hắc Äế.
Trước vÅ© lá»±c hùng mạnh quả quân Bắc phương, Mai Hắc Äế khó chống cá»± nổi nên rút và o vùng núi Hùng SÆ¡n, còn gá»i là Rú Äụn, bên bá» sông Lam, cầm cá»± được thá»i gian ngắn, lâm bệnh nặng rồi mất.
Ngà y nay ở núi Vệ SÆ¡n, Nghệ TÄ©nh còn có vết tÃch di tÃch thà nh cÅ© cá»§a Mai Hắc Äế và còn Ä‘á»n thỠở Nam Äà n, Nghệ TÄ©nh.
Tuy cuá»™c nổi dáºy để khôi phục lại giang sÆ¡n đất nước chỉ trong thá»i gian rất ngắn nhưng đã nói lên ý chà quáºt cưá»ng cá»§a con ngưá»i bất khuất trước ách thống trị cá»§a bạo lá»±c. Ngưá»i dân nhá»› Æ¡n Mai Hắc Äế , láºp Ä‘á»n, ghi lại ánh thÆ¡:
“Hùng cứ Hoan Châu đất một vùng
Vạn An thà nh lũy khói hương xông
Bốn phương Mai Äế lừng uy đức
Trăm tráºn Lý ÄÆ°á»ng phục võ công...â€.
Trong Äại Nam Quốc Sá» Diá»…n Ca đã ghi lại hình ảnh cá»§a Mai Hắc Äế:
“Quan ÄÆ°á»ng lắm kẻ tham tà i,
Bình dân hà m oán, trong ngoà i há»p mưu.
Mai Thúc Loan ở Hoan Châu
Quân ba mươi vạn ruổi và o ải xa.
Hiệu cá» Hắc Äế mở ra,
Cũng toan quét dẹp sơn hà một phương.
ÄÆ°á»ng sai Tư Húc tiếp sang,
Hợp cùng Sở Khách, hai đà ng giáp công,
Váºn Ä‘á»i còn chá»a hanh thông,
Nước non để giáºn anh hùng nghìn thu
Lam thủy trăng in tăm ngạc lặn
Hùng SÆ¡n gió lặng khói lang không..."â€.
Mai Hắc Äế mất Ä‘i, An Nam chìm đắm lại trong thá»i kỳ Bắc thuá»™c. Và , trong thá»i gian sau đó, triá»u chÃnh nhÃ ÄÆ°á»ng rÆ¡i và o tình trạng bất an bởi ÄÆ°á»ng Huyá»n Tông say mê Dương Quý Phi, An Lá»™c SÆ¡n là m chức Tiết Äá»™ Sứ kiêm cả khu vá»±c Bình Lư, Phạm Dương và Hà Äông (nay là SÆ¡n Tây) để rồi là m cuá»™c tạo phản năm 755, ÄÆ°á»ng Huyá»n Tông phải bá» ngôi vua, lánh nạn ở đất Ba Thục. Mai Thúc Loan khởi nghÄ©a vá»›i địa lợi, nhân hòa nhưng chưa gặp thiên thá»i, nếu đúng và o giai Ä‘oạn tranh quyá»n ở Trung Hoa thì công cuá»™c quang phục quê hương sẽ được lâu dà i.
Gần bảy mươi năm sau, má»›i có ngá»n cá» khá»i nghÄ©a được tiếp nối vá»›i hình ảnh Phùng Hưng.
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y: