Hải chiến Trưá»ng Sa 1988
Hải chiến Trưá»ng Sa 1988 là tên gá»i cá»§a cuá»™c xung đột trên biển Äông năm 1988 giữa Hải quân Quân giải phóng Nhân dân Trung Hoa vá»›i Hải quân Nhân dân Việt Nam để chiếm các đảo thuá»™c quần đảo Trưá»ng Sa và o ngà y 14 tháng 3 năm 1988 mà kết quả thắng lợi thuá»™c vá» Trung Quốc, phÃa Việt Nam mất 3 hải váºn hạm cá»§a hải quân Việt Nam, 64 thá»§y binh Việt Nam được ghi nháºn đã chết.
Trong các tà i liệu cá»§a Hải quân Nhân dân Việt Nam, sá»± kiện nà y được biết đến vá»›i tên gá»i CQ-88 (Chá»§ quyá»n-88).
Bố trà kiểm soát Trưá»ng Sa cá»§a các nước
* Việt Nam chiếm 3 đảo: Trưá»ng Sa Lá»›n (Spratly), Nam Yết (Namyit) và Sinh Tồn (Sincowe). Ngoà i 3 đảo, Việt Nam còn chiếm 3 cồn là An Bang(Amboyna), Song Tá» Tây (SouthWest) và SÆ¡n Ca (Sand cay), cùng 7 đá nổi, 9 đá chìm và bãi ngầm, tổng cá»™ng 22 đơn vị.
* Philippines chiếm 5 đảo: Bình Nguyên (Flat), Vĩnh Viễn (Nanshan), Bến Lộc (West York), Loại Tá (Loaita) và Thị Tứ (Thitu). Ngoà i 5 đảo, Philippines còn chiếm 3 cồn , 2 đá nổi và 8 đá chìm, tổng cộng 18 đơn vị.
* Äà i Loan chiếm Äảo Ba Bình (Itu Aba).
* Äảo Trưá»ng Sa diện tÃch 0,13 km², bằng 1/10 Phú Lâm.
* Trung Quốc chiếm 2 đá nổi (reef) là Äá Chữ Tháºp (Fiery Cross) và Äá Ga Ven (Gaven), cùng 6 đá chìm, tổng cá»™ng 8 đơn vị.
Quần đảo Trưá»ng Sa là má»™t nhóm gần 100 đảo đá ngầm và đảo nhá» Ä‘ang trong tình trạng tranh chấp ở Biển Ãông. Là má»™t phần cá»§a các đảo ở Biển Ãông, quần đảo Trưá»ng Sa được bao quanh bởi những ngư trưá»ng lá»›n và già u dầu má», khà đốt, hiện vùng mở rá»™ng (diện tÃch) cá»§a nó vẫn còn chưa được biết và đang trong vòng tranh cãi. Việt Nam, Trung Hoa Dân Quốc (Ãà i Loan) và Cá»™ng Hòa Nhân Dân Trung Hoa, Ä‘á»u tuyên bố chá»§ quyá»n trên toà n bá»™ quần đảo, trong khi Brunei, Malaysia và Philippines, má»—i nước tuyên bố chá»§ quyá»n nhiá»u phần.
Nhiá»u nước tham gia cuá»™c tranh cãi nà y có quân đội đóng trên từng phần cá»§a quần đảo Trưá»ng Sa và kiểm soát nhiá»u căn cứ trên các đảo nhá» và đảo đá ngầm khác nhau. Ãà i Loan chiếm má»™t trong những đảo lá»›n nhất là đảo Ba Bình. Tháng 2 năm 1995, Cá»™ng Hòa Nhân Dân Trung Hoa chiếm đảo đá ngầm Và nh Khăn (Mischief reef), gây nên má»™t cuá»™c khá»§ng hoảng chÃnh trị lá»›n ở Ãông Nam Ã, đặc biệt vá»›i Philippines. Ãầu năm 1999, những cuá»™c tranh cãi lại tăng lên khi Philippines tuyên bố rằng Cá»™ng Hòa Nhân Dân Trung Hoa Ä‘ang xây dá»±ng đồn bốt quân sá»± trên đảo đá ngầm. Mặc dầu những sá»± tranh cãi sau đó đã giảm bá»›t má»™t chút chúng vẫn là má»™t trong những nguyên nhân có thể gây ra má»™t cuá»™c chiến lá»›n ở Ãông à có sá»± tham gia cá»§a Cá»™ng Hòa Nhân Dân Trung Hoa hay má»™t cuá»™c chiến nhá» hÆ¡n giữa các nước tuyên bố chá»§ quyá»n khác.
ChÃnh quyá»n Việt Nam hiện nay Ä‘ang trấn giữ 21 đảo. Nhóm đảo nà y được gá»™p và o thà nh má»™t huyện Trưá»ng Sa thuá»™c tỉnh Khánh Hòa. (Xem bà i Trưá»ng Sa, Khánh Hòa)
Pháp lý chá»§ quyá»n
Trưá»ng Sa cách lục địa Trung Hoa khoảng 750 hải lý, nên không nằm trong thá»m lục địa cá»§a Trung Hoa. Hoà ng Sa cÅ©ng cách Hoa Lục lối 270 hải lý.
Tại bá» biển Việt Nam, thá»m lục địa chạy thoai thoải từ dãy Trưá»ng SÆ¡n ra Hoà ng Sa. VỠđịa hình, Hoà ng Sa là má»™t hà nh lang cá»§a Trưá»ng SÆ¡n từ Cù Lao Ré ra khÆ¡i. Äây là những bình nguyên cá»§a thá»m lục địa Việt Nam trên mặt biển. Năm 1925, nhà địa chất há»c quốc tế Tiến SÄ© Khoa Há»c A. Krempf, Giám Äốc Viện Hải Há»c Äông Dương, sau 2 năm nghiên cứu và đo đạc đã láºp phúc trình và kết luáºn: "Vá» mặt địa chất, những đảo Hoà ng Sa là thà nh phần cá»§a Việt Nam" (Géologiquement les Paracels font partie du Vietnam)[cần dẫn nguồn].
Tại Trưá»ng Sa cÅ©ng váºy. VỠđộ sâu và địa hình đáy biển, các đảo cồn đá bãi Trưá»ng Sa là sá»± tiếp nối tá»± nhiên cá»§a thá»m lục địa Việt Nam. Tại bãi Tứ ChÃnh, nÆ¡i khai thác dầu khÃ, biển sâu không tá»›i 400 m, và tại vùng đảo Trưá»ng Sa độ sâu chỉ tá»›i 200 m. Bãi Tứ ChÃnh cách bá» biển Việt Nam khoảng 190 hải lý và cách lục địa Trung Hoa tá»›i 780 hải lý. Trưá»ng Sa cách Việt Nam 220 hải lý và cách Hoa Lục 750 hải lý. Từ Trưá»ng Sa vá» bá» biển Trung Hoa có rãnh biển sâu hÆ¡n 4.600 m.
Không có sá»± phá»§ nháºn rằng Ãt nhất từ 1816, dưới Ä‘á»i vua Gia Long, Việt Nam đã chiếm cứ công khai, liên tục, hòa bình các hải đảo Hoà ng Sa và Trưá»ng Sa. Bia chá»§ quyá»n do ngưá»i Pháp dá»±ng năm 1938 có ghi rõ:
République Francaise (Cộng Hòa Pháp)
Empire d’Annam (Vương Quốc Việt Nam)
Archipel des Paracels (Quần Äảo Hoà ng Sa)
1816 -Ile de Pattle 1938 (Äảo Hoà ng Sa)
Lịch sá» Trung Hoa không mang lại bằng chứng nà o cho biết hỠđã liên tục chiếm cứ Hoà ng Sa, Trưá»ng Sa từ Ä‘á»i Hán VÅ© Äế hay Ãt nhất từ Ä‘á»i Mãn Thanh[cần dẫn nguồn].
Theo Trung Quốc, năm 1956, thứ trưởng ngoại giao Việt Nam Ung Văn Khiêm đã nói vá»›i đại biện lâm thá»i cá»§a Trung Quốc rằng Hoà ng Sa và Trưá»ng Sa vá» mặt lịch sỠđã thuá»™c vá» lãnh thổ Trung Quốc.
Lá thư ngà y 14 tháng 9 năm 1958 do cá»§a Thá»§ tướng Việt Nam Phạm Văn Äồng gởi Thá»§ tướng Trung Quốc Chu Ân Lai nà y được nhiá»u ngưá»i xem là sá»± thừa nháºn cá»§a Việt Nam Dân chá»§ Cá»™ng hòa đối vá»›i chá»§ quyá»n cá»§a Trung Quốc đối vá»›i Trưá»ng Sa và Hoà ng Sa. Trả lá»i phá»ng vấn cá»§a BBC, tiến sÄ© Balazs Szalontai, má»™t nhà nghiên cứu vá» châu Ã, đã cho rằng cả lá thư cá»§a Phạm Văn Äồng cÅ©ng như tuyên bố miệng cá»§a Ung Văn Khiêm Ä‘á»u không có sức nặng rà ng buá»™c.
Diễn biến
Trong những tháng đầu năm 1988, Hải quân Trung Quốc cho quân chiếm đóng má»™t số bãi đá thuá»™c khu vá»±c quần đảo Trưá»ng Sa, chiếm giữ Äá Chữ Tháºp (31-1), Châu Viên (18-2), Ga Ven (26-2), Huy GÆ¡ (28-2), Xu Bi (23-3)[2]. Hải quân Việt Nam đưa vÅ© khÃ, khà tà i ra đóng giữ tại các đảo Äá Tiên Nữ (26-1), Äá Lát (5-2), Äá Lá»›n (6-2), Äá Äông (18-2), Tốc Tan (27-2), Núi Le (2-3), bước đầu ngăn chặn được hà nh động mở rá»™ng phạm vi chiếm đóng cá»§a hải quân Trung Quốc ra các đảo lân cáºn. PhÃa Việt Nam dá»± kiến Trung Quốc có thể chiếm thêm má»™t số bãi cạn xung quanh cụm đảo Sinh Tồn, Nam Yết và Äông kinh tuyến 1150.
Căn cứ và o tình hình xung quanh khu vá»±c Trưá»ng Sa, Hải quân Việt Nam xác định: Gạc Ma giữ vị trà quan trá»ng, nếu để hải quân Trung Quốc chiếm giữ thì há» sẽ khống chế đưá»ng tiếp tế cá»§a Việt Nam cho các căn cứ tại quần đảo Trưá»ng Sa. Vì váºy, thưá»ng vụ Äảng á»§y Quân chá»§ng hạ quyết tâm đóng giữ các đảo Gạc Ma, Cô Lin và Len Äao... Thưá»ng vụ Äảng á»§y Quân chá»§ng giao cho Lữ Ä‘oà n Váºn tải 125 cá» lá»±c lượng thá»±c hiện nhiệm vụ nà y.
Trong khi đó, hải quân Trung Quốc sau khi đưa quân chiếm đóng các đảo chìm Chữ Tháºp, Châu Viên, Ga Ven, Xu Bi, Huy GÆ¡ cÅ©ng Ä‘ang có ý đồ chiếm giữ ba đảo Gạc Ma, Cô Lin và Len Äao. Äầu tháng 3 năm 1988, Trung Quốc huy động lá»±c lượng cá»§a hai hạm đội xuống khu vá»±c quần đảo Trưá»ng Sa, tăng số tà u hoạt động ở đây thưá»ng xuyên lên 9 đến 12 tà u chiến gồm: 1 tà u khu trục tên lá»a, 7 tà u há»™ vệ tên lá»a, 2 tà u há»™ vệ pháo, 2 tà u đổ bá»™, 3 tà u váºn tải há»— trợ LSM, tà u Ä‘o đạc, tà u kéo và 1 pông tông lá»›n.
Trước tình hình đó, ngà y 31 tháng 3, Tư lệnh Hải quân Việt Nam lệnh cho vùng 4, Lữ Ä‘oà n 125, Lữ Ä‘oà n 146, các hải đội 131, 132, 134 cá»§a Lữ Ä‘oà n 172 chuyển trạng thái sẵn sà ng chiến đấu cao. Äồng thá»i lệnh cho Vùng 1, Vùng 3 và Lữ Ä‘oà n 125 ở Hải Phòng chuyển trạng thái sẵn sà ng chiến đấu tăng cưá»ng. Bá»™ tư lệnh Hải quân Ä‘iá»u động 41 tà u thuyá»n và phương tiện nổi cá»§a Lữ Ä‘oà n 125, Cục Kinh tế, Vùng 1,3,5, Trưá»ng SÄ© quan Hải quân Việt Nam (nay là Há»c viện Hải quân Việt Nam), nhà máy Ba Son... đến phối thuá»™c khi cần thiết.
Lúc 19h ngà y 11 tháng 3 tà u HQ-604 rá»i cảng ra đảo Gạc Ma để thá»±c hiện nhiệm vụ trong chiến dịch CQ-88 ("Chá»§ Quyá»n 88").
Ngà y 12 tháng 3, tà u HQ-605 thuá»™c Lữ 125 do thuyá»n trưởng Lê Lệnh SÆ¡n chỉ huy được lệnh từ Äá Äông đến đóng giữ đảo Len Äao trước 6h ngà y 14 tháng 3. Sau 29 tiếng hà nh quân, tà u 605 đến Len Äao lúc 5h ngà y 14 tháng 3 và cắm cá» Việt Nam trên đảo.
Thá»±c hiện nhiệm vụ đóng giữ các đảo Gạc Ma và Cô Lin, 9h ngà y 13 tháng 3, tà u HQ-604 cá»§a thuyá»n trưởng VÅ© Phi Trừ và tà u HQ-505 cá»§a thuyá»n trưởng VÅ© Huy Lá»… được lệnh từ đảo Äá Lá»›n tiến vá» phÃa Gạc Ma, Cô Lin. Phối hợp vá»›i 2 tà u 505 và 604 có hai phân đội công binh (70 ngưá»i) thuá»™c trung Ä‘oà n công binh 83, bốn tổ chiến đấu (22 ngưá»i) thuá»™c Lữ Ä‘oà n 146 do Trần Äức Thông Phó Lữ Ä‘oà n trưởng chỉ huy và 4 chiến sÄ© Ä‘o đạc cá»§a Äoà n Ä‘o đạc và biên vẽ bản đồ (thuá»™c Bá»™ Tổng tham mưu). Sau khi hai tà u cá»§a Việt Nam thả neo được 30 phút, tà u há»™ vệ cá»§a Hải quân Trung Quốc từ Huy GÆ¡ chạy vá» phÃa Gạc Ma, có lúc đôi bên chỉ cách nhau 500 m.
17h ngà y 13 tháng 3, tà u Trung Quốc áp sát tà u 604 và dùng loa gá»i sang. Bị uy hiếp, 2 tà u 604 và 505 kiên trì neo giữ quanh đảo. Còn chiến hạm cá»§a Trung Quốc cùng 1 há»™ vệ hạm, 2 hải váºn hạm thay nhau cÆ¡ động, chạy quanh đảo Gạc Ma.
Trước tình hình căng thẳng do hải quân Trung Quốc gây ra, lúc 21h ngà y 13 tháng 3, Bá»™ Tư lệnh Hải quân Việt Nam chỉ thị cho Trần Äức Thông, VÅ© Huy Lá»…, VÅ© Phi Trừ chỉ huy bá»™ đội quyết giữ vững các đảo Gạc Ma, Cô Lin. Tiếp đó Bá»™ Tư lệnh Hải quân chỉ thị cho lá»±c lượng công binh khẩn trương dùng xuồng chuyển váºt liệu xây dá»±ng lên đảo ngay trong đêm ngà y 13 tháng 3. Thá»±c hiện mệnh lệnh, tà u 604 cùng lá»±c lượng công binh trung Ä‘oà n 83 chuyển váºt liệu lên đảo Gạc Ma, tiếp đó lá»±c lượng cá»§a Lữ Ä‘oà n 146 bà máºt đổ bá»™, cắm cá» Việt Nam và triển khai 4 tổ bảo vệ đảo.
Lúc nà y, Trung Quốc Ä‘iá»u thêm 2 há»™ vệ hạm trang bị pháo 100 mm đến há»— trợ lá»±c lượng đã đến từ trước, yêu cầu phÃa VN rút khá»i đảo Gạc Ma. Ban chỉ huy tà u 604 há»p nháºn định: Trung Quốc có thể dùng vÅ© lá»±c can thiệp và quyết định chỉ huy bá»™ đội bình tÄ©nh xá» trÃ, thống nhất thá»±c hiện theo phương án tác chiến đỠra, quyết tâm bảo vệ Gạc Ma.
Ngà y 14 tháng 3, chiến sá»± diá»…n ra tại khu vá»±c các đảo Gạc Ma, Cô Lin, và Len Äao.
Bãi Gạc Ma
Sáng ngà y 14 tháng 3, từ tà u HQ 604 Ä‘ang thả neo tại Gạc Ma, Trần Äức Thông, Lữ Ä‘oà n phó Lữ Ä‘oà n 146, phát hiện thấy bốn chiếc tà u lá»›n cá»§a Trung Quốc Ä‘ang tiến lại gần. Tổ 3 ngưá»i gồm thiếu uý Trần Văn Phương và hai chiến sÄ© Nguyá»…n Văn Tư, Nguyá»…n Văn Lanh được cá» lên đảo bảo vệ lá cá» Việt Nam Ä‘ang cắm trên bãi.
PhÃa Trung Quốc cá» 2 xuồng chở 8 lÃnh có vÅ© khà lao thẳng vá» phÃa đảo. Chỉ huy Trần Äức Thông ra lệnh cho các thá»§y thá»§ từ tà u 604 tiến vá» bảo vệ bãi để hình thà nh tuyến phòng thá»§, không cho đối phương tiến lên.
6h sáng, Hải quân Trung Quốc thả 3 thuyá»n nhôm và 40 quân đổ bá»™ lên đảo giáºt cá» Việt Nam. Hạ sÄ© Nguyá»…n Văn Lanh bị lê đâm và bắn bị thương. Thiếu úy Trần Văn Phương bị bắn tá» thương, trước khi chết ông đã hô: "Thà hy sinh chứ không chịu mất đảo, hãy để cho máu cá»§a mình tô thắm lá cá» truyá»n thống cá»§a Quân chá»§ng Hải quân".[cần dẫn nguồn]
Do Hải quân Việt Nam không chịu rút khá»i đảo, lúc 7h30, Trung Quốc dùng 2 chiến hạm bắn pháo 100 mm và o tà u 604, là m tà u bị há»ng nặng. Hải quân Trung Quốc cho quân xông vá» phÃa tà u Việt Nam. Thuyá»n trưởng VÅ© Phi Trừ chỉ huy quân trên tà u sá» dụng các loại súng AK, RPD, B-40, B-41 đánh trả quyết liệt, buá»™c đối phương phải nhảy xuống biển bÆ¡i trở vá» tà u.
Hải quân Việt Nam vừa chiến đấu, vừa tổ chức băng bó, cứu chữa thương binh và há»— trợ các chiến sÄ© bảo vệ cá». Trung Quốc tiếp tục nã pháo, tà u 604 cá»§a Việt Nam bị thá»§ng nhiá»u lá»— và chìm dần xuống biển. VÅ© Phi Trừ - thuyá»n trưởng, Trần Äức Thông - lữ Ä‘oà n phó Lữ Ä‘oà n 146, cùng má»™t số thá»§y thá»§ trên tà u đã tá» tráºn cùng tà u 604 ở khu vá»±c đảo Gạc Ma.
Äảo Cô Lin
Tại đảo Cô Lin, 6h, tà u HQ-505 cá»§a Việt Nam đã cắm hai lá cá» trên đảo. Khi thấy tà u 604 cá»§a Việt Nam bị chìm, thuyá»n trưởng tà u 505 VÅ© Huy Lá»… ra lệnh nhổ neo cho tà u á»§i bãi. Phát hiện tà u 505 Ä‘ang lên bãi, 2 tà u cá»§a Trung Quốc quay sang tiến công tà u HQ-505. Khi tà u HQ-505 trưá»n lên được hai phần ba thân tà u lên đảo thì bốc cháy.
8h15, thá»§y thá»§ tà u 505 vừa triển khai lá»±c lượng dáºp lá»a cứu tà u, bảo vệ đảo, và đưa xuồng đến cứu thá»§y thá»§ tà u 604 bị chìm ở phÃa bãi Gạc Ma ngay gần đó.
Äảo Len Äao
Ở hướng đảo Len Äao, 8h20 ngà y 14 tháng 3, Hải quân Trung Quốc bắn mãnh liệt và o tà u HQ-605 cá»§a Hải quân Việt Nam. Tà u 605 bị bốc cháy và chìm lúc 6h ngà y 15/3, thá»§y thá»§ Ä‘oà n cá»§a tà u bÆ¡i vỠđảo Sinh Tồn.
Thượng uý Nguyá»…n Văn Chương và trung uý Nguyá»…n SÄ© Minh tổ chức đưa thương binh và chiến sÄ© vá» tà u 505 (sau khi bị bắn cháy nằm trên bãi Cô Lin). Thi hà i các chiến sÄ© Trần Văn Phương, Nguyá»…n Văn Tư, cùng các thương binh nặng được đặt trên xuồng. Số ngưá»i còn sức má»™t tay bám thà nh xuồng má»™t tay là m mái chèo đưa xuồng lết trên mặt nước để tá»›i bãi Cô Lin.
Kết quả
Trong tráºn chiến ngà y 14 tháng 3 năm 1988, Việt Nam bị thiệt hại 3 tà u bị bắn cháy và chìm, 3 ngưá»i tá» tráºn, 11 ngưá»i khác bị thương, 70 ngưá»i bị mất tÃch. Sau nà y Trung Quốc đã trao trả cho phÃa Việt Nam 9 ngưá»i bị bắt, 61 ngưá»i vẫn mất tÃch và được xem là đã tá» tráºn.
Việt Nam bảo vệ được chá»§ quyá»n tại các đảo Cô Lin và Len Äao. Trung Quốc chiếm đảo Gạc Ma từ ngà y 16 tháng 3 năm 1988 và vẫn giữ cho đến nay.
Trong năm 1988, Hải quân Việt Nam đưa quân ra đóng giữ tiếp 11 bãi đá ngầm khác. Ngà y 17 tháng 10, Tổng Bà thư Nguyá»…n Văn Linh ký văn bản 19/NQ-TƯ vá» việc bảo vệ khu vá»±c bãi ngầm trong thá»m lục địa phÃa Nam (khu DK1). Ngà y 5 tháng 7 năm 1989, Thá»§ tướng chÃnh phá»§ ra chỉ thị số 180UT vá» việc xây dá»±ng cụm dịch vụ kinh tế - khoa há»c - kỹ thuáºt thuá»™c tỉnh Bà Rịa VÅ©ng Tà u (DK1), xác định lại chá»§ quyá»n Việt Nam đối vá»›i khu vá»±c thá»m lục địa nà y. Từ tháng 6 năm 1989, Hải quân Việt Nam bắt đầu đóng giữ các bãi đá ngầm: Tư ChÃnh, Phúc Nguyên, Phúc Tần, Huyá»n Trân, Quế Dương, Ba Kè.
Thông tin thêm
Trong tráºn Hải chiến Trưá»ng Sa nà y Há»c viện Hải quân Việt Nam có 2 há»c viên (Kiá»u Hồng Láºp và Nguyá»…n Bá Cưá»ng) hi sinh trong lúc tham gia thá»±c táºp và chiến đấu trên tà u HQ 604, hiện nay vẫn còn lưu giữ hình ảnh tại nhà truyá»n thống cá»§a Há»c viện[cần dẫn nguồn].
Trong thá»i gian xảy ra chiến sá»±, Hải quân Liên Xô đóng ở Cam Ranh đã không can thiệp, tương tá»± như Äệ thất Hạm đội cá»§a Mỹ năm 1974 trong Hải chiến Hoà ng Sa.
Nguyên nhân
Theo phÃa Trung Quốc thì trong khi các tà u cá»§a há» Ä‘ang bá» neo để yểm trợ cho má»™t nhóm nghiên cứu thăm dò má» dầu ở đây thì Hải quân Việt Nam nổ súng tấn công, vì thế hải quân Trung Quốc bắt buá»™c phải tá»± vệ. Khi hạm đội Trung Quốc di chuyển tá»›i Trưá»ng Sa, Trung Quốc lấy danh nghÄ©a đưa phái Ä‘oà n khoa-há»c Liên hợp quốc Ä‘i khảo sát. Sau nà y ChÃnh phá»§ Trung Quốc tuyên bố rất tiếc là biến cố đã xảy ra. Vá» phÃa Liên Hợp Quốc thì cho rằng há» không có công tác khảo sát nà o ở Trưá»ng Sa[3].
Và o tháng 4 năm 1988, Trung Quốc cÅ©ng đã thông qua má»™t nghị quyết thà nh láºp tỉnh Hải Nam, trong đó bao gồm cả Hoà ng Sa và Trưá»ng Sa mà theo Việt Nam là cá»§a Việt Nam.
] Bất chấp luáºt lệ chiến tranh
Theo các báo cá»§a Việt nam thì khi tà u cá»§a Việt Nam bị đánh đắm thì tà u chiến Trung Quốc chặn không cho tà u cá»§a Há»™i Chữ tháºp đỠđến cứu. Äây là má»™t sá»± vi phạm những Ä‘iá»u luáºt cÆ¡ bản nhất cá»§a chiến tranh