TP - Nằm khiêm tốn dưới những tán cây xanh trong khu vưá»n phá»§ chá»§ tịch là ngôi nhà sà n Bác Hồ, nÆ¡i Chá»§ tịch Hồ Chà Minh đã ở và là m việc trong 11 năm cuối cùng. Ngôi nhà là biểu tượng cá»§a phong cách và lối sống giản dị cá»§a má»™t vị lãnh tụ hết lòng vì nhân dân.
Sau 4 năm, kể từ ngà y Bác Hồ vỠở và là m việc tại khu Phá»§ chá»§ tịch, Ngưá»i vẫn sống trong ngôi nhà nhá», vốn là nÆ¡i ở cá»§a ngưá»i thợ Ä‘iện phục vụ cho toà n quyá»n Pháp ở Äông Dương.
Ngôi nhà nằm ở hướng rất nóng, vì váºy, ảnh hưởng không tốt đến sức khá»e cá»§a Bác. Äây cÅ©ng chÃnh là điá»u mà các đồng chà Trung ương và Bá»™ ChÃnh trị rất băn khoăn và lo lắng. Äã nhiá»u lần Bá»™ ChÃnh trị đỠnghị xây dá»±ng má»™t ngôi nhà má»›i tạo Ä‘iá»u kiện cho Bác ở và là m việc, nhưng Bác vẫn từ chối.
Tháng 3 năm 1958, Bác Ä‘i Thái Nguyên và đến thăm hợp tác xã nông nghiệp xóm Cầu Thà nh, xã Hùng SÆ¡n, huyện Äại Từ, là hợp tác xã đầu tiên cá»§a tỉnh. Sau đó Bác đến thăm trạm bÆ¡m Lữ Yên, xã Yên Thịnh, huyện Phú Bình.
Trên đưá»ng trở vá» Hà Ná»™i, Bác rất mừng trước những thay đổi cá»§a Ä‘á»i sống đồng bà o các dân tá»™c. Khi nói chuyện vá» lối sống nhà sà n cá»§a đồng bà o Việt Bắc, Ngưá»i nói vá»›i anh em cán bá»™ cùng Ä‘i: Vừa rồi các đồng chà Trung ương có đỠnghị xây nhà má»›i cho Bác ở và là m việc, nếu được, thì Bác nghÄ© là là m má»™t căn nhà sà n nhỠở bên kia bá» ao theo kiểu nhà sà n cá»§a đồng bà o.
Và o cuối tháng đó, Bá»™ ChÃnh trị đã quyết định triển khai xây dá»±ng ngôi nhà má»›i cho Bác và giao nhiệm vụ cho Cục thiết kế kiến trúc thuá»™c Bá»™ Giao thông thá»§y lợi và Tổng cục Háºu cần QÄNDVN tiến hà nh thiết kế và thi công. Ngưá»i được vinh dá»± thiết kế ngôi nhà sà n là kiến trúc sư Nguyá»…n Văn Ninh, lúc đó, là Cục phó Cục Thiết kế kiến trúc thuá»™c Bá»™ Giao thông Thá»§y lợi.
Trước khi hình thà nh ý tưởng thiết kế kiến trúc Nguyễn Văn Ninh được các đồng chà thuộc Văn phòng Phủ Chủ tịch bố trà cho đến thăm nơi ở và là m việc của Bác, đó là ngôi nhà Bác ở đầu tiên khi vỠPhủ Chủ tịch.
Äồng chà Nguyá»…n Văn Ninh kể lại: “Sau khi xem xét kỹ chá»— ngá»§, chá»— là m việc cá»§a Bác tôi nảy ra nhiá»u suy nghÄ©, cái lá»›n lao, cao cả cá»§a Bác không những toát ra qua sá»± nghiệp vÄ© đại cá»§a Ngưá»i mà còn toát ra qua những cái tưởng như rất bình thưá»ng, gần gÅ©i trong sinh hoạt hà ng ngà y. Äối vá»›i Bác không cần tô vẽ gì hết, vì má»i sá»± tô vẽ, trau chuốt trở nên thừa, ý nghÄ© ấy đã giúp tôi phác thảo ra cái hướng chÃnh cá»§a việc thiết kế ngôi nhà sà n cá»§a Bác…
Tuy váºy, tôi vẫn chưa hết lo. à đồ cá»§a tôi là muốn là m má»™t ngôi nhà giản dị nhưng vẫn phải đảm bảo thoáng mát vá» mùa hè, ấm áp vá» mùa đông để giữ gìn sức khá»e cho Bác. Nhưng tôi vẫn sợ bản thiết kế cá»§a tôi bị gạt bá» nếu nó tốn kém quáâ€.
Giữa lúc Ä‘ang băn khoăn vá» việc thiết kế thì Bác đã cho má»i kiến trúc sư đến để trao đổi, gợi ý và phác thảo những nét chÃnh cá»§a ngôi nhà má»›i, Bác nói: Ngôi nhà má»›i sẽ là m giống như nhà sà n ở trên chiến khu Việt Bắc. Bác đỠnghị không nên là m rá»™ng, như váºy vừa đỡ tốn kém, vừa tránh lãng phÃ. Vá» việc chá»n gá»— để xây dá»±ng nhà sà n Bác cÅ©ng đỠnghị nên dùng gá»— thưá»ng, không nên dùng gá»— tốt.
Bác gợi ý cho kiến trúc sư là táºn dụng vách ngăn hai phòng là m giá sách cho gá»n, tiện mà đỡ tốn diện tÃch không gian trong phòng. Hà nh lang xung quanh ở tầng hai, là m rá»™ng để có thể ngồi Ä‘á»c sách và ai cần qua lại Ä‘á»u tiện lợi. Cầu thang, lúc đầu kiến trúc sư thiết kế hẹp chỉ vừa đủ vá»›i má»™t ngưá»i lên xuống, nhưng Bác đã đỠnghị là m rá»™ng thêm. Bác nói, để khi có khách quý là nguyên thá»§ quốc gia đến thăm Bác, hai ngưá»i cùng bước lên má»™t lúc.
Sau khi bản thiết kế được hoà n thà nh, ngà y 15 tháng 4 năm 1958 ngôi nhà sà n được bắt đầu thi công, phụ trách thi công là đội 5, thuá»™c Äá»™i kiến thiết cÆ¡ bản cá»§a Tổng cục Háºu cần, gồm 30 ngưá»i do đồng chà Nguyá»…n Kim Toà n là m Äá»™i trưởng.
Vá»›i tinh thần là m việc hăng say, khẩn trương, các cán bá»™, chiến sÄ© đã tranh thá»§ thá»i gian là m ngà y là m đêm. Ngoà i những giá» là m việc trong Phá»§ Chá»§ tịch anh em còn tranh thá»§ là m tại đơn vị để hoà n thà nh khối lượng công việc trong khoảng thá»i gian ngắn nhất, vá»›i quyết tâm hoà n thà nh ngôi nhà và o đúng dịp sinh nháºt lần thứ 68 cá»§a Bác.
Sau khoảng một tháng, ngà y 17 tháng 5 năm 1958, ngôi nhà sà n của Bác được khánh thà nh.
Ngà y khánh thà nh ngôi nhà sà n, Bác tổ chức má»™t buổi liên hoan nhá» ngay tại gian dưới nhà sà n, để cảm Æ¡n kiến trúc sư cùng tất cả anh em trong đơn vị thi công, buổi liên hoan diá»…n ra trong không khà thân tình và đầm ấm. Bác má»i má»i ngưá»i uống nước, ăn bánh kẹo, chụp ảnh chung và bắt tay cảm Æ¡n từng ngưá»i. Bác khen ngợi: “Các chú là m như thế là nhanh, tốt, đảm bảo thá»i gian, nhưng còn khuyết Ä‘iểm là tốn kémâ€.
Ngôi nhà sà n xây được dá»±ng trong khu vá»±c có nhiá»u cây cối xung quanh và gần hồ nước vì váºy có rất nhiá»u muá»—i. Khi thiết kế kiến trúc sư Nguyá»…n Văn Ninh cÅ©ng không thể lưá»ng trước được Ä‘iá»u nà y.
Tuy đã được quét dá»n sạch sẽ, nhưng má»—i khi Bác ngồi là m việc nhất là và o ban đêm khi ánh đèn báºt sáng, muá»—i từ các lùm cây lại bay và o “là m phiá»n†Bác. Anh em cảnh vệ kể lại những đêm Bác là m việc khuya nghe tiếng phất muá»—i cá»§a Bác, trong lòng thương Bác vô cùng.
Biết được câu chuyện ấy, kiến trúc sư Nguyá»…n Văn Ninh vô cùng xúc động và ân háºn, sau nhiá»u lần bà n tÃnh cuối cùng ông đã ra phương án tối ưu là dùng lưới đồng nhá» căng lên các ô cá»§a sổ, như váºy vừa ngăn được muá»—i vừa tạo cho căn phòng thoáng mát và o mùa hè. Nhưng lại lo Bác không đồng ý vì tốn kém.
Nhân má»™t chuyến Bác Ä‘i công tác vắng, kiến trúc sư và anh em phục vụ đã lặng lẽ thá»±c hiện phương án trên và hoà n thà nh trước khi Bác trở vá». Kiến trúc sư tâm sá»±: “Không biết hôm vá», trông thấy lưới đồng, Bác có phê bình các anh trên ấy không? Nhưng riêng vá» phần tôi, giá Bác có gá»i lên khiển trách, tôi sẵn sà ng nháºn khuyết Ä‘iểm trước Bác vá» sá»± tốn kém nà y. Chứ để Bác hà ng ngà y cứ phải cầm quạt để phất muá»—i trong khi là m việc như váºy tháºt không ai đà nh tâm đượcâ€.
Ngôi nhà sà n, nÆ¡i ở và là m việc cá»§a Bác Hồ gắn liá»n vá»›i những sá»± kiện lịch sá» quan trá»ng cá»§a đất nước, cùng vá»›i những đóng góp lá»›n lao cá»§a Chá»§ tịch Hồ Chà Minh đối vá»›i cách mạng Việt Nam.
Sau khi Bác Hồ qua Ä‘á»i, ngôi nhà sà n trở thà nh má»™t di sản văn hóa vô giá cá»§a dân tá»™c, ngà y 15/5/1975, ngôi nhà sà n Bác Hồ được xếp hạng là di tÃch lịch sá» văn hóa đặc biệt cá»§a quốc gia. Trải qua gần bốn tháºp ká»·, từ sau ngà y Bác Hồ ra Ä‘i đến nay, Di tÃch nhà sà n Bác Hồ tại Phá»§ Chá»§ tịch đã đón hÆ¡n 50 triệu lượt khách tham quan từ khắp má»i miá»n trên đất nước Việt Nam và hÆ¡n 150 nước trên thế giá»›i...
Minh HÃ
Các chủ đỠkhác cùng chuyên mục nà y: